จริยธรรมทางธุรกิจ

94 หลังการยกเลิกสัญญา แววมาวา เปปซี่ไมยอมจบงายๆ โดยเตรียมที่จะใช “ขอกฎหมาย” ลมมติท่ีประชุมผูถือหุนเสริมสุขในวันท่ี 29 เมษายนท่ีผานมา ธันยวัชร ยังมองในมุมเสริมสุขวา เปปซี่ยังจะตองพึ่งพาเสริมสุขอีกมาก เพราะไมใชเร่ืองงายท่ีเปปซ่ีจะสรางโรงงานผลิตน้ําอัดลม ข้ึนมาใหมในระยะเวลาสั้น แมกระทั่งการเขาถึงลูกคาทั่วประเทศท่ีเสริมสุขมีระบบโลจิสติกสท่ี เขมแขง็ มาก สุดทายเปปซก่ี ็จะตองเปนฝา ยยอมเสรมิ สุข “คิดดูงาย ๆ เปปซี่ไมมีเสริมสุข หรือเสริมสุขไมมีเปปซ่ีใครจะตายกอนกัน มันเปนเรื่อง ของโลจสิ ตกิ สล ว นๆ ถึงคณุ มีแบรนดแข็งแกรงระดับโลกแตเขาถึงผูบริโภคไมไดก็ตายเหมือนกัน” เคสนี้นาจะเปนเคสประวัติศาสตรใหกับเปปซี่ นําไปใชเปนกรณีศึกษาของเปปซี่ในประเทศตาง ๆ ทั่วโลกที่สวนใหญดําเนินการโดยบริษัทแม ไมเฉพาะตัวอยางกรณีศึกษาใหกับธุรกิจขามชาติใน ไทยเทาน้ัน 1 ปนับจากน้ีท้ังเสริมสุขและเปปซ่ีคงสูกันแหลกแนนอน นอกจากจะสูกันเองแลว ยัง ตองสูศึกภายนอก เพื่อรักษาสวนแบงทางดานการตลาดไมใหเสียเปรียบคูแขงอยางโคคา โคลา กระท่ังแบรนดนองใหมอยางอาเจ บ๊ิก โคลาที่เริ่มกินสวนแบง 30 % เดิมประมาณ 10 % เทานั้น ป 2553 มารเก็ตแชรข องเปป ซ่อี ยูทีป่ ระมาณ 55 % และโคก 45 % ในตลาดน้าํ ดํา ที่มีมลู คา ประมาณ 26,000 ลานบาท คาํ ถาม จากกรณศี กึ ษา เสริมสขุ -เปปซี่ กรณีศึกษาทุนขา มชาติ 'ฮบุ ' 1. นักศกึ ษาวเิ คราะหส ถานการณใครเปนฝา ยไดเปรยี บ-เสียเปรียบในแงม ุมใด 2. กรณขี องความขัดแยง ผบู รหิ ารควรจะเลือกใชว ธิ ีการแกไ ขขอขัดแยง ใดทีเ่ หมาะสม และคาํ นึงถงึ หลกั จริยธรรมของผบู ริหารอยา งไร

95 บรรณานกุ รมทายบทท่ี 4 กงิ่ ดาว จนิ ดาเทวิน. (2552). การศึกษาและพัฒนารูปแบบการบริหารกิจการบานเมืองทด่ี สี ําหรับ องคการบริหารสวนตําบล(อบต.)ในจงั หวดั อุตรดติ ถ. ดษุ ฎีนพิ นธ ปร.ด. (การศกึ ษาเพ่อื การพัฒนาทองถนิ่ ). บัณฑติ วทิ ยาลยั มหาวิทยาลยั ราชภฏั ราชนครนิ ทร. อัดสําเนา. กุญชรี คา ขาย. (2554). การบริหารความขดั แยง. [ออน-ไลน] . แหลงที่มา: http://www.novabizz.com/NovaAce/Relationship/Conflict_Management.htm. จินตนา บญุ บงการ. (2551). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : ดานสุทธาการพมิ พ. ธานนิ ทร กรัยวิเชยี ร. (2548). คุณธรรมและจริยธรรมของผบู รหิ าร. โครงการปรญิ ญาโท ทางการบัญชี คณะพาณิชยศาสตรแ ละการบญั ชี. มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร. เนตรพณั ณา ยาวิราช. (2551). จริยธรรมทางธุรกจิ . กรงุ เทพฯ : ทิปเพิ้ล กรุป . พระพรหมคณุ าภรณ (ป.อ.ปยตุ โฺ ต). (2549). ธรรมนูญชวี ิต. กรุงเทพฯ : วิชน่ั บุคส. พฤษภาทมฬิ . [ออน-ไลน] . (2554). แหลงที่มา: http://th.wikipedia.org/wiki/. ลมลเพ็ชร อภิสิทธนิ ริ นั ดร. (2554). เสริมสขุ -เปป ซี่ กรณีศกึ ษาทุนขา มชาติ 'ฮบุ ' . [ออน-ไลน] . แหลงทม่ี า: http://www.bangkokbiznews.com วศิน อนิ ทสระ. (2549). พทุ ธจริยศาสตร. กรงุ เทพฯ : ธรรมดา. สมหวัง วิทยาปญ ญานนท. (2543). บริหารตามหลกั ทศพิธราชธรรม. [ออน-ไลน]. แหลงทมี่ า: http://www.budmgt.com/budman/bm01/king10.html. สุรศกั ดิ์ ใจเยน็ . (2553). คณุ สมบัตพิ น้ื ฐานของผบู รหิ าร. [ออน-ไลน]. แหลงท่มี า: http://www.svproconsulting.com/index.php?option=con_content&view= article หลวงปูสุวัจน สวุ โจ. (2552). อคติ 4. [ออน-ไลน]. แหลง ท่ีมา: http://board.palungjit.com. อํานาจ. (2554). ). [ออนไลน] . แหลงทมี่ า: http://th.wikipedia.org/wiki/. Coffey, R. E., Cook, C. W., & Hunsaker, P. L. (1994). Management and Organizational Behavior. Burr Ridge, IL: Irwin. Dubrin, A.J. (1990). Effective Business Psychology. 3rd ed. New Jersey: Prentice-Hall. Van Slyke, E. J. (1999). Listening to conflict: Finding Constructive Solution to Workplace Disputes. New York: Library of Congress Cataloging-in- Publication Data

บทที่ 5 จริยธรรมและความรับผิดชอบของธรุ กจิ ตอสงั คม เมื่อภาครัฐมีการรณรงคและกําหนดใหมีการพัฒนาจริยธรรมของขาราชการ เพ่ือใหเปน ผมู คี วามประพฤติที่ถูกตองตามกฎระเบียบและมีคุณธรรมท่ีดีงาม เปนไปตามทํานองคลองธรรมใน การดําเนินงานแลว ในสวนของนักธุรกิจซ่ึงเปนผูประกอบการ เปนผูบริหารองคกรธุรกิจก็ตองมี ความรับผิดชอบตอกิจการงานที่เกี่ยวของ ดวยการยึดถือเปนคํามั่นสัญญาในการปฏิบัติที่จะทําให เกิดคุณคา คุณประโยชนแกทุกฝายท่ีเกี่ยวของ ตามหลักแหงจริยธรรมและความรับผิดชอบของ ธรุ กจิ ท่ีมตี อสังคมนน้ั ๆ ดว ย การสงเสรมิ นักธรุ กิจใหม จี ริยธรรม นักธุรกิจผูมีบทบาทและอิทธิพลในฐานะของผูบริหาร หรือผูนําองคกรธุรกิจ เปรียบได กับหัวเรือใหญในการขับเคล่ือนองคกรใหเปนไปตามทิศทาง นโยบาย แผนงาน พันธกิจ กลยุทธ เพ่ือบรรลุเปาหมายสูงสุดขององคกร ดังนั้นการกระทําใด ๆ ของนักธุรกิจในแตละองคกร ทั้งขนาด เล็กและขนาดใหญยอมมีผลกระทบไปตามขอบเขตและอํานาจ หากเปนองคกรขนาดใหญการ กระทําใด ๆ ยอมสงผลแผกวางท้ังระดับเศรษฐกิจและสังคม การสงเสริมนักธุรกิจใหมีจริยธรรมจึง เปนสิ่งสําคัญและจําเปนท่ีจะตองมีการปลูกฝงสํานึกที่มีคุณธรรม จริยธรรมตอความรับผิดชอบ สวนรวมและทุกฝายท่ีเกี่ยวของ ดังน้ันในเบื้องตนจะตองเขาใจถึงคุณสมบัติท่ีดีที่พึงประสงคของ การเปนนักธุรกิจ ทั้งในดานสวนตัวที่เก่ียวกับบุคลิก อุปนิสัย ความรูความสามารถและคุณธรรม จรยิ ธรรม ซ่งึ ส่งิ เหลา น้ีเปน องคประกอบของความสําเรจ็ ของนกั ธุรกจิ ในเบ้อื งตน ดังนี้ 1. คณุ สมบัตขิ องนกั ธรุ กิจท่ดี ี คุณสมบัตเิ ฉพาะตัวของนักธุรกิจ เปนปจจัยท่ีมีแนวโนม ของความเปนผูประสบผลสําเร็จในหนาที่การงาน นอกจากคุณสมบัติดานความรูความสามารถ เฉพาะตัวของบุคคลแลว ในปจจุบันการแขงขันเปนไปอยางเสรีทําใหการดําเนินธุรกิจมีความ ซบั ซอนยิ่งขึ้น จึงจําเปนตอ งมคี ุณสมบัตอิ น่ื ๆ ท่ีจะทําใหนักธุรกิจสามารถดําเนินงานไดราบร่ืนและ สอดคลองกับสภาพการณปจจุบัน เชน การสรางสัมพันธท่ีดีระหวางพันธมิตรทางการคา ชุมชน สงั คมและทกุ ภาคสวนทเ่ี ก่ยี วของ ดวยหลักของคณุ ธรรมและมนษุ ยธรรม ดงั น้ันการดําเนินงานท่ีจะ

97 สามารถบรรลุเปาหมายกําไรสูงสุด จึงควรมีคุณสมบัติตาง ๆ เนตรพัณณา ยาวิราช. 2551 : 68-74; สมคดิ บางโม. 2549 : 65-69; ดังน้ี 1.1 คุณสมบัติดานความรูความสามารถและบุคลิกสวนตัวของผูบริหารท่ีดี ประมวล พอสงั เขป คือ 1) เปนผูมีความรับผิดชอบในการทํางานดวยความทุมเท เต็มกําลังความสามารถและ สติปญญา 2) มีความกลาที่จะเผชิญตอความเสี่ยงในการดําเนินธุรกิจตามสมควรดวยการมีขอมูลที่ ถูกตองแมนยําและการประเมินสถานการณไดดี 3) มีความม่ันใจในตนเอง ไมโลเล 4) ม่ันใจใน การประเมินผลงานกจิ การของตนเองอยางมีหลักเกณฑแ ละตวั ช้วี ดั ท่ีชดั เจน 5) กระตือรือรนในการ ทํางาน มีพลังทง้ั รางกายและจติ ใจที่มุงม่ัน 6) มองการณไกล มีความคิดที่สรางสรรค คิดนอกกรอบ อยางมีเหตุมีผล 7) มีความความสามารถในการคัดสรรคนเขามาทํางานไดตรงกับความรู ความสามารถ 8) เนนความสําเร็จของงานควบคูกับใหความสําคัญกับคน 9) มีความสามารถใน การคิด การตัดสินใจและการแกปญหา 10) เปนผูมีมนุษยสัมพันธและบุคลิกภาพท่ีดี เปนท่ีเช่ือถือ และยอมรับของบุคคลทุกระดับ 11) มีความสามารถสื่อสารทําใหเขาใจงาย ชัดเจนสามารถบรรลุ วัตถุประสงค 12) มีความเชี่ยวชาญในงานท่ีทํา 13) เปนผูที่สามารถวางแผนและจัดการอยางมี กลยุทธ 14) เปนผมู ศี ีล มธี รรม มีภาพลกั ษณท ีเ่ ปน ทยี่ อมรบั ของสังคม 1.2 คุณสมบัติดานคุณธรรมจริยธรรมของนักธุรกิจที่ดี เปนแนวคิดและเปนหลัก ปฏิบัติท่ีสอดคลองกับคุณธรรมสากลและมโนธรรมสวนตัวของนักธุรกิจที่กระทําโดยเห็นแก ประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนดานกําไรของธุรกิจ เชน 1) การดําเนินงานใหไดกําไรโดย ไมเอารัดเอาเปรียบทั้งแรงงานพนักงานลูกจาง ลูกคา ชุมชน สังคมและรัฐ 2) ไมทําลายแหลง ทรัพยากรธรรมชาติ หรือกอมลภาวะ เชน มีการบําบัดน้ําเสีย อากาศที่เปนพิษ กลิ่นและเสียงท่ีเปน มลภาวะ ปองกันรักษาความปลอดภัยวัตถรุ ะเบิดและสารเคมีทีม่ พี ษิ อยา งระมดั ระวงั 3) มสี ว นรว ม ในการสรางความเปนปกแผนของสังคม เชน การเขารวมกิจกรรมการสงเสริมสนับสนุนคุณธรรม หรือมีบทบาทในการชวยเหลือเกื้อกูลตอสังคม 4) การดําเนินธุรกิจดวยความเสมอภาค เคารพใน ศักดิ์ศรีของความเปนมนุษย 5) ดําเนินงานดวยหลักเมตตากรุณา ไมทําใหสังคมเสื่อมทั้งดานจิตใจ ศีลธรรมและการสรางคานิยมผิด ๆ 6) ดําเนินธุรกิจท่ีถูกตองตามกฎหมาย เชน ไมเปดกิจการท่ีเปน แหลงมั่วสุมอบายมุข คาประเวณี ลักลอบคาสินคาผิดกฎหมายทุกชนิด 7) ไมประกอบธุรกิจท่ี ทําลายธรรมชาติและส่ิงแวดลอม เชน การตัดไมทําลายปา ลักลอบคาสัตวปาและของปาสงวน การ ทําไรเล่ือนลอย การรุกล้ําที่สาธารณะเพ่ือธุรกิจของตน 8) เคารพในสิทธิทางปญญาของผูอื่นและ ธุรกิจอ่ืน ไมลอกเลียนแบบโดยไมไดรับอนุญาต และ 9) การดําเนินธุรกิจที่สอดคลองกับความ ตอ งการและเพ่ิมศักยภาพใหก ับชุมชน

98 ดังน้ันจึงเปนที่คาดหมายอยางแนนอนวาการกําหนดโชคชะตาในการดําเนินธุรกิจท่ีจะ ประสบผลสําเร็จสามารถท่ีจะดําเนินการดวยความรูความสามารถและคุณธรรม จริยธรรมท่ีดีงาม วธิ ีการที่จะนํามาสงเสรมิ หรือปลกู ฝงใหน ักธรุ กจิ มีคุณธรรมจรยิ ธรรมได 1.3 การสงเสรมิ นักธรุ กิจใหมจี รยิ ธรรม มีวิธกี ารดงั ตอไปนี้ 1) กลมุ ธุรกิจควรมีการรวมตวั กนั ในธรุ กิจประเภทเดยี วกนั หรอื กลมุ อุตสาหกรรม เชน สมาคมหอการคา สมาคมอุตสาหกรรม ฯ โดยจัดต้ังเปนองคกรและรวมกัน กําหนดอดุ มการณทางธรุ กิจทีค่ ํานงึ ถงึ ประโยชนตอสว นรวมและภาพลกั ษณท ี่ดขี ององคกรธรุ กจิ 2) กําหนดกฎระเบียบ หรือขอบังคับ เพื่อเปนแนวทางการประพฤติปฏิบัติของ สมาชกิ ในการถอื ปฏบิ ัติไปในแนวทางเดียวกนั 3) จัดทาํ โครงการอบรมและจดั กิจกรรมทีส่ ง เสริมดา นคุณธรรม จริยธรรมแก สมาชิก เชน การจัดอบรมดานศีล สมาธิและปญญา จัดกิจกรรมดานจิตอาสาเพื่อทําประโยชนแก สาธารณะ 4) มกี ารจัดประกวดบุคคลและองคกรธรุ กจิ หรอื เขารวมการประกวดบุคคลและ องคกรธุรกิจท่ีมีคุณธรรม จริยธรรม โดยองคกรธุรกิจ เพ่ือใหไดรับการยอมรับท้ังจากกลุมสมาชิก องคกรธุรกจิ และบุคคลภายนอก 5) มีเกณฑมาตรฐานการตรวจสอบและประเมนิ ดานคณุ ธรรม จรยิ ธรรมของ บคุ ลากรภายในองคกรนน้ั ๆ และมกี ารประกาศเกียรตคิ ณุ แกผูทมี่ ีผลการประเมนิ ในระดับดีมาก 6) มีกฎเกณฑใ นการลงโทษผทู มี่ คี วามประพฤตทิ ีข่ าดคุณธรรม จรยิ ธรรม เชน การใหออกจากกลุม ไป 7) มีระบบการตรวจสอบจากองคก รภายนอก เชน องคกรภาครฐั องคก รภาค ประชาชน 8) สรางความสมั พนั ธระหวา งนักธรุ กิจกบั ชมุ ชน เพอ่ื ใหม คี วามใกลชิดและ เขา ใจในวิถีชวี ติ ของชมุ ชนและอยูรวมกนั อยางเกือ้ กูลกนั

99 ความรับผิดชอบของธรุ กิจตอ สงั คม ทําไมธุรกิจจะตองมีความรับผิดชอบตอสังคม คําถามนี้อาจเกิดจากความรูสึกวามีความ ขัดแยงระหวางเปาหมายธุรกิจท่ีตองการกําไรสูงสุด แตความรับผิดชอบตอสังคมทําใหธุรกิจมี ตนทุนเพิ่มข้ึน ซ่ึงยอมจะทําใหกําไรของธุรกิจลดลง แตเหตุการณน้ีมีจุดเร่ิมตนตั้งแตศตวรรษท่ี 20 (อภิรัฐ ตั้งกระจางและคณะ. 2546 : 69) ประเทศมหาอํานาจสหรัฐอเมริกาซึ่งมีธุรกิจขนาดใหญได ถูกโจมตีวา มีอาํ นาจและอทิ ธิพลมากเกนิ ไปในการใชอาํ นาจเอารดั เอาเปรียบผูบริโภค โดยปราศจาก ความรับผิดชอบตอสังคมและไดมีความพยายามหยุดยั้งธุรกิจเหลาน้ัน ดวยกฎหมายการปองกัน การผูกขาด(Antitrust Law) กฎหมายคุมครองผูบริโภค (Consumer Protection Laws) และ กฎระเบียบของธนาคาร ทําใหน ักธุรกิจองคกรขนาดใหญท ั้งหลายตา งหนั กลบั มาทบทวนพฤติกรรม และการกระทําของตนเอง ดังน้ันบทบาทของธุรกิจเร่ิมมีการเปล่ียนแปลงและไดตระหนักถึงการ ดําเนินธุรกิจท่ีตองมีความรับผิดชอบตอสังคมมากข้ึน ท้ังนี้ไดเร่ิมดวยหลักการชวยเหลือในรูปของ กองทุนและหลักการของผูพิทักษเปนหลักการพื้นฐานของความรับผิดชอบตอสังคมขององคกร ธุรกิจ (อภิรัฐ ตั้งกระจางและคณะ. 2546 : 69-71; อางอิงจาก Lawrence and Weber. 2002. Foundation principles of corporate social responsibility : 61) อธิบายพอสงั เขป ดงั นี้ หลักการพ้ืนฐานเกีย่ วกับความรบั ผิดชอบตอ สงั คมขององคก รธรุ กจิ (Foundation principles of corporate social responsibility) หลักการกองทนุ หลกั การของผพู ทิ กั ษ (Charity principle) (Stewardship principle) คาํ นิยาม คือ นักธรุ กจิ ใหค วามชว ยเหลอื เออ้ื เฟอ คือ นักธุรกจิ เสมือนเปน ผดู แู ลหรอื ผู ชนิดของ ตอ สังคมดวยความเตม็ ใจ ทงั้ ระดบั พิทกั ษสังคม โดยคาํ นึงถึงผลกระทบทท่ี ุก กจิ กรรม บคุ คลและกลมุ คนจะไดรบั จากนโยบายและการตดั สนิ ใจ ของบรษิ ัท ท้งั นี้จะตอ งมกี ารสอ่ื สารให เกดิ ความเขา ใจท่ีตรงกนั 1. การชว ยเหลือสงเคราะห 1. การเห็นคณุ คาของการพ่ึงพาระหวาง 2. การสง เสริมสังคมใหดีข้นึ ธุรกิจและสังคม หรือผทู มี่ สี ว นไดส ว น เสีย 2. การรกั ษาความสมดุลระหวา งความ สนใจและความตองการท่ีแตกตา งกันของ แตล ะกลมุ

100 . หลักการพื้นฐานเกย่ี วกับความรบั ผิดชอบตอ สังคมขององคกรธรุ กจิ ตัวอยาง (Foundation principles of corporate social responsibility) หลกั การกองทนุ หลกั การของผพู ทิ กั ษ (Charity principle) (Stewardship principle) 1. เปนองคก รทชี่ ว ยเหลอื มนษุ ย เชน 1. การตระหนกั ถึงความสนใจของตนเอง ยามเกดิ ภยั พิบตั ิขึ้นกใ็ หการ สงเคราะห 2. การปฏบิ ตั ิตามขอ กาํ หนดทางกฎหมาย การบริจาคผาหม อาหาร ทพ่ี ักอาศัย 3. แนวคดิ ของผเู กี่ยวของตอ การวางแผน ทุนทรพั ย เปน ตน กลยทุ ธข องธรุ กจิ 2. เปนองคกรที่ริเรมิ่ ในการแกป ญหา สงั คม เชน สนับสนนุ สง เสรมิ การกีฬา 3. การเปนหนุ สว นของสังคมกบั กลุมท่ี ตอ งการความชว ยเหลือ เชน การมสี ว น รว มในกิจกรรมกับชมุ ชน สังคม ความรับผิดชอบของธุรกิจตอสังคม คืออะไร มีความสําคัญและจําเปนอยางไรตอการ ดําเนินธุรกิจและความรับผิดชอบน้ันควรกระทํากับใครบาง ในที่สุดจะตองทําอยางไรจึงจะเรียกได วา มีความรบั ผิดชอบตอสงั คมอยา งแทจรงิ อภิรฐั ต้งั กระจางและคณะ (2546 : 67) ใหค วามหมายความรับผิดชอบของธุรกิจตอสังคม (Corporate Social Responsibility : CSR) หมายถึง การดําเนินธุรกิจไปตามครรลองของกฎหมาย และจริยธรรม โดยคํานึงถึงผลประโยชนของผูท่ีเก่ียวของกับผูที่มีความเก่ียวของโดยตรงตอ ความสําเร็จขององคกร ไดแ ก พนกั งาน ผถู ือหุนและเจา ของ ลูกคา ผจู ําหนา ยวัตถดุ ิบ คแู ขงขัน ผูจัด จําหนายสินคาและเจาหน้ี ชุมชน รัฐบาล สื่อมวลชน สาธารณชนและกลุมสนับสนุนธุรกิจตาง ๆ ธุรกิจจะตองแสดงบทบาทความเปนผูนําในสิ่งที่ถูกตองและเปนประโยชนตอสังคม มีความหวงใย ในชุมชนและสิ่งแวดลอม รวมทั้งยินดีท่ีจะเสียสละผลกําไรบางสวนขององคกร เพ่ือพัฒนาชุมชน ใหด ีขึ้น ตลอดจนเพอ่ื แกไ ขปญหาทางดา นส่ิงแวดลอ มตาง ๆ เนตรพัณณา ยาวิราช (2551 : 41-44) ใหความหมาย CSR หมายถึง การที่องคการต้ังใจท่ี จะกระทาํ ใหเกิดประโยชนใหแ กส ังคมอนั นอกเหนือจากท่กี ฎหมายกาํ หนด โดยองคก ารอาจกาํ หนด ไวเปนขอบัญญัติทางจริยธรรมท่ีประกอบดวยความรับผิดชอบตอบุคคลตาง ๆ ไดแก ความ

101 รับผิดชอบของคณะกรรมการ ความรับผิดชอบตอผูถือหุน ลูกคา ความรับผิดชอบตอคุณภาพสินคา หรือบรกิ าร พนักงาน สงั คมและสิง่ แวดลอ ม สถาบนั ธรุ กจิ เพื่อสงั คม (2554. ออนไลน) ไดรวบรวมคํานิยาม CSR จากหลายหนวยงาน ดังน้ี 1. สถาบนั ธรุ กจิ เพอ่ื สังคม : CSR หมายถงึ แนวคดิ ท่บี รษิ ทั ผสานความหว งใยตอ สังคม และสิ่งแวดลอมไวในกระบวนการดําเนินธุรกิจและการมีปฏิสัมพันธกับผูมีสวนไดเสียภายใต พ้นื ฐานการกระทาํ ดวยความสมัครใจ 2. The European Commission : CSR คือ คาํ มน่ั ของบริษัททจ่ี ะสง เสรมิ การพัฒนา เศรษฐกิจอยางย่ังยืน โดยทํางานรวมกับลูกจางและครอบครัวของพวกเขา ชุมชนและสังคมโดย กวา ง เพ่อื จะพฒั นาคณุ ภาพชวี ิตทด่ี ีขน้ึ ของสงั คมโดยรวม 3. World Business Council on Sustainable Development : CSR หมายถงึ การดาํ เนนิ ธรุ กจิ ภายใตหลักจริยธรรมและการกํากับที่ดี ควบคูไปกับการใสใจดูเเลรักษาสังคมและสิ่งเเวดลอม เพ่อี นําไปสกู ารพัฒนาธุรกจิ อยางยงั่ ยนื 4. คณะทํางานสงเสริมความรับผิดชอบตอสังคมและส่ิงเเวดลอมของบริษัทจดทะเบียน คณะกรรมการกาํ กับหลักทรพั ยแ ละตลาดหลักทรัพย (กลต.) : CSR เปนเร่ืองที่องคกรตอบสนองตอ ประเด็นเศรษฐกจิ สังคมและส่งิ แวดลอ ม โดยมุงใหประโยชนกบั คน ชมุ ชนและสงั คม นอกจากนน้ั ยงั เปนเรอื่ งของบทบาทขององคกรธุรกิจในสังคม ความคาดหวังของสังคมท่ีมีตอองคกรธุรกิจ โดย ทําดวยความสมัครใจและผูบริหารจะตองมีบทบาทเก่ียวของกับกิจกรรมตาง ๆ ที่สามารถวัดผลได 3 มิติ คอื การวดั ผลทางเศรษฐกิจ สงั คมและส่งิ แวดลอ มอันจะนําไปสกู ารพัฒนาอยา งยัง่ ยืน 5. ISO 26000 : CSR หมายถึง การดําเนนิ กิจกรรมภายในและภายนอกองคก รท่ีคาํ นงึ ถงึ ผลกระทบตอสังคม ท้ังในระดับใกล ไดแก ผูมีสวนเก่ียวของโดยตรงกับองคกร เชน ลูกคา คูคา ครอบครัว พนักงาน ชุมชนทองถ่ินที่องคกรตั้งอยูและระดับไกล ไดแก ผูมีสวนเก่ียวของกับองคกร ทางออม เชน คูแขง ขันทางธุรกิจ ประชาชนโดยท่ัวไป ดวยการใชทรัพยากรที่มีอยูในองคกร หรือ ทรัพยากรจากภายนอกองคก ร ในอันทจ่ี ะทาํ ใหอ ยรู ว มกันในสังคมไดอยางเปนปกติสขุ 6. สถาบนั ไทยพัฒน ภายใตม ลู นิธิบูรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปู ถมั ภ ยังไดตีความ CSR วา เปนกิจกรรมท่ีรวมทั้งการคิด การพูดและการกระทํา ซ่ึงครอบคลุมต้ังแตการ วางแผน การตัดสินใจ การสื่อสาร ประชาสัมพันธ การบริหารจัดการและการดําเนินงานของ องคกรที่ดําเนินการในพ้ืนที่ของสังคม เชน ลูกคา คูคา ครอบครัวพนักงาน ชุมชนท่ีองคกร ตงั้ อยู รวมถงึ ส่งิ แวดลอ ม หรอื ระบบนิเวศน คูแ ขง ขันทางธรุ กิจ ประชาชนทั่วไป เปนตน

102 ดังน้ันสามารถอธิบายไดวา ความรับผิดชอบเปนหนาท่ีที่ผูกพันดวยคําม่ันสัญญาที่จะ ปฏิบัติหนาที่ของตนอยางถูกตองตามกฎหมายและมีจริยธรรม โดยคํานึงถึงประโยชนและ ผลกระทบที่จะเกิดข้ึนกับผูเก่ียวของท่ีมีสวนไดสวนเสีย ทั้งทางตรงและทางออมภายในขอบเขต ความรับผิดชอบขององคกรธุรกิจตอสังคม (Area of Corporate Social Responsibility) ไดแก 1) ความรับผดิ ชอบตอสงั คมและชมุ ชน 2) ความรับผดิ ชอบตอ สขุ ภาพและสวัสดกิ ารประชาชน 3) ความรับผิดชอบดานการศึกษา 4) ความรับผิดชอบดานสิทธิมนุษยชน 5) ความรับผิดชอบ ดานส่ิงแวดลอม 6) ความรับผิดชอบตอผูบริโภค 7) ความรับผิดชอบตอวัฒนธรรมอันดี 8) ความ รับผิดชอบตอชุมชน 9) ความรับผิดชอบดานจริยธรรม 10) ความรับผิดชอบดานกฎหมาย 11) ความรับผดิ ชอบดา นเศรษฐกจิ อโณทัย ไพฑูรย (2554. ออนไลน) ไดเสนอบทความนาสนใจเรื่อง “CSR ที่แทจริง อยาอางเพียงลอย ๆ” โดยชี้ใหเห็นวาการดําเนินธุรกิจอยางไรท่ีเรียกวามี CSR หรือไมใช CSR โดย กลาววา การกระทาํ ตามมาตรฐานทางกฎหมายถือเปน การดําเนนิ งานตามปกติของธุรกิจที่พึงกระทํา สวนการกระทําที่อยูเหนือมาตรฐานดังกลาว แตทําดวยมีจิตอาสาของการเปนผูให ท่ีตองการให ผูอน่ื ใหส งั คม มีความสุขจึงจะถอื วาเปน การดําเนินธรุ กิจท่ีมี CSR และไดยกตัวอยางเปรียบเทียบไว 10 ขอ เปนตัวอยาง ดังตอ ไปนี้ กิจกรรมท่ไี มถือเปน CSR กจิ กรรมทเี่ ปน CSR 1. จัดทาํ บอบาํ บัดและปลอยนํ้าเสียออกจาก 1. จัดทําระบบบําบัดนํ้าเสยี และหมุนเวยี นนาํ้ โรงงาน สลู าํ คลองสาธารณะ วัดคาอยใู น มาใหภ ายในโรงงาน ไมปลอยน้าํ เสียออกมา มาตรฐานทีก่ ฎหมายกําหนด ภายนอกโรงงาน กากของเสยี อุตสาหกรรมสง โรงงานบาํ บัดของเสียโดยเฉพาะ 2. โรงงานเกดิ อบุ ัติเหตุ จากเครื่องจักรเกา 2. โรงงานไดเ ปล่ยี นเคร่ืองจกั รใหมทีต่ ดิ ตง้ั บอ ยครัง้ โรงงานรับผิดชอบคาชดเชยการ ระบบปองกนั ทด่ี เี ยยี่ ม พรอ มจดั พนกั งานดแู ล บาดเจบ็ และการหยดุ งานใหต ามกฎหมาย รบั ผดิ ชอบตรวจสอบบาํ รงุ รกั ษาเคร่อื งจกั ร แรงงาน ตามระยะเวลา 3. บริษัทจดั สง รายงานงบประมาณการเงนิ 3. จัดระบบตรวจสอบการดําเนนิ งานอยาง รายงานประจําป ใหก บั ผถู อื หุน ตามกําหนด ละเอยี ดผานทางอินเตอรเนต็ และจัดเจาหนา ที่ ไวค อยตอบคําถาม ขอ ซกั ถามในทุกเรอื่ งที่ ไมใชความลบั เฉพาะทางการคา ไดต ลอดเวลา ทําการ

103 . กิจกรรมทีไ่ มถือเปน CSR กิจกรรมทเี่ ปน CSR 4. โรงงานใหค วามชวยเหลอื ชมุ ชนรอบ 4. โรงงานชว ยเหลอื ชุมชน ทอ่ี ยนู อกพน้ื ท่ี โรงงาน ทไี่ ดรบั ผลกระทบจากการดาํ เนินงาน ดาํ เนินงานของโรงงาน ชวยบรรเทาสาธารณะ ของโรงงานโดยตรง เพอื่ ลดการตอ ตาน การ ภยั ตาง ๆ โดยไมค าํ นงึ วา ผรู บั ความชว ยเหลอื คดั คาน โดยมีเปาหมาย เพ่ือการขยายกจิ การ จะอาศยั อยใู นรัศมีพื้นท่ดี ําเนนิ งานของโรงงาน โรงงานในอนาคตอยางราบรืน่ โดยพจิ ารณา หรือไม ไมคาํ นงึ วาจะคมุ คาหรอื ความคุม คาในการใชง บประมาณเปนสําคญั มผี ลตอบแทนคืนกลบั มาหรอื ไม 5. กิจการประชาสัมพันธ ใหข า วถึงขั้นตอน 5. กิจการเผยแพรขอ มูลขาวสาร คําเตอื น รายละเอยี ด การดาํ เนนิ งานท่ีถกู ตองใหกบั ขอแนะนําตา ง ๆ ท่ีไมเ กย่ี วขอ งกบั กิจการ ประชาชนไดร บั ทราบ โดยตรง ใหก บั ประชาชนไดรบั ทราบ เพอ่ื ประโยชนใ นการดาํ เนนิ ชวี ติ อยา งมีความสุข 6. บริษัทเรียกเก็บสินคาคนื ทนั ที ท่ี อย. ตรวจ 6. บรษิ ัทขอใหร า นคา ตวั แทนหยดุ การ พบสารเมลามีน ในนมผงทจ่ี าํ หนาย จําหนายนมผงของบริษัท ทันทีทมี่ ขี า ว สารเมลามนี ปนเปอนในวสั ดทุ ี่นําเขา จาก ประเทศจีน เพือ่ สง ตรวจสอบกอ น 7. โรงงานอตุ สาหกรรม ดาํ เนินการพัฒนา 7. โรงงานอุตสาหกรรม รว มกบั จงั หวดั เขา คณุ ภาพชวี ิตชมุ ชน สงเสรมิ อาชีพใหกบั ชว ยเหลือประชาชนท่ีถกู น้าํ ทวมและภัยแลง ราษฎร ปลกู ปาเปนแนวกนั ฝนุ และเสียง ในเขตพนื้ ทแ่ี ละอําเภออนื่ ๆ ทง้ั ในจังหวดั ในบริเวณชมุ ชนรอบโรงงาน ตาม EIA และจังหวดั ใกลเ คยี ง (Environmental Impact Assessment) อยา งเครงครัด 8. สถานประกอบการลงทนุ จดั สรางสถานที่ 8. สถานประกอบการ ออกคาใชจ า ยในการเขา สบู บหุ รีใ่ หเปน สดั สวนเฉพาะ ตามขอ กาํ หนด รวมโครงการเลิกบหุ รใี่ นเวลา 7 วัน ซึ่งจัดโดย กระทรวงสาธารณสุข สสส. ใหก ับพนกั งานทป่ี ระสงคจ ะเลกิ บหุ รี่ 9. พนักงานเขาทาํ งานตรงตอ เวลา ไมหลบหนี 9. บรษิ ัทกําหนดใหพนกั งานสามารถลาไป หายไปในเวลางาน รบั ผิดชอบตอ หนาที่ทไี่ ด ชว ยเหลอื งานสงั คมและชมุ ชนไดปละ 3 วนั รับมอบหมาย โดยไมถ อื เปนวันลา .

104 กิจกรรมทไ่ี มถือเปน CSR กิจกรรมทีเ่ ปนCSR 10. พนักงานฝา ยจดั ซื้อ ตรวจสอบคุณสมบัติ 10. พนักงานจดั ซอื้ เสาะแสวงหารา นคาเขา มา ของสนิ คา ใหต รงตามทีก่ ําหนด โดยไมเออ้ื เสนอราคาท่ีต่าํ ทส่ี ุด ในคณุ ภาพเดยี วกัน และ ประโยชนใหร า นคาผขู าย เจรจาตอรองราคา เพื่อประโยชนของบรษิ ทั และตนทนุ สนิ คา จะไดถกู ลง อยางไรก็ตามความเขาใจใน CSR ซึ่งอาจยังมีความคลาดเคลื่อนและหลายธุรกิจไดนํามา กลาวอางถึงการกระทํา ไมวาจะเปนลักษณะของการคืนกําไรแกผูบริโภค การบริจาค สงเคราะห ชวยเหลือผูประสบภัยยามเกิดวิกฤตนํ้าทวมแจกถุงยังชีพ ขาวสารอาหารแหง หนาหนาวแจกผาหม กันหนาวใหกับคนยากคนจน จะดวยน้ําใสใจจริง หรือเพ่ือสรางภาพลักษณและหวังผลในระยะยาว ของผลประโยชนท่ีจะเกิดขึ้นกับธุรกิจตน ในแงมุมน้ีถือวาเปนจริยธรรมที่ไดประพฤติปฏิบัติสิ่งที่ ถูกตองเหมาะสมกับเวลาและสถานการณของผูทุกขยากท่ีตกอยูในภาวะของความยากลําบาก แต ส่ิงที่จะมองใหลึกลงไปคือ เจตนาของการทําหากเปนไปดวยเนื้อแทของจิตใจที่ตองการชวยเหลือ ใหพนทุกข ใหมีความสุขประกอบกับการดําเนินธุรกิจที่เปนสัมมาอาชีวะก็สามารถที่จะกลาวไดวา เปน หนงึ่ องคกรธรุ กจิ ทด่ี ที ่ีมจี ริยธรรมและความรบั ผิดชอบตอสงั คม ขอบเขตความรับผดิ ชอบขององคกรธุรกิจ ความรับผิดชอบขององคกรธุรกิจกับผูที่มีสวนไดสวนเสีย (Stakeholder) ประกอบดวย บุคคลภายในและภายนอกองคก รธุรกิจ ดังนี้ ธนาคาร/ ผถู ือหุน / พนักงาน/ลูกจาง สถาบนั การเงนิ เจา ของกิจการ Employees Stockholder Bank รฐั บาล ธุรกจิ ลูกคา Government Business Customer ส่ิงแวดลอม ผูจาํ หนา ย Environment วัตถดุ ิบ สงั คม/ชมุ ชน ตัวแทนจาํ หนา ย Community Dealer ภาพที่ 9 ผมู สี วนไดสวนเสยี ในธรุ กิจ ท่ีมา : เนตรพณั ณา ยาวริ าช. 2551 : 51

105 ความรับผิดชอบพ้ืนฐานที่ธรุ กจิ พึงมีกับผทู เ่ี กย่ี วของ เปน ผูทีม่ สี วนไดส ว นเสยี ในสทิ ธิ ตา ง ๆ (เนตรพณั ณา ยาวริ าช. 2551 : 40-41) ดังนี้ 1. สิทธิความปลอดภัย หมายความวา นกั ธุรกิจจะตอ งผลติ สนิ คา ที่มคี ณุ ภาพไดม าตรฐาน ที่ไมกอใหเกิดอันตราย ตลอดจนการใหขอมูลขอเท็จจริงท่ีเพียงพอในการตัดสินใจของผูบริโภค ผูถอื หนุ หนวยงานราชการ 2. สิทธิท่จี ะรู หมายถงึ การใหขอ มลู ท่ีเปนความจริง ครบถวนและเพยี งพอ ไมเ ปน ลกั ษณะของการชวนเชอ่ื ท่ีเกินความจรงิ หรือใหข อ มูลเพียงบางสว นท่ีกอใหเกิดความเขาใจผิด หรือ ปกปด ขอมลู ขอ เทจ็ จรงิ 3. สทิ ธิที่จะบอกกลา ว หมายถึง การเปด ชอ งทางการสื่อสารสองทางเพือ่ ใหส ะทอนถึง ขอดีขอเสียท่ีผูบริโภคควรไดรับการคุมครองสิทธิ เชน สินคาและบริการที่ไมไดคุณภาพ ไมมีความ เปนธรรม หรอื การไมปฏบิ ตั ิตามเงื่อนไขท่ีไดต กลงกนั ไว 4. สทิ ธทิ ี่จะไดรบั การศึกษา หมายถงึ การเขา ถึงขอ มูลเพือ่ ศึกษาใหเขาใจกอ นการ ตัดสินใจท่จี ะรว มลงทนุ หรอื ใชบริการสนิ คาตาง ๆ ของกิจการ 5. สิทธิในการเลอื ก หมายถงึ การใหโอกาส ไมเรง รัด หรอื ใชว ิธีการจงู ใจ ขม ขูแกม บงั คับใหเกดิ ความวิตกตอ การตดั สินใจเลือกสนิ คา และบรกิ าร หรือเลอื กผูขาย 6. สิทธกิ ารไดร ับการปกปอ ง หมายถึง การมีสวนรวมในการแสดงความคิดเห็นและ การตัดสนิ ใจตอ ผลกระทบดา นทรัพยากรและส่ิงแวดลอ มของชมุ ชน บทบาทความรับผดิ ชอบทางจรยิ ธรรมของธุรกิจ การดําเนินธุรกิจท่ีจําเปนตองมีความรับผิดชอบอยางมีจริยธรรมกับผูที่เก่ียวของในฐานะ ของผูท่ีมีสวนไดสวนเสีย ทั้งบุคคลภายในและภายนอกองคกร (สมคิด บางโม. 2549 : 99-102; เนตรพณั ณา ยาวิราช. 2551 : 51-53, 56-59) ดังน้ี 1. ความรับผิดชอบของธุรกจิ ตอ ผถู อื หนุ และเจาของกจิ การ ซง่ึ เปน เจา ของเงินลงทนุ ทม่ี ี ความเส่ียงจากการลงทนุ ดังนนั้ การดาํ เนินงานจะตองมคี วามรับผิดชอบตอผูถือหุนและเจาของ คือ 1) การใหขอมูลท่ีเปนจริง ครบถวนและเพียงพอที่จะใชในการตัดสินใจของผูถือหุน 2) ไมชักชวน หรือใชขอมูลท่ีบิดเบือนใหหลงเช่ือวา กิจการน้ันมีผลการดําเนินงานดีเกินความเปนจริง 3) ผูบริหารและพนักงานดําเนินงานดวยความซื่อสัตย ไมใชอํานาจในทางมิชอบ และทําการฉอฉล 4) ดําเนินงานเต็มความรูความสามารถ อุทิศและทุมเทใหกิจการมีผลกําไร 5) ดําเนินงานดวยความ ระมดั ระวังและติดตามขาวสารอยา งรอบดา นทันเหตุการณ สามารถแกป ญหาไดทนั ทว งที

106 2. ความรับผิดชอบของธรุ กิจตอ พนักงานลูกจา ง อาจกลาวไดวา พนกั งานลกู จางนั้น เปรียบเสมือนฟนเฟองเล็ก ๆ ที่ขับเคลื่อนเคร่ืองจักรใหสามารถทํางานไดจนสําเร็จ ดังนั้นไมวา ลูกจางจะเปนเพียงเฟองเล็กแตก็มีความสําคัญอยูมาก ดังนั้นการปฏิบัติตอลูกจางจึงควรใชหลัก คณุ ธรรมและมนษุ ยธรรมท่ีใหเคารพในศกั ดิ์ศรีของความเปน มนษุ ยท ีเ่ ทา เทียมกัน มิใชก ารคดิ ถึงใน ลักษณะการจางตางตอบแทนเทาน้ัน ดังน้ันสิ่งที่นักธุรกิจ หรือผูบริหารองคกรสมควรตองปฏิบัติ ตอลูกจาง คือ 1) การใหคาจางคาตอบแทนท่ีเหมาะสมกับความรูความสามารถและเปนธรรม 2) เอาใจใสตอสวัสดิการตาง ๆ ของลูกจาง โดยคํานึงถึงความปลอดภัยตอชีวิตและรางกายใน ระหวางการปฏิบัติหนาท่ี 3) สงเสริมและสนับสนุนใหมีการอบรมและพัฒนาความรูความสามารถ เพ่ิมความเช่ียวชาญแกลูกจาง 4) ปฏิบัติตอพนักงานลูกจางทุกคนดวยความเสมอภาค ไมเลือกท่ีรัก มักที่ชัง 5) เคารพในสิทธิสวนบุคคลของลูกจาง ไมนําสิ่งท่ีเปนความลับไปเปดเผย 6) เรียนรูนิสัย และใหความใสใจตอลูกจางทุกคนเพื่อจะไดเขาใจลูกจางแตละคนได 7) ใหคําปรึกษาแกพนักงาน ลูกจางท้ังในเร่ืองงานและเรื่องสวนตัว ดวยความมีเมตตากรุณา 8) สนับสนุนพนักงานลูกจางท่ีมี ความประพฤตดิ แี ละกลาตกั เตือนหามปรามผูท ําไมด ี 9) เมอื่ มอบหมายงานแลวตองมีความไวว างใจ ตอพนักงานและพรอมที่จะใหค าํ ปรึกษา แกป ญ หาตาง ๆ ไดดวย 10) ทาํ ตัวเปน แบบอยา งท่ดี ใี นการ สรา งบรรยากาศความรัก ความสามคั คี ใหเกิดข้ึนในการทาํ งานรว มกนั 3. ความรบั ผิดชอบของธุรกจิ ตอ ลกู คา สามารถกลาวไดว า ลกู คาเปรยี บเสมือนหัวใจ ขององคก รธุรกจิ ถา ขาดลูกคา ธุรกจิ ยอมไมสามารถมีชีวิต หรือดํารงกิจการใหอยูตอไปได ดังนั้นจึง ตองมีวิธีการดูแลรักษาและเอาใจใสตอลูกคา ดวยความเมตตากรุณามุทิตา คือ การนําเสนอสินคา และบริการท่ีดีมีคุณภาพในราคาท่ีเปนธรรมตรงกับความตองการของลูกคา เพื่อขจัดปญหาและให ลูกคาไดใชประโยชนจากสินคาและบริการน้ันอยางมีความสุข ซึ่งอาจกลาวไดวาเปนการทดแทน บุญคุณลูกคาดวยการคืนกําไรดวยส่ิงที่ดี ดังน้ันสิ่งที่ธุรกิจพึงทํากับลูกคา คือ 1) ขายสินคาและ บริการที่มีคุณภาพ ไดมาตรฐานและราคาสมเหตุสมผล ไมคากําไรเกินควร 2) ปฏิบัติตามเง่ือนไข ท้ังเรื่องจํานวน ราคา คุณภาพและภาระผูกพันในระหวางการซ้ือและหลังการซ้ือขายตามขอตกลง อยางเครงครัด 3) ดูแลและใหบริการแกลูกคาอยางเสมอภาคเทาเทียมท้ังในภาวะปกติและไมปกติ เชน ในภาวะสินคาขาดตลาด หรือยามวิกฤตตาง ๆ 4) ไมสรางเง่ือนไขอํานาจการตอรองมากดดัน ใหลูกคาตองตัดสินใจซื้อสินคาตนและไมซ้ือสินคาคูแขงขัน หรือตองรีบเรงตัดสินใจ 5) ไมสราง สถานการณ หรือปนราคาสินคาใหสูงเกินจริง เชน สรางขาวลือ ปลอยขาวเท็จ กักตุนสินคา ทําให เกิดการหลงเช่ือ หรือตื่นตระหนักกับลูกคา 6) ปฏิบัติตอลูกคาดวยน้ําใจไมตรี มีอัธยาศัยที่ดีตอกัน มีความยืดหยุน อะลุม อลว ยตามสมควร

107 4. ความรับผดิ ชอบของธรุ กจิ ตอ คแู ขง ขัน แมวา คูแขง จะเปนฝา ยตรงขา มท่ีตอ งแขงขนั แยงชงิ ลูกคา เพ่ิมยอดขาย เพมิ่ กําไรแกธุรกิจ แตการดําเนินธุรกิจท่ีดีตองมีความรับผิดชอบตอหนาที่ ของแตละฝายอยางถูกตอง การแขงขันจึงควรเปนไปตามแบบอยาง เปดเผยตรงไปตรงมาเยี่ยง สุภาพชนพึงปฏิบัติ คือ 1) ไมใสรายปายสี สาดโคลนใสกัน 2) ไมตัดทางทํามาหากินดวยการทุม ตลาดตัดราคา เพราะฝายตนเองมีศักยภาพที่เหนือกวา 3) ไมแยงชิงลูกคาดวยดวยเง่ือนไขที่เอารัด เอาเปรียบ หรือกระทําการท่ีไรปรานีตอคูแขงขัน 4) ไมวางแผนลวงความลับของคูแขงและ ดําเนินการตัดหนา 5) ใหความรวมมือในการแขงขันเพื่อสรางบรรยากาศทางการตลาดที่ดี 6) ไม สรางสัมพันธทางการเมืองที่จะเอ้ือประโยชนตอกิจการของตนและไดเปรียบคูแขงขัน เชน การ สนับสนนุ ทุนแกพ รรคการเมอื งใหญ การติดสินบนขา ราชการที่จะใหค ณุ แกธรุ กิจของตนได 5. ความรบั ผิดชอบของธุรกิจตอสังคม ธรุ กิจจาํ เปน ตองตระหนกั ถึงความสําคญั ของ การอยูรวมกันในสังคม จึงตองรูจักการใหและมีสวนรวมในการสรางสรรคสังคม เพื่อใหเกิดความ เจริญไปดวยกัน ดังน้ันธุรกิจตองปฏิบัติตอสังคมดวยความรับผิดชอบ คือ 1) ประกอบธุรกิจที่เปน สัมมาอาชีวะ ดวยความซื่อสัตยสุจริต 2) ไมประกอบอาชีพที่กอใหเกิดความเส่ือมโทรมดานจิตใจ วฒั นธรรมและศีลธรรม 3) ใหความเคารพในสิทธิทางปญญาของผูอ่ืน ไมลอกเลียน 4) ไมลักลอบ คาขายสินคาตองหามตามกฎหมาย 4) มีความละเอียดรอบคอบในการสรางสรรคงานท่ีจะนําเสนอ ออกสูสังคมดวยความระมัดระวัง 5) ไมสรางคานิยมที่บิดเบือนและทําใหเขาใจผิดตอพฤติกรรมท่ี เหมาะทีค่ วรแกสงั คม 6) การดําเนนิ ธุรกิจทคี่ ํานงึ ถงึ ประโยชนทจี่ ะเกิดขึ้นกบั สังคม ชุมชน เชน การ สรา งงานสรางรายได การเพ่ิมศักยภาพแกชุมชน การสรางสรรคกิจกรรมสงเสริมคุณภาพและความ เขมแขง็ ใหแกส งั คม ชุมชน 6. ความรับผิดชอบของธุรกจิ ตอสงิ่ แวดลอ ม ทรัพยากรธรรมชาติถอื เปนสมบตั ิสวนรวม ไมควรที่ใครจะยึดไปเพ่ือหาประโยชนสวนตัว โดยเฉพาะอยางยิ่งการดําเนินธุรกิจท่ีมีสวนทําลาย ทรัพยากรและสิ่งแวดลอมไดอยางกวางขวาง จึงตองตระหนักถึงความรับผิดชอบอยางสูงย่ิง เพราะ การทาํ ลายทรพั ยากรและสิ่งแวดลอมจะนํามาซึ่งความเสียหายอยางใหญหลวงตอผูคนและสังคมใน วงกวางและเปนความเสียหายระยะยาว เชน เกิดภาวะโลกรอน เกิดอุทกภัย ฯ ตามที่ไดเกิดขึ้นทั่ว ทุกมุมโลกในปจจุบันที่ไดประจักษอยางแจงชัดแลว ดังน้ันธุรกิจจึงตองมีความรับผิดชอบตอ ส่ิงแวดลอม คือ 1) ไมทําลายทรัพยากรธรรมชาติ เชน การตัดไมทําลายปา การตัดหนาดินอยางผิด หลักวิชาการ 2) ไมกอมลพิษตอสิ่งแวดลอม เชน การปลอยสารเคมีที่เปนพิษลงแหลงนํ้า ปลอย ควันพิษ เสียงและกล่ินรบกวนท่ีเกินระดับมาตรฐานความปลอดภัย 3) การใชทรัพยากรธรรมชาติ อยางประหยัดและมีการสรางทดแทน เชน การปลูกปาทดแทน การใชพลังงานอยางประหยัด การ

108 ใชสารเคมีอยางระมัดระวัง มีระบบการปองกันที่ดี 4) มีสวนรวมในการรณรงค สงเสริมและ สนบั สนนุ โครงการตา ง ๆ ทีเ่ ก่ียวกบั การรกั ษาสภาพสงิ่ แวดลอม 7. ความรบั ผิดชอบของธุรกจิ ตอหนวยงานราชการ ซ่ึงถอื เปน หนว ยงานที่สนบั สนนุ การ ดําเนินงานของธุรกิจใหไดรับความสะดวกและเปนไปอยางถูกตองตามกฎหมาย ดังนั้นเพ่ือใหเกิด ความรวมมือและชวยเหลือกัน จึงควรปฏิบัติตอกันอยางมีความรับผิดชอบทางจริยธรรม คือ 1) ปฏบิ ตั ิตอ กันอยา งตรงไปตรงมา ตามกฎ ระเบียบ ขอ บังคับของกฎหมาย 2) แสดงรายงานผลการ ดําเนินงานท่ีเปนจริงเพ่ือการเสียภาษีใหแกรัฐอยางถูกตอง ไมหลีกเล่ียงภาษี 3) ไมติดสินบน เจาหนาท่ี หรือรวมมือกับเจาหนาที่ใหปฏิบัติหนาท่ีโดยมิชอบเพื่อประโยชนของตนและเอารัดเอา เปรียบผูอ่ืน 4) ใหความรวมมอื และสนับสนุนหนวยงานราชการท่ีปฏิบัตหิ นา ทอ่ี ยางถกู ตอ ง 5) ควรมีทัศนคติและความปรารถนาดีตอกันระหวางหนวยงานธุรกิจกับหนวยงานราชการ จึงจะทํา ใหเ กดิ ความเช่อื ถือไวว างใจกัน อนั เปน หนทางไปสูความรว มมอื ทีด่ ีตอกนั ผลท่ีไดรับของธุรกจิ ที่มีความรับผิดชอบตอสงั คม ความเปนจริงที่วาธุรกิจที่รูจักการเปนผูใหยอมจะเปนผูไดรับดวยเชนเดียวกัน ธุรกิจท่ี มุงหวังท่ีจะเปนผูรับอยางเดียวจะไมเปนท่ียอมรับของสังคมชุมชนและไมไดรับการสนับสนุนจาก ผบู รโิ ภค ซึ่งในทส่ี ุดกไ็ มส ามารถจะดํารงธรุ กจิ ใหอยตู อไปได ดังเชนกรณีเหตุการณปจจุบันของการประทวงตอตานวอลลสตรีท ซ่ึงเปนการตอตาน ระบบท่ีมีความไมยุติธรรมและโอนเอียงไปในทางสนับสนุนบริษัทขนาดใหญมากกวาชนชั้นกลาง การประทวงยึดวอลลสตรีท(Occupy Wall Street) กลุมผูประทวงไดแสดงความโกรธแคนเกี่ยวกับ ความละโมบขององคกร ภาวะโลกรอนและความไมเทาเทียมกันทางสังคม โดยตองการกดดันให ผูกําหนดนโยบายตองดําเนินนโยบายท่ีถูกตองเหมาะสม เชน การลงทุนครั้งใหญเพ่ืออนาคตของ ประเทศ ไดแก สาธารณูปโภคพื้นฐาน การจางงาน การศึกษา สาธารณสุข อุตสาหกรรมใหม ๆ เหตุการณเชนนี้ลวนสะทอนถึงความรับผิดชอบขององคกรธุรกิจขนาดใหญและรัฐบาล สหรัฐอเมริกาซ่ึงผูประทวงมีความรูสึกวา องคกรเหลานี้มีอิทธิพลเอารัดเอาเปรียบและรํ่ารวย อยกู ลุม เล็ก ๆ เพียงกลุมเดียว ทงั้ ๆ ท่เี หตกุ ารณเหลาน้ีไมใชวา ไมเ คยเกดิ ขึ้น แตเม่ือใดที่ฝายใดก็ตาม ไดอ ํานาจและมอี ิทธพิ ลเหลือลนก็มักจะเหลิงและหลงลืมตัว จนทําใหเกิดเหตุการณตอตาน ถาหาก รูจักรับฟงและนํากลับมาทบทวน พรอมกับแกไขโดยหลักแหงคุณธรรมจริยธรรม ท่ีมีความ รับผิดชอบตอผูที่เก่ียวของเหลานั้น ปญหาตาง ๆ ก็สามารถท่ีจะคล่ีคลายลงได ตามท่ี เนตรพัณณา ยาวิราช. (2551 : 47) ไดนําแสดงถึงผลการศึกษาของ แซนดรา โฮมซ (Sandra Holmes) จากการ

109 สอบถามผูบริหารธุรกิจธนาคารพาณิชย การประกันภัย การขนสงและธุรกิจอ่ืน ๆ เก่ียวกับผลลัพธ ของธรุ กจิ ท่มี ีจรยิ ธรรมทางธรุ กิจ ดังนี้ ผลลพั ธท างบวก (Positive Outcomes) ผลลพั ธท างลบ (Negative Outcomes) 1. ทาํ ใหอ งคก รมีชอื่ เสยี งและความนิยม 1. ทําใหกําไรระยะส้นั ลดลง รอยละ 59 รอ ยละ 97 2. ทาํ ใหเกดิ ความขดั แยง ในเปา หมายทาง 2. เปนองคกรทม่ี ีความเขม แขง็ ในสงั คม เศรษฐกจิ สงั คมและการเงนิ รอ ยละ 53 รอยละ 89 3. สนิ คาท่ีผลิตสูผ ูบริโภคมีราคาสูง รอยละ 41 3. ทาํ ใหม ีจุดแขง็ ดานเศรษฐกจิ และสังคม 4. เกิดความขดั แยงทางการบริหารจัดการ รอ ยละ 63 รอยละ 27 4. พนักงานมีความพงึ พอใจสูง รอ ยละ 72 5. เปนที่ไมพ อใจแกผ ถู ือหุน รอ ยละ 24 5. ไมถูกกดดนั จากขอ กําหนดของกฎหมาย 6. ผลผลิตลดนอ ยลง รอ ยละ 18 รอยละ 63 7. กาํ ไรระยะยาวลดนอยลง รอ ยละ 13 6. เพม่ิ โอกาสทางธุรกิจ รอยละ 60 8. รัฐบาลเพิม่ ขอกําหนดของกฎหมายมากขน้ึ 7. ทําใหมีความสามารถในการบริหารจัดการท่ี รอ ยละ 11 ดี รอ ยละ 55 9. องคก รมีจดุ ออ นดานระบบเศรษฐกจิ และ 8. รกั ษาลกู คาไวไดยาวนาน รอ ยละ 40 สังคม รอ ยละ 7 9. มกี ารลงทนุ เพอื่ สังคมในรปู แบบตาง ๆ 10. เพิม่ กําไรระยะสน้ั ได รอยละ 36 รอยละ 38 จากผลการศึกษาขางตนจะเห็นวา การมีจริยธรรมและความรับผิดชอบตอสังคมจะเปน ประโยชนตอธุรกิจ แมวาในระยะส้ันจะทําใหตนทุนสูงและกําไรลดลง แตจะสงผลดีในระยะยาว ซึ่งจะทาํ ใหธ ุรกิจสามารถบรรลุเปาหมายกําไรสงู สดุ เจริญเติบโตอยางม่ันคงและย่ังยืน ดวยเหตุแหง จริยธรรมของธุรกิจไดสง ผล ดังตอ ไปนี้ 1. ทําใหภ าพลักษณของธรุ กิจดี ยอมเปน ท่ีนา เชอื่ ถอื (Credit) แกทั้งบคุ คลภายในและ ภายนอกองคก ร 2. พนักงานยอ มเกดิ ขวญั และกาํ ลงั ใจในการทํางานดวยความทุมเท (Devotion) สงผลตอ ประสิทธภิ าพและประสทิ ธผิ ลของงาน 3. ไดร บั การยอมรบั และความไววางใจในสนิ คาและบริการ รวมถึงองคก รธุรกิจดว ย นาํ มาซ่ึงความนยิ มและภักดตี อตราสินคา (Brand Loyalty)

110 4. ธุรกจิ ทมี่ ีจริยธรรมและความรับผิดชอบตอ สงั คม ยอ มไมเ ปนท่เี พงเล็งของผูร ักษา กฎหมาย จึงไมไดรับความกดดันและยังสามารถทํางานรวมกันในการดูแลและชวยเหลือสังคมได อีกดวย 5. บุคลากรทุกคนทกุ ระดับในองคก รยอ มอยรู วมกนั อยางมคี วามสงบสุขและมี ความสมั พันธท ี่ดีกบั ชุมชนและสังคม 6. โอกาสทางธุรกิจและการบริหารจดั การที่ดียอ มเปนของธรุ กิจนัน้ บทบาทองคก รทางธรุ กิจทเ่ี กี่ยวกบั ความรับผดิ ชอบทางสงั คม แนวคิดการดําเนินธุรกิจที่ตระหนักถึงความรับผิดชอบตอสังคมไดแพรหลาย จนเกิด องคกรความรวมมือระดับนานาชาติและองคกรความรวมมือในประเทศไทย ที่รวมตัวกันเพื่อทํา หนาท่ีกําหนดกฎระเบียบขอบังคับ เพื่อสงเสริมและสนับสนุนการดําเนินธุรกิจใหมีการพัฒนาท่ี ยั่งยืน เชน 1. มูลนธิ ิอนาคตโลก (Global Futures Foundation : GFF) เปน การรวมตัวกนั ขององคก ร ขนาดใหญ รฐั บาลและกลมุ ผสู นับสนนุ เพอื่ แกไ ขขอ ขดั แยง และสรา งโอกาสในการดําเนินธรุ กจิ 2. หอการคาระหวา งประเทศ (International Chamber of Commerce : ICC) จัดตัง้ ขนึ้ เพอ่ื วัตถุประสงคในการสงเสริมการคาเสรีและการประกอบการของธุรกิจเอกชน ใหบริการแกองคกร ธุรกิจและเปนตัวแทนของธุรกิจเอกชนเพื่อปกปองผลประโยชนทางธุรกิจ ท้ังในระดับประเทศและ ระหวางประเทศ ซึ่งมสี มาชกิ จากทั่วโลก 130 ประเทศ สําหรับประเทศไทยไดกอต้ังหอการคานานาชาติแหงประเทศไทย (ICC Thailand) เม่ือ พ.ศ. 2542 ดวยความรวมมอื ของสภาหอการคาแหงประเทศไทย สภาอุตสาหกรรมแหงประเทศไทย และสมาคมธนาคารไทย โดยเขาเปนสมาชิกของหอการคาระหวางประเทศ (ICC) มีวัตถุประสงค เพื่อสนับสนุนและสงเสริมใหภาคธุรกิจไทยมีบทบาทโดยตรง ในการรวมกําหนดนโยบายทางการ คาและการลงทุนในเวทีโลก 3. สถาบนั การบรหิ ารธุรกจิ และสิง่ แวดลอ ม (Management Institute for Environment and Business : MEB) มีวัตถุประสงคเพ่ือชวยเหลือบริษัทในการปรับปรุงคุณภาพของสิ่งแวดลอม โดยผานความสําเร็จขององคกรธุรกิจ สงเสริมโอกาสการพัฒนาใหกับธุรกิจโดยการทํางานรวมกับ โรงเรียน เพื่อรวมประเด็นปญหาทางดานสิ่งแวดลอมเขาในหลักสูตร ตลอดจนใหมีการขยาย อตุ สาหกรรมและการฝก อบรม เพ่ือใหเ กดิ การพฒั นาทีย่ งั่ ยืน

111 4. สภาธรุ กิจของโลกเพ่อื ความเจรญิ เตบิ โตทีย่ ่ังยนื (World Business Council for Sustainable Development : WBCSD) เปนการรวมตัวกันของบริษัทระหวางประเทศจํานวน 125 บริษัท โดยมีการรวมมือกันสําหรับงานดานสิ่งแวดลอม เพ่ือสงเสริมความเจริญเติบโตทางดาน เศรษฐกจิ และมีการพัฒนาอยางยงั่ ยืน 5. สถาบันธรุ กจิ เพื่อสงั คม (Corporate Social Responsibility Institute : CSRI) ไดจ ดั ตง้ั ขึ้นเมื่อวันที่ 24 กันยายน 2550 ภายใตเจตนารมณในการสงเสริมความรับผิดชอบตอสังคมและ สิ่งแวดลอมของภาคธุรกิจ โดยสถาบันจะทําหนาท่ีเปนศูนยกลางการสงเสริมแนวคิดและวิธีปฏิบัติ เกย่ี วกบั การดําเนินธุรกิจดว ยความรบั ผิดชอบตอ สงั คมและสิ่งแวดลอมแกห นว ยงานในภาคธรุ กิจ ดวยการสนบั สนุนของภาครัฐ ภาคเอกชนและความรวมมอื กับ 10 ผนู ําองคกรจากภาคธุรกจิ ไดแก ประธานกรรมการ ตลาดหลักทรัพยแ หงประเทศไทย ประธานสภาอุตสาหกรรมแหง ประเทศไทย ประธานสภาธุรกิจตลาดทุนไทย นายกสมาคมบริษัทหลกั ทรัพย นายกสมาคมบรษิ ัทจัดการลงทุน นายกสมาคมสงเสริมผูลงทุนไทย รองประธานหอการคาไทย เลขาธิการสมาคมธนาคารไทยและ อปุ นายกสมาคมบริษทั จดทะเบยี น สําหรับประเทศไทยแนวคิดของ CSR ยังมีความรูและความเขาใจเม่ือไมนานนักและยังมี ความคลาดเคล่ือนไมนอย จากการสํารวจของสถาบันไทยพัฒน เม่ือปพ.ศ.2552 เก่ียวกับระดับการ พัฒนา CSR โดยแยกเปนภาคธุรกิจในเขตกรุงเทพและปริมณฑล กับสวนภูมิภาค พบวา ในเขต กรุงเทพและปริมณฑล รอยละ 27 เพ่ิงเรียนรูและทําความเขาใจ รอยละ 53 ปฏิบัติไดดีระดับหน่ึง และรอยละ 16 มีความกา วหนา ดมี าก ขณะทีใ่ นสวนภมู ิภาค รอยละ 45 เพงิ่ เรียนรูและทําความเขาใจ รอยละ 40 ปฏิบัติไดดีระดับหน่ึงและรอยละ 12 มีความกาวหนาดีมาก ท่ีเหลือตอบวาไมแนใจ ฉะนั้นความรับผิดชอบของธุรกิจตอสังคม จึงเปนเรื่องท่ีจะตองไดรับการพัฒนาตอไป เพ่ือให บทบาทขององคกรเอกชนตาง ๆ ไดตระหนักถึงจริยธรรมและความรับผิดชอบตอสังคมอยาง ถกู ตอ งและจริงจงั ไมใ ชเปนเพียงการสรา งภาพฉาบฉวยเพอื่ ประโยชนข องธุรกจิ ตนเองเปนสําคัญ บทบาทขององคก รเอกชนทางธุรกิจทม่ี คี วามรับผดิ ชอบทางเศรษฐกจิ 1. สมาคมหอการคาแหงประเทศไทย เกิดขึ้นจาก สภาการคา โดยจดทะเบียนตัง้ แตป พ.ศ. 2498 มีวัตถุประสงค เพ่ือใหเปนองคกรรวมของพอคาไทยและพอคาตางประเทศในประเทศ ไทย ในการสงเสริมและจัดระเบียบเกี่ยวกับการคา รวมท้ังใหคําปรึกษาและรายงานขอเท็จจริง เกี่ยวกับเศรษฐกิจ การคา อุตสาหกรรม การขนสง การผลติ การคลงั และการเงินตอ รฐั บาล ในชวงปพ.ศ.2510-2514 เปนชวงเวลาที่รัฐบาลไดใหความสําคัญตอบทบาทของ ภาคเอกชนเขามามีสวนรวมพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศมากขึ้น ไดพิจารณาเห็นวา เศรษฐกิจของ

112 ประเทศจะพัฒนาใหบรรลุเปาหมายได ตองไดรับการตอบสนองและไดรับความรวมมืออยาง ใกลชิดจากภาคเอกชน ฉะนั้นเพื่อความรวมมือระหวางภาครัฐบาลกับเอกชน จึงไดปรับเปล่ียน โครงสรางและคําจํากัดความของสถาบันการคาภาคเอกชนเสียใหม รวมทั้งกําหนดสิทธิหนาท่ีของ สถาบนั กลางใหมด วย โดยใหม ีบทบาทหนาที่แตกตา งไปจากสมาคมการคา กฎหมายเดิมเพ่ือใหการ ประสานงานกับภาครฐั บาลเปนผลดีและเปน ประโยชนต อ เศรษฐกจิ ของประเทศโดยสว นรวม รัฐบาลไดตราพระราชบัญญัติหอการคา พ.ศ. 2509 ขึ้นเปนการเฉพาะและไดตรา พระราชบัญญัติสมาคมการคาขึน้ เปน การเฉพาะดว ย สภาการคาจงึ ไดถูกเปล่ียนชื่อใหมตามมาตรา 6 และ 16 แหงพระราชบัญญัติหอการคา พ.ศ. 2509 เปน \"สภาหอการคาแหงประเทศไทย\" (สภาหอการคา. ออนไลน. 2554) โดยมีหอการคาอีก 3 ประเภท อยูภายใตพระราชบัญญัตินี้ คือ หอการคา ไทย หอการคา ตางประเทศและหอการคา จงั หวดั 2. สภาอตุ สาหกรรมแหงประเทศไทย เปนองคก รซึ่งเปนตวั แทนของภาคอตุ สาหกรรม เอกชนของประเทศไทย มีวัตถุประสงคเพื่อประสานนโยบายภาครัฐกับเอกชน สงเสริมและพัฒนา การประกอบอุตสาหกรรมและดูแลสมาชิกใหปฏิบัติตามนโยบายสภาอุตสาหกรรม ฯ โดยไดรับ การยกฐานะเมื่อวันที่ 29 ธันวาคม พ.ศ. 2530 จากสมาคมอุตสาหกรรมไทย ภายใตการกํากับดูแล ของรัฐมนตรีวาการกระทรวงอุตสาหกรรม ตามพระราชบัญญัติสภาอุตสาหกรรมแหงประเทศไทย พ.ศ. 2530 มีอาํ นาจหนา ท่ี ดังน้ี 2.1 เปนตัวแทนของผูประกอบอุตสาหกรรมภาคเอกชน ในการประสานนโยบาย และดําเนนิ การกับรัฐ 2.2 สงเสริมและพฒั นาการประกอบอตุ สาหกรรม 2.3 ศึกษาและหาทางแกไ ขปญ หาเกีย่ วกับการประกอบอุตสาหกรรม 2.4 สง เสริม สนับสนุนการศกึ ษา วจิ ยั อบรม เผยแพรว ชิ าการและเทคโนโลยเี กย่ี วกบั อตุ สาหกรรม 2.5 ตรวจสอบสนิ คา ออกใบรบั รองแหลงกาํ เนดิ หรือใบรบั รองคุณภาพสนิ คา 2.6 ใหค าํ ปรึกษาและเสนอแนะแกร ัฐบาล เพอื่ พัฒนาเศรษฐกิจดานอุตสาหกรรม 2.7 สง เสรมิ นกั อตุ สาหกรรมและเปนแหลง กลาง สาํ หรบั นกั อุตสาหกรรม แลกเปลยี่ นความคิดเหน็ เพ่อื ประโยชนต อ วงการอตุ สาหกรรม 2.8 ควบคมุ ดแู ลใหส มาชิกปฏิบัตติ ามกฎหมายเกย่ี วกับการประกอบอตุ สาหกรรม 2.9 ปฏิบตั กิ ิจการอน่ื ๆ ตามกฎหมายกาํ หนด นอกจากนยี้ ังรว มใหคาํ ปรึกษาและเปน กรรมการในคณะกรรมการรวมภาครัฐบาลและ เอกชนเพ่อื แกไ ขปญ หาทางเศรษฐกิจและคณะทาํ งานตา ง ๆ

113 ความรบั ผิดชอบของธรุ กิจตอ องคกรทางสงั คม 1. สมาคมนายจาง (Employers’ Associations) เปน องคกรของนายจางท่จี ดั ตง้ั ข้นึ ตาม พระราชบญั ญัติแรงงานสมั พนั ธ พ.ศ.2518 โดยผเู ปน นายจา งท่ปี ระกอบกิจการประเภทเดียวกนั มี วตั ถุประสงค ดังน้ี 1.1 แสวงหาและคมุ ครองผลประโยชนเ กยี่ วกับสภาพการจา ง เชน เงอื่ นไขการจา ง หรือการทํางาน กําหนดวันเวลา ทํางาน คาจาง สวัสดิการ การเลิกจาง หรือประโยชนอื่นของ นายจาง หรือลูกจา งอนั เกี่ยวกบั การจา ง หรือการทาํ งาน 1.2 สง เสรมิ ความสัมพันธอนั ดรี ะหวา งนายจา งกบั ลกู จางและระหวา งนายจาง ดวยกนั การขอจดทะเบียนสมาคมนายจาง โดยนายจางผูมีสิทธิจัดตั้งสมาคมนายจาง จํานวนไม นอยกวา 3 คนเปน ผเู ร่มิ กอการ ย่นื คําขอเปน หนงั สือตอนายทะเบยี น พรอมรางขอบังคับของสมาคม นายจา งอยางนอย 3 ฉบับ คาํ ขอตอ งระบุชอ่ื อายุ อาชพี หรอื วิชาชีพและทอี่ ยูข องผเู ริม่ กอการทุกคน สมาคมนายจางตองมีขอบังคับ กรรมการบริหารและตองจดทะเบียนตอนายทะเบียน เมื่อ ไดรบั การจดทะเบียนแลวมฐี านะเปนนิติบคุ คล 2. สหภาพแรงงาน (Trade Union) คือ การรวมตัวกนั ของกลมุ ลกู จางโดยมวี ัตถุประสงค ที่จะใหมีการดําเนินการตาม หรือเปล่ียนแปลงขอตกลงเกี่ยวกับสภาพการจาง โดยมีหนาท่ีหลัก สําคญั ดังน้ี 2.1 การจัดเตรยี มสิ่งอํานวยประโยชนแกส มาชกิ สหภาพแรงงาน ซ่งึ ในระยะแรกมี ลักษณะคลายกับสังคมที่เปนมิตร (Friendly Society) ทําหนาท่ีตระเตรียมผลประโยชนตาง ๆ เพื่อที่จะทําใหสมาชิกสหภาพแรงงานมีความมั่นใจในกรณีถูกเลิกจาง เจ็บปวย เกษียณอายุและ คาใชจายในการทําศพ ในประเทศพัฒนาแลวหลายประเทศ หนาท่ีดังกลาวเปนหนาท่ีของรัฐ แต อยางไรก็ตามการจัดเตรียมการฝกอาชีพ การใหคําปรึกษาทางดานกฎหมายและบทบาทในการเปน ตัวแทนของสมาชิกสหภาพกย็ ังคงเปนผลประโยชนทส่ี าํ คัญของสมาชกิ สหภาพแรงงาน 2.2 การสรา งพลงั ตอ รองของสหภาพแรงงาน สามารถดาํ เนนิ การไดอ ยา งเปด เผยและ เปน ท่ีรบั รขู องนายจางและกลุมนายจาง สหภาพแรงงานสามารถเจรจากับนายจางไดทั้งในเร่ืองของ คาจา งและสภาพการทํางาน 2.3 การกระทําทางแรงงานของสหภาพแรงงาน อาจจัดใหมีการนัดหยุดงาน การ ตอ ตานการปดงาน เพือ่ ผลักดนั เปาหมายบางประการ

114 2.4 กจิ กรรมทางการเมอื งของสหภาพแรงงาน อาจเรยี กรอ งใหม กี ารบัญญัติกฎหมาย ท่ีเปนประโยชนโดยรวมแกสมาชิกสหภาพแรงงาน ลูกจาง ดังนี้สหภาพแรงงานอาจดําเนินการโดย การจัดการรณรงค ชักชวนใหสมาชิกรัฐสภาสนับสนุนการออกกฎหมาย (Lobbying) หรือใหความ สนับสนุนทางการเงินแกพรรคการเมืองใดพรรคการเมืองหน่ึง หรือผูสมัครอิสระ เชน พรรค แรงงาน(Labour Party) ในสหราชอาณาจักร 3. การประกันสงั คม มีแนวคดิ เรม่ิ จากยโุ รป เนอ่ื งจากการเปลี่ยนแปลงของระบบการ ผลติ จากการนําเคร่ืองจกั รและพลังงานน้ํามาแทนแรงงานคน ทําใหเกิดปญหาท่ีรัฐจะตองเขามาดูแล โดยออกกฎหมายใหหลักประกันแกคนงาน โครงการแรกเปนการประกันเก่ียวกับการเจ็บปวย ซ่ึง เรม่ิ ในประเทศเยอรมนั การประกันสังคมในประเทศไทย มีกฎหมายประกันสังคมฉบับแรกพ.ศ. 2497 กฎหมาย ฉบับนี้ผานรัฐสภาพรอมจะประกาศใช แตประสบปญหาในนโยบายทําใหไมสามารถบังคับใช กฎหมายได จนกระทั่งกฎหมายถูกรางเสนอและสนับสนุนโดยกรมประชาสงเคราะห มีเนื้อหาให ความคุมครองบุคคล 2 ประเภท คือ ผูประกอบอาชีพรับจางและประชาชนท่ัวไปที่สมัครใจประกัน ตนเอง พ.ศ. 2515 มีการประกาศใชกฎหมายแรงงาน (ประกาศคณะปฏิวัติฉบับที่ 103) กําหนดใหมีการจัดต้ังสํานักงานกองทุนเงินทดแทนขึ้นในกรมแรงงาน ทําหนาท่ี เรียกเก็บเงิน สมทบจากนายจางและสถานประกอบการท่ีมีลูกจาง 20 คนข้ึนไป เงินสมทบท่ีเก็บน้ีนํามาจายเปน คาทดแทนแกล กู จาง ซงึ่ ประสบอนั ตราย หรอื เจ็บปวยเนอ่ื งจากการทํางานใหน ายจา ง เงินทดแทนท่ี จายประกอบดวย คาจาง คารักษาพยาบาล คาสูญเสียสมรรถภาพในการทํางานและคาทําศพ สวน จํานวนเงินคาทดแทนเปนไปตามความรายแรงของความเสียหายท่ีลูกจางไดรับ เชน กรณีลูกจาง ประสบอันตรายและไดรับบาดเจ็บท่ีนิ้ว หรือมือ ลูกจางก็จะไดเงินคาทดแทนเทากับรอยละ 60 ของ คาจางตลอดระยะเวลาที่รักษาตัว กรณีที่ลูกจางตองสูญเสียอวัยวะ เชน น้ิวมือ มือและแขนขาก็จะ ไดรับคาทดแทนเปนรอยละ 60 ของเงินเดือน ในกรณีสูญเสียมากหรือทุพพลภาพ ก็ไดรับคา ทดแทนเปน รอยละ 60 เปน เวลา 10 ป เปนตน วิธีการและหลักการของการประกันสังคม ประเทศท่ีมีการประกันสังคมจะมีกฎหมาย กําหนดใหรัฐบาลทําหนาที่ เรียกเก็บเงินสมทบจากประชาชน เพ่ือรวบรวมเปนกองทุนกลาง โดยมี การจัดต้ังสํานักงานขึ้นทําหนาที่บริหารเงินทุน การเก็บเงินน้ีจะเรียกเก็บในชวงระยะเวลาท่ีคน ๆ น้ันสามารถทํางานและมีเงิน นํามาเก็บสะสมเปนเงินออมไปเรื่อย ๆ แนวคิดน้ีเหมาะกับสังคม อุตสาหกรรมท่ีประชาชนตองปรับตัว ปรับสภาพการดําเนินชีวิต ตองขวนขวายหางานทําเพ่ือใหมี รายไดและปจ จัยส่มี าดํารงชพี

115 การประกันสังคมชวยเศรษฐกิจอยางไร การประกันสังคมเปนกระบวนการหนึ่งทาง เศรษฐกิจที่สงเสริมใหประชาชนออมทรัพยในชวงท่ีมีรายไดและจะคืนเปนคาทดแทนแกผูเอา ประกันในชวงที่ขาดรายได การหมุนเวียนของเศรษฐกิจในรูปแบบน้ีทําใหประชาชนไมขาดกําลัง ซื้อ เศรษฐกจิ จงึ จะหมุนเวยี นและขยายตวั ได การประกันสังคมจะชว ยเศรษฐกิจไดมากในชวงภาวะ เศรษฐกิจตกตํ่า จึงถือวาเปนการสรางความมั่นคงของคนในสังคมรวมกัน กระจายรายได ชวยเหลือ ผูประสบภัยและผูดอยโอกาส สังคมใดที่ประชาชนมีความแตกตางกันนอยในเร่ืองรายไดและความ เปนอยู ตลอดจนโอกาสในการสรางความมนั่ คงใหช ีวติ สังคมน้นั จะสงบสุขและมีปญหาทางสังคม นอย 4. องคก รคุมครองผูบรโิ ภคของภาครัฐ เม่ือป พ.ศ. 2512 เจา หนา ท่สี หพันธอ งคก าร ผูบริโภคระหวางประเทศ ซึ่งเปนองคการอิสระที่ไมเก่ียวของกับการเมือง จัดตั้งโดยสมาคม ผบู รโิ ภคของประเทศตาง ๆ รวมตวั กันมสี าํ นกั งานใหญตง้ั อยทู ่กี รงุ เฮก ประเทศเนเธอรแ ลนด เขามา ชักชวนองคการเอกชนในประเทศไทยใหมีการจัดต้ังสมาคมผูบริโภค แตไมประสบผลสําเร็จ เน่ืองจากขณะนั้นองคการเอกชนของประเทศไทยยังไมพรอมท่ีจะดําเนินงาน จนกระท่ังคร้ังท่ี 3 องคการเอกชนประเทศไทยไดรับการชักชวนอีก จึงไดต้ังคณะกรรมการเพ่ือการศึกษาปญหาของ ผบู ริโภค มชี ่อื วา กรรมการศกึ ษาและสงเสริมผูบริโภคใน ป พ.ศ. 2514 และไดมีวิวัฒนาการเร่ือยมา ในภาคเอกชน รวมท้ังไดประสานงานกับภาครัฐบาล จนกระทั่งในปพ.ศ. 2519 และไดสลายตัวไป ตอมารัฐบาลเล็งเห็นความสําคัญและความจําเปนในการคุมครองผูบริโภคจึงไดมีการจัดตั้ง คณะกรรมการคุมครองผูบริโภคขึ้นอีกคร้ัง โดยศึกษาหามาตรการถาวรในการคุมครองผูบริโภค ท้ังในหลักสาระบัญญัติและการจัดองคกรของรัฐเพื่อคุมครองผูบริโภค จึงไดพิจารณายกราง กฎหมายวาดวยการคุมครองผูบริโภคและรัฐบาลไดนําเสนอตอรัฐสภา มีมติเห็นชอบเปนเอกฉันท ใหตราเปนพระราชบัญญัติคุมครองผูบริโภค พ.ศ. 2522 ใหเปนไปเพ่ือผูเก่ียวของ 3 ฝายไดแก ผูบริโภค ผปู ระกอบการและสาํ นักงานคุม ครองผูบรโิ ภค คอื 4.1 เพอื่ กาํ หนดสทิ ธิของผบู รโิ ภค 4.2 เพอ่ื กาํ หนดหนา ที่ของผปู ระกอบธุรกิจ 4.3 เพอื่ กาํ หนดใหม กี ารจัดตง้ั องคก รของรัฐ เพื่อคุมครองผูบ รโิ ภค ปพ.ศ. 2550 รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย ไดบัญญัติเก่ียวกับสิทธิของผูบริโภคไว ในมาตรา 61โดยมีรายละเอยี ดตลอดจนหลักการและเหตุผล ดังน้ี มาตรา 61 สิทธิของบุคคลซ่ึงเปนผูบริโภคยอมไดรับความคุมครองในการไดรับขอมูลที่ เปน ความจริงและมีสิทธิรองเรียน เพ่ือใหไดรับการแกไขเยียวยาความเสียหาย รวมท้ังมีสิทธิรวมตัว กันเพื่อพิทักษสิทธิของผูบริโภค ใหมีองคการอิสระเพ่ือการคุมครองผูบริโภคซึ่งประกอบดวย

116 ตัวแทนผูบริโภคทําหนาที่ใหความเห็นเพ่ือประกอบการพิจารณาของหนวยงานของรัฐในการตรา และการบังคับใชกฎหมาย และกฎ และใหความเห็นในการกําหนดมาตรการตาง ๆ เพ่ือคุมครอง ผูบริโภค รวมท้ังตรวจสอบและรายงานการกระทํา หรือละเลยการกระทําอันเปนการคุมครอง ผูบ รโิ ภค การบัญญัติมาตรา 61 มีหลักการและเหตุผลเพื่อการคุมครองใหกับผูบริโภคใหชัดเจน ย่ิงขึ้น เชน สิทธิในการไดรับขอมูลท่ีเปนความจริง สิทธิรองเรียนเพ่ือใหไดรับการแกไขเยียวยา ความเสียหาย เปนตน เพื่อใหผูบริโภคสามารถตัดสินใจเลือกซ้ือสินคาบนพื้นฐานของขอมูลที่ ถูกตองและมีชองทางในการเรียกรอง เพ่ือใหไดรับการเยียวยาความเสียหาย รวมทั้งกําหนดใหมี องคกรอิสระเพ่ือการคุมครองผูบริโภคแยกตางหากจากการดําเนินการของรัฐ เพ่ือทําหนาท่ีให ความเห็นและเสนอแนะตอการดําเนินงานของรัฐ และการตรวจสอบการกระทําที่เก่ียวของกับ การคมุ ครองผูบรโิ ภค นอกจากน้ีพระราชบัญญัติคุมครองผูบริโภค พ.ศ. 2522 แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่2) พ.ศ.2541 ไดบ ญั ญตั ิกําหนดสิทธขิ องผบู รโิ ภคใหไ ดรับการคมุ ครองในมาตรา 4 ดังน้ี 1) สิทธทิ ่จี ะไดร บั ขาวสารรวมทง้ั คําพรรณนาคณุ ภาพทถี่ ูกตองและเพยี งพอ เกี่ยวกบั สนิ คาหรือบรกิ าร 2) สิทธิทจ่ี ะมอี ิสระในการเลอื กหาสนิ คาหรือบรกิ าร 3) สทิ ธทิ ีจ่ ะไดร บั ความปลอดภัยจากการใชสินคาและบริการ 3 ทวิ) สทิ ธทิ ี่จะไดร ับความเปนธรรมในการทําสัญญา 4) สทิ ธทิ จี่ ะไดร ับการพจิ ารณาและชดเชยความเสยี หาย นอกจากนก้ี ฎหมายยังไดก ําหนดอํานาจหนา ท่ีของคณะกรรมการคมุ ครองผูบรโิ ภคไวใ น มาตรา 10 แหง พระราชบัญญัติคมุ ครองผูบรโิ ภค พ.ศ.2522 ดังนี้ 1) พจิ ารณาเรือ่ งราวรอ งทกุ ขจ ากผบู รโิ ภคท่ีไดร บั ความเดอื ดรอ น หรือเสยี หาย อนั เนื่องมาจากการกระทําของผูประกอบธุรกจิ ตอไป 2) ดาํ เนนิ การเกีย่ วกับสินคาท่ีอาจเปนอันตรายแกผูบริโภคตามมาตรา 36 3) แจง หรอื โฆษณาขาวสารเกี่ยวกับสินคา หรือบรกิ ารทีอ่ าจกอ ใหเกดิ ความ เสียหาย หรือเสื่อมเสียแกสิทธิของผูบริโภค ในกรณีนี้อาจระบุชื่อสินคา หรือบริการ หรือช่ือของ ผปู ระกอบธุรกจิ ดวยกไ็ ด 4) ใหคําปรึกษาและแนะนําแกคณะกรรมการเฉพาะเร่ืองและพิจารณาวินิจฉัย การอุทธรณค าํ สงั่ ของคณะกรรมการเฉพาะเร่อื ง

117 5) วางระเบียบเกย่ี วกับการปฏิบตั หิ นาท่ีของคณะกรรมการเฉพาะเรอ่ื งและ คณะอนกุ รรมการ 6) สอดสองเรง รัดพนกั งานเจาหนาที่ สว นราชการ หรอื หนว ยงานอนื่ ของรฐั ให ปฏิบัติตามอํานาจหนาท่ีที่กฎหมายกําหนด ตลอดจนเรงรัดพนักงานเจาหนาที่ใหดําเนินคดีใน ความผดิ เกี่ยวกบั การละเมดิ สทิ ธขิ องผบู ริโภค 7) ดาํ เนนิ คดเี ก่ยี วกับการละเมิดสิทธิของผบู ริโภคที่คณะกรรมการเห็นสมควร หรอื มผี ูร อ งขอตามมาตรา 39 8) รับรองสมาคมตามมาตรา 40 9) เสนอความเหน็ ตอคณะรฐั มนตรีเกยี่ วกบั นโยบายและมาตรการในการ คุมครองผูบริโภคและพิจารณาใหความเห็นในเร่ืองใด ๆ ที่เก่ียวกับการคุมครองผูบริโภคตามที่ คณะรัฐมนตรี หรือรัฐมนตรีมอบหมาย 10) ปฏบิ ัตกิ ารอืน่ ใดตามทกี่ ฎหมายกาํ หนดไวใหเ ปนอาํ นาจของคณะกรรมการ ในการปฏิบัติหนาที่นี้ คณะกรรมการอาจมอบหมายใหสํานักงานคณะกรรมการคุมครองผูบริโภค เปน ผปู ฏบิ ตั ิ หรือเตรียมขอ เสนอมายังคณะกรรมการเพ่อื พิจารณาดําเนนิ การตอไปได สรปุ การดําเนินธุรกิจจําเปนตองมีจริยธรรม จึงตองมีการสงเสริมนักธุรกิจท่ีดีใหมีคุณสมบัติ ท้ังบุคลิกสวนตัว ความรูความสามารถและมีคุณธรรมจริยธรรมในการเปนผูบริหารท่ีดี ดังนั้นจึง ตองสงเสริมดวยการสรางความรวมมือระหวางองคกรธุรกิจดวยกัน การออกกฎระเบียบ ขอบังคับ การจัดทําโครงการอบรม การสรางเกณฑมาตรฐานในการตรวจสอบและประเมิน การลงโทษและ การใหรางวัล ตลอดจนการสรางความสัมพันธกับชุมชนดวย นอกจากการดําเนินธุรกิจท่ีมี จริยธรรมแลว ธุรกิจยังตองมีความรับผิดชอบตอสังคมดวย หมายความวา ดําเนินธุรกิจไปตาม ครรลองของกฎหมายและจริยธรรม ที่ใชหลักการ 2 ประการ คือ หลักการกองทุนและหลักการของ ผูพิทักษ ขอบเขตความรับผิดชอบของธุรกิจท่ีมีตอผูมีสวนไดสวนเสีย ทั้งภายในและภายนอก องคกร ไดแก ผูถือหุน ผูบริหาร พนักงาน ลูกคา คูคา คูแขง หนวยงานราชการ ชุมชน สังคม รวมถึงดานสิ่งแวดลอม โดยจะเกี่ยวของกับสิทธิดานความปลอดภัย การรับรู การบอกกลาว การ ไดร ับการศกึ ษา การเลอื กและการไดรบั การปกปอง การมคี วามรับผดิ ชอบตอสังคมจะไดรับผลลัพธ ที่ดีในระยะยาวเชนเดียวกับการมีจริยธรรมทางธุรกิจ แนวคิดการดําเนินธุรกิจที่มีความรับผิดชอบ ตอสงั คมไดแพรหลายและองคกรธุรกิจตางขานรับจนมีการรวมตัวกันจัดต้ังเปนองคกรท่ีจะเขามามี บทบาทในการสงเสริมและสนับสนุนใหเกิดการพัฒนาความรับผิดชอบตอสังคม ทั้งท่ีเปนองคกร

118 ภายในประเทศและองคกรตางประเทศ แมแตบทบาทขององคกรเอกชนทางธุรกิจเชน สมาคม หอการคาแหงประเทศไทย สภาอุตสาหกรรมแหงประเทศไทย ท่ีมีบทบาทในการรวมมือกับรัฐ รับผิดชอบตอเศรษฐกิจของประเทศ ตลอดจนบทบาทความรับผิดชอบของธุรกิจตอองคกรทาง สังคม เชน รับผิดชอบตอสมาคมนายจาง สหภาพแรงงาน การประกันสังคม องคกรคุมครอง ผบู รโิ ภคของภาครฐั กรณีศกึ ษา 1. “ตองบอกวา CSR ท่แี ทจ รงิ ตอ งมาจากตวั เรา ถาเราอยากจะเปน คนดี ตองเปนคนดตี อ ครอบครวั กอ นทจี่ ะดตี อคนนอกบาน” คําพูดในขอที่ 1 ใหบทเรียนและแงคดิ อะไรแกนกั ศึกษา 2. “เรากเ็ ลยตอ งเรียนรูวิธกี ารใหดว ยความเคารพ สิ่งทเี่ ราชวยคอื ชวยใหเขาไดก ลบั มามี อาชพี สามารถกลบั มาหากนิ เองได เรากม็ กี ลั ยาณมติ ร เขามาสมทบ เอาเงนิ มารว ม เราสรา งอูตอ เรือ ให ตอ เรือใหชาวบา น ตอนนที้ กุ บา นมีเรือครบแลว อตู อ เรอื ก็พัฒนากลายเปนโรงเรยี น เพอื่ ใหคนมี อาชีพเสรมิ เพ่ิมเตมิ ขึ้น” “มีชาวบา นเกาะหน่งึ เลา วา เขาอยหู า งไกล เวลาจะไปทเี่ กาะ เขาตอ งลงเรอื ไป ไมค อยมี อาหารกิน พืชผกั ทีป่ ลกู ก็หมด ก็มคี นสงมามาไปให เขากน็ าํ้ ตาไหล เพราะเปนมามาหมูสับท้งั หมด คนแถบนเ้ี ปน มุสลมิ เขาเอามามาไปโปรยใหป ลากนิ เขายังมีปลา เราเลยตอ งมาดวู า เขามีวัฒนธรรม อยางไร ศาสนาเปนอยา งไร การดาํ เนนิ ชวี ติ เปนอยา งไร” คาํ พดู ในขอท่ี 2 ใหบทเรียนและแงค ดิ อะไรแกนักศึกษา 3. “เรื่องของ CSR ไมไดเ รมิ่ ตน ท่นี โยบาย แตเ รม่ิ ตน จากการทเ่ี ราทาํ งานท่อี ยูต รงหนา ของเราใหดที ส่ี ดุ ซงึ่ จะเกดิ คณุ คา ในตวั เอง “การทเี่ รามธี ุรกจิ เลก็ ๆ เราก็ทาํ ธรุ กจิ เลก็ ๆ บนความชอบ ธรรม บนความดีงาม พอมีกาํ ไร เรากช็ ว ยเหลือคนอ่นื ถาตอ ไปเราขยายรานไปได เราก็ขยายราน ออกไป CSR ไมไดเกดิ จากเรอ่ื งท่ีใหญโตอะไร” คาํ พดู ในขอ ที่ 3 ใหบ ทเรยี นและแงคดิ อะไรแกนักศึกษา

119 บรรณานกุ รมทา ยบทที่ 5 กรมพฒั นาธรุ กจิ การคา. (2554). การจดทะเบียนสมาคมการคา . [ออน-ไลน] . แหลง ท่ีมา: http://www.dbd.go.th/mainsite/index.php?id=96. เนตรพัณณา ยาวิราช. (2551). จริยธรรมทางธุรกจิ . กรุงเทพฯ : ทปิ เพ้ลิ กรปุ . ประกันสงั คม. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงท่มี า: http://kanchanapisek.or.th/kp6/BOOK12/ chapter3/t12-3-l3.htm มูลนิธเิ พือ่ ผบู ริโภค. [ออน-ไลน] . (2554). แหลง ท่ีมา: http://www.consumerthai.org สถาบนั ไทยพฒั น. (2554). CSR ไทย ไตระดับ. [ออน-ไลน] . แหลง ทมี่ า: http://www.csrthailand.net/th/expert/detail/52. สถาบนั ธรุ กิจเพ่อื สังคม. (2554). CSR. [ออน-ไลน] . แหลง ทมี่ า: http://www.csri.or.th/about/history. สภาหอการคาแหง ประเทศไทย. (2554). สภาหอการคา . [ออน-ไลน] . แหลงท่ีมา: www.panyathai.or.th/wiki/index. สมคดิ บางโม. (2549). จริยธรรมทางธุรกจิ . กรงุ เทพฯ : พัฒนวทิ ยก ารพมิ พ. สาํ นักงานคณะกรรมการคมุ ครองผบู ริโภค. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงท่ีมา: http://www.ocpb.go.th/main_history.asp อโณทยั ไพฑรู ย. (2554). CSR ที่แทจริง อยาอางเพยี งลอย ๆ. [ออน-ไลน] . แหลงท่ีมา: http://csr.igetweb.com/index.php?mo=5&qid=192101. อภิรฐั ตง้ั กระจางและคณะ. (2546). จริยธรรมทางธุรกจิ . กรงุ เทพฯ : ธรรมสาร.

บทท่ี 6 จรยิ ธรรมกับหลกั ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพยี ง พระบรมราโชวาท ในพธิ ีพระราชทานปรญิ ญาบตั รของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร วนั พฤหสั บดที ่ี 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2517 “ การพฒั นาประเทศจาํ เปน ตอ งทําตามลาํ ดบั ขน้ั ตอ งสรางพ้ืนฐาน คือ ความพอมพี อกนิ พอใชของประชาชนสวนใหญเปน เบอ้ื งตน กอน โดยใช วธิ ีการและใชอ ุปกรณทปี่ ระหยดั แตถ กู ตอ งตามหลักวิชา เมื่อไดพ้นื ฐานมั่นคง พรอมพอควรและปฏบิ ัติไดแ ลว จึงคอ ยสรางคอยเสรมิ ความเจริญและ ฐานะเศรษฐกจิ ขัน้ ทสี่ งู ขน้ึ โดยลาํ ดับตอไป หากมุง แตจะทมุ เทสรางความเจรญิ ยกเศรษฐกิจขนึ้ ใหรวดเรว็ แตประการเดียว โดยไมใหแผนปฏบิ ัติการสมั พนั ธกับสภาวะของประเทศและของประชาชน โดยสอดคลองดว ย กจ็ ะเกดิ ความไมสมดลุ ในเรอ่ื งตาง ๆ ขึน้ ซ่ึงอาจกลายเปน ความยุงยากลม เหลวไดในทส่ี ดุ ” นับเปนเวลากวา 60 ป (9 มิถุนายน พ.ศ.2489- พ.ศ.2554) ที่พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ทรงครองสริ ิราชสมบตั แิ ละมีพระบรมราโชวาทแกปวงชนชาวไทยในวโรกาสตา ง ๆ เสมอมา ท้ังใน ยามบานเมืองปกติสุขและวุนวายไมปกติ ซ่ึงลวนสะทอนถึงคําสอนตามแนวทางแหงธรรมะและ หลักวิชาการในการบริหารจัดการงาน การดําเนินชีวิตท่ีสามารถนําไปใชไดท้ังในเร่ือง ระดับประเทศชาติและระดับบุคคล จะเห็นไดว า แมว ันเวลาผานไปหลายสบิ ปแ ตเ หตุการณต า ง ๆ ท่ี เกิดข้ึนก็ยังคงสอดคลองกับหลักคําสอนของพระองคทาน ดังเรื่องของการแกปญหาความยากจนที่ เก่ียวกับปากทอ งของประชาชนและเศรษฐกิจของประเทศชาติ หลักปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพียง แนวคดิ หลักปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพียง เปนพระราชดํารัสเกย่ี วกบั เศรษฐกิจมาต้ังแตปพ.ศ. 2517 แตยังไมเปนท่ีเขาใจและไมไดมีการนําไปปฏิบัติ ดวยสังคมไทยไดถูกอิทธิพลของระบบทุน นิยมเขาครอบงํา ทําใหหลงใหลกับคานิยมทางวัตถุและบริโภคนิยมแบบตะวันตกไปทั่ว ทั้งสังคม ในทุกระดบั

121 จนกระทง่ั ประเทศไทยตองประสบกับวิกฤตเศรษฐกจิ ทรี่ ุนแรงอีกครงั้ หน่ึงในปพ .ศ.2540 เรียกวา วิกฤตทางการเงิน (Financial Crisis) หรือวิกฤตตมยํากุง ซ่ึงกลาวไดวาประเทศไทยเปน ตน เหตขุ องปญหาทก่ี อใหเกิดการลุกลามไปท่ัวภมู ภิ าคตะวนั ออกเฉียงใตและวิกฤตเอเซยี ภาพท่ี 10 วกิ ฤตเศรษฐกิจดา นการเงนิ ที่มา : http://horo.giggog.com/125444 และ คณะกรรมการศกึ ษาและเสนอแนะมาตรการเพ่ิมประสิทธิภาพการบริหารจดั การระบบ การเงนิ ของประเทศ หรือศปร. (MBA. 2543. ออนไลน) วิเคราะหส าเหตุของวกิ ฤตตมยาํ กุง เกิดจาก 1. การดําเนินนโยบายที่ผิดพลาดของธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) ในนโยบาย พัฒนาไทยใหเปนศูนยกลางทางการเงินในภูมิภาคตั้งแตป 2533 เชน เปดเสรีทางการเงิน เปดวิเทศ ธนกิจ การใชอัตราแลกเปล่ียนแบบตะกราเงินผูกคาเงินบาทไวกับดอลลารเกือบจะคงท่ี ทําให นโยบายการเงินใชไมไดผล ดอกเบี้ยในประเทศสูงกวากูจากตางประเทศ ตนทุนการกูเงินจาก ตางประเทศตํ่ากวาในประเทศ ไมมีความเส่ียงเรื่องอัตราแลกเปล่ียน ทําใหภาคเอกชนกูเงินจาก ตางประเทศมาลงทุนเกินตัว ในป 2539 มีหน้ีสินตางประเทศตอรายไดประชาชาติรอยละ 50.14 ซึ่ง ปกตหิ ากเกนิ 10 เปอรเซ็นตถ อื วาเขา สขู ีดอนั ตรายแลว 2. การลงทุนของภาคเอกชนขยายการเติบโตของภาคเศรษฐกิจแบบไมยั่งยืน คือ มีหลาย โครงการท่ีกูเงินมาเพื่อประหยัดดอกเบี้ยและมีประเภทกูเงินมาเพื่อทําโครงการเขาตลาดหลักทรัพย โดยกูเงินจากสถาบันการเงินในระยะส้ัน แตนําไปลงทุนในระยะยาว ลงทุนเพิ่มปจจัยการผลิต แรงงานทุน แตไมสามารถเพิ่มประสิทธิภาพการใชปจจัยผลิต ทําใหตนทุนการผลิตแพงขึ้น ราคา สินคาก็แพงขึ้น อัตราเงินเฟอสูงข้ึน คาเงินบาทท่ีแทจริงสูงขึ้นจากคาเงินสหรัฐแข็งข้ึน ความสามารถในการแขงขนั กบั ตางประเทศจึงลดลง การสง ออกกล็ ดลงตาม

122 3. การสงออกลดลง ภาคธรุ กจิ ไมสามารถหาเงินมาชําระหน้ีได มาตรการควบคุมสถาบัน การเงนิ ผอนคลายความเขมงวดเรอ่ื งความเพียงพอของเงินกองทนุ และคุณภาพสนิ ทรพั ย หนเ้ี สียของ ธนาคารและสถาบันการเงินเพ่ิมข้ึน ความตกตํ่าของภาคอสังหาริมทรัพย นักลงทุนตางประเทศขาด ความเช่ือมั่นเศรษฐกิจและคาเงินไทย เม่ือมีเหตุการณ ธนาคารแหงประเทศไทย อุมธนาคาร กรงุ เทพฯ พาณิชยการ จํากดั ตางประเทศก็เริม่ ขนเงนิ กลบั ต้ังแตค ร่งึ ปห ลงั 2539 4. ขณะที่แนวทางแกไขปญหาเพ่ือลดการเติบโตเศรษฐกิจของธนาคารแหงประเทศไทย ชวงป 2537-2539 นโยบายการเงินเขมงวด ทําใหดอกเบ้ียในประเทศสูง ขณะท่ีเปดเสรีทางการเงิน ทําใหคนหันไปกูเงินจากตางประเทศ นโยบายการเงินจึงไมมีประสิทธิภาพ การควบคุมปริมาณเงิน เชน จํากัดวงเงินกูยืมข้ันตํ่า ใหหักภาษี ณ ที่จายดอกเบ้ียเงินกูตางประเทศ มาตรการลาชาไมทันการ มาตรการที่ออกเพื่อแกปญหาการขาดดุลบัญชีเดินสะพัดสูงไมไดผล เชน จํากัดการนําเขาของใช สวนตัวไดไ มเ กินคนละ 5,000 บาท จํากดั วงเงนิ บัตรเครดติ 5. การเพิ่มเงินทุนสํารองระหวางประเทศ เพื่อปองกันการโจมตีคาเงินบาท ดวยการขาย พันธบัตรในตลาดซื้อคืนตราสารหน้ี(Repo)และทําสัญญา Swap ทําใหอัตราดอกเบี้ยในประเทศ สูงข้ึน ป พ.ศ. 2533-2539 มีทุนสํารองมากกวาหน้ีสินระยะส้ันเพียงเล็กนอยจึงมีความเสี่ยงตอการ ถกู โจมตคี า เงนิ ดงั นั้นสภาพเศรษฐกจิ ของประเทศในชวงเวลาน้ันจงึ เปรียบไดกับลูกโปง หรือฟองสบูท่ีมี ลกั ษณะของการขยายตัวแตขาดความสมดุล กลวงใน ภาคเอกชนกอหน้ีตางประเทศมากเกินไปและ ไมไดนําไปเพ่ือการลงทุนที่แทจริงและนํามาเก็งกําไร ปนราคาจดบิดเบือนจากราคาท่ีแทจริงและ สินคาท่ีไมมีอยูจริง การบริโภคเกินความจําเปน ปลอยเงินกูใหกับนักการเมืองท่ีมีธุรกิจเกี่ยวเน่ือง กันโดยใชหลักทรัพยตํ่ากวาสินเชื่อ ตลาดหุนกลายเปนคาสิโน อัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจสูง แต เปนกับดักความหายนะ ประเทศไทยตองเขาสูระบบการกูเงินจากกองทุนการเงินระหวางประเทศ (International Monetary Fund : IMF) และตองปฏิบัติตามเง่ือนไขเปดเสรีการคามากขึ้น แก กฎหมายใหตางชาติเพ่ิมสัดสวนถือหุนได ราคาหุนในตลาดหลักทรัพยตกลงมาครึ่งหน่ึง จนนํามาสู การครอบงํากิจการของชาวตางชาติในธุรกิจการเงิน ธุรกิจโทรคมนาคม ธุรกิจอสังหาริมทรัพยและ บรษิ ัททีต่ องการเงินทุนจากตา งชาตติ อ งเปดเผยขอ มลู ดานการเงนิ การใชมาตรการที่เขมงวดและเอา รัดเอาเปรียบของ IMF ทําใหธุรกิจขนาดใหญและสถาบันการเงินไทยหลายแหงตองปดตัวลง ประชาชนตองซื้อสินคา นํ้ามันและคาบริการสาธารณูปโภคแพงขึ้น นอกจากเศรษฐกิจแยลงแลว เงินกูจาก IMF เกือบท้ังหมดนําไปเติมทุนสํารองระหวางประเทศเพ่ือพยุงคาเงินบาท ไมไดนําไป ฟนฟูเศรษฐกิจ ทั้งยังสรางปญหาทางการเมือง คือ แปรรูปรัฐวิสาหกิจและกฎหมาย 11 ฉบับ ซึ่งถูก วิจารณวาเปนกฎหมายขายชาติ สิ่งเหลานี้ไดชี้ชัดถึงความเปนผูพายแพในศึกสงครามรูปแบบใหม

123 คือ การตกเปนเมืองข้ึนทางเศรษฐกิจ นายทุนตางชาติเขามาช็อปซื้อทรัพยสินของไทยในราคาถูก ทั้งหนุ ธนาคาร กิจการตาง ๆ ตองสะสมทนุ ใหม เพื่อซอื้ หนุ กลับคืน ถึงเวลาทีค่ นไทยจะตองต่ืนขึ้น แลวสลดั ตนเองใหห ลุดจากระบบวตั ถุนิยมและบรโิ ภคนิยม หันกลับมาทบทวนรากเหงาเดิมของตน อยางมีความหวังอีกครั้งดวย หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ที่พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวได พระราชทาน ซึ่งรฐั บาลไดนอ มนําพระราชดาํ รสั เศรษฐกิจพอเพยี งมาไวใ นแผนพัฒนาเศรษฐกจิ และ สังคมแหงชาติ ฉบับที่ 9-11 (ฉบบั ปจ จบุ นั พ.ศ. 2555-2559) ภาพที่ 11 พระบาทสมเด็จพระเจาอยกู บั แนวคดิ เศรษฐกจิ พอเพยี ง ทีม่ า : http://dpc12.ddc.moph.go.th/dpc_12/Sufficiency.html 1. แนวคดิ หลักเศรษฐกิจพอเพยี ง การพัฒนาตามหลกั เศรษฐกจิ พอเพียง คือ การพัฒนาท่ีต้ังอยูบนพื้นฐานของทางสายกลาง และความไมประมาท โดยคํานึงถึงความพอประมาณ ความมีเหตุผล การสรางภูมิคุมกันที่ดีในตัว ตลอดจนใชความรคู วามรอบคอบและคณุ ธรรม ประกอบการวางแผน การตัดสนิ ใจและการกระทํา 2. ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพยี ง แบง การพิจารณาออกเปน 5 สวน (เศรษฐกจิ พอเพียง. ออนไลน. 2554) ดงั น้ี 2.1 กรอบแนวคดิ เปน ปรัชญาทช่ี ีแ้ นะแนวทางการดํารงอยูและปฏิบตั ติ นในทางท่ี ควรจะเปน โดยมีพื้นฐานมาจากวิถีชีวิตดั้งเดิมของสังคมไทย สามารถนํามาประยุกตใชไดตลอด เวลา และเปนการมองโลกเชิงระบบที่มีการเปล่ียนแปลงอยูตลอดเวลา มุงเนนการรอดพนจากภัย และวิกฤต เพ่ือความมนั่ คงและความยัง่ ยืนของการพฒั นา 2.2 คุณลักษณะ เศรษฐกจิ พอเพียงสามารถนํามาประยกุ ตใ ชก บั การปฏบิ ตั ติ นไดใ น ทุกระดับ โดยเนนการปฏิบตั ทิ างสายกลางและการพฒั นาอยา งเปน ขัน้ ตอน

124 3. คาํ นยิ าม ความพอเพยี งจะตองประกอบดว ย 3 คณุ ลกั ษณะรวมกัน ดงั นี้ 3.1 ความพอประมาณ หมายถงึ ความพอดี ท่ไี มนอยเกนิ ไปและไมมากเกินไป โดยไมเ บยี ดเบยี นตนเองและผอู ่นื เชน การผลติ และการบริโภคท่อี ยใู นระดับพอประมาณ 3.2 ความมเี หตผุ ล หมายถึง การตดั สนิ ใจเกี่ยวกับระดับความพอเพยี งนน้ั จะตอง เปนไปอยางมีเหตุผล โดยพิจารณาจากเหตุปจจัยที่เกี่ยวของ ตลอดจนคํานึงถึงผลท่ีคาดวาจะเกิดข้ึน จากการกระทํานนั้ ๆ อยางรอบคอบ 3.3 การมภี ูมิคุม กนั ท่ดี ใี นตัว หมายถงึ การเตรียมตวั ใหพ รอ มรับผลกระทบและ การเปล่ียนแปลงดา นตาง ๆ ทจ่ี ะเกิดขึ้นโดยคํานึงถึงความเปนไปไดของสถานการณตาง ๆ ที่คาดวา จะเกิดขึ้นในอนาคตทั้งใกลและไกล 4. เงอ่ื นไข การตัดสนิ ใจและการดําเนินกิจกรรมตาง ๆ ใหอยูในระดับพอเพียง ตองอาศัย ท้ังความรูแ ละคณุ ธรรมเปนพืน้ ฐาน กลาวคือ 4.1 เงือ่ นไขความรู ประกอบดวย ความรอบรเู กยี่ วกบั วชิ าการตา ง ๆ ทเี่ กย่ี วของอยา ง รอบดาน ความรอบคอบที่จะนําความรูเหลาน้ันมาพิจารณาใหเชื่อมโยงกัน เพื่อประกอบการ วางแผนและความระมดั ระวังในขั้นปฏิบัติ 4.2 เง่ือนไขคุณธรรม ที่จะตองเสริมสรางประกอบดวยมีความตระหนักในคุณธรรม มีความซอ่ื สตั ยส จุ ริต มีความอดทน มีความเพยี รและใชสตปิ ญญาในการดําเนินชีวติ 5. แนวทางปฏิบตั แิ ละผลท่ีคาดวา จะไดร ับ จากการนาํ ปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพยี งมา ประยุกตใช คือ การพฒั นาทส่ี มดลุ และย่งั ยืน พรอ มรับการเปล่ียนแปลงในทุกดาน ท้ังดานเศรษฐกิจ สงั คม ส่ิงแวดลอ ม ความรแู ละเทคโนโลยี

125 ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ทางสายกลาง พอประมาณ มีเหตผุ ล มภี ูมิคุมกัน ในตัวท่ดี ี ความรู คุณธรรม รอบรู รอบคอบ ระมัดระวงั ซือ่ สัตย ขยันอดทน สติปญ ญา แบงปน นาํ ไปสู เศรษฐกจิ / สงั คม / ส่ิงแวดลอ ม / วัฒนธรรม สมดลุ / พรอ มรบั ตอการเปลยี่ นแปลง ภาพที่ 12 ความสมั พนั ธข องปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง ทม่ี า : http://dpc12.ddc.moph.go.th/dpc_12/Sufficiency.html การอธบิ ายหลกั ปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพียง ยังไมเปนท่ีชัดเจนและความเขาใจยังไมถูกตอง ของบุคคลหลายฝายท้ังชาวไทยและชาวตางชาติ จึงยังมีคําถามและความคับของใจวา หากนํา แนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงไปใชจะกระทบตอการพัฒนาทางเศรษฐกิจ ทําใหวิถีชีวิตความเปนอยู อัตคัด ขาดแคลน ไมไดรับความสะดวกสบาย ที่สําคัญชีวิตน้ีจะตองยากจน ไมสามารถท่ีจะรวยได หลายคนจึงปฏิเสธแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงโดยส้ินเชิง ดังน้ันเพ่ือใหเกิดความเขาใจแนวคิด เศรษฐกิจพอเพียงอยางถูกตองถองแท จากคําอธิบายและความคิดเห็นของผูรูและผูมีประสบการณ เกย่ี วของกบั เศรษฐกจิ และการพัฒนาประเทศชาติในดา นตา ง ๆ ตอไป

126 แนวคิดที่มตี อหลกั ปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพียง ความคิดเห็นของผูทรงคุณวุฒิมากมายในสังคมไทยท่ีมีความรูและประสบการณในสาขา วชิ าชพี ดา นตา ง ๆ ท่ีมีชื่อเสยี งไดร บั การยอมรบั จากสงั คมไทย ไดแ สดงความคดิ เหน็ เกีย่ วกับหลัก ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง ซ่งึ จะไดน ําเสนอใหไ ดเรยี นรู 3 ทาน 1. ศาสตราจารย ดร.อภชิ ยั พนั ธเสน คณบดคี ณะ บริหารศาสตร มหาวิทยาลยั อบุ ลราชธานีและผอู ํานวยการ สถาบัน การจดั การเพ่อื ชนบทและสงั คม หนวยงานภายใตม ลู นิธิบรู ณะ ชนบทแหง ประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ เปน ผมู บี ทบาทสําคญั ในการ ขบั เคล่อื นปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี งใหเปนรูปธรรมทงั้ ในเชิง วชิ าการและเชิงปฏิบัติ ศาสตราจารย ดร.อภชิ ัย พนั ธเสน ไดว ิเคราะหเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเด็จพระ เจาอยูหัวในการสัมมนาวิชาการ TDRI ป 2542 โดยเนนการทําความเขาใจกระแสพระราชดํารัส ซึ่ง จําเปนตองเขาใจบริบททางการเมือง สังคมและเศรษฐกิจ (อภิชัย พันธเสน. 2542. ออนไลน) โดย สรุปดังน้ี เนื้อแทของพระราชดํารัส เรื่องเศรษฐกิจพอเพียงมุงสรางความม่ันคงทางเศรษฐกิจข้ัน พนื้ ฐานกอนการพัฒนาในข้ันที่สูงข้ึนไป ตลอดจนเนนการใชความพอเพียงเปนเคร่ืองควบคุมความ โลภของคน อันเปนผลจากการขยายตัวทางเศรษฐกิจที่รวดเร็วและอยางตอเนื่องในประเด็นสําคัญ หลกั 2 ประการ ทจี่ ะนาํ มาสังเคราะหเ ศรษฐกจิ พอเพียงในนานาทัศนะของนักเศรษฐศาสตรและการ วิเคราะหเ ศรษฐกิจพอเพียงในทัศนะของศาสตราจารย ดร.อภชิ ัย พนั ธเสน เองดวย คอื 1. เศรษฐกิจพอเพยี งในนานาทศั นะของนกั เศรษฐศาสตร สรปุ แยกแนวคดิ ได 3 กลุม 1.1 กลุม ที่เห็นวาเศรษฐกจิ พอเพียงเปน ความคดิ ทอี่ ยูเหนือแนวคิดทางเศรษฐศาสตร พิจารณาจากขอสมมติทางเศรษฐศาสตรท่ีวา ความตองการของมนุษยไมมีท่ีสิ้นสุด จึงสรุปแนวคิด พื้นฐานทางเศรษฐศาสตรเปนเรื่องท่ีเกี่ยวกับความไมพอดี การอธิบายความหมายของเศรษฐกิจ พอเพียงในสวนของความพอประมาณ จึงไมสามารถใชอธิบายในกรอบความหมายของดุลยภาพ ในวชิ าเศรษฐศาสตรได 1.2 กลมุ ท่ีมีความเห็นตรงกลาง ไดแ บงองคประกอบสําคญั ออกเปน 3 กลมุ ยอ ย คือ 1) กลุม ท่อี ธบิ ายวา ความพอดี ความเสีย่ งและการพึ่งตนเอง ท้ัง 3 สวนนจ้ี ะขาด สว นใดสว นหนึ่งไมไ ด โดยใหความหมายของแตล ะสวนดังน้ี

127 (1) ความพอดี ใหความหมายใกลเ คยี งกบั เร่อื งดุลยภาพ (Equilibrium) ในทางเศรษฐศาสตร แตเนนดุลยภาพท่ีเปนพลวัตร (Dynamic) คือ มีการปรับตัวอยูตลอดเวลา ขนึ้ อยูกับสถานการณแ ละความเหมาะสมของแตล ะบุคคล (2) ความเส่ียง คือ การสรางภูมิคมุ กันใหปลอดภัยจากความแปรผันมากท่ีสุด และมลี ักษณะท่ยี ั่งยนื (Sustainability) (3) การพ่ึงตนเอง คือ การพยายามเพ่ิมขีดความสามารถในการควบคุมปจจัย ที่กอใหเกิดความไมแนนอนตาง ๆ ในสวนที่แตละคนสามารถควบคุมไดดวยตัวเองใหมากท่ีสุด โดยใชส ติ ความรูและความเพียร ดังนั้นจึงสรุปวาส่ิงกํากับความพอดีคือ ความเส่ียง สิ่งกํากับความเส่ียงคือ การ พ่งึ ตนเอง 2) กลุมท่ีอธิบายความพอเพยี งวา มคี วามใกลเคยี งกบั ความย่งั ยนื (Sustainability) ซ่ึงเนน ใหแ ตล ะคนลดความเส่ียงเพ่ือลดตนทุนในการแลกเปล่ียนทางสังคม จาก Externality ในการ ตดั สนิ ใจของแตล ะคนที่มีตอ ผูอ่ืน 3) กลุมที่มองระบบเศรษฐกิจพอเพียงเปนเคร่ืองเสริมประสิทธิภาพโดยรวมใน จุดท่ีระบบตลาดไมสามารถเขาถึง หรือกอใหเกิดตนทุนทางการคา (Transaction Cost) ที่สูง จนเกนิ ไป 1.3 กลุมท่ีเห็นวาเศรษฐกิจพอเพียงเปนแนวคิดท่ีสอดคลองกับเศรษฐศาสตรกระแส หลกั 1) กลุมที่มองความพอเพียง เปนการดําเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจอยางพอเพียง ภายใตขอจํากัดของรายได (Budget Constraint) ประกอบกับการใชแนวทางในการบริหารความ เส่ียง (Risk Management) ที่มีการกระจายความเสี่ยงอยางสมดุล โดยจะคํานึงถึงการแลกเปลี่ยนกับ ประสิทธิภาพ คือ การไมพ่ึงพาภายนอกมากก็สามารถลดความเสี่ยงไดมาก แตจะเสียโอกาสที่จะ ไดรบั ผลประโยชนใ นแงของประสิทธิภาพท่ีไดรับเพ่มิ ขนึ้ จากการเนน ความชาํ นาญเฉพาะอยา ง 2) กลมุ ท่กี ลา วถึงระบบเศรษฐกจิ พอเพียงวา เปน การสรา งใหเกดิ ความจาํ เปนขั้น พื้นฐาน (Basic Necessity) ซ่ึงถือวาเปนการเพ่ิมขอจํากัด (Constraint) อีกขอหนึ่งในกระบวนการ Optimization หรอื การแกปญ หาหรือเลือกทางเลอื กทด่ี ที ี่สุด แนวคิดเศรษฐกจิ พอเพยี งในนานาทัศนะของนักเศรษฐศาสตรขางตน ทําใหศาสตราจารย ดร.อภิชัย พันธเสน ไดวิเคราะหและมีขอคิดเห็นโตแยง สรุปโดยรวมคือ การวิเคราะหที่ใชแนวคิด ใดเพียงแนวคิดเดียว การใหความหมายเพียงมุมใดมุมหน่ึงและการแยกประเภทท่ีไมครอบคลุมใน

128 แงมุมอ่ืน ๆ ที่สามารถจะวิเคราะหตีความไดอยางชัดเจนนัก ดังนั้นจึงไดมีการวิเคราะหตามทัศนะ ของตนเอง ดังน้ี 2. การวิเคราะหเศรษฐกิจพอเพียงในทัศนะของ ศาสตราจารย ดร.อภิชัย พันธเสน กลาว ในบทสรุปวา เศรษฐกิจพอเพียงโดยเน้ือแทก็คือ พุทธเศรษฐศาสตรซ่ึงเปนปรัชญาท่ีช้ีถึงแนวการ ดาํ รงอยูและปฏบิ ัติตนของประชาชนในทกุ ระดบั ใหด าํ เนินไปในทางสายกลาง เพ่ือใหเกิดมุมมองที่ชัดเจนเก่ียวกับแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงท่ีสอดคลองกับจริยธรรมจะ ไดนําเสนอทศั นะของ ศาสตราจารย ดร.ชัยอนันต สมุทวนชิ และฉลองภพ สสุ ังกรก าญจน 2. ศาสตราจารย ดร.ชยั อนนั ต สมทุ วนิช เกิดเมื่อวันท่ี 23 กมุ ภาพนั ธ 2487 ดาํ รงตําแหนงสาํ คญั หลายตาํ แหนงทางสังคม เชน อดีตผูบังคบั การวชิราวธุ วิทยาลัย อดตี ตุลาการศาล รฐั ธรรมนญู เปนตน ศาสตราจารย ดร.ชัยอนันต สมทุ วนชิ ไดนําเสนอบทความ เรื่องทฤษฎใี หม : มติ ิที่ยง่ิ ใหญท างความคิด โดยมีความเห็นวา ทฤษฎใี หม หรอื แนวคดิ เศรษฐกิจพอเพยี งของพระบาทสมเด็จ พระเจาอยหู วั มคี วามแตกตา งจากแนวคิดทฤษฏตี ะวนั ตก โดยเปน หลกั การท่ีใหค วามสนใจและไมแ ยกมนุษยออกจากคุณงามความดี หรอื จรยิ ธรรม สงิ่ รอบขางตอง พึ่งพิงอาศัยกนั จึงสรปุ วา ทฤษฎีใหมเ ปน หลักการและวธิ ีการใหมท ย่ี ง่ิ ใหญทางความคดิ 9 ประการ (ชัยอนนั ต สมุทวนชิ . 2541. ออนไลน) ดังนี้ 1. เปน แนวคดิ แบบพหนุ ยิ มมคี วามหลากหลายผสมผสานกันไป เชน มองความพอเพียง พออยูพอกิน เปนเปาหมายหลักของการพัฒนา ไมยึดติดตํารา สามารถประยุกตไดตามความ เหมาะสมกบั แตละสถานที่ 2. เปน แนวคดิ ท่ีกาวพนแนวความคดิ แบบวิภาษวิธ(ี Dialectical)ท่ีมีลกั ษณะการปะทะกนั ของสง่ิ สองส่ิงเม่ือปะทะกันแลวยอมทําใหเกิดการปรับเปล่ียนไปเปนอยางใดอยางหน่ึง สุดทายเกิด ผูชนะและผูแพ ซ่ึงเปนเหตุแหงความขัดแยงและทําลาย แตทฤษฎีใหมมองเห็นถึงการดํารงอยูของ ส่ิงที่แตกตางกัน การพึ่งพาอาศัยกันภายใตจริยธรรมของความสามัคคี มีเมตตาเปนการอยูรวมกัน ของความแตกตา งอยางสนั ติ 3. เปน แนวคดิ ท่ปี ฏิบตั ิได มใิ ชเ ปนเพยี งทฤษฎลี อย ๆ โดยมกี ารจดั ลําดับข้ันตอนในการ ปฏิบัติ ขั้นตนเปนการจัดสัดสวนทางการผลิตที่เหมาะสม ข้ันสองเปนการจัดการแบบรวมพลัง รวมมือกันทุกระบบภายในชุมชนเอง ข้ันท่ีสามระดมทรัพยากรภายนอกชุมชน แตละฝายไดรับ

129 ผลประโยชนรวมกัน พึ่งพากันอยางสมดุล กลาวสรุปคือ ข้ันที่หน่ึง พ่ึงตนเองได ข้ันที่สองชุมชน เปนอสิ ระ ขั้นท่ีสาม พ่ึงพาอิงกับโลกภายนอก 4. เปน ทฤษฎที ม่ี คี วามงา ยไมซ ับซอน สามารถนําไปทาํ ใหเหน็ ผลจริงได 5. เปนทฤษฎที ่เี กดิ จากประสบการณของไทยบนพน้ื ฐานวฒั นธรรมไทย 6. เปนแนวคดิ ท่ีสอดคลอ งกับสถานการณของสงั คมไทยทก่ี ําลังประสบปญหาอยู 7. เปนแนวคิดที่แฝงไวซ่งึ ปรัชญาในการดาํ รงชีวติ และดํารงชาติดวย เปนทฤษฎีแบบองค รวม เพราะมีหลายมิติ เศรษฐกิจ วฒั นธรรมและปรชั ญา การดํารงชีวิต 8. เปนแนวคดิ ที่มพี ลังในการกระตุนใหผยู ากไรม ีพลัง เขา ใจความเปน จรงิ ผปู ฏิบตั ิมี ความสขุ ไดตามอตั ภาพ เขาใจหลักความสนั โดษ 9. เปน แนวคิดท่ีปลอดการเมอื ง ผลประโยชนแ ละอุดมการณ มีลักษณะเปน สากล 3. ฉลองภพ สสุ งั กรก าญจน อดตี รฐั มนตรวี า การ กระทรวงการคลัง ในสมยั รฐั บาลของพลเอกสรุ ยุทธ จุลานนท และเคยตาํ รงตาํ แหนง สําคัญหลายตาํ แหนง เชน ประธานสถาบัน ทีดีอารไอ กรรมการนโยบายเพอื่ เสถยี รภาพและความม่นั คงทาง เศรษฐกจิ ในรัฐบาลของนายบรรหาร ศิลปอาชา เปน ท่ีปรกึ ษา นายกรฐั มนตรีดา นเศรษฐกิจและการตางประเทศในรัฐบาลของ พลเอกชวลิต ยงใจยทุ ธ และเปนกรรมการคณะกรรมการ พฒั นาการเศรษฐกจิ และสังคมแหงชาติ (สภาพฒั นฯ ) เปน ตน ฉลองภพ สุสังกรกาญจนไดแสดงความคิดเห็นตอปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงวา เปน ปรัชญาท่ีสอดคลองกับแนวคิดของเศรษฐศาสตรกระแสหลักและไดอธิบายองคประกอบแนวคิด เศรษฐกิจพอเพยี ง 2 องคป ระกอบ ไดแ ก 1) ความพอประมาณ 2) กับความมเี หตผุ ล (ฉลองภพ สสุ งั กรก าญจน. 2542. ออนไลน) ดงั น้ี 1. ความพอประมาณ เปน องคประกอบของปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง ซึ่งสามารถนําไป อธิบายตามแนวคิดของอรรถประโยชน (Utility Function) หมายถึง ความพึงพอใจจากการบริโภค ของผูบริโภค กลาวคือ เศรษฐศาสตรจะสมมติวา ผูบริโภคมีความพึงพอใจในการบริโภคที่ พอประมาณ โดยความพึงพอใจในการบริโภคหนวยสุดทายจะลดลง เม่ือมีการบริโภคเพ่ิมขึ้นที่ เรียกวา กฎการลดนอยถอยลงของอรรถประโยชน (Diminishing Marginal Utility) ในขณะเดียวกัน ความไมพอประมาณที่มีลักษณะของความตองการท่ีเพ่ิมมากขึ้น (Increasing Marginal Utility) ซึ่ง อาจมีสาเหตุมาจากการเปรียบเทียบกับระดับการบริโภคของผูอ่ืน เชน การเอาอยาง (Emulation) ความอิจฉาริษยา (Envy) ทําใหขาดความพอประมาณไดทั้งส้ิน ปญหาตามมาคือ การใชทรัพยากร

130 ไมเกิดประสิทธิภาพสูงสุด ระบบเศรษฐกิจไมเคลื่อนท่ีเขาสูจุดดุลยภาพ (Unstable Equilibrium) ตลอดจนปญหาระบบเศรษฐกจิ มีจดุ ดลุ ยภาพหลายจดุ (Multiple Equilibriums) 2. ความมีเหตผุ ล ไดนาํ มาอธิบายดวยแนวคดิ ของพฤตกิ รรมความมีเหตุผล (Rational Behaviour) ในทางเศรษฐศาสตร คือ ถาบุคคลมีความรู ความเขาใจและความรอบคอบ ในการ ตัดสินใจแลว พฤติกรรมทางเศรษฐศาสตรของแตละคนจะนําไปสูผลรวมท่ีมีการใชทรัพยากรทาง เศรษฐกจิ อยางมีประสิทธิภาพสงู สุด ในทางตรงขา มพฤติกรรมทไ่ี มมีเหตุผล ขาดความรู ความเขา ใจ และความรอบคอบ จนดูเสมือนไรเหตุผล เชน พฤติกรรมความเสี่ยงของนักลงทุนที่มีลักษณะ เสมือนแมลงเมา บินเขากองไฟ เปน เหตุใหเ กดิ ปญ หาทางเศรษฐกิจตามมาในทส่ี ุด อยา งไรกต็ ามการ อธิบายของแนวคิด Rational Behaviour ทางเศรษฐศาสตรไมไดพิจารณาถึงมิติทางคุณธรรมในการ ตัดสินใจของแตละบุคคล จึงใหคําอธิบายท่ีแคบไมครอบคลุมความหมายของความมีเหตุมีผลอยาง เพยี งพอ การนําแนวคดิ ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี งไปประยุกตใ ช ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเปนไดท้ังหลักการ แนวคิดและวิธีการที่อาศัยเงื่อนไขที่เชื่อม ความสัมพันธระหวางองคความรูกับคุณธรรม นํามาประยุกตใชบริหารจัดการในเร่ืองตาง ๆ ซ่ึง สามารถนํามาใชไดกับธุรกิจขนาดกลางและขนาดใหญระดับประเทศ ระดับชุมชน หรือใชในการ ดําเนินชีวติ ของบคุ คล ลว นเกดิ ประโยชนตอ เศรษฐกจิ สังคม สิ่งแวดลอมและวัฒนธรรม ดังตัวอยาง ของวิถีชมุ ชนพอเพียงหมบู านอินแปงและบริษัทเครือปนู ซิเมนตไ ทย ดังตอไปน้ี 1. ชุมชนพอเพยี งอินแปง มกี รณศี กึ ษาท่ีนาสนใจของหลกั คิดในการหนั กลบั มาทบทวน และพ่ึงพาตนเองของคนในชุมชนดวยหลักเศรษฐกิจพอเพียง สามารถสรุปเน้ือหาพอสังเขป (เสรี พงศพศิ . 2552 : 16-25) ดังตอ ไปน้ี บานบัว อําเภอกุดบาด จังหวัดสกลนคร ณ ชายขอบหมูบานจะเห็นปายปกขนาดเขื่องวา “อินแปง มหาวิทยาลัยชีวิต สถาบันการเรียนรูเพื่อปวงชน” ไดเกิดขึ้นเมื่อปพ.ศ. 2530 เปนการ รวมตวั กนั ของเครือขายชุมชนท่ีมาจากพ้ืนท่ีสกลนคร อุดรธานี กาฬสินธุและมุกดาหาร รวมกวา 80 ตําบล เกือบพันหมูบาน มีสมาชิกกวาแสนคน ชุมชนน้ีตั้งอยูในพื้นที่ภูพานที่อุดมสมบูรณดวยปา แหลงอาหารและทรัพยากร แตชาวบานกลับยากจนขนแคน ขาวไมพอกิน หนี้สินลนพนตัว เมื่อได เขา ไปสาํ รวจพนื้ ที่พบวา ปาถูกถางโลง เตียน เพ่ือนําที่ดินไปปลูกมันสําปะหลังในปพ.ศ.2513 ปแรก ชาวบา นรวยกันถวนหนา ตอมาราคามันสําปะหลังเร่ิมตกลงเรื่อย ๆ ชาวบานก็ขยายพ้ืนที่ถางปาเพ่ือ เพิ่มพ้ืนที่เพาะปลูก โดยหวังวาจะสามารถชดเชยราคามันสําปะหลังที่ตกลงไดและหวังวาราคาจะดี ข้นึ จะสามารถใชห นี้สินทีพ่ อกพนู ใหล ดลงได

131 แตผลที่เกิดข้ึนจริง คือ ความหวังและความฝนท่ีไมอาจเปนจริงได แมวาการพัฒนา โครงสรางพื้นฐานจะเขาสูหมูบาน ถนน ไฟฟา ธนาคารเพ่ือการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธกส.) ซึ่งมาพรอมกับลัทธิบริโภคนิยม อันเปนจุดเร่ิมตนของการลมสลายทางเศรษฐกิจและสังคม เพราะทําใหวิถีชีวิตชุมชนเดิมที่อยากกินเห็ดเขาปา อยากกินปลาลงหนอง ไดเปลี่ยนไป คนเริ่ม ตองการเงนิ ขายปอขายมันสาํ ปะหลังแลว ไมพ อกินและไมพอใชหน้ี สิ่งสําคัญของความลมเหลวใน อินแปงคือ การสงเสริมการพัฒนาท่ีถูกกําหนดมาจากภายนอก แตเม่ือเปล่ียนจากการเปนผูรับมา เปนผูเรียนรูรวมกัน มาแลกเปล่ียนประสบการณ มาชวยการวิเคราะหทําใหชาวบานเร่ิมเขาใจถึง สาเหตุความยากจนไมใชเพราะจนทรัพยากร แรงงาน รวมท้ังเงิน แตส่ิงท่ีจนคือ ปญญา ดังน้ัน สถานการณจนปญญาเกิดจากการขาดโอกาสการเรียนรู ท่ีถูกปลอยไปตามบุญตามกรรมท่ีหมายถึง การเรยี นในโรงเรียน ตามสถาบันการศึกษา หรือการจัดใหเขารับการอบรม ซ่ึงเปนลักษณะของการ ยัดเยียดความรูและความตองการที่มาจากภายนอก เชน นโยบายของรัฐ หนวยงานเอกชนและ นกั วชิ าการ ยิง่ เรยี นก็ดูเหมอื นยิ่งโง ถกู เอารดั เอาเปรียบและถกู ครอบงาํ ชาวบานบัวเริ่มหันกลับมาทบทวนตนเองและมีมุมมองใหมที่แตกตาง เริ่มสรางวิสัยทัศน ภาพฝน ดังท่ีพอเล็ก กุดวงศแกว ประธานอินแปงคนแรกบอกไววา วิสัยทัศนตามภาษาชาวบาน หมายถงึ “สงชอด” คอื มองทะลุดว ยปญ ญา คนอนิ แปงมคี วามฝน และไดส รางฝนน้นั ใหเ ปนความจรงิ โดยฝนของอินแปง คือ มี ธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ ปจจัยพ้ืนฐานท่ีพอเพียง จึงเริ่มดวยการยกปามาไวที่บาน อยากกินอะไรก็ เอามาปลูกในสวนของตนเอง เปลี่ยนไรมันสําปะหลังเปนสวนท่ีเต็มไปดวยพืชผัก ไมผล ไมใช นานาพรรณ ในท่ีสุดสามารถมีเหลือกิน ขายไดมีเงินใชหน้ีสิน รายจายลดลง รายไดเพิ่มขึ้น สิ่งท่ี คนพบคือ ภูมิปญญาบรรพบุรุษเกี่ยวกับธรรมชาติท่ีวาแมเปนผูใหชีวิต แมธรณี แมน้ํา แมโพสพ เรา เล้ียงดูแมใหดี แมก็ใหชีวิตเราอยางพอเพียง นั่นเปนสิ่งที่คนอินแปงไดเรียนรูและคนพบดวยการใช ปญญานําหนาเงิน ไมเอาเงินไปสรางโครงการแบบเดิมเม่ือเงินหมดก็เลิก รอเงินใหมโครงการคอย เริ่มใหมและยังมีความเชื่อที่วา สังคมไทยไมไดอับจนและสิ้นหวัง ส่ิงที่ตองการมากท่ีสุดคือ ปญญา ที่มาจากกระบวนการเรียนรูท่ีถูกตองเหมาะสม อันไดแก ทุนทางปญญาท่ีเกิดจากการเรียนรูรวมกัน ในการปฏิบัติ เอาความรูท้ังภายในและภายนอกมาจัดการใหการอยูรวมกันระหวางคน คนกับ ธรรมชาติและระหวางชุมชนกับโลกภายนอกอยางรักษาสมดลุ รวมกนั คนอินแปง สรุปประสบการณนี้วา “อินแปงอยูอยางมีศักดิ์ศรีและมีกินตลอดชีวิต” อยู อยางมีศักดิ์ศรี หมายถึง คนอินแปงมีความภูมิใจและเช่ือมั่นในตัวเอง เชื่อวาไดเดินมาถูกทางแลว รู วาจะไปไหน ไปทางใดและไปอยา งไร

132 กรณีศึกษาอินแปงมีความสอดคลองกับแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงท่ีเร่ิมตนจากการเรียนรู และเขาใจตนเองกอนเปนอันดับแรกและใชสติปญญาในการคิดหาสาเหตุของปญหาและแกปญหา ดวยตนเองอยางมีหลักคิด ใชการเรียนรู แลกเปล่ียนประสบการณ ถึงภูมิปญญาบรรพบุรุษท่ีมีของ ชุมชน ท่ีสําคัญคือ การยอมรับตัวตนของชุมชนอินแปงไมใหถูกครอบงําดวยลัทธิบริโภคนิยมท่ี ทําลายพื้นฐานวิถีชีวิตเดิมของชุมชน ความตองการเงินและใชเงินนําหนาทุกอยางในการซ้ือหาวัตถุ มาสนองความโลภที่มีมากข้ึนเรื่อย ๆ จนสรางหน้ีสินและไมสามารถท่ีจะจายชําระไดทําใหมีหน้ี เพ่ิมพูนมากขึ้น ดังน้ันการใชปญญาในคร้ังนี้คือ การรูจักประมาณตนเองของคนอินแปง หากไม หยุดความตองการท่ีฟุงเฟอฟุมเฟอย จะตองทําลายทรัพยากรในชุมชนทุกอยางเพื่อนําไปขายใหได เงินมาซ้ือวัตถุท่ีตองการ การที่คนอินแปงสามารถตระหนักถึงความจริงนี้ จึงทําใหชุมชนสามารถ ใชเหตุผลในการคิดพิจารณาปญหาและหาทางแกไขไดอยางถูกตอง เปล่ียนจากการพ่ึงพาภายนอก มาเปนการพ่ึงพาตนเอง ใชหลักสายกลาง ใชภูมิปญญาของตนเองและทรัพยากรที่อุดมสมบูรณของ ชุมชนในการปลูกเพื่อกินเพ่ือใชเอง รูจักแบงปน ทําบุญและนําสวนที่เหลือออกขายเปนรายได การ กระทําดังกลาวทําใหชุมชนมีภูมิคุมกันที่เขมแข็งท่ีสามารถใชปญญา ความรูความสามารถและ คุณธรรม ใหเกิดการพึ่งพาตนเองได ซ่ึงทําใหชุมชนอินแปงสามารถพัฒนาและอยูรอดอยางย่ังยืน จึงเปน ความภมู ิใจในความเปน อยูอยางมีศกั ดิศ์ รีและมีกนิ ตลอดชวี ิตของคนในชมุ ชนอนิ แปงนัน่ เอง 2. บริษัทเครือปนู ซเิ มนตไทย ไดน าํ แนวคิดเศรษฐกิจพอเพยี งมาใชใ นการพฒั นาเก่ยี วกบั ทรัพยากรมนุษยขององคกร (HR แบบพอเพียงฉบับศึกษาเครือซิเมนตไทย. ออนไลน. 2554) บริษัทปูนซิเมนตไทยเปนองคกรเกาแกขนาดใหญ เปรียบเสมือนเปนสัญลักษณทางเศรษฐกิจของ ประเทศ จากกรณีศึกษา \"สราง-รับ-พัฒนา-รักษาคนอยางไรตามหลักปรัชญา” โดยเร่ิมจากการ คนหาตัวเองใหเจอและเนนกระบวนการ จนเปนที่ยอมรับวา บริษัทเครือซินเมนตไทยมีความโดด เดนดานการบริหารทรัพยากรมนุษยเปนที่ยอมรับของสถาบันตาง ๆ ดวยหลักการท่ีนาสนใจ คือ “ยนื หยดั ในหลักการ ทํางานอยา งมปี ระสิทธภิ าพ สามารถปรบั ตวั ไดอ ยางตอเน่ืองและรบั ผิดชอบตอ ชวี ติ และสงั คม” นอกจากน้ียังมีปรัชญาการทํางาน 4 ขอ ไดแก 1) ต้ังม่ันในความเปนธรรม 2) มุงม่ันใน ความเปนเลศิ 3) เชอ่ื มน่ั ในคุณคาของคนและ 4) ถือมนั่ มคี วามรบั ผิดชอบตอสงั คม ความทาทายขององคกรน้ีคือ การกาวสูการเปนธุรกิจท่ีจะกาวสูการแขงขันระดับภูมิภาค โดยไดพ สิ ูจนตัวเองวา เปนองคกรพอเพียงและงาน HR มีอยูจริงและไดท ําสําเร็จมาแลวอยางงดงาม ดงั จะไดพจิ ารณาตามหลักการความพอประมาณ ความมีเหตุผลและความมภี มู คิ ุมกนั ตอ ไป

133 2.1 พอประมาณ ทั้งงานและคน คือ ความพอดี ไมมาก หรือนอยจนเกินไป มุง ประโยชนระยะยาว ความพอประมาณของเครือซิเมนตไทย เร่ิมตนขั้นวางแผนกําลังคน จํานวน พนักงานเทาที่จําเปน จัดคนเขาทํางานใหเหมาะสมกับงาน มีแผนการโยกยายเพ่ือสรางโอกาสและ พัฒนาคนใหมีความกาวหนาในอาชีพและคํานึงถึงการรักษาเทคโนโลยีและความรูเฉพาะของธุรกิจ อยางเขมงวด สวนการบริหารคาจางและสวัสดิการ บริษัทจะเนนความสมดุลและสนองตอบ ผลประโยชนอ ยา งเปนธรรมแกท ุกฝาย ทง้ั ผถู ือหนุ ลูกคา และพนักงาน สําหรับพนักงานบริษัทจะกําหนดฐานเงินเดือนและโครงสรางคาจาง โดยมุงเนน 2 สวน ไดแก 1) ความเปน ธรรมในองคกร เชน เงินเดือนในแตละงานจะมีขั้นระหวางกัน ไมหางมาก จนเกนิ จริง 2) อา งอิงราคาตามตลาด โดยทาํ การเปรยี บเทยี บกบั กลุมบรษิ ทั ชนั้ นําในเมอื งไทย ท้ังใน และตางอุตสาหกรรมเดียวกันอยางสมํ่าเสมอ เพื่อเปนฐานในการกําหนดคาจางและสวัสดิการที่ เหมาะสมเปนธรรม ดังน้นั เม่ือพิจารณาแลวอัตราคา จางของเครือซเิ มนตไทยจะไมต ่าํ หรือสูงเกินไป และดูแลจัดสวัสดิการท่ีเหมาะสมแกพนักงาน เนนครอบครัวและสุขภาพของพนักงาน โดยไมตอง รอใหเ รียกรอ ง 2.2 มเี หตผุ ล การสรรหาของปูนซเิ มนตไ ทย คือ สรรหาคนดี คนเกง คณุ ภาพสงู และ ซ่อื สัตย เพอื่ ใหสอดรับกบั วัฒนธรรมองคก รดานคุณภาพและคุณธรรม เร่ิมจากดานแรกจะตองผาน การประเมินดวยกิจกรรม CCC : Cement Thai Career Choice โดยเปดโอกาสใหนักศึกษาชั้นปที่ 4 จากทุกมหาวิทยาลัยสมัครและเขารวมทํากิจกรรม Group Selection มีการทดสอบดานจิตวิทยา ภาษาอังกฤษ คอมพิวเตอร เพ่ือใหไดคนดีและคนเกงมาทํางาน นับไดวาเปนการเปดโอกาสใหท้ัง สองฝายไดเรียนรูซ่ึงกันและกันระหวางองคกรกับผูสมัคร บริษัทจะมีเวลาในการพิจารณาคนที่ เหมาะกับงานและองคกร ขณะท่ีผูสมัครก็สามารถพิจารณาไดวาตนเองเหมาะสมกับบริษัทหรือไม เมือ่ ท้งั สองฝายตางไดเรียนรูก ันและเขาใจความตอ งการของตนเอง ก็สามารถเลือกส่ิงที่เหมาะสมใน การท่จี ะทาํ งานรว มกันตอ ไปในระยะยาว การบริหารคนภายในองคกร ใชระบบคณะกรรมการ (Management Development Committee : MDC) ประกอบดวยผูบริหารระดับสูง กรรมการผูจัดการใหญเปนประธาน ผูจัดการ ใหญของธรุ กิจและผชู ว ยผูจัดการใหญเปน กรรมการ คณะกรรมการจะมีการประชุมเปนประจํา โดย ทําหนาที่พิจารณาเพ่ิมเงินเดือน เลื่อนตําแหนงใหพนักงาน โดยใชระบบคุณธรรมในการประเมิน ผลงานพิจารณาผลงาน ระดับความสามารถและศักยภาพของพนักงาน ตลอดจนจัดสรรสวัสดิการ หาหลักสูตรเพิ่มพูนความสามารถใหพนักงาน การอนุมัติทุกอยางตองผานฉันทามติของ คณะกรรมการ

134 หลกั การสรางคนของเครือซเิ มนตไ ทย จะเนน สงเสริมพนักงานจากภายใน ไมจางคน นอกเขามาเปนผูบริหาร เวนแตบริษัทมีความจําเปนเน่ืองจากพัฒนาคนรองรับในตําแหนงไมทัน เนนการจางระยะยาวและสงเสริมใหพนักงานมีความกาวหนาในอาชีพ(Career Development and Promotion from Within) นอกจากน้ียังพัฒนาพนักงานใหกาวหนาไปพรอมกับการเติบโตของ บริษัท ดวยวิธีการหมุนเวียนงานเปนระยะ ๆ ทําใหพนักงานสามารถทํางานทดแทนกันได อดีตท่ี ผานมาบรษิ ทั เคยใหค วามสาํ คัญระบบอาวโุ สและเล่อื นตําแหนง ตามอายุงาน แตปจจุบันไดปรับเปน การบริหารแนวใหมท่ีเนนบุคลากรที่มีความสามารถ(Talent Management) เปนแนวคิดหน่ึงที่จะ สรางความผกู พันระหวา งองคกรกับพนกั งานที่มีความสามารถ 2.3 มภี มู ิคมุ กัน จะเหน็ วา เครือซิเมนตไทยหลุดพนจากภาวะวิกฤตเศรษฐกิจ ป 2540 ไดอยา งรวดเร็ว เพราะความมีคณุ ภาพ ความมวี ินัยและรวมมอื รวมใจของพนักงาน ซง่ึ เปนผลพวงมา จากการบมเพาะอยา งตอเน่ืองในเรื่องการสรางคนจากภายใน แมวาขณะนั้นบริษัทจะประสบปญหา อยางหนกั แตบรษิ ัทไมเคยลดกิจกรรมดานพฒั นาพนักงานแมแตห วั ขอเดียว เพราะเช่ือวาการพัฒนา เปนการเตรียมพรอมเพ่ือการเติบโตของบริษัทในอนาคต โดยมีโครงการเตรียมความพรอมต้ังแต การพัฒนาภาวะผนู าํ อยางตอ เนอื่ ง กรณตี ัวอยา งของบรษิ ทั เครอื ซเิ มนตไทยที่เปนองคกรธุรกิจขนาดใหญของประเทศ ก็ ยงั ประยกุ ตปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช ดวยเงอื่ นไขความรูคคู ณุ ธรรม ซ่ึงยึดมั่นในการพัฒนาคน เพราะเชื่อวา เม่ือคนพรอมดวยความรูความสามารถแลว ยังตองเปนคนที่มีคุณธรรมจริยธรรมท่ี ถูกตองดีงาม ซื่อสัตยสุจริต มีระเบียบวินัย รับผิดชอบ ตรงตอเวลา อดทน มัธยัสถ เรียบงาย มีความ เพยี รและใชสตปิ ญ ญาในการทาํ งาน ฉะนนั้ เง่อื นไขของพฤติกรรม 2 ดานของบคุ ลากรจะทําใหใ น เครือซิเมนตไ ทยเกิดขอ ไดเปรยี บในการแขง ขนั เชิงธรุ กิจ ดังน้ันหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงสามารถท่ีจะนําไปประยุกตใชไดกับทุกองคกรและ ทุกขนาด เชน ธุรกิจขนาดเล็ก ขนาดกลางและขนาดใหญ องคกรระดับชุมชนทองถ่ิน ประเทศชาติ ตลอดจนระดับปจเจกบุคคล ซ่ึงจะทําใหการดํารงชีวิตอยูในสายกลางของความพอเพียง ชีวิตก็จะ พบแตความสุขและความเจริญที่ไมเดือดรอนและเกิดการเบียดเบียนซ่ึงกันและกัน เหมือนกับธุรกิจ ในระบบทุนนิยมเสรี ท่ีเขาลักษณะของปลาใหญกินปลาเล็ก มือใครยาวสาวไดสาวเอา ซ่ึงปญหา ตามมากเ็ ปนดังกรณกี ารยดึ ครองตลาดทนุ วอลสตรีทส (Occupy Wall Street) เปน ตน การนาํ แนวคิดปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี งไปใชใ นระดบั บคุ คล การดําเนินชีวิตประจําวันดวยคําวา รูจักพอ เปนการดําเนินชีวิตตามหลักสายกลาง รูจัก ประมาณตนเอง ตามกําลังความสามารถในการหามาไดและการใชไปอยางมีเหตุผลไมฟุงเฟอ หรือ

135 ใชอยา งอัตคดั จนทําใหต นเองไดร บั ความยากลาํ บาก การใชช ีวติ สายกลางนจี้ ึงทาํ ใหเกดิ ภูมคิ มุ กนั มี ชีวิตมั่นคงในระยะยาว ตามท่ีคนสวนใหญคิดวาการมีชีวิตที่พอเพียงเปนเพราะมีฐานะยากจน หรือ เหมาะสมกบั คนยากจนเทานน้ั ซึ่งแทจริงแลวเปนความเขาใจที่คลาดเคลื่อน หากจะยกตัวอยาง ของ 2 อภิมหาเศรษฐีระดับโลกผูย่ิงใหญ เชน บิลเกตส และวอรเรน บัพเฟตต หลายคนคงจะเคยไดยิน ช่อื เสยี งและไดเ คยอา นประวตั ิที่นา ชืน่ ชมของนักธรุ กจิ ทีป่ ระสบผลสําเร็จในชวี ิต เปนคนท่ีรวยที่สุด และท่ีสาํ คญั เปนคนที่มีใจบุญสุนทานท่ียิ่งใหญอีกดวย ดังน้ันเราจะเห็นวาแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง สามารถนําไปใชไดในระดับบคุ คลนน้ั เปน จริงเพียงใด ภาพท่ี 13 วอรเรน บัพเฟตตแ ละบลิ เกตต ที่มา : http://www.munjeed.com/news_detail.php?id=21755 แงมุมหนง่ึ ของการใชชวี ติ พอเพยี งของวอรเรน บัพเฟตต (Warren Buffett) นักธุรกจิ ชาว อเมรกิ นั เกิดเมือ่ ปค .ศ.1930 เปน นกั ลงทนุ ตัง้ แตว ยั เดก็ อายุ 11 ป สามารถซ้ือไรเล็ก ๆ ไดเมื่ออายุ 14 ป ดวยเงินเกบ็ จากการรับจางสง หนงั สอื พิมพ ใชชีวิตทผ่ี านมาถงึ ปจ จุบนั ในบานเลก็ หลังเดิมขนาด 3 หองนอน ท่ีซ้ือหลังแตงงาน ในบานหลังนี้มีทุกส่ิงที่ตองการแมจะไมมีรั้วกําแพงลอมรอบ นอกจากนี้ยังขับรถไปไหนมาไหนตวยตนเอง ไมมีคนขับรถ ไมมีคนคุมกัน ไมเคยเดินทางดวย เครื่องบินสวนตัว แมจะเปนเจาของบริษัทขายเคร่ืองบินสวนตัวท่ีใหญที่สุดในโลกและมีบริษัทใน เครือ 63 บริษัท โดยวอรเรนเขียนจดหมายถึงซีอีโอของบริษัทเหลาน้ีปละฉบับ เพ่ือใหเปาหมาย ประจําป ไมเคยนัดประชุม หรือโทรคุยกับซีอีโออยางเปนประจําและใหกฎทองแกซีอีโอไว 2 ขอ คอื กฎขอ 1 อยาทําใหเ งินของผูถอื หุนเสียหายและกฎขอ 2 อยาลมื กฎขอ 1 การใชช วี ิตประจาํ วนั เม่ือกลับถงึ บา นพกั ผอน ทาํ ขา วโพดค่ัวกิน ดูโทรทศั น ไมสมาคมกับ พวกไฮโซ ไมใชโทรศพั ทมอื ถือ ไมมีคอมพิวเตอรบนโตะทํางานและยังไดแนะนําเยาวชนคนหนุม คนสาวใหหลีกหางจากบัตรเครดิตและลงทุนในตัวเอง ดังน้ันเราจะเห็นภาพสองดานของ วอรเรน บัพเฟตต ในฐานะของผูที่เกิดและดําเนินชีวิตอยูในระบบทุนนิยมเสรี แตการใช

136 ชีวิตประจําวันของเขาทั้งในการดําเนินธุรกิจและชีวิตสวนตัวกลับตรงขามกับระบบทุนนิยมส้ินเชิง เพราะภาพท่ีปรากฏเปนการใชชีวิตอยางพอเพียงที่สามารถใชศักยภาพของตนเองอยางเต็มท่ีและมี คุณธรรม เชน การใหขอ คิด ดี ๆ แกส งั คม การทาํ ตัวเปน แบบอยา งทีด่ ี การเปนผูกตัญูของวอรเรน ทุกคร้ังที่กลาวถึงความสําเร็จของตนเองก็จะพูดถึงศาสตราจารยเบนจามิน เกรแฮม อาจารยที่เขาได ศึกษาปรัชญาการลงทุนดวย ตลอดจนการเอ้ือเฟอแบงปนดวยการบริจาค 85 % ของทรัพยสินใน บริษัท ประมาณ 31,000 ลานดอลลาร จนไดขอสรุปท่ีวา วอรเรน บัพเฟตต มองทะลุวัตถุนิยมและ เห็นความหมายที่แทจ ริงของชีวิต สําหรับ บิล เกตต (Bill Gates) หรือชื่อเต็มวา วิลเลียม เฮนรี เกตส ที่สาม เปนนักธุรกิจ ชาวอเมริกันอีกคนหน่ึง เกิดเมื่อปค.ศ.1955 บิล เกตส ครองตําแหนงอภิมหาเศรษฐีหมายเลข 1 ของ โลกมา 12 ปต ดิ ตอกัน เพราะมที รพั ยสนิ กวา 50,000 ลา นดอลลาร( ประมาณ 2 ลานลานบาท) และได เกษียณจากงานประจําที่ไมตองไปทํางานทุกวัน เม่ืออายุเพียง 50 ป ขณะที่ยังมีสุขภาพสมบูรณ โดย ทุมเทเวลาสวนใหญใหกับมูลนิธิเพื่อการกุศลที่เขาและภรรยาตั้งข้ึน ชื่อวา Bill & Melinda Gates Foundation มูลนิธินี้มีคําขวัญวา Bringing innovations in health and learning to the global community หมายถึง เพอ่ื นาํ นวัตกรรมดา นสุขภาพและดา นการเรียนรไู ปสูชมุ ชนโลก (ไสว บุญมา. 2552. ออนไลน) คําขวัญนี้สะทอนความต้ังใจที่ตองการจะใชสมบัติสวนใหญและความรู ความสามารถของเขาชวยขจัดโรครายในโลก โดยสนับสนุนโครงการตาง ๆ 10,500 ลานดอลลาร 30 % บริจาคใหโครงการในสหรัฐ 70 % บริจาคใหโครงการในประเทศตาง ๆ กวา 100 ประเทศ โดยเฉพาะโครงการเพ่ือขจัดโรคราย เชน เอดส มาลาเรีย วัณโรคและเพ่ือปลูกฝ ฉีดยาใหเด็กเกิด ใหมในประเทศดอ ยพัฒนา นอกจากนี้ บิล เกตส เปนคนประหยดั ในการใชจายสวนตัว แตเต็มที่กับ การใหแกส งั คมและรกั บา นเกิดอยางสดุ ซ้ึง จึงไดยา ยสํานักงานใหญข องบรษิ ทั ไปตงั้ ในยา นบา นเกิด ท่ีเปนเมอื งเลก็ ๆ จากนน้ั ไดชวยพฒั นาจนเปน เมอื งชั้นนาํ ตัวอยา งของมหาเศรษฐโี ลกทง้ั 2 ที่ใชช ีวติ อยา งพอเพียงสามารถเปนแบบอยางสะทอนถึง หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ท้ังในแงของการบริหารองคกรและสวนตัวซึ่งเปนปรัชญาท่ี สอดคลองกับจริยธรรมทางธุรกิจของผูบริหารท่ีประสบความสําเร็จระดับโลก ที่สามารถนํามาเปน แบบอยางไดท้ังกับบุคคลที่อยูในวงการเดียวกัน หรือบุคคลทั่วไปท่ีจะนํามาเปนบุคคลตัวอยางที่ สรา งแรงบันดาลใจสกู ารดาํ เนนิ ชีวิตอยางมเี ปาหมายของตนได แนวคิดการพัฒนาและแกป ญ หาเกษตรทฤษฎใี หม ตลอดระยะเวลากวา 60 ปทพี่ ระบาทสมเดจ็ พระเจา อยูหัว ไดท รงงานเพือ่ แกปญหา ปาก ทองและปญหาอื่น ๆ มากมายใหแกประชาชนชาวไทย ดวยโครงการในพระราชดําริกวา 4,000

137 โครงการและอกี หนง่ึ โครงการท่ีสามารถนํามาแกป ญ หาดา นการเกษตรใหกับเกษตรกรไทย อันเปน รากเหงาด้ังเดิมของสังคมไทยใหสามารถรักษาวิถีชีวิตความเปนอยู เสถียรภาพของประเทศชาติให มั่นคงจากการพัฒนาประเทศท่ีตองการกาวไปสูสังคมอุตสาหกรรม ใหสามารถรักษาสมดุลกับ รากฐานและจติ วญิ ญาณดา นการเกษตรทม่ี ัน่ คงและมคี วามยั่งยนื อยา งแทจรงิ พระบาทสมเด็จพระเจาอยูห ัว ทรงพระราชทานทฤษฎีใหมน้ีแกพสกนิกรชาวไทย โดยใช ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละการจดั การในการทาํ การเกษตร มีขน้ั ตอนดงั น้ี ขัน้ ท่ี 1 ทฤษฎใี หมข น้ั ตน มวี ตั ถุประสงคเพอื่ สรางเสถยี รภาพของการผลติ เสถียรภาพ ดา นอาหารประจําวนั ความม่นั คงของรายได ความม่ันคงของชีวิตและความมั่นคงของชุมชนชนบท เปนเศรษฐกิจพึ่งตนเองมากข้ึน จากการพิจารณาพ้ืนฐานของเกษตรกรท่ีมีฐานะคอนขางยากจน มี พื้นท่ีจํานวนนอย ตองอาศัยน้ําฝนเปนหลัก โดยการจัดสรรพ้ืนท่ีทํากินและท่ีอยูอาศัยโดยเฉพาะใน เขตท่ีใชนํา้ ฝนทาํ นาเปน หลกั จะมีความเส่ียงสูงในการไดผลผลิตขาวในระดับต่ํา ไมเพียงพอตอการ บริโภค ใหดําเนินการในพื้นท่ีทํากินท่ีมีขนาดเล็ก ประมาณ 15 ไร ดวยการแบงพ้ืนที่การเกษตร ออกเปน 4 สว น ตามอัตราสว น 30:30:30:10 คือ สว นท่ี 1) ขดุ สระกกั เก็บน้าํ จํานวน 30 % ของพนื้ ท่ี สวนที่ 2) ปลูกขาว จํานวน 30 % ของพื้นท่ี สวนท่ี 3) ปลูกไมผล ไมยืนตน และสวนท่ี 4) เปนพ้ืนที่ ที่ใชสรางสิ่งปลูกสราง เชน ท่ีอยูอาศัย โรงเรือนเลี้ยงสัตว ฉาง จํานวน 10 % ของพ้ืนที่ การกําหนด สัดสวนพื้นที่ทั้งหมดสามารถปรับลดหรือเพิ่มได ทั้งนี้ข้ึนอยูกับความเหมาะสมของสภาพพื้นท่ีแต ละแหง เชน ครอบครัวหนึ่งมีสมาชิกจํานวน 4 คน พื้นท่ีมีแหลงนํ้าใชไดตลอดทั้งป แตดินมีความ อุดมสมบูรณต่ําก็ควรปรับลดพ้ืนที่ขุดสระและเพ่ิมพ้ืนที่นาขาวเพ่ือใหมีขาวบริโภคเพียงพอตลอด ท้ังป เปนตน การดําเนินตามแนวการทําเกษตรทฤษฎีใหม เพ่ือการผลิตทางเกษตรกรรมที่ย่ังยืน สําหรับเกษตรกรชาวไทย ภาพท่ี 14 การแบง พน้ื ทท่ี าํ กนิ ตามหลักเกษตรทฤษฎใี หม ที่มา : http://www.kasetporpeang.com

138 เม่ือเกษตรกรมีความเขาใจในหลักการและลงมือปฏิบัติ จนถึงข้ันที่สามารถพออยูพอกิน แลว ก็จะสามารถกา วไปในข้ันตอ ไป คอื พอมอี ันจะกิน ขั้นที่ 2 ทฤษฎีใหมขั้นกลาง ตอเน่ืองจากการดําเนินการภายในที่ดินของตนเองจนไดผล แลว จงึ เริ่มขั้นที่สองคือ เกษตรกรรวมพลังกันเปนกลุม หรือสหกรณ รวมแรง รวมใจกันดําเนินการ ในดานตาง ๆ ดงั นี้ 2.1 การผลติ เกษตรกรจะตอ งรวมมือในการผลิต เริ่มตั้งแตขั้นเตรียมดิน การหาพันธุ พืช ปยุ การหานํา้ และอืน่ ๆ เพ่อื การเพาะปลกู 2.2 การตลาด เมื่อมผี ลผลิตแลว จะตองเตรียมการเพือ่ ขายผลผลิตใหไดประโยชน สูงสุด เชน การเตรียมลานตากขาวรวมกัน การจัดหายงุ รวบรวมขาว เตรยี มหาเครอื่ งสขี า ว ตลอดจน การรวมกันขายผลผลิตใหไดร าคาดีและลดคาใชจ า ยลงดว ย 2.3 ความเปน อยู ในขณะเดยี วกันเกษตรกรตองมคี วามเปนอยทู ีด่ พี อสมควร โดยมี ปจ จัยพนื้ ฐานในการดํารงชวี ติ เชน อาหารการกนิ ตาง ๆ กะป น้ําปลา เสอื้ ผา ทพี่ อเพยี ง 2.4 สวสั ดิการ แตละชุมชนควรมสี วัสดกิ ารและบรกิ ารทีจ่ าํ เปน เชน มสี ถานีอนามัย ไวย ามปว ยไข หรือมีกองทนุ ใหก ยู ืม เพ่ือประโยชนใ นกจิ กรรมตา ง ๆ 2.5 การศึกษา โรงเรียนและชุมชนมีบทบาทในการสงเสริมการศึกษา เชน มีกองทุน เพื่อการศึกษาเลาเรยี นใหแกเยาวชนของชุมชนเอง 2.6 สังคมและศาสนา ชุมชนควรเปนศูนยกลางในการพัฒนาสังคมและจิตใจ โดยมี ศาสนาเปน ทย่ี ดึ เหนีย่ ว ขน้ั ที่ 3 ทฤษฎใี หมขั้นกาวหนา เมอ่ื เกษตรกรมีรายไดดีข้ึน ฐานะม่ันคงข้ึน เกษตรกรหรือ กลุมเกษตรกรควรพัฒนากาวไปสูข้ันท่ีสามคือ ติดตอประสานงาน เพ่ือจัดหาทุน หรือแหลงเงิน เชน ธนาคาร หรือบริษัทหางรานเอกชน มาชวยในการทําธุรกิจ การลงทุนและพัฒนาคุณภาพชีวิต ทั้งน้ที ุกฝา ยทรี่ ว มมือกนั จะไดรบั ประโยชนรว มกนั กลาวคอื 3.1 เกษตรกรขายขา วไดใ นราคาสูง ไมถูกกดราคา 3.2 ธนาคารกับบรษิ ทั สามารถซอื้ ขา วบรโิ ภคในราคาตาํ่ เพราะสามารถซื้อ ขาวเปลือก โดยตรงจากเกษตรกรมาสเี องได 3.3 เกษตรกรซือ้ เครอื่ งอปุ โภคบริโภคไดใ นราคาต่ํา เพราะรวมกนั ซ้ือเปนจํานวน มาก (เปนรานสหกรณ ซือ้ ในราคาขายสง)

139 ดังน้ันจะเห็นวาการทดลองวิจัยเชิงปฏิบัติการที่พระบาทสมเด็จพระเจาอยูไดดําเนินงาน มาเปนเวลานานตั้งแตปพ.ศ.2532 และนําองคความรูเผยแพรในปพ.ศ.2537 จนถึงปจจุบันไดมีการ นาํ เอาเกษตรทฤษฎีใหมไปทําการขยายผลอยางกวางขวางขึ้น ซง่ึ พระองคไ ดมพี ระราชดาํ รสั ท่ใี หส ติ และกําลังใจสําหรับผูท่ีนําแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงและทฤษฎีใหมของพระองคไปใชจะตองมี ความเพียร ตองอดทน ไมใ จรอน ความสําเร็จที่เกดิ ขึน้ จะทาํ ใหประเทศชาติเจรญิ ประชาชนพอมีอัน จะกนิ เกิดความสงบสขุ ความรม เยน็ ในชีวิตรว มกนั ในที่สุด สรปุ จริยธรรมกับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมีความสัมพันธในหลักแนวคิด การวิเคราะห แยกแยะเหตุการณ เพื่อเลือกแนวทางการแกไขและการจัดการกับปญหาไดอยางถูกตองและ เหมาะสม เกิดความสมดุลของธรรมชาติในการดําเนินชีวิตของมนุษย จากประสบการณที่ผานมา ของประเทศไทยเมื่อประสบวิกฤตเศรษฐกิจ จึงไดนอมนําปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของ พระบาทสมเด็จพระเจา อยูหัวภูมิพลอดุลยเดช มาเปนมรรควิธีท่ีมีหลักคิด 3 หวง 2 เงื่อนไข คือ ความมีเหตุผล ความพอประมาณและความมีภูมิคุมกัน โดยมีความรูและใชความรูอยางรอบคอบ ระมัดระวัง และมีคณุ ธรรม ความซื่อสัตย ขยัน อดทน มีสติปญญาและรูจักการแบงปน ขณะที่ความ เขาใจแนวคดิ ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงจะยังเปน ท่ีถกเถยี ง แตผูทรงคุณวุฒิหลายทานไดอธิบายดวย หลักของความสอดคลองทางเศรษฐศาสตรกระแสหลักในบางประเด็น โดยท่ีปรัชญาเศรษฐกิจ พอเพียงมีความสัมพันธและใหความสนใจไมแยกมนุษยออกจากคุณงามความดีทางจริยธรรม ดังนั้นการนําแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกต จึงสามารถประสบความสําเร็จ ดังตัวอยางของ ชุมชนพอเพียงอินแปง องคกรธุรกิจขนาดใหญ เชน บริษัทเครือปูนซิเมนตไทยที่นําไปใชในดาน การพัฒนาทรัพยากรบุคคล แมแตอภิมหาเศรษฐีระดับโลกอยาง วอรเรน บัพเฟตตและบิล เกตต ก็ ดําเนินชีวิตสวนตัวอยางพอเพียง จึงนับไดวาเศรษฐกิจพอเพียงสามารถนําไปใชไดท้ังในระดับ บคุ คล ระดับธุรกิจชุมชนและธรุ กิจขนาดใหญ สําหรบั แนวคดิ การพฒั นาและแกปญหาเกษตรทฤษฎี ใหม ที่ไดพระราชทานแกพสกนิกรชาวไทย เพื่อใหรูจักการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและการทํา เกษตรอยางเปนระบบ โดยปรับสัดสวนการแบง พืน้ ทตี่ ามอัตราสวน 30: 30: 30: 10 ใหเหมาะสมกับ ขนาดของทดี่ ิน ตอมาทาํ การผลิตและมีการรวมกลุม รวมแรงรวมใจใหเกิดพลังกลุมชุมชน ซึ่งจะทํา ใหเ กษตรกรมีความเขม แข็ง มอี ํานาจตอรองและมีความกาวหนา พ่งึ พาตนเองไดใ นทสี่ ุด

140 กรณศี กึ ษา สํานักงานคณะกรรมการพิเศษ เพ่ือประสานงานโครงการอันเน่ืองมาจากพระราชดําริ (กปร.) ไดประมวลพระราชดํารัสเกี่ยวกับเศรษฐกิจพอเพียงและทฤษฎีใหม (แนวพระราชดําริ เศรษฐกิจพอเพียง. ออนไลน. 2554) ไวดังนี้ \"เศรษฐกิจพอเพียง\" และ \"ทฤษฎีใหม\" \"...มีพอ เพียงพอกินน้ี ก็แปลวา เศรษฐกิจพอเพียงน่ันเอง ถาแตละคนมีพอมีพอกินก็ใชได... พอเพียงนี้ หมายความวา มีกินมีอยูไมฟุมเฟอย ไมหรูหราก็ได แตวาพอ แมบางอยางอาจจะดูฟุมเฟอย แตก็ทํา ใหมีความสุขถาทําได ก็สมควรที่จะทํา สมควรท่ีจะปฏิบัติ อันนี้ก็ความหมายอีกอยางของเศรษฐกิจ หรอื ระบบพอเพยี ง ไดแ ปลพอเพียงนี้ คือ ตอนทพ่ี ูดพอเพยี ง แปลในใจแลวก็ไดพูดออกมาดวยวาจะ แปลเปน Self-sufficiency ถึงไดบอกวาพอเพียงแกตนเอง แตความจริงเศรษฐกิจพอเพียงน้ี กวางขวางกวา Self-sufficiency ซ่ึง Self-sufficiency นี้ หมายความวา ผลิตอะไรมีพอท่ีจะใชไม ตองไปขอยืมคนอื่น อยูไดดวยตนเอง ที่อ่ืนเขาแปลจากภาษาฝร่ังกันวาใหยืนบนขาตัวเอง คําวายืน บนขาตัวเองน้ี มีคนบางคนเขาพูดวา ชอบกล ใครจะมายืนบนขา คนอื่นมายืนบนขาเรา เราก็โกรธ แตตัวเอง ยืนบนขาตัวเองก็หกลมอันนี้ก็เปนความคิดท่ีมันอาจจะเฟองไปหนอย แตวาเปนตามที่เขา เรียกวายืนบนขาของตัวเอง หมายความวา 2 ขาของเราน่ียืนบนพ้ืนใหอยูไดไมหกลม ไมตองไปขอ ยืมขาคนอื่นมาใชเพ่ือที่จะยืนอยู แตวาพอเพียงนี้มีความหมายกวางกวา ย่ิงกวาน้ีอีก คือ คําวา พอก็ เพียง พอเพียงน่ีก็พอ คนเราถาพอในความตองการมันก็มีความโลภนอย เมื่อมีความโลภนอยก็ เบียดเบียนคนอื่นนอย ถาประเทศใดมีความคิดอันน้ีไมเศรษฐกิจ มีความคิดวาทําอะไรตองพอเพียง หมายความวา พอประมาณไมสุดโตง ไมโลภอยางมาก คนเราก็อยูเปนสุข พอเพียงนี้อาจจะมีมาก อาจจะมีของหรูหราก็ได แตวาตองไมเบียดเบียนคนอ่ืน ตองใหพอประมาณ พูดจาก็พอเพียง ทํา อะไรก็พอเพียง ปฏิบัติตนก็พอเพียง ... ...พูดเหมือนวาจะอวดตัววาเกง แตวาตกใจตัวเอง วาที่พูด ไปใชงานได จึงมาสรุปเปนทฤษฎีใหม และเมื่อเปนทฤษฎีใหมก็ใหไปที่มูลนิธิชัยพัฒนา แลวเขียน ขางใตว า เปน ทฤษฎีใหม เปนของมูลนธิ ชิ ัยพฒั นาน้นั คาํ ถาม จากพระราชดํารสั ..พอเพยี ง.. ไดใ หบทเรียนทางจริยธรรมในเร่ืองใดบาง อยางไร ตอมาคนก็ไดเห็นอันน้ีวาใชได แลวก็ไปปฏิบัติท่ีที่แหงแลง นี่ก็เคยเลาใหฟงแลวที่อําเภอ เขาวง จังหวัดกาฬสินธุ ก็ไดผลดี ท่ีตรงน้ัน 12 ไร ปหนึ่งเขาก็มีขาวกิน ที่ไปเย่ียมไมมีขาวกิน มีเพียง ไมก่ีเม็ดตอรวง เมื่อชาวบานแถวน้ันเห็นวาดี ก็ขอใหชวย ปตอไปก็เปน 10 ไร ปตอ ๆ ไปก็เปน 100 เปน 200 และขยายออกไปในภาคอ่ืน ก็ดวยเปนการปฏิบัติตามทฤษฎีใหมก็ไดผล แลวก็เม่ือเปน ทฤษฎใี หมน ้ี กม็ าเขาเปน เร่ืองของเศรษฐกิจพอเพียง ก็คนท่ีทํานี้ตองไมฟุงซาน ไมฟุงเฟอ แลวเขียน ไวในทฤษฎีน้ันวา ลําบากเพราะวาผูปฏิบัตินี้ตองมีความเพียร และตองอดทนไมใชวาทําไดทุกแหง ตองเลือกท่ีและคอย ๆ ทําไปก็จะสามารถท่ีจะขยายความคิดของทฤษฎีใหมนี้ ไปไดโดยดัดแปลง

141 ทฤษฎีน้ี แลวแตสถานที่แลวแตสภาพของภูมิประเทศ... ...อันนี้ถึงบอกวา เศรษฐกิจพอเพียง หรือ ทฤษฎีใหม นี้ 2 อยางนี้จะนําความเจริญแกประเทศได แตตองมีความเพียร แลวตองอดทน ตองไม ใจรอน ตองไมพูดมาก ตองไมทะเลาะกัน ถาทําไดโดยเขาใจกัน เชื่อวาทุกคนจะมีความพอใจได ...\" พระราชดํารสั พระราชทานแดค ณะบุคคลตาง ๆ ทเี่ ขา เฝา ถวายชยั มงคล เน่ืองในโอกาสวัน เฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสดิ าลยั สวนจิตรลดาฯ พระราชวงั ดสุ ิต 4 ธนั วาคม 2541 คําถาม จากพระราชดํารัส แนวคิดทฤษฎีท่ีพระราชทานสามารถนําไปประยุกตให ประสบผลสําเร็จไดดว ยมรรควธิ ใี ด อยา งไร

142 บรรณานกุ รมทา ยบทที่ 6 ฉลองภพ สุสงั กรกาญจน. (2542). เศรษฐกิจพอเพยี งกบั วิกฤตเศรษฐกิจ. [ออน-ไลน] . แหลง ท่ีมา: www.sufficiencyeconomy.org/mfiles.pdf. ชัยอนันต สมทุ วนชิ . (2541). ทฤษฎใี หม : มิตทิ ่ยี ง่ิ ใหญท างความคดิ . [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: www.sufficiencyeconomy.org/mfiles.pdf. แนวพระราชดาํ ริ เศรษฐกจิ พอเพยี ง. [ออน-ไลน] . (2554). แหลงทม่ี า: http://www.rdpb.go.th/RDPB/front/SufficiencyEconomy.aspx?p=4 เศรษฐกจิ พอเพียง. [ออน-ไลน] . (2554). แหลง ทม่ี า: http://www.sufficiencyeconomy.org /view-detail.html เสรี พงศพ ิศ. (2552). วถิ สี ชู มุ ชนพอเพยี ง. กรงุ เทพฯ : เจริญวิทยก ารพมิ พ. ไสว บุญมา. (2552). ความพอเพียงของบลิ เกตส. [ออน-ไลน] . แหลง ท่มี า: http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=iamlady&month=02- 009&date=18&group=22&gblog=19 อภิชัย พนั ธเสน. (2542). เศรษฐกิจพอเพยี งในฐานะรูปแบบท่พี ึงปรารถนาของระบบสวัสดิการ สังคมไทย. [ออน-ไลน] . แหลง ทม่ี า: www.sufficiencyeconomy.org/mfiles.pdf. HR แบบพอเพียงฉบบั ศึกษา เครือซิเมนตไทย. [ออน-ไลน] . (2554). แหลงท่มี า: http://www.hrtothai.com MBA. (2543). วิกฤตตม ยาํ กงุ เผด็ รอ นแบบไทย. [ออน-ไลน] . แหลง ทมี่ า: http://mbamagazine.net/home/index.php/blog/43-bizandfinance/160--m-m-s.

บทที่ 7 การปลกู ฝงคุณธรรมจรยิ ธรรมของนานาประเทศ ประเทศในทุกภูมิภาคทั่วโลก มีที่ตั้งทางภูมิศาสตรและภูมิประเทศท่ีแตกตาง ทําใหมีวิถี ชีวิตความเปนอยู ความคิด ความเชื่อ คานิยม ศาสนาและวัฒนธรรมท่ีเปนเอกลักษณเฉพาะตนและ บางสงิ่ บางอยางอาจมลี กั ษณะทีร่ วมกนั เชน ความดีท่เี ปนสากล ซ่ึงเปรยี บเสมือนความเค็มของเกลือ ไมวาจะอยูท่ีใด เกลือก็ยังคงความเค็มในความเปนเกลือฉันนั้น ดังนั้นการกําหนดคุณลักษณะของ ความเปนคนดีท่ีพึงประสงคของแตละประเทศ ไมไดเกิดขึ้นโดยธรรมชาติ แตเกิดจากการขัดเกลา ทางสังคมผานสถาบันครอบครัว สถาบันการศึกษา สถาบันศาสนาและปจจัยที่มีอิทธิพลตอการ ปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรม ไดแก บทบาทของรัฐ บทบาทของผูนํา บทบาทของส่ือมวลชน ชุมชน และสังคม ความสําเร็จของแตละประเทศแตกตางกันไปตามกระบวนการปลูกฝงคุณธรรม จริยธรรมท่ีไดเลือกใช ตลอดจนอิทธิพลของปจจัยภายนอกที่เขาครอบงําสังคมของประเทศนั้น รวมถึงภมู คิ มุ กนั ทส่ี ังคมในประเทศนนั้ มีอยมู ากนอ ยเพยี งใด คุณลกั ษณะดา นคุณธรรมจรยิ ธรรมของนานาประเทศ เจือจันทร จงสถิตอยูและรุงเรือง สุขาภิรมย (2550 : 9-231) ไดศึกษาสังเคราะหงานวิจัย เกี่ยวกับคุณลักษณะและกระบวนการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของประเทศ 3 กลุม คือ กลุมเอเชีย 5 ประเทศไดแก สาธารณรัฐเกาหลี ไตหวัน สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม ศรีลังกาและอินเดีย กลุมประเทศในยุโรป 3 ประเทศ ไดแก ฟนแลนด สหพันธสาธารณรัฐเยอรมันและสวิตเซอรแลนด กลุมประเทศในอเมริกาเหนือและแปซิฟคใต ไดแก แคนาดาและนิวซีแลนด ไวอยางนาสนใจซึ่งจะ ไดนํามาสรุป วิเคราะหใหไดศึกษาถึงคุณลักษณะดานคุณธรรมจริยธรรมของประเทศเหลาน้ัน ตลอดจนกระบวนการในการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรม ท่ีสงผลใหประเทศเหลานั้นไดรับการ ยอมรับในฐานะท่ีเปนประเทศที่พัฒนาแลว และสําหรับความเห็นใจในฐานะท่ีเปนประเทศกําลัง พฒั นา คุณลักษณะคณุ ธรรมจรยิ ธรรมของแตละประเทศ ท่มี ีขอ เหมือนกนั และขอท่ตี า งกนั ซ่งึ สามารถแยกไดด งั นี้