ทักษะการขยายอาชีพ อช31002

44 เรือ่ งท่ี 1 การวิเคราะหทาํ ความเขาใจและรูจักตัวตนทแ่ี ทจ ริง ลกั ษณะบงช้คี วามสําเรจ็ ของการเรียนรู 1. รจู กั และจําแนกองคประกอบตวั ตนที่แทจ รงิ ของตนเองได 2. บอกหนาทอ่ี งคประกอบของตัวตนได แผนปฏบิ ตั ิการเรยี นรู ลักษณะบง ชีค้ วามสาํ เรจ็ กจิ กรรม การวดั ผล ประเมินผล ส่ือการเรยี นรู ของการเรยี นรู 1. รจู ักและจําแนก เรยี นรูดว ยตนเอง ความเขา ใจองคประกอบ เอกสารหมายเลข 9 องคประกอบตวั ตน 1. ใหผเู รียนศกึ ษาเอกสาร รวมในตวั ตนของเรา ใบความรเู รือ่ งตัวตนที่ ที่แทจ ริงของตนเองได ใบความรู เรื่องตัวตนที่แทจริง แทจ รงิ ของตนเอง ของตนเองใหเ ขาใจ 2. บอกหนา ทีอ่ งคประกอบ 2. ใหผ เู รียนวเิ คราะห บอกหนาที่และ ตัวตนของตนเองได ความเขาใจตวั ตน ตามเอกสาร ปรากฏการณค วามคิดตอ ใบความรอู ยางเครงครดั องคประกอบตวั ตนที่ 3. ประเมนิ ตนเองวา ความรทู ี่เกดิ แทจ ริงของตนเองได จากใจของตนเองเปนจรงิ หรอื ไม

เอกสารหมายเลข 10 : ใบความรู เรอื่ ง ตวั ตนทีแ่ ทจ ริงของตนเอง 45 กรอบแนวคิด 2 ตัวตนของเราประกอบดวย กายและใจ 3 ความรูส ึก 1 รูปกาย ใจ ความจาํ ได หมายรู การคดิ ปรงุ แตง 4 การรบั รู 5 โครงสรา งของตัวตนทแี่ ทจรงิ มีการทาํ งานท่ีสอดประสานกันท้ังทางบวกและทางลบท่ี ทําใหคนเรามีความแตกตางกัน คนท่ีประสบความสําเร็จมักจะเปนบุคคลท่ีมีความสามารถควบคุมกาย และใจใหอ ยูก ับสมมติคานิยมของสังคมชุมชนได ผูท่ีไมสามารถควบคุมไดมักจะเปนบุคคลท่ีตกอยูใน สภาพคลอยตามความอยากของกายและใจ พึ่งพาตนเองไดจากความคิดดังกลาวอาจสรุปไดวา องคป ระกอบทั้ง 5 ประการนี้ สามารถพัฒนายกระดบั คณุ คาขึน้ ไดด วยตนเองดวยการเรียนรูทําความรูจัก และรูเทาทันตลอดเวลา รปู กาย เปน องคประกอบของอวัยวะตาง ๆ ท้ังภายนอกและภายใน ทําหนาท่ีสอดประสานกัน พรอ มทาํ งานตามที่ใจสงั่ การ โดยคณุ ภาพของการกระทําเปนตวั บง ช้สี มรรถภาพทางใจ ความรสู กึ เปน องคป ระกอบแรกของใจท่ีจะตอบสนองออกมาเปนความรูสกึ พอใจ ความรูสกึ เฉย ๆ และความรสู ึกไมพ อใจตอสภาวะแวดลอ มทเ่ี ปนอยู ชอบ – สุข – พึงพอใจ ความรสู ึก เฉย ๆ ไมช อบ – ทกุ ข – โกรธ

46 ความจําไดหมายรู เปนองคประกอบของใจที่ทําหนาท่ีจดจําหรือลืมความรูสึกตาง ๆ ที่กระทบเขามาทั้ง ทางบวกและทางลบ ชอบ – สขุ – พึงพอใจ จําได หมายรู จาํ ได ไมชอบ – ทุกข – โกรธ จาํ ไมไ ด การคิดปรุงแตง เปน องคประกอบของใจ ทําหนา ท่คี ิดปรุงแตงสรางสรรคอ อกมาเปน ทางบวกหรือทางลบ ปรงุ แตงเชิงบวก คิดปรงุ แตง ปรุงแตงเชิงลบ การรบั รู เปนองคประกอบสุดทายที่ทําหนาที่รับรูจากการเห็น การไดยิน การไดกลิ่น การรูรส และการสัมผัส การเหน็ การรับรู การไดยิน การไดกลิ่น การรูร ส การสมั ผสั ปฏิบัตกิ ารวเิ คราะหทาํ ความเขา ใจตัวตน จากความเขาใจในองคประกอบของตัวตนท่ีแทจริง เปนความเขาใจแบบรูจําได แต ความรู ความเขาใจตองเกดิ จากภายในตัวตนที่แทจ รงิ ของเราดวยตนเอง โดยมีขั้นตอนดังนี้ 1. องคประกอบทีเ่ ราจะเรยี นรตู นแบบดา นการนกึ คิดตรึกตรองจากตวั เราเอง คอื 1.1 ความรูสกึ 1.2 การจาํ ได หมายรู 1.3 การคิดปรุงแตง 1.4 การรับรู 2. การเตรยี มการ ควรใชส ถานท่ีสงบ สภาพอากาศสิ่งแวดลอ มสบาย ๆ มสี ่งิ รบกวนนอย 3. วิธกี าร

47 3.1 ความรสู กึ ใหผ ูเรยี นมองสภาพแวดลอม (กลมุ คน ตน ไม ทศั นียภาพ) เมื่อสายตา กระทบส่งิ สนใจใจเราจะเกิดความรสู ึกชอบ – ไมชอบ หรอื เปน ความสขุ – ความทุกข หรอื พงึ พอใจ – โกรธ หรอื วา เฉย ๆ ใชห รอื ไม ทําหลาย ๆ กรณี ใจเรามคี ําตอบใหเ ราวา ส่ิงกระทบนร้ี ูสกึ อยา งไร เชน รูสึกชอบ พอใจ จากนนั้ กเ็ ปรยี บเทยี บไปฟงเสยี งตาง ๆ ทจ่ี ะเกดิ ขึน้ วา มคี วามรูสกึ เชน เดียวกับการมองหรอื ไม 3.2 การจาํ ได หมายรู ใหผูเรียนนึกถึง บุคคล เหตุการณที่เราพึงพอใจ หรือไมพอใจ เราจะนึกเหน็ เปนภาพในใจ ปรากฏการณน ้นั เปน สงิ่ ที่เรามคี วามจาํ ไดห มายรู 3.3 การคดิ ปรงุ แตง ใหผเู รยี นมองหรอื ฟง เสียง บคุ คล สถานท่ี สิง่ แวดลอมตาง ๆ จะ เกดิ ความรูส กึ จากนั้นปรงุ แตงตอไปวา สงิ่ ท่ีคดิ นน้ั จะเปน ทางบวกหรือทางลบ ปรากฏการณน้จี ะเปนการ นําส่ิงท่ีรับรูมาประมวลกับประสบการณเดิม ผลการปรุงแตงมักจะอาศัยความจําไดหมายรูของ ประสบการณเดิม 3.4 การรับรู ใหผูเรียนสังเกต การมอง การฟงของตนเอง จะเปนกระบวนการ ตอ เนอื่ ง ตารบั รูภาพ การจําไดหมายรจู ะประมวลใหใ จบอกตนเองวา คอื อะไร 4. สรุปปรากฏการณของตนเอง ทําเปน เชนนี้หรือไม 4.1 รูจ ักเขาใจอยางกระจา งเกีย่ วกบั องคประกอบทางใจของตวั เราเอง 4.2 องคประกอบทางใจสามารถฝก ใหตอบสนองออกมาทางบวก หรือทางลบได โดย ใชกรณศี ึกษาทเี่ ปน จริงในสภาวะแวดลอ มของเราเปนเครือ่ งมือในการเรียนรู 4.3 ถาใจเราตอบสนองออกมาเชิงบวกมาก ๆ เราสามารถพัฒนาตนเองอยูกับอาชีพ สังคม ส่ิงแวดลอมตา ง ๆ ไดอยา งย่งั ยืน กิจกรรมที่ 7 ใหผ เู รียนวิเคราะหค วามเขา ใจ ตวั ตนตามเอกสารใบความรูและประเมินตนเองวาความรูท่ีเกิดจากใจ ของตนเองเปนจริงหรอื ไม

48 เรือ่ งท่ี 2 การพัฒนาทักษะการขยายอาชีพใหเปนลกั ษณะนสิ ยั ลักษณะบงชคี้ วามสําเรจ็ ของการเรียนรู 1. สามารถพฒั นาใชชอ งทางการรบั รู และกระบวนการตอบสนองการรบั รูได 2. สามารถพัฒนาทักษะการขยายอาชพี และอืน่ ๆ ที่มคี ณุ คาใหเ ปนลักษณะนิสยั ได แผนปฏิบัติการเรยี นรู ลกั ษณะบง ช้คี วามสาํ เรจ็ กิจกรรม การวดั ผล ประเมินผล ส่ือการเรยี นรู ของการเรยี นรู 1. สามารถพฒั นาใชช อ ง ใหผ เู รยี นศกึ ษาทําความเขา ใจ - ชอ งทางการรับรูทาง เอกสารหมายเลข 10 ทางการรับรูและ เก่ยี วกบั ชอ งทางการรับรู และ ตาและหู ใบความรูเรือ่ งการ กระบวนการ กระบวนการตอบสนองการรับรู - กระบวนการตอบสนอง พฒั นาทกั ษะการขยาย ตอบสนองการรับรูได จากเอกสารใบความรู การรับรู อาชพี ใหเ ปนลักษณะ นิสยั 2. สามารถพฒั นาทกั ษะ 1. ใหผ ูเรียนทําความเขา ใจระบบ การขยายอาชีพและ การพฒั นาส่ือการรบั รทู ่ีมี อื่น ๆ ทม่ี คี ุณคาใหเ ปน คุณคาใหเปนลักษณะนิสัย ลักษณะนสิ ยั ได 2. ปฏิบตั ิการวิเคราะหแ ละพัฒนา - ผลการวเิ คราะหแ ละ ทักษะการขยายอาชีพใหเปน พฒั นาทกั ษะการขยาย ลักษณะนสิ ัย อาชพี ใหเ ปน ลักษณะ นิสัย

49 เอกสารหมายเลข 11 : ใบความรู เรอื่ ง การพฒั นาทกั ษะการขยายอาชีพใหเ ปนลักษณะนสิ ัย ความคิดรวบยอด การสรางลักษณะนิสยั ใหกับตนเอง เปดชองทางการรบั รู ตวั ตน ใชก ระบวนการ ตอบสนองการรบั รู - ความรทู กั ษะ ตา – รเู ห็น ขอมลู สมอง เกดิ พอใจเหน็ คุณคา - ประมวลผล ในอาชีพ หู – รูฟง ความรูสกึ เฉย ๆ ตัดสินใจ - สงิ่ มคี ณุ คาตอชีวิต จมูก – รูกลิ่น ไมช อบ - ทาํ จนมคี วาม จําได ชํานาญยึดติด หมายรู จําได เปน ลกั ษณะนสิ ยั ไมจาํ ปาก – รรู ส นึกคิด คดิ สรา งสรรคเชิงบวก กาย – รสู ัมผสั ปรงุ แตง คิดเชงิ ลบ จากแผนภูมิ บอกภาพคิดรวบยอดไดวา การสรางลักษณะนิสัยใหเกิดในตนเอง ตองเริ่มตนที่ ปจจยั นําเขา คอื ความรูทกั ษะในอาชพี หรือส่งิ ที่มีคุณคาตอชีวิต จากนั้นกระบวนการสรางลักษณะนิสัย จะเรม่ิ ตนที่ตวั ตนของเราตอ งเปดชองทางการเรียนรู ไดแก การมอง การรับฟง การรูกล่ิน การรูรส และ การรสู ัมผสั ชองทางเหลานี้จะทําใหเราไดขอมูล ขอมูลเหลานี้จะถูกนําเขามาสูกระบวนการตอบสนอง การรบั รูท ่เี ร่มิ ตนจากสมองรับขอมูลเขามาสูองคประกอบดานความรูสึกจะรับรูและแสดงออกในความ พอใจ (เฉย ๆ หรือไมพ อใจ กจ็ ะหลดุ ออกไป) สงตอ ไปยงั องคประกอบดานการจําได หมายรู จะประมวลวา มคี วามจําอะไรทเี่ กี่ยวของจะตอบสนองแสดงออกจําไดเ หน็ ความสําคัญ (จําไมได สาระที่เขามาก็จะหยุดลง หรือหลุดออกไป) แลวสงตอไปยังองคประกอบดานนึกคิดปรุงแตง จะประมวลคิดสรางสรรค เปน สงิ่ ใหมห รือแนวทางการทาํ งาน ดงั นั้น ถาเราไดย อ นกลบั มาเรม่ิ ตนใหมอีกครั้ง เราจะพบวากระบวนการ ตอบสนองการรบั รู จะทาํ งานอยางรวดเร็ว ถา ทําซํ้าอีก อตั ราความเร็ว ในการตอบสนองจะรวดเรว็ ขึน้ โดย ลาํ ดับจนตวั ตนติดยึด ถา จะทาํ อะไรเก่ียวกบั เรือ่ งนจ้ี ะตอบสนองอยา งเปนอัตโนมัติหรอื เปน ลกั ษณะนสิ ยั

50 วธิ ีการสรางลักษณะนสิ ัย ตอบสนองการเรียนรู เปด ชอ งทางการเรยี นรู บนฐานทม่ี อี คตนิ อ ยทส่ี ุด อยา งมวี จิ ารณญาณ 1. ตารูเ ห็น มองวเิ คราะห 1. ความรูสกึ 2. จาํ ได หมายรู 3. คิดปรุงแตง - ดํารงงานอาชพี วิเคราะหใหเ ห็นโครงสรา ง เม่อื รบั รแู ลว จาํ สง่ิ ท่รี ูส ึกชอบ สิง่ ท่รี เู หน็ รบั วา ขยายให โครงสรา งหลกั และ เกดิ ความรูสกึ ไมชอบเกย่ี วขอ งกบั มคี วามสาํ คัญ ความม่ันคง ความสมั พันธเชอ่ื มโยง ชอบ ไมช อบ อะไร อยา งไร จงึ สรางสรรค - ดํารงสงั คม ไปยงั องคป ระกอบตาง ๆ บนฐานของใจ สําคญั แคไ หน ใหคณุ คาสูงขึน้ อยางสันติสขุ สรุปเปนความรู ทม่ี อี คตนิ อ ยที่สุด 2. หูฟง ฟงอยา งจบั ประเดน็ เช่อื มโยง ความสัมพันธ ระหวา งประเดน็ สรปุ เปน ความรู จากแผนภูมิ จะพบวา เครอื่ งมือสําคญั ของการสรา งลกั ษณะนิสัย คือ (1) ความมวี จิ ารณญาณ และ (2) การควบคมุ อคติภายในตนเองใหล ดนอ ยท่ีสดุ จึงเปน ตวั ผันแปรตอการสรางลักษณะนิสยั 1. การเปดชองทางการเรียนรู โดยผา นทางดวงตา หูฟง จมูกรกู ลน่ิ ล้นิ รูรส กายรูสัมผัส ตวั เราจะตองรวบรวม สบื คนขอมูลใหล ะเอียดรอบคอบอยางมีวิจารณญาณ โดยเฉพาะสิ่งรับรูที่เปนทาง ธรรม คอื การรับรส การรับกลนิ่ และการรับสัมผสั จะตอ งแยกคุณลกั ษณะท่ีโดดเดน และคุณลักษณะรอง และผลกระทบใหช ดั เจน ตัวอยาง การชิมน้ําทับทมิ เปนรปู ธรรมและนามธรรม 1. รูปธรรม สขี องนํ้าทับทมิ สแี ดงสดใส กระทบกบั ความรสู ึกรา เริง 2. นามธรรม (1) รสฝาด ทาํ หนาเปร้ียวตามมาและอมหวานในตวั ใหค วามรูสกึ ม่ันคง (2) กลนิ่ นําออกมาตอนแรกเปน กลน่ิ ของดอกการเวก หอมสดใส เม่อื ลมหายใจ สะทอ นกลบั มาเปน กล่นิ ออ นโยนคลายดอกกุหลาบ ทาํ ใหจิตใจ สดช่ืนและ อบอุน ตวั อยา ง การรับรใู นการชิมนํ้าทบั ทิม เปน การรายงานขอ มลู อยางมวี ิจารณญาณใหความละเอียด เพียงพอตอ การตอบสนองท่มี ีความเทยี่ งตรงตอไปได

51 2. การตอบสนองการรับรู เม่อื ขอมูลจากการรบั รูผ านเขา มาทางสมอง กระบวนการตอบสนองจะทาํ งานทันที โดย 1. ความรูสึก เมื่อขอ มูลเขา มากระทบความรูส กึ จะตอบสนองออกมาวา พอใจ หรอื ไมพอใจ 2. ความจําได หมายรู เมอื่ ขอมูลเขา มาพรอม ๆ กัน องคป ระกอบความจําจะตอบสนองประมวลวา ขอ มลู ใหมเขา มามคี วามเกยี่ วขอ งกบั ขอมูลเกา อะไรบาง 3. การคิด ปรงุ แตง เมือ่ ขอ มูลเขา มาผานขนั้ ตอนความรสู กึ และความจาํ ผลตอบสนองจะกระทบ กบั การคดิ ปรุงแตง ในอนั ทจี่ ะปรุงแตงในทางสรา งสรรคห รือในทางกลบั กนั กระบวนการตอบสนองการรับรดู ังกลา วจะตองเปนกระบวนการที่มีอคตินอยที่สุดหรือไมมีเลย การทําใหอ คตมิ ีนอ ยหรือไมม ีนนั้ สามารถทาํ ไดดว ยการวางจิตใจใหสงบลง คิดไตรตรองอยูกับ กระบวนการตอบสนองการรับรูเพียงอยางเดียว จะเกิดสมาธิใหเราดําเนินการคิดท้ัง 3 องคประกอบไดอ ยา งเท่ยี งตรงมากขนึ้ โดยลาํ ดับ จงึ อาจสรปุ การใชทักษะขยายอาชพี ใหเ ปนลกั ษณะนิสยั ไดด งั น้ี เปด ชองทางการรับรูดา น การอา น ศกึ ษา ความรู ทกั ษะการขยายอาชีพ ปฏิบตั ิการวเิ คราะห เรม่ิ ตนนกึ คดิ ในใจ กระบวนการตอบสนองการรบั รูจะเรม่ิ ระบบทกั ษะการขยาย วิเคราะหระบบอยาง ไปพรอม ๆ กบั การวเิ คราะหร ะบบอาชพี อาชพี อยางมี เปน ขัน้ เปนตอน วจิ ารณญาณ ดว ยการ - องคป ระกอบดานความรสู กึ จะเกดิ นกึ รู อยูใ นทีส่ งบใน ในใจวาเห็นดวย หรือไมเ ห็นดว ยกบั การวเิ คราะห อริ ิยาบถทส่ี บาย ๆ - พรอ มกนั นน้ั องคประกอบดานความจาํ หมายรู ก็จะประมวลประสบการณภูมิหลงั ทีจ่ ําได - ขณะเดยี วกนั องคป ระกอบดา นการคดิ ปรงุ แตง ก็จะนกึ คดิ เหน็ วา ควรสรา งสรรค อยางไร แผนภูมิสรปุ ดงั กลาว เปนกระบวนการทางสมาธทิ จ่ี ะสรางใหเรามีทักษะการคิดอยางมี วิจารณญาณและรอบดาน จะทําใหค วามคิดของเราปราศจากอคติ ผลการคดิ วิเคราะห จะมีโอกาสถูกตอง มากข้ึน ถาใชกระบวนการน้ีมีความถี่มากยิ่งข้ึน ตัวตนของเราจะพัฒนาทักษะการทํางานใหเกิดเปน ลกั ษณะนสิ ัยได และปรบั ไปสูส่งิ ใหมที่ดีกวาไดงายใหการคิดมีประสทิ ธภิ าพสงู สงเขาสูภมู ิปญญาในทสี่ ุด

52 กิจกรรมท่ี 8 ใหผูเรียนวิเคราะหและพัฒนาทักษะการขยายอาชีพใหเปนลักษณะนิสัยในอาชีพของตนเอง หรืออาชพี ที่สนใจมา 1 อาชีพ

53 บทท่ี 4 ความหมาย ความสาํ คัญของการขยายอาชพี ผลการเรียนรูท ่ีคาดหวงั อธิบายความหมาย ความสาํ คญั ความจําเปนในการขยายอาชีพใหมีผลิตภัณฑหรืองาน บรกิ าร สรา งรายไดพ อเพยี งตอ การดํารงชวี ิต มเี งินออมและมีทนุ ในการขยายอาชพี ขอบขา ยเนือ้ หา เร่ืองที่ 1 ความหมายของการจัดการขยายอาชีพ ตามแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพยี ง เร่ืองที่ 2 ความสําคัญของการจัดการขยายอาชีพเพ่ือความม่ันคงตามแนวคิดปรัชญา ของเศรษฐกจิ พอเพียง สื่อประกอบการเรียนรู 1. เอกสารหมายเลข 12 ใบความรู เรื่อง ความหมายของการจัดการขยายอาชีพเพ่ือ ความม่นั คงตามแนวคิดปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง 2. เอกสารหมายเลข 13 แบบประเมินความเขาใจเกี่ยวกับความหมายของการจัดการ ขยายอาชีพตามแนวคดิ ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง 3. เอกสารหมายเลข 14 ใบความรู เรื่อง ความสําคัญของการจัดการขยายอาชีพตาม แนวคิดปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง 4. เอกสารหมายเลข 15 ใบความรู เร่ือง การประเมินตนเองเกี่ยวกับการรับไดของ ความสําคญั ในการจดั การขยายอาชพี ตามกระบวนการคดิ เปน

54 เรอื่ งที่ 1 ความหมายของการจัดการขยายอาชพี ตามแนวคิดปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง ลักษณะบง ชค้ี วามสาํ เร็จของการเรยี นรู 1. บอกความหมายของการจัดการขยายอาชพี 2. บอกความหมายของความม่ันคง 3. บอกความหมายของการจัดการขยายอาชพี เพ่ือความมั่นคงตามแนวคิดปรัชญาของ เศรษฐกจิ พอเพยี ง แผนปฏิบัตกิ ารเรียนรู ลกั ษณะบง ชค้ี วามสาํ เรจ็ ของ กจิ กรรม การวัดผล ประเมินผล ส่อื การเรยี นรู การเรยี นรู 1. บอกความหมายของการ อา นเอกสารหมายเลข 11 : ทดสอบความเขาใจ เอกสารหมายเลข 11 จัดการขยายอาชพี ใบความรู เรอ่ื ง ความหมาย ความหมายของการจดั การ ใบความรู เร่ือง ความหมาย ของการจดั การขยายอาชีพ ขยายอาชีพ เพื่อความมน่ั คง การจัดการขยายอาชพี เพอ่ื เพื่อความมัน่ คงตามแนวคิด ตามแนวคดิ ปรัชญาของ ความมั่นคงตามแนวคิด ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง เศรษฐกิจพอเพยี ง ปรชั ญาของเศรษฐกิจ พอเพียง 2. บอกความหมายของ ประเมินความเขาใจตนเอง ผลการประเมินความเขา ใจใน เอกสารหมายเลข 12 ความมนั่ คง ตามเอกสารหมายเลข 12 กรณีตวั อยา งในเอกสาร แบบประเมนิ ความเขาใจ หมายเลข 12 เกี่ยวกับความหมายของการ จดั การขยายอาชพี ตาม แนวคดิ ปรชั ญาของ เศรษฐกิจพอเพยี ง

55 เอกสารหมายเลข 12 : ใบความรู เรอ่ื ง ความหมายของการจัดการขยายอาชพี เพอ่ื ความมน่ั คง ตามแนวคิดปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง ความหมายตามพจนานกุ รม ฉบับราชบณั ฑติ ยสถาน พ.ศ. 2525 ดงั น้ี 1. การจดั การ หมายถึง กรรมวธิ ีในการสงั่ งาน ควบคุมงาน ดาํ เนนิ งาน 2. ขยายอาชีพ หมายถึง การทาํ ใหการทํามาหากนิ แผกวางออกไป 3. ความม่ันคง หมายถงึ เกยี่ วกับการเกดิ ความแนน และทนทานไมกลับเปน อนื่ 4. การจดั การขยายอาชีพเพ่อื ความมั่นคง หมายถงึ กรรมวธิ ีในการควบคุมการดาํ เนินงานทํามาหากินใหแผ กวางออกไปดวยความทนทานไมกลบั เปนอน่ื 5. เศรษฐกิจ หมายถึง งานเก่ียวกบั การผลิต การจําหนายจายแจกและการบรโิ ภค ใชส อยสิ่งตาง ๆ ของชุมชน 6. พอเพียง หมายถงึ เทา ที่ตอ งการ ควรแกค วามตองการ เต็มความตอ งการ 7. ปรัชญา หมายถงึ วชิ าดว ยหลกั แหงความรู ความจรงิ 8. เศรษฐกิจพอเพยี งตามแนวปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง หมายถึง หลักแหงความรู ความจริงของงานเกี่ยวกับการผลิต การจําหนายจายแจกและการบริโภคใชสอยส่ิงตาง ๆ ของชุมชน เปน ไปตามตอ งการ ดังน้ัน การจัดการขยายอาชีพ เพื่อความม่ันคงตามแนวปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง จงึ อาจใหค วามหมายไดวา “กรรมวิธีในการควบคุมการดาํ เนนิ งานทํามาหากินใหขยายกาวออกไปใหเกิด ความแนนและทนทานไมก ลับเปนอน่ื ตามหลักความรู ความจริงของงานเก่ียวกับการผลิต การจําหนาย จายแจกและการบรโิ ภคใชสอยสิ่งตา ง ๆ ของชมุ ชนเปนไปตามตอ งการ”

56 เอกสารหมายเลข 13 : แบบประเมินความเขา ใจเก่ยี วกบั ความหมายของการจดั การขยายอาชีพ ตามแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 1. อา นกรณตี ัวอยา งแลว ตอบคําถามดวยตนเอง “ ลุงอนิ ปลกู ขา วโพดหวาน ขนาดรองกวาง 0.75 เมตร ยาว 40 เมตร สัปดาหละ 5 รอง อยา งตอเนอื่ งไดผลผลิตสัปดาหละ 250 กิโลกรัม ขายใหกับลูกคาประจํา มีรายได 2,500 บาทคอนขาง แนนอน แตปนล้ี กู เขาเรยี นระดับอดุ มศกึ ษา 2 คน จะตองมีรายจายเพิ่มอีกเดือนละ 10,000 บาท ลุงอินหาตลาดขาวโพดหวาน ไดลูกคาเพ่ิมสามารถรับซื้อขาวโพดหวานตามปริมาณท่ี เพ่ิมข้ึนไดตามตองการ อยูมาไมนานเพ่ือนบานหลายครอบครัวเอาอยางปลูกขาวโพดหวานขาย ทําให ขา วโพดมปี รมิ าณมาก ราคาตก ลงุ อนิ เห็นวา เพอ่ื นบา นตางก็ยากจน หากปลอ ยใหสภาพเหตกุ ารณเ ปนเชนน้ีก็จะพากัน ขาดทุน เสียหาย ลุงอินประเมินปริมาณขาวโพดหวานที่ผลิตไดและมีคุณภาพปานกลางกับของลุงอิน ประมาณสัปดาหละ 3,000 กิโลกรัม จึงตัดสินใจไปพบพอคาขายสงรายใหมตองการขาวโพดหวาน ปริมาณมาก หากลุงอินสามารถรวบรวมผลผลิต ควบคุมคุณภาพใหไดมาตรฐานท่ีตองการและจัดการ สง มอบใหไดจะรับซื้อกิโลกรัมละ 15 บาท ลุงอินจึงเจรจารับซื้อขาวโพดหวานของเพื่อนบานใหราคา กิโลกรัมละ 10 บาท หักคาขนสงกิโลกรัมละ 1 บาท ลุงอินไดกําไรกิโลกรัมละ 4 บาท เดือนหนึ่งจะมี รายได 48,000 บาท พอเพยี งใชจา ยดํารงชีวิต สงลูกเรยี นได ทีด่ ินท่เี คยปลูกขาวโพดและวางเปลา จํานวน 20 ไร ลงุ อนิ ปลกู ไมป า ตนยางนา ตน สัก เปน ไมโตไวได 2,000 ตน อีก 15 ปขางหนาจะสามารถตัดโคน ขายไดต น ละ 5,000 บาท คาดวา จะไดเ งินประมาณ 10 ลานบาท ” จากเรือ่ งราวของลุงอนิ ทา นมคี วามเขาใจอยางไร 1. การดําเนินงานปลูกขา วโพดหวานขนาดรอ งกวาง 0.75 เมตร ยาว 40 เมตร สัปดาหละ 5 รอง เปรยี บไดกับขอใด ก. ความม่นั คง ข. การขยายอาชพี ค. การจดั การ ง. ความพอเพยี ง 2. มรี ายได สปั ดาหละ 2,500 แนน อน สอดคลองกบั ขอใดมากท่ีสดุ ก. ความมน่ั คง ข. การขยายอาชีพ ค. การจดั การ ง. ความพอเพยี ง

57 3. ลุงอนิ หาตลาดขา วโพดหวานเพ่ิมขน้ึ เกย่ี วของกบั ขอใด ก. ความมั่นคง ข. การขยายอาชพี ค. การจัดการ ง. ความพอเพยี ง 4. เพ่ือนบา นเอาอยางปลกู ขา วโพดหวานกนั มาก ราคาตก เกย่ี วของกบั ขอ ใด ก. ความไมม นั่ คง ข. การขยายอาชพี ค. การจดั การ ง. ความพอเพียง 5. ลุงอนิ ไปพบพอ คา ขายสงรายใหญ เกี่ยวของกับขอใด ก. ความมน่ั คง ข. การขยายอาชพี ค. เศรษฐกิจ ง. ความพอเพยี ง 6. การรวบรวมผลผลิต การควบคุมคุณภาพผลผลิต การจัดการรายไดกับสมาชิกเพื่อนบาน ขอ ใดถูกตองมากทีส่ ดุ ก. ความมน่ั คง ข. การขยายอาชีพ ค. เศรษฐกจิ ง. ความพอเพยี ง 7. ลงุ อินใหราคาขาวโพดหวานของเพอ่ื นบา น กิโลกรมั ละ 10 บาท ขอ ใดถกู ตองมากท่สี ุด ก. ความมน่ั คง ข. การขยายอาชพี ค. เศรษฐกจิ ง. ความพอเพยี ง 8. รายไดเดือนละ 48,000 บาทของลุงอนิ สอดคลองกับขอใดมากทีส่ ดุ ก. ความมนั่ คง ข. การขยายอาชีพ ค. เศรษฐกิจ ง. ความพอเพยี ง

58 9. รายไดจ ากการปลูกไมป า 20 ไร เปนเงิน 10 ลานบาท อีก 15 ปขางหนาของลุงอินตรงกับขอ ใดมากทส่ี ุด ก. ความม่ันคง ข. การขยายอาชพี ค. เศรษฐกิจ ง. ความพอเพยี ง กจิ กรรมที่ 9 ใหผูเรียนรวมกันอภิปรายทําความเขาใจแบบประเมินกรณีตัวอยางหมายเลข 12 แลวสรุปให เหตผุ ลเปน ขอ ๆ เรอ่ื งท่ี 2 ความสาํ คัญของการจัดการขยายอาชพี เพ่ือความมน่ั คงตามแนวคิดปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพยี ง ลกั ษณะบงชีค้ วามสําเรจ็ ของการเรียนรู ลักษณะบง ชีค้ วามสําเร็จของ กจิ กรรม การวดั ผล ประเมินผล ส่อื การเรยี นรู การเรียนรู 1.ยอมรบั วา การขยายอาชีพ 1.อานเอกสารหมายเลข 13 1. ทดสอบความเขาใจ เอกสารหมายเลข 13 ทําใหต นเอง เพมิ่ ผลผลติ เพื่อทาํ ความเขาใจเก่ยี วกบั ความสําคญั ของการจดั การ ใบความรู เรอื่ ง ความสาํ คญั เพ่มิ รายไดแ ละชอ งทาง ความสําคญั ของการจัดการ ขยายอาชีพตามแนวคิด ของการจดั การขยายอาชีพ อาชพี เปดกวา งออกไป ขยายอาชีพตามแนวคดิ ปรชั ญาของเศรษฐกิจ ตามแนวคดิ ปรัชญาของ ปรชั ญาของเศรษฐกิจ พอเพียง เศรษฐกิจพอเพยี ง พอเพยี ง 2. ผลการวิเคราะหก าํ หนดวลี 2.ผูเรยี นวิเคราะหก าํ หนดวลี ความสําคญั การจดั การ ความสาํ คญั การจดั การ ขยายอาชีพ ขยายอาชีพ 2.เหน็ วา การขยายอาชีพทาํ ให อา นเอกสารหมายเลข 14 ให ผลการวิเคราะห เอกสารหมายเลข 14 มสี ่งิ บรโิ ภคสรางความ เขา ใจ แลววิเคราะหผ ลการ ผลการประเมนิ ตนเอง ใบความรู เรื่อง การประเมิน พอเพียงใหกับชมุ ชน ประเมนิ ตนเองเก่ยี วกบั สาระ ตนเองเกย่ี วกับการรบั ได ชว ยลดรายจาย สรางงาน การรบั ได ความสาํ คญั การ ของความสาํ คญั ในการ สรางรายไดใ หก บั ชุมชน จัดการขยายอาชพี ตาม จัดการขยายอาชพี ตาม กระบวนการคิดเปนพรอ มท้ัง กระบวนการคิดเปน สรปุ ผล

59 แผนปฏิบตั กิ ารเรียนรู เรยี นรูด ว ยตนเอง ดงั นี้ 1. อา นเอกสารหมายเลข 13 : ใบความรู เรื่อง ความสําคัญของการจัดการขยายอาชีพ ตามแนวคดิ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง 2. ประเมนิ ตนเองตามเอกสารหมายเลข 14 : แบบประเมินตนเองเกย่ี วกับการรับไดของ ความสาํ คญั ในการจัดการขยายอาชีพตามแนวคดิ ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

60 เอกสารหมายเลข 14 : ใบความรู เรื่อง ความสาํ คญั ของการจดั การขยายอาชีพตามแนวคดิ ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง ความรู ความเขา ใจเกย่ี วกบั ความสําคญั ของการจดั การขยายอาชพี ในเชงิ วชิ าการมผี กู ลาว ไวมากพอสมควรแลว ผเู รียนสามารถคน ควาได แตการระบุความสําคญั ในเรอื่ งใด ๆ ยอมผันแปรไปตาม ประสบการณเชิงประจักษของแตละบุคคลหรือกลุมคนไมมีอะไรแนนอน เรามีหนาท่ีจะตองระบุ ความสําคัญในส่งิ ขางหนาและประเมนิ ตัดสนิ ใจดว ยตัวเราเอง เชน เดยี วกบั การระบคุ วามสําคญั ของการจัดการขยายอาชีพเพอ่ื ความมน่ั คงไมมใี ครบอก สง่ิ ท่ถี กู ตอ งใหใครได เราจงึ มีความจาํ เปน ท่จี ะตอ งนาํ ตนเอง ระบคุ วามสาํ คญั ไดดวยตนเองมากกวาการใช ขอ มลู จากภายนอก ตามเอกสารใบความรูฉ บับน้ี จงึ ขอนําเสนอหลกั การคิด วเิ คราะห หาความสําคัญของ การจัดการขยายอาชีพดวยตนเอง ดังน้ี 1. ตองเร่ิมตนจากความหมายของภาษาโดยยึดพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2525 พบวา “ ความสาํ คัญ” มคี วามหมายตามลักษณะคําวเิ ศษณ คอื (1) เปน พิเศษกวาธรรมดา (2) มีคณุ คา (3) มีช่ือเสียง “ การจดั การขยายอาชพี เพ่ือความมั่นคง” มคี วามหมาย คือ (1) การสัง่ งาน ควบคุมงาน ดาํ เนนิ งาน (2) ทําใหข ยายกวา งออกไป (3) ทาํ ใหม น่ั คง 2. ใหน ําองคประกอบความหมายของคําท้ังสองประโยคมาวิเคราะหร ะบคุ วามสัมพันธ ดังตัวอยางนี้ ตัวอยาง : ตารางวเิ คราะห สรางวลี เหตกุ ารณจ ากความสัมพนั ธระหวางประโยชน ความสําคญั ลักษณะทตี่ างออกไป มคี ุณคา เกื้อกูล ช่อื เสียง ยอมรับ การจัดการ เปนพเิ ศษกวาธรรมดา ขยายอาชีพ มัน่ คง การสั่งงาน ควบคมุ งาน และดาํ เนินงาน การทาํ ใหขยาย กวา งออกไป ทําใหมนั่ คง

61 ตารางดงั กลา วขางตน ใชดําเนินการวิเคราะหความสัมพันธแลวระบุเปนวลี เหตุการณ บนฐานของเหตุและผลตามประสบการณข องผเู รียน ดงั ตัวอยา งน้ี ตัวอยาง การวิเคราะห กําหนด วลี ความสําคัญของการจัดการขยายอาชีพตามเหตุผลและ ประสบการณข องผเู รียน ความสาํ คัญ ลกั ษณะทีต่ างออกไป มีคณุ คา เก้อื กูล ช่ือเสียง ยอมรบั การจัดการ เปน พเิ ศษกวาธรรมดา ขยายอาชีพ ม่ันคง การสั่งงาน เปนการเพิ่มกจิ กรรมบน ทาํ ใหประสิทธิภาพการ การยอมรับของบคุ ลากร ควบคุมงาน ฐานการควบคมุ ดําเนิน ใชทรัพยากรการ ในองคก รสูงขน้ึ และดําเนนิ งาน กิจกรรมหลกั ทที่ าํ อยู ดาํ เนินงานไดผ ลผลติ สงู ขึ้น การทาํ ใหข ยาย - มผี ลติ ภัณฑอ อกสู มพี นั ธมิตรทางธรุ กิจ การยอมรบั ในธุรกจิ กวางออกไป ตลาดเพ่ิมขน้ึ เพิม่ ข้ึน ขยายกวางออกไป - ฐานลูกคาขยาย ทาํ ใหม น่ั คง กลยุทธธรุ กิจถกู เครอื ขายลกู คามคี วาม องคความรกู ารผลิต ปรบั เปลย่ี นใชส ราง เชื่อมัน่ มีความภกั ดใี น การตลาด ยกระดบั ความมนั่ คงในธรุ กจิ การซอื้ ขายมากข้นึ คณุ คาเปน ทนุ ในการ แขงขัน 3. นาํ ผลการวิเคราะห กําหนด วลี ความสําคัญของการจัดการขยายอาชีพที่วิเคราะห ไดม าพิจารณาทบทวนหาขอ บกพรอ งและพฒั นา เรากจ็ ะพบวา ความสาํ คัญของการ พัฒนาอาชีพประกอบดว ย (1) เปนการเพ่ิมกิจกรรมอาชีพบนฐานการจดั การอาชีพหลกั ทีท่ ําอยู (2) ทําใหประสิทธิภาพการใชทรัพยากรดําเนนิ งาน สามารถสรา งผลผลติ เพิ่มสงู ขึ้นได (3) ทาํ ใหผ รู วมงานมคี วามเช่อื มน่ั วา ธรุ กิจเจรญิ กา วหนา สามารถอยูรวมทํางานได อยางม่ันคง (4) มีผลิตภัณฑเพม่ิ ขึ้น สามารถขยายฐานลกู คา ออกไปไดก วา งขึน้ (5) มพี ันธมติ รทางธุรกิจเพม่ิ ขนึ้ (6) วงการธรุ กิจยอมรบั กวา งออกไป (7) กลยุทธทางธรุ กิจถูกปรับเปล่ียนใชส รางความม่นั คงในธรุ กจิ (8) เครอื ขายลูกคาและพันธมติ รทางธุรกจิ มีความเช่ือม่นั มีความภกั ดีในการซือ้ ขาย มากขนึ้ (9) องคค วามรดู า นการผลติ และการตลาดยกระดบั คุณคาใชเปนทุนในการแขงขัน

62 สรปุ จะเหน็ วาการคิดการพจิ ารณาความสําคัญน้ัน จําเปนที่เราจะตองมองเห็นดวยตัวเราเอง และนําไปเทยี บเคยี งกับความเหน็ ทางวิชาการก็จะทาํ ใหเรามีโอกาสตัดสนิ ใจไดถ ูกตอ งมากยง่ิ ข้ึน นําไปสู ความสําเร็จทย่ี งั่ ยนื ได กจิ กรรมท่ี 10 ใหผ ูเรียนวิเคราะหกาํ หนดวลีความสาํ คญั การจดั การขยายอาชีพตามเหตผุ ลจากประสบการณข องตนเอง หรอื สมั ภาษณพูดคุยกับผูป ระสบความสาํ เรจ็ ในอาชพี ทส่ี นใจ โดยบนั ทึกลงในตารางดงั ตวั อยางหนา 56 เอกสารหมายเลข 15 : ใบความรู เรื่อง การประเมินตนเองเกี่ยวกับการรับไดของความสําคัญ ในการจัดการขยายอาชพี ตามกระบวนการคดิ เปน การประเมนิ เพอ่ื ตัดสนิ ใจ รับความคิดเห็นเกี่ยวกบั ความสําคญั ของการจดั การขยายอาชพี ตามกระบวนการคิดเปนที่ผูเรียนวเิ คราะหข น้ึ เองน้นั สามารถทําไดห ลายวิธี เชน (1) การนาํ ผลวิเคราะหไปแลกเปลี่ยนเรียนรูกับผูมีประสบการณแลวสรุปขอบกพรอง ความคิดเหน็ ทรี่ ับไดมาพฒั นาสาระความสําคญั (2) ประเมินตนเองดวยการวเิ คราะหขอมลู ดานตนเอง สงั คม สง่ิ แวดลอม และวชิ าการ ในเอกสารใบความรนู ี้จะใหค วามคดิ ความเขาใจ การประเมิน และพฒั นาสาระความสําคญั ของการจดั การขยายอาชพี ดว ยตนเอง ดังน้ี 1. กรอบการประเมินตัดสินใจ ตามกระบวนการคิดเปน ประกอบดว ย 1.1 ขอมลู ดา นตนเอง มีตวั แปรทใ่ี ชค ิด ตดั สินใจ 2 เรื่อง คอื (1) ความม่ันใจท่ีจะทาํ ได (2) ความมีคณุ คา ประโยชนต อการขยายอาชพี 1.2 ขอ มูลดา นสังคม สิง่ แวดลอ ม มีตวั แปรท่ีใชค ิด ตดั สินใจ 2 เร่ือง คอื (1) ผเู ก่ยี วของเหน็ สอดคลอง (2) ผูเกย่ี วขอ งสวนใหญย อมรบั 1.3 ขอ มลู ดานวิชาการ มตี ัวแปรที่ใชคิด ตัดสินใจ 2 เร่ือง คือ (1) ความสอดคลองกบั ความเห็นทางวชิ าการ (2) มขี อมลู และแหลงเรียนรูเ พยี งพอ 2. ลกั ษณะแบบประเมินอยา งงา ย โดยใชต ารางมิติสัมพันธระหวางกรอบการประเมิน กบั สาระความสาํ คญั ทีผ่ เู รียนวิเคราะหข ึ้น ดังตัวอยา งนี้

63 เอกสารตัวอยาง : การวเิ คราะหผลการประเมนิ ตนเองเก่ียวกบั การรบั ไดข องสาระความสําคัญในการจัดการ ขยายอาชพี ทผ่ี ูเ รยี นวิเคราะหขน้ึ เอง ดา นตนเอง ดา นสังคม ดานวิชาการ รวม สาระความสาํ คญั ของการ  ความมน่ั ใจ  มีคณุ คา คะแนน  ผูเกยี่ วของ  ผเู ก่ยี วขอ ง  สอดคลองกับ  มีขอมูล จดั การขยายอาชพี ที่ผเู รียน ทจ่ี ะทําได ประโยชนตอ เหน็ สอดคลอ งดวย สว นใหญยอมรับ ความเหน็ ทาง และแหลง วิเคราะหไ ด การขยายอาชพี วิชาการ เรยี นรเู พียงพอ ใช ไมใช ใช ไมใช ใช ไมใ ช ใช ไมใ ช ใช ไมใช ใช ไมใช 54 1. เปนการเพม่ิ กจิ กรรม อาชีพบนฐานอาชพี หลัก  -  -  -  -  - - 5 ท่ีทําอยู 2. ทาํ ใหป ระสิทธภิ าพการ ใชท รัพยากรดําเนนิ งาน  - -  -  -  - - 6 สามารถสรางผลผลิต เพมิ่ ข้นึ 3. ทาํ ใหผ ูรว มงานมคี วาม เชือ่ ม่ันวา ธรุ กิจกาวหนา  -  -  -  -  -  - 6 อยูร วมงานได 4. มผี ลติ ภณั ฑเ พมิ่ ข้นึ ขยายฐานลกู คา ออกไปได  -  -  -  -  -  - 6 กวางข้ึน 5. มพี ันธมติ รทางธุรกิจ  - -  -  -  - - 6 เพ่มิ ขึ้น 6. วงการธุรกิจยอมรบั  - - -  -  - - 4 กา วออกไป 7. เกิดกลยทุ ธท างธุรกจิ ใชสรา งความมน่ั คงใน  - -  - -  - - 5 ธรุ กิจได 8. เครือขา ยลูกคา และ พันธมติ รทางธรุ กจิ มี -  -  -  -  - - 6 ความเช่อื มนั่ ภักดใี นการ  ซอ้ื ขาย 9. องคค วามรูยกระดับ คุณคา ใชเ ปนทนุ ในการ  -  -  -  -  -  - 6 แขง ขนั รวม 9 98 79 8 50 ตนเอง = 18 สังคม = 15 วิชาการ = 17

64 3. การแปรผลและใชผล มีตัวอยางดงั นี้ 3.1 การแปรผล จากตารางตวั อยางขางตนและสามารถแบงผลจากการวิเคราะหได ดงั น้ี (1) มิติทางดานสังคม สิ่งแวดลอม สรุปไดวา มีสาระท่ีผูเกี่ยวของเห็นวา ไมสอดคลองและไมน า จะยอมรบั ได 2 สาระ คือ ก. ทาํ ใหป ระสิทธิภาพการใชทรัพยากรดําเนินงานสามารถสรางผลผลิต เพม่ิ ขนึ้ ข. วงการธุรกิจยอมรบั กวางขวางออกไป (2) มติ ทิ างวชิ าการ พบวา ขอมลู แหลงวิชาการที่เก่ียวของกับการเพิ่มกิจกรรม อาชีพบนฐานอาชีพหลักที่ทาํ อยู มไี มพ อเพยี ง (3) หากพจิ ารณาภาพรวม จะพบวา มีคะแนนรวม 48 คะแนน เปนคะแนนใน ระดบั สงู คิดเปนรอยละ 88.8 จึงอาจสรุปไดวา ความสําคัญของการขยาย อาชพี ทผ่ี ูเรยี นวิเคราะห สามารถรับไดวา เปน ความสําคัญจริง 3.2 การนาํ ไปใช ผลการวิเคราะห พบวา สามารถรับเปนความสําคัญจริง ทําใหมี ความม่นั ใจมองเห็นคณุ คาประโยชนนาํ ไปกําหนดเปาหมายการบริหารจัดการ ขยายอาชพี ไดอ ยา งเชือ่ ม่ัน จึงอาจสรปุ ไดว า การบงช้ีความสําคญั ของการดาํ เนินกิจกรรมใด ๆ ควรจะเปนการระบุ โดยตรงของผูประกอบการหรอื ผเู รียน การใชค วามคิดของผูร ู ความคดิ ทางวชิ าการ ควรเปนเพียงขอมูลท่ี นํามาใชเ ปรยี บเทียบกับการคิด วเิ คราะหข องเราเอง กจิ กรรมที่ 11 ใหผ ูเรียนวเิ คราะหผลการประเมนิ ตนเองเก่ียวกับการรบั ไดของสาระความสําคัญการจัดการขยาย อาชีพของตนเอง หรืออาชีพท่ีผูเรียนสนใจตามกระบวนการคิดเปน พรอมแปรผลและสรุปผลโดยยึด ตารางและรูปแบบตามตวั อยางหนา ท่ี 61

65 บทที่ 5 ความรูเบ้อื งตนเก่ียวกบั การบริหารจดั การในการขยายอาชีพ ผลการเรยี นรทู ่คี าดหวัง มีความรู ความเขาใจเก่ียวกับการบริหารจัดการ ไดแกการทําแผนธุรกิจ การจัดการความเส่ียง การจดั การการผลติ การจัดการตลาด และบัญชีธรุ กิจ เพ่อื สามารถนําสูการปฏิบตั ิทําแผนธรุ กิจในบทตอ ไป ขอบขายเนอ้ื หา การบรหิ ารจดั การ 1) การทาํ แผนธรุ กิจ 2) การจัดการความเสย่ี ง 3) การจัดการการผลติ 4) การจัดการการตลาด 5) บัญชธี รุ กจิ สอ่ื ประกอบการเรยี นรู 1. เอกสารหมายเลข 16 ใบความรู เรอื่ ง การบรหิ ารจดั การในการขยายอาชพี

66 เอกสารหมายเลข 16 ใบความรเู รือ่ งการบรหิ ารจดั การในการขยายอาชีพ 1) การทาํ แผนธรุ กจิ 1.1 ความหมายของแผนธุรกิจ แผนธุรกิจ คือแผนงานทางธุรกิจที่แสดงกิจกรรมตาง ๆ ที่ตองปฏิบัติในการลงทุน ประกอบการ โดยมจี ุดเร่ิมตนจากจะผลิตสินคาและบริการอะไร มีกระบวนการปฏิบัติอยางไรบาง และ ผลจากการปฏิบตั อิ อกมาไดม ากนอยแคไหน ใชงบประมาณและกําลังคนเทา ไร เพ่ือใหเกิดเปนสินคาและ บรกิ ารแกลูกคา และจะบรหิ ารธรุ กจิ อยางไรธรุ กิจจึงจะอยรู อด (แหลงท่มี า : มาณพ ชิวธนาสนุ ทร. แผนธรุ กิจ SMEs. สํานกั พฒั นาธรุ กจิ อตุ สาหกรรมและผูประกอบการ, กรมสงเสริมอตุ สาหกรรม, กระทรวงอตุ สาหกรรม. 2547) 1.2 การศกึ ษาวเิ คราะหชุมชนเพื่อการพฒั นาอาชพี การวเิ คราะหช ุมชน หมายถึง การนําเอาขอมูลท่ัวไปของชุมชนท่ีเราอาศัยอยู ซ่ึงอาจจะเปน หมบู าน ตาํ บล หรืออาํ เภอก็ไดข ึน้ อยกู บั การกําหนดขอบเขตของชมุ ชนวาจะนาํ ขอ มูลของชุมชนในระดับ ใดมาพิจารณา โดยการจาํ แนกขอมูลดา นตาง ๆ เพือ่ ใหทราบถึงประเดน็ ปญ หา และความตอ งการทแี่ ทจรงิ ของชุมชน เพื่อจะนํามากําหนดแนวทางการขยายอาชีพใหตอบสนองตรงกับความตองการของคนใน ชุมชน โดยเฉพาะเกี่ยวกับการประกอบอาชีพ รายไดของประชากรตอคน ตอครอบครัว เปนอยางไร ลักษณะของการประกอบอาชีพของประชากรเปน อยางไร รวมถึงขอมูลอ่ืนท่ีเก่ียวของ ไดแก ขอมูลดาน การตลาด แนวโนมของความตองการของการตลาด นโยบายของรัฐที่จะเอื้อประโยชนตอการผลิตหรือ การประกอบอาชีพ เปน ตน ขอมูลเหลานจ้ี ะชว ยใหเราวางแผนการดําเนินการพฒั นาอาชีพไดร อบคอบขึ้น การวิเคราะหขอมูล โดยวิเคราะหสภาพการภายใน ภายนอกของชุมชน โดยใชเทคนิค SWOT (SWOT Analysis) การศึกษาความตองการของชุมชนเปนการสํารวจความตองการของชุมชนเพ่ือใหทราบถึง จุดเดน จดุ ดอย อปุ สรรคหรอื ความเส่ียงและโอกาสในดานตา ง ๆ ของขอ มลู และความตองการของชุมชน ทัง้ นีโ้ ดยใชเ ทคนิค SWOT ในการวเิ คราะหชุมชน มดี งั น้ี S (Strengths) จดุ แขง็ หรอื จุดเดนของชมุ ชน W (Weaknesses) จุดออนหรอื ขอดอยของชุมชน O (Opportunity) โอกาสที่จะสามารถดําเนินการได T (Threats) อปุ สรรคหรือปจ จยั ที่เปน ความเส่ยี งของชมุ ชนที่ควรหลีกเลี่ยง ในการปฏิบตั ิ

67 ในการวิเคราะหชมุ ชน อาจจะเขยี นเปนตารางวเิ คราะหไดด ังนี้ ปจ จยั ภายใน S (จุดแข็ง ) W (จุดออ น) ปจ จยั ภายนอก O (โอกาส) T (อปุ สรรคหรอื ความเสี่ยง) การวิเคราะหขอมูล ผูวิเคราะหควรพิจารณาจําแนกขอมูลในดานตาง ๆ โดยใหสมาชิกใน ชุมชนหรือกลุมอาชีพน้ันรวมกันชวยวิเคราะห หากพบขอมูลสวนใดที่เปนจุดเดนของชุมชนหรือกลุม อาชีพนน้ั ใหใ สขอมูลในชอ ง S หากพบขอมลู ใดที่เปน จดุ ออ นหรือขอดอ ยของชมุ ชนหรอื กลุมอาชพี ใหใส ขอมูลในชอง W หากสวนใดท่ีเปนโอกาสชองทางของชุมชน เชน ความตองการสินคาของประชาชน นโยบาย หรือจุดเนน ของรฐั หรอื ของชมุ ชนทเ่ี ปนโอกาสดีใหใ สในชอ ง O และในขณะเดียวกันขอมูลใดที่ เปน ความเส่ยี ง เชน ขอมูลเกี่ยวกับการกระทําผิดกฎหมาย หรือความตองการของชุมชนไมมีหรือมีนอย ขาดแคลนวตั ถุดบิ หรอื ปจ จัยการผลติ เปนตน ใหนําขอ มูลใสใ นชอง T ทาํ เชนนี้จนครบถวน หากสวนใด ขอ มูลไมชัดเจนเพยี งพอกต็ องสํารวจขอ มลู เพมิ่ เตมิ ได จากนนั้ นําขอมูลไปวิเคราะหเพ่ือกําหนดทางเลือก ในการพัฒนาอาชีพหรือทางเลือกในการแกปญ หาอีกคร้งั หนึง่ กอ นทจี่ ะกาํ หนดเปนวสิ ยั ทัศนต อ ไป 1.3 การกาํ หนดวสิ ัยทัศน พันธกจิ เปา หมายและกลยุทธใ นการวางแผนขยายธรุ กจิ ของชมุ ชน วิสัยทัศน เปนการกําหนดภาพในการประกอบอาชีพในอนาคต มุงหวังใหเกิดผลอยางไร หรือกลาวอกี นัยหนึง่ คอื การมองเปาหมายของธรุ กิจวา ตองการใหเ กิดอะไรขึน้ ขา งหนา โดยมขี อบเขตและ ระยะเวลากําหนดท่ีแนน อน ในการกาํ หนดวสิ ัยทศั นเ ปนการนําเอาผลการวเิ คราะหข อมูลชมุ ชนและขอมูล อาชพี ของผปู ระกอบการ มาประกอบการพิจารณาอยางรอบคอบเพ่ือการตัดสินใจท่ีดี มีความเปนไปได เพอ่ื นําไปสูความสาํ เรจ็ ของธุรกิจในทส่ี ดุ พันธกิจ คือ ภาระงานท่ีผูประกอบการจะตองดําเนินการใหเกิดผลสําเร็จตามวิสัยทัศนที่ กําหนดไวใ หได ผปู ระกอบการจะตองสรางทีมงานและกําหนดภารกิจของสถานประกอบการใหชัดเจน ครอบคลุมทง้ั ดา นการผลติ และการตลาด การวเิ คราะหพันธกิจ ของสถานประกอบการ สามารถตรวจสอบวาพันธกิจใดควรทํากอน หรือหลัง หรือพันธกิจใดควรดํารงอยูหรือควรเปล่ียนแปลง ผูประกอบการและทีมงานจะตองรวมกัน วิเคราะห เพ่ือกําหนดพันธกิจหลักของสถานประกอบการ ผูประกอบการและทีมงานจะตองจัดลําดับ ความสําคญั ของพนั ธกิจและดําเนนิ การใหบ รรลุเปาหมายใหได เปาหมายหรือเปาประสงค เปาหมายในการขยายอาชีพ คือการบอกใหทราบวา สถานประกอบการน้ันสามารถทําอะไรไดภายในระยะเวลาเทาใด ซึ่งอาจจะกําหนดไวเปนระยะส้ัน หรือ ระยะยาว 3 ป หรือ 5 ปก็ได การกําหนดเปาหมายของการขยายอาชีพตองมีความชัดเจนสามารถวัดและ

68 ประเมินผลได การกําหนดเปาหมายหากสามารถกําหนดเปนจํานวนตัวเลขไดก็จะย่ิงดี เพราะทําใหมี ความชดั เจนจะชว ยใหก ารวางแผนมีคุณภาพยิ่งข้นึ และจะสง ผลในทางปฏิบตั ไิ ดดยี ิ่งขึ้น กลยทุ ธใ นการวางแผนขยายอาชพี เปนการวางแผนกลยุทธในการขยายอาชีพหรือธุรกิจนั้น ๆ ใหสําเร็จตามเปาหมายทีว่ างไว การวางแผนจะตองกําหนดวิสัยทัศนเปาหมายระยะยาวใหชัดเจน มีการ วิเคราะหสงิ่ ท่จี ะเกิดขึ้นในอนาคต และมีการทํางาน วางระบบไวคอนขางสูงเพื่อใหมีความคลองตัวใน การปรับเปล่ียนไดตามสถานการณท่ีเปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็ว ทั้งน้ี เพ่ือใหผูประกอบการและทีมงาน สามารถพัฒนาอาชีพใหม ปี ระสิทธภิ าพและมีความกาวหนา ไดในอนาคต ขั้นตอนกระบวนการวางแผน ขน้ั ตอนของกระบวนการวางแผนในการขยายธุรกจิ ของชมุ ชน มีดังนี้ 1. ขั้นการกําหนดวัตถุประสงคตองใหชัดเจน เพ่ือเปนแนวทางการปฏิบัติหรือการดําเนิน กิจกรรมตาง ๆ 2. ข้ันการกําหนดวัตถุประสงคการกําหนดวัตถุประสงคตองมีความชัดเจนวาจะทําเพ่ืออะไร และวัตถุประสงคน ้ันจะตอ งมีความเปนไปไดห รือไม และสามารถวดั ผลได 3. ข้นั การตั้งเปาหมายเปน การระบุเปา หมายทจ่ี ะทาํ วา ตง้ั เปาหมายในการดาํ เนนิ การไวจ าํ นวนเทาใด และสามารถวัดไดในชว งเวลาสนั้ ๆ 4. ข้ันการกําหนดข้ันตอนการทํางาน เปนการคิดไวกอนวาจะทํากิจกรรมอะไรกอนหรือหลัง ซึ่งการกําหนดแผนกจิ กรรมนจ้ี ะทําใหก ารดําเนินงานบรรลุตามวตั ถปุ ระสงคไดอยา งมีประสิทธภิ าพ 5. ขน้ั ปฏบิ ัตกิ จิ กรรมตามแผน ซึง่ จะตอ งดําเนนิ การอยางตอเน่อื งจงึ จะไดผล 6. ขั้นการปรบั แผนการปฏิบตั งิ าน ในบางครงั้ แผนทีว่ างไวเ ม่อื ไดดาํ เนินการไประยะหนึ่ง อาจจะ ทําใหสถานการณเ ปลย่ี นไป ผูป ระกอบการจึงควรมีการปรับแผนบางเพื่อใหสอดคลองกับความเปนจริง มากขนึ้ และการดําเนินงานตามแผนจะมปี ระสิทธภิ าพขน้ึ 1.4 การวางแผนปฏบิ ตั ิการ การวางแผนปฏิบัติการเปนขั้นตอนสุดทายของการทําแผนธุรกิจเพื่อการพัฒนาอาชีพที่มี รายละเอยี ดมาจากแผนกลยุทธ มากําหนดเปน โครงการ/กิจกรรมที่จะตองดําเนินการ โดยจะตองกําหนด วตั ถปุ ระสงค เปา หมาย ระยะเวลา และผูร บั ผิดชอบ โดยผูเ รยี นและผนู ําชุมชนตอ งชว ยกันกาํ หนด 2) การจดั การความเสยี่ ง (Risk Management) ความเสี่ยง คอื ความไมแ นน อนตอการประสบกบั เหตกุ ารณ หรือ สภาวะทีเ่ ราตองเผชิญ กับสถานการณอนั ไมพ ึงประสงคโดยมคี วามนา จะเปน หรอื โอกาสในสงิ่ นั้น ๆ เปน ศนู ย 2.1) ความหมาย การจัดการความเส่ียง (Risk Management) หมายถึง กระบวนการในการระบุ วเิ คราะห(en:risk analysis) ประเมนิ (en:risk assessment) ดูแลตรวจสอบและควบคมุ ความเส่ียงที่สมั พนั ธ

69 กับกิจกรรม หนาท่ีและกระบวนการทํางาน เพื่อใหองคกรลดความเสียหายจากความเสี่ยงมากท่ีสุด อนั เนื่องมาจากภัยที่องคกรตองเผชิญในชวงเวลาใดเวลาหน่ึงหรอื เรยี กวา อบุ ัตภิ ยั (accident) ความเส่ียง (Risk) มีความหมายในหลากหลายแงมุม เชน - ความเสี่ยงคอื โอกาสท่เี กดิ ขนึ้ แลวธรุ กิจจะเกดิ ความเสียหาย (chance of loss) - ความเส่ยี งคือความเปนไปไดท จ่ี ะเกดิ ความเสยี หายตอธรุ กิจ (possibility of loss) - ความเสี่ยงคือความไมแนนอนของเหตุการณที่จะเกิดข้ึน (uncertainty of event) - ความเสี่ยงคอื การคลาดเคล่อื นของการคาดการณ (dispersion of actual result) - ความเสี่ยง คือ ความไมแนนอนของเหตุการณ ซ่ึงไมสามารถคาดเดาไดวาจะ เกดิ ขนึ้ เมอื่ ใด แตค วามเสยี่ งนั้น ๆ จะมแี นวโนม ที่เกิดขน้ึ ไมมากก็นอย ภยั (peril) หมายถึง สาเหตุของความเสียหายซ่ึงภัยสามารถเกิดขึ้นไดจากภัยธรรมชาติ เชน เกิดพายสุ ึนามิ นา้ํ ทวม แผนดนิ ไหว เปน ตน ภยั นอกจากจะเกิดขนึ้ ไดจ ากภยั ธรรมชาติแลว ภัยนั้นยัง เกดิ ขนึ้ จากการกระทาํ ของมนุษย เชน อัคคีภัย จลาจล ฆาตกรรม เปนตน สําหรับสาเหตุสุดทายที่จะเกิด ภัยไดนั้นคือภัยที่เกิดข้ึนจากภาวะเศรษฐกิจ เพราะภัยท่ีเกิดจากภาวะเศรษฐกิจ เปนอีกสาเหตุท่ีสําคัญ เพราะเมอ่ื เกดิ ข้ึนแลว คนทัง้ ประเทศ หรอื ทั้งภูมิภาคจะไดรับผลกระทบอยางกวา งขวาง สภาวะที่จะทําใหเกิดความเสียหาย (hazard) หมายถึง สภาพเงื่อนไขที่เปนสาเหตุที่ ทําใหความเสียหายเพ่ิมสูงขึ้น โดยสภาวะตาง ๆ นั้น สามารถแบงออกไดเปนสภาวะทางดานกายภาพ (physical) คอื สภาวะของโอกาสทจ่ี ะเกดิ ความเสยี หาย เชน ชนิดและทําเลท่ีตั้งของสิ่งปลูกสราง อาจเอื้อตอ การเกดิ เพลิงไหม สภาวะทางดานศีลธรรม (moral) คือ สภาวะของโอกาสทจ่ี ะเกดิ ขึ้นจากความไมซอื่ สัตยตอ หนาทก่ี ารงาน เชน การฉอ โกงของพนักงาน และสภาวะดา นจิตสํานกึ ในการปอ งกันความเสี่ยง (morale) คอื สภาวะท่ีไมประมาทและเลินเลอ หรือการไมเอาใจใสในการปองกันความเส่ียง เชน การท่ีพนักงาน ปลอยใหเ ครอ่ื งจักรทาํ งานโดยไมควบคุม 2.2) องคประกอบการจัดการความเสีย่ ง 2.2.1) การระบุช้ีวาองคกรกําลังมีภัย เปนการระบุชี้วาองคกรมีภัยอะไรบางท่ีมา เผชิญอยู และอยูใ นลักษณะใดหรือขอบเขตเปนอยางไร นับเปนขั้นตอนแรกของการจัดการความเส่ียง 2.2.2) การประเมินผลกระทบของภัย เปนการประเมินผลกระทบของภัยท่ีจะมีตอ องคก รซ่งึ อาจเรียกอกี อยางหนึ่งวา การประเมินความเส่ียงที่องคกรตองเตรียมตัวเพื่อรับมือกับภัยแตละ ชนดิ ไดอ ยา งเหมาะสมมากท่สี ดุ

70 2.2.3) การจัดทํามาตรการตอบโตตอบความเสี่ยงจากภัย การจัดทํามาตรการตอบโต ตอบความเสีย่ งเปนมาตรการที่จัดเรยี งลําดบั ความสําคัญแลวในการประเมินผลกระทบของภัย มาตรการ ตอบโตทนี่ ิยมใชเพ่อื การรบั มอื กบั ภยั แตล ะชนิด อาจจําแนก ได 5 มาตรการ ดงั นี้ (1) มาตรการขจัดหรือลดความรนุ แรงของความอันตรายของภัยท่ตี อ งประสบ (2) มาตรการที่ปองกนั ผรู ับภัยมใิ หต องประสบภยั โดยตรง เชน ภัยจากการที่ ตองปน ไปในทีส่ งู ก็มมี าตรการปองกันโดยตองติดเข็มขัดนิรภัย กันการพลาดพลั้งตกลงมา หรือภัยจาก ไอระเหยหรอื สารพิษก็ปองกนั โดยออกมาตรการใหสวมหนา กากปองกนั ไอพิษ เปนตน (3) มาตรการลดความรนุ แรงของสถานการณฉกุ เฉนิ เชน กรณีเกดิ เพลงิ ไหม ในอาคาร ไดมีการขจัดและลดความรุนแรง โดยออกแบบตัวอาคารใหมีผนังกันไฟ กันเพลิงไหมลุกลาม ไปยงั บริเวณใกลเ คยี ง และมกี ารตดิ ต้งั ระบบสปรงิ เกอร กจ็ ะชวยลดหรือหยดุ ความรนุ แรงของอุบัติภัยลงได (4) มาตรการกูภ ยั กเ็ ปนการลดความสญู เสยี โดยตรง (5) มาตรการกลับคืนสภาพ ก็เปนอีกมาตรการในการลดความเสียหาย ตอเนื่องจากภัยหรืออุบตั ภิ ยั แตละครั้งลงได การรับมือกบั ภยั 5 มาตรการ (1) การเตรียมความพรอม (Readiness) องคก รตองเตรยี มความพรอมระบบการบริหาร ความเส่ยี งใหมคี วามพรอ มในการจดั ทาํ มาตรการขจดั หรือควบคุมภัยตา ง ๆ เอาไวลว งหนา (2) การตอบสนองอยา งฉับไว (Response) เมือ่ เกดิ อบุ ตั ภิ ยั ข้ึนระบบตองมีสมรรถนะ ที่ดพี อในการตอบโตภ ยั แตละชนิดอยา งไดผลและทนั เวลา (3) การชวยเหลือกูภัย (Rescue) เปนกระบวนการปกปองชีวิตและทรัพยสินของ องคก รทีไ่ ดผ ลและทนั เวลา (4) การกลบั เขา ไปทาํ งาน (Rehabilitation) เม่อื อุบัตภิ ยั สิน้ สดุ ลงแลวตองกลับเขาไป ทเี่ ดิมใหเ รว็ ที่สุดเพอ่ื การซอมแซม การเปลีย่ นใหม หรือการสรา งขนึ้ ใหม (rebuild) เพือ่ ใหอาคารสถานที่ พรอ มท่ีจะดําเนนิ กจิ การตอ ไปได อาจรวมไปถึงการประกันภัยดวย (5) การกลบั คนื สูสภาวะปกติ (Resumption) องคกรสามารถเปดทาํ การ หรือ ดําเนิน ธุรกิจตอ ไปตามปกติไดเ สมอื นวาไมมีอบุ ตั ิภยั มากอน การตอบสนองอยางฉับไว (Response) กับการชวยเหลือกูภัย (Rescue) อาจดูเหมือน เปน เร่ืองเดียวกัน แตความจริงแลวแตกตางกัน เชน กรณีเกิดอัคคีภัย อุปกรณดับเพลิงอัตโนมัติรวมถึง

71 fire alarm คือข้ันตอนของการตอบสนองอยางฉับไว (Response) แตไฟฉุกเฉินและเครื่องชวยหายใจ เพอ่ื ใหพนักงานสวม เพื่อหนีออกจากอาคาร เปนข้นั ตอนของ การชว ยเหลอื กูภยั (Rescue) 2.3 การวิเคราะหปจ จยั ความเส่ียงทางธุรกิจ การวิเคราะหปจจัยความเส่ียง ทางธรุ กิจ จะใชธ รุ กิจที่เราอยเู ปนตัวตงั้ แลวมองสิง่ แวดลอ มรอบธุรกิจและตัวธุรกิจเองวา มีอะไรบางที่ เปนจุดสาํ คญั และถาจุดน้นั สําคญั ถงึ ขนาดทีเ่ รียกวา ถาเกิดผลกระทบเลวรายกับจุดน้ีแลว ธุรกิจของเรา อาจมปี ญหาไดจดุ นี้ คอื Critical point ประโยชนของการวเิ คราะหปจ จยั ความเสี่ยง การวิเคราะหปจจัยความเสี่ยงนอกจากเกิดประโยชนกับธุรกิจแลวยังสงผลถึงองคกรและ ลกู คาทีม่ าใชห รือขอรับบรกิ ารอีกดวย ซ่ึงพอสรปุ ได ดังน้ี 1. สามารถสรางเสริมความเขาใจการดําเนินการของธุรกิจและจัดทําแผนธุรกิจท่ี ใกลเ คยี งความเปนจริง มากข้นึ ในเร่อื งการประมาณการคาใชจาย และระยะเวลาดําเนินการ 2. เพิ่มพูนความเขาใจความเสย่ี งในธรุ กจิ มากขน้ึ โดยเฉพาะอยา งยง่ิ ผลกระทบที่จะเกิด กับธุรกจิ หากจดั การความเส่ยี งไมเ หมาะสมหรือละเลยการบรหิ ารความเสยี่ งน้นั 3. มีอิสระในการพิจารณาความเส่ียงของธุรกิจซึ่งจะชวยใหการตัดสินใจจัดการ ความเสี่ยงใหมีประสิทธิผลและประสทิ ธภิ าพมากขนึ้ 4. ทําใหยอมรับความเสี่ยงไดมากขึ้น และสามารถไดประโยชนจากการยอมรับ ความเสยี่ งน้ันไดมากข้นึ ดวย 2.4 การประเมนิ ความเสย่ี ง กระบวนการประเมินความเสีย่ ง มีดังตอไปนี้ 2.4.1 กาํ หนดความเส่ียงโดยตรวจสอบวา ในธุรกจิ ของเรามเี รือ่ งใดท่เี ปน ความเสยี่ งบาง ซึง่ มปี ระเดน็ ตาง ๆ ทส่ี ามารถวางกรอบในการกําหนดความเส่ยี งเปน ดาน ๆ 5 ดาน ดงั น้ี 1) ดานการตลาด เชน การเปลยี่ นแปลงของสินคา การเปล่ียนแปลงราคาสินคา อัตราดอกเบ้ยี อัตราแลกเปลย่ี น ความผันผวนราคาหนุ การแขงขันทางตลาด 2) ดานการผลิต เชน วัตถุดิบ กําลังการผลิต ตนทุนการผลิต เทคโนโลยี เครื่องจกั ร ความปลอดภยั ความผิดพลาดในขัน้ ตอนการผลติ 3) ดานการเงิน เชน ความเปลี่ยนแปลงดานสนิ เชื่อ ความเปลีย่ นแปลงสินทรัพย ที่ใชคํา้ ประกันสนิ เชื่อ สภาพคลอง 4) ดานบุคลากร เชน ความรูความสามารถ ทักษะ ทัศนคติ ความรับผิดชอบ การทุจริต ความสามคั คี อตั ราการลาออก

72 5) ดา นศักยภาพ เชน ทรัพยากรธรรมชาติ ภูมิอากาศ ภัยธรรมชาติ ทําเลท่ีตั้ง ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี วิถชี ีวติ ทรัพยากรมนษุ ย 2.4.2 เมื่อสามารถกําหนดความเส่ียงไดแลว ตองประเมินอีกครั้งวาความเสี่ยงน้ัน รุนแรงระดับใด และ จดั ลาํ ดบั ความเส่ียง ตามลาํ ดบั ความรนุ แรง 1) การประมาณระดับความรุนแรงของความเสย่ี ง การประมาณระดับของความ เส่ยี งเพื่อประกอบการตดั สนิ ใจในการดําเนินการแกไข เมือ่ ประเมินแลวนาํ ขอ มลู มาเรยี งลําดับความเสี่ยง ซึง่ การประมาณความเสยี่ งดไู ดจาก การเรียงลําดบั ของความรุนแรงของส่ิงท่ีจะเกิดข้ึน(ผลกระทบ) และ การเรียงลําดับของโอกาสท่ีจะเกิดขน้ึ ของเหตกุ ารณ ดงั น้ี 1.1) ความรุนแรงของอนั ตราย ลกั ษณะความรุนแรง - ระดับความรนุ แรงมาก - ระดบั ความรนุ แรงปานกลาง - ระดบั ความรุนแรงนอย การพิจารณาระดับความรนุ แรง ระดบั ความรนุ แรงหรอื ผลกระทบทเ่ี กิดจากเหตุการณท่ี เกดิ ข้นึ หรือคาดคะเนวาจะเกดิ เหตุการณน ้ัน ๆ และเมือ่ เกิดข้ึนแลวจะเกิดความรุนแรง หรือผลกระทบกบั สิ่งตาง ๆ และความเสียหายที่จะเกิดข้ึนในดานตาง ๆ เชน ดานทรัพยสิน เงิน ดานเวลา ดานบุคคล ดานลกู คา และดา นภาพลกั ษณ แลว พจิ ารณาวา ความรุนแรงอยใู นระดบั ใด

73 ตวั อยา ง การกาํ หนดเกณฑใ นการพจิ ารณาระดบั ความรนุ แรง ความเสยี หาย ระดับความรนุ แรง มาก ปานกลาง นอย 1. ดานทรัพยสิน/ 1,000,000 บาทขน้ึ ไป 100,000 บาทขึ้นไปแต ตํา่ กวา 100,000 บาท เงนิ ไมเกิน 1,000,000 บาท 2. ดานเวลา < 15 วนั 3- 5 วนั 1-3 วัน 3. ดานบุคคล - บาดเจบ็ สาหัส/พกิ าร - บาดเจ็บไมส าหสั - บาดเจบ็ เลก็ นอ ย - โทษใหอ อกข้ึนไป - โทษตัดเงินเดือน - โทษตกั เตอื น 4. ดา นลูกคา ความพึงพอใจ ความพงึ พอใจ ความพึงพอใจ ต่าํ กวา 60% 60 – 74 % 75 – 79 % 5. ดานภาพลักษณ สง ผลในระดบั องคก ร สง ผลในระดบั ฝาย สง ผลในระดับพนกั งาน 1.2) โอกาสที่จะเกดิ อนั ตราย - โอกาสมาก - โอกาสปานกลาง - โอกาสนอย โอกาสที่จะเกิดหมายถึงความนาจะเปนที่จะเกิดเหตุการณท่ีนํามาพิจารณาเกิดขึ้น มากนอ ยเพยี งใด ซ่งึ จะมีโอกาสทจ่ี ะเกิด ดงั นี้ ตัวอยาง การกาํ หนดเกณฑใ นการพจิ ารณาระดับของโอกาสทีจ่ ะเกดิ ขนึ้ ระดบั ของโอกาส ความนาจะเปน โอกาสทจ่ี ะเกดิ 1. โอกาสมาก 1:100 - เกดิ ภายใน 1 ป 2. โอกาสปานกลาง 1:1000 - เกดิ ภายใน 1 – 2 ป 3. โอกาสนอย < 1 : 100000 - เกิดภายใน 2 – 5 ป

74 ตวั อยา ง การประเมนิ เพื่อจดั ลําดับของระดับของความรนุ แรงของความเสย่ี ง ความเส่ยี ง ระดบั ความรุนแรงของความเส่ยี ง มากที่สดุ มาก ปานกลาง นอย 1. ดานการตลาด 2. ดานการผลติ 3. ดา นการเงนิ 4. ดานบคุ ลากร 5. ดา นศกั ยภาพ ตัวอยา ง การกาํ หนดเกณฑก ารประเมินเพื่อจดั ลาํ ดับความสาํ คัญของความเสย่ี ง ลาํ ดับท่ี ความเส่ียงจะตอ งถกู ขจัดใหห มดสนิ้ ไป หรอื ลดความเสี่ยงนัน้ ในทันทที นั ใด 1 (ระดับมากที่สุด) 2 ความเสย่ี งที่จาํ เปน ตอ งตรวจสอบอยา งใกลชดิ และอาจตองมแี ผนปฏบิ ัตกิ ารเพือ่ ปองกนั ไมใ หเ กดิ ผลกระทบตอธรุ กจิ (ระดับมาก) 3 ความเสี่ยงทจ่ี าํ เปนตองตรวจสอบ แตเขมงวดนอยและแผนการลดความเสี่ยงมี ความเรงดว นนอย(ระดบั ปานกลาง) 4 ความเสย่ี งในระดับนีอ้ ยูในระดับต่ําสดุ และตอ งการความเอาใจใสนอ ย แตไมค วร ละเลยทัง้ หมด(ระดับนอ ย) การจัดลําดับความสําคัญของความเส่ียงชวยใหเจาของธุรกิจ และสมาชิกทีมงานให ความสนใจหรอื เนน การบริหารความเสีย่ งที่มผี ลกระทบตอธุรกิจมากทสี่ ุด 2.5 การกําหนดมาตรการแกไขและปองกันความเสี่ยง เมื่อจัดลําดับความสําคัญของ ความเสีย่ งไดแลว ใหพ ิจารณาจุดวกิ ฤตแตละประเดน็ ทีเ่ ปน ความเสย่ี ง ดังน้ี 2.5.1 สาเหตุของการเกดิ จดุ วกิ ฤตนัน้ ๆ 2.5.2 ผลกระทบของจุดวิกฤตทจ่ี ะเกดิ กบั ธรุ กจิ เปน อยา งไร 2.5.3 การเกดิ จดุ วกิ ฤตนนั้ จะมีอะไรเปน ตวั บอกเหตุ 2.5.4 มแี นวโนมวา จะเกิดจดุ วิกฤตนั้นกับธรุ กจิ ของเรา องคก รจะปอ งกันอยา งไร 2.5.5 ถา จุดวกิ ฤตนัน้ มาถึงแลว องคก รจะมีมาตรการอะไรมาแกไข

75 2.6 การประเมนิ ผลของมาตรการแกไขและปอ งกัน ควรใหทีมงานท่ีทําแผนธุรกิจ วิเคราะห ประเดน็ ตอ ไปน้ี 2.6.1 ความเส่ียงเร่ืองใดที่เราผานเลยไปแลว และเราผานไปไดอยางไร และมี มาตรการอะไรที่เคยใชไดผล 2.6.2 ความเสีย่ งเร่ืองใดทีก่ ําลังเผชิญอยู และมาตรการแกไขท่เี ราใชอ ยู มีการประเมิน หรอื ไมว า มาตรการแกไ ขนั้น ใชไดผลหรือไม ถาใชไ มไ ดผ ลเราตอ งปรับกลยุทธอ ยางไร 2.6.3 ความเสีย่ งเร่อื งใดทีก่ าํ ลังจะมาถึง มาตรการปองกันที่วางไวไดลงมือทําแลว หรือยงั ถา ทําแลวเปน อยางไร ตอ งปรบั กลยุทธใหมหรือไม 2.6.4 ความเสี่ยงเร่ืองใดที่ยังมาไมถึง องคกรไดศึกษาความเปนไปไดหรือไมวา มาตรการปองกนั ท่เี ตรียมไว จะไดผ ลดหี รือไม หรอื เคยใชไ ดผลในองคกรอื่น ๆ หรอื ไม 2.6.5 กําหนดความถี่ในการประเมินผลมาตรการแกไขและปองกันเปนระยะ ๆ เพอ่ื จะไดคอยปรบั แผนกลยทุ ธใหม เมื่อเหน็ วา ไมไ ดผล 2.7 การวางแผนการบรหิ ารความเสย่ี ง (Risk Management Planning) การวางแผนการบริหารความเสี่ยง มีวัตถุประสงคที่สําคัญคือ การตัดสินใจเลือก วธิ ีการและแผนกจิ กรรมจัดการความเสย่ี งของธรุ กิจ ดงั นน้ั กจิ กรรมจะครอบคลมุ และมีความสัมพันธกับ การบริหารความเสี่ยง เพื่อใหการดําเนินการธุรกิจบรรลุเปาหมายท่ีกําหนดและเพื่อใหการดําเนินการ ธุรกิจเกดิ ประสิทธิภาพและประสทิ ธผิ ล จงึ ตองมีการวางแผนกจิ กรรมบริหารความเสีย่ ง พรอมทัง้ จัดสรร งบประมาณและทรพั ยากรตา ง ๆ ในการดาํ เนนิ งาน เพือ่ ใหการบริหารความเสี่ยงบรรลุวัตถุประสงคและ เปาหมายท่ีตงั้ ไว องคประกอบของแผนบริหารความเส่ยี ง องคป ระกอบ รายละเอียด 1. ช่ือความเสยี่ ง เขียนอธิบายส้นั ๆ วา ประเดน็ ทเี่ ปนความเสี่ยง คืออะไร 2. ลําดับความเส่ียงเพ่ือการปฏบิ ตั ิ ระบุระดบั ของความเส่ยี ง 3. ประเภทของความเสยี่ ง ระบุวา เปนความเส่ียงประเภทใด 4. การควบคมุ ความเสี่ยงในปจจุบนั ระบแุ นวทางการควบคุมความเสย่ี งในปจ จุบนั 5. แผนปฏิบัตกิ ารเพอื่ ควบคมุ ความเสีย่ ง ระบแุ นวทางการดาํ เนนิ งาน เปา หมาย เวลา ผูร ับผดิ ชอบ

องคประกอบ 76 6.ตวั ช้วี ดั ความคืบหนา และความสําเรจ็ รายละเอียด 7.แนวทางการตรวจสอบและรายงาน ระบวุ าถาทําตามตวั ชว้ี ดั แลว ความสาํ เรจ็ จะลดลง หรือไม ระบคุ วามคืบหนา ในการดําเนนิ การ (รอ ยละ) ตัวอยาง แผนการบรหิ ารความเสย่ี ง ลําดบั ท่ี รายการความเส่ยี ง ผลเสีย/ กจิ กรรม ตัวชีว้ ัด ระยะเวลา ผูรบั ผดิ ชอบ ผลกระทบ ความสําเร็จ ดําเนินการ 2.8 การติดตามประเมนิ ผลการบรหิ ารความเสี่ยง ซึง่ เปนขัน้ ตอนสาํ คญั ในการศกึ ษาปญ หา และอุปสรรค ในการปฏิบัติตามแผนบริหารความเสี่ยง และชวยใหทีมงานบริหารความเส่ียงไดขอมูล เพ่ิมเติม เพอ่ื นาํ ไปปรับปรงุ วธิ ีการจดั การความเสี่ยงใหมปี ระสิทธภิ าพสงู ข้ึน ท้ังนี้ การบริหารความเสี่ยงเปนงานที่ตองทําอยางตอเน่ือง ความเส่ียงแตละประเภท เปล่ียนไปตามความเปลี่ยนแปลงของโลก การบริหารความเส่ียงจึงตองไดรับการประเมินผล และ ปรับปรุงใหสอดคลองกับสถานการณปจจุบัน การประเมินผลจึงไมใชขั้นตอนสุดทายของการบริหาร ความเส่ยี ง แตเ ปนขน้ั ตอนท่นี ําไปสรู ะบบการบริหารความเสยี่ ง ท่ีมีความตอเน่อื งและทนั ตอเหตกุ ารณ 3) การจัดการการผลติ ความหมายของการจดั การการผลติ การบริการ และการควบคุมคณุ ภาพ การจัดการการผลิต หมายถึง กระบวนการท่ีดําเนินงานผลิตสินคาตามข้ันตอนตาง ๆ อยา งตอ เนอ่ื งและมกี ารประสานงานกัน เพอ่ื ใหบรรลเุ ปาหมายขององคก รหรือกิจการ การบริการ หมายถึง กระบวนการท่ีเนนการใหบริการแกลูกคาโดยตรง โดยการทําให ลูกคาไดรับความพงึ พอใจ มคี วามสขุ และไดรับผลประโยชนอยา งเตม็ ที่

77 การควบคุมคุณภาพ หมายถึง การจัดกิจกรรมตาง ๆ เพื่อใหผลิตภัณฑตอบสนองความ ตองการและสามารถสรางความพึงพอใจใหก ับลูกคาบนแนวคิดพื้นฐานวา เมื่อกระบวนการดี ผลลัพธที่ ออกมากจ็ ะดีตาม การจดั การเก่ียวกับการควบคมุ คณุ ภาพการผลติ การควบคุมคุณภาพน้ัน มีวัตถุประสงคเพ่ือใหสินคาหรือผลิตภัณฑหรือการบริการบรรลุ จุดมงุ หมายดงั ตอไปนี้ 1. สนิ คาที่สั่งซ้อื หรือสงั่ ผลติ มีคุณภาพตรงตามขอ ตกลงหรือเงอ่ื นไขในสัญญา 2. กระบวนการผลิตดําเนินไปอยางถูกตองเหมาะสม 3. การวางแผนการผลติ เปน ไปตามทก่ี ําหนดไว 4. การบรรจุหีบหอดีและเหมาะสม หมายถึงสามารถนําสงวัสดุยังจุดหมายปลายทางใน สภาพดี ข้ันตอนการควบคุมคณุ ภาพการผลิต แบง ออกเปน 4 ขน้ั ตอน คอื 1. ข้ันการกาํ หนดนโยบาย ในข้ันน้ีจะเปนการกําหนดวัตถุประสงคกวาง ๆ เชน ระดับสินคา ขนาดของตลาด วิธีการจําหนาย ตลอดถึงการรับประกัน ขอกําหนดเหลาน้ีจะเปนเครื่องช้ีนําวากิจการ จะตองทาํ อะไรบาง เพื่อใหบรรลวุ ัตถุประสงคที่ไดวางเอาไว 2. ข้ันการออกแบบผลิตภัณฑ การออกแบบผลิตภัณฑในท่ีน้ี หมายถึง การกําหนด คุณลกั ษณะของผลิตภณั ฑ การออกแบบผลิตภณั ฑจงึ ตองมีความสัมพันธกับระบบการผลิต 3. ข้ันตอนการควบคุมคุณภาพของการผลิต การควบคุมคุณภาพการผลิต แบงออกเปน ขั้นตอนยอย 3 ขั้น คือ การตรวจสอบคุณภาพของชิ้นสวน การควบคุมกระบวนการการผลิต และการ ตรวจสอบคณุ ภาพของผลติ ภณั ฑ โดยในการตรวจสอบท้ัง 3 ขัน้ นี้ สว นใหญจ ะใชเทคนิคการสุมตัวอยาง เพราะผลิตภณั ฑทผี่ ลติ ไดนัน้ มีจาํ นวนมากไมอาจจะทําการตรวจสอบไดอยางท่วั ถงึ ภายในเวลาจาํ กัด 4. ขั้นการจําหนาย การควบคมุ คณุ ภาพ จะมีลักษณะเปนการใหบริการหลังการขาย ซึ่งใน ระบบการตลาดสมยั ใหมถอื วาเปน เรือ่ งสําคัญมาก เพราะสินคาบางชนดิ โดยเฉพาะอยางยิ่งสินคาประเภท เคร่อื งมอื เครื่องจักรหรืออุปกรณทางอิเล็กทรอนิกส ซ่ึงมีวิธีการใชและการดูแลรักษาที่คอนขางยุงยาก ผูผลิตหรือผูขายจะตองคอยดูแล เพ่ือใหบริการหลังการขายแกผูซ้ืออยูเสมอ เพื่อสรางความพึงพอใจ ซงึ่ จะมผี ลตอความเชอ่ื มั่นและความกาวหนา ทางธรุ กจิ ในอนาคต การใชนวัตกรรมและเทคโนโลยใี นการผลิต การใชนวัตกรรมและเทคโนโลยีในการผลิต เปนการพัฒนาความสามารถในการผลิต ผลิตภัณฑของมนุษย ชวยในการแกปญหาและสนองความตองการของมนุษยอยางสรางสรรค โดยนํา ความรูมาใชกับกระบวนการเทคโนโลยี เพ่ือสรางและใชสิ่งของเครื่องใช วิธีการใหการดํารงชีวิตมี คณุ ภาพดียิ่งขน้ึ

78 นวัตกรรม หมายถึง ความคิด การปฏิบัติ หรือสิ่งประดิษฐใหม ท่ียังไมเคยมีใชมากอนหรือ เปน การพฒั นาดดั แปลงมาจากของเดิมท่ีมีอยแู ลว เทคโนโลยี หมายถึง ส่ิงที่มนุษยพัฒนาขึ้น เพื่อชวยในการทํางานหรือแกปญหาตาง ๆ เชน อปุ กรณ เครื่องมือ เครือ่ งจักร วัสดุ หรือแมกระท่ังสิ่งท่ีไมไดเปนส่ิงของท่ีจับตองไดหรืออาจเปนระบบ หรือกระบวนการตา ง ๆ เพ่อื ใหก ารทํางานบรรลุผลเปา หมาย เทคโนโลยจี ะมปี ระโยชนอ ยา งมาก เม่อื ผูใชมกี ารนาํ ไปใชไดอยางถูกวิธีและเหมาะสม และ จะเกดิ ผลกระทบอยางมากมาย เม่อื ผใู ชนาํ เทคโนโลยีไปใชแบบผิด ๆ ดวยความไมรู หรือใชเทคโนโลยี มากเกินกวา ความจําเปน กระบวนการเทคโนโลยใี นการผลิต กระบวนการเทคโนโลยีเปนกระบวนการท่ีเกี่ยวของกับการแกปญหา โดยการใชความคิด ริเร่มิ อยา งสรางสรรคและรอบคอบ เพือ่ สรา งผลิตภณั ฑท กี่ อใหเ กิดประโยชนตามความตองการของมนษุ ย อยางมีประสิทธิภาพ หลักการเบ้ืองตนของกระบวนการทางเทคโนโลยีการออกแบบผลิตภัณฑ สามารถแบง ออกเปน ข้นั ตอน ไดดังน้ี 1. กําหนดปญหาหรือความตองการ 2. สรา งทางเลือกหรือวธิ กี าร 4. ออกแบบและลงมอื สราง 3. เลือกวธิ กี ารทเ่ี หมาะสม 5. ทดสอบและประเมนิ ผล ปรับปรุงแกไข แผนภมู ิ กระบวนการเทคโนโลยใี นการออกแบบผลติ ภัณฑ

79 การเลือกใชเ ทคโนโลยีอยางสรา งสรรค การเลือกใชเ ทคโนโลยีอยางสรางสรรคตอ ชีวติ สังคม สง่ิ แวดลอมและงานอาชีพ มีหลักการ ดังตอ ไปนี้ 1. การวิเคราะหเปรียบเทียบผลิตภัณฑหรือวิธีการที่ไดจากเทคโนโลยีตาง ๆ ท้ังทางดาน คณุ ภาพ รปู แบบ วัสดุ ความสะดวกในการใช ความคุม คา โดยกอ นที่จะตดั สนิ ใจเลอื กเทคโนโลยใี ดมาใชน้ัน ผปู ระกอบการหรอื เจาของกิจการ ควรนําคุณลักษณะท่ัวไป คุณลักษณะเฉพาะของเทคโนโลยีมาศึกษา เปรียบเทียบกอนการตัดสนิ ใจเลือก 2. เมื่อมีการเลือกใชเทคโนโลยีสําหรับการสรางและพัฒนาผลิตภัณฑ เพื่อสนองตอความ ตอ งการของมนุษยแ ลว ยอ มตอ งมีผลกระทบตอสังคมและส่ิงแวดลอมตามมาดวย ดังนั้นผูประกอบการ หรือเจาของกิจการตองศึกษาทบทวนวาเทคโนโลยีที่กําหนดใชนั้นมี ขอดี ขอเสียและผลตอสังคมและ สงิ่ แวดลอ มท่ีจะไดร บั นน้ั เปน อยา งไร 3. ตดั สินใจเลอื กและใชเ ทคโนโลยีท่มี ีผลดตี อ สังคมและสง่ิ แวดลอ มในทางสรางสรรคมากท่สี ดุ การลดตน ทุนการผลติ และการบริการ การดําเนินงานธุรกิจทุกประเภท ใหสามารถดํารงอยูไดอยางมั่นคง จําเปนที่ผูประกอบการ หรือเจาของธุรกิจตองหาวิธีการลดตนทุนการผลิตและการบริการ โดยแนวคิดในการลดและควบคุม ตน ทุนการผลติ นนั้ มหี ลักการดังน้ี 1. ศึกษาวเิ คราะหแ ละสาํ รวจสถานภาพปจจุบันของการผลติ คือแรงงาน วัตถุดิบ ตนทุนการผลิต เมอื่ รปู จ จัยการผลิตแลว ทําใหส ามารถหาขอบกพรอ งและหาวิธลี ดตน ทุนได 2. วิเคราะหหาสาเหตุของตนทุนสูญเปลาที่เกิดขึ้นจากการผลิตสินคา และการบริการ หมายถึง การเสยี คาใชจ ายแตไ มไ ดกอ ใหเ กดิ ประโยชนตอธุรกจิ 3. ปฏิบตั กิ ารลดและควบคุมตน ทุนการผลติ ในสวนของคาใชจา ยท่ีไรประสิทธิภาพ มีความ สญู เปลา โดยดําเนนิ การตอเน่อื งใหบรรลผุ ลสําเรจ็ การดําเนนิ ธรุ กจิ ตอ งเผชญิ กบั ขอจาํ กัดหลายอยา งท่เี ปน อปุ สรรคและเปน เหตุใหต นทุนการผลิต สูงข้ึน จากหลายปจจัย คือ ตนทุนแรงงานมีแนวโนมสูงขึ้น ตนทุนวัตถุดิบแพงขึ้น โดยเฉพาะการนํา วัตถุดิบจากภายนอกเขามา ทําใหตนทุนการผลิตสูงข้ึน เชน คานํ้ามัน คาไฟฟา คูแขงขันมีมากข้ึนและ ทวคี วามรุนแรงมากขึน้ จําเปน ทีผ่ ปู ระกอบการหรือเจาของธุรกิจตองลดตนทุนการผลิตตอหนวยสินคาที่ ผลิตจะมผี ลใหไดก าํ ไรมากข้ึน ดังน้ันผูประกอบการตองปรับวิธีการทําธุรกิจ เพื่อลดตนทุนการผลิตให ต่ําลง โดยกําหนดเปาหมายการผลิตใหเหมาะสมเพื่อความอยูรอด มีการปรับปรุงโครงสรางใน การประกอบธรุ กิจพฒั นาระบบการสงเสรมิ การขาย ซ่ึงเปนกุญแจสาํ คญั สูความสาํ เรจ็

80 ปจจยั ในการลด และควบคมุ ตน ทนุ การผลติ ในการผลิตสนิ คา ตนทนุ การผลิตจะสูงหรอื ตา่ํ น้นั ข้นึ อยกู บั ปจ จัยตาง ๆ หลายประการดงั นี้ 1. ผูบรหิ ารตอ งมนี โยบายและโครงการเพ่ือลดตนทุนการผลิตอยางจริงจังและชัดเจนไมวา จะเปนนโยบายดานคณุ ภาพมาตรฐานระดับสากล เชน ISO , การสนับสนุนศักยภาพของบุคลากร ฯลฯ หรอื ระบบและวิธกี ารลดตน ทุน ซึง่ ตอ งดาํ เนินการอยางจรงิ จังและตอเนื่อง 2. สรางจติ สํานึกพนักงาน ใหมจี ิตสาํ นกึ ทีด่ ีตอ โครงการลดตนทุนการผลิต จงึ จะไดรับความ รวมมอื และประสบความสําเร็จได 3. มมี าตรการเพ่ิมประสทิ ธิภาพและคณุ ภาพของการบรหิ ารจดั การธุรกิจอยางจริงจงั ทุกปจจัยที่กลาวมามีความสําคัญเทากันหมด แตการดําเนินการใหบรรลุเปาหมายอยางมี คณุ ภาพผบู รหิ ารธุรกิจตอ งกําหนดเปาหมายและการดําเนินงานอยางจรงิ จัง และตองมีการจัดทาํ ขอมูลและ วดั ประสิทธิภาพของการลดตน ทนุ อยา งตอเน่อื ง 4) การจดั การการตลาด การจัดการการตลาด หมายถึง การดําเนินกิจกรรมตาง ๆ ดานธุรกิจ ซ่ึงจะตองมีการวางแผน การผลติ การโฆษณา การประชาสมั พันธ การวจิ ยั การตลาด การสงเสริมการขาย การทําฐานขอมูลลูกคา การกระจายสินคา การกําหนดราคา การจัดจําหนาย ตลอดจนการดําเนินกิจการทุกอยางเพื่อสนอง ความตองการ และบรกิ ารใหแ กผซู อื้ หรือผูบรโิ ภคพอใจ ทั้งในเรื่องราคาและบริการ การจดั การการตลาดเก่ยี วของกับเรื่องตา ง ๆ ดงั น้ี 1. การโฆษณา หมายถึง การนําเสนอหรือสงเสริมความคิดในการขายสินคาหรือบริการผาน ส่อื ตา ง ๆ มีผูอุปถัมภเปนผูเสียคาใชจายในการโฆษณา โดยมีวัตถุประสงคของการโฆษณา เพื่อใหเกิด ความรู ความเขาใจเกี่ยวกับสนิ คา และงานบรกิ าร เปน การใหข าวสารและชกั จงู ใหซอ้ื สนิ คา และซือ้ บริการ สื่อที่ใชในการโฆษณามีหลายประเภท เชน นิตยสาร หนังสือพิมพ วิทยุ โทรทัศน ปายโฆษณา การโฆษณาทางไปรษณีย เปนตน ส่ือโฆษณาแตละประเภทจะมีจุดเดนและจุดดอยแตกตางกัน ดังน้ัน การเลอื กสื่อโฆษณาควรคํานึงถงึ วัตถปุ ระสงค ดงั น้ี 1) สามารถเขาถงึ กลุมเปาหมายใหมากท่ีสุดเทาทจ่ี ะมากได 2) สือ่ น้ันมีประสทิ ธิภาพและไดผ ลสูงสดุ 3) เสียคาใชจ า ยต่ําทสี่ ดุ 2. การประชาสัมพันธ หมายถึง การติดตอสื่อสารเพ่ือสงเสริมความเขาใจท่ีถูกตองรวมกัน ตลอดจนสรางความสัมพันธอันดีตอกันระหวางลูกคากับผูผลิต เพื่อใหเกิดความเชื่อถือศรัทธา ความ คิดเหน็ ทศั นคติทด่ี ตี อ องคการ การประชาสมั พันธ ไดแ ก ขา วแจกสําหรบั เผยแพร การแถลงขา ว 3. การสงเสริมการขาย หมายถึง กิจกรรมการสงเสริมการตลาดนอกเหนือจากการโฆษณา การขายโดยบุคคล และการประชาสัมพันธ เปนการชวยกระตุนความสนใจ การซื้อของผูบริโภคหรือ

81 บุคคลอื่นในชองทางการจัดจําหนาย การจัดแสดงในงานแสดงสินคา การแจกของแถม การลดราคา การชิงโชค การแขง ขนั การแจกคปู อง 4. การวิจัยการตลาด หมายถึง การศึกษาปจจัยภายนอกและภายในเกี่ยวกับการตลาด ทําให ผูประกอบการมีขอมูลในการวางแผนการตลาดไดอยางมั่นใจและสามารถบอกรายละเอียดในการ ดําเนินงานไดอ ยางชดั เจน การวจิ ัยการตลาดหรือการศกึ ษาตลาดควรวิเคราะหพฤติกรรมผูบริโภคมาปรับใช ดงั น้ี 1. ผูบริโภคของกิจการคือใคร ใชหลักการแบงสวนตลาดเขามาประกอบการพิจารณา คือ หลกั ภมู ิศาสตร หลักประชากรศาสตร หลักจิตวิทยา หลกั พฤติกรรมศาสตร 2. ตลาดตองการซ้ืออะไร ผูประกอบการจะตองศึกษาวาผูบริโภคตองการอะไรจากผลิตภัณฑ ที่ซ้อื เชน บางคนใชร ถยนตร าคาแพง เพราะตองการความภาคภูมิใจ บางคนเลือกรับประทานอาหารใน รา นหรูหรา นอกจากเขาตองการความอรอ ยจากรสชาติของอาหารแลวเขายังตองการความสะดวกสบาย การบริการท่ีดี เปนตน นักการตลาดจะตองวิเคราะหดูวาผูบริโภคตองการซื้ออะไรเพื่อท่ีจะจัด องคป ระกอบของผลิตภณั ฑใ หครบถวนตามที่เขาตอ งการ 3. ซ้ืออยางไร ผูประกอบการตองศึกษาถึงกระบวนการตัดสินใจในการซ้ือของผูบริโภค กระบวนการการตัดสินใจในการซื้อน้ีจะเริ่มจากความรูสึกวาตองการสินคาน้ัน จนไปถึงความรูสึก หลงั การซ้อื กระบวนการดังกลา วนี้จะกนิ เวลามากหรอื นอ ย ยากหรอื งายเพียงใดขึ้นอยูกับชนิดของสินคา ตัวบุคคลท่ีทําการซ้ือ ผูตัดสินใจซื้อ การสงเสริมการตลาด ฯลฯ แตละขั้นของกระบวนการซ้ือใชเวลา ไมเ ทากันและบางครงั้ การซอ้ื อาจจะไมไดด าํ เนินไปจนจบกระบวนการก็ได เพราะผบู ริโภคเปลยี่ นใจหรือ เกิดอุปสรรคมาขัดขวางทาํ ใหเ ลิกซือ้ หรืออาจตองทอดระยะเวลาในการซื้อออกไป 4. ทําไมผบู ริโภคจึงซ้อื เปนการพิจารณาถึงวัตถุประสงคหรอื จดุ มงุ หมายของการซ้อื 5. เม่ือไรผูบริโภคจะซื้อ นักการตลาดจําตองทราบถึงโอกาสในการซ้ือของผูบริโภค ซ่ึงจะ แตกตางกันตามลักษณะสินคานั้น ๆ เพ่ือวางกลยุทธทางตลาดไดเหมาะสมกับพฤติกรรมการซ้ือของ ผบู ริโภค 6. ผบู ริโภคจะซอ้ื ท่ีไหน เปนการถามเร่ืองชองทางการจําหนาย แหลงขายท่ีเหมาะสมกับสินคา โดยพจิ ารณาดูวา สินคา ชนิดน้ีผูบริโภคมักจะซ้อื จากทไ่ี หน ซ้อื จากหา งสรรพสินคา ใหญ หรือจากรานขาย ของชําใกลบ า น เปนตน 7. ใครมีสวนรวมในการตัดสินใจซ้ือ เปนการถามเพ่ือใหทราบถึงบทบาทของกลุมตาง ๆ ท่ีมี อิทธพิ ลหรอื มีสวนรว มในการตัดสนิ ใจซ้ือ โดยสรุป ผูประกอบการและนักการตลาดจะตองศึกษาปจจัยที่มีอิทธิพลตอผูบริโภค เพื่อทราบลักษณะความตองการของผูบริโภค เพื่อจัดสวนประสมทางการตลาด ไดแก ดานผลิตภัณฑ ดานการสง เสรมิ การตลาด ดา นแผนการจัดจําหนา ยและแผนราคาใหเหมาะสม 8. การวางแผนการตลาด หมายถึง การกําหนดกลุมลูกคาเปาหมาย สรางความนาเชื่อถือใหกับ กิจการและผทู จี่ ะรว มลงทุน สามารถอธบิ ายวิธกี ารท่ีจะดงึ ดูดและรักษาลกู คา ท้ังรายเการายใหมไวไ ด

82 9. การทําฐานขอมูลลูกคา หมายถึง ขอมูลจะชวยในการกําหนดสวนตางของการตลาด การ กาํ หนดกลยุทธ การตลาดทางตรงไมว าจะเปน กลยุทธการสรางสรรคง านโฆษณา กลยุทธส ือ่ ตลอดจนใช ในการวเิ คราะหข อมูลตา ง ๆ เปนสิ่งสําคัญสําหรบั การทําตลาดทางตรง เพราะกิจการจะไมส ามารถสอ่ื สาร หรือเขาใจถึงกลมุ ลกู คา ทค่ี าดหวังได หากปราศจากขอมูลลกู คา วัตถุประสงคก ารทําฐานขอ มูลลูกคา มดี ังนี้ 1) เพ่ือใหทราบถึงความสําคญั ของการจดั ทาํ บัญชรี ายช่ือลูกคา 2) เพื่อใหท ราบถึงวธิ กี ารเบอ้ื งตนในการจัดทาํ บัญชีรายชอื่ ลกู คา 3) เพ่ือใหเขา ใจถงึ ประเภทของฐานขอ มูล 4) เพอ่ื ใหทราบถงึ องคประกอบของฐานขอ มูลลูกคา 10. การกระจายสินคา ในวงการธรุ กจิ ปจจบุ นั นกั การตลาดใหความสาํ คญั เกย่ี วกับการกระจายสินคา ไมน อ ยกวาตวั แปรอน่ื ๆ ในดา นการตลาด หากผลิตภัณฑเปนที่ตองการของตลาด แตระบบการกระจาย สินคาไมดี เชน สงสินคาผิดพลาด ลาชา ผิดสถานท่ี เปนตน เปนความสูญเสียอันยิ่งใหญ เพราะทําให ยอดขายลดลงและสญู เสียลูกคา จดุ ประสงคข องการกระจายสินคา คอื การจัดสง สนิ คา ใหลูกคาไดถูกตอง ไปยังสถานท่ีท่ีถูกตอง ในเวลาทเ่ี หมาะสม โดยเสยี คาใชจ า ยนอ ยท่สี ุด ตลอดจนการใหบรกิ ารลูกคา ท่ดี ีทส่ี ุด บทบาทและความสําคัญของการกระจายสนิ คา เปนการเชอื่ มโยงระหวางผผู ลติ กับผูบริโภค หรือ กลา วไดวาการทน่ี ําสนิ คาออกจาํ หนา ยใหผบู ริโภคทนั ตามเวลาทีต่ องการกระจายสินคา จึงมคี วามสาํ คัญท่ี ผปู ระกอบการจะตองระมัดระวังในเร่ืองตอไปน้ี 1) สนิ คาท่ถี กู ตอง 2) เวลาทีถ่ ูกตอ ง 3) จาํ นวนทีถ่ กู ตอง 4) สถานท่ที ถี่ ูกตอ ง 5) รูปแบบที่ตองการ การจดั การกระจายสนิ คา คอื การนาํ สินคา ไปถึงมือผูบรโิ ภคหรือลกู คา ซ่งึ กระจายสินคาเกี่ยวของ กับการงานในหนาที่อื่น ๆ ไดแก การเริ่มตนจากการพยากรณการขายซึ่งเก่ียวกับการวางแผนการจัด จําหนาย และวางแผนการผลิต สวนการกระจายสินคา หมายถึง การบริหารระบบการขนสงระบบ ชองทางการจัดซ้ือ ระบบชองทางการจัดจําหนาย ระบบสินคาคงคลัง เพื่อใหไดมาซ่ึงประสิทธิภาพใน การจัดซื้อวัสดุ วัตถุดิบเพื่อการผลิต และเพื่อใหไดมาซ่ึงประสิทธิภาพทางการตลาดท่ีจะขายสินคา สาํ เร็จรูปและบรกิ ารสูมอื ผูบรโิ ภค 1) การวางแผนการตลาดเชิงกลยุทธ การวางแผนการตลาดเชิงกลยุทธ จะทําใหพ นกั งานทุกคนไดร ูวา จะปฏิบัติใหบรรลุเปาหมายใน ระยะเวลาไดอยางไร แผนการตลาดเปนเอกสารที่เขียนขึ้น เพ่ือใชเปนเสมือนหนังสือนําทางสําหรับ กิจกรรมทางการตลาดแกผ ูจ ดั การฝา ยการตลาด

83 แผนการตลาดจะระบวุ ตั ถุประสงค และกิจกรรมทต่ี องทําเพ่อื ใหบรรลุวัตถปุ ระสงคน้ัน การตลาด ถือเปนกิจกรรมท่ียากที่สุด ท่ีพนักงานและผูบริหารเขาใจรวมกันและทําเพ่ือนําไปสูเปาหมายรวมกัน การเขียนแผนการตลาดที่ชัดเจนเปนงานที่ตองใชเวลา แตเปนพ้ืนฐานในการส่ือสารภายในองคการ แผนการตลาดจะทาํ ใหพนกั งานทกุ คนทราบวา ตนมีความรับผิดชอบอะไร ตองทําอะไร มีกรอบเวลาใน การปฏบิ ัตงิ านอยางไร แผนการตลาดบง บอกวตั ถุประสงคและแนวทางการจัดสรรทรพั ยากรเพอื่ ใหบ รรลุ วตั ถปุ ระสงค แผนการตลาดเปน กรอบความคิดและใหทิศทางเชิงกลยุทธ สวนการนําไปปฏิบัติเปนการ ทาํ งานในลกั ษณะทีจ่ ดั การกับปญหา โอกาส และสถานการณ แผนการตลาดแสดงขั้นตอนงานท่ีเรียงเปน ลาํ ดบั กอ นหลงั ก็จริง แตข ้นั ตอนเหลา นั้นอาจเกดิ ข้นึ พรอมกันหรอื ประสานกันกไ็ ด การเขียนแผนมีหลาย รปู แบบ ขึน้ อยกู บั องคกร พนั ธกิจ วัตถุประสงค กลุม เปาหมาย และสว นประสมทางการตลาดขององคกร น้นั 2) การนําแผนไปปฏิบัติและการควบคุม เปนกระบวนการท่ีผูทําการตลาด ตองดําเนินงานตาม แผนการตลาดที่วางไว ดวยความมั่นใจวาสามารถบรรลุวัตถุประสงคได ซ่ึงรายละเอียดในแผนจะระบุ กจิ กรรม เวลา งบประมาณ ซ่งึ ตองมกี ารส่ือสารท่ดี ี เมอื่ นําแผนการตลาดไปปฏบิ ัติแลว จะตอ งมกี ารประเมิน เพอ่ื ใหท ราบวา ไดดาํ เนินการบรรลุตาม วัตถุประสงคเพียงใด มีอะไรท่ีควรแกไข การวางแผนมคี วามสัมพนั ธใกลชิดกบั การควบคมุ เนอื่ งจากแผน ไดร ะบุถงึ สง่ิ ท่อี งคกรตอ งการบรรลุ 3) บญั ชธี รุ กจิ 3.1 ความหมายของบัญชธี ุรกิจ บัญชีธุรกิจ หมายถึง ระบบประมวลขอมูลทางการเงิน การจดบันทึกรายการคาตาง ๆ ทเี่ กยี่ วกบั การรบั – จายเงนิ ส่งิ ของ และสทิ ธิทมี่ มี ลู คา เปน เงินไวในสมุดบัญชอี ยางสมาํ่ เสมอ เปนระเบียบ ถูกตอ งตามหลักการและสามารถแสดงผลการดําเนินงานและฐานะการเงินของกจิ การในระยะเวลาหนึง่ ได 3.2 ความสาํ คญั ของการทําบัญชี 1. เปนเครือ่ งมอื วัดความสําเรจ็ ในการดาํ เนนิ ธรุ กจิ โดยพจิ ารณาจากผลการดําเนินงาน ฐานะทางการเงินของธุรกิจ และความมั่นคงของธุรกิจ จะบันทึกบัญชีรายการตาง ๆ ท่ีเกิดขึ้นในการ ดําเนินธุรกิจ เชน การลงทุน การรับ การจาย โดยไมนําสวนท่ีเปนของสวนตัวเขามาบันทึกดวย ส่ิงที่ บันทึกไวจะสามารถนํามาจัดทําเปนรายงานทางการเงินได เชน งบดุล งบกําไร ขาดทุน ซ่ึงเปนภาพ สะทอ นในการดาํ เนนิ ธุรกิจ 2. เปน เคร่อื งมือชว ยในการวางแผนและตัดสินใจธุรกิจ สามารถนํามาวิเคราะหความ เปน ไปไดของการลงทุนทจ่ี ะเกิดขึ้นในอนาคต ดังนนั้ หากมีการบันทึกท่ีถูกตอง จะทําใหสามารถพัฒนา กิจการใหเจริญกาวหนาอยางย่งั ยนื 3. เปนเครื่องมือในการวางแผนกําไร และควบคุมคาใชจายของบริษัท ชวยในการ ตัดสนิ ใจกําหนดราคาสนิ คา ชวยในการควบคมุ ตนทุนการผลิต และสามารถวิเคราะหปรับปรุงรายจายที่ ไมจ ําเปน ออก รวมถึงชวยในการวางแผนการดาํ เนินงานไดอ ยา งถูกตอ ง เหมาะสมกบั ทรพั ยากรที่มอี ยู

84 3.3 ประเภทและขั้นตอนของการทาํ บญั ชีธรุ กจิ บัญชีรับ – จาย การทําบัญชีรายรับ – รายจาย หมายถึง การจดบันทึกเหตุการณตาง ๆ เก่ียวกับการเงนิ หรอื อยา งนอยท่ีสุดบางสวนเกี่ยวของกับการเงิน โดยผานการวิเคราะห จัดประเภทและ บันทึกไวในแบบฟอรมท่ีกําหนดเพ่ือแสดงฐานะการเงิน และผลการดําเนินงานของกิจการในชวง ระยะเวลาหน่งึ การจดบันทึกการปฏิบตั งิ านและการทําบญั ชีรายรบั – รายจาย เปนการชวยความทรงจํา และถามีการจดบันทึกกิจการตาง ๆ อยางมีระบบ การลงบัญชีที่ดี มีความเขาใจในการจดบันทึก และ การสรปุ ขอมลู ใหเ หมาะสมแลวสามารถนาํ ขอ มลู ทีไ่ ดรบั มาใชประโยชนในการตัดสินใจทําการปลูกพืช ใหส อดคลองกบั ความตองการของตลาด แนวโนม ของราคา ตลอดจนเหตุการณตาง ๆ ที่มีผลกระทบตอ การดาํ เนินกจิ กรรมไดอ ยา งเหมาะสมย่ิงขน้ึ ทาํ ใหผผู ลติ ทราบไดวากจิ การของตนเปน อยา งไร และวิธีการ อยางหนึ่งท่ีจะแสดงฐานะทางการเงินและผลการดําเนินงานวามีรายรับ – รายจายอยางไร ชวยในการ ประเมนิ ผลการดาํ เนินงานวามกี ําไร หรือขาดทุนอยางไรอกี ดวย รูปแบบการบันทึกการทําบัญชีรายรับ – รายจา ย ดังตัวอยาง ตวั อยาง แบบฟอรม การทาํ บญั ชีรายรบั – รายจาย แบบบญั ชีรายรับ - รายจา ย วนั เดอื น ป รายรับ จาํ นวนเงนิ วนั เดอื นป รายจา ย จํานวนเงนิ บาท สต. บาท สต. บญั ชีทรพั ยสิน – หน้ีสนิ เปน การบนั ทกึ รายการทรัพยส นิ หนส้ี ินตาง ๆ เชน ทด่ี ิน เคร่ืองมือ เคร่ืองจักรกลตาง ๆ อุปกรณ การเกษตร ปจจัยการผลิต จํานวนผลผลิต ผลผลิตท่ีคงเหลือ ตลอดจนหน้ีสินตาง ๆ ที่เกิดขึ้นในการ ดําเนนิ การผลิต ในการบันทกึ ทรพั ยส ิน – หนสี้ นิ ตาง ๆ เพ่ือจะนาํ ไปใชสรุปฐานะทางการเงินของตนเอง และเปนขอมลู ที่จะใชในการคาํ นวณหารายไดตอ ไป โดยสรปุ เปนฤดูกาลเพาะปลูก หรือส้ินปใหกําหนด เปน มลู คาจาํ นวนเงิน ดงั ตัวอยา ง บัญชที รพั ยสิน – หนส้ี นิ

85 บัญชที รัพย – หนีส้ ิน รา นขายขนมเบเกอร่ี วนั เดอื น ป ทรัพยสนิ จํานวน จํานวน วนั เดอื น ป หนส้ี นิ จาํ นวน จาํ นวน หนว ย เงิน 5 ม.ค. 53 หนว ย เงิน 1 ม.ค. 53 รายการ 300,000 รายการ 100 ตร.ว 400,000 15 มี.ค. 53 1 400,000 25 ม.ี ค. 53 รถยนต 100 ตร.ว 500,000 กเู งนิ ซ้ือทด่ี ิน 30 ม.ี ค. 53 ทดี่ นิ 5,000 ฯลฯ รา นคา 1 อปุ กรณท าํ เบเกอรี่ 1 ชุด ฯลฯ

86 กจิ กรรมท่ี 12 ใหผูเรยี นศกึ ษาใบความรู เรือ่ ง การบรหิ ารจัดการในการขยายอาชีพใหเขา ใจ แลว สรุปแตละเร่ือง ใหส อดคลอ งกบั อาชพี ของตนเองหรอื อาชพี ทส่ี นใจมาพอสังเขป 1. การทําแผนธรุ กจิ …………………………………………………………………………………………………… …..……………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 2. การจดั การความเสย่ี ง …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 3. การจัดการการผลติ …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 4. การจดั การการตลาด …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 5. บญั ชธี ุรกจิ …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………

87 บทที่ 6 การจดั ทําและพัฒนาระบบการขยายอาชพี ตามแนวปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง ผลการเรียนรูท่คี าดหวงั สามารถดําเนินการจัดทําหรือปรับปรุงแผนธุรกิจดานการจัดการการผลิตหรือการบริการ และ ดานการจดั การการตลาด ตามแนวคิดของปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง ขอบขายเน้ือหา เรอื่ งที่ 1 องคป ระกอบของระบบขยายอาชพี ตามแนวคดิ ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง เร่ืองที่ 2 การจดั ทาํ แผนธรุ กิจ สอ่ื ประกอบการเรยี นรู 1. เอกสารหมายเลข 17 ใบความรู เร่ือง องคป ระกอบของระบบขยายอาชพี ตามแนวคดิ ปรชั ญา ของเศรษฐกิจพอเพียง 2. เอกสารหมายเลข 18 ใบความรู เรอื่ ง การประยุกตหลักเศรษฐกิจพอเพียงกับประสบการณ ตนเอง จัดทาํ กรอบความคิดเหน็ ธุรกจิ ท่ีเหมาะสมกบั ตนเอง 3. เอกสารหมายเลข 19 คมู ือจดั ทําแผนธรุ กจิ ตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงใหเหมาะ กับตนเอง

88 เรื่องท่ี 1 องคประกอบของระบบขยายอาชีพตามแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง ลักษณะบง ช้ีความสําเรจ็ ของการเรยี นรู 1. ชี้แจงภาพรวมขององคป ระกอบในระบบการขยายอาชีพตามแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียง 2. บอกความสัมพนั ธระหวาง ความมเี หตผุ ล ความพอดี และภมู ิคุมกันทน่ี ําไปสูการจัดทําแผน ธรุ กิจของการขยายอาชพี 3. บอกเหตผุ ลเชงิ สัมพันธใ นการใชค วามรอบรูเ พ่อื จัดการการตลาดและการผลิต 4. บง ชล้ี ักษณะการใชคุณธรรมขบั เคลอื่ นธรุ กิจ ลกั ษณะบง ชี้ความสาํ เรจ็ ของ กจิ กรรม การวดั ผล ประเมินผล สื่อการเรียนรู การเรียนรู 1. ช้แี จงภาพรวมของ 1. อานเอกสารหมายเลข 16 1. ทดสอบความเขา ใจ เอกสารหมายเลข 16 องคประกอบในระบบการ เรอ่ื ง องคประกอบของระบบ 2. สงั เกต การแสดงความ ใบความรู เรื่อง ขยายอาชพี ตามแนวคิด ขยายอาชพี ตามแนวเศรษฐกจิ คดิ เหน็ องคป ระกอบของระบบ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง พอเพยี ง แลวคิดความคิดรวบ 3. ประเมินความเปน ไปไดใ น ขยายอาชพี ตามแนวคิด 2. บอกความสมั พันธร ะหวาง ยอดเปน ของตนเอง เกีย่ วกับ การนาํ ไปใชจริง ปรชั ญาของเศรษฐกจิ ความมเี หตุผลความพอดี และ 1.1 ความพรอ มของระบบ 4. องคค วามรทู ่ีเกดิ ขนึ้ ใหม พอเพียง ภมู คิ ุมกนั ที่นาํ ไปสกู ารจัดทาํ การขยายอาชีพตามปรัชญา แผนธรุ กิจของการขยายอาชพี ของเศรษฐกจิ พอเพยี ง 3. บอกเหตผุ ลเชิงสมั พนั ธใ น 1.2 ความสัมพนั ธระหวา ง การใชค วามรอบรู เพ่อื จัดการ ความมเี หตผุ ล ความพอดี และ การตลาดและการผลิต ภูมิคุม กนั กบั การจัดตําแหนง 4. บง ชี้ลักษณะการใช ธุรกจิ การขยายอาชีพ คุณธรรมขบั เคลื่อนธุรกิจ 1.3 เหตผุ ลเชิงสัมพันธใ น การใชค วามรอบรู เพ่อื จัดการ การตลาดและการผลิต 1.4 สาระคณุ ธรรมทใี่ ช ขบั เคลอ่ื นธรุ กจิ 2. ผเู รยี นนาํ ความรทู ่ีสรุปจาก เอกสารหมายเลข 16 ไป แลกเปลีย่ นเรยี นรกู บั ผรู ู ผเู ช่ยี วชาญและผูประกอบการ

ลักษณะบง ชค้ี วามสาํ เร็จของ กจิ กรรม การวดั ผล ประเมนิ ผล 89 การเรยี นรู ส่อื การเรยี นรู กบั ประสบการณของตนเอง เปน ความรใู หม 3. ผเู รียนนาํ ความรูใหมที่เกดิ จากการบูรณาการมา ตรวจสอบ ทดลองปฏบิ ัติการ หาความรู ความจริงกับตนเอง 4. ผเู รยี นดาํ เนินการประเมนิ ความเปน ไปไดในการ นําไปใชจ รงิ แลวสรุปเปน องคความรขู องตนเอง

90 เอกสารหมายเลข 17 : ใบความรูเ ร่อื ง องคป ระกอบของระบบขยายอาชีพตามแนวคิดปรัชญาของ เศรษฐกจิ พอเพยี ง 1. ภาพรวมขององคประกอบระบบการขยายอาชพี ตามแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง ระบบตา ง ๆ ทว่ั ไปมกั จะประกอบดวยการจัดปจจัยนําเขา กระบวนการดําเนินงานผลผลิต และการประเมนิ พฒั นา ดังน้ันการจดั ทําระบบขยายอาชีพตามแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เพ่ือ พัฒนาเศรษฐกิจของผูเรียน ครอบครัวชุมชนใหมีความพอเพียงไดดวยการนําเปาหมายความคิดของ ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี งมาอา งอิง ประยุกตเ ปน ระบบดาํ เนินการ ซ่ึงมลี กั ษณะภาพรวมดงั นี้ 1 2 3 4 5 ใชเ หตุผล ใชหลกั ความ สรา งความ วิเคราะหป ญ หา พอดีจัดทาํ แผน ใชห ลักภมู ิคุมกนั ใชหลักคณุ ธรรม ความตองการ ธรุ กจิ ท่ีเหมาะสม วิเคราะหความเสย่ี ง รอบรู ขบั เคล่ือน ควบคุม ใหก ับ ประเมิน และพัฒนา - ลกู คา แผนธรุ กจิ ทปี่ ระเภทตา งๆ ตนเอง - ผลิตภัณฑ ขยายอาชพี การ - ผลิตภณั ฑ - ชองทางตลาด วิเคราะหและ แผนจัดการ ขบั เคลือ่ น เขา สตู ลาด - ทนุ จดั การความเสยี่ ง การตลาด - องคค วามรู ดา นแผนกลยทุ ธ ธรุ กิจ - ฐาน แกผานรจตัดลกาาดร ลกู คา ขยายตัว การผลิต - พันธมิตร ทางธุรกจิ เพม่ิ แผนภมู ิ : แสดงระบบการขยายอาชีพตามแนวคดิ ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง จากแผนภูมิขา งตนทาํ ใหท ราบวา ระบบการขยายอาชีพตามแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง มีขน้ั ตอนดังน้ี 1. ข้ันตอนการใชเหตุผล วิเคราะห ปญหาความตองการ ของการขยายอาชีพ เพ่ือได ขอ มูลสารสนเทศที่เปนเหตเุ ปน ผล ดวยการศกึ ษาสํารวจ ตรวจสอบเหตุการณ สรุปจําแนกขอมูลเชิงเหตุผล ดา นตา ง ๆ เชน (1) ลูกคา (2) คณุ ภาพผลิตภัณฑท ี่ลูกคา ตอ งการ (3) ชอ งทางการตลาดเพื่อการจัดจําหนาย (4) ทนุ ทม่ี อี ยู ทง้ั เงินทุน อุปกรณ ท่ดี ิน แรงงาน และองคค วามรูท่ีจะตองใช 2. ข้ันตอนการใชหลักความพอประมาณความพอดี กําหนดแผนธุรกิจที่เหมาะสม ทําไดจ ริง ตองการนาํ ขอ มูลเชิงเหตุและผลมาเปนฐานในการคิด

91 3. ข้นั ตอนการใชห ลกั ภูมิคุมกัน สรางความมั่นคงลดความเสี่ยงท่ีจะเกิดขึ้นกบั การขยาย อาชพี ดวยการวิเคราะหศักยภาพ เพ่ือจัดการความเสี่ยงกับผลการดําเนินงาน เชน (1) สภาวะแวดลอม ภายใน จุดออน จุดแข็ง ของการดําเนินงานที่เก่ียวของกับ ผลิตภัณฑ คาใชจายตาง ๆ ของกําไร คูแขง สวนแบงตลาด และสมรรถนะของธุรกิจ (2) สภาวะแวดลอมภายนอกดานโอกาสและอุปสรรคท่ี เกยี่ วของ นโยบาย ของฝา ยปกครอง คแู ขง ขัน กฎหมายระเบียบตาง ๆ 4. ขั้นตอนการใชหลักความรอบรู เพ่ือวางระบบการจัดการการตลาดและการจัดการ การผลิต ข้ันตอนนเ้ี ปน การกําหนดกิจกรรมและขน้ั ตอนดําเนนิ กจิ กรรมเปนรายละเอียดของการทํางานท่ี จะตอ งใหผูรวมงานไดร ูเทากนั ทกุ ฝาย จงึ มรี ายละเอยี ดของความรูม ากมายที่จะตองเรียนรู ทําความเขาใจ จัดเปน เอกสารคมู อื ดาํ เนนิ งาน 5. ขั้นตอนการใชห ลักคุณธรรม เพื่อการขับเคล่ือน ควบคุม ประเมินและพัฒนาผลได ทางธุรกิจท่ีมีลักษณะสังคมชืน่ ชมยนิ ดีและเปน ไปในทางท่ตี อ งการ

92 2. ความสมั พันธ ระหวา งความมเี หตุผล ความพอดี และภูมคิ มุ กัน เพือ่ นําไปสกู ารจัดทาํ แผนธุรกิจของ 2 การขยายอาชีพ หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง มีความประสงคท่ีจะใหประชาชนดําเนินการประกอบอาชีพ ไปอยางมีเหตุผล มีความพอดี มีภูมิคุมกันใหปลอดจากอันตราย ดังน้ันแผนพัฒนาธุรกิจจึงตองมี ความสัมพนั ธก บั หลกั การดังกลาวดงั แผนภมู ิ 1 เหตผุ ลที่ทาํ ใหเกิด แผนธุรกิจขยาย ความพอดขี อง ผลสาํ เร็จของอาชพี อาชีพ อาชีพ - ทนุ วสิ ยั ทศั น ความถกู ตอง - ผลติ ภัณฑ พนั ธกจิ ความพอดกี บั ท่ีตอ งการ - ลกู คา กลยทุ ธ - ความสามารถของตนเอง 3 ภูมิคมุ กนั ใหป ลอด จากอันตราย - ความรใู นจดุ ออ น จุดแข็ง โอกาสและอปุ สรรค ของธุรกจิ - ระวังความคาดหวังที่คิดวาตนเองไปถึงและ ความกลาเผชญิ หนากบั ส่ิงที่ไมต อ งการใหเกดิ - ไมเ อาตวั เองเปนศูนยก ลาง ยึดหลักการทํางาน รว มกันที่ใหท ุกคนรูเทากัน จากแผนภูมดิ งั กลา วทําใหมองเห็นวา การขยายหรือพัฒนาอาชีพจะตองเร่ิมมาจากการใช ขอมูล สารสนเทศของเหตุผล หรอื สิ่งท่ที ําใหเกดิ ผลทางธุรกิจไดแ ก ทนุ ลูกคา ผลิตภัณฑ และความสามารถ ของกลุมหรือบคุ คลท่ีประกอบการอาชพี มากําหนดวสิ ยั ทัศน พันธกิจ และกลยุทธดําเนินงานของแผนธุรกิจ ท่ีมีความถกู ตอ ง มีความเทา กบั ความตองการ หรือความพอดีท่ีควรจะเปน โดยผูประกอบการอาชีพจะตอง เขาถึงจุดออ น จดุ แขง็ โอกาสที่ควรจะไดรบั และอุปสรรคตางๆ ที่ขวางหนาไมคาดหวงั ทะเยอทะยานเกนิ ตน มีความกลาท่ีจะเผชิญหนาแกปญหากับส่ิงที่ไมตองการใหเกิด และยึดหลักการทํางานรวมกันท่ีใหทุกคน รูเ ทา ทันกันซง่ึ เปน ภูมคิ มุ กัน ใชเปนหลกั ในการกาํ หนดแผนพัฒนาธุรกจิ

93 3. ความรอบรกู ับการทาํ แผนขั้นตอนการจดั การการตลาดและการผลติ ข้นั ตอนตอไปจากการทาํ แผนธรุ กจิ เปน ขั้นตอนการจัดทําแผนปฏิบัตกิ ารธุรกิจ เปนการ กําหนดกิจกรรมและขั้นตอนการดําเนินงานของการจัดการการตลาดและการผลิต เปนขั้นตอนที่ ผูป ระกอบอาชพี จะตองมีประสบการณความรูท ห่ี ลากหลายและซับซอ นไปตามลักษณะธุรกจิ ใหเพียงพอ ผปู ระกอบอาชพี จําเปนทจ่ี ะตองพฒั นาตนเองใหเปนบุคคลรอบรู การผลติ / การตลาด 1. ความรูใ นบทบาทหนาทขี่ องผูป ระกอบอาชพี 2. ความรูการบริหารจัดการทรัพยากรดําเนินงาน อาชีพ 3. ความรกู ารจัดการการผลติ และการตลาด 4. ความรู การควบคุม การวัดผล ประเมินผล คณุ ภาพในอาชพี จากแผนภมู ดิ งั กลาวขางตน จะพบวา หากวิเคราะหกลุมความรูทั้ง 4 ดานดังกลาวขางตน จะมี ความรูมากมายทผ่ี ปู ระกอบอาชพี จะตองเรียนรสู รา งภาวะความเปน ผูรอบรูอยา งตอเน่ือง 4. ลกั ษณะการใชค ณุ ธรรม ขับเคลอ่ื นธุรกิจ คุณธรรมตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง หมายถึง สภาพคุณงามความดีของ การทํามาหากิน การผลิต การจําหนายจายแจก การบริโภค การใชสอยที่มีความขยัน ความประหยัด ความซอ่ื สัตย และความอดทนเปน หลักในการทํางาน ความขยนั ผูประกอบการ ความประหยดั การใชท รัพยากรการดําเนินงาน ความซื่อสัตย การจัดการการผลติ และการตลาด ความอดทน อดกลน้ั การควบคุมคณุ ภาพการดาํ เนนิ งาน