УЛС-ТӨРИЙН-ХҮРЭЭ edit

1. Улс төрийн тухай ойлголт 2. Улс төрийн ба төрийн засаглал, эрх мэдэл 3. Улс төрийн систем 4. Улс төрийн дэглэм 5. Ардчилсан улс төрийн тогтолцоо 6. Төр 7. Иргэний нийгмийн тухай ойлголт 8. Монголын улс төрийн систем, түүний онцлог 9. Улс төрийн нам 10. Сонирхлын бүлэг 11. Иргэдийн улс төрийн оролцоо 12. Сонгууль 13. Улс төрийн соёл

Эртний Грекийн Төрийн зорилгыг Нийгмийн нэг бүлэг “policu” буюу “төрийг түүний нутаг нөгөө хэсэгтэй удирдах урлаг” дэвсгэрийн хүрээнд харилцахдаа хүч болон хилийн хэрэглэх эрх дээр чанадад хэрэгжүүлэх тулгуурласан тодорхой арга засаглалын онцгой төрөл

Шийдвэр гаргах Улс засгийн эрх, эрх төр мэдлийн төлөө,түүнд нөлөөлөх бүлгүүдийн тэмцэл Хуулийн хүрээн дэх үнэт зүйл, эрх мэдлийн хуваарилалт, түүний ашиглалт

Улс төр гэдэг нь:-Өргөн Улс төр гэдэг нь :- утгаараа: Явцуу утгаараа: • Нийгмийн олон түвшинд • Төрийн төв ба орон шийдвэр гаргах түүнд нөлөөлөх нутгийн байгууллагууд, (шийдвэр гаргах) тэдний зорилго бодлого үйл ажиллагааны хэрэгжих • Эрх мэдлийг олж авах түүний талбар бөгөөд тэдгээрийн төлөө тэмцэлдэх (оролцох) талаар хүмүүс, бүлгүүдийн маргаан мэтгэлцээн, • Эрх мэдэлд тулгуурлан үйл зөрчил тэмцэл, зөвшилцөл ажиллагаагаа явуулах үйл явц эвлэрэл зэргийг улс төр бөгөөд (хэрэгжүүлэх) төр хэмээн ойлгоно засгийн, ТББ-ын, сүм хийдийн, гэр бүл зэрэг институудын хүрээнд нөөцийг ашиглах хуваарилах тухай зөрчилдөөн, яриа хэлэлцээр, хамтын ажиллагаа зэрэг бүхий л үйл ажиллагааг хэлнэ.

1. Улс төрийн засаглал гэж юу вэ? 2. Төрийн засаглал 3. Эрх мэдэл

 Төрийн засаглалыг эзэмших, хуваалцах, түүнийг хязгаарлах,  эсэргүүцэх, түүнээс зугтахын төлөө тэмцэл юм.



1. ЭРХ МЭДЭЛ ГЭЖ ЮУ ВЭ? 2. УЛС ТӨРИЙН ЭРХ МЭДЭЛ:  Өргөн утгаараа “эрх  Нийгмийн бүлгүүд мэдэл гэдэг нь хоорондын зөрчлийг нийгмийн харицаан зохицуулах, нийгмийн дахь хүсэл зорилгодоо нэгдлийг хангах боломж хүрч чадах чадамжийг олгодог нийгмийн хэлнэ.” харилцааны арга хэрэгсэл юм.

 Тэрээр эрх мэдлийг дараах үндсэн хоёр хэлбэрт ангилжээ. Т.Парсонсын үзлээр “эрх Эрх Эрх мэдэл бол удирдагчид мэдлийн мэдлийг нийтлэг зорилгуудыг хэлбэр хэрэгжүүлэ хэрэгжүүлэх бололцоо х хэлбэр олгодог багаж хэрэгсэл Хэрэгжүүлэх Хүч хэрэглэх юм.” эрх Дагуулах эрх Наймаалцах мэдэл Үүрэг үүсгэх

Шилмэл хүмүүсийн онол буюу Олон ургальч онол Элитийн онол буюу Плюралист онол Нэр Элит-шалгарсан, шилэгдмэл гэсэн томъёо утгатай франц үг Плюрализм –олон ургальч үзэл Гол төлөө- В.Парето лөгч Г.Моска Р.Даль Р.Михельс Үзэл Засаглалыг олонхи ч баримт- Ямар ч нийгэмд удирдагч элит гэж биш, удирддаг элитүүд лал заавал байдаг. Ардчилсан нийгэмд ч ч биш, олон янзын хувь элит байна. Удирдагч элитүүд хүмүүс хэд хэдэн цөөнх засаглалын эрх мэдлийг хэрэгжүүлдэг. хэрэгжүүлдэг.төр засаг Засгийн эрх мэдэл нэг элитээс нөгөөд олонхийн мөнө биш шилжих бөгөөд олонхид шилждэггүй. нам, сонирхлын бүлгүүдийн өмнө хариуцлага хүлээнэ.

 А субъектын хүсээгүй Хүсэл зүйлийг Б субъект зоригыг хийлгэх, энэ нөхцөлд хэрэгжүү-лэх Б субъектын хүсэл 2 үндсэн зориг захирах хүч болон хувирдаг. арга  Ямар аргаар хүсэл Албадах Итгүүлэх зоригоо арга арга хэрэгжүүлснээс эрх мэдлийн хүлээн Айх эмээх Хүний эрх, зөвшөөрөгдөх чанар сэтгэлзүйг эрх чөлөө, нь харилцан адилгүй. бий болгон шударга ёс, өөрийн ёс хүсэл суртахуунд зоригийг тулгуурласан хүлээн үр бүтээлт зөвшөөрүүл чанараараа ж захирах хүчийг хүлээн тогтоодог. зөвшөөрөгдө ж, захирах хүч болдог.

 Орчин үеийн нийгэмд  Нэр хүнд: гэдэг бол хүчирхийллийн замаар удирдах эрхээ бусдаар өөрийн хүссэн хүлээн зөвшөөрүүлнэ зорилгодоо хүрнэ гэдэг гэсэн үг юм. Харин нэр нь бүдүүлэг явдал хүнд нь янз бүрийн эх бөгөөд хамгийн үр дүн сурвалж дээр муутай хэлбэр юм. тулгуурлаж үүсдэг.  Улс төрийн шийдвэрийг эрх мэдэл, нэр хүнд хоёрыг хослуулан байж хэрэглэх нь үр дүнтэй байдаг.

Уламжлалын дархан эрх Харизм дээр суурилсан нэр Хууль ёсон дээр суурилсан дээр суурилсан нэр хүнд хүнд нэр хүнд Уламжлалын дархан эрх гэдэг Харизм гэдэг нь бусдыг Хууль ёсон дээр суурилсан ойлголтод ёс заншил, өв өөртөө татах чадвар бөгөөд нэр хүнд нь удирдагчийн эрх уламжлал, шашин мэдлийг бус, харин түүний холбогдоно. Уламжлалын бусдыг өөрийн араас цаана байгаа хууль дүрмийг дагуулж, зоригжуулдаг дархан эрх гэдэг нь бусдыг чадвар юм. Ийм нэр хүнд нь хүлээнзөвшөөрч байгааг урьдаас заяасан чадавхи юм. удирдагч болон түүнийг хэлнэ. Өөрөөр хэлбэл дагагсдын хоорондын харилцаанд илэрч байдаг. удирдагч хүн хууль ёсыг ашиглан өөрийн удирдах Жишээ нь: Өнөөдрийн Жишээ нь: Есүс Христ, эрхийг хүлээн зөвшөөрүүлж Саудын Араб, Оман, Непал Махатма Ганди, Мартин байгааг хэлнэ. зэрэг хаант засаглалтай Лютер Кинг, А.Гитлер улсууд. Жишээ нь:Орчин үеийн төрүүд, төрийн байгууллагуудын удирдах албан тушаалтнууд, цэрэг цагдаагийнхан.



Улс төрийн систем гэж юу вэ? A. Улс төрийн системийн бүтэц B. Улс төрийн системийн үйл ажиллагаа C. Улс системийн чиг үүрэг

Улс төр, төрийн Нийгмийн бүлэг Шийдвэр гаргах, засаглалын бүр нийтийг хэрэгжүүлэхэд хэрэгжилт нь нөлөөлж байдаг, өөр өөрийн хамарсан аливаа өөр хоорондоо өвөрмөц ашиг шийдвэрийг сонирхол бүхий өөртөө холбоотой янз бүрийн анги, ашигтайгаар сүлжилдсэн, бүлэг, хүчний бие даасан гаргахын төлөө байнга болон өөр өөрийг нь өөрчлөгдөж хоорондоо байдаг, эрчимтэй сүлжилдсэн төлөөлсөн улс үйл ажиллагааг харилцаанд төр, олон орсон үйл нийтийн хэлнэ. ажиллагааны үр хөдөлгөөн дүн. зэргээр дамжуулан идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулдаг.

Улс төрийн систем гэж юу вэ? Д.Истоны үзлээр: Улс төрийн систем нь хүлээн зөвшөөрөгдсөн хууль ёсны албадлагыг хэрэглэх буюу хэрэглэхээр завдах замаар нэгдэн нягтрах, дасан зохицох чиг үүргийг хэрэгжүүлдэг харилцан хамаарал бүхий үйлдлийн систем хэмээн тодорхойлжээ.





• Нийгмийн бүлгийн санаа бодол, хүсэл Артикуляцлах эрмэлзлийг улс төрийн шаардлага болгон хувиргах явдал юм. Агрегацлах • Бий болсон шаардлагыг шүүн тунгааж, нийтийн эрх ашигт тохирсон зорилтыг тодорхойлдог. Мэдээлэх • Нийгмийн амьдралын хүндрэлтэй асуудлыг төрд мэдээлэх

1. Улс төрийн дэглэм гэж юу вэ? 2. Улс төрийн дэглэмийн ангилал

 Улс төрийн дэглэм нь тухайн нийгмийн мөн чанарыг илэрхийлж байдаг.  Улс төрийн дэглэм нь нийгэм дэх улс төрийн харилцаа, засаглалыг хэрэгжүүлэх арга хэлбэр, төр нийгмийн хоорондын тогтсон харилцаа, нийгэм дэх голлох үзэл суртал, улс төрийн соёлын төвшин, нийгмийн бүлгүүдийн харилцан хамаарлыг илэрхийлдэг ойлголт юм.

Улс төрийн дэглэмийн ангилал 1. 2. Ардчилсан Ардчилсан бус Либерал Консерва- Охлакрат Тоталитар Авторитар тив

1. Арлчилсан дэглэм Төрийн эрх мэдлийг ард түмний хүсэл зориг, эрх эрх чөлөө, сайн дурын хүлээн зөвшөөрөлт , эрх зүйт хуульд тулгуурлан хэрэгжүүлж байгаа улс орнуудыг ардчилсан дэглэмтэй гэнэ.

Либерал Консерватив Охлакрат • Liberalis-эрх чөлөө • Concervare-хадгалах • Ochlos-энгийн олон гэсэн латин үг. гэсэн утгатай франц түмэн гэсэн грек үг. гаралтай үг. • Төрийн үндсэн үүрэг нь хулгай дээрэм, • Нийтийн сайн сайхан, • Ардчилсан бус хүчирхийлэл зэргээс үндэсний уламжлалт дэглэмээс ардчилсан хувь хүний эрх, эрх үнэт зүйлсийг дэглэмд шилжих чөлөөг хамгаалахаар хамгаалах үүднээс шилжилтйн үеийн л хязгаарлагддаг. төрийн хууль ёсны дэглэмтэй улс оролцоо, орнууд. • “хуулиар хориглоогүй зохицуулалтыг өндөр бүхнийг зөвшөөрнө” төвшинд хадгалдаг. • Ардчиллын үнэт гэсэн зарчмыг зүйлсийг ард түмний мөрдлөг болгоно. • Хүний салшгүй эрх дуу хоолой, болсон өмчлөх эрхийг шахалтаар хүний эрх, эрх чөлөө, хэрэгжүүлж байдаг. нийгмийн дэг журмын баталгаа гэж үздэг.

2. Ардчилсан бус дэглэм Төрийн эрх мэдийг хэрэгжүүлэхдээ эрх зүйт бус хуульд дулдуйдан албадлага, хүчирхийллийн аргаар эрх баригчдын дур зоригийн ноёрхлыг тогтоосон төр улсууд.



ТОТАЛИТАР ДЭГЛЭМ ГЭДЭГ НЬ : ТОТАЛИТАР ДЭГЛЭМ ҮҮСЭХ БОЛСОН ШАЛТГААН:  Нийгмийн бүх үзэгдэлд туйлын хяналт  Хувьсгал, дайны ялагдал, тогтоохыг эрмэлздэг. дотоодын зөрчилдөөн, эдийн засгийн хямрал,  “тушаагдахгүй бүхэн ядуурал хоосрол, хориглогдоно”гэсэн ажилгүйдэл зэрэг дээр зарчим үйлчилнэ. үндэслэн хүмүүс хүчтэй төрийг хүсэмжлэх сэтгэлгээ бий болж, тоталитар үзэл суртлыг номлогч улс төрийн хүчин бий болсон.

 Нийгмийн бүх давхаргын цорын ганц “үнэн” болсон үзэл сурталд хүчээр захируулна.  Үзэл номлолоос нь зөрчсөн хэнийг ч болов улс төрийн дайснаа гэж үзнэ.  Албан ёсоор нам, төрөөс зөвшөөрөгдөөгүй ямар ч улс төрийн байгууллага, оршин тогтнохгүй.  Цэрэг цагдаа нь сөрөг хүчний болзошгүй эсэргүүцлийг дарах гол үүрэгтэй.хувийн өмчийг бүр мөсөн устгаж, эсвэл хатуу төрийн хяналтанд бага хэмжээнд зөвшөөрнө.  Улс орныг эдийн засгийн хатуу хяналтад авна.

ТД-ийн Зүүний Коммунист, хэлбэрүүд барууны социализм Сталинизм Маоизм Нацист дэглэм Фашист дэглэм

КОММУНИСТ ФАШИСТ  Өөрсдийн үйл  Харгис үйл ажиллагаагаа ил тод ажиллагаагаа илүү тод зарладаггүй. нээлттэй явуулдаг.  Ардчилал тэгш эрх,  Герман болон Италид шударга ёс гэсэн оршин байсан яг тэр халхавчын доор үйл хэлбэрийн фашист ажиллагаагаа явуулдаг. дэглэмтэй орон орчин үед байхгүй.  Жишээ нь: Хуучин ЗХУ, Социалист системийн орнууд, одоо Умард солонгос, Куба

 Нэг буюу хэсэг хүмүүсийн захиран дарангуйлах улс төрийн дэглэм.  Нийгмийн амьдралын бүх хүрээг хянадаггүй. Нэгдмэл үзэл суртал тулгадаггүй.  Иргэний нийгмийн зарим шинж төрхийг агуулдаг.  Улс төрийн засаглалын гол шинж нь хүч хэрэглэх биш нэр хүнд байх ёстой гэж үздэг.  “Улс төрөөс буёдыг зөвшөөрнө” гэсэн зарчим үйлчилнэ.

Засаг төр хуулийн хүрээнд эрх мэдлээ хэрэгжүүлж болох боловч энэ хууль зөвхөн тэдний өөрсдийнх нь хүсэл зоригийн илэрхийлэл болно. Эрх мэдэл хязгааргүй бас хяналтгүй байна. Засаг төрд цөөн тооны дуулгавартай нам, үйлдвэрчний болон бусад байгууллага оршин тогтнохыг зөвшөөрдөг тохиолдол бий. Улс төрийн дээд давхарга буюу элитийг дээрээс сонгон шалгаруулах замаар бүрдүүлнэ. Бэлгэдлийн шинжтэй сонгууль, парламент байна. Улс төрөөс бусад салбарт бүрэн хяналт тавьдаггүй. Засаг төр эн түрүүнд өөрсдйин аюулгүй байдал, нийгмийн дэг журам, батлан хамгаалах болон гадаад бопдлогодоо анхаарал хандуулна.

1. Төрийн үүсэл 2. Төрийн онол 3. Төрийн онцлог шинж 4. Төрийн чиг үүрэг 5. Төрийн хэв маяг ангилал 6. Төрийн эрх мэдэл 7. Эрх зүйт төр түүний мөн чанар 8. Социал төр, түүний мөн чанар 9. Төрийн хэлбэр

ТӨР ГЭЖ ЮУ ВЭ? ТӨР НЬ:  Нийгэм судлалын  Төр мөнх байгаагүй. хадлагаар: Төр нь Хүний нийгмийн тодорхой нутаг хөгжлийн тодорхой дэвсгэрийн хүрээнд хүн шатанд тив, дэлхий, улс амыг эрх зүйн үндсэн , үндэстэн бүрд янз дээр удирддаг улс бүрийн хүчин зүйлийн төрийн нийтлэг эрх нөлөөн дор харилцан мэдлийн зохион адилгүй цаг хугацаанд байгуулалт, институт үүсэн хөгжжээ. юм.

Янз бүрийн хүн ам үйлдвэрлэлээ явуулж, хэрэгцээгээ хангах орон сайтай байх үүднээс нутаг дэвсгэрээ бие биенээсээ зааглах. Хүмүүсийн бөөгнөрөл, суурьшил бий болсон нь газар нутгийг эзэрхэх, угсаатны нийтлэг бүрэлдэх, улмаар төрийн салшгүй шинж – хүн ам бий болох нөхцөлийг бүрдүүлсэн. Тухайн улсын хүн амыг бүхэлд нь захирах, албадах замаар тогтвортой байдлыг хангах үүднээс төр үүссэн Нийгмийн томоохон тогтвортой бүлэг хүмүүсийн хэрэгцээ сонирхол гол гол ялгаа бий болсон тул тэдгээрийн харилцааг зохицуулах. Мөн хүчирхийлэл нийгмийн гэрээ бусдын туршлага загвар зэрэг нь төрийн үүсэлд нөлөөлсөн бусад хүчин зүйл

Шашны онол /С.Августин, Эцгийн эрхт ёсны онол /Күнз, Фома Аквинский, Ж.Маритен / Аристотель, Фильмер, • Төр, засаглалын эх Михаловский / • Гэр бүлийн захирах сурвалжийг бурханы зарлиг, элчийн үйл ажиллагааны захирагдах ёсны үр дүнд, бодит биелэл гэж үздэг дууриалаар төр үүссэн.

Гэрээний онол /Г.Гроций, Нийгэм, эдийн засгийн онол Спиноза, Локк, Т.Гоббс, /Платон, Сен Симон/ Ж.Руссо, Макиавелли / • Хүмүүс ганц нэгээрээ бус нэгдэж • Төр нь ард түмэн, гаршсан зүйлээ дагнан эрхлэх засаглалын хооронд замаар хэрэгцээгээ илүү их байгуулсан гэрээний үндсэн ханган хөдөлмөрийн хуваарь дээр бий болсон. тогтсон нь төрийн үүслийн гол шалтгаан болсон гэж үздэг.

Ангийн онол /Маркс, Энгельс, Ленин/ Хүчирхийллийн онол /Е.Дфринг, • Нийгмийн хөдөлмөрийн хуваарь, Л.Гумплович, К.Каутский/ • Төр бол хүчтэй хүмүүсээс нэмүү бүтээгдэхүүн, хувийн өмч бий болсноор нийгэм ашиг сонирхлын нийгэмд дарангуйллаа тогтоох хувьд эвлэршгүй ангиудад байгууллага бөгөөд төр хуваагдсанаар хэсэг бүлэг хүмүүсээс хүчирхийлэл ялалтаар төрж, бусдыг албадан ноёрхох, нэг анги бэхжиж хөгждөг. бусдыг дарангуйлах замаар төр үүссэн.

Хүчирхийллийн онол /Е.Дфринг, Өв залгамжлалын онол Л.Гумплович, К.Каутский/ /Цицерон, Гроций, Л.В.Хэллер/ • Төр бол хүчтэй хүмүүсээс • Өөрийн гэсэн газар баялагтай нийгэмд дарангуйллаа тогтоох хүчтэй чөлөөт хүмүүс газар байгууллага бөгөөд төр нутгийг эзэрхэх өмчлөх замаар хүчирхийлэл ялалтаар төрж, тухайн орон зайд ноёрхох төр бэхжиж хөгждөг. үүссэн.

Усжуулалтын онол /К.А.Витфогель/ Тархацын онол • Усыг амьдралд ойртуулах шаардлага • Төр ёсыг хэрэгжүүлж байгаа нь нарийн тооцоо, зохион байгуулалт, улс түмний удирдлагын хатуу төвлөрсөн удирдлага, хүн амын туршлагыг нөгөө нь бөөгнөрөл, суурьшил, нарийн дэг шилжүүлэн авах замаар төр журам нь захирагчдыг зүй ёсоор үүссэн. төрүүлсэнээр төр үүсчээ.

Сэтгэл зүйн онол /Г.Тард/ Органик онол /Платон, Г.Гегель, • Хүний оюун ухаан сэтгэх авъяас Г.Спенсер / • Төрийг бодит организм /бие билэг, асуудлын гарц, орцыг олох чадвар нь эрх мэдэлд тэмүүлэх махбод/ -тай адилтган үздэг. араншинг төрүүлсэн учраас Төригй бүхэлд нь бие гэж үзвэл төрийг хүний сэтгэх чадараас төрийн байгууллага нь түүний урган гарсан бүтээгдэхүүн гэж эрхтэн үе мөч юм. үздэг.

Улс төрийн антропологийн онол /Г.Классен, М.Фрейд, М.Саминз/ • Нийгэм эдийн засгийн хүчин зүйдээс гадна ангийн бус хүчин зүйлүүд /экологийн, сэтгэл зүйн, гадаад/ төрийн үүслийн гол шалтгаан.

Нийтлэг эрх мэдэл Хүн ам Төрийн Нутаг дэвсгэр шинж

Нутаг дэвсгэр  Төрийн нэг гол шинж бол төрийн бүрэн эрх мэдэлд хамаарах орон зай буюу нутаг дэвсгэр юм.  Нутаг дэвсгэрийн бүрэлдэхүүнд хуурай болон усангадаргуу, газар доорхи хийгээд агаарын орон зай, түүнтэй адилтгах бусад объект багтана.

Төрийн чиг үүрэг Дотоод Гадаад

Улс төрийн Эдийн Нийгмийн Эрх зүйн Оюун засгийн санааны 1 2 3 4 5

 Төрийн болон нийгмийн аюулгүй байдлыг хангах, төрийн эрх мэдлийг ард түмэнд хэрэгжүүлэх явдлыг баталгаатай хангах, нам ба төрийн бус байгуулагуудын эрх зүйн үндсийг тогтоох, энхийг эрхэмлэсэн гадаад бодлого явуулах ... г.м

 Эдийн засгийн хөгжлийн хэвийн үйл ажиллагааг хангах, олон хэвшил бүхий эдийн засгийг төлөвшүүлэн хөгжүүлэх, оршин буй өмчийн бүх хэлбэрийг хамгаалах, үндэсний эдийн үасгийн аюулгүй байдлыг хангах ... г.м

 Хүний эрх, эрх чөлөө, шударга ёс, үндэсний эв нэгдлийг хангах, эрүүл мэнд боловсролын тогтолцоог боловсронгуй болгож хөгжүүлэх, хүн амын амьдралын тодорхой төвшинг тасралтгүй дээшлүүлэх, ахуй амьдрал, хөдөлмөрийн нөхцөл, шаардлагыг хангах гм