คู่มือการฝึกอบรมบุคลากรทางการลูกเสือ หลักสูตรลูกเสือช่อสะอาด

ใบความรู เร่ือง สถานการณแ ละวกิ ฤตกิ ารณก ารทจุ รติ คอรรัปชันในปจจุบัน ความหมายเกย่ี วกบั การทุจรติ คําวา “ทุจริต” ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑ (๑) หมายถึง “เพื่อแสวงหาประโยชนที่มิควรได โดยชอบดวยกฎหมาย สําหรับตนเองหรอื ผูอน่ื ” คําวา “ทุจริตตอหนาท่ี” ตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการปองกันและปราบปราม การทุจริต พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๔ หมายถึง “การปฏิบัติหรือละเวนการปฏิบัติอยางใดในตําแหนง หรือละเวน การปฏิบัติอยางใดในพฤติการณที่อาจทําใหผูอื่นเช่ือวา มีตําแหนงหรือหนาท่ี ทั้งท่ีตนมิไดมีตําแหนงหรือหนาที่นั้น หรือใชอํานาจในตาํ แหนงหนาท่ี ทงั้ นี้ เพือ่ แสวงหาประโยชนท่ีมคิ วรไดโดยชอบสาํ หรบั ตนเองหรอื ผอู น่ื ” มูลเหตกุ ารทุจรติ การทจุ ริตในวงราชการมมี ลู เหตหุ ลายประการ เชน ๑. เจา หนา ทข่ี าดคุณธรรมและจรยิ ธรรม ๒. ขาดกลไกในการลงโทษและการบังคับใชก ฎหมาย ๓. ขาดการตรวจสอบ และการควบคมุ กํากับ ดแู ล ๔. เจาหนาที่ไดรับคาตอบแทน/เงินเดือนไมพอกับการครองชีพ และมีปญหาทางเศรษฐกิจหรือ อบายมุข ๕. สภาพการทํางานเปดโอกาสเอ้อื อํานวยตอการกระทําทจุ ริต กระบวนการปฏิบัติงานมชี องโหว วนั ตอ ตานการทจุ ริตสากล (International Anti - Corruption Day) วันตอตานการทุจริตสากล ถือกําเนิดข้ึนหลังจากที่ประชุมใหญสมัชชาสหประชาชาติ (United Nation) มีมติเห็นชอบอนุสัญญาสหประชาชาติวาดวยการตอตานการทุจริต ค.ศ. ๒๐๐๓ (United Nations Convention against Corruption - UNCAC, ๒๐๐๓) อยา งเปนเอกฉันท เม่ือวันที่ ๓๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๔๖ จากนั้นประเทศภาคีสมาชิกสหประชาชาติ ๑๙๑ ประเทศ รวมทั้งประเทศไทย ไดเขารวมลงนามในอนุสัญญาฯ ระหวางวันท่ี ๙ - ๑๑ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๔๖ ณ เมืองเมอริดา ประเทศเม็กซิโก ดังนั้น สหประชาชาติจึงประกาศ ใหว นั ท่ี ๙ ธันวาคมของทกุ ป เปน วนั ตอตานคอรร ัปชันสากล (International Anti - Corruption Day) การเปนภาคีจะเกิดประโยชนแกประเทศไทยอยางมาก เน่ืองจากหัวใจสําคัญของอนุสัญญา สหประชาชาติวาดวยการตอตานการทุจริต ค.ศ. ๒๐๐๓ กําหนดประเด็นความรวมมือที่สําคัญของภาคี ๓ ประการ ดงั นี้ ๑. ดานมาตรการเชิงปอ งกัน : ทุกประเทศตอ งมงุ ปองกันปญ หาการทจุ รติ เปนอนั ดบั แรก ๒. ดานการบญั ญตั ิความผิดทางอาญา : ทุกประเทศตองถอื วาการทจุ รติ ทกุ รูปแบบ คือ อาชญากรรม ๓. ดา นความรวมมือระหวางประเทศ : ทุกประเทศตองใหความรวมมือในการทําอนุสัญญามีผลในทาง ปฏบิ ัตไิ ดจ ริง การรณรงค \"คอรรัป 'ฉัน' ไมขอรับ\" (Your NO Counts) เปนขบวนการระหวางประเทศ ซ่ึงโครงการ พัฒนาสหประชาชาติ (United Nations Development Programme) และสํานักงานวาดวยยาเสพติดและ อาชญากรรมแหง สหประชาชาติ (United Nations Office on Drugs and Crime) รว มกันจัดข้ึนในวันตอตาน การทุจริตสากล เพอื่ สรางความตระหนักรถู ึงการทุจริตและวิธตี อตา นการทุจริต ๓๘ 44

การรณรงคนี้มีเปาหมายแสดงใหเห็นวา การทุจริตเปนที่กีดขวางความรวมมือในอันที่จะบรรลุ เปาหมายการพัฒนาสหัสวรรษเชนไร บอนทําลายประชาธิปไตยและหลักนิติธรรมเชนไร กับท้ังชักนําไปสู การละเมดิ สิทธมิ นุษยชน บิดเบอื นการตลาด พาความวนิ าศมาสคู ุณภาพชวี ติ รวมถงึ สงผลใหเกิดความผิดอาญา ซึง่ กระทาํ กันเปนองคการกอ การราย และภยันตรายอื่นตอ ความมัน่ คงของมนุษยเชนไร ใบความรู เรื่อง หลกั ธรรมาภบิ าล (การบริหารกจิ การบานเมอื งทด่ี ี) และคุณธรรมพ้นื ฐาน ๘ ประการ หลักธรรมาภิบาล หรือ “การบริหารกิจการบานเมืองที่ดี หลักธรรมรัฐ และบรรษัทภิบาล” ซ่ึงเรา รจู ักกันในนาม “Good Governance” ที่หมายถึง การปกครองท่ีเปนธรรมนั้น ไมใชแนวความคิดใหมท่ีเกิดข้ึน ในสงั คม แตเปน การสะสมความรูที่เปนวัฒนธรรมในการอยูรวมกันเปนสังคมของมวลมนุษยเปนพัน ๆ ป ซ่ึงเปน หลักการเพือ่ การอยรู วมกนั ในบา นเมอื งและสังคมอยางมีความสงบสุข สามารถประสานประโยชนและคลี่คลาย ปญหาขอขัดแยงโดยสันตวิ ธิ ี และพฒั นาสงั คมใหม ีความยั่งยืน องคป ระกอบของหลักธรรมาภิบาล หลักธรรมาภิบาล มอี งคประกอบทีส่ ําคญั ๖ ประการ ดังน้ี ๑. หลักนิติธรรม คือ การตรากฎหมาย กฎ ระเบียบขอบังคับและกติกาตาง ๆ ใหทันสมัยและเปน ธรรม ตลอดจนเปนท่ียอมรับของสังคมและสมาชิก โดยมีการยินยอมพรอมใจและถือปฏิบัติรวมกันอยางเสมอ ภาคและเปนธรรม กลาวโดยสรุป คือ สถาปนาการปกครองภายใตกฎหมาย มิใชกระทํากันตามอําเภอใจหรือ อํานาจของบคุ คล ๒. หลักคุณธรรม คือ การยึดถือและเช่ือม่ันในความถูกตองดีงาม โดยการรณรงคเพ่ือสรางคานิยมท่ีดี งามใหผูปฏิบัติงานในองคกร หรือสมาชิกของสังคมถือปฏิบัติ ไดแก ความซ่ือสัตยสุจริต ความเสียสละ ความอดทน ขยันหม่นั เพยี ร ความมรี ะเบยี บวินยั ๓. หลักความโปรงใส คือ การทําใหสังคมไทยเปนสังคมที่เปดเผยขอมูลขาวสารอยางตรงไปตรงมา และสามารถตรวจสอบความถกู ตองได โดยการปรบั ปรุงระบบและกลไกการทาํ งานขององคกรใหมีความโปรงใส มีการเปด เผยขอมูลขาวสาร หรือเปดใหประชาชนสามารถเขาถึงขอมูลขาวสารไดสะดวก ตลอดจนมีระบบหรือ กระบวนการตรวจสอบและประเมินผลท่ีมีประสิทธิภาพ ซ่ึงจะเปนการสรางความไววางใจซึ่งกันและกัน และ ชวยใหการทาํ งานของภาครฐั และภาคเอกชนปลอดจากการทุจรติ คอรรปั ชัน ๔. หลกั ความมีสว นรวม คือ การทําใหสังคมไทยเปนสังคมท่ีประชาชนมีสวนรวมรับรู และรวมเสนอ ความเห็นในการตัดสินใจสําคัญ ๆ ของสังคม โดยเปดโอกาสใหประชาชนมีชองทางเขามามีสวนรวม ไดแก การแจง ความเหน็ การไตส วนสาธารณะ การประชาพิจารณ การแสดงประชามติ หรืออื่น ๆ และขจัดการผูกขาด ทั้งโดยภาครัฐหรือโดยภาคธุรกิจเอกชน ซึ่งจะชวยใหเกิดความสามัคคีและความรวมมือกันระหวางภาครัฐและ ภาคธุรกิจเอกชน ๕. หลักความรับผิดชอบ ผูบริหาร ตลอดจนคณะขาราชการ ท้ังฝายการเมืองและขาราชการประจํา ตองต้ังใจปฏิบัติภารกิจตามหนาที่อยางดียิ่ง โดยมุงใหบริการแกผูมารับบริการ เพื่ออํานวยความสะดวกตาง ๆ มีความรบั ผิดชอบตอ ความบกพรอ งในหนาทก่ี ารงานท่ตี นรับผิดชอบอยู และพรอ มทจี่ ะปรบั ปรงุ แกไ ข ๓๙ 45

๖. หลักความคุมคา ผูบริหารตองตระหนักวามีทรัพยากรคอนขางจํากัด ดังนั้น ในการบริหารจัดการ จําเปนจะตองยึดหลักความประหยัดและความคุมคา ซึ่งจําเปนจะตองต้ังจุดมุงหมายใหท่ีผูรับบริการหรือ ประชาชนมีสวนรวม ความหมายของธรรมาภบิ าล ธรรมาภบิ าล หมายถงึ การบริหารกิจการบานเมืองและสังคมที่ดี เปนแนวทางสําคัญในการจัดระเบียบ ใหสงั คมรฐั ภาคธรุ กิจเอกชนและภาคประชาชน ซ่ึงครอบคลุมถึงฝา ยวิชาการ ฝายปฏิบัติการ ฝายราชการ และ ฝายธุรกิจสามารถอยูรวมกันอยางสงบสุข มีความรูรักสามัคคีและรวมกันเปนพลัง กอใหเกิดการพัฒนาอยาง ยงั่ ยนื และเปนสวนเสริมความเขมแขง็ หรือสรางภูมิคุมกันแกประเทศ เพ่ือปองกันหรือแกไขเยียวยาภาวะวิกฤติ ภยันตรายที่จะมีมาในอนาคต เพราะสังคมจะรูสึกถึงความยุติธรรม ความโปรงใสและความมีสวนรวม อันเปน คณุ ลกั ษณะสําคัญของศกั ดิศ์ รีความเปนมนษุ ย และการปกครองแบบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปน พระประมุข สอดคลองกับความเปนไทย รัฐธรรมนูญและกระแสโลกยุคปจจุบัน (ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วา ดวยการสรา งระบบบรหิ ารกจิ การบานเมอื งและสังคมท่ดี ี พ.ศ. ๒๕๔๒) แนวคิดเกี่ยวกบั การสรางธรรมาภบิ าล การสง เสริมใหเ กิดการสรา งธรรมาภิบาลนน้ั มาจากความรวมมือของท้ังสถาบันท้ังภาครัฐ ภาคเอกชน และประชาสังคม บทบาทของรัฐท่ีสําคัญน้ัน คือ รัฐเปนผูมีบทบาทในการวางรากฐานและรักษากฎระเบียบ ตาง ๆ การสรางธรรมาภิบาลของรัฐน้ัน จําเปนตองอาศัยระบบการจัดการภาครัฐที่มีประสิทธิภาพ มีภาระ รับผิดชอบภายใตกฎหมายและนโยบายที่โปรงใสตรวจสอบได ดังน้ัน จึงมีความจําเปนอยางยิ่งท่ีรัฐจะตอง มีการปฏิรูประบบราชการ เพื่อปรับปรุงระบบการบริหารจัดการใหมีประสิทธิภาพและรับผิดชอบภายใตกรอบ ของกฎหมาย ซึ่งจุดมุงหมายในการสรางธรรมาภิบาลของภาครัฐนั้น จะตองพยายามปฏิรูปการบริหารจัดการ ใหถูกตองตามหลักเหตุผลและหนาท่ี มีระบบความรับผิดชอบดานการเงินที่มีประสิทธิภาพและใหมีความโปรงใส ในการปฏบิ ัติงาน ยกระดบั ความชํานาญของภาครัฐใหม ีความทันสมัย สวนบทบาทขององคการภาคเอกชนและ บทบาทของประชาสังคมทม่ี ตี อการสรา งธรรมาภิบาล คือ การรวมตัวกันของสาธารณชนในการตอตานการทุจริต และการประพฤตมิ ิชอบ โดยรฐั ควรมมี าตรการทีจ่ ะกระตุน ใหเ กิดการตระหนักถงึ การทําผิดจรรยาบรรณ การประยกุ ตใ ชหลกั ธรรมาภิบาลในการบริหาร การบริหารงานในรูปแบบธรรมาภิบาลน้ัน จะเนนที่การเจริญเติบโตอยางตอเนื่อง มั่นคง ไมลมละลาย ไมเ สี่ยงตอความเสียหาย พนักงานมีความมั่นใจในองคการวาสามารถปฏิบัติงานในองคการในระยะยาว การนํา ธรรมาภิบาลมาใชในการบริหารนั้น เพื่อใหองคการมีความนาเช่ือถือและการยอมรับจากสังคม ปจจุบัน การบริหารงานในภาครัฐไดรับความสนใจจากประชาชนเปนอยางมากในเร่ืองความโปรงใสในการดําเนินงาน ดังนั้น การนําหลักธรรมาภิบาลมาใชในหนวยงานของรัฐ จึงมีเปาหมายเพื่อใหประชาชนเกิดความเช่ือถือศรัทธา วาปญหาตาง ๆ ที่เกี่ยวกับการทุจริตคอรรัปชันของหนวยงานภาครัฐจะลดลง ซ่ึงส่ิงที่จําเปนในการบริหารงาน ของหนวยงานในภาครฐั ไดแ ก ๑. ความรับผิดชอบตรวจสอบได คือ บุคคล องคการ และผูที่ทําหนาท่ีในการตัดสินใจซ่ึงหนาท่ีเก่ียวกับ การบริหารงานภาครัฐ ตองมีความรับผิดชอบตอสาธารณะเก่ียวกับการกระทํากิจกรรม หรือการตัดสินใจใด ๆ ซ่งึ สง ผลกระทบตอสาธารณะ ความรับผิดชอบท่ีกลาว หมายถึง การเปดเผยขอมูล การมีความยุติธรรม ปฏิบัติ ตอทุกคนดว ยความเสมอภาคและตรวจสอบได โปรง ใส และดาํ เนนิ การภายใตกรอบของกฎหมาย ๔๐ 46

๒. ความโปรงใส หมายถึง การตัดสินใจและการดําเนินการตาง ๆ ตองอยูบนกฎระเบียบที่ชัดเจน การดําเนินงานของรัฐบาลในดานนโยบายตาง ๆ น้ัน สาธารณชนสามารถรับทราบและมีความมั่นใจวาเปนไป เพอื่ การบรรลผุ ลตามเปา หมายของนโยบาย ๓. การปราบปราบทุจริตและการประพฤติมิชอบ การที่องคการภาครัฐใชอํานาจหนาที่เพ่ือแสวงหา ผลประโยชนใ นทางสวนตวั เหลาน้ีถือเปนการทุจริตและการประพฤติมิชอบทั้งตอองคการภาครัฐ และองคการ ในภาคเอกชน การปรับปรุงประสิทธิภาพในการทํางานและการทําใหเกิดความโปรงใส รวมไปถึงการปฏิรูป ระบบราชการจะเปนเครื่องมือในการปราบปรามการฉอ ฉล และเสริมสรางธรรมาภบิ าล ๔. การสรางการมีสวนรวม เปนการเปดโอกาสใหกับประชาชนหรือผูท่ีมีสวนเก่ียวของมีบทบาทใน การตัดสนิ ใจดําเนินนโยบาย มีสวนรวมในการควบคุมการปฏิบัติงานของสถาบัน มีสวนรวมใหเกิดกระบวนการ ตรวจสอบในการดาํ เนนิ งานของภาครฐั ๕. การมีกฎหมายท่ีเขมแข็ง ธรรมาภิบาลมีพื้นฐานการดําเนินการอยูบนกรอบของกฎหมายโดย ไมเลอื กปฏิบัติ มีความเสมอภาคเทาเทียม และเปนธรรมกับทุกฝาย มีกฎหมายท่ีเขมแข็ง มีการระบุการลงโทษ ทีช่ ดั เจนและมผี ลบงั คับใชได ซ่ึงจะชวยพัฒนาระบบการปกครอง เพ่ือปองกันการละเมิดหรือฝาฝน การมีระบบ กฎหมายทีด่ ีจะสงเสรมิ การปกครองตามหลกั นติ ิธรรม ๖. การตอบสนองท่ีทันการ ธรรมาภิบาล หมายถึง การตอบสนองที่ทันการตอผูมีสวนเก่ียวของทุกฝาย การดาํ เนนิ งานโดยรวดเร็ว ๗. ความเห็นชอบรวมกัน สังคมที่ประกอบดวยบุคคลท่ีมีความคิดเห็นแตกตาง ธรรมาภิบาลจะทํา หนาทเ่ี ปน ตัวกลางในการประสานความตองการทแี่ ตกตางของประโยชนสวนรวมและขององคการเปน หลกั ๘. ประสิทธิภาพและประสิทธิผล ประสิทธิภาพและประสิทธิผลในหลักธรรมาภิบาลน้ัน ตองการใหมี การใชทรพั ยากรตา ง ๆ ใหเกดิ ประโยชนส ูงสดุ และคุม คา ๙. ความเสมอภาคและความเก่ียวของ หลักธรรมาภิบาลจะเนนใหบุคลากรทุกคนในองคการรูสึก มีสวนรวมหรือรูสึกเปนสวนหนึ่งกับองคการ บุคลากรสามารถมีสวนเกี่ยวของในกิจกรรมหลักท่ีจะชวยสราง ความเตบิ โตใหก ับหนวยงาน สรุป การใชหลักธรรมาภิบาลทําใหองคการสามารถเพ่ิมประสิทธิภาพการบริหารงานได ท้ังยังเปนกลไก ในการควบคุม ติดตาม และตรวจสอบ โดยมีประชาชนหรือองคการภายนอกมีสวนรวม ทั้งน้ี เพื่อปองกันไมให เกิดความเสียหายแกการบริหารองคการ เพราะการสรางธรรมาภิบาลใหเกิดขึ้นในองคการเปนการสรางสํานึก ทีด่ ใี นการบริหารงานและการทํางานในองคการ และจัดระบบที่สนับสนุนใหมีการปฏิบัติตามสํานึกท่ีดี ไมวาจะ เปนในเรื่องของการบริหารงานอยางมีประสิทธิภาพ ไมส้ินเปลือง การติดตามการทุจริต ความโปรงใส โดย คาํ นึงถึงผูทเ่ี กย่ี วของทจ่ี ะไดรับผลกระทบ เน่ืองจากผูท่ีไดรับผลกระทบจากการปฏิบัติงานในหนวยงานของรัฐนั้น จะเกยี่ วขอ งกับประชาชนโดยตรง ๔๑ 47

หลกั ของธรรมาภบิ าลในภาครฐั ๑. ยึดม่ันในหลักของวัตถุประสงคในการใหบริการแกประชาชนหรือผูที่มาใชบริการ (Clear statement- high service quality) \"องคกรจะตองมีการประกาศ (statement) พันธกิจ และวัตถุประสงคขององคกรท่ีชัดเจน และใชเปนแนวทางในการวางแผนการปฏิบัตงิ านขององคกรนั้น ๆ\" ๒. ทํางานอยางมีประสิทธิภาพในหนาที่และบทบาทของตน (Public Statement วาจะทําหนาท่ี อยา งไร โดยวธิ อี ะไร ที่จะบรรลุเปาหมาย) \"ผูบริหารควรแจงใหประชาชนไดทราบในการประกาศสาธารณะ (Public Statement) ถึงหนาที่และความรับผิดชอบของตน โดยระบุใหทราบถึงการปฏิบัติงานท่ีพอเหมาะกับขนาดและ ความซบั ซอ น (Complexity) ขององคกร\" ๓. สงเสริมคานิยม (Values) ขององคกร และแสดงใหเห็นถึงคุณคาของธรรมาภิบาล โดยการปฏิบัติ หรือพฤติกรรม (Behaviors) (moral integrity and etiquette in the responsiveness to the diverse public) \"ผูบริหารทําตัวเปนตัวอยางในการใหบริการแกประชาชนทุกชนชั้นอยางเสมอภาคและ เทาเทียมกนั \" ๔. มีการสื่อสารท่ีดี การตัดสินใจอยางโปรงใสและมีการบริหารความเสี่ยงที่รัดกุม (Providing information to flow two - ways) \"ตองมีระบบตรวจสอบการทํางานทุกอยาง เพ่ือใหแนใจวาทุกอยางดําเนินไปตามแผน การทํางาน มีการตรวจสอบความถกู ตอ งของรายงานบญั ชกี ารเงิน รวมทง้ั ขอ มูลตา ง ๆ ท่ีผลติ โดยองคกร\" ๕. พัฒนาศกั ยภาพและความสามารถของสวนบริหารจัดการอยางตอเน่ืองและใหมีประสิทธิภาพยิ่งข้ึน (ผูบ ริหารตองมคี วามสามารถและพัฒนาตัวเองอยา งตอเนือ่ ง) \"ผูบริหารจัดการจะตองมีความรับผิดชอบในผลงาน โดยการประเมินผลงานเปนระยะ ๆ ทั้งนี้ รวมท้ังการประเมินความตองการในการฝกอบรม หรือการพัฒนาทักษะท่ีตองการใชในการปฏิบัติ หนาที่\" ๖. การเขา ถึงประชาชน และตองรบั ผิดชอบตอ การทาํ งานและผลงานอยางจริงจงั ๔๒ 48

คณุ ธรรมพื้นฐาน ๘ ประการ คุณธรรม หมายถึง สภาพคุณงามความดีท่ีบุคคลมี คุณธรรมที่กระทรวงศึกษาธิการมุงเนนปลูกฝงน้ัน มีทงั้ หมด ๘ ประการ ไดแ ก ๑. ขยัน คือ ความต้ังใจเพียรพยายามทําหนาที่การงานอยางตอเน่ือง สมํ่าเสมอ อดทน ความขยัน ตองปฏิบตั ิควบคูก ับการใชสตปิ ญญาแกป ญหาจนเกิดผลสาํ เรจ็ คุณลักษณะของผูท่ีมีความขยัน คือ ผูท่ีตั้งใจทําอยางจริงจังตอเน่ืองในเรื่องท่ีถูกท่ีควร เปน คนสงู าน มคี วามพยายาม ไมท อถอย กลาเผชญิ อุปสรรค รกั งานทท่ี าํ ตัง้ ใจทาํ หนาที่อยา งจริงจัง ๒. ประหยัด คือ การรูจักเก็บออม ถนอมใชทรัพยสินสิ่งของแตพอควรพอประมาณใหเกิดประโยชน คมุ คา ไมฟ มุ เฟอยและฟงุ เฟอ คุณลักษณะของผูที่มีความประหยัด คือ ผูที่ดําเนินชีวิตความเปนอยูท่ีเรียบงาย รูจักฐานะ การเงินของตน คิดกอนใช คิดกอนซื้อ เก็บออม ถนอมใชทรัพยสินสิ่งของอยางคุมคา รูจักทําบัญชีรายรับ - รายจายของตนเองอยูเสมอ ๓. ซื่อสัตย คือ ประพฤติตรง ไมเอนเอียง ไมมีเลหเหล่ียม มีความจริงใจ ปลอดจากความรูสึกลําเอียง หรอื อคติ คุณลักษณะของผูท่ีมีความซ่ือสัตย คือ ผูท่ีมีความประพฤติตรงทั้งตอหนาท่ี ตอวิชาชีพ ตรงตอเวลา ไมม เี ลหกลคดโกงทัง้ ทางตรงและทางออม รบั รูหนาท่ีของตนเองและปฏบิ ตั อิ ยา งเต็มทถ่ี กู ตอ ง ๔. มีวินัย คือ การยึดมั่นในระเบียบแบบแผน ขอบังคับและขอปฏิบัติ ซ่ึงมีท้ังวินัยในตนเองและวินัย ตอ สงั คม คุณลักษณะของผทู ่มี ีวนิ ยั คอื ผูทป่ี ฏบิ ัติตนในขอบเขต กฎ ระเบียบของสถานศึกษา สถาบัน องคก ร สงั คม และประเทศ โดยทตี่ นเองยนิ ดีปฏิบัตติ ามอยางเตม็ ใจและตัง้ ใจ ๕. สภุ าพ คือ เรียบรอ ย ออ นโยน ละมนุ ละมอม มีกิริยามารยาททด่ี ีงาม มีสัมมาคารวะ คุณลักษณะของผูท่ีมีความสุภาพ คือ ผูท่ีออนนอมถอมตนตามสถานภาพและกาลเทศะ ไมกาวราว รุนแรง วางอํานาจขมผูอื่นท้ังโดยวาจาและทาทาง แตในเวลาเดียวกันยังคงมีความมั่นใจในตนเอง เปน ผทู ีม่ ีมารยาท วางตนเหมาะสมตามวัฒนธรรมไทย ๖. สะอาด คือ ปราศจากความมัวหมองทั้งกาย ใจ และสภาพแวดลอม ความผองใสเปนท่ีเจริญตา ทาํ ใหเกดิ ความสบายใจแกผ พู บเห็น คุณลักษณะของผูที่มีความสะอาด คือ ผูรักษารางกาย ท่ีอยูอาศัย ส่ิงแวดลอม ถูกตองตาม สุขลักษณะ ฝก ฝนจิตใจมใิ หข นุ มัว มีความแจม ใสอยูเสมอ ๗. สามัคคี คือ ความพรอมเพรียงกัน ความกลมเกลียวกัน ความปรองดองกัน รวมใจกันปฏิบัติ ใหบรรลุผลตามท่ีตองการ ทํางานอยางสรางสรรคไมทะเลาะวิวาท ไมเอารัดเอาเปรียบซึ่งกันและกัน มีเหตุผล ยอมรับความแตกตางหลากหลายทางความคิด ความหลากหลายในเร่ืองเชื้อชาติ ในลักษณะน้ีเปน ความสมานฉนั ท คุณลกั ษณะของผูท่มี ีความสามัคคี คอื ผทู ่เี ปด ใจกวา ง รับฟง ความคิดเห็นของผูอ่ืน รูบทบาท ของตน ทั้งในฐานะผูนําและผูตามที่ดี มีความมุงมั่นตอการรวมพลัง ชวยเหลือเกื้อกูลกันเพ่ือใหการงานสําเร็จ ลุลวง แกปญหาและขจัดความขัดแยงได เปนผูมีเหตุผล ยอมรับความแตกตางหลากหลายทางวัฒนธรรม ความคดิ ความเช่อื พรอมที่จะปรบั ตัวเพอ่ื อยูรวมกันอยางสันติ ๔๓ 49

๘. มีนํ้าใจ คือ ความจริงใจที่ไมเห็นแกตัวหรือเร่ืองของตัวเอง แตเห็นอกเห็นใจ เห็นคุณคาในเพื่อน มนุษย มีความเอื้ออาทร เอาใจใส ใหความสนใจในความตองการ ความจําเปน ความทุกขสุขของผูอ่ืนและ พรอ มท่ีจะใหความชวยเหลอื เกอื้ กูลซึ่งกันและกนั คณุ ลกั ษณะของผทู ่ีมนี ํ้าใจ คือ ผูใหแ ละผอู าสาชว ยเหลอื สงั คม รจู กั แบงปน เสียสละความสุข สว นตนเพื่อทาํ ประโยชนแ กผอู ่ืน เขาใจ เห็นใจผูที่มีความเดือดรอน อาสาชวยเหลือสังคมดวยแรงกาย สติปญญา ลงมือปฏบิ ตั ิการเพ่อื บรรเทาปญ หา หรอื รว มสรางสรรคส่งิ ดีงามใหเ กดิ ขน้ึ ในชุมชน ๔๔ 50

แบบประเมินการปฏิบัติกจิ กรรม ช่ือวิชา การทุจริตคอรรปั ชนั ท่ีมผี ลกระทบตอประเทศชาติ หมู............................... ขอ รายการประเมิน ๔ ระดับคณุ ภาพ ๑ ๓๒ ๑ การตรงตอเวลา ๒ ระบบหมูและการมีสว นรว มของสมาชกิ ๓ การสรุปความรูท ่ีไดร ับ รวม ลงชื่อ................................................. (..................................................) ผูก ํากบั ลกู เสือ เกณฑการประเมนิ ผล รายการท่ปี ระเมิน ดีมาก (๔) ระดับคณุ ภาพ/คะแนน ปรับปรุง (๑) ดี (๓) พอใช (๒) ปฏิบตั ไิ มไดเลย ๑. การตรงตอ เวลา ๑. การเขารวม ปฏิบตั ิได ๒ ขอ ปฏิบตั ไิ ด ๑ ขอ สมาชิก ๓ คน กิจกรรมตามเวลา ใน ๓ ขอ ใน ๓ ขอ ข้ึนไป ไมไ ด /ตรงตอเวลา มสี วนรว ม ๒. ผลงานสําเรจ็ ผดิ ๓ ขอ ขนึ้ ไป ตามเวลาท่ีกําหนด ๓. การนาํ เสนอใช เวลาตามท่ีกาํ หนด ๒. ระบบหมแู ละ ทกุ คนมสี วนรวม สมาชกิ ๑ คน สมาชกิ ๒ คน การมีสว นรว ม ไมไ ดมีสวนรวม ไมไ ดม ีสว นรว ม ของสมาชิก ๓. การสรุปความรู ถูกตองทุกขอ ผิด ๑ ขอ ผิด ๒ ขอ ทีไ่ ดรับ ๔๕ 51

ชื่อวิชา กฎหมายทีเ่ ก่ียวของกบั ป.ป.ช. บทเรยี นท่ี ๗ เวลา ๙๐ นาที ขอบขา ยรายวิชา กฎหมายที่เก่ียวของกับคณะกรรมการ ป.ป.ช และสํานักงาน ป.ป.ช. ท่ีผูบังคับบัญชาลูกเสือชอสะอาด ควรรู จดุ หมาย เพื่อใหผูบังคับบัญชาลูกเสือชอสะอาดที่เขารับการฝกอบรมมีความรู ความเขาใจเก่ียวกับกฎหมายท่ี เกีย่ วของกับคณะกรรมการ ป.ป.ช. และสํานกั งาน ป.ป.ช. ทีล่ กู เสือชอ สะอาดควรรู วตั ถุประสงค เมือ่ จบบทเรียนน้ีแลว ผเู ขา รับการฝก อบรมสามารถ ๑. มีความรู เขาใจเกี่ยวกับพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการปองกันและปราบปราม การทจุ รติ ๒. มีความรู เขา ใจการบังคับใชพระราชบัญญตั ิประกอบรฐั ธรรมนญู วาดวยการปองกนั และปราบปราม การทจุ ริต และสามารถนําไปใชในชีวิตประจาํ วันได วธิ ีสอน/กจิ กรรม ๑. บรรยายเกี่ยวกบั กฎหมายทีเ่ ก่ยี วของกับคณะกรรมการ ป.ป.ช. และสาํ นักงาน ป.ป.ช. ๖๐ นาที ๒. ซกั - ถาม ๑๕ นาที ๓. สรปุ ๑๕ นาที ส่ือการสอน ๑. เอกสารประกอบการบรรยาย ๒. ใบความรู เร่อื ง “ระเบียบคณะกรรมการ ป.ป.ช. ที่ควรรู” การประเมนิ ผล ๑. วิธีการวัดผล : ประเมินความรูความเขาใจเก่ียวกับกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญของสํานักงาน ป.ป.ช. ๒. เครื่องมือวัดผล : แบบประเมนิ ความรคู วามเขา ใจ ๓. เกณฑการประเมินผล : มผี ลการประเมินผา นเกณฑท ่กี ําหนด เน้ือหาวชิ า ๑. กฎหมาย พระราชบญั ญตั ิ ๒. ระเบยี บของสํานกั งาน ป.ป.ช. ๓. ตราสัญลักษณส ํานักงาน ป.ป.ช. ๔๖ 52

ใบความรู เรือ่ ง ตราสญั ลกั ษณสํานักงาน ป.ป.ช. ลกั ษณะและความหมายของตราสัญลักษณหรือเคร่อื งหมายสํานกั งาน ป.ป.ช. เปน ดวงตรารปู ทรงดอกบัวตมู หรือหยดนํ้า และมีขนาดกวาง ๒ ใน ๓ ของความสูง ประกอบดวยอุณาโลม และรศั มโี ดยรอบ ดา นลา งเปน โล และแบงพืน้ ทเ่ี ปน ๓ สว น คือ สวนบน เปน พานรัฐธรรมนญู สวนทส่ี อง อยดู านลา งขวาของโล เปน รปู ตลุ แขวนอยูบนดามพระขรรค มีธรรมจักรประกอบ อยูดานหนา สวนที่สาม อยูดานลางซายของโลเปนรูปกงจักร และมีลูกศรกับสายฟาไขวสอดในกงจักร เบอ้ื งลา งของโลเ ปนรบิ บิน้ หรือโบรองอยดู านลาง และบนแถบโบจะมีชอชัยพฤกษผ กู วางไวบ นริบบ้ิน ความหมายของสัญลกั ษณ อณุ าโลม หมายถงึ มหาบุรษุ ความยง่ิ ใหญ รศั มี รศั มี หมายถงึ การแผไพศาล โล หมายถงึ การปองกนั อนั เปน หนา ที่พิเศษของงาน ป.ป.ช. ซงึ่ เปนการปองกันมิใหม ผี ูกระทําการทุจรติ ๔๗ 53

ในโลดงั กลา วไดแบงพ้ืนที่ออกเปน ๓ สว น คือ ๑. พานรัฐธรรมนูญ หมายถึง กฎหมายสงู สดุ ของประเทศเปนศูนยอ ํานาจรฐั และกอใหเ กดิ มคี ณะกรรมการ ป.ป.ช. ขึ้น ๒. ตลุ หรือตาช่ังและธรรมจักร หมายถึง ความยตุ ธิ รรมและคุณธรรม ๓. กงจกั ร สายฟาและลูกศร หมายถึง ความรวดเรว็ ในการปราบปรามการทจุ รติ โบและชอชยั พฤกษ หมายถงึ ความมีชัยชนะท่ีม่ังคง ตามแนวปณิธานแหง ความตั้งใจที่แนวแนและแข็งแกรงของ ป.ป.ช. ทอดตัววางอยูบนความออนโยนท่ีนุมนวลของ พ้ืนฐานองคก ร ความหมายของสีทใ่ี ชป ระกอบในตราสัญลักษณ สมี ว ง ใชประกอบเปนสีพ้ืนของโล หมายถึง วันที่รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ อันเปนการกอกําเนิดของคณะกรรมการ ป.ป.ช. และสํานักงาน ป.ป.ช. ประกาศใช ซึ่งเปนวันเสาร สีเขียว ใชประกอบเปนสีของริบบิ้น หมายถึง วันท่ีพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวย การปอ งกันและปราบปรามการทจุ ริต พ.ศ. ๒๕๔๒ ประกาศใช ซง่ึ เปน วันพธุ สีทอง ใชประกอบเปนสีสําหรับองคประกอบของสัญลักษณ หมายถึง ความเปนมงคล ความรุงเรอื ง ศกั ดศิ์ รีและความสงา งาม ทม่ี า : ประกาศคณะกรรมการปอ งกันและปราบปรามการทจุ รติ แหง ชาติ เร่อื ง ตราสัญลกั ษณส ํานกั งานคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจรติ แหง ชาติ ประกาศในราชกจิ จานเุ บกษา เลม ที่ ๑๑๗ ตอนที่ ๒๖ ก ลงวันท่ี ๒๗ มีนาคม ๒๕๔๓ ๔๘ 54

ใบความรู เรื่อง ระเบียบคณะกรรมการ ป.ป.ช. ทค่ี วรรู ระเบยี บคณะกรรมการ ป.ป.ช. ท่ีสนบั สนนุ สงเสริมการมีสวนรวมของประชาชน คณะกรรมการ ป.ป.ช. มีภารกิจหลักในการปองกันการทุจริต โดยวิธีการสงเสริมและแสวงหาการมี สวนรวมจากประชาชน หรอื กลุม บคุ คล เพอื่ รว มกนั ปองกนั มิใหเ กดิ ปญ หาการทจุ ริต ดังน้ี ๑. กํากับ ดแู ลคณุ ธรรมและจรยิ ธรรมของนักการเมือง ๒. เสนอมาตรการ ความเห็น และขอเสนอแนะตอ คณะรัฐมนตรี รฐั สภา ศาล หรอื คณะกรรมการตรวจ เงินแผนดิน เพื่อใหมีการปรับปรุงการปฏิบัติราชการ หรือวางแผนงานโครงการของสวนราชการ รัฐวิสาหกิจ หรือหนวยงานของรัฐ เพื่อปองกันหรือปราบปรามการทุจริตตอหนาท่ี การกระทําความผิดตอตําแหนงหนาท่ี ราชการ หรือการกระทําความผิดตอ ตาํ แหนง หนาทใ่ี นการยุตธิ รรม ๓. ดําเนินการสงเร่ืองใหหนวยงานท่ีเก่ียวของเพ่ือขอใหศาลมีคําส่ัง หรือคําพิพากษาใหยกเลิก หรือ เพิกถอนสทิ ธิ หรือเอกสารสิทธิที่เจา หนาทขี่ องรัฐไดอนุมัติ หรืออนุญาตใหสิทธิประโยชน หรือออกเอกสารสิทธิ แกบคุ คลใดไปโดยมิชอบดว ยกฎหมาย หรือระเบียบของทางราชการอนั เปน เหตใุ หเสียหายแกทางราชการ ๔. ดําเนินการเพื่อปองกันการทุจริตและเสริมสรางทัศนคติและคานิยมเกี่ยวกับความซื่อสัตยสุจริต รวมท้ังดําเนินการใหป ระชาชนหรือกลุมบคุ คล มสี ว นรวมในการปองกันและปราบปรามการทจุ ริต ๕. ดําเนินการเกี่ยวกับดานการตางประเทศ โดยเปนศูนยกลางความรวมมือระหวางประเทศ เพ่ือประโยชนในการปองกันและปราบปรามการทุจริต ทั้งนี้ เพ่ือใหเปนไปตามพันธกรณีและขอตกลงระหวาง ประเทศในการตอ ตา นการทจุ ริต ๔๙ 55

ระเบยี บคณะกรรมการปองกนั และปราบปรามการทจุ รติ แหงชาติ วาดว ยการสง เสริมและสนบั สนนุ ใหป ระชาชนหรอื กลุมบุคคลมสี วนรวม ในการปองกนั และปราบปรามการทุจรติ พ.ศ. ๒๕๕๓ โดยที่เปนการสมควรใหมีระเบียบคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติวาดวย การสงเสริมและสนับสนุนใหประชาชนหรือกลุมบุคคลมีสวนรวมในการปองกันและปราบปรามการทุจริต เพอ่ื ดาํ เนินการปองกันการทุจริตและเสริมสรางทัศนคติและคานิยมเก่ียวกับความซ่ือสัตยสุจริต รวมทั้งดําเนินการ ใหประชาชนหรือกลุมบุคคลมีสวนรวมในการปองกันและปราบปรามการทุจริต อาศัยอํานาจตามความในมาตรา ๕ มาตรา ๑๙ (๑๐) และมาตรา ๑๐๗ แหงพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการปองกันและ ปราบปรามการทุจริต พ.ศ. ๒๕๔๒ ประธานกรรมการ ป.ป.ช. โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการ ป.ป.ช. จึงออกระเบียบไวดงั ตอ ไปน้ี ขอ ๑ ระเบียบน้ีเรียกวา “ระเบียบคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติวาดวย การสงเสริมและสนับสนุนใหประชาชนหรือกลุมบุคคลมีสวนรวมในการปองกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. ๒๕๕๓” ขอ ๒ ระเบียบนใี้ หใชบงั คบั ตัง้ แตว ันถัดจากวนั ประกาศในราชกิจจานเุ บกษาเปน ตน ไป ขอ ๓ บรรดาระเบียบ ขอบังคับ ประกาศ หรือคําสั่งอ่ืนใดท่ีขัดหรือแยงกับระเบียบนี้ ใหใชระเบียบ นแ้ี ทน ขอ ๔ ในระเบียบน้ี “ทุน” หมายความวา เงินท่ีสํานักงาน ป.ป.ช. ไดรับจากงบประมาณรายจาย ประจําป หรือเงินที่มีผูบริจาคให หรือเงินท่ีไดรับการสนับสนุนจากหนวยงานอื่นทั้งภาครัฐและภาคเอกชน ภายในประเทศและตางประเทศ เพ่ือเปนคาใชจายในการสงเสริมและสนับสนุนแผนงาน โครงการ กิจกรรม ใหประชาชน หรือกลุมบุคคลเขามามีสวนรวมในการปองกันและปราบปรามการทุจริต “คณะอนุกรรมการ” หมายความวา คณะอนุกรรมการอํานวยการประสานการขับเคลื่อนและติดตามผลการดําเนินการตาม ยุทธศาสตรชาตวิ า ดว ยการปองกันและปราบปรามการทุจริต ขอ ๕ การสงเสริมและสนับสนุนใหประชาชนหรือกลุมบุคคลมีสวนรวมในการปองกันและ ปราบปรามการทุจริต ใหสํานักงาน ป.ป.ช. พิจารณาใหทุนสนับสนุนการดําเนินงานตามแผนงาน โครงการ กิจกรรมที่อยูในขอบเขตอํานาจหนาท่ีของคณะกรรมการ ป.ป.ช. แกบุคคล คณะบุคคล นิติบุคคล ท้ังภาครัฐ และภาคเอกชน แบงเปน ๒ ประเภท คอื ๕.๑ ประเภททั่วไป ไดแก เงินสนับสนุนการดําเนินงานที่ผูเสนอแผนงาน โครงการ กิจกรรม เปนผกู าํ หนดดว ยตัวเอง ภายใตขอบเขตของยุทธศาสตรช าติวา ดว ยการปอ งกนั และปราบปรามการทจุ รติ ๕.๒ ประเภทกําหนดเรื่อง ไดแก เงินสนับสนุนการดําเนินงานท่ีคณะกรรมการ ป.ป.ช. หรือ สํานักงาน ป.ป.ช. เปนผูกําหนดชื่อเร่ือง ขอปญหา หรือโครงการ วัตถุประสงค และรายละเอียดอ่ืน ๆ และ ใหห มายความรวมถึงเร่ืองปญหาสาํ คญั เรง ดว นของประเทศ หรอื เรอ่ื งทมี่ ีความจําเปน ตอ งรีบดาํ เนินการทันที ขอ ๖ การใหท ุนสนับสนุนการดาํ เนินงาน มีแนวทางปฏิบตั ิ ดังนี้ ๖.๑ ผูม ีสทิ ธขิ อรบั ทุน ไดแก บุคคล คณะบุคคล นิติบุคคล สถาบัน หรือหนวยงานทั้งภาครัฐ และภาคเอกชน ซง่ึ เสนอแผนงาน โครงการ กิจกรรม เพ่อื ขอรับทนุ ตามระเบียบน้ี ๖.๒ การพิจารณาอนุมัติสนับสนุนการดําเนินงานตามแผนงาน โครงการ กิจกรรม คณะกรรมการ ป.ป.ช. เปน ผูพ ิจารณาอนุมัติ ๕๐ 56

ขอ ๗ คณะอนุกรรมการมีอํานาจหนาท่ีในการเสนอความเห็นตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ในการอนุมัติ ทุนรับลดเงินทุนสนับสนุนท่ีจัดสรรใหแกผูขอรับทุน ตามความเหมาะสมของวงเงินงบประมาณท่ีผูใหทุนไดรับ ในแตละป อนุมัติการขอขยายระยะเวลา อนุมัติผลการดําเนินงาน อนุมัติคําขอยุติการดําเนินงานหรือระงับ การใหทุน ในกรณีจําเปนเรงดวนและไมอาจเรียกประชุมคณะอนุกรรมการตามวรรคหน่ึงได ใหเสนอเรื่องให คณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนผูพจิ ารณา ในการพิจารณาตามวรรคหนึ่ง คณะอนุกรรมการอาจใหคณะอนุกรรมการขับเคล่ือนยุทธศาสตรชาติ วาดว ยการปองกนั และปราบปรามการทุจริตภาคเอกชน หรือคณะอนุกรรมการขับเคล่ือนยุทธศาสตรชาติวาดวย การปองกันและปราบปรามการทุจริตภาคประชาสังคมและสื่อมวลชน เสนอความเห็นประกอบการพิจารณา ของคณะอนุกรรมการก็ได การทําสัญญารับทุนสนับสนุนการดําเนินงาน ใหผูรับทุนทําสัญญารับทุนกับสํานักงาน ป.ป.ช. พรอม เอกสารอืน่ ๆ แนบทา ยสัญญา ตามแบบที่สํานักงาน ป.ป.ช. กําหนด การตรวจรับผลสําเร็จของงานใหตรวจรับ โดยบุคคลหรือคณะบุคคลท่ีคณะอนุกรรมการมอบหมาย ทั้งน้ี ตามเวลาที่กําหนด โดยพิจารณาจากเอกสาร รายงานผลการดําเนินงานหรือโดยวิธีการอ่ืนใดดวย และตามความเหมาะสมหรือความจําเปน การตรวจรับ ผลสําเร็จของงานใหหมายรวมถึงการประเมินรายงานความกาวหนาของงานและการพิจารณาเกี่ยวกับการขอ เปล่ียนแปลงในรายละเอียดของแผนงาน โครงการ กิจกรรมที่อนุมัติแลว การรายงานผลสําเร็จของงานแตละ ครั้ง ใหผ รู บั ทนุ รายงานตามแบบท่ีสํานกั งาน ป.ป.ช. กาํ หนด การเบิกจา ยเงินสาํ นกั งาน ป.ป.ช. จะจายเงนิ ใหแก ผรู บั ทนุ ตามความสาํ เรจ็ ของงานตามรายละเอยี ดของแผนงาน โครงการ กิจกรรม หากผูรับทุนจําเปนตองขอรับ ทุนเพ่ือไปดําเนินการกอนใหอยูในดุลพินิจของคณะอนุกรรมการที่จะพิจารณา ท้ังนี้ ตามประกาศของสํานักงาน ป.ป.ช. ใหสํานกั งาน ป.ป.ช. ตดิ ตามประเมนิ ผลงานของผูไดรับทนุ สนบั สนุนการดาํ เนนิ งาน ขอ ๘ ผมู ีสทิ ธขิ อรบั ทุนตามขอ ๖ (๖.๑) ตองมคี ุณสมบตั ิ ดังนี้ ๘.๑ มีสัญชาติไทย ๘.๒ มีความรูและประสบการณเก่ียวกับการดําเนินงานตามแผนงาน โครงการ กิจกรรมท่ี เสนอ ๘.๓ สามารถปฏิบตั งิ านและควบคุมการดําเนินงานตามแผนงาน โครงการ กิจกรรมไดตลอด เวลาท่ขี อรับทุน ท้ังนี้ คณะกรรมการ ป.ป.ช. มีอํานาจในการกําหนดคุณสมบตั เิ พิม่ เติมหรือยกเวนคุณสมบัติของผูมีสิทธิ ขอรบั ทนุ ขอใดขอหนงึ่ หรือหลายขอตามวรรคหนง่ึ ได ขอ ๙ ใหเ ลขาธิการมีอํานาจออกประกาศหรือขอกําหนดสํานักงาน ป.ป.ช. วาดวยหลักเกณฑการใช จายเงินเกี่ยวกับการสงเสริมและสนับสนุนแผนงาน โครงการ กิจกรรมใหประชาชนหรือกลุมบุคคลมีสวนรวม ในการปองกันและปราบปรามการทุจริต รวมทั้งการปฏิบัติตาง ๆ ท่ีเก่ียวของ ทั้งน้ี เทาท่ีไมขัดหรือแยงกับ ระเบยี บน้ี ขอ ๑๐ ใหประธานกรรมการปองกนั และปราบปรามการทจุ ริตแหงชาตริ กั ษาการตามระเบียบนี้ ประกาศ ณ วันที่ ๑๓ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ ปานเทพ กลา ณรงคราญ ประธานกรรมการปองกนั และปราบปรามการทุจริตแหง ชาติ ๕๑ 57

ระเบยี บคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจรติ แหงชาติ วาดว ยการยกยอ งผปู ระพฤติปฏิบตั ติ นชอบดว ยความซ่ือสัตยสจุ ริต พ.ศ. ๒๕๔๓ โดยที่เปนการสมควรใหมีการยกยองผูประพฤติปฏิบัติตนชอบดวยความซื่อสัตยสุจริต อาศัยอํานาจ ตามความในมาตรา ๕ และมาตรา ๑๙ (๑๐) แหงพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการปองกันและ ปราบปรามการทุจริต พ.ศ. ๒๕๔๒ ประธานกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจรติ แหง ชาติ จึงออกระเบยี บไว ดังตอไปนี้ ขอ ๑ ระเบียบน้ีเรียกวา \"ระเบียบคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติวาดวย การยกยอ งผูประพฤติปฏบิ ัตติ นชอบดว ยความซื่อสัตยสจุ รติ พ.ศ. ๒๕๔๓\" ขอ ๒ ระเบียบนีใ้ หใ ชบังคับต้ังแตวนั ถดั จากวันประกาศในราชกิจจานเุ บกษาเปน ตนไป ขอ ๓ ผูที่จะไดรับการยกยองเปนผูประพฤติปฏิบัติตนชอบดวยความซื่อสัตยสุจริต ตองเปนผูซ่ึงอยู ในหลักเกณฑ ดังน้ี ๓.๑ แสดงออกจนเปนที่ยอมรับกันวาเปนผูประพฤติปฏิบัติตนชอบดวยความซ่ือสัตยสุจริต และศีลธรรมอนั ดี ๓.๒ มีองคประกอบอื่นท่สี มควรแกการยกยอง ซง่ึ อยใู นดลุ พินจิ ของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ทั้งน้ี ผูที่จะไดรับการยกยอง ตองไมดํารงตําแหนงกรรมการ อนุกรรมการ และพนักงานเจาหนาท่ี ในสงั กัดสํานักงาน ป.ป.ช. ขอ ๔ ผูเสนอช่ือผูที่สมควรไดรับการยกยองเปนผูประพฤติปฏิบัติตนชอบดวยความซื่อสัตยสุจริต ตามขอ ๓ ไดแ ก ๔.๑ กรรมการ ป.ป.ช. ๔.๒ อนุกรรมการ ป.ป.ช. ๔.๓ เลขาธิการคณะกรรมการ ป.ป.ช. และขา ราชการในสังกัดสาํ นักงาน ป.ป.ช. ๔.๔ กระทรวง ทบวง และหนวยงานอ่นื ของรัฐ ๔.๕ นติ บิ คุ คลภาคเอกชน ๔.๖ สอ่ื มวลชน ๔.๗ ประชาชนทั่วไป การเสนอช่ือผูใดเปนผูสมควรยกยองเปนผูประพฤติปฏิบัติตนชอบดวยความซ่ือสัตยสุจริต ใหเสนอชื่อ พรอ มเกียรติประวัติของผนู นั้ ตอ เลขาธกิ ารคณะกรรมการ ป.ป.ช. ขอ ๕ ใหคณะอนกุ รรมการเสริมสรางทัศนคติคานิยมในความซ่ือสัตยสุจริต มีอํานาจหนาท่ีพิจารณา ผูซึ่งไดรบั การเสนอชอื่ ใหยกยอ งเปน ผูประพฤติปฏิบตั ติ นชอบดวยความซ่ือสัตยส ุจริต การประชุมคณะอนุกรรมการเสริมสรางทัศนคติคานิยมในความซ่ือสัตยสุจริต ตองมีอนุกรรมการมา ประชมุ ไมน อยกวากง่ึ หนงึ่ ของจาํ นวนอนกุ รรมการทัง้ หมด จงึ จะเปนองคประชมุ การลงมติยกยองผูประพฤติปฏิบัติตนดวยความซื่อสัตยสุจริต ตองมีคะแนนเสียงไมตํ่ากวาสองในสาม ของจํานวนอนกุ รรมการที่มาประชุม ขอ ๖ ใหคณะอนุกรรมการเสริมสรางทัศนคติคานิยมในความซ่ือสัตยสุจริต เสนอช่ือและเกียรติ ประวัติของผูซ่ึงคณะอนุกรรมการมีมติเห็นควรยกยองเปนผูประพฤติปฏิบัติตนชอบดวยความซื่อสัตยสุจริต ๕๒ 58

ตอประธานกรรมการ ป.ป.ช. เพื่อนําเสนอคณะกรรมการ ป.ป.ช. พิจารณา เมื่อคณะกรรมการ ป.ป.ช. ให ความเห็นชอบในการยกยองหรือเชิดชูเกียรติผูน้ันโดยการมอบโลหรือเครื่องหมายอื่นใด และหรือ ประกาศนียบัตรหรือเกียรติบัตรหรือหนังสือชมเชยแลวแตกรณี ตามแบบที่คณะกรรมการเสริมสรางทัศนคติ คา นยิ มความซ่อื สัตยส ุจรติ กําหนด และเผยแพรเกยี รติประวัตใิ หเปนทท่ี ราบโดยทัว่ ไป ขอ ๗ ใหป ระธานกรรมการปอ งกนั และปราบปรามการทุจริตแหง ชาตริ กั ษาการตามระเบยี บน้ี ประกาศ ณ วันที่ ๓ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๕๔๓ โอภาส อรุณินท ประธานกรรมการปองกันและปราบปรามการทจุ ริตแหงชาติ ๕๓ 59

ระเบยี บคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจรติ แหงชาติ วา ดวยการยกยอ งผปู ระพฤติปฏบิ ัติตนชอบดวยความซื่อสัตยส ุจริต พ.ศ. ๒๕๔๓ ซึ่งแกไข (ฉบบั ท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๕๒ โดยท่ีเปนการสมควรปรับปรุงระเบียบคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ วาดวยการยกยองผูประพฤติปฏิบัติตนชอบดวยความซ่ือสัตยสุจริต พ.ศ. ๒๕๔๓ เพ่ือใหการประชุม คณะอนุกรรมการเสริมสรางทัศนคติคานิยมในความซื่อสัตยสุจริต สอดคลองกับประกาศคณะปฏิรูป การปกครองในระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข ฉบับท่ี ๓๑ ขอ ๗ และระเบียบ คณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติวาดวยการประชุมคณะกรรมการ ป.ป.ช. พ.ศ. ๒๕๕๐ ขอ ๑๖ อาศัยอํานาจตามความในมาตรา ๕ และมาตรา ๑๙ (๑๐) แหงพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ วา ดว ยการปอ งกนั และปราบปรามการทุจริต พ.ศ. ๒๕๔๒ ประธานกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริต แหงชาติ โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ จึงออกระเบียบไว ดังตอไปน้ี ขอ ๑ ระเบียบน้ีเรียกวา “ระเบียบคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติวาดวย การยกยอ งผปู ระพฤติปฏิบตั ติ นชอบดว ยความซอื่ สตั ยส ุจริต (ฉบบั ที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๕๒” ขอ ๒ ระเบยี บน้ีใหใชบ ังคบั ตงั้ แตว นั ถัดจากวันประกาศในราชกิจจานเุ บกษาเปน ตน ไป ขอ ๓ ใหยกเลิกความในขอ ๕ ของระเบียบคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ วาดวยการยกยองผปู ระพฤตปิ ฏบิ ัตติ นชอบดว ยความซ่ือสตั ยสจุ รติ พ.ศ. ๒๕๔๓ และใหใ ชค วามตอ ไปนีแ้ ทน “ขอ ๕ ใหคณะอนุกรรมการเสริมสรางทัศนคติคานิยมในความซื่อสัตยสุจริต มีอํานาจหนาที่พิจารณา ผทู ี่ไดรับการเสนอช่อื ใหยกยอ งเปนผูประพฤติปฏิบัติตนชอบดวยความซื่อสัตยสุจริต การประชุมคณะอนุกรรมการ เสริมสรางทัศนคติคานิยมในความซื่อสัตยสุจริต ตองมีอนุกรรมการมาประชุมไมนอยกวากึ่งหน่ึงของจํานวน อนกุ รรมการท้งั หมดจึงจะเปนองคประชมุ ในกรณีประธานอนุกรรมการไมอยูในที่ประชุมหรือไมสามารถปฏิบัติ หนาทีไ่ ด ใหท ่ปี ระชุมเลอื กอนุกรรมการคนใดคนหน่ึงทําหนาที่ประธานในท่ีประชุม การลงมติยกยองผูประพฤติ ปฏิบัติตนชอบดวยความซ่ือสัตยสุจริตใหถือเสียงขางมากของจํานวนอนุกรรมการท้ังหมดเทาที่มีอยู อนุกรรมการคนหน่ึงใหมีเสียงหน่ึงในการลงคะแนน ถาคะแนนเสียงเทากัน ใหประธานในที่ประชุมออกเสียง เพ่ิมข้ึนอีกเสียงหน่ึงเปนเสียงชี้ขาด การออกเสียงลงมติใหกระทําโดยเปดเผย เวนแตท่ีประชุมโดยเสียงขางมาก มมี ติใหก ระทาํ โดยวธิ กี ารลงคะแนนลับ สว นวธิ ีการลงคะแนนลบั ใหเ ปนไปตามที่ประธานในที่ประชมุ กําหนด” ขอ ๔ การอันใดซ่ึงไดดาํ เนินการไปแลวตามระเบียบคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริต แหงชาติวาดวยการยกยองผูประพฤติปฏิบัติตนชอบดวยความซ่ือสัตยสุจริต พ.ศ. ๒๕๔๓ กอนระเบียบน้ีใชบังคับ ใหมีผลสมบรู ณใชบ งั คบั ไดตอไป ประกาศ ณ วนั ที่ ๓๐ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๒ ปานเทพ กลา ณรงคราญ ประธานกรรมการปองกันและปราบปรามการทจุ รติ แหงชาติ ๕๔ 60

ระเบยี บคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ วา ดวยการจดั ใหมีรางวัลตอบแทนหรือประโยชนอนื่ ใด เพอื่ สง เสรมิ การปองกนั และปราบปรามการทุจริต พ.ศ. ๒๕๕๔ โดยทเ่ี ปน การสมควรปรับปรุงระเบยี บคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติวาดวย การตอบแทนผูทําคุณงามความดี ในการปองกันหรือปราบปรามการทุจริต และสมควรกําหนดใหมีรางวัล ตอบแทนแกบุคคล ซ่ึงไดใหถอยคําหรือแจงเบาะแสหรือขอมูล หรือกระทําการใด ๆ อันเปนประโยชนตอ การปองกันและปราบปรามการทุจริต เพ่ือใหเปนแบบอยางแกเจาหนาที่ของรัฐและประชาชนโดยทั่วไป และ สง เสรมิ ใหป ระชาชนและเจาหนาท่ีของรัฐมีสวนรวมในการปองกันและปราบปรามการทุจริต อาศัยอํานาจตาม ความในมาตรา ๕ และมาตรา ๑๐๓/๓ แหงพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการปองกันและ ปราบปรามการทุจริต พ.ศ. ๒๕๔๒ ซ่งึ แกไขเพมิ่ เตมิ โดยพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการปองกัน และปราบปรามการทุจริต (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๕๔ คณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ จึงออกระเบียบไว ดงั ตอไปน้ี ขอ ๑ ระเบียบนี้เรียกวา “ระเบียบคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติวาดวย การจดั ใหม ีรางวัลตอบแทนหรือประโยชนอ่นื ใดเพ่ือสงเสริมการปองกนั และปราบปรามการทจุ ริต พ.ศ. ๒๕๕๔” ขอ ๒ ระเบียบนใ้ี หใชบ งั คบั ต้ังแตว ันถัดจากวนั ประกาศในราชกจิ จานเุ บกษาเปนตนไป ขอ ๓ ใหยกเลิกระเบยี บคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติวาดวยการตอบแทน ผูทาํ คณุ งามความดีในการปอ งกนั หรอื ปราบปรามการทจุ รติ พ.ศ. ๒๕๔๓ ขอ ๔ ในระเบยี บนี้ “คณะอนุกรรมการ” หมายความวา คณะอนุกรรมการพิจารณารางวัลตอบแทนหรือประโยชนอ่ืนใด เพื่อสง เสริมการปอ งกนั และปราบปรามการทจุ ริต “บุคคล” หมายความวา บุคคลธรรมดา นิติบุคคล หนวยงานของรัฐ องคกรเอกชน คณะบุคคล ชมรม หรือกลุมของบุคคลที่เรียกชื่อเปนอยางอื่น โดยมีวัตถุประสงคเพื่อประกอบกิจกรรมอยางใดอยางหนึ่งรวมกัน ไมว า จะมฐี านะเปน นติ บิ คุ คลหรอื ไมก ต็ าม ขอ ๕ ใหประธานกรรมการปองกนั และปราบปรามการทุจริตแหงชาติรักษาการตามระเบียบน้ี และให คณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติมีอํานาจตีความและวินิจฉัยช้ีขาดปญหาที่เกิดขึ้นจาก การบังคับใชร ะเบยี บนี้ หมวด ๑ บุคคลที่จะไดร บั การพจิ ารณาใหไ ดรับรางวัลตอบแทนหรือประโยชนอน่ื ใด ขอ ๖ บุคคลที่จะไดรับการพิจารณาใหไดรับรางวัลตอบแทนหรือประโยชนอ่ืนใด จะตองมีลักษณะ ดังน้ี (๑) เปนผูกลาวหา ผูเสียหาย ผูทําคํารอง ผูรองทุกขกลาวโทษ ผูใหถอยคํา หรือผูที่แจงเบาะแสหรือ ขอมลู หรือดาํ เนินการอยา งใด ๆ อนั เปนประโยชนตอ การปอ งกันและปราบปรามการทุจริต (๒) เปนบคุ คลที่ไดเสนอความคิดเหน็ ขอเสนอแนะ มาตรการในการปองกันและปราบปรามการทจุ ริต ๕๕ 61

(๓) เปนบุคคลที่ไดเขารวมการดําเนินกิจกรรม สนับสนุนคาใชจาย หรือบริจาคทรัพยสินหรือให การชวยเหลือหรือสนับสนุนงานปองกันและปราบปรามการทุจริตดวยประการอ่ืน ๆ จนกอใหเกิดผลดีตอ การดําเนินงานของสํานกั งาน ป.ป.ช. หรอื คณะกรรมการ ป.ป.ช. (๔) เปนบุคคลท่ีไดกระทําการใดนอกจาก (๑) (๒) และ (๓) อันเปนประโยชนตอการปองกันและ ปราบปรามการทุจริต ขอ ๗ บุคคลท่ีจะไดรับการพิจารณาใหไดรับรางวัลตอบแทนหรือประโยชนอื่นใดตามขอ ๖ (๑) ตอ งไมม ีลกั ษณะตอ งหา ม ดงั น้ี (๑) เปน ผูท่ีมีสวนรว มกระทําความผิดในเรือ่ งที่ตนใหถ อ ยคํา ทําคํารอง รองทุกขกลาวโทษ แจงเบาะแส หรอื ใหขอมลู (๒) เคยไดรับรางวัลหรือประโยชนอื่นใดจากการกระทําหรือการดําเนินการในเร่ืองเดียวกันจาก คณะกรรมการ ป.ป.ช. (๓) เปน การกระทําทเ่ี กิดจากการปฏิบตั หิ นา ทตี่ ามปกติ ขอ ๘ บุคคลท่ีจะไดรับการพิจารณาใหไดรับรางวัลตอบแทนหรือประโยชนอื่นใดตามขอ ๖ (๒) (๓) และ (๔) ตองไมม ีลักษณะตอ งหาม ดังน้ี (๑) เปนผูบกพรองในศลี ธรรม (๒) เปน ผมู อี ํานาจหนา ทีเ่ กีย่ วของกบั การกระทําน้นั (๓) เปนผูมสี ว นไดเสยี ในการกระทาํ นนั้ หมวด ๒ การเสนอชอ่ื บุคคลที่สมควรไดร ับรางวลั ตอบแทนหรือประโยชนอน่ื ใด ขอ ๙ ผูมีสิทธิเสนอชื่อบุคคลท่ีสมควรไดรับรางวัลตอบแทนหรือประโยชนอ่ืนใดในการปองกันและ ปราบปรามการทุจริต ไดแก (๑) กรรมการ ป.ป.ช. (๒) อนกุ รรมการ ป.ป.ช. (๓) พนักงานเจาหนาที่ ขอ ๑๐ การเสนอชื่อบุคคลที่สมควรไดรับรางวัลตอบแทนหรือประโยชนอ่ืนใด ใหเสนอรายชื่อตอ สาํ นกั งาน ป.ป.ช. เพือ่ ใหคณะอนุกรรมการไดพิจารณาหรอื ตรวจสอบบคุ คลที่ไดรับการเสนอช่ือ ขอ ๑๑ ในการเสนอรายงานการไตสวนขอเท็จจริง หรือรายงานผลการตรวจสอบบัญชีแสดงรายการ ทรัพยสินและหน้ีสิน คณะอนุกรรมการไตสวน พนักงานไตสวน หรือพนักงานเจาหนาท่ีแลวแตกรณี อาจเสนอ ความเห็นวาบุคคลใดไดกระทําการอันควรแกการไดรับรางวัลตอบแทนหรือประโยชนอ่ืนใดตอคณะอนุกรรมการ ก็ได ขอ ๑๒ คณะอนุกรรมการอาจมอบหมายใหส ํานักงาน ป.ป.ช. หรือพนักงานเจาหนาท่ีตรวจสอบบุคคล ที่ไดรับการเสนอช่ือใหไดร ับรางวลั ตอบแทนหรือประโยชนอน่ื ใดใหเ ปนไปตามระเบียบน้ี แลวเสนอความเห็นตอ คณะอนุกรรมการกไ็ ด ๕๖ 62

หมวด ๓ คณะอนุกรรมการพิจารณารางวลั ตอบแทนหรอื ประโยชนอ ่ืนใด เพือ่ สงเสริมการปองกนั และปราบปรามการทุจริต ขอ ๑๓ ใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. แตงต้ังคณะอนุกรรมการพิจารณารางวัลตอบแทนหรือประโยชน อื่นใดเพื่อสงเสริมการปองกันและปราบปรามการทุจริต มีจํานวนไมเกินสิบสามคน ประกอบดวย กรรมการ ป.ป.ช. เปน ประธาน เลขาธิการ รองเลขาธกิ ารหรือผูชวยเลขาธิการ ผูอํานวยการสํานัก พนักงานเจาหนาที่เปน อนุกรรมการ และผูทรงคุณวุฒทิ ี่คณะกรรมการ ป.ป.ช. แตงตงั้ อกี สีค่ น เปน อนุกรรมการ ขอ ๑๔ การประชุมของคณะอนุกรรมการ ตองมีอนุกรรมการมาประชุมไมนอยกวาก่ึงหนึ่งของจํานวน อนุกรรมการทั้งหมดจึงจะเปนองคป ระชุม ในกรณีประธานอนุกรรมการไมอยูในท่ีประชุมหรือไมสามารถปฏิบัติ หนาที่ได ใหที่ประชุมเลือกอนุกรรมการคนใดคนหน่ึงทําหนาที่ประธานในที่ประชุม การลงมติของที่ประชุมให ถือเสยี งขา งมาก ขอ ๑๕ ใหคณะอนุกรรมการพิจารณารางวัลตอบแทนหรือประโยชนอื่นใดเพื่อสงเสริมการปองกัน และปราบปรามการทจุ รติ มีอํานาจหนา ท่ี ดังนี้ (๑) พจิ ารณา เสนอความเหน็ การใหร างวลั ตอบแทนหรอื ประโยชนอ่ืนใดตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. (๒) มอบหมายใหพ นักงานเจา หนาทต่ี รวจสอบบุคคลท่ไี ดร บั การเสนอช่ือ (๓) เรยี กบุคคลทีเ่ กีย่ วขอ งมาชแ้ี จงขอ เทจ็ จริง และสง มอบเอกสารทีอ่ ยูในความครอบครอง (๔) เสนอความเห็นตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. เพ่ือระงบั หรอื รอการจายรางวัลตอบแทนหรือประโยชน อื่นใด (๕) ปฏบิ ัติการอื่นตามที่คณะกรรมการ ป.ป.ช. มอบหมาย ขอ ๑๖ การพิจารณาบุคคลที่ไดรับการเสนอช่ือใหไดรับรางวัลตอบแทนหรือประโยชนอ่ืนใด คณะอนุกรรมการอาจเชญิ ผทู ่ถี กู เสนอช่อื หรือผูท ีเ่ ห็นสมควรมาใหคําอธิบายหรือช้แี จงเพม่ิ เตมิ ก็ได หมวด ๔ การพจิ ารณาใหร างวัลตอบแทนหรอื ประโยชนอ ืน่ ใด ขอ ๑๗ การพจิ ารณาใหรางวลั ตอบแทนหรือประโยชนอื่นใดแกบุคคลตามขอ ๖ ซึ่งไดกระทําการใด ๆ อนั เปนประโยชนต อ การปองกันและปราบปรามการทุจรติ มลี ําดบั ชน้ั ดงั น้ี ๑๗.๑ รางวัลเชดิ ชเู กียรตอิ นั ดบั หน่ึง ๑๗.๒ รางวลั เชดิ ชูเกยี รตอิ นั ดบั สอง การพิจารณาเพ่ือจัดลําดับชั้นการใหรางวัลตอบแทนหรือประโยชนอื่นใดตามวรรคหนึ่ง ใหคํานึงถึง ความเสียสละ ระดับความยากของการกระทําท่ีเปนประโยชนตอการปองกันและปราบปรามการทุจริต ประกอบดวย ขอ ๑๘ การใหร างวัลตอบแทนหรอื ประโยชนอ่นื ใดชน้ั รางวลั เชิดชเู กยี รติอันดับหนึ่ง ใหพิจารณาจาก การกระทาํ หรอื การดาํ เนนิ การซง่ึ เปนประโยชนต อ การปองกนั และปราบปรามการทจุ รติ ดังนี้ (๑) เปนผลใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. มีมติวาเจาหนาท่ีของรัฐกระทําผิดทางวินัยหรือทางอาญาหรือ ทัง้ ทางวินยั และทางอาญา ๕๗ 63

(๒) เปนผลใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. มีมติวาเจาหนาท่ีของรัฐมีความผิดฐานร่ํารวยผิดปกติหรือมี ทรพั ยสนิ เพิม่ ขึน้ ผิดปกติ (๓) เปนผลใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. มีมติวาเจาหนาที่ของรัฐจงใจไมยื่นบัญชีแสดงรายการทรัพยสิน และหนี้สิน หรือจงใจยื่นบัญชีแสดงรายการทรัพยสินและหน้ีสินและเอกสารประกอบดวยขอความอันเปนเท็จ หรอื ปกปดขอเทจ็ จรงิ ทคี่ วรแจง ใหทราบ (๔) ดําเนนิ การหรือกระทาํ การใด ๆ อันเปน ผลใหไ ดต ัวผูกระทําผิดมาดําเนินคดี หรือลงโทษ (๕) ดาํ เนนิ การหรือกระทําการใด ๆ เปนผลใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. มีมตใิ หถอดถอนเจา หนาท่ีของรัฐ ออกจากตาํ แหนง (๖) สามารถบรรเทาความเสียหาย หรือปองกันมิใหผลประโยชนของรัฐสูญเสียไป หรือทําใหทางราชการ ไดรับชดใชค า เสยี หายทางแพง ซ่งึ คาํ นวณเปนเงินไดต้งั แตหนึง่ แสนบาทข้นึ ไป (๗) สนับสนุนคาใชจาย หรือบริจาคเงินหรือทรัพยสินอ่ืน หรือเสียสละแรงงานชวยเหลือในการปองกัน การทุจริต ซึ่งคาํ นวณเปนเงินไดต ั้งแตห นง่ึ แสนบาทขน้ึ ไป (๘) เสนอความเห็นและใหขอเสนอแนะ หรือมาตรการในการปองกันการทุจริต เปนผลใหคณะรัฐมนตรี มกี ารดาํ เนินการ หรอื เปน ผลใหม ีการนําไปปฏบิ ัตเิ พ่ือปองกันและปราบปรามการทุจรติ การพิจารณารางวัลตอบแทนการกระทําอันเปนประโยชนตอการปองกันและปราบปรามการทุจริต ช้นั รางวลั เชิดชูเกียรติอันดับหนึ่ง ใหมอบโลหรือรางวัลเชิดชูเกียรติ โดยอาจมีเงินรางวัลดวยก็ได แตตองไมเกิน จาํ นวนหน่งึ หมืน่ บาท ขอ ๑๙ การใหร างวัลตอบแทนหรือประโยชนอ่นื ใดช้นั รางวัลเชิดชูเกียรติอันดับสอง ใหพิจารณาจาก การกระทําหรือการดําเนินการซึ่งเปนประโยชนตอการปองกันและปราบปรามการทุจริตตามขอ ๑๘ แตยังไมถึง เกณฑท่ีกําหนดใหเปนการกระทําอันเปนประโยชนตอการปองกันและปราบปรามการทุจริตชั้นรางวัลเชิดชู เกียรติอันดับหนึ่ง การพิจารณารางวัลตอบแทนการกระทําอันเปนประโยชนตอการปองกันและปราบปราม การทุจริตช้ันรางวัลเชิดชูเกียรติอันดับสอง ใหมอบโลหรือรางวัลเชิดชูเกียรติ โดยอาจมีเงินรางวัลดวยก็ได แตตองไมเ กนิ จาํ นวนหาพนั บาท ขอ ๒๐ เมื่อคณะอนุกรรมการมีมติเห็นสมควรมอบรางวัลตอบแทนหรือประโยชนอื่นใดแกบุคคล ตามขอ ๖ ซงึ่ ไดใหถ อ ยคาํ หรอื แจง เบาะแสหรอื ขอ มูลหรือกระทําการใด ๆ อันเปนประโยชนตอการปองกันและ ปราบปรามการทุจริต ใหเสนอชื่อและการกระทําน้ันเพ่ือขอความเห็นชอบตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. มติ คณะกรรมการ ป.ป.ช. ตามวรรคหนึง่ ใหถือเปนท่สี ุด ขอ ๒๑ ในการพิจารณารายงานการไตสวนขอเท็จจริง หรือรายงานผลการตรวจสอบบัญชีแสดง รายการทรัพยสินและหนี้สิน คณะกรรมการ ป.ป.ช. อาจพิจารณาจัดใหมีรางวัลตอบแทนแกบุคคลซึ่งไดใหถอยคํา หรือแจงเบาะแสหรือขอมูล หรือกระทําการใด ๆ อันเปนประโยชนตอการปองกันและปราบปรามการทุจริต ตามท่ีเห็นสมควรก็ได ใหนําความในขอ ๑๒ และขอ ๑๖ มาใชบังคับกับการพิจารณาดําเนินการของคณะ กรรมการ ป.ป.ช. โดยอนโุ ลม ๕๘ 64

บทเฉพาะกาล ขอ ๒๒ การดําเนินการใด ๆ ของบุคคลตามขอ ๖ ซ่ึงเปนประโยชนตอการปองกันและปราบปราม การทุจริตและเกิดขึ้นกอนที่ระเบียบน้ีมีผลใชบังคับ ใหมีสิทธิไดรับรางวัลตอบแทนหรือประโยชนอ่ืนใด ตามระเบยี บนี้ดวย ประกาศ ณ วันที่ ๑๑ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๕๔ ปานเทพ กลา ณรงคราญ ประธานกรรมการปองกนั และปราบปรามการทจุ รติ แหงชาติ ๕๙ 65

แบบประเมินการปฏิบตั กิ ิจกรรม ชอื่ วิชา กฎหมายท่ีเก่ียวขอ งกับ ป.ป.ช. หมู............................... ขอ รายการประเมนิ ๔ ระดบั คุณภาพ ๑ ๓๒ ๑ การตรงตอเวลา ๒ ระบบหมแู ละการมีสว นรว มของสมาชิก ๓ การสรุปความรูท่ีไดร บั รวม ลงชือ่ ................................................. (..................................................) ผกู าํ กบั ลูกเสือ เกณฑก ารประเมนิ ผล รายการท่ปี ระเมนิ ดีมาก (๔) ระดับคุณภาพ/คะแนน ปรับปรุง (๑) ดี (๓) พอใช (๒) ปฏิบัตไิ มไ ดเลย ๑. การตรงตอเวลา ๑. การเขา รวม ปฏบิ ตั ไิ ด ๒ ขอ ปฏิบัติได ๑ ขอ สมาชิก ๓ คน กิจกรรมตามเวลา ใน ๓ ขอ ใน ๓ ขอ ขน้ึ ไป ไมได /ตรงตอ เวลา มสี ว นรว ม ๒. ผลงานสาํ เร็จ ผดิ ๓ ขอ ขึ้นไป ตามเวลาทก่ี ําหนด ๓. การนําเสนอใช เวลาตามท่กี ําหนด ๒. ระบบหมแู ละ ทกุ คนมสี ว นรวม สมาชกิ ๑ คน สมาชกิ ๒ คน การมีสว นรว ม ไมไ ดม สี ว นรวม ไมไดม ีสวนรวม ของสมาชิก ๓. การสรปุ ความรู ถูกตองทุกขอ ผดิ ๑ ขอ ผดิ ๒ ขอ ท่ไี ดรับ ๖๐ 66

ชื่อวิชา การขดั กันระหวางผลประโยชนส วนตัวและผลประโยชนสวนรวม บทเรยี นที่ ๘ (Conflict of Interest) เวลา ๙๐ นาที ขอบขา ยรายวชิ า การขัดกันระหวางผลประโยชนสวนตัวและผลประโยชนสวนรวม ที่ผูบังคับบัญชาลูกเสือชอสะอาด ควรรู จดุ หมาย เพ่ือใหผูบังคับบัญชาลูกเสือชอสะอาดท่ีเขารับการฝกอบรมมีความรู ความเขาใจ เกี่ยวกับการขัดกัน ระหวา งผลประโยชนส ว นตัวและผลประโยชนสว นรวม ทล่ี ูกเสอื ชอสะอาดควรรู วตั ถปุ ระสงค เม่ือจบบทเรียนน้ีแลว ผูเขารับการฝกอบรมสามารถศึกษาหลักการ แนวคิด และเหตุผลการขัดกัน ระหวางผลประโยชนสวนตัวและผลประโยชนสวนรวม หรือผลประโยชนทับซอน พรอมท้ังกรณีศึกษา และ องคป ระกอบของกฎหมายวา ดว ยการปองกนั และปราบปรามการทุจรติ และระเบียบปฏิบตั ทิ ีเ่ กย่ี วขอ ง วธิ ีสอน/กจิ กรรม ๑. บรรยายเกี่ยวกับกฎหมายที่เกี่ยวของกับการขัดกันระหวางผลประโยชนสวนตัว และผลประโยชน สวนรวม ๖๐ นาที ๒. ซัก - ถาม ๑๕ นาที ๓. สรุป ๑๕ นาที สอ่ื การสอน ๑. เอกสารประกอบการบรรยาย ๒. ใบความรู เรอื่ ง “กฎหมายเก่ียวกบั การขดั กันระหวา งประโยชนส วนตัวและประโยชนส วนรวม” การประเมินผล ๑. วธิ กี ารวัดผล : ประเมินความรู ความเขาใจเกี่ยวกับกฎหมาย เก่ียวกับการขัดกันระหวางประโยชน สว นตวั และประโยชนสวนรวม ๒. เครอ่ื งมือวดั ผล : แบบประเมนิ ความรู ความเขาใจ ๓. เกณฑก ารประเมนิ ผล : มีผลการประเมนิ ผานเกณฑทก่ี ําหนด เน้ือหาวชิ า ๑.หลกั การ แนวคดิ และเหตุผลการขดั กนั ระหวางผลประโยชนสวนตัวและผลประโยชนสวนรวม หรือ ผลประโยชนท บั ซอน ๒.กรณีศึกษา และองคประกอบของกฎหมายวาดวยการปองกันและปราบปรามการทุจริต และ ระเบียบปฏิบตั ิทเี่ กยี่ วของ ๖๑ 67

ใบความรู เรอ่ื ง ความหมายของการขดั กันระหวางประโยชนสวนบคุ คล และประโยชนส วนรวม หรอื ผลประโยชนท ับซอน (Conflict of Interest) การขดั กันระหวางประโยชนสวนบคุ คลและประโยชนสวนรวม หรอื ผลประโยชนท ับซอน หมายถงึ ๑. การเปนปฏิปกษอันมิอาจลงรอยกันไดระหวางหนาท่ีกับผลประโยชนในการปฏิบัติหนาที่แหง ความเชื่อถือและไวว างใจของผูด าํ รงตําแหนง สาธารณะ ๒. สถานการณซ่ึงผูดํารงตําแหนงสาธารณะมีผลประโยชนสวนตัวอันเนื่องจากการปฏิบัติหนาที่หรือ การใชอิทธพิ ลทางการเมอื ง ๓. ความไมสอดคลองกันระหวางประโยชนสวนบุคคลกับประโยชนสวนรวมของบุคคลผูปฏิบัติหนาท่ี สาธารณะ ตําแหนง สาธารณะ (Public Office) หมายถงึ บคุ คลหรอื องคก รทางปกครอง ซึ่งมีภารกิจที่จะตองปฏิบัติเพื่อผลประโยชนของสวนรวมและ ไมใชป ระโยชนสวนตัว ในสายตาของชาวตะวันตกมองวาการมีผลประโยชนทับซอนเปนรากเหงาของการใชอํานาจโดยมิชอบ ของนกั การเมืองและเจาหนาทีร่ ัฐ ซ่งึ เปนผดู ํารงตาํ แหนงสาธารณะ เพอื่ ใหไดผ ลประโยชนสวนตน ซ่ึงเกิดขึ้นเมื่อ ผลประโยชนสวนตนของนักการเมืองและเจาหนาที่รัฐ ไมสอดคลองกับเปาหมายของรัฐหรือหนวยงานท่ีสังกัด ถาหากไมมีกลไกในการเปดเผยปองกันการปกปดซอนเรน ก็จะทําใหผลประโยชนสวนตนเขาไปแทรกแซง การปฏิบตั หิ นาทแี่ ละเกิดการใชอ ํานาจหนาทเ่ี พือ่ ประโยชนสว นตนในท่ีสุด องคประกอบในการควบคุมการเกิดผลประโยชนทับซอนที่สําคัญ คือ ใหมีกลไกในการเปดเผยการมี ผลประโยชนทับซอน ตองระบุใหชัดเจนวาผลประโยชนสวนตนลักษณะใดท่ีขัดกันกับการตัดสินใจเก่ียวกับ ผลประโยชนสวนรวม และมีการจัดทําข้ันตอนท่ีจะแยกการมีผลประโยชนสวนตนออกไปจากกระบวนการ ตัดสินใจเก่ียวกับผลประโยชนสวนรวม มีกรอบกฎหมายท่ีมีประสิทธิภาพและสามารถลงโทษผูกระทําผิดได มีการควบคมุ ดแู ลโดยองคกรภาคประชาสังคม ใหประชาชนมีสิทธิในการถึงขอมูลขาวสารของภาครัฐ และมีสื่อ ทีม่ ีความเปน อิสระในการตรวจสอบการใชอาํ นาจโดยมชิ อบ จริยธรรมสว นตัวและจรยิ ธรรมสาธารณะ (Private and Public Ethics) ผูไดรบั มอบหมายดว ยความเชอื่ ถือและความไววางใจจากบุคคลอ่ืน นอกจากตอ งยึดม่ันในหลักศีลธรรม วา ดวยความซ่อื สตั ยแ ลว จะตอ งคํานงึ ถงึ มาตรฐานแหงความประพฤติ (Standard of Behavior) ดว ย จริยธรรมสวนบุคคล ประเมินจากความประพฤติของบุคคลแตละคน โดยประเมินจากระดับศีลธรรม ภายในจิตใจและความสมั พนั ธระหวา งบุคคลทปี่ รากฏภายนอก จริยธรรมสาธารณะ ประเมินจากความประพฤติของบุคคลที่เกี่ยวของกับสถาบันหรือองคกรที่บุคคล น้นั สงั กดั อยู โดยถอื ความสจุ รติ ของสถาบนั หรอื องคก รน้นั อนั เปนสว นรวมยง่ิ กวาสว นบคุ คล การแสวงหาผลประโยชนสวนตัว แมไดรับการคุมครองตามหลักเสรีภาพของปจเจกบุคคล แต การแสวงหาประโยชนสว นบุคคลอาจกอใหเกดิ ความเสียหายตอกระบวนการพิจารณาหรือใชดุลพินิจของผูดํารง ตําแหนงสาธารณะ จึงตองขยายขอบเขตความซ่ือสัตยของผูดํารงตําแหนงสาธารณะใหปลอดจากอิทธิพลหรือ สิ่งลอใจอันไมเหมาะสม เพื่อปกปองการตัดสินใจของบุคคลเหลานั้นใหมีความเปนอิสระและไมมีสวนไดเสีย อันเปนการปองกันความลับของทางราชการ การรักษาความมั่นคงของรัฐหรือเศรษฐกิจของประเทศ และ ความไมเปนธรรมในการแขง ขนั ๖๒ 68

การขัดกันแหงผลประโยชน จึงเปนเรื่องการแสวงหาผลประโยชนสวนบุคคลซ่ึงอาจละเมิดตอ จริยธรรมและกฎหมาย เน่ืองจากผลประโยชนระดับรองไดเขาแทรกแซงการใชดุลพินิจหรือกระบวนการ ตัดสินใจ ทําใหผูพิจารณาตองละท้ิงคุณธรรมในการปฏิบัติหนาที่สาธารณะ อันทําใหเกิดความเสียหายแก ผลประโยชนของสถาบันหรือองคก รซง่ึ เปน ผลประโยชนห ลกั กลาวโดยสรุป การหา มมิใหเกิดการขัดกันแหง ผลประโยชน มวี ัตถปุ ระสงคเ พือ่ ๑. ควบคมุ และลดความเสยี่ งของอิทธิพลหรอื แรงจงู ใจโดยเฉพาะทางเศรษฐกิจ ๒. ปองกันความเสยี หายอนั เกดิ ขนึ้ ในกระบวนการตัดสนิ ใจของผูดาํ รงตําแหนง สาธารณะใหมีความเปน อิสระและเปนธรรมมากที่สดุ ใบความรู เรื่อง พระราชบญั ญตั ิประกอบรัฐธรรมนญู วาดวยการปองกนั และปราบปรามการทุจรติ พ.ศ. ๒๕๔๒ (แกไ ขเพมิ่ เติม พ.ศ. ๒๕๕๐ และ (ฉบับท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๕๔) หมวด ๙ การขัดกันระหวา งประโยชนส วนบุคคลและประโยชนส วนรวม พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการปองกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. ๒๕๔๒ และ ที่แกไขเพิ่มเติม ไดบญั ญตั เิ กี่ยวกบั การขดั กนั ระหวา งประโยชนสวนบุคคลและประโยชนสวนรวมไว เพ่ือปองกัน มิใหมีการทุจริตในมาตรา ๑๐๐ ถึงมาตรา ๑๐๓ โดยมีมาตรา ๑๐๓/๑ บัญญัติใหการขัดกันระหวางประโยชน สวนบุคคลและประโยชนสวนรวม ถือเปนความผิดฐานทุจริตตอหนาที่ หรือความผิดตําแหนงหนาที่ราชการ หรือความผิดตอตําแหนงเจาหนาที่ในยุติธรรม ตามประมวลกฎหมายอาญาดวย ซึ่งหากเจาหนาที่ของรัฐผูใด ฝา ฝน ก็จะมคี วามผิดตามมาตรา ๑๒๒ โดยตองระวางโทษจําคุกไมเกินสามป หรือปรับไมเกินหกหม่ืนบาท หรือ ทั้งจําท้ังปรับ ซ่ึงคณะกรรมการ ป.ป.ช. ไดออกประกาศ เร่ือง กําหนดตําแหนงเจาหนาท่ีของรัฐทีตองหามมิให ดาํ เนนิ การตามความในมาตรา ๑๐๐ ไว ไดแ ก ตําแหนงนายกรัฐมนตรีและรฐั มนตรี โดยบัญญตั หิ า มมใิ ห (๑) เปนคูสัญญาหรือมีสวนไดเสียในสัญญาที่ทํากับหนวยงานของรัฐที่เจาหนาที่ของรัฐผูน้ันปฏิบัติ หนา ท่ีในฐานะท่ีเปน เจาหนาทข่ี องรัฐ ซึ่งมอี ํานาจกาํ กบั ดูแล ควบคมุ ตรวจสอบ หรอื ดาํ เนินคดี (๒) เปนหุนสวนหรือผูถือหุนในหางหุนสวนหรือบริษัทท่ีเขาเปนคูสัญญากับหนวยงานของรัฐที่ เจาหนาท่ีของรัฐผูน้ันปฏิบัติหนาที่ในฐานะที่เปนเจาหนาที่ของรัฐ ซึ่งมีอํานาจกํากับ ดูแล ควบคุม ตรวจสอบ หรือดําเนนิ คดี (๓) รับสัมปทานหรือคงถือไวซ่ึงสัมปทานจากรัฐ หนวยราชการ หนวยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ หรือ ราชการสวนทองถิ่น หรือเขาเปนคูสัญญากับรัฐ หนวยราชการ หนวยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ หรือราชการ สวนทองถิ่น อันมีลักษณะเปนการผูกขาดตัดตอน ทั้งนี้ ไมวาโดยทางตรงหรือทางออม หรือเปนหุนสวนหรือ ผถู ือหนุ ในหางหุนสวนหรอื บรษิ ัทท่ีรบั สมั ปทานหรือเขาเปนคสู ญั ญาในลักษณะดงั กลาว (๔) เขาไปมีสวนไดเสียในฐานะเปนกรรมการ ท่ีปรึกษา ตัวแทน พนักงานหรือลูกจางในธุรกิจของ เอกชนซ่ึงอยูภ ายใตก ารกํากับ ดูแล ควบคุม หรือตรวจสอบของหนวยงานของรัฐที่เจาหนาที่ของรัฐผูนั้นสังกัดอยู หรือปฏิบัติหนาท่ีในฐานะเปนเจาหนาท่ีของรัฐ ซ่ึงโดยสภาพของผลประโยชนของธุรกิจของเอกชนนั้นอาจขัด หรือแยงตอประโยชนสวนรวมหรือประโยชนทางราชการ หรือกระทบตอความมีอิสระในการปฏิบัติหนาท่ีของ เจา หนาทขี่ องรฐั ผนู ัน้ ในปจจุบัน ไดมีประกาศคณะกรรมการ ป.ป.ช. กําหนดใหผูดํารงตําแหนงผูบริหารทองถิ่นและ รองผบู รหิ ารทอ งถ่นิ เปนตําแหนง เจาหนาที่ของรัฐตามมาตรา ๑๐๐ ดวย และคณะกรรมการ ป.ป.ช. ยังไดออก ๖๓ 69

ประกาศ เร่ือง หลักเกณฑการรับทรัพยสินหรือประโยชนอ่ืนใดโดยธรรมจรรยาของเจาหนาท่ีของรัฐ พ.ศ. ๒๕๔๓ ไวเปน ขอยกเวนตามมาตรา ๑๐๓ ท่ีบัญญัตหิ า มมิใหเ จาหนาทข่ี องรฐั ผใู ดรับทรัพยสินหรือประโยชนอ่ืนใด จากบุคคล นอกเหนือจากทรัพยสิน หรือประโยชนอันควรไดตามกฎหมาย หรือกฎขอบังคับท่ีออกโดยอาศัย อํานาจตามบัญญัติแหงกฎหมาย ซ่ึงขอ ๕ ของประกาศดังกลาวไดกําหนดใหเจาหนาที่ของรัฐจะรับทรัพยสิน หรือประโยชนอ ื่นใดโดยธรรมจรรยาได ในกรณี ดังตอ ไปน้ี ๑. รบั ทรพั ยส ินหรอื ประโยชนอ ่นื ใดจากญาติซึ่งโดยเสนห า ตามจาํ นวนทีเ่ หมาะสมตามฐานานุรูป ๒. รับทรัพยสินหรือประโยชนอ่ืนใดจากบุคคลอ่ืนซึ่งมิใชญาติ มีราคาหรือมูลคาในการรับจากแตละ บุคคลแตละโอกาสไมเกนิ สามพนั บาท ๓. รบั ทรัพยสนิ หรือประโยชนอ นื่ ใดท่ีมกี ารใหน น้ั เปนการใหใ นลกั ษณะใหก บั บุคคลทว่ั ไป การทจุ ริตเชิงนโยบาย จงึ เปนเร่ืองทเ่ี จาหนา ท่ีของรัฐกระทาํ ความผดิ อันมีลกั ษณะ ดังน้ี ๑. เปน การกระทําโดยผูดํารงตําแหนงทางการเมือง หรอื คณะกรรมการท่ีมีอํานาจหนาที่ในการกําหนด นโยบาย ๒. เปนการใชอํานาจที่มีในการกําหนดนโยบายโดยอาศัยกฎหมาย กฎ ระเบียบ หรือขอบังคับหรือ คําสง่ั ทางปกครองเพ่ือใหเ ปนไปตามนโยบายท่ีกําหนดไว ๓. เปนนโยบายที่เปนการขัดกันระหวางประโยชนสวนบุคคลและประโยชนสวนรวม โดยมีการเอื้อ ประโยชนใ หแก ตนเอง ครอบครวั ญาติ พวกพอ ง หรอื คนใกลช ิดของเจาหนาที่ของรัฐ อันเปนเหตุใหทางราชการ และประชาชนไดรับความเสยี หาย ๔. เปนการขัดหรือฝาฝนตอกฎหมาย กฎ ระเบียบ หรือขอบังคับท่ีเกี่ยวของกับการดําเนินการตาม นโยบายที่กาํ หนดไว ดังน้ัน การพิจารณาวาเร่ืองใดเปนการทุจริตเชิงนโยบาย นอกจากจะดูตามหลักของการทุจริตปกติวา เจาหนาที่ของรัฐกระทําการชอบดวยกฎหมายหรือไม มีอํานาจหนาท่ีหรือไม ถูกตองตามรูปแบบขั้นตอนหรือ วิธีการอันเปนสาระสําคัญที่กําหนดไวหรือไมแลว ยังจะตองดูวาการกระทําดังกลาวมีลักษณะเปนการบิดผัน (Abuse) กฎหมาย กฎ ระเบียบ หรือบงั คบั หรือไมอ ีกดว ย การขดั กนั แหงผลประโยชน การขัดกันแหงผลประโยชน หรือศัพทบัญญัติราชบัณฑิตยสถานวา ผลประโยชนขัดกัน (Conflict of Interest) คือ สถานการณที่บุคคลผูดํารงตําแหนงอันเปนท่ีไววางใจ เชน ผูดํารงตําแหนงทางการเมือง ผูดํารง ตําแหนงระดับสูงในองคกร ผูประกอบวิชาชีพสาธารณสุข ตองเลือกระหวางผลประโยชนสวนตนกับ ผลประโยชนในวิชาชีพ ซึ่งทําใหตัดสินใจยากในอันที่จะปฏิบัติหนาที่โดยปราศจากอคติได การขัดกันแหง ผลประโยชนน ้ีสามารถเกดิ ขึน้ ไดแมไ มสงผลทางจริยธรรมหรือความไมเหมาะสมตาง ๆ และสามารถทําใหทุเลา เบาบางลงไดด ว ยการตรวจสอบโดยบคุ คลภายนอก การขัดกันแหงผลประโยชนมิไดปรากฏแตในทางวิชาชีพเทานั้น แตยังอาจเกิดข้ึนไดในกรณีท่ีบุคคล มีบทบาทหลากหลายและบทบาทเหลาน้ันก็เกิดขัดกันเอง เชน ผูจัดการฝายขายอาจมีหนาที่ปฏิบัติงานดวย ความซ่ือสัตยสุจริต และก็อาจมีหนาที่ในทางกตัญูกตเวทีตอญาติพี่นองท่ีมาเสนอขายสินคาใด ๆ ตอไปน้ีเปน รปู แบบการขัดกันแหง ผลประโยชนท ่ปี รากฏมากทสี่ ดุ ๑. การขัดกันแหงผลประโยชนที่เก่ียวของกับธุรกิจสวนตัว เปนกรณีท่ีผลประโยชนสาธารณะกับ ผลประโยชนสวนตัวเกิดอยูกันคนละฟาก อาทิ ประเด็นเกี่ยวกับผลประโยชนในธุรกิจที่เปนเจาของเปน การสว นตวั ๖๔ 70

๒. การขัดกันแหงผลประโยชนท่ีเกี่ยวของกับธุรกิจภายนอก เปนกรณีท่ีบุคคลมีสวนเกี่ยวของในธุรกิจ หลายอยา งโดยมีธุรกจิ การงานหลกั ๆ ของตนเองอยูแ ลว และผลประโยชนในการงานหลักเกิดอยูคนละฟากกับ ผลประโยชนใ นการงานรอง ๓. การขัดกันแหงผลประโยชนที่เก่ียวของกับเครือญาติ เปนกรณีท่ีเครือญาติจะเขามามีบทบาทใน ธรุ กิจการงานของตน หรอื กรณที ีธ่ รุ กจิ การงานของตนจะตอ งใชบริการใด ๆ จากธุรกิจการงานของญาติ อาจทํา ใหตนเกิดเห็นแกประโยชนสวนครอบครัวหรือเครือญาติ และกระทําการทุจริตตอธุรกิจการงานของตนได ในหลาย ๆ หนวยงานจึงมกี ารกาํ หนดมิใหเ จา หนาท่ีของตนประกอบธุรกิจกับเครอื ญาตขิ องตัวเอง ๔. การขัดกันของผลประโยชนที่เก่ียวของกับมิตรสหาย เปนกรณีที่บุคคลจะเขาทําธุรกิจการงานกับ มิตรสหายของตน คลาย ๆ กับกรณขี องเครือญาติดังกลา ว พฤตกิ รรมไมเหมาะสมอยางอ่ืน บางทีก็จัดเปนการขัดกันแหงผลประโยชน อาทิ การรับสินบน ซึ่งอาจ จัดเขาเปนการทุจริตในตําแหนงหนาที่อีกประเภทหนึ่งดวยก็ได ตลอดจนการใชอํานาจหนาท่ี ทรัพยสิน ทรัพยากร หรือบุคลากรของหนวยงานของตนเพ่ือประโยชนสวนตัว ซ่ึงก็อาจจัดเขาเปนการฉอโกงไดอีก ประเภทหนึ่ง พฤตกิ รรมของผลประโยชนทับซอนท่ีกระทบอยา งรนุ แรงตอสังคมไทย ๑. ทําธุรกิจกับตนเอง (Self - Dealing) โดยใชอํานาจในการจัดสรรทรัพยากรของรัฐ โดยเฉพาะ การจดั ซอื้ จัดจา ง ๒. นาํ โครงการสาธารณะลงสเู ขตเลอื กตง้ั ของตน ๓. ใชอาํ นาจในการตรากฎหมายเพอ่ื เอ้อื ประโยชนใ หธุรกิจของตน ๔. ใชอ ํานาจหนาทแ่ี ทรกแซงการตดั สนิ ใจของรฐั วิสาหกจิ ๕. หาผลประโยชนจากการดาํ เนินนโยบายผานตลาดหลกั ทรัพย ๖. ใชอ าํ นาจแตง ต้งั ถอดถอนผบู ริหารหนว ยงาน หรือองคก รอสิ ระ ๗. จัดตัง้ บรษิ ัทลูกของรฐั วิสาหกิจ เพ่อื นาํ เงินของรฐั วสิ าหกจิ ไปลงทุน ๘. เม่ือออกจากตําแหนงสาธารณะแลว ไปทํางานใหกับภาคธุรกิจเอกชนที่เคยอยูภายใตกํากับดูแล ของตน ๙. กรรมการรัฐวิสาหกิจไดรับผลประโยชนตอบแทนเปนพิเศษที่สงผลกระทบตอการตัดสินใจ เพื่อรกั ษาผลประโยชนส าธารณะ ๑๐. ใชอ ทิ ธิพลในตาํ แหนง หนา ท่ี อันเปน คณุ แกฝ า ยใดฝายหนึง่ ซง่ึ เปน บุคคลภายนอก ๑๑. ใชอทิ ธพิ ลสว นตวั เพ่อื กระทาํ การใด ๆ ใหแ กเครอื ญาตทิ ีเ่ กย่ี วขอ งกบั ผลประโยชนน ัน้ คณะกรรมการ ป.ป.ช. ประชมุ รวมกบั ผบู รหิ ารกระทรวงศกึ ษาธิการตามนโยบายกระทรวงศกึ ษาไทยใสสะอาด ๖๕ 71

(มาตรา ๑๐๐ วรรคสอง) เจาหนาท่ีของรัฐตําแหนงใดที่ตองหามมิใหดําเนินกิจการตามวรรคหน่ึง ใหเ ปน ไปตามทีค่ ณะกรรมการ ป.ป.ช. กําหนดโดยประกาศในราชกิจจานเุ บกษา (มาตรา ๑๐๐ วรรคสาม) ใหนําบทบัญญัติในวรรคหน่ึงมาใชบังคับกับคูสมรสของเจาหนาที่ของรัฐ ตามวรรคสอง โดยใหถือวาการดําเนนิ กิจการของคสู มรสดังกลาวเปน การดําเนนิ กิจการของเจาหนาที่ของรฐั มาตรา ๑๐๐ (๑) มีองคประกอบ ดงั นี้ ๑. หา มมใิ หเ จาหนา ท่ีของรฐั ผูใด ๒. เปน คสู ญั ญาหรือมสี วนไดเ สยี ในสญั ญาท่ีทาํ กบั หนวยงานของรฐั ๓. ที่เจาหนา ทขี่ องรัฐผูนั้นปฏิบตั หิ นา ทใี่ นฐานะท่เี ปนเจาหนาท่ีของรัฐ ซึ่งมีอํานาจกํากับ ดูแล ควบคุม ตรวจสอบ หรือดาํ เนนิ คดี กรณศี ึกษา มาตรา ๑๐๐ (๑) บนั ทกึ ขอหารอื สํานักงาน ป.ป.ช. ที่ ปช ๐๐๒๘/๐๐๔๕ ลงวนั ที่ ๓๐ สิงหาคม ๒๕๕๖ การท่ีองคการสงเสริมกิจการโคนมแหงประเทศไทย (อ.ส.ค.) ไดมอบอํานาจใหสหกรณการเกษตร จํากัด กระทําการแทนในการจําหนายอาหารเสริม (นม) โดยวิธีกรณีพิเศษ ตามมติคณะรัฐมนตรีกับองคกร ปกครองสวนทองถิ่นซ่ึงรวมถึงเทศบาล กรณีจึงเปนการดําเนินงานตามนโยบายของรัฐบาล โดยท่ี นายกเทศมนตรีไมมีอํานาจพิจารณาหรือตัดสินใจที่จะจัดซื้อนมจากผูจัดจําหนายหรือผูประกอบการรายอ่ืนได การจัดซ้ือนมหรือเขาเปนคูสัญญากับสหกรณการเกษตร จํากัด ซ่ึงตองดําเนินการตามมติคณะรัฐมนตรี จึงไม เปนการขัดกันระหวางผลประโยชนสวนบุคคลและประโยชนสวนรวม จึงไมตองหามตามมาตรา ๑๐๐ (๑) แมว านายกเทศมนตรีจะเปนสมาชิกและถือครองหนุ ในสหกรณก ารเกษตร จาํ กดั ดงั กลา ว กต็ าม และแมวานายกเทศมนตรีจะเปนหุนสวนหรือเปนผูถือครองหุนในสหกรณการเกษตร จํากัด ดังกลาว ก็ไมอาจถือเปนการที่นายกเทศมนตรีเปนหุนสวนหรือเปนผูถือหุนในหางหุนสวนหรือบริษัทท่ีเปนคูสัญญากับ เทศบาล ตามมาตรา ๑๐๐ (๒) เนื่องจากสหกรณการเกษตร จํากัด มิไดมีฐานะเปนหางหุนสวนหรือบริษัท ประกอบกับการท่ีเทศบาลไดทําการจัดซื้อจัดจางกับสหกรณการเกษตร ก็มิใชเปนการท่ีสหกรณการเกษตร ไดเปนคูสัญญากับเทศบาลโดยตรง แตเปนการกระทําแทน อ.ส.ค. ตามมติคณะรัฐมนตรี ดังน้ัน จึงไมเปน การขัดกันระหวา งผลประโยชนส ว นบุคคลกับประโยชนส วนรวมตามมาตรา ๑๐๐ (๒) มาตรา ๑๐๐ (๒) มอี งคป ระกอบดงั น้ี ๑. หามมิใหเ จาหนา ทขี่ องรฐั ผใู ด ๒. เปน ๒.๑ หนุ สวนในหางหนุ สวน ๒.๒ ผูถือหุนในบริษัท ท่ีเขาเปนคูสัญญากับหนวยงานของรัฐท่ีเจาหนาที่ของรัฐผูนั้นปฏิบัติ หนาทใี่ นฐานะทีเ่ ปนเจา หนา ทขี่ องรฐั ซ่ึงมอี ํานาจกํากับ ดแู ล ควบคุม ตรวจสอบ หรอื ดาํ เนนิ คดี ๖๖ 72

กรณศี ึกษา มาตรา ๑๐๐ (๒) บนั ทึกความเหน็ คณะกรรมการกฤษฎีกา เรื่องเสร็จที่ ๕๙๖/๒๕๔๔ แมจะเปนหุนสวนประเภทจํากัดความรับผิดก็ตาม แตการมีสวนไดสวนเสียก็มิไดตางจากหุนสวน ประเภทไมจ ํากดั ความรับผิด เพราะตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๐๘๔ และมาตรา ๑๐๘๐ น้ัน หุนสวนประเภทจํากัดความรับผิดก็ยังไดผลประโยชนจากผลกําไร ซ่ึงหางหุนสวนทํามาคาขายอยูได เวนแต หา งหุนสวนยงั ขาดทุนอยู ฉะนัน้ จึงเปนสมาชกิ ท่ีมสี ว นไดเ สยี กับหา งฯ บันทึกขอ หารอื สํานกั งาน ป.ป.ช. ท่ี ปช ๐๐๒๘/๐๐๑๗ ลงวนั ที่ ๒๙ มีนาคม ๒๕๕๖ การถือหุนกู ในบริษัท จํากัด (มหาชน) นั้น ไมเปนการเขาขายการกระทําที่เปนการขัดกันระหวาง ประโยชนสวนบุคคลและประโยชนสวนรวมตามมาตรา ๑๐๐ เน่ืองจากหุนกูเปนตราสารหน้ีที่บริษัทเสนอขาย แกผูลงทุนเพ่ือกูยืมเงินจากผูลงทุน โดยมีผลตอบแทนอยูในรูปดอกเบี้ยที่แนนอนในระหวางอายุของตราสาร ตามเง่ือนไขที่ไดระบุไว ดังน้ัน ผูลงทุนซื้อหุนกูจึงมีสถานะเปนเจาหน้ีของบริษัท ซ่ึงไมมีอํานาจกาวกายหรือ แทรกแซงกิจการหรือเขาไปจัดการบริษัท และไมไดมีสถานะเปนผูถือหุนหรือเจาของบริษัท ดังเชนการถือหุน ประเภทสามญั ในบรษิ ทั มาตรา ๑๐๐ (๓) มอี งคประกอบดังน้ี สว นท่ี ๑ การหา มรับสัมปทาน สว นท่ี ๒ การหามเขาเปนคสู ญั ญาทมี่ ี ลักษณะเปน การผกู ขาดตัดตอน • หา มมใิ หเจาหนา ท่ีของรัฐผใู ด • หามมใิ หเ จา หนาทข่ี องรฐั ผใู ด • รับสมั ปทานหรือคงถือไวซ ึง่ สัมปทาน หรอื • เขาเปน คสู ญั ญาหรือเปน หุน สวนในหา งหนุ สวน เปนหุนสว นในหางหุนสว น หรือผถู ือหุน หรือผถู อื หุน ในบรษิ ัททเ่ี ขา เปนคสู ญั ญากบั รฐั ในบริษัทท่รี ับสัมปทานจากรฐั หนวยราชการ หนวยราชการ หนวยงานของรัฐ รฐั วสิ าหกิจ หนว ยงานของรฐั รัฐวิสาหกิจ หรือราชการ หรือราชการสว นทองถิน่ สวนทองถน่ิ • อนั มลี กั ษณะเปน การผูกขาดตัดตอน • ไมวา โดยทางตรงหรือทางออม • ไมวาโดยทางตรงหรือทางออม กรณศี ึกษา มาตรา ๑๐๐ (๓) บันทึกความเห็นคณะกรรมการกฤษฎีกา เร่ืองเสรจ็ ที่ ๓๖๘/๒๕๔๔ สาํ หรับความทวี่ า “ไมวา โดยทางตรงหรอื ทางออ ม” ตามมาตรา ๑๐๐ (๓) น้ัน โดยท่ีบทบัญญัติในเรื่องนี้ เปนการจํากัดสิทธิของบุคคลจึงตองตีความโดยเครงครัด และโดยผลเชนนั้นจึงเห็นวามีความหมายถึงการท่ี เจา หนา ท่ขี องรัฐไดรบั ประโยชนจากสมั ปทานนน้ั ๆ โดยตรง หรือโดยผานบุคคลอื่น เชน การที่เจาหนาท่ีของรัฐ คูสมรส หรือบุตรท่ียังไมบรรลุนิติภาวะไดเขารับสัมปทานหรือเปนผูรับสัมปทานโดยตนเอง ซ่ึงถือเปนทางตรง หรือถือหุนในบริษัทหรือหางหุนสวน ซ่ึงถือหุนในบริษัทหรือหางหุนสวนที่รับสัมปทานอันอาจถูกถือวาเปนผูมี สว นไดเ สยี ทางออ ม ๖๗ 73

บนั ทึกความเหน็ คณะกรรมการกฤษฎกี า เร่อื งเสร็จที่ ๖๐๕/๒๕๔๕ การพิจารณาวาสมาชิกสภาเทศบาลผูใดมีสวนไดเสียในสัญญาหรือไม นอกจากจะพิจารณาวาใน การปฏบิ ตั ิตามสญั ญาน้นั สมาชกิ สภาเทศบาลผนู นั้ ไดรับประโยชนโดยตรงหรือไมแลว ยังตองพิจารณาวาสมาชิก สภาเทศบาลผูนั้นมีความสัมพันธกับคูสัญญาในลักษณะท่ีจะสงผลดีหรือผลเสียตอตนในทางออมอันจะไดชื่อวา มีสวนไดเสียในทางออมหรือไม ซ่ึงความสัมพันธท่ีมีอยูอาจจะเปนความสัมพันธในเชิงบริหาร โดยเปนผูจัดการ หุนสวนผูจัดการ กรรมการผูจัดการ ตัวแทนผูบริหาร หรือผูมีอํานาจในการดําเนินงาน ในกิจการของบุคคล ธรรมดาหรือของนิติบุคคลท่ีมีการกระทํากับเทศบาล หรือความสัมพันธในเชิงทุน โดยเปนหุนสวนในหาง หุนสวน ผูเปนหุนสวนในหางหุนสวนจํากัดหรือผูถือหุนในบริษัทจํากัดซึ่งสามารถครอบงําการจัดการบริษัทได หรือความสัมพันธในระหวางบุคคล ซ่ึงกฎหมายบัญญัติใหมีหนาที่อุปการะเล้ียงดูตอกัน เชน ความสัมพันธ ระหวางสามีภรยิ า หรือความสมั พนั ธระหวา งบิดามารดากบั บตุ ร ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชิ ย บันทกึ ขอ หารอื สํานักงาน ป.ป.ช. ที่ ปช ๐๐๒๘/๐๐๒๑ ลงวนั ที่ ๒ เมษายน ๒๕๕๖ การท่ีนายกเทศมนตรีเปนตัวแทนจําหนายสลากดวยเครื่องจําหนายสลากกับสํานักงานสลากกินแบง รฐั บาลนั้น หากปรากฏขอ เทจ็ จริงวา สัญญาตัวแทนดังกลาว มีลักษณะเปนสัญญาที่รัฐใหสิทธิเอกชนกระทําการ อยางหนึ่งอยางใดไดแตเพียงผูเดียว โดยไมอนุญาตใหเอกชนรายอื่นเปนผูดําเนินกิจการอยางเดียวกับเอกชน คสู ญั ญาทไี่ ดรบั สิทธติ ามสัญญาอกี กรณอี าจเขาขายการเปนคูส ญั ญากับรัฐวิสาหกจิ อันมีลักษณะเปนการผูกขาด ตัดตอน อันเปนการตองหามตามมาตรา ๑๐๐ (๓) แหง พ.ร.บ. ประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการปองกันและ ปราบปรามการทุจริตฯ และมาตรา ๒๖๕ (๒) ประกอบมาตรา ๒๘๔ วรรคสิบ ของรัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย มาตรา ๑๐๐ (๔) มีองคประกอบดงั น้ี ๑. หา มมิใหเ จา หนาทข่ี องรัฐผูใ ด ๒. เขา ไปมีสว นไดเ สียในฐานะเปน ๒.๑ กรรมการ ๒.๒ ท่ีปรึกษา ๒.๓ ตวั แทน ๒.๔ พนกั งานหรือลกู จา ง ๓. ในธุรกิจของเอกชน ซ่ึงอยูภายใตการกํากับ ดูแล ควบคุม หรือตรวจสอบของหนวยงานของรัฐ ที่เจาหนาท่ีของรัฐผูน้ันสังกัดอยูหรือปฏิบัติหนาที่ในฐานะเปนเจาหนาท่ีของรัฐ ซึ่งโดยสภาพของผลประโยชน ของธุรกิจเอกชนน้ันอาจขัดหรือแยงตอประโยชนสวนรวม หรือประโยชนทางราชการ หรือกระทบตอความมี อสิ ระในการปฏิบัตหิ นาที่ของเจาหนา ท่ขี องรัฐผนู ้ัน ๖๘ 74

กรณีศกึ ษา มาตรา ๑๐๐ (๔) มตคิ ณะกรรมการ ป.ป.ช. ในการประชุมครงั้ ท่ี ๖๕/๒๕๑๑ เมอ่ื วันที่ ๑๓ พฤศจกิ ายน ๒๕๕๑ สถาบันอุดมศึกษาเอกชนเปนธุรกิจที่อยูภายใตการกํากับ ดูแล ควบคุม หรือตรวจสอบของหนวยงาน ของรฐั การดาํ รงตําแหนงเปนนายกสภามหาวิทยาลัยหรือกรรมการในสภามหาวิทยาลัยของสถาบันอุดมศึกษา เอกชนถือเปนกรรมการในธุรกิจเอกชน ที่อยูภายใตการกํากับ ดูแล ควบคุม หรือตรวจสอบของหนวยงาน ของรัฐ ซึ่งไดแ ก กระทรวงศกึ ษาธิการ การดําเนินการบางอยางของสถาบันอุดมศึกษาเอกชน เชน การอนุมัติแผนการเงินงบดุล ฯลฯ โดยสภาพของผลประโยชนอาจขัดหรือแยงตอประโยชนสวนรวมหรือประโยชนของทางราชการ หรือกระทบตอ ความมีอิสระในการปฏิบัติหนาที่ของรัฐมนตรีวาการกระทรวงศึกษาธิการได ดังน้ัน หากรัฐมนตรีดังกลาวดํารง ตําแหนงนายกสภาสถาบันหรือกรรมการสภาสถาบันในสถาบันอุดมศึกษาเอกชน จึงเปนการขัดกันระหวาง ประโยชนส วนบุคคลและประโยชนส วนรวม ตามมาตรา ๑๐๐ (๔) บนั ทึกความเหน็ คณะกรรมการกฤษฎีกา เร่อื งเสร็จที่ ๒๐/๒๕๔๔ เม่ือเจาหนาที่ของรัฐรับเปนตัวแทนของบุคคลอ่ืนเพื่อย่ืนซองสอบราคาตอหนวยงานของรัฐ และทํา หนา ทเ่ี จรจาตกลงกับหนวยงานของรัฐ ตัวแทนจึงมีหนาที่ตองรับผิดชอบตอตัวการตามมาตรา ๘๐๗ ถึงมาตรา ๘๑๔ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย ในฐานะที่เปนตัวแทนและมีหนาท่ีดังกลาว เจาหนาท่ีของรัฐจึงมี สวนไดเสียในสญั ญาทท่ี าํ กับหนว ยงานของรัฐ นอกจากนั้นยังมีลักษณะของประโยชนที่ขัดกันระหวางประโยชน ของรัฐและประโยชนของธุรกิจเอกชน จึงเปนกรณีเขาขายตองหามตามมาตรา ๑๐๐ (๔) แหงพระราชบัญญัติ ประกอบรฐั ธรรมนูญฯ บนั ทกึ ความเหน็ คณะกรรมการกฤษฎีกา เร่ืองเสร็จท่ี ๓๖๘/๒๕๔๔ การควบคุมหางหุนสวนและบริษัทในการจดทะเบียนและสงงบดุลของกระทรวงพาณิชยน้ัน เปนอํานาจ หนาที่กํากับดูแลหางหุนสวนและบริษัทเปนการทั่วไป โดยมุงถึงความถูกตองในทางทะเบียนเปนสําคัญ และมี กฎหมายกําหนดไวชัดเจนแนนอน มิไดข้ึนอยูกับดุลพินิจของรัฐมนตรี อีกทั้งรัฐมนตรีไมมีอํานาจเกี่ยวกับ การอนุญาต การอนุมัติ หรือการมีคําส่ังใด ๆ ในกิจการที่หางหุนสวนหรือบริษัทประกอบธุรกิจอยู ที่อาจ เอื้ออํานวยผลประโยชนตอบแทนเนื่องจากการประกอบธุรกิจนั้นได และรัฐมนตรีก็มิไดเปนนายทะเบียนตาม กฎหมาย ซ่ึงจะมีอํานาจหนาที่ในการรับหรือไมรับจดทะเบียน การปฏิบัติหนาที่ของรัฐมนตรีชวยวาการ กระทรวงพาณิชยในเรื่องดังกลาว จึงไมมีผลท่ีจะเกิดสภาพผลประโยชนทางธุรกิจขัดหรือแยงกับการปฏิบัติ หนาทตี่ ามมาตรา ๑๐๐ (๔) แหง พระราชบญั ญัตปิ ระกอบรฐั ธรรมนญู ฯ ... บนั ทกึ ความเหน็ คณะกรรมการกฤษฎีกา เร่ืองเสรจ็ ที่ ๓๖๘/๒๕๔๔ การดําเนินการของสถานพยาบาลนั้น พระราชบัญญัติสถานพยาบาล พ.ศ. ๒๕๔๑ บัญญัติให รฐั มนตรวี า การกระทรวงสาธารณสุขเปน ผูรักษาการ และมีอํานาจสั่งการใด ๆ เพ่ือใหสถานพยาบาลปฏิบัติหรือ ละเวนการปฏิบัติได ถารัฐมนตรียังคงมีความสัมพันธกับสถานพยาบาลน้ันอยู โดยเปนกรรมการท่ีปรึกษา ตวั แทน พนักงานหรือลูกจางดวยแลว ยอมมีสวนไดเสียในกิจการของสถานพยาบาลซึ่งรัฐมนตรีมีอํานาจกํากับ ๖๙ 75

ดูแล ควบคุม หรือตรวจสอบตามกฎหมาย สภาพของผลประโยชนในสถานพยาบาลของรัฐมนตรีอาจขัดหรือ แยงตอประโยชนสวนรวมหรือประโยชนทางราชการ หรือกระทบตอความมีอิสระในการปฏิบัติหนาที่ แต การตองหามตามมาตรา ๑๐๐ (๔) น้ัน จะตองปรากฏวารัฐมนตรีเปนผูกํากับดูแลสถานพยาบาลดวย ฉะนั้น ถารฐั มนตรีชวยวาการกระทรวงสาธารณสุขมิไดรับมอบหมายใหกํากับดูแลงานของสถานพยาบาล ยอมจะไมมี อาํ นาจใด ๆ ทจ่ี ะสงั่ การตามกฎหมายวาดวยสถานพยาบาล จงึ ไมอยูในบงั คับมาตรา ๑๐๐ (๔) ซึ่งรวมทั้งกรณีที่ รัฐมนตรีชวยวา การกระทรวงสาธารณสุขอาจจาํ เปนตองรกั ษาราชการแทนรฐั มนตรีวา การกระทรวงสาธารณสุข ในบางคร้ังเม่ือรัฐมนตรีวาการกระทรวงสาธารณสุขไมอยู ถาในระยะเวลาน้ันมิไดมีการสั่งการใด ๆ เกี่ยวกับ สถานพยาบาล ก็ยงั ไมถ อื วา อยใู นบังคบั ของมาตรา ๑๐๐ (๔) ดว ย บนั ทึกขอ หารือสาํ นกั งาน ป.ป.ช. ท่ี ปช ๐๐๒๘/๐๐๓๓ ลงวนั ท่ี ๑๑ มถิ ุนายน ๒๕๕๖ แมวานายกและรองนายกองคการบริการสวนตําบล จะไมตองหามในการดํารงตําแหนงประธานและ รองประธานมูลนิธิ เน่ืองจากมูลนิธิดังกลาวจัดตั้งข้ึนโดยมีวัตถุประสงคเพ่ือกิจการสาธารณะและการกุศล และ มไิ ดม ีวัตถปุ ระสงคเพื่อนํารายไดหรอื กําไรมาแบงปน กัน จึงมใิ ชธ รุ กิจของเอกชน ประกอบกับสภาพผลประโยชน ของมูลนิธิ ไมอาจขัดหรือแยงตอผลประโยชนสวนรวมหรือประโยชนของทางราชการ หรือกระทบตอความมี อิสระในการปฏบิ ตั ิหนาทข่ี องนายกและรองนายกองคการบรหิ ารสวนตาํ บล จงึ ไมเปนการกระทําท่ีตองหามตาม ความในมาตรา ๑๐๐ (๔) แตกรณีเงินรายไดของมูลนิธิอันเกิดจากการขอสนับสนับสนุนหรืออุดหนุนจากหนวยงานของรัฐ หรือ เอกชน ซึ่งมูลนิธิสามารถขอสนับสนุนจากหนวยงานตาง ๆ ที่มีกฎหมาย ระเบียบใหอุดหนุนมูลนิธิได เชน องคก รปกครองสว นทอ งถนิ่ สามารถตง้ั งบสนับสนุนมูลนธิ ิได ซ่ึงหากองคการบริหารสวนตําบลใหเงินอุดหนุนแก มูลนิธิ ซึ่งมีนายกและรองนายกเปนประธานและรองกรรมการมูลนิธิ กรณีดังกลาวอาจเปนการสุมเสี่ยงตอ การใชอํานาจในทางที่ไมเหมาะสมของผูบ รหิ ารองคการบรหิ ารสวนตําบลในการต้ังงบประมาณเพื่ออุดหนนุ มูลนิธิ บันทกึ ขอ หารือสาํ นกั งาน ป.ป.ช. ท่ี ปช ๐๐๒๘/๐๐๑๐ ลงวนั ที่ ๒๖ กุมภาพนั ธ ๒๕๕๖ การท่ีรองนายกเทศมนตรีซึ่งเปนบุตรของนายกเทศมนตรีเปนผูไดรับอนุญาตประกอบธุรกิจโรงแรม และเกสทเฮาสในเขตเทศบาลเมือง โดยท่ีนายกเทศมนตรีบิดาเปนผูถือกรรมสิทธิ์รวมในที่ดินโฉนดดังกลาว ถือไดวารองนายกเทศมนตรีเขาขายมีสวนไดสวนเสียในฐานะเปนผูแทนในธุรกิจของเอกชน ซ่ึงอยูภายใตการ กํากับ ดูแล ควบคุม หรือตรวจสอบของรองนายกเทศมนตรี ซึ่งตอมานายกเทศมนตรีไดรับแตงตั้งใหเปน อนุกรรมการกล่ันกรองการดําเนินการตามพ.ร.บ.โรงแรมฯ โดยตําแหนง หากไดทําหนาที่เพียงพิจารณา ตรวจสอบ กลนั่ กรองการพิจารณาอนุญาตประกอบธรุ กิจโรงแรม การตออายุใบอนุญาต เพื่อเสนอความเห็นตอ นายทะเบยี น (ผูวา ราชการจงั หวดั ) ซึ่งการเสนอความเห็นของคณะกรรมการกลั่นกรองฯ ดังกลาวจะไมมีผลผูกพันการพิจารณาอนุญาต ของนายทะเบียน ดังนั้น การดําเนินการของนายกเทศมนตรีจึงไมเขาขายความผิดตาม มาตรา ๑๐๐ ประกอบกบั รองนายกเทศมนตรีไดเขาไปเปน ผแู ทนในธรุ กิจเอกชน กอนที่ประกาศคณะกรรมการ ป.ป.ช.ฯ จะมี ผลใชบังคับในวันที่ ๑๓ กันยายน ๒๕๕๕ จึงขาดองคประกอบคําวา “เขาไป” ตามท่ีกําหนดไวในมาตรา ๑๐๐ แตการกระทําหรือการดําเนินการของรองนายกเทศมนตรีดังกลาว อาจตองหามตามบทบัญญัติรัฐธรรมนูญ แหง ราชอาณาจักรไทย มาตรา ๒๖๕ มาตรา ๒๖๗ ประกอบมาตรา ๒๘๔ วรรคสิบ ๗๐ 76

แบบประเมนิ การปฏบิ ตั ิกจิ กรรม ชือ่ วชิ า การขดั กันระหวางผลประโยชนส วนตัวและผลประโยชนส วนรวม (Conflict of Interest) หมู............................... ขอ รายการประเมิน ระดบั คุณภาพ ๑ การตรงตอเวลา ๔๓๒๑ ๒ ระบบหมูและการมสี วนรวมของสมาชิก ๓ การสรปุ ความรทู ี่ไดรบั รวม ลงช่ือ................................................. (..................................................) ผกู ํากับลูกเสือ เกณฑการประเมนิ ผล รายการทีป่ ระเมนิ ดีมาก (๔) ระดับคุณภาพ/คะแนน ปรับปรงุ (๑) ดี (๓) พอใช (๒) ปฏิบตั ไิ มไ ดเลย ๑. การตรงตอ เวลา ๑. การเขารว ม ปฏิบตั ไิ ด ๒ ขอ ปฏบิ ตั ไิ ด ๑ ขอ สมาชกิ ๓ คน กิจกรรมตามเวลา ใน ๓ ขอ ใน ๓ ขอ ข้นึ ไป ไมไ ด /ตรงตอ เวลา มสี วนรว ม ๒. ผลงานสาํ เร็จ ผดิ ๓ ขอ ข้นึ ไป ตามเวลาท่กี ําหนด ๓. การนําเสนอใช เวลาตามท่ีกําหนด ๒. ระบบหมูแ ละ ทกุ คนมีสว นรวม สมาชกิ ๑ คน สมาชิก ๒ คน การมีสว นรวม ไมไดมสี ว นรวม ไมไดม ีสว นรวม ของสมาชิก ๓. การสรุปความรู ถกู ตองทุกขอ ผิด ๑ ขอ ผดิ ๒ ขอ ทไี่ ดร ับ ๗๑ 77

ช่อื วิชา หนา ท่พี ลเมืองและคนดที ่ี ป.ป.ช. ตอ งการ บทเรยี นท่ี ๙ เวลา ๙๐ นาที ขอบขา ยรายวิชา ๑. หนา ทต่ี อ ชาติ ศาสนา และพระมหากษตั รยิ  ๒. หนา ทีต่ อตนเอง ตอชุมชน และตอ สังคม ๓. หนาทพ่ี ลเมืองดีในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษตั ริยท รงเปนพระประมุข จดุ หมาย เพ่ือใหผูเขารับการฝกอบรมมีความรู ความเขาใจในการปฏิบัติตนเปนพลเมืองดี มีประชาธิปไตย ตามหนาท่ที ี่ ป.ป.ช. ตอ งการ วตั ถุประสงค เมื่อจบบทเรียนนี้แลว ผูเขารับการฝกอบรมสามารถมีความรู ความเขาใจเก่ียวกับหนาท่ีพลเมือง ตามหลักกฎหมาย ศีลธรรม และการปกครองในระบอบประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษัตริยทรงเปนประมขุ วิธสี อน/กจิ กรรม ๑. นําเขาสูบทเรียนโดยใชเพลงที่เก่ียวของกับพลเมืองดีหรือประชาธิปไตย หรือใชเกม ส่ือ/วีดิทัศน นทิ าน ฯลฯ (๑๐ นาที) ๒. อธิบายใหค วามรเู กี่ยวกบั ประชาธิปไตยและหนา ท่ีของ ป.ป.ช. (๑๕ นาที) ๓. แบงผูเขารับการฝกอบรมออกเปน ๕ กลุม ศึกษาใบความรู อภิปราย แลวสรุปเปน Mind Mapping เพ่อื รายงานตอ ท่ปี ระชมุ (๔๐ นาที) ๔. ใหแ ตละกลุมสง ตวั แทนรายงาน (๑๕ นาที) ๕. อภิปราย ซัก - ถาม และสรปุ (๑๐ นาที) สอื่ การสอน ๑. เพลง ภาพ แผนภูมิ เกม นิทาน สือ่ วดี ิทัศน ๒. ใบงาน เรื่อง พลเมืองดีมีประชาธปิ ไตยตามหนาท่ีที่ ป.ป.ช. ตอ งการ ๓. ใบความรู เร่ือง พลเมืองดีมปี ระชาธิปไตยตามหนา ท่ีที่ ป.ป.ช. ตองการ การประเมินผล ๑. วิธกี ารวดั ผล : ประเมินการปฏบิ ตั กิ ิจกรรมกลุม ๒. เคร่ืองมือวัดผล : แบบประเมินพฤตกิ รรมการปฏิบตั ิกจิ กรรม ๓. เกณฑก ารประเมนิ ผล : ผานเกณฑรอยละ ๘๐ เนอ้ื หาวชิ า หนา ท่ีพลเมืองตามหลักกฎหมาย ศีลธรรม และการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย ทรงเปน ประมุข ๗๒ 78

เอกสารประกอบการสอนท่ี ๑ เรื่อง หนาทพ่ี ลเมอื งและคนดที ่ี ป.ป.ช.ตองการ รัฐธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย รฐั ธรรมนญู คอื กฎหมายท่ีเปนขอบังคับข้ันมูลฐาน (กฎหมายสูงสุด) ซึ่งกําหนดขอบเขตอํานาจหนาท่ี ของรัฐบาล เพ่ือนําไปใชปกครองประเทศ โดยทั่วไปจะบัญญัติเกี่ยวกับรูปแบบการปกครอง โครงสรางรัฐบาล สิทธิของประชาชน และพนั ธกรณีของรัฐบาล หลังจากสมัยพอขุนรามคําแหงเปนตนมาจนถึงสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว ประเทศไทยสมัยกรุงศรีอยุธยา กรุงธนบุรี หรือกรุงรัตนโกสินทรเปนราชธานี ตางมีกฎหมายสําคัญหลายฉบับ ซึ่งอาจจัดไดวาเปนรัฐธรรมนูญประเภทหนึ่ง แตกฎหมายเหลานั้นกระจัดกระจายอยูในหลายแหงไมเปน หมวดหมูเรียบรอย นอกจากน้ีกฎหมายดังกลาวมีลักษณะเก่ียวกับองคพระมหากษัตริย การปกครองแผนดิน พระราชอํานาจในการตรากฎหมาย กฎหมายเก่ียวกับขุนศาลตุลาการมากกวาจะมีลักษณะเปนรัฐธรรมนูญ ตามความเขา ใจในปจ จบุ นั คือ ไมม บี ทจํากัดพระราชอํานาจของพระมหากษตั ริยไว ตอมาในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว สืบเนื่องมาจากเหตุการณท่ีกองกําลัง ของอังกฤษเขายึดเมืองมัณฑะเลยของพมา เพ่ือปองกันอันตรายท่ีจะเกิดขึ้นกับประเทศไทย พระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกลาเจาอยูหัวโปรดเกลาใหพระวรวงศเธอพระองคเจาปฤษฎางค อัครราชทูตประจํากรุงปารีส ถวายรายงานและความเห็นตอประเด็นปญหาน้ี พระวรวงศเธอพระองคเจาปฤษฎางคเรียกประชุมพระบรม วงศานุวงศและขา ราชการช้นั ผูใหญในสถานทูตในกรุงลอนดอนและกรุงปารีส เพ่ือระดมความเห็นและไดจัดทํา คํากราบบงั คมทูลมีเน้ือหาวา ประเทศไทยควรเปล่ียนหลักการพ้ืนฐานของการปกครองจาก “แอโสลูดโมนากี” มาเปน “คอนสติ-ตูชาแนลโมนากี” ควรสรางระบบคาบิเนต คือ คณะรัฐบาลท่ีประกอบดวยคณะรัฐมนตรีประจํา กระทรวงตาง ๆ เพื่อใหรัฐบาลมีประสิทธิภาพในการรักษากฎหมายใหเกิดความสงบเรียบรอย ควรปรับปรุง กฎหมายบานเมืองและใหมีเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น ซ่ึงพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว ทรงมีพระราชหัตถเลขาถึงคณะผูจัดทําคํากราบบังคมทูลวาทรงขอบพระราชหฤทัย การท้ังหลายท่ีไดกราบ บังคมทูลมานั้น ลวนแตเปนสิ่งท่ีทรงมีพระราชดําริแลวทั้งสิ้น แตยังไมอาจดําเนินการใหลุลวงไดเน่ืองมาจาก ความไมพรอ มของบุคคลกรท่ีจะเขามารบั ภารกิจตา ง ๆ นั่นเอง ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยูหัว ไดทรงจัดใหมีการต้ังดุสิตธานีข้ึนเพื่อทดลอง เก่ียวกับการปกครองในระบอบประชาธิปไตยในระดับทองถิ่น ซ่ึงเทียบไดกับการปกครองจังหวัด โดยไดทรง ประกาศใชธรรมนูญลักษณะปกครองคณะนคราภิบาล (ดุสิตธานี) พระพุทธศักราช ๒๔๖๑ ข้ึนใชบังคับในเขต จังหวัดดสุ ิตธานีดวย ตอมาในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัวน้ัน พระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัว ทรงมีพระราชปณิธานอยูแตเดิม ท่ีจะพระราชทานรัฐธรรมนูญใหแกประชาชนชาวไทยในวันที่ ๖ เมษายน ๒๔๗๕ แตเม่ือถึงเวลาก็มิไดพระราชทาน เน่ืองจากอภิรัฐมนตรีสภากราบบังคมทูลทัดทานไววา ยังไมถึงเวลา อันสมควร เมื่อวันที่ ๒๔ มิถุนายน ๒๔๗๕ คณะราษฎรจึงไดทําการปฏิวัติเปล่ียนแปลงการปกครองประเทศ จากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราช เปนระบอบกษัตริยภายใตรัฐธรรมนูญ และไดมีการประกาศใช พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผนดินสยามช่ัวคราว พุทธศักราช ๒๔๗๕ เมื่อวันที่ ๒๗ มิถุนายน ๒๔๗๕ ถือเปนรัฐธรรมนูญฉบับแรกของประเทศไทย ตอมาเม่ือวันที่ ๑๐ ธันวาคม ๒๔๗๕ พระบาทสมเด็จ พระปกเกลาเจาอยูหัวไดพระราชทานรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรสยาม พุทธศักราช ๒๔๗๕ ซ่ึงถือเปน รัฐธรรมนญู ฉบบั ถาวรฉบับแรกของประเทศไทย ๗๓ 79

นับจากวันท่ีมีการเปล่ียนแปลงการปกครองแลว ประเทศไทยไดประกาศใชรัฐธรรมนูญมาแลวท้ังส้ิน ๑๘ ฉบับ ฉบับปจจุบัน คือ รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๕๐ จํานวน ๓๐๙ มาตรา ประกาศใชเมื่อวนั ท่ี ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย พุทธศักราช ๒๕๕๐ ถือวาเปนรัฐธรรมนูญฉบับที่ ๑๘ มี ๑๕ หมวด ๓๐๙ มาตรา โดยมีหลักสาํ คัญเพื่อสงเสริมและคุมครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชน สนับสนุนใหประชาชน มีบทบาท และมสี ว นรว มในการปกครองและตรวจสอบการใชอํานาจรัฐอยางเปนรูปธรรม กําหนดกลไกสถาบัน ทางการเมืองทุกสวน โดยเฉพาะฝายนิติบัญญัติและฝายบริหารใหมีดุลยภาพและประสิทธิภาพ สรางเสริม สถาบันศาลและองคกรอิสระอ่ืน ๆ ใหสามารถปฏิบัติหนาท่ีไดโดยสุจริตและเท่ียงธรรม และท่ีสําคัญท่ีสุด คือ การเนน ย้าํ คุณคา ความสําคญั ของคณุ ธรรม จริยธรรม และแนวทางการบริหารกจิ การบานเมืองท่ีดี หนา ท่ขี องปวงชนชาวไทย หมวด ๔ หนา ท่ขี องชนชาวไทย ในรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศักราช ๒๕๕๐ มาตรา ๗๐ บุคคลมีหนาที่พิทักษรักษาไวซึ่งชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย และการปกครองระบอบ ประชาธปิ ไตยอันมีพระมหากษัตรยิ ทรงเปนประมขุ ตามรัฐธรรมนญู น้ี มาตรา ๗๑ บคุ คลมีหนา ทป่ี องกนั ประเทศ รกั ษาผลประโยชนของชาติ และปฏิบตั ิตามกฎหมาย มาตรา ๗๒ บุคคลมีหนาท่ีไปใชส ิทธเิ ลอื กตัง้ บุคคลซึ่งไปใชสิทธิหรือไมไปใชสิทธิ โดยไมแจงเหตุอันสมควรที่ทําใหไมอาจไปใชสิทธิได ยอมไดร ับสิทธิหรอื เสียสิทธติ ามที่กฎหมายบญั ญตั ิ การแจงเหตุท่ีทําใหไมอาจไปเลือกตั้ง และการอํานวยความสะดวกในการไปเลือกตัง้ ใหเปน ไป ตามที่กฎหมายบัญญัติ มาตรา ๗๓ บุคคลมีหนาท่ีรับราชการทหาร ชวยเหลือในการปองกันและบรรเทาภัยพิบัติสาธารณะ เสยี ภาษีอากร ชวยเหลอื ราชการ รับการศกึ ษาอบรม พิทกั ษ ปกปอ ง และสืบสานศิลปวัฒนธรรมของชาติและ ภมู ิปญ ญาทอ งถ่ิน และอนรุ กั ษท รัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอม ทงั้ นี้ ตามทกี่ ฎหมายบัญญัติ มาตรา ๗๔ บุคคลผูเปนขาราชการ พนักงาน ลูกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ หรือเจาหนาที่อ่ืนของรัฐ มีหนาท่ีดําเนินการใหเปนไปตามกฎหมาย เพื่อรักษาประโยชนสวนรวม อํานวย ความสะดวก และใหบรกิ ารแกประชาชน ตามหลกั ธรรมาภิบาลของการบริหารกิจการบานเมืองท่ีดี ในการปฏิบัติหนาที่และปฏิบัติการอื่นที่เก่ียวของกับประชาชน บุคคลตามวรรคหนึ่งตองวางตน เปนกลางทางการเมือง ในกรณีบุคคลตามวรรคหน่ึงละเลยหรือไมปฏิบัติใหเปนไปตามหนาท่ีตามวรรคหนึ่ง หรือ วรรคสอง บคุ คลผูมีสวนไดสวนเสียยอมมีสิทธิขอใหบุคคลตามวรรคหนึ่ง หรือผูบังคับบัญชาของบุคคลดังกลาว ชี้แจงแสดงเหตผุ ล และขอใหดาํ เนินการใหเปนไปตามบทบญั ญัติในวรรคหนึ่ง หรอื วรรคสองได หนา ท่ีของปวงชนชาวไทย รัฐธรรมนูญนอกจากจะคุมครองสิทธิของประชาชนชาวไทยโดยเทาเทียมกันแลว ยังไดกําหนดหนาที่ ของประชาชนไทยไวห ลายประการสําคญั คอื หนา ทีพ่ ลเมอื ง กําหนดใหประชาชนชาวไทยมีหนาที่ปฏิบัติตนตามกฎหมาย ปองกันประเทศ รับราชการทหาร เสียภาษีอากร พิทักษ ปกปอง สืบสานศิลปะ วัฒนธรรมและภูมิปญญาทองถ่ิน รวมท้ัง ๗๔ 80

การรักษาไวซึ่งชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย และการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย ทรงเปน ประมขุ หนาท่ีตามกฎหมายเลือกต้ัง กําหนดใหประชาชนชาวไทยทุกคนมีหนาท่ีไปใชสิทธิเลือกต้ัง ถาใคร ไมไปเลือกตง้ั โดยไมแ จง เหตุ ก็จะทาํ ใหเ สยี สิทธติ ามทกี่ ฎหมายกาํ หนด สิทธิเลอื กต้ังของประชาชนท่ีสําคัญกวานั้น คือการที่ประชาชนพึงตระหนักถึงความรับผิดชอบตอบานเมืองที่ประชาชนควรเปนผูกําหนดถึงภาระ ความรับผิดชอบตอตนเอง และสังคมที่จะเลือกคนดี เพ่ือไมใหประเทศสูญเสียโอกาสนี้ เพราะการเลือกต้ังเปน วาระแหง ชาติและภาระทางการเมอื งของประชาชนตามระบอบประชาธปิ ไตย การศกึ ษาเพื่อความเปนพลเมอื ง นับตั้งแตวันที่ ๒๔ มิถุนายน ๒๔๗๕ เมื่อ “คณะราษฎรไดขอรองใหอยูใตรัฐธรรมนูญการปกครอง แผนดินสยาม เพื่อท่ีบานเมืองจะไดเจริญขึ้น และโดยที่ไดทรงยอมรับตามคําขอรองของคณะราษฎร” พระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหวั จงึ ไดท รงลงพระปรมาภิไธยในพระราชบัญญัติรัฐธรรมนูญการปกครอง แผนดินสยามชั่วคราว พุทธศักราช ๒๔๗๕ ซ่ึงมาตรา ๑ บัญญัติวา “อํานาจสูงสุดของประเทศน้ันเปนของ ราษฎรท้ังหลาย” อํานาจอธิปไตยอันแตเดิมเปนของพระมหากษัตริยจึงไดกลายเปนของ “ราษฎรทั้งหลาย” โดยเจาของอํานาจแตเดิมไดทรงลงพระปรมาภิไธยมอบอํานาจนั้นใหแกราษฎรทั้งหลายโดยพระองคเอง ระบอบ “ประชาธิปไตย” (ประชา - อธิปไตย) ท่ีมีอํานาจสูงสุดของประเทศ (อํานาจอธิปไตย) เปนของ ประชาชนโดยมีพระมหากษตั ริยท รงเปนประมขุ กไ็ ดเร่ิมตนขน้ึ ในประเทศไทยนับแตน้นั มา “ประชาธิปไตย” คือ การปกครองโดยประชาชน หรือประชาชนปกครองตนเอง ประชาธิปไตย จึงมิอาจประสบความสําเร็จได ถาประชาชนไมมีความสามารถในการปกครองกันเองตามระบอบประชาธิปไตย ประเทศตาง ๆ ท่ีเคยประสบปญหากับการปกครองระบอบประชาธิปไตย เชน ประเทศสหรัฐอเมริกา และ ประเทศเยอรมนี จงึ ไดต ระหนักวาประชาธิปไตยจะประสบความสําเร็จได ไมใชเพียงแตมีรัฐธรรมนูญที่ดีเทาน้ัน แตประชาชนจะตองเปน “พลเมือง” ตามระบอบประชาธิปไตยดวย กลาวคือ มีสมาชิกของสังคมที่ใชสิทธิ เสรีภาพโดยมีความรับผิดชอบ เคารพสิทธิผูอ่ืน เคารพความแตกตาง เคารพกติกา ประชาธิปไตยจึงจะประสบ ความสําเร็จได ประเทศสหรัฐอเมริกาและประเทศเยอรมนีจึงจัดใหมีการศึกษา เพ่ือสรางความเปนพลเมือง (Civic Education) ขึ้นมา และประสบความสําเร็จในการสรางพลเมือง จนเปนตัวอยางใหกับประเทศตาง ๆ และปจจุบันการศึกษาเพ่ือสรางความเปนพลเมือง ไดกลายเปนปจจัยความสําเร็จในการปกครองระบอบ ประชาธิปไตยของประเทศตาง ๆ ทัว่ โลก สําหรับประเทศไทยน้ัน ถึงแมจะเคยมี “วิชาหนาที่พลเมือง” เปนวิชาเฉพาะในหลักสูตรการศึกษา พ้ืนฐานท่ีนักเรียนทุกคนตองเรียน แต “วิชาหนาท่ีพลเมือง” ไดถูกลดความสําคัญใหเหลือเพียงเปนสาระหนึ่ง ในสาระการเรยี นรูสังคมศึกษาเทา น้ัน และเปนวชิ าทแ่ี ทบไมมผี ลกบั การเรียนตอหรือการเขามหาวิทยาลัย ทําให ผูเก่ียวของไมใหความสําคัญ และขาดการพัฒนาใหเหมาะสมกับยุคสมัย เนื้อหาก็เปนวิชาการมากและ ยากเกินไปสาํ หรบั นกั เรยี นและนาเบ่ือ และทําใหการศึกษาขั้นพ้ืนฐานของชาติไมสามารถสรางเด็กและเยาวชน ใหเปน “พลเมอื ง” ใหก ับประเทศไทยได หลักสตู รและวิธีการจัดการเรียนการสอน เนน ความรูภาคทฤษฎีและวิธีการบรรยาย ท้ัง ๆ ที่ความเปน พลเมือง คอื การเคารพตนเอง เคารพผูอื่น เคารพกติกา และมีความรับผิดชอบตอสังคม ฯลฯ และการไดมาซึ่ง คุณลักษณะดังกลาว ตองจัดการเรียนการสอนแบบคิด วิเคราะห ฝกฝน ผานกิจกรรมเชิงกระบวนการเรียนรู ของกลุมรวมกัน พัฒนาทักษะการฟงอยางลึกซึ้ง การแลกเปลี่ยนเรียนรูเพ่ือใหเกิดความรูสึกผูกพันฉันทมิตร และเขา ไปสมั ผัสความจริงในชุมชนในสังคม ๗๕ 81

ครู ผูบริหาร ผูปกครอง และผูใหญในสังคม มักใชความสัมพันธเชิงอํานาจท่ีไมเคารพศักด์ิศรีผูออน อาวุโส และไมเปนตนแบบความเปนพลเมือง ทําใหเด็กและเยาวชนขาดผูนําที่สรางแรงบันดาลใจ จึงทําใหวิถี ชวี ิตครอบครัวไทย นอกจากไมสอดคลองกับความเปนประชาธิปไตยแลว ยังหลงลืมการบมเพาะ “ตนกลาแหง ความเปนพลเมือง” ใหกับเด็ก ๆ อีกดวย หาก “สังคมพลเมือง” คือ สังคมที่สมาชิกเคารพกติกา และรวมกัน ขับเคลื่อน ดูแล แกไขเสมือนชุมชน สังคม ประเทศชาติ คือ ครอบครัวของเขาเอง สังคมไทยในวันนี้ยังตองใช เวลาในการเดินทางอกี ระยะหน่ึงเพ่อื กาวสู “สงั คมพลเมอื ง” หลกั การสรา งความเปนพลเมอื ง “พลเมอื ง” ในระบอบประชาธิปไตยแตกตางจากพลเมืองของระบอบอื่น ที่พลเมืองจะมี “คุณสมบัติ” อยางไร จะเปนไปตามท่ีผูมีอํานาจประสงคจะใหเปน ขณะที่ระบอบประชาธิปไตยเจาของอํานาจสูงสุด คือ ประชาชน ดงั น้นั ประชาชนซึ่งเปนเจาของอาํ นาจจึงกําหนดชีวิตตนเองได “ประชาชน” ในระบอบประชาธิปไตย จึงแตกตางหลากหลายได เมื่อแตกตางหลากหลายไดจึงตองเคารพซ่ึงกันและกัน และใชกติกาในการแกปญหา จงึ จะสามารถอยูร ว มกันตามวถิ ีทางประชาธิปไตยได “พลเมือง” ในระบอบประชาธิปไตย สามารถสรุปคุณสมบัติ ได ๖ ประการ คือ ๑. มีอิสรภาพ (Liberty) และพ่งึ ตนเองได (Independent) ไมอ ยภู ายใตการครอบงาํ ของระบบอปุ ถัมภ ๒. เคารพสิทธิผูอื่น ไมใ ชสิทธเิ สรีภาพของตนเองไปละเมิดสทิ ธเิ สรีภาพของผอู ่นื ๓. เคารพความแตกตาง มีทกั ษะในการฟง และยอมรับความคิดเหน็ ท่แี ตกตา งจากตนเอง ๔. เคารพหลักความเสมอภาค เคารพศักดิ์ศรีความเปนมนุษยของผูอ่ืน และเห็นคนเทาเทียมกัน มองคน เปน แนวระนาบ ไมใ ชแนวด่งิ ๕. เคารพกติกา เคารพกฎหมาย ใชกติกาในการแกปญหา ไมใชกําลัง และยอมรับผลของการละเมิด กฎหมาย ๖. รับผิดชอบตอสังคม ตระหนักวาตนเองเปนสวนหน่ึงของสังคม กระตือรือรนท่ีจะรับผิดชอบและ รว มแกไ ขปญ หาสังคมโดยเริ่มตนท่ีตนเอง การศึกษาเพ่ือสรางความเปนพลเมือง จึงไมใชการสอนดวยการ “บรรยาย” แตผูสอนตองพัฒนา การสอนในรูปแบบ “กิจกรรม” และ “การลงมือปฏิบัติ” หรือการเรียนการสอนผาน “กระบวนการ คิดวิเคราะห ฝก ปฏบิ ัติ” ขนึ้ มา เสมือนเชน การใชก ระบวนการลกู เสือเขาไปจัดกิจกรรมเพ่ือใหเกิดความสมบูรณ ของความเปนพลเมือง ๗๖ 82

ใบงานท่ี ๒ เรอ่ื ง พลเมืองดีมปี ระชาธปิ ไตยตามหนาท่ีที่ ป.ป.ช. ตองการ ใหแตล ะกลุมสง ตวั แทนจบั สลากรับใบความรู แลวศึกษาความรูจากใบความรูที่ไดรับ รวมกันอภิปราย แลวสรุปความรูท่ีไดรับในรูปของ Mind Mapping ในเวลา ๔๐ นาที พรอมท้ังสงตัวแทนรายงานผลตอท่ีประชุม กลมุ ละ ๓ - ๕ นาที การบรรยายเรือ่ งพลเมอื งดมี ปี ระชาธิปไตย โดยนายอมร ชุมศรี ผเู ขารับการฝกอบรมแบงกลมุ กันทํางาน ๗๗ 83

ใบความรูท่ี ๓ เรอื่ ง พลเมืองดีมีประชาธปิ ไตยตามหนาท่ีท่ี ป.ป.ช. ตองการ พลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตยในสังคมไทย ความหมายของพลเมืองดี พลเมือง หมายถึง พละกําลังของประเทศซ่ึงมีสวนเปนเจาของประเทศน่ันเอง ตางจากชาวตางดาว เขาเมือง ชาวตา งประเทศน้ีเขา มาอยูช ัว่ คราว พลเมืองมีความหมายตางจากบุคคล ซึ่งหมายถึง สิ่งซ่ึงมีสิทธิและหนาที่ตามกฎหมาย ไดแก บุคคล ธรรมดาและนิตบิ คุ คล เม่ือกลาวถึงพลเมืองของประเทศใด ยอมหมายถึง บุคคลท้ังหลายที่มีสัญชาติของประเทศน้ัน ๆ ตามกฎหมายของแตละประเทศ เชน เม่ือกลาวถึงพลเมืองของประเทศไทย ยอมหมายถึงคนทั้งหลายท่ีมีสัญชาติ ไทยตามกฎหมายไทย พลเมอื งของแตล ะประเทศยอมมีสิทธิและหนาท่ีตามกฎหมายของประเทศน้ัน บุคคลตางสัญชาติท่ีเขา ไปอยูอาศัย ซึ่งเรียกวาคนตางดาว ไมมีสิทธิเทาเทียมกับพลเมืองของประเทศนั้น และมีหนาที่แตกตางออกไป เชน อาจมีหนา ที่เสียภาษี หรือคาธรรมเนยี มเพมิ่ ขน้ึ ตามทกี่ ฎหมายของแตละประเทศบัญญัตไิ ว สทิ ธิและหนาท่ีเปนสิ่งคูกัน เม่ือมีสิทธิก็ตองมีหนาท่ี พลเมืองของทุกประเทศมีทั้งสิทธิและหนาที่ แตจะมี มากนอยเพียงใดข้ึนอยูกับกฎหมายของประเทศน้ัน ๆ และแนนอนวาประเทศท่ีปกครองดวยระบอบประชาธิปไตย ประชาชนมีสทิ ธมิ ากกวา การปกครองในระบอบอื่น เพราะมสี ทิ ธิท่สี าํ คญั ทส่ี ุด คอื สทิ ธใิ นการปกครองตนเอง หนาที่ของพลเมืองดี พลเมืองดี หมายถึง ผูท่ีปฏิบตั หิ นาทพ่ี ลเมืองไดครบถว น ทงั้ กจิ ท่ตี องทาํ และกิจท่ีควรทํา หนาที่ หมายถึง กิจที่ตองทําหรือควรทํา เปนสง่ิ ที่กําหนดใหทําหรือหามมิใหกระทํา ถาทําก็จะกอใหเกิด ผลดี เกดิ ประโยชนตอตนเอง ครอบครัว หรือสังคมสวนรวมแลวแตกรณี ถาไมทําหรือไมละเวนการกระทําตามท่ี กําหนดจะไดรับผลเสียโดยตรง คือ ไดรับโทษหรือถูกบังคับ เชน ปรับ จําคุก หรือประหารชีวิต โดยทั่วไปสิ่งที่ ระบกุ จิ ท่ตี อ งทํา ไดแ ก กฎหมาย กิจท่ีควรทํา คือ ส่ิงท่ีคนสวนใหญเห็นวาเปนหนาที่ท่ีจะตองทําหรือละเวนการกระทํา ถาไมทําหรือ ละเวนการกระทําจะไดรับผลเสียโดยทางออม เชน ไดรับการดูหมิ่นเหยียดหยามหรือไมคบคาสมาคมดวย ผูกระทํากิจท่ีควรทําจะไดรับการยกยองสรรเสริญจากคนในสังคม โดยท่ัวไปส่ิงท่ีควรทํา ไดแก วัฒนธรรม ประเพณี พลเมืองดีมีหนาท่ีตองปฏบิ ัติตามกฎหมาย ขนบธรรมเนียม ประเพณี และวัฒนธรรมของชาติ คําสั่งสอน ของพอแม ครู อาจารย มีความสามคั คี เอ้อื เฟอ เผอ่ื แผซ ง่ึ กันและกัน รูจักรับผิดชอบชั่วดีตามหลักจริยธรรมและ หลักธรรมของศาสนา มีความรอบรู มีสติปญญาขยันขันแข็ง สรางความเจริญกาวหนาใหแกตนเอง ครอบครัว สังคม และประเทศชาติ ๗๘ 84

ใบความรูท ี่ ๔ เรอื่ ง พลเมืองดีมปี ระชาธปิ ไตยตามหนาท่ีที่ ป.ป.ช. ตอ งการ การปฏบิ ัติตนเปนพลเมืองดี บุคคลจะเปนพลเมืองดีของสังคมน้ัน ตองตระหนักถึงบทบาทหนาที่ท่ีจะตองปฏิบัติและมุงมั่นเพ่ือให บรรลุเปา หมายดวยความรับผิดชอบอยางเต็มท่ี สอดคลองกับหลักธรรม วัฒนธรรม ประเพณี และรัฐธรรมนูญ ทีก่ าํ หนดไว รวมท้ังบทบาททางสังคมที่ตนดํารงอยู เพอื่ ใหเ กดิ ประสิทธิภาพสงู สุดและไดประสิทธิผลทั้งในสวนตน และสังคม เมื่อสามารถปฏิบัติหนาที่ไดอยางถูกตองสมบูรณยอมเกิดความภาคภูมิใจและเกิดผลดีท้ังตอตนเอง และสังคม ดว ยการเปนพลเมืองดีท่ีเคารพกฎหมาย เคารพสิทธิเสรีภาพของผูอ่ืน มีความกระตือรือรนที่จะเขามา มสี วนรว มในการแกป ญหาของชุมชนและสงั คม มีคณุ ธรรมและจริยธรรมเปนหลกั ในการดําเนนิ ชวี ติ อยางผาสุก พลเมืองดี มีหนา ที่ตอ งปฏบิ ตั ิ ดงั น้ี หนาท่ีเปนภารกิจท่ีบุคคลตองกระทําเพื่อสรางคุณคาของความเปนมนุษยเมื่อเกิดมาเปนคน และ คาของคนอยทู ี่การปฏบิ ัติหนาที่ โดยมีความรับผิดชอบเปนหัวใจสําคัญและตองสอดคลองกับบทบาททางสังคม ท่ีแตละบุคคลดํารงอยู หนาที่จึงเปนภารกิจท่ีจะตองกระทําเพ่ือใหชีวิตดํารงอยูอยางมีคุณคาและเปนท่ียอมรับ ของสังคม ซึ่งอาจเปนหนาท่ีตามหลักศีลธรรม กฎหมาย หรือจิตสํานึกท่ีถูกตองเหมาะสม หนาท่ีที่เปนภารกิจ ของพลเมืองดีโดยท่ัวไปพงึ ปฏิบตั ิ มดี งั นี้ การปฏิบัตติ นเปนพลเมืองดีตามหลักธรรม การปฏบิ ัติตนเปน พลเมืองดตี ามหลักธรรม เปน หนาทข่ี องพลเมอื งดพี ึงปฏิบัติ มรี ายละเอียดดงั น้ี ๑. จรยิ ธรรม คุณธรรม ศลี ธรรม จริยธรรม คุณธรรม ศีลธรรม เปนคําท่ีมักใชปะปนกัน หากจะพิจารณาความหมายของคําศัพท ทน่ี ํามาประกอบกนั เปน คําเหลาน้ี พอจะแยกได ดังน้ี จรยิ ธรรม กริยาทค่ี วรประพฤติ คณุ ธรรม ดี มีประโยชน ศลี ธรรม การประพฤติปฏิบัตดิ ตี ามปกติวสิ ัย จรยิ ธรรม คณุ ธรรม ศีลธรรม หลกั การของกิริยาที่ควร หลกั การท่ีดีมปี ระโยชน ท่สี ังคม ความเปน ปกติ หรือการรักษากาย วาจา ประพฤติ ทาํ ใหสังคม เห็นวาเปน ความดคี วามงาม ใจ ใหเปนปกติ ไมทาํ ชัว่ หรอื เบยี ดเบียน อยูด ว ยกนั โดยสงบ ผอู น่ื เชน • อยูในระเบยี บวินยั เชน เชน • ตรงตอ เวลา • ซ่ือสตั ย • หามพูดเท็จ ใหพดู แตความจริง • มีความรับผดิ ชอบ • สจุ รติ • หามเสพของมนึ เมา ใหมีสติอยเู สมอ • ไมเ บยี ดเบียนผูอื่น • มีเมตตา • หามฆาสตั วตดั ชวี ติ ใหม คี วามเมตตา • ไมทําใหผอู ื่นเสียหาย • เอื้อเฟอเผอื่ แผ • เหน็ แกป ระโยชนสว นรวม กรุณา ๗๙ 85

สรุป จรยิ ธรรม หมายถึง หลกั ในการประพฤติปฏบิ ตั ทิ ่ไี มทาํ ใหผอู นื่ เดอื ดรอนเสียหาย คุณธรรม หมายถึง หลกั ในการประพฤติปฏิบัตทิ ี่สรา งประโยชนใหแ กผูอืน่ ศลี ธรรม หมายถึง หลักในการประพฤติปฏิบัติที่ไมทําใหผูอ่ืนเดือดรอนเสียหาย พรอมกันน้ัน กส็ รา งประโยชนใหแ กผอู ่นื ดว ย ความสําคัญของจริยธรรม คณุ ธรรม ศลี ธรรม มนุษยนับวาเปนทรัพยากรท่ีมีคุณคาและมีความสําคัญมากที่สุดในโลก เพราะมนุษยเปนทรัพยากร ที่สามารถเรียนรูและรับการฝกอบรมสั่งสอน จนสามารถนําความรูที่ไดรับมาสรางสรรคส่ิงตาง ๆ ที่เปน คณุ ประโยชนตอโลกได ในการเรยี นรแู ละการฝก อบรมเพ่ือสะสมประสบการณชีวิต มนุษยควรไดรับการปลูกฝง คณุ ธรรมและจริยธรรมไปดวยพรอม ๆ กัน เพราะคณุ ธรรมจริยธรรมมคี วามสําคัญตอการดําเนินชีวิตของมนุษย ทุกคนเปน อยา งมาก อาจสรุปความสาํ คัญของคุณธรรมและจรยิ ธรรม ไดดังน้ี คอื ๑. ชวยใหช วี ติ ดําเนนิ ไปดว ยความราบรื่นและสงบสขุ ไมพบอปุ สรรค ๒. ชวยใหคนเรามีสติสัมปชัญญะอยูตลอดเวลา ไมเผลอตัว ไมลืมตัว จะประพฤติปฏิบัติในส่ิงใดก็จะ ระมัดระวังตัวอยูเ สมอ ๓. ชวยสรา งความมีระเบียบวินยั ใหแกบ คุ คลในชาติ ๔. ชวยควบคุมไมใหคนช่ัวมีจํานวนเพ่ิมมากขึ้น การปฏิบัติตนใหเปนตัวอยางแกผูอื่นนับวาเปนคุณแก สังคม เพราะนอกจากจะเปนตวั อยางโดยการชี้นําทางออ มแลว ยังจะออกปากแนะนําสั่งสอนโดยตรงไดอกี ดว ย ๕. ชวยใหมนุษยน าํ ความรูแ ละประสบการณทร่ี ํา่ เรียนมาสรางสรรคส ิง่ ที่มีคุณคา ๖. ชวยควบคมุ การเจรญิ ทางดานวตั ถุและจติ ใจของคนใหเจริญไปพรอม ๆ กนั ๗. ชวยสรา งความม่ันคงทางจิตใจใหมนษุ ย ความสําคัญของคุณธรรมและจริยธรรมที่กลาวมาน้ี ประเด็นท่ีสําคัญก็คือ สามารถลดปญหาและขจัด ปญหาที่จะเกิดข้ึนแกบุคคล สังคม และประเทศชาติได เมื่อทุกคนประพฤติปฏิบัติตนดีแลว อุปสรรค ศัตรู ภยั อนั ตรายก็จะหมดสิน้ ไป ผูคนมแี ตค วามรกั ตอ กัน สังคมมแี ตค วามสงบ และประเทศชาตกิ จ็ ะเจริญรงุ เรอื ง ลักษณะของจรยิ ธรรม คณุ ธรรม คุณธรรมและจริยธรรม คือ ส่ิงท่ีเปนความดีควรประพฤติปฏิบัติ เพราะจะนําความสุข ความเจริญ ความมัน่ คงมาสูป ระเทศชาติ สังคม และบุคคล คุณธรรมจรยิ ธรรมทส่ี ําคญั ๆ มดี ังตอไปน้ี ๑. ความจงรักภักดีตอชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย ประเทศชาตินับวามีพระคุณอยางมหาศาล เพราะเปนสถานที่ท่ีเราทุกคนอยูอาศัยอยางผาสุกต้ังแตเกิดจนตาย ใหเราไดประกอบอาชีพเลี้ยงชีวิต ใหเราได ภาคภูมิใจในเกียรติและศักด์ิศรีที่มีชาติเปนของตนเอง ไมเปนทาสใคร เราตองมีความซื่อสัตยตอชาติ รักและ หวงแหน ยอมสละเลือดเน้ือและชีวิตเพ่ือใหชาติเปนเอกราชสืบไป ปองกันไมใหผูใดมาทําลาย ปกปองชื่อเสียง ไมใหใครมาดูแคลน ประพฤติตนใหถูกตองตามกฎหมายและขนบธรรมเนียม ประเพณีของชาติบานเมือง ศาสนาเปนที่พ่ึงทางกายและทางจิตใจ ทําใหมนุษยดํารงชีพรวมกันในสังคมอยางมีสันติสุข เรามีหนาท่ีทํานุ บํารุงพระศาสนาใหมั่นคงสถาพรสืบตอไป ดวยการปฏิบัติตามคําส่ังสอนขององคพระศาสดา สรางและบูรณะ ศาสนสถาน ฟงธรรมและปฏิบัติธรรมอยูเปนนิจ ประพฤติตอผูอื่นดวยความสุจริตทั้งกาย วาจา และใจ องคพระมหากษัตริยทรงเปนศูนยรวมของชาวไทยทั้งประเทศ พระองคทรงเปนผูนําและผูปกปองชาติและ ศาสนา ทรงบําบัดทุกขและบํารุงสุขใหแกราษฎรดวยความเสียสละในทุก ๆ ดาน เราตองเทิดทูนพระองค ไวสูงสุด รับใชสนองพระมหากรุณาธิคุณอยางเต็มความสามารถ ประพฤติตนเปนคนดีไมเปนภาระแกพระองค ๘๐ 86

และถา มคี วามจาํ เปน แมชวี ติ ของเราเองก็สามารถจะถวายพลชี พี ได เพือ่ ความเปนปกแผนและยั่งยืนของสถาบัน พระมหากษัตรยิ  ๒. ความรับผิดชอบตอหนาท่ี หมายถึง การปฏิบัติกิจการงานของตนเองและท่ีไดรับมอบหมายดวย ความมานะพยายาม อุทิศกําลังกาย กําลังใจอยางเต็มความสามารถ ไมเห็นแกความเหน็ดเหน่ือย จนงาน ประสบความสําเร็จตรงตามเวลา บังเกิดผลดีตอตนเองและสวนรวม ทั้งนี้ รวมไปถึงการรับผิดเมื่องานลมเหลว พยายามแกไ ขปญหาและอุปสรรคโดยไมเกยี่ งงอนผูอน่ื ๓. ความมีระเบียบวินัย หมายถึง การเปนผูรูและปฏิบัติตามแบบแผนที่ตนเอง ครอบครัว และสังคม กําหนดไว โดยท่ีจะปฏิเสธไมรับรูกฎเกณฑหรือกติกาตาง ๆ ของสังคมไมได คุณธรรมขอน้ีตองใชเวลาปลูกฝง เปนเวลานาน และตองปฏิบัติสมํ่าเสมอจนกวาจะปฏิบัติเองไดและเกิดความเคยชิน การมีระเบียบวินัยชวยให สงั คมสงบสขุ บานเมืองมคี วามเรียบรอ ย เจริญรงุ เรอื ง ๔. ความซื่อสัตย หมายถึง การปฏิบัติตนทางกาย วาจา จิตใจ ท่ีตรงไปตรงมา ไมแสดงความคดโกง ไมหลอกลวง ไมเอาเปรียบผูอ่ืน ล่ันวาจาวาจะทํางานสิ่งใดก็ตองทําใหสําเร็จ ไมกลับกลอก มีความจริงใจตอ ทุกคน จนเปนทไี่ ววางใจของคนทกุ คน ๕. ความเสียสละ หมายถึง การปฏิบัติตนโดยอุทิศกําลังกาย กําลังทรัพย กําลังปญญา เพ่ือชวยเหลือ ผูอื่นและสังคมดวยความต้ังใจจริง มีเจตนาท่ีบริสุทธ์ิ คุณธรรมดานนี้เปนการสะสมบารมีใหแกตนเอง ทําใหมี คนรักใครไ ววางใจ เปนท่ียกยอ งของสงั คม ผคู นเคารพนบั ถือ ๖. ความอดทน หมายถึง ความเปนผูที่มีจิตใจเขมแข็ง ไมทอถอยตออุปสรรคใด ๆ มุงม่ันท่ีจะทํางาน ใหบ งั เกิดผลดีโดยไมใ หผ อู ่ืนเดือดรอน ความอดทนมี ๔ ลักษณะ คือ • อดทนตอ ความยากลาํ บาก เจ็บปว ย ไดรบั ทกุ ขเวทนาก็ไมแ สดงอาการจนเกินกวา เหตุ • อดทนตอการตรากตราํ ทาํ งาน ไมท อดท้งิ งาน ฟน ฝาอุปสรรคจนประสบผลสําเร็จ • อดทนตอความเจบ็ ใจ ไมแ สดงความโกรธ ไมอ าฆาตพยาบาท อดทนตอ คําเสียดสี • อดทนตอกิเลส ไมอยากไดของผูอ่ืนจนเกิดทุกข ไมตอบโตคนอื่นท่ีทําใหเราโกรธและ ไมล มุ หลงในส่งิ ท่จี ะพาเราไปพบกบั ความเสียหาย ๗. การไมทําบาป หมายถึง การงดเวนพฤติกรรมท่ีช่ัวราย สรางความเดือดรอนใหผูอื่น เพราะเปน เรอ่ื งเศราหมองของจิตใจ ควรงดเวนพฤตกิ รรมช่ัวราย ๓ ทาง คอื • ทางกาย เชน ไมฆา สตั ว ไมท จุ รติ ไมลกั ขโมย ไมผดิ ประเวณี • ทางวาจา เชน ไมโ กหก ไมกลา วถอยคาํ หยาบคาย ไมใสร า ย ไมพ ูดเพอ เจอ • ทางใจ เชน ไมค ดิ เนรคณุ ไมค ดิ อาฆาต ไมค ดิ อยากได ๘. ความสามัคคี หมายถึง การที่ทุกคนมีความพรอมกาย พรอมใจ และพรอมความคิด เปนน้ําหนึ่ง ใจเดียวกัน มีจุดมุงหมายที่จะปฏิบัติงานใหประสบความสําเร็จ โดยไมมีการเกี่ยงงอนหรือคิดชิงดีชิงเดนกัน ทกุ คนมงุ ท่จี ะใหส ังคมและประเทศชาติเจริญรุงเรือง มีความรักใครกลมเกลียวกันดวยความจริงใจ ความไมเห็น แกต ัว การวางตนเสมอตนเสมอปลาย ก็หมายถงึ ความสามัคคดี ว ย ๘๑ 87

ใบความรทู ี่ ๕ เร่อื ง พลเมืองดีมีประชาธปิ ไตยตามหนาที่ท่ี ป.ป.ช. ตอ งการ การปฏบิ ัติตนเปนพลเมอื งดีตามวฒั นธรรมไทย วัฒนธรรม คือ แบบแผนการกระทํา หรือผลการกระทําที่พัฒนาจากสภาพเดิมตามธรรมชาติใหดีงาม ยัง่ ยืน จนเปน ที่ยอมรับของคนในสังคม ตัวอยา งแบบแผนการกระทํา เชน กิริยา มารยาท การพูด การแตงกาย การรบั ประทานอาหาร สวนผลจากการกระทํา เชน เครอ่ื งมือ เครื่องใช เครอื่ งนุงหม ท่อี ยูอาศยั วัฒนธรรมการไหว เปนวัฒนธรรมภายนอกที่มักไดรับการตอบสนองจากผูไดรับดวยการไหวตอบ นอกจากนี้ยังมีวัฒนธรรมไทยอ่ืน ๆ ที่งดงาม เชน การกราบ การแตงกายแบบไทยในโอกาสตาง ๆ การทําบุญ ตกั บาตร ฯลฯ การปฏิบัติตนเปน พลเมอื งดีตามประเพณไี ทย ขนบธรรมเนียมประเพณี คือ ส่ิงที่ปฏิบัติสืบทอดกันมาและถือวาเปนสิ่งท่ีดีงาม สิ่งที่ดีงามของแตละ สังคมอาจเหมือนกัน คลายกันหรือแตกตางกันก็ได และสิ่งที่ดีงามของสังคมหนึ่งเมื่อเวลาผานไป สังคมนั้น อาจเหน็ เปน สิ่งไมดีงามก็ได วัฒนธรรมและประเพณีไทย เปนกิจกรรมท่ีสืบทอดมายาวนาน และสังคมยอมรับวาเปนสิ่งดี ควรอนรุ กั ษ การเปนสมาชิกท่ีดีของสังคมไทยและสังคมโลก การที่บุคคลจะเปนสมาชิกที่ดีของสังคมไทยและ สังคมโลก จะตองคํานงึ ถึงสถานภาพ บทบาท สิทธิ เสรภี าพ และหนา ทีใ่ นการปฏบิ ตั ติ นเปนพลเมอื งดี สถานภาพ บทบาท สทิ ธิ เสรภี าพ หนา ที่ และการปฏบิ ัติตนตามรฐั ธรรมนญู หนา ทข่ี องพลเมอื งดีตามรฐั ธรรมนญู รัฐธรรมนูญไดใหสิทธิและเสรีภาพแกประชาชนใหมีสิทธิท่ีจะมีสวนรวมในการปกครองประเทศ มากข้ึน สิทธิและเสรีภาพโดยท่ัวไปมักใชรวม ๆ ไปดวยกัน แตสิทธิท่ีเปนเสรีภาพแตกตางจากสิทธิประเภทอื่น คือ เสรีภาพน้ันคอื การทบ่ี ุคคลสามารถกระทาํ ในเรื่องหนึ่ง ๆ โดยไมตองอาศัยใหรัฐดําเนินการใด ๆ ให เชน เสรีภาพ ในการพูด ถาไมเปนใบบุคคลยอมสามารถพูดโดยไมตองอาศัยใหรัฐทําสิ่งใดให และการที่รัฐธรรมนูญจะรับรอง และคุมครองเสรีภาพในการพูดหรือไม ไมไดทําใหบุคคลตองพูด ไมไดกลายเปนใบไป เพียงแตวาอาจถูกรัฐ หามไมใหพูดหรือแสดงความคิดเห็นได สวนสิทธิประเภทที่ไมใชเสรีภาพ เปนสิทธิที่บุคคลจะตองอาศัย ความชวยเหลือและการดําเนินการบางประการจากรัฐ เชน ในการใชสิทธิเลือกตั้ง ตองมีการกําหนดวัน เลือกต้ัง รับสมัครผูลงเลือกต้ัง จัดหนวยเลือกตั้ง หรือสิทธิในการรับรูขอมูลขาวสารของราชการ ตองมีการรับ อทุ ธรณหรอื รอ งเรียนเมื่อหนว ยงานราชการไมใหขอมูลขาวสารท่ีประชาชนขอ และตองมีคณะกรรมการวินิจฉัย ชีข้ าด ฉะนน้ั เมอื่ ประชาชนไดสิทธิมากขึ้นก็ควรปฏิบัติหนาที่ตอบแทนแผนดินใหมากข้ึนเชนกัน เพราะสิทธิกับ หนาที่เปน สง่ิ ทีต่ องดาํ เนนิ ไปดว ยกันเสมอ ความหมายของสถานภาพ บทบาท สิทธิ เสรภี าพ และหนาท่ี ๑. สถานภาพ หมายถึง ตําแหนงท่ีบุคคลไดรับจากการเปนสมาชิกของสังคม แบงออกเปน สถานภาพ ท่ีไดมาโดยกาํ เนดิ เชน ลูก หลาน คนไทย เปนตน และสถานภาพทางสังคม เชน ครู นักเรียน แพทย ๒. บทบาท หมายถึง การปฏบิ ตั ิตามสิทธิ หนาที่ อันเน่ืองมาจากสถานภาพของบุคคล เนื่องจากบุคคล มีหลายสถานภาพในคนคนเดียว ฉะนั้น บทบาทของบุคคลจึงตองปฏิบัติไปตามสถานภาพในสถานการณตาม สถานภาพนนั้ ๆ ๘๒ 88

๓. สิทธิ หมายถึง อํานาจหรือผลประโยชนของบุคคลท่ีกฎหมายใหความคุมครอง เชน สิทธิเลือกต้ัง กฎหมายกาํ หนดใหบ ุคคลท่ีมอี ายุ ๑๘ ปบรบิ ูรณ มีคุณสมบัตถิ ูกตองตามกฎหมาย มีสิทธิเลือกสมาชิกสภาผูแทน ราษฎร ๔. เสรีภาพ หมายถงึ ความมีอิสระในการกระทําของบุคคลที่อยูในของเขตของกฎหมาย เชน เสรีภาพ ในการพดู การเขียน ๕. หนาท่ี หมายถึง ภาระรับผดิ ชอบของบุคคลทจ่ี ะตองปฏบิ ัติ เชน หนาที่ของบิดาทีม่ ตี อบตุ ร รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ มาตรา ๖๖ - ๗๐ ไดก ลา วถงึ หนา ท่ีของชนชาวไทยตามระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข ซ่ึงเปน หนาท่ีตามบทบัญญัติแหงกฎหมายสูงสุดของประเทศ ซ่ึงทุกคนจะตองรักษาและปฏิบัติตาม จะหลีกเล่ียงมิได พอสรุปได ดังน้ี การรกั ษาชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย ๑. การรกั ษาชาติ บคุ คลมีหนา ทร่ี กั ษาไวซึ่งชาติ เปนบทบญั ญัติในรฐั ธรรมนญู ฉบับปจจุบัน มาตรา ๖๖ เม่อื คนไทยมหี นา ท่ีรักษากต็ องดแู ลและปองกนั ชาติมใิ หผ ูใดใชข ออา งใด ๆ เพ่ือแบงแยกแผนดินไทย ดวยเหตุผล ทางการเมือง การปกครอง หรือศาสนา เพราะรัฐธรรมนูญกําหนดวา \"ประเทศไทยเปนราชอาณาจักรอันหนึ่ง อันเดียวจะแบงแยกมิได\" ดังน้ัน ผูใดจะมาชักจูง โนมนาวเราดวยเหตุผลใด ๆ ถือวาเปนผูทําลายประเทศชาติ คนไทยทุกคนมีหนาทีร่ ักษาชาติใหมเี สถยี รภาพ มัน่ คง ถาวรและเปน เอกภาพตลอดไป ๒. การรักศาสนา เนอ่ื งจากประเทศไทยใหเสรีภาพในการนับถือศาสนาและสามารถประกอบพิธีกรรม ตามศาสนาได พระมหากษัตริยทรงเปนอัครศาสนูปถัมภภก คือ ทรงอุปถัมภทุกศาสนาในประเทศไทย รัฐธรรมนูญจึงกําหนดใหเปนหนาที่ที่เราทุกคนตองรักษาไวซึ่งศาสนา ซึ่งนาจะหมายถึงการบํารุงรักษาและ เสริมสรางศรัทธาเพ่ือใหศาสนาคงอยูคูบานเมืองและเปนหลักยึดเหน่ียวในดานคุณธรรมสืบไป คนไทยทุกคน ตองชวยกันสอดสองดูแลท้ังฆราวาสและบรรพชิตใหมีวัตรจริยาอันเหมาะสมตอศาสนาหรือลัทธิของตน จะอาศัยพระวินัยหรอื นักบวชแตเ พียงอยา งเดยี วไมไ ด ๓. การรักษาพระมหากษัตริยและการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปน ประมุข ภารกิจนี้เปนหนาที่ย่ิงใหญของคนไทยทุกคน เพราะประเทศไทยดํารงอยูไดและคนไทยอยูอยางรมเย็น เปนสุขยืนยงมาทุกวันนี้ ดวยพระบารมีของพระมหากษัตริยทุกพระองคปกอยูเหนือเกลาฯ ชาวไทยทุกคน เพราะแตละพระองคจะครองราชยสมบัติ ดูแลบานเมืองอยูไดนานกวาประมุขท่ีมาจากการเลือกต้ัง ท้ังมี ความรสู กึ ผูกพันตั้งแตโ บราณกาลถึงปจ จุบัน ยอมจารกึ อยูในดวงใจของชาวไทยทั้งประเทศ ฉะน้ัน จึงเปนหนาที่ ท่ีคนไทยตองดูแลรักษาและเทิดทูนสถาบันและองคพระมหากษัตริยไวดวยชีวิต อีกท้ังตองปองกันภัยพาล อันเกิดจากวาจาหรือความคิดท่ีไมสุจริตท้ังปวง การปกครองของไทยจึงเปนระบอบประชาธิปไตยอันมี พระมหากษัตริยเปนประมุขท่แี นว แนมั่นคง เพราะพระองค คอื สัญลกั ษณแหงคณุ ธรรมและสันติสขุ การปฏิบัติตามกฎหมาย บคุ คลมีหนาทป่ี ฏิบตั ิตามกฎหมาย ซ่ึงรัฐธรรมนญู ไดระบไุ วก วาง ๆ แตม ีความหมายครอบคลุมกฎหมาย ทุกประเภทไมวาจะเปนกฎหมายเอกชน มหาชน หรือกฎหมายระหวางประเทศ รวมทั้งกฎหมายระดับตาง ๆ เชน พระราชบัญญัติ พระราชกฤษฎีกา กฎกระทรวง เปนตน เมื่อเราตองเกี่ยวของหรือสัมพันธกับกฎหมายใด ก็ตองปฏิบัติตามกฎหมายน้ัน ๆ อยางเครงครัด เพราะกฎหมายแตละฉบับน้ันไดมีการรางและประกาศใชใน ราชกิจจานุเบกษาอยางเปดเผยตอสาธารณชน จึงเปนหนาที่ของชาวไทยทุกคนที่จะตองศึกษาและทํา ความเขาใจเรอื่ งกฎหมาย เพอื่ ไมใหเสยี เปรยี บหรอื ไดรบั โทษโดยรเู ทาไมถ ึงการณ ๘๓ 89

การไปใชส ทิ ธิเลือกตั้ง บุคคลมีหนาท่ีไปใชสิทธิเลือกตั้ง การปกครองดวยระบอบประชาธิปไตย คือ ระบอบการปกครองของ ประชาชน โดยประชาชน และเพอ่ื ประชาชนที่ถือเสียงขางมากเปนสําคัญ แตก็เคารพสิทธิเสรีภาพของเสียงขาง นอย ในระบอบประชาธิปไตยจึงมีการเลือกต้ังผูแทนไปปฏิบัติหนาที่แทนประชาชน ซึ่งอาจจะเปนการเลือก ผูแทนเขาไปเปนสมาชิกสภานิติบัญญัติ หรืออาจเปนการเลือกผูแทนไปเปนหัวหนาฝายบริหารโดยตรงก็ได แลวแตร ูปแบบการปกครองของแตล ะประเทศท่กี าํ หนดไวในรัฐธรรมนญู การเลือกตั้งจงึ ถือเปน กิจกรรมท่ีจําเปน อยา งหนึ่งในการปกครองตามระบอบประชาธิปไตย การไดมีโอกาสใชสิทธิในการเลือกต้ังจึงเปนความภาคภูมิใจ ของประชาชนท่ีอยูในประเทศประชาธิปไตย การมีสวนรวมของประชาชนท่ีสําคัญคือการเลือกต้ัง ประชาชนควร ภาคภูมิใจที่จะไปใชสิทธิเลือกต้ังโดยเสรี ดังนั้น การเลือกต้ังจึงเปนหนาท่ีท่ีสําคัญของคนไทย บุคคลใดที่ ไมไ ปเลือกตงั้ โดยไมแจง เหตอุ ันสมควรทท่ี ําใหไมอาจไปเลือกตัง้ ได ยอมเสยี สิทธติ ามกฎหมาย การพฒั นาประเทศ รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ มาตรา ๖๙ ระบุถึงหนาท่ีของปวงชนชาวไทย ซง่ึ สามารถแยกออกได ๗ ประการ ดังน้ี ๑. การปองกนั ประเทศ เปนหนาที่ของคนไทยทุกคน ๒. การรับราชการทหาร พระราชบัญญัติการตรวจเลือก พ.ศ. ๒๔๙๗ กําหนดใหเปนหนาท่ีของ ชายไทยทุกคนตองไปรับการตรวจเลือกหรือท่ีเรียกวาเกณฑทหารเมื่ออายุครบ ๒๐ ปบริบูรณ แตผูอยูในวัย ศึกษาเลาเรียนสามารถผอนผันได โดยผูท่ีขอผอนผันตองไปรายงานตัวทุกปเมื่อมีการเกณฑทหารจนกวาจะ สําเร็จการศึกษา และเม่ือสําเร็จการศึกษาแลวก็ตองไปเขารับการคัดเลือกตามท่ีกฎหมายกําหนดไว สําหรับ ผูฝาฝนไมไปเขารับการตรวจเลือกหรือหนีทหาร จะไดรับโทษทางอาญาสถานเดียว คือ จําคุกตั้งแต ๑ เดือน ถึง ๓ ป ๓. การเสยี ภาษีอากร ภาษที ี่รฐั กําหนดมหี ลายประเภท ดังน้ี • ภาษเี งนิ ไดบคุ คลธรรมดา เปนภาษีทรี่ ฐั เกบ็ จากประชาชนทุกคนทม่ี รี ายได • ภาษีเงินไดนิติบุคคล เปนภาษีท่ีรัฐเก็บจากบริษัท หางรานท่ีเปนนิติบุคคล องคการของ รฐั บาลตางประเทศ กิจการรวมคา มูลนธิ แิ ละสมาคม • ภาษีการคา เปนภาษีทีร่ ฐั เก็บจากผูป ระกอบการคา หรือผูท ่ีถอื วาประกอบการคาตามอัตรา ท่กี ําหนดไว ภาษผี ูประกอบการคาสามารถผลกั ภาระใหผูบ ริโภครบั ภาระภาษีน้ีได โดยรวมไวในราคาสินคา เชน ภาษีมลู คา เพ่ิม (VAT) • คาอากรแสตมป เปนการเก็บภาษีชนิดหน่ึงซ่ึงกฎหมายกําหนดใหมีการปดอากรแสตมป บนตราสนิ คาบางอยาง โดยเอามูลคา ของตราสารเปนตัวตั้งในการคาํ นวณคา อากร ประมวลรัษฎากรวาดวยภาษีเงินไดนี้ ไดกําหนดถึงองคประกอบ เง่ือนไข วิธีการชําระภาษีและปดอากร แสตมปไวอยางละเอียด ซ่ึงประชาชนผูมีเงินไดอยูในลักษณะใดตองเสียภาษีตามลักษณะน้ัน และตองชําระให ตรงตามกําหนดเวลาท่ีกรมสรรพากรกําหนด มิฉะน้ัน จะเสียคาปรับ ดังนั้น เพ่ือรักษาผลประโยชนสวนตนหรือ คณะบุคคล จึงเปนหนาท่ีของคนไทยทุกคนตองศึกษาประมวลรัษฎากรวาดวยภาษีเงินไดใหละเอียดและปฏิบัติ ตามกฎหมายอยางเครงครัด การหลีกเล่ียงการเสียภาษีรายไดประจําปหรือปดอากรแสตมปไมครบถวน ยอมเปน ความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา ๘๔ 90

นอกจากน้ียังจัดเก็บภาษีอื่น ๆ อีก เชน ภาษีศุลกากร ภาษีสรรพสามิต ภาษีโรงเรือน ภาษีท่ีดิน และ ภาษีปาย ดังน้ัน จึงเปนหนาที่ของคนไทยทุกคนที่จะตองเสียภาษีอากรตามท่ีตนเก่ียวของดวยความภาคภูมิใจ ทไี่ ดช วยเหลือรัฐ ซ่ึงเงินรายไดจากการจัดเก็บภาษี รัฐไดนํากลับมาพัฒนาประเทศในดานตาง ๆ และจัดบริการ ขน้ั พ้ืนฐานใหแกป ระชาชน เชน การประกันสุขภาพ การประกันรายไดข น้ั ต่ํา การประกนั ความมัน่ คงในวัยชรา ๔. การชวยเหลือราชการ หนาท่ีในการชวยเหลือราชการของประชาชนชาวไทยมิไดถูกกําหนด โดยเฉพาะในรัฐธรรมนูญ อยูในกฎหมายอาญา เชน กรณีเกิดภัยพิบัติตาง ๆ บุคคลมีหนาท่ีชวยเหลือราชการ เมอ่ื ไดรับการรองขอ เราตอ งถอื เปน หนาท่ีที่จะตองชวยเหลอื อยางเตม็ ทใี่ นฐานะพลเมอื งท่ดี ี ๕. การศึกษาอบรม รัฐไดกําหนดใหคนไทยทุกคนมีหนาที่รับการศึกษาอบรม โดยเนนใหรัฐและเอกชน จัดการศกึ ษาใหเกิดความรคู ูคุณธรรม สิง่ ทสี่ าํ คญั มาก คือการขยายการศึกษาขน้ั พ้ืนฐานเปน ๑๒ ป ซ่ึงรัฐตองจัด ใหท่ัวถึงและมีคุณภาพ ใหความสําคัญแกเด็กและเยาวชนท่ีไมมีผูดูแล โดยรัฐใหมีสิทธิไดรับการเล้ียงดูและ การศึกษาอบรมตามท่ีกฎหมายกําหนด นอกจากน้ียังใหบุคคลมีเสรีภาพทางวิชาการ และใหเกิดองคกรอิสระ เพ่ือจดั คล่ืนความถี่ เพื่อใชในการสงวิทยุกระจายเสียง วิทยุโทรทัศน และวิทยุโทรคมนาคม เพื่อใชในการศึกษา อีกดวย ๖. การพิทักษปกปองและสืบสานศิลปะ วัฒนธรรมของชาติ และภูมิปญญาทองถิ่น ชาติไทยเปน ชาติทมี่ ศี ิลปวฒั นธรรมเกา แกมานาน ศลิ ปะและวัฒนธรรมชว ยใหประเทศมีความเปนเอกลักษณท่ีงดงาม ศิลปะ สาขาตาง ๆ เชน จิตรกรรม ปฏิมากรรม และภาพพิมพตามวัดวาอาราม สถานที่ราชการ รัฐวิสาหกิจ และ องคการเอกชนท่ีบงบอกถึงความเปนไทย เชน ภาพปราสาท เรือนโบราณ โบสถ วิหาร รูปปน รูปหลอตาง ๆ วรรณกรรมตามฝาผนังและเพดานของวัด ตลอดจนสถานที่สําคัญตาง ๆ ลวนมีคุณคาที่คนไทยจะตองหวงแหน รักษาและถายทอดใหคนรุนหลังไดรับรู เพ่ือชวยกันเชิดชูความเปนไทยใหย่ังยืน ดานวัฒนธรรม ชาติไทยมี วัฒนธรรมที่โดดเดนและบงบอกถึงความเปนไทย เชน วัฒนธรรมในความเปนชาติท่ีมีเอกภาพในการนับถือ ศาสนา และการยกยองเชิดชูสถาบันพระมหากษัตริย วัฒนธรรมในวิถีชีวิตของคนไทย เชน การไหว การกราบ การแตงกายแบบไทย การทําบุญ ตักบาตร และการประเคนของพระ เปนตน ดานภูมิปญญาทองถิ่น คนไทย ตอ งรกั ษา ปกปอ ง และสืบสานภูมิปญญาทองถิ่นไมใหสูญหาย เชน การทอผาดวยหูกและก่ีกระตุก การยอมผา ดว ยเปลือกไม การทาํ หนงั ตะลุง หนังใหญ การจกั สานตาง ๆ และการปรุงยาจากพืชสมุนไพร หนาที่สําคัญอีกประการหน่ึงของคนไทย คือ การปลุกจิตสํานึกใหรูจักปกปองไมใหผูใดมาทําลาย หรือลบหลูดูหมิ่นศิลปวัฒนธรรมและภูมิปญญาทองถ่ิน ในการผดุงรักษา ปกปอง และสืบสานศิลปวัฒนธรรม และภูมิปญ ญาทองถ่ิน จึงตอ งเรมิ่ ดวยการปลกุ จติ สาํ นึกคนไทยใหต ่ืนตัวหันกลับมารกั ษา สงเสริมและสรางสรรค ส่งิ ท่บี งบอกถึงความเปนชาติไทยอยา งจรงิ จงั เพอื่ ใหชาตไิ ทยแขง็ แกรง สบื ไป ๗. การอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอม ทุกคนตองตระหนักในความสําคัญและคุณคา ของทรพั ยากรธรรมชาติและสิง่ แวดลอม รฐั ไดต รากฎหมายเกี่ยวกับการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติไวเพื่อปกปอง คุมครองและควบคุมไมใหทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมถูกทําลายจนสูญสลาย หรือแปรสภาพ การดูแล รักษาสิ่งแวดลอมเปนภารกิจท่ีสําคัญยิ่งที่ประชาชนทุกคนตองใหความรวมมือ และเอาใจใสไมใหผูใดมาทําลาย ส่ิงแวดลอม อันจะมผี ลกระทบตอคน สตั ว พชื และสภาพแวดลอ มตาง ๆ นอกจากนี้กฎหมายผังเมืองไดชวยเสริม กฎหมายรักษาคุณภาพสิ่งแวดลอม เพราะเกี่ยวของกับการใชท่ีดินใหเกิดความเปนระเบียบเรียบรอย ถูกสุขลักษณะ และมคี วามปลอดภยั สําหรับประชาชน ซึ่งนอกจากจะใหประโยชนทางเศรษฐกิจแลว ยังคํานึงถึง สภาวะแวดลอมท่ีจะกระทบตอชีวิตของประชาชนดวย เมื่อรัฐตรากฎหมายเกี่ยวกับทรัพยากรธรรมชาติและ ส่ิงแวดลอมข้ึนมาแลว เปนหนาท่ีของประชาชนชาวไทยทุกคนตองรวมกันดูแล รักษาและปองกันไมใหปาไม แรธาตุ นํา้ มัน ภเู ขา แมน ้ํา ลาํ คลองและสงิ่ แวดลอ มถกู ทําลาย ชว ยกันรกั ษาใหคงอยแู ละพัฒนาและยง่ั ยนื สืบไป ๘๕ 91

ใบความรทู ี่ ๖ เรอื่ ง พลเมืองดีมีประชาธปิ ไตยตามหนาที่ที่ ป.ป.ช. ตองการ พลเมืองดีในวถิ ีชีวิตประชาธปิ ไตย ความหมายของ “พลเมอื งดี” ในวิถีชีวติ ประชาธปิ ไตย พจนานุกรมนกั เรยี นฉบับราชบณั ฑติ ยสถาน ไดใ หความหมายของคําตาง ๆ ดังน้ี “พลเมือง” หมายถึง ชาวเมือง ชาวประเทศ ประชาชน “วถิ ี” หมายถงึ สาย แนว ทาง ถนน “ประชาธิปไตย” หมายถึง แบบการปกครองที่ถือมติปวงชนเปน ใหญ ดงั นนั้ คําวา “พลเมอื งดใี นวิถีชีวติ ประชาธิปไตย” จึงหมายถงึ พลเมอื งท่ีมีคณุ ลักษณะสําคัญ คือ เปนผูท่ียึดม่ัน ในหลกั ศีลธรรมและคุณธรรมของศาสนา มีหลักการทางประชาธิปไตยในการดํารงชีวิต ปฏิบัติตนตามกฎหมาย ดาํ รงตนเปน ประโยชนตอ สังคม โดยมีการชวยเหลือเก้ือกูลกันอันจะกอใหเกิดการพัฒนาสังคมและประเทศชาติ ใหเ ปนสังคมและประเทศประชาธิปไตยอยา งแทจริง หลักการทางประชาธปิ ไตยทสี่ ําคญั ทสี่ ดุ ไดแก ๑. หลักอํานาจอธิปไตยเปนของประชาชน หมายถงึ ประชาชนเปนเจา ของอํานาจสูงสุดในการปกครองรฐั ๒. หลักความเสมอภาค หมายถึง ความเทาเทียมกันในสังคมประชาธิปไตย ถือวาทุกคนท่ีเกิดมาจะมี ความเทาเทียมกันในฐานะการเปนประชากรของรัฐ ไดแก มีสิทธิเสรีภาพ มีหนาท่ีเสมอภาคกัน ไมมีการแบง ชนชนั้ หรอื การเลอื กปฏบิ ตั ิ ควรดํารงชีวติ อยรู วมกนั อยา งสันติ ไมขม เหงรังแกคนที่ออ นแอหรือยากจนกวา ๓. หลักนติ ธิ รรม หมายถงึ การใชหลักกฎหมายเปนกฎเกณฑก ารอยูรวมกนั เพื่อความสงบสุขของสงั คม ๔. หลกั เหตผุ ล หมายถึง การใชเ หตผุ ลทถี่ ูกตอ งในการตดั สินหรือยุตปิ ญหาในสงั คม ๕. หลักการถือเสียงขางมาก หมายถึง การลงมติโดยยอมรับเสียงสวนใหญในสังคมประชาธิปไตย ครอบครัวประชาธิปไตย จงึ ใชหลักการถอื เสยี งขา งมากเพอื่ ลงมตใิ นประเด็นตา ง ๆ ไดอยา งสนั ตวิ ิธี ๖. หลักประนีประนอม หมายถึง การลดความขัดแยงโดยการผอนหนักผอนเบาใหกัน รวมมือกันเพ่ือ เหน็ แกประโยชนข องสวนรวมเปนสาํ คญั หลักการทางประชาธปิ ไตยจึงเปนหลักการสําคัญที่นํามาใชในการดําเนิน ชีวิตในสงั คม เพือ่ กอ ใหเกดิ ความสงบสุขในสงั คมได ความสอดคลอ งของสถานภาพและบทบาทของบคุ คลในวถิ ีชวี ติ ประชาธิปไตย สถานภาพและบทบาทของบุคคลที่สอดคลอ งกัน เชน ๑. พอ แม ควรมบี ทบาท ดงั นี้ • รบั ผิดชอบในการอบรมส่งั สอนสมาชิกในครอบครวั • ใหการศกึ ษาตอสมาชิกของครอบครวั • จัดสรรงบประมาณของครอบครวั ใหเ หมาะสมกับเศรษฐกิจของสังคมและโลก • ครองตนเปน แบบอยางท่ดี คี วามรกั ตอบตุ ร ๒. ครู - อาจารย ควรมีบทบาท ดังน้ี • ถายทอดความรูแกศิษย โดยกระบวนการที่หลากหลายใหเหมาะสมกับความสามารถและ ความสนใจของนักเรียน • ครองตนใหเ หมาะสมและเปน แบบอยา งท่ีดีแกศ ิษย • เปนผูเสียสละทงั้ เวลาและอดทนในการส่ังสอนศิษย ท้ังดานความประพฤติและการศึกษา ๘๖ 92

• ยดึ มัน่ ในระเบียบวนิ ยั ตลอดจนปฏบิ ัติตามจรรยาบรรณครู ๓. นกั เรียน ควรมบี ทบาท ดงั น้ี • ยดึ มนั่ ในคณุ ธรรมจรยิ ธรรมและระเบยี บของโรงเรียน • รบั ผิดชอบตอ หนาทใ่ี นการศึกษาหาความรู • ใหความเคารพตอ บคุ คลท่อี าวุโส โดยมมี ารยาทท่เี หมาะสมกบั สถานการณ • รบั ฟงและปฏบิ ัติตามคาํ สั่งสอนอยา งมีเหตผุ ล • ขยนั หม่ันเพียรในการแสวงหาความรูเ พ่ิมเตมิ • เสริมสรางความสามคั คใี นครอบครวั โรงเรียน และชมุ ชน คุณธรรมของการเปน พลเมืองดี ๑. การเห็นแกป ระโยชนส วนรวม ๒. การมีระเบียบวนิ ยั และรับผดิ ชอบตอ หนาที่ ๓. รบั ฟงความคดิ เห็นของกนั และกนั และเคารพในมตขิ องเสยี งสว นมาก ๔. ความซื่อสตั ยสจุ ริต ๕. ความสามคั คี ๖. ความละอายและเกรงกลัวในการกระทาํ ชั่ว ๗. ความกลาหาญและเชื่อมัน่ ในตนเอง ๘. การสงเสริมใหคนดีปกครองบานเมือง และควบคมุ คนไมดไี มใ หมอี าํ นาจ จริยธรรมของการเปน พลเมืองดี คุณธรรม จริยธรรม หมายถึง ความดีที่ควรประพฤติ กิริยาที่ควรประพฤติ คุณธรรม จริยธรรมที่สงเสริม ความเปนพลเมอื งดี ไดแ ก ๑. ความจงรักภกั ดีตอ ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย หมายถึง การตระหนักในความสําคัญของความเปน ชาติไทย การยึดมน่ั ในหลักศีลธรรมของศาสนา และการจงรักภักดีตอ พระมหากษตั ริย ๒. ความมีระเบยี บวินยั หมายถึง การยึดมั่นในการอยูรวมกันโดยยึดระเบียบวินัย เพื่อความเปนระเบียบ เรียบรอ ยในสังคม ๓. ความกลาทางจรยิ ธรรม หมายถงึ ความกลา หาญในทางท่ถี กู ทค่ี วร ๔. ความรับผิดชอบ หมายถึง การยอมเสียผลประโยชนสวนตนเพ่ือผูอ่ืนหรือสังคมโดยรวมไดรับ ประโยชนจากการกระทาํ ของตน ๕. การเสียสละ หมายถึง การยอมเสียผลประโยชนสวนตนเพื่อผูอื่น หรือสังคมโดยรวมไดรับประโยชน จากการกระทาํ ของตน ๖. การตรงตอ เวลา หมายถึง การทํางานตรงตามเวลาทไ่ี ดรับมอบหมาย ความสาํ คัญของการปฏิบตั ติ นเปน พลเมืองดี การปฏบิ ัตติ นเปน พลเมืองดีของสังคม มีความสาํ คญั ตอประเทศ เชน ๑. ทําใหส ังคมและประเทศชาติมีการพฒั นาไปไดอยา งมัน่ คง ๒. ทาํ ใหสังคมมีความเปนระเบียบเรยี บรอย ๓. ทาํ ใหเกิดความรักและความสามัคคีในหมคู ณะ ๔. สมาชกิ ในสงั คมอยูรวมกันอยางมีความสุข ๘๗ 93