แผน น้ำหมักชีวภาพ ป 5

นำ้ หมักชวี ภำพ ภำคเหนือ ศูนย์เรียนรเู้ ศรษฐกิจพอเพียงต้ำบลสบป้ำด เลขที่ 46 หมู่ท่ี 5 บ้ำนห้วยรำกไม้ ตำ้ บลสบปำ้ ด อำ้ เภอแม่เมำะ จงั หวัดลำ้ ปำง น้ำหมกั ชวี ภำพ มีชื่อเรียกได้หลายแบบตามความคุ้นเคยของแต่ละท้องถ่ิน เช่น น้าเอนไซม์ น้า จลุ นิ ทรยี ์ น้าอีเอ็ม น้าสกัดชีวภาพ ปุ๋ยน้าชวี ภาพ เทคโนโลยีชีวภาพ กำรเก็บรักษำ 1. จุลินทรีย์สามารถเก็บไว้ได้นานหลายปี ในอุณหภูมิปกติไม่เกิน 45 - 50 องศา เซลเซียส โดยปิดฝา ให้สนทิ อยา่ ให้อากาศเขา้ และอย่าเก็บไวใ้ นตู้เย็น 2. การน้าจุลินทรีย์ไปขยายต่อควรใช้ภาชนะท่ีสะอาดและใช้ให้หมดภายในเวลาท่ี เหมาะสม 3. การเกบ็ ไวห้ ลายๆวัน โดยไม่มีการเคล่ือนไหวในภาชนะ จะมฝี า้ ขาวเหนือผิวน้า น่นั คือการท้างาน ของจุลินทรีย์ท่ีฟักตัวเมื่อเขย่าแล้วทิงไว้ช่ัวขณะ ฝ้าสีขาวจะสลายตัวกลับไปอยู่ใน จุลนิ ทรีย์เหมือนเดิม 4. เมอื่ นา้ ไปขยายเชือในน้าและกากนา้ ตาลจลุ นิ ทรีย์จะมีกลิ่นหอมและเป็นฟองขาวๆ ภายใน 2 – 3 วนั ถา้ ไมม่ ีฟองดังกล่าวแสดงวา่ การหมกั ขยายเชอื ไมไ่ ดผ้ ล 5. จุลินทรีย์ท่ีน้าไปขยายเชือแล้ว ควรใช้ให้หมดภายใน 7 วัน หลังจากท่ีได้ที่แล้ว ทังนีเพ่ือป้องกันการเสื่อมคุณภาพที่เกิดจากความไม่สะอาดของน้าภาชนะและสิ่งแปลกปลอมจาก อากาศ เพราะจลุ นิ ทรีย์ สว่ นใหญไ่ ม่ตอ้ งการอากาศ ประโยชนข์ องน้ำหมกั ชีวภำพสำ้ หรับคน 1. ปรับความเป็นกรดและด่างในรา่ งกาย 2. ท้าใหร้ ะบบการยอ่ ยและการขบั ถ่ายดีขนึ 3. ท้าใหแ้ ตล่ ะเซลล์ของร่างกายได้สารอาหารอยา่ งสมดลุ 4. สลายสารพิษและสร้างภูมคิ มุ้ กนั ในร่างกาย เปน็ การลดการใช้ยาปฏชิ ีวนะ

5. อดุ มไปดว้ ยโปรตนี วติ ามนี และเกลือแร่ คอื วติ ามนิ บรี วม วติ ามินบี 1 บี 2 บี 12 ผลทไี่ ด้จำกกำรหมกั ผลไม้แตล่ ะชนดิ 1. หมกั จากผลไม้หวานไดว้ ิตามนิ เอ วิตามินดี วิตามินอี และวติ ามินเค 2. หมักจากผลไม้เปรยี วไดว้ ิตามินซี และวติ ามนิ เค 3. หมกั จากขา้ วได้วิตามนิ บี วิตามินซี และวิตามินอี ประโยชน์ของนำ้ หมักชีวภำพสำ้ หรบั ใช้ในกำรเกษตร - เป็นหวั เชอื ปุ๋ยหมกั มสี ีน้าตาลเขม้ รสเปรยี ว มีคา่ ความเปน็ กรดดา่ งทร่ี ะดับ PH 3=4.2 มีปรมิ าณโอโซนอย่างน้อย 0.01 ยยท สารอาหารในรูปของกลมุ่ กรดอะมิโน ซึ่งพืชสามารถ ดูดซึมได้เร็ว มีความสามารถในการสร้างบรรยากาศใหม้ ปี ริมาณออกซเิ จนมากพอต่อการป้องกันโรค และแมลงศตั รพู ืช มกี ารแลกเปลีย่ นสารอาหารในดิน - ไนโตรเจน เปน็ สารอาหารสรา้ งความเจริญเตบิ โตต่อโครงสร้างล้าตน้ พชื - ฟอสฟอรสั เป็นสารอาหารสร้างความเจรญิ เตบิ โตต่อโครงสร้างรากการออกดอก และการติดผล - โพแทสเซยี มเปน็ สารอาหารสรา้ งความเจรญิ เติบโตต่อโครงสร้างของเซลล์พืชและ ใหผ้ ลผลติ ตลอดจนความหวานของผลไม้ท้าให้ตน้ ไมม้ ีภมู คิ มุ้ กันต่อการถูกท้าลายของเชือโรคแมลง ศตั รพู ชื เป็นอำหำรของพืชและสตั ว์ อาหารของพชื ออกดอกเร็วเก็บผลผลติ ไดเ้ รว็ ไดผ้ ลผลติ ปรมิ าณมากขนึ และมีคณุ ภาพดี ลงทุนน้อย ลดต้นทนุ ในการผลิต สามารถผลิตใชเ้ อง ไมผ้ ลจะมีรากแข็งแรง ใบสวยและใบใหญ่ และ ปรับสภาพพืนที่ดนิ ดี ไม้เสยี ไมเ่ ปรียว อาหารสตั ว์หมกั เชน่ เดยี วกบั พืช นา้ ไปใช้กบั สตั ว์ เช่น เป็ด ไก่ หมู ววั ควายใชก้ ินและใช้ลา้ งท้าความ สะอาด จะขจัดกลน่ิ เหมน็ ป้องกันเชอื โรค ท้าใหส้ ัตวแ์ ขง็ แรง มีภมู ิต้านทาน วธิ ใี ช้ - กรณีใชพ้ น่ ทางใบใช้นา้ หมักชวี ภาพ 1 ลติ รต่อนา้ 100 – 150 ลิตร ปริมาณการพน่ 7 – 10 วนั ตอ่ ครงั - กรณใี ชร้ าดลงดิน ราดโคน ใช้น้าหมักชวี ภาพ 1 ลติ ร ต่อน้า 50 ลติ ร ปรมิ าณการใช้ อยา่ งน้อยปลี ะ 3 – 4 ครงั หรือ 30 – 40วันตอ่ ครัง จะใชบ้ อ่ ยกวา่ นกี ไ็ ด้ บ้าบดั น้าเสีย, ปอ้ งกนั แมลง , ย่อยสลายฟาง และก้าจดั วัชพืช หอยเชอรี่

ประโยชนข์ องปุย๋ อนิ ทรยี ช์ ีวภำพ 1. เป็นอาหารของสงิ่ มชี วี ิตในดิน เชน่ แบคทเี รีย เชือรา และแอคโตนิมยั ซีส 2. ให้ธาตุอาหาร และกระตุนให้จนิ ทรยี ์สร้างอาหารกว่า 93 ชนดิ แกพ่ ืช 3. ช่วยปรับปรุงคุณสมบัติ และโครงสร้างดินให้ดีขึน,ช่วยดูดซับ หรือดูดยึดธาตุ อาหารไวใ้ นพืช 4. ช่วยปรับค่าความเป็นกรด-ด่าง (PH) ของดินให้อยู่ในระดับท่ีเหมาะแก่การ เจริญเติบโตของพชื 5. ชว่ ยก้าจัดและต่อตา้ นเชอื จลุ ินทรียท์ ีก่ ่อโรคตา่ งๆ 6. ท้าให้พืชสามารถสร้างพษิ ได้เอง สามารถต้านทานโรคและแมลงไดด้ ี 7. ปรบั สมดุลของธรรมชาติและรักษาส่งิ แวดล้อม การใช้น้าหมักชีวภาพแทนสารเคมี ท้าให้เกิดความชืนและเกิดโอโซนในชันของบรรยากาศ จะรู้สึกเย็น ไม่ร้อนอบอ้าว และไม่มีพิษต่อ สุขภาพของผใู้ ช้ 8. แปรรปู ขยะในครวั มาใช้ใหเ้ กดิ ประโยชน์

ศนู ย์เครือขำ่ ยปรำชญช์ ำวบ้ำนเกษตรย่ังยืนต้ำบลศรีเมอื งชุม เลขท่ี 59 หมู่ 7 ต้ำบลศรีเมอื งชมุ อ้ำเภอแม่สำย จังหวดั เชยี งรำย สตู รปุย๋ นมวัว สำ้ หรับเร่งโต ส่วนผสม 1. นมววั สด (จืด) นมเสียก็ใชไ้ ด้ จา้ นวน 4 กโิ ลกรมั 2. น้าตาลทรายแดง จ้านวน 1 กโิ ลกรมั 3. ไขไ่ ก่ (ไม่เอาเปลอื ก) จ้านวน 10 ฟอง 4. จลุ ินทรีย์หน่อกลว้ ย (สตู รหวั เชอื ) จา้ นวน 100 ซีซี วธิ ีทำ้ เอาส่วนผสมทงั หมดเทรวมกนั คนใหเ้ ขา้ กนั หมกั ทงิ ไว้ 7 วนั แล้วนา้ เอาไปใชไ้ ดเ้ ลย อัตรำกำรใช้ - พชื ผัก,ไ มด้ อก อตั รา10 ซีซี + น้า 20 ลติ ร - พืชสวน 20 ซีซี + น้า 20 ลติ ร - นาข้าว 3 ซีซี + นา้ 20 ลติ ร วิธีใช้ - พชื ผกั , ไม้ดอก, ไมใ้ บ, ผกั กาด, กะหล่า้ , คะน้า ให้ใชพ้ ่น (ต้องพ่นตอนเช้ามืด ไม่พ่น ตอนแดดออก) - เห็ดฟางตอ้ งใช้ผสมกบั ฟางกอ่ นปลกู หา้ มพ่นดอนเหด็ ออก จะทา้ ใหเ้ หด็ เนา่ ประโยชน์ ใชเ้ รง่ ต้น,เรง่ ใบ เร่งผลโตสมบูรณส์ สี วย รสชาติดี

สตู รอำหำรจำนดว่ นสำ้ หรับพืชผกั ผลไม้ สว่ นผสม 1. ไข่ไก่สด จา้ นวน 1 ฟอง 2. ไฮโกร – 60 จา้ นวน 2 ชอ้ นแกง 3. แอดทฟี – พลัส จา้ นวน 2 ชอ้ นแกง 4. นา้ จา้ นวน 20 ลิตร 5. ป๋ยุ ยูเรีย จ้านวน 2 ช้อนแกง วิธที ้ำ ตีไขไ่ กผ่ สมลงในน้า 1 ลติ รกอ่ น แลว้ เทไฮโกร - 60 ลงไป ตามด้วย แอดทีฟ - พลัส, ยู เรยี และผสมนา้ สว่ นทเี่ หลอื คนให้ละลายเขา้ กันดี ถ้าใชฉ้ ดี พน่ ตอ้ งกรองกอ่ น เพ่ือไม่ให้เคร่ืองอดุ ตนั วิธใี ช้ 1. ในนาขา้ ว ใชฉ้ ีดพน่ ทางใบ 2. ในผกั พืช เชน่ พริก,มะเขอื ,ให้ใช้ลาดโคนตน้ 3. ในผักกาด,กะหล้่า,ต้นหอม ให้ลดด้วยฝักบัว แล้วตามด้วยน้าเปล่า เพราะจะท้าให้ ใบไม้เกรยี ม เพราะมปี ุย๋ ยูเรยี ผสมอยดู่ ้วย ประโยชน์ ใช้เร่งล้าตน้ , ใบ, ราก ใหเ้ จริญเติบโต เหมาะสา้ หรับพชื ท่แี คระแกรน ใหเ้ จริญเตบิ โต หมำยเหตุ : สตู รอาหารจานดว่ นนี ผสมเสรจ็ ต้องใช้ให้หมดภายในวันเดยี ว ห้ามเก็บไว้ใชว้ นั ต่อไป

กลุม่ วิสำหกจิ ชุมชนผูป้ ลูกพืชปลอดภยั จำกสำรพษิ บ้ำนห้วยรำกไม้ บ้ำนห้วยรำกไม้ หมทู่ ่ี 5 ตำ้ บลสบป้ำด อำ้ เภอแม่เมำะ จังหวดั ล้ำปำง น้าหมักชีวภาพ เป็นน้าหมักท่ีได้จากการย่อยสลายเศษวัสดุเหลือใช้จากส่วนต่างๆ ของพืช หรือสัตว์ โดยผ่านการหมักในสภาพที่ไม่มีออกซิเจน มีจุลินทรีย์ท้าหน้าที่ย่อยเศษซากพืช และสัตวเ์ หลา่ นนั ใหก้ ลายเป็นสารละลาย รวมถงึ การใช้เอนไซม์ท่ีเกิดขึนเองตามธรรมชาติหรือมีการ เติม เอนไซม์เพ่อื เรง่ การย่อยสลายไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ ยิ่งขึน ชนดิ ของวัสดุทใี่ ช้ท้ำน้ำหมกั ชีวภำพ พชื - เศษผักอวบน้า (คะนา้ ผกั กาดขาว กะหล่้าปลี ผกั บุ้ง มะเขือเทศ ฯลฯ) - เศษผลไม้ (สับปะรด ขนุน กล้วย มะละกอ ฟักทอง มะม่วง สม้ ฯลฯ) - พชื สมนุ ไพร (สะเดา ตะไคร้หอม พรกิ ขิง ข่า ยาสูบ บอระเพด็ หางไหล ใบสาบเสือ กระเทียม) - เศษอาหารจากบา้ นเรือน สว่ นผสม - เศษผกั อวบนา้ จา้ นวน 3 กโิ ลกรมั หรือ - มะละกอสกุ 2 กิโลกรมั ฟกั ทองแก่จัด 2 กิโลกรัมกล้วยน้าว้าสุก 2 กิโลกรัม ทังหมด รวม 6 กโิ ลกรัม(ขอ้ 1 หรอื 2 ใชอ้ ย่างใดอยา่ งหนง่ึ ) - เชอื จลุ นิ ทรีย์ 100 ซซี ี หรือ 1 แก้ว - กากนา้ ตาลหรอื น้าตาลทรายจ้านวน 1 กโิ ลกรมั - น้าสะอาด 10 ลติ ร วธิ ที ้ำ - นา้ เศษผกั หรือผลไม้สับใหเ้ ป็นชนิ เลก็ ๆ ผสมกับนา้ ตาลในภาชนะที่เตรียมไว้ คลุกให้ เข้ากัน - ผสมเชือจุลินทรีย์ในน้าสะอาด ใส่ให้ท่วมพืชผักหรือผลไม้ คลุกให้เข้ากัน กรณีหมัก เศษผกั ใหใ้ ชข้ องหนกั ทับด้านบน เพือ่ กดไล่อากาศวางทับไว้ 1 คืน ก็เอาออกได้ จากนันปิดฝาหมักไว้ นาน 10 – 14 วัน

- เม่ือเปิดฝาออก ส่วนท่ีเป็นไขมันสีเหลืองด้านบน (กรณีหมักผลไม้) น้าไปใช้ทาก่ิง ตอน กิ่งปักช้า ช่วยเรง่ รากได้ดี - กรองนา้ หรอื รนิ ใสข่ วดพลาสติกไว้ใช้เก็บไว้ได้นาน 3 เดือน วิธีใช้ - นา้ นา้ หมักชวี ภาพจ้านวน 80 - 100 ซซี ี ผสมนา้ 10 ลติ ร ฉีดพน่ , รดหรอื ราดไม้ผล ช่วงติด ดอก ก่อนดอกบาน ท้าใหต้ ิดผลดหี รือฉดี เร่งการออกดอก บา้ รงุ ราก เดือนละครงั - ใชก้ บั พชื ผักสวนครัว สปั ดาหล์ ะครังสลับกับปยุ๋ นา้ - นา้ กากที่เหลอื (ในถังหรือภาชนะที่ใชห้ มกั ) ไปใสต่ น้ ไมบ้ า้ รุงดินหรือทิงไว้ให้แหง้ ท้า ปยุ๋ ไดอ้ กี สตั ว์ - เศษปลาน้าจืดนา้ เค็ม - หอยเชอร่ี - เศษเนือ เคร่ืองในสัตว์ รกสัตว์ ซากสัตว์ สว่ นผสม - หอยเชอรี่(ทุบหรอื บดละเอยี ด) 10 กิโลกรัม - กากนา้ ตาล 3 กิโลกรมั - เชอื จุลนิ ทรีย์ 1 ลิตร - ร้าละเอียด 1 กิโลกรัม - มะละกอดิบ(สบั เปน็ ชินเล็กๆ) 1 ลกู วธิ ีทำ้ - นา้ เอาส่วนผสมทงั หมดมาคลกุ เคล้ากนั ให้ท่ัว ใสถ่ งั ทีม่ ถี งั ปดิ มดิ ชิด - หมักไว้ 14 วนั จะมีสนี า้ ตาลเข้มเกดิ ขึน - กรองเอานา้ ออกมาจะไดน้ า้ หมักชวี ภาพ ส่วนกากหอยเชอร่ีนา้ ไปใสต่ น้ ไมจ้ ะเปน็ ปุ๋ยอย่างดี - บรรจนุ ้าหมักชีวภาพทไี่ ดใ้ นขวดทีส่ ะอาดมีฝาปดิ มิดชิดและใหม้ ีพืนท่ีอากาศในขวด เล็กนอ้ ย เพ่อื นา้ ไปใช้ประโยชน์

วธิ ใี ช้ - ผสมนา้ สะอาดในอัตราสว่ น 20 ซซี ี ต่อนา้ 20 ลติ ร นา้ ไปฉีดพน่ ตน้ ไมท้ กุ ชนิด สัปดาห์ละ 1 ครงั ทา้ ใหก้ ารแตกใบ การแตกตาดอกดี ช่วยในการผสมเกสรท้าให้อัตราการเกิดผลสงู - ผสมน้าอัตราสว่ น 2 ซซี ี ตอ่ น้า 1 ลติ ร รดน้าตน้ ไมท้ กุ ครงั ท่ีมกี ารให้น้า ท้าใหด้ นิ ร่วนซุย ดินมคี วามอุดมสมบูรณม์ ากยงิ่ ขึน พชื เจรญิ เตบิ โตดี มภี ูมติ ้านทานตอ่ โรคสูง - ผสมนา้ อตั ราสว่ น 1 ลติ รต่อนา้ 100 ลติ ร สาดลงในบ่อเลยี งปลา ก้งุ ต่อพนื ท่ี 1 งาน จะช่วย ปรับสภาพนา้ ในบอ่ และช่วยสร้างไรน้า ซง่ึ เปน็ อาหารตามธรรมชาติในบ่อไดเ้ ปน็ อย่างดี

ศูนย์ฝึกอบรมเกษตรอนิ ทรีย์ - ชีวภำพ ท่ตี ังศนู ยอ์ ย่บู ้ำนเลขที่ 99 หมู่ 2 บำ้ นมว่ งตำล ตำ้ บลคอรุมอำ้ เภอพชิ ัย จังหวัดอตุ รดิตถ์ ปุ๋ยหมัก เป็นปุ๋ยอินทรีย์ชนิดหนึ่งท่ีได้จากการน้าเศษอินทรียวัตถุมากองรวมกัน ท้า ให้เกิดการย่อยสลายโดยกระบวนการท่ีต้องอาศัยออกซิเจน ซ่ึงมีจุลินทรีย์ และสัตว์ชันต่้าอื่น ๆ เป็นตัวเร่งกระบวนการหมัก ปุ๋ยหมักเป็นปุ๋ยท่ีมีความปลอดภัยสูง เหมาะที่จะใช้ในการปรับสภาพ ดินก่อนท่ีจะมีการเพาะปลูก นิยมใช้ในการรองก้นหลุมก่อนที่จะปลูกพืช สามารถใช้ได้กับพืชทุก ประเภท วสั ดุท้ำป๋ยุ หมกั ชีวภำพ - น้าเอนไซม์ 1+ น้าตาล 1+นา้ 100 รดบนกองปยุ๋ แต่ละชันความชืน 30% - แกลบสด 1 กิโลกรัม - แกลบด้า 1 กิโลกรัม - มลู สัตว์ต่าง ๆ กากถว่ั ตา่ ง ๆ ขีเล่ือย ขุยมะพร้าว 3 กโิ ลกรมั - รา้ ละเอียด 1 กิโลกรมั - ขยะสดต่าง ๆ 1 กโิ ลกรมั - อินทรียวัตถุท่ีหาไดใ้ นพนื ที่ หญา้ แหง้ ฟางใบไม้ 1 กโิ ลกรัม วธิ ที ้ำ (1) ผสมนา้ เอนไซม์ นา้ ตาล และน้าในถังพลาสติก แล้วใชบ้ วั รดน้าตักทลี ะชนั (2) เกล่ียกองปุย๋ หมักบนพืนให้หนาประมาณ 1 ศอก คลุมด้วยกระสอบป่าน หรือ กระสอบปุ๋ยหรือคลุมด้วยแกลบสด หรือฟาง เพื่อไม่ให้ถูกแสงแดดประมาณ 5 วัน ตรวจดูความ รอ้ นใน วนั ที่ 2 หรอื 3 ไมต่ ้องกลบั กองปยุ๋ ถ้าปุ๋ยกองใหญ่มากให้เวลา 2 วัน (3) บรรจุปุ๋ยหมักชีวภาพท่ีคลุกเคล้ากันดีแล้ว ในกระสอบปุ๋ย สามารถเก็บไว้นาน เป็นปี ปุ๋ยหมักชีวภาพที่ได้ จะประกอบด้วยจุลินทรีย์ สารอินทรีย์ต่างๆ ท่ีสารอาหารเหมาะ ส้าหรับน้าพืชไปใช้ได้ทันที ปุ๋ยหมักชีวภาพที่ดีจะมีกล่ินหอม มีใยสีขาวของเชือรา ในระหว่างการ หมักถ้าไม่เกิดความร้อนแสดงว่ามีข้อผิดพลาด อุณหภูมิในการหมักที่เหมาะสมอยู่ระหว่าง 40-50 องศาเซลเซียส ถ้าใหค้ วามชนื สงู เกนิ ไป จะเกดิ ความร้อนนานเกนิ ไปฉะนันความชืนให้พอดีประมาณ 30%

รูปแบบกำรกองปุ๋ยหมัก มี 3 รปู แบบ คอื (1) กองบนพืนดินธรรมดำ เป็นท่ีสะดวกและง่ายที่สุด ซ่ึงนิยมท้ากันมากโดยกอง วัสดทุ หี่ มกั เปน็ ปุ๋ยเป็นรูปสเ่ี หลีย่ มผนื ผา้ บนดนิ หรอื บนพืนซีเมนต์เรียบกลางแจ้ง ในบริเวณที่น้าไม่ ทว่ ม (2) กองในคอก สร้างคอกด้วยไม้ อิฐบล็อก หรือซีเมนต์ในบริเวณท่ีไม่มีสัตว์มาคุ้ย เขยี่ ใส่วัสดทุ ีห่ มักลงในคอกสงู 3 ใน 4 ส่วนของคอก มีการลงทุนเพียงครังเดยี วใชไ้ ดเ้ ป็นการถาวร (3) กองในหลุม เป็นวธิ ีทเ่ี หมาะสมส้าหรบั พนื ท่ีดอนหรือลาดเทขาดแคลนน้า เตรียม โดยขุดหลุมดิน หรอื ซีเมนตแ์ บบหลุมเดยี ว หรอื 2 หลุม ขนาดประมาณ 1 ลูกบาศก์เมตร ใส่วัสดุ ท่ีหมกั ลงในหลมุ วธิ ีใชป้ ุ๋ยหมกั ชีวภำพ (1) ผสมปุ๋ยหมักชีวภาพกับดินในแปลงปลูกผักทุกชนิดในอัตรา 1 กิโลกรัม ต่อ 1 ตารางเมตร (2) พืชผักอายุเกิน 2 เดือน เช่น กะหล่้าปลี ถั่วฝักยาว แตง ฟักทอง ควรใช้ปุ๋ย หมักชีวภาพคลกุ กับดินรองกน้ หลุมก่อนปลูกกล้าผกั ประมาณ 2 กา้ มือ รดนา้ ให้ชุ่ม ๆ (3) ไม้ผล ควรรองก้นหลุมด้วยเศษหญ้า ใบไม้แห้ง ฟาง และปุ๋ยหมักชีวภาพ 1 กิโลกรัม ส้าหรับไม้ผลท่ีปลูกแล้วใส่ปุ๋ยหมักชีวภาพ แนวทรงพุ่ม 2 ก้ามือต่อ 1 ตารางเมตร แล้ว คลมุ ดว้ ยหญ้าแห้ง ใบไมแ้ ห้ง ฟาง แลว้ รดนา้ ใหช้ มุ่ (4) ไม้ดอกไม้ประดับ ไม้กระถาง ควรใส่ปุ๋ยหมักชีวภาพ เดือนละ 1 ครังต่อ 1 ก้า มอื ใช้ 1 กโิ ลกรมั ตอ่ พนื ที่ 2 x 3 ตารางเมตร ปุ๋ยหมักชีวภาพใช้เวลาสลายสารอาหารส้าหรับพืชเร็วกว่า ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอก เมื่อใส่ ลงดินท่ีมีความชนื เหมาะสม เชอื จลุ ินทรีย์ในปยุ๋ หมักชีวภาพจะทา้ หนา้ ทีย่ อ่ ยสลายอนิ ทรยี วัตถใุ นดนิ ใหเ้ กดิ ประโยชนต์ ่อต้นไมจ้ งึ ไมจ่ า้ เปน็ ตอ้ งให้ในปริมาณมากๆ และในดินควรมีอินทรียวัตถุ พวกปุ๋ย หมัก ปุ๋ยคอก หญ้าแห้งใบไม้แห้ง ฟาง และมีความชืนเพียงพอต่อต้นพืชจึงจะได้ประโยชน์เต็มที่ จากการใส่ปุ๋ยหมักชีวภาพ แต่ถ้าใส่ปุ๋ยครังละมากเกินไปอาจท้าให้ต้นไม้ตายได้ ส่วนจะให้ครังละ ปริมาณเท่าไหร่บ่อยครังเท่าไหร่ เพ่ือให้ได้ประโยชน์สูงสุด กรุณาประมาณและสังเกตความ เหมาะสมด้วย

กำรทำ้ ปยุ๋ หมกั ทดี่ หี รอื น้ำสกัดท่ดี ตี ้อง (1) รู้วา่ พชื ชนิดใดตอ้ งการอาหารอะไรบ้าง ปริมาณมากน้อยเพียงใด แต่ละช่วงของ การเจรญิ เตบิ โต (2) รู้ว่าพืชหรือสัตว์หรือวัสดุธรรมชาติ แต่ละชนิดมีธาตุอาหารอะไรบ้าง และมี ปริมาณมากน้อยเพียงใด (3) รู้กรรมวิธีในการสกัดธาตุอาหารนัน ๆ ออกมาใช้ประโยชน์อย่างถูกต้องและ เหมาะสม (4) ร้เู ทคนคิ วิธกี ารใช้ปุ๋ยนา้ ชวี ภาพอยา่ งถกู ตอ้ งและมปี ระสิทธภิ าพ ขอ้ เสนอแนะ (1) การกลบั ปยุ๋ ควรท้าทุก ๆ 7 วัน (2) ควรมกี ารป้องกันไมใ่ ห้มสี ตั ว์เข้ามาทา้ ลาย หรอื คยุ้ เขยี่ กองปุ๋ยหมกั (3) . เมอ่ื สังเกตว่ากองปุ๋ยหมักแห้งเกินไป ให้รดน้าเพื่อให้กองปุ๋ยมีความชืนพอดี ไม่ แห้งหรอื แฉะเกินไป (4) ไม่ควรเตรียมกองปุ๋ยให้มีขนาดใหญ่เกินไป ซึ่งอาจส่งผลให้ความร้อนภายในสูง เกินไป จุลินทรีย์ไมส่ ามารถเจริญเติบโตได้ (5) ไม่ควรน้าเศษวัสดุท่ีสลายตัวเร็ว มาหมักรวมกับวัสดุสลายช้า เพราะจะท้าให้ การยอ่ ยสลายไมส่ ม้า่ เสมอกนั

ศูนยฝ์ ึกอบรมศูนย์เรยี นรชู้ มุ ชนตำ้ บลท่ำงำม อำ้ เภอวัดโบสถ์ จังหวัดพิษณโุ ลก หมู่ท่ี 4 บำ้ นใหม่ใต้ ตำ้ บลท่ำงำม อ้ำเภอวัดโบสถ์ จังหวดั พษิ ณโุ ลก น้ำสกัดชีวภำพ เป็นสารละลายสีน้าตาลข้นที่ได้จากการย่อยสลายของเซลล์พืช หรือ เซลลส์ ตั ว์โดยผ่านกระบวนการหมักของจุลินทรยี ์ท่ีตอ้ งการออกซิเจน และไม่ต้องการออกซิเจน ด้วย การเติมกากน้าตาลหรือน้าตาลทราย ให้เป็นแหล่งพลังงานของจุลินทรีย์ท่ีท้าหน้าท่ีย่อยสลาย ซึ่งมี จุลินทรีย์ในกลุ่มแบคทีเรีย กลุ่มเชือรา และกลุ่มยีสต์ ในน้าสกัดชีวภาพท่ีผ่านกระบวนการย่อย สลายสมบูรณ์แล้ว จึงประกอบด้วย จุลินทรีย์หลายชนิดและสารประกอบจากเซลล์สัตว์ ได้แก่ คาร์โบไฮเดรต โปรตีน กรดอะมิโน ธาตุอาหาร เอ็นไซม์และฮอร์โมนพืช ในปริมาณท่ีแตกต่างกัน ขนึ อยู่กบั วัตถดุ ิบท่ีนา้ มาใชท้ า้ นา้ สกดั ชีวภาพ วัตถุดิบที่ใช้ท้ำน้ำสกัดชีวภำพ สูตรต่าง ๆ เป็นภูมิปัญญาท้องถ่ินที่น้าวัตถุดิบ ซ่ึงมีและหาง่ายใน ท้องถนิ่ มาใช้ประโยชน์ ไดแ้ ก่ - พืชผกั สด เชน่ ผักบุ้ง กวางตุ้ง คะนา้ ผกั กาดขาว และตา้ ลึง ฯลฯ - ผลไมส้ กุ เช่น กลว้ ยนา้ ว้า มะละกอ และฟักทอง ฯลฯ - ผลไม้ดบิ เชน่ กลว้ ยน้าวา้ ดบิ มะละกอดิบ ฯลฯ - สมุนไพรกล่ินฉุนหรือมีรสเผ็ด เช่น สาบเสือ ขิงแก่ ตะไคร้หอม พริกไทย กระเพรา เหง้ากระชาย ดีปลี พริก ลูกลา้ โพง ใบสะเดาแก่ ใบและผลเทยี นทอง ฯลฯ - สมุนไพรรสขมหรือรสฝาด เช่น เปลือกต้นแค เปลือกต้นข่อย เปลือกต้นหว้า เปลือกมังคุด เปลือกเงาะ เปลือกทับทิม ใบขาไก่ ใบยูคาลิปตัส กระเทียม กานพลู ชะพลู กล้วยดิบ ลูกตะโกดิบ ลกู มะพลับดิบและลูกหมาก บอระเพ็ด ฯลฯ นำ้ สกดั ชีวภำพสูตร 1 (บำ้ รงุ ต้น) สว่ นผสม (1) พชื ผักสด 3 กิโลกรัม (2) กากนา้ ตาล 1 กโิ ลกรัม วิธที ้ำ ให้น้าวัตถุดิบมาสับ บด โขลกหรือห่ันเป็นชินเล็ก ๆ แล้วบรรจุลงในภาชนะ เติม กากน้าตาลและส่วนผสมอ่ืน ๆ ลงไป คนหรือคลุกเคล้าให้เข้ากัน ปิดฝาภาชนะ หมักไว้ 7-15 วัน ระหว่างหมักให้หม่ันคนสว่ นผสมทกุ วนั น้าสกัดชีวภาพทีด่ ีจะมีกล่นิ หอม หากมีกลน่ิ เหม็นหรอื บดู เนา่ ให้เตมิ กากนา้ ตาลหรือนา้ ตาลทราย แลว้ คนใหเ้ ขา้ กนั ทิงไว้ 3-7 วัน กลน่ิ เหมน็ หรอื บดู เนา่ จะหายไป

วธิ ีใช้ ใชห้ มักฟางในนาข้าว อัตราประมาณ 5 ลิตรต่อน้า 200 ลิตรต่อ 1 ไร่ โดยปล่อยไป กบั น้าที่ไหลเข้านาและฉดี พ่นขา้ วตังแตอ่ ายุ 15-45 วนั อัตรา 30-50 ซซี ตี ่อนา้ 20 ลิตร ทุก 5-7 วัน ส้าหรับพืชผักใช้ฉีดพ่นทางใบ อัตรา 15-20 ซีซีต่อน้า 20 ลิตร สลับกับใ ห้พร้อมกับน้าระบบสปริง เกอรห์ รือรดด้วยบวั รดน้า อตั รา 30-50 ซีซตี อ่ นา้ 20 ลิตร ทุก 15-20 วนั น้ำสกัดชีวภำพสูตร 2 (บ้ำรุงดอกและผล) ส่วนผสม (1) ผลไมส้ ุก 3 กโิ ลกรัม (2) กากน้าตาล 1 กิโลกรมั วิธที ้ำ ให้น้าวัตถุดบิ มาสบั บด โขลกหรอื หั่นเปน็ ชนิ เลก็ ๆ แล้วบรรจลุ งในภาชนะ เตมิ กากน้าตาล และส่วนผสมอน่ื ๆ ลงไป คนหรอื คลุกเคลา้ ใหเ้ ข้ากัน ปิดฝาภาชนะ หมกั ไว้ 7-15 วัน ระหว่างหมกั ให้หม่ันคนส่วนผสมทุกวัน น้าสกัดชีวภาพท่ีดีจะมีกลน่ิ หอม หากมกี ล่นิ เหมน็ หรือบดู เน่าให้เติม กากนา้ ตาลหรือนา้ ตาลทราย แล้วคนใหเ้ ขา้ กนั ทงิ ไว้ 3-7 วนั กล่นิ เหมน็ หรอื บูดเนา่ จะหายไป วธิ ใี ช้ ใช้กบั ผกั กินดอก ผกั กนิ ผลและไม้ผลต่าง ๆ ฉีดพ่นทางใบในระยะออกดอกและตดิ ผลอตั รา 15-20 ซซี ี ต่อน้า 20 ลิตร สลบั กับใหพ้ ร้อมกบั น้าระบบสปริงเกอร์หรอื รดด้วยบัวรดนา้ อัตรา 30- 50 ซซี ี ต่อน้า 20 ลิตร ทกุ 5-7 วัน นำ้ สกดั ชวี ภำพสูตร 3 (บำ้ รงุ ดอกและผล) สว่ นผสม (1) พืชผักสด 1 กโิ ลกรมั (2) ผลไม้สุก 1 กโิ ลกรมั (3) ปลาสดหรอื หอยเชอรี่ 1 กิโลกรัม (4) นมเปรยี วหรอื โยเกิรต์ 100 ซซี ี (5) กากนา้ ตาล 2 กโิ ลกรมั วธิ ที ้ำ ให้นา้ วัตถดุ บิ มาสับ บด โขลกหรอื หั่นเปน็ ชินเล็ก ๆ แล้วบรรจลุ งในภาชนะ เตมิ กากนา้ ตาล และส่วนผสมอืน่ ๆ ลงไป คนหรอื คลกุ เคลา้ ใหเ้ ขา้ กนั ปดิ ฝาภาชนะ หมักไว้ อยา่ งนอ้ ย 1 เดือน ระหว่างหมกั ให้หม่ันคนสว่ นผสมทุกวนั น้าสกดั ชีวภาพท่ีดีจะมีกล่ินหอม หากมีกลน่ิ เหมน็ หรอื บดู เน่า ให้เติมกากน้าตาลหรอื นา้ ตาลทราย แล้วคนใหเ้ ข้ากนั ทิงไว้ 3-7 วนั กล่ินเหมน็ หรอื บดู เน่าจะหายไป วธิ ใี ช้ ใชก้ บั ผักกินดอก ผกั กินผล พืชไร่ ไม้ผล ในระยะออกดอกและติดผล และใชก้ ับข้าวอายุ 15 วัน จนถงึ ระยะออกรวง ฉดี พ่นทางใบ อัตรา 30-50 ซซี ตี อ่ นา้ 20 ลติ ร ทุก 5-7 วนั

น้ำสกดั ชวี ภำพสตู ร 4 (บ้ำรงุ ดอกและผล) ส่วนผสม (1) พืชผักสด 5 กโิ ลกรมั (2) ผลไมด้ บิ 1 กิโลกรัม (3) ผลไม้สุก 1 กโิ ลกรัม (4) ปลาสดหรอื หอยเชอรี่ 1 กิโลกรมั (5) เหงา้ กล้วย 1 กโิ ลกรมั (6) กากนา้ ตาล 3 กโิ ลกรมั วธิ ีท้ำ ให้น้าวัตถุดบิ มาสับ บด โขลกหรือห่ันเปน็ ชินเล็ก ๆ แล้วบรรจุลงในภาชนะ เติมกากน้าตาล และส่วนผสมอ่ืน ๆ ลงไป คนหรือคลุกเคล้าให้เข้ากัน ปิดฝาภาชนะ หมักไว้ อย่างน้อย 1เดือน ระหว่างหมักให้หม่ันคนส่วนผสมทุกวัน น้าสกัดชีวภาพท่ีดีจะมีกล่ินหอม หากมีกล่ินเหม็นหรือบูด เน่าให้เติมกากน้าตาลหรือน้าตาลทราย แล้วคนให้เข้ากันทิงไว้ 3-7 วัน กล่ินเหม็นหรือบูดเน่าจะ หายไป วิธีใช้ ใช้กับผักกินดอก ผักกินผล พืชไร่ ไม้ผล ในระยะออกดอกและติดผล โดยฉีดพ่นทางใบ หรือรดลงดินรอบบริเวณโคนต้น อัตรา 30-50 ซีซี ต่อน้า 20 ลิตร ทุก 5-7 วัน และใช้กับข้าวอายุ 45 วัน จนถงึ ระยะออกรวง ฉีดพน่ ในอัตรา 30-50 ซีซี ตอ่ นา้ 20 ลติ ร ทุก 5-7 วัน น้ำสกัดชวี ภำพปลำสดหรอื หอยเชอรี่ (บ้ำรงุ ต้น) สว่ นผสม (1) ปลาสดหรือหอยเชอร่ี 1 กิโลกรัม (2) กากนา้ ตาล 1 กโิ ลกรมั วิธีท้ำ ใหน้ า้ วัตถุดิบมาสบั บด โขลกหรือหั่นเป็นชินเล็ก ๆ แลว้ บรรจุลงในภาชนะ เติมกากน้าตาล และส่วนผสมอ่ืน ๆ ลงไป คนหรือคลุกเคล้าให้เข้ากัน ปิดฝาภาชนะ หมักไว้ อย่างน้อย 1 เดือน ระหวา่ งหมกั ใหห้ มั่นคนส่วนผสมทกุ วัน นา้ สกดั ชวี ภาพทด่ี จี ะมีกล่นิ หอม หากมีกลน่ิ เหมน็ หรือบูดเน่า ให้เติมกากน้าตาลหรือนา้ ตาลทราย แล้วคนใหเ้ ขา้ กนั ทิงไว้ 3-7 วัน กลิ่นเหม็นหรือบดู เน่าจะหายไป วิธีใช้ ใช้กับพืชผักและไม้ผล บ้ารุงต้นก่อนออกดอกฉีดพ่นทางใบหรือรดลงดินรอบบริเวณโคนต้น อตั รา 30-50 ซซี ีต่อนา้ 20 ลิตร ทกุ 5-7 วัน

น้ำสกัดชีวภำพถ่วั เหลอื ง (บำ้ รงุ ต้น ดอกและผล) ส่วนผสม (1) เมล็ดถ่วั เหลอื ง 3 กิโลกรัม (2) กากนา้ ตาล 3 กโิ ลกรัม (3) นา้ สะอาด 10 ลติ ร (4) หวั เชอื จลุ นิ ทรยี ์ 2 ลิตร วิธีท้ำ ใหน้ ้าวตั ถุดบิ มาสับ บด โขลกหรือห่ันเปน็ ชนิ เลก็ ๆ แลว้ บรรจุลงในภาชนะ เติมกากน้าตาล และส่วนผสมอื่น ๆ ลงไป คนหรือคลุกเคล้าให้เข้ากัน ปิดฝาภาชนะ หมักไว้ อย่างน้อย 15 วัน ระหว่างหมกั ให้หมนั่ คนส่วนผสมทุกวนั นา้ สกัดชวี ภาพทด่ี ีจะมกี ล่นิ หอม หากมีกล่ินเหม็นหรือบูดเน่า ให้เติมกากน้าตาลหรอื น้าตาลทราย แลว้ คนใหเ้ ข้ากนั ทิงไว้ 3-7 วนั กลิ่นเหมน็ หรอื บดู เนา่ จะหายไป วธิ ีใช้ ใช้กับพืชผักและไม้ผล ได้ทุกระยะการเจริญเติบโต ฉีดพ่นทางใบหรือรดลงดินรอบบริเวณ โคนต้น อตั รา 30-50 ซซี ตี ่อน้า 20 ลติ ร ทกุ 5-7 วัน น้ำสกดั ชีวภำพนมสด (บ้ำรงุ ตน้ ดอกและผล) ส่วนผสม (1) นมสด 10 ลิตร (2) กากนา้ ตาล 3 กิโลกรัม (3) น้าสะอาด 5 ลิตร (4) หัวเชอื จุลนิ ทรยี ์ 2 ลิตร วิธที ำ้ ให้น้าวัตถุดบิ มาสับ บด โขลกหรือห่ันเป็นชินเล็ก ๆ แล้วบรรจุลงในภาชนะ เติมกากน้าตาล และส่วนผสมอ่ืน ๆ ลงไป คนหรือคลุกเคล้าให้เข้ากัน ปิดฝาภาชนะ หมักไว้ อย่างน้อย 15 วัน ระหว่างหมกั ให้หมนั่ คนส่วนผสมทกุ วัน นา้ สกัดชวี ภาพทีด่ ีจะมกี ลน่ิ หอม หากมีกลน่ิ เหมน็ หรือบดู เนา่ ให้เตมิ กากน้าตาลหรือนา้ ตาลทราย แลว้ คนให้เขา้ กันทงิ ไว้ 3-7 วัน กล่นิ เหมน็ หรอื บูดเน่าจะหายไป วิธีใช้ ใช้กับพืชผักและไม้ผล ได้ทุกระยะการเจริญเติบโต ฉีดพ่นทางใบหรือรดลงดินรอบบริเวณ โคนต้น อตั รา 30-50 ซซี ตี อ่ น้า 20 ลติ ร ทกุ 5-7 วัน

นำ้ สกดั สมนุ ไพรป้องกนั ก้ำจัดแมลงศตั รูพชื สว่ นผสม (1) สมนุ ไพรกลนิ่ ฉุนหอื มรี สเผ็ด 3 กิโลกรมั (2) หางไหล 3 กิโลกรัม (3) หนอนตายหยาก 3 กิโลกรมั (4) ยาเสน้ 0.5 กโิ ลกรัม (5) เหลา้ ขาว 750 ซซี ี (1 ขวด) (6) น้าสม้ สายชู 250 ซซี ี (7) กากน้าตาล 3 กโิ ลกรมั วธิ ที ำ้ ใหน้ ้าวตั ถดุ ิบมาสับ บด โขลกหรือห่ันเป็นชินเล็ก ๆ แล้วบรรจุลงในภาชนะ เติมกากน้าตาล และส่วนผสมอ่ืน ๆ ลงไป คนหรือคลุกเคล้าให้เข้ากัน ปิดฝาภาชนะ หมักไว้ อย่างน้อย 5-7 วัน ระหว่างหมักให้หม่ันคนส่วนผสมทุกวัน น้าสกัดชีวภาพท่ีดีจะมีกล่ินหอม หากมีกล่ินเหม็นหรือบูด เน่าให้เติมกากน้าตาลหรือน้าตาลทราย แล้วคนให้เข้ากันทิงไว้ 3-7 วัน กล่ินเหม็นหรือบูดเน่าจะ หายไป วิธีใช้ ใชก้ บั พืชผัก ไม้ผลและพืชไร่ ฉีดพน่ อตั รา 30-50 ซซี ีต่อน้า 20 ลติ ร และใช้กับข้าว ฉีดพ่น หรอื ปล่อยใหไ้ หลไปกับนา้ ทไ่ี ขเขา้ นา ในอัตรา 30-50 ซีซตี อ่ น้า 20 ลติ ร น้ำสกัดสมนุ ไพรป้องกนั กำ้ จัดเชือรำ สว่ นผสม (1) สมนุ ไพรรสขมหรอื รสฝาด 3 กโิ ลกรัม (2) กากนา้ ตาล 1 กิโลกรมั (3) น้าสะอาด เตมิ จนท่วมสมุนไพร วิธีทำ้ ใหน้ า้ วตั ถดุ บิ มาสับ บด โขลกหรือหั่นเป็นชินเล็ก ๆ แล้วบรรจุลงในภาชนะ เติมกากน้าตาล และส่วนผสมอื่น ๆ ลงไป คนหรือคลุกเคล้าให้เข้ากัน ปิดฝาภาชนะ หมักไว้ อย่างน้อย 5-7 วัน ระหวา่ งหมกั ให้หมน่ั คนสว่ นผสมทกุ วนั นา้ สกัดชีวภาพที่ดจี ะมกี ล่นิ หอม หากมีกลน่ิ เหม็นหรือบดู เน่า ใหเ้ ตมิ กากน้าตาลหรอื นา้ ตาลทราย แล้วคนให้เขา้ กันทงิ ไว้ 3-7 วัน กล่ินเหมน็ หรือบดู เนา่ จะหายไป วธิ ีใช้ ใช้กับพชื ผัก ไมผ้ ลและพืชไร่ ฉีดพน่ อัตรา 30-50 ซซี ีตอ่ น้า 20 ลิตร และใช้กับข้าว ฉีดพ่น หรือปล่อยใหไ้ หลไปกับน้าที่ไขเข้านา ในอัตรา 30-50 ซีซตี ่อนา้ 20 ลิตร

ศนู ย์เรียนรู้กำรดำ้ รงชีวติ เศรษฐกิจพอเพียงบ้ำนหนองข่อย ตงั อยู่ ณ บ้ำนเลขท่ี 33 หมู่ 5 บำ้ นหนองข่อย ต้ำบลหนองกระเจำ อำ้ เภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์ นำ้ หมกั แคลเซยี มจำกเปลือกไข่ สว่ นประกอบ 1. เปลือกไข่ 1 กโิ ลกรมั 2. น้าหมักจากขา้ วกล้อง 10 ลิตร วิธีทำ้ 1. นา้ เปลือกไข่มาตา้ หรือทบุ ให้ละเอยี ด 2. น้าเปลือกไข่ทีต่ า้ หรอื ทุบไปตากแดดออ่ นๆ หรอื ใช้ความรอ้ นพออุ่นๆ 3. น้าเปลือกไข่ผสมกับนา้ หมกั จากข้าวกลอ้ ง 10 ลิตร หมกั ทงิ ไว้ 20 วัน วิธีใช้ ใช้ฉีดพ่นผลไม้ ความเขม้ ขน้ ของนา้ หมัก จะอยทู่ ่ี 0.1% ประโยชน์ เพิม่ ความหวาน ช่วยให้ตาและดอกมีความแขง็ แรง น้ำหมักฟอสฟอรสั สว่ นประกอบ 1. ขเี ถา้ จากต้นงาเผา 1 กิโลกรมั 2. น้าสะอาด 100 ลติ ร วธิ กี ำรท้ำ 1. นา้ ขเี ถา้ จากต้นงาผสมกับน้า 100 ลิตร หมักทงิ ไว้ 20 วัน 2. ใชป้ ๊มั ลมเตมิ อากาศใหก้ บั นา้ หมกั จะเกิดกรดฟอสฟอรสั ละลายออกมา วธิ ีใช้ ใช้น้าหมักฟอสฟอรสั 0.7 ลติ ร ตอ่ น้า 20 ลติ ร ฉีดพน่ กบั พชื ประโยชน์ ช่วยให้พชื สร้างตาดอก ผสมเกสร จะท้าใหผ้ ลผลิตดีขนึ เพ่มิ น้าตาลในผลไม้ ผลผลติ มี ขนาดใหญ่ นา้ หนกั ดี

ศูนย์ฝกึ อบรมศูนย์เรยี นรู้ชมุ ชนต้ำบลท่ำงำม อ้ำเภอวัดโบสถ์ จังหวัดพษิ ณุโลก บำ้ นเลขที่ หมู่ที่ 4 บำ้ นใหมใ่ ต้ ตำ้ บลทำ่ งำม อ้ำเภอวัดโบสถ์ จังหวัดพิษณโุ ลก ปุย๋ น้ำหมักขยะหอม ส่วนผสม (1) เศษอาหาร 30 กิโลกรมั (2) กากนา้ ตาล 1 กโิ ลกรัม (3) นา้ เปลา่ 10 ลิตร วิธีทำ้ นา้ วัตถุดิบทงั 3 ข้อ ใสถ่ ังหมักทงิ ไว้ 2 ช่ัวโมง แล้วปิดฝาถังหมักไว้ 7-20 วัน โดยต้อง คนถังทุกวัน ๆ ละ 1 ครงั ถา้ ทา้ ติดต่อกัน 3 เดือน จะไดผ้ ลดีย่ิง วธิ ใี ช้ ใช้น้าหมักที่ได้ ผสมน้ารดแปลงผัก หรือผลไม้ท่ีปลูกทุก ๆ 3-7 วันครัง โดยใช้ อัตราส่วน 1: 500 หรือ 3 ช้อนแกงต่อน้า 20 ลิตร แล้วรดน้าเปล่าล้างใบในกรณีปลูกผักอีกครัง ส่วนกากขยะท่ีเหลือน้ามาผสมกับร้าข้าว และแป้งข้าวเหนียวให้เข้ากัน ปั้นเป็นก้อน และผึ่งลมให้ แห้งเก็บไว้ใช้กับบ่อปลาท่ีมีน้าเสีย ตามขนาดของบ่อปลาได้ หรือเท่ากับลูกเทนนิส ในอัตราส่วน 1 กอ้ น ต่อเนอื ท่ีบอ่ ปลา 1 ไร่ งดให้อาหารปลานาน 1 เดือน จงึ จะได้ผลดี นำ้ หมักสตู รบ้ำรงุ ดอกให้สมบรู ณ์ สว่ นผสม 2 - 3 ชอ้ นแกง (1) นา้ นมววั สด 20 ลติ ร (2) น้าเปลา่ วธิ ีท้ำ นา้ ส่วนผสมทงั 2 อยา่ งมาผสมรวมกนั วธิ ใี ช้ ใช้ฉีดกับพืชผักที่กินผล หรือหัวจะท้าให้มีคุณภาพ ถ้าฉีดในนาข้าวจะท้าให้ข้าว สมบูรณ์ สวนผลไม้นนั ควรฉดี ในทรงพุ่ม ขณะทผ่ี ลไม้เร่มิ แทงชอ่ ดอก ระยะแรกเทา่ นนั

สว่ นผสม นำ้ หมักสตู รทำ้ สผี ลไม้สวย (สีทอง) (1) ใช้ดอกดาวเรืองหรอื ดอกขีเหลก็ หมกั 500 กรัม ( 5 ขดี ) (2) เหลา้ ขาว 2 ลิตร วธิ ที ำ้ น้าดอกดาวเรอื งหรอื ดอกขีเหล็ก มาหมกั กบั เหลา้ ขาวทงิ ไว้ 1 วัน จึงนา้ ไปใช้ได้ วธิ ใี ช้ ใช้น้าหมักท่ีได้อัตรา 2-4 ช้อนต่อน้า 20 ลิตร ฉีดพ่นท่ีผลของผลไม้ห่างกัน 5 วันต่อ ครงั ท้าตดิ ตอ่ กนั 3 ครงั กอ่ นเกบ็ 20 วนั จะท้าให้ผลไม้มสี สี วย น้ำหมกั สตู รเพ่มิ ควำมหวำนของผลไม้ ส่วนผสม (1) ต้นยาสบู บดละเอยี ด (ตน้ สด) 1-2 กโิ ลกรมั (2) ตน้ ถว่ั สด (บดละเอยี ด) 1-2 กโิ ลกรมั (3) นา้ เปล่า 100 ลิตร วิธที ำ้ น้าวัตถดุ บิ ทงั หมด มดั รวมกันไวใ้ นทร่ี ่มทิงไว้ 20 วัน จงึ นา้ มาใชไ้ ด้ วิธีใช้ ใช้น้าหมักอัตราส่วน 1 : 1,000 ส่วน หรือ 2 ช้อนแกงตอ่ นา้ 20 ลติ ร ฉีดพ่นทกุ 7-10 วนั ในระยะสดุ ท้ายกอ่ นเก็บ 1 เดือน

น้ำหมักสตู รเพม่ิ แคลเซยี ม (ปอ้ งกันผลแตกของผลไม)้ ส่วนผสม (1) ขีเถา้ กระดกู สตั ว์ หรอื กระดูกสัตวท์ ่ตี ม้ แล้วเหลือแต่กระดูก 10 กโิ ลกรมั (2) นา้ หมกั ข้าวกล้อง 20 ลิตร (3) ถงั หมักขนาด 40 ลติ ร วธิ ีทำ้ น้าขีเถ้ากระดูกสัตว์หรือกระดูกสัตว์ที่ต้มเอาเนือออกแล้ว 10 กิโลกรัม ทุบผสมลงใน ถังหมกั เตมิ น้าหมกั ขา้ วกล้อง 20 ลติ ร หมกั ทิงไว้ 20-30 วนั ปดิ ฝาพอให้อากาศถ่ายเทได้ในทีร่ ม่ วิธใี ช้ ใช้น้าหมัก 2-4 ช้อนแกง ต่อน้า 20 ลิตร ฉีดพ่นกับไม้ผลในระยะการเจริญเติบโต ทกุ ๆ 15 วัน ตดิ ตอ่ กัน น้ำหมักสตู รบ้ำรงุ ตน้ กล้ำพืช, บำ้ รุงดิน, บ้ำรงุ พชื ส่วนผสม 24 ลิตร (1) น้าซาวขา้ ว (น้าแช่ขา้ วเหนยี ว) 1 กโิ ลกรมั (2) กากนา้ ตาล วธิ ที ำ้ นา้ วตั ถดุ บิ จากขอ้ 1,2 หมักรวมกนั ทิงไว้ 7 - 10 วนั จึงน้ามาใชไ้ ด้ วิธใี ช้ น้าน้าหมักท่ีได้มาผสมน้ารดพืนดิน หรือฉีดพ่นให้กับพืชทุก ๆ 3-7 วัน/ครัง โดยใช้ อัตราส่วนคือ ถ้าผสมน้า 1: 500 ส่วน หรือ (3 ช้อนแกงต่อน้า 20 ลิตร) รดรอบทรงพุ่ม หรือ บน แปลงปลูกแล้วรดน้าเปล่าล้างอีกครัง ถ้าผสมน้า 1: 1,000 ส่วน หรือ (1 – 1.5 ช้อนแกง/น้า 20 ลิตร) ใช้ฉีดลงต้นกล้าทีอ่ ย่ใู นแปลงเพาะ จะได้ผลดี

ศนู ย์เรยี นรู้เพือ่ ชีวิตตำมแนวปรชั ญำเศรษฐกจิ พอเพยี ง สถำบันพฒั นำชุมชนเขม้ แข็ง มลู นธิ พิ ะเยำเพอ่ื กำรพัฒนำ เลขท่ี 91 หมู่ 2 บำ้ นทุ่งต้นศรี ต้ำบลสนั ป่ำมว่ ง อ้ำเภอเมอื ง จังหวัดพะเยำ น้าหมักชีวภาพ หรอื นา้ หมักจุลนิ ทรีย์ ได้มาจากการหมกั พชื ผกั ผลไม้ หรือเนือสัตว์กับ น้าตาล เพ่ือดึงเอาจุลินทรีย์ท่ีมีอยู่ท่ัวไปในบรรยากาศ หรือที่เรียกอีกช่ือหน่ึงว่าจุลินทรีย์ท้องถิ่น (IMO / Indigenous Micro Organism ซึ่งพัฒนาขึนมาโดยนักวิทยาศาสตร์ชาวเกาหลี) มาใช้ ประโยชน์ในการท้ากิจกรรมการเกษตร เพราะจุลินทรีย์เป็นกลไกพืนฐานของการย่อยสลาย หรือ การแปรสภาพของอินทรียวัตถุ โดยปกติแล้วมีจุลินทรีย์หลายชนิด ที่ท้าหน้าที่ในการย่อยสลาย อินทรียวตั ถุ แต่ จลุ ินทรยี ์ท่ีเราสามารถน้ามาใชป้ ระโยชนไ์ ดน้ ัน เป็นประเภทท่เี ตบิ โตได้ดีในสภาพ ที่มีความหวาน ซึ่งเราสามารถใช้สารท่ีให้ความหวานได้หลายชนิด เช่น น้าตาลชนิดต่างๆ น้าอ้อย แตค่ วรหลีกเลยี่ งนา้ ตาลทรายขาว เนอ่ื งจากมีสารฟอกขาวท่ียบั ยังการเจรญิ เติบโตของจุลนิ ทรีย์ นำ้ หมกั กลำง เป็นสูตรที่ใช้เนือสัตว์ หรือเศษชินเนือของสัตว์ เช่น หอยเชอร่ี หัวปลา ขีปลา รกหมู ซากสตั วท์ ตี่ ายใหมๆ่ ฯลฯ ส่วนผสม (1) เนือสัตว์ 1 สว่ น (2) นา้ ตาล หรอื กากนา้ ตาล หรือนา้ ตาลทรายแดง 1 สว่ น (3) นา้ เปล่า 1 ส่วน วิธที ้ำ น้าเนือสัตว์มาสับเป็นชิน หากเป็นหอยอาจจะทุบพอแตก แล้วน้ามาคลุกกับน้าตาล หรือกากน้าตาล ในอัตราส่วนเนือสัตว์ 1 ส่วน ต่อน้าตาล 1 ส่วน และน้า 1 ส่วน ใส่ไว้ในถังท่ีปิดฝา ทงิ ไว้ประมาณ 3 เดือนก็สามารถนา้ มาใชไ้ ด้ (ขึนอยกู่ บั วตั ถุดบิ ที่นา้ มาหมกั ) ข้อสังเกต หม่ันเปิดดู หากส่ิงที่ท้าการหมัก มีตัวหนอนหรือขึนราสีขาวถือว่าน้าหมักที่หมักยังใช้ได้ แตถ่ ้าขึนราสีด้าถือว่าเสีย ใช้การไมไ่ ดใ้ หเ้ ททงิ กำรขยำยน้ำหมกั ท้าได้โดยการเติมน้าซาวขา้ ว จา้ นวน 5 ลติ ร และกากน้าตาล 1 กิโลกรัม ทิง ไว้ 7 วนั สามารถใช้ได้

กำรนำ้ มำใชป้ ระโยชน์ น้าหมักชีวภาพสามารถน้ามาใช้ประโยชน์ได้อย่างกว้างขวาง ทังในด้านการเกษตร และด้านอื่นๆ เช่นการบ้าบัดน้าเสีย ล้างห้องน้าดับกลิ่น หรือแก้ปัญหาส้วมเต็ม ฯลฯ โดยหลังจาก หมักจนครบก้าหนดแล้ว ให้กรองเอาแต่น้าหัวเชือมาผสมกับน้าเปล่าให้เจือจางลง ส้าหรับการ น้ามาใช้ในการเกษตรนนั สามารถนา้ มาใช้ได้ทังกบั พชื และสตั ว์ ดงั นี - การนา้ ไปใชป้ ระโยชนก์ บั พชื ใช้ไดโ้ ดยตรงเป็นปยุ๋ น้า โดยการผสมนา้ ราดลงพืนทที่ ป่ี ลกู พชื การแชเ่ มลด็ พันธุเ์ พื่อชุบ ชวี ิต หรอื เพม่ิ ภูมติ ้านทาน ผสมในปุ๋ยหมกั ชวี ภาพ ใช้เปน็ ฮอร์โมนเรง่ การผสมเกสร ฯลฯ สว่ นผสม (1) ระยะกลา้ ออ่ น ใช้น้าหมักชวี ภาพ 1 ส่วน ตอ่ น้าเปล่า 1,000 ส่วน (2) ระยะเจรญิ เติบโต (หน่มุ ) ใชน้ ้าหมักชีวภาพ 1 สว่ น ต่อนา้ เปลา่ 800 ส่วน (3) ระยะโตเตม็ ท่ี ใชน้ า้ หมกั ชวี ภาพ 1 สว่ น ตอ่ นา้ เปล่า 500 สว่ น - การน้าไปใช้ประโยชนก์ บั พชื ใช้ส้าหรับผสมในน้า หรือาหารสัตว์ เพ่ือช่วยในกระบวนการย่อยอาหาร หรือใช้ราด พนื คอกสตั ว์เพื่อปรบั สภาพ/กา้ จัดกลิ่น เปน็ ยารักษาโรคผิวหนัง โรคปากเปอื่ ยเท่าเปอ่ื ย สว่ นผสม (1) ระยะแรกเกิด - ทารก ใชน้ า้ หมกั ชวี ภาพ 1 ส่วน ตอ่ นา้ เปล่า 1,000 สว่ น (2) ระยะเจริญเตบิ โต (วยั รนุ่ ) ใชน้ า้ หมักชีวภาพ 1 ส่วน ตอ่ นา้ เปลา่ 800 สว่ น (3) ระยะโตเตม็ ที่ ใช้นา้ หมกั ชวี ภาพ 1 สว่ น ต่อนา้ เปล่า 500 สว่ น

ศนู ยเ์ รยี นร้เู ศรษฐกจิ พอเพียงชมุ ชนบ้ำนหนองกลุ ำ บ้ำนเลขที่ 163 หมู่ 14 ตำ้ บลหนองกุลำ อ้ำเภอบำงระกำ้ จังหวดั พษิ ณโุ ลก น้ำหมักกรดอะมิโน วัสดอุ ุปกรณ์ 1 กิโลกรัม (1) เศษปลาสด หรอื หอยเชอร่ี 1 กิโลกรัม (2) กากน้าตาล 1 ลิตร (3) หัวเชือจุลนิ ทรีย์ 1 ลิตร (4) น้าสะอาด วธิ ีทำ้ /ขนั ตอน น้าส่วนประกอบทังหมดมาหมักรวมกนั เปน็ เวลา 15 วนั ขึนไป วิธใี ช้ น้ามาใช้อตั ราส่วน 1 ลติ รต่อ 200 ลิตร ประโยชน์ กรดอะมโิ นเปน็ สารดดู ไปด้วยธาตุไนโตรเจน และกรดอะมิโน ซึ่งพืชสามารถดูดไปใช้ โดยตรง ใช้ได้กับพืชผกั และไม้ผล เร่งการเจริญเติบโตใบเขยี วเป็นมัน

ภำคกลำง ศูนย์เรยี นรู้เศรษฐกจิ พอเพียงเพือ่ นพ่ึง (ภำฯ) ยำมยำก ตังอยบู่ ำ้ นเลขที่ 55/2 หมู่ท่ี 2 ต้ำบล บ้ำนแห อ้ำเภอเมอื ง จังหวัดอำ่ งทอง นำ้ หมกั ชีวภำพ ในปัจจุบัน มีการน้าวัสดุเหลือใช้จากการเกษตรลักษณะสดมาท้าการหมักในรูป ของเหลว และได้น้ามาใช้ประโยชน์เป็นสารอาหารเสริม เพื่อส่งเสริมอัตราการเจริญเติบโต ผลผลิต คณุ ภาพของพืชเศรษฐกจิ ไดด้ ี มชี อ่ื เรยี กว่า น้าสกัดชีวภาพ น้าหวานหมัก ปุ๋ยน้าหมัก กรมพัฒนา ท่ดี ินได้มีชื่อเรยี กว่า “ ปุ๋ยอินทรยี ์ ” ทังนมี ุง่ เนน้ ให้เกษตรกรรจู้ กั การพึ่งตนเองและใช้ประโยชน์จาก วัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรปรับปรุงบ้ารุงดินเพ่ือเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ของดิน เป็นการช่วยลด ต้นทุนการผลิต ฟ้ืนฟูระบบนิเวศของสิ่งมีชีวิตท่ีเป็นประโยชน์ในดิน และสภาพแวดล้อมในพืนท่ี เพาะปลูกเพื่อให้ผลผลิตทางการเกษตรมีคุณภาพและดินมีศักยภาพในการให้ผลผลิตได้อย่างยั่งยืน นอกจากนีประเด็นสา้ คัญ คอื การใช้เทคนิคจลุ ินทรีย์ที่เกษตรกรสามารถน้ามาใช้เป็นสารเสริมการ เจริญเติบโตให้กับพืชท่ีเพาะปลูกในรูปของ ปุ๋ยอินทรีย์น้า โดยน้าวัสดุเหลือใช้ในไร่นา ซ่ึงอยู่ใน ลักษณะสด รวมถึงเศษอาหารในบ้านเรือน มาท้าการหมักรวมกับน้าตาลในสภาพที่ไม่มีออกซิเจน จลุ ินทรยี ์ทเี่ ปน็ ประโยชนต์ ่อการเกษตรและสง่ิ แวดลอ้ ม 3 กลมุ่ แบง่ ออกเป็น 1. กลุ่มแบคทีเรีย ได้แก่ แบคทีเรียสร้างกรดอินทรีย์ชนิดต่างๆ มีแบคทีเรียตรึง ไนโตรเจน แบคทีเรียสังเคราะห์แสง แบคทีเรีย สร้างสารปฏิชีวนะส้าหรับควบคุมเชือสาเหตุโรค พืชในดนิ ได้ 2. รามีบทบาทส้าคญั ในด้านการย่อยสลายวัสดุ อินทรีย์ให้มีขนาดโมเลกุลเล็กลงและ ปลดปล่อยธาตอุ าหารออกมาเปน็ ประโยชน์ต่อพืชและจุลนิ ทรยี ์ในดนิ 3. ยีสต์มีบทบาทสา้ คัญในด้านการสร้างวติ ามนิ และแอลกอฮอล์

ชนดิ ปยุ๋ อินทรยี น์ ำ้ ฮอรโ์ มน (มลิ ลกิ รมั ตอ่ มลิ ลลิ ติ ร) ออกซิเจน จบิ เบอรเ์ รลลนิ ไซโคไกนิน 1. ปุ๋ยอนิ ทรียน์ ้า (ปลา – หอยเชอร)่ี 4.01 33.07 3.05 2. ปุ๋ยอนิ ทรยี น์ ้า ผลไม้ (กลว้ ย มะละกอ ฟกั ทอง) 0.27 28.93 11.28 3. ปุย๋ อนิ ทรยี น์ ้า สับปะรด 0.26 20.75 20.40 4. ปุ๋ยอินทรีย์ ผกั รวม 1.41 1.20 12.01 5. ปุ๋ยอินทรยี ์น้า ผัก (กะหลา่้ ปลี คะนา้ ) 0.49 2.96 - 6. ปุ๋ยอินทรีย์น้า สมุนไพร 0.62 0.54 5.65 บทบาทของฮอร์โมน ออกซิเจนที่มีต่อพืช เร่งการเกิดรากฝอยและรากแขนงเพิ่มขึน เซลล์พืชมีการขยายตัวมากขึน มีการแบ่งเซลล์ของพืชมากขึน การติดผลดีขึนและเจริญเติบโตได้ดี ส่งเสริมการออกดอก กระตุ้น การสกุ ของผล บทบาทของฮอร์โมน จิบเบอร์เรลลิน ท่ีมีต่อพืช กระตุ้นการแบ่งเซลล์ของพืช มีการ ยดึ ของล้าต้นมากขึน การตดิ ผลดยี ิ่งขนึ ส่งเสริมการออกดอก พฒั นาการเกิดหน่อขา้ ง บทบาทของฮอร์โมน ไซโคไดนิน ท่ีมีต่อพืชเพิ่มการแบ่งตัวของเซลล์พืช ส่งเสริมการ พัฒนารากพืช ท้าให้เกดิ หน่ออ่อน ทา้ ใหเ้ กดิ ตาดอก เพม่ิ อัตราการเกิดกระบวนการสงั เคราะห์แสง

สูตรเรง่ หวำน เพือ่ ช่วยเพมิ่ คณุ ภาพความหวานใหก้ ับผลไม้ สว่ นผสม 1. ผลไมส้ กุ หวาน 20 กิโลกรมั 2. ขคี ้างคาว 5 กโิ ลกรมั 3. จุลนิ ทรีย์ 1 ลิตร 4. กากนา้ ตาล 7 กิโลกรัม 5. น้ามะพร้าวท่วมมากๆ วิธีท้ำ 1. น้าสว่ นผสมทุกอย่างมาสับใหล้ ะเอยี ด 2. ใสถ่ งั พลาสติกหมักประมาณ 3 หมัก เพมิ่ คณุ ภาพ ให้กรองเอาแตน่ ้าทห่ี มกั ไวม้ ากลั่น 1. สารสกัด 20 ลติ ร 2. ขีค้างคาว 5 กโิ ลกรมั 3. กากนา้ ตาล 3 กิโลกรัม วธิ ที ำ้ 1. นา้ มาคลุกเคล้าใหเ้ ขา้ กนั 2. หมักในถงั พลาสตกิ 7 วัน 3. กรองเอาแต่น้ามาใช้ ใส่ถงั หรือขวดปดิ ฝาให้สนิท วธิ ีใช้ - ใช้ฉีดพ่นทางใบ 20 - 30 ซีซี (2 - 3 ช้อน) ต่อน้า 20 ลิตร 3 - 5 วันต่อครัง ก่อน เกบ็ เกี่ยวประมาณ 1 เดอื น

มลู นธิ ิข้ำวขวญั 13/1 หมู่ 3 ถ.เทศบำลทำ่ เสด็จ ซ.6 ตำ้ บลสระแก้ว อำ้ เภอเมือง จังหวดั สุพรรณบรุ ี ประโยชน์ของปุย๋ หมักชีวภำพ 1) ช่วยปรบั ปรุงสมบัตติ ่าง ๆ ของดนิ ปรับปรงุ โครงสรา้ งของดนิ ใหด้ ขี นึ ให้เหมาะสม ต่อการเจรญิ เตบิ โตของพชื การระบายนา้ ระบายอากาศ ชว่ ยใหร้ ากพชื ขยายกระจายในดินได้ดีขนึ 2) ช่วยเพิ่มแร่ธาตุต่าง ๆ ให้แก่ดินทังธาตุอาหารหลัก ธาตุอาหารรองเพ่ิมความอุดม สมบูรณข์ องดนิ “แรธ่ าตุอาหารทุกชนดิ มคี วามสา้ คญั เทา่ เทยี มกันตอ่ การเจริญเตบิ โตของพืช ถ้าขาด แรธ่ าตอุ าหารชนิดใดชนดิ หน่ึงกจ็ ะ มีผลกระทบต่อการเจริญเตบิ โตของพืช” 3) ชว่ ยลดต้นทุนการท้าการเกษตรกรรมของเกษตรกร เช่น ลดการใช้ปุ๋ยเคมี และยา ปอ้ งกันก้าจัดแมลงศัตรพู ืช จนถึงเลิกใช้สารเคมโี ดยสนิ เชงิ 4) เป็นการน้าประโยชน์ของจุลินทรีย์มาใช้เพ่ือให้เกิดความรวดเร็วในการหมักวัสดุ อนิ ทรยี เ์ พ่อื ใช้ในการปรับปรุงบ้ารุงดิน และป้องกนั กา้ จดั โรคของพชื บางชนดิ 5) ทา้ ใหเ้ กดิ ความปลอดภัยในการท้าการเกษตร ไม่เกิดผลกระทบต่อส่ิงแวดล้อม ท้า ใหเ้ กดิ ความสมดุลทางธรรมชาติ และเกษตรกรยังปลอดภยั จากสารเคมีดว้ ย สูตรปยุ๋ ชีวภำพ ของนกั เรียนชำวนำ 1) สตู รนำขำ้ ว วสั ดุอินทรีย์ใชใ้ นกองขนาด 1 ตนั (สตู รเขม้ ขน้ ) ส่วนผสม - หวั เชือดินดี 1 ส่วน - ร้าละเอยี ด 2 สว่ น - วัสดุอนิ ทรีย์ (เศษใบไม้, ละอองขา้ ว, แกลบ. แกลบด้า ฯลฯ) 4 ส่วน - มูลสตั วต์ า่ ง ๆ (มลู ไก่, วัว, ควาย นกกระทา ฯลฯ) 8 สว่ น ถา้ ตอ้ งการเพม่ิ ธาตุอาหารใหเ้ ตมิ หนิ ฟอสเฟต และขีเถาขาวจากอิฐเผา (ให้ธาตุโปรแต สเซียม) ลงไปดว้ ยอยา่ งละ 2 สว่ น

2) สตู รฮอร์โมนไข่หอย สว่ นผสม - ไขห่ อยเชอรี่ 5 กิโลกรมั - กากน้าตาล 5 กโิ ลกรมั วธิ ที ำ้ - แป้งขา้ วหมาก 2 ลกู 10 วัน - จุลนิ ทรยี ์ทา้ เอง 5 ลติ ร วธิ ีใช้ - น้ามะพรา้ ว 10 ลติ ร ส่วนผสม - ยาคูลท์ 2 ขวด - ถงั พลาสตกิ 1 ใบ วิธีท้ำ 10 วัน น้าไขห่ อยเชอร่มี าบดให้ละเอยี ดนา้ ส่วนผสมทังหมดมา คลกุ เคลา้ ให้เขา้ กัน หมักทิงไว้ วิธีใช้ ใชผ้ สมน้า 20 ซี.ซี. ต่อนา้ 20 ลิตร ฉีดพน่ 3) สตู ร น้ำหมักหอยเชอร่ี - หอยเชอร่ี 2 กโิ ลกรมั - กากน้าตาล 1 กิโลกรมั - จลุ นิ ทรีย์ทา้ เอง 1 ลิตร - น้ามะพรา้ ว 1 ลิตร - ถงั พลาสติก 1 ใบ น้าหอยเชอรี่มาบดให้ละเอยี ด น้าส่วนผสมทงั หมดมาคลุกเคลา้ ใหเ้ ขา้ กนั หมักทิงไว้ ผสมน้า 20 ซี.ซี. ตอ่ นา้ 20 ลิตร ฉีดพน่ หรอื รด

4) สูตรสมุนไพร ส่วนผสม สะเดา มะระขนี ก บอระเพ็ด ข่าแก่ พริกแดง กระเทียม มะกรูด เปลือกมังคุด เปลือก แคหางไหล สบู่ต้น สบู่เลือด (ซือ) สาบเสือ หนอนตายหยาก ใบน้อยหน่า และอื่น ๆ ท่ีมีรสขม รส เผ็ด รสฝาด รสเมา กลิน่ ฉุน วิธที ำ้ น้าส่วนผสมทังหมดอย่างละเท่า ๆ กัน น้ามาสับ หรือโขลก แล้วหมักรวมกัน ใส่ กากน้าตาลเพียงเลก็ นอ้ ย วธิ ีใช้ กรองเอาแตน่ า้ สมุนไพรมาใชผ้ สมน้า 100 ซี.ซี. : นา้ 20 ลิตร ใช้ฉดี พ่น 5) สตู ร ฮอรโ์ มนผลไม้สกุ สว่ นผสม - กลว้ ยน้าว้าสุก 2 กิโลกรัม - ฟกั ทองแก่ 2 กโิ ลกรมั วิธีทำ้ - มะละกอสุก 2 กโิ ลกรมั วธิ ใี ช้ - จุลนิ ทรีย์ท้าเอง 50 ซี.ซี. - กากนา้ ตาล 40 ซี.ซี. - นา้ มะพรา้ ว 5 ลติ ร - ถงั พลาสตกิ 1 ใบ นา้ ส่วนผสมมาสบั ใหล้ ะเอยี ด หรือสบั เป็นชนิ ๆน้ามาหมกั รวมกนั ใช้ผสมน้า 20 ซี.ซี. ตอ่ นา้ 20 ลติ ร

6) สูตรจลุ ินทรยี แ์ หง้ ส่วนผสม - ใบไผ่ 5 กิโลกรัม - ร้าละเอยี ด 1 กิโลกรัม - กากน้าตาล 1 กิโลกรมั - จุลนิ ทรีย์ท้าเอง 1 กโิ ลกรัม - นา้ 5 ลิตร วธิ ีท้ำ คลุกเคล้าส่วนผสมทังหมดให้เข้ากัน วัดความชืนประมาณ 40% คลุมด้วยกระสอบ ปา่ นหมกั ทิงไว้ประมาณ 10 วัน วิธีใช้ นา้ หัวเชอื จลุ ินทรีย์แหง้ ทไ่ี ดน้ ้ามาทา้ จุลนิ ทรยี ์น้า 7) สตู รจุลินทรียน์ ้ำ สว่ นผสม - ใบไผ่ (จลุ นิ ทรย์แหง้ ท่ที ้า) 1 กโิ ลกรัม - กากน้าตาล 5 กโิ ลกรมั - นา้ 100 ลิตรจลุ ินทรยี ์ - ร้าละเอยี ด 1 กา้ มอื - มุ้งเขียว (ขนาดพอทจ่ี ะหอ่ ใบไผ่) - ถังพลาสตกิ 1 ใบ ** ใช้หวั เชือจุลนิ ทรีย์นา้ แทนใบไผ่ 5 ลิตร วธิ ที ำ้ น้าใบไผม่ าห่อด้วยม้งุ เขยี วมดั ใหแ้ นน่ นา้ กากน้าตาลละลายกับน้าลงในถงั น้าห่อใบไผ่ ลงไปแชใ่ นถังร้าละเอียดหรอื เปลือกสัปปะรดแทนกไ็ ด้ หมักไว้ 7 วัน นา้ ไปใช้ได วิธใี ช้ นา้ น้าจุลนิ ทรยี ์ไปใส่ในนาขา้ วเพ่อื ยอ่ ยสลายฟาง ใช้ผสมน้ารดโคนต้นไม้ เชน่ มะมว่ ง ขนนุ ฯลฯ หมำยเหตุ : 1) สูตรทุกอยา่ งตอ้ งหมกั ในถังพลาสติก 2) สว่ นผสมต่าง ๆ ท่ใี ส่จะตอ้ งไม่ใสห่ มกั เต็มถงั ควรมที ่ีวา่ งอยา่ งนอ้ ย 1 ฝา่ มือ เพอ่ื เป็นที่ว่างให้อากาศเข้าไปได้ ระยะเวลาหมกั ท่เี หมาะสมคอื 10 - 90 วัน

ศนู ยเ์ รียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงชมุ ชน บ้ำน บชท. ตังอยูเ่ ลขที่ 64 หมู่ 6 ฝำยนำ้ ล้น ต้ำบลบำ้ นกล้วย อำ้ เภอเมอื ง จังหวัดชัยนำท น้ำหมักชีวภำพ น้าหมักชีวภาพ มีช่ือเรียกได้หลายแบบตามความคุ้นเคยของแต่ละท้องถ่ิน เช่น น้า เอนไซม์ น้าจลุ ินทรยี ์ น้าอีเอม็ น้าสกัดชวี ภาพ ปยุ๋ น้าชีวภาพ เทคโนโลยีชวี ภาพ กำรท้ำนำ้ หมกั ชวี ภำพจำกเศษอำหำร พชื ผกั ผลไม้ คลุกเคล้าเศษอาหารพืชผักผลไม้ 3 ส่วน น้าตาลโมลาส(กากน้าตาล) 1 ส่วน (เศษ พืชผกั 3 กก นา้ ตาล 1 กก) ถา้ ใช้เศษพชื ผัก 6 กก ก็ใชน้ ้าตาล 2 กิโลกรัมเทใส่ถังหมักประมาณครึ่ง ถัง(ถ้าถังใหญ่สามารถเพิ่มประมาณตาอัตราส่วนได้ ครบ 10 วันเติมน้าหรือน้ามะพร้าวหรือทังสอง อย่างก็ได้ให้มีปริมาณเกือบเต็มถัง คลุมด้วยถุงพลาสติกผูกมัดให้แน่นปิดฝาไว้ เก็บไว้ใต้ต้นไม้ บน พืนดินในท่ีรม่ หมักระยะเดอื นแรกจะมกี ลิน่ บูดเปรยี ว มีราจบั เปน็ ฝา้ ระยะเดือนถัดไป ถ้ามีการย่อย สลายเร็วกลิ่นท่ีเหม็นจะหายไป(ถ้ามีหนอนท่ีเกิดจากการไข่ของแมลงจะมีการย่อยสลายเร็วขึน หนอนจะเป็นประโยชน์โดยตรงต่ออาหารของพืช ไม่เป็นแมลง และเป็นโปรตีน เป็นอาหารของ จลุ ินทรีย์ทอ่ี ยูใ่ นถงั เป็นตัวช่วยให้นา้ หมกั มคี ุณภาพมากขึน) ระยะเวลาในการหมัก ควรทิงไว้ให้อยู่นาน 3 เดือนถึง 1 ปี ยิ่งนานจะเป็นเอนไซม์ เป็นตัวชว่ ยย่อยดูดซึมได้ดี เวลาใช้กรองเอาส่วนที่เป็นน้าออกไป ส่วนท่ีเหลือให้สังเกตดู ถ้าเป็นเส้นใยแข็ง ยัง ย่อยไม่หมด ก็เติมน้าและกากน้าตาลลงไป ท้าน้าสองน้าสามได้อีก กากท่ีได้ครังสุดท้ายใส่ก้นหลุม หรอื แปลงผกั ปลูกตน้ ไม้จะทา้ ใหด้ นิ ดมี าก ทา้ ให้ไดผ้ ลผลติ สงู รสชาติดี ประโยชนข์ องน้ำหมกั ชีวภำพสำ้ หรบั ใชใ้ นกำรเกษตร 1) เป็นหัวเชอื ปยุ๋ หมัก 2) เป็นอาหารของพืชและสตั ว์ 3) บา้ บดั นา้ เสยี 4) ปรบั สมดลุ ของธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดล้อม 5) ป้องกนั แมลง 6) ย่อยสลายฟาง และกา้ จดั วชั พืช 7) แปรรูปขยะในครัวเรือนมาใชใ้ ห้เกิดประโยชน์

วธิ ีใช้ ฉีดพ่นทางใบใชน้ ้าหมกั 1 ลติ /น้า100-150 ลติ รประมาณการพ่น 7-10วันต่อครังราดโคน ตน้ ราดดิน ใชน้ า้ หมัก 1 ลิตร /นา้ 50 ลติ รประมาณการใชอ้ ยา่ งนอ้ ยปีละ 3-4 ครัง หรือ 30-40 วันต่อ ครัง จะใชบ้ อ่ ยกว่านีก็ได้

ศูนยเ์ รียนรู้เศรษฐกจิ พอเพียงเพื่อนพึ่ง (ภำฯ) ยำมยำก ตังอยบู่ ำ้ นเลขที่ 55/2 หมู่ท่ี 2 ต้ำบล บ้ำนแห อ้ำเภอเมอื ง จงั หวัดอ่ำงทอง วัตถดุ ิบกำรท้ำนำ้ หมักชวี ภำพ ในการทา้ นา้ หมกั หรือนา้ สกดั หรอื ฮอรโ์ มน เป็นภูมปิ ัญญาทอ้ งถิน่ ที่น้าวัตถุดิบ ซึ่งหา ง่ายในทอ้ งถิ่นมาใชป้ ระโยชน์ ไดแ้ ก่ 1. พืชผักสด เช่น ผักบุ้ง หน่อไม้ หน่อกล้วย ต้าลึง ต้นถ่ัวต่างๆ ควรเลือกส่วนท่ี เปน็ ยอด เพราะมฮี อร์โมนช่วยเร่งการเจริญเตบิ โต 2. ผลไม้สุก เช่น กล้วยน้าว้า มะละกอสุก ฟักทอง ลูกต้าลึง ลูกยอ มะม่วงหิมพานต์ เลือกผลไม้ท่ีมีรสหวานจะใหฮ้ อร์โมนเร่งดอก ผล 3. เหง้าพชื เชน่ เหงา้ กลว้ ย มันสา้ ปะหลัง ขิง ขา่ ตะไคร้ กระชาย ฯลฯ 4. ผลไม้ดิบ เช่น กล้วยน้าว้า มะละกอ ต้าลึง ขนุน ฯลฯ มีฮอร์โมนช่วยท้าให้ล้าต้น แขง็ แรงตา้ นทานตอ่ โรค 5. สมุนไพรกล่ินฉุน หรือมีรสเผ็ด เช่น พญาไร้ใบ สาบเสือ พริกไทย พริก ลูกล้าโพง ตะไครห้ อม ขงิ แก่ ข่าแก่ กระเพรา ใบสะเดาแก่ หญ้างวงช้าง น้อยหน่า หนอนตายหยาก เป็นพืชที่ มีสารช่วยปอ้ งกันแมลง 6. สมุนไพรรสขม หรือมีรสฝาด เช่น เปลือกมังคุด เปลือกมะหาด เปลือกต้นแค เปลือกตน้ หว้า ใบข่าแก่ บอระเพด็ ลกู หมาก ฯลฯ เปน็ พืชที่มสี ารปอ้ งกนั เชือรา 7. แหล่งโปรตนี เช่น กากถว่ั เหลอื ง กากถว่ั ตา่ งๆ เศษเนือ หรอื ปลาตา่ งๆ กำรผสมสูตร น้ำพ่อ - น้ำแม่ สูตรเร่งใบ , ยอด (N) น้าแม่ 10 สว่ น + น้าพอ่ 1 ส่วน สตู รเร่งดอก (P) น้าแม่ 5 สว่ น + น้าพอ่ 5 ส่วน สตู รเรง่ ผล , รสชำติ (K) นา้ แม่ 1 ส่วน + น้าพอ่ 10 ส่วน วธิ ใี ช้ นา้ 1 ป๊บี (ประมาณ 20 ลิตร) + น้าหมกั ฮอร์โมนทผ่ี สมตามสว่ นจ้านวน 2 – 3 ช้อนโตะ๊ + กากน้าตาล หรือ นา้ ตาลทรายแดง 2 ชอ้ นโต๊ะ

ศนู ยเ์ รยี นรู้เศรษฐกจิ พอเพียงชมุ ชน นำยวริ ตั น์ จีนลักษณ์ 133 หมู่ 6 ต้ำบลเกำะโพธิ์ อำ้ เภอปำกพลี จังหวดั นครนำยก ปุ๋ยนำ้ ชวี ภำพสูตรสำ้ หรบั พชื ผกั สวนครวั วัสดอุ ปุ กรณ์ 1) ผักบงุ้ 20 กิโลกรัม 2) หวั ไชเท้า 5 กโิ ลกรัม 3) ฝักทอง 5 กโิ ลกรมั 4) มะม่วงสกุ หรือกลว้ ยสุก 10 กโิ ลกรมั 5) นา้ 50 ลติ ร 6) กากน้าตาล 15 กโิ ลกรมั 7) สารเร่งการยอ่ ยสลาย (พด.2) 8) ถงั หรือภาชนะสา้ หรับบรรจุที่มีฝาปิด วธิ ีท้ำ 1) นา้ ผกั ผลไมห้ ่ันเป็นชนิ เล็ก ๆ พอประมาณ 2) น้าสารเร่งการยอ่ ยสลาย (พด.2) ละลายในนา้ 5 ลิตร 3) น้าผักผลไมท้ ี่หัน่ เปน็ ชนิ เล็กๆ แล้วใสล่ งในถังท่ีเตรียมไว้ 4) เทนา้ และกากน้าตาลลงไปคนใหเ้ ข้ากัน 5 นาที 5) น้าสารเรง่ การย่อยสลาย (พด.2) ที่ละลายในนา้ แลว้ เทผสมลงไปคนใหเ้ ขา้ กัน 5 นาที 6) ปดิ ฝาถังหมกั ไวป้ ระมาณ 7-15 วัน ( ให้อากาศระบายได้) ควรคนวันละ 1 ครงั 7) จะได้ของเหลวสีน้าตาล คือ น้าสกัดชีวภาพ กรองแล้วกรอกใส่ขวดปิดฝาให้ สนทิ เก็บไว้ในที่รม่ 8) กากทเี่ หลอื สามารถน้าไปเป็นปุ๋ยบรเิ วณทรงพมุ่ ของตน้ ไมไ้ ด้ วธิ ีกำรใช้ 1:200-500 ฉดี พน่ หรือราดโคน 7-10 วันต่อครัง ประโยชน์ เร่งการเจริญเตบิ โต ของใบและลา้ ต้น

ปยุ๋ นำ้ ชีวภำพสูตรเข้มข้นสำ้ หรบั ไร่นำสวนผสม วัสดอุ ปุ กรณ์ 1) ปลา หรอื หอยเชอร์ร่ี 15 กิโลกรัม 2) ผลไมส้ กุ เชน่ กล้วย มะมว่ ง มะละกอ 15 กโิ ลกรมั 3) กากน้าตาล 15 กิโลกรัม 4) นา้ 50 ลติ ร 5) สารเร่งการยอ่ ยสลาย (พด.2) 6) ถงั หรือภาชนะสา้ หรบั บรรจทุ มี่ ฝี าปิด วิธที ำ้ 1) น้าผลไม้สกุ ห่นั เปน็ ชนิ เลก็ ๆ และนา้ ปลาหรือหอยเชอร์รีส่ บั เปน็ ชนิ พอประมาณ 2) นา้ สารเรง่ การยอ่ ยสลาย (พด.2) ละลายในน้า 5 ลิตร 3) นา้ ผลไม้สุกทหี่ ่นั เป็นชินเล็ก ๆ และนา้ ปลาหรอื หอยเชอร์รีทีส่ บั เป็นชนิ แล้วใส่ลงใน ถงั ที่เตรยี มไว้ 4) เทนา้ และกากนา้ ตาลลงไปคนให้เข้ากัน 5 นาที 5) น้าสารเร่งการย่อยสลาย (พด.2) ที่ละลายในน้าแล้วเทผสมลงไปคนให้เข้ากัน 5 นาที 6) ปิดฝาถังหมักไวป้ ระมาณ 25 - 30 วนั (ให้อากาศระบายได้) 7) จะได้ของเหลวสีน้าตาล คือ น้าสกัดชีวภาพ กรองแล้วกรอกใส่ขวดปิดฝาให้ สนิทเก็บไวใ้ นทีร่ ่ม 8) กากทีเ่ หลือสามารถนา้ ไปเปน็ ปุ๋ยบรเิ วณทรงพมุ่ ของต้นไม้ได้ วธิ ีกำรใช้ 1:500 - 1,000 ประโยชน์ เรง่ การเจรญิ เติบโต ใบเปน็ มนั ติดดอกมาก

ศนู ย์ศรียวง ตังอยู่เลขท่ี 91/1 หมทู่ ี่ 7 ตำ้ บลรำษฎรน์ ยิ ม อำ้ เภอไทรนอ้ ย จังหวัดนนทบรุ ี นำ้ สกัดชีวภำพ ควำมเปน็ มำ เกษตรกรในพืนท่ีจังหวัดนนทบุรี มีการพ่ึงสารเคมีในการป้องกันและขับไล่แมลง ศัตรูพืช เพ่อื เป็นการลดรายจา่ ยเพม่ิ รายได้จึงได้มีการจัดท้าน้าสกัดชีวภาพ ซึ่งเกิดจากการหมักพืช อวบนา้ เชน่ ผกั ผลไม้ ดว้ ยนา้ ตาล ในสภาพไรอ้ ากาศจนได้จุลนิ ทรีย์และสารอินทรีย์หลากหลาย ชนดิ วสั ดอุ ปุ กรณ์ จา้ นวน 3 กโิ ลกรัม 1. เศษอาหาร พชื ผัก ผลไมท้ ่ีอวบน้า จา้ นวน 1 กิโลกรมั 2. กากน้าตาลหรอื นา้ ตาลทรายแดง 3. ถงั พลาสตกิ มฝี าปดิ หรือถุงพลาสตกิ วธิ ีท้ำ / ขันตอน 1. นา้ เศษพชื ท่เี ตรยี มไว้ ถ้าชนิ ใหญใ่ ห้สบั เปน็ ชินเล็ก ๆ น้าไปบรรจุในถังที่เตรียมไว้ แลว้ โรยนา้ ตาลทรายแดงหรือกากนา้ สลบั กันเป็นชนั ๆ กดทับใหเ้ ศษพชื แน่น 2. ปิดฝาภาชนะหรือถังพลาสติก อย่าให้อากาศเข้าได้เพราะจุลินทรีย์ไม่ต้องการ อากาศ 3. หมกั ไว้ 14 - 15 วัน กไ็ ดน้ า้ สกัดชีวภาพ หรอื หวั เชอื จลุ ินทรยี ์ วิธกี ำรใชใ้ นพืช 1. ใช้น้าสกัดชีวภาพ 2 ช้อนโต๊ะต่อน้า 1 ปี๊บ(20 ลิตร) รดหรือฉีดพ่นเวลาเย็น สมา้่ เสมอทกุ ๆ 5 หรอื 7 วนั ในพชื ผัก ไมด้ อกไมป้ ระดบั หรือทุกๆ 10 วนั ในไมผ้ ล 2. เริม่ ฉีดพ่นเมอื่ เร่มิ งอก ก่อนที่แมลงจะรบกวน 3. ในดินหรือแปลงปลูก ต้องมีอินทรียวัตถุอย่างเพียงพอ เช่น ปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก หญ้า แหง้ ประโยชน์ ลดการใช้สารเคมี เปน็ การลดรายจา่ ยเพม่ิ รายได้

ศูนย์เรียนร้ปู รำชญ์ชำวบ้ำน กลุ่มเกษตรอนิ ทรยี ์บำ้ นเหล่ำมะละกอ ตงั อยู่ท่ี 21 หมู่ 15 ต้ำบลทุ่งหลวง อำ้ เภอปำกท่อ จังหวดั รำชบุรี ปุ๋ยหมกั ชวี ภำพ ปุ๋ยนา้ ปลาหมัก (ฮอร์โมนจากสตั ว)์ สูตรบ้ารุงต้นพืช เพ่ิมแคลเซียม กรดอะมิโน วิตามิน โปรตีน ไม่มีอันตรายต่อผู้ใช้ ผู้บรโิ ภคและสงิ่ แวดลอ้ ม วสั ดอุ ุปกรณ์ 1) เศษปลา 50 กโิ ลกรมั 2) เปลือกสบั ปะรด 5 กิโลกรมั 3) ผักบงุ้ 5 กิโลกรัม 4) กากนา้ ตาล 30 - 50 กโิ ลกรัม 5) หัวเชอื จลุ ินทรยี ์ (20 ลิตร ถ้าไม่มใี ห้ใช้สารเรง่ 1 ซอง ) 6) ถังขนาด 150 ลติ ร 1 ใบ ขันตอนกำรทำ้ น้าน้าปริมาณ 50 ลิตร เทใส่ถังขนาด 200 ลิตร ตามด้วย กากน้าตาล + หัว เชือจุลินทรีย์ คนให้เข้ากันเทใส่ปลาท่ีสับหรือบดละเอียด ผักบุ้ง เปลือกสับปะรด ใส่ลงในถัง ควร กลับทุกวันใน 1 สัปดาหแ์ รก ตอ่ มากลับสัปดาหล์ ะ 1 ครงั หมักนานประมาณ 1 - 3 เดือน ขึนไป วิธีการใช้ 1) ปยุ๋ นา้ ปลาหมัก 1 ลิตร ต่อน้า 200 - 500 ลติ ร สา้ หรับฉีดพ่นต้นพชื 2) ปุ๋ยน้าปลาหมกั 1 ลติ ร ต่อนา้ 500 ลติ ร สา้ หรบั ราดโคน ขอ้ แนะนำ้ 1) กรณีใสส่ ารเรง่ แทนหัวเชือ ควรใสน่ า้ เพม่ิ โดยดปู รมิ าณวดั จากปากถังลงมา 20 ซม. 2) ควรฉีดพน่ ในเวลาเย็นสัปดาห์ละ 1 ครงั 3) เมอื่ ตดั แต่งก่ิงแล้ว ควรฉีดพ่นสัปดาห์ละ 1 ครัง เพื่อเร่งการแตกใบออ่ น 4) ช่วงจะออกดอกควรงดไว้ระยะหนึ่ง พอเร่ิมเป็นลูก จึงใช้ผสมกับปุ๋ยน้าฮอร์โมน 1 ลิตร ฉดี พ่นทกุ สัปดาห์ สปั ดาหล์ ะ 1 ครัง 5) ใชท้ างใบ ห้ามใช้เขม้ ข้น จะทา้ ให้ใบแห้งกรอบ ควรใช้อตั ราสว่ น 1 : 500 ลติ ร 6) หากใชใ้ นสวนยาง น้าปลาหมกั 1 ลิตร ผสมหัวเชือ (ปุ๋ยน้าชีวภาพ 1 ลิตร) ต่อน้า 1,000 ลิตร ฉดี พ่นใหท้ ั่วเนอื ท่ี 1 ไร่

ศนู ยเ์ รียนรูป้ รำชญช์ ำวบ้ำน กลมุ่ เกษตรอินทรยี บ์ ้ำนเหล่ำมะละกอ 21 หมู่ 15 ตำ้ บลทุ่งหลวง อ้ำเภอปำกทอ่ จังหวดั รำชบรุ ี กำรทำ้ ป๋ยุ อินทรยี ์นำ้ 30 กโิ ลกรมั 5 กิโลกรมั สว่ นประกอบ 1 ซอง 1. ปลา หรือ เศษปลา 20 ซอง 2. กากนา้ ตาล 3. เชอื พด. 2 4. EM ขยาย , นา้ มะพร้าว วิธที ้ำ / ขนั ตอน 1) หน่ั ปลาใหเ้ ปน็ ชนิ เลก็ ๆ ใสถ่ ังหมัก 2) นา้ วัสดทุ ่ีเหลือผสมให้เข้ากนั ใส่ลงในถงั 3) ปดิ ฝาถงั หมักไว้ 1 เดอื น วิธใี ช้ อัตราสว่ น 500 - 1,000 cc ผสมนา้ 200 ลติ ร ฉดี พน่ ทางใบ ประโยชน์ สร้างความเจริญเติบโตของพืช สรา้ งภมู ิคมุ้ กันโรคพชื

ศนู ยก์ ำรเรยี นรเู้ กษตรธรรมชำติวังสมบรู ณ์ 109 หมู่ 4 ต้ำบลวังใหม่ อำ้ เภอวงั สมบูรณ์ จังหวดั สระแก้ว นำ้ หมักชวี ภำพสตู รเสริมประสทิ ธภิ ำพปยุ๋ หมกั สูตรหมกั เศษอำหำร สว่ นประกอบ 1) กากนา้ ตาล หรือนา้ ตาลทรายแดง 1 กิโลกรัม 2) นา้ หมักชีวภาพสูตรใดก็ได้ 1 ลติ ร 3) นา้ เปลา่ นา้ ซาวขา้ ว นา้ แชถ่ ่วั หรือนา้ ยาลา้ งถ้วยชาม (น้าแรกท่ีล้างเศษอาหาร กอ่ นทจ่ี ะล้างด้วยนา้ ยาซักลา้ ง) หรอื น้าปสั สาวะ (ใช้อย่างใดอย่างหนึ่ง หรือหลายอย่างรวมกันก็ได้) 10 ลิตร 4) เศษอาหาร 3 กโิ ลกรมั วธิ ีทำ้ น้าข้อ 1 และ 2 คนเข้าดว้ ยกัน ใส่ข้อ 3 และข้อ 4 ตามลงไป คนเข้าด้วยกัน จะ ใส่ครบในวันเดียวหรือ ทยอยใส่ทุกข้อจนครบจ้านวนก็ได้ ปิดฝาให้แน่น หมักไว้ 7 วันขึนไป น้าไปใชไ้ ด้ สตู รหมักมลู คน สว่ นประกอบ 1) กากน้าตาล หรือนา้ ตาลทรายแดง 1 กิโลกรมั 2) นา้ หมกั ชวี ภาพสตู รใดก็ได้ 1 ลิตร 3) น้ามูลคนจากบ่อเกบ็ อุจาระ 10 ลิตร วิธีท้า น้าข้อ 1 และ 2 คนเสข้าด้วยกัน แล้วใส่ข้อ 3 ลงไป คนให้เข้ากัน ปิดฝาให้แน่น หมักไว้ 7 วันขึนไป นา้ ไปใชไ้ ด้ วธิ ใี ช้ น้าหมกั เศษอาหาร และนา้ หมกั มูลคน มีวธิ ใี ช้ 2 วิธีคอื 1) ใช้รดผสมกบั กองปยุ๋ หมัก ให้มคี วามชืนพอหมาดๆ 2) ใช้ขณะเตรียมพืนท่ีก่อนปลูก โดยรดบนพืนที่ที่ต้องการเพราะปลูกพร้อมๆ กับ ผสมปุ๋ยหมักให้เข้ากับดินซึ่งใช้น้าหมักดังกล่าว 1 - 10 ลิตร ต่อพืนที่ 1 ตารางเมตร จะใช้มา หรือนอ้ ยขนึ อยูก่ บั ความอดุ มสมบูรณข์ องดิน คลมุ ด้วยฟาง หรอื เศษใบไม้ใบหญ้า(ถ้ามี) แล้วรดน้า ให้ช่มุ ปลอ่ ยทิงไว้ 1 สปั ดาหข์ นึ ไป จึงทา้ การเพราะปลกู

ศนู ย์กำรเรียนร้เู กษตรธรรมชำติวังสมบรู ณ์ 109 หมู่ 4 ต้ำบลวังใหม่ อ้ำเภอวงั สมบูรณ์ จังหวัดสระแก้ว น้ำหมกั ชวี ภำพสูตรเปิดตำดอก ส่วนประกอบ 10 สว่ น 1) ดอกไมต้ ูมพร้อมเกสร 1 ส่วน 2) ผลไมด้ ิบ 10 ส่วน 3) ผลไม้สกุ 1 ส่วน 4) เมลด็ พืช 10 ส่วน 5) ซากสัตว์ 5 สว่ น 6) หวั เชือจุลินทรยี เ์ ข้มข้น 5 ส่วน 7) นมสด 5 สว่ น 8) ไข่ทังเปลือก 5 สว่ น 9) กากน้าตาล 5 สว่ น 10) นา้ มะพรา้ ว วธิ ีทำ้ 1) น้าส่วนผสมทงั หมด บดป่นั ละเอียด แลว้ เทลงในถงั หมัก 2) น้ากากน้าตาล น้ามะพร้าว เชือจุลินทรีย์เข้มข้น นมสด และไข่ทังเปลือกผสม ให้เขา้ กัน เททับลงบนวสั ดุทบี่ ดละเอียดแลว้ 3) คลุกเคา้ ส่วนผสมทงั หมดให้เขา้ กันเปน็ เนือเดยี ว 4) ปิดฝาถังหมกั ใหส้ นทิ เก็บไวใ้ นท่รี ่มประมาณ 90 วัน วิธใี ช้ 1) ผสมน้า 100 ลติ ร ต่อปยุ๋ 200 ซีซ.ี รดราดดิน 2) ผสมนา้ 100 ลติ ร ตอ่ ป๋ยุ 100 ซซี .ี ฉีดพน่ ใบ และลา้ ต้น

ศนู ยเ์ รียนรู้ชมุ ชนคนพอเพยี งบำ้ นสำยเพชร ตังอย่เู ลขท่ี 159/4 หม9ู่ ตำ้ บลทองมงคล อ้ำเภอบำงสะพำน จงั หวดั ประจวบครี ขี ันธ์ นำ้ หมกั ชีวภำพ (ฮอร์โมน) ฮอรโ์ มนเพ่อื เร่งกำรเจริญเติบโต สว่ นประกอบ 1. ฟักทอง 5 กโิ ลกรัม 2. กล้วยน้าว้าสุก 5 กโิ ลกรัม 3. ลูกยอ 5 กโิ ลกรัม 4. มะเฟือง 5 กิโลกรมั 5. กระทอ้ น 5 กโิ ลกรมั 6. หญา้ บานา 5 กิโลกรมั 7. สับปะรด 5 กิโลกรมั 8. กากน้าตาล 10 กิโลกรัม 9. สารเรง่ พด.2 1 ซอง 10. น้าสะอาด 10 ลติ ร นา้ ส่วนผสมใสถ่ งั หมักนาน 21 วัน สัปดาห์แรก คนให้เข้ากันทุกวัน หลังจากนันคนวัน เว้นวัน โดยมีอัตราการใช้ 1 ลิตร ผสมน้า 100 ลิตร เทหรือราดโคนต้นไม้ ถ้าฉีดให้ใช้ 1 ลิตรต่อน้า 200 ลติ ร ฉีดพน่ ทกุ ๆ 7 วัน นำ้ หมกั ชวี ภำพ ปอ้ งกันและก้ำจดั เชอื โรค สว่ นประกอบ 1. ปยุ๋ หมัก 100 กโิ ลกรัม 2. ร้าละเอยี ด 1 กโิ ลกรมั 3. เชอื พด.3 1 ซอง 4. นา้ สะอาด 5 ลติ ร น้าส่วนประกอบต่างๆ มาคลุกเคล้าผสมกับใช้ผ้าพลาสติกคลุกไว้ 7 วัน หลังจากนัน น้าไปใชไ้ ด้โดยการโรยตามโคนต้นไมแ้ ละหว่านในแปลงพชื ผัก

มหำวิชชำลัยภูมิปญั ญำทอ้ งถิ่นสมุทรสงครำม เลขท่ี 9/3 หม่ทู ่ี 4 ต้ำบลบำงพรม อ้ำเภอบำงคนที จงั หวดั สมทุ รสงครำม กำรท้ำน้ำหมักและปุ๋ยหมกั ชวี ภำพ/สมนุ ไพรปอ้ งกันและก้ำจดั ศัตรูพชื กำรทำ้ น้ำหมกั ชีวภำพ วัสดุทีใ่ ช้ 1. ผัก ผลไมห้ รอื เปลือกผลไม้ 3 กิโลกรมั 2. นา้ ตาลทรายแดง หรอื กากนา้ ตาล 1 กโิ ลกรัม 3. ถังหมัก (ถังพลาสตกิ มีฝาปดิ 1 ใบ จุได้ประมาณ 20 ลิตร) วิธีทำ้ 1) นา้ ผัก ผลไม้ ทีส่ ดหรือสกุ ไมเ่ น่าเสีย สบั เป็นชินเล็กๆ จ้านวน 3 กโิ ลกรมั 2) น้าน้าตาลทรายแดงหรือกากน้าตาล จ้านวน 1 กิโลกรัม คลุกให้เข้ากับเศษผัก ผลไม้ท่ีสับไว้แล้วหมักใส่ถังพลาสติกที่เตรียมไว้ ปิดฝาตังทิงไว้ในร่มห้ามเปิดฝา 7 วัน (ห้ามถูกฝน หรอื แสงแดดจัด) 3) เมอ่ื ครบ 7 วัน ใส่น้าสะอาดจนท่วมผัก ผลไม้หมัก ใส่นา้ ตาลทรายหรือกากน้าตาล อัตราส่วนน้าเปล่า 10 ลิตร น้าตาล ½ กิโลกรัม เปิดฝาถึงหมักออก แล้วเติมน้าท่ีละลายน้าตาล ทรายแล้วใส่ลงไป ปิดฝาหมักทิงไว้อีก 10 - 15 วัน หรือ 1 - 2 เดือน เพื่อขยายเชือ และเกิด กระบวนการย่อยสลายของจุลินทรยี ์ใหม้ ากขึน 4) หลังหมัก 15 วัน เทน้าหมักในถังหมักออก เก็บใส่ขวดพลาสติกเก็บไว้ในท่ีร่มและ น้าไปใชป้ ระโยชน์ตอ่ ไป ควรปิดฝาขวดใหอ้ ากาศระบายออกได้ ถ้าปิดแน่นขวดอาจจะระเบดิ ได้ ประโยชน์ของนำ้ หมกั ชีวภำพ 1) ใช้ก้าจัดกลิ่นในห้องน้า โถส้วม ท่อระบายน้า อัตราส่วนน้าหมัก 2 ช้อน ต่อ นา้ เปล่า 5 ลติ ร 2) ใช้รดต้นไม้หรือฉีดพ่นที่ใบในเวลาช่วงเย็น จะท้าให้ต้นไม้เจริญงอกงามดี รดหรือ ฉดี ทุก 7 ถงึ 15 วนั อัตราส่วนการใช้น้าหมัก 2 - 3 ช้อนโต๊ะ ผสมน้าเปล่า 20 ลิตร และกากน้าตาล 1 กิโลกรัม 3) ใช้หมักปุ๋ยคอก เศษหญ้าฟาง ร้า แกลบ ขุยมะพร้าว ท้าปุ๋ยหมักโดยใช้น้าหมัก 2 แกว้ ผสมน้า 10 ลิตร กากน้าตาล 2 กโิ ลกรัม รดบนกองปุ๋ยหมกั ขนาดของกองปุ๋ยหมัก กว้างยาว 2 x 2 เมตร สงู 1 ฟุต น้าหนกั 1 ตัน

กำรท้ำปุ๋ยหมกั ชวี ภำพ เป็นปุ๋ยหมักทมี่ สี ว่ นประกอบของจลุ นิ ทรยี ์และอนิ ทรยี ์สารหลายชนิด ซง่ึ เปน็ ประโยชน์ กบั พชื และช่วยบา้ รุงฟน้ื ฟดู นิ ให้สมบรู ณ์ วสั ดุทใี่ ช้ 1.มูลสตั วแ์ ห้งบดละเอยี ด 3 ส่วน 2.แกลบด้า 1 สว่ น 3.อินทรยี วตั ถอุ ื่นๆ เช่น ขยุ มะพรา้ ว แกลบดิน 3 สว่ น 4.ร้าละเอียด ½ สว่ น 5.กระดกู ป่น ½ ส่วน 6.น้าสกัดชีวภาพ 1 ลิตร + กากนา้ ตาล 2 กิโลกรัม + นา้ 2 ปีบ ตอ่ ปุ๋ยหมกั 1 ตัน วิธีทำ้ 1) นา้ วัสดตุ ่างๆ มาเทรวมกนั เป็นกองแล้วคลกุ เคลา้ จนเข้ากนั ดี 2) น้าส่วนผสมของน้าสกัดชีวภาพท่ีเตรียมไว้ราดบนกองวัสดุ คลุกให้เข้ากันได้ ความชนื 30% วิธีสังเกต ใชม้ ือกา้ ปุ๋ยดถู า้ จบั กันเป็นก้อนไมแ่ ฉะจนเกนิ ไป แสดงวา่ ความชนื พอดี 3) เกลี่ยกองปุ๋ยที่ผสมแล้วกองกว้าง 1 เมตร สูง 1 ฟุต น้ากระสอบป่านคลุม ทิงไว้ 4 - 5 วนั หมำยเหตุ การหมกั ทา้ ได้ 2 วิธี 1) เกล่ียกองปุ๋ยหมักบนพืนซีเมนต์หนาประมาณ 1 - 1½ ฟุต คลุมด้วยกระสอบป่าน ทิงไว้ 4 - 5 วัน ตรวจดูความร้อนในวันท่ี 2 - 3 (อุณหภูมิ 40 - 50 องศาเซลเซียส) ถ้าร้อนมากให้ เอากระสอบทค่ี ลมุ ออก แลว้ กลบั กองปุ๋ยเพอ่ื ละบายความร้อนทุก 2 วัน หลังจากนันประมาณ 7 วัน กองปุ๋ยจะค่อยๆ เยน็ ลง แล้วจงึ นา้ ปยุ๋ บรรจใุ นกระสอบเพ่อื เก็บไว้ใชต้ ่อไป 2) บรรจุกองป๋ยุ ทคี่ ลุกเคล้ากนั ดแี ลว้ ใส่กระสอบโดยไม่ต้องมัดปากถุง ตังทิงไว้ในที่ร่ม หรือที่ถ่ายเทอากาศได้ดี หมกั ทิงไว้ 5 - 10 วนั โดยกลบั กระสอบปยุ๋ ทุกวนั ลกั ษณะท่ดี ี ป๋ยุ หมกั ชีวภาพทีด่ จี ะมีใยสีขาวของเชอื เห็ดจบั กนั เปน็ กลมุ่ ๆ มกี ล่นิ หอมคลา้ ยกลนิ่ เหด็ วธิ ใี ช้ 1) ผสมปุ๋ยหมักชีวภาพกับดินในแปลงปลูกผักทุกชนิด ในอัตรา 100 - 1,000 กรัม ต่อพนื ท่ี 1 ตารางเมตร (ตามสภาพพนื ท่ี) 2) พืชผักท่ีอายุเกน 2 เดือน ใช้ปุ๋ยหมักชีวภาพคลุกกับดินรองก้นหลุมก่อนปลูกกล้า ประมาณ 1 ก้ามอื พืชจะมีอาหารสร้างความเจริญเติบโตไดด้ ี

3) ไม้ผลควรรองก้นหลุมด้วยเศษหญ้า ใบไม้แห้ง ฟาง และปุ๋ยหมักชีวภาพ 1 - 2 กิโลกรัม ก่อนปลูกพืช 1 เดือน ส้าหรับไม้ผลที่ก้าลังเจริญเติบโตและให้ผลผลิตแล้ว ควรใส่ปุ๋ยหมัก ชีวภาพบริเวณรอบทรงพุ่ม 1 - 2 ก้ามือต่อ 1 ตารางเมตร ทุกเดือนๆ ละ 1 ครัง แล้วคลุมด้วยหญ้า แห้งหรอื ฟาง แลว้ รดน้าสกัดชวี ภาพใหช้ ่มุ 4) ไม้ดอกไม้ประดับ ไม้กระถาง ควรใส่ปุ๋ยหมักชีวภาพเดือนละ 1 ครัง ครังละ 1 ก้า มือ

ศนู ยก์ ำรเรยี นรเู้ กษตรธรรมชำตวิ ังสมบรู ณ์ 109 หมู่ 4 ต้ำบลวังใหม่ อำ้ เภอวงั สมบูรณ์ จังหวัดสระแก้ว น้ำหมักชวี ภำพ เร่งกำรเจริญเตบิ โตของพืช สว่ นประกอบ 1) กากน้าตาล หรือน้าตาลทรายแดง 1 กิโลกรมั 2) น้าเปล่าหรือน้าซาวข้าว น้าแช่ถ่ัว น้าล้างถ้วยชาม (น้าแรกท่ีล้างเศษอาหาร ก่อนทจ่ี ะล้างด้วยน้ายาซักล้าง) หรอื น้าปสั สาวะ (จะใช้อย่างใดอย่างหน่ึง หรือหลายอย่างรวมกันก็ ได)้ 10 ลติ ร 3) โสนแอฟริกา (เพราะมีไนโตรเจนสูงกว่าพืชตระกูลถ่ัวทุกชนิด มีไนโตรเจนถึง 524 กิโลกรัม เฮกต้าร์ รองลงมาเป็นถ่ัวลิสง มี 172 - 240 กิโลกรัม/เฮกต้าร์ ข้อมูลจากหนังสือ Natural Property of Soil โดย Buckman และ Brady 1984) น้ามาสับให้เป็นชินเล็กๆ ขนาด 1 - 3 ซม. 3 กโิ ลกรัม 4) ร้าอ่อน 1 กิโลกรัม วธิ ที ำ้ นา้ ขอ้ 1 และขอ้ 2 คนเข้าด้วยกัน แล้วใส่ข้อ 3 และข้อ 4 ลงไป คนให้เข้ากัน ปิด ฝาให้แน่น หมักไว้ 7 วันขึนไปจงึ จะน้าไปใชไ้ ด้ วธิ ใี ช้ ใช้รดพืชผัก ผลไม้ ท่ีต้องการเร่งการเจริญเติบโต อัตราส่วนน้าหมัก 3 ช้อนโต๊ะ ต่อ น้าเปล่า 20 ลติ ร โดยจะรดทุกวนั หรอื ทุก 1 - 2 สปั ดาหต์ ่อครังกไ็ ด้ ตามความตอ้ งการ

ศูนย์เรยี นรู้พัฒนำท่ีดนิ ตำมแนวเศรษฐกจิ พอเพียง เลขที่ 16/1 หมู่ท่ี 2 ตำ้ บลบำงนำงลี่ อำ้ เภออมั พวำ จังหวัดสมุทรสงครำม กำรท้ำปุ๋ยนำ้ ชวี ภำพ ควำมเปน็ มำ การท้าสวนผลไม้และปลูกพืชในปัจจุบันให้ผลผลิตตกต่้า ไม่เจริญเติบโต ปัญหาท่ีพบ มาจากสภาพของดินแข็ง (ดินตาย) อินทรีย์ซ่ึงอยู่ในดินถูกท้าลาย ท้าให้ต้นพืชมีโรคต่างๆ ดังนัน เกษตรกรจึงควรหยุดใช้สารเคมีหันมาเรียนรู้การปรับปรุงบ้าบัดดิน โดยวิธีเกษตรธรรมชาติท้าให้ สภาพดนิ กลบั คนื มา วัสดุอปุ กรณ์ 1. ผกั ผลไม้ 40 กิโลกรัม กากนา้ ตาล 10 กโิ ลกรัม น้า 10 ลติ ร พด. 2 , 1 ซอง 2. ถ้าท้าจากปลาหรือหอยเชอร่ี 30 กิโลกรัม ตังหมัก (ถังพลาสติกมีฝาปิด จุได้ 120 ลิตร) ใส่ผักและผลไม้สับให้ละเอียดลงไปในถัง ใส่กากน้าตาลลงไป แล้วเติมน้า 10 ลิตร ใส่สารเร่ง พด.2 1 ซอง คนให้เข้ากัน ปดิ ฝาไมต่ ้องสนิท ทิงไว้ในทร่ี ม่ นาน 21 วนั นา้ ไปใช้ วธิ ีใช้ รดทรงพมุ่ ฉดี พ่นทางใบ อัตราส่วน ข้าวพชื และผลไม้ เจือจาง 1 สว่ น ตอ่ 500 สว่ น พืชผกั ไม้ดอก เจือจาง 1 สว่ น ต่อ 1,000 ส่วน ไถกลบตอซังเจือจาง 1 ส่วน ต่อ 20 ส่วน ประโยชน์ 1. เร่งการเจริญเติบโตของรากพชื 2. เพม่ิ การขยายตัวของใบ และยดึ ตวั ของลา้ ต้น 3. ชกั นา้ ให้เกิดการงอกของเมล็ด 4. ส่งเสรมิ การออกดอก และตดิ ผลดขี ึน 5. เปน็ สารชว่ ยขบั ไล่แมลงศัตรูพืช 6. ท้าความสะอาด และลดกลิน่ เหมน็ ในคอกเลยี งสตั ว์ 7. ใหธ้ าตุอาหารพชื ปุย๋ อนิ ทรยี น์ า้ จากปลา และหอยเชอรจ่ี ะให้ไนโตรเจนสงู

ศูนยเ์ รียนรปู้ รำชญ์ชำวบำ้ นของ นำยเพิ่มศกั ด์ิ มกรำภิรมย์ 36/2 ตำ้ บลทำ่ งำม อ้ำเภอเมือง จังหวัดปรำจนี บุรี น้ำหมักชีวภำพ น้าหมักชีวภาพหรือน้าสกัดชีวภาพ ได้จากการย่อยสลายเศษวัสดุเหลือใช้จากส่วน ตา่ งๆของพชื และสัตว์ดว้ ยการเตมิ กากน้าตาลหรือน้าตาลให้เป็นแหล่งพลังงานของจุลินทรีย์ ซึ่งมีทัง กลุ่มแบคทีเรีย รา และ ยีสต์ ในสภาพที่ทังมีและไม่มีอากาศ จุลินทรีย์ในธรรมชาติจะย่อยเศษซาก พืชและซากสัตวใ์ ห้เปน็ สารละลาย นา้ สกดั ชวี ภาพที่ยอ่ ยสมบูรณ์แล้วจึงประกอบด้วยจุลินทรีย์หลาย ชนิดและสารประกอบจากเซลล์พืชหรือเซลล์สัตว์ ได้แก่ คาร์โบไฮเดรต โปรตีน กรดอะมิโน ธาตุ อาหาร เอนไซม์ วิตามิน และฮอร์โมนพืชชนิดต่างๆ ในปริมาณที่แตกต่างกันขึนกับชนิดของพืชหรือ สัตว์ทนี่ ้ามาหมกั พชื หรือสตั วท์ ี่น้ำมำหมกั 1) พืชผกั สด เชน่ ผักชนดิ ตา่ งๆ หนอ่ กล้วย หน่อไม้ พชื อวบนา้ ชนดิ ต่างๆ 2) ผลไม้สุก เชน่ กล้วย มะละกอ ฟกั ทอง 3) ผลไมด้ บิ เชน่ กล้วย มะละกอ 4) สมุนไพร ไล่แมลงท่ีกลิ่นฉุน รสเผ็ด ขม ฝาด เช่น สาบเสือ ขิง ข่าแก่ ตะไคร้หอม พริก บอระเพ็ด กะเพราะ เหง้ากระชาย ดีปลี เมล็ดสะเดา เปลือกแค เปลือกข่อย เปลือกต้นหว้า เปลอื กเงาะ เปลือกมงั คดุ เปลอื กทับทิม ใบยูคาลิปตัส กระเทียม กานพลู ชะพลู กล้วยดิบ ลูกตะโก ดบิ ลูกหมาก ฯลฯ 5) สตั ว์ เชน่ เนือสตั วช์ นดิ ตา่ งๆ หอยเชอร่ี องค์ประกอบและวัตถุดบิ 1) น้าสกัดชีวภาพจากพืช พืชผัก/ผลไม้สุก/สมุนไพร จ้านวน 3 กิโลกรัม ผสมกับ กากน้าตาล 1 กิโลกรัม หมักนานประมาณ 2 สัปดาห์ จะได้น้าสกัดชีวภาพจากพืช (อัตราส่วนผสม พชื ผกั :กากน้าตาล 3:1) 2) น้าสกัดชีวภาพจากสัตว์ ปลาสด / หอยเชอรี่ 1 กิโลกรัม ผสมกากน้าตาล 1 กิโลกรัม หมักนาน 1 - 2 เดือน จะได้น้าสกัดชีวภาพจากสัตว์ (อัตราส่วนผสมของชินส่วนสัตว์ : กากนา้ ตาล 1 : 1) วธิ ใี ช้ น้าสกดั ชวี ภาพจากพชื จะมีธาตุอาหารไนโตรเจน และฮอร์โมนเร่งการเจริญเติบโตด้าน กิง่ ใบ ล้าต้นมาก จึงควรใชช้ ว่ งทพี่ ืชเจริญดา้ นลา้ ต้น ก่อนใช้ตอ้ งผสมนา้ 1 : 500 ถึง 1 : 1000 ส่วน โดยรดทางโคนตน้ ร่วมกบั ฉดี พ่นทางใบทกุ 1 - 2 สปั ดาห์

กำรท้ำน้ำหมักชีวภำพจำกสัตว์ สัตว์ทน่ี ิยมนา้ มาท้าน้าหมกั ชีวภาพไดแ้ ก่ หอยเชอร่ี และปลา ทกุ ชนดิ วธิ ที ้ำ น้าหอยหรอื ปลามาสบั หรือโขลกให้ละเอยี ด 1 ส่วน ผสมกบั กากน้าตาล 1 สว่ น (เนื่องจากเซลลข์ อง เนอื สตั วย์ ่อยยากกว่าเซลล์พืช จลุ นิ ทรีย์จึงต้องใช้พลงั งาน (น้าตาล) เพอ่ื การยอ่ ยสลายมากขนึ ) ใสถ่ งั หมกั เช่นเดยี วกับน้าหมกั พืชหรือผลไม้ หมกั นาน 1-3 เดอื น ก็ใชไ้ ด้ นำ้ หมกั สมุนไพรศตั รูไลแ่ มลง วธิ ีท้ำ พชื / สมนุ ไพรทม่ี ีกลิ่นฉุน เหมน็ รสขม ฝาด น้ามาห่นั หรือบดให้เป็นชินเล็กๆ 3 กโิ ลกรัม ตอ่ กากนา้ ตาล 1 สว่ น หมกั นาน 1 เดือน วิธีใช้ ใช้กบั พืชผกั ผลไม้ พชื ไร่หรอื ขา้ ว โดยผสมน้าอตั ราสว่ น 1 : 500 ถงึ 1 : 1000 รดโคน ตน้ และฉีดพ่นทางใบ ทกุ สัปดาห์ และควรฉีดพน่ ก่อนแมลงศตั รูพืชจะมารบกวนเพราะถ้าฉีดพน่ หลงั แมลงรบกวนแล้วมกั ไมค่ อ่ ยได้ผลเท่าทค่ี วร น้ำหมกั สมุนไพรป้องกนั กำ้ จดั เชือรำ วธิ ีทำ้ น้าสมุนไพรรสฝาดหรอื ขม เปลอื กมงั คุด กลว้ ยดิบ ตะไคร้หอม เปลอื กเงาะ บอระเพ็ด กระเทยี ม ขาแก่ ขงิ แก่ อย่างละคร่งึ กิโลกรมั ห่นั หรือบดใหล้ ะเอยี ด ผสมกบั กากนา้ ตาล 1 กโิ ลกรัม หมักไว้ 1 เดอื น วิธีใช้ ใช้กบั พชื ผกั ผลไม้ พืชไร่ ข้าว โดยผสมนา้ อัตราสว่ น 1 : 1000 รดโคนต้นและฉีดพน่ ทางใบ ทกุ สปั ดาห์

ภำคตะวันออกเฉียงเหนือ มหำวิชชำลยั ภูมปิ ญั ญำไทอสี ำนคนื ถน่ิ เลขที่ 83 หม่ทู ี่ 7 บ้ำนโนนพรกิ ต้ำบลโคกสงำ่ อำ้ เภอพล จังหวดั ขอนแกน่ ปุ๋ยน้ำสกัดชวี ภำพ วัสดอุ ุปกรณ์ สูตร 1 กำรหมกั หวั เชือ ใชผ้ ลสับประรดสับให้เป็นชินเล็กๆ 3 กิโลกรัม + น้ามะพร้าว 1 กโิ ลกรัม + กากน้าตาล 1 กิโลกรมั หมักในถังหมกั ทุกวนั ๆ ละ 3 - 4 ครงั ปิดฝาให้สนทิ 15 วนั สูตร 2 ขยำยเชือ น้าหัวเชือ 1 กิโลกรัม + กากน้าตาล 1 กิโลกรัม + น้าซาวข้าว 5 กิโลกรมั คนทุกวันๆ ละ 2 - 4 ครัง หมักไว้ 15 วัน สูตร 3 หมักหอยเชอรี่ ใช้หอยเชอรี่ทุบให้แตก 5 กิโลกรัม + กากน้าตาล 2 กิโลกรัม + น้าหัวเชือที่ขยายเพ่ิมปริมาณแล้ว 5 กิโลกรัม คนทุกวันๆ ละ 2 - 4 ครัง หมักไว้ 1 - 2 เดือนก็ ใชไ้ ด้ ผสม 2 ช้อนแกง + น้า 20 ลติ ร ฉดี พน่ ทุก 5 - 7 วัน สตู ร 4 ผลไม้ 3 กโิ ลกรัม + กากนา้ ตาล 1 กิโลกรมั หมกั ไว้ 15 วัน สูตร 5 ผกั 3 กิโลกรัม + กากนา้ ตาล 1 กโิ ลกรัม หมกั ไว้ 15 วัน สูตร 6 ผลไม้ 3 กิโลกรัม + กระดูกป่น 1 กิโลกรัม + กากน้าตาล 1 กิโลกรัม หมักไว้ 15 - 30 วัน สูตร 7 ปลา 1 กิโลกรัม + กระดูกป่น 1 กิโลกรัม + กากน้าตาล 1 กิโลกรัม หมักไว้ 15 - 30 วัน สูตร 8 หอยเชอร่ี 3 กิโลกรัม + กากน้าตาล 3 กิโลกรัม + น้าหมักหัวเชือ 1 กิโลกรัม + รา้ ออ่ น 1 กิโลกรมั หมกั ไว้ 1 - 2 เดอื น สูตร 9 ผักผลไม้ 3 กิโลกรัม+กากน้าตาล 1 กิโลกรัม+หัวเชือจุลินทรีย์ 1 กิโลกรัม หมัก 10 - 15 วัน สูตร 10 ใช้เศษปลาบดละเอียด 100 กิโลกรัม + กากน้าตาล 20 กิโลกรัม + กรดกัน ยาง (ฟอร์มิค) 3.5 ลิตร หรือน้าส้มสายชูเข้มข้น 3.5 ลิตร หมักไว้ 1 - 2 เดือน กวนทุกวันๆ ละ 2 - 4 ครัง สูตร 11 ใช้ปลาหมัก 40 กิโลกรัม + กากน้าตาล 20 กิโลกรัม + หัวเชือปุ๋ยหมัก พด.1 จ้านวน 1 ถงุ ละลายน้าในนา้ อุ่น 20 ลิตร คนอย่างนอ้ ยวนั ละ 2 - 3 ครงั หมักไว้ 1 - 1.5 เดือน

วิธที ำ้ /ขนั ตอน (1) พชื ผกั กินใบทกุ ชนดิ 3 - 5 ช้อนแกง/น้า 20 ลติ ร รดหรือฉีดพน่ ทกุ 5 - 7 วนั (2) ข้าว พืชไร่ ไม้ดอกไม้ประดับและพืชผัก 5 - 7 ช้อนแกง/น้า 20 ลิตร ฉีดพ่นทุก 7 - 10 วัน (3) ไม้ผล 7 - 10 ช้อนแกง/น้า 20 ลิตร ฉีดพ่นทุก 10 - 15 วัน ในระยะแตกใบอ่อน และติดผล (4) ผสมน้าให้สัตว์กิน 2 ช้อนแกง/น้า 5 ลิตร/สัปดาห์ ผสมอาหารสัตว์ 1 ช้อนแกง/ อาหารสตั ว์ 1 กิโลกรมั ลา้ งคอกและก้าจัดกลิน่ ในหอ้ งน้า ห้องสว้ ม (5) น้าน้าสกัดชีวภาพ 2 ช้อนแกง/กากน้าตาล 2 ช้อนแกง/น้า 10 ลิตร ผสมรดกอง หญา้ ฟางใหพ้ อชุม่ ใหส้ ัตว์กนิ เช่น โคเนือ โคนม กระบอื (6) บ้าบัดกลิ่นและไม่ให้ส้วมเต็มเร็ว ให้น้าสกัดชีวภาพ 10 - 20 ช้อนแกง/น้า 1 ลิตร ผสมเทลงคอหา่ น แลว้ ราดตาม 3 - 4 ขัน เพ่อื ใหก้ ระจาย (7) ล้างคอกปศุสัตว์ 5 - 10 ช้อนแกง/น้า 10 ลิตร ฉีดพ่นไปที่มูลสัตว์ทิงไว้ 30 นาที แล้วล้างออก ผสมน้าสกัดชีวภาพ 2 - 4 ช้อนแกง ล้างคอกจะช่วยลดกลิ่นและลดปริมาณของ แมลงวัน (8) ใชเ้ พ่ือป้องกนั กา้ จัดโรค และแมลงศตั รูพืช - ใชน้ า้ สกัดชีวภาพ 5 ช้อนแกง/กากน้าตาล 5 ช้อนแกง/น้าส้มสายชู 5 ช้อนแกง/ เหล้าขาว 5 ช้อนแกง/นา้ 20 ลิตร หมกั ไว้ 1 คนื และน้าไปฉดี พน่ เฉพาะทม่ี ีโรคแมลงระบาดทุก 5 - 7 วัน - ใชน้ า้ สกดั ชีวภาพ 1 ลิตร/กากนา้ ตาล 1 ลิตร/เหลา้ ขาว 1 ขวดกลม/น้าส้มสายชู 1 ขวดกลม/ น้า 6 ลิตร ผสมน้าหมักไว้ 15 วัน สามารถเก็บไว้ใช้ได้นาน 3 - 5 เดือน การน้าไปใช้ ผสมน้าฉีดพ่น 10 - 20 ช้อนแกง/น้า 20 ลิตร ฉีดพ่นทุก 5 - 7 วัน สามารถป้องกันและก้าจัดโรค แมลงศัตรูพชื ไดเ้ ปน็ อย่างดี เชน่ หนอนต่างๆ เพลียต่างๆ โรคพืชต่างๆ โรคโคนเน่า ใบด่างมะละกอ โรคใบข้าวอ้อย หนอนกอออ้ ย และอ่ืนๆ อกี มากมาย (9) ใช้น้าสกัดชีวภาพ 2 ช้อนแกง/น้า 1 ลิตร ฉีดพ่นตามยุ้งฉาง ครัวเรือน ตามห้อง ต่างๆ รวมถึงหอ้ งน้า หอ้ งส้วม ช่วยลดกล่ินอบั ลดปรมิ าณมด และแมลงสาปลงได้ หมำยเหตุ การใช้ประโยชน์จากน้าสกัดชีวภาพยังมีอีกมากมาย ส้าหรับการใช้ น้า สกดั ชีวภาพกบั พชื ควรใชร้ ่วมกับป๋ยุ หมัก ปุ๋ยคอก เศษวสั ดุการเกษตร จะได้ผลดเี พราะเชือจุลินทรีย์ ทีม่ ปี ระโยชน์ในน้าสกัดชวี ภาพจะช่วยย่อยสลายเศษวัสดุ ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอก กลายเป็น ธาตุอาหารให้ พืชได้อีกทาง การเกบ็ รักษานา้ สกดั ชีวภาพควรเกบ็ ในอณุ หภูมิปกติ ไม่ควรตากแดดและฝน สามารถ เกบ็ ได้นาน 5 - 10 ปี