ພາສາລາວ ປຶ້ມແບບຮຽນ ປ.5 2023

ແບບຮ​ ຽນ ພາສາລາວ ປທີ ີ 5ຊັນ້ ປະຖົມສຶກສາ 2023 RIES Copyright © ແບບ​ຮຽນ ພາສາລາວ ຊັ້ນປະຖົມສກຶ ສາ ປທີ ີ 5 ກະຊວງສຶກສາທິການ ແລະ ກິລາ 20/04/2023 14:21:09 ສະຖາບນັ ຄນ້ົ ຄວ້າວທິ ະຍາສາດການສກຶ ສາ 2023 COVER_TB_LL5.indd 3

ແບບຮຽນ ພາສາລາວ ຊ້ນັ ປະຖົມສຶກສາ ປທີ ີ 5 ຮຽບຮຽງໂດຍ: ຄາໍ ສິງ ທະວສີ ກຸ ພວງມະໄລ ສີສຸທາໍ ຄູນວິໄລ ເຄນກິຕສິ ກັ ວັນວິສາ ຄາໍ ມະວົງ ຈນັ ສະໝອນ ພອນທະວົງ 2023 RIES Copyright © ກວດແກ້ໂດຍ: ອອ່ ນແກ້ວ ນວນນະວົງ ແສງເງນິ ໄວຍາກອນ ຄາໍ ສິງ ທະວີສຸກ ແຕມ້ ຮູບໂດຍ: ນວິ ງົ ແສງສະກນຸ ພິມເຂ້ົາໜາ້ ໂດຍ: ສຸກສາຄອນ ພົງອດຸ ມົ ກະຊວງສຶກສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ ສະຖາບນັ ຄ້ົນຄວາ້ ວທິ ະຍາສາດການສກຶ ສາ 2023 LL5-TB.indb 1 08/05/2023 15:22:02

ຄໍານາໍ2023 RIES Copyright © ປ້ມຶ ແບບຮຽນພາສາລາວຂ້ນັ ປ.5 ເຫັຼ້ມນີ້ຮຽບຮຽງຂ້ຶນຕາມຫກັຼ ສູດຊນ້ັ ປະຖົມ ສກຶ ສາສະບບັ ປັບປງຸ ປີ 2016 ເພ່ືອເປັນສື່ການຮຽນການສອນພາສາລາວ ແລະ ເພ່ືອໃຫ້ຄູນໍາໃຊ້ຄວບຄູ່ກັບປຶ້ມຄູ່ມືຄູໃນການແນະນໍານັກຮຽນປະຕິບັດກິດຈະກໍາ ໃນແຕລ່ ະບດົ ຂອງຊັນ້ ປະຖົມສກຶ ສາປີທີ 5. ເພື່ອຄວາມສະດວກໃນການນໍາໃຊ,້ ປມ້ຶ ແບບຮຽນພາສາລາວຂັນ້ ປ.5 ໄດ້ ສະໜອງກດິ ຈະກາໍ ທຫ່ີ າຼ ກຫາຼ ຍ ເພອ່ື ຝກຶ ຄວາມຮດູ້ າ້ ນການຟງັ , ການເວາ້ົ , ການອາ່ ນ ແລະ ການຂຽນ ເຊັນ່ : ຟງັ ແລ້ວຈບັ ໃຈຄວາມ ແລະ ສະແດງຄວາມຄດິ , ການນາໍ ສະເໜີບົດຮຽນຕາ່ ງໆ, ການເວາ້ົ ໃນໂອກາດຕ່າງໆ, ການລາຍງານ, ພັນລະນາ, ອະ ທິບາຍ, ຕງ້ັ ຄໍາຖາມແລວ້ ຕອບ, ການແຕ່ງປະໂຫຍກປາກເປາ່ົ , ການອາ່ ນບົດຮອ້ ຍ ແກວ້ ແລະ ຮ້ອຍກອງ, ການຄາດເດາົ ຈາກບົດເລື່ອງ, ການອ່ານເພອ່ື ຄວາມເຂ້າົ ໃຈ ຄວາມໝາຍຂອງຄາໍ ສບັ , ການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມຂອງເລອ່ື ງ, ການອະທບິ າຍຄວາມ ໝາຍຂອງຄາໍ ສບັ , ການສະຫຸຼບຄວາມຮູ້ ແລະ ຂໍ້ຄິດຈາກເລອ່ື ງ. ນອກຈາກນນ້ັ , ນກັ ຮຽນຍງັ ຈະໄດຝ້ ກຶ ທກັ ສະການຂຽນຄາໍ ສບັ ແລະ ໄວຍາກອນ ເຊນ່ັ : ການຂຽນຕວົ ໜງັ ສເື ປນັ ຕວົ ບນັ ຈງົ , ຂຽນທວາຍ, ຄາໍ ສບັ ແລະ ວະລ,ີ ແຕງ່ ປະໂຫຍກ, ຂຽນໂຄສະ ນາ, ການສະແດງຄວາມຄດິ ເຫັນ, ຄໍາອວຍພອນ, ຈດົ ໝາຍ ແລະ ຄາໍ ຮ້ອງ, ຂຽນບົດ ປະເພດບດົ ຕາ່ ງໆຕາມໂຄງຮາ່ ງ ແລະ ເຂ້ົາໃຈໜ້າວຽກໃນການຂຽນຕາມຂນ້ັ ຕອນ. ສາໍ ລບັ ໄວຍາກອນ ນກັ ຮຽນຈະໄດຝ້ ກຶ ການຈາໍ ແນກປະເພດຂອງຄາໍ ສບັ , ການນາໍ ໃຊ້ ເຄອ່ື ງໝາຍວກັ ຕອນ, ເຂາ້ົ ໃຈສວ່ ນປະກອບຂອງປະໂຫຍກສາມນັ ແລະ ປະໂຫຍກ ປະສົມ, ປະໂຫຍກຫັກຼ ແລະ ອະນປຸ ະໂຫຍກເປນັ ຕນ້ົ . ເຖງິ ຢ່າງໃດກຕໍ າມ ການຮຽບຮຽງປຶມ້ ແບບຮຽນເຫຼັ້ມນ້ີ ກຄໍ ົງບປໍ່ າສະຈາກຂ້ໍ ຂາດຕກົ ບົກພ່ອງບາງປະການໄດ້. ສະນັ້ນ, ຖາ້ ທາ່ ນພົບເຫັນຈຸດບກົ ພອ່ ງ ຫືຼ ຈດຸ ຜດິ ພາດ ຂຄໍ ວາມຮວ່ ມມມື າຍງັ ທ່ານສົ່ງຄາໍ ຄດິ ເຫນັ ມາຍັງສະຖາບັນຄົ້ນຄວາ້ ວທິ ະ ຍາສາດການສກຶ ສາ ເພອ່ື ຈະໄດນ້ າໍ ໄປເປນັ ຂມ້ໍ ນູ ໃນການປບັ ປງຸ ແກໄ້ ຂເຮດັ ໃຫກ້ ານ ຈດັ ພມິ ຄ້ັງຕ່ໍໄປມີຄນຸ ນະພາບດຂີ ຶ້ນ. ສະຖາບນັ ຄົນ້ ຄວ້າວິທະຍາສາດການສກຶ ສາ LL5-TB.indb 2 08/05/2023 15:22:02

2023 ສາລະບານ RIES Copyright © ໜາ້ ບົດເປີດຫວົ ເລື່ອງ .........................................................................1 ບດົ ທີ 1 ບກຸ ຄົນ ແລະ ສະຖານທີ່ສໍາຄັນ...........................................15 ບດົ ທີ 2 ສະຖານທີ່ທ່ຢີ ່ໃູ ນໃຈຂອງຂ້ອຍ............................................25 ບດົ ທີ 3 ການປຽ່ ນແປງຂອງລະດູການ.............................................34 ບດົ ທີ 4 ການປ່ຽນແປງຂອງລະດູການ (ຕ່)ໍ .......................................45 ບດົ ທີ 5 ບດົ ທວນຄືນ...................................................................55 ບດົ ທີ 6 ອາຫານສະໝອງ.............................................................62 ບົດທີ 7 ການສະແດງຄວາມຄດິ ເຫັນຕໍກ່ ບັ ເລອ່ື ງທອ່ີ ່ານ........................72 ບົດທີ 8 ການດໍາລົງຊີວິດໃນຊຸມຊນົ .................................................82 ບດົ ທີ 9 ຄໍາຄດິ ເຫັນທີ່ແຕກຕາ່ ງກນັ .................................................92 ບົດທີ 10 ບົດທວນຄືນ...................................................................102 ບົດທີ 11 ເສ້ັນໄໝ........................................................................109 ບົດທີ 12 ຜາ້ ໄໝໃນວັດທະນະທາໍ ລາວ.............................................119 ບດົ ທີ 13 ການສະໝກັ ເຂາ້ົ ເປນັ ສະມາຊກິ ອງົ ການຈດັ ຕງ້ັ ເຍາົ ວະຊນົ ...........130 ບດົ ທີ 14 ການຊຸກຍໝູ້ ູ່ຄູ່ໃຫເ້ ຂາົ້ ເປນັ ສະມາຊກິ ເຍາົ ວະຊນົ .....................142 ບົດທີ 15 ຄວາມຮູ້ບຸນຄຸນຕ່ຜໍ ໃູ້ ຫກ້ ໍາເນີດ............................................153 ບດົ ທີ 16 ຄວາມຮູ້ບນຸ ຄນູ ຕຜໍ່ ູໃ້ ຫ້ກາໍ ເນດີ (ຕໍ່)......................................163 ບົດທີ 17 ບົດທວນຄືນ...................................................................173 ບດົ ທີ 18 ຂ່າວທ້ອງຖິ່ນ..................................................................179 ບດົ ທີ 19 ຂາ່ ວທອ້ ງຖ່ນິ (ຕ່ໍ) ...........................................................188 ບົດທີ 20 ການປຽ່ ນແປງໂລກຂອງພວກເຮົາ.......................................198 LL5-TB.indb 3 08/05/2023 15:22:02

ບົດທີ 21 ອາກາດທ່ີພວກເຮົາຫາຍໃຈເອົາ.........................................207 ບດົ ທີ 22 ບດົ ທວນຄືນ..................................................................219 ບົດທີ 23 ຢູ່ຄກື ັບພະຍາ................................................................227 ບົດທີ 24 ຄວາມອດົ ທົນ ແລະ ຄວາມຮັງ່ ມ.ີ .......................................238 ບດົ ທີ 25 ການປກົ ປັກຮກັ ສາທໍາມະຊາດ..........................................247 ບົດທີ 26 ການປກົ ປກັ ຮັກສາທໍາມະຊາດ (ຕໍ່)............. .......................258 ບດົ ທີ 27 ບດົ ທວນຄືນ..................................................................268 ບດົ ທີ 28 ການຮກັ ສາສຂຸ ະພາບໃຫແ້ ຂງແຮງ.....................................275 ບດົ ທີ 29 ການຮັກສາສຸຂະພາບໃຫ້ແຂງແຮງ (ຕ່)ໍ ...............................285 ພາກຜະໜວກ.............................................................................294 2023 RIES Copyright © LL5-TB.indb 4 08/05/2023 15:22:02

ບົດເປດີ ຫວົ ເລື່ອງ ຍິນດີຕອ້ ນຮັບສູຂ່ ັ້ນ ປ.5 ສມົ ທຽບປຶ້ມພາສາລາວຂນ້ັ ປ.4 ແລະ ປ.5 ໄດ້ແນວໃດ? ພວກເຮົາເລມ່ີ ຕ້ນົ ເທາະ 1 ທວນຄືືນກ່ຽ່ ວກັບັ ວິທິ ີກີ ານອ່າ່ ນ ກ່ອ່ ນການອ່າ່ ນ ພວກເຮົາເຂາົ້ ໃຈສງ່ິ ທ່ອີ າ່ ນໄດ້ແນວໃດ? 1. ພວກເຮົາຮ້ສູ ຽງ ແລະ ຕົວອກັ ສອນ. 2. ພວກເຮົາຮູ້ຄໍາສັບ. 3. ພວກເຮົາເຂາົ້ ໃຈປະໂຫຍກ. 2023 RIES Copyright ©4. ພວກເຮົາເຂົ້າໃຈວທິ ີການຈັດ ລຽງແນວຄດິ ຂອງບົດ. 5. ພວກເຮົາເຊອ່ື ມໂຍງກບັ ສິ່ງທພ່ີ ວກເຮາົ ຮູ້ກຽ່ ວກບັ ໂລກ. ວິທີການອາ່ ນ ແມນ່ ເຕກັ ນກິ (ວທິ ກີ ານຄົ້ນຄດິ ) ທ່ີຊວ່ ຍໃຫ້ພວກເຮົາເຂົ້າໃຈຄວາມໝາຍ ຂອງສງ່ິ ທພ່ີ ວມອາ່ ນ. ພວກເຮາົ ໃຊວ້ ທິ ກີ ານດງ່ັ ກາ່ ວໃນເວລາກອ່ ນການອາ່ ນ, ໃນຂະນະອາ່ ນ ແລະ ຫງັຼ ການອາ່ ນບດົ . ໂດຍສະເພາະວທິ ກີ ານອາ່ ນຊວ່ ຍພວກເຮາົ ເຂາ້ົ ໃຈສອງຂດ້ໍ າ້ ນນອກສຸດຂອງຮບູ ວງົ ມົນຂ້າງເທິງ. ວິທີການອາ່ ນປະເພດຕ່າງໆ ຈົ່ງຂຽນຕໍ່ປະໂຫຍກລມຸ່ ນີ້ໃຫ້ສົມບູນ ດວ້ ຍການຈບັ ຄູ່ຂມໍ້ ນູ ໃນສອງຫອ້ ງດ້ານລ່ມຸ ໃສກ່ ນັ . ເມອ່ື ພວກເຮາົ ໃຊ.້ .... 1. ວິທີການຄາດເດາົ I. ພວກເຮົາຄດິ ໃນໃຈກ່ຽວກັບຮບູ ພາບທເ່ີ ຫນັ ໃນເວລາ 2. ວິທີການສາໍ ນກຶ ຮູບພາບ ພວກເຮົາອາ່ ນ. 3. ວທິ ີການສ້າງຄວາມເຊື່ອມໂຍງ II. ພວກເຮາົ ໃຊ້ຄຳຖາມ ເພ່ອື ຄິດກຽ່ ວກບັ ສິ່ງທກ່ີ າໍ ລັງ ອາ່ ນ. III. ພວກເຮາົ ໃຊຮ້ ບູ ພາບ, ຄາໍ ສບັ ຫືຼ ແນວຄດິ ຕ່າງໆ ເພອ່ື ຄາດເດາົ ບາງສິ່ງບາງຢ່າງກຽ່ ວກັບບົດ. ໑1 LL5-TB.indb 1 08/05/2023 15:22:02

4. ວທິ ກີ ານຕດິ ຕາມ IV. ພວກເຮາົ ກາໍ ນົດແນວຄິດສາໍ ຄັນຢໃູ່ ນບົດອາ່ ນ. 5. ວທິ ກີ ານສະຫບຸຼ V. ພວກເຮາົ ຄດິ ກ່ຽວກັບວາ່ ພວກເຮົາເຂາົ້ ໃຈບດົ ທີ່ 6.ວທິ ີການຕ້ັງຄາໍ ຖາມ ກໍາລງັ ອ່ານໄດດ້ ປີ ານໃດ. VI. ພວກເຮົາສາ້ ງຄວາມເຊອື່ ມໂຍງລະຫວາ່ ງສິງ່ ທີ່ ພວກເຮາົ ຮູ້ ແລະ ບົດອາ່ ນ. ທວນຄນື ວທິ ີການກອ່ ນການອ່ານຈາກຂັນ້ ປ.4. ເບ່ິງບດົ ອາ່ ນໃນຂໍ້ທີ 3 ແລະ ນໍາ ໃຊ້ວິທີການນີ.້ ຂຽນແນວຄິດຂອງເຈົ້າໃສ່ໃນປ້ມຶ ຂຽນ. ການນາໍ ໃຊຮ້ ບູ ພາບ ແລະ ຄາໍ ບອກໃບຂ້ ອງບດົ ກອ່ ນການອາ່ ນແມນ່ ການເບງ່ິ ຮບູ ພາບ, ຫວົ ຂ້ໍ ແລະ ຫົວຂໍ້ຍ່ອຍຈາກບດົ ອາ່ ນ ແລວ້ ນໍາໃຊສ້ ງ່ິ ເຫາ່ຼົ ນີ້ ເພືອ່ ຄາດເດາົ ວາ່ ບົດນນັ້ ເວ້ົາກຽ່ ວກບັ ຫຍງັ . ສງ່ິ ເຫາ່ົຼ ນຈ້ີ ະຊວ່ ຍໃຫພ້ ວກເຮາົ ຄນ້ົ ຄດິ ກຽ່ ວກບັ ພາສາ ແລະ ແນວຄດິ ຕາ່ ງໆທພ່ີ ວກເຮາົ ອາ່ ນ (ບົດທີ 1 ແລະ 2, ຂ້ັນ ປ.4). 2023 RIES Copyright © ຄໍໍາສັບັ ສໍໍາຄັັນ 2 ສ້າ້ ງຄວາມຄຸ້ນ້� ເຄີຍີ ກັບັ ຄຳຳ�ສັບັ ສຳ�ຳ ຄັັນຈາກບົົດທີ່່�ຈະອ່່ານ ຈງ່ົ ກວດເບງ່ິ ຄວາມໝາຍຂອງຄາໍ ສບັ ໃນກມຸ່ ເຈາ້ົ ໃສກ່ ບັ ຄວາມໝາຍລມຸ່ ນ.້ີ ເມອ່ື ທຽບຄວາມໝາຍໃສກ່ ນັ ແລວ້ ເປນັ ແນວໃດ? ຄໍາສັບ ຄວາມໝາຍ ສອດຄ່ອງກັບ (ຄໍາກາໍ ມະ) ເປນັ ອັນໜຶ່ງອນັ ດຽວກັນ, ເຂາ້ົ ກັນກັບ ຍງັ ຄເື ກາ່ົ (ຄໍາກາໍ ມະ) ບມໍ່ ີການປຽ່ ນແປງ ທາ້ ທາຍ (ຄາໍ ກໍາມະ) ຊວນຢາກໃຫ້ທົດລອງຄວາມຮ້,ູ ຄວາມສາມາດ ກວດຄນື (ຄໍາກໍາມະ) ທົບທວນຄນື ເອກະລາດ (ຄາໍ ນາມ) ເຮັດດ້ວຍຕນົ ເອງໂດຍບ່ໃໍ ຫຄ້ ນົ ອື່ນຊວ່ ຍ ໝວດ (ຄໍານາມ) ກຸມ່ ຂອງສ່ງິ ຕ່າງໆ 3 ອ່່ານບົດົ ການອ່່ານ ຈົ່ງປ່ຽນຜຽນການອ່ານວກັ ຕອນໃນບົດ ແລະ ນໍາໃຊວ້ ທິ ີການອາ່ ນລຸ່ມນ້ີໃນຂະ ນະອາ່ ນ. 2໒ LL5-TB.indb 2 08/05/2023 15:22:02

ການຕັງ້ ຄາໍ ຖາມ ເພື່ອສາ້ ງຄວາມເຊອ່ື ມໂຍງໃນຂະນະອາ່ ນ ແມ່ນພວກເຮາົ ຢດຸ ແລະ ຕອບ ຄໍາຖາມ ຊວ່ ຍໃຫ້ພວກເຮົາສ້າງຄວາມເຊອື່ ມໂຍງລະຫວາ່ ງສງ່ິ ທີ່ກຳລັງອາ່ ນ ແລະ ປະສົບການທ່ີ ພວກເຮາົ ມີ. ສິ່ງດັງ່ ກ່າວຈະຊ່ວຍເຂົາ້ ໃຈບົດໄດ້ຢ່າງເລກິ ເຊິ່ງກວາ່ ເກາ່ົ . (ບົດທີ 13, ຂ້ັນ ປ.4) ໃຫຢ້ ຸດ ແລະ ສົນທະນາກຽ່ ວກບັ ຄາໍ ຖາມທຢ່ີ ູ່ໃນບ້ວງຄາໍ ເວ້ົາໃນເວລາອາ່ ນບດົ ໃນກຸ່ມຂອງເຈ້າົ . ພາສາລາວຂ້ັນ ປ.5 ຍນິ ດຕີ ອ້ ນຮບັ ສູ່ຂັ້ນ ປ.5 ຫວງັ ວ່ານກັ ຮຽນມີ ຄວາມກຽມພ້ອມສໍາລບັ ສົກຮຽນໃໝນ່ ້ີ. ພວກເຈາ້ົ ຮູ້ ບວ່ໍ າ່ ປນີ ແ້ີ ມນ່ ປສີ ດຸ ທາ້ ຍຂອງຊນ້ັ ປະຖມົ ສກຶ ສາປທີ ີ 5 ແລວ້ ເວລາຜາ່ ນໄປໄວແທ້ໆແມ່ນບ?ໍ່ ບດົ ຮຽນວຊິ າພາສາລາວຂນ້ັ ປ.5 ຍງັ ມຫີ າຼ ຍຢາ່ ງ ຄືກບັ ຂັ້ນ ປ.4. ເຖງິ ຢາ່ ງໃດກໍຕາມ, ສາໍ ລບັ ຂ້ັນ ປ.5 ກມໍ ີບາງຢ່າງຕາ່ ງ ເຊັນ່ : ເຮດັ ໃຫ້ການຮຽນທາ້ ທາຍນກັ ຮຽນຫຼາຍຂຶນ້ , ສາ້ ງຄວາມເປັນ ເອກະລາດ ແລະ ກະກຽມນກັ ຮຽນເວລາຂ້ຶນຮຽນຕຊໍ່ ນ້ັ ມັດທະຍມົ . 2023 ມີອັນໃດແດ່ທຄ່ີ ືກັບ ປ.4?RIES Copyright © ໂຄງສາ້ ງບົດຮຽນ ເຈາົ້ ຈ່ອື ນັ ໃດແດກ່ ຽ່ ວກັບຂໍຕ້ ່າງໆໃນບົດຮຽນຂັ້ນ ປ.4? ໂຄງສ້າງຂອງບົດຮຽນວິຊາພາສາລາວຂນ້ັ ປ.5 ຍັງຄກື ັບຂ້ັນ ປ.4 ເຊັ່ນ: ບົດຮຽນ ຫັກຼ ຍັງມີ 20 ຂໍ້ ແລະ ບດົ ທວນຄືນມີ 15 ຂໍ.້ ຂຕໍ້ ່າງໆຂອງບດົ ຮຽນຫຼກັ ໃນຂນັ້ ປ.5 ແມນ່ ຄາ້ ຍຄກື ັນກັບຂໍຕ້ ່າງໆໃນຂ້ັນ ປ.4. ຂທ້ໍ ີ 1-5 ຍງັ ເນ້ນັ ໃສກ່ ານອ່ານ, ຂ້ໍທີ 6-9 ເນັນ້ ໃສກ່ ານຟງັ ແລະ ເວົາ້ , ຂ້ທໍ ີ 10-14 ເນ້ນັ ໃສ່ການຂຽນ ແລະ ຂທໍ້ ີ 15-20 ນັກຮຽນ ຈະໄດ້ປະຕບິ ດັ ໜ້າວຽກກ່ຽວກບັ ການເວ້ົາ ຫຼື ຂຽນ. ຫວົ ບດົ ໜ່ຶງມສີ ອງບົດຮຽນ ຍງັ ສບື ຕປໍ່ ະຕິບດັ ຄຂື ້ັນ ປ.4. ແຕລ່ ະບົດຈະມີຄໍາຖາມ ແນະນາໍ ແນວທາງ ທແ່ີ ນະນໍາແນວຄິດກ່ຽວກບັ ຫວົ ບດົ ດງ່ັ ກ່າວ. ໓ 3 LL5-TB.indb 3 08/05/2023 15:22:02

ປະເພດບດົ ເຈາົ້ ໄດ້ຮຽນຫຍັງແດ່ກ່ຽວກັບປະເພດບົດໃນຂັນ້ ປ.4? ປະເພດບົດຢໃູ່ ນຂັນ້ ປ.5 ຄືກັນກບັ ຂນ້ັ ປ.4 ຊຶ່ງປະກອບມີ: ບົດພັນລະນາ, ບົດ ກາບກອນ, ບດົ ສະແດງຄວາມຄິດເຫນັ , ບດົ ນິທານ, ຈດົ ໝາຍ ແລະ ຂໍ້ຄວາມ, ບົດເລາ່ົ ຄນື ແລະ ບົດອະທບິ າຍ. ບົດຮຽນສອງບົດໃນຫົວບົດໜຶງ່ ແມ່ນຢູໃ່ ນປະເພດບົດປະ ເພດດຽວກັນ ແລະ ມບີ ົດອາ່ ນ, ໄວຍາກອນ, ຄຳສບັ ໃໝ່ ແລະ ໜ້າວຽກ ສໍາລບັ ແຕລ່ ະ ບດົ ທ່ມີ ີຄວາມສອດຄອ່ ງກບັ ບດົ ປະເພດດັ່ງກ່າວ. ວທິ ີການອ່ານເພອ່ື ຄວາມເຂ້ົາໃຈ ເຈາົ້ ຮ້ສູ ຶກແນວໃດກ່ຽວກັບວິທີການອາ່ ນ ເພອື່ ຄວາມເຂົາ້ ໃຈ? 2023 RIES Copyright © ໃນຂ້ນັ ປ.5, ນກັ ຮຽນຍງັ ຈະໄດ້ຮຽນ ແລະ ຝກຶ ນໍາໃຊ້ວທິ ກີ ານອ່ານ ເພອື່ ຄວາມ ເຂາ້ົ ໃຈແບບໃໝ.່ ວທິ ກີ ານດງ່ັ ກາ່ ວຈະມາຈາກຫກົ ປະເພດຄກື ນັ ໃນຂນ້ັ ປ.4 ເຊນ່ັ : ການ ຄາດເດາົ , ການສາໍ ນກຶ ຮບູ ພາບ, ການສາ້ ງຄວາມເຊອ່ື ມໂຍງ, ການຕດິ ຕາມ, ການສະ ຫບຸຼ ແລະ ການຕ້ງັ ຄາໍ ຖາມ. ມອີ ັນໃດແດ່ທີ່ແຕກຕ່າງໃນຂັ້ນ ປ.5? “ການກວດຄືນກ່ຽວກັບສິ່ງທ່ໄີ ດ້ຮຽນຜາ່ ນມາ” ກວດຄນື ກ່ຽວກບັ ການຮຽນຂອງເຈາ້ົ ໝາຍຄວາມວ່າແນວໃດ? ຢູໃ່ ນຂັນ້ ປ.5, ເຈາ້ົ ຈະໄດ້ຊຸກຍູ້ໃຫຄ້ ົ້ນຄດິ ກຽ່ ວກບັ ຄວາມຄືບໜາ້ ຂອງການຮຽນ ພາສາລາວດວ້ ຍຕນົ ເອງຫາຼ ຍຂນຶ້ . ໃນຕອນທາ້ ຍຂອງແຕລ່ ະບົດຮຽນ, ຈະໄດ້ກວດຄືນ ສິ່ງທີ່ໄດ້ຮຽນຜ່ານມາ, ເຈ້ົາຮ້ສູ ຶກແນວໃດຕກໍ່ ັບສງ່ິ ທ່ໄີ ດຮ້ ຽນມາ ແລະ ຈດຸ ທຢ່ີ າກເຮັດ ໃຫໄ້ ດດ້ ຂີ ນ້ຶ ກວາ່ ເກາ່ົ . ການກວດຄນື ການຮຽນເປນັ ທກັ ສະອນັ ໜງ່ຶ ທຈ່ີ ະຊວ່ ຍພດັ ທະນາ ທັກສະດ້ານພາສາຂອງຕນົ ເອງໃນອະນາຄດົ . ຂ້ໍທີ 10 ປະເພດບດົ ພວກເຮົາໄດ້ເຮັດຫຍງັ ແດ່ຢູ່ຂໍທ້ ີ 10 ໃນປຜີ ່ານມາ? ຂ້ທໍ ີ 10 ໃນຂັນ້ ປ.4 ຢໃູ່ ນແຕລ່ ະບົດ, ເຈາົ້ ຈະໄດຮ້ ຽນຂໍມ້ ູນ ແລະ ໂຄງຮ່າງຂອງ ປະເພດບດົ . ສໍາລບັ ຂ້ັນ ປ.5, ເຈົ້າຮ້ບູ ົດປະເພດຕ່າງໆແລ້ວ; ດັ່ງນັ້ນ, ເຈ້ົາຈະໄດ້ຮບັ ການຊວ່ ຍເຫອືຼ ໃນການຈາໍ ແນກປະເພດບົດ ແລະ ໂຄງຮາ່ ງດວ້ ຍຕນົ ເອງຕະຫອຼ ດປ.ີ ວທິ ກີ ານນຈ້ີ ະຊວ່ ຍໃຫເ້ ຈາ້ົ ເຂາ້ົ ໃຈປະເພດບດົ ໄດຢ້ າ່ ງເລກິ ເຊງ່ິ ແລະ ສາມາດເຮດັ ວຽກ ໄດຢ້ າ່ ງເປນັ ເອກະລາດຫາຼ ຍຂນ້ຶ . 4໔ LL5-TB.indb 4 08/05/2023 15:22:02

ຂທ້ໍ ີ 19 ແລະ 20 ການກວດແກ້ ແລະ ປັບປຸງໜາ້ ວຽກຂ້ນັ ສຸດທ້າຍ ພວກເຮົາໄດ້ເຮດັ ຫຍັງແດ່ຢູຂ່ ໍທ້ ີ 19 ແລະ 20 ໃນປຜີ າ່ ນມາ? ຂໍທ້ ີ 19 ແລະ 20 ໃນຂ້ນັ ປ.5 ແມ່ນຈະແຕກຕ່າງຈາກ ປ.4. ເຖງິ ແມນ່ ວາ່ ເຈົາ້ ຈະໄດໃ້ ຫ້ ແລະ ຮບັ ຄາໍ ຄິດເຫນັ ຢູໃ່ ນຂທໍ້ ີ 19 ແລະ ປບັ ປຸງໜາ້ ວຽກໃນຂ້ັນສຸດທາ້ ຍໃນ ຂ້ທໍ ີ 20 ຄເື ກົາ່ ແຕ່ເຈາ້ົ ຍັງຈະໄດຮ້ ັບການຊ່ວຍເຫືອຼ ເພອື່ ໃຫ້ສາມາດປະຕບິ ດັ ກິດຈະ ກໍາເຫ່ຼົານີ້ຢາ່ ງເປນັ ເອກະລາດຫຼາຍຂຶນ້ . ເຈາົ້ ຈະໄດຮ້ ຽນກ່ຽວກບັ ການໃຫ້ ແລະ ຮບັ ຄໍາ ຄິດເຫນັ ແລະ ການຮຽນຂຽນລາຍການກວດແກ້ດວ້ ຍຕນົ ເອງຫຼາຍຂຶ້ນກວາ່ ເກົ່າ. ວິທກີ ານອ່ານໃນບດົ ທີ 23-29 ມກີ ານປຽ່ ນແປງອນັ ໃດແດ່ ຕ່ໍກບັ ວທິ ີການອ່ານ? 2023 RIES Copyright © ເລ່ີມຈາກບດົ ທີ 23 ໃນຂ້ນັ ປ.5, ເຈາົ້ ຈະບໍ່ໄດ້ຮຽນວິທີການອ່ານອັນໃໝ່ຕມື່ ອີກ. ພຽງແຕຈ່ ະໄດຮ້ ຽນການເລອື ກເອາົ ວທິ ກີ ານອາ່ ນ ທເ່ີ ໝາະສມົ ກບັ ບດົ ທເ່ີ ຈາ້ົ ກໍາລງັ ອ່ານ. ວິທີການນີ້ຈະຊ່ວຍໃຫ້ເຈົ້າສາມາດນໍາໃຊ້ວິທີການອ່ານໃນແບບທີ່ເປັນທໍາມະຊາດ ຫາຼ ຍຂນ້ຶ . ສະຫບຸຼ ແລ້ວ, ຢໃູ່ ນວຊິ າພາສາລາວຂນັ້ ປ.5 ຈະມກີ ານປ່ຽນແປງເລັກນ້ອຍສວ່ ນ ຫາຼ ຍຍັງຄເື ກ່ົາ. ຂໃໍ ຫ້ເຈ້ົາໂຊກດເີ ດີ! 4 ຊອກຫາສິ່່�ງທີ່່�ຄ້້າຍຄືກື ັນັ ແລະ ສິ່່�ງທີ່່�ແຕກຕ່າ່ ງກັັນລະຫວ່່າງວິຊິ າ ການຄິດິ ກ່່ຽວກັັບບົົດ ພາສາລາວຂັ້້�ນ ປ.4 ແລະ ປ.5 ນາໍ ໃຊວ້ ທິ ີການຫັງຼ ການອາ່ ນ. ການນາໍ ໃຊ້ຮູບພາບ ແລະ ຄາໍ ສັບຫຼັງ ການອ່ານ, ພວກເຮົາຈະແຕມ້ ຮູບພາບຈາກ ຄວາມສໍານກຶ ແລະ ຂຽນຄໍາສບັ ທໄ່ີ ດຍ້ ິນ ຫຼື ໄດ້ເຫນັ ຢໃູ່ ນສວ່ ນຕາ່ ງໆຂອງບົດອາ່ ນ. ວິທີ ດງ່ັ ກ່າວນີ້ຈະເຮັດໃຫພ້ ວກເຮົາເຂາົ້ ໃຈສິ່ງທ່ີ ອາ່ ນໄດຢ້ ່າງເລິກເຊງ່ິ ຂຶນ້ ກວາ່ ເກາົ່ . (ບດົ ທີ 8 ໃນຂ້ັນ ປ.4) ໕ 5 LL5-TB.indb 5 08/05/2023 15:22:03

ຈງົ່ ກ່າຍຕາຕະລາງລ່ມຸ ນີ້ ໃສ່ໃນປມຶ້ ຂຽນຂອງເຈາົ້ ແບບເຕັມໜາ້ ເຈ້ຍ. ພາສາລາວ ປ.5 ສິ່ງທີຄ່ ກື ບັ ຂັນ້ ປ.4 ສ່ິງທີຕ່ າ່ ງຈາກຂ້ນັ ປ.4 ........................................................... ........................................................... ໃຫແ້ ຕມ້ ຮບູ ພາບ ແລະ ຂຽນຄໍາສັບທເີ່ ຈົ້າສາໍ ນຶກໄດໃ້ ນເວລາອາ່ ນບົດໃສຕ່ າຕະ ລາງຕາມຄວາມເໜາະສມົ . 5 ຟັັງຄູອູ ່່ານບົດົ ພາສາລາວຂັ້້�ນ ປ.5 ການອ່່ານ ເບິ່ງບດົ ອາ່ ນຢູ່ຂທໍ້ ີ 3 2023 ພວກເຮົາເບິ່ງໃກ້ໆເທາະ RIES Copyright © 6 ຈັັດລຽງຫົົວຂໍ້້�ເພື່່�ອເລົ່່�າບົົດຄືນື ການເລົ່່�າບົດົ ຄືືນ ໃຫ້ນໍາໃຊບ້ ັດຄໍາສັບ ເພືອ່ ຈັດລຽງຫົວຂຕໍ້ ່າງໆຈາກບດົ ອ່ານພາສາລາວຂ້ັນ ປ.5 ໃຫ້ຖືກຕອ້ ງຕາມລຳດບັ ແລະ ນາໍ ໃຊຫ້ ົວຂໍເ້ ຫ່ົຼານ້ນັ ເພອ່ື ຊ່ວຍໃນການເລົ່າບົດຄືນໃນ ກມຸ່ ຂອງເຈາົ້ . 7 ຊອກຫາຄຳຳ�ກຳຳ�ມະທີ່່�ພົົວພັັນກັັບການປ່່ຽນແປງຢູ່່�ໃນບົົດອ່່ານ ຄໍໍາສັບັ ແລະ ວະລີີໃໝ່່ ສົມມຸດເຈົ້າເປັນນັກສບື ຢໃູ່ ນກມຸ່ ເພ່ອື ຊອກຫາຄາໍ ກໍາມະຢ່ໃູ ນບດົ ອ່ານຂໍ້ທີ 3 ທີ່ ເວົ້າເຖິງ: • ຄາໍ ກໍາມະທພີ່ ວົ ພນັ ກບັ ການປຽ່ ນແປງ • ຄໍາກາໍ ມະທີພ່ ວົ ພນັ ກັບສິງ່ ໃດໜ່ຶງຍງັ ຄເື ກ່າົ ໝາຍເຫດ: ທຸກວກັ ຕອນຢູໃ່ ນບົດອາ່ ນອາດຈະບມ່ໍ ຄີ ໍາກາໍ ມະເຫຼ່ົານ.ີ້ ຈ່ງົ ຂຽນຄາໍ ກາໍ ມະແຕລ່ ະຄໍາ ທເີ່ ຈ້ົາຊອກເຫັນໃສເ່ ຈ້ຍທ່ຄີ ຢູ າຍໃຫ້. ເມ່ືອເຈ້າົ ຊອກ ເຫນັ ຄາໍ ກາໍ ມະທພ່ີ ວົ ພນັ ກບັ ການປຽ່ ນແປງໝດົ ທກຸ ຄາໍ ແລວ້ , ໃຫວ້ າງເຈຍ້ ຄາໍ ສບັ ໄວເ້ ທງິ ໜ້າໂຕະ ແລະ ຄູຈະເອົາໄປຕິດໃສ່ຜະໜັງຄໍາສບັ . 6໖ LL5-TB.indb 6 08/05/2023 15:22:03

ຄາໍ ກາໍ ມະທພ່ີ ວົ ພນັ ກບັ ການປຽ່ ນແປງທມ່ີ ຢີ ໃູ່ ນບດົ ອາ່ ນ ແລະ ບມ່ໍ ຢີ ໃູ່ ນບດົ ອາ່ ນ ເຊນ່ັ : ທພ່ີ ົວ ພນັ ກບັ ການປຽ່ ນແປງ, ແຕກຕາ່ ງຈາກ, ມຄີ ວາມແຕກຕາ່ ງກບັ , ແຕກຕາ່ ງອອກໄປ, ກງົ ກນັ ຂາ້ ມກບັ . 8 ທວນຄືືນຄວາມໝາຍ ແລະ ພາກສ່່ວນຂອງປະໂຫຍກ ໄວຍາກອນ ອາ່ ນຄາໍ ນຍິ າມທພ່ີ ວົ ພນັ ກບັ ປະໂຫຍກລມຸ່ ນ:້ີ ປະໂຫຍກແມນ່ ຂຄ້ໍ ວາມທສ່ີ ຄ່ື ວາມໝາຍໄດຄ້ ບົ ຖວ້ ນຕາມຈດຸ ປະສງົ ຊງ່ຶ ປະກອບດວ້ ຍສວ່ ນ ສາໍ ຄນັ ຄ:ື ຄາໍ ຕວົ ຕງ້ັ , ຄາໍ ກາໍ ມະ ແລະ ຄາໍ ປະກອບ. ປະໂຫຍກສອງພາກສວ່ ນມ:ີ ຄາໍ ຕວົ ຕງ້ັ ແລະ ຄາໍ ກາໍ ມະ (ຄບົ ). ຕວົ ຢາ່ ງ: ນອ້ ງໄຫ້ ຄາໍ ຕວົ ຕງ້ັ : ນອ້ ງ ຄາໍ ກາໍ ມະ: ໄຫ້ ປະໂຫຍກສາມພາກສວ່ ນມ:ີ ຄາໍ ຕວົ ຕງ້ັ , ຄາໍ ກາໍ ມະ (ຂາດ) ແລະ ຄາໍ ປະກອບ. • ປະໂຫຍກບອກເລາົ່ ໝາຍເຖິງປະໂຫຍກທໃີ່ ຫຂ້ ໍ້ມນູ ເຊ່ັນ: ປະເພດບົດຢູ່ຂັ້ນ ປ.5 ຄກື ັນກບັ ຂນັ້ ປ.4. • ປະໂຫຍກອຸທານ ໝາຍເຖິງປະໂຫຍກທ່ສີ ະແດງເຖງິ ຄວາມຮູ້ສກຶ ເຊັນ່ : ຂໃໍ ຫ້ເຈົາ້ ໂຊກດເີ ດ!ີ • ປະໂຫຍກຄາໍ ຖາມ (ຫືຼ ການຊັກຖາມ) ໝາຍເຖງິ ປະໂຫຍກທຖີ່ າມບາງຢາ່ ງ ເຊນັ່ : ມຫີ ຍັງ ທແ່ີ ຕກຕາ່ ງແດ່ໃນຂັ້ນ ປ.5? 2023 RIES Copyright © ແນວຄິິດຂອງບົົດ 9 ຈໍໍາແນກການປ່ຽ່ ນແປງໃນບົົດຮຽນຂັ້້�ນ ປ.5 ຈງ່ົ ສນົ ທະນາກຽ່ ວກບັ ຄວາມຄາ້ ຍຄກື ນັ ຫືຼ ແຕກຕາ່ ງກນັ ໃນບດົ ຮຽນຂນ້ັ ປ.4 ແລະ ປ.5 ໃນກ່ມຸ ຂອງເຈ້ົາ. ພາກສ່ວນຕາ່ ງໆຂອງບົດຮຽນ ຄາ້ ຍຄືກນັ ຫຼື ແຕກຕ່າງກັນ? ອະທບິ າຍກຽ່ ວກບັ ຄາໍ ຕອບ 1. ໂຄງສາ້ ງຂອງບົດຮຽນ 2. ປະເພດບົດ 3. ການຮຽນກຽ່ ວກບັ ໂຄງຮ່າງຂອງ ແຕລ່ ະປະເພດບດົ ໗7 LL5-TB.indb 7 08/05/2023 15:22:03

4. ວທິ ີການອ່ານ 5. ການກວດແກ້ 6. ການດດັ ປບັ ໜ້າວຽກຂນ້ັ ສດຸ ທ້າຍ 7. ການກວດຄນື ກຽ່ ວກບັ ການຮຽນ ພວກເຮົາຂຽນເທາະ ໂຄງຮ່່າງຂອງປະເພດບົົດ 10 ທວນຄືນື ຈຸຸດປະສົງົ ຂອງປະເພດບົດົ ຢູ່�່ໃນຂັ້້�ນ ປ.4 ປະເພດບົດທີ່ໄດຮ້ ຽນໃນຂັນ້ ປ.4 ມດີ ັງ່ ລຸ່ມນີ:້ ປະເພດບດົ ແລະ ຈຸດປະສງົ 2023 ບດົ ພັນລະນາ ແລະRIES Copyright © ບດົ ລາຍງານ ພັນລະນາກ່ຽວກັບຄົນ ຫືຼ ສງິ່ ໃດໜຶງ່ ໂດຍໃຊຂ້ ້ໍມນູ ຄວາມຈງິ (ການ ພັນລະນາຕາມຂໍມ້ ູນຕົວຈິງ) ພນັ ລະນາ ແລະ ຈັດປະເພດຂໍ້ມູນ (ບົດລາຍງານ). ບດົ ກາບກອນ ແລກປ່ຽນແນວຄິດ, ສະແດງຄວາມຮູ້ສກຶ , ພັນລະນາກ່ຽວກບັ ສງ່ິ ໃດໜ່ຶງ ຫຼື ເລາ່ົ ເລ່ອື ງ. ບດົ ສະແດງຄວາມຄິດເຫນັ ສະແດງໃຫ້ເຫນັ ເຖງິ ສອງດາ້ ນຂອງການໂຕຖ້ ຽງ (ການອະພິປາຍ) ເພອ່ື ຊກັ ຊວນບາງຄນົ ໃຫເ້ ຮດັ ສງ່ິ ໃດໜງ່ຶ ຫືຼ ຄດິ ກຽ່ ວກັບສ່ິງໃດໜ່ງຶ (ບດົ ຊກັ ຊວນ). ບົດນທິ ານ ເພ່ອື ໃຫ້ຄວາມບັນເທີງ ແລະ ສອນບດົ ຮຽນໃດໜຶງ່ (ນທິ ານ) ໂດຍ ຜ່ານບົດເລອື່ ງຈາກອະດດີ (ນທິ ານພ້ືນບາ້ ນ). ບດົ ອະທບິ າຍ ເພອ່ື ອະທິບາຍວ່າ ສິ່ງໃດໜ່ຶງເກດີ ຂຶນ້ ແນວໃດ ຫືຼ ຍອ້ ນຫຍງັ ຈ່ຶງ ເກີດຂ້ນຶ . ຂໍ້ຄວາມ ແລະ ຈົດໝາຍ ແນະນໍາກຽ່ ວກບັ ຕົນເອງ (ການແນະນາໍ ) ເພອ່ື ຂເໍ ຂາ້ົ ອງົ ການຈດັ ຕງັ້ ໃດໜງຶ່ (ໃບຄໍາຮອ້ ງ). ບດົ ເລາ່ົ ຄນື ເພອ່ື ເລົາ່ ເລອ່ື ງຊີວິດຂອງບກຸ ຄນົ ໜງ່ຶ . ຫຼ້ິນເກມບງິ ໂກ ເພອ່ື ທວນຄນື ກ່ຽວກັບຈຸດປະສົງຂອງບົດປະເພດຕາ່ ງໆ. 8 ໘ LL5-TB.indb 8 08/05/2023 15:22:03

11 ຂຽນທວາຍທີ່່�ເນັ້້�ນໃສ່່ທ່່ານັ່່�ງໃນເວລາຂຽນ ຂຽນທວາຍ ທາ່ ນ່ງັ ໃນເວລາຂຽນແມນ່ ມີຄວາມສໍາຄນັ ຫາຼ ຍ. ທ່ານັງ່ ທ່ດີ ຊີ ່ວຍໃຫ້ເຈ້າົ ຮ້ສູ ກຶ ສະບາຍ. ເມ່ອື ເຈົ້າຮ້ສູ ຶກສະບາຍ, ການຂຽນດວ້ ຍມືຂອງເຈາ້ົ ກຈໍ ະສວຍງາມຂນຶ້ . ໃນເວລາຂຽນໃຫຄ້ ດິ ເຖງິ ສິ່ງຕາ່ ງໆລມຸ່ ນີ້: • ວາງຕີນແທດກບັ ພ້ືນ • ຫັງຼ ຕ້ງັ ຊື່, ເນ້ີງໜອ້ ຍໜງ່ຶ • ນ່ງັ ເທງິ ຕ່ງັ • ຕັ່ງຢູ່ກ້ອງໂຕະ • ງຂໍ ້ໍສອກ • ທ້ອງບໍ່ໃຫ້ແປະໂຕະ ຈົ່ງຂຽນທວາຍຮ່ວມກັບນາຍຄູ. 2023 ການຝຶຶກໄວຍາກອນ RIES Copyright © 12 ຝືືກຈໍໍາແນກປະເພດຂອງປະໂຫຍກ ຈ່ົງໝາຍຕກິ ເອົາປະໂຫຍກໃນຕາຕະລາງລ່ມຸ ນໃ້ີ ຫ້ຖືກຕ້ອງຕາມປະເພດ. ປະໂຫຍກ ປະໂຫຍກ ປະໂຫຍກຄໍາຖາມ ປະໂຫຍກອຸທານ ບອກເລ່າົ 1. ຍອ້ ນຫຍັງພວກເຮົາຈງ່ຶ ຕອ້ ງເປນັ ເອກະລາດຫຼາຍຂ້ນຶ ໃນຂນ້ັ ປ.5? 2. ຟັງເປັນຕາມວ່ ນແທ້! 3. ວິຊາພາສາລາວຂ້ນັ ປ.5 ແມນ່ ມີ ຄວາມຄ້າຍຄກື ນັ ກັບຂັ້ນ ປ.4 ຫຼາຍ. 4. ສງິ່ ສໍາຄັນແມ່ນເພືອ່ ກະກຽມນກັ ຮຽນໃຫ້ສາມາດຂ້ນຶ ໄປຮຽນຕໃໍ່ ນ ຊນ້ັ ມັດທະຍົມຕອນຕົ້ນໄດ້. 5. ບົດປະເພດໃດທພ່ີ ວກເຮາົ ຈະໄດ້ ຮຽນໃນຂັ້ນ ປ.5? 6. ຂອ້ ຍຈໍາເປັນຕ້ອງໄດຝ້ ກຶ ຂຽນ ດວ້ ຍມື. ໙ 9 LL5-TB.indb 9 08/05/2023 15:22:03

ຈ່ົງຂີດອອ້ ມເອາົ ຄາໍ ຕົວຕ້ງັ ແລະ ຂດີ ກ້ອງຄໍາກໍາມະຢ່ໃູ ນປະໂຫຍກລ່ມຸ ນ້:ີ • ຂ້ອຍຢາກຍົກລະດັບທັກສະການອາ່ ນຂອງຂ້ອຍໃນຂ້ນັ ປ.5. • ສິງ່ ທ່ຄີ ກັ ທ່ີສຸດຂອງວິຊາພາສາລາວໃນຂັ້ນ ປ.4 ແມ່ນການປະຕບິ ັດໜາ້ ວຽກ ໃນຕອນທ້າຍຂອງບົດຮຽນແຕລ່ ະບົດ. • ບົດອະທິບາຍແມ່ນບດົ ທີຂ່ ຽນຍາກທີ່ສຸດສາໍ ລບັ ຂອ້ ຍ. ຈ່ົງຂຽນປະໂຫຍກບອກເລົ່າ, ປະໂຫຍກຄາໍ ຖາມ ແລະ ປະໂຫຍກອຸທານ ໂດຍໃຊ້ ຄໍາສັບ ແລະ ວະລລີ ມຸ່ ນ້:ີ ຍັງຄເື ກ່າົ ປ.5 ອ່ານບດົ ພາສາລາວ 2023 13 ຝຶຶກນຳ�ຳ ໃຊ້ຄ້ ຳ�ຳ ກຳຳ�ມະ ທີ່່�ພົວົ ພັນັ ກັັບການປ່ຽ່ ນແປງRIES Copyright ©ການຝຶກຶ ຄຳຳ�ສັັບ ແລະ ວະລີໃີ ໝ່່ ບອກຄາໍ ກາໍ ມະທພ່ີ ວົ ພນັ ກບັ ການປຽ່ ນແປງ ແລະ ຍງັ ຄເື ກາ່ົ ໃນບດົ ຮຽນນ້ີ ແລວ້ ຂຽນໃສ່ຕາຕະ ລາງລມຸ່ ນ້ີ: ຄໍາກໍາມະທ່ີພົວພັນກັບການປ່ຽນແປງ ຄາໍ ກໍາມະທ່ີພົວພນັ ກັບສງ່ິ ໃດໜ່ຶງທີຍ່ ັງຄເື ກົາ່ ......................................... ........................................... ຈດັ ລຽງຄໍາສບັ ແລະ ວະລີ ລຸມ່ ນ້ເີ ປັນປະໂຫຍກທຖີ່ ືກຕ້ອງ: 1. ໜ້າວຽກ/ໃນຕອນທາ້ ຍ/ຂອງບດົ ຮຽນ/ ພວກເຮົາ/ປະຕິບັດ/./ໃນຂນ້ັ ປ.5/ 2. ຂນ້ັ ປ.4/ວທິ ກີ ານອາ່ ນ/ໃນຂນ້ັ ປ.5/ມຄີ ວາມແຕກຕາ່ ງກນັ /./ໃນບດົ ທີ 23-29/ 3. ຄກື ັນກບັ /ໃນຂ້ນັ ປ.5/ຂທ້ໍ ຕີ າ່ ງໆ/./ຂນັ້ ປ.4/ ຈງ່ົ ເລອື ກເອາົ ຄາໍ ກາໍ ມະຈາກປະໂຫຍກຂາ້ ງເທງິ ແລວ້ ແຕງ່ ປະໂຫຍກເພອ່ື ສະແດງ ໃຫ້ເຫັນວ່າ ເຈ້ົາຮຄູ້ ວາມໝາຍຂອງຄາໍ ສບັ ດງັ່ ກາ່ ວ. 10 ໑໐ LL5-TB.indb 10 08/05/2023 15:22:03

14 ກວດຄືນື ຄວາມຮູ້້�ສຶຶກກ່່ຽວກັບັ ພາສາລາວຂັ້້�ນ ປ.4 ແລະ ປ.5 ເຈົ້້�າຄິດິ ວ່າ່ ແນວໃດ? ຈງ່ົ ຂຽນແນວຄິດຂອງເຈ້າົ ກຽ່ ວກບັ ຂ້ໍຄວາມລມຸ່ ນີໃ້ ສ່ປຶ້ມຂຽນ. ຂ້ັນ ປ.4 ສງິ່ ທຂ່ີ ້ອຍມກັ ທສ່ີ ດຸ ສງິ່ ທຂີ່ ອ້ ຍມັກໜອ້ ຍທສ່ີ ດຸ ກ່ຽວກັບພາສາລາວຂ້ນັ ກຽ່ ວກບັ ພາສາລາວຂນ້ັ ປ.4 ປ.4 ຄວາມຄ້າຍຄກື ນັ ແລະ ຄວາມແຕກຕ່າງກັນ ຄວາມຄາ້ ຍຄກື ນັ ລະຫວາ່ ງ 2023ຄວາມແຕກຕ່າງກນັ ລະຫວ່າງ ພາສາລາວຂັ້ນ ປ.4 ແລະ RIES Copyright ©ພາສາລາວຂນ້ັ ປ.4 ແລະ ຂັ້ນ ປ.5 ຂ້ັນ ປ.5 ຂນ້ັ ປ.5 ສ່ິງທ່ີຂ້ອຍຢາ້ ນ, ເປັນຫວ່ ງ ໃນບົດຮຽນພາສາລາວຂ້ັນ ສ່ິງທ່ຂີ ອ້ ຍມ່ວນຫຼາຍໃນ ບດົ ຮຽນພາສາລາວຂ້ັນ ປ.5 ປ.5 ເປ້ົາໝາຍຂອງຂອ້ ຍສໍາລັບຂ້ນັ ປ.5 ສິງ່ ທີ່ຂອ້ ຍຢາກໄດ້ໃນພາສາລາວຂັນ້ ປ.5 ໑໑ 11 LL5-TB.indb 11 08/05/2023 15:22:03

ພວກເຮົາໂຮມທຸກຢາ່ ງເຂ້າົ ກນັ ເທາະ ເຈົ້້�າຈະເຮັັດແນວໃດ? 15 ອ່າ່ ນໜ້າ້ ວຽກທີ່່�ຈະເຮັັດໃນບົດົ ຮຽນ ໜາ້ ວຽກ: ກວດຄນື ກຽ່ ວກບັ ວຊິ າພາສາລາວຂ້ນັ ປ.4 ແລະ ເປາົ້ ໝາຍສໍາລັບຂັ້ນປ.5 ຂອງເຈາ້ົ . ຈງ່ົ ຂຽນເປນັ ປະໂຫຍກຄາໍ ຕອບ ໂດຍນາໍ ໃຊຄ້ າໍ ຖາມແນະນາໍ ແນວທາງລມຸ່ ນ:້ີ • ເຈາ້ົ ຮູ້ສຶກແນວໃດກຽ່ ວກັບການເລມີ່ ຮຽນພາສາລາວໃນຂ້ັນ ປ.5? • ສ່ິງທເ່ີ ຈາົ້ ມກັ ທ່ສີ ດຸ ກຽ່ ວກັບພາສາລາວຂ້ນັ ປ.4 ແມ່ນຫຍັງ? • ສງ່ິ ທີ່ເຈາ້ົ ມັກໜ້ອຍທີ່ສຸດກຽ່ ວກັບພາສາລາວຂັ້ນ ປ.4 ແມ່ນຫຍັງ? • ສງ່ິ ທີ່ເຈ້າົ ພມູ ໃຈທີສ່ ຸດ ຕໍກ່ ັບພັດທະນາການດາ້ ນພາສາລາວໃນຂ້ັນ ປ.4 ແມ່ນຫຍັງ ແລະ ຍອ້ ນຫຍງັ ? • ເຈ້າົ ຈະເຮັດຫຍັງແດ່ ເພື່ອໃຫ້ແຕກຕ່າງຈາກຂັ້ນ ປ.4 ສໍາລັບການ ຮຽນພາສາລາວ ແລະ ຍອ້ ນຫຍງັ ? • ເປາ້ົ ໝາຍຂອງເຈາ້ົ ສໍາລັບການຮຽນພາສາລາວປນີ ້ີແມນ່ ຫຍງັ ແລະ ຍ້ອນຫຍງັ ? • ເຈາົ້ ຄດິ ວ່າ ປະສົບການກ່ຽວກັບການຮຽນພາສາລາວຂອງເຈາ້ົ ໃນປນີ ້ຈີ ະເປັນແນວໃດ ແລະ ຍ້ອນຫຍັງ? 2023 RIES Copyright © ຝຶຶກການຂຽນ 16 ຝຶກຶ ການຂຽນຕອນໃດໜຶ່່�ງຂອງປະເພດບົົດຮ່່ວມກັບັ ນາຍຄູູ ສໍາລບັ ຂທ້ໍ ີ 17 ຫາ 20 ເຈາ້ົ ຈະໄດປ້ ະຕບິ ັດຕາມຂະບວນການຂຽນ. ຂະບວນການຂຽນ: ຂ້ໍຕາ່ ງໆທີ່ຜຂູ້ ຽນຈະໄດປ້ ະຕບິ ັດຕາມໃນການຂຽນບົດ. 1. ການວາງແຜນ: ການເລອື ກເອາົ ສງິ່ ທຕີ່ ອ້ ງການເວາົ້ ຫຼື ແນວຄດິ ໃດທີຕ່ ອ້ ງການ ສສ່ື ານ. 2. ການຂຽນຂັນ້ ຮາ່ ງ: ການໃຫ້ ແລະ ຮບັ ເອາົ ຄໍາຄດິ ເຫນັ ເພອ່ື ປບັ ປຸງບົດ. 3. ການກວດແກ້: ການຮບັ ເອົາຄໍາຄດິ ເຫນັ ຫຼື ການກວດກາໜາ້ ວຽກ ໂດຍມຈີ ດຸ ປະສົງເພ່ືອປັບປງຸ ບດົ . 4. ການຂຽນຂນ້ັ ສຸດທ້າຍ: ການປັບປຸງບົດຫາຼ ຍໆຄັງ້ ຈນົ ກວ່າພ້ອມທ່ຈີ ະສ່ົງໃຫຄ້ ນົ ອືນ່ ອາ່ ນ ຫຼື ສົ່ງພມິ . ຈົ່ງແຕມ້ ແຜນວາດທີສ່ ະແດງໃຫເ້ ຫນັ 4 ຂຂ້ໍ ອງຂະບວນການຂອງການຂຽນ. ໃຫ້ໃຊຕ້ າຕະລາງລຸ່ມນ້ີ ເພອື່ ວາງແຜນການຂຽນຂອງເຈົ້າໃສປ່ ້ຶມຂຽນ. 12 ໑໒ LL5-TB.indb 12 08/05/2023 15:22:04

ຄວາມຄດິ ຂອງຂອ້ ຍໃນຕອນເລມ່ີ ຕນ້ົ ການຮຽນພາສາລາວຢ່ຂູ ້ັນ ປ.5 ສ່ງິ ທີຂ່ ອ້ ຍຈະຕອ້ ງຂຽນກຽ່ ວກັບ ແນວຄດິ ຄວາມຮ້ສູ ກຶ ກຽ່ ວກັບການເລມ່ີ ຕນົ້ ຮຽນພາສາລາວໃນຂ້ນັ ປ.5. ......................... ສງ່ິ ທີມ່ ່ວນ ແລະ ເພດີ ເພນີ ທີສ່ ດຸ ຂອງການຮຽນພາສາລາວໃນຂນ້ັ ປ.4 ......................... ແລະ ຍ້ອນຫຍັງ? ສ່ິງທີບ່ ມໍ່ ວ່ ນທີ່ສດຸ ຂອງການຮຽນພາສາລາວໃນຂ້ນັ ປ.4 ແລະ ຍ້ອນຫຍງັ ? ......................... ສງິ່ ທີ່ຂ້ອຍມຄີ ວາມກາ້ ວໜາ້ ໃນພາສາລາວຢຂູ່ ັນ້ ປ.4 ທຂີ່ ້ອຍພູມໃຈທ່ສີ ຸດ. ......................... 2023 ......................... RIES Copyright © ພາກສ່ວນຂອງພາສາລາວໃນຂນ້ັ ປ.4 ທີ່ຂ້ອຍປາຖະໜາຢາກເຮັດໃຫ້ ແຕກຕ່າງ. ເປາ້ົ ໝາຍຂອງຂອ້ ຍສາໍ ລບັ ການຮຽນພາສາລາວໃນປີນີ້ ແລະ ຍອ້ ນຫຍງັ ? ......................... ການຄາດຄະເນກ່ຽວກບັ ການຮຽນພາສາລາວໃນຂ້ັນ ປ.5 ຈະເປັນແນວໃດ ......................... ແລະ ຍ້ອນຫຍັງ? ຕໍ່ໄປນ້ເີ ຈາົ້ ຈະຝກຶ ການວາງແຜນ ແລະ ການຂຽນຮາ່ ງຂອງໜາ້ ວຽກຮ່ວມກບັ ນາຍຄູ. 17 ຕື່່�ມຂໍ້້�ມູູນຂອງບົົດໃສ່ໂ່ ຄງຮ່າ່ ງ ສ້້າງໂຄງຮ່າ່ ງການຂຽນ ເບງິ່ ໂຄງຮ່າງຂອງບົດຢູ່ຂ້ໍທີ 10 ຂອງແຕ່ລະປະເພດບົດ 18 ຂຽນບົດົ ຕາມໂຄງຮ່າ່ ງໃສ່ປ່ ຶ້້�ມຂຽນ ຂຽນບົົດໃນຂັ້້�ນຮ່າ່ ງ ນໍາໃຊແ້ ນວຄິດຈາກຂ້ໍທີ 17 ຂອງແຕລ່ ະປະເພດບົດ 19 ນໍໍາໃຊ້ຄ້ ໍໍາຖາມລຸ່່�ມນີ້້� ເພື່່�ອກວດແກ້ໜ້ ້າ້ ວຽກຮ່ວ່ ມກັັບໝູ່່� ກວດແກ້້ບົດົ ກວດແກ້ຮວ່ ມກບັ ໝູ່ ໝາຍເຖິງຄໍາຄດິ ເຫັນທໄີ່ ດຮ້ ບັ ຈາກໝເູ່ ພ່ອື ນກ່ຽວກບັ ການ ຂຽນ ເພອ່ື ຊ່ວຍປັບປງຸ ບດົ ໃຫ້ດຂີ ນ້ຶ . ເຈົ້າສາມາດຊວ່ ຍກັນຂຽນວກັ ຕອນທີຖ່ ກື ຕອ້ ງ ໃນ ເວລາຮຽນພາສາລາວຂັ້ນ ປ.5 ຕ່ໄໍ ປ. ໑໓ 13 LL5-TB.indb 13 08/05/2023 15:22:04

ຈົ່ງນາໍ ໃຊຄ້ າໍ ຖາມລມຸ່ ນ້ີເພື່ອກວດແກໜ້ າ້ ວຽກຮວ່ ມກບັ ໝູ:່ ก ຂ້ໍມູນໃນໂຄງຮາ່ ງມຢີ ໃູ່ ນວກັ ຕອນບ່ໍ? ก ເຈົ້າເຂົ້າໃຈທກຸ ຢາ່ ງທໄ່ີ ດ້ຂຽນໄວນ້ ້ແີ ລ້ວບໍ່? ก ການຂຽນຈະແຈ້ງ ແລະ ອາ່ ນງາ່ ຍບ່ໍ? ก ໄດ້ນໍາໃຊ້ຄາໍ ກໍາມະທ່ພີ ວົ ພັນກບັ ການປຽ່ ນແປງບ່ໍ? ก ໄດໃ້ ຊປ້ ະໂຫຍກທມ່ີ ຄີ າໍ ຕວົ ຕງ້ັ , ຄາໍ ກາໍ ມະ ແລະ ຄາໍ ປະກອບເມອ່ື ຈາໍ ເປນັ ບ?່ໍ ບອກໝູເ່ ຈາົ້ ວ່າ ເຈາ້ົ ສງັ ເກດເຫນັ ຫຍັງແດກ່ ່ຽວກບັ ການຂຽນຂອງເຂົາເຈົ້າ. 20 ປັັບປຸຸງ ແລະ ຂຽນບົົດຂັ້້�ນສຸຸດທ້້າຍ ປັັບປຸຸງບົົດຂັ້້�ນສຸຸດທ້າ້ ຍ 2023 RIES Copyright © ກວດເບິງ່ ບົດໃນຂ້ນັ ສຸດທ້າຍຂອງເຈ້າົ ດ້ວຍການນໍາໃຊຄ້ ໍາຖາມລມຸ່ ນ:້ີ ก ການຂຽນຂອງຂອ້ ຍຮຽບຮອ້ ຍ ແລະ ສະອາດບ?່ໍ ก ຂອ້ ຍໄດລ້ ວມເອາົ ຂມ້ໍ ນູ ໃສໃ່ ນຕາຕະລາງນແ້ີ ລວ້ ບ?່ໍ ก ຂອ້ ຍໄດນ້ ຳໃຊຄ້ າໍ ກາໍ ມະ ທພ່ີ ວົ ພນັ ກບັ ການປຽ່ ນແປງ ແລະ ປະໂຫຍກ ຄບົ ຖວ້ ນບ?່ໍ ก ຂອ້ ຍໄດປ້ ະຕບິ ດັ ຕາມຄາໍ ຄດິ ເຫນັ ຈາກໝຮູ່ ວ່ ມຫອ້ ງແລວ້ ບ?່ໍ ก ຂອ້ ຍກຽມພອ້ ມທຈ່ີ ະສງ່ົ ບດົ ຂຽນນໃ້ີ ຫນ້ າຍຄແູ ລວ້ ບ?່ໍ 14 ໑໔ LL5-TB.indb 14 08/05/2023 15:22:04

ບົດທີ 1 ບຸກຄົນ ແລະ ສະຖານທີ່ສໍາຄນັ ຜ້ທູ ມີ່ ີຄວາມສາໍ ຄັນຕກໍ່ ັບຂອ້ ຍແມ່ນໃຜ? ພວກເຮົາເລີ່ມຕ້ນົ ເທາະ 1 ຄາດເດົົາດ້ວ້ ຍການເບິ່ງ່� ຜ່າ່ ນ ກ່ອ່ ນການອ່າ່ ນ ພວກເຮາົ ນາໍ ໃຊ້ ວິທີການຄາດເດາົ ເພືອ່ ຄົນ້ ຄິດກຽ່ ວກບັ ສິງ່ ທພີ່ ວກເຮາົ ຮູ,້ ແນວຄດິ ທ່ີຢໃູ່ ນ ບດົ ແລະ ຄາດເດາົ ສງິ່ ທີ່ອາດຈະເກດີ ຂ້ຶນ. ການຄາດເດາົ ດວ້ ຍການເບິ່ງຜາ່ ນ ເຊນ່ັ : ເບິງ່ ບດົ ອ່ານແບບຜ່ານໆ ໂດຍບໍໄ່ ດ້ອາ່ ນ ແມນ່ 1 ພວກເຮາົ ຄາດເດົາສິງ່ ທີ່ບົດອາດຈະເວ້ົາເຖງິ . 2023 RIES Copyright © ການນໍາໃຊວ້ ທິ ີການນ:ີ້ • ເບິ່ງບົດອ່ານ (ຮູບພາບ, ການຈັດໜ້າ, ຈາໍ ນວນຂອງວັກຕອນ). • ອ່ານຫວົ ຂ້ໍ ແລ້ວໃຫ້ຄາດເດົາ: o ບົດນ້ເີ ວ້າົ ກຽ່ ວກັບຫຍັງ? o ປະເພດບົດແມນ່ ຫຍງັ ? o ເຈ້າົ ຄດິ ວ່າ ບດົ ນ້ເີ ປັນໜາ້ ສນົ ໃຈບໍ່? ຈງ່ົ ບນັ ທກຶ ການຄາດເດາົ ແລະ ເຫດຜົນສໍາລບັ ການຄາດເດົາຂອງເຈາ້ົ ໃສຕ່ າ ຕະລາງລມຸ່ ນ້ີ: ການຄາດເດາົ ເຫດຜນົ ຂອງການຄາດເດາົ ................... .................................... ................... .................................... ................... .................................... ................... .................................... ໑໕ 15 LL5-TB.indb 15 08/05/2023 15:22:04

2 ຈັັບຄູ່�່ ຄໍາໍ ສັັບໃສ່ກ່ ັບັ ຄວາມໝາຍ ຄໍາໍ ສັບັ ສໍາໍ ຄັັນ ຈງ່ົ ຈັບຄຄູ່ ໍາສັບໃສກ່ ບັ ຄວາມໝາຍ. 1. ແບບຢ່າງ ກ. ເຮດັ ແລວ້ , ເຮັດໃຫ້ເສັດຮຽບຮ້ອຍ 2. ສໍາເລັດ ຂ. ສິງ່ ທີຖ່ ືເປນັ ແບບໄດ້ 3. ຄຸນສົມບດັ ຄ. ກິລິຍາມາລະຍາດຮຽບຮອ້ ຍດີ 4. ສພຸ າບ ງ. ບລໍ ບິ ນູ ດວ້ ຍຄວາມດີ 1 5. ປະພຶດ ຈ. ເຮດັ ນໍາ, ປະຕບິ ັດ 6. ປະຕິບດັ ສ. ເຮດັ , ທາໍ , ປະພຶດ 3 ອ່່ານບົົດນັກັ ຮຽນແບບຢ່າ່ ງ 2023 ການອ່າ່ ນ RIES Copyright © ພວກເຮາົ ນາໍ ໃຊວ້ ທິ ກີ ານອາ່ ນ ເຊນ່ັ : ຕໄ່ໍ ປຈະແມນ່ ຫຍງັ ເພອ່ື ຄາດເດາົ ກຽ່ ວກບັ ສງ່ິ ທຈ່ີ ະເກດີ ຕໍ່ໄປ. ພວກເຮາົ ອ່ານວກັ ຕອນໜ່ງຶ ແລວ້ ຖາມຕົນເອງວາ່ : “ຂອ້ ຍຄິດວາ່ ຕໄໍ່ ປຈະແມນ່ ຫຍັງ ແລະ ຍອ້ ນຫຍງັ ?” ນກັ ຮຽນແບບຢາ່ ງ ຢູໃ່ ນຫ້ອງຮຽນຂອງຂ້ອຍມີນັກຮຽນຜ້ໜູ ງຶ່ ລາວເປັນໝູທ່ ່ີສະໜດິ ສະໜມົ ກັບຂອ້ ຍ ທສ່ີ ດຸ . ລາວຊວ່ື າ່ ທາ້ ວປະເສດີ ຈນັ ສດິ , ອາຍຂຸ ອງລາວໄດ້ 10 ປ,ີ ເກດີ ຢບູ່ າ້ ນຫກັຼ ສອງ, ເມືອງສາລະວນັ ແຂວງສາລະວນັ ລາວຮຽນຢູ່ຊ້ັນປະຖມົ ສກຶ ສາປທີ ີຫາ້ . ລາວເປນັ ນັກ ຮຽນແບບຢ່າງໃນການປະຕບິ ດັ ຕວົ ຈງິ ເປນັ ຕນ້ົ ແມ່ນທາງດາ້ ນການຮຽນດ,ີ ມຄີ ວາມ ດຸໜັ່ນ, ການປະພຶດ ແລະ ການກະທາໍ ທດ່ີ ີ ຊຶ່ງເປນັ ໜາ້ ປະທັບໃຈ. ນອກຈາກນນ້ັ , ຍັງເຫັນວາ່ ລາວເປນັ ຄນົ ໜ້ານັບຖ,ື ເປັນທຮີ່ ກັ ແພງຂອງໝູ່ຄູ່ ແລະ ຄົນໃນຊຸມຊົນ. ລາວເປັນແຮງບັນດານໃຈສາໍ ລັບຂອ້ ຍໃນການປະຕບິ ດັ ຕນົ ໃຫເ້ ປັນຄນົ ດຂີ ນຶ້ ເລ້ືອຍໆ. ທາ້ ວປະເສດີ ຈນັ ສດິ ເປນັ ຄນົ ທມ່ີ ຮີ ບູ ຮາ່ ງສງູ ໃຫຍ,່ ສຜີ ວິ ດາໍ ແດງ, ຜມົ ຂອງລາວ ດົກດາໍ ແລະ ມີໃບໜາ້ ຍ້ມິ ແຍ້ມແຈມ່ ໃສຢສູ່ ະເໝ.ີ ການນຸງ່ ຖືຍາມໃດກສໍ ພຸ າບຮຽບ ຮ້ອຍສະອາດງາມຕາ, ລາວເປັນຄົນທມ່ີ ທີ ່າທີສພຸ າບອອ່ ນນ້ອມ, ຮູໄ້ ປມາລາຄອບ. ໃນເວລາເວາ້ົ ຈາກໍສພຸ າບຕ່ໍກັບຜູ້ອາວໂຸ ສ, ນາຍຄູ, ໝູເ່ ພືອ່ ນ ແລະ ບກຸ ຄນົ ທ່ວົ ໄປ. 16 ໑໖ LL5-TB.indb 16 08/05/2023 15:22:04

ທາ້ ວປະເສດີ ຈນັ ສດິ ເປນັ ຄນົ ເອາົ ໃຈໃສໃ່ ນການຮຽນ ເຊນ່ັ : ຕງ້ັ ໃຈຟງັ ຄາໍ ອະທບິ າຍ, ຄ້ນົ ຄິດ ແລະ ຕອບຄາໍ ຖາມຂອງຄູໄດ້ດີ. ພອ້ ມທັງຈດົ ກ່າຍບດົ ຮຽນ ແລະ ແກ້ບົດຝຶກ ຫດັ ສາໍ ເລດັ ທກຸ ຄງ້ັ ຕາມທຄ່ີ ວູ າງໃຫ.້ ລາວສະແດງຄວາມກາ້ ຫານໂດຍການສະໝກັ ໃຈ ຕອບຄາໍ ຖາມຂອງຄ.ູ ລາວຈິງໃຈໃນການຊວ່ ຍເຫອືຼ ໝູ່ຄຜູ່ ້ທູ ່ີຍັງບໍ່ທນັ ເຂາົ້ ໃຈບົດຮຽນ, 1 2023 RIES Copyright © ຜນົ ການຮຽນຂອງລາວໃນທກຸ ໆວຊິ າຈະມຄີ ະແນນດ.ີ ຄໄູ ດຄ້ ດັ ເລອື ກໃຫລ້ າວໄປສອບ ເສງັ ນກັ ຮຽນເກງ່ັ ໃນວິຊາພາສາລາວ ແລະ ໄດ້ເປນັ ນັກຮຽນເກັ່ງຂອງຂນ້ັ ແຂວງ. ນອກ ຈາກຮຽນເກງ່ັ ແລວ້ ລາວຍງັ ເປນັ ຄນົ ດໝຸ ນ່ັ ໃນການອອກແຮງງານ ເຊນ່ັ ວ່າ: ເວລາຢູ່ ໂຮງຮຽນລາວຊກັ ຊວນໝເູ່ ຮດັ ອະນາໄມ, ເຮດັ ສວນຄົວໂຮງຮຽນ, ຫກົຼ ຫຍ້າ, ເກັບ ໃບໄມ,້ ລ້າງຫ້ອງນໍ້າ, ປັດກວາດຫ້ອງຮຽນ ແລະອ່ນື ໆ. ເວລາຢູ່ເຮືອນລາວກຊໍ ່ວຍວຽກ ພໍ່ແມ່ເປນັ ຕ້ນົ ແມ່ນ: ຫດົ ນ້າໍ ສວນຜັກ, ໜງຶ້ ເຂົາ້ , ລ້າງຖ້ວຍ, ກວາດເຮອື ນ, ຊັກເຄ່ອື ງ ນ່ງຸ , ເອົານອ້ ງ, ປງຸ ແຕງ່ ອາຫານ ແລະ ວຽກອື່ນໆ. ທາ້ ວປະເສດີ ຈັນສິດ ເປນັ ແບບຢາ່ ງໃນດາ້ ນຄນຸ ສມົ ບດັ , ການຮຽນ ແລະ ການ ອອກແຮງງານ. ລາວມຄີ ວາມດຸໝ່ັນ ມີຈດິ ໃຈກວາ້ ງຂວາງເອ້ອື ເຟື້ອເຜື່ອແຜ.່ ການ ໑໗ ໑໐ 17 LL5-TB.indb 17 08/05/2023 15:22:05

ປະພຶດ ແລະ ການກະທໍາຂອງລາວເຮດັ ໃຫ້ລາວໄດຮ້ ັບຄວາມຮກັ ແພງ ແລະ ສະໜິດ ສະໜມົ ຈາກໝູ່ຄ,ູ່ ພ່ແໍ ມ່ ແລະ ຄນົ ໃນຊຸມຊນົ . ການປະພຶດຕນົ ຂອງລາວໄດ້ກາຍເປັນ ແບບຢາ່ ງໃຫຂ້ ອ້ ຍເອງ ແລະ ໝູເ່ ພອ່ື ນ. 4 ຄາດເດົາົ ດ້ວ້ ຍການໃຫ້ຫ້ ຼັກັ� ຖານກ່່ຽວກັບັ ບົົດ ການຄິິດກ່່ຽວກັັບບົດົ ວິທກີ ານອາ່ ນ ເຊັນ່ : ການໃຫ້ຫັກຼ ຖານ ຊ່ວຍໃຫເ້ ຮົາສະທ້ອນຄືນກຽ່ ວກບັ ສິງ່ ທີ່ເຮົາໄດຄ້ າດ ເດາົ ໄວ້ ແລະ ກວດເບິ່ງຄືນວາ່ ມນັ ຖືກຕ້ອງຫຼືບ.ໍ່ 1 ຈງົ່ ເບິ່ງການຄາດເດົາຂອງເຈ້າົ ຢກູ່ ອ່ ນ ແລະ ໃນຂະນະອາ່ ນບົດເລອ່ື ງ ແລ້ວສນົ ທະນາເປັນຄ່:ູ • ອະທບິ າຍວາ່ ການຄາດເດົາ ແລະ ຫກັຼ ຖານທເ່ີ ຈ້າົ ໄດບ້ ນັ ທຶກໄວ້ຢູ່ກ່ອນ ການອ່ານບົດຢ່ຂູ ທ້ໍ ີ 1 ສູ່ໝູ່ຟັງ ແລວ້ ສນົ ທະນາວ່າ ສ່ງິ ທເີ່ ຈ້າົ ໄດຄ້ າດເດາົ ນນັ້ ຖືກຫຼາຍປານໃດ? • ຕ່ໍຈາກນນັ້ ໃຫເ້ ບ່ິງຄືນການຄາດເດົາທເີ່ ຈາ້ົ ໄດ້ບັນທກຶ ໄວ້ ໃນຂະນະອາ່ ນບດົ ເລືອ່ ງຢູ່ຂ້ໍທີ 3 ມນັ ຄືກນັ ກັບຢ່ບູ ົດເລ່ອື ງບໍ່ ຫຼື ແຕກຕ່າງກັນ? ເປນັ ຫຍງັ ເຈ້າົ ຄດິ ແນວນ້ນັ ? 2023 5 ອ່່ານບົດົ ເປັັນຄູ່່� RIES Copyright © ການອ່າ່ ນ ເບງ່ິ ບົດອາ່ ນຢູຂ່ ້ໍທີ 3 ພວກເຮາົ ເບ່ິງໃກໆ້ ເທາະ 6 ນໍໍາໃຊ້້ແຜນວາດໃນການເລົ່່�າບົົດຄືນື ການເລົ່່�າບົົດຄືນື ຈົ່ງນາໍ ໃຊແ້ ຜນວາດເພື່ອເລາ່ົ ຄນື . ............................. ............................. ທ້າວປະເສດີ ຈັນສດິ ............................. ............................. ............................. 18 ໑໘ LL5-TB.indb 18 08/05/2023 15:22:05

7 ບອກຄໍາໍ ຄຸຸນນາມວະລີໃີ ນບົດົ ຄໍໍາສັັບ ແລະ ວະລີີໃໝ່່ ຄໍາຄນຸ ນາມວະລແີ ມນ່ ຄາໍ ວະລທີ ມີ່ ຄີ ໍາຄນຸ ນາມຢູ່ໜ້າ. ໄວຍາກອນ ຕວົ ຢ່າງ: ຈງິ ໃຈຊ່ວຍເຫອືຼ . ຈງ່ົ ບອກຄາໍ ຄນຸ ນາມວະລຢີ ູ່ບົດພນັ ລະນາໃນຂ້ທໍ ີ 3. 8 ຄໍາໍ ສັບັ ທີ່່�ເນັ້້�ນຄວາມສໍໍາຄັນັ ຄາໍ ສບັ ທເີ່ ນັ້ນຄວາມສາໍ ຄນັ ແມ່ນຄາໍ ສັບທີ່ຂຽນໄວທ້ າງໜາ້ ຂອງຂ້ໍຄວາມສາໍ ຄັນທ່ຄີ ວນເອົາ 1 ໃຈໃສ່ ຫຼື ໃຫລ້ າຍລະອຽດ ຊ່ງຶ ຄໍາເຫາົຼ່ ນັນ້ ມຄີ າໍ ວ່າ: ຄ,ື ມີ, ດັ່ງນ້ີ, ດັງ່ ຕ່ໄໍ ປນີ້, ເຊັ່ນ, ເຊນັ່ ວ່າ, ລມຸ່ ນ,້ີ ເຫນັ ວາ່ , ເປນັ ຕົນ້ ແມນ່ ... 2023 RIES Copyright © ຈງ່ົ ຊອກຫາຄໍາສບັ ທເ່ີ ນັ້ນຄວາມສາໍ ຄນັ ໃນບດົ ອ່ານຢູ່ຂ້ໍທີ 3. 9 ສົນົ ທະນາກ່ຽ່ ວກັບັ ແນວຄິິດຂອງບົດົ ແນວຄິິດຂອງບົດົ ຈງ່ົ ຕອບຄໍາຖາມລມຸ່ ນ:ີ້ 1. ນັກຮຽນແບບຢ່າງຕອ້ ງເປນັ ຄົນແນວໃດ? 2. ນກັ ຮຽນທມີ່ ີການປະພດຶ ແລະ ການກະທາໍ ແນວໃດ ຈຶງ່ ຖວື າ່ ເປັນນກັ ຮຽນແບບ ຢາ່ ງໄດ?້ 3. ຈະພັດທະນາຕນົ ເອງແນວໃດ ເພອື່ ໃຫກ້ າຍເປັນຄົນທ່ີມີຄວາມກ້າວໜ້າຂ້ນຶ ? 4. ການເປນັ ແບບຢາ່ ງທ່ດີ ນີ ້ັນສາມາດປະຕບິ ດັ ໄດແ້ ຕ່ສະເພາະຢໂູ່ ຮງຮຽນບ່ໍ? ຍອ້ ນຫຍັງ? ພວກເຮົາຂຽນເທາະ 10 ຮຽນກ່ຽ່ ວກັບັ ໂຄງຮ່່າງຂອງບົົດພັນັ ລະນາ ໂຄງຮ່າ່ ງຂອງປະເພດບົົດ ບົດພັນລະນາຄນົ ແມ່ນບດົ ທເ່ີ ວ້າົ ກຽ່ ວກັບບາງຄນົ ຂມໍ້ ູນຈິງຂອງຄົນຜ້ນູ ້ນັ . ມັນຈະເລີມ່ ຕ້ນົ ດວ້ ຍຫົວຂໍເ້ ປດີ ຫວົ ເລື່ອງ. ຫັຼງຈາກນນ້ັ ພັນລະນາກຽ່ ວກບັ ລັກສະນະຕ່າງໆຂອງຫວົ ຂໍ້ນັ້ນຢ່າງ ເປນັ ລະບບົ . ປົກກະຕແິ ລວ້ ມນັ ຈບົ ລົງດ້ວຍຄາໍ ສະຫຼບຸ . ໑໙ 19 LL5-TB.indb 19 08/05/2023 15:22:05

ໂຄງຮາ່ ງຂອງບດົ ພັນລະນາຄນົ ຈງ່ົ ສນົ ທະນາ ແລະ ແລກປຽ່ ນຄາໍ ຄດິ ເຫນັ ກຽ່ ວກບັ ໂຄງຮາ່ ງບດົ ພນັ ລະນາກບັ ຄຂູ່ ອງເຈາ້ົ . ຫົວຂ້:ໍ ຂຽນກຽ່ ວກບັ ບກຸ ຄົນທີ່ຈະພນັ ລະນາ ເປີດຫວົ ເລ່ອື ງ: ແນະນາໍ ຂມໍ້ ູນຂອງຜູ້ທີຖ່ ກື ຈະພັນລະນາ ï ລາວຊື່ຫຍງັ ? ï ອາຍເຸ ທ່າົ ໃດ? 1 ï ບ່ອນທີ່ລາວອາໄສຢູ່ ຫຼື ບ່ອນທ່ເີ ຈົາ້ ຮູ້ຈກັ ກບັ ລາວ ï ເປນັ ຫຍັງບຸກຄນົ ນີຈ້ ງຶ່ ມີຄວາມສາໍ ຄັນຕກໍ່ ັບຊວີ ິດຂອງເຈາ້ົ ? ເນອື້ ເລື່ອງ: ບອກຂໍ້ມນູ ກ່ຽວກບັ ຄນຸ ລັກສະນະດາ້ ນຕາ່ ງໆຂອງບຸກຄນົ ດັ່ງກາ່ ວ ກ. ຮູບຮາ່ ງລັກສະນະ ຂ. ລາຍລະອຽດການປະຕິບດັ ຕົນຂອງຄົນຜູ້ນັນ້ ສະແດງອອກໃນການນ່ງຸ ຖື ແລະ ຄນຸ ສົມບດັ ຄ. ການປະຕິບດັ ທສ່ີ ະແດງອອກໃນດ້ານການຮຽນ ງ. ການປະຕບິ ດັ ທີ່ສະແດງອອກໃນດ້ານການອອກແຮງງານ 2023 ກ. RIES Copyright © ຂ. ຄ. ງ. ສະຫຼບຸ ເລືອ່ ງ: ï ເວົ້າຄືນເຫດຜນົ ວ່າ ເປນັ ຫຍັງບກຸ ຄນົ ນີ້ຈຶ່ງມີຄວາມສາໍ ຄນັ ຕກ່ໍ ັບຊວີ ິດຂອງເຈາ້ົ ï ສະຫບຼຸ ການປະຕບິ ັດທສ່ີ ໍາຄນັ ຂອງລາວ? ï ເວົ້າສິງ່ ທ່ີເຈ້າົ ຫວງັ ວາ່ ຈະຮຽນຮູ້ ແລະ ປບັ ປງຸ ຕວົ ເອງຈາກບກຸ ຄົນນີ້ 11 ຂຽນທວາຍທີ່່�ເນັ້້�ນເຄື່່�ອງໝາຍວັັກຕອນ ຂຽນທວາຍ ໝາຍຖກື () ໃຊ້ໝາຍຂໍ້ຄວາມທຖ່ີ ກື ຕອ້ ງ ຫືຼ ຖກື ເລອື ກ (ໃຊ້ໝາຍໃນເວລາກວດບົດ, ຕອບແບບສອບຖາມ...) ຕົວຢາ່ ງ: ຈົ່ງຂຽນທວາຍຮ່ວມກບັ ນາຍຄູ. ໒໐ 20 08/05/2023 15:22:06 LL5-TB.indb 20

12 ຕື່່�ມຄໍາໍ ສັບັ ທີ່່�ເນັ້້�ນຄວາມສໍໍາຄັັນ ການຝຶກຶ ໄວຍາກອນ ຈົ່ງເອາົ ຄໍາສບັ ທ່ເີ ນນ້ັ ຄວາມສາໍ ຄັນຕໄ່ໍ ປນີ້: ìເຫນັ ໄດ້ວາ່ , ເຊັນ່ ວາ່ , ເປນັ ຕົນ້ ແມນ່ , ເຫນັ ວ່າ, 1 ເຊັ່ນî. ຕ່ືມໃສ່ບ່ອນວາ່ ງໃນປະໂຫຍກລ່ມຸ ນ້ີ: 1. ລາວເປນັ ນກັ ຮຽນແບບຢາ່ ງໃນການປະຕບິ ດັ ຕວົ ຈງິ ................ການຮຽນດ,ີ ມຄີ ວາມດໝຸ ນ່ັ , ການປະພຶດ ແລະ ການກະທາໍ ດີ. 2. ທາ້ ວປະເສີດ ຈນັ ສິດ ເປັນຄນົ ເອົາໃຈໃສ່ໃນການຮຽນ................ຕງ້ັ ໃຈຟັງຄາໍ ອະທບິ າຍ, ຄ້ນົ ຄດິ ແລະ ຕອບຄາໍ ຖາມຂອງຄໄູ ດ້ດ.ີ 3. ລາວຍັງເປັນຄົນດຸໝ່ັນໃນການອອກແຮງງານ................ເວລາຢູ່ໂຮງຮຽນລາວກໍຊັກ ຊວນໜເູ່ ຮັດອະນາໄມ, ເຮັດສວນຄວົ ໂຮງຮຽນ, ຫົຼກຫຍ້າ, ເກບັ ໃບໄມ້, ລາ້ ງຫ້ອງນ້າໍ , ປັດ ກວາດຫອ້ ງຮຽນ ແລະອືນ່ ໆ. 4. ນອກຈາກນັນ້ , ຍງັ ........ລາວເປນັ ຄນົ ໜາ້ ນບັ ຖື, ເປນັ ທີຮ່ ັກແພງຂອງໝຄູ່ ູ່ ແລະ ຄົນໃນ ຊຸມຊນົ . 2023 13 ນໍໍາໃຊ້ຄ້ ໍາໍ ຄຸຸນນາມວະລີີແຕ່່ງເປັັນປະໂຫຍກRIES Copyright ©ການຝຶກຶ ຄຳຳ�ສັັບ ແລະ ວະລີີໃໝ່່ ຈງ່ົ ນໍາໃຊຄ້ າໍ ຄຸນນາມວະລລີ ມຸ່ ນ້ີແຕງ່ ເປນັ ປະໂຫຍກ. ຕົວຢ່າງ: ຈງິ ໃຈ: ທາ້ ວປະເສດີ ຈັນສິດ ມຄີ ວາມຈິງໃຈໃນການຊ່ວຍເຫຼືອໝຄູ່ ູ່ທຸກໆຄົນ. 1. ສງູ ໃຫຍ:່ .................................................................... 2. ດຂີ ນ້ຶ :........................................................................ 3. ດົກດໍາ:...................................................................... 4. ດາໍ ແດງ:..................................................................... 5. ຍມ້ິ ແຍມ້ :................................................................... 14 ສົົນທະນາກ່ຽ່ ວກັັບແນວຄິິດຂອງບົດົ ເຈົ້້�າຄິິດວ່າ່ ແນວໃດ? ຈງ່ົ ຕອບຄາໍ ຖາມໃນກມຸ່ ຂອງເຈາ້ົ ແລວ້ ບນັ ທກຶ ສງ່ິ ທໄ່ີ ດສ້ ນົ ທະນາກນັ ໃສປ່ ມ້ຶ ຂຽນ. 1. ແມນ່ ໃຜເປັນບກຸ ຄົນທ່ມີ ີຄວາມສໍາຄັນຕ່ໍເຈ້ົາ? 2. ມສີ ິ່ງໃດແດ່ທບ່ີ ກຸ ຄນົ ຜູນ້ ນ້ັ ສາມາດເຮດັ ໃຫເ້ ຈາ້ົ ປະທັບໃຈ? ໒໑ 21 LL5-TB.indb 21 08/05/2023 15:22:06

3. ພວກເຮົາຄວນຝຶກຝົນ ແລະ ຮຽນເອາົ ສງິ່ ໃດນໍາຄນົ ຜູນ້ ນ້ັ ? 4. ຢາກເປັນແບບຢ່າງທີດ່ ໃີ ຫ້ແກ່ຄົນອນ່ື ໆໄດ້ເຮົາຈະຕ້ອງປະຕິບດັ ຕນົ ແນວໃດ? ພວກເຮົາໂຮມທກຸ ຢາ່ ງເຂົ້າກັນເທາະ 15 ອ່່ານໜ້້າວຽກທີ່່�ຈະເຮັດັ ໃນບົົດຮຽນ ເຈົ້້�າຈະເຮັດັ ແນວໃດ? ໜ້າວຽກ: ຂຽນບດົ ພັນລະນາບກຸ ຄນົ ທີ່ມຄີ ວາມສໍາຄນັ ຕເ່ໍ ຈົ້າວ່າ: ແມນ່ ໃຜ? ຮຈູ້ ກັ ກນັ ໄດແ້ ນວ 1 ໃດ? ບອກຂໍ້ມູນກຽ່ ວກບັ ປະຫວດັ , ລັກສະນະ, ການເຄ່ືອນໄຫວຕ່າງໆ. ເປນັ ຫຍັງບຸກຄນົ ນັນ້ ຈຶງ່ ສາໍ ຄນັ ສາໍ ລັບເຈ້ົາ. ນາໍ ໃຊຄ້ າໍ ສບັ , ໄວຍາກອນ ແລະ ເຄ່ອື ງໝາຍວັກຕອນທີ່ໄດຮ້ ຽນເຂ້ົາໃນບດົ . 16 ຝຶຶກຂຽນຕອນໃດໜຶ່່�ງຂອງບົົດພັນັ ລະນາຮ່່ວມກັັບນາຍຄູູ 2023 ຝຶຶກການຂຽນ RIES Copyright © ຈົ່ງປະຕິບັດກດິ ຈະກາໍ ຮ່ວມກບັ ນາຍຄູ ແລະ ໝູຄ່ ູ່ ໂດຍນາໍ ໃຊ້ໂຄງຮາ່ ງ ແລວ້ ຂຽນຕອນໃດໜງຶ່ ຂອງບດົ ພນັ ລະນາໃໝ.່ ຕົວຢາ່ ງ: ຫວົ ຂ:້ໍ ເວາ້ົ ເຖງິ ບກຸ ຄນົ ທຈ່ີ ະພນັ ລະນາ ແມຂ່ ອງຂອ້ ຍ ເປດີ ຫວົ ເລອ່ື ງ: • ແມຂ່ ອງຂອ້ ຍມຊີ ວ່ື າ່ : ນາງໄຊງາມ ຄາໍ ມ.ີ ï ລາວຊຫ່ື ຍງັ ? • ອາຍຂຸ ອງເພນ່ິ 40 ປ.ີ ï ອາຍເຸ ທາ່ົ ໃດ? • ເພນ່ິ ອາໄສຢບູ່ າ້ ນທງ່ົ ກາງ, ເມອື ງສສີ ດັ ຕະນາກ ï ບອ່ ນທລ່ີ າວອາໄສຢ?ູ່ ï ເປນັ ຫຍງັ ລາວຈງ່ຶ ສາໍ ຄນັ ຕເ່ໍ ຈາ້ົ ? ນະຄອນຫວຼ ງວຽງຈນັ . • ແມເ່ ປນັ ຜທູ້ ມ່ີ ຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ຕຂ່ໍ ອ້ ຍ ຍອ້ ນເພນ່ິ ເປນັ ຜໃູ້ ຫກ້ າໍ ເນດີ ແລະ ເບງ່ິ ແຍງລຽ້ ງດຂູ ອ້ ຍມາ. 17 ຕື່່�ມຂໍ້້�ມູູນກ່່ຽວກັບັ ບົົດພັັນລະນາໃສ່່ໂຄງຮ່່າງ ສ້້າງໂຄງຮ່່າງການຂຽນ ຂຽນບົດົ ໃນຂັ້້�ນຮ່່າງ ເບິ່ງໂຄງຮ່າງຂອງບດົ ພນັ ລະນາຢຂູ່ ້ທໍ ີ 10 18 ຂຽນບົດົ ພັນັ ລະນາຕາມໂຄງຮ່າ່ ງ ນາໍ ໃຊ້ແນວຄວາມຄິດຈາກຂໍ້ທີ 17 22 ໒໒ LL5-TB.indb 22 08/05/2023 15:22:06

19 ໃຫ້້ ແລະ ຮັບັ ເອົາົ ຄໍໍາຄິິດເຫັັນແບບສ້້າງສັນັ ເພື່່�ອປັັບປຸຸງບົດົ ໃຫ້ສ້ ົົມບູູນ ກວດແກ້ບ້ ົດົ ຄາໍ ຄດິ ເຫນັ ປະເພດຕ່າງໆ ສ່ິງທປີ່ ະກອບໃຫ້ ຜນົ ໄດ້ຮັບ ຄາໍ ເຫນັ ໃນທາງບວກ ການຊີໃ້ ຫ້ເຫັນຈຸດທ່ດີ ີ ຫຼື ເຮດັ ໃຫຜ້ ໃູ້ ດໜຶ່ງມຄີ ວາມຮູ້ສຶກທດ່ີ ີ ຄາໍ ເຫນັ ໃນທາງລົບ ຄໍາເຫນັ ແບບສາ້ ງສນັ ຖກື ຕອ້ ງ (ການຍອ້ ງຍໍ, ຊມົ ເຊີຍ) ການຊີໃ້ ຫ້ເຫນັ ຈດຸ ທ່ີມີບນັ ຫາ ເຮດັ ໃຫ້ຜູ້ໃດໜຶ່ງມີຄວາມຮສູ້ ກຶ ບດ່ໍ ີ 1 (ການໃຫຄ້ ໍາເຫັນ, ການ ຕາໍ ນ)ິ 2023 RIES Copyright ©ການໃຫ້ຄວາມຊວ່ ຍເຫືອຼ ເຮັດໃຫ້ຜູ້ໃດໜຶ່ງໄດປ້ ບັ ປງຸ ດຂີ ຶ້ນ ສະເພາະ ຫຼື ການໃຫ້ຄໍາແນະ ນາໍ ທ່ມີ ີປະໂຫຍດສໍາລບັ ການ ປັບປງຸ ເຈົາ້ ຈະໄດພ້ ັດທະນາທກັ ສະການໃຫ້ຄາໍ ຄິດເຫນັ ແບບສາ້ ງສັນຢູ່ໃນຂນ້ັ ປ.5. ก ໄດປ້ ະຕບິ ັດຕາມໂຄງຮາ່ ງຂອງບດົ ພັນລະນາບ?ໍ່ ก ມີຂໍ້ມູນໃດຂາດຫາຍໄປບໍ?່ ก ມກີ ານນໍາໃຊ້ຄາໍ ສບັ ທ່ສີ ໍາຄັນ ແລະ ຄໍາຄນຸ ນາມວະລເີ ຂາ້ົ ໃນບດົ ພນັ ລະນາ ຢາ່ ງເໝາະສມົ ບໍ?່ ບອກສ່ງິ ທີ່ເຈາົ້ ສງັ ເກດເຫນັ ກ່ຽວກັບບດົ ຂຽນຂອງໝູ່ວາ່ ມຫີ ຍງັ ແດ່. 20 ປັັບປຸງຸ ແລະ ຂຽນບົົດໃນຂັ້້�ນສຸຸດທ້າ້ ຍ ປັບັ ປຸຸງບົດົ ຂັ້້�ນສຸຸດທ້້າຍ ຈົງ່ ກວດເບິງ່ ບດົ ຂນ້ັ ສດຸ ທ້າຍຂອງຕົນ ໂດຍອງີ ໃສ່ຄໍາຖາມລມຸ່ ນ:ີ້ ก ຂອ້ ຍຮ້ບູ ວໍ່ າ່ ຂ້ອຍຈະສະເໜບີ ົດຕອນໃດ? ก ການຝກຶ ອ່ານບົດສະເໜຫີ ຼາຍໆຄງັ້ ບ່?ໍ ก ການຂຽນຂອງຂອ້ ຍຖກື ຕ້ອງ ແລະ ຊັດເຈນບໍ່? ໒໓ 23 LL5-TB.indb 23 08/05/2023 15:22:06

ก ຂອ້ ຍໄດ້ໃຊ້ໄວຍາກອນ, ຄາໍ ສັບ ແລະ ເຄ່ືອງໝາຍວກັ ຕອນທ່ໄີ ດຮ້ ຽນໃນບົດ ນີແ້ ລວ້ ບ?ໍ່ ก ຂ້ອຍໄດ້ເຮດັ ຕາມຄາໍ ຄດິ ເຫັນຂອງເພືອ່ ນຮວ່ ມຫ້ອງຮຽນບໍ່? ก ຂ້ອຍຈະສົ່ງບົດຂຽນຂອງຂ້ອຍໃຫນ້ າຍຄູໄດ້ແລ້ວບ່ໍ? 1 2023 RIES Copyright © 24 ໒໔ LL5-TB.indb 24 08/05/2023 15:22:07

ບົດທີ 2 ສະຖານທ່ີທຢ່ີ ໃູ່ ນໃຈຂອງຂອ້ ຍ ສະຖານທີ່ທມ່ີ ີຄວາມສໍາຄັນສາໍ ລບັ ຂອ້ ຍແມ່ນຫຍັງ? ພວກເຮົາເລີມ່ ຕົນ້ ເທາະ ກ່ອ່ ນການອ່່ານ 1 ຄາດເດົົາດ້ວ້ ຍການເບິ່�ງ່ ຜ່່ານ ວທິ ກີ ານກອ່ ນການອາ່ ນ ເຊນັ່ : ການເບ່ງິ ຜາ່ ນຊວ່ ຍໃຫພ້ ວກເຮົາຄາດເດາົ ວ່າ ບົດເລື່ອງ 2 ເວົ້າກຽ່ ວກບັ ຫຍງັ , ມັນແມນ່ ບົດປະເພດໃດ ແລະ ພວກເຮົາອາດຈະຮ້ຫູ ຍງັ ຈາກບົດດ່ັງກາ່ ວນ.້ີ ຈົງ່ ຂຽນແນວຄິດຂອງເຈາ້ົ ໃສ່ຕາຕະລາງລຸ່ມນ:້ີ ການຄາດເດາົ ເຫດຜນົ ຂອງການຄາດເດາົ 2023 2 ຕື່ມ່� ຄໍາໍ ສັບັ ໃສ່່ບ່່ອນວ່າ່ ງRIES Copyright ©ຄໍາໍ ສັັບສໍໍາຄັັນ ຈງົ່ ເລອື ກເອົາຄາໍ ສບັ ລຸ່ມນີ້ ໃສບ່ ່ອນວ່າງໃນປະໂຫຍກ. ຫກຼັ ທຸງ, ຕນົ້ ໄມ້, ຊຸມຊນົ , ທົດລອງ, ປະຖົມ. 1. ໂຮງຮຽນ.....ບ້ານທົ່ງນາມີ. 2. ດາ້ ນໃນຂອງເດ່ນີ ຈະມີ.....ປະດບັ ຢາ່ ງສວຍງາມ. 3. ດາ້ ນໜ້າອາຄານຮຽນມ.ີ ....ທ່ີເຮດັ ດ້ວຍເຫກັຼ . 4. ຫອ້ ງອ່ານຂອງໂຮງຮຽນຍັງເປັນບ່ອນທ່.ີ ....ສາມາດເຂາ້ົ ມາອາ່ ນປຶ້ມໄດ.້ 5. ສວນຄວົ ເປັນບອ່ ນ.....ໃຫນ້ ກັ ຮຽນໄດຮ້ ຽນຮູ້ ແລະ ປະຕບິ ດັ ຕົວຈງິ . 3 ອ່າ່ ນບົົດໂຮງຮຽນປະຖົມົ ບ້າ້ ນຂ້ອ້ ຍ ການອ່່ານ ການນາໍ ໃຊ້ວທິ ີການອ່ານ ບດົ ເລອ່ື ງຈົບລົງແນວໃດ ໃນຂະນະອ່ານ ເພ່ືອຄາດເດົາວາ່ ສ່ວນ ທ່ີເຫຼືອຂອງບດົ ເລ່ືອງຈະເປນັ ແນວໃດ? ນກັ ຮຽນຄາດເດົາ ແລະ ກຽມເພອ່ື ບອກວາ່ ມີຫຍັງອາດ ຈະເກີດຂຶນ້ ແລະ ພວກເຮົາຕິດຕາມການອ່ານ ເພ່ືອກວດກາ, ປັບປຸງ, ປະຕເິ ສດ ຫືຼ ຢງ້ັ ຢືນສ່ງິ ທີ່ ໄດ້ຄາດເດົາກອ່ ນໜ້ານ.ີ້ ໒໕ 25 LL5-TB.indb 25 08/05/2023 15:22:07

ຈງົ່ ນາໍ ໃຊ້ວິທກີ ານອ່ານຂ້າງເທງິ ນີ້ ເພື່ອ: • ອາ່ ນວັກຕອນທໜີ ງ່ຶ ຂອງບົດເລອ່ື ງ. • ຄາດເດົາລວ່ ງໜ້າວາ່ ວັກຕອນຕ່ໄໍ ປຈະເວາ້ົ ກຽ່ ວກັບຫຍັງ ໂດຍບໍ່ໃຫອ້ ່ານບົດ ເລອ່ື ງເທ່ອື . • ພະຍາຍາມໃຫຂ້ ມໍ້ ນູ ລະອຽດເທ່າົ ທີສ່ າມາດບອກໄດ້ ໂດຍບໍ່ໄດອ້ າ່ ນບດົ ເລອື່ ງ ທີ່ຍັງເຫຼືອ. ໃຫບ້ ນັ ທຶກສິ່ງທີເ່ ຈາ້ົ ໄດຄ້ າດເດາົ . 2 2023 RIES Copyright © ໂຮງຮຽນປະຖົມບ້ານຂອ້ ຍ ໂຮງຮຽນປະຖມົ ບ້ານຂ້ອຍ ແມ່ນສະຖານທີທ່ ່ຂີ ອ້ ຍຮຽນຈບົ ຊັ້ນປະຖົມ ຊຶ່ງມນັ ມີ ຄວາມໝາຍສາໍ ລບັ ຂ້ອຍທສ່ີ ຸດ. ໂຮງຮຽນແຫ່ງນີ້ສ້າງຂນ້ຶ ມາໄດ້ 20 ກວ່າປແີ ລວ້ ດ້ວຍ ທນຶ ສມົ ທົບຮວ່ ມກນັ ລະຫວ່າງລດັ ຖະບານ ແລະ ຄົນຊຸມຊົນ. ໂຮງຮຽນຫັງຼ ນມ້ີ ລີ ກັ ສະນະເປັນຮູບສ່ີແຈ ຝາກໍ່ດວ້ ຍດນິ ຈໂ່ີ ບກຊມີ ັງທາສຂີ າວ, ຫັຼງຄາມງຸ ດວ້ ຍສງັ ກະສີ ສ່ວນເພດານເຮດັ ດວ້ ຍໄມ້ອດັ . ເດ່ນີ ຂອງໂຮງຮຽນມຄີ ວາມ ກວ້າງພສໍ ົມຄວນ, ມກີ າໍ ແພງອ້ອມທງັ 4 ດ້ານ. ແຄມຮ້ົວດາ້ ນໃນຂອງເດ່ີນຈະມຕີ ນ້ົ ໄມ້ ປະດັບ ແລະ ຕ້ນົ ໄມໃ້ ຫ້ຮົມ່ ຈາໍ ນວນຫຼາຍຕນ້ົ . ຕນົ້ ໄມ້ເຫ່າຼົ ນມີ້ ນັ ໄດເ້ ຮດັ ໃຫໂ້ ຮງຮຽນມີ ອາກາດສດົ ຊືນ່ ແລະ ມຮີ ມົ່ ເຢນັ ດີ. ດ້ານໜ້າແມນ່ ທາງເຂ້າົ ອອກຂອງໂຮງຮຽນ ມັນ 26 ໒໖ LL5-TB.indb 26 08/05/2023 15:22:08

ເປນັ ປະຕໂູ ຂງໃຫຍ່ ມປີ ້າຍຊຂ່ື ອງໂຮງຮຽນຕິດຢູ່ທາງເທງິ ຢ່າງສວຍງາມ. 2 ໂຮງຮຽນປະກອບມອີ າຄານຮຽນ 2 ຫງຼັ , ຫຼງັ ທີ 1 ມີ 5 ຫອ້ ງໃຊເ້ ປັນຫອ້ ງຮຽນ2023 ຕັ້ງແຕ່ຂນັ້ ປ.1 ເຖງິ ປ. 5, ຫຼງັ ທີ 2 ມີ 3 ຫອ້ ງ ໃຊ້ເປນັ ຫ້ອງພກັ ຄູ 1 ຫອ້ ງ, ຫອ້ ງRIES Copyright © ຜູອ້ າໍ ນວຍການ 1 ຫ້ອງ ແລະ ຫ້ອງອ່ານ 1 ຫ້ອງ. ຫອ້ ງອ່ານນນ້ີ ອກຈາກນັກຮຽນຊົມ ໃຊ້ແລວ້ ຊມຸ ຊົນຍັງສາມາດເຂົ້າມາອ່ານປ້ຶມ ເພື່ອເພີມ່ ຄວາມຮູ້ໄດອ້ ກີ , ຢຂູ່ ້າງຫ້ອງ ອາ່ ນຈະມເີ ວທສີ ະແດງ ໃຊສ້ າໍ ລບັ ນກັ ຮຽນປະຕບິ ດັ ກດິ ຈະກາໍ ໃນເວລາໂຮງຮຽນຈດັ ງານ ບນຸ ຕາ່ ງໆ. ນອກນ,້ີ ທາງດ້ານຫຼັງຂອງຫອ້ ງຮຽນຍັງມີຫ້ອງນາໍ້ ສາໍ ລບັ ຄູ ແລະ ນກັ ຮຽນ 8 ຫ້ອງ, ດາ້ ນໜ້າອາຄານຮຽນມຫີ ກັຼ ທງຸ ທີ່ເຮັດດ້ວຍເຫຼກັ ກມົ ສງູ 5 ແມດັ , ອ້ອມຫຼັກທງຸ ໄດປ້ ກູ ດອກໄມ້ປະດບັ ໃສ່ຢ່າງງາມຕາ. ທາງດາ້ ນໃຕ້ຂອງອາຄານຮຽນມີສວນຄົວ ຊງຶ່ ເປນັ ບອ່ ນທດົ ລອງໃຫນ້ ກັ ຮຽນໄດຮ້ ຽນຮູ້ ແລະ ປະຕບິ ດັ ຕວົ ຈງິ ໃນການປກູ ພດື ຜກັ ຕາ່ ງໆ. ໂຮງຮຽນປະຖົມບ້ານຂ້ອຍເຖິງວາ່ ຈະເປັນໂຮງຮຽນຂະໜາດນ້ອຍ ແຕ່ກມໍ ີນັກ ຮຽນເຂົາ້ ຮຽນຫຼາຍ. ນກັ ຮຽນລວ້ ນແຕປ່ ະຕິບັດລະບຽບວິໄນໄດດ້ ີ ການນຸ່ງຖືກຖໍ ືກຕາມ ລະບຽບ ແລະ ຕ້ງັ ໃຈມາຮຽນບໍ່ຂາດ. ແຕລ່ ະມື້ເຂົາເຈາົ້ ຈະຮາ່ໍ ຮຽນນາໍ ນາຍຄູ ແລະ ປະຕບິ ດັ ກິດຈະກາໍ ຕ່າງໆຮວ່ ມກັບໝຢູ່ ່າງເບກີ ບານມ່ວນຊນື່ . ເວລາໃດທີໂ່ ຮງຮຽນຈັດ ງານບຸນຕາ່ ງໆ ນັກຮຽນທີ່ຮຽນຈົບໄປແລວ້ ນັ້ນ ກໍຈະພອ້ ມກນັ ມາປະຕບິ ັດກິດຈະກາໍ ຮວ່ ມກັບນາຍຄູ ແລະ ນອ້ ງໆຢ່າງມ່ວນຊືນ່ ຊງ່ຶ ມນັ ປຽ່ ມລນົ້ ໄປດ້ວຍຄວາມຮັກ ແລະ ຄວາມສາມັກຄີຫາສ່ງິ ປຽບບໍ່ໄດ້. ສ່ວນນາຍຄຜູ ູ້ສອນ ກລໍ ້ວນແຕ່ເປັນຜູທ້ ີ່ມີຄວາມຮູ້ ຄວາມສາມາດ ມຄີ ວາມຮບັ ຜດິ ຊອບຕໜ່ໍ າ້ ທຂ່ີ ອງຕນົ ການນງຸ່ ຖກື ຖໍ ກື ຕາມລະບຽບ ມີມາລະຍາດ ແລະ ການປະພດຶ ທ່ດີ ີຕໍ່ກັບນກັ ຮຽນ ແລະ ສັງຄົມ. ໂຮງຮຽນປະຖມົ ບາ້ ນຂອ້ ຍ ເປັນບ່ອນຝຶກຝົນຫຼ່ໍຫຼອມຊັບພະຍາກອນມະນດຸ ໃຫ້ ເປນັ ຄົນ ມີຄວາມຮູຄ້ ວາມສາມາດ ແລະ ເປນັ ຄນົ ດຂີ ອງສງັ ຄມົ ໂດຍມີນາຍຄ,ູ ຊຸມຊົນ ແລະ ສງັ ຄົມອ້ອມຂາ້ ງໃຫ້ຄວາມຊວ່ ຍເຫອືຼ ຈນົ ເຮັດໃຫນ້ ັກຮຽນທຈ່ີ ົບຈາກປະຖົມແຫງ່ ນສ້ີ າມາດໄປຮຽນຕຊໍ່ ນັ້ ມດັ ທະຍມົ , ຮຽນວຊິ າຊບີ ຈົນໄດ້ເຂ້າົ ເປນັ ພະນັກງານຂອງລັດ, ບາງຄນົ ກມໍ ທີ ລຸ ະກດິ ເປນັ ຂອງຕນົ ເອງກາຍເປນັ ຜທູ້ ມ່ີ ຊີ ວີ ດິ ການເປນັ ຢດູ່ ຂີ ນ້ຶ . ນອກຈາກນ,້ີ ໂຮງຮຽນດງ່ັ ກາ່ ວຍງັ ກາຍເປນັ ຕວົ ແບບໃຫແ້ ກໂ່ ຮງຮຽນແຫງ່ ອນ່ື ໆ ໄດມ້ າແລກປຽ່ ນເອາົ ບົດຮຽນນໍາຢູບ່ ໍ່ຂາດ. ຂອ້ ຍຮັກໂຮງຮຽນແຫ່ງນີ້ທີ່ສດຸ ມນັ ເປນັ ສະຖານທ່ີແຫ່ງໜຶ່ງທຢ່ີ ູ່ ໃນດວງໃຈຂອງຂອ້ ຍຢ່າງບມ່ໍ ີວັນຫົຼງລມື ໄດ.້ ໒໗ 27 LL5-TB.indb 27 08/05/2023 15:22:08

4 ຄາດເດົາົ ດ້ວ້ ຍການໃຫ້ຫ້ ຼັັ�ກຖານກ່ຽ່ ວກັັບບົົດ ການຄິິດກ່ຽ່ ວກັບັ ບົົດ ວທິ ີຫງັຼ ການອ່ານ ເຊນັ່ : ການໃຫ້ຫັຼກຖານ ຊ່ວຍໃຫ້ພວກເຮົາສະທອ້ ນຄນື ກ່ຽວກບັ ສ່ິງທີເ່ ຮາົ ຄາດເດາົ ໄວ້ ແລະ ກວດເບງ່ິ ຄນື ວາ່ ມນັ ຖືກຕ້ອງ ຫືຼ ບ່ໍ. ຈງ່ົ ເບິ່ງການຄາດເດົາຂອງເຈ້າົ ຢກູ່ ອ່ ນ ແລະ ໃນຂະນະອາ່ ນບດົ ແລ້ວສົນທະນາ ເປນັ ຄ່.ູ 2 • ອະທບິ າຍວ່າ ການຄາດເດົາ ແລະ ຫກັຼ ຖານທີເ່ ຈົ້າໄດບ້ ັນທຶກໄວກ້ ອ່ ນການ ອາ່ ນບົດຢູ່ຂໍທ້ ີ 1 ສໝູ່ ູ່ຟັງ ແລວ້ ສນົ ທະນາສງ່ິ ທ່ເີ ຈ້າົ ໄດ້ຄາດເດາົ ນັນ້ ຖືກຫຼາຍ ປານໃດ. • ຕຈ່ໍ າກນັນ້ ໃຫເ້ ບ່ງິ ຄືນການຄາດເດາົ ທີ່ເຈົ້າໄດບ້ ນັ ທຶກໄວໃ້ ນຂະນະອ່ານບົດຢຂູ່ ໍ້ ທີ 3. ມັນຄືກັນກບັ ຢໃູ່ ນບດົ ບໍ່ ຫຼື ແຕກຕ່າງກັນ? ເປນັ ຫຍງັ ເຈາົ້ ຄິດແນວນ້ັນ? 2023 5 ອ່່ານບົດົ ເປັັນຄູ່່�RIES Copyright © ການອ່່ານ ເບ່ງິ ບດົ ອາ່ ນຢູ່ຂ້ໍທີ 3 ພວກເຮົາເບ່ງິ ໃກ້ໆເທາະ 6 ເລົ່່�າເລື່�ອ່ ງຄືືນໃຫ້ຖ້ ືືກຕາມລໍາໍ ດັັບ ການເລົ່່�າບົດົ ຄືືນ ຈົ່ງປະຕິບດັ ກດິ ຈະກໍາພ້ອມກບັ ນາຍຄູ ແລະ ເລາົ່ ຄືນຕາມລາໍ ດບັ ຂອງບົດ. 7 ຈໍາໍ ແນກຄໍາໍ ຄຸນຸ ນາມ ຄໍາໍ ສັັບ ແລະ ວະລີໃີ ໝ່່ ຄໍາຄຸນນາມແມ່ນຄາໍ ທ່ສີ ະແດງລກັ ສະນະຂອງຄາໍ ນາມ, ຄໍາແທນນາມ, ຄໍາກໍາມະ ແລະ ຄໍາຄນຸ ນາມດ້ວຍກນັ . ຕົວຢ່າງ: ຕົນ້ ໄມເ້ ຫາ່ົຼ ນີມ້ ັນໄດ້ເຮດັ ໃຫໂ້ ຮງຮຽນມອີ າກາດສົດຊ່ືນ ແລະ ມີຮມ່ົ ເຢນັ ດີ. ຄາໍ ວາ່ : ສດົ ຊນື່ , ເຢັນດີ ແມນ່ ຄາໍ ຄຸນນາມ. 28 ໒໘ LL5-TB.indb 28 08/05/2023 15:22:08

ຈງົ່ ສນົ ທະນາເປນັ ຄູ່ ແລວ້ ຈາໍ ແນກຄາໍ ລມຸ່ ນ້ີ ຄາໍ ໃດແມ່ນຄໍາຄຸນນາມ ແລະ ຄາໍ ໃດ ທບ່ີ ໍ່ແມ່ນ ເຊ່ນັ : ສະດວກ, ສຂີ ຽວ, ຫາຼ ຍ, ໂຮງຮຽນ, ສວຍງາມ, ດ,ີ ດວງໃຈ, ອາກາດ ຈາກນນ້ັ ໃຫປ້ ຽ່ ນຜຽນກນັ ເລືອກເອົາຄໍາຄຸນນາມດ່ັງກາ່ ວ ແລ້ວແຕ່ງເປັນປະໂຫຍກ. 8 ນໍາໍ ໃຊ້້ຄໍໍາຕໍ່່�ໃນບົດົ ໄວຍາກອນ ຄາໍ ຕໍແ່ ມ່ນຄໍາທີ່ໃຊ້ຕຄໍ່ າໍ ໜ່ງຶ ໃສ່ກັບຄໍາອນື່ ຫືຼ ຕ່ໍປະໂຫຍກໜຶງ່ ໃສ່ກບັ ປະໂຫຍກອນື່ ເຊ່ນັ : 2 ແລະ, ຈະ, ແຕ່... ຕວົ ຢາ່ ງ: ລັດຖະບານ ແລະ ຊຸມຊນົ . ຄາໍ ວ່າ ແລະ ແມນ່ ຄໍາຕໍ່ລະຫວາ່ ງຄາໍ ກບັ ຄໍາ. ໂຮງຮຽນປະຖມົ ບ້ານຂອ້ ຍ ເຖິງວ່າຈະເປນັ ໂຮງຮຽນຂະໜາດນອ້ ຍ ແຕ່ກໍມນີ ັກຮຽນເຂ້ົາ ຮຽນຫຼາຍ. ຄໍາວາ່ ແຕ່ ແມນ່ ຄໍາຕລໍ່ ະຫວ່າງປະໂຫຍກກບັ ປະໂຫຍກ. 2023 9 ສົນົ ທະນາກ່ຽ່ ວກັບັ ແນວຄິິດຂອງບົົດRIES Copyright ©ແນວຄິິດຂອງບົົດ ຈ່ງົ ຕອບຄໍາຖາມລ່ມຸ ນ້:ີ 1. ສະຖານທໃີ່ ດທສ່ີ າໍ ຄນັ ທ່ີສດຸ ສໍາລບັ ເຈ້າົ ? 2. ໂຮງຮຽນທ່ເີ ຈົ້າຮຽນໃນປດັ ຈຸບັນມຄີ ວາມສໍາຄັນແນວໃດຕໍເ່ ຈ້າົ ? 3. ໂຮງຮຽນແຫງ່ ນ້ີມກີ ານພັດທະນາຂ້ຶນແນວໃດແດ?່ 4. ການພັດທະນາຂອງໂຮງຮຽນມີປະໂຫຍດຕຊ່ໍ ຸມຊົນ ແລະ ສງັ ຄົມແນວໃດແດ່? 5. ການພດັ ທະນາ ແລະ ການປກົ ປກັ ຮກັ ສາໂຮງຮຽນແມນ່ ໜາ້ ທຂ່ີ ອງໃຜ? ຍອ້ ນຫຍງັ ? ພວກເຮາົ ຂຽນເທາະ 10 ຮຽນກ່່ຽວກັັບໂຄງຮ່າ່ ງຂອງບົດົ ພັນັ ລະນາ ໂຄງຮ່່າງຂອງປະເພດບົົດ ບົດພັນລະນາສະຖານທ່ີ ແມ່ນປະເພດບົດທ່ີມີຂໍ້ມນູ ຄວາມຈງິ ເປັນການອະທິບາຍ ແລະ ຈດັ ປະເພດ. ບດົ ພນັ ລະນາມລີ າໍ ດບັ ເຫດຜນົ ຂອງຄວາມຈງິ ທລ່ີ ະບໄຸ ວໂ້ ດຍບມ່ໍ ຂີ ຄ້ໍ ດິ ເຫນັ ສວ່ ນຕວົ ຈາກຜູ້ຂຽນ. ໒໙ 29 LL5-TB.indb 29 08/05/2023 15:22:08

ໂຄງຮ່າງບົດພັນລະນາ ຫວົ ຂ້:ໍ ຊື່ສະຖານທພ່ີ ັນລະນາແມ່ນຫຍັງ? ເປີດຫວົ ເລ່ືອງ: ï ແນະນໍາສະຖານທີ່ໂດຍຫຍໍ.້ ï ສາ້ ງມາໄດ້ຈັກປີແລ້ວ? ï ທນຶ ການສາ້ ງໄດ້ມາຈາກໃສ? 2 ເນື້ອເລອ່ື ງ: ຂຽນກ່ຽວກັບສະຖານທນີ່ ີ້ ກ. ຮບູ ຮາ່ ງລັກສະນະຂອງສະຖານທີ່ ທ່ີເຈາົ້ ປະທບັ ໃຈປະກອບມີຫຍງັ ແດ?່ ກ. ຂ. ສະຖານທ່ີ ແລະ ສງ່ິ ອໍານວຍຄວາມສະດວກໄດຖ້ ືກນາໍ ໃຊ້ແນວໃດ? ຂ. 2023 RIES Copyright © ຄ. ສິ່ງທີໂ່ ດດເດັ່ນ ແລະ ໜາ້ ປະທັບໃຈທສ່ີ ຸດຂອງສະຖານທ່ີນມ້ີ ຫີ ຍັງແດ?່ ຄ. ສະຫຼຸບເລອື່ ງ: ï ເປນັ ຫຍັງສະຖານທີນ່ ຈີ້ ງ່ຶ ສາໍ ຄນັ ຕໍ່ເຈາ້ົ ? ï ສະຖານທ່ນີ ເີ້ ຮດັ ໃຫ້ເຈ້ົາຮສູ້ ກຶ ແນວໃດ? 11 ຂຽນທວາຍທີ່່�ເນັ້້�ນການຍະຫວ່່າງ ຂຽນທວາຍ ການຍະຫວາ່ ງລະຫວາ່ ງຕວົ ເລກ ແລະ ຕວົ ໜງັ ສືໝາຍເຖງິ ເວລາຂຽນຄາໍ , ຂຄ້ໍ ວາມ ຫຼື ປະໂຫຍກທີ່ມີຕວົ ເລກໃຫ້ຍະຫວ່າງລະຫວ່າງທາງໜາ້ ແລະ ທາງຫຼງັ ຂອງຕົວເລກ. ຕວົ ຢາ່ ງ: ໂຮງຮຽນແຫງ່ ນ້ີສາ້ ງຂຶ້ນໄດ້ 20 ກວ່າປີແລ້ວ ຈງ່ົ ຂຽນທວາຍຮ່ວມກັບນາຍຄ.ູ 12 ນໍາໍ ໃຊ້້ຄໍໍາຕໍ່່�ເຂົ້້�າໃນປະໂຫຍກ ການຝຶກຶ ໄວຍາກອນ ຈງ່ົ ເອາົ ຄາໍ ສບັ : ແລະ, ສວ່ ນ, ດວ້ ຍ, ທງັ , ຈະ, ແຕ.່ ຕມ່ື ໃສໃ່ ນປະໂຫຍກ. ຕົວຢາ່ ງ: ໂຮງຮຽນປະຖມົ ບາ້ ນຂອ້ ຍແມ່ນສະຖານທ່ແີ ຫງ່ ໜຶ່ງທີ່ຂອ້ ຍຮຽນຈບົ ຊັ້ນປະຖົມ. 1. ຕ້ົນໄມ້ປະດັບ........ຕນົ້ ໄມໃ້ ຫຮ້ ມົ່ . 2. ໂຮງຮຽນເປນັ ຮບູ ສ່ີແຈສາກ, ຝາກໍ.່ ........ດນິ ຈ່ີໂບກຊີມັງ. 3. ໂຮງຮຽນມີກາໍ ແພງອ້ອມ........ສດ່ີ ້ານ. 30 ໓໐ LL5-TB.indb 30 08/05/2023 15:22:08

4. ຢ່ຂູ ້າງຫ້ອງອາ່ ນ.........ມເີ ວທສີ ະແດງ. 5. ໂຮງຮຽນຂະໜາດນອ້ ຍ.........ກມໍ ນີ ັກຮຽນເຂ້າົ ຫຼາຍ. 6. ຫງຼັ ຄາມຸງດ້ວຍສງັ ກະສ.ີ ........ເພດານເຮດັ ດ້ວຍໄມອ້ ດັ . 13 ນໍາໍ ໃຊ້ຄ້ ໍາໍ ຄຸນຸ ນາມແຕ່ງ່ ປະໂຫຍກ ການຝຶກຶ ຄຳຳ�ສັບັ ແລະ ວະລີໃີ ໝ່່ ຈງ່ົ ອາ່ ນບດົ ຢຂູ່ ທ້ໍ ີ 3 ແລວ້ ເລອື ກເອາົ ຄາໍ ຄນຸ ນາມຈາກບດົ ອາ່ ນແຕງ່ ເປນັ ປະໂຫຍກ 2 ເຊ່ນັ : ທສີ່ ຸດ, ສວຍງາມ, ມ່ວນຊ່ນື , ຫາຼ ຍ... ຕວົ ຢ່າງ ເຢນັ ດ:ີ ໂຮງຮຽນມີຕ້ົນໄມ້ຫາຼ ຍເຮດັ ໃຫ້ມີຮົ່ມເຢັນດີ. 14 ສົົນທະນາກ່ຽ່ ວກັບັ ຄໍາໍ ຖາມ ເຈົ້້�າຄິິດວ່າ່ ແນວໃດ? 2023 RIES Copyright © ຈງ່ົ ສນົ ທະນາກ່ຽວກັບຄາໍ ຖາມລຸ່ມນ້ີເປັນກມຸ່ ແລະ ບນັ ທກຶ ສ່ງິ ທີ່ໄດສ້ ນົ ທະນາໃສ່ ໃນປ້ມຶ ຂຽນຂອງເຈ້ົາ. • ຈງົ່ ທົບທວນຄນື ການສົນທະນາທີ່ໄດ້ເຮັດຜ່ານມາຢູ່ຂໍ້ທີ 9. ຖ້າເຈົາ້ ຈະຕ້ອງໄດ້ ເລືອກສະຖານທໃ່ີ ດໜງ່ຶ ທ່ີມີຄວາມສາໍ ຄນັ ທສ່ີ ຸດສໍາລບັ ເຈາົ້ , ເຈ້າົ ຈະເລືອກສະ ຖານທໃ່ີ ດ? (ໝູໃ່ ນກມຸ່ ອາດຈະເລອື ກສະຖານທທີ່ ່ແີ ຕກຕາ່ ງກນັ , ແຕກ່ ໍອາດຈະ ໄດ້). • ຈົ່ງຄ້ົນຄິດກຽ່ ວກບັ ລັກສະນະຂອງສະຖານທີ່ ທີເ່ ຈ້າົ ປະທບັ ໃຈ ເຊັ່ນ: ການວດັ ແທກອາຄານ, ຂະໜາດຂອງເຮືອນ ແລະອືນ່ ໆ. ເຈາ້ົ ສາມາດຊອກຮສູ້ ່ງິ ອນື່ ໆ ເພມ່ີ ອກີ ໄດ້ຄືແນວໃດ? ຢໃູ່ ສ ຫຼື ເຈົາ້ ສາມາດເອົາຂມໍ້ ນູ ຕວົ ຈິງ, ສະຖຕິ ກິ ຽ່ ວ ກັບສະຖານທທ່ີ ມີ່ ີຄວາມສໍາຄນັ ໄດຄ້ ືແນວໃດ? ພວກເຮາົ ໂຮມທກຸ ຢາ່ ງເຂົ້າກັນເທາະ 15 ໜ້າ້ ວຽກທີ່່�ຈະເຮັດັ ໃນບົົດຮຽນ ເຈົ້້�າຈະເຮັດັ ແນວໃດ? ໜ້າວຽກ: ຂຽນບດົ ພນັ ລະນາ ສໍາລັບການນາໍ ສະເໜກີ ຽ່ ວກັບສະຖານທີ່ ທ່ມີ ຄີ ວາມສໍາຄນັ ສາໍ ລັບ ເຈາ້ົ . ຮບັ ປະກັນໃຫ້ມີຂມໍ້ ູນຕວົ ຈງິ , ສະຖິຕິຂອງສະຖານທດ່ີ ່ງັ ກາ່ ວ ແລະ ບອກເຫດຜົນວາ່ ເປນັ ຫຍງັ ສະຖານທີ່ນ້ັນ ຈ່ງຶ ມຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ສໍາລບັ ເຈາ້ົ . ນາໍ ໃຊ້ຄາໍ ສັບ, ໄວຍາກອນ ແລະ ເຄືອ່ ງໝາຍ ວັກຕອນທ່ໄີ ດຮ້ ຽນຜາ່ ນມາເຂາ້ົ ໃນບດົ ລາຍງານ. ນາໍ ສະເໜີບດົ ພນັ ລະນາຂອງເຈາ້ົ ໃຫໝ້ ໃູ່ ນຫອ້ ງ ຟງັ ຢູຕ່ ອນທາ້ ຍຂອງບດົ ຮຽນ. ໓໑ 31 LL5-TB.indb 31 08/05/2023 15:22:08

16 ຝຶຶກການຂຽນຕອນໃດໜຶ່່�ງຂອງບົດົ ພັນັ ລະນາຮ່ວ່ ມກັບັ ນາຍຄູູ ຝຶຶກການຂຽນ ຈງົ່ ປະຕິບດັ ກິດຈະກາໍ ຮ່ວມກັບນາຍຄູ ແລະ ໝ່ຄູ ູ່ ໂດຍນໍາໃຊ້ໂຄງຮ່າງການຂຽນ ແລ້ວຂຽນຕອນໃດໜ່ຶງຂອງບດົ ພນັ ລະນາໃໝ່ໃສ່ກະດານ. ຕວົ ຢາ່ ງ: ຫົວຂໍ້: ເວົາ້ ເຖິງສະຖານທີ່ທີ່ຈະພັນລະນາ ໂຮງໝບໍ າ້ ນຂອງຂ້ອຍ 2 ເປດີ ຫວົ ເລ່ອື ງ: • ໂຮງໝໍບາ້ ນຂອງຂ້ອຍ, ເປັນໂຮງໝໍຂະໜາດກາງ, ï ແນະນາໍ ສະຖານທ:ີ່ ຕງັ້ ຢູ່ໃສ? ບາ້ ນ, ເມອື ງ, ແຂວງ. ຕ້ງັ ຢູ່ບາ້ ນ...ເມອື ງ....ແຂວງ..... ï ສ້າງມາໄດ້ຈກັ ປີ? • ສ້າງມາໄດ້ 20 ກວ່າປແີ ລວ້ ï ທຶນການສ້າງໄດມ້ າຈາກໃສ? • ທນຶ ການສ້າງແມ່ນລດັ ຖະບານ ï ສາ້ ງຄວາມສະດວກໃຫ້ໃຜ? • ສາ້ ງຄວາມສະດວກໃຫ້ແກ່ປະຊາຊົນພາຍໃນ 2023 RIES Copyright © ບາ້ ນ ແລະ ບ້ານທ່ຢີ ູໃ່ ກ້ຄຽງໄດຫ້ າຼ ຍທີສ່ ຸດ. 17 ຕື່່�ມຂໍ້້�ມູນູ ກ່່ຽວກັບັ ການຂຽນບົດົ ພັນັ ລະນາໃສ່່ໂຄງຮ່່າງ ສ້າ້ ງໂຄງຮ່າ່ ງການຂຽນ ເບງ່ິ ໂຄງຮ່າງຂອງບົດພັນລະນາຢຂູ່ ທໍ້ ີ 10 18 ຂຽນບົດົ ພັັນລະນາຕາມໂຄງຮ່່າງ ຂຽນບົົດໃນຂັ້້�ນຮ່່າງ ນໍາໃຊ້ແນວຄວາມຄິດຈາກຂ້ໍທີ 17 19 ໃຫ້້ ແລະ ຮັັບເອົົາຄໍາໍ ຄິິດເຫັນັ ແບບສ້້າງສັນັ ເພື່�ອ່ ປັັບປຸຸງບົດົ ໃຫ້້ສົມົ ບູນູ ກວດແກ້ບ້ ົດົ ຂນັ້ ຕອນສາໍ ລັບການໃຫ້ຄາໍ ຄດິ ເຫັນແບບສາ້ ງສນັ ດ້ວຍຮູບແບບແຊນວດິ 1. ຄໍາຄດິ ເຫນັ ທ່ດີ ,ີ ຕົວຢ່າງ: ເຈົ້າອາດຈະເວ້າົ ວາ່ ຂ້ອຍມກັ ວທິ ີທີ່ເຈົາ້ ...... 2. ຄໍາຄິດເຫັນແບບສາ້ ງສນັ , ຕວົ ຢາ່ ງ: ເຈົ້າອາດຈະເວາົ້ ວາ່ ບາງທເີ ຈົາ້ ຄວນພະຍາຍາມ ...... 3. ຄໍາຄດິ ເຫັນທີດ່ ,ີ ຕົວຢ່າງ: ເຈົ້າອາດຈະເວົາ້ ວາ່ ເຈ້າົ ເຮດັ ໄດດ້ ີແລວ້ ໃຫພ້ ະຍາຍາມນາໍ ໃຊ້ ການໃຫ້ຄໍາຄດິ ເຫນັ ດ້ວຍຮູບແບບແຊນວິດໃນຂ້ໍນີ້ 32 ໓໒ LL5-TB.indb 32 08/05/2023 15:22:08

1. ຄໍາຄິດເຫັນທດີ່ ,ີ ຕົວຢ່າງ: ເຈົາ້ ອາດ ຈະເວົ້າວ່າ: ຂອ້ ຍມັກວທິ ທີ ີເ່ ຈົາ້ ... 2. ຄໍາຄິດເຫັນແບບສາ້ ງສັນ, ຕວົ ຢ່າງ: 2 ເຈົາ້ ອາດຈະເວ້ົາວາ່ : ບາງທີ ເຈ້າົ ອາດ ຈະພະຍາຍາມ .... 3. ຄາໍ ຄິດເຫັນທ່ດີ ,ີ ຕົວຢາ່ ງ: ເຈົ້າອາດຈະເວາ້ົ ວ່າ: ເຈ້ົາເຮັດໄດ້ດແີ ລວ້ ໃຫ້ .... 2023 RIES Copyright © ก ໄດປ້ ະຕິບັດຕາມໂຄງສາ້ ງຂອງບົດພັນລະນາບ?ໍ່ ก ມຂີ ໍມ້ ນູ ໃດຂາດຫາຍໄປບໍ່? ก ມີການນໍາໃຊ້ ຄາໍ ຄນຸ ນາມ, ຄໍາຕ່ໍ ແລະ ເຄື່ອງໝາຍໄຂວ່ຕີນກາໃນບົດ ພນັ ລະນາຢາ່ ງເໝາະສົມບໍ?່ ບອກເພອ່ື ນຂອງເຈາ້ົ ວາ່ ເຈາ້ົ ສງັ ເກດເຫນັ ຫຍງັ ແດກ່ ຽ່ ວກບັ ການຂຽນຂອງເຂາົ ເຈາ້ົ . 20 ປັບັ ປຸງຸ ແລະ ຂຽນບົົດໃນຂັ້້�ນສຸດຸ ທ້້າຍ ປັັບປຸງຸ ບົດົ ຂັ້້�ນສຸດຸ ທ້າ້ ຍ ຈົ່ງກວດເບງິ່ ບົດສດຸ ທາ້ ຍຂອງຕົນ ໂດຍອງີ ໃສຄ່ າໍ ຖາມລ່ມຸ ນີ້: ก ຮູ້ບວໍ່ ່າຂ້ອຍຈະສະເໜບີ ດົ ຕອນໃດ? ก ການຝກຶ ອ່ານບດົ ສະເໜຫີ ຼາຍໆບໍ?່ ก ການຂຽນຂອງຂ້ອຍຖືກຕ້ອງ ແລະ ຊດັ ເຈນບ?່ໍ ก ຂອ້ ຍໄດໃ້ ຊ້ໄວຍາກອນ, ຄໍາສັບ ແລະ ເຄ່ອື ງໝາຍ ວກັ ຕອນທີ່ໄດ້ຮຽນໃນບດົ ນ້ີແລ້ວບໍ່? ก ຂ້ອຍໄດເ້ ຮັດຕາມຄໍາຄິດເຫັນຂອງໝູໃ່ ນຫ້ອງຮຽນບ?ໍ່ ก ຂອ້ ຍກຽມພ້ອມທີ່ຈະນໍາສະເໜແີ ລວ້ ບ?່ໍ ໓໓ 33 LL5-TB.indb 33 08/05/2023 15:22:09

ບດົ ທີ 3 ການປຽ່ ນແປງຂອງລະດກູ ານ ກ່່ອນການອ່່ານ ແຕລ່ ະລະດູເຕອື ນໃຫເ້ ຮາົ ຄດິ ຮອດຫຍັງ? ພວກເຮົາເລມີ່ ຕນ້ົ ເທາະ 1 ສັງັ ເກດເບິ່່�ງຫົວົ ບົົດ, ຮູູບພາບ ແລະ ວັກັ ຕອນ ແລ້້ວຕອບຄໍໍາຖາມ ການຄາດເດົານ້ີ ເບ່ງິ ຫົວບດົ , ຮູບພາບ ແລະ ບດົ ອາ່ ນຢຂູ່ ້ທໍ ີ 3 ແລວ້ ຄາດ ຈະຊຸກຍູ້ໃຫນ້ ກັ ຮຽນຄ້ນົ ເດາົ ພ້ອມທງັ ຂຽນເຫດຜນົ ສິງ່ ທີ່ຄາດເດາົ ຂອງຕນົ ເອງ ດ້ວຍ 3 ຄດິ ກຽ່ ວກບັ ເນ້ືອໃນ, ປະ ການຕອບຄາໍ ຖາມ ແລ້ວຂຽນໃສ່ໃນຕາຕະລາງຂ້າງລຸມ່ ນ້ີ: ເພດບົດ ແລະ ສ່ິງທີໜ່ າ້ ສນົ ໃຈຈາກບົດອາ່ ນ. ຕົວຢ່າງ: ບດົ ນເີ້ ວົ້າກ່ຽວກບັ ຫຍັງ? 2023 ການຄາດເດົາຂອງຂອ້ ຍRIES Copyright © ເຫດຜນົ ຂອງການຄາດເດົາ ລະດູການໃນປະເທດລາວເຮົາ ຍອ້ ນວ່າຮູບພາບບົ່ງບອກໃຫ້ເຫັນຮູບພາບຍາມແລງ້ , ຍາມຝົນ ແລະ ຮູບລູກສອນການໝູນວຽນອ້ອມແຜນທປີ່ ະເທດລາວ. 1. ນກັ ຮຽນຄດິ ວາ່ ບົດອາ່ ນຂໍທ້ ີ 3 ແມ່ນບົດປະເພດໃດ? 2. ບົດອາ່ ນ ລະດູບາ້ ນເຮົາ ໜາ້ ສນົ ໃຈຫືບຼ ?່ໍ ຍ້ອນຫຍັງ? ການຄາດເດົາ ເຫດຜນົ ຂອງການຄາດເດາົ ................................................ .................................................. 2 ຈັັບຄູ່່�ຄໍໍາສັບັ ໃສ່່ກັບັ ຄວາມໝາຍ ຄໍາໍ ສັັບສໍາໍ ຄັນັ ຈັບຄູ່ຄໍາສບັ ສນັ ຍະລກັ ຂອງລະດກູ ານໃສກ່ ບັ ຄວາມໝາຍ ດັງ່ ຕວົ ຢ່າງລມຸ່ ນ້:ີ ຄໍາສບັ ສນັ ຍະລັກຂອງລະດກູ ານ ຄວາມໝາຍ ລະດູຝົນ ວນົ ໄປອ້ອມຮອບ ຝນົ ລິນ ສຽງທ່ີດັງກ້ອງຢນູ່ ານ ລະດູແລງ້ ເສັ້ນທາງເດນີ ກງັ ວານ ຝົນຕກົ ບໍ່ເອ້ືອນ ຫືຼ ຝົນຕົກບເໍ່ ຊາົ ວົງໂຄຈອນ ລະດບູ ມ່ໍ ຝີ ນົ ໝນູ ວຽນ ລະດູທມ່ີ ຝີ ົນຕກົ ຫຼາຍ ຫືຼ ຕກົ ລິນ 34 ໓໔ LL5-TB.indb 34 08/05/2023 15:22:09

3 ອ່່ານບົົດກາບ ລະດູກູ ານບ້າ້ ນເຮົົາ ການອ່່ານ ການອາ່ ນ ແລະ ຄາດເດົາໃນຂະນະອ່ານ ວັກຕໄ່ໍ ປຈະເວົ້າເຖງິ ຫຍງັ ? ນັກຮຽນໄດມ້ ີໂອກາດ ຕອບຄໍາຖາມ: ຂອ້ ຍຄດິ ວ່າຈະເກີດຫຍັງຂ້ຶນຕ່ໍໄປ ແລະ ຍ້ອນຫຍງັ ? ເພ່ອື ຊ່ວຍໃຫ້ເຂ້ົາໃຈສິງ່ ທີ່ ຕົນເອງກາໍ ລງັ ອາ່ ນຢ.ູ່ 3 2023 RIES Copyright © ລະດູການບາ້ ນເຮົາ ປະເທດຂອ້ ຍ ເອີນ້ ຊ່ເື ມືອງລາວ ຖ່ນິ ລາໍ ເນົາ ອາກາດຮ້ອນຊມຸ່ ຂຽວອມຸ່ ທຸ່ມ ຕະຫຼອດທັງປີ ໓໕ 35 LL5-TB.indb 35 08/05/2023 15:22:11

3 ລະດູມ ີ 2023ແລ້ງຝນົ ເທ່າົ ນ້ນັ ແບ່ງເຂດຂ້ນັ RIES Copyright © ຊ່ວງລະດຝູ ນົ 36 ຮອບວຽນວົນ ເລມ່ີ ຕນ້ົ ເດອື ນຫ້າ ສຽງຝົນຟ້າ ດັງທົວ່ ທຸກໝ້ອງ LL5-TB.indb 36 ສຽງຂຽດຮ້ອງ ເນອື ງນນັ ເດອື ນຫົກ ຝນົ ໂຮຍຕົກ ເດືອນເຈັດຝົນລນິ ນົກແອວ່ ບິນ ໄລກ່ ນິ ແມງໄມ້ ຊາວບາ້ ນໄດ້ ຄາດໄຮໄ່ ຖນາ ບໍ່ໃຫ້ຊາ້ ເກີນກາຍເດອື ນແປດ ຝນົ ແລະແດດ ນັນ້ ແມ່ນເດອື ນເກາ້ົ ກນ່ິ ຫອມເຮາ້ົ ເກສອນເຂົາ້ ນາ ນາໍ້ ຈາກຟ້າ ເດືອນສິບຂາດເມັດ ເດືອນສິບເອັດ ລະດບູ ອກແຈງ້ ລະດູແລ້ງ ຄນື ສັນ້ ວັນຍາວ ອາກາດໜາວ ແມນ່ ເດືອນສິບສອງ ໜາວທຸກໝອ້ ງ ຮອດຕົ້ນເດອື ນສາມ ຊືນ່ ທຸກຍາມ ຊຸມ່ ເຢັນເຫນັ ກວາ້ ງ ສຽງແມງງ້ວງ ກັງວານໄປໄກ ສຸກຊ່ືນໃຈ ສຽງແມງອແີ ຫຼດ ອາຍອນຸ່ ແດດ ທ້າຍລະດູແລ້ງ ໝາຍບອກແຈ້ງ ວ່າແມນ່ ເດືອນສ່ີ ແຕ່ລະປີ ໝນູ ວຽນເຄືອ່ ນຍາ້ ຍ ຂວາຫາຊາ້ ຍ ຕາມວົງໂຄຈອນ ຄວາມແນ່ນອນ ຮອບໜ່ງຶ ປີຖ້ວນ ລະດູລ້ວນ ແຕໄ່ ດປ້ ່ຽນແປງ ມວນໝແູ່ ມງ ດິນຟາ້ ອາກາດ ປາ່ ວປະກາດ ບອກລະດູການ ໓໖ 08/05/2023 15:22:12

4 ອ່່ານ ແລະ ຂຽນສິ່່ງ� ທີ່່�ຄາດເດົົາຈາກບົດົ ກາບ ການຄິິດກ່່ຽວກັັບບົດົ ຫງັຼ ຈາກອາ່ ນບດົ ກາບແລ້ວ ນັກຮຽນຈະຄາດເດົາສິ່ງທເີ່ ຂົາເຈ້າົ ໄດຮ້ ັບຮູ້ຈາກບດົ ກາບທີໄ່ ດ້ 3 ອ່ານ ດ້ວຍການຕອບຄາໍ ຖາມ. ຈົ່ງອ່ານ ແລະ ຕອບຄາໍ ຖາມລມຸ່ ນ:ີ 1. ຄາໍ ສໍາຜັດໃນບດົ ກາບນີ້ ແມ່ນຄາໍ ທ່ເີ ທົາ່ ໃດຂອງວັກໃດສາໍ ຜດັ ກັບຄາໍ ທ່ີເທ່າົ ໃດ ຂອງວັກຕໄໍ່ ປ? ຈົ່ງບອກຄາໍ ສາໍ ຜດັ ໃນບດົ ກາບ? 2. ຈົ່ງບອກຄາໍ ຄຸນນາມທ່ພີ ັນລະນາກຽ່ ວກັບລະດູການ? 3. ຈົ່ງຕມ່ື ຂ້ມໍ ູນທຄີ່ າດເດົາວາ່ ວກັ ຕໍ່ໄປຈະເວົາ້ ກຽ່ ວກບັ ຫຍັງ? 2023 ຄາດເດາົ ເນືອ້ ໃນຂອງບດົ ກາບRIES Copyright ©ເນອ້ື ໃນທີ່ໄດ້ຈາກການຄາດເດົາ ເປດີ ເລ່ືອງ: ວັກທີ່ 1-4 ເນື້ອເລອ່ື ງ: - ລະດຝູ ນົ : ວັກທີ 5-15 - ລະດແູ ລ້ງ: ວັກທີ 16-24 ສະຫຼຸບເລືອ່ ງ: ວັກທີ 25-30 5 ຝຶກຶ ອ່່ານບົົດກາບ ລະດູກູ ານບ້້ານເຮົາົ ການອ່່ານ ຈງ່ົ ຝກຶ ອາ່ ນບດົ ກາບຢຂູ່ ທ້ໍ ີ 3 ໃຫຖ້ ກື ຕອ້ ງຕາມຈງັ ຫວະທາໍ ນອງຂອງການອາ່ ນກາບ. ພວກເຮົາເບງິ່ ໃກໆ້ ເທາະ 6 ທ່ອ່ ງບົດົ ກາບຄືືນ ທ່ອ່ ງບົດົ ກາບຄືືນ ທອ່ ງບດົ ກາບໃນຂທ້ໍ ີ 3 ໃຫຖ້ ກື ຕອ້ ງຕາມຈງັ ຫວະທາໍ ນອງຂອງການທອ່ ງບດົ ກາບ. ນັກຮຽນຢນື ເປັນວງົ ເພ່ືອຫຼ້ນິ ເກມເລົ່າບົດກາບຄືນ ດວ້ ຍການສ່ງົ ຕໍ່ໝາກບານໃຫ້ໝ.ູ່ ຜູ້ທໍາອດິ ທ່ອງ 3 ວັກ ແລ້ວສົ່ງໝາກບານຕ່ໍໃຫໝ້ ຜູ່ ອູ້ ນ່ື ຕໍ່ ແລວ້ ຜູ້ທ່ຮີ ບັ ຕໍ່ເຂົ້າໄປຢືນຢູ່ ກາງວງົ ມນົ ທ່ອງບດົ ກາບ 3 ວັກຕ່ໄໍ ປ ແລວ້ ສົ່ງໝາກບານຕ່ໍໃຫ້ຜອູ້ ່ືນ. ປະຕບິ ັດແບບນ້ີ ໓໗ 37 LL5-TB.indb 37 08/05/2023 15:22:12

ຈົນກວ່ານກັ ຮຽນທຸກຄນົ ໄດຮ້ ັບ ຄໍາໍ ສັບັ ແລະ ວະລີີໃໝ່່ ໝາກບານ ແລະ ໄດ້ທ່ອງບດົ ກາບ. ການຫຼ້ນິ ເກມແບບນີຈ້ ະ ເຮັດໃຫ້ນັກຮຽນມີຄວາມຕື່ນ ຕວົ ໃນການທອ່ ງບົດ ແລະ ເຮັດ ໃຫ້ການປະຕິບັດກິດຈະກໍາມີ ຄວາມມ່ວນຊ່ນື . 3 7 ເລືອື ກຄໍາໍ ສັັບ ແລະ ວະລີີໃນບົດົ ອ່າ່ ນ ແລ້ວ້ ຕື່່�ມໃສ່່ບ່ອ່ ນວ່າ່ ງ 2023 RIES Copyright © ຄາໍ ຄຸນນາມ ແມນ່ ຄາໍ ສັບທ່ບີ ອກລັກສະນະຂອງຄໍານາມ, ຄາໍ ແທນນາມ, ຄາໍ ກາໍ ມະ ແລະ ຄໍາຄນຸ ນາມດ້ວຍກັນ ຫຼື ເວ້ົາຢາ່ ງໜຶ່ງ ຄາໍ ຄນຸ ນາມເຮດັ ໜາ້ ທຂ່ີ ະຫຍາຍຄໍານາມ, ຄາໍ ແທນນາມ ແລະ ຄາໍ ຄນຸ ນາມ ເພ່ືອໃຫມ້ ີຄວາມໝາຍແຈ້ງຂນ້ຶ ຕມ່ື . ຕົວຢ່າງ: ອາກາດຮ້ອນຊມຸ່ ເຫັນກວາ້ ງ ຂຽວອຸ່ມທ່ມຸ ຄໍາວາ່ ຮອ້ ນ, ຊຸມ່ ແມນ່ ຄາໍ ສບັ ພນັ ລະນາລັກສະນະຂອງພູມອາກາດ ຄາໍ ວ່າ ກວາ້ ງ ແມນ່ ຄໍາສັບພັນລະນາລັກສະນະການເບງ່ິ ເຫັນ ຄາໍ ວ່າ ອຸ່ມທຸ່ມ ແມນ່ ຄໍາສບັ ພນັ ລະນາລກັ ສະນະຂອງສທີ ີ່ເປນັ ສຂີ ຽວ ຈງົ່ ເລືອກຄາໍ ສບັ ແລະ ວະລີຕໍໄ່ ປນີຕ້ ່ມື ໃສ່ບອ່ ນວ່າງ ເພອື່ ຂະຫຍາຍຄວາມໝາຍ ຂອງຄາໍ ສັບລຸ່ມນ້ີໃຫຈ້ ະແຈ້ງ. ອມຸ່ ທ່ມຸ , ເນືອງນັນ, ອບົ ອ່ນຸ , ຖ້ວນ, ສັ້ນ, ມວນ, ຫອມເຮົາ້ , ແຈງ້ , ຍາວ, ຊນ່ື , ຊຸ່ມ ເຢັນ, ກັງວານ, ໜາວ, ກວາ້ ງ, ໄກ, ໜ່ຶງປີ. ຂຽວ................... ຮອ້ ງ................ ອາກາດ............... .............. ໝູ່ແມງ ກິນ່ .................. ບອກ.................. ................. ຖວ້ ນ ຄືນ.................. ວັນ..................... ................... ໃຈ .........ເຫນັ ກວ້າງ ສຽງແມງງວ້ ງ......... ອາກາດ............. ເຫັນ................. ໄປ...................... 38 ໓໘ LL5-TB.indb 38 08/05/2023 15:22:12

8 ຈັບັ ຄູ່່�ຄໍາໍ ສໍໍາຜັດັ ໄວຍາກອນ ຄໍາສາໍ ຜດັ ນອກ ແມ່ນຄາໍ ສາໍ ຜັດຕາມສຽງສະຫະຼ ທມີ່ ີຢລູ່ ະຫວາ່ ງຄາໍ ສຸດທ້າຍຂອງວັກເທງິ ກບັ ຄາໍ ສດຸ ທ້າຍຂອງຕອນໜ້າໃນວກັ ຖດັ ໄປຕາມຕວົ ຢາ່ ງລ່ມຸ ນ:້ີ ປະເທດຂ້ອຍ ເອນ້ີ ຊເ່ື ມືອງລາວ ຖິ່ນລາໍ ເນາົ ອາກາດຮອ້ ນຊ່ມຸ ຂຽວອ່ມຸ ທຸ່ມ ຕະຫຼອດທັງປີ ຄາໍ ວາ່ ລາວ - ເນົາ ແມ່ນຄາໍ ສາໍ ຜັດຂອງບົດກາບ ເພາະວ່າສະຫຼະ xາວ ກບັ ເxາົ ແມນ່ 3 ສະຫຼະທ່ມີ ີສຽງຄ້າຍຄກື ັນ: ສະຫຼະ xາວ ມສີ ຽງຍາວກບັ ສະຫະຼ ເxົາ ມີສຽງສ້ນັ . ຈົງ່ ຈັບຄູຄ່ າໍ ສາໍ ຜັດລຸມ່ ນ:ີ້ 2023 ກ. ບນິ RIES Copyright © ຂ. ໄດ້ 1. ປ ີ ຄ. ຮ້ອງ 2. ນ້ັນ ງ. ວົນ 3. ຝົນ ຈ. ຕົກ 4. ຫ້າ ສ. ມີ 5. ໝ້ອງ ຊ. ຟາ້ 6. ຫົກ ຍ. ຂນັ້ 7. ລິນ 8. ໄມ ້ 9 ສົນົ ທະນາກ່ຽ່ ວກັັບໂຄງຮ່່າງການວາງຄໍາໍ ໃນບົົດກາບ ແນວຄິິດຂອງບົົດ ລກັ ສະນະຂອງກາບ 7: ກາບ 7 ແມ່ນບົດກາບທ່ີ ວກັ ໜ່ຶງປະກອບມີ 7 ຄາໍ , ຕອນໜາ້ ມີ 3 ຄໍາ ແລະ ຕອນຫຼງັ ມີ 4 ຄໍາ. ໂຄງຮາ່ ງການວາງຄາໍ ຂອງບດົ ກາບ 000 0000 000 0000 000 0000 000 0000 ໓໙ 39 LL5-TB.indb 39 08/05/2023 15:22:12

ພວກເຮາົ ຂຽນເທາະ 10 ຮຽນກ່່ຽວກັັບໂຄງຮ່່າງຂອງບົົດກາບ ໂຄງຮ່່າງຂອງປະເພດບົດົ ຈງົ່ ອ່ານ ແລ້ວຄດິ ຫາສງ່ິ ທ່ໄີ ດກ້ າ່ ວເຖງິ ໃນແຕ່ລະຕອນຂອງບົດກາບ ລະດູການ ບາ້ ນເຮາົ ໃນໂຄງຮ່າງລຸ່ມນ:້ີ ໂຄງຮາ່ ງຂອງບົດກາບ 3 ຫົວຂ້:ໍ ຂຽນວາ່ ບດົ ກາບເວ້າົ ກຽ່ ວກັບຫຍັງ ເປດີ ຫວົ ເລອ່ື ງ: ແນະນາໍ ກຽ່ ວກບັ ລະດກູ ານ, ທຕ່ີ ງ້ັ , ພມູ ອາກາດ ແລະ ລະດກູ ານ ໃຊ້ພາສາພັນລະນາເພ່ືອເວ້າົ ກ. ພູມອາກາດຂອງປະເທດລາວເປັນແນວໃດ? ຂ. ມລີ ະດູການໃດແດ?່ 2023 ກ. RIES Copyright © ຂ. ເນ້ອື ເລືອ່ ງ: ອະທິບາຍການປຽ່ ນແປງຂອງລະດກູ ານ. ຄ. ໃຊພ້ າສາພນັ ລະນາ ງ. ຄ. ບອກຊ່ືລະດກູ ານ: ລະດູຝນົ ເລມ່ີ ແຕ່ເດືອນໃດ? ງ. ອະທິບາຍກ່ຽວກບັ ການປ່ຽນແປງຂອງລະດູການ: ປາກົດການ ຫືຼ ສິ່ງທີ່ບົ່ງ ຈ. ສ. ບອກກຽ່ ວກບັ ລະດູຝນົ ມຫີ ຍັງແດ?່ ລະດູຝນົ ສນິ້ ສຸດໃນເດືອນໃດ? ຈ. ບອກຊ່ລື ະດກູ ານ: ລະດູແລ້ງເລ່ີມແຕເ່ ດືອນໃດ? ສ. ອະທບິ າຍກຽ່ ວກັບການໝນູ ວຽນຂອງລະດູການ: ປາກດົ ການ ຫືຼ ສິງ່ ທີ່ບົງ່ ບອກກ່ຽວກັບລະດູແລ້ງມຫີ ຍງັ ແດ່? ລະດແູ ລ້ງສິນ້ ສດຸ ໃນເດອື ນໃດ? ສະຫບຸຼ ເລື່ອງ: ຊ. ຍ. ຊ. ບອກກ່ຽວກັບຮອບວຽນຂອງມລີ ະດູການ. ຍ. ປາກດົ ການທາໍ ມະຊາດທບ່ີ ່ງົ ບອກການປຽ່ ນແປງຂອງລະດູການ. 40 ໔໐ LL5-TB.indb 40 08/05/2023 15:22:12

11 ຂຽນທວາຍທີ່່�ເນັ້້�ນໃສ່ກ່ ານປະສົົມອັັກສອນ ຂຽນທວາຍ ການປະສົມອັກສອນ ແມ່ນເນັນ້ ໃສ່ຄາໍ ທມ່ີ ພີ ະຍນັ ຊະນະປະສມົ ກບັ ສະຫຼະຫງຼັ (ສະຫຼະທີປ່ ະ ກອບໃສທ່ າງຫັງຼ ຂອງພະຍນັ ຊະນະ) ແລະ ວນັ ນະຍດຸ . ເວລາປະສມົ ອກັ ສອນໃຫວ້ າງຕາໍ ແໜງ່ ຂອງ ຕົວອັກສອນຢ່າງຖືກຕ້ອງ. ເວລາຂຽນຕ້ອງຂຽນຕົວພະຍັນຊະນະກ່ອນ ແລ້ວຂຽນສະຫຼະຫຼັງ. ຫງຼັ ຈາກນ້ັນຈງ່ຶ ຂຽນວນັ ນະຍດຸ ໃສ່ເທງິ ຕົວພະຍັນຊະນະ, ຖາ້ ເປນັ ຕົວອກັ ສອນຄວບ ຫຼື ປະສມົ ໃຫ້ ຂຽນວນັ ນະຍຸກໃສເ່ ທງິ ພະຍນັ ຊະນະຕົວທີສອງ ຫຼື ສ່ວນທີສອງ. ຕົວຢາ່ ງ: ກ + xາ = ກາ + x້ = ກາ້ ກວ + xາ = ກວາ + x່ = ກວ່າ 3 ຈ່ົງຂຽນທວາຍຮ່ວມກບັ ນາຍຄູ ໂດຍເນັນ້ ໃສ່ການປະສົມອກັ ສອນໃຫ້ຖກື ຕ້ອງ. 2023 12 ຕື່່�ມຄໍໍາສໍໍາຜັດັ ໃສ່ບ່ ່່ອນວ່່າງໃນບົດົ ກາບRIES Copyright ©ການຝຶຶກໄວຍາກອນ ຈົງ່ ເລືອກເອົາຄາໍ ສັບຕ່ໍໄປນ້ີຕືມ່ ໃສບ່ ່ອນວ່າງ ໃຫຖ້ ືກຕອ້ ງຕາມຫກັຼ ການສໍາຜດັ ນອກຂອງບົດກາບ: ຈນ່ັ , ອາ້ ງ, ອອນ, ໄມ,້ ຂຽວ, ຮຽວ, ຮ້ອງ, ແວນ, ພ້ວົ , ຈານ, ແມ້ງ. ລະດູແລ້ງ ມສີ ຽງຈັກ...... ໄປທ່ົວດງົ ກວາ້ ງ ແຊວເນອື ງນັນ ສຽງມວ່ ນອອນຊອນ ພຜູ າປາ່ ...... ມັນເອກ...... ປ່າໄມ້ສ.ີ ..... ຍາມລົມໂຊຍຕອ້ ງ ຍິນສະ...... ຂອງນົກແຈນ...... ຜາ່ ນໜາວໝອກກົ້ວ ເໜອື ຮອດໃຕ້ ດອກເຜ້ິງດອກ...... ຖກື ໃຈມ່ວນ...... ນກົ ງອຍ...... ມວ່ ນແທເ້ ມືອງລາວ ຍນິ ສຽງ...... ບິນເອນແອນ່ ຫຼຽວເຫັນ...... ສຸກສາໍ ລານ ລະດແູ ລ້ງ ໔໑ 41 LL5-TB.indb 41 08/05/2023 15:22:12

13 ນໍາໍ ໃຊ້ຄ້ ໍາໍ ຄຸນຸ ນາມເພື່່�ອແຕ່ງ່ ເປັນັ ຄໍາໍ ຂະຫຍາຍໃນປະໂຫຍກ ການຝຶກຶ ຄໍາໍ ສັບັ ແລະ ວະລີີໃໝ່່ ຕວົ ຢາ່ ງ: ຄາໍ ກໍາມະ ຄໍາປະກອບ ຄາໍ ຂະຫຍາຍ ເປນັ ສີຂຽວ ອມຸ່ ທມຸ່ ຄໍາຕວົ ຕັ້ງ ປະໂຫຍກສາມັນ ປາ່ ໄມ້ ຈ່ງົ ຕມ່ື ຄາໍ ຄຸນນາມ ເຂ້າົ ໃນພາກສ່ວນຄາໍ ຂະຫຍາຍໃນປະໂຫຍກລມຸ່ ນີ:້ 3 ຄາໍ ຄນຸ ນາມ: ສະໝໍາ່ ສະເໝ,ີ ຮ້ອນຊຸ່ມ, ລນິ , ກັງວານ, ເທ່າົ ນນ້ັ , ເນືອງນນັ ຄໍາຕວົ ຕງັ້ ຄາໍ ກໍາມະ ຄໍາປະກອບ ຄໍາຂະຫຍາຍ 1 ປະໂຫຍກສາມັນ ຝນົ 2023ຕົກ ສອງລະດູ 2 ປະໂຫຍກສາມັນ ຈກັ ຈນັ່RIES Copyright © ຮອ້ ງ 3 ປະໂຫຍກສາມນັ ປະເທດລາວ ມີ 4 ປະໂຫຍກສາມນັ ຂຽດ ຮອ້ ງ 5 ປະໂຫຍກສາມນັ ລະດູການ ເຄືອ່ ນໜນູ 14 ອ່າ່ ນ ແລະ ຕອບຄໍໍາຖາມ ເຈົ້້�າຄິິດວ່່າແນວໃດ? ຈງົ່ ອາ່ ນ ແລະ ສນົ ທະນາກບັ ໝູ່ເພອ່ື ຊອກຫາຄາໍ ຕອບຂອງຄໍາຖາມລມຸ່ ນີ້: 1. ລະດຝູ ນົ ເລມ່ີ ແຕເ່ ດອື ນໃດຫາເດອື ນໃດ? ສງ່ິ ທບ່ີ ງ່ົ ບອກເຖງິ ລະດຝູ ນົ ມຫີ ຍງັ ແດ?່ 2. ລະດແູ ລງ້ ເລມ່ີ ແຕເ່ ດອື ນໃດຫາເດອື ນໃດ? ສງ່ິ ທບ່ີ ງ່ົ ບອກເຖງິ ລະດແູ ລງ້ ມຫີ ຍງັ ແດ?່ 3. ເປັນຫຍັງລະດກູ ານຈຶ່ງມີການໝູນວຽນ? ພວກເຮົາໂຮມທກຸ ຢ່າງເຂົ້າກນັ ເທາະ 15 ອ່າ່ ນໜ້າ້ ວຽກທີ່່�ຈະເຮັັດໃນບົົດຮຽນ ເຈົ້້�າຈະເຮັດັ ແນວໃດ? ໜ້າວຽກ: ຂຽນບດົ ກາບຂອງຕົນເອງ ໂດຍໃຫປ້ ະຕິບດັ ຕາມໂຄງຮ່າງຂອງບດົ ກາບໃນຂ້ທໍ ີ 10 ແລະ ໂຄງຮ່າງການວາງຄໍາ ໃຫມ້ ເີ ນ້ືອໃນຄາ້ ຍຄືກບັ ບດົ ກາບ ລະດກູ ານບາ້ ນເຮາົ . ພອ້ ມທັງນາໍ ໃຊ້ຄາໍ ສບັ ແລະ ໄວຍາກອນທີ່ໄດ້ຮຽນໃນບົດນີ້. 42 ໔໒ LL5-TB.indb 42 08/05/2023 15:22:12

ໃນຂະນະທີ່ກາໍ ລັງປະຕບິ ດັ ກິດຈະກໍາ ໃຫເ້ ອາົ ໃຈໃສກ່ ວດຄນື ດວ້ ຍຄໍາຖາມ 3 ຕໍ່ໄປນ:້ີ - ວຽກທີ່ເຈ້ົາກໍາລັງຈະເຮດັ ນ້ເີ ປັນແນວໃດ? - ແມ່ນຫຍງັ ທເີ່ ຈ້າົ ເຮັດໄດ້ດ?ີ - ເຈົາ້ ຕອ້ ງການຄວາມຊ່ວຍເຫອືຼ ອັນໃດແດ?່ - ເຈາົ້ ຈະເຮດັ ແນວໃດຕໄໍ່ ປ: ເບງິ່ ເນື້ອໃນທຈ່ີ ະຂຽນ, ເບງິ່ ໂຄງຮາ່ ງການວາງຄໍາ ໃນບົດກາບ. ຊອກຫາຄວາມກະຈາ່ ງແຈ້ງດວ້ ຍຄາໍ ຖາມຕໄໍ່ ປນ:ີ້ - ຮຽນນາຍຄູ ອະທບິ າຍໃຫ້ນອ້ ງຕືມ່ ແດ?່ - ຮຽນນາຍຄນູ ອ້ ງຂຖໍ າມອັນນ້ີ (ສິງ່ ທ່ບີ ໍຮ່ ູ້ ຫືຼ ບໍເ່ ຂາົ້ ໃຈ) ມີຄວາມໝາຍແນວໃດ? ຂໃໍ ຫນ້ າຍຄູອະທິບາຍໃຫ້ນອ້ ງອກີ ແດ່? 2023 RIES Copyright © ຝຶຶກການຂຽນ 16 ຝຶຶກການຂຽນຕອນໃດຕອນໜຶ່່�ງຂອງບົົດກາບຮ່ວ່ ມກັັບນາຍຄູູ ຈ່ົງປະຕບິ ດັ ກິດຈະກາໍ ຮ່ວມກັບຄູ ໂດຍການນາໍ ໃຊ້ໂຄງຮ່າງການຂຽນບດົ ກາບ ແລະ ໂຄງຮາ່ ງການວາງຄາໍ ໃນບດົ ກາບ ແລວ້ ຂຽນຕອນເປດີ ຫວົ ເລອ່ື ງຂອງບດົ ກາບໃໝ.່ ຕວົ ຢາ່ ງ: ຫົວຂໍ້: ຂຽນວ່າບດົ ກາບເວ້ົາກຽ່ ວກບັ ຫຍງັ ກ. ຂ. ເປດີ ຫົວເລອື່ ງ: ແນະນໍາກຽ່ ວກັບລະດກູ ານ, ທ່ຕີ ັ້ງ ແລະ ຈຸດພິເສດ. ຄ. ໃຊພ້ າສາພນັ ລະນາເພ່ືອເວ້າົ ແລະ ຕອບຄໍາຖາມ ກ. ລະດູການໃດ? ຂ. ລະດກູ ານຢູໃ່ ສ? ຄ. ຈດຸ ພິເສດຂອງລະດນູ ມ້ີ ຫີ ຍງັ ແດ?່ 17 ຕື່່�ມຂໍ້້�ມູູນກ່ຽ່ ວກັບັ ບົດົ ກາບໃສ່່ໂຄງຮ່່າງ ສ້າ້ ງໂຄງຮ່າ່ ງການຂຽນ ຈງ່ົ ເບິ່ງ ແລະ ກ່າຍໂຄງຮາ່ ງຢູ່ຂໍທ້ ີ 10 ໃສ່ປມ້ຶ ຂຽນ ແລະ ຕ່ມື ຂມໍ້ ນູ ກຽ່ ວກັບເນອ້ື ໃນ ບົດກາບຂອງຕົນເອງ ໃສ່ໂຄງຮາ່ ງໃຫ້ສາໍ ເລດັ . ໔໓ 43 LL5-TB.indb 43 08/05/2023 15:22:12

18 ຂຽນບົົດກາບຕາມໂຄງຮ່າ່ ງໃສ່່ປຶ້້�ມຂຽນ ຂຽນບົົດໃນຂັ້້�ນຮ່າ່ ງ ຈງ່ົ ຂຽນບດົ ກາບຕາມໂຄງຮາ່ ງການວາງຄາໍ ໃນຂທ້ໍ ີ 9 ໂດຍນາໍ ໃຊຂ້ ມ້ໍ ນູ ຈາກຂທ້ໍ ີ 17. 19 ໃຫ້້ ແລະ ຮັບັ ເອົາົ ຄໍາໍ ຄິິດເຫັນັ ແບບສ້າ້ ງສັນັ ເພື່່�ອປັບັ ປຸງຸ ບົດົ ໃຫ້ສ້ ົມົ ບູນູ ກວດແກ້ກ້ ານຂຽນ ການຮັບເອາົ ຄໍາຄດິ ເຫັນອາດມີຄວາມສັບສົນ. ພະຍາຍາມປະຕິບດັ ສ່ງິ ດງັ່ ຕ່ໄໍ ປນີ້: • ໃຫຫ້ ນັ ໃຈເຂ້ົາເລກິ ໆ ກອ່ ນການກວດແກ້ ແລະ ໃຫ້ຜອ່ ນຄາຍ 3 • ໃຫຄ້ ິດວາ່ ຄາໍ ຄດິ ເຫັນແບບສ້າງສັນ ຊ່ວຍເຈ້ົາໃນການປັບປງຸ ບດົ ໃຫສ້ ົມບູນຂນ້ຶ • ໃຫຕ້ ງ້ັ ໃຈຟງັ ແລະ ຖາມຄາໍ ຖາມ ເພ່ອື ສະແດງໃຫຮ້ ູວ້ ່າເຈ້ົາພວມຟັງຢູ່ • ໃຫຂ້ ອບໃຈໝູ່ ສາໍ ລບັ ການຊ່ວຍເຫືອຼ ເຈ້ົາ 2023 RIES Copyright © ก ໄດປ້ ະຕບິ ດັ ຕາມໂຄງສ້າງຂອງບົດກາບບ?່ໍ ก ໄດ້ປະຕິບັດຕາມໂຄງຮາ່ ງການວາງຄາໍ ຂອງບດົ ກາບບ່ໍ? ก ມີຂມໍ້ ູນໃດຂາດຫາຍໄປບໍ່? ก ມີການນໍາໃຊ້ຄາໍ ສັບພັນລະນາລະດກູ ານເຂ້າົ ໃນບົດກາບຖກື ຕ້ອງບ່?ໍ ก ໄດນ້ ໍາໃຊ້ຄາໍ ສາໍ ຜັດນອກຖກື ຕ້ອງແລ້ວບໍ່? 20 ປັບັ ປຸງຸ ແລະ ຂຽນບົົດກາບຂັ້້�ນສຸດຸ ທ້້າຍ ປັັບປຸງຸ ບົດົ ຂັ້້�ນສຸຸດທ້້າຍ ກວດເບ່ິງບົດຂຽນຂັ້ນສດຸ ທາ້ ຍຂອງຕນົ ໂດຍອີງໃສຄ່ ໍາຖາມກວດແກ້ລ່ມຸ ນ:ີ້ ก ການຂຽນຂອງຂອ້ ຍຖືກຕ້ອງ ແລະ ຊດັ ເຈນບ່ໍ? ก ຂ້ອຍໄດ້ນາໍ ໃຊຄ້ ໍາສາໍ ຜດັ , ຄາໍ ສບັ ແລະ ໂຄງຮ່າງການວາງຄໍາຂອງບົດກາບ ແລວ້ ບ?ໍ່ ก ຂ້ອຍໄດ້ແປງຕາມຄໍາເຫນັ ຂອງໝູເ່ ພ່ອື ນແລວ້ ບ?ໍ່ ก ຂອ້ ຍໄດລ້ ວມເອົາທຸກພາກສວ່ ນຂອງບົດກາບແລ້ວບໍ່? ก ຂ້ອຍຈະສງ່ົ ບົດກາບຂອງຂ້ອຍໃຫນ້ າຍຄໄູ ດ້ແລວ້ ບ່?ໍ 44 ໔໔ LL5-TB.indb 44 08/05/2023 15:22:12

ບດົ ທີ 4 ການປຽ່ ນແປງຂອງລະດກູ ານ (ຕ)່ໍ ສນັ ຍະລັກຂອງການປ່ຽນແປງລະດກູ ານແມ່ນຫຍັງ? ເຮາົ ເລມ່ີ ຕນົ້ ເທາະ 1 ເບິ່່ງ� ແລະ ສໍາໍ ນຶຶກເຫດການຈາກຮູູບພາບ ກ່່ອນການອ່່ານ ການຄາດເດາົ ເຫດການຈາກຮບູ ພາບກອ່ ນການອາ່ ນຊວ່ ຍໃຫເ້ ຮາົ ມຄີ ວາມພອ້ ມ ແລະ ເຂາ້ົ 4 ໃຈບດົ ອາ່ ນໃໝ.່ ເບ່ິງ ແລະ ສໍານຶກເຫດການຈາກຮູບພາບຢູຂ່ ້ໍທີ 3 ແລວ້ ຕອບຄາໍ ຖາມຕໍ່ໄປນ:້ີ 1. ເຈ້າົ ເຫນັ ຫຍັງແດ່ໃນຮູບພາບ? 2. ມເີ ຫດການຫຍງັ ແດທ່ ເ່ີ ກດີ ຂ້ນຶ ໃນຮບູ ພາບ? 3. ເຫດການໃນຮູບພາບນເ້ີ ຈົາ້ ຄິດວາ່ ຕົ້ນເຫດມາຈາກຫຍງັ ? 4. ຈາກເຫດການໃນຮບູ ພາບເຈົາ້ ຮູ້ສຶກແນວໃດຕໍ່ກັບສ່ິງທເີ່ ກດີ ຂນ້ຶ ? 2023 RIES Copyright © ຄໍໍາສັບັ ສໍໍາຄັັນ 2 ຈັບັ ຄູ່່�ຄໍາໍ ສັັບໃສ່່ກັັບຄວາມໝາຍ ຈ່ງົ ຈບັ ຄຄູ່ າໍ ສບັ ໃສກ່ ບັ ຄວາມໝາຍໃຫ້ຖືກຕອ້ ງ. ຄໍາສັບ ຄວາມໝາຍ ຄວາມອັນຕະລາຍຮາ້ ຍແຮງທີ່ເກີດຈາກໄພທໍາມະຊາດ ມົນລະພິດ ເຄ່ືອງບັງເຮັດດວ້ ຍຜ້າ ທໍາມະຊາດ ສງ່ິ ທີເ່ ປນັ ອັນຕະລາຍ ພິດ ພິດທ່ເີ ກດີ ຈາກກິນ່ ເນ່າົ ຂອງທາດເຄມີ ແລະ ຄວັນດໍາ ມ່ານ ເຮັດໃຫ້ເປ່ເພ, ເສອື່ ມເສຍ, ເສຍຫາຍ ທາໍ ລາຍ ໄພພິບັດ ສງ່ິ ທ່ີເກີດຂຶ້ນເອງ ໔໕ 45 LL5-TB.indb 45 08/05/2023 15:22:12