โคกหนองนา พึ่งพาเศรษฐกิจพอเพียง

สบื สานศาสตรพ์ ระราชา ประยุกต์สู่ “ โคก หนอง นา โมเดล ” พง่ึ พาเศรษฐกจิ พอเพยี ง

สืบื สานศาสตร์์พระราชา ประยุุกต์ส์ ู่่�... โคก หนอง นา โมเดล หนัังสือื สืบื สานศาสตร์์พระราชาประยุุกต์ส์ ู่�่ “โคก หนอง นา โมเดล” เรีียบเรีียง ทีีมงานวิิชาการ บริิษััท ไซเบอร์บ์ ุุคส์์ แอนด์์ ปริ้�นท์์ จำำ�กัดั พิิสูจู น์์อักั ษร ถนัดั ม่่วงมณี ี ประยนต์ ์ ทรััพย์เ์ จริญิ ออกแบบ ทีีมงานกราฟิิกดีีไซน์์ บริิษััท ไซเบอร์บ์ ุคุ ส์์ แอนด์์ ปริ้น� ท์์ จำำ�กัดั จััดทำำ�โดย บริษิ ััท ไซเบอร์บ์ ุคุ ส์์ แอนด์์ ปริ้น� ท์์ จำำ�กัดั 62 หมู่่� 10 ซอยบรมราชชนนีี 117 แขวงศาลาธรรมสพน์์ เขตทวีวี ัฒั นา กรุุงเทพฯ 10170 พิิ มพ์์ ที่ �่ 0 2888 7966 0 2888 7965 [email protected] www.cyberbookandprint.com บริิษัทั เอกพิิมพ์์ไท จำ�ำ กััด 94 หมู่่�ที่่� 10 ซอยบรมราชชนนีี 117 ถนนบรมราชชนนีี แขวงศาลาธรรม์์สพน์ ์ เขตทวีีวัฒั นา กรุงุ เทพฯ 10170 0 2888 8152, 0 2888 8121, 0 2888 8486 0 2888 8121 [email protected] www.akepimthai.com

คำำ�นำ�ำ “ โคก หนอง นา โมเดล ” เป็็นการน้้อมนำ�ำ ปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียง ของพระบาทสมเด็็จพระบรมชนกาธิเิ บศร มหาภููมิิพลอดุลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิิตร ในหลวงรััชกาลที่่� 9 มาใช้้ในการพััฒนาคุุณภาพชีีวิิตตามหลัักทฤษฎีีใหม่่ ประยุุกต์์สู่�่ โคก-หนอง-นา โมเดล หลักั สำ�ำ คััญของ โคก-หนอง-นา โมเดล คือื การพัฒั นาคนให้้เป็น็ คนที่่ส� ามารถบริหิ ารจััดการชีวี ิิตได้้ ให้พ้ ึ่�่งพาตนเองได้้ “ โคก หนอง นา โมเดล ” การสร้้างวิถิ ีีชิิวิิตที่่ย� ั่ ง� ยืืน โคก-หนอง-นา โมเดล คืือ การจัดั การพื้้น� ที่่ซ� ึ่�ง่ เหมาะกับั พื้้น� ที่่�การเกษตร ซึ่�ง่ เป็น็ ผสมผสานเกษตรทฤษฎีใี หม่่เข้้ากัับ ภููมิปิ ัญั ญาพื้้�นบ้า้ นที่่อ� ยู่่อ� ย่่างสอดคล้้องกับั ธรรมชาติใิ นพื้้น� ที่่น� ั้้น� ๆ โคก-หนอง-นา โมเดล เป็็นการที่่�ให้้ธรรมชาติิจััดการตััวเองโดยมีีมนุุษย์์เป็็นส่่วนส่่งเสริิมให้้มัันสำำ�เร็็จเร็็วขึ้้�น อย่่างเป็น็ ระบบ การเรีียนรู้้�ต้้นแบบการพััฒนาคุุณภาพชีีวิิต ศาสตร์์พระราชาและทฤษฎีีใหม่่ จะช่่วยในการบริิหารจัดั การพื้้�นที่่�สำ�ำ หรัับพััฒนาคุุณภาพชีวี ิิต ตามทฤษฎีีใหม่่ประยุกุ ต์ส์ ู่่� “ โคก หนอง นา โมเดล ” ได้้อย่่างเหมาะสม บริิษัทั ไซเบอร์์บุคุ ส์์ แอนด์์ ปริ้�นท์์ จำำ�กัดั

สารบัญั บทที่่� 1 หลัักปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพียี ง....................................................6 บทที่่� 2 เกษตรทฤษฎีใี หม่่ : ทฤษฎีีใหม่่กัับเศรษฐกิจิ พอเพียี ง......................44 บทที่่� 3 สืบื สานศาสตร์์พระราชา น้้อมนำ�ำ ศาสตร์์พระราชา ประยุุกต์์สู่�่ “ โคก หนอง นา โมเดล ”............................................58 บทที่่� 4 ทฤษฎีบี ันั ได 9 ขั้้�น สู่�ค่ วามพอเพียี ง.................................................84 อธิบิ ายคำ�ำ / คำ�ำ ศัพั ท์์ / ข้้อความ...........................................................112 บรรณานุุกรม............................................................................................117 คำำ�ถามทบทวนท้า้ ยบท..............................................................................118

สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา ประยุกุ ต์์สู่่�... โคก หนอง นา โมเดล

บทที่่� 1 หลัักปรััชญาของ เศรษฐกิิจพอเพีี ยง 1 ความเป็น็ มาและความหมาย หลักั ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพีี ยง 1.1 ความเป็น็ มาหลักั ปรัชั ญาของ เศรษฐกิิจพอเพีียง พระบาทสมเด็จ็ พระบรมชนกาธิเิ บศร มหาภูมู ิพิ ลอดุลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิิตร หรืือ พระบาทสมเด็็จพระมหาภููมิิพลอดุุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิิตร ทรงเข้้าพระราชหฤทััยในความเป็็นไปของเมืืองไทยและ คนไทยอย่่างลึึกซึ้�้งและกว้้างไกล ได้้ทรงวางรากฐานในการพััฒนาชนบท และช่่วยเหลืือประชาชนให้้สามารถพึ่่�งตนเองได้้ มีีความพออยู่ �พอกิิน แ ล ะ มีี ค ว า ม อิิ ส ร ะ ที่่� จ ะ อ ยู่ � ไ ด้้ โ ด ย ไ ม่่ ต้้ อ ง ยึึ ดติิ ด อ ยู่่�กัั บ เ ท ค โ น โ ล ยีี แ ล ะ ความเปลี่่�ยนแปลงของกระแสโลกาภิิวััตน์์ ทรงวิิเคราะห์์ว่่าหากประชาชน พึ่่�งตนเองได้้แล้้วก็็จะมีีส่่วนช่่วยเหลืือเสริิมสร้้างประเทศชาติิโดยส่่วนรวม ได้้ในที่่�สุุด พระราชดำำ�รัสั ที่่ส� ะท้้อนถึงึ พระวิสิ ัยั ทััศน์ใ์ นการสร้า้ งความเข้้มแข็็ง ใ น ต น เ อ ง ข อ ง ป ร ะ ช า ช น แ ล ะ ส า ม า ร ถ ทำำ� ม า ห า กิิ น ใ ห้้ พ อ อ ยู่ � พ อ กิิ น ไ ด้้ ดังั พระราชดำำ�รััสชี้�แนะแนวทางการดำำ�เนินิ ชีวี ิิตแก่่พสกนิิกรชาวไทย ตั้้�งแต่่ปีี พ.ศ.2517 เป็็นต้้นมา ตั้้�งแต่่ก่่อนเกิิดวิิกฤติิการณ์์ทางเศรษฐกิิจ และถููกพููด อย่า่ งชัดั เจนในวันั ที่่� 4 ธันั วาคม 2540 เพื่่อ� เป็น็ แนวทางแก้ไ้ ขปัญั หาเศรษฐกิจิ ของประเทศไทยให้้สามารถดำ�ำ รงอยู่�ได้้อย่่างมั่ �นคงและยั่�งยืืนภายใต้้ ความเปลี่่ย� นแปลงต่่าง ๆ 6 สืืบสานศาสตร์์พระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิจิ พอเพีี ยง ประยุุกต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

พระราชดำำ�รัสั เมื่่�อวัันที่�่ 4 ธันั วาคม 2517 “...ให้้เมือื งไทยอยู่แ�่ บบพออยู่พ่� อกิิน ไม่่ใช่ว่ ่่าจะรุ่�่งเรือื งอย่่างยอด แต่ว่ ่า่ มีี ความพออยู่�พ่ อกินิ มีคี วามสงบเปรีียบเทีียบกัับประเทศอื่�น ๆ ถ้า้ เรารััก ความพออยู่่�พอกิินนี้้ไ� ด้้ เราก็จ็ ะยอดยิ่�งยวด...” สืืบสานศาสตร์์พระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง 7 ประยุุกต์์สู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

8 สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิจิ พอเพีี ยง ประยุุกต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

สืบื สานศาสตร์พ์ ระราชา ประยุุกต์ส์ ู่่�... โคก หนอง นา โมเดล สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่่� งพาเศรษฐกิจิ พอเพีี ยง 9 ประยุุกต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

1.2 ความหมายของปรััชญาเศรษฐกิิจพอเพีียง “เศรษฐกิิจพอเพีียง” (Sufficiency Economy) เป็็นปรััชญาที่่�พระบาทสมเด็็จ พระมหาภููมิิพลอดุุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิิตร ทรงมีีพระราชดำำ�รััสชี้�แนะแนวทาง การดำ�ำ เนินิ ชีวี ิติ แก่พ่ สกนิกิ รชาวไทยในทุกุ ระดับั ตั้้ง� แต่ร่ ะดับั ครอบครัวั ระดับั ชุมุ ชน จนถึงึ ระดับั รัฐั มานานกว่่า 25 ปีี ให้ด้ ำำ�เนินิ ไปในทางสายกลาง ความพอเพีียง หมายถึึง ความพอประมาณ ความมีีเหตุุผล รวมถึึงความจำ�ำ เป็็นที่่�จะต้้องมีีระบบภููมิิคุ้�มกัันในตััวที่่�ดีีพอสมควร ต่่อการมีี ผลกระทบใด ๆ อันั เกิดิ จากการเปลี่่ย� นแปลงทั้้ง� ภายในและภายนอก ทั้้ง� นี้้ต� ้อ้ งอาศัยั ความรอบรู้� ความรอบคอบ และความระมัดั ระวังั อย่า่ งยิ่ง� ในการนำ�ำ วิชิ าการต่า่ ง ๆ มาใช้ใ้ นการวางแผนและ การดำำ�เนิินการทุุกขั้�นตอน และขณะเดีียวกัันจะต้้องเสริิมสร้้างพื้้�นฐานจิิตใจของคนในชาติิ ในทุุกระดัับชั้�น ให้้มีีสำ�ำ นึึกในคุุณธรรมความซื่�อสััตย์์สุุจริิต และให้้มีีความรอบรู้�ที่�เหมาะสม ดำ�ำ เนิินชีีวิิตด้้วยความอดทน ความเพีียร มีีสติิปััญญา และความรอบคอบ เพื่่�อให้้สมดุุลและ พร้อ้ มต่อ่ การรองรับั การเปลี่่ย� นแปลงอย่า่ งรวดเร็ว็ และกว้า้ งขวางทั้้ง� ด้า้ นวัตั ถุ ุ สังั คม สิ่่ง� แวดล้อ้ ม และวััฒนธรรมจากโลกภายนอกได้้เป็็นอย่่างดีี คำำ�ว่่าปรััชญาแปลว่่าหลัักคิิด ปรััชญาของ เศรษฐกิิจพอเพีียง เป็็นปรััชญาที่่�ชี้�ถึึงแนวทางการดำำ�รงอยู่�และปฏิิบััติิตนเพื่่�อให้้เราก้้าวทัันต่่อ ยุุคโลกาภิวิ ัตั น์์ ถ้า้ เราใช้ค้ วามพอเพีียงเป็็นหลัักคิดิ และหลัักปฏิิบัตั ิิ เราก็็จะสามารถอยู่�ได้อ้ ย่า่ ง มั่�นคงยั่�งยืนื รู้�เท่า่ ทันั การเปลี่่�ยนแปลงต่่าง ๆ ปรัับตัวั และพร้้อมรัับต่อ่ การเปลี่่ย� นแปลงได้้ 10 สืืบสานศาสตร์์พระราชา พึ่่� งพาเศรษฐกิจิ พอเพีี ยง ประยุกุ ต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

“เศรษฐกิิจพอเพีียง” คืือ พระราชปรััชญาซึ่ �ง พระบาทสมเด็็จพระมหาภููมิิพลอดุุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิติ ร ทรงพระกรุณุ าพระราชทานแก่พ่ สกนิกิ ร ชาวไทย เพื่่�อให้้สังั คมไทยมีีชีีวิติ ดำ�ำ รงอยู่�ได้้ อย่่างมั่�นคง และยั่�งยืืน ไม่่ว่่าเมื่ �อต้้องเผชิิญกัับวิิกฤตการณ์์ หรืือ การเปลี่่�ยนแปลงใด ๆ บนพื้้�นฐานวิิถีีชีีวิิตดั้�งเดิิมของ สัังคมไทยนำ�ำ มาประยุกุ ต์ใ์ ช้้ “ความพอเพีียง” หมายถึึง ความพอประมาณ อย่่างมีีเหตุุผล โดยสร้้างภููมิิคุ้�มกัันในตััวที่่�ดีีพอสมควร เพื่่�อที่่�จะรองรัับการเปลี่่�ยนแปลงที่่�รวดเร็็ว กว้้างขวาง ทั้้ง� ทางด้า้ นวัตั ถุ ุ สังั คม สิ่่�งแวดล้้อม และวัฒั นธรรมจาก โลกภายนอกได้้เป็็นอย่่างดีี โดยอาศััยความรอบรู้� รอบคอบ และความระมัดั ระวังั ในการนำ�ำ วิชิ าการต่า่ ง ๆ มาใช้้วางแผนและดำำ�เนิินการทุุกขั้�นตอน ควบคู่�ไปกัับ การสร้า้ งพื้้น� ฐานจิติ ใจของคนในชาติทิ ุกุ ระดับั ให้ส้ ำำ�นึกึ ในคุุณธรรม ความซื่�อสััตย์์สุุจริิต ดำำ�เนิินชีีวิิตด้้วยความ อดทน ความเพียี ร ความมีสี ติปิ ัญั ญา และความรอบคอบ มีีเหตุุผล สืืบสานศาสตร์์พระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง 11 ประยุกุ ต์์สู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

สืบื สานศาสตร์์พระราชา ประยุกุ ต์์สู่่�... โคก หนอง นา โมเดล 12 สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิจิ พอเพีี ยง ประยุกุ ต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่่� งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง 13 ประยุุกต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

ปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีี ยง ทางสายกลาง พอประมาณ มีีเหตุุผล มีีภููมิิคุ้้�มกััน เงื่่�อนไขความรู้้� เงื่่�อนไขคุุณธรรม รอบรู้้� รอบคอบ ระมััดระวััง ซื่�่อสััตย์์ สุุจริิต ขยััน อดทน แบ่่งปััน ชีีวิิต / เศรษฐกิิจ / สัังคม สมดุุล / มั่่�นคง / ยั่่�งยืืน ภาพ : โครงสร้้างปรััชญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียง ที่�ม่ า : https://sites.google.com/a/cp.ac.th/3-8_3/page1 14 สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่่� งพาเศรษฐกิจิ พอเพีี ยง ประยุกุ ต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

2 หลัักการแนวคิิดของเศรษฐกิิจพอเพีี ยง กรอบแนวคิดิ ปรัชั ญาเศรษฐกิจิ พอเพียี ง เป็น็ ปรัชั ญาที่่ช�ี้แ� นะแนวทางการดำำ�รงชีวี ิติ และปฏิบิ ัตั ิิ ตนในทางที่่�ควรจะเป็็นโดยมีีพื้้�นฐานจากวิิถีีชีีวิิตดั้�งเดิิมของสัังคมไทย สามารถนำำ�มาประยุุกต์์ใช้้ได้้กัับ การดำำ�เนิินชีีวิิตของประชาชนในทุุกระดัับ โดยเน้้นการพััฒนาอย่่างเป็็นขั้�นตอนเพื่่�อรอดพ้้นจากวิิกฤติิ เพื่่�อความมั่น� คงและยั่ง� ยืนื ของการพััฒนา พระราชดำำ�รััสของพระบาทสมเด็็จพระมหาภููมิิพลอดุุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิิตร ที่่�ทรง พระราชทานเนื่่�องในวโรกาสวัันเฉลิิมพระชนมพรรษา เมื่อ� วัันที่่� 4 ธัันวาคม 2540 ณ ศาลาดุุสิิตาลัยั พระบรมมหาราชวังั เรื่�อง เศรษฐกิิจพอเพียี งใน 3 ความหมายหลััก ๆ คือื 1. ความพอประมาณ หมายถึึง ความพอดีีที่่�ไม่่น้้อยเกิินไปและไม่่มากเกิินไป โดยไม่่ เบีียดเบียี นตนเองและผู้�อื่�น เช่่น การผลิติ และการบริิโภคที่่อ� ยู่�ในระดับั พอประมาณ สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง 15 ประยุุกต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

2. ความมีเี หตุผุ ล หมายถึงึ การตัดั สินิ ใจเกี่ย� วกับั ระดับั ของความพอเพียี งนั้้น� จะต้อ้ งเป็น็ ไป อย่า่ งมีีเหตุุผล โดยพิจิ ารณาจากเหตุุปััจจัยั ที่่�เกี่�ยวข้อ้ ง ตลอดจนคำ�ำ นึึงถึงึ ผลที่่�คาดว่่าจะเกิดิ ขึ้้�นจากการ กระทำำ�นั้้น� ๆ อย่่างรอบคอบ 3. การมีีภููมิิคุ้้�มกัันที่่�ดีีในตััว หมายถึึง การเตรีียมตััวให้้พร้้อมรัับผลกระทบและ การเปลี่่ย� นแปลงด้้านต่่าง ๆ ที่่จ� ะเกิดิ ขึ้้น� โดยคำ�ำ นึึงถึงึ ความเป็น็ ไปได้ข้ องสถานการณ์ต์ ่า่ ง ๆ ที่่�คาดว่า่ จะเกิิดขึ้้น� ในอนาคตทั้้�งใกล้แ้ ละไกล เงื่�อนไขการตััดสิินใจและการดำำ�เนิินกิิจกรรมต่่าง ๆ ให้้อยู่�ในระดัับพอเพีียงนั้้�น ต้้องอาศััย ทั้้ง� ความรู้�และคุณุ ธรรมเป็็นพื้้�นฐาน กล่่าวคืือ 1. เงื่่�อนไขความรู้้� หมายถึงึ ความรอบรู้�เกี่ ย� วกับั วิชิ าการและความรอบคอบในการนำ�ำ ความรู้� มาพิิจารณาประกอบการวางแผนและความระมััดระวังั ในขั้�นปฏิิบััติิ 2. เงื่่อ� นไขคุณุ ธรรม หมายถึงึ ความตระหนัักในคุณุ ธรรม จริยิ ธรรม มีีความซื่ �อสััตย์ ์ สุุจริติ และมีีความอดทน พากเพีียร มีีความสำ�ำ นึึกรัับผิิดชอบ ความตั้�งใจและใช้้สติิปััญญาในการดำ�ำ เนิินชีีวิิต ไม่โ่ ลภ และไม่่ตระหนี่่�จนเกิินไป 16 สืืบสานศาสตร์์พระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง ประยุุกต์์สู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

ดัังนั้้�น หลัักปรััชญาเศรษฐกิิจพอเพีียง จึึงเน้้นการปฏิิบััติิที่่�ไม่่ประมาท นั่่�นคืือ เน้้นให้้ ดำ�ำ เนิินชีีวิิตบน “ทางสายกลาง” ก็็คืือ ความพอ เหมาะพอดีีไม่น่ ้้อยเกิินไปไม่ม่ ากเกินิ ไป ไม่่สุุดโต่ง่ ไม่่โลภมาก ไม่่ฟุ้้�งเฟ้้อจนเกิินฐานะ แต่่ก็็ไม่่ใช่่ ต ร ะ ห นี่่� ถี่ � เ ห นีี ย ว ห รืื อ ป ร ะ ห ยัั ด จ น ข า ด แ ค ล น หากจะนำ�ำ หลัักปรััชญานี้้�ไปใช้้ อาจจะจำ�ำ ด้ว้ ยหลักั ง่่าย ๆ คืือ 3 ห่่วง 2 เงื่�อนไข อัันประกอบด้้วย พอประมาณ มีีเหตุผุ ล มีภี ูมู ิิคุ้�มกัันในตัวั ที่่�ดีี และมีี ความรู้้� มีีคุุณธรรม ซึ่่�งจะนำำ�ไปสู่่�ชีีวิิต เศรษฐกิิจ สัังคม และสิ่�งแวดล้้อม ที่่�ก้้าวหน้้าอย่่างสมดุุล มั่�นคง ยั่่�งยืืน และจะนำ�ำ ไปสู่่�ประโยชน์์สุุขของคน ไทยในที่่ส� ุุด เศรษฐกิิจพอเพีียง อาจจะขยายความ ได้ว้ ่า่ เป็น็ การดำำ�เนินิ ชีวี ิติ หรือื วิถิ ีชี ีวี ิติ ของคนไทย ให้้อยู่�อย่่างพอประมาณตน เดิินทางสายกลาง มีีความพอดีีและพอเพีียงกัับตนเอง ครอบครััว และชุุมชน โดยไม่่ต้้องพึ่่�งพาปััจจััยภายนอก ต่า่ ง ๆ ที่่�เราไม่่ได้เ้ ป็น็ เจ้้าของ สิ่่ง� สำ�ำ คัญั ต้อ้ งรู้�จัก การพึ่่ง� พาตนเอง โดยไม่ท่ ำ�ำ ให้ผู้้�อื่น� ต้อ้ งเดือื ดร้อ้ น และรู้�จักการนำ�ำ ทรััพยากรที่่�เรามีีอยู่�มาใช้้ให้้เกิิด ประโยชน์์ในการดำ�ำ เนินิ ชีีวิิตประจำำ�วันั เช่น่ รู้้�จััก การนำ�ำ ปััจจััยพื้้�นฐานมาใช้้ในการดำำ�เนิินชีีวิิต อย่่างมีีความสุุขความสบาย และพอเพีียงกัับ ตนเอง สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่่� งพาเศรษฐกิจิ พอเพีี ยง 17 ประยุกุ ต์์สู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

สืืบสานศาสตร์์พระราชา ประยุกุ ต์์สู่่�... โคก หนอง นา โมเดล 18 สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่่� งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง ประยุุกต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่่� งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง 19 ประยุุกต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

แนวคิิดสำำ�คััญ ของเศรษฐกิิจพอเพีี ยง การมีีชีีวิิตอยู่�่อย่่างรู้�ค่าว่่า เราเกิิดมาเพื่่�อทำำ�หน้้าที่่�และสร้้างความสุุขความสำ�ำ เร็็จ ให้แ้ ก่่ตนเอง และสร้า้ งสรรค์ส์ ังั คมให้ส้ งบสุขุ ร่่มเย็น็ จึึงเริ่ม� ที่่ก� ารพัฒั นาตนให้ม้ ีคี ุณุ ค่่า โดย เฉพาะอย่่างยิ่ง� การดำำ�เนินิ ชีวี ิติ ที่่ร�ู้�จักพอ ก่่อสุขุ ทุกุ สถาน โดยอาศัยั หลักั เศรษฐกิจิ พอเพียี ง ดังั นี้้� 1. พอมีพี อกิิน ปลููกพืชื สวนครััวไว้ก้ ิินเองบ้้าง ปลููกไม้ผ้ ลไว้้หลัังบ้า้ น 2 - 3 ต้้น พอที่่�จะมีีไว้้กินิ เองในครััวเรือื น เหลืือจึึงขายไป 2. พออยู่่�พอใช้้ ทำำ�ให้้บ้า้ นน่่าอยู่่� ปราศจากสารเคมีี กลิ่ น� เหม็น็ ใช้แ้ ต่่ของที่่เ� ป็น็ ธรรมชาติิ (ใช้จ้ ุลุ ินิ ทรียี ์ผ์ สมน้ำ��ำ ถููพื้้น� บ้า้ น จะสะอาดกว่่าใช้น้ ้ำ�ำ�ยาเคมี)ี รายจ่่ายลดลง สุขุ ภาพ จะดีีขึ้�น (ประหยัดั ค่่ารักั ษาพยาบาล) 3. พออกพอใจ เราต้้องรู้ �จักพอ รู้้�จัักประมาณตน ไม่่ใคร่่อยากใคร่่มีีเช่่นผู้�อื่�น เพราะเราจะหลงติิดกับั วัตั ถุ ุ ปัญั ญาจะไม่่เกิิด 20 สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง ประยุกุ ต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

“การจะเป็็นเสืือนั้้�นมัันไม่่สำำ�คััญ สำำ�คััญอยู่่ท� ี่่เ� ราพออยู่่�พอกิิน และมีี เศรษฐกิจิ การเป็็นอยู่่�แบบพอมีพี อกินิ แบบพอมีพี อกิิน หมายความว่า่ อุ้้�มชููตััวเองได้้ ให้ม้ ีีพอเพียี งกับั ตัวั เอง” ที่่ม� า : พระราชดำำ�รัสั “เศรษฐกิจิ แบบพอเพีียง พระราชทานเมื่อ� วัันที่่� 4 ธัันวาคม พ.ศ.2540 สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่่� งพาเศรษฐกิจิ พอเพีี ยง 21 ประยุกุ ต์์สู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

3 การนำำ�เอาหลักั ปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีี ยง มาใช้ใ้ นการดำ�ำ เนิินชีวี ิิตประจำำ�วันั ของตนเอง จากแนวพระราชดำ�ำ ริิของพระบาทสมเด็็จพระมหาภููมิิพลอดุุลยเดชมหาราชบรมนาถบพิิตร ทรงให้แ้ นวทางการดำำ�เนินิ ชีวี ิิตแก่่พสกนิกิ รชาวไทยตลอด 30 กว่า่ ปี ี คืือ ใช้้จ่่าย 3 ส่่วน และเก็บ็ ออม 1 ส่ว่ น ภายใต้้ปรััชญาเศรษฐกิจิ พอเพีียง คืือ 1. พอมีีพอกิิน ปลููกพืืชสวนครััวไว้้กิิน 2. พออยู่่�พอใช้้ ทำำ�ให้้บ้้านน่่าอยู่่� ปราศจาก เองบ้า้ ง ปลูกู ไม้ผ้ ลไว้ห้ ลัังบ้้าน 2 - 3 ต้น้ สารเคมีี กลิ่�นเหม็็น ใช้้แต่่ของที่่�เป็็นธรรมชาติิ พอที่่�จะมีีไว้้กิินเองในครััวเรืือน เหลืือจึึง รายจ่า่ ยลดลง สุุขภาพจะดีขีึ้น� ช่ว่ ยกันั ประหยัดั ขายไป ปิิดน้ำ�ำ� ปิิดไฟ เมื่อ� เลิกิ ใช้้งานทุุกครั้�ง 3. พออกพอใจ ต้อ้ งรู้ �จักพอ รู้้�จักั ประมาณตน ไม่่ใคร่อ่ ยากใคร่ม่ ีเี ช่น่ ผู้�อื่�น 22 สืืบสานศาสตร์์พระราชา พึ่่� งพาเศรษฐกิจิ พอเพีี ยง ประยุกุ ต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

พระราชดำำ�รััสเศรษฐกิจิ พอเพีียง “พอเพียี งนี้้�อาจจะมีมี าก อาจจะมีีของหรููหราก็็ได้้ แต่่ว่า่ ต้้องไม่่ไปเบีียดเบียี นคนอื่น� ต้อ้ งใช้้พอประมาณตามอััตภาพ พููดจาก็็พอเพีียง ทำำ�อะไรก็็พอเพีียง ปฏิบิ ััติติ นก็็พอเพียี ง” ที่่ม� า : การนำำ�เศรษฐกิจิ พอเพียี งมาใช้้ในชีีวิิตประจำำ�วันั https://sites.google.com/a/cp.ac.th/3-8_3/page1 สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง 23 ประยุกุ ต์์สู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

เศรษฐกิจิ พอเพีียง และแนวทางปฏิบิ ัตั ิขิ องทฤษฎีใี หม่่ เป็น็ แนวทางในการ พัฒั นาที่่�นำำ�ไปสู่่�ความสามารถในการพึ่่�งตนเองในระดับั ต่า่ ง ๆ อย่า่ งเป็น็ ขั้�นตอน โดยลดความ เสี่�ยงเกี่�ยวกัับความผัันแปรของธรรมชาติิ หรืือการเปลี่่�ยนแปลงจากปััจจััยต่่าง ๆ โดยอาศััย ความพอประมาณและความมีีเหตุผุ ล การสร้้างภููมิิคุ้�มกัันที่่ด� ี ี มีคี วามรู้� ความเพีียร และความ อดทน สติิ และปัญั ญา การช่่วยเหลืือซึ่ง� กันั และกััน และความสามัคั คีี เกษตรทฤษฎีีใหม่่ เป็็นแนวคิิดในการบริิหารจััดการที่่�ดิินและน้ำำ�� ของเกษตรกรให้้ มีสี ัดั ส่ว่ นในการใช้พ้ ื้้น� ที่่ท� ี่่ด� ินิ ให้เ้ กิดิ ประโยชน์ส์ ูงู สุดุ ให้แ้ บ่ง่ พื้้น� ที่่อ� อกเป็น็ 4 ส่ว่ น ตามอัตั ราส่ว่ น 30:30:30:10 คืือ การแบ่ง่ พื้้� นที่�ท่ ำ�ำ กิินตามหลักั เกษตรทฤษฎีีใหม่่ เฉลี่่�ยพื้้�นที่่�ถืือครอง 15 ไร่่ 30:30:30:10 แหล่่งน้ำำ�� 30% = 3.6 ไร่่ 30% 30% 30% 10% พืืชสวนพืืชไร่่ 30% = 3.6 ไร่่ นาข้้าว 30% = 3.6 ไร่่ 24 สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา ที่อ�่ ยู่่�อาศััย 10% = 1.2 ไร่่ ประยุกุ ต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล” พึ่่� งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง

ขุดุ สระเก็บ็ กักั น้ำำ�� ภาพ : บ่่อน้ำ�ำ� พื้้น� ที่่�ประมาณ 30% ให้้ขุุดสระเก็บ็ กัักน้ำ��ำ เพื่่�อให้้ (ภาพโดย : นัันทวรรณ์์ สมทรงแป้้น, 2556) มีีน้ำำ�� ใช้้สม่ำ��ำ เสมอตลอดปีี โดยเก็บ็ กักั น้ำ��ำ ฝนในฤดูู ฝน และใช้้เสริิมการปลููกพืชื ในฤดููแล้้ง หรืือ ระยะฝนทิ้้�งช่ว่ ง ตลอดจนการเลี้ย� งสัตั ว์แ์ ละพืืชน้ำ�ำ� ต่า่ ง ๆ เช่น่ ผัักบุ้�ง ผักั กระเฉด ฯลฯ สืืบสานศาสตร์์พระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง 25 ประยุกุ ต์์สู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

ปลูกู ข้้าว ภาพ : นาข้า้ ว พื้้น� ที่่ป� ระมาณ 30% ให้ป้ ลููกข้้าวในฤดูฝู น (ภาพโดย : นันั ทวรรณ์์ สมทรงแป้้น, 2556) เพื่่�อใช้เ้ ป็็นอาหารประจำำ�วันั สำ�ำ หรัับครััวเรือื น ให้้เพีียงพอตลอดปีี โดยไม่่ต้้องซื้อ� หาในราคา แพง เป็็นการลดค่า่ ใช้้จ่า่ ย และสามารถพึ่่�ง ตนเองได้้ 26 สืืบสานศาสตร์์พระราชา พึ่่� งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง ประยุุกต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

ปลููกไม้ผ้ ล ไม้ย้ ืืนต้น้ พืื ชไร่่ พืื ชผักั ภาพ : ไม้ย้ ืนื ต้้น พืืชผักั สวนครััว พื้้น� ที่่�ประมาณ 30% ให้้ปลููกไม้ผ้ ล ไม้ย้ ืนื ต้้น (ภาพโดย : นันั ทวรรณ์์ สมทรงแป้้น, 2556) พืชื ไร่ ่ พืืชผักั พืชื สมุนุ ไพร ฯลฯ อย่า่ งผสม ผสานกัันและหลากหลายในพื้้�นที่่�เดียี วกััน เพื่่�อ พึ่่� งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง 27 ใช้เ้ ป็็นอาหารประจำำ�วันั หากเหลือื จากการ บริิโภคก็็นำำ�ไปขายได้้ สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา ประยุุกต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

เป็น็ ที่อ�่ ยู่่�อาศัยั และอื่น�่ ๆ ภาพ : บ้้าน พื้้�นที่่ป� ระมาณ 10% ใช้้เป็็นที่่�อาศัยั เลี้�ยงสัตั ว์์ (ภาพโดย : ปริญิ ดา ชัยั ชนะ, 2556) ถนนหนทาง คันั ดินิ โรงเรือื นและสิ่ง� ก่่อสร้้าง อื่น� ๆ รวมทั้้ง� คอกเลี้ย� งสัตั ว์์ เรืือนเพาะชำำ� ฉาง เก็็บผลิิตผลทางการเกษตร ฯลฯ 28 สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง ประยุุกต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

4 รููปแบบของการเกษตรตามแนว ปรัชั ญาของ เศรษฐกิิจพอเพีี ยง การเกษตรแบบยังั ชีพี หมายถึงึ “การเพาะปลูกู ” แบบดั้ง� เดิมิ โดยการปลูกู พืชื ใช้ก้ ินิ เป็น็ อาหารภายในครอบครัวั ไม่่ได้ป้ ลูกู ไว้เ้ พื่่อ� จำำ�หน่า่ ย การเกษตรธรรมชาติิ หมายถึงึ การเกษตรแบบที่่�กลัับไปหาธรรมชาติิหรืือการเกษตร แบบฟื้�น้ ฟููธรรมชาติิให้้กลัับมาดั้�งเดิมิ นั่่น� เอง การเกษตรแบบยั่่�งยืนื หมายถึึง การเกษตรที่่�เกื้ �อกููลซึ่ �งกัันและกััน เพื่่�อรัักษาดุุลยภาพ ทางธรรมชาติิและปรับั ปรุงุ สิ่�งแวดล้้อมไปพร้้อม ๆ กััน การเกษตรแบบผสมผสาน โดยอาศััยหลัักการอยู่่�ร่่วมกัันระหว่่างการปลููกพืืชกัับการเลี้�ยง สัตั ว์์ การเลี้�ยงสัตั ว์ก์ ับั การเลี้ย� งสััตว์์ หรืือการปลููกพืชื กัับการปลููกพืชื ก็ไ็ ด้ ้ ซึ่่ง� ต่า่ งเอื้อ� ประโยชน์ต์ ่อ่ กััน การเกษตรแบบผสมผสานปัจั จุบุ ันั นี้้ไ� ด้ร้ ับั ความนิยิ มอย่า่ งมาก การเกษตรผสมผสานพืชื กับั พืชื เป็น็ การ ปลูกู พืืชที่่ม� ีีความสููงแตกต่่างกััน และต้้องการแสงแดด ธาตุุอาหารและความชื้น� ในปริมิ าณต่า่ งกันั ไว้้ ด้ว้ ยกััน เช่่น การปลูกู กล้ว้ ย กับั พืชื ผัักสวนครััว สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิจิ พอเพีี ยง 29 ประยุุกต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

30 สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่่� งพาเศรษฐกิจิ พอเพีี ยง ประยุุกต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

การเกษตรอิินทรีีย์์ คืือ ระบบการผลิิตที่่�คำำ�นึึงถึึงสภาพแวดล้้อมรัักษาสมดุุลของธรรมชาติิและ หลีีกเลี่�ยงการใช้้สารสัังเคราะห์์ไม่่ว่่าจะเป็็นปุ๋๋ย� เคมีี สารเคมีกี ำ�ำ จััดศัตั รูพู ืืชและฮอร์โ์ มนต่า่ ง ๆ ตลอดจน ไม่่ใช้้พืืชหรืือสััตว์์ที่่�เกิิดจากการตััดต่่อทางพัันธุุกรรมที่่�อาจเกิิดมลพิิษในสภาพแวดล้้อม เน้้นการใช้้อิิน ทรียี วััตถุุ เช่น่ ปุ๋๋�ยคอก ปุ๋๋�ยหมักั ปุ๋๋ย� พืชื สด และปุ๋๋�ยชีวี ภาพในการปรับั ปรุุงบำ�ำ รุงุ ให้้มีคี วามอุดุ มสมบูรู ณ์์ เพื่่อ� ให้ต้ ้น้ พืชื มีคี วามแข็ง็ แรงสามารถต้า้ นทานโรคและแมลงด้ว้ ยตนเอง รวมถึงึ การนำ�ำ เอาภูมู ิปิ ัญั ญาชาว บ้า้ นมาใช้ป้ ระโยชน์ด์ ้ว้ ย ผลผลิติ ที่่ไ� ด้จ้ ะปลอดภัยั จากสารพิษิ ตกค้า้ งทำ�ำ ให้ป้ ลอดภัยั ทั้้ง� ผู้�ผลิติ และผู้�บริโิ ภค และไม่่ทำ�ำ ให้้สภาพแวดล้้อมเสื่อ� มโทรมอีีกด้ว้ ย สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่่� งพาเศรษฐกิจิ พอเพีี ยง 31 ประยุกุ ต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

32 สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่่� งพาเศรษฐกิจิ พอเพีี ยง ประยุุกต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา ประยุกุ ต์ส์ ู่่�... โคก หนอง นา โมเดล สืืบสานศาสตร์์พระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิจิ พอเพีี ยง 33 ประยุุกต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

5 คุุณธรรมในการประกอบอาชีีพตามหลักั ปรััชญาของ เศรษฐกิจิ พอเพีี ยง แท้จ้ ริงิ แล้ว้ ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งเป็น็ หลักั การเกี่ย� วกับั การพัฒั นาตนเอง เพื่่อ� เพิ่่ม� ความ สามารถในการตอบสนองกิจิ การต่า่ ง ๆ รอบด้า้ น โดยไม่จ่ ำำ�กัดั เฉพาะภาคเกษตร องค์ก์ รที่่ต� ้อ้ งการเติบิ โต ได้อ้ ย่า่ งยั่ง� ยืนื ท่า่ มกลางกระแสโลกาภิวิ ัตั น์จ์ ำ�ำ เป็น็ ต้อ้ งนำ�ำ ปรัชั ญาเศรษฐกิจิ พอเพียี งไปประยุกุ ต์ใ์ ช้ ้ ซึ่่ง� ไม่่ ขัดั กับั หลักั การแสวงหากำ�ำ ไร โดยอยู่�บนพื้้น� ฐานของการไม่เ่ อารัดั เอาเปรียี บผู้�อื่น� และคำำ�นึงึ ถึงึ ความเสี่ย� ง ที่่�จะกระทบต่อ่ ธุรุ กิิจ การประกอบอาชีีพของบุุคคลทุุกคน ย่่อมมุ่�งหวัังให้้ตนเองประสบความสำ�ำ เร็็จในอาชีีพหน้้าที่่� การงานทั้้ง� นั้้น� และแนวทาง วิธิ ีีการที่่�จะนำำ�ไปสู่่�ความสำำ�เร็็จ สามารถยึึดเป็น็ หลัักการ แนวทางในการ ประกอบอาชีพี ได้้ทุุกอาชีีพ คือื หลักั ปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียง 34 สืืบสานศาสตร์์พระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง ประยุกุ ต์์สู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

การประกอบอาชีพี ตามแนวทางหลักั ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง ควรยึดึ หลักั ในการปฏิบิ ัตั ิติ น ดังั นี้้� 1. ยึดึ ความประหยัดั ตัดั ทอนค่า่ ใช้จ้ ่า่ ยในทุกุ ด้า้ น ลดละความฟุ่่ม� เฟืือยในการดำำ�รงชีวี ิติ อย่า่ ง จริิงจังั ดังั พระราชดำ�ำ รััสว่่า “ความเป็็นอยู่�ที่�ต้้องไม่่ฟุ้�ง้ เฟืือ ต้อ้ งประหยัดั ไปในทางที่่ถ� ูกู ต้อ้ ง” ปฏิิบัตั ิิได้้ ด้ว้ ยวิิธีีจดบันั ทึึกหรืือทำำ�บััญชีีครััวเรือื น 2. ยึดึ ถือื การประกอบอาชีพี ด้ว้ ยความถูกู ต้อ้ ง สุจุ ริติ แม้จ้ ะตกอยู่�ในภาวะขาดแคลน ในการดำำ�รงชีพี ก็็ตาม ดังั พระราชดำ�ำ รัสั ที่่ว� ่่า “ความเจริญิ ของคนทั้้ง� หลายย่อ่ มเกิดิ มาจากการประพฤติิ ชอบและการหาเลี้ย� งชีพี ของตนเป็น็ หลัักสำำ�คััญ” 3. ละเลิกิ การแก่ง่ แย่ง่ ประโยชน์์ และแข่ง่ ขันั กันั ในทางการค้า้ ขายประกอบอาชีพี แบบต่อ่ สู้� กัันอย่า่ งรุนุ แรงดัังอดีีต ซึ่่�งมีีพระราชดำำ�รัสั เรื่�องนี้้�ว่า่ “ความสุุขความเจริญิ อัันแท้้จริิงนั้้�น หมายถึึง ความ สุขุ ความเจริิญที่่บ� ุุคคลแสวงหามาได้้ด้้วยความเป็็นธรรมทั้้�งในเจตนา และการกระทำำ� ไม่่ใช่่ได้้มาด้้วย ความบัังเอิญิ หรือื ด้้วยการแก่ง่ แย่ง่ เบีียดบัังมาจากผู้�อื่�น” 4. ใฝ่่หาความรู้้� ไม่่หยุุดนิ่่�งที่่�จะหาทางให้้ชีีวิิตหลุุดพ้้นจากความทุุกข์์ยากครั้�งนี้้� โดยต้้อง ขวนขวายใฝ่่หาความรู้�ให้้เกิิดมีีรายได้้เพิ่่�มพููนขึ้�นจนถึึงขั้�นพอเพีียงเป็็นเป้้าหมายสำ�ำ คััญ พระราชดำ�ำ รััส ตอนหนึ่่ง� ที่่ใ� ห้ค้ วามชัดั เจนว่า่ “การที่่ต� ้อ้ งการให้ท้ ุกุ คนพยายามที่่จ� ะหาความรู้� และสร้า้ งตนเองให้ม้ั่น� คง นี้้เ� พื่่อ� ตนเอง เพื่่อ� ที่่จ� ะให้ต้ ัวั เองมีคี วามเป็น็ อยู่�ที่ก� ้า้ วหน้า้ ที่่ม� ีคี วามสุขุ พอมีพี อกินิ เป็น็ ขั้น� หนึ่่ง� และขั้น� ต่อ่ ไป ก็็คืือ ให้ม้ ีีเกียี รติิว่า่ ยืืนได้ด้ ้้วยตัวั เอง” 5. ปฏิบิ ัตั ิติ นในแนวทางที่ด่� ีี ลดละสิ่ง� ยั่ว� กิเิ ลสให้ห้ มดสิ้้น� ไป ทั้้ง� นี้้ด� ้ว้ ยสังั คมไทยที่่ล� ่ม่ สลายลง ในครั้ง� นี้้� เพราะยังั มีบี ุคุ คลจำ�ำ นวนมิใิ ช่น่ ้อ้ ยที่่ด� ำ�ำ เนินิ การโดยปราศจากละอายต่อ่ แผ่น่ ดินิ พระบาทสมเด็จ็ พระมหาภูมู ิพิ ลอดุลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิติ ร ได้พ้ ระราชทานพระบรมราโชวาทว่า่ “พยายามไม่ก่ ่อ่ ความชั่ว� ให้เ้ ป็น็ เครื่อ� งทำ�ำ ลายตัวั ทำ�ำ ลายผู้�อื่น� พยายามลด พยายามละความชั่ว� ที่่ต� ัวั เองมีอี ยู่� พยายามก่อ่ ความดีีให้แ้ ก่่ตััวอยู่�เสมอ พยายามรัักษา และเพิ่่ม� พููนความดีีที่่�มีีอยู่�นั้�นให้ง้ อกงามสมบูรู ณ์์ขึ้น� ” ทรงย้ำ��ำ เน้น้ ว่่าคำ�ำ สำำ�คััญที่่�สุุด คือื คำำ�ว่่า “พอ” ต้อ้ งสร้้างความพอที่่�สมเหตุสุ มผลให้้กับั ตัวั เองให้ไ้ ด้้และเราก็จ็ ะ พบกัับความสุุข สืืบสานศาสตร์์พระราชา พึ่่� งพาเศรษฐกิจิ พอเพีี ยง 35 ประยุกุ ต์์สู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

หลัักปรััชญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียง สามารถนำ�ำ มาเป็น็ แนวทางในการประกอบอาชีีพ ได้้ทุุกอาชีพี เช่น่ อาชีพี เกษตรกรรม อาชีพี ธุรุ กิิจ ฯลฯ “เศรษฐกิิจพอเพียี งจริิง ๆ คืือหลัักการดำ�ำ เนิิน ชีวี ิติ ที่่จ� ริงิ แท้ท้ ี่่ส� ุดุ กรอบแนวคิดิ ของหลักั ปรัชั ญามุ่�งเน้น้ ความมั่ น� คงและความยั่ง� ยืนื ของการพัฒั นา อันั มีีคุณุ ลัักษณะที่่�สำำ�คัญั คือื สามารถประยุุกต์์ใช้้ในทุกุ ระดับั ตลอดจนให้้ความสำ�ำ คัญั กัับคำ�ำ ว่า่ ความพอ เพียี ง ที่่ป� ระกอบด้้วย ความพอประมาณ ความมีีเหตุุมีีผล มีภี ููมิคิุ้�มกันั ที่่�ดีใี นตััว ภายใต้้เงื่อ� นไขของการ ตัดั สินิ ใจและการดำ�ำ เนินิ กิจิ กรรมที่่ต� ้อ้ งอาศัยั เงื่อ� นไขความรู้�และเงื่อ� นไขคุณุ ธรรม” หรือื ที่่เ� รียี กว่า่ 3 ห่ว่ ง และ 2 เงื่�อนไข ดัังนี้้� ความพอประมาณ ได้้แก่่ เรีียบง่่าย ประหยััด การทำำ�อะไรที่่�พอเหมาะพอควร สมดุุลกัับ อัตั ภาพ ศักั ยภาพของตนและสภาวะแวดล้อ้ ม ตามความสามารถของแต่ล่ ะคน พอประมาณกับั ภูมู ิสิ ังั คม สิ่ง� แวดล้อ้ ม สถานการณ์์ การทำ�ำ งานทุกุ อย่า่ งต้อ้ งเรียี บง่า่ ย ประหยััด อย่า่ ทำ�ำ งานให้ยุ้่�ง ทำ�ำ ให้ง้ ่า่ ยต่อ่ การ เข้า้ ใจ มีกี ำำ�หนดการทำ�ำ งานตามลำ�ำ ดับั ขั้น� ตอน และมีกี ารปฏิบิ ัตั ิชิ ัดั เจน เช่น่ การพัฒั นาคุณุ ภาพการศึกึ ษา ต้้องรู้�ว่านัักศึึกษาต้้องการอะไร ผู้้�ใช้้บััณฑิิตต้้องการอะไร เพราะทุุกกิิจกรรม ทุุกงานที่่ท� ำ�ำ มีีต้้นทุุนอย่่า ทำำ�งานทิ้้ง� ๆ ขว้้าง ๆ การทำำ�งานต้้องมีีประโยชน์ ์ มีผี ลผลิิตที่่เ� กิดิ ขึ้้น� ความมีีเหตุผุ ล คืือ การคิิด ฟังั ปฏิิบััติิ การทำ�ำ งานต้อ้ งใช้้หลัักความรู้�ในการทำ�ำ งาน วางแผน งานต้อ้ งระมััดระวังั ต้อ้ งใช้ห้ ลัักวิิชาการช่่วยสนับั สนุนุ อย่า่ ใช้ค้ วามรู้้�สึกและอารมณ์์ในการทำ�ำ งาน ทุุก คนมีศี ัักยภาพในการทำ�ำ งาน การพัฒั นาตัวั เองต้อ้ งเกิิดขึ้้น� จากภายในตัวั เองของแต่่ละคน จึึงต้อ้ งแสดง ศักั ยภาพออกมาให้้ได้้ 36 สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง ประยุกุ ต์์สู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

มีีระบบภููมิิคุ้้�มกัันในตััวที่�่ดีี คืือ ต้้องมีีแผนกลยุุทธ์์ เช่่น เป็็นอาจารย์์ต้้องมีีแผนการสอน องค์ก์ รต้อ้ งมีแี ผนกลยุทุ ธ์์ เป็น็ ต้น้ การทำำ�งานต้อ้ งให้เ้ กิดิ ประโยชน์ส์ ูงู สุดุ ต้อ้ งมองภาพรวม ทุกุ คนมีสี ่ว่ น ร่่วม คืือการประสานงาน และการบููรณาการปรัับวิิธีีการทำำ�งาน หน่่วยงานองค์์กรต้้องมีีธรรมาภิิบาล เพื่่�อเป็น็ การสร้า้ งภููมิคิุ้�มกันั ภายในตัวั มีีความรู้้� การเรีียนรู้�เป็็นอีีกปััจจััยหนึ่่�งที่่�ทุุกคนมัักจะมองข้้ามไป เมื่ �อคิิดว่่าตนเองมีีความรู้� เพียี งพอแล้้ว แต่่ในความเป็็นจริิงแล้้ว ทุุกอาชีีพย่อ่ มต้้องมีกี ารเรียี นรู้�อย่า่ งต่อ่ เนื่่�อง เพื่่อ� เพิ่่�มพููนทักั ษะ เพื่่อ� แสวงหาความรู้�ใหม่่ ความรอบรู้�เกี่ย� วกัับวิชิ าการต่่าง ๆ ที่่�เกี่ย� วข้้องอย่่างรอบด้้าน ความรอบคอบ ที่่�จะนำำ�ความรู้�เหล่่านั้้�นมาพิิจารณาให้้เชื่�อมโยงกััน เพื่่�อประกอบการวางแผน และความระมััดระวัังใน ขั้�นปฏิิบััติิ หรืือแม้้แต่่ให้้ตนเองมีีความตระหนัักที่่�จะลัับความรู้้�ของตนให้้แหลมคมอยู่�เสมอ เพื่่�อความ ก้้าวหน้า้ ในหน้้าที่่ก� ารงาน สืืบสานศาสตร์์พระราชา พึ่่� งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง 37 ประยุกุ ต์์สู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

มีีคุณุ ธรรม การประกอบอาชีพี ต้อ้ งสััมพัันธ์์เกี่ย� วข้้องกับั บุคุ คล สังั คมและสิ่�งแวดล้้อมอย่่าง หลีีกเลี่�ยงไม่่ได้้ เพื่่�อให้้การประกอบอาชีีพประสบผลสำำ�เร็็จตามเป้้าหมาย ได้้รัับการสนัับสนุุนจาก ผู้�เกี่�ยวข้อ้ ง ผู้้�ร่ว่ มงาน และลููกค้้า ผู้้�ประกอบอาชีีพต้อ้ งมีคี ุุณธรรม ดัังนี้้� - ความขยันั อดทน คือื ความตั้ ง� ใจเพียี รพยายามทำำ�หน้า้ ที่่ก� ารงาน การประกอบอาชีพี อย่า่ ง ต่่อเนื่่�อง สม่ำำ��เสมอ ความขยัันต้้องปฏิิบััติิควบคู่่�กัับการใช้้สติิปััญญา แก้้ปััญหาจนงานเกิิดผลสำ�ำ เร็็จ ผู้�ที่ม� ีคี วามขยันั คืือผู้�ที่�ตั้�งใจประกอบอาชีพี อย่่างจริงิ จังั ต่อ่ เนื่่�องในเรื่�องที่่ถ� ููกที่่ค� วร มีคี วามพยายามเป็น็ คนสู้�งาน ไม่ท่ ้้อถอย กล้้าเผชิิญอุปุ สรรค รัักงานที่่ท� ำ�ำ ตั้้�งใจทำำ�หน้า้ ที่่อ� ย่่างจริงิ จังั - ซื่่�อสััตย์์ คืือ การประพฤติิตรง ไม่่เอนเอีียง จริิงใจไม่่มีีเล่่ห์์เหลี่�ยมผู้�ที่�มีีความซื่�อสััตย์์ คืือ ผู้�ที่�ประกอบอาชีีพตรงไปตรงมา ไม่ค่ ดโกง ไม่เ่ อาเปรียี บผู้�บริโิ ภค ไม่่ใช้้วัตั ถุุที่่�เป็น็ อัันตราย และคำำ�นึึงถึึง ผลกระทบกับั สภาพแวดล้้อม - ความอดทน คือื การรักั ษาสภาวะปกติขิ องตนไว้ไ้ ม่่ว่า่ จะกระทบกระทั่่�งปััญหาอุุปสรรคใด ผู้้�มีีความอดทน ในการประกอบอาชีีพ นอกจากจะอาศััยปััญญาแล้้ว ล้้วนต้้องอาศััย ขัันติิ หรืือ ความอดทนในการต่่อสู้�แก้ไ้ ขปััญหาต่่างให้้งานอาชีพี บรรลุุความสำ�ำ เร็็จด้้วยกัันทั้้ง� สิ้�น - การแบ่่งปััน/การให้้ คืือ การแบ่่งปัันสิ่ �งที่่�เรามีี หรืือสิ่ �งที่่�เราสามารถให้้แก่่ผู้�อื่�นได้้และ เป็น็ ประโยชน์แ์ ก่ผู่้�ที่ร� ับั การให้ผู้้�อื่น� ที่่บ� ริสิ ุทุ ธิ์ใ� จไม่ห่ วังั สิ่ง� ตอบแทนจะทำำ�ให้ผู้้�ให้ไ้ ด้ร้ ับั ความสุขุ ที่่เ� ป็น็ ความ ทรงจำ�ำ ที่่ย� าวนาน การประกอบอาชีพี โดยรู้�จักการแบ่ง่ ปันั หรือื ให้ส้ิ่ง� ต่า่ ง ๆ ที่่ส� ามารถให้ไ้ ด้แ้ ก่ล่ ูกู ค้า้ และ ชุมุ ชนของเราย่อ่ มได้ร้ ับั การตอบสนองจากลูกู ค้้าในด้า้ นความเชื่�อถือื 38 สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่่� งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง ประยุกุ ต์์สู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

โครงการประกอบอาชีีพ สามารถนำ�ำ หลัักเศรษฐกิิจพอเพีียงมาใช้้ในการบริิหารจััดการได้้จริิง ดังั จะเห็็นได้ว้ ่า่ เศรษฐกิิจพอเพียี งไม่่ได้ท้ ำ�ำ ให้เ้ ราอยู่�รอดไปวันั ๆ เท่่านั้้�น แต่่จะทำำ�ให้เ้ รามีคี วามสุขุ อย่่าง ยั่ง� ยืนื และยังั พัฒั นาตนเองให้ร้ ่ำำ��รวยขึ้น� ได้ด้ ้ว้ ย ซึ่่ง� เป็น็ การร่ำำ��รวยอย่า่ งยั่ง� ยืนื แบบพอเพียี ง เศรษฐกิจิ พอ เพียี ง คืือ การมีีความพอประมาณ มีีเหตุุมีผี ล และมีีภูมู ิิคุ้�มกันั ในด้า้ นการบริิหารธุรุ กิจิ เราก็ต็ ้อ้ งดูกู ่่อน ว่า่ เป้้าหมายธุรุ กิจิ ของเราคือื อะไร มีีแผนการอย่่างไร ในการดำ�ำ เนินิ ตามแผน โดยที่่ไ� ม่่ใช่จ่ ่า่ ยมากเกินิ ความจำ�ำ เป็น็ แต่อ่ ะไรที่่จ� ำ�ำ เป็น็ เราก็ค็ วรจะจ่า่ ย อะไรที่่ไ� ม่จ่ ำำ�เป็น็ เราต้อ้ งลดรายจ่า่ ยส่ว่ นนั้้น� ลง นี่่ก� ็เ็ ป็น็ การ ใช้้จ่า่ ยเงิินด้้วยความพอประมาณ นอกจากนั้้น� เราก็็ต้้องมีีเหตุุผลด้ว้ ย บริหิ ารธุรุ กิิจอย่า่ งมีเี หตุุผลอะไรที่่จ� ำ�ำ เป็น็ หรืือไม่ ่ จำำ�เป็็นก็็ ต้อ้ งพิจิ ารณาให้ด้ ีี ไม่ใ่ ช่ว่ ่า่ เห็น็ คนอื่น� ทำ�ำ อะไรก็ท็ ำำ�ตาม คนอื่น� โปรโมชั่น� พิเิ ศษอื่น� ๆ ก็ท็ ำำ�ตามคนอื่น� โฆษณา ก็็ทำ�ำ ตาม ซึ่่�งนี่่�เป็็นการใช้้ความรู้้�สึึกนึึกคิิดตััดสิินปััญหา ไม่่ได้้ใช้้เหตุุผลเลย ดัังนั้้�นเราต้้องมีีเหตุุผลด้้วย ในการทำ�ำ อะไรสักั อย่า่ งก็ต็ ้อ้ งพิจิ ารณาให้ล้ ะเอียี ดถี่่ถ� ้ว้ นดูวู ่า่ เหมาะสมกับั ธุรุ กิจิ ของเราหรือื ไม่่ สมควรทำำ� หรือื ไม่่ และถ้า้ ทำำ�เช่น่ นั้้น� แล้ว้ จะเป็็นอย่า่ งไร สืืบสานศาสตร์์พระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง 39 ประยุุกต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

เมื่�อเรามีีความพอประมาณ มีีเหตุุผลแล้้วก็็ต้้องมีีภููมิิคุ้�มกัันด้้วย ธุุรกิิจของเราจะมีีภููมิิคุ้�มกัันที่่� แข็็งแรง จึึงจะอยู่�รอดได้้อย่่างยั่�งยืืนเพราะถ้้าเราไม่่มีีภููมิิคุ้�มกัันในด้้านต่่าง ๆ เวลาเกิิดปััญหาอะไรขึ้�น ธุุรกิจิ ของเราก็็จะอ่่อนแอลง กำำ�ไรลดลง กระแสเงินิ สดลดลง ถ้้าถึงึ ขั้�นร้า้ ยแรงอาจจะทำ�ำ ให้ธ้ ุรุ กิจิ จบลง ไปเลยก็เ็ ป็็นได้้ ตัวั อย่า่ งเช่น่ เรามีแี ผนธุรุ กิิจและทุกุ อย่า่ งเป็็นไปตามแผน แต่่เราก็ย็ ัังเตรีียมแผนสำ�ำ รอง ไว้ด้ ้ว้ ย เผื่อ� เกิดิ ความผิดิ พลาดหรือื บางทีเี ราเห็น็ ว่า่ ธุรุ กิจิ ของเรามีกี ระแสเงินิ สดที่่ไ� หลเวียี นดีี แต่เ่ ราก็ย็ ังั กันั เงินิ บางส่ว่ นไว้้ เผื่อ� เกิดิ ปัญั หาด้า้ นการเงินิ ซึ่ง� เราไม่ไ่ ด้ค้ าดคิดิ ...ดังั ที่่ก� ล่า่ วมาก็เ็ ป็น็ การสร้า้ งภูมู ิคิุ้�มกันั ให้้กับั ธุรุ กิิจของเราได้้เช่่นกััน เศรษฐกิิจพอเพีียงจึึงไม่่ใช่เ่ พียี งแค่ก่ ารปลูกู พืชื เลี้�ยงสััตว์์ หรืือการใช้ช้ ีีวิติ ตามชนบทเท่า่ นั้้น� แต่เ่ ราสามารถนำ�ำ หลักั เศรษฐกิจิ พอเพียี งมาบริหิ ารธุรุ กิจิ เพื่่อ� ให้ธ้ ุรุ กิจิ ของเราอยู่�รอด และเติบิ โตอย่า่ งยั่ง� ยืนื ตลอดไป 40 สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่่� งพาเศรษฐกิจิ พอเพีี ยง ประยุุกต์์สู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

การทำำ�งานจึงึ ต้้องยึึดความพอเพียี ง ประกอบด้ว้ ย ความมีเี หตุผุ ล ความประมาณ และระบบ ภูมู ิิคุ้�มกัันในตัวั ที่่�ดี ี มีีกระบวนการพััฒนาที่่�ยึึดคุณุ ธรรม ความเพีียร ความรอบรู้� ความซื่อ� สััตย์์สุจุ ริิตให้้ เข้้าจิิตใต้้สำำ�นึึก การทำ�ำ งานกัับมนุุษย์์ต้้องใช้้หลัักการ หลัักวิิชาการให้้สอดคล้้องกัับภููมิิสัังคม คืือ ภูมู ิปิ ระเทศและสิ่ง� แวดล้อ้ ม ต้อ้ งปรับั กระบวนการทำ�ำ งานการบริหิ ารจัดั การ ต้อ้ งคำ�ำ นึงึ ถึงึ ผู้้�มีส่ว่ นได้ส้ ่ว่ นเสียี การยอมรัับจากเพื่่�อนร่่วมงานในองค์์กร เพื่่�อขัับเคลื่�อนการทำ�ำ งานให้้ไปสู่่�ความสำำ�เร็็จ เพื่่�อให้้ บรรลุุวัตั ถุุประสงค์์ที่่ก� ำ�ำ หนดไว้้ สืืบสานศาสตร์์พระราชา พึ่่� งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง 41 ประยุกุ ต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

สืบื สานศาสตร์์พระราชา ประยุกุ ต์ส์ ู่่�... โคก หนอง นา โมเดล 42 สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง ประยุกุ ต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่่� งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง 43 ประยุุกต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

บทที่่� 2 เกษตรทฤษฎีีใหม่่ เศรษฐกิจิ พอเพีี ยงกับั อาชีีพเกษตรกรรม อาชีพี เกษตรกรรม ถืือว่่าเป็็นอาชีพี หลักั และเป็น็ อาชีีพสำ�ำ คัญั ของประเทศ ประชากรของไทยไม่่น้อ้ ยกว่า่ ร้อ้ ยละ 60 ยัังประกอบอาชีพี นี้้�อยู่� อาชีพี เกษตรกรรม เกี่ �ยวข้้องกัับการผลิิตและการจััดจำำ�หน่่ายสิินค้้าและบริิการทางด้้านการเกษตร ผลผลิติ ทางการเกษตรนอกจากใช้ใ้ นการบริิโภคแล้ว้ ยัังใช้้เป็น็ วััตถุดุ ิบิ ในการผลิติ ทาง อุตุ สาหกรรมอีกี ด้้วย ได้แ้ ก่่ การทำ�ำ นา การทำ�ำ ไร่่ การทำ�ำ สวน การเลี้�ยงสัตั ว์์ ฯลฯ พระบาทสมเด็จ็ พระมหาภูมู ิิพลอดุุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิิตร ได้้พระราชทาน พระราชดำำ�ริิฯ ให้้เกษตรกรซึ่ง� เป็น็ คนส่ว่ นใหญ่่ของประเทศมีีความแข็ง็ แรงพอก่อ่ น ที่่�จะไปผลิติ เพื่่�อการค้้าหรือื เชิิงพาณิิชย์์ โดยยึึดหลัักการ “ทฤษฎีีใหม่่” 3 ขั้้น� คือื ขั้้น� ที่่� 1 มีคี วามพอเพีียง เลี้้�ยงตัวั เองได้้บนพื้้�นฐาน ของความประหยััดและขจัดั การใช้จ้ ่า่ ย ขั้้�นที่่� 2 รวมพลัังกัันในรูปู กลุ่่�ม เพื่่�อการผลิิต การตลาด การจััดการ รวมทั้้ง� ด้า้ นสวััสดิิการ การศึกึ ษา การพัั ฒนาสัังคม ขั้้น� ที่่� 3 สร้า้ งเครือื ข่า่ ย กลุ่่�มอาชีพี และขยายกิจิ กรรม ทางเศรษฐกิจิ ที่ห่� ลากหลาย โดยประสานความร่่วมมืือ กัับภาคธุุรกิิจ ภาคองค์์กรพัั ฒนาเอกชน และภาค ราชการในด้้านเงิินทุุน การตลาด การผลิิต การจัดั การ และข่่าวสารข้้อมูลู 44 สืืบสานศาสตร์์พระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิจิ พอเพีี ยง ประยุกุ ต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

ทฤษฎีีใหม่่เป็็นแนวพระราชดำ�ำ ริิของพระบาทสมเด็็จพระมหาภููมิิพลอดุุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิติ ร เกี่ย� วกับั การจัดั พื้้น� ที่่�ดินิ เพื่่อ� การอยู่�อาศัยั และมีชี ีีวิติ อย่า่ งยั่ง� ยืนื โดยมีกี ารแบ่ง่ พื้้น� ที่่เ� ป็น็ ส่ว่ น ๆ ได้แ้ ก่ ่ พื้้น� ที่่น� ้ำ�ำ� พื้้น� ที่่ด� ินิ เพื่่อ� เป็น็ ที่่น� าปลูกู ข้า้ ว พื้้น� ที่่ด� ินิ สำำ�หรับั ปลูกู พืชื ไร่น่ านาพันั ธุ์� และที่่ส� ำำ�หรับั อยู่�อาศััย/เลี้�ยงสััตว์์ ในอััตราส่่วน 3 : 3 : 3 : 1 เป็็นหลัักการในการบริิหารจััดการที่่�ดิินและน้ำ��ำ เพื่่อ� การเกษตรในที่่ด� ินิ ขนาดเล็็กให้้เกิดิ ประสิทิ ธิิภาพสููงสุดุ ดังั นี้้� 1. มีีการบริหิ ารและจััดแบ่่งที่่�ดินิ แปลงเล็็ก ออกเป็็นสััดส่่วนที่่ช� ััดเจน เพื่่�อประโยชน์ส์ ููงสุุดของ เกษตร ซึ่่ง� ไม่่เคยมีใี ครคิิดมาก่่อน 2. มีกี ารคำ�ำ นวณโดยหลักั วิชิ าการ เกี่ย� วกับั ปริมิ าณน้ำ�ำ�ที่่จ� ะกักั เก็บ็ ให้พ้ อเพียี ง ต่อ่ การเพาะปลูกู ได้้ตลอดปีี 3. มีีการวางแผนที่่�สมบููรณ์์แบบ สำำ�หรับั เกษตรกรรายย่อ่ ย 3 ขั้้น� ตอน เพื่่อ� ให้พ้ อเพียี งสำ�ำ หรัับ เลี้ย� งตนเองและเพื่่�อเป็น็ รายได้้ สืืบสานศาสตร์์พระราชา พึ่่� งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง 45 ประยุุกต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

สืบื สานศาสตร์์พระราชา ประยุกุ ต์ส์ ู่่�... โคก หนอง นา โมเดล 46 สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง ประยุกุ ต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

ขั้้�นที่่� 1 ทฤษฎีีใหม่ข่ ั้้�นต้้น สถานะพื้้�นฐานของเกษตรกร คืือ มีีพื้้�นที่่�น้้อย ค่่อนข้้าง ยากจน อยู่�ในเขตเกษตรน้ำ�ำ� ฝนเป็น็ หลััก โดยในขั้น� ที่่� 1 นี้้ม� ีีวัตั ถุุประสงค์์ เพื่่อ� สร้า้ งเสถียี รภาพของการผลิติ เสถียี รภาพด้า้ นอาหารประจำ�ำ วันั ความ มั่น� คงของรายได้้ ความมั่น� คงของชีีวิติ และความมั่�นคงของชุมุ ชนชนบท เป็็นเศรษฐกิิจพึ่่�งตนเองมากขึ้ �น มีีการจััดสรรพื้้�นที่่�ทำำ�กิินและที่่�อยู่ �อาศััย ให้แ้ บ่่งพื้้�นที่่� ออกเป็็น 4 ส่่วน ตามอัตั ราส่่วน 30 : 30 : 30 : 10 ซึ่่�งหมาย ถึงึ พื้้น� ที่่�ส่ว่ นที่่ห� นึ่่ง� ประมาณ 30% ให้ข้ ุุดสระเก็บ็ กักั น้ำ��ำ เพื่่อ� ใช้เ้ ก็บ็ กัักน้ำ��ำ ฝนในฤดูฝู นและใช้เ้ สริมิ การปลูกู พืชื ในฤดููแล้ง้ ตลอดจนการเลี้ย� งสัตั ว์น์ ้ำำ�� และพืืชน้ำำ�� ต่่าง ๆ (สามารถเลี้ย� งปลา ปลูกู พืชื น้ำ�ำ� เช่่น ผักั บุ้�ง ผัักกะเฉดฯ ได้้ด้้วย) พื้้น� ที่่�ส่่วนที่่ส� องประมาณ 30% ให้ป้ ลูกู ข้้าวในฤดููฝน เพื่่�อใช้้เป็น็ อาหารประจำำ�วัันในครััวเรืือนให้้เพีียงพอตลอดปีี เพื่่�อตััดค่่าใช้้จ่่ายและ สามารถพึ่่�งตนเองได้้ พื้้�นที่่�ส่่วนที่่�สามประมาณ 30% ให้้ปลููกไม้้ผล ไม้้ยืืนต้้น พืืชผััก พืืชไร่่ พืืชสมุุนไพร ฯลฯ เพื่่�อใช้้เป็็นอาหารประจำำ�วััน หากเหลือื บริโิ ภคก็น็ ำ�ำ ไปจำำ�หน่า่ ย และพื้้น� ที่่ส� ่ว่ นที่่ส�ี่ป� ระมาณ 10% ใช้เ้ ป็น็ ที่่�อยู่�อาศััย เลี้�ยงสััตว์์ และโรงเรือื นอื่�น ๆ (ถนน คันั ดินิ กองฟาง ลานตาก กองปุ๋๋ย� หมักั โรงเรือื น โรงเพาะเห็ด็ คอกสัตั ว์์ ไม้ด้ อกไม้ป้ ระดับั พืชื ผักั สวน ครัวั หลัังบ้า้ น เป็็นต้้น) ทฤษฎีใี หม่ข่ ั้้น� ก้า้ วหน้า้ เมื่ อ� เกษตรกรเข้า้ ใจในหลักั การและได้้ ลงมืือปฏิิบััติิตามขั้ �นที่่�หนึ่่�งในที่่�ดิินของตนเป็็นระยะเวลาพอสมควรจะได้้ ผลแล้้ว เกษตรกรก็็จะพััฒนาตนเองจากขั้�น “พออยู่�พอกิิน” ไปสู่่�ขั้้�น “พอมีีอัันจะกิิน” เพื่่�อให้้มีีผลสมบููรณ์์ยิ่�งขึ้�น จึึงควรที่่�จะต้้องดำำ�เนิินการ ตามขั้น� ที่่ส� องและขั้�นที่่ส� ามต่อ่ ไปตามลำ�ำ ดับั (มูลู นิิธิชิ ััยพัฒั นา, 2542) สืืบสานศาสตร์์พระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิจิ พอเพีี ยง 47 ประยุกุ ต์์สู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

สืบื สานศาสตร์์พระราชา ประยุกุ ต์ส์ ู่่�... โคก หนอง นา โมเดล 48 สืืบสานศาสตร์พ์ ระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง ประยุกุ ต์ส์ ู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”

ขั้้น� ที่�่ 2 ทฤษฎีีใหม่่ขั้้�นกลาง เมื่ �อเกษตรกรเข้้าใจในหลัักการและได้้ปฏิิบััติิในที่่�ดิินของตนจน ได้ผ้ ลแล้ว้ ก็ต็ ้อ้ งเริ่ม� ขั้น� ที่่ส� อง คือื ให้เ้ กษตรกรรวมพลังั กันั ในรูปู กลุ่�ม หรือื สหกรณ์ร์ ่ว่ มแรง ร่ว่ มใจกันั ดำำ�เนินิ การในด้้าน (1) การผลิติ เกษตรกรจะต้อ้ งร่่วมมืือในการผลิติ โดยเริ่�มตั้�งแต่่ ขั้�นเตรีียมดิิน การหาพัันธุ์์�พืชื ปุ๋๋�ย การหาน้ำ�ำ� และอื่น� ๆ เพื่่อ� การเพาะปลููก (2) การตลาด เมื่อ� มีีผลผลิิตแล้ว้ จะต้อ้ งเตรีียมการต่่าง ๆ เพื่่อ� การขายผลผลิติ ให้ไ้ ด้ป้ ระโยชน์ส์ ูงู สุดุ เช่น่ การเตรียี มลานตากข้า้ วร่ว่ มกันั การจัดั หายุ้�งรวบรวมข้า้ ว เตรียี มหาเครื่อ� งสีขี ้า้ ว ตลอดจนการรวมกันั ขาย ผลผลิิตให้้ได้้ราคาดีี และลดค่่าใช้จ้ ่่ายลงด้้วย (3) ความเป็น็ อยู่� ในขณะเดียี วกันั เกษตรกรต้อ้ งมีคี วามเป็น็ อยู่�ที่� ดีพี อสมควร โดยมีปี ัจั จัยั พื้้น� ฐานในการดำ�ำ รงชีวี ิติ เช่น่ อาหารการกินิ ต่า่ ง ๆ กะปิิ น้ำ��ำ ปลา เสื้�อผ้้า ที่่พ� อเพียี ง (4) สวััสดิิการ แต่่ละชุุมชนควรมีีสวััสดิิการและบริิการที่่�จำ�ำ เป็็น เช่่น มีสี ถานีีอนามัยั เมื่�อยามป่่วยไข้้ หรืือมีกี องทุนุ ไว้้ให้ก้ ู้้�ยืมื เพื่่อ� ประโยชน์์ ในกิจิ กรรมต่า่ ง ๆ (5) การศึกึ ษา มีโี รงเรียี นและชุมุ ชนมีบี ทบาทในการส่ง่ เสริมิ การ ศึึกษา เช่่น มีกี องทุุนเพื่่อ� การศึึกษาเล่า่ เรีียนให้แ้ ก่่เยาวชนของชุุมชนเอง (6) สัังคมและศาสนา ชุุมชนควรเป็็นศููนย์์กลางในการพััฒนา สังั คมและจิติ ใจ โดยมีศี าสนาเป็น็ ที่่�ยึดึ เหนี่่ย� ว สืืบสานศาสตร์์พระราชา พึ่�่ งพาเศรษฐกิิจพอเพีี ยง 49 ประยุุกต์์สู่่� “โคก หนอง นา โมเดล”