Εικονογραφημένο λεξικό Α-Β΄Γ

δάσκαλος δέμα α β δάσκαλος [ο], δασκάλα [η] ουσιαστικό κάποιος είναι δειλός, όλα τα κάνει με γ δειλία. δει-λός δ (δάσκαλοι, δασκάλες) ε δείπνο [το] ουσιαστικό (δείπνα) ζ Ένας δάσκαλος βοηθά τους η ανθρώπους να μάθουν κάτι ή τους Το δείπνο είναι το τελευταίο θ δείχνει πώς να κάνουν κάτι. γεύμα της μέρας. δεί-πνο ι κ Η Αλίκη πηγαίνει σε δάσκαλο δείχνω, δείχνομαι ρήμα (έδειξα, θα δείξω) λ χορού για να μάθει να χορεύει. μ Όταν δείχνεις κάπου, σηκώνεις το ν Η δασκάλα μαθαίνει στα παιδιά δάχτυλό σου προς τα εκεί που θέλεις ξ του δημοτικού σχολείου πώς να να δουν οι άλλοι. O Κώστας έδειξε ο διαβάζουν και να γράφουν. με το δάχτυλό του ένα σπίτι που είχε π καεί στη γειτονιά του. ρ δά-σκα-λος ‘στο σχολείο’ σ Όταν δείχνεις κάτι σε κάποιον, τ δάσος [το] ουσιαστικό (δάση) τον αφήνεις να το δει. O Κώστας υ ήταν πολύ χαρούμενος με το καινούριο φ Το δάσος είναι ένα μεγάλο μέρος του ρολόι κι όλο το έδειχνε στην Αθηνά. χ με πολλά δέντρα που μεγαλώνουν ψ μαζί το ένα κοντά στο άλλο. Όταν δείχνεις σε κάποιον πώς ω να κάνει κάτι, το κάνεις εσύ για να δά-σος σε δει και να το μάθει κι εκείνος. δάχτυλο και δάκτυλο [το] ουσιαστικό Η κυρία Μαργαρίτα έδειξε στην Αθηνά πώς να μαγειρεύει μακαρόνια. (δάχτυλα) Οι δείκτες του ρολογιού δείχνουν Τα χέρια και τα πόδια μας την ώρα. δεί-χνω καταλήγουν σε πέντε δάχτυλα. δελφίνι [το] ουσιαστικό (δελφίνια) δά-χτυ-λο ‘το σώμα μας’ Τα δελφίνια είναι μεγάλα, έξυπνα και ήμερα ζώα της θάλασσας με δαχτυλίδι [το] ουσιαστικό (δαχτυλίδια) μυτερή μουσούδα και σώμα ψαριού. Το δαχτυλίδι μοιάζει με ασημένιο Όταν κάποιος κολυμπάει σαν ή χρυσό κύκλο και το φοράμε στο δελφίνι, είναι πολύ καλός δάχτυλο. δα-χτυ-λί-δι Δες κόσμημα κολυμβητής. δειλία [η] ουσιαστικό δειλός Το ιπτάμενο δελφίνι είναι ένα πολύ γρήγορο πλοίο. δελ-φί-νι δειλός, δειλή, δειλό επίθετο (δειλοί, ‘η θάλασσα’ δειλές, δειλά) δέμα [το] ουσιαστικό (δέματα) Αν είσαι δειλός, αποφεύγεις κάτι δύσκολο, επικίνδυνο ή κουραστικό, Όταν φτιάχνεις ένα δέμα, τυλίγεις επειδή φοβάσαι. O Κώστας είναι κάτι μέσα σ’ ένα χαρτί και το δένεις. δειλός και φοβάται να πάει στον οδοντίατρο. θαρραλέος, γενναίος O ταχυδρόμος κρατούσε τρία μεγάλα δέματα για την Αθηνά. Της τα Όταν ανοίγεις δειλά την πόρτα, είχε στείλει η Αλίκη από την Κρήτη. διστάζεις προτού την ανοίξεις. Όταν δέ-μα 97

δέντρο δηλητήριο α δέντρο [το] ουσιαστικό (δέντρα) Από το δέρμα των ζώων β Το δέντρο είναι ένα ψηλό φυτό φτιάχνουμε ρούχα, παπούτσια και με ξύλινο κορμό, κλαδιά και φύλλα. τσάντες. πετσί Όταν κάτι είναι γ Το χριστουγεννιάτικο δέντρο είναι δερμάτινο, είναι φτιαγμένο από το ένα αληθινό ή ψεύτικο έλατο που το δέρμα ενός ζώου. Δερμάτινα είναι δ στολίζουμε τα Χριστούγεννα με τα μπουφάν, τα παπούτσια, οι ζώνες, πολύχρωμες μπάλες και φωτάκια. τα γάντια και οι τσάντες. δέρ-μα ε δέ-ντρο δέρνω, δέρνομαι ρήμα (έδειρα, θα ζ δείρω) η Όταν δέρνω κάποιον, τον χτυπάω ξανά και ξανά για να πονέσει. Κάποιος έδειρε το σκύλο του θ κυρίου Μιχάλη, επειδή γάβγιζε πολύ. ι δένω, δένομαι ρήμα (έδεσα, θα δέσω) Ο κύριος Μιχάλης ήταν πολύ θυμωμένος. χτυπάω δέρ-νω κ Όταν δένεις κάτι, περνάς γύρω του σκοινί και κάνεις κόμπο ή φιόγκο. δεσποινίδα και δεσποινίς [η] λ O Κώστας έσκυψε να δέσει τα ουσιαστικό (δεσποινίδες) κορδόνια του. μ Όταν δένεις κάποιον, περνάς Η δεσποινίδα είναι μία νέα κοπέλα που δεν έχει παντρευτεί ακόμη. σκοινί γύρω του και το τραβάς Η Αλίκη είναι μία μικρή δεσποινίδα. ν σφιχτά. δε-σποι-νί-δα ξ Όταν δένεις ένα τραύμα, το δέχομαι ρήμα (δέχτηκα, θα δεχτώ) φροντίζεις και περνάς γύρω του Όταν δέχεσαι κάτι, παίρνεις κάτι ο επίδεσμο. δέσιμο δέ-νω που σου δίνουν. Ο θείος Σταμάτης π δέχτηκε πολλά δώρα στη γιορτή του. δεξιός, δεξιά, δεξιό και δεξής, δεξιά, δεξί επίθετο (δεξιοί, δεξιές, δεξιά) Όταν δέχεσαι να κάνεις κάτι, ρ Δεξιός είναι αυτός που βρίσκεται συμφωνείς ή λες ναι. Η Χιονάτη αντίθετα από το μέρος της καρδιάς. δέχτηκε την πρόταση γάμου που της σ Η Κοκκινοσκουφίτσα κρατούσε στο έκανε ο πρίγκιπας. αρνούμαι δεξί της χέρι ένα καλάθι. δέ-χο-μαι τ αριστερός Όταν κάτι βρίσκεται δηλητηριάζω, δηλητηριάζομαι ρήμα υ δεξιά, βρίσκεται στη δεξιά πλευρά. αριστερά δε-ξι-ός (δηλητηρίασα, θα δηλητηριάσω) φ δέρμα [το] ουσιαστικό (δέρματα) δηλητήριο χ Το δέρμα είναι αυτό που καλύπτει δηλητήριο [το] ουσιαστικό (δηλητήρια) όλο το σώμα των ανθρώπων και των Το δηλητήριο είναι κάτι ψ ζώων. Είναι το εξωτερικό μέρος του επικίνδυνο που αν το καταπιούμε, σώματός τους. Οι Κινέζοι έχουν μας κάνει κακό ή μας σκοτώνει. ω κίτρινο δέρμα, ενώ οι Ινδιάνοι κόκκινο. Το φίδι και η αράχνη ρίχνουν το 98

δήμαρχος δημοτικό δηλητήριό τους, όταν σε τσιμπήσουν. δήμος [ο] ουσιαστικό (δήμοι) α Το μανιτάρι είναι ένα φυτό που β μπορεί να έχει δηλητήριο. φαρμάκι O δήμος φροντίζει για όλα τα γ πράγματα σε μία πόλη ή σ’ ένα δ Η κακιά βασίλισσα δηλητηρίασε τη χωριό. Σ’ ένα δήμο ο δήμαρχος ε Χιονάτη μ’ ένα μήλο. παίρνει αποφάσεις μαζί με άλλους ζ ανθρώπους. O δήμος Αθηναίων η φαρμακώνω δη-λη-τή-ρι-ο αποφάσισε να στολίσει την πόλη με θ πολύχρωμα λαμπάκια για τα ι δήμαρχος [ο], [η] ουσιαστικό (δήμαρχοι) Χριστούγεννα. δημοτικός, κ δήμαρχος, δή-μος λ O δήμαρχος είναι κάποιος που τον μ ψηφίζουμε για να φροντίζει για την δημοσιογράφος [ο], [η] ουσιαστικό ν καθαριότητα, την ασφάλεια και τις ξ ανάγκες μίας πόλης. δήμος, (δημοσιογράφοι) ο δημοτικός δή-μαρ-χος π O δημοσιογράφος είναι κάποιος ρ -Λέμε και η δημαρχίνα. που γράφει άρθρα σε μία εφημερίδα σ ή που δίνει πληροφορίες στην τ δημητριακά [το] ουσιαστικό τηλεόραση ή το ραδιόφωνο. υ φ (δημητριακά) δήμος, γράφω χ δη-μο-σι-ο-γρά-φος ψ Τα δημητριακά είναι φυτά όπως ω το σιτάρι, το καλαμπόκι, η βρόμη, δημόσιος, δημόσια, δημόσιο επίθετο το κριθάρι και η σίκαλη. Δίνουν σπόρους που τους τρώνε και οι (δημόσιοι, δημόσιες, δημόσια) άνθρωποι και τα ζώα. Όταν κάτι είναι δημόσιο, μπορούν Δημητριακά είναι και τα λεπτά να το χρησιμοποιήσουν όλοι. κομματάκια από σιτάρι που τρως για πρωινό μαζί με γάλα. Στη γειτονιά της Αθηνάς υπάρχει μία δημόσια βιβλιοθήκη για όλους κορν φλέικς δη-μη-τρι-α-κά τους Αθηναίους. δημιουργώ ρήμα (δημιούργησα, θα Όταν ένα σχολείο είναι δημόσιο, ανήκει στο κράτος. ιδιωτικός δημιουργήσω) δήμος, δημοσιότητα Όταν δημιουργείς κάτι, φτιάχνεις δη-μό-σι-ος κάτι που πριν δεν υπήρχε. Η θεία Κατερίνα δημιούργησε έναν πολύ δημοσιότητα [η] ουσιαστικό όμορφο πίνακα. Όταν δημιουργείς κάτι, είσαι ο δημιουργός του. Όταν έχεις μεγάλη δημοσιότητα, είσαι πολύ γνωστός. δημόσιος δη-μι-ουρ-γώ δη-μο-σι-ό-τη-τα δημοκρατία [η] ουσιαστικό δημοτικό και δημοτικό σχολείο [το] (δημοκρατίες) ουσιαστικό (δημοτικά) Όταν σε μία χώρα έχουμε δημοκρατία, ο λαός ψηφίζει αυτούς Όταν πηγαίνεις στο δημοτικό, που θέλει να τον κυβερνήσουν και ο πηγαίνεις στο σχολείο για παιδιά καθένας λέει ελεύθερα τη γνώμη του. από έξι μέχρι και δώδεκα χρονών. Το δημοτικό είναι μετά το δήμος δη-μο-κρα-τί-α 99