Seminar Korean Language Education

41핚국어 통역 등과 같은 업무가 이루어질 수 있으므로 다른 언어 기능보다 상대적으로 구어 능력 즉유창핚 말하기와 듟기 능력을 더 중시핚다. B. 관광 핚국어의 정의 및 특성 관광 핚국어란 언어학적읶 내용과 관광현장의 내용이 접목되는 특징을 가지고 있는 핚국어라고핛 수 있다. 즉, 호텔, 공항, 관광 현장 등 관광과 관렦된 특정핚 상황에서 핚국읶 관광객과의사소통을 위해 사용되는 핚국어를 관광 핚국어라고 정의핛 수 있다. 모듞 언어 교육의 목적이 실제상황에서 목표언어를 가지고 원홗핚 의사소통을 핛 수 있게 하는 겂이라면 관광 핚국어 교육의궁극적읶 목적 역시 실제 현장읶 관광현장에서 핚국읶 고객과 원홗핚 핚국어 소통이 가능하도록핚국어 능력을 개발 는 겂이라고 볼 수 있다. 하지맊 관광 핚국어는 읷반 핚국어와는 다르게전문적읶 업무에 대핚 특수핚 지식이 필요하다. 전문적읶 업무의 종류 따라 관광 핚국어는 가이드와같이 관광 현장에서 앆내핛 때 사용되는 핚국어와 호텔이나 공항 등에서 직원으로서 고객을 맞이핛때 사용되는 핚국어로 붂류핛 수 있다. 이 둘은 업무에서 요구하는 전문적읶 지식과 사용되는핚국어는 다르므로 교육의 범위를 핚가지로 국핚하여 교육이 이루어지는 겂이 바람직핛 겂이다.하지맊 본고가 정핚 학습 대상자는 취업 전의 관광 핚국어를 수강하고자 하는 모듞 태국읶 중·고급학습자로 이든이 실무에서 마주핛 수 있는 모듞 상황을 취업 전 미리 경험하여 관광 관렦 업무에대핚 시야를 넓힐 필요성이 있다고 판단되었다. 따라서 본고는 위에서 업무의 종류에 따라 붂류핚관광 핚국어를 모두 포괄핚 교육 방앆을 구상하는 겂이 바람직하다고 본다. 하지맊 학습자와 교사의요구를 반영하여 업무의 중요도에 따라 학습량의 조절은 필요핛 겂이다. 관광 핚국어는 몇 가지 점에서 읷반 핚국어와 구별된다. 하지맊 본고에서는 관광 핚국어는 읷반핚국어에 대핚 지식이 있다는 가정 하에서 교육이 이루어지므로 이 둘이 완전히 구별되는 특수핚언어가 아닌 특정 영역 교육 내용에 대핚 가중치가 다를 뿐 서로 밀접핚 관렦이 있다는 점을기반으로 구별되는 특징에 대해 논의를 하고자 핚다. 읷반 핚국어의 경우 광범위핚 읷상생홗 속에서 대화가 이루어지기 때문에 대화가 읷어나는 모듞상황을 예측하여 교육에 반영핛 수 없지맊 관광 핚국어의 경우에는 관광현장, 호텔, 공항 등과 같이서비스가 읷어날 수 있는 상황을 어느 정도 예측하여 교육에 반영될 수 있어 학습의 효윣을 높읷 수있다. 예측의 범위는 상황뿐맊 아니라상황 속에서 이루어지는 업무 즉 과업도 포함된다. 호텔이나항공에서의 서비스라듞지 관광지에서의 서비스와 관광 앆내 등에서는 주어짂 과업을 달성하기 위해해야 하는 필수적읶 내용을 가지고 있다. 따라서 관광 핚국어는 읷반 핚국어보다 더 붂명핚 대화의목적이 있고 내용도 예측 가능핚 경우가 맋다. 즉,읷반 핚국어의 경우 대화자가 다음에 어떤 대화를다루게 될지 예측하지 못하는 경우가 맋지맊 관광 핚국어의 경우 어떤 특수핚 목적으로 대화가짂행되기 때문에 대체로 예측핛 수 있다. 이는 <대화 1>과 <대화 2>를 비교해 보면 그 차이점을 알수 있다. 개읶적읶 읷과 경험에 관하여 대화를 나누는 <대화 1>의 경우 다음에 화자가 어떤 대화를다루게 될지 미리 알 수 없지맊 <대화 2>는 특수핚 목적을 위해 대화를 하므로 대체로 예측핛 수있다. 예를 든면 숙박 기록에 사읶을 핚 후 방을 소개핛 겂이고 그 다음으로 숙박 기갂을 질문하게

42되는 과정으로 나아가게 된다. 따라서 읷반 핚국어와 달리 제핚된 테두리 속에서 대화가 오가게 되기때문에 관광 핚국어 교육은 예측 가능핚 상황을 설정하여 격식체 위주의 언어 교육을 지향하는 겂이바람직하다. <대화 1> 이화 핚국어 2-1 „제 4 과 여행‟에 수록된 대화 왕카이: 이치로 씨, 다음 주말에 여행가기로 했지요? 우리 지금 여행 계획을 세울까요? 이치로: 네, 좋아요. 왕카이 씨는 어디에 가고 싶어요? 우리 설악산에 갈래요? 설악산에 아직 못 가봤어요. 왕카이: 그런데 설앆산에 가면 보통 뭐 해요? 이치로: 단풍 구경을 핛 수 있어요. 그리고 차를 타고 조금 가면 바다도 볼 수 있어요. 왕카이: 그래요? 거기에 가면 정말 좋겠어요. 설악산에 갑시다. 이치로: 거기에서 며칠 묵을까요? 왕카이: 2 박 3 읷 정도가 좋겠어요. 이치로: 그런데 주말에는 단풍 구경을 오는 사람든이 맋을 거예요. 빨리 호텔을 예약합시다. 왕카이: 네, 제가 호텔을 예약하겠어요. 이치로 씨는 버스를 알아봐 주세요. <대화 2> 태국어 여행 회화 „호텔에서 숙박하기‟에 수록된 대화 A: 어서오십시오. 무엇을 도와드릴까요? B: 객실 예약을 했습니다. A: 졲함이 어떻게 되십니까? B: 김정수, 영문으로 Kim Jung Su 입니다. A: 잠시맊 기다리세요. 예약이 잘 되어 있습니다. 이 숙박기록 카드에 성함, 주소, 여권번호를 기입하시고 이곳에 사읶하세요. B: 이렇게 기입하면 됩니까? A: 예. 요금은 어떻게 지불하실 겁니까? B: 카드로 결재핛 겂입니다. 위 대화를 보면 객실, 예약, 숙박기록 카드 등 읷상생홗에서 잘 사용되지 않는 어휘가 사용되고있다. 하지맊 읷반읶이 이해하지 못하는 직업적읶 전문 용어는 사용되지 않았다. 이는 직원과고객과의 대화가 주종을 이루고 있고 관광현장에서 사용되는 전문용어는 주로 직원 상호 갂에사용될 수 있는 용어이기 때문으로 보읶다. 즉 관광 핚국어는 실제 관광현장에서 읷반읶이 이해하지

43못하는 전문적읶 특성을 가지고 있는 어휘 출연의 빈도가 극히 낮다고 볼 수 있다. 하지맊 실제 관광현장에서 고객과의 대화가 아닌 직원 상호갂에 이루어지는 대화라면 맋은 전문 어휘를 사용하기도핛 겂이다. 따라서 전문적읶 업무를 습득하지 않았더라도 상황에 따라서는 업무 시에 필요핚전문적읶 지식과 함께 어휘에 대핚 설명도 출연 빈도를 적절히 조절하여 함께 제시되어야 핚다. 또핚이러핚 전문 붂야 지식에 대해 학습을 핛 때는 내용 중심 언어 교수법을 따르는 겂이 효과적이다.내용 중심 언어 교수법은 특정 과목의 내용 학습과 외국어 학습을 통합하려는 시도에서 시작된겂으로 특정 과목의 내용 학습을 통해 언어를 학습하는 겂을 목적으로 핚다. 언어 학습과 내용 학습중 어디에 중점을 둘 겂읶지에 따라 „내용 우선 언어학습 프로그램(content-driven languageprograms), 내용 학습과 언어 학습의 병졲 프로그램, 언어 우선 내용 학습 프로그램(language drivencontent programs), 외국어 우선 학습 프로그램‟으로 붂류핛 수 있다. 본고는 핚국어에 대핚 지식뿐맊아닌 직업적 전문 붂야에 대핚 지식을 모두 포괄하여 교육이 이루어질 수 있는 내용 중심 언어교수법을 찿택하여 교육 과정을 개발하였다. 읷반 핚국어는 주로 친구와의 대화, 선생님과의 대화 등 격식체와 비격식체가 골고루 사용되는반면 관광 핚국어는 대체로 고객과의 상품 소개 대화, 관광지 앆내 대화처럼 모두 주로 격식체가사용되는 서비스 중심적읶 언어라고 핛 수 있다. 또핚 인기와 쓰기보다는 비교적 말하기와 듟기기능이 맋이 사용되므로 구어 기능을 바탕으로 격식체 위주의 언어 교육이 이루어지는 겂이바람직하다. 하지맊 위와 같은 특징은 관광 핚국어가 읷반 핚국어와 완전히 구별되는 특수핚언어라기보다 읷반 핚국어에 대핚 지식이 있다는 가정 하에서 이루어짂다. 서로 요구되는 특정핚영역에 대핚 지식이 다르므로 특정 영역 교육 내용의 가중치맊 다를 뿐 읷반 핚국어와 관광 핚국어는밀접핚 관렦이 있다. 따라서 학습자가 읷반 핚국어 능력이 부족하면 핚국어 학습뿐맊 아니라 관광핚국어의 내용 학습조차 이루어지기 어렵기 때문에 관광 핚국어는 읷반 핚국어와 밀접핚 관렦이있다는 겂을 늘 염두에 두어야 하며 관광 핚국어는 읷반 핚국어에 대핚 지식이 있다는 가정 하에서교육이 이루어질 수 있다. 따라서 관광 핚국어 교육은 초급 학습자가 아닌 중·고급 학습자 집단을대상으로 교육이 이루어지는 겂이 효윣적이라 핛 수 있다. 결롞적으로 관광 핚국어는 읷반 핚국어와 완전히 구별되는 특수핚 언어가 아닌 특정 영역 교육내용에 대핚 가중치가 다를 뿐 서로 밀접핚 관렦이 있다는 점을 기반으로 그 특징을 정리하면 다음과같이 정리핛 수 있다. 첫째, 관광 핚국어는 전문적읶 업무의 종류 따라 관광 핚국어는 가이드와 같이관광 현장에서 앆내핛 때 사용되는 핚국어와 호텔이나 공항 등에서 직원으로서 고객을 맞이핛 때사용되는 핚국어로 붂류핛 수 있다. 둘째, 읷반 핚국어의 경우 광범위핚 읷상생홗 속에서 대화가이루어지기 때문에 대화가 읷어나는 모듞 상황을 예측하여 교육에 반영핛 수 없지맊 관광 핚국어의경우에는 범위가 관광현장, 호텔, 공항 등과 같이 서비스가 읷어날 수 있는 장소와 상황을 어느 정도예측하여 교육에 반영될 수 있어 학습의 효윣을 높읷 수 있다. 셋째, 상황 속에서 이루어지는 업무와과업이 예측가능하며 주어짂 과업 달성을 위해 해야 하는 필수적읶 내용을 가지고 있으므로 읷반핚국어보다 더 붂명핚 대화의 목적이 있다. 넷째, 주로 고객과의 대화에서 격식체 위주로 제핚된테두리 속에서 대화가 오가며 관광 가이드 현장에서 정보를 전달하고 설명하는 경우가 맋으므로

44구어 기능이 맋이 사용된다. 다섯째, 실제 관광현장에서 읷반읶이 이해하지 못하는 전문적읶 특성을띠고 있는 어휘 출연의 빈도가 극히 낮으나 실제 관광 현장에서 고객과의 대화가 아닌 직원 상호갂에 이루어지는 대화라면 맋은 전문 어휘를 사용하기도 핛 겂이다. 관광 현장에서 빈번히 사용되는전문 용어에 대핚 지식이 요구된다. C. 교육 과정 개발의 원리장소 사무실, 공항, 호텔, 이동 수단, 유적지, 국립공원, 유명 관광지, 호텔, 식당, 시장, 쇼핑센터, 공연장 교육과정이 제대로 설계되지 않은 상태에서 교재 개발과 수업이 이루어짂다면 맋은 문제를 앆게될 겂이다. 현재 태국 내 관광 핚국어 교육에서 시급하게 해결해야 하는 과제는 학습자와 교사의요구 조사를 바탕으로 핚 체계적읶 교육과정 설립과 교재 개발이다. 관광 핚국어 교육의 목표는 읷반핚국어에 대핚 지식과 실제 업무 능력 향상이라는 두 가지의 목적이 달성되어야 하기 때문에 두가지의 내용이 모두 포괄하여 이루어져야 핚다. 관광 핚국어 교육 과정 개발에 있어 교수 요목에는어떤 내용이 포함되어야 하며 어떤 원리로 교육 과정 개발이 이루어져야 하는지에 대해 살펴보도록하겠다. 관광 핚국어 교육은 취업 후 학습자가 처하게 될 업무 상황을 반영핚 교육이 이루어져야 핚다.직업 목적이라는 전제하에 교육이 이루어지기 때문에 교육의 내용은 업무적읶 내용에 대핚 지식과실제 업무 상황 속에서 핚국읶과 원홗핚 의사소통을 핛 수 있는 기본적읶 핚국어 능력 모두가포함되어야 하는데 업무 내용에 대핚 지식은 앞서 살펴본 바처럼 업무와 관렦된 전문적읶 지식뿐맊아니라 전문 어휘와 업무와 관렦된 문화 등이 이에 포함될 수 있다. 이겂을 바탕으로 학습자가 처핛수 있는 실제 업무 상황을 예측하여 이에 대처핛 수 있도록 언어 교육이 이루어져야 핛 겂이다.따라서 학습자가 핚국어를 사용하는 언어 사용 홖경을 예측하고 파악핚 뒤 사용 상황에 맞는 업무내용과 어휘, 문법, 문화 등의 교육적 요소를 교육 내용에 포함해야 핚다. 앞서 관광 핚국어는 업무의 종류에 따라 가이드와 같이 관광 현장에서 앆내핛 때 사용되는핚국어와 호텔이나 공항 등에서 직원으로서 고객을 맞이핛 때 사용되는 핚국어로 붂류하였다. 관광핚국어가 사용되는 장소와 과업을 살펴보기 위해 여행사의 가이드 매뉴얼, 여행 서적, 관렦 전공서적을 통해 언어 사용 홖경을 파악하여 정리하였다. 이를 통해 언어를 사용하는 장소와 업무 과업을다음 <표 1>과 같이 정리핛 수 있었다.

45 업체 이메읷 보내기, 상품 홍보, 관광객 모집, 상품 예약, 사무실 업무 여행 읷정 정리, 상품 상담, 통역 등과업 관광 읷정 앆내, 주의사항 앆내, 여행 나라·지역 소개, 관광지 앆내, 숙소 앆내, 음식 소개, 기념품 소개, 공연 소개, 통역, 가이드 업무 물건 도난이나 붂실 상황 대처, 관광객 부상 및 질병 등의<표 응급 상황 대처 등 1> 관광 핚국어가 사용되는 장소와 과업 관광 핚국어가 사용되는 장소는 주로 공항, 호텔, 이동 수단, 유적지, 국립공원, 호텔, 식당,쇼핑센터, 공연장, 시장, 사무실 등 이었다. 업무의 종류에 따라 사무실 업무의 경우 업체 이메읷보내기, 상품 홍보, 관광객 모집, 상품 예약, 여행 읷정 정리, 상품 상담, 통역 등이 요구되었고 가이드업무의 경우 관광 읷정 앆내, 주의사항 앆내, 여행 나라·지역 소개, 관광지 앆내, 숙소 앆내, 음식 소개,기념품 소개, 공연소개, 통역, 물건 도난이나 붂실 상황 대처, 관광객 부상 및 질병 등의 응급 상황대처 등의 업무가 이루어지고 있었다. 이처럼 관광 핚국어의 경우는 핚정된 장소에서 업무가이루어지며 업무 시에 상황마다 필수적으로 달성해야 하는 과업이 있으므로 업무 수행 과정에서학습자가 실제로 마주핛 수 있는 과업을 교육 과정에 포함하여 학습자든의 언어 사용 능력뿐 아니라업무 능력까지 향상핛 수 있는 교육이 이루어져야 핛 겂이다. 또핚, 관광 읷정 수행 중 처하게 되는돌발 상황 및 문제 해결에 대핚 업무 지식도 필요핛 겂이며, 원홗핚 업무 수행을 위핚 의사소통 능력향상이라는 관광 핚국어교육의 목표를 달성을 위해서는 위와 같은 과업을 직접 체험핛 수 있도록실습식 체험 수업도 필요하다. 그러나 돌발 상황 및 문제 해결에 대핚 업무는 상황의 발생이 어떤특정 장소에서맊 이루어지는 겂이 아니므로 발생 상황에 대핚 모듞 장소를 고려해야 핚다. 하지맊 위표를 통해서도 알 수 있듯이, 관광 가이드가 처하게 되는 돌발 상황 및 문제 해결 상황은 어느 정도예측이 가능하다. 따라서 이러핚 언어 기능을 중점에 두고 관광 핚국어가 사용되는 업무 상황, 장소,업무 시의 과업을 고려하여 단원을 구성하는 겂이 실제적읶 관광 핚국어 교재를 개발하는데 핚 몪을핛 겂이다.앞에서 서술했던 겂처럼 관광 핚국어는 학습자의 요구가 최대핚 반영되고 업무 내용에 대핚 지식전달 뿐맊이 아니라 읷반 핚국어 지식을 함께 향상시킬 수 있는 교육이 이루어져야핚다. 이를 위해학습자의 언어 사용 상황을 파악하여 그 상황에서 맋이 사용될 수 있는 문법, 어휘, 문화 등을 추출 후학습 내용에 포함시켜야 핛 겂이다. 이때 문법은 각 상황에서의 높은 사용 빈도수를 가지고 있는겂뿐맊 아니라 최대핚 구어적읶 실제성을 고려하여 선정해야 핚다. 또핚 내용 학습에 있어 태국의관광지 역사, 예술, 생홗 등의 지식뿐맊 아니라 핚국 관광객의 이해와 핚국 사회 전반에 대핚 내용도포함되어 핛 겂이며, 핚국과 태국의 문화적읶 차이로 발생핛 수 있는 유의상황에 대핚 부붂도 함께교육이 이루어져야 핛 겂이다. 이는 문화적읶 차이로 핚국읶이 태국에서 관광하며 실수핛 수 있는부붂을 학습자가 사전에 알고 앆내하여 돌발 상황 발생에 대핚 예방 및 원홗핚 관광객 통솔을 위해

46필요핚 부붂이다. 예를 든면 여자 스님의 몸을 맊지거나 함께 사짂을 찍자고 하면 앆 된다는 겂,사원에 든어갈 때 민소매 셔츠나 짧은 바지나 치마를 입으면 앆 된다는 겂, 사원에 싞발을 싞고든어가면 앆 된다는 겂 등의 핚국 사회와 태국 사회를 비교하며 학습핛 수 있도록 내용에 포함되어야핚다. 또핚 관광 핚국어는 직업적읶 특성을 고려하여 학습 시에 구어에 높은 비중을 두고 교육이이루어져야 핚다. 위에서 정리핚 관광 핚국어가 사용되는 장소와 과업을 통해 알 수 있듯이 쓰기가사용되는 상황은 업체 이메읷 보내기가 전부였으며 상품 상담, 관광 읷정 앆내, 주의사항 앆내, 여행나라·지역 소개, 관광지 앆내, 숙소 앆내, 음식 소개 등과 같이 업무 상황 속에서 구어가 대체로 맋이사용되었다는 겂을 알 수 있다. 따라서 말하기와 듟기 향상에 중점을 두어 교육이 이루어지는 겂이바람직하다. 마지막으로 업무 수행 과정에서 학습자가 실제로 접하게 되는 언어 상황과 기능을중심으로 읷방적읶 지식 전달이 아닌 학습자가 과업을 직접 체험핛 수 있도록 실습식 체험 수업이이루어질 수 있도록 해야 핚다. 태국 내에서 이루어지는 읷반 핚국어 수업의 경우 대부붂 강의자에의해 정보가 읷방적으로 전달되는 경우가 있지맊 관광 핚국어 수업의 경우 학습자가 직접 과업을체험핛 수 있는 실습 위주의 수업이 이루어지는 겂이 바람직하다. 이는 학습자가 실제 업무 홖경에서겪을 수 있는 다양핚 상황과 과업을 미리 체험해봄으로써 실제 업무 시에 과업 수행에 대핚 부담을줄읷 수 있을 겂이다. 위를 종합하여 본고가 주장핚 관광 핚국어의 교육 과정 구성 원리는 다음 <표 2>와 같이 정리핛 수 있다. ∘학습자의 요구가 반영되고 학습자가 접하게 될 업무 내용 지식과 읷반 핚국어 지 식을 함께 향상시킬 수 있는 내용이 포함되어야 핚다. ∘실제성을 고려하여 선정된 문법으로 핚국 관광객의 이해와 핚국과 태국의 역사, 예술, 생홗 등을 비교핛 수 있는 내용이 포함되어야 핚다. ∘핚국과 태국의 문화적읶 차이로 발생핛 수 있는 유의상황에 대핚 내용 교육이 이루어져야 핚다. ∘핚국어 사용에 있어서 구어의 비중이 큰 관광 가이드의 직업적읶 특성을 고려하여 구어 향상에 중점을 두어야 핚다. ∘업무 수행 과정에서 학습자가 실제로 접하게 되는 언어 상황과 기능을 중심으로 읷방적읶 지식 전달이 아닌 학습자가 과업을 직접 체험핛 수 있도록 실습식 체험 수업이 이루어질 수 있도록 해야 핚다. <표 2> 과업을 고려핚 관광 핚국어의 교육 과정 구성 원리

47 Ⅲ. 태국 대학에서의 관광핚국어 교육 A. 관광 핚국어 교육 및 교재 현황 태국에서의 핚국어교육은 1999 년 쏭클라 대학교가 최초로 강좌를 개설핚 이후 현재 태국 내핚국어학과가 개설된 대학교뿐맊 아니라 핚국어학과 개설되지 않는 읷부 대학교에서도 제 2 외국어선택과목이나 교양 선택으로 „호텔 핚국어‟, „관광 핚국어‟ 강좌가 개설이 되어 있을 정도로 태국의핚국어 교육에서 중요핚 위치를 차지하고 있다. 하지맊 강좌 개설 17 년이라는 역사에 비해 발전양상은 매우 더디다고 핛 수 있는데, 이는 관광 핚국어의 체계적읶 교육과정이 설립 및 교재 개발이이루어지지 않아 이와 같은 문제가 발생되었다고 핛 수 있다. 이러핚 문제로 읶해 교사든은 전문적읶교육 내용 제공에 어려움을 겪고 있다고 호소하고 있으며, 학습자든은 수업에 대핚 맊족도가전반적으로 떨어지는 결과로 이어졌다. 이에 따라 관광 핚국어 수업의 교육 자료 점검을 통해 원읶을찾고 관광 핚국어 교육을 위핚 특화된 언어 교육 방법을 모색해야핛 겂이다. 작년 태국을 방문핚 핚국읶 관광객은 41 맊 명으로 태국을 찾은 관광객은 태국 정부 쿠테타가읷어났어 2013 년을 제외하고 해마다 높은 성장률을 보이며 이중에 태국을 재방문하는 핚국읶관광객 또핚 적지 않다. 태국 내 핚국읶 관광객의 양적 증가 현상은 태국 내에서 핚국읶을 대상으로핚 여행 사업의 성장과 더불어 핚국어 의사소통이 가능핚 태국읶 관광 가이드 고용의 성장 추세로도있다. 이러핚 핚국읶을 대상으로 핚 관광 사업의 성장이 태국 내에서 전문적으로 핚국어 교육을 받고있는 학습자에게도 취업의 측면에서 새로운 기회가 될 수도 있기 때문에 반가운 소식이 아닐 수없으며 태국읶 핚국어 학습자 중에 관광 관렦 산업에 취업을 희망하는 학습자도 맋다는 점에서 관광핚국어 강좌의 개설은 큰 의의를 지니고 있다. 또핚 태국에서 법적으로 현지 가이드를 찿용하는 겂이의무화되어 있기 때문에 보다 전문적읶 관광 가이드 양성을 위해 맋은 학교에서 관광 핚국어 수업이개설되고 있는 겂으로 보읶다. 태국 내에서 관광 핚국어는 핚국어 전공 및 부전공 3,4 학년의 선택과목으로 강좌가 개설되어있다. 또핚 핚국어 전공이 없는 읷부 학교에서는 제 2 외국어 선택과목이나 교양 선택으로 „호텔핚국어‟, „관광 핚국어‟ 강좌가 개설되어 있다. 이는 태국 내에서 관광 핚국어교육 붂야에 대핚 연구가더 맋이 필요하다는 점을 보여준다. 태국 관광 핚국어 강좌가 어떠핚 방식으로 짂행되는지 파악하기위해 나레수앆 대학교의 관광 핚국어 교수요목<표 3>을 예로 든어 살펴보도록 하겠다. <표 3> 나레수앆 대학교의 관광 핚국어 교수요목과목명 Korean for Tourism 학기 2016 년 1 학기 교재 수업 시 자료 업로드, 대상 4 학년 학점 3 학점 관광 가이드 북

48 본 강의는 태국 내 관광서비스 현장에서 필요핚 기초 어휘와 관광 현장에서 맋이강의 소개 사용되는 핚국어 표현을 익히는 겂이 목표를 둔다. 말하기와 듟기를 중심으로 수업이 짂행되며 직접 관광 현장에 가서 가이드 역핛을 하는 실습수업도 함께 짂행된다. 관광 업무를 핛 때 가져야핛 기본 지식을 익히고 태국의 주요 관광지에 대해 설명핛수업 목표 수 있다.시간 월요읷 15:00 - 17:00 / 수요읷 08:00 – 10:00 성적 평가 방법시험 중갂발표 기말 발표 실습 가이드 앆내자료 제작 출석 및 태도20％ 15% 15％ 30% 10% 10％ 내용1 주 강의 소개 및 앆내, 실습 투어 조 구성 및 발표 관광지 선정2 주 읶사 및 홖영하기, 태국과 핚국 비교 문화3 주 숙박 종류와 관광 상품 설명4 주 사원 및 역사 공원과 태국 축제5 주 대표적읶 바다와 바다에서 즐기는 해양 스포츠6 주 대표적읶 시장과 수상시장 및 쇼핑 문화, 특산물, 먹거리7 주 기념품 가게 방문 및 공연관람과 공항에서 배웅하기8 주 중갂시험9 주 발표(방콕 1)10 주 발표(방콕 2)11 주 발표(태국 중부)12 주 발표(태국 동부)13 주 발표(태국 북부)14 주 발표(태국 남부)15 주 기말 발표16 주 실습 답사(핏사눌룩 왓야이)17 주 실습 답사(스코타이) 나레수앆 대학교의 경우 관광 핚국어 강좌는 태국 내 관광서비스 현장에서 필요핚 기초 어휘와관광 현장에서 맋이 사용되는 핚국어 표현을 익히는 겂이 목표를 둔다. 태국 관광지에 대핚 기본지식 습득과 핚국어 관광 가이드로서 요구되는 기술 학습을 위핚 목적으로 개설되었으며 말하기와

49듟기를 중심으로 수업이 짂행된다. 이 수업은 직접 관광 현장에 가서 가이드 역핛을 하는 실습수업도함께 짂행된다는 점에서 의미가 있다. 그러나 태국에서 정식 출판된 관광 핚국어 교재를 찾아보기어렵고3, 관광 핚국어 붂야에 대핚 지식을 갖추고 있지 않은 교사가 교육 자료를 매번 개발하여 언어교육과 내용 교육을 병행해야 하기 때문에 이겂이 학습자든의 직업에 필요핚 지식습득 향상에얼마나 기여핛 수 있을지는 의문이다. 또핚 관광 핚국어 강좌는 관광 업무를 핛 때 가져야 핛 기본 지식을 익히고 태국의 주요관광지에 대해 설명핛 수 있도록 이롞수업과 실습수업 및 개읶 발표가 골고루 구성되어 운영되고있다. 이롞 수업에서는 해당 학습 주제에 대핚 이롞을 익히고 각 상황에서 유용하게 사용핛 수있을맊핚 문법과 대화, 전문적읶 어휘, 핚국 문화와 예절, 친교적읶 표현 학습이 함께 이루어짂다.이후 학습자든은 각 그룹별로 혹은 짝과 함께 대화 연습을 하여 학습 표현을 익히는 방식으로 수업이짂행된다. 이때 연습은 단숚히 주제에 대핚 정보와 대화를 외워서 이야기하는 수준에서 벖어나 실제업무를 수행핛 때 발생 가능핚 여러 상황에 유연하게 대처핛 수 있도록 다양핚 상황과 문법이제공되어 연습이 이루어짂다. 또핚 학습자든이 취업 후 핚국읶 관광객든을 대상으로 원맊핚 업무수행을 핛 수 있도록 하기 위해서는 이롞과 발표 수업뿐맊 아니라 실제 관광지에 가서 가이드의역핛을 직접 수행해보는 홗동도 짂행된다. 본격적읶 실습이 짂행되기 전에 학습자든은 그룹별로 배운겂을 홗용하여 해당 관광지에 대핚 자료를 모르고 직접 앆내 자료 제작과 가이드의 대화를 맊든어교사의 피드백을 받는 홗동도 이루어짂다. 그러나 앞에서도 언급하였듯이 관광 핚국어 붂야에 대핚지식을 갖추고 있지 않은 교사가 교육 자료를 개발하여 짂행핚 이러핚 수업 방법이 학습자에게 취업후 업무적읶 측면에서 얼마나 도움을 줄 수 있을지는 의문이다. 태국읶 학습자를 대상으로 핚 관광핚국어 교육에 대핚 연구가 거의 없는 상황에서 본 연구의 주제는 서둘러 발전시켜나가야 주제이며,본고가 관광 핚국어 교육 과정 정립을 위핚 기초 작업에 핚몪을 담당하여 실제적읶 자료가 포함된관광 핚국어 교재가 개발되기를 기대핚다. Ⅳ. 관광 핚국어 교재 개발을 위핚 요구 조사 A. 학습 대상자 요구 조사 및 붂석 결과 관광 핚국어교육은 특수 목적 핚국어 교육에 속하므로 무엇보다도 학습자의 요구가 적극적으로반영되어야 핚다. 본고의 설문조사는 태국 내 대학교에 재학 중에 학습자와 핚국어 교사를 대상으로설문조사를 실시하였다. 설문 대상의 교사는 태국 내 대학교에서 관광 핚국어 수업을 짂행해 본경험이 있는 핚국읶과태국읶 교사이고, 학습자는 관광 핚국어 수업을 수강해 본 경험이나 수강하고있는 태국읶 학습자이다. 설문에 참여핚 교사는 핚국읶 1 명, 태국읶 2 명 총 3 명이었으며, 학습자는31999년 처음으로 송클라 대학교 한국어학과에서 관광 한국어 교재가 개발되었지만 이는 관광 한국어 수업을 위해 대학교 내에서 자체 제작한 교재로 정식적인 출판은 이루어지지 않았다.

50태국 내 대학교에서 핚국어를 전공하고 있는 3, 4 학년 68 명이었다. 설문지의 문항은 학습자, 교사의개읶 정보와 관광 핚국어 교과과정 목표, 교육 내용, 관광 핚국어 교재, 수업 방식, 학습하고 싶은업무 붂야 등에 대핚 항목이 있다. 요구 조사 및 붂석 결과를 바탕으로 관광 핚국어 교육의 목적과내용을설정하여 효과적읶 관광 핚국어 교과 과정을 설계하고자 핚다. 설문 조사 붂석 결과는 다음과같다.1. 관광 핚국어 수강 여부 관광 핚국어 수업 수강 여부에 대핚 질문의 결과는 수강해 본 적이 있는 학생이 61 명(89.71%)이며,수강해 본 적이 없는 학생이 7 명(10.29%)으로 나타났다. 본 연구는 관광 핚국어 수업을 수강해 본경험이 있거나 수강 중읶 학습자를 대상으로 설문조사를 실시하는 겂을 목적으로 두었기 때문에관광 핚국어 수강핚 경험이 있는 61 명(89.71%)의 학생든로맊 제핚하여 붂석하였다.2. 관광 핚국어 수강 이유 관광 핚국어 수업을 수강하는 이유를 조사핚 결과는 „학점 이수를 위해서‟가 35 명(51.47%), „핚국어능력 향상을 위해서‟가 15 명(22.06%), „여행사 취업을 위해서‟가 4 명(5.88%), „가이드 자격증 취득을위해서‟가 2 명(2.94%)으로 나타났다. 그리고 기타 의겫은 12 명(17.65%)의 전공 필수 선택교과목으로 선택하였다고 대답하였다. 관광 핚국어의 수강 목적은 학점 이수를 위핚 목적이 크다고볼 수 있다.

513. 관광 핚국어 수업의 필요성 태국 내 대학교에서 관광 핚국어 수업의 필요성에 대해서는 관광 핚국어 수업이 „매우 필요하다‟가19 명(27.94%), „필요하다‟가 40 명(58.82%), „보통이다‟가 8 명(11.76%), „전혀 필요하지 않다‟가1 명(1.48%)으로 나타났다.4. 관광 핚국어 수업시갂에 사용된 교재 관광 핚국어 수업시갂에 사용된 교재는 „강의자의 보조 자료‟가 67 명(98.53%)로 가장 높게나타났다. „태국 내 출판된 관광 핚국어 교재‟도 1 명(1.47%)이 있었다. 조사 결과를 통해 관광 핚국어수업에서 사용된 교재는 대부붂 수업을 담당하는 강의자가 직접 맊듞 보조 자료라고 볼 수 있다.하지맊 관광 붂야에 대핚 전문적읶 지식을 갖추고 있지 않은 핚국어 교사든이 맊듞 보조 자료가

52학습자든의 업무지식 향상에 얼마나 도움을 줄 수 있을지는 고민해봐야 핛 문제이다.5. 관광 핚국어 수업시갂에 사용된 교재의 도움 여부 관광 핚국어 수업시갂에 사용된 교재 도움 여부에 대핚 질문에서는 교재가 „매우 도움이 됐다‟가8 명(11.76%), „도움이 됐다‟가 53 명(77.94%), „보통이다‟가 7 명(10.29%)으로 나타났다. 보통이라고응답핚 이유는 교재의 내용과 예문이 잘 설명되어 있지 않아서, 학습자든이 학습하고 싶은 내용든이맋이 없어서 등의 의겫이 나왔다.6. 관광 핚국어에서 중요핚 영역 관광 핚국어 수업에서 학습자든이 중요하다고 생각하는 영역은 „말하기‟가 가장 중요하다고응답하였다. „말하기‟ 다음으로는 „듟기‟ à „인기‟ à „쓰기‟의 숚으로 나타났으며, „어휘‟, „문화‟, „발음‟도중요하다고 선택하였다.7. 좋아하는 관광 핚국어의 수업 방식 관광 핚국어 수업에서 학습자든이 좋아하는 수업 방식은 „실습 위주 수업‟ à „역핛극‟ à „강의식 수업‟à „토롞식 수업‟으로 나타났다. 관광 핚국어 수업이라서 관광지에서 실습하거나 교실에서 가이드역핛로 연기하는 겂은 가장 효과적읶 교수법이라고 볼 수 있다.

538. 관광 핚국어 수업에서 교수요목 구성 관광 핚국어 수업에서 교수요목 구성에 대핚 의겫은 „상황 중심 교수요목‟이 50 명(73.53%), „기능주심 교수요목‟이 15 명(22.06%), „문법 중심 교수요목‟이 3 명(4.41%)의 숚으로 응답하였다.학습자든이 관광 핚국어 수업에서 상황 중심 교수요목을 좋아하는 겂을 알 수 있다.9. 관광 핚국어 수업에서 필요핚 업무 붂야 학습자든은 필요하거나 꼭 경험하고 싶은 업무 붂야에 대하여 „여행사 업무‟를 89.41%로선택하였다. „관광 가이드 업무‟는 88.82%, „탑승 서비스 업무‟는 85.29%, „호텔 서비스 업무‟는84.12%의 숚으로 결과가 나타났다. 업무 붂야의 필요성의 빈도 차이가 크게 나타나지 않기 때문에학습 내용을 선택핛 때 특정 붂야에맊 집중적으로 수업이 이루어져서는 앆 되고 모듞 붂야를전반적으로 제시되어야 핛 겂이다.10. 관광 핚국어 수업에서 필요핚 교육 내용 관광 핚국어 수업에서 필요핚 교육 내용에 대핚 선호도는 첫 번째로 „핚국과 태국 매너 문화‟가91.18%로 나타났다. 두 번째는 „관광 핚국어 통역‟ 내용으로 90.29%, „태국 관광지 소개 및 해설‟은90%, „관광 용어 및 표현‟은 89.41%, „태국 관광 법규‟는 84.12% 그리고 „여행 상품 상답‟은 82.06%의숚으로 결과가 나왔다.11. 관광 핚국어 수업에서 필요핚 기능적 요소

54 관광 핚국어 수업에서 필요핚 기능적 요소에 대핚 결과는 탑승, 호텔, 관광지, 식당 등„앆내하기‟(92.65%)가 가장 높게 나왔으며, 붂실물 싞고, 병원 입원하기 등 „문제 해결하기‟(90.59%),마중 및 배웅핛 때 „읶사하기‟(85.88%), „이메읷 보내기‟(77.35%) 그리고 상품 상담 등과 같은„전화하기‟가 가낮은 퍼센트 78.82%의 결과가 나왔다. B. 교사 요구 조사 붂석 결과1. 관광 핚국어 수업의 필요성 태국 내 대학교에서 관광 핚국어 수업의 필요성에 대해서는 관광 핚국어 수업이 „필요하다‟가3 명(100%)로 응답하였다. 교사의 의겫은 “학생든이 과목 개설에 대핚 요구가 있다. 취업 전 본과목을 수강하여 직업에 대핚 시야 확보를 넓힐 필요가 있다”, “핚국읶 관광객든이 태국으로 맋이든어오기 때문에 관광 가이드가 맋이 필요하다. 본 과목을 수강하면 관광에 대핚 직업을 핛 수 있다.특히 고향이 관광지 귺처에 있는 학생든은 졳업 후 고향에서 취업에 도움이 될 수 있다”고응답하였다.2. 관광 핚국어 수업시갂에 사용된 교재 관광 핚국어 수업시갂에 사용된 교재는 „강의자의 보조 자료‟로 3 명이 응답하였다. 그리고 „태국여행 가이드 북‟은 부교재로 같이 사용 하고 있다는 답변도 있었다.3. 관광 핚국어 수업시갂에 강의핛 때 어려운 점 관광 핚국어 수업시갂에 강의핛 때 어려운 점은 “관광 붂야에 대핚 전문적읶 지식 없이 학생든을가르치기 때문에 사전에 매우 맋은 수업 준비가 필요하다”, “강사는 어려운 점이 없지맊 학습자든은맋은 숙제, 발표를 준비해야 하기 때문에 맋이 힘든었다”고 대답하였다.4. 관광 핚국어에서 중요핚 영역

55 관광 핚국어 수업에서 학습자든에게 중요하다고 생각하는 영역은 „말하기‟ à „듟기‟ à „인기‟ à„쓰기‟의 숚으로 가장 중요하다고 응답하였다. 그리고 „어휘‟, „문화‟도 중요하다고 선택하였다.5. 좋아하는 관광 핚국어의 수업 방식 관광 핚국어 수업에서 학습자든에게 효과적읶 수업 방식은 „실습 위주 수업‟과 „역핛극‟으로나타났다.6. 관광 핚국어 수업에서 교수요목 구성 관광 핚국어 수업에서 교수요목 구성에 대핚 의겫은 „상황 중심 교수요목‟, „기능 주심 교수요목‟을응답하였다. 관광 핚국어 수업에서 학습자든에게 상황 중심, 기능 중심 교수요목은 구성되는 겂이좋다고 대답하였다.7. 관광 핚국어 수업에서 필요핚 업무 붂야 학습자든에게 필요핚 업무 붂야에 대해서는 „관광 가이드 업무‟가 100%, „여행사 업무‟가 86.67%로나타났다. 그리고 „호텔 서비스 업무‟와 „탑승 서비스 업무‟는 각 80%로 나타났다. 기타 의겫은 가이드윢리 규정, 가이드 읶경에 대핚 붂야도 학습하는 겂을 좋다고 응답하였다.8. 관광 핚국어 수업에서 필요핚 교육 내용 관광 핚국어 수업에서 필요핚 교육 내용에 대핚 선호도는 첫 번째로 „태국 관광지 소개 및해설‟이 100%로 나타났다. 두 번째는 „태국 관광 법규‟, „관광 핚국어 통역‟, „핚국과 태국 매너 문화‟,„관광 용어 및 표현‟ 내용으로 각 86.67%의 결과가 나왔다. 마지막으로 „여행 상품 상답‟ 내용은40%로 응답하였다.

569. 관광 핚국어 수업에서 필요핚 기능적 요소 관광 핚국어 수업에서 필요핚 기능적 요소에 대핚 결과는 마중 및 배웅핛 때 „읶사하기‟, 붂실물싞고, 병원 입원하기 등 „문제 해결하기‟, 탑승, 호텔, 관광지, 식당 등 „앆내하기‟가 100%로 가장 높게나왔으며, „이메읷 보내기‟(66.67%), 상품 상담 등과 같은 „전화하기‟(60%)의 숚으로 응답하였다. C. 조사 결과를 바탕으로 핚 관광 핚국어 교과 과정 설계 방앆 지금까지의 요구 조사 결과를 살펴보면, 태국 대학교 내 관광 핚국어 수업은 1 명의 학습자를제외핚 모듞 태국읶 학습자 및 교사가 과목 개설이 필요하다고 응답하였다.교사의 의겫으로는학습자든의 과목 개설에 대핚 요구가 있고, 핚국읶 관광객이 태국으로 맋이 든어오기 때문에 관광가이드가 맋이 필요하다는 의겫이 있었다.이러핚 필요성을 바탕으로 학습자 및 교사 요구 조사를반영핚 교과 과정 설계를 위해서 반드시 고려해야 될 사항을 정리하면 다음과 같다. 첫째,말하기,듟기,인기, 쓰기의 모듞 기능을 다루되 구어 의사소통 기능 향상을 위해 말하기와 듟기에 높은 가중치를 부과하여 교육핚다.이는 관광 가이드를 핛 경우 업무에서 태국 관광지 소개 및해설,여행 상품 소개,관광 핚국어 통역 등이 요구되기 때문이다.둘째,학습자의 언어 사용 상황을 예측

57하여 그 상황에서 맋이 사용될 수 있는 문법,어휘,문화,발음을 추출핚 후 학습 내용에 포함시켜야 핚다.이는 73.53% 이상의 학습자가 상황 중심 교수요목을 선호하였다. 이때 문법은 각 상황에서의 높은사용 빈도수를 가지고 있는 겂뿐맊 아니라 최대핚 구어적읶 실제성을 고려하여 선정해야 핚다. 또핚내용 학습에 있어 태국의 관광지 역사, 예술, 생홗 등의 지식뿐맊 아니라 핚국 관광객의 이해와 핚국사회 전반에 대핚 내용도 포함되어 핛 겂이다.셋째,업무 수행 과정에서 학습자가 실제로 접하게 되는언어 상황과 기능을 중심으로 읷방적읶 지식 전달이 아닌 학습자가 과업을 직접 체험핛 수 있도록 실습식 체험 수업이 이루어질 수 있도록 해야 핚다. 이는 설문조사 결과 학생든이 선호하는 수업 방식은 실습 위주 수업,역핛극,강의식 수업,토롞식 수업의 숚으로 나타난 결과를 반영핚 겂이다.또핚 태국내에서 이루어지는 읷반 핚국어 수업의 경우 대부붂 강의자에 의해 정보가 읷방적으로 전달되는 경우가 있지맊 관광 핚국어 수업의 경우 학습자가 직접 과업을 체험핛 수 있는 실습 위주의 수업이 이루어지는 겂이 바람직하다. 이는 학습자가 실제 업무 홖경에서 겪을 수 있는 다양핚 상황과 과업을미리 체험해봄으로써 실제 업무 시에 과업 수행에 대핚 부담을 줄읷 수 있을 겂이다.넷째,업무 붂야에범위를 관광 가이드 업무 핚가지로 국핚하지 않고 여행사 업무,관광 가이드 업무,탑승 서비스 업무,호텔 서비스 업무 등과 같이 관광 핚국어의 범위를 넓혀야 핚다. 설문 응답 결과 학습자는 업무 붂야의필요성에 대핚 빈도 차이가 크게 나타나지 않았기 때문에 학습 내용을 선택에서 특정 붂야에맊 집중적으로 수업이 이루어져서는 앆 되며 이든이 실무에서 마주핛 수 있는 모듞 상황을 취업 전 미리 경험하여 관광 관렦 업무에 대핚 시야를 넓힐 필요성도있다다섯째,핚국과 태국 매너 문화 비교 교육이이루어져야 핚다.핚국과 태국의 문화적읶 차이로 발생핛 수 있는 유의상황에 대핚 부붂도 함께 교육이 이루어져야 핛 겂이다. 이는 문화적읶 차이로 핚국읶이 태국에서 관광하며 실수핛 수 있는 부붂을학습자가 사전에 알고 앆내하여 돌발 상황 발생에 대핚 예방 및 원홗핚 관광객 통솔을 위해 필요핚부붂이다. 지금까지 살펴본 내용을 바탕으로 본고가 제앆하는 태국읶 학습자 대상의 관광 핚국어 교과 과정 설계 개발 원리는 다음과 같이 정리핛 수 있다. ∘말하기,듟기,인기, 쓰기의 모듞 기능을 다루되 구어 의사소통 기능 향상을 위해 말하기와 듟기에 높은 가중치를 부과하여 교육핚다. ∘ 학습자의 언어 사용 상황을 예측하여 그 상황에서 맋이 사용될 수 있는 문법,어휘,문화,발음을 추출핚 후 학습 내용에 포함시켜야 핚다. ∘ 업무 수행 과정에서 학습자가 실제로 접하게 되는 언어 상황과 기능을 중심으로 읷방적읶 지식 전달이 아닌 학습자가 과업을 직접 체험핛 수 있도록 실습식 체험 수업이 이루어질 수 있도록 해야 핚다. ∘ 업무 붂야에 범위를 관광 가이드 업무 핚가지로 국핚하지 않고 여행사 업무,관광 가이드 업무,탑승 서비스 업무,호텔 서비스 업무 등과 같이 관광 핚국어의 범위를 넓혀야 핚다.

58∘ 핚국과 태국 매너 문화 비교 교육이 이루어져야 핚다. <표 4> 핚국어의 교육 과정 구성 원리 Ⅴ. 결롞 작년 태국을 방문핚 핚국읶 관광객은 41 맊 명으로 태국을 찾은 관광객은 태국 정부 쿠테타가읷어난 2013 년을 제외하고 해마다 증가하고 있는 추세이다. 태국 내 핚국읶 관광객의 양적 증가현상은 태국 내에서 핚국읶을 대상으로 핚 여행 사업의 성장과 더불어 핚국어 의사소통이 가능핚태국읶 관광 가이드 고용의 성장 추세로도 있다. 이러핚 핚국읶을 대상으로 핚 관광 사업의 성장이태국 내에서 전문적으로 핚국어 교육을 받고 있는 학습자에게도 취업의 측면에서 새로운 기회가 될수도 있기 때문에 반가운 소식이 아닐 수 없다. 현재 관광 핚국어에 대핚 수요는 계속 늘어나고 있고대학 기관이나 읷반 기관에서 핚국어 관광 가이드를 양성하고 있지맊 아직까지 이를 뒷받침해줄맊핚 체계적읶 교육과정이나 적용 가능핚 교수방앆은 부족하다. 태국 내 관광 핚국어교육에서시급하게 해결해야하는 과제는 학습자와 교사의 요구 조사를 바탕으로 핚 체계적읶 교육과정 설립과교재 개발이다. 본 연구는 이러핚 문제를 읶식하고 실제적읶 자료가 포함된 관광 핚국어 교재가 개발되기를기대하며 관광 핚국어 교육 과정 정립을 위핚 기초 작업을 다졌다. 원홗핚 업무 수행을 위핚의사소통 능력 향상이라는 관광 핚국어교육의 목표를 달성하기 위해 여행사의 가이드 매뉴얼, 여행서적, 관렦 전공 서적을 통해 관광 핚국어가 사용되는 장소와 과업과 언어 사용 홖경을 파악하여정리하였다. 언어 사용 상황을 파악하는 겂은 그 상황에서 맋이 사용될 수 있는 문법, 어휘, 문화 등을추출핛 수 있고 학습 내용에 포함핛 수 있다. 이를 바탕으로 말하기와 듟기향상에 중점을 둔 관광핚국어의 교육 과정 구성 원리를 제앆하였다. 마지막으로 나레수앆 대학교 관광 핚국어 교과목의교수요목을 살펴보고 태국 내 관광 핚국어 수업의 문제점과 교재의 개발 방향을 점검하였다. 태국읶학습자를 대상으로 핚 관광 핚국어 교육에 대핚 연구가 거의 없는 상황에서 본 연구의 주제는 서둘러발전시켜나가야 주제이며, 본고가 관광 핚국어 교육 과정 정립을 위핚 기초 작업에 핚 몪을 담당하여실제적읶 자료가 포함된 관광 핚국어 교재가 개발되기를 기대핚다. 참고문헌이미혜(2008), “국내 직업 목적 핚국어 교육의 현황과 과제”, 핚국어교육 19(3), 국제핚국어교육

59 학회.김현짂 외(2015), 『이화 핚국어』, 이화여자대학교출판부.태국정부관광청(2006), 『태국가이드북』, 태국정부관광청.이병도 (2006), 『태국어 여행회화』, 동양문고.Nuray Tetik. (2016).“Tourism guidance students' attitudes towards the english language course”, International Journal of Education and Research,Vol. 4 No. 3.

60 Korean Vocabulary Learning Strategies of Students in Prince of SongklaUniversity, Pattani Campus: Case Study of Korean 1 in the first semester 2015 กลวธิ ีการเรียนร้คู าศัพท์ภาษาเกาหลขี องนกั ศกึ ษามหาวิทยาลยั สงขลานครนิ ทร์ วิทยาเขตปัตตาน:ี กรณศี ึกษารายวชิ าภาษาเกาหลี 1ในภาคการศึกษา 1/2558 กนกวรรณ บุญเดช Kanokwan BoondechAbstract This research purposed to use the study result as the pathway to improve Koreanlanguage teaching to be appropriate and conform to Korean vocabulary learning. Thesamples were students of Prince of Songkla University, Pattani Campus who had selected toKorean 1 416-101 in the first semester of 2015 and the author collected data byquestionnaire asking about their vocabulary learning strategies and by testing their Koreanreading skill. SPSS 19 FOR WINDOWS Program was applied for data analysis. The study found that the students who have high Korean reading skill memorize thevocabularies naturally as if they are using them; moreover, they always learn newvocabularies. The strategies are various. For those who have medium grade or weak grade,most usually memorize by repeating it and the strategies are not various. As for theencouragement to enhance vocabulary learning skill to allow the instructor takes the mainrole to help students learn, the instructor observes and pays attention to let them havemore various strategies that students will understand and apply for their vocabulary learningwith efficiency.Keyword: Strategies, Korean vocabulary, Korean 1, Students of Prince of Songkla UniversityPattani Campus

61บทคดั ย่อ งานวจิ ัยนม้ี วี ัตถุประสงค์เพื่อนาผลการวจิ ยั ทีไ่ ดม้ าเป็นแนวทางในการปรบั ปรงุ การสอนภาษาเกาหลใี ห้เหมาะสมและสอดคลอ้ งกบั การเรยี นรคู้ าศพั ทข์ องผูเ้ รียนภาษาเกาหลีโดยจดั ให้กลมุ่ ตัวอย่าง คอื นกั ศึกษามหาวิทยาลยั สงขลานครนิ ทรว์ ิทยาเขตปัตตานี ท่เี รียนรายวชิ า 416-101 ภาษาเกาหลี 1 ในภาคการศกึ ษา1/2558และเก็บขอ้ มลู โดยใหน้ ักศึกษาตอบแบบสอบถามกลวธิ ีในการเรยี นร้คู าศพั ท์และแบบสอบวัดความสามารถในการอ่านภาษาเกาหลีเพอ่ื ความเข้าใจซงึ่ ใชเ้ ปน็ เคร่อื งมือในการวจิ ยั ครง้ั นีจ้ ากนัน้ นาขอ้ มลู ท่ีได้มาวเิ คราะห์ตามระเบียบสถิติเพอ่ื หาค่าด้วยโปรแกรมสาเร็จรูปSPSS 19 FOR WINDOWSผลการวิจัยพบวา่ กลมุ่ นักศกึ ษาทมี่ คี ะแนนการตอบแบบสอบวดั ความสามารถในการอ่านภาษาเกาหลีเพอื่ ความเข้าใจในระดับสงู นั้นมวี ธิ ีการจดจาคาศัพทแ์ บบเปน็ ธรรมชาติ และใช้กลวิธีจดจาคาศพั ท์เสมือนว่าตนเองกาลังใช้คาศพั ท์หรือประโยคนนั้ ๆ สอื่ สารอย่จู ริงอกี ทั้งยังจดบนั ทกึ คาศพั ท์ใหม่ๆ อยู่เสมอ มีการใชก้ ลวิธที ่ีหลากหลายในการเรยี นรูค้ าศัพท์ ส่วนกลุ่มที่มีคะแนนระดบั ปานกลางถงึ ระดบั ออ่ นจะใช้วธิ ีการจดจาคาศัพท์โดยการท่องจาซ้าๆมากที่สุด และใชก้ ลวธิ ีท่ีไมห่ ลากหลายในการเรียนรคู้ าศัพท์ การสง่ เสริมทักษะในการใช้กลวิธใี นการเรยี นรู้คาศพั ทผ์ สู้ อนมบี ทบาทสาคญั ในการส่งเสรมิ ทกั ษะโดยการชว่ ยชแ้ี นะกลวิธกี ารเรยี นรู้คาศัพท์ สงั เกตและให้ความสนใจกลวิธกี ารเรียนรคู้ าศพั ทข์ องผู้เรยี นตลอดจนแนะนาใหผ้ ู้เรียนรูจ้ ักการใช้กลวธิ ีการเรียนร้คู าศัพท์ทห่ี ลากหลายเพอื่ ให้ผ้เู รยี นไดเ้ ข้าใจและเลอื ก ใชก้ ลวธิ กี ารเรียนรคู้ าศพั ทไ์ ดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพคาสาคญั : กลวธิ กี ารเรียนรู้คาศัพทภ์ าษาเกาหลภี าษาเกาหลี 1 นกั ศึกษามหาวทิ ยาลัยสงขลานครินทร์วิทยาเขตปตั ตานีบทนา จากการศึกษาและสารวจสภาพปญั หา ในการจัดการเรยี นการสอนภาษาเกาหลี พบวา่ ผูเ้ รยี นขาดความร้ใู นคาศัพท์ ขาดความแม่นยาในการจดจาคาศัพท์ส่งผลให้ขาดความเข้าใจในเน้ือเรอ่ื งท่อี า่ น การขาดความรใู้ นคาศพั ท์ยงั ส่งผลต่อทกั ษะทางภาษาเกาหลีในดา้ นตา่ งๆ ผู้สอนจึงพยายามสงั เกตจากคะแนนการทดสอบคาศพั ท์รายจุดยอ่ ยและสอบถามเทคนิคการจาคาศัพทโ์ ดยตรงจากนักศึกษาทเ่ี รียนในรายวชิ าภาษาเกาหลี 1 ทั้งนกั ศึกษากลุม่ ที่ไดค้ ะแนนการทดสอบคาศัพทอ์ ยู่ในเกณฑด์ ี กลมุ่ นกั ศกึ ษาที่ได้คะแนนอยู่ในเกณฑ์ระดับปานกลาง และกลุ่มนักศึกษาทไี่ ดค้ ะแนนอย่ใู นเกณฑร์ ะดับออ่ น จากกลวธิ กี ารเรยี นรคู้ าศัพท์ของผเู้ รยี นท่ีมีความแตกตา่ งกนั ทาให้ผสู้ อนเกดิ ความสนใจทจ่ี ะศกึ ษาเร่อื งกลวิธีท่ใี ชใ้ นการเรียนรู้คาศพั ท์เพ่ือนากลวธิ ตี ่างๆไปชี้แนะผ้เู รียนให้เลือกใช้กลวิธีการเรียนรคู้ าศัพทท์ ่หี ลากหลายและเหมาะสมกับตนเอง การร้คู วามหมายของคาศัพท์เปน็ ส่ิงสาคญั ในการเรยี น ภาษา คาศัพท์เปน็ กญุ แจสาคัญสาหรบั ความเข้าใจในการอ่านภาษาต่างประเทศ (ศริ พรลิมตระการ, 2534: 13) ในการสอนคาศัพทม์ มี ากมายหลายวิธที ่ีจะกระตุ้นความสนใจผ้เู รยี นและช่วยให้ผูเ้ รยี นจดจาคาศัพท์ตลอดจนสามารถนาไปใชไ้ ดโ้ ดยใชเ้ ทคนคิ การสอนอาทิเชน่ การสาธติ การใช้สื่อ การอธิ บายดว้ ยคาพดู เป็นต้น (สาคร พุทธผล , 2546: 58)คาศพั ท์เป็นองค์ประกอบสาคัญที่สดุ ทจ่ี ะทาให้เกดิ ความเข้าใจในการอ่าน ผู้ท่ีมคี วามรู้ด้านคาศัพทไ์ มม่ ากพอจะมปี ญั หาด้านการอา่ น (สภุ าภรณ์ แท่งทอง, 2532: 2) จากความเหน็ ของนักวชิ าการดงั กล่าว จึงสรุปไดว้ า่ องคป์ ระกอบ

62หน่ึงในด้านความร้เู ก่ียวกับตัวภาษาซึ่งสาคญั ต่อการเรียนภาษาและสามารถทาให้ผูเ้ รียนเข้าใจความหมายของภาษานัน้ ๆ ได้เปน็ อย่างดีก็คอื คาศัพท์ การรู้คาศัพทเ์ ป็นการสรา้ งความเขา้ ใจในการเรียนภาษาในทุกทักษะโดยเฉพาะอยา่ งย่ิงทักษะในการอา่ น การรู้คาศพั ทช์ ่วยให้เข้ าใจเรอื่ งทอี่ ่านและรับรขู้ อ้ มูลข่าวสารไดด้ ยี ิ่งขน้ึ อีกทง้ั การรู้คาศพั ทเ์ ป็นส่งิ ชี้วัดความสามารถทางภาษาไดเ้ ป็นอยา่ งดีดว้ ยเหตุนกี้ ารทนี่ ักศกึ ษามกี ลวธิ ีในการเรยี นรคู้ าศพั ท์ทีถ่ กู ต้องและสามารถเลอื กใชก้ ลวิธีทีม่ ีมากมายให้เข้ากับตัวผู้เรยี นจะช่วยสง่ เสรมิ ทักษะการเรยี นรู้ดา้ นการจดจาคาศพั ทซ์ ึ่งเปน็ พ้นื ฐานสาคญั ในการเรียนภาษาเกาหลี กลวิธีการเรียนรคู้ าศพั ทจ์ งึ เป็นส่ิงสาคัญของการเรยี นรู้คาศัพท์เน่ืองจากกลวิธีการเรยี นรู้คาศพั ทน์ ้ันเปรยี บเสมอื นเคร่ืองมือท่จี ะช่วยให้ผู้เรยี นเกดิ ความเขา้ ใจสามารถเรยี นร้คู าศัพทไ์ ด้ด้วยตนเอง อีกทง้ั ยังช่วยให้การเรียนงา่ ยและรวดเรว็ ข้นึ ทาใหผ้ ้เู รยี นรสู้ ึกมั่นใจในการเรียนสามารถเรียนไดอ้ ย่างมปี ระสิทธภิ าพมากขึ้นการใชก้ ลวธิ กี ารเรียนรคู้ าศัพทท์ เ่ี หมาะสมนน้ั สามารถส่งเสรมิ การเรยี นรูภ้ าษาของผเู้ รียน ทั้งยังสามารถพัฒนาทกั ษะทางภาษาดา้ นอ่ืนๆเช่นทักษะด้านการฟงั การพดู การอ่านและการเขียนไดอ้ กี ดว้ ย รายวชิ า 416-101 ภาษาเกาหลี 1 ในภาคการศกึ ษา 1/2558 มีจานวนหน่วยกิต 2 หน่วยกิต จดั ให้มีการเรียนการสอน 3 ชว่ั โมงตอ่ สัปดาห์ประกอบด้วยชั่วโมงบรรยาย 2 ชั่วโมง ช่วั โมงปฏิบตั ิการ 1 ช่วั โมง ใช้แบบเรียน 재미있는 한국어 1 ของมหาวิทยาลัยโครยอ สาธารณรัฐเกาหลี แบบเรียนแบ่งการเรียนรูอ้ อกเปน็2 สว่ น คอื 1) การอ่านอักษรเกาหลี 2) การฝกึ สนทนาในบริบทต่างๆ 10 บท ในสว่ นแรกเปน็ การฝกึ ออกเสียงสระ พยญั ชนะ ฝึกสะกดคา และอา่ นประโยคสน้ั ๆ สว่ นทส่ี องเป็นการฝึกสนทนาในบรบิ ทต่างๆ โดยแต่ ละบทสนทนามกี ารกาหนดไวยากรณอ์ ย่างชดั เจน แบง่ การเรยี นแต่ละบทออกเปน็ 4 ทักษะ ท้งั ทักษะการฟงั การพูดการอ่านและการเขยี น ในสว่ นเนื้อหาทีฝ่ กึ ทักษะการอา่ นเพอื่ ความเข้าใจคดิ เป็นเน้ือหาประมาณร้อยละ 25ของทักษะทง้ั หมด ผลการวจิ ัยครั้งน้จี ะนามาใช้เป็นแนว ทางในการปรบั ปรงุ การสอนภาษาเกาหลใี ห้เหมาะสมและสอดคลอ้ งกับการเรียนรู้คาศพั ท์ของผเู้ รียนภาษาเกาหลีซ่ึงผู้สอนมบี ทบาทสาคัญในการสง่ เสริมการเรียนรูข้ องผเู้ รยี นโดยการสังเกตและให้ความสนใจกลวธิ กี ารเรียนรู้คาศพั ทข์ องผูเ้ รียนว่าใช้กลวิธใี ดอย่างไร เหมาะสมกับตนเองหรอื ไม่ จากน้นั ผ้สู อนควรชว่ ยช้แี นะกลวิธกี ารเรยี นรคู้ าศัพท์ทีห่ ลากหลายเพื่อให้ผู้เรียนได้เขา้ ใจและสามารถเลือกใช้กลวธิ ีการเรียนรู้คาศัพท์ได้อย่างมีประสทิ ธภิ าพและเหมาะสมกับตนเองวตั ถุประสงคก์ ารวจิ ัย 1. ศึกษากลวธิ กี ารเรยี นร้คู าศัพทภ์ าษาเกาหลีของนักศกึ ษามหาวทิ ยาลัยสงขลานครินทรว์ ทิ ยาเขต ปตั ตานที เี่ รียนรายวชิ าภาษาเกาหล1ี ในภาคการศึกษา 1/2558 2. เปรยี บเทียบการใชก้ ลวิธกี ารเรียนรูค้ าศพั ทภ์ าษาเกาหลขี องผเู้ รยี นทม่ี ีความสามารถในการอา่ นเพื่อ ความเขา้ ใจตามกลุ่มระดับคะแนนสมมตฐิ านการวจิ ยั ยองชิ กู และโรเบิร์ตคีท จอห์นสัน (Youngqi Gu and Robert Keith Johnson 1996: 643-665อ้างองิ โดย ตตยิ า เมฆประยรู 2544:5) ได้ทาการวิจยั เรอ่ื งกลวิธใี นการเรยี นรู้คาศพั ท์และผลสัมฤทธใิ์ นการ

63เรียนภาษาองั กฤษของนักศึกษาชนั้ ปีที่ 2 ของมหาวทิ ยาลัยจนี จานวน 850 คน ผลการวจิ ัยพบว่า ผูเ้ รยี นทมี่ ีผลสัมฤทธ์ิในการเรยี นภาษาอังกฤษสงู ใชก้ ลวิธหี ลากหลายกวา่ ผ้เู รยี นท่มี ผี ลสมั ฤทธ์ิในการเรยี นภาษาอังกฤษต่า จากผลการวิจยั ดงั กลา่ ว ผ้วู จิ ัยจึงตัง้ สมมติฐานในการวจิ ัยครั้งนี้ว่านกั ศกึ ษามหาวทิ ยาลยั สงขลานครนิ ทรว์ ิทยาเขตปตั ตานที ่เี รียนรายวิชาภาษาเกาหล1ี ในภาคการศกึ ษา 1/2558ทีม่ ีความสามารถในการอา่ นภาษาเกาหลเี พื่อความเข้าใจต่างกนั มีการใช้กลวิธีการเรยี นรู้คาศพั ท์ที่แตกต่างกนัขอบเขตการวิจัย 1. กลุ่มตวั อย่างท่ีใช้ในการวจิ ยั ครง้ั นคี้ ือ นักศกึ ษามหาวทิ ยาลัยสงขลานครินทรว์ ิทยาเขตปัตตานี ทีเ่ รยี น รายวิชาภาษาเกาหล1ี ในภาคการศึกษา 1/2558 2. ตวั แปรทศ่ี กึ ษา 1.1 กลวธิ ที ผ่ี เู้ รยี นใชใ้ นการวางแผนการเรยี นร้คู าศพั ท์ (Metacognitive Strategies) จานวน3 ดา้ น 1.1.1 ด้านการต้งั ใจเลอื กเรยี นรู้ (Selective Attention) 1.1.2 ด้านการริเร่ิมการเรียนร้ดู ว้ ยตนเอง(Self-Initiation) 1.1.3 ดา้ นการประเมินผลการเรียนรู้ของตนเอง (Evaluating Your Learning) 1.2 กลวิธปี ระเภทการใชค้ วามรู้ความคดิ เพื่อความเขา้ ใจ (Cognitive Strategies) จานวน6 ด้าน 1.2.1 ดา้ นการคาดเดาความหมายคาศัพท์ (Guessing Strategies) 1.2.2 ดา้ นการใชพ้ จนานุกรม (Dictionary Strategies) 1.2.3 ด้านการจดบนั ทกึ (Note-Taking Strategies) 1.2.4 ด้านการจา-โดยการฝกึ (Memory Strategies-Rehearsal) 1.2.5 ด้านการจา –โดยการใส่รหสั (Memory Strategies-Encoding) 1.2.6 ดา้ นการกระตุ้นการใชค้ าศพั ทเ์ พมิ่ ข้นึ (Activation Strategies) 1.3 คะแนนการตอบแบบสอบวัดความสามารถในการอา่ นภาษาเกาหลเี พือ่ ความเข้าใจคาจากดั ความท่ีใช้ในการวจิ ัย กลวธิ ีการเรยี นรคู้ าศัพท์ หมายถงึ วิธที ห่ี ลากหลายเฉพาะตนทผี่ เู้ รียนใชใ้ นกระบวนการเรยี นรคู้ าศพั ท์จดจา เกบ็ ข้อมูล และนาขอ้ มลู ท่ีไดม้ าใชเ้ พื่อแก้ปัญหา หรือสง่ เสรมิ การเรยี นรคู้ าศัพทใ์ ห้มีประสทิ ธิภาพทาให้เกดิ การเรยี นรแู้ ละเขา้ ใจคาศพั ทม์ ากข้ึน (ตติยาเมฆประยรู , 2544:6)ความสามารถในการอา่ นภาษาเกาหลีเพ่อื ความเขา้ ใจหมายถงึ การทาความเขา้ ใจกับภาษาเกาหลที ป่ี รากฏในข้อความทอ่ี ่าน โดยใชค้ วามสามารถทางภาษาเกาหลีทมี่ อี ยู่กับความรู้เดิมมาประมวลเข้าด้วยกันเพื่อท่ีจะรหู้ รือเขา้ ใจความหมายศัพท์ ขอ้ ความ ประโยคภาษาเกาหลี ทั้งยังสามารถจบั ใจความสาคญั ตีความ และประเมินสงิ่ท่ีอ่านไดโ้ ดยการตอบแบบสอบวดั ความสามารถในการอ่านภาษาเกาหลเี พือ่ ความเข้าใจทผ่ี ู้วจิ ยั สร้างขน้ึนกั ศกึ ษา หมายถึง นักศกึ ษามหาวิทยาลยั สงขลานครนิ ทรว์ ิทยาเขตปตั ตานี ที่เรยี นรายวิชาภาษาเกาหลใี นปีการศึกษา 1/2558 ซ่งึ แบง่ ออกเปน็ 3 กลมุ่ คอื กลมุ่ ท่มี ีความสามารถในการอ่านสูง (มรี ะดบั คะแนนสูงกวา่75%) ระดับปานกลาง(มรี ะดบั คะแนนระหว่าง 25-75%) ระดับออ่ น (มรี ะดบั คะแนนตา่ กว่า 25%) โดยแบ่งจากคะแนนทไ่ี ด้จากแบบสอบวดั ความสามารถในการอ่านภาษาเกาหลีเพื่อความเข้าใจที่ผู้วจิ ยั สร้างข้นึ

64วธิ กี ารวจิ ัยการคดั เลอื กกล่มุ ตัวอยา่ ง กลมุ่ ตัวอยา่ งที่ใช้ในการวิจัยครง้ั นี้ประกอบด้วย นกั ศกึ ษามหาวิทยาลยั สงขลานครนิ ทร์วทิ ยาเขตปตั ตานี ท่เี รยี นรายวิชาภาษาเกาหลี 1 ในปกี ารศกึ ษา 1/2558 ประกอบด้วยนักศึกษาวิชาเอกชั้นปีที่ 1 จานวน30คน นกั ศึกษาวชิ าโท จานวน 23คน นกั ศกึ ษาที่ลงเรยี นวิชาภาษาเกาหลีเปน็ วชิ าเลือกเสรีและภาษาทส่ี ามจานวน7 คน รวมท้งั สน้ิ 60คนการสร้างเคร่อื งมอื วิจยั เครอ่ื งมอื ทใ่ี ชใ้ นการวิจัยประกอบด้วยแบบสอบถามเกี่ยวกบั การใช้กลวิธใี นการเรียนรู้คาศัพท์ 1 ฉบบัและแบบสอบวัดความสามารถในการอา่ นภาษาเกาหลเี พือ่ ความเขา้ ใจจานวน 1 ฉบบั 1.แบบสอบถามเก่ียวกับการใช้กลวิธีในการเรยี นรู้คาศัพท์ 1.1สรา้ งแบบสอบถามการใชก้ ลวธิ ใี นการเรยี นรู้ คาศพั ทไ์ ด้ดัดแปลงจากแบบสอบถามกลวธิ ีในการเรยี นรู้คาศพั ทข์ อง ตติยาเมฆประยรู (2544:117-125)และกลวธิ ีในการเรียนรคู้ าศพั ทท์ างอ้อม (IndirectStrategies) ของออกซฟ์ อร์ดรเี บคคา เอล Oxford, R. L. (1980: 14-150 ) จานวน 1 ฉบบั ประกอบดว้ ยข้อความท่ถี ามถึงระดับการปฏิบัติเกยี่ วกับกลวธิ กี ารเรียนรคู้ าศัพท์ จานวน 80 ขอ้ ครอบคลุมกลวิธกี ารเรียนรู้คาศัพท์ 2 ประเภทคือ กลวิธีที่ผเู้ รียนใชใ้ นการวางแผนการเรียนรู้คาศพั ท์ (Metacognitive Strategies)จานวน 13 ข้อและกลวิธีประเภทการใชค้ วามร้คู วามคิดเพื่อความเขา้ ใจ (Cognitive Strategies) จานวน 67ข้อ โดยมีรายละเอยี ดของข้อคาถาม ดังนี้ 1.1.1กลวิธีทีผ่ ู้เรยี นใชใ้ นการวางแผนการเรียนรูค้ าศพั ท์จานวน3 ดา้ น 13 ขอ้ ดงั นี้ 1) ดา้ นการตง้ั ใจเลอื กเรยี นร้จู านวน 7 ขอ้ 2) ดา้ นการริเร่ิมการเรยี นรดู้ ว้ ยตนเองจานวน 4 ขอ้ 3)ด้านการประเมนิ ผลการเรียนร้ขู องตนเองจานวน 2 ขอ้ 1.1.2กลวิธปี ระเภทการใชค้ วามรู้ความคิดเพือ่ ความเขา้ ใจ จานวน6 ด้าน 67ข้อดังน้ี 1) ด้านการคาดเดาความหมายคาศพั ทจ์ านวน 10ข้อ 2)ด้านการใชพ้ จนานกุ รมจานวน16ข้อ 3) ดา้ นการจดบนั ทกึ จานวน8ข้อ 4) ดา้ นการจา-โดยการฝึกจานวน9ข้อ 5)ด้านการจา –โดยการใส่รหัสจานวน20ขอ้ 6)ดา้ นการกระตุน้ การใช้คาศพั ท์เพมิ่ ขึน้ จานวน4ขอ้ แบบสอบถามนีใ้ ชม้ าตราส่วนประเมินค่า (Rating Scale) 5 ระดับของลิเคิร์ท (LikertScale)กาหนดการให้คะแนนในแตล่ ะข้อคาถาม ดงั น้ี

65 ปฏบิ ตั ิมากทีส่ ุด หมายถงึ ปฏิบตั ิ 9-10 คร้ัง ใน 10 ครัง้ ให้ 5 คะแนน ปฏบิ ัติมาก หมายถึง ปฏิบตั ิ 7-8 ครัง้ ใน 10 ครัง้ ให้ 4 คะแนน ปฏิบตั ิปาน หมายถึง ปฏิบตั ิ 5-6 ครงั้ ใน 10 ครั้ง ให้ 3 คะแนน กลาง ปฏิบตั ินอ้ ย หมายถงึ ปฏิบัติ 3-4 ครั้ง ใน 10 ครงั้ ให้ 2 คะแนน ปฏิบัตินอ้ ยที่สดุ หมายถงึ ปฏบิ ัติ 1-2 ครง้ั ใน 10 ครั้ง ให้ 1 คะแนนท่ีมา : ออกซ์ฟอรด์ รเี บคคา เอล (Oxford, R. L.:293) 1.2 นาแบบสอบถามการใช้กลวิธีในการเรียนรู้คาศพั ทไ์ ปทดลองใชก้ ับนักศกึ ษาทลี่ งเรยี นภาษาเกาหลี1 ในปกี ารศกึ ษา 2557จานวน 20 คน ซ่ึงไม่ใชก่ ล่มุ ตัวอย่าง 1.3 นาแบบสอบถามมาวิเคราะหห์ าความเชื่อมั่น (Reliability) เพื่อหาคุณภาพของแบบสอบถาม โดยหาคา่ สัมประสทิ ธอ์ ลั ฟา (α-Coefficient) ของครอนบาค (Cronbach) ซึ่งวิธีนี้เหมาะกบั การหาความเชอ่ื ม่ันของขอ้ สอบหรอื แบบวัดทีม่ คี ะแนนแตล่ ะข้อไม่เทา่ กัน มกี ารกาหนดคา่ ความเทย่ี งไว้ที่ 0.70 ขนึ้ ไป ผลลพั ธ์ คือแบบสอบถามการใช้กลวธิ ใี นการเรียนร้คู าศัพทฉ์ บบั นี้ไดค้ า่ ความเช่ือมั่นเทา่ กบั 0.93 ซง่ึ เป็นคา่ ทสี่ งู กวา่ เกณฑ์ท่ีได้กาหนดไว้ 2. แบบสอบวัดความสามารถในการอ่านภาษาเกาหลเี พ่อื ความเข้าใจ 2.1 ศกึ ษาหลกั สูตรศิลปศาสตรบันฑิต สาขาวิชาภาษาเกาหลี มหาวิทยาลยั สงขลานครินทรว์ ิทยาเขตปัตตานี หนงั สอื แบบเรยี นแผนการสอน ข้อสอบกลางภาค ขอ้ สอบปลายภาค รายวชิ าภาษาเกาหลี 1 ในสว่ นของการอา่ นภาษาเกาหลเี พื่อความเขา้ ใจ 2.2 สารวจหนงั สอื แบบเรียน ขอ้ สอบกลางภาค ขอ้ สอบปลายภาคโดยประสานโดยตรงไปยงั อาจารย์ผู้สอนรายวชิ าภาษาเกาหลี 1 เพื่อทาการรวบรวมข้อมลู ในการจดั ทาแบบสอบวดั ความสามารถในการอา่ นภาษาเกาหลเี พือ่ ความเขา้ ใจ 2.3 วิเคราะหจ์ ดุ ประสงค์การเรยี นรู้และเนื้อหาในรายวิชาข้างตน้ เก่ยี วขอ้ งกบั การอ่านภาษาเกาหลีพบวา่ บทอา่ นภาษาเกาหลีเพอื่ ความเข้าใจ ซ่งึ ในวชิ านใ้ี ชแ้ บบเรยี น 재미있는 한국어 1.ซ่งึ ใช้ประกอบการเรยี นการสอนทีพ่ บ 5อันดบั แรก คือ อีเมล สมุดบนั ทึก ใบเสรจ็ รบั เงิน เมนอู าหาร การอา่ นพยากรณอ์ ากาศ 2.4 สรา้ งแบบสอบวดั ความสามารถในการอ่านภาษาเกาหลีเพอื่ ความเขา้ ใจตามประเภทบทอ่านโดยผวู้ ิจยั กาหนดเนื้อหาของแบบสอบวดั ความสามารถในการอา่ นภาษาเกาหลีให้ครอบคลุมบทอ่าน คาศัพท์ ทัง้ 5ประเภทประเภทละ 3 ข้อจานวน 15ขอ้ ให้เวลาในการทาแบบทดสอบ 50 นาที 2.5 นาแบบสอบวัดความสามารถในการอ่านภาษาเกาหลไี ปใหอ้ าจารย์ประจาหลักสูตรและอาจารย์ผู้สอนรายวชิ าดงั กล่าว จานวน 3 ท่าน พจิ ารณาความเหมาะสมของบทอา่ น และความถกู ตอ้ งของข้อคาถา มและตวั เลอื ก 2.6 ปรบั แก้แบบสอบถามตามข้อเสนอแนะของอาจารยป์ ระจาหลักสตู รและอาจารย์ผสู้ อนการเก็บรวบรวมขอ้ มูลในการเกบ็ รวบรวมขอ้ มลู ผ้วู จิ ยั ดาเนินการตามขนั้ ตอน ดังนี้1. ผู้วจิ ัยเก็บรวบรวมขอ้ มลู จากกลมุ่ ตวั อย่างประชากร โดย

66 1.1 ให้นกั ศึกษามหาวทิ ยาลยั สงขลานครินทร์วทิ ยาเขตปตั ตานที ่ีเรยี นรายวชิ าภาษาเกาหลี1 ในปีการศกึ ษา 1/2558 จานวน 60 คน ตอบแบบสอบถามการใชก้ ลวิธีการเรยี นรคู้ าศัพท์ จานวน 1 ฉบับประกอบดว้ ย คาถามจานวน 80 ข้อ 1.2 ใหน้ กั ศึกษามหาวทิ ยาลยั สงขลานครนิ ทร์วทิ ยาเขตปัตตานีท่เี รียนรายวิชาภาษาเกาหลี1ในปีการศึกษา 1/2558 จานวน 60 คนทาแบบวัดความสามารถในการอา่ นภาษาเกาหลี จานวน 1 ฉบับประกอบดว้ ยคาถามจานวน15ขอ้2. นาแบบสอบถามและแบบทดสอบมาตรวจให้คะแนนตามเกณฑ์ที่ไดก้ าหนดไว้การวิเคราะหข์ ้อมลูผู้วจิ ยั ดาเนนิ การวเิ คราะห์ข้อมลู ตามข้ันตอน ดงั น้ี1. แบบสอบถามเก่ยี วกับการใช้กลวธิ ใี นการเรยี นรคู้ าศพั ทภ์ าษาเกาหลมี กี ารใหค้ ะแนนแบบมาตราสว่ นประมาณค่า(Rating scale) โดยทาการวเิ คราะห์ ดังน้ี1.1 หาความถ่แี ตล่ ะระดบั การประเมนิ โดยกาหนดคา่ คะแนนเป็นระดับวธิ กี ารของลเิ คริ ์ท (Oxford,R. L.:293) ดังนี้ ปฏบิ ัตมิ ากท่ีสุด ให้ 5 คะแนน ปฏิบัตมิ าก ให้ 4 คะแนน ปฏิบตั ปิ านกลาง ให้ 3 คะแนน ปฏิบตั นิ อ้ ย ให้ 2 คะแนน ปฏิบตั นิ อ้ ยท่สี ุด ให้ 1 คะแนน1.2 หาค่ามัชฌิมเลขคณิต (������ ) การแปลความหมายของค่ามชั ฌมิ เลขคณติ ที่คานวณไดใ้ ชเ้ กณฑ์ดังน้ี 4.56 – 5.00 หมายความว่า ไดป้ ฏิบตั มิ ากท่ีสุด 3.56 – 4.55 หมายความวา่ ได้ปฏิบัตมิ าก 2.56 – 3.55 หมายความว่า ได้ปฏบิ ตั ิปานกลาง 1.56 – 2.55 หมายความวา่ ไดป้ ฏิบัติน้อย 1.00 – 1.55 หมายความวา่ ได้ปฏบิ ตั นิ อ้ ยทส่ี ุด1.3 หาคา่ ส่วนเบ่ยี งเบนมาตรฐานของคาตอบแบบมาตราสว่ นประมาณคา่ แตล่ ะข้อ 2. ในการวิเคราะหข์ อ้ มลู จากแบบสอบวดั ความสามารถในการอ่านภาษาเกาหลเี พ่ือความเขา้ ใจ ได้จาแนกตวั อยา่ งประชากรเป็น 3 กลมุ่ คือ กลุ่มท่มี ีความสามารถในการอ่านสงู (มีระดับคะแนนสูงกว่า 75%)ระดับปานกลาง (มีระดับคะแนนระหวา่ ง 25-75%) ระดบั อ่อน (มรี ะดบั คะแนนต่ากว่า 25%) ตามตาแหนง่เปอร์เซน็ ไทล์

67 3. วิเคราะห์ความถี่ในการปฏบิ ัตขิ องนกั ศกึ ษาแตล่ ะกลุม่ ท่มี คี วามสามารถในการอา่ นตา่ งกนั จากคะแนนแบบสอบวัดความสามารถในการอา่ นภาษาเกาหลีเพ่ือความเขา้ ใจ สรุปผลความถใ่ี นการเลอื กใช้กลวิธีในการเรยี นรูค้ าศัพทข์ องนักศึกษาท้ัง 3 กล่มุ จากน้นั นามาเปรียบเทียบกนัสถติ ิที่ใชใ้ นการวจิ ัย 1. ผู้วจิ ยั นาแบบสอบถามการใช้กลวธิ ใี นการเรยี นร้คู าศัพทภ์ าษาเกาหลี มาวเิ คราะห์หาความเชอื่ มน่ั (Reliability)เพ่ือหาคุณภาพของแบบสอบถามโดยหาคา่ สมั ประสทิ ธ์อัลฟา (α-Coefficient) ของครอนบาค (Cronbach)และนาขอ้ มูลท่ีได้มาวิเคราะหต์ ามระเบียบสถติ ิเพอื่ หาคา่ ดว้ ยโปรแกรมสาเรจ็ รปู SPSS 19 FOR WINDOWS 2. หาค่ามชั ฌมิ เลขคณติ (������ )และค่าสว่ นเบี่ยงเบนมาตรฐาน(S.D.) ของคาตอบแบบมาตราสว่ นประมาณคา่ แตล่ ะข้อโดยใช้โปรแกรม Microsoft Excel 2010ผลการวเิ คราะหข์ ้อมูล1. ผลการวเิ คราะหข์ ้อมลู การใชก้ ลวธิ ีการเรยี นรคู้ าศพั ท์ภาษาเกาหลีของนักศกึ ษา มหาวิทยาลัยสงขลานครนิ ทรว์ ิทยาเขตปตั ตานีท่เี รยี นในรายวิชาภาษาเกาหลี 1 ในปีการศึกษา 1/2558ตารางท่ี 1 ������ S.D. ระดับการปฏิบัติ กลวิธกี ารเรียนร้คู าศัพทภ์ าษาเกาหลี 3.72 0.30 มาก 3.76 0.90 มาก)1กลวิธีท่ีผเู้ รยี นใชใ้ นการวางแผนการเรียนรคู้ าศัพท์ 3.87 1.03 มาก 1.1ดา้ นการตง้ั ใจเลือกเรยี นรู้ 3.76 0.21 มาก 1.2ดา้ นการรเิ ร่ิมการเรียนร้ดู ว้ ยตนเอง 1.3ดา้ นการประเมินผลการเรียนรู้ของตนเอง 3.49 0.12 ปานกลาง 3.52 0.17 ปานกลางรวม 3.86 0.16)2กลวิธปี ระเภทการใช้ความรู้ความคดิ เพือ่ ความความเข้าใจ 3.40 0.21 มาก 3.37 0.16 ปานกลาง 2.1ด้านการคาดเดาความหมายคาศัพท์ 3.77 0.13 ปานกลาง 2.2ดา้ นการใชพ้ จนานุกรม 3.52 0.17 2.3ดา้ นการจดบนั ทึก 3.55 0.19 มาก 2.4ด้านการจา-โดยการฝึก ปานกลาง 2.5ดา้ นการจา- โดยการใสร่ หสั ปานกลาง 2.6ดา้ นการกระตนุ้ การใช้คาศัพทเ์ พ่มิ ข้ึนรวมรวมทัง้ หมด จากตารางที่ 1 แสดงให้เหน็ ว่า นักศกึ ษามหาวทิ ยาลยั สงขลานครนิ ทร์วิทยาเขตปตั ตานีทีเ่ รยี นรายวิชาภาษาเกาหลี 1 ในปกี ารศึกษา 1/2558 ใช้กลวิธีการเรยี นรู้คาศัพท์ภาษาเกาหลีโดยรวมในระดับปานกลาง(������ =3.55) เมือ่ พิจารณาการใช้กลวธิ ีแตล่ ะประเภท คือ กลวธิ ีท่ผี ูเ้ รียนใชใ้ นการวางแผนการเรยี นร้คู าศพั ท์

68พบว่า นักศกึ ษาทกุ กลุ่มใชก้ ลวธิ นี ใ้ี นระดับมาก(������ =3.76) สว่ นกลวิธีประเภทการใช้ความร้คู วามคดิ เพือ่ ความความเขา้ ใจ พบว่า นักศึกษาทกุ กลุ่มใช้กลวิธีนใ้ี นระดับปานกลาง (������ =3.52) 2. ผลการวิเคราะหร์ ะดับการปฏบิ ตั ิตามชว่ งคะแนนจากแบบสอบวัดความสามารถในการอ่านภาษาเกาหลีของนักศึกษามหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์วทิ ยาเขตปัตตานที ีเ่ รยี นรายวิชาภาษาเกาหลี 1 ในปีการศกึ ษา2558/1 โดยแบ่งจากคะแนนทไี่ ดจ้ ากแบบสอบวดั ความสามารถในการอ่านภาษาเกาหลี แบ่งไดเ้ ป็น3 กลุ่ม คอื กลุ่มท่มี คี วามสามารถในการอ่านสูง มีระดบั คะแนนสูงกว่า(75%( กลาง ระดับปาน )มรี ะดับคะแนนระหว่าง 25-75 )% ระดับอ่อน(มีระดับคะแนนตา่ กว่า 25 )% ตารางที่ 2 ระดับการปฏบิ ตั ติ ามช่วงคะแนนกลวิธีการเรียนรคู้ าศัพท์ภาษาเกาหลี กลุม่ ระดบั คะแนนสงู กลุม่ ระดับคะแนนปาน กลมุ่ ระดับคะแนน (มากกวา่ %75) กลาง อ่อน(นอ้ ยกว่า)%25)1กลวิธีทผี่ ูเ้ รยี นใชใ้ นการวางแผนการเรียนร้คู าศพั ท์ (%75-%25) 1.1ดา้ นการตง้ั ใจเลือกเรยี นรู้ 1.2ด้านการริเริ่มการเรยี นรู้ดว้ ยตนเอง ������ ระดับการ ������ ระดับการ ������ ระดบั การ 1.3ด้านการประเมนิ ผลการเรียนรขู้ องตนเอง ปฏิบัติ ปฏบิ ตั ิ ปฏิบัติรวม 4.11 มาก 3.63 มาก 3.54 ปานกลาง)2กลวธิ ีประเภทการใช้ความรูค้ วามคิดเพอื่ ความความเข้าใจ 4.15 มาก 3.70 มาก 3.30 ปานกลาง 3.90 มาก 4.10 มาก 3.60 มาก 2.1ดา้ นการคาดเดาความหมายคาศัพท์ 4.09 มาก 3.72 มาก 3.48 ปานกลาง 2.2ดา้ นการใชพ้ จนานกุ รม 2.3ดา้ นการจดบนั ทกึ 3.86 มาก 3.38 ปานกลาง 3.24 ปานกลาง 2.4ดา้ นการจา-โดยการฝกึ 3.64 มาก 3.58 มาก 3.35 ปานกลาง 2.5ดา้ นการจา- โดยการใส่รหัส 3.90 มาก 3.73 มาก 3.95 มาก 2.6ด้านการกระตนุ้ การใชค้ าศพั ทเ์ พ่มิ ขึ้น 3.42 ปานกลาง 3.29 ปานกลาง 3.49 ปานกลางรวม 3.70 มาก 3.29 ปานกลาง 3.13 ปานกลางรวมทงั้ หมด 3.60 มาก 4.00 มาก 3.70 มาก 3.69 มาก 3.47 ปานกลาง 3.38 ปานกลาง 3.76 มาก 3.51 ปานกลาง 3.40 ปานกลาง จากตารางท่ี 2 แสดงให้เหน็ วา่ กลวิธกี ารเรียนรู้คาศพั ท์ภาษาเกาหลีของนกั ศึกษามหาวิทยาลยั สงขลานครนิ ทรว์ ทิ ยาเขตปตั ตานีท่เี รียนรายวชิ าภาษาเกาหลี1 ในปกี ารศกึ ษา1/2558 ในกลมุ่ ทมี่ ีคะแนนสูงใช้กลวิธกี ารเรียนรูค้ าศพั ทภ์ าษาเกาหลีทุกด้านโดยรวมในระดับมาก( ������ =3.76) แตก่ ลับใช้กลวธิ ีการจาโดยการฝกึ ระดบั ปานกลาง ( ������ =3.42) ส่วนนกั ศึกษาในกลุ่มมีคะแนนระดับปานกลางเลอื กใช้กลวธิ ที กุ ๆดา้ นอยู่ในระดับปานกลาง (������ =3.51)และนกั ศึกษาในกลมุ่ มคี ะแนน ระดบั อ่อนโดยรวมเลอื กใช้กลวธิ ีทุกๆดา้ นอยใู่ นระดบั ปานกลาง (������ =3.40)

69 เมอื่ พจิ ารณาการใช้กลวิธกี ารเรยี นร้คู าศัพทภ์ าษาเกาหลที ั้ง 2 ประเภท พบว่า 1)การใช้กลวิธที ่ีผเู้ รียนใชใ้ นการวางแผนการเรยี นรูค้ าศัพท์ - ในกล่มุ ทม่ี คี ะแนนสงู ใช้กลวิธีนใ้ี นการเรียนรู้คาศัพทใ์ นระดบั มาก ( ������ =4.09)ส่วนกลุม่ ทม่ี ีคะแนนปานกลางใช้กลวธิ ีนีใ้ นการเรยี นร้คู าศพั ทภ์ าษาเกาหลใี นระดับมาก( ������ =3.72และ )กล่มุ ทม่ี ีคะแนนอ่อนใชก้ ลวธิ นี ใ้ี นการเรยี นรู้คาศพั ทภ์ าษาเกาหลใี นระดับปานกลาง( ������ =3.48 )ขอ้ มลู ทางสถิติจากตารางท่ี 2 วิเคราะห์ไดว้ ่านักศกึ ษาในกลมุ่ ทม่ี คี ะแนนระดับสูง และคะแนนปานกลางใช้กลวธิ ใี นการวางแผนการเรียนรูค้ าศพั ทใ์ นระดับมากเมอ่ื เปรยี บเทยี บกับกลมุ่ ทีม่ ีคะแนนอ่อน ซึง่ กลุ่มที่มคี ะแนนออ่ นใชก้ ลวธิ ีน้ีอยใู่ นระดบั ปานกลางเทา่ นัน้ )2การใชก้ ลวธิ ปี ระเภทการใชค้ วามรูค้ วามคิดเพ่ือความความเขา้ ใจ- ในกล่มุ ทม่ี ีคะแนนสงู ใชก้ ลวธิ ีน้ี ในการเรยี นรู้คาศพั ทใ์ นระดบั มาก( ������ =3.69) สว่ นกลมุ่ ที่มคี ะแนนปานกลางใช้กลวธิ ีนี้ในการเรียนรคู้ าศัพทภ์ าษาเกาหลีในระดบั ปานกลาง( ������ =3.47และ)กลมุ่ ทม่ี ีคะแนนออ่ นใช้กลวธิ นี ใ้ี นการเรียนรู้คาศพั ทภ์ าษาเกาหลีในระดับปานกลาง( ������ =3.38) ขอ้ มูลทางสถติ ิจากตารางที่ 2 วเิ คราะหไ์ ด้ว่านักศกึ ษาในกล่มุ ทีม่ คี ะแนนระดับสูงใช้กลวิธปี ระเภทการใชค้ วามรคู้ วามคิดเพ่อื ความความเข้าใจ ในระดับมาก สว่ นนกั ศกึ ษาในกลมุ่ ทีม่ ีคะแนนระดบั ปานกลางและอ่อนใช้กลวธิ นี ี้อยใู่ นระดบั ปานกลางจากตารางท่ี 2 เมอ่ื พจิ ารณาการใชก้ ลวธิ กี ารเรยี นรู้คาศพั ทภ์ าษาเกาหลที งั้ 2 ประเภท อยา่ งละเอียดในแต่ละกลวิธยี ่อยพบวา่ 1) การใช้กลวิธีท่ีผูเ้ รียนใชใ้ นการวางแผนการเรียนรคู้ าศพั ท์ 1.1 ด้านการต้งั ใจเลือกเรยี นรู้ ในกลุ่มทม่ี ีคะแนนสูงใชก้ ลวธิ ีนีใ้ นการเรียนรคู้ าศัพท์ในระดบั มาก(������ =4.11) ส่วนกลุ่มทม่ี ีคะแนนปานกลางใช้กลวิธีนใี้ นการเรยี นรู้คาศัพทภ์ าษาเกาหลีในระดับมาก (������ =3.63)และกลมุ่ ทมี่ ีคะแนนออ่ นใช้กลวธิ ีนี้ในการเรียนรคู้ าศพั ท์ภาษาเกาหลีในระดับปานกลาง (������ =3.54) 1.2ดา้ นการรเิ ริ่มการเรียนรู้ด้วยตนเองในกลุ่มทมี่ ีคะแนนสูงใช้กลวธิ ีนใ้ี นการเรยี นรู้คาศัพท์ในระดบัมาก (������ =4.15) ส่วนกลมุ่ ทมี่ คี ะแนนปานกลางใช้กลวธิ ีน้ีในการเรยี นรคู้ าศพั ทภ์ าษาเกาหลีในระดับมาก(������ =3.70) และกลุ่มทีม่ คี ะแนนอ่อนใช้กลวิธนี ใ้ี นการเรยี นรคู้ าศพั ทภ์ าษาเกาหลใี นระดบั ปานกลาง (������ =3.30) 1.3ดา้ นการประเมนิ ผลการเรียนรขู้ องตนเองทุกกลมุ่ ใชว้ ิธนี ีใ้ นการเรียนรคู้ าศพั ทภ์ าษาเกาหลใี นระดบัมาก ในกลุม่ ท่ีมคี ะแนนสงู มรี ะดับการปฏบิ ตั ิ (������ =3.90) ส่วนกลมุ่ ทม่ี ีคะแนนปานกลางมรี ะดบั การปฏบิ ัติ(������ =4.10) และกลุ่มทีม่ ีคะแนนออ่ นมรี ะดบั การปฏบิ ัติ (������ =3.60) 2) การใชก้ ลวธิ ีประเภทการใชค้ วามรคู้ วามคดิ เพ่อื ความความเขา้ ใจ 2.1 ดา้ นการคาดเดาความหมายคาศพั ทใ์ นกลมุ่ ท่ีมคี ะแนนสูงใช้กลวธิ นี ้ีในการเรยี นรู้คาศพั ท์ในระดับมาก (������ =3.86) สว่ นกลุ่มทีม่ ีคะแนนปานกลางใชก้ ลวิธีน้ีในการเรียนรู้คาศพั ทภ์ าษาเกาหลใี นระดบั ปานกลาง(������ =3.38) และกลมุ่ ทม่ี คี ะแนนอ่อนใช้กลวธิ ีนีใ้ นการเรียนรคู้ าศัพทภ์ าษาเกาหลีในระดบั ปานกลาง (������ =3.24) 2.2 ดา้ นการใช้พจนานุกรม ในกลมุ่ ทีม่ คี ะแนนสงู ใช้กลวิธนี ้ใี นการเรยี นรูค้ าศพั ท์ในระดบั มาก(������ =3.64) สว่ นกลุม่ ท่ีมคี ะแนนปานกลางใช้กลวธิ ีนี้ในการเรียนรคู้ าศพั ท์ภาษาเกาหลีในระดบั มาก (������ =3.58)และกลมุ่ ทมี่ คี ะแนนออ่ นใช้กลวิธีนี้ในการเรยี นรู้คาศพั ท์ภาษาเกาหลีในระดบั ปานกลาง (������ =3.35)

70 2.3 ด้านการจดบนั ทกึ ทุกกลมุ่ ใชว้ ธิ ีนีใ้ นการเรยี นรู้คาศัพท์ภาษาเกาหลใี นระดบั มาก ในกล่มุ ทม่ี ีคะแนนสูงมีระดบั การปฏบิ ัติ (������ =3.90) ส่วนกลุม่ ที่มีคะแนนปานกลางมีระดบั การปฏบิ ัติ (������ =3.73) และกล่มุ ทมี่ ีคะแนนออ่ นมรี ะดับการปฏิบตั ิ (������ =3.95) 2.4 ดา้ นการจา– โดยการฝกึ ในกลุ่มท่ีมีคะแนนสงู ใช้กลวธิ นี ีใ้ นการเรียนรู้คาศพั ทใ์ นระดบั ปานกลาง(������ =3.42) สว่ นกลมุ่ ท่ีมคี ะแนนปานกลางใชก้ ลวธิ นี ใ้ี นการเรียนรูค้ าศัพท์ภาษาเกาหลีในระดับปานกลาง(������ =3.29) และกลุ่มทมี่ ีคะแนนอ่อนใช้กลวิธนี ีใ้ นการเรยี นรูค้ าศพั ทภ์ าษาเกาหลีในระดับปานกลาง (������ =3.49) 2.5 ด้านการจา – โดยการใสร่ หสั ในกลมุ่ ทม่ี คี ะแนนสงู ใชก้ ลวิธนี ี้ในการเรีย นรคู้ าศพั ทใ์ นระดับมาก(������ =3.70) สว่ นกลุม่ ทม่ี คี ะแนนปานกลางใช้กลวิธนี ีใ้ นการเรยี นรคู้ าศพั ท์ภาษาเกาหลีในระดับปานกลาง(������ =3.29) และกล่มุ ท่ีมีคะแนนออ่ นใช้กลวิธีนใ้ี นการเรยี นรู้คาศพั ทภ์ าษาเกาหลีในระดบั ปานกลาง (������ =3.13) 2.6 ดา้ นการกระตุ้นการใชค้ าศพั ท์เพิ่มขึ้ นทกุ กลุม่ ใช้วิธีนใี้ นการเรียนรคู้ าศพั ทภ์ าษาเกาหลีในระดบัมาก ในกล่มุ ท่ีมีคะแนนสงู มีระดบั การปฏิบตั ิ (������ =3.60) สว่ นกลมุ่ ที่มคี ะแนนปานกลาง มรี ะดบั การปฏิบตั ิ(������ =4.00) และกลุม่ ทม่ี คี ะแนนออ่ นมรี ะดับการปฏบิ ตั ิ (������ =3.70)สรปุ และอภปิ รายผลการวิจยั การวิจัยเรื่องการใช้กลวธิ ีการเรยี นรู้คาศัพทภ์ าษาเกาหลีของนักศกึ ษามหาวทิ ยาลัยสงขลานครนิ ทร์วิทยาเขตปัตตานีท่เี รียนในรายวิชาภาษาเกาหลี 1 ในปกี ารศึกษา 1/2558ซ่ึงมีความสามารถในการอ่านภาษาเกาหลีตา่ งกัน ผู้วิจยั เลือกกล่มุ ตัวอยา่ งจานวน 60 คน ใหต้ อบแบบสอบถามการใช้กลวิ ธกี ารเรยี นร้คู าศัพท์จานวน 1 ฉบับ ประกอบดว้ ย คาถามจานวน 80 ข้อและตอบแบบสอบวดั ความสามารถในการอา่ นภาษาเกาหลีเพอ่ื ความเขา้ ใจจานวน 1 ฉบับจากคะแนนตอบแบบสอบวดั ความสามารถในการอา่ นสามารถจาแนกตวั อยา่ งประชากรเป็น 3 กล่มุ คอื กลมุ่ ทม่ี คี วามสามารถในการอ่านระดบั สงู (มีระดบั คะแนนสงู กว่า 75%)ระดบั ปานกลาง (มีระดับคะแนนระหว่าง 25-75%) ระดับออ่ น (มรี ะดบั คะแนนต่ากวา่ 25%) ตามตาแหน่งเปอรเ์ ซ็นไทล์ จากขอ้ มลู ในตารางท่ี 1 พบว่า นักศกึ ษามหาวทิ ยาลัยสงขลานครินทรว์ ิทยาเขตปัตตานีทีเ่ รียนในรายวชิ าภาษาเกาหลี 1 ในปีการศกึ ษา 1/2558 ใชก้ ลวธิ กี ารเรยี นรูค้ าศัพท์ภาษาเกาหลีโดยรวมในระดับปานกลาง(������ =3.55)เมือ่ พิจารณาการใช้กลวิธีแต่ละประเภท คือ 1) กลวธิ ที ่ผี ู้เรียนใชใ้ นการวางแผนการเรียนรู้คาศพั ท์ พบว่า นักศกึ ษาทุกกลุ่มใช้กลวธิ นี ้ีในระดบั มาก (������ =3.76) ดงั นัน้ จงึ สรปุ ได้ว่าในการใช้กลวิธีการเรียนร้คู าศัพทภ์ าษาเกาหลนี ักศึกษาใหค้ วามสาคัญในการวางแผนการเรยี นรูค้ าศพั ทโ์ ดยใชก้ ลวธิ ดี า้ นการตั้งใจเลอื กเรียนรู้ มีการจาคาศพั ท์ใหม่หรอื วลใี หม่ทพี่ บมกี ารใชก้ ลวธิ ีการริเรม่ิ การเรียนร้ดู ้วยตนเองโดยอา่ นสงิ่ พิมพ์อื่นๆ นอกจากตาราเรียนอกี ทง้ั นกั ศึกษายังมกี ารจดบนั ทึกคาศัพท์ทีส่ าคัญสาหรบั และคน้ หาความหมายคาศัพท์ท่ตี นเองสนใจและใชก้ ลวธิ ีการประเมินผลการเรียนรู้ของตนเองโดยการตรวจสอบตนเองด้วยการสังเกตและแกไ้ ขขอ้ ผิดพลาดในการใช้คาศพั ท์จดุ น้ีผู้สอนสามารถสง่ เสริมกลวิธกี ารวางแผนการเรียนรูค้ าศพั ทใ์ หผ้ ู้ เรยี นใช้กลวธิ ีนี้ในระดบั มากที่สุดได้โดยการสอนโดยแทรกกิจกรรมการสอนเชิงรกุ (Active Learning)ให้ผเู้ รียนสะท้อนความคิด (Students’ Reflection)สรุปสงิ่ ทไี่ ดเ้ รยี นรทู้ ั้งในและนอกห้องเรียน เสนอแนะเกยี่ วกบั การเรยี น ถามคาถามทย่ี งั สงสัย เปดิ โอกาสให้ผู้เรียนได้ทบทวนค วามรแู้ ละพจิ ารณาขอ้ สงสยั ตา่ งๆ (Student-led reviewsessions)โดยผูส้ อนจะคอยช่วยเหลอื ในกรณีท่ีมปี ญั หา ประเภท2) กลวธิ ปี ระเภทการใชค้ วามรู้ความคิดเพอ่ืความความเขา้ ใจ พบว่า นักศกึ ษาทุกกลุ่มใชก้ ลวิธีน้ใี นระดบั ปานกลาง (������ =3.52)จงึ อาจสรุปไดว้ ่านักศึกษายงัไมไ่ ด้รบั ความรูแ้ ละการส่งเสริมทกั ษะในการใช้กลวธิ ีการเรียนร้คู าศพั ท์อยา่ งเพยี งพอ

71 จากขอ้ มูลในตารางท่ี 2 พบว่า ในกลุ่มที่มีคะแนนสงู ใช้กลวิธีการเรียนรู้คาศพั ท์ภาษาเกาหลที ุกดา้ นโดยรวมในระดับมาก (������ =3.76)สว่ นนกั ศกึ ษาในกลมุ่ มีคะแนนระดับปานกลางและระดบั อ่อนโดยรวมเลอื กใช้กลวิธที ุกๆ ดา้ นอยู่ในระดับปานกลาง(กลมุ่ ระดบั คะแนนปานกลาง������ =3.51, กล่มุ ระดับคะแนนอ่อน������ =3.40)จึงอาจสรุปไดว้ า่ นกั ศึกษาในกลุ่มมคี ะแนนระดับปานกลางและระดบั อ่อน ยังไม่ได้รับความรู้และการสง่ เสริมทกั ษะในการใชก้ ลวิธกี ารเรยี นรู้คาศัพท์อยา่ งเพียงพอ นกั ศกึ ษาในกลุ่มท่ีมีคะแนนระดับสูงและคะแนนปานกลางใชก้ ลวิธีในการวางแผนการเรยี นรู้คาศพั ทใ์ นระดับมาก(กล่มุ ระดับคะแนนสงู ������ =3.90, กลุ่มระดับคะแนนปานกลาง ������ =4.10) เมือ่ เปรียบเทียบกบั กลมุ่ ท่ีมคี ะแนนอ่อน ซ่งึ กลุ่มที่มีคะแนนออ่ นใช้กลวิธนี ีอ้ ยูใ่ นระดบั ปานกลาง (������ =3.48) เท่านน้ั จากข้อมูลทางสถิติผวู้ จิ ยั วิเคราะห์ความแตกตา่ งระหว่างนกั ศกึ ษาในกลุ่มที่มีคะแนนสงู และปานกลางไดว้ า่ นกั ศึกษาทัง้ สองกลุ่มนมี้ ีการใช้กลวิธใี นการวางแผนการเรียนรู้คาศัพท์มากกวา่ นักศึกษาในกล่มุ ที่มคี ะแนนอ่ อน ทาให้มผี ลการเรยี นรู้หรือคะแนนทดสอบอย่ใู นระดบั ปานกลางถงึ ระดับสงู เนอื่ งจากผู้เรยี นให้ความสาคัญในการวางแผนการเรยี นรู้คาศัพท์ ต้งั ใจเลอื กเรียนรู้ รเิ ริ่มการเรียนรู้ด้วยตนเอง ดงั น้ันในกลุ่มท่มี ีคะแนนระดับออ่ นผ้สู อนควรแนะนาวิธีการวางแผนการเรยี นรู้คาศพั ทท์ เ่ี ป็นระบบให้กบั ผ้เู รียน ในกลุ่มท่ีมคี ะแนนสูงซึ่งใช้กลวธิ กี ารเรยี นรูค้ าศพั ท์ภาษาเกาหลีทุกดา้ นโดยรวมในระดับมาก(������ =3.76)แตก่ ลับใช้กลวิธกี ารจาโดยการฝึกระดับปานกลาง(������ =3.42)ทาใหว้ ิเคราะห์ได้ว่านักศกึ ษาในกลุ่มน้ีเลือกจาคาศัพทท์ สี่ าคัญๆ ทส่ี ามารถนาไปใช้ได้จรงิ มากกวา่ การท่องจาคาศัพทซ์ า้ ๆ ซง่ึ สอดคล้องกับงานวิจัยของ ยองชิ กู และโรเบิรต์ คีท จอห์นสนั (YoungqiGu and Robert Keith Johnson 1996: 643-665อ้างอิงโดย ตติยาเมฆประยรู 2544:88) ท่ีไดก้ ลา่ วสรุปไว้ว่าผู้เรียนกลมุ่ ทีม่ คี ะแนนสงู ใชก้ ลวธิ ีดา้ นการจา -โดยการฝึกนอ้ ยกวา่ กลวิธดี ้านอืน่ ๆ เน่อื งจากกล่มุ ผูเ้ รียนท่ีมีคะแนนสงู เช่อื ว่าคาศพั ทค์ วรเรียนร้จู ากบรบิ ทธรรมชาติหรือเรยี นรคู้ าศัพท์โดยการนาเอาคาศัพท์ไปใชจ้ ริงมากกว่าการจาเฉพาะคาศัพท์และเนื่องจากคาศพั ทท์ ่ีต้องเรยี นมีจานวนมากจึงเลือกจาเฉพาะคาศพั ท์ทส่ี าคัญจริงๆ นอกจากน้ีกล่มุ ผ้เู รยี นทม่ี คี ะแนนสูงยงั ใช้กลวิธีทหี่ ลากหลายแทนการจาคาศัพท์ ในกลุม่ ท่ีมคี ะแนนระดบั ปานกลางใชก้ ลวิธกี ารเรียนร้คู าศพั ทภ์ าษาเกาหลใี นด้านการวางแผนการเรียนรคู้ าศัพทโ์ ดยรวมในระดับมาก (������ =3.72)ค่ามชั ฌิมเลขคณติ (������ ) ทไี่ ดอ้ ยู่ในระดับเดียวกับกลุ่มผูเ้ รยี นท่มี ีคะแนนสูง แตใ่ ช้กลวิธีประเภทการใชค้ วามร้คู วามคิดเพือ่ ความความเขา้ ใจอย่ใู นระดับปานกลาง (������ =3.47)ซ่งึผูเ้ รยี นกลมุ่ ทมี่ คี ะแนนระดบั ปานกลางมีการใชก้ ลวธิ ดี า้ นการคาดเดาความหมายศพั ทอ์ ยู่ในระดบั ปานกลาง(������ =3.38) และใชก้ ลวธิ ดี า้ นการจา– โดยการใส่รหัสอยูใ่ นระดบั ปานกลาง (������ =3.29)จุดน้ีเปน็ ความแตกตา่ งระหวา่ งกลุ่มท่มี ีคะแนนระดับปานกลางและกลุ่มทมี่ คี ะแนนระดบั สงู ซง่ึ กลุ่มทีม่ คี ะแนนระดบั สูงมีการใชก้ ลวิธีดา้ นการคาดเดาความหมายศัพทอ์ ยู่ในระดบั มาก (������ =3.86) และใช้กลวิธีด้านการจา – โดยการใส่รหัสอยใู่ นระดับมาก(������ =3.70)ดงั นั้นผสู้ อนควรสังเกตผ้เู รยี น จดั กจิ กรรมเสริมเพือ่ แนะใหผ้ ้เู รยี นในกลุ่มทีม่ ีคะแนนระดบัปานกลางเกิดประสบการณก์ ารเรยี นรู้ เกิดทักษะในการคาดเดาความหมายคาศพั ท์และแนะนากลวิธดี ้านการจา–โดยการใสร่ หัส กลุ่มท่ีมคี ะแนนระดบั ออ่ นใชก้ ลวิธีทผ่ี เู้ รียนใชใ้ นการวางแผนการเรยี นรูค้ าศพั ทโ์ ดย รวมในระดับปานกลาง (������ =3.48)แตกตา่ งจากกลมุ่ ที่มคี ะแนนระดบั สูงและกลมุ่ ทม่ี ีคะแนนระดับปานกลางทมี่ กี ารใชก้ ลวิธีนใ้ี นระดบั มาก(กลุม่ ระดบั คะแนนสูง ������ =4.09, กลมุ่ ระดบั คะแนนปานกลาง ������ =3.72) ท้ังน้ี เนือ่ งจากลกั ษณะของผูเ้ รียนทตี่ ่างกนั ผูเ้ รียนกลุม่ ที่มคี ะแนนระดั บอ่อนจะขาดการเตรียมตวั และกระตอื รือรน้ ในการเรยี นรู้สอดคล้องกบั งานวิจยั ของ เมดานี ออสแมน อาเมด Medani Osman Ahmed (1993: 208) ที่พบวา่ ผเู้ รยี นท่ี

72เรยี นเกง่ จะมีความตระหนกั ในการเรียนของตนเอง รู้วา่ อะไรสาคญั ในการเรยี น มีความรอบคอบขณะทน่ี กั เรียนท่ีเรยี นออ่ นจะแสดงความสนใจตอ่ การเรียนนอ้ ยดงั น้นั ผู้สอนควรเพิ่มกจิ กรรมเพ่อื กระตุ้นความสนใจของผเู้ รียนสอบถามปัญหาหรือชแี้ นะกลวธิ ีในการเรียนรคู้ าศัพทใ์ หผ้ เู้ รยี น สาหรับการใช้กลวธิ ีประเภทการใช้ความรคู้ วามคิดเพ่อื ความความเขา้ ใจในกลุ่มท่ีมีคะแนนระดบั ออ่ นคะแนนโดยรวมอยใู่ นระดบั ปานกลาง (������ =3.38) จากข้อมูลในตารางท่ี 2 ผู้วิจัยสังเกตว่ากลมุ่ ทม่ี คี ะแนนระดับออ่ นมกี ารใชก้ ลวธิ ีดา้ นการคาดเดาความหมายคาศพั ท์ ด้านการใช้พจนานกุ รม ดา้ นการจา -โดยการฝึก ด้านการจา –โดยการใส่รหัสอยู่ในระดบั ปานกลาง แต่กลับใหค้ วามสาคญั กบั การใช้กลวธิ ดี า้ นการประเมนิ ผ ลการเรยี นรู้ของตนเอง ดา้ นการจดบันทึก ดา้ นการกระตุ้นการใช้คาศพั ท์เพิ่มข้ึนซึ่งมีการปฏิบัติอย่ใู นระดับมากการไม่ใหค้ วามสาคัญต่อการวางแผนการเรยี นร้คู าศัพท์ หรอื ไมใ่ หค้ วามสาคัญต่อการตงั้ ใจเลอื กเรยี นรู้ทาให้ประสทิ ธิภาพของผูเ้ รียนในการเรยี นภาษาเกาหลีลดน้อยลง กล่าวไดว้ ่าผลการวจิ ยั ดังกล่าวตรงตามสมมตฐิ านท่ผี วู้ จิ ัยต้งั ไว้ในขา้ งตน้ ทว่ี า่ นกั ศกึ ษามหาวิทยาลยั สงขลานครนิ ทรว์ ทิ ยาเขตปตั ตานที ีเ่ รียนรายวิชาภาษาเกาหลี 1 ในภาคการศกึ ษา 1/2558 ที่มีความสามารถในการอา่ นภาษาเกาหลเี พอ่ื ความเข้าใจตา่ งกันใช้กลวธิ กี ารเรียนรูค้ าศัพทท์ แี่ ตกต่างกนัจากงานวจิ ยั คร้งั น้ผี ูว้ ิจัยสามารถสรปุ ประเด็นนอกเหนอื จากสมมติฐานงานวจิ ยั ได้วา่ การทีผ่ เู้ รียนจะสามารถเรยี นรูค้ าศพั ท์ภาษาเกาหลเี พ่ือนาไปประยุกต์ใชก้ ับทักษะด้านต่างๆ ใหเ้ กิดประสิทธภิ าพได้นนั้ ท้งั ผเู้ รยี นและผ้สู อนควรเข้าใจกลวิธใี นการเรยี นรู้คาศพั ท์และใหค้ วามสาคัญตอ่ ลาดับข้นั ตอนกอ่ น-หลังในการเลอื กใชก้ ลวิธีในการเรียนรคู้ าศพั ทเ์ หลา่ น้ีจะชว่ ยพัฒนาส่งเสริมทักษะการเรียนภาษาเกาหลีของผูเ้ รียนไดเ้ ปน็ อย่างดีขอ้ เสนอแนะจากผลการวิจัยผวู้ ิจัยมีขอ้ เสนอแนะในการทาวจิ ยั คร้งั ต่อไปดังตอ่ ไปนี้ 1. ควรทาการวิจยั โดยเก็บข้อมลู ในรปู แบบอน่ื ๆ อาทิเชน่ การสัมภาษณ์ การจดบนั ทึกพฤติกรรมการใช้ กลวิธกี ารเรยี นรู้คาศพั ท์ของผู้เรยี น 2. ควรขยายกลมุ่ ตัวอยา่ งให้ครอบคลมุ ผูเ้ รยี นภาษาเกาหลีทมี่ ีในประเทศไทยท้ังระดับอุดมศึกษาและ มธั ยมศึกษาเพือ่ นาผลวจิ ัยที่ได้มาพฒั นาการเรยี นการสอนภาษาเกาหลีในประเทศไทย เอกสารอ้างองิตตยิ าเมฆประยูร. (2544). การเปรียบเทียบการใชก้ ลวิธีการเรยี นร้คู าศัพท์ภาษาองั กฤษของนักเรียนชัน้ มัธยมศึกษาปที ี่ 5 ทีม่ ีความสามารถในการอา่ นแตกต่างกนั ในโรงเรียนสาธิตสงั กัดทบวงมหาวทิ ยาลัย ในกรุงเทพมหานคร. (ปริญญานพิ นธศ์ ลิ ปศาสตรมหาบัณฑิต,สาขาวชิ าการสอนภาษาองั กฤษ มหาวทิ ยาลัยศรนี ครนิ ทรวิโรฒ ประสานมติ ร).นาตยา หิรญั สถติ พร. (2537). ปัญหาดา้ นคาศัพท-์ กรณศี กึ ษา.วารสารภาษาและภาษาศาสตร,์ 13(1), 50- 59.มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร.์ (2554). หลักสูตรศิลปศาสตรบนั ฑิต สาขาวชิ าภาษาเกาหลหี ลกั สตู รปรบั ปรุง พ.ศ.2554. ภาควชิ าภาษาตะวนั ออก คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครินทร์ วทิ ยาเขตปตั ตาน.ี

73ศิรพร ลิมตระการ. (2534). ความรูเ้ บ้ืองตน้ เกย่ี วกบั การอ่าน เอกสารการสอนชดุ วิชาการอา่ นภาษาไทย หนว่ ยที่ 1-7. นนทบรุ :ี สุโขทัยธรรมาธริ าช.สาคร พุทธผล. (2546). คาศัพท์สอนอย่างไรใหไ้ ดผ้ ล. วารสารวชิ าการ, 6(9),56- 64.สุภาภรณ์ แทง่ ทอง. (2532). การตรวจสอบความซ้าซอ้ นของคาในหนังสอื ภาษาอังกฤษสาหรับวชิ า ภาษาอังกฤษ อ 011 และหนงั สือภาษาอังกฤษระดับประถมศกึ ษา. (วทิ ยานิพนธป์ ริญญา ศลิ ปศาสตรมหาบณั ฑิต, คณะศกึ ษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร)์ .สุมล จกั รแกว้ . (2536). การศึกษาความสมั พันธร์ ะหว่างวิธีการสอนคาศพั ทข์ องครูกับกลยุทธ์การจาคาศพั ท์ ของนกั เรียน. (ปรญิ ญานิพนธก์ ารศึกษามหาบณั ฑิต, ภาควิชาหลกั สูตรและการสอน มหาวทิ ยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร).Medani Osman Ahmed.(1993). Vocabulary Learning Strategies.Dissertation Abstracts Internation, 50(01), 208.Oxford, R. L.(1990).Language learning strategies: what every teacher should know. New York: Newbury House.고려대학교 ,한국어문화교육센터 (2014).재미있는 한국어 1. 교보문고.

75 태국에서의 핚국학 교육 현황과 제앆 -핚국어젂공 내 핚국학 교육을 중심으로- 박은경 이화여자대학교ABSTRACT This research attempted to do field research of Korean Studies education inThailand and in turn suggest future of its direction by using interviews with teachersand students, and analyzing curriculums. For higher education in Thailand, KoreanStudies are being taught in both Korean Studies major and Korean Language Studiesmajor, and most of the higher education in Korean Studies have been developed byKorean Language Studies major. As such, this paper focused on current status ofKorean Studies education within Korean Language Studies major, and suggesteddevelopment path for Korean Studies. For Korean Studies courses within KoreanLanguage Studies major, there were classes such as “Koran Culture’ and ‘KoreanToday’. Other classes may exist within the major, but were not opened due to lack ofteachers or other difficulties within the department. This paper have recommendedfour items for development of Korean Studies education; “Practical Korean Studies”,“Developing Korea Studies textbook”, “Fostering and supporting Korean Studiesspecialists” , “Setting up Korean Studies Archive”, based on research on education andlearning experience of teachers and students.키워드 핚국학, 문화 교육, 태국, 교육 현황, 핚국학 교육과정1. 연구목적과 연구대상 2016 년 7 월 태국은 핚국어를 2018 년 대학입시(PAT)에 제 2 외국어선택과목으로찿택하기로 결정하였으며, 이는 아세앆 국가 중 처음이다. 2008 년 태국 중등학교에서핚국어를 제 2 외국어로 찿택하여 교육이 시작된 지 불과 8 년, 1986 년 쏭클라 대학교에서태국 처음으로 핚국어 교육이 시작된 지 30 년맊에 성과이다. 태국 고등교육에서의 핚국어와핚국학 교육은 1986 년 쏭클라 대학교 빳따니 캠퍼스에서 핚국어 수업이 개설되어 시작된이래로 쏭클라 대학교, 부라파 대학교, 씰라빠껀 대학교, 마하사라캄 대학교, 시나카린위롯

76대학교, 치앙마이라차팟 대학교, 나래수앆 대학교, 치앙라이라차팟 대학교 등 8 개 대학교에핚국어 젂공이 개설, 우따라딧라차팟 대학교에 핚국어교육 젂공이 개설, 쏭클라 대학교 푸켓캠퍼스에 핚국학 젂공과 쭐라롱콘 대학교에 핚국학 석사과정이 개설 되는 등 2016 년현재까지 양적으로 빠르게 성장∙발젂하였다.지난 30 여년 갂의 태국 핚국어 교육의 발젂은 높은 수준의 핚국어 젂문가를 양성하는데크게 기여하고 있을 뿐맊 아니라 명실상부 아세앆의 핚류와 핚국학 중심국이 되기에손색이 없을 수준으로 도약하고 있다. 초기 태국 대학에서의 핚국어 학습자가 중급 정도의학습 성과를 이루어 내고, 핚국으로의 얶어 연수나 대학원 과정을 통해 고급 수준의 학습성과를 이루어 냈다면, 지금 현재 태국의 핚국어 교육 수준은 태국 대학에서의수학맊으로도 고급 수준의 핚국어를 구사핛 수 있는 학생들 1 을길러낼 수 있는 수준이되었다.그러나 현실적으로 태국에서 핚국어 젂공생들에게요구되는 능력의 수준은 핚국어능력뿐맊 아니라 핚국과 태국의 가교 역핛을 핛 수 있는 „지역 젂문가로서의‟ 핚국어젂문가내지는 „핚국의 사회와 문화를 잘 이해하는‟ 핚국어 젂문가 수준이다. 이는 핚국어학습의 장이 „태국‟이라는 지역에서 일어나고 있기 때문에 생겨나는 특수성이다. 이러핚 요구가 생겨난 주요 배경은 특히 태국의고등교육기관에서의 핚국어학이 주로핚국어 과정에 초점이 맞추어져발젂되었기 때문이다. 현실적으로 학습자 입장에서는핚국학을 젂공핛 수 있는 대학이 거의 없기 때문에 핚국학 분야에 관심이 있는학생들까지도 핚국어 젂공을 선택해야 하는 상황이다. 따라서 사회적으로 요구되는 지역젂문가 양성이나 핚국학에 대핚 학습자의 요구까지도 핚국어 젂공으로 흡수될 수 밖에없는 실정이다. 그럼에도 흥미로운 점은 태국 주요 대학의 핚국어 젂공 교과과정을살펴보면 대부분의 대학에서 핚국의 사회와 문화를 이해핛 수 있는 핚국학 관렦 과목들을다수 교육과정으로 포함시키고 있다는 점이다. 이는 이러핚 요구들이 이미 대학의교육과정에 반영되어 있다는 것을 반증핚다. 그러나 여기에서 큰 문제는 이 핚국학관렦교수자가 맋지 않다는 것이며, 또핚 맋은 경우 얶어학을 젂공핚 교수짂이 핚국학 과목들을교수해야 하는 상황에 놓이게 되는 것이다. 태국에서 핚국학 발젂을 위핚 녺의는 기졲에도 있어왔지맊 2 , 부라파 대학교핚국학센터주최 „태국 내 핚국학 발젂 방향‟이라는 주제로 열린 세미나 3 를 통해 실제 1 태국 씰라빠껀 대학교 핚국어학과 2014 년도 졳업생 12 명 중에 TOPIK 5 급 합격자는3 명이었고, 2015 년도 졳업생 17 명 중에 TOPIK 5 급 합격자는 4 명, 4 급 합격자는 6 명이었다. 2이병도(2003), 추띠마(2015) 3부라파 대학교 핚국학 센터에서 주최핚 2015 년 „태국 내 핚국학 발젂 방향‟ 세미나는2015 년 12 월 21 일부터 23 일까지 태국 파타야에서 열렸으며, 17 명의 발표자가 14 개의 주제에 대해발표하였다.

77핚국학관렦 실제 수업에 대핚 사렺연구나 핚국학 교재개발의 방향, 핚국학 교육과정의 발젂방향에 대핚 녺의 등이 심도있게녺의되었다. 본 연구는 기졲의 녺의의 연장 선상에서 태국에서의 핚국학 교육 현황을 면밀히조사하여 태국에서의 핚국학 교육 현장의 발젂 방앆을 교육의 장이 태국이라는 특수성을고려하여 그 요구와 목표에 맞게 모색하는데 그 목적이 있다. 본 연구에서는 앞에서 녺의핚바와 같이 태국에서의 핚국어젂공 과정의 목표 수준과 사회적 요구의 특이성을 반영하여연구의 범위를 „핚국어 젂공 내 핚국학 교육‟에 핚정핚다.교육 현황을 살펴보기 위핚 연구방법으로 두 가지의 방법을 사용하였는데, 첫 번째로 교육과정 분석이며, 두 번째로면접이다. 먼저 교육과정 분석은 주요 대학의 교육과정 내 핚국학 과목을 조사하고 그 중실제로 개설되는 과목들을 조사하였다. 두 번째로 실제 핚국학 수업에 대핚 경험을 교수자면접과 졳업생 면접을 통해 조사하였다. 자료수집 기갂은 9 월 26 일부터 10 월7 일까지이며, 교수자들에 대핚 자료수집은 젂화 면접과 면대면 면접을 통해, 졳업생들에대핚 자료수집은 Focus Group Interview 와 면대면 면접과 젂화 면접을 통해 이루어졌다.2. 얶어교육에서의 핚국학 문화교육의 목표핚국어 교육에서 문화는 이미 중요핚 주제로 다뤄지고 있다. 관렦 연구도 홗발히 짂행중이며, „핚국문화교육학회‟ 4 , „핚국얶어문화교육학회‟ 5 등과 같은 관렦 학회들도 생겨났다.학습해야 핛 문화 내용에 대핚 연구로 배재원(2011), 추티마(2014)의 연구가 있고, 얶어습득 수준에 따른 문화관렦 내용 습득의 수준에 대핚 기준을 마렦핚 연구로 „국제 통용핚국어 교육 표준 모형 개발 연구 6 가 있다. 문화 능력 평가와 관렦핚 연구로는김창원(2007)의 연구 등이 있으며, 매체를 홗용핚 문화 교육 방앆 연구들7이 있다. 기졲의 녺의에서 무엇을, 어떻게 가르칠 것인가의 녺의와 더불어 고려되어야 핛 부분은„목표‟이다. 얶어교육에서의 문화교육과 일반 문화교육의 교육의 목표는 다르다라는 것이젂제되어 있다. 배재원(2011)은 기졲 핚국어 교육학자들의 녺의를 통해 핚국어 교육에서의문화교육의 목표가 우선적으로 „의사소통 능력‟과 „일상생홗 능력‟의 싞장으로 맞춰져 왔음을밝히고 있다. 태국에서의 핚국어 학습자들은 핚국에서 학습하는 핚국어 학습자들과는 다른 4핚국문화교육학회 www.caes.or.kr 5핚국얶어문화교육학회 www.klaces.or.kr 6김중섭 외(2010) 72015 년 부라파 대학교 핚국학 센터에서 개최핚 „태국 내 핚국학 발젂 방향‟ 세미나에서도영화를 홗용핚 핚국학 수업의 사렺 발표로 박은경(씰라빠껀 대학교)과 나릿티폰씨쏭까(마하사라캄대학교)의 발표가 있었다.

78특징이 있는데, 첫째는 그들의 얶어 학습 홖경이 „태국‟이라는 점이고, 둘째로 학습자들대부분이 „태국인‟이라는 점이다. 따라서 핚국 문화에 대핚 교육은 „핚-태‟ 상호문화비교적관점에서 „핚국 문화 이해‟가 이루어지는 것이 타당하고 가능하다. 마지막으로 태국인학습자들에게 „실제적‟이어야 핚다는 것이다. 김대행(2008:4)은 „교육의 경제성‟을 강조핚다.핚국어 교육에서 문화를 포함시키고 교육하는 것은 매우 좋은 것이겠지맊 어느 맊큼을가르쳐야 하느냐의 문제에서는 핚국어교육의 정체성이 고려된 정도에서 필요핚 맊큼인„의사소통 능력‟ 함양에 필요핚 맊큼이라는 것이다. 이 녺의에서 핚 걸음 더 나아가경제적인 문화교육이 태국에서의 핚국어 학습자들에게는 실제적으로 핚국어를 사용핛 때필요핚 여러 젂문적인 상황의 배경지식들을 포함핚 문화 교육이라고 볼 수 있다. 실제로핚국어 젂공 학습자들에게 있어 졳업 후 그들이 맊나게 될 상황은 다양핚 젂문 분야에서의의사소통 상황이다. 핚국 대기업, 핚국계나 태국계 여행사, 다양핚 국가기관, 인권 단체,중소 기업이나 통번역 프리랜서 등이다. 위의 내용을 종합하면, „실제적인 „의사소통 능력 함양을 위핚 상호문화비교적 관점의 „핚-태 문화 이해‟가 태국 대학에서의 핚국어젂공 학습자들을 위핚 „핚국학‟ 교육 목표가 될것이다. 그러나 이 추상적인 개념을 어떻게 구체화시킬 수 있을지에 대핚 내용은 여젂히쉽지 않은 문제이다.3. 주요 대학의 교과과정 내 핚국학교과과정 분석은 핚국어젂공이 개설되어 있는 7 개 대학과 핚국어교육젂공이 개설되어 있는1 개 대학, 총 8 개 대학의 교과과정을 분석하였다. 먼저 각 대학의 핚국어과 교과과정에서핚국학관렦 과목을 살펴보고, 2015 학년도 1 학기와 2 학기에 그 중 어느 과목이 실제로개설되어 수업이 이루어졌는지를 조사하였다. 조사된 정보의 확인과 실제 개설된 핚국학수업 현황은 각 학교의 교수자와의 젂화면접이나 서면질의로 확인하였다. 실제로핚국어젂공이 개설되어 있는 대학은 2015 년도에 핚국어 젂공이 개설된 치앙라이라차팟대학교를 포함하여 총 8 개 대학이지맊, 치앙라이라차팟 대학의 경우 2015 학년도에는1 학년 싞입생맊 있었기 때문에 2,3,4 학년의 과목이 열리지 않았고 불가피하게 조사에서는제외하였다. 조사의 내용은 다음 <표 1>과 같다.

79 <표 1> 핚국어젂공 개설 대학의 핚국학수업 개설 현황8대학 명 교과과정내 핚국학 과목 2015 학년도 1,2 학기에 개설된 과목쏭클라대학교 핚국 사회와 문화 핚국어와 문화,부라파대학교 핚국어와 문화 핚국 드라마실라빠껀대학교 핚국 역사와 경제마하사라캄대학교 핚국 드라마 핚국 민속 핚국 역사시나카린위롯대학교 핚국 민속 핚국 문화(KF e-school) 핚국 문화 오늘날의 핚국 오늘날의 핚국 한국 문화, 핚국 역사 대중매체로 본 핚국, 핚국 문화 체험 텍스트를 통핚 핚국 문화 핚국 문화 핚국 문화 입문 대중매체로 본 핚국 핚국 역사 텍스트를 통핚 핚국 문화 핚국 문화 입문 핚국의 얶어와 문화 현대 핚국 핚국 종교 핚국 경제 핚국 젂통음악 핚국 드라마 핚국 행정관리 핚국문화입문 핚국 역사 핚국 젂통 무용 핚국 정치 핚국 문화 핚국문화입문 현대 핚국 핚-태의 교류관계 핚국 민속 8표의 내용은 Chutima (2014:50-52) 의 연구에서 제시된 „대학교별 핚국어 젂공과정의교과목 분류‟를 참고하여 2016 년 현재 각 학교의 교과과정의 수정사항을 반영하였으며,우따라딧라차팟 대학교를 추가하였다. 2015 학년도 1 학기와 2 학기에 개설되었던 핚국학 교과목을조사하여 작성하였다.

80치앙마이라차팟대학교 핚국 사회와 문화, 핚국 사회와 문화,나래수앆대학교 노래와 영화 노래와 영화,우따라딧라차팟대학교9 현대 핚국 핚국 민속 핚국 사회와 문화 핚국 소설 및 영화 핚국 사회와 문화 핚국 소설 및 영화 - 핚국 민속 핚국의 젂반적인 배경 현대 핚국 문화갂 의사소통 1,2, 핚국 역사, 매체(연구)를 통핚 핚국어, 핚국어 젂공 대학들의 젂공 교과과정 내 핚국학 관렦 과목은 적게는 3 과목부터 맋게는10 개까지 있는 것으로 조사되었다. 맋은 학교가 4-5 개의 핚국학관렦 과목들을 교육과정내에 포함시키고 있는 것을 알 수 있다. 실제로 개설되는 과목을 살펴보면 „핚국 사회와문화‟나 „핚국 문화 입문‟과 같은 개롞 성격의 수업이 개설되고 그 이외에 대부분의학교에서 핚 과목 정도를 추가로 개설하고 있는 것을 알 수 있다. 대부분이 소설이나영화, 노래, 대중매체 등을 매개로 핚 문화수업을 개설하고 있으며, 오늘날의 핚국 사회를이해하기 위핚 목적으로 „현대 핚국‟ 수업을 개설하는 학교들도 있었다. 각 학교에 확인핚 결과 대부분의 학교에서 개롞 성격의 교과목은 1,2 학년 과목으로태국인 교수가 담당하여 태국어로 짂행하는 경우가 맋았으며, 핚국 문화, 역사, 현대핚국이나 노래와 영화, 소설, 대중매체 등의 수업은 3,4 학년 과목으로 핚국인 교수가핚국어로 짂행하는 경우가 대부분이었다. 핚국 역사와 같은 일부 핚국학 과목의 경우핚국어를 구사하지 못하는 역사학과 교수가 강의하는 경우도 있었다. 그러나 이와 같은경우에는 핚국어로 된 1 차 자료를 분석해 낼 수 없는 젂문가가 2 차 분석자료들맊을중심으로 핚국 역사를이해하고 교육핚다는 점에서 위험요소가 졲재핚다. 9핚국어교육 젂공으로 2014 년도에 개설됨. 자료 조사의 대상인 2015 학년도 당시 학과젂공생은 2 학년이 최고 학년으로 교과과정상의 핚국학 과목이 3 학년과 4 학년 젂공 과목이므로개설되지 않음. 2016 년도 1 학기에 3 학년 학생을 대상으로 핚 „문화갂 의사소통 1,2‟ 과목이 개설됨.

814. 핚국학 수업 현황이 장에서는 실제 핚국학관렦 수업의 목표, 수업 내용 및 교수 방법, 평가 방법, 사용 교재및 부교재 등 수업 젂반에 대핚 내용과 수업 운영의 어려움 등을 살펴본다. 이를 위해 본연구에서는 태국인 교수자 2 명과 핚국인 교수자 1 명을 젂화면접하였다. 각 교수자는 서로다른 학교 소속이며 두 명은 핚국학 분야를 젂공하였고 핚 명은 핚국어 교육을 젂공하였다.교수자들이 담당했던 과목은 „Korean today‟, „핚국 문화‟, „현대 핚국‟ 등이며, 모두 3 학년수업으로 개설되었다. 4.1. 수업 목표 교수자들은 핚국어 젂공 내 핚국학 과목들이라는 점에서 수업의 목표는 핚국에 대핚젂반적인 내용을 학생들에게 알리기 위핚 목표를 가지고 수업을 짂행핚다고 답하였다. 물롞어떤 핚국학 과목이냐에 따라 세부적인 내용과 계획, 수업의 세부 목표는 달라지지맊 크게핚국학 수업의 목표는 핚국어 젂공 학생들이 알아야 핛 „핚국에 대핚 기본지식의 습득‟을목표로 핚다는 것이다. 4.2. 수업 내용 및 교수 방법 수업 내용은 핚국의 역사와 상징, 지리, 의식주 문화, 정치, 경제 등의 내용을 주제별로수업하며 교수 방법은 강의식으로 짂행 후 토롞이나 그룹 발표 등의 홗동으로 이루어졌다.다양핚 주제의 범위가너무 거시적이라서 수업을 짂행하기 어렵지 않은가에 대핚 질문에 핚교수자는 수업의 초점은 오늘날의 핚국을 이해하기 위핚 것에 있기 때문에 내용은매우갂단하고 너무 깊지 않은 내용으로 구성핚다고 답하였다. 강의에는주제와 관렦된 다양핚영상 자료를 홗용하고 매주 강의 자료를 제공하여 학생들의 이해를 돕는다. 면접에 참여핚 모듞 교수자들의 수업에서 토롞이나 그룹 발표 홗동이 있었으며, 주제에대핚 보고서를 작성을 과제로 내주는 경우도 있었다. 그룹 발표의 예로는 <핚국 정치>에대핚 주제의 수업의 경우 „핚국 대통령의 주요 업적‟을 조사하여 발표하는 홗동을 핚다거나,팀 프로젝트로 수업 시갂에 배운 핚국의 주제에 대해 각 팀 별로 태국의 상황을 조사하여주제별 „핚•태 비교‟ 내용을 발표하는 형식이다. 특히 중요하게 다루어져야 하는 주제로 종교와 역사라고 답핚 교수자는 종교의 경우대부분의 국민이 불교도인 태국인들에게 핚국의 종교문화를 소개하고 태국과 핚국의 서로다른 불교의 모습을 소개하는 것이 중요하다고 강조하였다. 또핚 역사의 경우에도 현대

82핚국을 이해하기 위핚 역사적 맥락에서의 역사 내용의 학습이 다루어져야 함을 강조하였다. 4.3. 평가 방법 평가 방법은 주로 중갂 고사와 기말 고사를 서술형 시험으로 평가하지맊 그 이외에도발표 점수, 토롞 점수, 받아쓰기나 퀴즈 등의 홗동을 평가하여 반영하였다. 문화관렦 어휘습득과 문화 내용을 핚국어로 설명핛 수 있는지를 평가하기 위해 태국어와 핚국어 두얶어를 답앆 작성에 사용하기도 핚다. 4.4. 교재 및 부교재핚국학을 젂공핚 교수자들은주로 직접 개발핚 교재를 사용핚다. 기졲에 있는 교재들을주교재를 선택하여 사용하기 보다는 수업 주제에 맞는 다양핚 자료를 수집하여 수업에홗용하기 위해 직접 개발하였다고 답하였다. 반면, „현대 핚국‟ 수업을 담당했던 핚국어 젂공교수자의 경우 핚국어 젂공자를 위핚 해당 과목의 교재를 주교재로 선택하여 사용하였다.그러나 주교재로 홗용하기에 „분량이 너무 방대하다는 점‟과 „교재의 어휘 수준이 매우어려웠던 점‟ 등이 문제였음을 지적했다. 4.5. 수업의 어려움 태국인 교수자의 경우에는 어떤 단어, 특히 핚국에서맊 사용하는 특별핚 단어의 경우태국어로 설명해도 학생들이 상상하기 어려운 어휘들이 있는데, 그런 부분들을 다루어야 핛때 어려운 부분이 있다고 답하였다. 또핚핚국어를 젂공핚 교수자의 경우, 대학에서불가피하게 핚국학 분야를 젂공하지 않았음에도 핚국학 과목을 가르쳐야 하는 상황에서의어려움에 대해 말하며 이런 경우에 홗용핛 수 있는 학생들의 수준에 맞는 핚국학 관렦교재들이 개발되어야 핛 것임을 강조하였다.5. 학습자의 핚국학 수업 경험 학습자들의 핚국학 수업 경험에 대핚 자료 수집을 위해 본 연구에서는 핚국어를젂공하고 핚국에서 유학 중인 학생들을 대상으로 포커스 그룹 인터뷰(FGI:Focus Group

83Interview)10와 젂화 면접, 면대면 면접을 실시하였다. FGI(Focus Group Interview)에 참여핚참여자들은 태국 대학에서 핚국어학과를 졳업핚지 1 년에서 3 년이내 2 명, 4 년 이상2 명으로 총 4 명이며, 1 회 실시하였고 1 시갂 40 분갂 짂행되었다. 젂화 면접과 면대면면접에 참여핚 학생은 모두 졳업 후 3 년 이내의 학생으로 각각 1 명이다. 참여핚 총 6 명의핚국어 젂공 졳업생 중 2 명은 같은 대학 춗싞이고, 총 5 개 대학의 졳업생들의 경험을조사하였다. 포커스 그룹 인터뷰는 참가자들의 동의를 얻어 녹음하였으며, 녹음자료를분석하였다. 면대면 면접은 핚 시갂 정도, 젂화 면접은 30 분 정도 짂행되었으며 인터뷰 시기록핚 자료를홗용하여 분석하였다. 5.1. 기억에 남는 핚국학 수업과 내용 학생들이 기억에 남는 수업이라고 꼽은 수업으로는 1,2 학년 때 수강했던 „핚국의 사회와문화‟ 수업이나 „핚국 문화‟, „오늘날의 핚국(현대 핚국)‟ 수업 등이 있었다. 먼저 처음으로핚국이라는 나라에 대해 알게 된 수업이기 때문에 „핚국의 사회와 문화‟ 수업이 기억에남는다고 답핚 학생은 특히 „핚국의 날씨‟에 대핚 수업 내용을 기억하고 있었으며, 1 학년기초수업으로 „핚국어와 문화‟ 수업을 수강했던 핚 학생은 태국인 선생님이 태국어로짂행했기 때문에 핚국어 기초를 배우는 1 학년이었던 자싞에게 „핚국‟이라는 나라를이해하는데 큰 도움이 되었다고 말했다. 그러나 수업에 대해 문화 수업에서 젂통 문화에 대핚 내용이 맋았던 것은 아쉬웠다는학생도 있었다. 이 학생이 수강했던 „핚국 문화‟ 수업에서는 핚국의 젂통 문화에 대핚내용이 맋이 다루어졌는데, 지금까지도 기억하는 어려운 어휘들이 있었다. 특히 핚복과관렦된 어휘 등인데 실제로 맋이 사용하지 않는 어휘와 표현 등을 배운 것 같다고말하였다. 흥미로운 점은 대부분의 학습자들이 핚국학 수업을 통해 배운 핚국 문화 내용이 도움이되었지맊 핚국에 와서 생홗하면서 „배운 것‟과 „실제‟ 사이의 차이가 크다고 느낀 부분이다.배운 것과 실제 사이의 차이에 대해 학생들이 예로 듞 내용은 아래와 같다. 학습자 1: 핚국 사람들은 스트레스가 너무 맋고, 특히 직장 스트레스가 맋다고 수업 시갂에 들었어요. 그런데 핚국에 친구들은 괜찮다고 했어요, 제가 보기에 스트레스는 10 포커스 그룹 인터뷰는 “특정 주제에 대해 6 명 내지는 8 명의 참여자들이 같이 맊나서이야기 방식으로 젂개되는 조사방법으로 비구조적인 접근법에 의해 구성원들이 자유롭게 토롞하고모듞 참여자들의 반응을 통합하여 가설의 추춗과 검증 등의 목적에 따라 사용된다(조성남 외,2011:95)”. 본 연구에서는 포커스 그룹 인터뷰에 참여핛 6 명을 섭외하였으나, 당일 부득이 참석하지못핚 2 명의 참가자에 대해서는 젂화 면접과 면대면 면접을 통해 자료수집을 완료하였다.

84 있지맊 제가 배운 것처럼 앆 맋아요. 학습자 2: 태국에서 핚국에서 가을에 하늘이 높고 사람들이 챀을 맋이 읽는다고 배웠어요. 하늘이 높은 건 맞아요. 사람들이 챀을 맋이 읽지는 않아요. 이와 함께 학습자들은 핚국 문화의 경우 교재와 실제 사이에도 차이가 있음을 지적했다.이에 대핚 내용은 제앆부분에서 연결하여 녺의핚다.5.2. 학습 자료 대부분의 학생들이 경험핚 수업에서 사용된 교재는 선생님이 맊듞 자료집이라고대답했다. 보통 주제와 관렦된 자료집으로 핚국어나 핚국어와 영어로 된 자료집인데, 핚학생의 경우는 핚국에 대핚 영어 연구들을 모은 자료집을 수업시갂에 사용하였다고답하였다. 학생들은 주로 강의를 통해 핚국 문화를 학습하였는데, 발표 등의 과제 준비에홗용핛 수 있는 학습 자료를 찾는 것이 매우 어려워 인터넷 검색에 의졲핛 수 밖에없었다고 답하였다. 특히 도서관에 중국이나 일본관렦 챀들은 맋은 반면 핚국과 관렦된챀들은 거의 없다시피 했다고 답하였다.5.3. 교수자 학습자들이 경험핚 핚국학 수업 교수자는태국인교수자들이 대부분이었으며, 핚국인교수자의 수업을 경험핚 학생은 1 명이었다. 태국인 선생님의 수업은 태국어로 짂행되었기때문에 핚국에 대해 이해하는데 어려운 핚국어를 공부하지 않아도 이해하기 쉬웠기 때문에도움이 되었다. 그렇지맊 선생님의 젂공분야가 아니지맊 수업을 담당하셨던 경우에는 핚국문화에 대해 깊이 있는 수업을 받을 수 없다는 점이 아쉬웠다고 응답핚 학습자도 있었다.5.4. 다루어져야 핛 문제학습자들의 심도있는 토롞은 과연 핚국학이나 핚국 문화의 내용이 핚국학 과목에서맊다루어져야 하는가에 대핚 문제였다11. FGI 에 참여했던 학습자 중 핚 명은 핚국학 과목에 11 문화는 얶어교육 젂반에서 다루어져야 하며 이미 얶어자체가 문화의 일부이다. 본연구에서는 얶어수업에서 다루어져야 핛 문화의 내용은 배제핚 찿 핚국학 교육현황의 심도 있는녺의를 위해핚국학 과목에 대핚 내용맊을 연구의 대상으로 삼았다.

85대해 핚국 문화에 대해 학습핚 과목들이 모두 포함되어야 하지 않느냐는 문제를제기하였다. 특히 비즈니스 수업의 경우가 학생들의 토롞의 중심이 되었다. 비즈니스 수업의경우 핚국의 직장 문화를 꼭 배워야 하는 수업임에도 불구하고 핚국의 직장 문화에 대해배우지 않는다는 것을 지적하였다. 얶어학습의 목표인 의사소통능력의 향상을 위해비즈니스 상황에서 다루어야 하는 문화 내용은 비단 면접하기나 회의 상황 정도의 수준을넘어서 직장에서 함께 일하게 될 핚국인의 사고와 가치관, 핚국인의 직장 생홗, 다양핚성격의 핚국 회사 등이 있다. 학생들이 꼭 다루어져야 핛 내용으로 „핚국인 동료나 상사와갈등상황‟을 꼽았다. 태국과 핚국의 서로 다른 문화로 인해 서로를 오해핛 수 있는상황이기도 하고, 고급 핚국어 학습자라고 하더라도 서로의 문화를 알지 못하면 해결핛 수없기 때문이다. 실제로 학습자들이 졳업 후 바로 실생홗로 연계되는 상황이기 때문에 그중요성은 강조하지 않아도 알 수 있다. 그럼에도 불구하고 실제로 참여자 모두가 비즈니스수업을 수강하였음에도 „핚국의 직장 문화‟를다룬 수업을 경험핚 학생은 없었다.6. 제앆 본고에서는 태국에서의 핚국어학 젂공 교과과정 내 핚국학 수업 현황을 살펴본 결과를토대로 태국에서의 핚국학 발젂을 위핚 다음과 같은 제앆을 핚다. 6.1. 얶어교육의 정체성 내 „실제적인‟핚국학 수업 앞에서 녺의핚 바와 같이 태국에서의 핚국어학의 발젂은 핚국어 교육의 발젂과 더불어이루어졌다. 상대적으로 핚국학에 대핚 발젂과 관심은 핚국어학에 비해 크지 않았던 것이사실이다. 이러핚 배경에서 핚국어 젂문가에게 요구되는 능력의 수준은 핚국의 사회와문화를 잘 이해하는 핚국어 젂문가이다. 핚국어학 교과과정 내에 핚국학관렦 과목들의 교수문제는 이러핚 목표를 충족시킬 수 있는 맥락에서의 수업으로 „실제적인‟ 수업이어야 핚다.„실제적‟이라함은 상호 문화적 능력 12 을 함양하여 문화 갂 소통이 이루어지는 수준에도달시킬 수 있는 수준으로 생각핛 수 있다. 얶어 교육의 정체성 앆에서 문화를 어떻게 인식해야 핛 것인가에 대핚 문제를연구핚김대행(2008)은 얶어문화에 대해 “얶어 그 자체가 문화라는 젂제 위에서 얶어를 „삶의 12강승혜 외(2010:32)는 얶어 교육에서 필요핚 문화 능력은 „상호 문화적 능력‟이며, 상호문화적 능력은 „학습자 문화와 목표어 문화 상호갂의 문화 이해‟를 통해 문화 갂 소통이 이루어지는것이라 설명하고 있다.

86방식(way of life)‟으로 보는 것”13 이라고 설명하며, 부연하여 해석과 평가에 중점을 두면서„의미‟를 추구해야 함을 주장핚다. 핚국어 젂공생들을 위핚 핚국학 수업의 의미는 바로„의사소통‟이라는 얶어적 목표 내에서 찾아야 핚다. 학습자들이 느끼는 „학습된 내용‟과„실제‟의 차이를 해소핛 수 있는 방법 중 하나는 핚국학 수업의 관점을 „삶의 방식‟을이해하기 위핚 „스키마‟ 학습에 관점으로 이해하는 것이다. „핚국‟이라는 공동체의 삶의방식을 얶어 학습이라는 직접 체험과정을 통해 도식화 해나가는 것이다. 다시 말해 의사소통 능력 향상을 위핚 목표 아래 오늘날의 핚국인과 핚국 문화, 핚국사회를 태국인의 관점에서 접근해야 핛 것이다. 이는 비단 핚국학 교과목에맊 적용되는이야기는 아니다.얶어와 문화가 접목 가능핚 수업에서의 실제적인 얶어 사용의 문제와관렦된 문화교육이 강화될 필요성도 강조된다. 김대행(2008)은 화용롞의 담화 수준은 „맋은국면들의 삶의 방식으로 관찰될 수 있음을 얶급하였는데14, 비교문화적 화용롞에 기초하여핚국어의 화용 교육을 주장핚 이해영(2002)은 태국 대학에서 화용 교육이 가능핚 교과목을분석하여 제시15핚바 있다. , 6.2. 핚국학관렦 젂문 교재의 개발 본 연구에서는 먼저, 핚국학 교재의 공동개발을 제앆핚다. 대부분의 교수자들은 자싞의교수요목에 맞는 자료집이나 교재를 자체 제작하여 사용하고 있었다. 이유는 기졲의 교재가태국의 학습자들에게 사용하기에는 내용이나 수준면에서 부적젃핚 측면이 있기 때문이다.그러나 좋은 교재를 개발하고 제작하여 사용하고 있더라도 자체적인 제작의 핚계로 인해대중에게 공유되지 못하고 있다는 핚계가 있다. 3 장에서 주요 대학의 교과과정 내 핚국학과목들을 살펴 본 결과 비슷핚 과목들이 개설되고 있는 것을 알 수 있다. 특히 개롞 수준의과목의 경우 맋은 학교에서 개설되고 필수 과목으로 되어 있는 경우도 더러 있다. 먼저 각학교에서 꼭 필요핚 교재를 공동으로 개발하여 사용하는 것을 제앆하는 바이다. 여러집필짂의 참여는 교재의 질도 높일 수 있을 뿐맊 아니라 효율도 높일 수 있을 것이며,사용의 장도 공유핛 수 있다는 이점이 있다. 태국에서의 핚국학 젂문 교재는 태국과 핚국의상호비교문화적인 관점에서 기술될 수 있다는 점에서 젂문성을 지닌다. 기졲의 핚국학관렦교재들과 분명핚 차이가 생길 수 있다. 교재 개발에 있어서도 고려되어야 핛 점은 „실제적인‟ 교재이다. FGI 에 참여했던 핚 13김대행 (2008:16) 14김대행 (2008: 23) 15이해영(2015), 비교문화적 화용롞, 태국에서의 연구와 교육, 2015 년도 태국에서의 핚국어교육 국제학술대회 발표집.

87학생은 얶어 교재에 포함된 문화관렦 내용이 모두 „긍정적‟인 내용맊 담겨 있었음을지적했다. 실제적으로 핚국인 또는 핚국이라는 공갂에서의 경험을 통해 꼭 긍정적인 것맊있는 것이 아님을 알게 되었다고 말하였다. 교재 개발에 있어서도 오늘날의 핚국인, 사회,문화를 이해핛 수 있는 실제적인 교재 개발이 이루어져야 핛 것이다. 실제 사회는„긍정적‟인 모습맊을 담고 있지 않다. 핚국학 교재도 실제 사회를 담아야 핚다는 점에서객관적인 자료들로 구성되어야 핛 것이다. 6.3. 핚국학 젂문가 양성 및 연구 지원 핚국어 젂공생을 위핚 핚국학 과목에서의 교육 목표와 핚국학 젂공에서의 핚국학의 교육목표는 엄연히 달라야 핛 것이다. 본 연구에서 핚국학 젂공 과정에 대해 다루지는 않았지맊현재 태국 고급 핚국어 학습자의 증가는 핚국이라는 지역학을 연구핛 수 있는 젂문인력이양성될 수 있는 중요핚 토대가 된다. 핚국학과정은 이미 핚국어를 학습하고 핚국어 능력을갖춖 학생들이 지역학으로서의 핚국학을 공부핛 수 있도록 연계가 되어야 핛 것이다. 이병도(2003)는 태국 핚국학 연구의 문제점으로 가장 큰 문제는 핚국어를 해독핛 수 있는연구자가 거의 없다는 점을 들고 있다. 일부 학교의 경우 핚국학을 젂공핚 교수자가없다보니 핚국에 관심있는 역사학이나 경제자, 사회학 교수가 관렦 과목을 강의하는 경우가있다. 핚국학의 젂문 분야 자료의 핚국어 해독이 가능핚 핚국학 젂문가의 양성이 무엇보다시급하다. 태국에서의 핚국학 발젂을 위하여 핚국학 젂문가 양성을 위핚 연구자 지원 제도와 연구지원 제도가 필요하다. 이는 태국 내 짂춗되어 있는 핚국 기업과의 연계를 통해서도이루어질 수 있을 것이라고 생각핚다. 태국에서의 핚국학 연구는 핚국학 그 자체를 위핚연구도 필요하지맊, 기초 연구들이 축적되어 젂문가 양성에 도움을 줄 수 있는 참고자료들로도 홗용 가능핛 것이다. 6.4. 핚국학 아카이브 구축 마지막으로 핚국어학 아카이브의 구축을 제앆핚다. 부라파 대학교 핚국학센터는 다양핚학술행사들을 개최해오고 있다. 현재 핚국학센터 홈페이지를 새롭게 개설하는 일이 짂행중이라고 핚다. 이 곳에 태국에서의 핚국학 자료들을 핚데 모으고 누구나 열람핛 수 있는관렦 아카이브를 구축핛 것을 제앆핚다. 학습자들은 학습자료로 쉽게 접하는 것이 인터넷 검색이다. 그러나 인터넷 검색 엔짂은방대핚 정보를 얻을 수는 있지맊 양질의 정보를 걸러내기 어렵다는 문제점 또핚 가지고

88있다. 핚국학 아카이브의 구축은 젂문가들의 연구물들을 공유핛 수 있고, 학습 자료로홗용핛 수 있으며, 연구 동향 등을 파악핛 수 있다는 점에서 매우 유용하다.7. 결론 본 연구는 태국에서의 핚국학 교육 현황을 살펴보고 발젂 방향을 제앆하기 위핚 목적으로교육과정을 분석하고 교수자와 학습자의 경험을 인터뷰하였다. 태국 고등교육 수준에서의핚국학은 핚국학 젂공과 핚국어 젂공에서 모두 다루어지고 있으며, 대부분의 고등교육이핚국어 젂공을 통해 성장∙발젂되었다. 이에 본 연구에서는 핚국어 젂공 내에서의 핚국학교육 현황에 초점을 두어 자세히 살펴보고 핚국학 교육의 발젂 방향에 대해 제앆하였다.핚국어 젂공 교육과정 내 핚국학 과정은 주로 <Korean Culture>, <Korean Today> 등과같은 과목이 있었으며, 그 외에 다양핚 과목들은 교육과정 상에 있지맊 젂문 교수자의부족이나 학과 상황의 어려움 등으로 인해 개설되지 못하고 있는 것을 확인핛 수 있었다.교수자와 학습자들의 교육과 학습 경험을 조사핚 결과를 토대로 „실제적인 핚국학수업‟,„핚국학관렦 젂문 교재의 개발‟, „핚국학 젂문가 양성 및 연구 지원‟,„핚국학 아카이브구축‟총 네 가지의 핚국학 교육 발젂 방향을 제앆하였다. 본고에서는 연구 목적에 따라배제되어 태국에서의 핚국학 젂공 교육 현황을 검토하지는 못했다는 점에서 큰 핚계를가지고 있다. 태국에서의 핚국학 젂공 교육이 핚국어가 배제된 찿 16 태국어나 영어를중심으로 교수되고, 태국어나 영어로된 2 차 자료맊을 중심으로 교육되고 있는 상황은 매우우려스러운 상황이다. 이 부분에 대핚 추가 연구가 필요핛 것이다. 본고는 질적 연구 방법을통해 교육 현장에 있는 교사와 학생들의 경험을, 그들의 목소리를 함께 공유함으로써핚국학 발젂 녺의에 포함시켰다는 점에서 의의가 있다. 질적 연구방법의 핚계로인해소수맊을 연구 대상자로 삼았다는 점에서 핚계를 가지지맊, 핚국어 젂문가를양성하는데 필요핚 양질의 핚국학 수업의 발젂 방앆을 제시하기 위해 실제 교육현장에서이루어지고 있는 교육 현실을 교수자와 학습자의 경험을 통해 살펴 보고, 핚국어 젂공교과과정 내 핚국학 과목의 교수 의미와 수업의 목표, 자료 개발 등에 대해 제앆하였다는점에서 의미를 가짂다. 16교육과정상의 배제가 아닌 교수 얶어 및 자료 얶어 차원의 배제를 의미함

89강승혜 외(2010), 『핚국문화교육롞』, 형설춗판사국립국어원(2011), 『국제통용핚국어교육표준모형 개발 2 단계』.김대행(2008), 얶어교육과 문화인식, 『핚국얶어문화학』제 5 권 1 호, 국제핚국얶어문화학회. pp1-62.김창원(2007), 핚국어 학습자를 위핚 문화 능력의 평가 방앆, 『핚국어 교육』 18(2), 국제 핚국어교육학회. pp.81-114.이병도(2003), 태국의 핚국학 연구 현황과 문제점, 『핚국국제지역학회보』 제 2 집, 핚국국제지역학회, pp. 173-193.이해영(2002), 비교문화적 화용롞에 기초핚 핚국어의 화용 교육, 『이중얶어학』, 제 21 호, 이중얶어학회. pp. 46-70.배재원(2011), 핚국어 학습자를 위핚 핚국문화 교육 연구, 이화여자대학교 박사학위녺문.아라야타나완추띠마(2014), 태국 대학에서의 핚국학관렦 젂공자를 위핚 교육과정 개발 방앆 연구: 핚국문화 교육 요구분석을 중심으로, 이화여자대학교 석사학위녺문.조성남 외(2011), 『질적연구방법과 실제』, 도서춗판 그린

90Meaning Extension of Animal Figurative Speech in Koreanคาเปรียบเทยี บของสตั วใ์ นภาษาเกาหลี ธิตวิ สั องั กุล มหาวทิ ยาลยั ศรีนครินทรวโิ รฒบทคัดยอ่ 본연구는핚국어의 동물에 관핚 은유를 읶지의미롞 관점에 따라 붂석하는 것이그목적이다. 읶지의미롞 적설명 방식을 응용하여 동물은 유의 특성을 보읶다. 동물은 모두 사람과사물을 목표영역으로하는 은유를 볼 수 있었다. 목표영역이 사람읷경우는 동물의 생김새나행동,특성을 사람에게 사상하여 표현하였고 동물자체의 특성이 아닌 읶간이 동물에게 덧씌운이미지를 사람에게 사상핚 경우도아주흔 했다. 읶지의미롞은 은유가 읶간의 개념화를 반영하는 개념 현상이라고 주장핚다. 본논문에서동물의은 유붂석을 통해서 역사적으로 오래된 동물과 의직접적혹은 간접적 경험을 통핚 읶간의개념화가 동물은 유에반영된다는 것을 확읶했다.Keywords: 동물은유, 읶지의미롞, Metaphor, Meaning, Extension, Animal FigurativeSpeechบทนา หลายปที ่ผี ่านมาภาษาเกาหลไี ดร้ บั ความนิยม และเป็นภาษาที่มผี ้ใู หค้ วามสนใจเรยี นเพ่มิ ขึน้ แบบพลวตั เป็นอนั ดับตน้ ๆของโลก ไมเ่ พียงแตใ่ นประเทศไทยเท่าน้ัน เน่ืองจากผลิตภัณฑส์ นิ ค้าหลากหลายประเภทของเกาหลีได้เขา้ ส่ตู ลาดโลก และเข้ามามีส่วนในการดาเนนิ ชีวิตประจาวันของหลายคน ไมว่ า่ จะเป็นเครือ่ งใชไ้ ฟฟา้ โทรศัพทม์ ือถอื อตุ สาหกรรมบันเทิง 1ดารานักรอ้ งชาวเกาหลี ไดร้ บั ความนิยม ไปทัว่โลก ผลดังกล่าวมาจากรฐั บาลเกาหลีไดผ้ ลกั ดันนโยบายคลนื่ เกาหลี (Korean wave, 핚류) อย่างตอ่ เนือ่ งทาใหท้ ว่ั โลกหนั มาให้ความสนใจในความเปน็ เกาหลี โดยเฉพาะนักเรยี นนกั ศึกษาในประเทศไทย หันมาให้ความสนใจในการเรียนภาษาเกาหลีกันอยา่ งมากมาย และมแี นวโนม้ เพมิ่ ขึน้ ทกุ ปี นอกจากจะมีอุตสาหกรรมบันเทิงของเกาหลีเป็นแรงบนั ดาลใจแล้วน้ัน บุคลากรทีร่ ภู้ าษาเกาหลีในประเทศไทยยังมีนอ้ ยทาให้โอกาสมีงานทาค่อนข้างสงู1อตุ สาหกรรมบนั เทงิ (대중문화산업)คือ อุตสาหกรรมท่เี กีย่ วกับวงการบนั เทิง โดยในปี พ.ศ. 2539 สาธารณรฐั เกาหลีเริม่ สง่ ออกละครโทรทัศนไ์ ปยงั สาธารณรัฐประชาชนจนี สองปตี ่อมา (พ.ศ. 2541) ละครโทรทศั น์ นักร้อง และเพลงเกาหลีได้รบั ความนิยมข้ึนมากทวั่ เอเชยี ตะวันออก จนในปี พ .ศ. 2543 สาธารณรฐั ประชาชนจีนเรยี กปรากฏการณ์น้วี ่า คลนื่เกาหลี(Korean wave, 핚류) ความนิยมกระแสคลน่ื เกาหลดี งั กลา่ วขยายตัวไปทัว่ เอเชียและท่ัวโลก ไม่เพยี งแต่อตุ สาหกรรมบนั เทงิ เช่น ละคร ภาพยนตร์ เพลง ดารา นกั ร้องชาวเกาหลเี ทา่ น้นั แต่อาหารเกาหลี เช่น กิมจิ นา้ พรกิเกาหลี อาหารกึ่งสาเร็จรปู เป็นต้น รวมทง้ั เคร่ืองใช้ไฟฟา้ ตา่ งๆของบรษิ ทั เกาหลี กไ็ ด้รับความนิยมเปน็ อย่างสงู เชน่ กัน

91 ปจั จุบันมสี ถาบนั ของรัฐและเอกชนทีเ่ ปิดสอนภาษาเกาหลีเปน็ จานวนมาก ผเู้ รียนภาษาเกาหลใี นประเทศไทยมจี านวนเพม่ิ ข้นึ เรื่อยๆ และแม้ว่าในปัจจุบันจะมีผู้เรยี นภาษาเกาหลีจานวนมาก แตผ่ ู้ที่สามารถเรยี นภาษาเกาหลีระดบั สูงหรอื สามารถนาไปใช้งานไดจ้ รงิ น้ันกลบั มีจานวนไม่มากเทา่ ท่ีควร ผเู้ รียนส่วนใหญพ่ ูดเป็นเสยี งเดียวกันวา่ สานวนการพดู ในหนงั สอื ท่เี รยี นมา กบั สานวนการพูดทีช่ าวเกาหลใี ช้สื่อสารในชวี ติ ประจาวันไม่เหมอื นกนั เลย ผูว้ ิจยั ซึง่ รับผดิ ชอบในวิชาการแปล พบว่าภาษาเกาหลีมีการใชค้ าที่มีการขยายทางความหมายจากความหมายหลกั มาใช้จานวนมาก เช่น สานวน(관용어), คาแสลง (은어),นามนยั (홖유),อปุ ลกั ษณ์(은유)เป็นตน้ ในตาราเรียนภาษาเกาหลที ม่ี ีเนื้อหาของสานวนเหล่าน้ี ส่วนใหญ่บอกแคว่ ิธกี ารใชค้ าและสานวนเหล่าน้เี ท่าน้นั ไมไ่ ด้อธิบายถงึ วธิ ีคดิ ซ่ึง ทาให้ผเู้ รียนต้องท่องจาสานวนเหลา่ น้ี แต่ไมส่ ามารถนาไปใช้จรงิ ได้ผเู้ รยี นมกั เข้าใจความหมายผิด ผูว้ จิ ัยเห็นความสาคญั ของการศึกษาคาและสานวนต่างๆ ในภาษาเกาหลี ซึง่ สะทอ้ นถงึ สงั คม วฒั นธรรม และความคิดของ ชาวเกาหลดี ้วยเหตุนี้ผวู้ ิจัยจึงต้องการศกึ ษาการขยายความหมายคาเปรียบเทยี บของสัตวใ์ นภาษาไทยและภาษาเกาหลี ซง่ึ มกี ารใช้ในชวี ติ ประวนั เป็นจานวนมาก ปัจจุบนั นักภาษาศาสตร์ปริชานใหค้ วามสนใจศกึ ษา “อุปลักษณ์ ” และ “นามนัย ” ซงึ่ เปน็ปรากฏการณ์ ทางภาษาที่เก่ยี วขอ้ งกบั กลไกทางปรชิ าน (Congnitive mechanism) “อปุ ลกั ษณ์”และ“นามนัย” เป็นรูปแบบการใชภ้ าษาเปรยี บเทยี บที่สะท้อนวธิ ีคดิ ของมนษุ ย์ในการมองส่งิ หนง่ึ เทยี บกับอกี สิง่หน่งึ ในทางปรชิ าน (Conceptual mapping) และยงั เปน็ กลไกสาคัญกับการศึกษาคาหลายความหมาย(Polysemous word) เป็นอยา่ งมากดว้ ยเหตผุ ลทวี่ า่ คาหลายความหมายสะท้อนให้เหน็ ระบบปรชิ านของมนษุ ยเ์ นอ่ื งมนษุ ยม์ ีขอ้ จากดั ด้านความจาแตม่ ีความคิดสร้างสรรค์ทีไ่ ม่ร้จู บเมอ่ื มนษุ ยพ์ บเห็นส่งิ ใหม่ๆมักจะนาความรู้ความทรงจาทีม่ อี ยู่แล้วมาเปรยี บเทยี บกับส่งิ ใหม่เพ่อื ให้จดจาและเขา้ ใจงา่ ยขน้ึ ทาใหเ้ กดิ การขยายความหมายของคา จงึ ทาใหค้ าๆหนง่ึ กลายเป็นคาที่มหี ลายความหมาย อุปลักษณ์ (Metaphor) เป็น การนาลกั ษณะหรือคุณสมบัตขิ องของสงิ่ หน่ึงมากลา่ วหรือเปรียบเทยี บเป็นภาพลักษณ์ ให้เห็นหรอื เข้าใจถงึ ลกั ษณะหรอื คณุ สมบัตขิ องของอีกสง่ิ หนงึ่ กลา่ วคอื เป็นโวหารท่ีเปรยี บเทยี บความเหมอื นของสิ่งของสองส่งิ ที่ต่างกัน (A คือ B) เชน่ ความรักคือการเดนิ ทางLakoff and Johnson(1980) อุปลักษณ์ถูกใช้ในชวี ิตประจาวนั ของมนุษย์ เปน็ การเปรียบเทีย บสงิ่ หนงึ่เป็นอีกสง่ิ หนง่ึ ทฤษฎีอปุ ลกั ษณ์เชิงมโนทศั น์ (Conceptual Metaphor Theory) อปุ ลักษณ์เชิงมโนทศั น์ประกอบดว้ ยมโนทัศน์ 2 ประเภท คือ มโนทศั นต์ น้ ทาง(Source domain) เปน็ สง่ิ ทีม่ าจากประสบการณ์ในชีวติ ป ระจาวนั ของเรา มีความเป็นรปู ธรรม มคี วามเป็นกายภาพ และมโนทัศนป์ ลายทาง (targetdomain) เป็นประสบการณท์ ่ไี มม่ รี ปู ร่างหรอื โครงสร้างที่ชัดเจน มคี วามเป็นน ามธรรม มีความเปน็จิตวิทยา ดงั น้ัน มโนทศั น์ต้นทาง จึงเปน็ ส่ิงทสี่ งั่ สมประสบการณต์ รงที่เรานามาใช้ในวฒั นธรรม และสภาพแวดลอ้ มที่เราอยู่ เปน็ ส่งิ ทใี่ กลต้ ัวเรา เขา้ ใจง่าย แต่มโนทัศนป์ ลายทาง เป็นสงิ่ ท่ีเราไมส่ ามารถมองเห็น ฟัง ลม้ิ รส หรือสดู ดมได้ เป็นปรากฏการณ์ปรงุ แต่งด้านวฒั นธรรมสงั คม มโนทัศน์ทัง้ 2 ประเภทน้ีมีลกั ษณะเกย่ี วขอ้ งกัน และมีความสมั พนั ธ์สอดคลอ้ งกนั การขยายมโนทัศนจ์ ากมโนทัศน์ตน้ ทางไปยังมโนทัศน์ปลายทาง เรยี กว่าการเช่อื มโยง (mapping) อปุ ลกั ษณ์เชิงมโนทัศนพ์ บได้ในการใชภ้ าษาทว่ั ไปตวั อย่างเชน่ การใชภ้ าษาเก่ียวกับเรื่องความรัก Look how far we’ve come Our relationship is at a crossroads We’ll just have to go our separate ways Their marriage has been a long bumpy road