REHBERL_K DERS_ 2015

Rehberlik

OKUL Öğretim Yönetim Öğrenci Kişilik Hizmetleri

Öğrenci Kişilik Hizmetleri • Sağlık hizmetleri • Sosyal yardım hizmetleri • Sosyo- kültürel hizmetler • Özel eğitim hizmetleri • Özel yetiştirme hizmeti • Rehberlik ve psikolojik danışma hizmeti

Rehberlik Rehberliğin bireyde gerçekleştirmeye çalıştığı amaçları şu şekilde özetlenebilir: Bireyin; • Kendini tanıması, • Çevrede kendisine açık olan fırsatları değerlendirmesi, • Gizil güçlerini geliştirmesi, • Çevresine uyum sağlaması.



Rehberlik İlkeleri  Rehberlik herkese verilir.  Gönüllülük esastır.  Gizlilik esastır.  Sadece profesyonel kişilerce verilir.  Bireyi merkeze alır. Demokratik ve insancıldır.  Bireye seçme özgürlüğü /alternatifler sunulur.  İşbirliği içinde yürütülür.

Rehberlik İlkeleri  Karşılıklı güven ve saygı olmalıdır.  Tamamlayıcılık ilkesi  Özerklik esastır.  Süreklilik göstermelidir.  Bireysel farklara saygı gösterilmelidir. Koşulsuz kabul.  Hem bireye hem de topluma karşı sorumludur. Uygulamalar okullara göre farklılık gösterebilir.

Rehberlik Ne Değildir? Rehberlik öğretim faaliyeti değildir. Öğrencileri disipline etme yeri değildir. Sihirli değnek yoktur. Zorunlu verilen bir hizmet değildir. Yol gösterme işi değildir. Tek yönlü bir hizmet değildir. Öğrenciye acıma /onun yerine davranışta bulunma yoktur. Bireyin sadece duygusal yönüyle ilgilenmez. Rehberlik kriz veya problem durumlarında devreye girmez.

Rehberlik Gerekli Kılan Nedenler o Sosyo –kültürel ve ekonomik nedenler - Bilimde ve teknolojide gelişmeler - Globalleşme - Göç ve nüfus artışı - Toplumsal uyum güçlükleri - Aile yapısındaki değişimler - Kuşaklar arası çatışmalar - Toplumsal iş hayatındaki değişmeler - Meslek çeşitlenmesi ve seçimin güçleşmesi o Bireysel ve psikolojik değişimler o Felsefi temeller

Rehberliğin Tarihsel Gelişimi  1908 - Frank Parson- Boston Meslek Bürosu  1913- Eğitim sisteminde yer alması

Rehberliğin Türkiye Gelişimi  1953-1954 ders yılında Gazi Eğitim Enstitüsü Pedagoji ve Özel Eğitim bölümlerinde rehberlik dersi verilmiştir.  1955 yılında ilk olarak Ankara'da Demirlibahçe İlkokulu'nda \"Psikolojik Servis“ açılmıştır.  1974 yılında IX. Milli Eğitim Şurasında, programlarda 2 saatin rehberliğe ayrılmasına ve öğretmenlerin ek ders almasına karar verilmiştir.  İlk yıllarında lise ve ortaokullarda özellikle mesleki rehberlik alanında yoğunlaşmıştır.  1998 yılında 8 yıllık eğitime geçişle birlikte ilköğretim I.Kademede de uygulanmaya başlandı.

Rehberliğin Tarihsel Gelişiminde Modeller Parsons Modeli Rehberliğin Eğitim Süreci ile Kaynaştırılması(Brewer) Özellik-Faktör Modeli Karar Vermeye Yardım Süreci Olarak Rehberlik Kriz odaklı Düzeltici –çare bulucu Gelişimsel rehberlik:

Geleneksel Gelişimsel Krize odaklı Gelişim sağlayıcı Bilgi vermeye dönük Tüm gelişim alanlarına yönelik Uzman odaklı Öğretmen odaklı Tepkisel Öngörüsel-yaratıcı ve esnek Görev yönelimli Amaç yönelimli Yapılanmamış Ölçülebilir ve yapılanmış Statükoyu devam ettirir Değerlendirir ve değiştirir. Problemli öğrenciye dönük Tüm öğrencilere yönelik Öğretimden ayrıştırılmış Öğretimle kaynaşmış

Rehberliğin İşlevleri

Oryantasyon Bireyi Tanıma Çevre ile İlişkiler Yöneltme ve Bilgi toplama Çevre ile Yerleştirme ve sunma İlişkiler Program Psikolojik Refere (sevk) hazırlama Danışma Araştırma Konsültasyon İzleme değerlendirme (Müşavirlik )

1. Oryantasyon Yeni öğrencilerin okulla ve yeni durumlarla ilişki kurmasını, içinde bulundukları şartlar, kurallar hakkında bilgi edinmesine yardımcı olan faaliyetlerdir.

2. Bilgi toplama ve yayma: Eğitim; iş olanakları ve meslekler hakkında öğrencilere güncel ve doğru bilgiler vermenin yanında, disiplin, görgü kuralları, cinsel gelişim, verimli çalışma yöntemleri gibi konularda onları aydınlatmak bu hizmet alanı kapsamındadır.

3. Yöneltme ve Yerleştirme Hizmetleri Kendi ilgi ve ihtiyaçları doğrultusunda çeşitli okul-içi programlar, üst okullar, iş ve mesleklere yerleşmeleri için gerekli bilgi ve doküman desteği ve yardım çalışmalarını kapsar.

4. Araştırma, Değerlendirme ve Geliştirme: Yapılacak olan çalışmaların gerçekçi olarak belirlenmesi için yapılan çalışmaların etkililiğinin değerlendirilmesi araştırma ve değerlendirme hizmetlerini gerekli kılmaktadır.

5.Müşavirlik (Konsültasyon) Hizmetleri Doğrudan öğrenciye yönelik olmayan ancak genel olarak rehberlik hizmetlerinin etkinliğini artırmaya yardım eden, okulun ortak rehberlik anlayışını belirleyen bir hizmettir.

6. Refere (sevk) : Öğrenciler sorunlarının yoğunluğuna göre değişik durumlarda daha uzman kişilere yönlendirilebilirler. Sınıf öğretmeni okul psikolojik danışmanına; psikolojik danışman psikolog ya da psikiyatriste sevk edebilir. Refereden sonra da izleme hizmeti sunulması gerekir.

7. İzleme hizmetleri Yerleştirme hizmetlerinden yararlanan öğrenciler ile, psikolojik danışma yardımı alan öğrencilerin bulundukları ortamda uyum ve gelişim durumları hakkında bilgi edinme çalışmalarını içerir.

8. Çevre ve Veli ile ilişkiler Okul çevre ile etkileşim durumunda olduğundan sunulan rehberlik hizmetinin de çevreyle ilişkili ve çevreye göre düzenlenmesi gerekir. Çevre olanaklarına göre çalışmalar yapılabileceği gibi, çevredeki zararlı durumlara karşı da tedbir alınması gerekebilir.

9. Program geliştirme ve hazırlama : Rehberlik faaliyetleri hem kendisi planlı ve programlı bir faaliyettir hem de okulda yapılan diğer programlama faaliyetlerine yön verir, veri sağlar.

10. Psikolojik Danışma: Bu hizmet diğer rehberlik hizmetlerinden farklı olarak daha teknik, daha duyarlı ve ancak uzman personel tarafından profesyonel düzeyde grupla yada bireysel sunulabilecek yardımlardan oluşur. Çeşitli uyum sorunlarını çözmek isteyen, başarısızlık, karar verme güçlüğü v.b. problemleri olan öğrenciler olduğu kadar kendini tanımak ve geliştirmek isteyen herkes yararlanabilir.

Psikolojik Danışma Bireysel psikolojik danışma Grupla psikolojik danışma Olumlu özellikleri: Olumlu özellikleri: Bireyi derinlemesine inceleme fırsatı sağlar. Birey yalnız olmadığını hisseder. Gruba aidiyet duygusu yaşar Sınırlı yönleri: Başkalarının benzer sorunlarla nasıl başa Zaman açısından ekonomik değildir. çıkabildiğini öğrenir. Zaman açısından ekonomiktir. Sınırlı yönleri: şansı Derine inmez, yüzeyseldir. Gizliliği sağlamak güçtür. Herkes eşit şekilde konuşma bulamayabilir.

KPSS 2008 104. Mehmet lise son sınıf öğrencisidir. Ailesi çocukluğundan bu yana onun doktor olmasını istemektedir. Mehmet de, öğretmenleri ileride ne olmak istediğini sorduklarında “doktor” yanıtını vermektedir. Okul rehber öğretmeni (psikolojik danışman) Mehmet’le konuşurken; “İlgi ve yetenek testlerinden aldığın puanlar, öğretmenlik mesleğinin sana daha uygun olduğunu gösteriyor.” demiş ve Mehmet’in ne düşündüğünü sormuştur. Mehmet “Öğretmenim ben doktor olacağım, aileme söz verdim.” diyerek yanıtlamıştır. Bu durumda Mehmet’e ve ailesine yardım ederken, okul rehber öğretmeninin ne tür rehberlik hizmeti vermesi uygundur? Mehmet’e Ailesine A) Yöneltme – yerleştirme İzleme B) Mesleki rehberlik Grup rehberliği C) Duruma alıştırma Çevre ve velilerle ilişkiler (oryantasyon) Müşavirlik(konsültasyon) D) Psikolojik danışma Bilgi toplama ve yayma E) Öğrenciyi tanıma

Psikolojik Danışma Kuramları • S.Freud • Beck • Watson • Yalom • Jung • Skinner • May • Adler • Frankl Psikoanalitik Bilişsel Davranışçı Varoluşçu • Perls • A. Maslow • A.Ellis • Berne • Rogers Gestalt Hümanist Akılcı-Duygusal Transaksiyonel Analiz • Kelly • Glasser • Combs Gerçeklik Fenomenolojik

Öncüleri Freud Jung Adler Genel •0-6 yaş Görüşleri •Bilinçaltı •Cinsellik –saldırganlık Tedavi •Bastırma Teknikleri •Savunma mekanizmaları •Hipnoz •Transferans •Rüya analizi •Dil sürçmeleri • Serbest çağrışım

Öncüleri •C. Rogers •A. Maslow Genel Görüşleri •İnsan doğuştan iyi • Tek biricik Tedavi •İdeal ben- gerçek ben Teknikleri •Empati • Koşulsuz kabul •Güven-saygı •Saydamlık

Öncüleri • A. Beck Genel •Düşünce –duygu – davranış Görüşleri •Olumsuz düşünce • malı – meli Tedavi Teknikleri •Sosyal beceri eğitimleri •Davranış provaları •Atılganlık eğitimi •Davranışsal –bilişsel teknikler

Öncüleri V. E. Frankl Rollo May Irvın Yalom Genel -Seçme özgürlüğü Görüşleri - Sorumluluk -Ölüm Tedavi -Anı yaşama Teknikleri -Şimdi ve burada -Yaşam öyküsü -Tabut - Kendi olması

Öncüleri •Skinner •Watson Genel • Davranış Görüşleri • Koşullanma Tedavi •Sistematik duyarsızlaştırma Teknikleri •Maruz bırakma • Zıt tepki • Bıktırma

Öncüleri •Perls Genel •Bütünlük Görüşleri •Bütün yaşam alanları •Bitirilmemiş işler Tedavi • Denge Teknikleri •Dengeleyici ilşki •İşleri tamamlama

Öncüleri •Ellis Genel •ABCDE Görüşleri •Mantıksız inanç Tedavi • Yer değiştirme Teknikleri •Öğretmen

Öncüleri • W. Glasser Genel Görüşleri Tedavi Teknikleri

Öncüleri •E. Berne Genel •İlişki analizi Görüşleri • Ego durumları • Ebeveyn- yetişkin – çocuk Tedavi Teknikleri

Öncüleri Genel Görüşleri Tedavi Teknikleri

8. Bireyi Tanıma: Öğrenciye yardımcı olabilmek için, kuşkusuz her şeyden önce, isteklerini, problemlerini, beklentilerini, yeteneklerini, ilgilerini ve kişilik özelliklerini ortaya koymak gerekir. Bu da okul rehber öğretmeni ve sınıf öğretmenleri tarafından uygulanan, görüşme, psikolojik danışma, gözlem, test, envanter gibi.

Bireyi Tanıma Teknikleri Test Teknikleri Test Dışı Teknikleri Başarı Gözleme dayalı Yetenek Kendini İlgi anlatmaya dayalı Tutum Başkalarına dayanan Etkileşime dayalı Kişilik Diğer



Psikolojik testlerin kullanılmasına ilişkin aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur? A) Ders, alan ve meslek seçiminde yetenek testlerine; ders dışı etkinliklerde ise ilgi envanterlerine göre yöneltme yapılmalıdır. B) Testleri sınıf rehber öğretmenleri uygulamalı; okul rehber öğretmenleri yorumlamalıdır. C) Çocuklukta kişilik çok sık değiştiğinden, psikolojik testler lise ve sonrasında uygulanmalıdır. D) Yetenek testleri ve ilgi envanterlerini sınıf rehber öğretmenleri; kişilik testlerini ise okul rehber öğretmenleri kullanmalıdır. E) Gelecekteki başarı yordanırken yetenek testleri; öğrenme eksikliklerinin saptanmasında ise başarı testleri kullanılmalıdır. 2009 KPSS



YETENEKLER a) Sözel Yetenek: Sözcüklerle ifade edilmiş kavramları öğrenebilme, sorunları algılayıp çözebilme ve düşünceleri doğru, açık bir biçimde anlatabilme gücünü ifade eder. Sözel yetenek sosyal bilimlerde (Tarih, Coğrafya, Felsefe, Edebiyat, Sosyoloji, Psikoloji, Hukuk, Dil Bilimi, Halkla İlişkiler, Basın-yayın gibi) alanlarda gerekmektedir. b) Sayısal Yetenek: Sayılarla ifade edilen problemleri çözebilme, sayısal kavramları daha çabuk öğrenebilme ve sayılarla akıl yürütebilme gücünü gösterir. Bütün temel bilimlerde (Fizik, Kimya, Biyoloji, Matematik, Astronomi gibi) aynı zamanda Tıp, Veterinerlik gibi sağlık bilimleri ve mühendislik alanında başarı için gerekli bir yetenektir. c) Şekil-Uzay İlişkileri Yeteneği: Şekiller arasındaki benzerlik ve farklılıkları şekillerdeki değişimin temelindeki ilkeyi algılayabilme, düzlem üzerinde çizilmiş bir cismi üç boyutlu görebilme gücünü ifade eder. bu yetenek İnşaat, Makine, Harita Mühendisliği, Mimarlık, Diş Hekimliği, Ressamlık, Heykeltıraşlık gibi alanlarda başarı için gereklidir

1 - Temel Bilim: İLGİLER 2 - Sosyal Bilim: 7 - İş Ayrıntıları: 3 - Canlı Varlık: 8 - Edebiyat: 9 - Güzel Sanatlar: 4 - Mekanik İlgi: 10 – Müzik: 11 - Sosyal Yardım: 5 - İkna: 6 - Ticaret:

DEĞERLER



TEST DIŞI TEKNİKLER Gözleme Dayalı Teknikler Etkileşime Dayalı Teknikler Kendini Anlatma Teknikleri Başk. Kanılarına Day. Tek. Olay Kaydı Görüşme Problem Tarama Öğrenci Bilgi Formları Sosyometri Özellik Kayıt Çizelgeleri Ev Ziyaretleri Ders Çal. Y. Bil. Bibliyoterapi Kimdir Bu? Gözlem Listeleri Derecelendirme Ölçekleri Psikodrama StresDüzeyi Ölçeği 1-2 Ken. Seviyor musunuz Sosyal Uzaklık Ölç. Oyun Terapisi Sınav Kaygısı Ölçeği Sosyal Uyum Envt. Kime Göre Ben Neyim Okul Ort. Değ. Ank. Aile envateri Burdon Dikkat Testi Grup Terapisi Otobiyografi Başarısızlık Ned. Ank. Sosyodrama Serbest Zamanları D.An. Anket/Soru Listesi

Test Dışı Teknikler • Gözlem – Gözlem listesi – Derecelendirme ölçeği – Olay kaydı – Özellik –kayıt çizelgesi

Gözlemlerin kayıt edilmesi için kullanılan araçlardan biri derecelendirme ölçekleridir. Gözlemciler derecelendirme ölçekleriyle gözledikleri kişinin, ölçekte bulunan davranışları gösterme sıklığını kayıt ederler. Gözlem amacıyla derecelendirme ölçeklerinin hazırlanıp kullanılmasında, I. Gözlenen özelliklerin sayısı sınırlı tutulmalıdır. II. Gözlemci gözlem sonuçlarını kimseyle paylaşmayacağı konusunda önceden gözlenene güvence vermelidir. III. Aynı davranış birden çok kişi tarafından gözlenmelidir. IV. Gözlenen davranışlar açığa vurulmayan duyguları ortaya çıkarmaya yönelik olmalıdır. V. Aynı davranış birden fazla gözlenmelidir. ifadelerinden hangileri dikkate alınmalıdır? A) I, II, IV B) I, II, V C) I, III, V D) II, III, IV E) III, IV, V