คู่มือการฝึกอบรมหลักสูตรลูกเสือสำรองช่อสะอาด

คู‹มือการฝกƒ อบรมหลักสตู ร ลกู เสือสำรองช‹อสะอาด จัดทำโดย สำนักงานลกู เสือแหง ชาติ สำนกั การลูกเสอื ยวุ กาชาดและกจิ การนกั เร�ยน สำนกั งานคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทจุ ร�ตแหง ชาติ



ค‹มู อื การฝกƒ อบรมหลักสูตร ลกู เสือสำรองชอ‹ สะอาด

. พระบาทสมเด็จพระเจาอยหู ัวภูมิพลอดุลยเดชมหาราช พระประมุขคณะลูกเสอื แหง ชาติ ๒

\"...ความซ่อื สัตย สุจรติ เปน พนื้ ฐานของความดีทุกอยาง เด็ก ๆ จึงตองฝกฝนอบรมใหเกิดมีขน้ึ ในตนเอง เพอ่ื จกั ไดเตบิ โตขนึ้ เปน คนดี มีประโยชน และมชี วี ิตที่สะอาด ที่เจริญมั่นคง...\" พระบรมราโชวาท พระบาทสมเด็จพระเจา อยหู ัว พระราชทานเน่ืองในวันเดก็ แหงชาติ พ.ศ. ๒๕๓๑ ๓

คาํ นาํ คูมือการฝกอบรมหลักสูตรลูกเสือชอสะอาด ไดจัดทําข้ึนสําหรับลูกเสือท้ัง 4 ประเภท คือ ลูกเสือ สํารอง ลูกเสือสามัญ ลูกเสือสามัญรุนใหญ และลูกเสือวิสามัญ เพ่ือใชเปนแนวทางประกอบการเรียนการสอน หลักสูตรลูกเสือชอสะอาดในสถานศึกษา โดยมีวัตถุประสงคเพื่อเสริมสรางจิตสํานึกการเปนพลเมืองดี มีความตระหนัก ความรู ความเขาใจที่ถูกตองเกี่ยวกับปญหาและภัยของการทุจริตที่มีตอประเทศ ปฏิบัติตน ดวยความซอ่ื สัตยส ุจริต มีจติ สาธารณะ มีสวนรวมสรางสรรคสังคมใหโปรงใส นํากระบวนการลูกเสือไปรณรงค เสริมสรางสังคมสุจริต เปนธรรม ชวยใหสังคมมีสันติสุข มีสวนรวมในการตอตานการทุจริต ตลอดจนสงเสริม ใหเหน็ คุณคา ของตนเองและผอู ื่น มพี ฤตกิ รรมในทางสรางสรรค รวมถึงดําเนนิ ชวี ิตในสงั คมไดอ ยางมคี วามสขุ การจัดทําหลักสูตรลูกเสือชอสะอาด ไดรับความอนุเคราะหจากสํานักงานคณะกรรมการปองกันและ ปราบปรามการทุจริตแหงชาติ (สํานักงาน ป.ป.ช.) สํานักงานลูกเสือแหงชาติ สํานักการลูกเสือ ยุวกาชาดและ กิจการนักเรียน สํานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ โดยมีการแตงต้ังคณะบุคคลรวมกันดําเนินการ คือ คณะอนุกรรมการบริหารโครงการลูกเสือชอสะอาด และคณะทํางานจัดทําหลักสูตรและคูมือการฝกอบรม ลูกเสือชอสะอาด ตลอดจนไดรับความรวมมือจากกรรมการผูทรงคุณวุฒิของสภาลูกเสือไทย และผูเชี่ยวชาญ ทางดานการลูกเสือหลายทาน จนทําใหหลักสูตรลูกเสือชอสะอาดสําเร็จลุลวงไปดวยดี จึงขอขอบคุณมา ณ โอกาสนี้ คณะทํางาน กนั ยายน 2557 ๔ ก

ความเปน มา คณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ (คณะกรรมการ ป.ป.ช.) มีอํานาจหนาที่ ในการปองกันการทุจริตและเสริมสรางทัศนคติคานิยมเก่ียวกับความซื่อสัตยสุจริต ใหความสําคัญกับ สถาบันการศึกษาในการอบรมบมนิสัยใหความรู ความเขาใจที่ถูกตอง การสรางนิสัย การประพฤติปฏิบัติตาม หลักคุณธรรม ซ่ึงหัวใจสําคัญของการศึกษา คือ การทําใหคนเปนคนดี เปนคนท่ีเปนประโยชนตอผูอ่ืน ท้ังตอ สังคมที่ตนอยูอาศัยและตอประเทศชาติ การสรางลักษณะนิสัยความซ่ือสัตยสุจริตจึงเปนเรื่องสําคัญที่ตอง เอาใจใสด ูแลไมน อยกวา การทาํ ใหผ ูเ รยี นมีความรู มีกจิ กรรมเสริมสรางพัฒนาการท้ังทางกาย สติปญญา ศีลธรรม และการเปนพลเมืองที่ดี โดยเห็นวาหลักสูตรลูกเสือและเนตรนารี สามารถปลูกฝงคานิยมความซ่ือสัตยสุจริต และการทาํ ประโยชนเพอื่ สว นรวม ซึ่งจะทําใหเยาวชนคนรุนใหมมีคานิยมความซื่อสัตยสุจริต เห็นแกประโยชน สวนรวม จึงไดประสานความรวมมือกับสํานักงานลูกเสือแหงชาติ กระทรวงศึกษาธิการ เพ่ือสงเสริมใหมี การเรียนการสอนเรื่องการปองกันและปราบปรามการทุจริตในหลักสูตรลูกเสือและเนตรนารีทุกระดับ เพอื่ ปลกู ฝง คา นิยมความซือ่ สตั ยสุจริต อนั จะสงผลใหป ระเทศชาติมกี ารพัฒนาท่ียงั่ ยนื สืบไป สํานักงานคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ (สํานักงาน ป.ป.ช.) ดําเนินการ เพอื่ ขับเคลือ่ นยทุ ธศาสตรชาติวาดวยการปองกันและปราบปรามการทุจริตโดยใชกลไกทางการศึกษา เมื่อวันที่ ๒๔ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๕ ไดจัดทําบันทึกขอตกลงความรวมมือในการปองกันและปราบปรามการทุจริต ระหวา งสํานกั งาน ป.ป.ช. กบั กระทรวงศึกษาธกิ าร โดยสํานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ สํานักงานเลขาธิการ สภาการศึกษา สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา และ สํานักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา โดยเห็นชอบรวมกันในการสงเสริม สนับสนุน เผยแพร และประสาน การเสริมสรางทัศนคติ คานิยมในความซ่ือสัตยสุจริต ใหหนวยงานและบุคลากรในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ ตลอดจนบุคลากรท่ีเก่ียวของกับการจัดการศึกษาของประเทศทุกระดับ อันเปนการยกระดับใหกระทรวง ศึกษาธกิ ารไทยใสสะอาด ปราศจากการทจุ รติ ทุกรูปแบบ และมีสวนรวมในการปองกันและปราบปรามการทุจริต กบั สํานักงาน ป.ป.ช. เพือ่ รวมขบั เคล่ือนยทุ ธศาสตรช าตวิ าดวยการปองกนั และปราบปรามการทจุ ริต สํานักงาน ป.ป.ช. ไดรับการอนุเคราะหเปนอยางดียิ่งจากสํานักงานลูกเสือแหงชาติ และสํานัก การลกู เสือ ยุวกาชาดและกจิ การนักเรยี น สาํ นักงานปลัดกระทรวงศกึ ษาธกิ าร ในการดําเนินการจัดทําหลักสูตร ลูกเสือชอสะอาด ทั้ง ๔ ประเภท ไดแก ลูกเสือสํารอง ลูกเสือสามัญ ลูกเสือสามัญรุนใหญ และลูกเสือวิสามัญ และสํานักงาน ป.ป.ช. ไดมอบหมายใหสํานักปองกันการทุจริตภาคการเมืองรับผิดชอบ “โครงการลูกเสือ ชอ สะอาด” ต้งั แตป พ.ศ. ๒๕๕๖ - พ.ศ. ๒๕๕๗ โดยมีผลการดาํ เนินการ ดงั นี้ ๑. สํานักงานลูกเสือแหงชาติ เปนเจาภาพในการจัดพิธีลงนามในบันทึกขอตกลงความรวมมือ เรื่อง ความรว มมือในกิจการลูกเสือเพ่ือการปองกันและปราบปรามการทุจริต ระหวางสํานักงาน ป.ป.ช. กับสํานักงาน ลูกเสือแหงชาติ ในพิธีมอบนโยบาย “การพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมเยาวชนโดยกระบวนการลูกเสือ” เมื่อวันที่ ๓๐ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๕๖ ๒. จดั ทาํ ตราสญั ลักษณ “ลูกเสอื ชอ สะอาด” เพอ่ื ใชใ นการดําเนนิ โครงการลูกเสือชอสะอาด ๓. ประชุมเชิงปฏิบัติการเพื่อจัดทําหลักสูตรและคูมือการฝกอบรมลูกเสือชอสะอาด ท้ัง ๔ ประเภท ระหวา งวันที่ ๗ - ๙ สงิ หาคม พ.ศ. ๒๕๕๖ ๑ ข

๔. ฝกอบรมผูกํากับลูกเสือ ขั้นความรูทั่วไป เพ่ือพัฒนาศักยภาพบุคลากรของสํานักงาน ป.ป.ช. เกี่ยวกับกจิ การลูกเสอื เมอื่ วันที่ ๒๐ กันยายน พ.ศ. ๒๕๕๖ ๕. ฝกอบรมผูบังคับบัญชาลูกเสือระดับผูนํา ข้ันความรูชั้นสูง เพ่ือเพ่ิมพูนคุณวุฒิทางการลูกเสือใหกับ บคุ ลากรของสาํ นกั งาน ป.ป.ช. ระหวา งวันที่ ๑๒ - ๑๗ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๖ ๖. ประกอบพิธีมอบวุฒิบัตรและเคร่ืองหมายวูดแบดจ บุคลากรทางการลูกเสือระดับผูนํา ขั้นความรู ชั้นสงู รนุ ที่ ๖๖๙ ของสาํ นักงาน ป.ป.ช. เมือ่ วนั ท่ี ๓๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๗ ๗. จัดต้งั สโมสรลูกเสอื สํานกั งาน ป.ป.ช. เม่อื วันท่ี ๓๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๗ ๘. ทดลองใชห ลักสูตรลูกเสือชอสะอาด ทง้ั ๔ ประเภท ระหวา งเดือนพฤษภาคม - มถิ ุนายน พ.ศ. ๒๕๕๗ ๙. ประชมุ เชิงปฏิบัตกิ ารเพ่ือทบทวนหลักสตู รลกู เสอื ชอ สะอาด ในเดอื นสงิ หาคม พ.ศ. ๒๕๕๗ เมื่อเสร็จส้ินการดําเนินงานใน พ.ศ. ๒๕๕๗ จะมีการนําหลักสูตรลูกเสือชอสะอาดไปใชในสถานศึกษา ทวั่ ประเทศ พรอมทงั้ ผลักดนั ใหเ ปนวิชาพเิ ศษตอ ไป พธิ ลี งนามในบนั ทึกขอตกลงความรว มมือ ระหวางสํานักงานคณะกรรมการปอ งกันและปราบปรามการทจุ รติ แหงชาติ กับสาํ นักงานลกู เสอื แหง ชาติ ๒ ค

อารัมภบทลูกเสอื สาํ รองชอ สะอาด ลกู เสือสาํ รองเปนลูกเสือปฐมวัย ซึ่งถือเปนการเร่ิมตนของการเปนลูกเสือ โดยเปนเด็กนักเรียนท่ีมีอายุ ระหวาง ๘ ป ไมเกิน ๑๑ ป หรือกําลังเรียนอยูระดับประถมศึกษาปท่ี ๑ - ๓ และเมื่อเขาสูกระบวนการเปน ลูกเสือสํารองแลว วิชาตลอดจนความรูและกิจกรรมของลูกเสือสํารองซึ่งมีหลากหลายรูปแบบ จะทําใหเด็ก ๆ เหลานนั้ ไดร บั ความรู การเรียนรูในการดํารงชีวิตขั้นพ้ืนฐาน ความสนุกสนาน มีพัฒนาการในเชิงพฤติกรรมตั้งแต เยาววัยสูความเติบใหญท่ีดี มีคุณคาในภายภาคหนา ความสนุกสนานท่ีมีคุณลักษณะพิเศษ เพื่อสรางเสริม สติปญญา ความเฉลียวฉลาด ความมีระเบียบวินัย และมีความเขาใจในเบื้องตนเก่ียวกับหนาท่ีและ ความรับผิดชอบอันเกดิ จากระบบหมขู องลูกเสือสํารองนัน่ เอง สาํ หรบั ประเทศไทยไดม ีการจัดตั้งกองลกู เสอื สาํ รองข้ึนเปนคร้ังแรก เมื่อวันที่ ๕ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๐๗ โดยกําหนดตามขอบังคับคณะลูกเสือแหงชาติวาดวยการปกครอง หลักสูตรและวิชาพิเศษ คือ ลูกเสือที่มี อายุ ๘ - ๑๑ ป แตเ ม่ือกระทรวงศกึ ษาธกิ าร กาํ หนดใหกิจกรรมลูกเสือเปนกจิ กรรมบังคับในหลักสูตรการศึกษา ขั้นพ้นื ฐาน พ.ศ. ๒๕๔๔ ตอเน่อื งถึงหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้นั พืน้ ฐาน พ.ศ. ๒๕๕๑ จงึ กาํ หนดใหโรงเรียน จดั กิจกรรมการเรยี นการสอนลกู เสอื สาํ รองในช้นั ประถมศึกษาปที่ ๑ - ๓ เปนตนมา ในปจจุบันน้ี สังคมไทยไดรับผลกระทบจากคานิยมในวัตถุท่ีมุงแสวงหาความร่ํารวยเปนหลัก โดยละเลยคุณธรรมความดี การสรางสังคมใหเปนสังคมคุณธรรม จึงตองเร่ิมตนท่ีเด็กกอน โดยเฉพาะอยางย่ิง เรอ่ื งของความซือ่ สตั ยสุจรติ ซึ่งมีพืน้ ฐานมาจากเรื่องการมคี ณุ ธรรมและสํานกึ ในเรือ่ งจรยิ ธรรม วินยั ซึ่งประเด็น สําคัญน้ีมีความออนแอจนเห็นไดชัดวาการทุจริตไดรับการยอมรับจากสังคมไทยในบางระดับแลว เชน เม่ือมี การทุจริตเกิดขึ้นจนเปนท่ีเปดเผย สังคมก็ไมไดใหความสนใจ และปฏิกิริยาที่ตานทานในเร่ืองนี้ลดนอยมาก ฉะนั้น ถาปลอยใหคานิยมที่ไมถูกตองเชนนี้ยังดํารงอยูตอไปโดยไมคิดทําการแกไขและขจัดใหหมดส้ิน ความลมเหลวในดานคุณธรรม จริยธรรม จะเปนเร่ืองปกติของสังคมไทย อันเปนสาเหตุที่จะทําใหเกิด ผลเสียหายทีต่ ามมา จนเปนผลใหการพฒั นาชาติบา นเมอื งไมเ ปน ไปตามเปาหมายที่วางไว ดว ยเหตุผลดังกลาวขา งตน น้ี สํานักงาน ป.ป.ช. ซงึ่ มีอํานาจและบทบาทหนาทีใ่ นการดาํ เนินการปองกัน การทจุ รติ ในทุกรปู แบบ และเสริมสรา งเจตคติ คา นยิ มเกี่ยวกับความซื่อสัตยสุจริต เห็นควรวานาจะมีกลไกหรือ นวัตกรรมใหม ๆ นํามาใชเปนเครื่องมือในการปลูกฝงคานิยมของการเปนพลเมืองดี ท่ีมีความตอเน่ืองและ เกิดประโยชนอยางจริงจัง จึงเห็นวากระบวนการลูกเสือเปนกิจกรรมที่ดี และมีความเปนสากลที่นานา อารยประเทศทวั่ โลกนาํ ไปใชใ นการพัฒนาพลเมืองของประเทศตนเองมาอยางยาวนาน เปนเวลากวารอยปแลว โดยจะเริ่มทําการปลูกฝงคุณความดีใหแกเด็กต้ังแตปฐมวัยจนถึงวัยหนุมสาว และมีกระบวนการปลูกฝงในเร่ือง ของความซื่อสัตย สุจริต ความกตัญูรูคุณ ความถูกตองในสังคม การไมเอารัดเอาเปรียบ โปรงใส ตลอดจน ความเสียสละและการมีวนิ ัย ในการนี้ สํานักงาน ป.ป.ช. ซึ่งรวมมือกับสํานักงานลูกเสือแหงชาติ และสํานักการลูกเสือ ยุวกาชาด และกิจการนักเรียน สํานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ ดําเนินการวางแนวทางและจัดทําหลักสูตรลูกเสือ สํารองชอสะอาดข้ึน เพ่ือเปนการปูพ้ืนฐานใหแกเด็กปฐมวัย โดยอาศัยเนื้อหาสาระและกิจกรรมลูกเสือสํารอง ท่ีมีอยูเดิมมาผสมผสานกับความรูดานพลเมืองศึกษา (Civic Education) ท่ีมีความจําเปนและเปนปจจุบัน เพื่อใหเกิดการเรียนรูและเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมไปในทางท่ีเหมาะสม เกิดประโยชนตอสังคมโดยรวม อยางแทจ รงิ ๓ ง

สารบัญ หนา ก คาํ นํา ข ความเปนมา ง อารมั ภบทลูกเสือสาํ รองชอสะอาด จ สารบัญ ๒ สว นท่ี ๑ โครงสรางหลกั สตู ร ๓ ๔ โครงสรา งหลกั สูตรลูกเสือสํารองชอสะอาด ๔ การดําเนินงานเพื่อขอรับเครื่องหมายลกู เสอื สาํ รองชอ สะอาด ๔ วตั ถปุ ระสงคของการฝก อบรม ๔ มาตรฐานผผู านการฝก อบรม ๔ คุณสมบัติผูเขารับการฝกอบรม ๔ ระยะเวลาในการฝกอบรม ๕ คําอธบิ ายหลกั สูตร ๕ กจิ กรรม/รายวชิ า ๕ วธิ ีการฝกอบรม ๕ การประเมนิ ผล ๖ เกณฑการผานหลักสตู ร ๑๐ สือ่ การฝกอบรม ๑๕ ตารางการฝกอบรม ๑๘ สวนท่ี ๒ กจิ กรรม/รายวิชา และเนื้อหาสาระ ๒๕ คําแนะนําท่วั ไป ๓๙ วตั ถปุ ระสงคของการฝก อบรม ๕๘ ปฐมนิเทศการฝกอบรม ๖๕ ลกู เสือสํารองชอสะอาดกับการจัดกจิ กรรมกลมุ สัมพันธ ๗๘ ลกู เสอื สาํ รองชอสะอาดกับคาํ ปฏญิ าณและกฎของลูกเสอื สํารอง ลกู เสือสํารองชอสะอาดกับการบันเทงิ (เกมเงยี บ) ๑๐๐ ลูกเสอื สาํ รองชอสะอาดกับการรจู กั เคารพกฎหมาย ลูกเสอื สํารองชอสะอาดกับการสรางจิตอาสา ลกู เสอื สํารองชอสะอาดกับกจิ กรรมกลางแจง ๑ จ

สวนท่ี ๓ กิจกรรมเสนอแนะ หนา การประดบั เครื่องหมายลูกเสือสํารองชอสะอาด ๑๒๕ แนวทางการจดั ต้ังกองลูกเสือสํารองในสถานศึกษา ๑๒๖ เกณฑการจดั ตั้งลูกเสอื สํารองชอสะอาดในสถานศึกษา ๑๒๘ ๑๒๙ บรรณานุกรม ๑๓๒ ภาคผนวก ๑๓๔ ๑๓๕ คําสัง่ แตง ต้งั คณะอนุกรรมการบริหารโครงการลกู เสอื ชอสะอาด ๑๓๗ คาํ ส่ังแตง ต้ังคณะอนุกรรมการบริหารโครงการลูกเสือชอสะอาด (เพม่ิ เติม) คําสั่งแตงตัง้ คณะทํางานจัดทําหลักสตู รและคูมือการฝกอบรมลูกเสือชอสะอาด เพลงลูกเสือชอสะอาด ๑ ฉ

ส่วนท่ี ๑ โครงสรา้ งหลกั สตู ร

โครงสรางหลักสูตรลกู เสือสาํ รองชอสะอาด ลาํ ดบั ช่อื /กจิ กรรม รูปแบบ เวลา (นาที) ๑ วตั ถปุ ระสงคของการฝก อบรม การบรรยาย ๓๐ ๒ ปฐมนเิ ทศการฝก อบรม การบรรยาย ๙๐ ๓ ลูกเสอื สํารองชอสะอาดกับการจัดกิจกรรม • เพลง ๖๐ กลุมสมั พันธ • เกมการทดสอบ • เกมการทาํ งานเปน ทีม ๙๐ • บทบาทสมมติ ๑๒๐ ๙๐ ลกู เสือสํารองชอสะอาดกับคาํ ปฏญิ าณและกฎ • การสาธิต ๙๐ ๔ ของลกู เสอื สาํ รอง (ความซ่ือสตั ยสจุ รติ • บทบาทสมมติ • ระดมสมอง ๑๘๐ ความเอ้ือเฟอเผ่ือแผ) ๗๕๐ ๕ ลกู เสอื สํารองชอสะอาดกับการบนั เทงิ (เกมเงยี บ) เกม/เพลง/การแสดงเงยี บ ๖ ลกู เสอื สํารองชอสะอาดกับการรจู กั เคารพกฎหมาย • บทบาทสมมติ/ละคร • ระดมสมอง ๗ ลูกเสอื สาํ รองชอสะอาดกับการสรางจติ อาสา • บทบาทสมมติ • ปฏิบตั ิ ๘ ลกู เสือสาํ รองชอสะอาดกับกจิ กรรมกลางแจง • การเดินทางสาํ รวจ (การเปดประชุมกองพเิ ศษ, การเดนิ ทางสํารวจ) • กจิ กรรมตามฐาน รวม ๑ 2

การดาํ เนนิ งานเพอ่ื ขอรับเครื่องหมายลูกเสือสํารองชอสะอาด แผนภูมิการดําเนินงาน หลกั สูตรลูกเสือสาํ รองชอ สะอาด ดําเนินการฝก อบรม ๑. วตั ถุประสงคของการฝกอบรม กิจกรรมในสถานศึกษา ๒. ปฐมนเิ ทศการฝกอบรม ๓. ลูกเสอื สํารองชอ สะอาดกับการจัดกิจกรรมกลุมสัมพนั ธ ๔. ลูกเสอื สํารองชอ สะอาดกับคาํ ปฏิญาณและกฎของลกู เสอื สํารอง (ความซอื่ สตั ยสุจริต, ความเอ้ือเฟอเผอ่ื แผ) ๕. ลูกเสอื สาํ รองชอ สะอาดกับการบันเทงิ (เกมเงยี บ) ๖. ลกู เสอื สาํ รองชอสะอาดกับการรูจกั เคารพกฎหมาย ๗. ลกู เสือสาํ รองชอ สะอาดกับการสรา งจติ อาสา ๘. ลกู เสอื สาํ รองชอสะอาดกับกิจกรรมกลางแจง (การเปดประชุมกองพเิ ศษ, การเดนิ ทางสํารวจ) การนาํ หลักความซ่ือสัตยไปใช เคร่อื งหมายลกู เสอื สํารองชอสะอาด ปฏิบัตกิ จิ กรรม อยา งนอย ๒ กิจกรรม ผาน ภายใน ๓ เดอื น ประเมินผล ตนเอง เพ่ือน/ ครอบครวั / สถานศึกษา ชมุ ชน ไมผ า น ๒ 3

๑. วตั ถปุ ระสงคข องการฝกอบรม ๑.๑ เพ่อื สรางจิตสาํ นึกทีด่ ใี นการปองกันและปราบปรามการทุจรติ ๑.๒ เพ่ือใหผูเขารับการฝกอบรมมีความรู ความเขาใจท่ีถูกตองเกี่ยวกับการปองกันและปราบปราม การทจุ รติ ๑.๓ เพ่ือใหผูเขารับการฝกอบรมมีความรู ความเขาใจ และสามารถปฏิบัติตนเปนคนซ่ือสัตยสุจริต สง เสรมิ การปอ งกันการทุจรติ และสามารถนาํ ไปเผยแพรใ หบ คุ คลในครอบครวั เพอ่ื นและชมุ ชนได ๑.๔ เพื่อใหผูเขารับการฝกอบรมเห็นคุณคาของตนเองและผูอ่ืน มีพฤติกรรมในทางสรางสรรคและ ดําเนนิ ชวี ิตในสงั คมไดอ ยา งมีความสุข ๒. มาตรฐานผูผานการฝก อบรม ผทู ี่ผานการฝกอบรมมีคณุ สมบัติท่ีพึงประสงค ดานความซือ่ สตั ยสจุ ริต เห็นความสําคัญของการปองกัน และปราบปรามการทุจริต ปฏิบัติตนอยบู นวิถีชวี ติ ของสงั คมไทย ๓. คณุ สมบตั ขิ องผูเขา รับการฝกอบรม เปน ลูกเสอื สํารอง เนตรนารสี ํารอง ๔. ระยะเวลาในการฝกอบรม จํานวน ๒ วนั (ไมพ กั คางคืน) ใชเ วลาจํานวน ๑๒ ชวั่ โมง ๕. คาํ อธบิ ายหลกั สตู ร ตามแผนยุทธศาสตรชาติวาดวยการปองกันและปราบปรามการทุจริต ยุทธศาสตรท่ี ๑ การปลูก จิตสํานึก คานิยมคุณธรรม จริยธรรม การสรางวินัยแกทุกภาคสวน และดําเนินการใหความรูและฝกปฏิบัติ เก่ยี วกับคุณลกั ษณะอนั พึงประสงค ๘ ประการ ตามหลักสูตรการศกึ ษาขน้ั พนื้ ฐาน พ.ศ. ๒๕๕๑ (ขยัน ประหยัด ซื่อสัตย มวี ินยั สภุ าพ สะอาด สามัคคี และมนี ้าํ ใจ) ท่ีควรรูจัก เคารพกฎหมาย เคารพตนเองและผูอ่ืน จิตอาสา การบริการ การปฏิบัติตนตามคําปฏิญาณ และกฎของลูกเสือสํารอง การแสดงเงียบ จัดกิจกรรมสงเสริมและ พัฒนาคุณธรรม จริยธรรม ความซ่ือสัตยสุจริต เพ่ือใหเห็นความสําคัญของตนเองและผูอื่น มีพฤติกรรมในทาง สรางสรรค ดํารงไวซ ่ึงความถูกตอง ความยุติธรรม สามารถดาํ รงตนอยูในสงั คมอยางมคี วามสขุ ๖. กิจกรรม/รายวิชา ๖.๑ วัตถุประสงคข องการฝก อบรม ๖.๒ การปฐมนิเทศ ๖.๓ ลกู เสือสํารองชอ สะอาดกับการจดั กจิ กรรมกลุมสมั พันธ ๖.๔ ลูกเสือสํารองชอสะอาดกับคําปฏิญาณและกฎของลูกเสือสํารอง (ความซ่ือสัตยสุจริต ความเออ้ื เฟอ เผือ่ แผ) ๖.๕ ลกู เสือสาํ รองชอสะอาดกบั การบันเทงิ (เกมเงียบ) ๖.๖ ลูกเสือสํารองชอ สะอาดกบั การรจู กั เคารพกฎหมาย ๖.๗ ลูกเสือสาํ รองชอสะอาดกับการสรา งจิตอาสา ๖.๘ ลกู เสือสาํ รองชอสะอาดกับกิจกรรมกลางแจง (การเปด ประชมุ กองพิเศษ การเดินทางสาํ รวจ) ๓ 4

๗. วธิ กี ารฝก อบรม ๗.๑ การบรรยาย ๗.๒ การสาธิต ๗.๓ บทบาทสมมติ/การแสดงละคร ๗.๔ กลุมสัมพนั ธ ๗.๕ กจิ กรรมเกมเงียบ ๗.๖ กิจกรรมเดินสํารวจ ๗.๗ กิจกรรมการแจง /กจิ กรรมตามฐาน ๗.๘ การระดมสมอง ๘. การประเมนิ ผล ประเมินผลจากการเขารับการฝกอบรมและเขารวมกิจกรรม ประกอบดวย ๘.๑ วิธีการวดั ผล : สงั เกตพฤติกรรม ประเมนิ ความรู ประเมนิ ผลงาน ๘.๒ เครือ่ งมอื วัดผล : แบบสังเกตพฤตกิ รรม แบบประเมนิ ความรู แบบประเมินผลงาน ๘.๓ เกณฑการประเมินผล : ผา นเกณฑร อ ยละ ๘๐ ๙. เกณฑการผา นหลักสตู ร ๙.๑ เวลาเขา รวมการฝก อบรมไมน อ ยกวารอ ยละ ๘๐ ๙.๒ ผานเกณฑก ารประเมนิ รายวชิ าไมตาํ่ กวารอยละ ๘๐ ๙.๓ ปฏิบัติกิจกรรมของลูกเสือเพื่อขอเครื่องหมายลูกเสือสํารองชอสะอาด อยางนอย ๒ กิจกรรม หากไมผ า นเกณฑก ารประเมินผลใหป ฏบิ ตั ิกจิ กรรมอกี ครงั้ ภายในระยะเวลา ๓ เดอื น ๑๐. ส่อื การฝกอบรม ๑๐.๑ สอ่ื โสตทศั นูปกรณ ๑๐.๒ ใบงาน ใบความรู ใบกจิ กรรม การสาธติ การแสดงบทบาทสมมติ ๑๐.๓ แผนภูมิ รปู ภาพ แผนภาพ แผน พับ ทีเ่ กี่ยวกับเน้ือหาการปอ งกันและปราบปรามการทจุ รติ ๑๐.๔ แบบรายงานผลการเดนิ สํารวจ ๑๐.๕ กระดาษ A4 ๑๐.๖ อุปกรณเ คร่ืองเขยี น ปากกาเคมี สตี กแตง งานฝมือ ๑๐.๗ เพลง/เกม ๑๐.๘ ภาพยนตร นิทาน เมาคลลี กู หมาปา ๑๐.๙ เคร่อื งคอมพิวเตอรชนิดพกพา ๑๐.๑๐ วดี ิทศั น ๑๐.๑๑ เครื่องฉายโปรเจคเตอร ๑๐.๑๒ เคร่อื งเสียง ๑๐.๑๓ เครือ่ งดนตรี เชน กลอง ฉ่ิง ฉาบ กรับ ฯลฯ ๑๐.๑๔ เครอ่ื งแตงกายและอุปกรณประกอบการแสดง ๑๐.๑๕ บทเพลง ๑๐.๑๖ ไหมพรม ๔ 5

ตารางการฝกอบรมหลักสูตรลูกเสอื สาํ รองชอสะอาด ระหวางวันท่ี ............เดือน................................ พ.ศ. .............. ณ คา ยลูกเสือ............................................................................. วันแรกของการฝก อบรม เวลา นาที กจิ กรรม ผูรบั ผดิ ชอบ สถานที่ ๐๗.๐๐ - ๐๘.o๐ น. ๖๐ รายงานตวั ................../และคณะ หองประชมุ ๐๘.๓๐ - ๑๐.๓๐ น. ๙๐ พิธเี ปด การฝก อบรมในหอ งประชุม วทิ ยากรประจําวนั หอ งประชมุ ................................... • ประธานในพธิ ีจุดเทยี นธูปบชู า พระรัตนตรัย ................................... ................................... • ผูสงเทียนชนวน ประธานฯ • ผสู ง พวงมาลัย วทิ ยากรประจาํ วนั • ประธานจดุ เทียนธปู สักการะ ร. ๖ ผรู บั ผิดชอบโครงการ • พิธถี วายราชสดุดี ประธานฯ • กลาวรายงาน วทิ ยากรประจาํ วัน หนา เสาธง • ประธานกลาวเปด พธิ ีเปดการฝก อบรมหนา เสาธง ผูอ าํ นวยการฝก • ชกั ธง พธิ ีการทางศาสนา สงบน่งิ • ผอ.ฝก กลาวตอ นรับ, ชี้แจง ผอู าํ นวยการฝก นอกหอ งประชุม ................../และคณะ หองประชุม วตั ถปุ ระสงคการฝก อบรม ปฐมนิเทศ วิทยากรประจาํ วัน หองอาหาร ๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น. ๖๐ ลกู เสอื สํารองชอสะอาดกับกจิ กรรม ................../และคณะ หอ งประชมุ กลมุ สมั พันธ ๑๑.๓๐ - ๑๒.๓๐ น. ๖๐ พักรบั ประทานอาหารกลางวนั ................./และคณะ หองประชมุ ๑๒.๓๐ - ๑๔.๐๐ น. ๙๐ ลกู เสอื สาํ รองชอสะอาดกับการสราง จติ อาสา ๑๔.๐๐ - ๑๖.๐๐ น. ๑๒๐ ลูกเสอื สํารองชอสะอาดกับ การบนั เทิง (เกมเงียบ) หมายเหตุ พักรับประทานอาหารวางและเคร่ืองด่มื เวลา ๑๐.๓๐ น. และเวลา ๑๔.๓๐ น. ๕ 6

วันท่ี ๒ ของการฝก อบรม เวลา นาที กิจกรรม ผูรับผดิ ชอบ สถานที่ ๐๘.๐๐ - ๐๘.๓๐ น. ๓๐ พธิ ีรอบเสาธง วิทยากรประจําวนั หนา เสาธง ผูอ ํานวยการฝก ปราศรยั ผอู าํ นวยการฝก หองประชมุ ๐๘.๓๐ - ๑๐.๐๐ น. ๙๐ ลกู เสือสาํ รองชอสะอาดกับการรจู กั ............../และคณะ หอ งประชมุ เคารพกฎหมาย ๑๐.๐๐ - ๑๑.๓๐ น. ๙๐ ลูกเสือสาํ รองชอสะอาดกับ …………../และคณะ หอ งอาหาร คําปฏิญาณและกฎของลกู เสือสาํ รอง หองประชุม/ • ความซ่ือสัตยส จุ ริต สนามฝก หอ งประชุม • ความเอื้อเฟอเผื่อแผ วิทยากรประจําวัน ๑๑.๓๐ - ๑๒.๓๐ น. ๖๐ พักรบั ประทานอาหารกลางวัน หนา เสาธง ๑๒.๓๐ - ๑๕.๓๐ น. ๑๘๐ ลูกเสอื สํารองชอสะอาดกับกิจกรรม …………../และคณะ กลางแจง • การเปด ประชุมกองพเิ ศษ • การเดนิ ทางสํารวจ ๑๕.๓๐ - ๑๖.๐๐ น. ๓๐ พธิ ปี ดในหอ งอบรม วทิ ยากรประจําวัน ผอู าํ นวยการฝก • ผูอํานวยการฝก ปราศรยั ครั้งสุดทา ยและใหโ อวาท • กลา วปด การฝกอบรม พิธปี ด รอบเสาธง วทิ ยากรประจาํ วัน • พิธีการทางศาสนา สงบน่ิง ผอู าํ นวยการฝก และ ชกั ธงลง วิทยากรทกุ คน • สามัคคชี มุ นุม/จับมือลา หมายเหตุ ๑. ตารางการฝกอบรมอาจเปลี่ยนแปลงตามความเหมาะสม ๒. คําวา “ลกู เสือ” หมายรวมถงึ ลกู เสือสํารอง เนตรนารสี าํ รอง ๓. การนดั หมายกจิ กรรมชมุ นุมรอบกองไฟใหอ ยใู นดลุ ยพนิ ิจของพิธีกรประจําวนั ๔. พกั รับประทานอาหารวา งและเครอ่ื งดมื่ เวลา ๑๐.๓๐ - ๑๐.๔๕ น. และ ๑๔.๓๐ - ๑๔.๔๕ น. ๖ 7

ตารางการฝก อบรมหลักสูตรลูกเสอื สํารองชอสะอาด วนั ท/ี่ ๐๗.๐๐ - ๐๘.o๐ น. ๐๘.๓๐ - ๑๐.๓๐ น. ๑๐.๓๐ - ๑๑.๓๐ น. ๑๑.๓๐ - ๑๒.๓๐ - ๑๔.๐๐ น. ๑๔.๐๐ - ๑๖.๐๐ น. เวลา ๑๒.๓๐ น. ลูกเสือสํารองชอสะอาดกับ วันท่ี ๑ รายงานตวั • ปฐมนเิ ทศ ลกู เสือสํารองชอสะอาดกับ ลกู เสอื สาํ รองชอสะอาดกับ การบนั เทงิ (เกมเงียบ) • พิธเี ปด การฝกอบรม การจัดกจิ กรรมกลุมสัมพนั ธ การสรางจิตอาสา ๑๕.๓๐ - ๑๖.๐๐ น. • พธิ ีเปดรอบเสาธง ัพกรับประทานอาหารกลาง ัวน ชีแ้ จงการจัดตั้งลกู เสือ • ผอ.ฝกชแ้ี จงวตั ถปุ ระสงค สาํ รองชอ สะอาด การฝกอบรม ในสถานศกึ ษา /พิธปี ด /ประเมนิ ผล วนั ท่ี/ ๐๘.๐๐ - ๐๘.๓๐ น. ๐๘.๓๐ - ๑๐.๓๐ น. ๑๐.๓๐- ๑๑.๓๐ น. ๑๒.๓๐ - ๑๕.๓๐ น. เวลา วนั ที่ ๒ พธิ ีรอบเสาธง ลูกเสอื สํารองชอสะอาดกับ ลูกเสือสาํ รองชอสะอาดกับ ลูกเสือสํารองชอสะอาดกับ การรจู ักเคารพกฎหมาย คําปฏิญาณและกฎของ กิจกรรมกลางแจง ลกู เสอื สาํ รอง (ความซ่ือสัตย (การเปดประชมุ กองพเิ ศษ, สจุ รติ , ความเอื้อเฟอ เผ่ือแผ การเดนิ ทางสาํ รวจ) หมายเหตุ ๑. ตารางการฝกอบรมอาจเปล่ียนแปลงตามความเหมาะสม ๒. คาํ วา “ลกู เสอื ” หมายรวมถงึ ลกู เสอื สํารอง เนตรนารสี ํารอง ๓. การนดั หมายกิจกรรมชมุ นุมรอบกองไฟใหอ ยใู นดุลยพินิจของพิธกี รประจําวนั ๔. พักรับประทานอาหารวา งและเครื่องดม่ื เวลา ๑๐.๓๐ - ๑๐.๔๕ น. และ ๑๔.๓๐ - ๑๔.๔๕ น. 7 8

สว่ นที่ ๒ กจิ กรรม/รายวชิ า และเนื้อหาสาระ

คาํ แนะนําท่วั ไป พิธีการของลูกเสือสาํ รองชอสะอาด ๑. พิธีเปด การฝกอบรม ๑.๑ พิธีเปด การฝกอบรมในหองประชมุ การเตรยี มงาน ๑) จัดต้ังโตะหมูบูชา ประกอบดวยพระพุทธรูป ธงชาติ พระบรมฉายาลักษณ พระบาทสมเดจ็ พระเจาอยูหวั พรอมท่ีกราบพระ ๒) ถัดจากโตะหมูบูชาไปทางซายตั้งพระบรมรูปหรือฉายาลักษณรัชกาลที่ ๖ (ทรงเคร่ืองแบบลูกเสือ) พรอมเครื่องบูชา (เคร่ืองทองนอย) มีธูป ๑ ดอก เทียน ๑ เลม และพานพุม การตั้ง เครื่องทองนอยใหเ อาพานพมุ อยูดา นใน ธูปเทยี นอยดู านนอก ๓) หากมีการอยคู า ยพักแรมตองมีเสาธงประจาํ คา ยดว ย พธิ ีเปด การฝก อบรม ๑) เมื่อประธานมาถงึ เชิญนัง่ พกั ณ ท่จี ัดไว ทุกคนยนื รบั ประธานนงั่ จึงนั่ง ๒) เม่ือถึงเวลาพิธีกรกลาวเชิญประธาน ประธานจุดเทียน - ธูปบูชาพระรัตนตรัย ผูนับถือ ศาสนาพทุ ธยืนพนมมอื ผูนับถอื คริสตย นื สํารวม และผูนบั ถืออิสลามนั่งสาํ รวมอยกู ับทน่ี ัง่ ๓) พิธีกรสงเทียนชนวนใหประธาน ประธานจุดเทียนทางซายมือของประธานกอน แลวจึงจุดเทียนเลมขวา เสร็จแลวจุดธูป (ทุกคนพนมมือ) พิธีกรรับเทียนชนวนจากประธานแลวดับเทียน ประธานคุกเขาลงท่ีกราบพระ กมกราบพระ ๓ ครั้ง แลวลุกขึ้นยืน (ทุกคนลดมือลงจากการพนมมือ) ถอยหลัง ออกไป ๑ กาว ทาํ ความเคารพธงชาติ โดยการถวายคาํ นับ (ลูกเสือทําวันทยหัตถ) ๔) ประธานท่ปี ระชมุ กลา วเปดการฝกอบรม ใหโ อวาท และบรรยายพิเศษ ๑.๒ พธิ เี ปดการฝก อบรมรอบเสาธงในตอนเชาในระหวา งการฝกอบรม ความสําคัญ พิธีรอบเสาธง เปนกิจกรรมท่ีปลูกฝงความรักชาติ ศาสน กษัตริยของผูรับการฝกอบรม ทุกคน การปลูกฝงคุณธรรม จริยธรรม ควรเร่ิมตั้งแตเด็กนักเรียนช้ันอนุบาล ประถม และมัธยมศึกษา แมแต ระดับอุดมศึกษาก็ตองใหความสนใจในเร่ืองดังกลาวเชนกัน เพราะประโยชนที่ไดรับจากกิจกรรมหนาเสาธง มมี ากมาย เชน ๑) การปลูกฝงใหมีความรักชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย ซ่ึงเปนหนาท่ีท่ีกระทํา อยา งตอเนอ่ื งทุกวัยของผูเรียน ๒) การรับขาวสารทีถ่ ือปฏบิ ตั ริ ว มกัน ขา วจากงานตา ง ๆ เชน งานวิชาการ งานกิจกรรม งานปกครอง งานวดั ผลประเมินผล ๓) การแสดงออกของนักเรียน นักศึกษาดานการเปนผูนํา ดานความคิดเห็น ความกลา ในสง่ิ ทถ่ี กู ตอ งและทีค่ วรกระทาํ เปนการฝก ความเปนผนู ําใหกบั นกั เรียน นกั ศกึ ษา ๔) การฝกอบรมคุณธรรม จริยธรรม เชน ระเบียบวาดวยเร่ืองตาง ๆ ของกระทรวง ศึกษาธกิ าร แนวปฏิบัติของสถานศึกษานั้น ๆ นอกจากนั้นยังมีเร่ืองเกี่ยวกับความสํานึกในหนาท่ี ความซื่อสัตย ความอดทน อดกลั้น อดออม การสรางวินัย การเสียสละ ความขยันหมั่นเพียร การทําความเคารพ ความกตัญู กตเวทิตา การตอ ตานยาเสพติดใหโ ทษทกุ ชนดิ และเร่อื งอ่นื ๆ 8 10

วธิ ีดาํ เนินการ พธิ กี รคนหนึ่งซงึ่ ไดร บั มอบหมายจากผูอํานวยการฝกเปนผูดําเนินการ และใหมีการปฏิบัติ ในการชกั ธงชาตขิ ึ้นสูยอดเสาตามลําดับ ดงั น้ี ๑) พิธีกรยืนหนาเสาธง หันหลังใหเสาธงหางประมาณ ๓ กาว อยูในทาตรง ใชคําสั่งเรียก “แพก็ ” โดยทําสัญญาณมอื เรยี กแถวเปนรูปครึ่งวงกลม ๒) ผเู ขา รับการฝก อบรมเขาแถวคร่งึ วงกลม โดยให • นายหมูของหมูแรกยนื เปนหลกั อยูทางซายมือของผูเรียก หันหนามาทางดานหนา ผเู รยี ก • นายหมูและสมาชิกในหมู ๒, ๓, ๔, ๕, ...... เขาแถวตอไปทางซายตามลําดับหมู เวนระยะเคียงระหวางบุคคลภายในหมู ๑ ชวงศอก โดยใหมือซายทาบสะโพกและดันศอกซายใหเปนแนวเดียว กับลาํ ตวั ระยะเคยี งระหวางหมู ๑ ชวงแขน โดยใหรองนายหมูยกแขนซายข้ึนวัดระยะแลวเอาลง รองนายหมู หมูสดุ ทา ยไมตอ งยกแขน • คนกงึ่ กลางของหมทู ี่อยตู รงกลางของแถวท้งั หมดยืนตรงหนา ผเู รียก • นายหมูหมูแรกผูเรียก และรองนายหมูหมูสุดทายเปนคนหลัก ยืนอยูในแนว เดียวกัน คนอื่นจัดแถวเรียงไปตามลําดับหมูเปนแถวรูปครึ่งวงกลม (การจัดแถวใหกาวเขามาในวงเม่ือแถวหาง และถอยหลังออกเมอ่ื แถวชดิ เกินไป) ๓) พธิ กี รสัง่ “จดั แถว” เม่ือเหน็ วา ถกู ตอ งเรียบรอยสั่ง “น่ิง” ทุกคนสะบัดหนากลับ และ คนท่ียกศอกซายมือทาบสะโพกก็ลดมือซายลง ยืนอยูในทาตรง ระวังอยาใหวงกวางเกินไป เพราะจะทําให ไดย ินเสียงพูดไมช ดั เจน ๔) ตอจากน้นั ส่งั “แพ็ก ตามระเบียบ - พกั ” ๕) ซักซอ มแนะนําการปฏบิ ัติตามลาํ ดบั ทุกข้ันตอนจนเขาใจดี ๖) พิธีกรส่ัง “แพ็ก - ตรง” “ผูแทนหมูบริการ, ชักธง” พิธีกรกลับไปยืนริมสุดของแถว คณะวทิ ยากรซง่ึ ยนื อยใู นแถวหนา กระดานหลังเสาธง ๗) ผูแทนหมูบริการ ๒ คน ผูใดก็ไดไมวาผูชายหรือผูหญิง ผูแทนหมูอาจจะเปนนายหมู และรองนายหมูก็ไดวิ่งไปที่เสาธง หยุดหางจากเสาธงประมาณ ๓ กาวในทาตรง ถาเปนผูชายและผูหญิง ใหผูชายยืนทางขวา ผูหญิงยืนทางซาย หันหนาเขาหาเสาธงทําความเคารพดวยทาวันทยหัตถพรอมกัน ลดมือ ลงพรอมกัน ผูที่ยืนทางขวาเปนผูกาวเทาออกไป ๒ กาว นําดวยเทาซาย ยืนในทาตรงเทาชิด ปลดสายเชือกธง ออก แลว ถอยหลังกลับดวยเทาซายกอน แยกเชือกผูกธงชาติออกจากกันโดยใหธงชาติอยูกับคนทางขวา เชือกที่ จะชกั ใหอยกู บั คนทางซา ย เสน เชือกตรงกลางและผืนธงชาติไมห ยอนแตะพื้นดนิ ๘) พิธีกรสั่ง “แพ็ก เคารพ - ธงชาติ” คณะผูใหการฝกอบรมซ่ึงยืนอยูทางดานหลังของ เสาธง ทําวันทยหัตถ ๙) ผูแทนหมบู ริการนํารองเพลงชาติในวรรคแรก ทุกคนที่รวมในพิธีรองเพลงชาติในวรรค ตอ ไปจนจบ ผชู กั ธง (คนทางซาย) คอย ๆ สาวสายเชอื กใหธ งขึน้ สูยอดเสาชา ๆ ใหสายเชือกตึง สวนคนขางขวา ผอนสายเชือกใหธงคอย ๆ ข้ึนไป และคุมสายเชือกใหตึงเสมอกัน ผูชักธงจะตองกะระยะวาพอเพลงชาติจะจบ กะใหระยะธงชาติหางจากปลายเสาประมาณ ๕๐ เซนติเมตร พอเพลงชาติจบจึงกระตุกเชือกใหธงชาติถึง ปลายเสาพอดี เสร็จแลวคนทางขวารวบเชือกท้ัง ๒ เสน กาวเทาเขาไปผูกที่เสาธง นําดวยเทาซาย ยืนในทาตรง เทา ชิด แลว ถอยหลังกลับมาอยใู นทเี่ ดิม ผแู ทนหมูบริการทั้ง ๒ คนทําวันทยหัตถพรอมกัน เสร็จแลวกลับหลังหัน วิ่งไปยนื ในหมูของตนและอยูในทาตรง (ผใู หการฝกอบรมเอามือลงพรอ มกับผูชกั ธง) 9 11

๑๐) วธิ ปี ฏิบัติขณะกระทําพธิ กี รรมทางศาสนา ๑๐.๑) พิธีกรสั่ง “ถอดหมวก” “เตรียมตัวสวดมนต” ทุกคนถอดหมวก โดยปฏิบัติ ดังน้ี • วิทยากรสวมหมวกทรงออน (เบเร) ใชมือขวาจับที่หมวกดานขวาแลวถอด หมวกพรอมกับยกมือซายขึ้นมาประกบกับมือขวาในทาพนมมือ ใหดานในของหมวกหันไปทางซาย หนาหมวก หันเขา หาตวั ใหห มวกอยรู ะหวางฝา มอื ท้ังสองและหนบี หมวกไว • ลูกเสือ เนตรนารีสํารอง ใชมือขวาจับที่ปกหมวกดานหนาแลวถอดหมวก พรอมกบั ยกมือซายขน้ึ มาประกบกับมือขวาในทา พนมมือ ใหดานในของหมวกหนั ไปทางซา ย ๑๐.๒) ผูแทนนําสวดมนตบูชาพระรัตนตรัย ผูนับถือศาสนาอิสลามและศาสนาคริสต ยืนอยูในแถวในอาการสงบนิ่ง ผแู ทนนําสวดมนตไปทีละวรรคจนจบ ๑๑) พิธีกรส่ัง “สงบนิ่ง” ทุกคนสงบน่ิง โดยลดมือขวาท่ีถือหมวกไปอยูก่ึงกลางลําตัว แขนเหยียดตรงพรอมกับวางฝา มอื ซา ยทบั ลงบนหลังมือขวา กมหนาเล็กนอย สงบน่ิงประมาณ ๑ นาที แลวเงย หนา ขึ้น ๑๒) พิธีกรส่ัง “สวมหมวก” และยนื อยใู นทา ตรง ๑๓) พิธีกรสั่ง “แพ็ก ตามระเบียบ - พัก” ๑๔) พิธีกรหันหนามาทางผูอํานวยการฝกอบรมทําวันทยหัตถกลาววา “ขอเรียนเชิญ ผูอํานวยการฝก อบรมครบั /คะ” ๑๕) ผูอํานวยการฝกอบรมรับดวยทาวันทยหัตถ เดินออกจากแถวไปยืนดานหนาของ เสาธง หางประมาณ ๓ กา ว ๑๖) พิธีกรสั่ง “แพ็ก - ตรง” เม่ือผูอํานวยการฝกอบรมทําความเคารพแลว พิธีกรส่ัง “แพ็ก ตามระเบียบ - พัก” ๑๗) เมื่อผูอํานวยการฝกอบรมกลาวปราศรัยจบ ดําเนินการเกี่ยวกับกิจวัตรประจําวัน เชน รายงานผลการตรวจเยี่ยม การใหโอวาทตามขั้นตอน จบแลวพิธีกรส่ัง “แพ็ก - ตรง” ทุกคนเคารพดวย ทาตรง ผูอํานวยการฝกอบรมทาํ วนั ทยหัตถตอบและลดมือลง พิธีกรสัง่ “แพ็ก ตามระเบียบ - พกั ” ๑๘) พิธีกรกาวไปยืนหนาเสาธง หางประมาณ ๓ กาว นัดหมายแลวสั่ง “แพ็ก - ตรง” “แพก็ - แยก” หมายเหตุ • เมื่อพิธีกรจะใชคําส่ังทุกคร้ัง ใหกาวเทาออกจากแถวคณะวิทยากร ๑ กาว เมื่อส่ังเสร็จ ถอยหลัง กลบั เขาไปอยูในแถวตามเดมิ • เมื่อผูอํานวยการฝกอบรมจบการปราศรัย กลับหลังหันพรอมกับทําวันทยหัตถเพ่ือแสดง ความขอบคุณคณะวิทยากรในแถว เดินกลับเขามาถึงแถว คณะวิทยากรที่ยืนอยูจึงแยกยายกันออกจากแถว ทัง้ น้ี เพือ่ ความเปนระเบยี บเรยี บรอย เหมาะสมเปน แบบอยางถือปฏบิ ตั ิใหเ หมือนกนั • กรณีทวี่ ทิ ยากรผูเดนิ ทางมายงั ไมไ ดแนะนาํ ตัว ใหมีการแนะนาํ ตัวดวย • ถาเปนวันที่คลายวนั เกิดของคณะผูใหการฝกอบรมหรือผูเขารับการฝกอบรม ผูอํานวยการฝกอบรม กลาวอวยพร พรอมมอบของขวัญหรือชอดอกไม แลวรว มกันรองเพลงอวยพร ๒ จบ 10 12

๑.๓ การถวายราชสดุดีพระบรมรูปรชั กาลที่ ๖ ในพิธีเปดการฝกอบรมหลักสตู รลูกเสือชอ สะอาด เครอื่ งบูชา จัดตั้งไวหนาพระบรมรูป ควรมีเครื่องทองนอยและพานสําหรับวางพวงมาลัย หรือ ชอ ดอกไม ถา ไมมีเคร่ืองทองนอ ยใหจัดเครอ่ื งบชู า ดังน้ี ๑) ธปู ๑ ดอก เทียน ๑ เลม หรือเครือ่ งทองนอ ย ๒) พานสาํ หรับวางพวงมาลยั หรือชอ ดอกไม พธิ ีกร เชิญประธานในพธิ ีจุดธูปถวายราชสกั การะหลังจากจุดเทียนธูปบูชาพระรตั นตรัย แลว ประธานในพิธี ปฏิบัติดงั น้ี ๑) ประธานเดนิ เขามาในบริเวณพิธี ถอดหมวก เดินไปยังหนาพระบรมรูป หรือพระบรม ฉายาสาทิสลักษณ ถาประธานแตงเคร่ืองแบบลูกเสือใหทําวันทยหัตถ หากประธานไมแตงเครื่องแบบลูกเสือ ใหถวายคาํ นับ ๑ คร้งั รับพวงมาลยั หรือชอดอกไมจากเจาหนาท่ีวางบนพานหนาพระบรมรูป หรือพระบรมฉายา สาทสิ ลักษณ แลว จุดเทยี น ธปู ตามลาํ ดับ ๒) น่ังคุกเขาประนมมือถวายบังคม ๓ คร้ัง แลวลุกข้ึนยืนทําวันทยหัตถหรือถวายคํานับ ๑ ครง้ั ๓) ถอยออกมานงั่ เตรยี มถวายราชสดดุ ี กา วเทาซายไปขางหนาคร่ึงกาว คุกเขาลง ต้ังเขา ซายน่ังลงบนสน เทาขวา มือขวาแบคว่ําวางลงบนเขาขวา แขนซายวางพาดบนเขาซายเอียงไปทางขวาเล็กนอย เม่อื รองเพลงราชสดุดีใหกมหนา เล็กนอ ย และใหเงยหนา ข้ึนตามเดมิ เมือ่ จบเพลง (ถาถือหมวกดวยใหปฏิบัติตาม คมู ือการฝกระเบยี บแถวของสาํ นกั งานลูกเสือแหงชาติ) ผเู ขา รบั การฝกอบรม และแขกผูรับเชญิ อื่น ๆ ปฏบิ ัติ ดงั นี้ ๑) เมื่อประธานเดินไปจุดเทียน ธูปบูชาพระบรมรูป ทุกคนยืนอยูในทาตรง สําหรับผูนับถือ ศาสนาอสิ ลามนั่งสาํ รวมอยู ณ ทีน่ ่งั ๒) เมื่อประธานลงนั่งคุกเขาถวายบังคม ใหทุกคนน่ังลงในทาเตรียมถวายราชสดุดี สาํ หรับผูนบั ถอื ศาสนาอิสลามนง่ั สํารวมอยู ณ ท่นี ง่ั ๓) เมอื่ ประธานถอยมาน่งั ในทาเตรยี มถวายราชสดุดี พธิ ีกรจะนําถวายราชสดุดี ใหทุกคน รองตามพรอ มกนั ๔. เม่ือจบการถวายราชสดดุ แี ลว พิธกี รจะสงั่ ใหทุกคน “ลกุ ” ทกุ คนลุกขน้ึ ยนื หมายเหตุ สําหรับประธานในพธิ แี ละผูเขา รบั การฝกอบรมที่เปนสตรี เวลาถวายราชสดุดีเพ่ือความเหมาะสม ใหน่งั คกุ เขา ทงั้ สองขาง มอื ทัง้ สองวางขนานกันไวบ นเขาทง้ั คู โดยอนโุ ลม ๒. พธิ ีปด การฝกอบรม ๒.๑ พธิ ีปดการฝก อบรมในหองประชมุ การเตรียมงาน ๑) การเชิญประธาน ในการเชิญประธานมาทําพิธีปดการฝกอบรม ควรมีคุณสมบัติ เชนเดียวกับประธานพิธีเปดตามความเหมาะสม ๒) การจดั สถานท่ี การจดั สถานท่มี ีลกั ษณะและรปู แบบเชน เดียวกบั สถานทีใ่ นพธิ ีเปด ๓) ขัน้ ตอนในการเตรียมงาน ขั้นตอนในการเตรียมงานเชนเดียวกับพิธีเปด มีขอแตกตาง ดงั ตอไปนี้ 11 13

• ไมม พี ธิ กี ารทางศาสนาและถวายราชสักการะ • มีการเตรยี มวุฒิบตั รและเคร่ืองหมายผา นการฝกอบรม • นดั หมายผแู ทนผเู ขารบั การฝก อบรม กลา วแสดงความรสู กึ เก่ียวกับการฝกอบรม พิธปี ด การฝก อบรม จะปฏบิ ตั ิหลงั เสร็จส้นิ การอภิปรายซกั ถามปญ หาในการฝก อบรมแลว กรณีประธานเปน ผอู าํ นวยการฝก อบรม ๑) พธิ กี รเชญิ ผแู ทนผเู ขา รบั การฝกอบรมกลาวแสดงความรูสกึ เกีย่ วกบั การฝกอบรม ๒) ผูอ ํานวยการฝกอบรมประกาศผลการฝก อบรม ๓) มอบวุฒบิ ัตรและเคร่ืองหมายผา นการฝก อบรม ๔) ผูอาํ นวยการฝกอบรมกลา วปราศรัยและปด การฝกอบรม ๕) ทบทวนคาํ ปฏิญาณ กรณีประธานเปน บุคคลภายนอก ๑) พธิ กี รเชญิ ผแู ทนผูเขา รับการฝกอบรมกลาวแสดงความรูสึกเกีย่ วกับการฝก อบรม ๒) ผอู าํ นวยการฝก อบรมประกาศผลการฝก อบรม ๓) มอบวุฒบิ ัตรและเครอื่ งหมายผา นการฝก อบรม ๔) ผูอาํ นวยการฝกอบรมกลา วปราศรยั ๕) เชิญประธานเขา รวมในพธิ ปี ด ๖) ผอู ํานวยการฝก อบรมกลา วรายงาน ๗) ประธานกลา วปด ๘) ทบทวนคําปฏิญาณ ๒.๒ พธิ ีปดการฝกอบรมรอบเสาธง ๑) เขา แถวครึ่งวงกลม ๒) ขนั้ ตอนพธิ ีทางศาสนาเหมอื นพธิ ีหนา เสาธง ๓) ชกั ธงลง (ไมต องรองเพลงชาติ) ๔) รองเพลงสามคั คชี มุ นมุ จบั มอื เปนรปู วงกลมรอ งเพลงสามัคคีชุมนุม โดยใหมือขวา ทับมือซา ย เมื่อเรม่ิ รองเพลงใหคอย ๆ โยกตวั ไปทางขวา และซายสลับกนั ๕) รองเพลงลา ผูอาํ นวยการฝกเดนิ จับมือกบั คณะวิทยากร และลูกเสือจนครบทุกคน (ลกู เสือเดนิ จบั มือกนั ดว ย) จบั มือเปนรปู วงกลมรองเพลงสามัคคชี มุ นุม รอ งเพลงลา ผอู ํานวยการฝก เดนิ จับมือกบั ลูกเสือ 12 14

ช่อื วิชา วตั ถุประสงคของการฝก อบรมหลกั สตู รลกู เสอื สํารองชอสะอาด บทเรียนที่ ๑ เวลา ๓๐ นาที ขอบขา ยวิชา ผอู าํ นวยการฝก อบรมกลาวตอ นรับ แนะนําใหรูจักคณะผูใหการฝกอบรม อธิบายถึงวิธีการตอนรับของ คณะวิทยากร การดําเนินงาน พรอมท้ังระบุวัตถุประสงคของการฝกอบรมหลักสูตรลูกเสือสํารองชอสะอาด อยา งชดั เจน จดุ หมาย เพอ่ื ใหลูกเสือสํารองรู เขาใจ ปฏิบัติตามวัตถุประสงคและวิธีการฝกอบรม นําความรู แนวคิด ทัศนคติ การอยรู วมกันในสังคมไปปฏิบตั ิในชีวติ ประจําวนั อยา งมคี วามสุข เกิดคุณธรรมความดี ความซื่อสัตยสุจริต และ มีความรูสกึ ท่ดี ตี อ การฝกอบรมหลักสูตรลกู เสือสํารองชอ สะอาด วัตถปุ ระสงค เมอ่ื จบบทเรียนนี้แลว ลกู เสือสาํ รองสามารถ ๑. อธิบายถึงความอบอุน มีความรูสึกท่ีดีตอการตอนรับจากคณะวิทยากรและพบกับวิทยากรประจํา หมูได ๒. บรรยายวตั ถุประสงคของการฝก อบรมหลักสูตรลูกเสือสํารองชอ สะอาดได ๓. บรรยายถึงวธิ กี ารจัดฝกอบรมหลักสตู รลูกเสอื สาํ รองชอ สะอาดได วธิ ีสอน/กจิ กรรม บรรยายประกอบ สื่อ ภาพนิ่ง เกย่ี วกบั วตั ถุประสงคข องการฝกอบรมหลักสตู รลกู เสือสาํ รองชอสะอาด สอ่ื การสอน สอ่ื ภาพนิ่งประกอบการบรรยายวตั ถุประสงคห ลักสูตรลกู เสือสํารองชอสะอาด การประเมนิ ผล ๑. วิธกี ารวดั ผล : สังเกตพฤติกรรมในการฟงบรรยาย ๒. เคร่ืองมอื วัดผล : แบบสงั เกตพฤติกรรมในการฟง บรรยาย ๓. เกณฑการประเมนิ ผล : ระดบั คุณภาพดี หมายถึง ผาน เนอ้ื หา ความประทับใจคร้ังแรกเปนเร่ืองสําคัญ ทุกส่ิงทุกอยางควรเตรียมใหพรอมเสร็จ เพ่ือวาคณะผูให การฝก อบรมจะไดว างทาํ การตอ นรับลกู เสือสาํ รองท่ีจะเขา รับการฝกอบรม เม่ือลูกเสือสํารองมาถึง ควรไปลงทะเบียนรายงานตัว รับเอกสาร แตงเคร่ืองแบบลูกเสือใหเรียบรอย จัดแบงออกเปนหมู วิทยากรประจําหมูควรแนะนําใหสมาชิกในหมูทุกคนไดรูจักเมื่อมาถึง ถาสมาชิกแตละคน ในหมูไ ดรจู กั กนั โดยเร็วทสี่ ดุ แลว จะชวยใหลดความประหมา ความไมคุนเคยจะหมดไป วิทยากรควรอธิบายถึง สถานท่ีท่ีใชในการฝกอบรมตาง ๆ ใหสมาชิกทราบดวย วิทยากรประจําหมูอาจแนะนําใหดูหนังสือ คูมือ แผนภูมิ ฯลฯ ทแี่ สดงไว 13 15

จงเรม่ิ งานใหต รงเวลาท่ีกาํ หนดไว ผอู ํานวยการฝก อบรมควรทําดงั น้ี ๑. กลาวคาํ ปราศรยั ตอนรับ ๒. แนะนาํ คณะวิทยากร ๓. ช้แี จงวตั ถุประสงคของการฝกอบรม ๔. อธิบายวธิ กี ารทีจ่ ะใชในการฝกอบรม ๕. อธบิ ายวิธีการบรหิ ารจดั การในการฝก อบรม ๖. อธบิ ายถึงวธิ กี ารประเมนิ ผลในการฝก อบรม การกลา วตอนรบั แสดงความรูสึกอยางจริงใจ เปรียบเสมือนลูกเสือสํารองและคณะวิทยากรอยูรวมกัน เหมอื นญาตพิ น่ี อง เหมือนเพอ่ื นสนิท ทําใหการอยรู วมกันระหวางการฝก อบรมมีความสขุ ผูอํานวยการฝกอบรมควรกลาวดวยวา ลูกเสือสํารองแตละคนมีความรู มีทักษะและประสบการณ ท่ีจะไดรับจากการฝกอบรมครั้งนี้ดวย ฉะน้ัน ขอใหลูกเสือสํารองทุกคนเห็นวาการฝกอบรมคร้ังน้ี เปน การแลกเปลยี่ นความรู และประสบการณซง่ึ กันและกัน การฝกอบรมหลักสูตรลูกเสือสํารองชอสะอาดอาจประสบปญหาความยุงยากบาง เพราะวาลูกเสือ สํารองยังมิไดรูจักคุนเคยกัน จึงเสนอแนะใหใชเวลาเล็กนอยกอนเร่ิมบทเรียน เพื่อวิทยากรประจําหมูจะได แนะนาํ สมาชิกไดรูจักกนั และกนั ผอู าํ นวยการฝก และผรู บั ผดิ ชอบโครงการชี้แจงวัตถปุ ระสงคข องการฝก อบรม 14 16

แบบสังเกตพฤติกรรมการฟงบรรยาย หมู............................... ลาํ ดบั พฤตกิ รรม คณุ ภาพการปฏบิ ตั ิ ๓๒๑ ๑ มคี วามกระตือรอื รนใหความสนใจในการฟง บรรยาย ๒ มีสวนรวมในการแสดงความคิดเห็น รวม ลงชอื่ ..............................................ผูประเมิน (...............................................) เกณฑการใหค ะแนน ปฏบิ ัติหรือแสดงพฤตกิ รรมอยางสมํ่าเสมอ เทากับ ดี ให ๓ คะแนน ปฏิบัตหิ รอื แสดงพฤตกิ รรมบอยครงั้ เทากับ พอใช ให ๒ คะแนน ปฏบิ ัติหรือแสดงพฤตกิ รรมบางคร้ังหรอื นอยครง้ั เทากับ ปรับปรุง ให ๑ คะแนน เกณฑก ารตดั สินคุณภาพ ชว งคะแนน ระดับคุณภาพ ๕ - ๖ ดี ๓ - ๔ พอใช ๒ ปรบั ปรงุ 15 17

ชือ่ วิชา ปฐมนิเทศการฝกอบรมหลักสตู รลูกเสือสาํ รองชอสะอาด บทเรียนที่ ๒ เวลา ๙๐ นาที ขอบขายวิชา ๑. มอบหบี อปุ กรณ/การแตงกาย ๒. การใชสมุดจดรายวชิ า ๓. แนะนาํ สถานที่ ๔. หมูและการเปลย่ี นหนา ท่ีภายในหมู ๕. หนา ท่ขี องหมูบริการ ๖. แนวปฏิบัติอื่น ๆ ท่จี ะตองปฏบิ ัตริ วมกนั จุดหมาย เพื่อใหลกู เสือสาํ รองไดทราบรายละเอียดและแนวปฏบิ ตั ิใหเปนไปในทางเดยี วกนั วตั ถปุ ระสงค เม่ือจบบทเรียนน้ีแลว ลูกเสอื สาํ รองสามารถ ๑. ปฏิบัติตนตามขอตกลงรวมกันได ๒. รบั ผิดชอบงานประจาํ วันที่ไดรบั มอบหมายได ๓. บอกรายละเอียดและขั้นตอนของพิธเี ปด การฝก อบรมได วธิ สี อน/กจิ กรรม บรรยายประกอบการสาธิต หรอื นาํ ชมสถานที่ ดังนี้ ๑. ในการปฐมนิเทศ ใชสถานท่ีบริเวณสนามหรือสถานที่ที่เปนธรรมชาติ จัดสถานท่ีเลียนแบบปาดง พงพีในนิยายเมาคลี และสถานท่ีในการฝกอบรมจะมีช่ือตัวละครในนิยายเมาคลี เชน หองประชุมใชชื่อวา หอ งประชมุ อาเคลา หอ งนํา้ ใชชอื่ วาตาบากคิ ลายทุกข บรเิ วณรอบเสาธงใชช ือ่ วา ลานศรัทธาหตั ถี ๒. ผปู ฐมนเิ ทศคือทานผูอํานวยการฝก ซ่ึงผูอํานวยการฝกจะสวมบทบาทเปนหัวหนาฝูงหมาปาอาเคลา โดยการติดปายช่ืออาเคลา สว นผเู ขารับการฝกอบรมจะถูกสมมุติเปนลูกหมาปา คณะวิทยากรผูใหการฝกอบรม ทุกทานสวมบทบาทเปนตวั ละครในนยิ ายเมาคลี โดยตดิ ปายชือ่ ตัวละครนนั้ ๓. เรม่ิ โดยผูอาํ นวยการฝก เลา นิทานเมาคลี ตอนท่ี ๑ กําเนดิ เมาคลี และปฐมนิเทศตามเนือ้ หาวชิ า สื่อการสอน ๑. เอกสารประกอบการปฐมนิเทศ ๒. อุปกรณส วนบคุ คล ๓. Power Point, วดี ิทศั น การประเมนิ ผล ๑. วธิ กี ารวัดผล : สงั เกตพฤติกรรมในการฟง บรรยาย สาธติ และปฏบิ ตั ิ ๒. เคร่อื งมือวัดผล : แบบสงั เกตพฤติกรรมในการฟง บรรยาย สาธติ และปฏิบัติ ๓. เกณฑการประเมนิ ผล : ระดบั คุณภาพดี หมายถึง ผาน 16 18

เนอื้ หาวิชา การปฏิบัติตนของลูกเสือสํารอง เพื่อที่จะใหการฝกอบรมเปนไปตามความตองการของคณะผูให การฝก อบรมไดอ ยางดีนนั้ ขึน้ อยูก บั การชแ้ี จง แนะนาํ ไดล ะเอียดมากนอ ยเพียงใด วทิ ยากรผูท่ีจะทําหนาที่ช้ีแจง น้ัน จะตองเปนผูมีบุคลิกลักษณะที่นาเล่ือมใสพอสมควร มีความรูและทักษะในการบริหารงานฝกอบรม เปนอยางดี พรอมกันน้ีจะตองรูจักสถานที่ทั้งหมดภายในคายฝกอบรมดวย จึงจะทําใหลูกเสือสํารองปฏิบัติตน ไดถูกตองครบถวน ตามความมุงหมายของคณะผูใหการฝกอบรม น่ันก็คือ “การปฐมนิเทศ” การปฐมนิเทศจะ ไดผ ลดีเพียงใดนน้ั จะทราบผลไดในการปฏบิ ตั ิจากลูกเสอื สาํ รองทเี่ ขา รับการฝก อบรมนนั่ เอง ผูท ีจ่ ะทําหนาทป่ี ฐมนเิ ทศน้ัน ควรจะตองมคี วามรู ความเขาใจและทกั ษะตาง ๆ ดงั น้ี • การใชส มดุ จดวชิ า • การจดั หมู • การปฏิบัตขิ องผเู ขา รบั การฝก อบรมในระหวา งการฝกอบรม • การจดั เตรยี มสถานท่ี • การรักษาเวลา • ขอหามตาง ๆ ในการฝก อบรม • การรกั ษาพยาบาล • วิธดี าํ เนนิ การฝกอบรม • หนาทห่ี มูบรกิ าร • การวดั ผลหรอื การประเมนิ ผล ๑. การจดั หบี อปุ กรณ หีบอุปกรณเปนเครื่องมือที่สําคัญของหมูท่ีจะชวยใหการฝกอบรมบรรลุวัตถุประสงค ที่กลอง/หีบ ดานนอกเขียนชื่อหมูของลูกเสือสํารองชอสะอาด ที่กลอง/หีบดานในติดรายการอุปกรณ อุปกรณควรมี สิง่ เหลา น้ี จดั ไวลวงหนา กอ นเปด การฝก อบรม ดังน้ี • ผาผูกคอ • เครอื่ งหมายหมู • เครื่องหมายตาํ แหนง นายหมู และรองนายหมู • เครือ่ งหมายตาํ แหนงพลาธิการ • ปายชอื่ • เข็มกลดั ซอ นปลาย • เข็มเย็บผา พรอมดา ย • ไมบ รรทัด • สีเมจกิ • สมุดจดบันทกึ ของผเู ขารบั การฝกอบรม • กรรไกร • คัตเตอร • อุปกรณใชฝก อบรมอื่นสาํ หรับการฝกอบรม 17 19

๒. การแตงกายในการฝกอบรมหลักสตู รลูกเสอื สาํ รองชอสะอาด ผเู ขา รับการฝกอบรม ๒.๑ แตงเครื่องแบบลูกเสือ ตามประเภทลูกเสือสาํ หรับการฝกอบรม ๒.๒ ผา ผกู คอ ใชผ า ผกู คอสาํ หรับการฝก อบรม ๒.๓ หมวก การฝก อบรมหลกั สูตรลกู เสือสํารองชอ สะอาด สวมหมวกทรงออน ๒.๔ ปา ยช่อื ผูเขารับการฝกอบรมทุกคนตองติดปายช่ือที่เหนือกระเปาขางขวา ปายช่ือเปนกระดาษแข็งสีอะไรก็ได ใหมีขนาดกวางประมาณ ๔ - ๕ ซม. ยาว ๘ - ๙ ซม. เขยี นชอ่ื ตัว - ชอื่ สกลุ ไวบรรทดั บน ชื่อหมู/กลุม ที่บรรทัดลางดวยขนาดที่มองเห็นชัดเจน หุมดวยพลาสติกแข็ง ใชต ดิ ท่ีหนา อก เหนอื กระเปา เสื้อขา งขวา ๒.๕ เครอ่ื งหมายหมู ใชอนุโลมตามเครื่องแบบลกู เสือตามกฎกระทรวง ตดิ แขนซา ย ๒.๖ เครือ่ งหมายนายหมู ใชแถบผา สขี าว กวาง ๑.๕ ซม. นายหมูใช ๒ แถบ ยาวตามกระเปา รปู สเ่ี หลย่ี มผืนผา ๒.๗ เคร่ืองหมายรองนายหมู ใชแถบผาสีขาว กวาง ๑.๕ ซม. รองนายหมูใช ๑ แถบ ยาวตาม กระเปา รูปสเ่ี หลยี่ มผืนผา ๓. โอกาสในการแตงกาย ผูเขา รับการฝก อบรมแตงเครอ่ื งแบบครบ คือ ก. ในพิธเี ปด - ปด การฝก อบรม ข. ในพธิ ีประชมุ รอบเสาธง (ตอนเชา ) ค. เมือ่ ไดรับอนุญาตใหออกไปนอกบรเิ วณคายฝก อบรม (เพือ่ ธุรกิจทีจ่ าํ เปน ) ง. เม่อื ผูอาํ นวยการฝกอบรมจะนดั หมายเปน กรณีพเิ ศษ การแตง กายอยางอื่น ๑. แตง กายลําลอง คือ การแตงกายสุภาพ ใชเสื้อมีแขน ประกอบดวยหมวก ผาผูกคอ เครื่องหมายหมู เครอื่ งหมายนายหมู รองนายหมู พลาธิการ และปา ยชอ่ื (หา มสวมรองเทาแตะ) ๒. แตงกายตามสบาย คือ การแตงกายสุภาพ (ใชเสื้อมีแขน - หามสวมรองเทาแตะ) แตไมตองมีหมวก ผาผูกคอ สวนเครื่องหมายอ่ืน ๆ ควรติดไวเพ่ือจะไดทราบหมู และหนาท่ี โอกาสท่ีจะแตงกายตามสบาย เปน การเรยี นตอนกลางคนื หรอื เมือ่ เลกิ จากฝกอบรมประจาํ วันแลว ๔. การใชส มุดจดวิชา บอกใหทราบถงึ การฝกอบรม เปน ตนวา หนาที่ ๑ การฝก อบรมหลักสูตรลูกเสือสาํ รองชอ สะอาด รนุ ท่ี……………… ระหวา งวันที่………………… หนาท่ี ๒ ณ คา ย…………………………………….. หนาที่ ๓ รายช่ือคณะผูใหการฝกอบรม เขียนเย้ืองไปทางซายเพ่ือจะเหลือดานขวาของ หนาท่ี ๔ หนา กระดาษไวส าํ หรบั ขอลายเซ็น หนา ท่ี ๕ รายช่อื ผเู ขา รบั การฝกอบรมในหมู ปฏิบตั เิ ชนเดียวกบั หนา ที่ ๒ ขอ ความสาํ คญั ของประธานผูกลาวเปด หรือผูรายงานท่ีเปนใจความสาํ คัญ ตารางการฝก อบรม 18 20

หนา ที่ ๖ เปนหนาที่ของผูเขารับการฝกอบรมจะตองบันทึกเกี่ยวกับคําบรรยายของผูบรรยาย แตละวิชา ควรจะมีรูปแบบ ดังนี้ หัวขอบรรยาย • ผูบรรยายคอื ใคร • วัน/เดือน/ป ทีบ่ รรยาย ควรเขียนท่ีมุมทางซายแตละหนา ตอจากน้ันแตละบรรทัดควรมีหัวขอยอย ลงไปตามลําดับ • สมุดโนตวิชาเหมือนกระจกเงาของแตละคน วันสุดทายวิทยากรประจําหมูมีหนาที่ตรวจและให ขอ คิดเห็นในสมดุ ของผเู ขา รบั การฝกอบรม • ปกหลังดานในสมุดของผูเขารับการฝกอบรบ กําหนดใหมีการสอบในเรื่องคําปฏิญาณและกฎ ของลูกเสอื การสเกตภาพประจาํ วัน ขอ ควรจาํ ของผูเ ขารับการฝกอบรม หรือส่งิ ที่ควรนําไปปฏบิ ตั ิ สมดุ ลูกเสอื ๕. การจดั หมู ผูเขารับการฝกอบรมทุกคน ใชผาผูกคอของการฝกอบรมตามที่กําหนดและติดเคร่ืองหมายประจําหมู นอกจากน้ี ผูอ าํ นวยการฝกอบรมจะเปนผูก ําหนดใหม ีการแตงกายแบบลาํ ลอง ตามโอกาสอันสมควร อัตรากําลังของหมูเปนไปตามขอบังคับคณะลูกเสือแหงชาติวาดวยการปกครอง หลักสูตรและวิชา พเิ ศษ เวลา ๑๒.๐๐ น. เปลี่ยนหนาท่ีภายในหมู เพื่อทุกคนจะเรียนรูความรับผิดชอบภายในหมูระหวาง การฝกอบรม ๖. การปฏิบตั ิของผูเขารบั การฝกอบรมในระหวางการฝก อบรม เวลา ๐๘.๐๐ น. พธิ เี ปดรอบเสาธง เวลา ๐๘.๓๐ น. การฝก อบรม/กิจกรรม เวลา ๑๑.๓๐ น. รบั ประทานอาหารกลางวัน เวลา ๑๒.๓๐ น. การฝกอบรม/กิจกรรม เวลา ๑๖.๐๐ น. ปด การฝกอบรม ๗. การเตรยี มจัดสถานท่ีรบั ประทานอาหาร และการจดั การฝกอบรม เปนไปตามทีผ่ อู ํานวยการฝก กําหนด ๘. การตรงตอ เวลาและการรักษาความสะอาด เปนไปตามตารางการฝก อบรมและขอกําหนด 19 21

๙. การรกั ษาพยาบาล เปนหนาที่ของผูเขารับการฝกอบรมจะตองปฏิบัติและรักษาตัวเอง และคายฝกอบรมจะตองจัด เจาหนาทฝ่ี า ยบริการและใหความสะดวกตลอดเวลาการฝกอบรม เพอื่ ใหเกิดความปลอดภัยและสบายใจ ๑๐. หนา ท่ีหมูบรกิ าร ใหเปนไปตามขอกําหนดเพื่อความเหมาะสมแตละสถานท่ีในการฝกอบรม โดยจะกําหนดหมูบริการ ประจาํ วัน และหนา ท่หี มูบริการแตละวนั จะสิน้ สุดเวลา ๑๘.๐๐ น. หมูบรกิ ารมหี นา ท่ีในการปฏบิ ัติ ดงั ตอ ไปนี้ ๑๐.๑ การเตรยี มและชักธงชาตขิ ึ้นสูย อดเสาในตอนเชาเวลา ๐๘.๐๐ น. และชักธงลงเวลา ๑๘.๐๐ น. การชกั ธงขึ้นและชักธงลง ใหป ฏิบตั ติ ามขอ บังคบั คณะลกู เสือแหง ชาติ ๑๐.๒ การทาํ ความสะอาดสถานท่ีท่ใี ชร ว มกนั เชน หองนา้ํ หอ งสวม หองเรยี น บริเวณรอบเสาธง ๑๐.๓ การจดั สถานทีเ่ กมเงยี บ การเตรียมสถานท่ี การทําความสะอาดหลังการเลน เกมเงียบ ๑๐.๔ การชวยเหลือจัดอุปกรณ เตรียมอุปกรณท ี่จะใชในการฝก อบรมตามที่วิทยากรกาํ หนด ๑๐.๕ หนา ท่อี ื่นใดท่ีไดรบั มอบหมาย ๑๑. แนวปฏบิ ตั เิ มื่อวิทยากรเขา - ออก ในการใหค วามรู ๑๑.๑ เม่ือวิทยากรเขาบรรยายแตละวิชา ใหผูเขารับการฝกอบรมยืนตรง แสดงความเคารพ (วนั ทยหตั ถ) พรอ มกลา วคาํ วา “สวัสดีครบั /คะ” เอามือลง และน่ังลงที่เดมิ ๑๑.๒ เม่ือวิทยากรจบคําบรรยายแตละรายวิชา ใหผูเขารับการฝกอบรมยืนตรง แสดงความเคารพ (วนั ทยหัตถ) พรอ มกลาวคาํ วา “ขอบคณุ ครับ/คะ” เอามือลงและน่ังลงทเี่ ดมิ ๑๒. การรักษาสง่ิ ของมีคา ขอใหแตล ะหมนู าํ ไปฝากไวที่วิทยากรประจําหมู และ/หรือ หากคายฝกอบรมมีสถานที่รับฝากของมีคา ที่ปลอดภัย ใหนําไปฝากไว ณ ที่น้ัน ท้ังนี้ เมื่อเกิดการสูญหาย เพ่ือนสมาชิกผูเขารับการฝกอบรมจะเกิด ความไมส บายใจ ๑๓. กิจกรรมยามวาง (SPARE TIME ACTIVITY) เปนทย่ี อมรบั กนั วา กิจกรรมยามวางเปน อุปกรณในการฝก อบรมอยา งไดผ ลดี เพราะวา ๑๓.๑ กิจกรรมยามวางชวยใหผูอํานวยการฝกอบรมสามารถประเมินผลความสามารถของผูเขารับ การฝกอบรมวาไดร ับความรมู ากนอยเพยี งไร หากเห็นวายังมีอะไรบกพรอ ง ควรจะสอนอะไรเพมิ่ เตมิ ให ๑๓.๒ ฝายผูเขารับการฝกอบรมเอง ก็ปรารถนาจะทดสอบความรูของตนวาไดรับความรูไปมากนอย เพยี งไร และมีโอกาสทจี่ ะเสาะหาความรู ความเขาใจจากวิทยากรในประเดน็ ทต่ี นเองยังไมเ ขาใจ ๑๓.๓ กิจกรรมยามวางเปนกิจกรรมหน่ึงท่ีจะทําใหคณะผูใหการฝกอบรมและผูเขารับการฝกอบรม ปรับตัวเขาหากัน มีสัมพันธภาพที่ดีตอกัน มีการหารือในการแกปญหาอ่ืน ๆ ทําใหเกิดความสนิทสนมกัน มากย่ิงข้ึน ขอควรระลึกถึงมีวา เมื่อใดใหกิจกรรมยามวางแกผูเขารับการฝกอบรมไปทําแลว ควรใหมีระยะเวลา เพียงพอที่ทุกคนจะศึกษาหาความรู ทําความเขาใจกับกิจกรรมยามวางท่ีใหไปกอน แลวจึงนัดหมายใหมาทํา การทดสอบ การทํากิจกรรมยามวางน้ัน เปนเร่ืองของผูเขารับการฝกอบรมแตละคนที่จะไปศึกษาหาความชํานาญ เพม่ิ เติม ถา สงสยั จะถามหรือขอคําแนะนําจากเพ่ือนสมาชกิ หรอื วิทยากร 20 22

กิจกรรมยามวาง อาจจดั ใหมใี นเรือ่ ง ตอ ไปน้ี ๑. คาํ ปฏิญาณและกฎของลูกเสอื ๒. การสเกตภาพ ๓. กิจกรรมหรือทักษะอยางอ่นื ทผ่ี อู าํ นวยการฝก จะเห็นสมควร ๑๔. การวดั ผลหรือประเมนิ ผลในระหวางการฝกอบรม ผูที่เขารบั การฝกอบรมผา นหรือไมผ านการฝก อบรม พจิ ารณาจากส่งิ ตอไปนี้ ๑๔.๑ ผูเขารับการฝกอบรมจะขาดการฝกอบรมไมเกิน ๓ ชั่วโมง และตองไดรับอนุญาตจาก ผูอํานวยการฝกอบรมเปนผูพิจารณาเปนราย ๆ โดยจัดทําบันทึกขออนุญาตเปนลายลักษณอักษรผานวิทยากร ประจําหมู ๑๔.๒ ระบบหมู ๑๔.๓ ความตง้ั ใจและสนใจในการเขารว มกิจกรรมในระหวางการฝกอบรม ๑๔.๔ การสอบกจิ กรรมยามวาง ๑๔.๕ สมุดจดรายวชิ า ๑๔.๖ ผูอํานวยการฝกอบรม เปนผูประเมินจากการสังเกตพิจารณาของวิทยากรประจําหมู และ วิทยากรอ่ืน ๆ การปฐมนิเทศเพอ่ื ชีแ้ จงแนะนํา หบี อปุ กรณ 21 23

หมู.................................. แบบสังเกตพฤติกรรมการฟงบรรยาย ลาํ ดบั พฤตกิ รรม คณุ ภาพการปฏบิ ตั ิ ๓๒๑ ๑ มคี วามกระตือรอื รนใหความสนใจในการฟง บรรยาย ๒ มสี ว นรว มในการสาธติ และปฏิบตั ิ รวม ลงช่ือ..............................................ผูประเมนิ (...............................................) เกณฑก ารใหค ะแนน ปฏบิ ตั ิหรอื แสดงพฤตกิ รรมอยางสมํ่าเสมอ เทา กับ ดี ให ๓ คะแนน ปฏิบตั ิหรอื แสดงพฤตกิ รรมบอยคร้ัง เทากบั พอใช ให ๒ คะแนน ปฏบิ ตั หิ รอื แสดงพฤติกรรมบางคร้งั หรือนอยครง้ั เทากบั ปรับปรงุ ให ๑ คะแนน เกณฑการตดั สินคณุ ภาพ ชวงคะแนน ระดบั คุณภาพ ๕ – ๖ ดี ๓ – ๔ พอใช ๒ ปรบั ปรงุ 22 24

ชอื่ วิชา ลกู เสือสาํ รองชอสะอาดกับการจัดกิจกรรมกลุมสัมพนั ธ บทเรยี นที่ ๓ เวลา ๖๐ นาที ขอบขายรายวชิ า รูปแบบการจัดกิจกรรมกลุมสัมพันธ การจัดกิจกรรมสรางความคุนเคยใหกับสมาชิกผูเขารับ การฝกอบรม เพื่อเปนการกระตุนใหผูเขารับการฝกอบรมแสดงออกและมีการเปล่ียนแปลงพฤติกรรมไปตาม วตั ถปุ ระสงค อนั จะเปน ผลตอการฝกอบรม และดาํ เนินไปดว ยความราบรืน่ และรวดเร็วยิง่ ข้นึ กจิ กรรม วัตถุประสงค ละลายพฤติกรรม (Ice Break) เพ่อื สรางความคนุ เคย ทําความรจู กั กนั ใหมากยิ่งขึ้น กระบวนการกลมุ (Group Process) เพอ่ื สรา งกระบวนการทํางานรวมกับกลมุ การสรางและการทาํ งานเปน ทมี เพ่ือสรา งทีมงานใหเ กิดการยอมรบั ซงึ่ กนั และกนั (Team Building and Team Work) เนนการปลุกพลัง เตรยี มความพรอ มกับการแขง ขนั และทําใหสมาชกิ ในทีมไดมโี อกาสปฏสิ ัมพันธกนั การพฒั นาศกั ยภาพ เพ่ือใหเ กิดการยอมรับความแตกตาง เปด ใจยอมรบั (Golden Chain Development) ซ่งึ กันและกัน เกิดสัมพันธภาพท่ีดีตอเพื่อนรว มงาน จดุ มุงหมาย เพ่ือใหลูกเสอื สํารองสามารถสรางความสมั พันธร ะหวา งกัน วัตถุประสงค เมอื่ จบบทเรยี นน้ีแลว ลกู เสือสํารองสามารถ ๑. สรางความสัมพันธแ ละอยูรว มกนั ในคายฝกอบรมอยางมีความสขุ ๒. ปฏิบตั งิ านรว มกนั เปน ทีม ๓. ทาํ ความรูจกั ตัวตนของกันและกันใหมากที่สุด ๔. มคี วามกระตือรอื รน ๕. กลา แสดงออกในเวลาท่ีถูกตองเหมาะสม วธิ สี อน/กิจกรรม ๑. นําเขาสูบทเรียนโดยใชกิจกรรมหรือเพลงท่ีสนุกสนานประกอบกิจกรรม เชน เจอะกัน เพลงสวัสดี เพลงเชาวันหนึ่งวันนั้น และแสดงทาทางประกอบเพลง เพื่อกระตุนใหมีความพรอมที่จะปฏิบัติกิจกรรมตอไป เชน • ฝก ปรบมือตามจงั หวะ ๑ ครง้ั , ๒ ครงั้ , ๓ คร้ัง, ……., ๑๐ คร้ัง • ฝกปรบมอื ตามคาํ สัง่ เชน ถาวทิ ยากรชม้ี ือไปทางกลมุ ใดใหต บมอื เปนชุด พรอ มสงเสยี ง “เฮ” • นัดหมายสัญลักษณทาทางเมื่อวิทยากรกลาวขอความ เชน วิทยากรถามวาพรอมมั้ย ๆ ใหล กู เสอื ปรบมอื ๓ ครง้ั ตบตัก ๓ ครง้ั กํามอื ชขู นึ้ ๒ ครง้ั แลว เปลง เสียงวา พรอมแลว ๆ ๒. จดั กิจกรรมพัฒนาความสมั พันธเ พ่อื ความเปน หน่ึงเพ่อื สรางความคนุ เคย โดยใชเพลง เกม 23 25

๓. ดําเนินกิจกรรมใหผูเขารับการฝกอบรมไดทําความรูจักกันต้ังแต ๒, ๔, ๖, ๘, ๑๐ คน การจับกลุม สนทนาซักถามขอมลู สว นตวั ซ่ึงกันและกัน โดยใชเ พลง สลบั เกม กิจกรรมทีใ่ ชค วรใหผูเ ขารว มกิจกรรมไดเปลี่ยน พฤตกิ รรม ดังน้ี • มีการเคลือ่ นไหวสว นตาง ๆ ของรา งกายใหม ีความสมั พันธกันกบั จังหวะเพลง • เนน ความสนุกสนานเพลดิ เพลนิ ตื่นตวั แตมีสาระและเปนการสรา งบรรยากาศใหก ับสมาชกิ • มกี ารปฏิบัติงานรวมกนั เปนทมี • มปี ฏิสัมพนั ธความเปน มิตรไมตรีตอ กัน • ไดท ําความรูจกั ตวั ตนของกนั และกนั ใหมากท่สี ดุ • สงเสริมใหก บั สมาชกิ ไดแ สดงออกในทางที่ดี • เกดิ การเปลยี่ นแปลงทศั นคติใหกับสมาชกิ • เกิดเสรมิ สรา งความคดิ รเิ ริ่มสรา งสรรค ๔. วทิ ยากรและผูเ ขารับการฝกอบรมสรุปกจิ กรรมองคป ระกอบการมีสัมพันธภาพท่ดี ี สื่อการสอน ๑. ใบความรทู ่ี ๑ กิจกรรมกลมุ สมั พนั ธ ๒. ใบความรูท่ี ๒ เพลงประกอบการจดั กจิ กรรมกลุม สัมพนั ธ ๓. วีดิทัศน การประเมนิ ผล ๑. วธิ กี ารวดั ผล : ประเมนิ การปฏิบตั ิกจิ กรรมกลุม ๒. เคร่ืองมอื วัดผล : แบบประเมินการปฏิบตั ิกิจกรรมกลมุ ๓. เกณฑก ารประเมนิ : มีผลการประเมนิ ผา นเกณฑทีก่ ําหนด เนือ้ หาวิชา กิจกรรมกลมุ สมั พนั ธ กจิ กรรมกลุม สมั พนั ธ 24 26

ใบความรทู ี่ ๑ กิจกรรมกลุมสัมพันธ การกําหนดรูปแบบ การกาํ หนดรูปแบบและวธิ ีการของกลมุ สมั พนั ธอ อกเปน รปู แบบตาง ๆ เพอ่ื ใหวทิ ยากรสามารถวางแผน จัดกิจกรรมอยางเหมาะสม เพ่ือใหเกิดความรู ความเขาใจถึงลักษณะของกิจกรรมกลุมสัมพันธไดชัดเจนยิ่งขึ้น จึงขอสรปุ รูปแบบของกลมุ สัมพนั ธเ ปน ๔ รูปแบบ ดงั น้ี ๑. กิจกรรมกลุม ๒. เกม ๓. เพลง ๔. เพลงประกอบจังหวะทาทาง ซงึ่ ในทางปฏิบัตกิ ารจดั กลุมสัมพันธเพื่อการฝกอบรมแตละคร้ัง วิทยากรจะจัดทั้ง ๔ รูปแบบควบคูกัน เพ่ือเปน การสรางบรรยากาศของการฝกอบรม และใหการดําเนินการฝกอบรมบรรลุตามจุดมุงหมายที่กําหนดใหมาก ทส่ี ุด ตอไปนจี้ ะกลา วถึงรายละเอยี ดของกลมุ สัมพันธพ อสงั เขป ดงั น้ี กจิ กรรมกลมุ เปนวิธีการท่ีใชกับกลุมของผูเขารับการฝกอบรม โดยใหผูเขารับการฝกอบรมกระทํากิจกรรมรวมกัน หรือมกี ารแสดงออกรว มกันภายใตจุดมุงหมายบางประการ เชน ฝกทักษะมนุษยสัมพันธ ฝกการทํางานรวมกัน เปน กลุม การทาํ ความเขา ใจตนเอง เขาใจผูอ่ืน เปนตน และลักษณะของกิจกรรมสวนใหญ จะเปนการเสริมสราง ความรสู ึกสรางสรรค ประสบการณ และสรางทัศนคติท่ีดีงามตอกัน โดยมุงเนนใหสมาชิกเรียนรูดวยการกระทํา และข้ันตอนสุดทายของกิจกรรม จําเปนจะตองมีการติชม (Feedback) เพ่ือใหสมาชิกเกิดการหย่ังรู (Insight) ดว ยตนเอง การจดั กิจกรรมกลุม สามารถทาํ หลายวิธี แลว แตความเหมาะสมของสถานการณ ดังนี้ ๑. การแสดงบทบาทสมมุติ (Role - Playing) เปนวิธีการจัดกิจกรรมกลุมเพ่ือการฝกอบรม โดยจัดใหผูเขารับการฝกอบรมแสดงบทบาทใน สถานการณใดสถานการณหนึ่ง เหมือนใชชีวิตจริง ๆ โดยวิทยากรจะกําหนดโครงเร่ืองท่ีสมมุติขึ้นมา แลวให ผูเขารับการฝกอบรมสวมบทบาทน้ัน ๆ และแสดงออกตามความรูสึกของตนเองที่แสดงพฤติกรรมของตนเอง อยา งลึกซ้งึ และเปน การชวยพัฒนาทักษะในดานมนษุ ยสัมพันธ รวมท้ังอาจชวยใหเกิดการเปล่ียนแปลงทัศนคติ ดวยการแสดงบทบาทน้ี ๒. กรณีตวั อยา ง (Case Study) เปนวิธีการที่ใหผูเขารับการฝกอบรมศึกษาเรื่องราว ซ่ึงรวบรวมจากเหตุการณที่เกี่ยวของกัน เพื่อให ผูเขารับการฝกอบรมศึกษา วิเคราะห อภิปรายรวมกัน เพ่ือนําไปสูการสรางความเขาใจและฝกฝนหาทางแกไข ปญหาน้ัน ๆ ภายใตสถานการณท่ีใกลเคียงความเปนจริงมากที่สุด วิธีการนี้เหมาะท่ีจะใชกับขนาดของกลุมท่ี ไมใหญนัก เพราะสมาชิกจะชว ยกันอภปิ รายและแลกเปล่ียนความคิดเห็นกันอยางท่ัวถึง และเร่ืองที่มอบหมายให ศึกษาน้ัน ตองมีรายละเอียดมากพอท่ีจะชวยใหสมาชิกมองเห็นจุดสําคัญของปญหาและขอมูลตาง ๆ เพ่ือชวย ในการพิจารณาวา วิธีการน้ีนอกจากจะเปนการฝกใหสมาชิกรูจักวิเคราะห อภิปราย และหาแนวทางแกไข ปญหารวมกันแลว ยังเปนการชวยใหสมาชิกรูจักคิดและพิจารณาขอมูลท่ีตนไดรับอยางถี่ถวนและอยางมีเหตุ มผี ล 25 27

๓. สถานการณจ าํ ลอง (Simulation) เปนวิธีการท่ีวิทยากรจําลองสถานการณจริง หรือสรางเสริมสถานการณใหใกลเคียงกับความเปนจริง แลวใหผ เู ขา รับการฝก อบรมเขาไปอยูในสถานการณน้ัน ๆ และมีปฏิกิริยาโตตอบซึ่งกันและกัน วิธีการน้ีจะชวย ใหผูเขารับการฝกอบรมมีโอกาสทดลองแสดงพฤติกรรมตาง ๆ มากที่สุด เพื่อจะเขาใจถึงท่ีมาของพฤติกรรม แตล ะบคุ คล และทําใหค นเรามกี ารแสดงพฤตกิ รรมทแ่ี ตกตางกนั ๔. ละครส้ัน (Skit or Dramatization) เปนวิธีการที่ใหผูเขารับการฝกอบรมทดลองแสดงบทบาทตามบทท่ีเขียนหรือกําหนดให โดยผูแสดง จะตองพยายามแสดงใหสมตามบทท่ีกําหนด โดยไมนําเอาบุคลิกภาพและความรูสึกนึกคิดของตนเองเขาไป มีสวนเกี่ยวของ อันจะมีสวนทําใหเกิดผลเสียตอการแสดงบทบาทนั้น วิธีการน้ีเปนวิธีท่ีจะชวยใหผูเขารับ การฝกอบรมมีประสบการณ ในการท่ีจะเขาใจในความรูสึก เหตุผลและพฤติกรรมของผูอื่น ซ่ึงความเขาใจน้ี มีสวนเสริมสรางความเห็นอกเห็นใจกัน นอกจากน้ันการท่ีผูเขารับการฝกอบรมมีโอกาสแสดงละครรวมกัน เปน การชว ยฝกใหเ กดิ ความรบั ผิดชอบในการเรียนรูรว มกัน และฝกการทาํ งานรว มกันดว ย ๕. การระดมสมอง (Brain Storming) เปนวิธีการท่ีเหมาะสําหรับกลุมผูเขารับการฝกอบรมที่มีความรูในระดับเดียวกัน มีความสนใจหรือ ปฏิบัติงานในลักษณะคลายคลึงกัน มารวมกันแสดงความคิดเห็นในเร่ืองเดียวกัน โดยวิทยากรจะตองคอย กระตุนใหผูเขารับการฝกอบรมทุกคนเกิดการคิดสรางสรรค (Creative) โดยไมคํานึงวา ความคิดน้ันจะเปน อยางไร ถกู ตอ งหรือไม ความคิดทุกอยางจะตอ งไดร บั การยอมรับจากกลมุ ทง้ั ส้นิ สุดทายจึงคอ ยสรุปผล นอกจากการจดั กิจกรรมกลุม ทง้ั ๕ ประเภท ตามท่ีกลาวไวขางตน วิทยากรยังสามารถจัดกิจกรรมกลุม เพอื่ จดุ มงุ หมายตาง ๆ ตามทไี่ ดว างแผนไว โดยมลี าํ ดับข้ันตอนเปน กระบวนการทตี่ อเน่ืองกันไป ดงั นี้ ๑. กจิ กรรมกลุมเพื่อสรางความรูจ กั คุนเคย เปนกิจกรรมเริ่มตนท่ีใชในการฝกอบรมหรือเรียกวา “การละลายพฤติกรรม” (Ice Breaker) ซ่ึงมีอยู หลายกิจกรรม วิทยากรสามารถเลือกใชโดยพิจารณาความสัมพันธของสมาชิกที่เขารับการฝกอบรมวาเคยรูจัก กนั มากอ นหรือไม มาจากหนวยงานเดยี วกันหรือตางหนว ยงาน กจิ กรรมสรางความรูจักคุนเคย จึงเปนจุดเร่ิมตน ของการจัดกิจกรรมกลุมอื่น ๆ ตอไป เพราะสมาชิกจะเกิดความรูสึกวามีสวนรวม มีความยึดมั่นในกลุม มีความอบอุนมั่นใจ ปรับตัวไดในเวลารวดเร็ว และมีความผูกมัดที่จะทํากิจกรรม เพ่ือใหไดมาซ่ึงเปาหมายของ การเรยี นรตู ามทีค่ าดหวงั ตอ ไป ตัวอยา ง : กิจกรรม “ความเหมอื นท่แี ตกตา ง” จดุ มงุ หมาย ๑. เพ่ือใหสมาชกิ ที่เพ่งิ จะมาพบกนั ไดท าํ ความรูจักชอื่ และสถานทท่ี าํ งานของกันและกัน ๒. เพอ่ื กอ ใหเ กิดความรูจกั คุน เคยกันของสมาชิกในเวลาอันรวดเรว็ ๓. เพื่อกอ ใหเ กดิ บรรยากาศทเี่ ปนกนั เอง ขนาดของกลุม ไมจ าํ กดั จํานวน เวลาท่ตี องใช ประมาณ ๓๐ นาที และสามารถยืดหยุน ตามจาํ นวนสมาชิกของกลุม 26 28

อุปกรณท ใี่ ช ไมมี สถานที่ ภายในหองเรียนหรือหองประชมุ กระบวนการ ๑. ใหผ ูเขา รับการฝก อบรมยืนกระจายใหเ ต็มพ้ืนท่ี ๒. รอบท่ี ๑ เมื่อไดยินสัญญาณ GO ใหสมาชิกรีบคนหาคูท่ีคิดวามีอะไรท่ีชอบเหมือน กับเรา ใชเวลาประมาณ ๑ นาที ในการใชคําถามตาง ๆ เพื่อคนหาคนท่ีชอบเหมือนเรา เมื่อไดยินสัญญาณ Stop ใหห ยุดการคน หา ตวั อยางคาํ ถามเชน คุณชอบรับประทานกว ยเตีย๋ วเหมอื นฉันไหม ชวยกันสรปุ วา ๒ คน มีสิ่งที่ ชอบเหมอื นกันกีอ่ ยาง ๓. รอบท่ี ๒ เม่ือไดยินสัญญาณ GO ใหสมาชิกรีบคนหาคูท่ีคิดวามีรูปรางเหมือนกับเรา ใชเวลาประมาณ ๑ นาที ในการใชคําถามตาง ๆ เพื่อคนหาคนที่มีรูปรางเหมือนเรา เม่ือไดยินสัญญาณ Stop ใหหยุดการคนหา ตัวอยางคําถามเชน คุณมีสวนสูงเทาฉันมัย คุณมีรูปหนากลมเหมือนฉันมัย ชวยกันสรุปวา ๒ คน มรี ูปรา งทค่ี ลายคลงึ กนั กร่ี ายการ ๔. รอบที่ ๓ เม่ือไดยินสัญญาณ GO ใหสมาชิกรีบคนหาคูเราคิดวาเราชอบมากที่สุด ใชเ วลาประมาณ ๑ นาที ในการใชคําถามตาง ๆ เพื่อทําความรูจักกับเขาใหมากท่ีสุด เมื่อไดยินสัญญาณ Stop ใหห ยุดการคนหา ตัวอยา งคําถามเชน คณุ ชอื่ อะไร คุณมาจากไหน คุณมีพีน่ องกีค่ น คณุ เกิดวันอะไร ๕. รอบที่ ๔ เมื่อไดยินสัญญาณ GO ใหสมาชิกรีบคนหาคูเราคิดวาแตกตางกับเรามาก ทีส่ ุด ใชเวลาประมาณ ๑ นาที ในการใชคาํ ถามตาง ๆ เพื่อหาขอแตกตางระหวางเรากับเขา เม่ือไดยินสัญญาณ Stop ใหหยุดการคนหา ๖. รอบที่ ๕ เมื่อไดยินสัญญาณ GO ใหสมาชิกรีบจับกลุมกับเพื่อนท่ีมีความชอบเหมือนกัน มีอะไรคลาย ๆ กัน กลุม ละ ๕ คน ทําความรจู ักกนั ใหม ากขน้ึ ภายในเวลา ๒ นาที สรปุ ขอ คดิ ๑. วทิ ยากรใหสมาชิกชวยกันสรปุ จดุ มุงหมายของกจิ กรรมน้ี วาสมาชกิ ไดร บั อะไรบา ง ๒. ใหส มาชกิ รว มกนั อภิปรายวาไดข อคิดหรือประสบการณอยางไรบาง ตอ กิจกรรมทผ่ี านมา ๓. วิทยากรสรุปตอนทายวา การที่สมาชิกแตละคนมาจากสถานท่ีแตกตางกัน และตอง มาเขารับการฝก อบรมรว มกันในชวงเวลาหนึ่ง บางคนอาจเกิดความรูสึกขาดความม่ันใจ วาเหว อึดอัดใจ เมื่อมี โอกาสไดรูจักเพื่อนใหมในเวลาอันรวดเร็ว ความรูสึกท่ีไมดีจะลดลงไป นอกจากนี้ในการที่เราจะทําความรูจัก คุนเคยกับผูอื่นน้ัน เราควรจะไดทราบถึงคุณลักษณะประจําตัวของเขาดวย เพื่อจะกอใหเกิดความเขาใจซึ่งกัน และกนั และนําไปสูก ารอยูรว มกนั อยา งอบอุน ๒. กจิ กรรมกลมุ เพื่อพัฒนาความเขาใจตนเองและผูอ่นื ที่กลาววามนุษยเปนสัตวสังคม (Social Animal) หรือสัตวเมือง เปนความจริงที่ไมมีใครปฏิเสธ เพราะมนุษยมีสัญชาติญาณท่ีจะตองอยูรวมกันเปนกลุม เมื่อมนุษยอยูรวมกันก็จะเกิดเปนความสัมพันธซึ่งกัน และกนั ถามีความสัมพันธที่ดีตอกันก็จะอยูรวมกันดวยความอบอุน แตถาเกิดความขัดแยงขึ้นมา ปญหาตาง ๆ กจ็ ะตามมาอยางไมม ีที่สิ้นสุด สาเหตสุ าํ คญั ที่ทาํ ใหเ กดิ ความขัดแยงมักเกิดจากความไมเขาใจซ่ึงกันและกัน และ ไมไวว างใจกัน ซึ่งโดยธรรมชาติแลวบุคคลใดท่ีมีความสับสนในตนเอง ไมเขาใจตนเองก็จะมีความรูสึกเชนนี้กับ ผูอื่น เพราะฉะน้ัน กิจกรรมกลุมเพ่ือพัฒนาความเขาใจตนเองและผูอ่ืน สามารถท่ีจะชวยแกปญหาความขัดแยง 27 29

ความไมเขาใจซึ่งกันและกันของบุคคลท่ีอยูรวมในองคกรเดียวกัน ซ่ึงจริง ๆ แลวอาจมีอยูดวยกันหลายกิจกรรม แตข อนําเสนอในสวนท่จี ะกอใหเกิดผลอยา งชัดเจน ดงั นี้ ตวั อยาง : กจิ กรรม “บิงโกมนุษย” จุดมุง หมาย ๑. เพอ่ื ใหส มาชกิ รจู ักและเขาใจผอู ่ืนมากข้ึน ๒. เพ่ือใหสมาชิกเขา ใจถึงความแตกตา งระหวางบุคคลของมนุษยเ รามากย่งิ ขึ้น ๓. เพ่ือใหสมาชิกสามารถเปรียบเทียบถึงความแตกตางระหวางส่ิงตาง ๆ ที่มองเห็น อยา งผิวเผนิ กบั สภาพทีแ่ ทจ รงิ จากการมองเห็น ขนาดของกลุม จาํ กัดจาํ นวน เวลาที่ตองใช ประมาณ ๓๐ นาที อุปกรณท ีใ่ ช แผนบงิ โกมนษุ ย สถานท่ี ภายในหอ งเรยี นหรือหองประชมุ วิธีเลน ๑. วิทยากรอธิบายวาแตละคนจะมีคุณลักษณะท่ีไมเหมือนใคร และคุณลักษณะท่ีมี รว มกับคนอน่ื ๆ ๒. แจกแผนบิงโกมนษุ ยและปากกาใหผ ูเลน ทกุ คน ๓. วทิ ยากรแนะนํากตกิ ากบั ผูเลน วา แผนบงิ โกจะบรรยายลักษณะพิเศษท่ีหลาย ๆ คนมี ใหผเู ลน ไปตามหาบคุ คลที่มคี ุณลกั ษณะตามที่กาํ หนดไว แลวใหบุคคลนั้นบันทึกช่ือของตัวเองไวในชองท่ีตรงกับ คณุ ลักษณะท่กี ําหนดดว ยลายมอื ของเขาเอง ๔. เม่ือไดยินสัญญาณเร่ิม ใหผูเลนทุกคนปฏิบัติการคนหา โดยวิธีการสอบถามขอมูล เมอ่ื พบแลวในเจาของคุณลกั ษณะ ๕. เมื่อตามหาบุคคลตามลักษณะท่ีกําหนดใหตรงกันตามแนวนอน แนวต้ัง หรือ แนวทแยงมมุ ไดแลว ใหต ะโกนคําวา “บิงโก” ๖. ใหจับกลุมกับคนท่ีบิงโกในเวลาใกลเคียงกันใหไดกลุมละ ๕ คน นั่งเปนวงกลม แลว แบง ปน สงิ่ ที่พวกเขาไดเรียนรเู ก่ียวกบั ผอู น่ื สรปุ ขอ คดิ ๑. วทิ ยากรใหส มาชิกรวมกันอภปิ รายตามหัวขอ ดงั นี้ ๑.๑ ผเู ลน มีวิธีคนหาขอ มูลตามคุณลกั ษณะทีก่ าํ หนดใหใ นเวลาจาํ กัด ไดอยา งไร ๑.๒ มคี ุณลักษณะพเิ ศษขอใดที่ผเู ลน ไมสามารถหาบคุ คลได ๑.๓ มคี ุณลักษณะพเิ ศษใดบางทไ่ี มไดถ กู กําหนดไวใ นบงิ โกมนษุ ยน้ี 28 30

๒. วิทยากรสรุปขอคิดเพ่ิมเติมวาคนเราเกิดมามีทั้งท่ีเหมือนกันหรือแตกตางกันหรือ ท่ีเรียกวา ความแตกตา งระหวา งบุคคล เหมอื นกัน เชน ในความรสู ึกรอ น หนาว หิว เจ็บปวด รัก โกรธแคน โลภ ดีใจ เสียใจ เคียดแคน ฯลฯ และมีสิ่งแตกตางกัน เชน พันธุกรรม สิ่งแวดลอม สังคม ประสบการณ เพศ วัย ศาสนา ภมู หิ ลัง ครอบครวั ความคิด ความเช่ือ คานิยม และรูปรางหนาตา ฯลฯ แตเราสามารถทํางานรวมกันได ภายใตนโยบายเปาหมายเดียวกัน ซึ่งเราจะตองศึกษาทําความกระจางใหแจมชัดตรงกัน เปรียบเสมือนดนตรี วงใหญ บรรเลงเพลงดวยโนต เพลงเดยี วกนั ประสานเสียงกันไดอ ยา งไพเราะดวยเครอ่ื งดนตรีหลากหลาย เราคง ตองการใหสวนดอกไมของเราเต็มไปดวยดอกไมหลากสี พันธุไมหลายประเภท แตจัดวางอยูในที่ท่ีเหมาะสม ไดอยางสวยงาม เปน ระเบยี บ สะอาดใจ สบายตา ตัวอยา งแผน บิงโกมนษุ ย เกิดเดอื นเดียวกับเรา ถนดั ซา ย ดัดฟน มคี วามสามารถดา นดนตรี ……………………….….. …………………….... ……………………….….. ……………………….…..…………… ชอบนักรอ งเกาหลี สว นสงู เกิน ๑๑๐ ซม. นกั กฬี า …………………….….. ……………………..…….. เพศหญงิ ผมส้นั ……………………………... เปนลกู คนเดยี ว …………………………………..….. รูม ากกวา ๒ ภาษา ……………………….. สวยท่ีสดุ ในหอง ……………………………... …………………….……….. ชอบดูดวง กนิ เกง …………………………………….….. บานทาํ นา ……………………….. ลกู กาํ พรา …………………………….. …………………………….. เกิดป พ.ศ. เดยี วกนั …………………………………..….. ๓. กิจกรรมกลมุ เพ่ือพฒั นาความคดิ รเิ ริ่มสรางสรรค การดาํ เนินชีวิตของมนุษยตั้งแตสมัยโบราณจนถึงปจจุบัน แสดงใหเห็นถึงวิวัฒนาการของมนุษยที่รูจัก สรางสรรคตนเองและสังคมตลอดมาทุกยุคทุกสมัย การปรับปรุงเปล่ียนชีวิตความเปนอยู และสิ่งแวดลอมให ดีข้ึน ไดอาศัยผลผลิตทางดานความคิดสรางสรรคท่ีเกิดจากแรงดลใจ เกิดจากการคิดแกปญหา และเกิดจาก ความตั้งใจท่ีจะปรับปรุงชีวิตและความเปนอยูใหผาสุกขึ้น ผลผลิตทางดานความคิดสรางสรรคตองอาศัยท้ัง ความคิดฝน ความคิดจินตนาการ บวกดวยความอุตสาหะ พากเพียร มุมานะ ไมยอมเลิกลมความคิดงาย ๆ จนกระท่ังคิดไดสําเร็จ ความคิดสรางสรรคเปนทักษะทางสติปญญาที่สําคัญของสมาชิกในสังคมที่ตองการ ความเจริญกาวหนา ตอไปนี้เปนตัวอยางกิจกรรมกลุมเพ่ือพัฒนาความคิดริเริ่มสรางสรรค สําหรับนําไปใช ประกอบการฝกอบรมเพอ่ื พัฒนาบุคลากรในองคการ ตัวอยา ง : กิจกรรม “ความคิดพชิ ิตความสาํ เร็จ” จดุ มุงหมาย ๑. เพื่อใหสมาชิกเหน็ ความสาํ คัญของความคดิ ริเรม่ิ สรางสรรค ๒. เพ่อื ฝกใหส มาชิกรูจ ักกระบวนคดิ อยางสรางสรรค ๓. เพ่ือฝก ใหสมาชิกทํางานรวมกัน เพ่อื หาทางแกป ญ หาอยางสรา งสรรค ขนาดของกลมุ ไมจํากัดจํานวน แตใหเพียงพอตอ การแบงกลมุ ยอ ยได 29 31

เวลาที่ตอ งใช ประมาณ ๑ ชัว่ โมง อุปกรณท ่ใี ช ๑. รูปภาพส่ีเหล่ียมจัตุรัส ภาพหาเหลี่ยม และภาพจุดดํา ๙ จุด จํานวนเทากับสมาชิก หรือใชแผน ใสฉายใหแกส มาชิกเห็นไดท ่ัวถงึ ๒. คลปิ หนีบกระดาษตวั เล็ก ๑ ตวั สถานท่ี ภายในหองเรยี นหรอื หองประชุม วิธเี ลน ๑. วิทยากรจัดใหสมาชกิ แบงกลุมยอ ย กลุมละประมาณ ๖ คน และใหแตละกลุมชวยกัน คิดต้งั ชื่อกลุมของตนและสรา งคาํ ขวัญประจํากลุมดว ย โดยใหใ ชวธิ ีระดมสมองและตกลงใจกันเองวา จะใชชื่อใด และใชคาํ ขวัญประจาํ กลมุ ๒. วิทยากรชูคลิปหนีบกระดาษใหสมาชิกทุกคนดูอยางท่ัวถึงและใหสมาชิกแตละกลุม ชวยกันคิดวา “เราจะใชคลิปหนีบกระดาษนี้ทําอะไรไดบาง” ขอใหชวยกันคิดและเขียนลงในกระดาษกอน แลวจึงรวบรวมกันในกลมุ โดยดูวา กลุมใดจะคดิ ไดมากทส่ี ุดภายในเวลา ๒๐ นาที และหลังจากน้ันใหแตละกลุม เตรยี มตวั แทนทจ่ี ะออกมาเสนอตอ กลมุ ใหญ สรุปขอ คิด วทิ ยากรสรุปเพ่ิมเติมถึงความหมายของความคิดริเริ่มสรางสรรค และย้ําวาการที่คนเราจะพัฒนาตนเอง ใหม ีความคิดรเิ รม่ิ สรางสรรคนัน้ จะตอ งอาศัยปจจยั หลัก ๔ ประการ คือ ๑. เปน ผูมีใจกวาง เห็นประโยชนและความสําคัญที่จะมคี วามคดิ ริเร่ิมสรางสรรค ๒. รูจกั ใชเ ทคนคิ วิธีการคดิ แบบสรางสรรค ๓. เช่ือม่นั ในความสามารถของตนเอง ๔. มใี จสู อดทน ไมท อ ถอยงา ย ๆ หากลองปฏบิ ัติแลว ไมไ ดผลหรือไดผ ลชา ๔. กจิ กรรมกลุมเพือ่ พฒั นาทกั ษะการตัดสนิ ใจเพื่อการแกปญหา มนุษยทุกเพศทุกวัยตางก็ประสบ “ปญหา” ดวยกันทุกคนไมเวลาใดก็เวลาหนึ่ง จึงดูเหมือนวาปญหา กบั มนษุ ยเปน ของคูกนั ปญ หาสว นใหญเ กดิ ขน้ึ ในชวี ิตประจาํ วนั ของมนษุ ย เชน ปญหาสวนตัว ปญหาครอบครัว ปญหาเพื่อนรวมงาน ปญหาจากผบู ังคับบัญชา และผใู ตบ งั คบั บญั ชา รวมทง้ั ปญหาจากสิ่งแวดลอ ม เปน ตน กิจกรรมกลุมตอไปน้ีจะชวยเปนแนวทางในการพัฒนาทักษะการตัดสินใจ เพ่ือการแกปญหาใหแก บุคคลท้ังเปนรายบุคคลและเปนกลุม ที่ตองรวมมือกันตัดสินใจและแกไขปญหาที่เกิดขึ้นในองคการใหสําเร็จ ลลุ ว งไปดว ยดี ตัวอยา ง : กจิ กรรม “ถูกตองไมถ ูกใจ” จุดมุงหมาย ๑. เพ่ือฝกทักษะการตดั สินเปน รายบุคคลอยางมเี หตุผล ๒. เพือ่ ใหส มาชิกเปรยี บเทยี บถงึ ผลของการตดั สินใจเปนรายบุคคลและรายกลุม 30 32

ขนาดของกลุม ไมจ าํ กดั จํานวน แตอยางนอยไมค วรต่าํ กวา ๑๐ คน เวลาท่ตี องใช ประมาณ ๓๐ นาที อุปกรณท ่ีใช กระดาษเขียนรายชื่อเพ่ือนเกาในโลกใบใหมสําหรับสมาชิกคนละ ๑ แผน หรือเขียน แผนใสฉายใหส มาชกิ ทกุ คนเหน็ อยา งท่วั ถงึ สถานท่ี ภายในหองเรียนหรอื หองประชมุ วธิ เี ลน ๑. แบงผเู ลนออกเปน กลุม ๆ ละประมาณ ๗ - ๙ คน แจกกระดาษ ปากกา กลมุ ละ ๑ ชดุ ๒. เรมิ่ เลน วิทยากรตั้งโจทย ขอ ที่ ๑ เชน ถาพดู ถงึ ทะเล แตละกลมุ นกึ ถึงอะไรบา ง ๓. ใหแตละกลุม คิดคาํ ตอบภายในเวลาทีก่ าํ หนดให ใหตอบได ๗ คําตอบ ๔. วิทยากรเฉลยคาํ ตอบ มี ๑๐ คําตอบ แตละคําตอบจะมีคะแนนไมเทากัน ใหแตละกลุม รวบรวมคะแนนของกลมุ ตัวเอง ๕. วิทยากรตัง้ คาํ ถามอีก ๒ - ๓ คําถาม แตล ะกลมุ รวบรวมคะแนนท่ีไดท งั้ หมด ไปทะเลนึกถงึ อะไร ตวั อยา งคาํ ถาม ๑. ชดุ วา ยนาํ้ ๕ คะแนน ๒. หอย ๔ คะแนน ๓. ทราย ๓ คะแนน ๔. แวนตาดํา ๔ คะแนน ๕. รถจักรยาน ๒ คะแนน ๖. เรอื กลวย ๒ คะแนน ๗. รม กนั แดด ๕ คะแนน ๘. ตนมะพรา ว ๔ คะแนน ๙. สายลม ๑ คะแนน ๑๐. เตียงผาใบ ๓ คะแนน ถา คดิ ถงึ ผลไมนึกถงึ อะไร ๕ คะแนน ๑. ฝร่งั ๑ คะแนน ๒. แตงโม ๒ คะแนน ๓. มะมวง ๔ คะแนน ๔. ขนุน ๓ คะแนน ๕. มังคดุ ๑ คะแนน ๖. ทุเรยี น ๕ คะแนน ๗. ลองกอง 31 33

๘. กลวย ๒ คะแนน ๙. ขนนุ ๓ คะแนน ๑๐. ละมุด ๔ คะแนน ขอ เสนอแนะ ๑. คะแนนใน ๑๐ คําตอบ ควรแบงเปนขอละ ๑, ๒, ๓, ๔, ๕ คะแนน อยางละ ๒ คําตอบ ขอใดเปน คําตอบทง่ี า ย เด็กนึกไดงา ยใหค ะแนนนอย ขอ ใดทีเ่ ปน คาํ ตอบทยี่ ากหรอื เดก็ นกึ ไมถึงใหคะแนนมาก ๒. ผูนํากิจกรรมควรช้ีแจงวัตถุประสงคของเกมนี้ และชมเชยผูรวมแขงขันวาคําตอบท่ีคิดไดเปน คําตอบทีถ่ ูกตอ ง แตอ าจไมตรงใจผูนํากิจกรรมเหมือนชื่อเกมการแขงขนั ๓. หลังจากเฉลยแตละขอ ผูนําควรถามคําตอบซ่ึงไมไดคะแนน อาจเปนคําตอบท่ีนาสนใจนําไปเปน ตัวเฉลยในครัง้ ตอ ไป ๔. วิทยากรเปดโอกาสใหสมาชิกอภิปรายแสดงความคิดเห็นวาไดรับประสบการณและขอคิดใดบาง จากกิจกรรมน้ี สรปุ ขอคิด วทิ ยากรสรุปขอ คิดเพิม่ เตมิ วาการตัดสนิ ใจใด ๆ ควรต้ังอยูบนความมีเหตุผล พิจารณาถึงแนวทางเลือก หลาย ๆ แนว แลวนํามาเปรียบเทียบหรือชั่งนํ้าหนักแลวตัดสินเลือกทางเลือกท่ีดีท่ีสุด และที่สําคัญที่สุด การตัดสินใจเลือกสิ่งใด ๆ ไมควรเลือกดวยความเพอฝนหรือดวยอคติ แตควรจะตองคํานึงถึงวาสามารถนําไป ปฏิบตั ิแกไขปญ หาไดจ ริง ๕. กิจกรรมกลุม เพอ่ื พัฒนาทักษะผูนํา ผูนําเปนบุคคลท่ีมีความสําคัญตอความสําเร็จของกลุมเปนอยางมาก ผูนําที่มีคุณสมบัติท่ีดีและปฏิบัติ ตามบทบาทหนา ทไี่ ดเ หมาะสม กย็ อมจะสามารถพากลุมใหบรรลุเปา หมายไดอยางมีประสิทธิภาพ การเปนผูนํา ท่ีมีความสามารถนั้น ไมไดเปนคุณสมบัติที่สั่งสมมาจากกรรมพันธุ แตความสามารถในการเปนผูนําถือวาเปน ทกั ษะทส่ี ามารถเรียนได ฝกฝนได เปนความสามารถที่ตองอาศัยทั้งศาสตรซ่ึงตองเรียนรู และเปนศิลปะซ่ึงตอง อาศัยการฝก ฝนอยา งสมํา่ เสมอ และถามพี รสวรรคเ ปนเครอื่ งเสรมิ เพยี งเล็กนอ ยก็จะทาํ ใหไดป ระสทิ ธภิ าพยิ่งขึ้น ตวั อยาง : กจิ กรรม “ผนู ําอยไู หน” จดุ มุงหมาย ๑. ฝก ความเปนผนู าํ ผูต าม ๒. เกดิ ความสนกุ สนานเพลดิ เพลนิ พึงพอใจ ๓. ชว ยพฒั นาใหผ เู ลนเปน คนชา งสงั เกต ๔. ชวยใหเกดิ เกดิ ความคลอ งตวั ประสาทตา หู มือ เทา สามารถทาํ งานไดอยางสมั พันธกัน ขนาดของกลุม ไมจํากดั จํานวน แตอยางนอยไมควรตา่ํ กวา ๑๐ คน เวลาทีต่ องใช ประมาณ ๓๐ นาที อุปกรณท ใี่ ช ไมม ี 32 34

สถานที่ ภายในหองเรยี นหรือหอ งประชมุ วิธีเลน ๑. เลือกผูเลนคนหนึ่งที่จะเปนผูตามหาผูนําออกไปนอกหอง ๑ คน เราจะเรียกบุคคลน้ี วานกั สืบ ๒. ผเู ลนทีเ่ หลือตกลงเลือกผูน ํา ๑ คน หนาท่ีของผูนําคือแสดงทาทาง เชน ปรบมือ ตบไหล ยกแขน ใหผูเ ลนคนอ่ืนปฏบิ ตั ติ าม โดยท่ตี องระวงั ไมใ หนกั สบื จบั ได ๓. เม่ือนัดหมายเรียบรอย ใหไปเชิญนักสืบเขามา ผูนําทําทาทางตาง ๆ ไปเร่ือย นักสืบ ทําหนา ทีค่ นหาผูนํา ใหเ วลา ๒ นาที ๔. ถาทายถกู จะเปลีย่ นมาเปนผูเ ลน บา ง ผูเ ลนอาจเปลี่ยนเปนนักสืบบาง ใบความรทู ่ี ๒ เพลง สวสั ดี สวัสดี สวสั ดี วันนเ้ี รามาพบกัน เธอกับฉันพบกนั สวสั ดี เพลง ระบาํ กอไก ระบํากอไก ขอไข ขอขวด คอควาย พวกเราลูกเสอื ไทย (ซํ้า) ออกกาํ ลงั กายสา ยเอว (สา ยหัว, สายไหล ……) ไปมา เพลง เพอ่ื นรัก ฉนั เคยรูจกั เพอื่ นรกั อยูไ หน เพอ่ื นเอยเพ่ือนรัก เอะ นัน่ ยังไง คนช่ือ………..นน่ั เอง ลกุ ขน้ึ ยนื แลวจอ งมองไป เพลง ทะเล ทะเล ทะเล ทะเล ทะเล ทะเล ทะเล ทะเล ทะเล ทะเล ทะเล ทะเล ทะเล ลนั หลัน้ ลา หลัน ลัน ลา ลนั หลั้น ลา หลัน ลันลา เพลง The sun The sun The sand The sea The sea The sand The sun ลัน หล้นั ลา หลัน ลัน ลา ลัน หล้นั ลา หลัน ลัน ลา เพลง กระโดด กระโดด ๆ ๆ กระโดดใหพรอมเพรยี งกัน กระโดดเพ่อื สรางพลัง กาํ ลังใหแกพ วกเรา ลัน หล้ัน ลา หลัน ลัน ลา ลัน หลนั้ ลา หลนั ลัน ลา 33 35

เพลง ลมื ความทกุ ข ลืมความทกุ ขสนุกใหเ ตม็ อิม่ มานง่ั ยิม้ หวั เราะชอบใจ ลมื ความทุกขส นกุ ใหเต็มอ่ิม มานัง่ ยม้ิ หวั เราะชอบใจ ฮิ ฮิ ฮิ ฮิ ฮะ ฮะ ฮะ ฮะ เพลง เฮฮาอบรม เราอยูค นละหมูบ าน เรามาอบรมดว ยกนั ไมมีใครเยยหยัน วาเราน้นั ไมสามคั คี อยูด วยกันผกู มิตรไมตรี เย็นวนั นกี้ นิ ขาวดวยกนั คนื วนั นเ้ี รานอนดว ยกนั วันพรงุ น้ีเราเรยี นดว ยกัน เพลง โดเรมอ น โอเ จาโดเรมอน โดเรมอน โดเรมอน โอเจาโดเรม่ี โดเรมี่ โดเรมี่ ขา งหนาคือซุปเปอรแ มน ขางหนาคอื ซปุ เปอรแ มน บินถลาแลนลม อาย ยา ย ยาย ยา อาย ยาย ยาย ยา เพลง สวัสดี แลว กไ็ ปแบบสากล สวสั ดแี บบไทย แบบสากลแลวกแ็ บบไทย สวัสดที กุ ๆ คน วนั หนึง่ วนั น้นั เจ็ดนาฬิกา เพลง เชาวนั หนึง่ และบอกวา รัก รักฉันคนเดยี ว เชา วันหน่งึ วันน้นั กบ็ อกวา รกั รกั เธอคนเดยี ว เธอกระโดดเขามา จะไมแ ลเหลียว ใหเสียเวลา ฉนั ก็บอกวารกั คนอน่ื จะไมแลเหลยี ว กิจกรรมกลมุ สัมพนั ธโดยใชเกม 34 36

แบบประเมนิ การปฏิบตั กิ จิ กรรม วิชากลุมสัมพันธ หมู…………………………………… คาํ ชแ้ี จง ใหค ะแนนตรงกบั พฤติกรรมของผูรับการฝกอบรม ขอ รายการประเมนิ ดมี าก ระดับคณุ ภาพ (๔) ดี พอใช ปรับปรงุ ๑ มีปฏิสัมพันธสรา งความเปนมิตรไมตรี (๓) (๒) (๑) ๒ มีการปฏบิ ตั งิ านรวมกันเปนทีม ๓ มีความกระตือรอื รน ๔ กลา แสดงออกในเวลาท่ีถูกตองเหมาะสม เกณฑการประเมนิ คะแนน ดมี าก ๑๕ - ๑๖ คะแนน ดี ๑๒ - ๑๔ คะแนน ปานกลาง ๙ - ๑๑ คะแนน ตอ งปรบั ปรงุ ๐-๘ คะแนน ผา น คะแนน ไมผา น เกณฑการตดั สนิ ๙ - ๑๐ ไดต ่ํากวา ๘ 35 37

เกณฑก ารใหค ะแนน หัวขอท่ีประเมิน ดมี าก (๔) ระดบั คุณภาพ ปรบั ปรุง (๑) ๑. มปี ฏสิ ัมพนั ธ มพี ฤติกรรมท่ี ดี (๓) พอใช (๒) ไมม ีพฤติกรรมที่ สรา งความเปน แสดงออกถึง แสดงใหเ หน็ วามี มิตรไมตรี ความปฏสิ มั พนั ธ มีพฤติกรรมที่ มพี ฤติกรรมที่ ความปฏสิ ัมพนั ธ สรา งความเปน แสดงออกถึง แสดงออกถึง สรา งความเปน มติ รไมตรีสม่ําเสมอ ความปฏสิ ัมพันธ ความปฏสิ มั พันธ มติ รไมตรี ตลอดเวลา สรา งความเปน สรา งความเปน มติ รไมตรีสม่ําเสมอ มติ รไมตรีสม่ําเสมอ เปน สวนใหญ บางครง้ั ๒. มีการ ใหค วามรวมมือ ใหความรว มมือ ใหค วามรว มมือ ไมใหค วามรว มมือ ปฏิบัตงิ าน ในการทํางานที่ ในการทํางานท่ี ในการทํางานท่ี ในการทํางาน รวมกนั เปน ทีม ไดรับมอบหมาย ไดร ับมอบหมายจน ไดรบั มอบหมาย จนเสรจ็ ทกุ ครั้ง เสร็จเปนสวนใหญ จนเสร็จเปน บางครั้ง ๓. มีความ มีพฤติกรรมท่ี มีพฤติกรรมท่ี มีพฤติกรรมที่ ไมมีพฤติกรรมท่ี กระตือรือรน แสดงออกถึง แสดงออกถึง แสดงออกถึง แสดงใหเ หน็ วามี ความกระตือรือรน ความกระตือรือรน ความกระตือรือรน ความกระตือรือรน สมา่ํ เสมอตลอดเวลา สมา่ํ เสมอ สม่าํ เสมอบางครั้ง เปน สว นใหญ ๔. กลา แสดงออก มีพฤติกรรมท่ี มพี ฤติกรรมท่ี มีพฤติกรรมที่ ไมมีพฤติกรรมท่ี ในเวลาทีถ่ กู ตอง แสดงออกถึง แสดงออกถึง แสดงออกถึง แสดงใหเห็นถงึ เหมาะสม การกลา แสดงออก การกลา แสดงออก การกลา แสดงออก การกลา แสดงออก สม่ําเสมอตลอดเวลา สมาํ่ เสมอ สมาํ่ เสมอบางครง้ั เปน สวนใหญ 36 38

ช่อื วิชา ลูกเสอื สํารองชอ สะอาดกับคาํ ปฏิญาณและกฎของลกู เสอื สาํ รอง บทเรยี นท่ี ๔ เวลา ๙๐ นาที ขอบขา ยรายวิชา ๑. ความหมาย ความสําคญั และประโยชนข องคําปฏญิ าณและกฎของลูกเสอื สํารอง ๒. แปลความหมายของคาํ ปฏญิ าณและกฎของลูกเสือสาํ รอง ๓. ทองคาํ ปฏญิ าณและกฎของลกู เสอื สาํ รอง ๔. การประพฤตปิ ฏบิ ัตติ นตามคําปฏญิ าณของลกู เสอื สํารอง ๕. ความหมายของ “ความซ่ือสตั ยส ุจริต” และ “ความเออ้ื เฟอ เผือ่ แผ” ๖. การปฏิบัตติ นในเร่อื ง “ความซอื่ สตั ยส ุจรติ ” และ “ความเอ้ือเฟอเผ่ือแผ” จดุ มุง หมาย เพือ่ ใหลูกเสือสํารองดาํ เนนิ การจัดกิจกรรม ท่ีนําไปสคู ําปฏิญาณและกฎของลกู เสอื สาํ รองได วตั ถปุ ระสงค เม่อื จบบทเรียนน้เี รยี น ลกู เสอื สํารองสามารถ ๑. บอกความหมาย ความสาํ คญั และประโยชนของคําปฏญิ าณและกฎของลกู เสอื สํารองได ๒. ทอ งคําปฏญิ าณและกฎของลูกเสอื สํารองไดถ กู ตอ ง ๓. ประพฤติปฏบิ ัติตนตามคาํ ปฏิญาณของลกู เสอื สํารองได ๔. เขา ใจความหมายของคาํ วา “ความซือ่ สัตยสจุ รติ ” และ “ความเอ้อื เฟอ เผื่อแผ” ๕. ปฏิบัติตนในเรื่อง “ความซ่ือสัตยสุจริต” และ “ความเอื้อเฟอเผ่ือแผ” ในชีวิตประจําวันไดถูกตอง เหมาะสมกับวยั วธิ สี อน/กจิ กรรม นําเขาสูบทเรียน ๑. วิทยากรนําภาพพระราชกรณียกิจของพระบาทพระเจาอยูหัว ท่ีพระองคทรงรักและหวงใย ประชาชนชาวไทย มาสนทนากับผูเ ขา รบั การฝก อบรม ๒. ปลูกฝง ใหผ ูเ ขารับการฝกอบรม จงรกั ภกั ดีตอสถาบนั ชาติ ศาสนา และสถาบันพระมหากษัตริย ขน้ั ดําเนนิ การสอน ๑. ทาํ แบบทดสอบกอ นเรียน ตรวจแบบทดสอบ แจง ผลการทาํ แบบทดสอบ ๒. วิทยากรนําเสนอเรื่อง ความหมาย ความสําคัญ และประโยชนของคําปฏิญาณ กฎคติพจนของ ลูกเสอื สาํ รอง ความซื่อสัตยสจุ รติ และความเอื้อเฟอเผือ่ แผ โดยบรู ณาการเขา ดวยกัน ๓. ใหผูเขารับการฝกอบรมฝก ทบทวนคาํ ปฏิญาณ กฎและคตพิ จนของลกู เสือสาํ รอง โดยการทอ ง ๔. ใหผ รู บั การฝกอบรมฝกรอ งเพลงกฎลกู เสอื สาํ รอง ๕. ใหแ ตล ะหมสู ง ตวั แทนจับสลากใบงาน วิทยากรนําลูกเสือไปปฏิบัติงานตามใบงาน ณ บริเวณสนาม ฝกอบรม (ปาดงพงพี) โดยการกําหนดสถานที่ใหแตละหมูปฏิบัติงาน แตละหมูลงมือปฏิบัติงานตามใบงานท่ี ไดร ับมอบหมายในเวลาที่กาํ หนด 37 39