คู่มือผู้ฝึกสอนกีฬา วอลเลย์บอล

VOL L E YBAL L งานพัฒนาองค์ความรู้ ค่มู อื ผู้ฝกึ สอนกฬี าวอลเลยบ์ อล ค่มู อื ผู้ฝกึ สอนกฬี าวอลเลยบ์ อล กองวชิ าการกีฬา ฝา่ ยสารสนเทศและวิชาการกีฬา การกีฬาแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2558

คู่มือผฝู้ ึกสอนกีฬา หา้ มซ้อื -ขาย www.sat.or.th

คูมือผูฝก สอนกีฬาวอลเลยบอล หา มซอ้ื -ขาย จัดทาํ โดย กองวิชาการกีฬา การกีฬาแหง ประเทศไทย พ.ศ. 2558



คำ� น�ำ คู่มือผู้ฝึกกีฬาวอลเลย์บอลเล่มน้ี การกีฬาแห่งประเทศไทย ได้รับความร่วมมือ จากนายอุทยั สงวนพงศ์ ผ้ฝู กึ สอนและผ้ตู ดั สนิ กฬี าวอลเลยบ์ อลระดบั นานาชาติ เป็น ผคู้ น้ ควา้ และเรยี บเรยี งตน้ ฉบบั มอบใหก้ ารกฬี าแหง่ ประเทศไทยจดั พมิ พ์ ในพ.ศ. 2549 พ.ศ. 2548 นายวีระพงษ์ บางท่าไม้ ได้ปรับปรุงเนื้อหาให้สอดรับกับยุทธศาสตร์ การกีฬาแห่งประเทศไทย (พ.ศ. 2555-2559) การพัฒนาการกีฬาเพ่ือความเป็นเลิศ การพัฒนาการกีฬาเพื่อการอาชีพ และการพัฒนาการบริการทางการกีฬา โดยมอบให้ การกฬี าแหง่ ประเทศไทย จดั พมิ พเ์ ผยแพร่ ตลอดทงั้ เปน็ เอกสารอา้ งองิ สำ� หรบั การศกึ ษา คน้ คว้าต่อไป การกีฬาแห่งประเทศไทย ขอขอบคุณ นายอุทัย สงวนพงศ์ และ นายวีระพงษ์ บางท่าไม้ ตลอดท้ังผู้มีส่วนสนันสนุนให้คู่มือผู้ฝึกสอนกีฬาวอลเลย์บอล ส�ำเรจ็ ไว้ ณ โอกาสนี้ กองวชิ าการกีฬา การกีฬาแหง่ ประเทศไทย พ.ศ. 2558



สารบัญ หนา้ บทท่ี 1 องคป์ ระกอบและบคุ ลิกลักษณะของผ้ฝู กึ สอนกีฬาวอลเลย์บอล 1 บทท่ี 2 หลกั การคัดเลือกนักกฬี าวอลเลย์บอล 17 บทที่ 3 เทคนิคการฝึกวอลเลยบ์ อล 21 บทท่ี 4 แผนการฝึก 42 บทที่ 5 การฝึกเพ่ือเตรยี มทมี เขา้ ร่วมการแขง่ ขนั 54 บทที่ 6 จิตวิทยาการกฬี า 68 บทที่ 7 การบาดเจบ็ จากกีฬา 79 บทท่ี 8 โภชนาการกบั นักกฬี า 99 บทท่ี 9 การเสริมสรา้ งสมรรถภาพทางกายกฬี าวอลเลย์บอล 107 บทท่ี 10 รปู แบบการตงั้ รับและการรกุ 129



คมู่ ือผู้ฝกึ สอนกฬี าวอลเลย์บอล บทที่ 1 องคป์ ระกอบและบุคลิกลักษณะของผฝู้ ึกสอนกีฬาวอลเลย์บอล “ผู้ฝึกสอน” เป็นค�ำท่ีคนในวงการกีฬามีความภาคภูมิใจใคร่จะเป็น แต่บางคนลืมท่ีจะศึกษาให้ ถ่องแท้ว่าการเป็นผู้ฝึกสอนมิได้รับแต่งต้ังหรืออุปโหลกกันข้ึนเท่านั้น ถ้ามีต�ำแหน่งหรือขาดความรู้ ความสามารถ กอ็ าจเป็นเพยี งผู้ดูแล ผ้อู ปุ ถัมภ์ หรือผคู้ วบคมุ เทา่ นนั้ หาใชผ่ ู้ฝกึ สอนไม่ ผฝู้ กึ สอนจะตอ้ งเปน็ ผมู้ อี ทิ ธพิ ลในทางทถี่ กู ตอ้ งตอ่ การกระทำ� ของนกั กฬี าในทมี เพอื่ ปฏบิ ตั ภิ ารกจิ รว่ มกนั เป็นผ้ปู ระสานให้นักกีฬาทุกคนในทมี มีความเป็นนำ้� หนง่ึ ใจเดยี วกัน เพอ่ื ชกั น�ำความสำ� เร็จตาม เปา้ หมายทไี่ ดต้ งั้ ใจไวร้ ว่ มกนั เปน็ ผอู้ ำ� นวยความสะดวกตา่ งๆ ใหน้ กั กฬี า มกี ารตดิ ตอ่ ปฏสิ มั พนั ธก์ บั ฝา่ ย ต่างๆ ท่เี กย่ี วขอ้ งเปน็ อย่างดี จากความสำ� คญั ดงั กลา่ ว ผู้ฝกึ สอนกฬี าทด่ี ีจงึ ควรมอี งคป์ ระกอบดังน้ี 1. ความเชอ่ื มน่ั ในตนเอง ในการปฏบิ ตั ภิ ารกจิ ทกุ อยา่ ง แตค่ วามเชอื่ มนั่ ในตนเองนนั้ จะตอ้ งคอ่ ยๆ สร้างข้นึ ตามล�ำดบั มใิ ช่ยึดมั่นในตนเองเปน็ หลกั เสมอไป การสะสมความสามารถ ประสบการณ์ และ ทกั ษะทไี่ ดร้ บั จากการเรยี นรู้ และฝกึ ฝนมาทลี ะเลก็ ละนอ้ ยจะเปน็ ฐานทำ� ใหเ้ กดิ ความเชอื่ มนั่ ในการปฏบิ ตั ิ งาน ทำ� ใหเ้ กดิ ความกลา้ ความทะยานอยากทจี่ ะทำ� งานทยี่ ง่ิ ใหญแ่ ละสำ� คญั ขนึ้ เปน็ ลำ� ดบั การกา้ วทลี ะขนั้ อย่างมั่นใจจะท�ำให้การปฏิบัติงานเกิดความผิดพลาดน้อยหรืออาจไม่เกิดข้ึนเลย สุภาษิตท่ีว่า “ถ้าไม่เคยเป็นทหารรับใช้ อย่าก้าวไกลเกนิ อศั วนิ ” 2. ความเปน็ ผมู้ พี ลงั ผฝู้ กึ สอนจะตอ้ งมพี ลงั ใจสงู มคี วามตงั้ ใจในการปฏบิ ตั งิ านมากกวา่ นกั กฬี า ท่ีรับการฝึก ท�ำงานหนัก มีความตั้งในที่จะชักน�ำให้ทีมประสบความส�ำเร็จสูง กล้าเผชิญปัญหา กล้า รับผิดชอบภารกิจท่ีหนักกว่าผู้ร่วมงานอ่ืนมีความอดทนสูง ผู้ฝึกสอนที่ดีในประวัติศาสตร์กีฬาเกือบ ทกุ ทา่ น มกั จะเปน็ ผทู้ ที่ ำ� งานหนกั ตน่ื แตเ่ ชา้ นอนดกึ ปฏบิ ตั ภิ ารกจิ หลายอยา่ งในแตล่ ะวนั ดว้ ยความอดทน คนทเี่ ปน็ ผฝู้ กึ สอนกฬี าแลว้ กลา่ ววา่ ทำ� งานอยา่ งสบายๆ นนั้ เปน็ คำ� กลา่ วปลอบใจตนเองเทา่ นนั้ ทแี่ ทแ้ ลว้ มแี ตผ่ ฝู้ กึ สอนทปี่ รารถนาแตค่ วามเหนด็ เหนอ่ื ยและปญั หารอ้ ยแปดทต่ี อ้ งคอยแกไ้ ข แตค่ ำ� พดู นนั้ จะกลายเปน็ ความสขุ สดชื่นในหวั ใจของผูฝ้ กึ สอนทกุ ๆ คน เม่ือทีมไดป้ ระสบผลสำ� เร็จตามเปา้ หมายที่กำ� หนดไว้ 3. กาลเวลา กาลเวลาของผู้ฝึกสอนในท่ีนี้ เป็นค�ำท่ีมีความหมายหลายประการผสมกันอยู่ นับต้งั แตค่ วามตน่ื ตัวอยเู่ สมอ จินตนาการและการมองการไกลไปขา้ งหน้า ผูฝ้ ึกสอนทีด่ จี ะอาศัยขอ้ มูล 1

คมู่ ือผู้ฝึกสอนกีฬาวอลเลย์บอล ในปัจจุบันเพื่อคาดการณ์ที่ควรจะเป็นไปในอนาคตได้อย่างใกล้เคียงหรือถูกต้อง และจะต้องค�ำนึงถึง เหตุการณ์ในอดีตท่ีผ่านมาซ่ึงมีอิทธิพลต่อการท�ำงาน ดังค�ำกล่าวท่ีคอยเตือนสติของผู้ฝึกสอนทั่วไปว่า คนทมี่ วั คดิ ถงึ แตอ่ ดตี คอื คนทปี่ ลน้ ปจั จบุ นั และคนทมี่ องแตป่ จั จบุ นั โดยลมื อดตี คอื คนทปี่ ลน้ อนาคต หมายความว่า ถ้าผู้ฝึกสอนมัวแต่ค�ำนึงถึงอดีตที่ตนท�ำมาและประสบความผิดหวัง แล้วตกอยู่ในความ เศร้าโศกเสียใจจะไม่ท�ำให้ปัจจุบันดีขึ้นหรือมัวแต่ค�ำนึงถึงอดีตท่ีตนท�ำมาประสบผลส�ำเร็จอย่างดี เม่ือ เปรียบเทียบกับปัจจุบันมีแต่ทรงกับทรุดก็จะเกิดความท้อถอย ถ้าผู้ฝึกสอนมัวแต่มองปัจจุบันที่ตนเอง ประสบความส�ำเรจ็ โดยลมื นึกถงึ อดีต ความยากลำ� บากของตนเองและนักกฬี าท่ตี ่อสู้มา ลืมนำ� บทเรียน ทผี่ ดิ พลาดในอดตี มาเปน็ แนวทางในการปรบั ปรงุ ปจั จบุ นั ผฝู้ กึ สอนคนนนั้ กำ� ลงั ทำ� ลายอนาคตของตนเอง ดังนั้นผู้ฝึกสอนที่ดีจะต้องตื่นตัวในปัจจุบันอยู่เสมอใฝ่หาความรู้และประสบการณ์เพิ่มเติมโดยค�ำนึงถึง พ้ืนฐานการทำ� งานในอดตี และคาดการณใ์ นอนาคตว่า ถา้ ปฏบิ ัตอิ ยา่ งในปจั จบุ นั แล้ว จะสอดคล้องกบั สถานการณใ์ นอนาคตอย่างไร และจะหลกี เลย่ี งความผิดพลาดเหมอื นในอดีตได้อยา่ งไร 4. ความชัดเจน ผู้ฝึกสอนจะต้องเป็นผู้มีความสามารถในการให้เหตุผลกับนักกีฬาได้ชัดเจน สมเหตุสมผล มีแนวทางให้นักกีฬาเลือกตัดสินใจและถ่ายทอดความคิดของตนออกมาได้อย่างชัดเจน ผซู้ งึ่ มคี วามสามารถในการคดิ แตไ่ มส่ ามารถอธบิ ายหรอื แสดงความคดิ ของตนใหค้ นอน่ื เขา้ ใจไดก้ เ็ ทา่ กบั วา่ คนทไี่ มส่ ามารถคดิ ดงั นนั้ ผฝู้ กึ สอนจะตอ้ งเปน็ คนทม่ี คี วามสามารถใชท้ กั ษะในการสอื่ สารแนวความ คดิ ของตนใหน้ ักกีฬาเขา้ ใจได้อยา่ งชัดเจน เพื่อนักกฬี าจะไดน้ �ำความคิดน้นั ไปปฏบิ ัตไิ ดถ้ ูกตอ้ ง คดิ เปน็ อย่างเดยี วไมพ่ อ ตอ้ งสามารถแสดงหรืออธบิ ายให้คนอ่นื เขา้ ใจไดอ้ ย่างชดั เจนด้วย 5. ความเชือ่ ม่ันของตนเอง ความเชอ่ื มน่ั ของผฝู้ กึ สอนในทนี่ ี้หมายถึง ความมั่นคงในความคิดท่ี ตนมอี ดุ มการณแ์ ละเหน็ วา่ ถกู ตอ้ ง มคี วามกลา้ ทจี่ ะยดึ มน่ั ในสงิ่ ทถ่ี กู ตอ้ ง ไมเ่ อนเอยี งหวนั่ ไหวหรอื เปลย่ี น ใจเมื่อมีอุปสรรค แม้จะต้องใช้เวลานานในการปลูกฝังความคิดนั้น ผู้ฝึกสอนก็ต้องรอให้เกิดผลได้ด้วย ความอดทน 6. ความกลา้ หาญ คุณสมบัติทเ่ี ข้มแข็งของผนู้ ำ� ซ่งึ จะเป็นลักษณะของผฝู้ ึกสอนดว้ ย ความกล้า หาญดงั กลา่ ว คอื กลา้ เสยี่ ง กลา้ ทดลอง กลา้ ตดั สนิ ใจ กลา้ ทำ� แมว้ า่ ผลลพั ธท์ อี่ อกมาบางครงั้ อาจลม้ เหลว \"ผ้ฝู กึ สอนทดี่ ตี อ้ งกล้าตัดสินใจ แม้จะมโี อกาสผดิ พลาดยังดกี วา่ ไมก่ ลา้ ตดั สนิ ใจท�ำอะไร มแี ต่จติ ใจ หว่ันกลัวน่าเวทนาอยู่ในแดนสนธยา ท่ไี ม่รู้จกั ท้งั ความสำ� เรจ็ หรอื ลม้ เหลว\" 7. ความผกู พัน จากประสบการณ์ของมนุษยส์ อนว่า \"คนเราจะไม่รสู้ กึ ทจี่ ะด�ำเนินรอยตามใคร จนกวา่ เขาจะรสู้ กึ วา่ ผนู้ นั้ มคี วามจรงิ ใจ หวงั ดี ใสใ่ จ และเขา้ ใจปญั หาของเขา\" ผฝู้ กึ สอนกฬี าทด่ี คี วร 2

คมู่ ือผู้ฝึกสอนกฬี าวอลเลยบ์ อล หาโอกาสรว่ มทกุ ขร์ ว่ มสขุ กบั นกั กฬี า เมอ่ื นกั กฬี ามคี วามทกุ ข์ ผฝู้ กึ สอนตอ้ งพยายามชว่ ยขจดั ปดั เปา่ ให้ เมื่อนักกฬี าเกิดความขอ้ งใจผ้ฝู ึกสอนตอ้ งช่วยช้ีแจง ความผูกพันกบั นักกฬี าจะเปน็ องคป์ ระกอบส�ำคัญ ประการหน่ึงในการสรา้ งความเชอ่ื ถือและศรทั ธาในตวั ผูฝ้ กึ สอน 8. ความจรงิ ใจ ผฝู้ กึ สอนบางคนมกั พดู หรอื แสดงออกกบั นกั กฬี าในทางเอาอกเอาใจแตซ่ อ่ นความ ไมจ่ ริงใจเอาไว้ เมอ่ื นานไปนักกฬี าร้กู จ็ ะสน้ิ ศรทั ธาในตัวผู้ฝกึ สอนผู้น้นั ความจริงใจและความบริสทุ ธใ์ิ จ บางครงั้ กเ็ ปน็ สง่ิ ทก่ี ดดนั ผฝู้ กึ สอนเพราะผลของความจรงิ ใจทผี่ ฝู้ กึ สอนใหน้ กั กฬี าไปนน้ั ตอ้ งใชร้ ะยะเวลา นานพอสมควรกวา่ ทจี่ ะประจกั ษแ์ จง้ ดงั นนั้ ความอดทนของผฝู้ กึ สอนจงึ ตอ้ งนำ� มาใชป้ ระกอบกบั ความ รู้สึกหวังดีที่ผู้ฝึกสอนให้กับนักกีฬา โดยท่ีเขายังไม่มีความเข้าใจว่าผู้ฝึกสอนหวังดีต่อเขา “การสร้าง ให้เกิดความศรัทธาดีกว่าการสร้างใหเ้ กิดความสงสาร” ลกั ษณะของผ้ฝู กึ สอนกฬี าวอลเลย์บอล บคุ ลกิ ลกั ษณะเปน็ คณุ สมบตั เิ ฉพาะตวั ของคนทวั่ ไป ซง่ึ แนน่ อนวา่ แคล่ ะคนจะตอ้ งผดิ แผกแตกตา่ ง ไปตามสภาพแวดล้อมและประสบการณ์ที่ได้รับ ผู้ฝึกสอนเป็นเสมือนแม่พิมพ์ที่จะเป็นแบบอย่างแก่ นกั กฬี า คณุ ลกั ษณะทง้ั หลายของผฝู้ กึ สอนจะมอี ทิ ธพิ ลตอ่ พฤตกิ รรมของนกั กฬี าเปน็ อยา่ งยงิ่ โดยเฉพาะ นักกีฬาที่อายุน้อย นอกจากนี้ยังมีผลต่อการก�ำหนดนโยบาย เป้าหมาย หรือปรัชญาของทีมที่เข้ารับ ผิดชอบอย่ดู ้วย บุคลิกลกั ษณะของผู้ฝกึ สอนกฬี าวอลเลย์บอลจ�ำแนกไดด้ ังน้ี 1. ผู้ฝึกสอนแบบเผด็จการ ผ้ฝู กึ สอนประเภทนี้เปน็ ผู้ที่ยึดมนั่ ในระเบยี บวนิ ัยอยา่ งเครง่ ครัดถอื เอาตนเองเป็นใหญ่ ใช้ระบบการลงโทษเพื่อใหเ้ กิดระเบียบวนิ ยั มกั จะขม่ ขู่และดแู คลนนกั กีฬา ไมค่ อ่ ย มีความเป็นกันเองกับนักกีฬา ยึดมั่นในความคิดของตนเองเสมอ ฉะน้ัน จึงมักเลือกผู้ช่วยเหลือหรือ ผรู้ ่วมทมี ท่มี คี วามสามารถด้อยกวา่ และบางครัง้ อาจกลายเป็นคนดันทรุ ังจนเกิดผลเสยี ได้ ผลด ี 1. ทำ� ให้ทีมมรี ะเบยี บวินัย เพราะนกั กฬี าทกุ คนต้องอยใู่ นระเบียบวินยั เดียวกนั 2. นักกฬี ามสี มรรถภาพทางกายเฉล่ียเกอื บเทา่ เทยี มกนั เพราะทกุ คนตอ้ งรบั การฝึกตาม โปรแกรม ไม่มกี ารยกเวน้ และถ้ากระทำ� ไม่ได้จะต้องรับโทษตามทรี่ ะบุไว้ 3. เป็นการกระต้นให้นักกีฬามีความกระตือรือร้นท่ีจะแข่งขันเพราะความเครียดจาก การฝกึ ซอ้ มท่สี ะสมมีมากต้องการระบายออกดว้ ยการแสดงความสามารถใหป้ ระจักษ์ 3

คูม่ ือผฝู้ กึ สอนกฬี าวอลเลยบ์ อล 4. สะดวกในการปกครองเพราะการเกรงกลัวตอ่ กฎเกณฑข์ องทีม 5. ถ้าทีมประสบผลส�ำเร็จในการแข่งขันจะท�ำให้นักกีฬาเห็นคุณค่าของการฝึกซ้อม การเคี่ยวเข็ญของผู้ฝึกสอนท่ีที่ตนพอใจระหว่างการฝึกซ้อมก็จะกลายเป็นเรื่องดี และผู้ฝกึ สอนจะได้รบั การยอมรับจากนกั กีฬาอยา่ งยิง่ ผลเสีย 1. นักกฬี าที่ขาดความอดทนทงั้ ร่างกายและจิตใจไม่สามารถร่วมการฝึกได้ตลอด 2. ผู้ฝึกสอนจะได้รับความเกลียดชังจากนักกีฬาเพราะการบังคับการข่มขู่ไม่เป็นส่ิงท่ีพึง ปรารถนาของมนุษย์ 3. นักกีฬาจะขาดความคดิ รเิ ริ่ม ไม่คอ่ ยกลา้ แสดงออก 4 นักกฬี าจะขาดความคดิ ริเรม่ิ ไม่ค่อยกล้าแสดงออก 5. นกั กฬี าจะเกดิ ความเบอื่ หนา่ ยถา้ การฝกึ ดำ� เนนิ ไปเปน็ ระยะเวลานานเพราะความเครยี ด ทีม่ ีอยเู่ กอื บตลอดเวลา ทำ� ให้ผลการฝกึ ไมด่ เี ท่าทค่ี วร 2. ผฝู้ กึ สอนแบบตามสบาย ผฝู้ กึ สอนประเภทนไ้ี มค่ อ่ ยทำ� อะไรจรงิ จงั เพราะไมต่ อ้ งการใหต้ นเอง ล�ำบาก ไมช่ อบวางแผนลว่ งหน้า ท�ำอะไรขาดระบบทแ่ี น่นอน ชอบเตรียมทมี หรือฝกึ ซอ้ มใรชว่ งระยะ เวลาส้ันๆ การฝกึ ซอ้ มไม่คอ่ ยมีข้ันตอน บางโอกาสก็ปลอ่ ยให้การฝึกเป็นไปอยา่ งอิสระ เป็นคนขเี้ กยี จ แตม่ กั จะอวดเกง่ ทง้ั ๆ ทต่ี นเองไมค่ อ่ ยมคี วามรบั ผดิ ชอบ ขาดการเตรมี ตวั ลว่ งหนา้ ไมค่ อ่ ยทำ� ตามคำ� พดู ไมค่ ่อยตรงต่อเวลา ปล่อยปละละเลย ระบบการปกครองให้อสิ ระแก่นักกีฬาในทกุ ๆ เร่อื ง ผลดี 1. นกั กฬี าไมม่ ีความเครียดเพราะการฝึกซอ้ มเปน็ ไปอยา่ งอิสระ 2. นกั กฬี ากลา้ แสดงความคิดเหน็ และกลา้ ถามเมอ่ื เกดิ มีปัญหาสงสัย 3. นักกีฬาไม่ตอ้ งฝึกหนัก ตามความคดิ ของนักกีฬาเหน็ เปน็ เร่อื งดี 4. นกั กฬี ามคี วามเชอ่ื มนั่ ในตนเอง กลา้ เลน่ กลา้ ตดั สนิ ใจ โดยไมต่ อ้ งกลวั จะถกู ลงโทษตำ� หนิ 5. ผู้ฝกึ สอนสบาย ทำ� อะไรตามความต้องการ ไมต่ ้องฝนื ความรูส้ ึกของตนเอง ผลเสยี 1. ถา้ การแข่งขันไม่สัมฤทธ์ิผล ผู้ฝึกสอนอาจจะไดร้ ับการต�ำหนิจากนักกฬี า และนักกีฬา จะไมเ่ ชอื่ ถืออกี ต่อไป 2. นักกฬี าจะมองผฝู้ ึกสอนเปน็ คนไมม่ คี วามสามารถขาดความศรัทธา 3. สมรรถภาพของทีมจะลดน้อยถอยลง เพราะการขาดความเอาใจใส่ของผู้ฝึกสอน การฝึกซ้อมท่ไี ม่จรงิ จงั และปล่อยให้ทมี มอี สิ ระมากเกนิ ไป 4

คู่มอื ผูฝ้ กึ สอนกีฬาวอลเลยบ์ อล 4. ไม่สามารถควบคุมทีมให้อยู่ในระเบียบวินัยได้ การหลีกเลี่ยงของนักกีฬาจะเพ่ิม มากขนึ้ ทุกที การว่ากลา่ วตกั เตือนภายหลงั จะเกิดประโยชน์นอ้ ย 5. ในสายตาของบคุ คลภายนอกจะมองผฝู้ กึ สอนไมม่ คี วามสามารถ ไมส่ มควรเปน็ ผฝู้ กึ สอน ตอ่ ไป 3. ผูฝ้ ึกสอนแบบนักธุรกจิ ผูฝ้ กึ สอนประเภทนี้ จะดำ� เนินการทกุ อยา่ งในรปู แบบของธุรกิจ คือ ต้องเล็งผลดีที่จะเกิดขึ้นเป็นหลักส�ำคัญ ก่อนจะลงมือท�ำอะไรจะต้องค้นคว้า ศึกษาถึงผลดีผลเสียจน ถอ่ งแท้แนใ่ จเสยี กอ่ นจึงจะกระทำ� ลักษณะนสิ ัยเป็นคนฉลาด ชอบค้นคว้า หาทางเอาเปรียบคู่แขง่ ขัน เอาชนะทกุ วถิ ที าง ชอบทดลองใชว้ ธิ กี ารใหมๆ่ โดยเฉพาะจะสนใจการเลน่ ของทมี ตา่ งๆ เพอื่ หาวธิ เี อาชนะ ให้ได้ไม่ชอบให้ใครมาก้าวก่ายงานในหน้าท่ีรับผิดชอบ ชอบเลือกเฟ้นนักกีฬา ผู้ช่วยหรือผู้ร่วมงานที่มี คณุ ภาพสงู ทจี่ ะชว่ ยงานไดอ้ ยา่ งเตม็ ท่ี การปฏบิ ตั งิ านทกุ อยา่ งจะตอ้ งมแี ผนงาน และระบบงานทแี่ นน่ อน ลว่ งหนา้ ผลดี 1. ทำ� ใหท้ มี ทนั สมยั อยเู่ สมอในทกุ ๆ ดา้ น ไมว่ า่ จะเปน็ กลวธิ กี ารเลน่ การควบคมุ ทมี อปุ กรณ์ 2. นบั เปน็ การเตรยี มทมี ระยะยาวทใี่ หผ้ ลมาก เพราะมกี ารวางแผนทม่ี รี ะบบมกี ารทดลอง การฝึกใหม่ๆ อยเู่ สมอ 3. มกี ารลงทุนเพอ่ื การพัฒนาทมี หลายๆ อย่าง ซ่ึงเปน็ การสร้างก�ำลงั ใจแก่นักกฬี า 4. นกั กฬี าจะไดร้ บั ประสบการณแ์ ละความรใู้ หมๆ่ อยา่ งกวา้ งขวางอยเู่ สมอ 5. ผฝู้ ึกสอนจะกระตือรือรน้ ตอ่ งานในหน้าทอี่ ย่เู สมอ 6. ช่วยให้วงการกีฬาก้าวหน้าอยู่ตลอดเวลา ทั้งน้ีเพราะความมุ่งม่ันที่จะต้องพยายาม เอาชนะซึ่งกนั และกันอยู่เสมอ ผลเสยี 1. นักกีฬาบางคนเกิดความรู้สกึ ว่าเขาไม่มคี วามเป็นตวั ของตวั เอง ต้องเป็นเครื่องทดลอง ของผฝู้ ึกสอนอยตู่ ลอดเวลา 2. บางครงั้ ผฝู้ กึ สอนเชอ่ื มนั่ ในวธิ กี ารใหมๆ่ ของตนเองเกนิ ไป ทำ� ใหล้ ะเลยพนื้ ฐานเบอ้ื งตน้ ของการฝึกหดั ไป 3. ต้องอาศยั ทุนทรัพย์ในการด�ำเนนิ งานสงู เพราะต้องลงทุนทำ� เคร่ืองมอื ทดลองบอ่ ยๆ 4. ขาดแรงจงู ใจในตวั นกั กฬี าเพราะผฝู้ กึ สอนคดิ วา่ แตล่ ะคนมหี นา้ ทตี่ ง้ั รบั ผดิ ชอบตอ้ งปฏบิ ตั ิ ไมจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งชแ้ี จงกนั มาก 5

คู่มือผูฝ้ ึกสอนกีฬาวอลเลยบ์ อล 4. ผฝู้ กึ สอนแบบอดุ มการณ์สูง ผฝู้ กึ สอนประเภทน้ีมกั จะเคยเปน็ นกั กฬี ามาก่อน หรือไมก่ ็เปน็ คนทีม่ ีความเช่อื มน่ั มีความรู้สูง ซ่ึงมักจะมีลักษณะตั้งใจมาก คาดการณไ์ วเ้ กินกวา่ เหตุเกรงว่าลกู ทีมจะ เล่นได้ไม่ดี มีความกังวลใจอยู่ตลอดเวลา ทุ่มเทก�ำลังกายแลก�ำลังใจกับการฝึกสอนมาก ยอมเสียสละ ความสขุ สว่ นตัวเพอ่ื ทีม เป็นผูท้ ำ� งานหนักทีส่ ุดในทีม มกั จะเคี่ยวเขญ็ นักกีฬาให้รักการเล่นอย่างตนเอง มักจะเสียใจและลงโทษตัวเองเม่ือเกิดความผิดพลาดในทีม และจะเป็นผู้มีความสามารถดีมากในการ เล่น ซง่ึ นับเป็นแบบอย่างทีด่ ี และใช้การกระต้นุ หรอื จงู ใจนักกีฬาด้วยการแสดงใหด้ ูเปน็ ตวั อย่างเพอื่ ให้ นกั กฬี าเกดิ ความละอายใจ ถา้ จะหลกี เลยี่ งหรอื ฝกึ ไมเ่ ตม็ ทแ่ี ละมกั มปี ากเสยี งกบั นกั กฬี าทท่ี ำ� ไมไ่ ดด้ งั่ ใจ บ่อยครง้ั ผลด ี 1. ถา้ นกั กฬี าทำ� ไดอ้ ยา่ งทผี่ ฝู้ กึ สอนตอ้ งการ เขาจะไดร้ บั สงิ่ ตอบแทนจากผฝู้ กึ สอนเปน็ อยา่ งดี 2. ท�ำให้นักกฬี ามคี วามกระตอื รอื ร้นทจี่ ะแขง่ ขันอยู่เสมอ เพราะเกดิ ความมนั่ ใจในตนเอง และผ้ฝู กึ สอน 3. ผฝู้ กึ สอนจะสามารถรกั ษาสมรรถภาพทางกายของตนเองไดต้ ลอดไปเพราะการทำ� งาน หนกั ตลอดเวลา นักกฬี าท่ีมีความเชอ่ื มนั่ ในการกา้ วหน้าของตนเอง ยินดีลงทุนลงแรง กับการฝึกอยา่ งเตม็ ใจ ผลเสีย 1. ผฝู้ กึ สอนมกั จะเอาตวั เองไปเปรยี บเทยี บความสามารถกบั นกั กฬี า และไมเ่ ขา้ ใจวา่ เหตใุ ด นกั กฬี าจงึ ทำ� ไมไ่ ดเ้ หมอื นตนเอง 2. มกั เกดิ ปากเสยี งหรอื ลงโทษนกั กฬี าทดี่ อ้ ยความสามารถจนนกั กฬี าเกดิ ความละอายใจ ทอ้ แทแ้ ละเลกิ เลน่ ไป 3. ทมี อาจตอ้ งแตกสลายกอ่ นถงึ ฤดกู ารแขง่ ขนั ได้ เพราะนกั กฬี าทนตอ่ การเคย่ี วเขญ็ ไมไ่ หว 4. นกั กีฬาท่ีท�ำผดิ พลาดหรือเกยี จคร้าน จะมีอคตกิ บั ผฝู้ กึ สอน 5. ผู้ฝึกสอนมักวางแผนการฝึกโดยอาศัยเกณฑ์ความสามารถของตนหรือประสบการณ์ ทตี่ นเองได้รับ โดยไมค่ ำ� นึงถึงความแตกต่างของตนเองกบั นกั กฬี า 5. ผฝู้ ึกสอนแบบสภุ าพชน ผูฝ้ ึกสอนประเภทนีม้ ีความเปน็ กนั เองกบั นักกฬี าไม่ถอื โทษโกรธใคร ยอมท�ำทุกอยา่ งเพื่อใหผ้ อู้ น่ื พอใจ ชอบใหผ้ อู้ นื่ พอใจในตนเอง เป็นบุคคลที่มองเหน็ ว่านักกีฬามีความ สำ� คญั ไมใ่ ชว้ ธิ ขี ม่ ขบู่ งั คบั มกั ใชว้ ธิ ใี หร้ างวลั การฝกึ ซอ้ มมคี วามยดื หยนุ่ มกั มกี ารยกเวน้ การลงโทษนกั กฬี า ท่ีฝ่าฝืนระเบียบการปกครองทีมมักใช้วิธีการหลายๆ แบบ เพ่ือสนองความต้องการของนักกีฬาทุกคน นกั กฬี ามักจะมีการเรียกร้องอะไรๆ ไดบ้ ่อยๆ 6

คมู่ อื ผฝู้ กึ สอนกีฬาวอลเลย์บอล ผลดี 1. นักกีฬามีความรักใคร่สามัคคีกันเพราะมีผู้ฝึกสอนคอยเอาใจใส่ทุกๆ คน และคอย ประสานข้อขัดแย้งในทมี 2. นกั กฬี าสามารถแสดงออกไดเ้ ตม็ ที่ เพราะผฝู้ กึ สอนเปดิ โอกาสใหอ้ ยแู่ ลว้ 3. ความตงึ เครยี ดภายในทมี ไมค่ อ่ ยมเี พราะความอสิ ระในการกระทำ� และผฝู้ กึ สอนกไ็ มไ่ ด้ ขู่เขญ็ หรอื ใชอ้ �ำนาจแต่ประการใด 4. นกั กฬี าท่มี ีปญั หาสว่ นตวั สามารถปรึกษากับผฝู้ ึกสอนได้ ทำ� ใหผ้ ฝู้ กึ สอนสามารถช่วย ขจดั ปญั หาเหลา่ นั้นให้แกน่ ักกฬี าได้บ้าง ผลเสยี 1. นักกีฬาจะมองผ้ฝู ึกสอนว่าไม่มีความเด็ดขาด ออ่ นแอไม่เป็นผนู้ ำ� 2. ไม่สามารถควบคุมนักกฬี าเกเร อวดดี หรือหลงตัวเองได้ 3. เสยี เวลากับการเอาอกเอาใจนกั กีฬาโดยใช่เหตุ 4. นกั กฬี าสามารถหลกี เลยี่ ง หลบหลกี หรอื ปฏบิ ตั ไิ มเ่ ตม็ ทไี่ ด้ 5. ผ้ฝู ึกสอนจะเสยี เวลากับการเอาใจนกั กีฬา กบั เรอ่ื งขัดแย้งเล็กๆ น้อยๆ ในทมี จนไมม่ ี เวลาเอาใจใสใ่ นการวางแผนการฝกึ ซอ้ ม ในการเปน็ ผฝู้ กึ สอนกฬี าวอลเลยบ์ อลไมค่ วรยดึ หลกั การเปน็ ผฝู้ กึ สอนแบบใดๆ แบบหนงึ่ โดยเฉพาะ ทั้งนี้เพราะผู้ฝึกสอนทุกแบบต่างก็มีข้อดีข้อเสีย ผู้ฝึกสอนกีฬาวอลเลย์บอล ควรเป็นผู้ฝึกสอนที่เป็นได้ ทุกรูปแบบ ทั้งน้ีขึ้นอยู่กับสภาพการณ์ต่างๆ โอกาส สถานที่ ลักษณะของนักกีฬา จุดมุ่งหมายของ การฝึก เป็นต้น ผู้ฝึกสอนควรรู้จักใช้วิจารณญาณของตนเองว่าเมื่อไรควรวางตัวเป็นอย่างไร เมื่อไร ควรเขม้ งวดกวดขัน เม่ือไรควรผ่อนปรน เม่อื ไรควรลงโทษ เม่อื ไรควรใหอ้ ภัย ส่ิงตา่ งๆ เหลา่ นีผ้ ้ฝู กึ สอน สามารถเรียนรไู้ ดจ้ ากต�ำรา ประสบการณข์ องตนเอง การสงั เกต และการซกั ถามจากผู้มปี ระสบการณ์ มากกวา่ ทั้งน้เี พอื่ ความก้าวหนา้ ของตนเองและนกั กีฬาในทมี สรปุ แลว้ ลกั ษณะของผ้ฝู กึ สอนกฬี าวอลเลย์บอลควรประกอบด้วยสง่ิ ตา่ งๆ ดงั น้ี 1. ตอ้ งมคี วามรใู้ นกฬี าวอลเลยบ์ อลเปน็ อยา่ งดี ทงั้ วธิ กี ารฝกึ ทกั ษะ วธิ กี ารเลน่ และกตกิ า การแข่งขนั 2. รู้จักวิธีการถ่ายทอดและวิธีสอนกีฬาอย่างถ่องแท้ สามารถสร้างความเข้าใจให้ นักกีฬาได้ 3. เปน็ ผมู้ มี นุษย์สัมพนั ธใ์ นสังคมกับนักกฬี าท่ัวไป 7

คูม่ อื ผู้ฝึกสอนกีฬาวอลเลยบ์ อล 4. มคี วามยตุ ิธรรม ตัดสินปัญหาข้อขัดแย้งในทีมด้วยความยุติธรรม 5. มลี กั ษณะของความเปน็ ผนู้ ำ� สามารถเปน็ แบบอยา่ งทด่ี ใี นทกุ ๆ ดา้ นใหแ้ กน่ กั กฬี าได้ เชน่ การใชภ้ าษา การตรงต่อเวลา การเล่นท่ีถูกต้อง การเสียสละ มีเมตตาจิต ความกระตือรือร้นร่าเริง การแตง่ กาย การรกั ษาบคุ ลกิ ภาพและสุขภาพ รวมทั้งการไมเ่ สพสง่ิ เสพตดิ เที่ยวเตรแ่ หลง่ อบายมุข 6. เป็นผมู้ ไี หวพรบิ ดี ตดั สินใจใดๆ ด้วยความเฉลียวฉลาด ร้จู ักแก้ไขปญั หาทีเ่ กิดขึ้นด้วย ความรอบคอบ 7. รู้จักวางแผน และคิดค้นวิธีการฝึกแบบใหม่ๆ ท่ีเหมาะสมอยู่ตลอดเวลา เพ่ือความ กา้ วหนา้ ของทีม และปฏบิ ตั ติ ามแผนที่วางไว้อย่างจริงจัง 8. มคี วามรแู้ ละความเขา้ ใจในตวั นกั กฬี าของตนเปน็ อยา่ งดี เพอื่ ความเขา้ ใจในปญั หาสาเหตุ และสามารถหาวิธีแก้ไขใหก้ บั นักกีฬาไดถ้ ูกต้อง 9. ต้องมีจิตวิทยาในการแก้ปัญหาและมีความเข้าใจพัฒนาการของนักกีฬาแต่ละวัย เปน็ อยา่ งดี 10. สนใจติดตามความกา้ วหน้าในกีฬาวอลเลยบ์ อลท้งั ในและนอกประเทศอย่เู สมอ 11. สรา้ งแรงจงู ใจแก่นกั กฬี าอยา่ งมปี ระสิทธิภาพ 12. เป็นผู้มคี วามรทู้ างดา้ นโภชนาการและวทิ ยาศาสตร์การกฬี า เพ่ือน�ำไปประยกุ ต์ใช้เปน็ ประโยชน์ในการวางแผนการฝกึ 13. ไม่เป็นผชู้ อบอวดตน ดูหมน่ิ นักกฬี าของตนเองและผูอ้ ่ืน 14. เปน็ ผูม้ ีทุนทรพั ย์เพยี งพอท่จี ะช่วยเหลือจนุ เจอื นักกีฬาไดเ้ มื่อเกดิ ความจำ� เปน็ 15. ถ้าเปน็ ไปได้ ควรมสี นามและอปุ กรณเ์ ป็นของตนเอง 16. ให้ความรกั และความสนใจแก่นกั กฬี าทุกคนอยา่ งเสมอภาค ไม่ลำ� เอยี ง 17. ต้องมนี ิสยั รักการหาความรู้และประสบการณ์ใหม่ๆ ให้ตวั เองอยเู่ สมอ 18. ต้องปฏบิ ตั ิหนา้ ทโี่ ดยมงุ่ ประโยชน์ส่วนรวมมากวา่ ประโยชนส์ ว่ นตน 19. ตอ้ งเปน็ ผทู้ ร่ี กั ษาความลบั ของนกั กฬี าหรอื ผฝู้ กึ สอนดว้ ยกนั ไดเ้ ปน็ อยา่ งดี 20. ต้องพยายามถ่ายทอดความรู้และประสบการณ์โดยไม่ปิดบัง เพ่ือเป็นการเผยแพร่ ส่ิงทดี่ มี ีคา่ ในการจรรโลงการกฬี าของชาติให้ก้าวหน้าสบื ไป 8

คูม่ ือผู้ฝึกสอนกีฬาวอลเลย์บอล ดังนั้นความสามารถของผู้ฝึกสอนหรือโค้ชจึงเป็นเร่ืองส�ำคัญมากส�ำหรับนักกีฬาทุกชนิด เพราะ ผู้ฝึกสอนเป็นผู้ปฏิบัติงานเกี่ยวกับการสอน การฝึก การแนะน�ำเทคนิคเฉพาะอย่าง การวางแผน การฝกึ ซอ้ ม การน�ำทักษะและหลักวิชาการใหม่ๆ มาใช้กับนักกีฬา มีความคิดดีในการน�ำทีม มีทักษะ ในเชิงบริหารและเชิงมนุษยสัมพันธ์ มีความรู้เกี่ยวกับสภาพร่างกายของมนุษย์ ใฝ่หาวิธีฝึกท่ีทันสมัย สามารถวเิ คราะหแ์ ละแกไ้ ขทา่ ทาง มที กั ษะการสอ่ื สารทดี่ ี สามารถบรหิ ารบคุ ลาการ อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ มีจริยธรรม มีบุคลิกภาพท่ีดี มีปรัชญาเป็นของตัวเอง มีเป้าหมายที่ชัดเจน อุทิศตน กระตือรือร้น และมคี วามคดิ รเิ รม่ิ ตอ้ งสรา้ งวนิ ยั ในทมี ไมเ่ ปน็ แกต่ วั มคี วามเปน็ ผนู้ ำ� มคี วามรคู้ วามเขา้ ใจดา้ นจติ วทิ ยา มคี วามรบั ผดิ ชอบ เปน็ ต้น 6. T Coach Knowledge ความรู้ทีผ่ ฝู้ ึกสอนหรอื โคช้ ควรมี ได้แก่ - Theory ทฤษฎี - Teaching การสอน - Training การฝกึ ซอ้ ม - Technique เทคนคิ /วธิ กี าร/รปู แบบการเลน่ - Tactic กลเมด็ เคลด็ ลับในการเล่น - Team work การทำ� งานเปน็ ทีม 9

ค่มู อื ผู้ฝกึ สอนกฬี าวอลเลยบ์ อล 10

คู่มอื ผู้ฝึกสอนกีฬาวอลเลย์บอล ข้อคดิ ของการเป็นผู้ฝกึ สอน ผฝู้ กึ สอนควรระลกึ ถงึ ความเปน็ มนษุ ยข์ องผรู้ ว่ มทมี ซงึ่ มจี ติ ใจเหมอื นกบั เราทกุ คนทม่ี คี วามตอ้ งการ ชอื่ เสยี ง ตอ้ งการเปน็ ผยู้ อมรบั ของบคุ คลอน่ื ๆ และผรู้ ว่ มทมี ดงั นนั้ ผฝู้ กึ สอนจะตอ้ งมวี ธิ กี ารสรา้ งทมี และ ผเู้ ลน่ ใหม้ คี วามสามารถไปสชู่ ยั ชนะใหไ้ ด้ อยา่ งไรกต็ ามมนษุ ยย์ อ่ มมคี วามแตกตา่ งกนั ไป ผฝู้ กึ สอนจะตอ้ ง รู้วิธวี า่ จะใช้วิธกี ารใดกบั ใครจึงจะได้ผลดีท่ีสุด คงจะใชว้ ิธกี ารแบบเดยี วกนั กับทกุ คนไมไ่ ด้ ผฝู้ ึกสอนจะ ตอ้ งทำ� หนา้ ทใ่ี หด้ ที สี่ ดุ เตม็ ความสามารถ โดยไมค่ ำ� นงึ ถงึ วา่ จะแพห้ รอื ชนะมากนกั พยายามทำ� ใหด้ ที สี่ ดุ ผู้ ฝกึ สอนจะตอ้ งหาแบบทจ่ี ำ� ทำ� ใหก้ ารฝกึ งา่ ยเขา้ จะตอ้ งทราบขอ้ เทจ็ จรงิ หรอื คำ� ตอบจากขอ้ ตอ่ ไปน้ี กอ่ น ทที่ ำ� ทมี ให้ได้ผลดี 1. มวี ตั ถปุ ระสงคท์ แ่ี นน่ อนทจ่ี ำ� ทำ� หนา้ ทตี่ อ่ ไปหรอื ไม่ อยา่ งไร ถา้ จะทำ� ไปเพอ่ื อะไร ทำ� อยา่ งไร 2. มคี วามเชอื่ มน่ั วา่ สามารถท�ำได้ 3. มีการวางแผนทดี่ ไี วแ้ ลว้ หรอื ยงั ถ้าไมม่ ี จะทำ� ใหม่ได้หรอื ไม่ มีความร้เู พยี งพอหรอื ไม่ 4. จะไดร้ ับความร่วมมือจากทกุ ฝา่ ยท่เี กยี่ วข้องหรือไม่ ความเขา้ ใจ การให้โอกาสแก่เราจากผทู้ ี่ เกย่ี วข้องเปน็ อย่างไร ถา้ หาคำ� ตอบไดแ้ ลว้ กจ็ ะตอ้ งตดั สนิ ใจวา่ จะทำ� ทมี ไดม้ ากนอ้ ยเพยี งไร เพอ่ื เปน็ ขอ้ มลู ในการวางแผน ทำ� ทีมต่อไป ผู้ฝึกสอนตอ้ งระลึกเสมอวา่ “ไมม่ ขี อ้ ผิดหวงั และเสียใจ ถา้ เราได้ทมุ่ เทอย่างจรงิ จงั แลว้ ได้ ผลแค่ไหน เพียงใด” ไมใ่ ช่ “เงนิ กเ็ สีย เมยี ก็ดา่ กีฬากแ็ พ”้ การฝกึ และการสอนเปน็ ทงั้ ศาสตรแ์ ละศลิ ป์ทตี่ อ้ งพยายามทำ� ทมี ให้ดขี น้ึ และเปน็ กระบวนการท่ี ไม่หยุดย้ังงานของผู้ฝึกสอนกีฬาเป็นงานต่อเนื่องไม่มีวันหยุด หนทางที่จะไปสู่จุดหมายปลายทางนั้น ยาวไกลและไม่มีทางลัดที่จะไปสู่จุดหมายปลายทาง การวางแผนท่ีดี การมีผู้ช่วย ผู้ร่วมงานและ นักกีฬาที่ดีน้ัน จะท�ำให้ผู้ฝึกสอนน�ำทีมไปสู่ชัยชนะได้ ดังน้ันการเลือกผู้ช่วย การเลือกผู้ร่วมงานและ การเลือกนักกฬี า จงึ เป็นหัวใจของความส�ำเร็จของทกุ ๆ คนในทมี ผู้ฝึกสอนมีความส�ำคัญในการสร้างทีมหรือเตรียมตัวนักกีฬา มีการวางแผนในการพัฒนาทักษะ และเทคนิคการเล่น ศึกษาทีมที่จะแข่งขัน สร้างสมรรถภาพทางกายของนักกีฬา รวมท้ังความพร้อม ทางด้านจิตใจในชว่ งการแข่งขนั หรือประมาณ 3–6 เดอื นกอ่ นฤดูการแข่งขนั สรุปไดด้ ังนี้ 1. เตรยี มและวางโปรแกรมการฝกึ เพอื่ พฒั นาทกั ษะ เทคนคิ ยทุ ธวธิ ขี องผเู้ ลน่ และของทมี ในชว่ ง การฝกึ ต่างๆ 11

คมู่ อื ผู้ฝึกสอนกฬี าวอลเลยบ์ อล 2. วิเคราะห์การเล่นของทีมคู่แข่งขัน โดยการสอดแนมเพ่ือเตรียมยุทธวิธีและรูปแบบการเล่น ทจ่ี ะนำ� ไปใชใ้ นวนั แขง่ ขัน 3. เตรยี มผู้เลน่ ให้พร้อมท้ังรา่ งกายและจิตใจ ผฝู้ ึกสอนกับจิตวิทยาการกฬี า ความส�ำเร็จของนักกีฬานอกจากนักกีฬาจะมีความสามารถทางกายดี ทักษะดี สภาพจิตใจของ นกั กฬี าตอ้ งดดี ว้ ย กลา่ วคอื การฝกึ ซอ้ มของนกั กฬี าจะดเี พยี งใดกต็ าม เมอื่ ถงึ เวลาแขง่ ขนั สภาพจติ ใจอาจจะ ไม่พร้อมหรือขาดความเช่ือม่ัน ท�ำให้ทักษะท่ีฝึกซ้อมมาน้ันน�ำมาใช้ไม่ได้เต็มที่ ความตกใจ ความกลัว ความประหม่าเป็นสิ่งหน่ึงที่ท�ำให้นักกีฬาแสดงความสามารถไม่เต็มที่ จิตวิทยาการกีฬาจึงมีบทบาทท่ี สำ� คญั มากทจี่ ะเพมิ่ ประสทิ ธภิ าพและประสบความสำ� เรจ็ ผฝู้ กึ สอนจงึ ควรทราบจติ วทิ ยาการกฬี าเบอ้ื งตน้ ดังน้ี 1. การฝึกนักกีฬาจะต้องมีจุดมุ่งหมาย ผู้ฝึกสอนต้องมีจุดมุ่งหมายทุกคร้ังของการฝึก มีกระบวนการข่าวสารข้อมูลให้นักกีฬาได้รับรู้ข้อมูลที่ถูกต้องแม่นย�ำ เพ่ือการรับรู้และการร่วม กระบวนการฝกึ ที่มปี ระสทิ ธิภาพ 2. แรงจูงใจเป็นสิ่งที่จ�ำเป็นส�ำหรับการฝึก ฉะน้ันการฝึกทุกคร้ังจะต้องพยายามจัดส่ิงแวดล้อม และกิจกรรมทที่ า้ ทายทำ� ให้เกดิ แรงจงู ใจใหน้ ักกฬี าหมนั่ ฝึกซอ้ มอย่เู สมอ 3. ความวิตกกังวล นักกีฬาทุกคนจะต้องมีความวิตกกังวลไม่มากก็น้อย สุดแล้วแต่ว่าใครจะมี มากหรือน้อย อาจจะกลัวว่าจะสู้คู่แข่งขันไม่ได้ ความวิตกกังวลท�ำให้ความสามารถของนักกีฬาลดลง ผู้ฝึกสอนต้องพูดให้ก�ำลังใจและท�ำความเข้าใจกับนักกีฬาในเรื่องต่างๆ ที่เขามีความกังวลอยู่ให้เข้าใจ และลดภาวะความกังวลให้เหลอื ในระดับทีพ่ อดี 4. การฝกึ ซอ้ มจะตอ้ งหาวธิ กี ารฝกึ ทที่ ำ� ใหเ้ กดิ ผลการฝกึ ทดี่ ที ส่ี ดุ เรยี นรไู้ ดเ้ รว็ และนำ� ไปใชใ้ นการ แขง่ ขนั ได้จริง 5. การฝึกให้นักกีฬามีสมาธิแน่วแน่ มีจิตใจมั่นคง มีจิตใจจดจ่อต่อการฝึกซ้อมและการแข่งขัน เสมอ จะท�ำใหน้ กั กฬี ามคี วามสามารถในการแสดงออกท่ีดขี ้ึน 6. ฝกึ ใหน้ กั กฬี ามคี วามมน่ั ใจ การฝกึ ใหม้ คี วามมน่ั ใจคอื ฝกึ ใหน้ กั กฬี าทำ� ไดจ้ รงิ ๆ และฝกึ ทำ� ซำ�้ ๆ จนกว่าจะสามารถท�ำไดอ้ ย่างอตั โนมตั ิ 12

คู่มือผฝู้ กึ สอนกฬี าวอลเลยบ์ อล 7. เวลาฝึกซ้อมและการแข่งขัน จะต้องกระตุ้นให้นักกีฬาแสดงความสามารถอย่างเต็มท่ี สนุก เร้าใจ ทุ่มเทและมีจติ ใจที่เขม้ แข็ง เปน็ เลือดนกั สทู้ แ่ี ทจ้ ริง 1. วางตัวผ้เู ล่น (ต�ำแหนง่ ) 2. ควบคุมการอบอ่นุ รา่ งกาย 3. เนน้ ยำ้� ยทุ ธวธิ กี ารเลน่ อยา่ งสนั้ ๆ แตไ่ ดใ้ จความใหก้ บั ผเู้ ลน่ อกี ครงั้ กอ่ นการแขง่ ขนั 4. วเิ คราะหก์ ลวธิ แี ละเทคนคิ การเลน่ ของผเู้ ลน่ ในทมี ของตนเองและฝา่ ยตรงขา้ มซง่ึ เรยี กวา่ “การ อา่ นเกม” แลว้ เกบ็ ขอ้ มลู ไวป้ ระกอบการชนี้ ำ� ใหก้ บั ผเู้ ลน่ ของทมี ตนเองระหวา่ งการขอเวลานอกหรอื พกั ระหวา่ งเซตซ่งึ เรยี กวา่ “การแก้เกม” 5. วเิ คราะหก์ ารเลน่ ของทมี และของผเู้ ลน่ ภายหลงั การแขง่ ขนั สน้ิ สดุ ลงเพอื่ ชแี้ จงใหเ้ หน็ จดุ ออ่ น และขอ้ ผดิ พลาด เพื่อนำ� ไปปรบั ปรงุ การเล่นครั้งต่อไป สิง่ ทผ่ี ูฝ้ ึกสอนควรปฏบิ ตั ิระหวา่ งที่ทีมกำ� ลังแข่งขนั 1. เมือ่ เริม่ ตน้ การแข่งขนั ควรพจิ ารณาว่าผูเ้ ลน่ สามารถน�ำยุทธวิธไี ปใชเ้ ล่นไดเ้ พยี งใด 2. พิจารณายุทธวธิ กี ารเล่นของทีมฝ่ายตรงขา้ มและหาลูท่ างเอาชนะวิธนี ้ัน 3. พิจารณาผู้เล่นทุกคนว่าท�ำหน้าท่ีได้สมบูรณ์เพียงใด หากมีใครเล่นผิดปกติต้องเตรียมการ เปลี่ยนตัวกบั ผเู้ ล่นที่เหมาะสมคนอืน่ 4. จากข้อ 3 บางครั้งผู้ฝึกสอนควรปล่อยเล่นอีกระยะหน่ึงเพื่อให้โอกาสผู้เล่นคนนั้นสามารถ ปรบั ตวั ให้ดขี ึน้ 5. ไม่ควรรบี เปลยี่ นแปลงยุทธวิธกี ารเล่นของทมี จนกว่าจะแนใ่ จว่ายทุ ธวิธีเดมิ ใช้ไม่ได้แล้ว 6. ขณะดกู ารแขง่ ขนั ของนกั กีฬาต้อง ตอ้ งไมแ่ สดงอาการผิดหวงั สนิ้ หวัง อาการเหล่านีจ้ ะสง่ ผล ไปถึงสภาพจิตใจของผเู้ ลน่ เป็นอยา่ งมาก 7. ตอ้ งคดิ เสมอวา่ ไมม่ กี ารแขง่ ขนั ครง้ั ใดสนิ้ สดุ ลงกอ่ นทท่ี มี ใดทมี หนง่ึ จะทำ� คะแนนสดุ ทา้ ยได้ ทมี ทมี่ ฝี มี อื เปน็ รองกม็ โี อกาสเปน็ ฝา่ ยชนะได้ ตอ้ งคดิ เอาชนะโดยไมช่ อบสญู เสยี สภาพของความมนี ำ�้ ใจนกั กฬี า 8. ผฝู้ ึกสอนจะต้องควบคุมผเู้ ล่นบางคนไม่ให้แสดงออกในลกั ษณะ “ดารา” เพราะความสำ� เรจ็ ของทีมเกิดข้ึนได้จากการร่วมมือร่วมใจกันของผู้เล่นทุกคน ผู้เล่นที่ท�ำตัวเด่นคนเดียวมักท�ำให้ระบบ การเล่นเปน็ ทมี เสียไป 13

ค่มู ือผฝู้ กึ สอนกฬี าวอลเลย์บอล 9. ประเมินผลการเล่นของทีมโดยแสดงให้เห็นการได้การเสียของคะแนน ซึ่งผู้ฝึกสอนควรเก็บ บันทกึ ข้อมลู การเล่นทุกครั้ง เพ่อื น�ำไปวิเคราะหพ์ ัฒนาการของทีม ขณะทผ่ี ฝู้ กึ สอนเฝา้ มองการเลน่ ของผเู้ ลน่ อยนู่ น้ั ผฝู้ กึ สอนควรทำ� การประเมนิ ผลสมั ฤทธข์ิ องการ เล่นโดยรวมของทีม ไมเ่ พียงแต่เทคนคิ และยทุ ธวธิ ีการเลน่ เท่านั้น ควรพจิ ารณาถงึ สมาธแิ ละการแสดง นำ้� ใจนกั ส้ขู องผู้เล่นด้วย หากผเู้ ลน่ ไม่สามารถแสดงๆ ความสามารถในทกุ ๆ ด้านไดอ้ ยา่ งสมบูรณ์ ควร พจิ ารณาดผู เู้ ลน่ ทเี่ หมาะสม เพอ่ื เปลย่ี นตวั ผเู้ ลน่ นนั้ เขา้ ไปเลน่ แทน สงิ่ ทผี่ ฝู้ กึ สอนควรพจิ ารณาประกอบ การเปลี่ยนตวั ผ้เู ลน่ ดงั ตอ่ ไปน้ี 1. หากทีมเร่ิมต้นการเล่นได้ดีหรือท�ำแต้มได้เรื่อยๆ ผู้ฝึกสอนต้องไม่ท�ำการเปลี่ยนตัวผู้เล่นโดย ยึดหลกั วา่ “อยา่ เปล่ยี นแปลงทมี ขณะมีคะแนนนำ� ” เพราะการเปล่ียนตัวผเู้ ลน่ สำ� รองเขา้ ไปอาจทำ� ให้ แผนการเลน่ ทีก่ �ำลงั ดอี ยขู่ องทมี เสยี ไป 2. การเปลย่ี นตวั บอ่ ยครงั้ ไมเ่ กดิ ประโยชนแ์ ตอ่ ยา่ งใด เพราะจะทำ� ใหก้ ารเลน่ ของทมี ระสำ่� ระสา่ ย และผู้เล่นขาดความต่อเนอื่ ง 3. ผเู้ ลน่ ตวั จรงิ เปน็ ผเู้ ลน่ ทผ่ี ฝู้ กึ สอนเลอื กสรรแลว้ วา่ สามารถเลน่ ไดส้ มั พนั ธก์ นั ดที สี่ ดุ การเปลย่ี น ตัวผ้เู ล่นส�ำรองเข้าไปแทนอาจท�ำใหผ้ ลสัมฤทธิใ์ นดา้ นเทคนิค ยุทธวิธี ลดลงไปจากทเี่ คยมี 4. การเปลี่ยนตัวผู้เล่นตัวจริงบางคนที่มีอิทธิพลต่อก�ำลังใจของทีมออกไป ผู้ฝึกสอนอาจต้อง พจิ ารณาเปน็ พเิ ศษ เชน่ หวั หนา้ ทมี หรอื ผเู้ ลน่ ทเ่ี ปน็ แกนหลกั ของทมี บางครงั้ เขาเลน่ ไดไ้ มด่ ี หากผฝู้ กึ สอน ไม่สามารถหาผู้เล่นส�ำรองเข้าไปเปลี่ยนตัวโดยรักษาสภาพจิตใจและก�ำลังใจของทีมได้เหมือนเดิมแล้ว ผ้ฝู ึกสอนก็ไม่ควรตดั สินใจขอเปล่ียนตวั 5. ในการแข่งขันกับทีมท่ีอ่อนกว่า อาจเป็นไปได้ท่ีผู้ฝึกสอนจะเปลี่ยนตัวผู้เล่นเกือบทั้งทีม โดยคงประสบการณส์ ูงไว้ 2-3 คน เพ่ือให้ผ้เู ล่นส�ำรองลงไปแสดงความสามารถบา้ ง 6. การเปลย่ี นตวั ควรมกี ารวางแผนไวล้ ว่ งหนา้ โดยผเู้ ลน่ ทถ่ี กู เปลย่ี นตวั เขา้ ไปจะตอ้ งนำ� แผนการ เล่นใหม่ๆ จากผู้ฝึกสอนไปใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อทีม ผู้เล่นส�ำรองที่ถูกเปล่ียนตัวเข้าไปต้องรับบทบาท และหนา้ ทขี่ องตนเปน็ อยา่ งดี ซงึ่ ถา้ เปน็ ไปไดเ้ ขาควรรตู้ ง้ั แตเ่ ขากำ� ลงั ฝกึ ซอ้ มตามโปรแกรมการฝกึ มาแลว้ เชน่ เปลี่ยนตัวเขา้ ไปสกัดกั้นฝา่ ยตรงขา้ มโดยเฉพาะ 7. ก่อนท่ีผู้ฝึกสอนจะให้สัญญาณขอเปลี่ยนตัวต่อผู้ตัดสิน ผู้ฝึกสอนควรเรียกผู้เล่นส�ำรองท่ีจะ เปล่ยี นตวั มารับค�ำสง่ั และฟังค�ำแนะน�ำเพือ่ ทบทวนแผนการเล่นทเ่ี ขาต้องน�ำลงไปใชห้ รือนำ� ลงไปบอก เพอ่ื นรว่ มทีม แล้วจงึ อบอุ่นรางกายสกั ครกู่ อ่ นที่จะใหล้ งไปเปล่ียนตวั 14

ค่มู อื ผฝู้ ึกสอนกฬี าวอลเลยบ์ อล 8. ผฝู้ กึ สอนควรใหเ้ หตผุ ลตอ่ ผเู้ ลน่ สำ� รองและประโยชนท์ ผ่ี เู้ ลน่ สำ� รองแตล่ ะคนจะสามารถกระทำ� ให้แกท่ ีมได้ เชน่ เสริ ์ฟ สกัดกนั้ เป็นตน้ บทบาทของผูฝ้ ึกสอนในช่วงเวลาพกั ระหวา่ งเซต ในชว่ งเวลาพกั ระหวา่ งเซต ผฝู้ กึ สอนควรนำ� ขอ้ มลู การเลน่ ทผี่ า่ นมานำ� มาวจิ ารณอ์ ยา่ งยอ่ ๆ พรอ้ ม ทงั้ วางแผนการเลน่ ในเซตตอ่ ไปวา่ แตกตา่ งกนั อยา่ งไร สมควรเปลย่ี นแปลงหรอื ไม่ ทงั้ นผ้ี ฝู กึ สอนตอ้ งเดา ใจผู้ฝึกสอนฝ่ายตรงข้ามด้วยว่า เขาจะวางตัวผู้เล่นของเขาแบบใดหรือจะเปล่ียนแผนการเล่นอย่างไร หรอื ไม่ ซึ่งบทบาทของผ้ฝู กึ สอนในช่วงเวลาพักระหวา่ งเซตสรุปไดด้ ังน้ี 1. ผู้ฝกึ สอนควรปรกึ ษาหารือ ขอค�ำแนะน�ำจากคณะผู้ฝึกสอน จากผเู้ ลน่ ท่มี ีประสบการณห์ รอื ใหเ้ ขาวจิ ารณก์ ารเลน่ ของทมี เราและทมี ฝา่ ยตรงขา้ ม ซงึ่ จะชว่ ยเพมิ่ ขอ้ มลู ทเี่ ปน็ ประโยชนต์ อ่ การวางแผน การเลน่ ต่อไป 2. ผฝู้ กึ สอนตอ้ งตรวจสอบตำ� แหนง่ ผเู้ ลน่ ของทมี ทวี่ างตวั จะใหเ้ ลน่ ตอ่ ไปวา่ เหมาะสมหรอื ไมเ่ พยี งใด 3. ผู้ฝึกสอนต้องคอยกระตุ้นให้ผู้เล่นเกิดความกระตือรือร้นและตื่นตัวอยู่เสมอโดยไม่ปล่อยให้ สภาพจติ ใจของผ้เู ลน่ ถดถอยลง และต้องแน่ใจวา่ ลกู ทมี ของตนจะลงสนามต่อไปอยา่ งคกึ คกั ท่สี ดุ 4. หากผฝู้ กึ สอนและลกู ทมี มคี วามรสู้ กึ ทไ่ี มด่ ตี อ่ ผตู้ ดั สนิ เชน่ ไมท่ นั เกม ตดั สนิ ผดิ พลาด ฯลฯ จะ ตอ้ งไมแ่ สดงออก เพราะปญั หานท้ี ำ� ใหส้ ภาพจติ ใจของทมี เปลย่ี นแปลงไปในทางลบ โดยเฉพาะผฝู้ กึ สอน หากใช้เวลาพักระหว่างเซตน้ีต�ำหนิผู้ตัดสินให้ผู้เล่นฟัง ผู้เล่นมักคล้อยตามจนท�ำให้สูญเสียเวลาในการ วางแผนการเลน่ โดยใช่เหตุ 5. ถึงแม้ว่าทีมเป็นฝ่ายพ่ายแพ้หรือเป็นรองอยู่ในการแข่งขันที่ผ่านมา ผู้ฝึกสอนควรปลุกระดม เพ่ือสร้างความม่ันใจให้ลูกทีมกระตุ้นให้มุมานะที่จะเอาชนะในการแข่งขันต่อไปให้ได้ เพราะจากสถิติ ทผ่ี า่ นมาทีมที่ชนะคูแ่ ขง่ ขนั ก่อนเวลาพกั เคยพา่ ยแพ้การแข่งขันมามากต่อมากแล้ว เชน่ ชนะมา 2 เซต แลว้ แตเ่ ซตท่ี 3-5 พ่ายแพ้กม็ ี 6. การประสานมือร่วมกันระหว่างผู้ฝึกสอนกับผู้เล่นทีมก่อนลงสนามแข่งขันเป็นวิธีการหน่ึง ทชี่ ว่ ยกระตุ้นสภาพจิตในให้ฮึกเหิมได้ 15

คู่มอื ผูฝ้ ึกสอนกีฬาวอลเลยบ์ อล บทบาทของผูฝ้ ึกสอนภายหลังการแขง่ ขนั เม่ือสิ้นสุดการแข่งขันและผู้ฝึกสอนพาทีมกลับท่ีพัก ผู้ฝึกสอนยังคงมีหน้าท่ีและบทบาทที่ต้อง กระท�ำดงั นี้ 1. ทำ� บนั ทกึ เทคนคิ การเลน่ ของผเู้ ลน่ แตล่ ะคนในสภาพการณต์ า่ งๆ รวมทง้ั ประสทิ ธภิ าพในการ เลน่ ยุทธวธิ ตี า่ งๆ ของทมี ขอ้ บกพรอ่ งที่ควรแกไ้ ข 2. นดั ประชุมผูเ้ ล่นท้ังหมดและคณะผู้ฝกึ สอน เพื่ออภปิ รายผลการเลน่ ท่ผี ่านมาของทมี ใหผ้ เู้ ลน่ มีโอกาสได้พูด อภิปรายและชีแ้ จงถึงสง่ิ ตา่ งๆ ที่เก่ยี วข้องและเปน็ ประโยชน์ต่อทมี อย่างเต็มท่ที ั้งผู้เล่นท่ี ลงสนามและไม่ได้ลงสนาม การพบปะพูดคุยกันครั้งนี้จะช่วยสร้างบรรยากาศและเป็นศูนย์รวมจิตใจ ผเู้ ลน่ ใหเ้ กดิ ความสนใจรว่ มกนั ทจ่ี ะฝกึ ซอ้ มและเตรยี มตวั เพอื่ การแขง่ ขนั ในโอกาสตอ่ ไป ดงั นน้ั ผฝู้ กึ สอน และผรู้ ว่ มทมี จงึ ควรมกี ารประเมนิ ผลหลงั จากการแขง่ ขนั เพอ่ื เปน็ การสรา้ งขวญั กำ� ลงั ใจ แรงจูงใจของทีม ไมว่ ่าผลการแขง่ ขันจะชนะหรือแพ้ 16

ค่มู ือผฝู้ กึ สอนกีฬาวอลเลย์บอล บทที่ 2 หลักการคดั เลอื กนักกฬี าวอลเลยบ์ อล การท�ำหน้าท่ีผู้ฝึกสอนโดยท่ัวไปน้ัน ผู้ฝึกสอนมีความรับผิดชอบในหน้าท่ีหลายประการ แต่ท่ี ส�ำคัญประการหนึ่งซ่ึงผฝู้ กึ สอนทกุ คนมสี ว่ นรับผิดชอบคือ การคดั เลือกตวั นักกีฬา เพ่อื เขา้ รว่ มเปน็ ทมี ตวั แทนของสถาบนั หรอื สโมสร ตลอดจนชมรมตา่ งๆ ในการคดั เลอื กนกั กฬี า เพอ่ื ความมงุ่ หมายดงั กลา่ วนี้ ผฝู้ กึ สอนจำ� เปน็ ตอ้ งอาศยั องคป์ ระกอบตา่ งๆ ในการพจิ ารณาคดั เลอื กเพอ่ื ใหไ้ ดน้ กั กฬี าทม่ี คี วามสามารถ สร้างประโยชน์ใหก้ ับทมี ไดอ้ ยา่ งเต็มที่ องคป์ ระกอบในการพิจารณาคดั เลือกนักกีฬาวอลเลยบ์ อลมดี ังน้ี 1. รปู รา่ ง ลักษณะภายนอกทีส่ ามารถเหน็ ได้เด่นชดั คอื ความสูง นกั กฬี าวอลเลยบ์ อลท่ีดคี วรมี รูปร่างสูงเพราะความสูงของนักกีฬานับเป็นความได้เปรียบท่ีถูกต้องตามกติกา ย่ิงสามารถคัดเลือก นักกีฬาที่มีความสูงได้มากเท่าไรย่ิงดี แต่ให้ค�ำนึงถึงช่วงระยะเวลาฝึกซ้อมก่อนการแข่งขันในโปรแกรม ซึ่งเป็นเป้าหมายหลักของทีมด้วย ขอให้ผู้ฝึกสอนทุกคนพึงเข้าใจว่าการฝึกหัดทักษะและการเคล่ือนท่ี ส�ำหรับผู้ที่มีร่างกายสูงๆ น้ัน ต้องอาศัยช่วงระยะเวลานาน ส่วนการฝึกทักษะและการเคล่ือนท่ีของ นักกีฬาท่ีมีความสูงในระดับปานกลางจะใช้เวลาน้อย แต่ก็ต้องไม่ลืมด้วยว่านักกีฬาที่มีรูปร่างสูงน้ัน สามารถเลน่ บอลในระดบั สูงได้ดีมคี วามได้เปรยี บแฝงอยใู่ นตัว ดังนน้ั ถ้าทมี มีระยะเวลาในการฝกึ ซ้อม กันกอ่ นการแข่งขันมากกค็ วรเลือกนกั กฬี าท่มี ีความสงู มากๆ เขา้ มาฝกึ จึงจะมีโอกาสประสบผลส�ำเร็จ มากยิ่งข้นึ ส�ำหรับการคัดเลือกนักกีฬาท่ีมีความสูงมากๆ น้ัน ถ้าหากมีค�ำถามว่าควรจะเลือกนักกีฬาที่มี ลกั ษณะสูงโยง่ หรอื สูงใหญ่ เขา้ มาฝกึ หดั ดี กข็ อตอบว่า ถ้ามเี วลาในการฝกึ ซอ้ มพอเพียง การเสริมสรา้ ง กล้ามเนื้อและความแข็งแรงให้กับนักกีฬา กระท�ำได้ง่ายกว่าการลดขนาดหรือน�้ำหนักตัวของนักกีฬา และอีกประการหนึ่งคนท่ีมีลักษณะสูงใหญ่มักจะมีการเคล่ือนที่ช้า ซึ่งเป็นอุปสรรคต่อการเล่น วอลเลยบ์ อล ฉะนน้ั จงึ ควรเลอื กนกั กฬี าทีม่ ีลกั ษณะสงู โยง่ มาฝกึ หัดมากกวา่ นกั กฬี าทมี่ ลี ักษณะสงู ใหญ่ 17

คมู่ ือผูฝ้ ึกสอนกีฬาวอลเลย์บอล 2. รยางค์ รยางค์คอื สว่ นที่ยนื่ ออกไปจากลำ� ตวั ของมนษุ ย์ คอื แขนและขา ในการเลอื กนักกีฬา วอลเลยบ์ อล ผ้ฝู กึ สอนควรสงั เกตรยางค์ดงั กลา่ วของนักกฬี าให้ดี นักกฬี าคน ใดมรี ยางคย์ าว นักกีฬา คนนัน้ จะมีความไดเ้ ปรยี บทางรปู ร่างแฝงอยู่ ซึง่ นับเปน็ สงิ่ ดีในการเล่น อนงึ่ ใหพ้ จิ ารณาฝา่ มอื และนว้ิ มอื ดว้ ย นกั กฬี าใดมฝี า่ มอื ใหญ่ นว้ิ ยาว นกั กฬี าคนนนั้ สามารถฝกึ หดั เลน่ กฬี าวอลเลยบ์ อลไดง้ า่ ย เพราะทกั ษะการเลน่ วอลเลยบ์ อลหลายอยา่ งตอ้ งอาศยั นว้ิ และฝา่ มอื ในการ บงั คบั ทิศทางของลูก ฉะน้ัน ผู้ฝึกสอนจึงไมค่ วรละเลยความสำ� คัญขอ้ น้ี 3. สายตา วอลเลย์บอลเป็นกีฬาท่ีต้องอาศัยความฉับไวของการคาดคะเนทิศทางตลอดจน ความเรว็ และความแรงของลกู บอลด้วยสายตา ฉะน้นั นกั กีฬาคนใดท่มี คี วามผดิ ปกติทางสายตายอ่ มมี ความเสยี เปรยี บอยใู่ นตวั ผฝู้ กึ สอนจงึ ควรคำ� นงึ ถงึ ความจรงิ ขอ้ น้ี และทสี่ ำ� คญั อกี ประการหนง่ึ คอื อนั ตราย ท่ีจะเกิดข้ึนกับนักกีฬาที่สวมแว่น เพราะขณะที่เล่นอยู่มีโอกาสที่ลูกบอลจะปะทะกับแว่นตาได้ ดังนั้น ถา้ จำ� เปน็ ตอ้ งฝกึ หดั ใหแ้ กน่ กั กฬี าทสี่ วมแวน่ นนั้ ควรใหน้ กั กฬี าทสี่ วมแวน่ เปลย่ี นไปใชค้ อนแทคเลนสจ์ ะ ชว่ ยใหเกิดความปลอดภยั มากข้นึ 4. สมรรถภาพทางกาย สมรรถภาพทางกาย หมายถึง ความสามารถโดยรวมของรา่ งกายของ มนษุ ย์ ผ้ใู ดมสี มรรถภาพทางกายดหี รอื ไม่ ให้พิจารณาจากองคป์ ระกอบต่างๆ ดงั น้ี 4.1 ความแขง็ แรง หมายถงึ ความสามารถในการทำ� งานของกลา้ มเนอื้ เชน่ การกระโดดไดส้ งู เปน็ ตน้ 4.2 พลัง หมายถึง ความสามารถในการท�ำงานสูงสุดของกล้ามเน่ือในระยะเวลาสั้นๆ หรือ ปฏบิ ัติเพยี งครง้ั เดยี ว เช่น การตบลูกอย่างรุนแรง เป็นต้น 4.3 ความอดทน หมายถึง ความสามารถในการท�ำงานอย่างต่อเนื่องของกล้ามเน้ือและ ระบบไหลเวียนเลือดในระยะเวลานาน โดยไม่มีความเม่ือยล้าหรือความเหน็ดเหนืี่อยและสามารถ ฟื้นสภาพได้ในระยะเวลาอันสั้น เช่น สามารถวิ่งระยะไกล สามารถเล่นวอลเลย์บอลได้หลายๆ เซต เปน็ ต้น 4.4 การทรงตัว หมายถึง ความสามารถในการรักษาสมดุลของร่างกายให้เหมาะสมกับ การเล่นมิให้เกิดการเสียหลักหรือล้ม การทรงตัวของนักกีฬาวอลเลย์บอลนี้มีทั้งการทรงตัวบนพ้ืนและ การทรงตัวในอากาศ เพราะนักกีฬาวอลเลย์บอลมีโอกาสท่ีจะลอยตัวเล่นลูกบอลบนอากาศอยเู่ สมอๆ 4.5 ความเรว็ หมายถงึ ความสามารถในการเคลอื่ นไหวของขอ้ ตอ่ เพอื่ ใหอ้ วยั วะสว่ นทตี่ อ้ งการ ใชง้ านเคลอ่ื นท่ไี ปอย่างรวดเรว็ เช่น การเคลอ่ื นไหวของมอื และแขนในการตบลกู 18

คูม่ อื ผูฝ้ ึกสอนกฬี าวอลเลย์บอล 4.6 ความออ่ นตวั หมายถงึ ความสามารถในการเคลอ่ื นทขี่ องขอ้ ตอ่ ตา่ งๆ ของรา่ งกายเพอ่ื ใหเ้ กดิ การเคลอ่ื นไหวของอวยั วะสว่ นทจ่ี ะใชง้ าน เชน่ การกม้ ตวั ถา้ ขอ้ ตอ่ กระดกู สนั หลงั สามารถเคลอื่ นไหวได้ เป็นมุมกว้างก็ก้มตัวได้มาก ถ้ากระดูกสันหลังเคล่ือนไหวได้เป็นมุมแคบหรือ เคล่ือนไหวได้น้อย ก็ก้มตวั ไดน้ ้อย 4.7 ความคล่องตัว หมายถึงความสาารถในการเปล่ียนทิศทางการเคล่ือนท่ีของร่างกาย เช่น การวงิ่ ซิกแซก การว่งิ กลบั ตวั เป็นตน้ 4.8 การประสานงานของกลา้ มเนื้อกับระบบประสาท หมายถึง ความเรว็ ในการท�ำงานประสาน สัมพันธ์ระหว่างกล้ามเนื้อกับประสาทส่วนต่างๆ เช่น การรับลูกตบเม่ือประสาทสายตาเห็นลูกลอยมา กล้ามเน้ือแขนขา กส็ ามารถท�ำงานเพอ่ื การรบั ลูกนั้นได้อย่างทันท่วงที 5. จิตใจ ควรคัดเลือกนักกีฬาที่มีความปกติทางจิตใจ พวกนักกีฬาท่ีจิตผิดปกติท้ังหลาย เช่น พวกลักเพศ พวกคุ้มดีคุ้มร่้าย ใจอ่อน ตกใจง่าย ขาดความกล้า ความม่ันใจใตตนเอง ไม่สมควรที่จะ คัดเลือกมาร่วมทีม เพราะจะทำ� ใหเ้ พือ่ นร่วมทีมขาดความมั่นคงทางจติ ใจไปด้วย 6. อารมณร์ ว่ มในการฝึกซอ้ ม นกั กฬี าท่ีดคี วรมคี วามรสู้ ึกท่ีต่อการเลน่ ไมว่ า่ จะเปน็ ขณะฝึกซอ้ ม หรือขณะแข่งขัน ถ้านักกีฬาคนใดไม่มีอารมณ์ร่วมในการฝึกซ้อมอยากจะแข่งขันอย่างเดียวเวลาซ้อม ไม่อยากซ้อมหรอื ซอ้ มแบบเสียไมไ่ ด้ ไม่ควรคัดเลอื กนักกฬี าประเภทนี้ไว้ร่วมทีม 7. ชีวิตประจ�ำวัน ควรเลือกนักกีฬาที่มีการด�ำเนินชีวิตประจ�ำวัน เอื้ออ�ำนวยต่อการเล่นกีฬา เพราะการฝึกกีฬาจ�ำเป็นต้องอาศัยเวลาฝึกซ้อม นักกีฬาท่ีมีภารกิจรัดตัวไม่อาจสละเวลาให้กับการฝึก ซ้อมได้เต็มท่ี ท�ำให้เกิดผลเสยี ต่อการดำ� เนินชีวิตประวนั ด้านอน่ื ๆ ของเขา ถ้าไมจ่ ำ� เปน็ จริงๆ ผฝู้ ึกสอน ไม่ควรคัดเลือกมาร่วมทีมเพราะจะเปน็ การลงทุนท่ีไม่ค้มุ คา่ ส�ำหรับนักกีฬาคนนัน้ 8. อปุ นิสัยประจ�ำตวั นกั กีฬาคนใดเป็นคนข้เี กยี จ ชอบเอาเปรยี บเพ่ือนร่วมทีม เหน็ แก่ตวั เปน็ คนสกปรก สุขนิสัยไม่ดี ชอบทับถมเพื่อนร่วมทีม ชอบท�ำตัวเด่น ชอบดูหม่ินผู้อ่ืน ดีแต่พูดไม่ค่อยท�ำ ชอบหลีกเล่ียงการฝึก ไม่มีความอดทน ชอบข่มขู่ผู้อ่ืน ก้าวร้าวไร้มนุษยธรรม เห็นแก่ได้ ไม่เสียสละ ชอบเสพของมนึ เมาหรือชอบอบายมขุ ไมค่ วรนำ� มาร่วมทมี 9. การสนับสนุน ในการฝกึ ซ้อมกีฬา นักกีฬาใดได้รับการสนบั สนุนจากบคุ คลโดยรอบ เช่น พ่อ แม่ พน่ี ้อง ครู เพ่อื นฝงู เปน็ อย่างดจี ะมคี วามกา้ วหน้าเร็วกว่าผู้ทีไ่ ด้รบั การสนับสนนุ นอ้ ย เพราะคนที่ ไดร้ บั การสนบั สนนุ ดจี ะมกี ำ� ลงั ใจในการฝกึ ซอ้ มดี ไดร้ บั การเอาใจใสด่ ี สขุ ภาพจติ ดไี มม่ กี งั วล ซงึ่ ลว้ นเปน็ สิง่ จ�ำเป็นตอ่ การเลน่ กีฬาท้งั ส้นิ 19

คู่มอื ผู้ฝกึ สอนกฬี าวอลเลย์บอล 10. ประสบการณ์ วอลเลย์บอลเป็นกีฬาที่ต้องอาศัยประสบการณ์การฝึกซ้อมและแข่งขันโดย เฉพาะอย่างย่ิงการแข่งขันกับทีมคู่ต่อสู้ที่มีระดับฝีมือสูงกว่า ทั้งน้ี เพราะส่ิงดังกล่าวจะน�ำมาซ่ึงความ เชื่อมั่นตนเองแก่นักกีฬา มีนักกีฬาเป็นจ�ำนวนมากท่ีผ่านการฝึกซ้อมมาอย่างโชกโชนแต่ไม่ค่อยได้ลง แข่งขัน พอถึงเวลาแข่งขันจริงนักกีฬาจะขาดความม่ันใจในตนเองไม่สามารถเล่นได้ดังท่ีฝึกซ้อมมา ทำ� ใหโ้ อกาสทจี่ ะประสบผลสำ� เรจ็ มนี อ้ ย ดงั นน้ั ประสบการณใ์ นการแขง่ ขนั จงึ เปน็ สงิ่ สำ� คญั ยงิ่ ทผ่ี ฝู้ กึ สอน ควรใชใ้ นการพจิ ารณาคัดเลอื กนักกีฬาด้วย 11. มนุษยสัมพันธ์ นักกีฬาที่ดีควรเป็นผู้ที่เข้ากับเพื่อนร่วมทีมและบุคคลอื่นโดยทั่วไปได้ง่าย เป็นผู้ท่ีรู้จักสร้างมิตรไมตรี รู้จักกาลเทศะ รู้จักให้เกียรติผู้อื่น ยึดถืออาวุโสทั้งคุณวุฒิ เป็นคนร่าเริง สนกุ สนาน ไมถ่ ือตวั เป็นคนทีม่ รี ะเบียบวินยั ในตนเอง สามารถด�ำรงชวี ิตในสังคมได้อย่างมคี วามสุข 12. ความคิดริเริ่มและการเรียนรู้ นักกีฬาที่ดีจะต้องมีความมั่นใจในตนเองมีความคิดริเริ่มท่ีดี และกลา้ แสดงออก มีความสามารถในการเรยี นรู้เรว็ รับการถา่ ยทอดไดง้ ่าย มคี วามทรงจ�ำดี มผี ลการ เรียนดถี า้ ยงั เปน็ นกั เรยี น ท้งั นเี้ พ่อื ปอ้ งกันความผดิ พลาดจากการสอบตกอนั จะเป็นเหตใุ ห้นกั กฬี าผู้นนั้ เกดิ ความกงั วลใจ และบุคคลท่ัวไปจะมองว่าการเล่นกีฬาทำ� ให้เกดิ ผลเสยี ตอ่ การเรียนได้ 13. โอกาสทจ่ี ะสรา้ งผลประโยชนใ์ หก้ บั ทมี ควรคดั เลอื กนกั กฬี าทสี่ ารถทำ� ประโยชนใ์ หก้ บั ทมี ได้ เปน็ เวลานาน ทงั้ นโ้ี ดยการพจิ ารณาจากระดบั อายุ หรอื ระดบั การศกึ ษาถา้ เปน็ ผฝู้ กึ สอนทอี่ ยใู่ นโรงเรยี น ก็ควรเลือกนักกีฬาท่ีเรียนในระดับเร่ิมต้น ของโรงเรียนเพราะจะได้มีโอกาสสร้างชื่อเสียงให้สถาบัน ได้นาน ถา้ เป็นผู้ฝึกสอนของสโมสรหรอื ชมรมกีฬาก็ควรเลอื กนักกฬี าทอี่ ายุนอ้ ยๆ เช่นกนั 14. ความสนใจ นักกีฬาวอลเลย์บอลท่ีดีควรเป็นผู้มีความกระตือรือร้นต่อกิจกรรมของ วอลเลย์บอล ไม่วา่ จะเปน็ การเลน่ การฝึกซอ้ ม การแขง่ ขนั การตัดสนิ การจดั การแขง่ ขัน การดู การฟัง การศกึ ษาจากตำ� ราหรอื การเข้ารว่ มสมั มนาตลอดจนการพูดคยุ ถึงวอลเลย์บอล 15. ฐานะทางเศรษฐกิจ ถ้าเป็นไปได้ควรเลือกนักกีฬาท่ีมีฐานะทางครอบครัวดี สามารถช่วย เหลือตนเอง และเพื่อนร่วมทีมได้ ทั้งนี้เพ่ือเป็นการแบ่งเบาภาระของผู้ฝึกสอนในด้านการจัดหางบ ประมาณสนับสนุน อีกท้ังยังเป็นการช่วยให้นักกีฬาได้มีโอกาสช่วยเหลือซึ่งกันและกันในเร่ืองต่างๆ ท่ี จ�ำเป็นอกี ดว้ ย 20

คู่มือผฝู้ กึ สอนกฬี าวอลเลยบ์ อล บทท่ี 3 เทคนคิ การฝกึ วอลเลย์บอล เทคนิคการฝึกทักษะต่างๆ ในการเล่นกีฬาวอลเลย์บอล ผู้ฝึกสอนต้องมีการวางแผนการฝึก มจี ิตวิทยาการฝกึ การฝกึ ตอ้ งฝึกจากง่ายไปหายากตามลำ� ดบั จากน้อยไปหามาก เพอื่ สร้างความมนั่ ใจ ความรักและให้ผู้เล่นชื่นชมในสิ่งที่เขาสามารถท�ำได้ เมื่อฝึกไปตามขั้นตอนด้วยความเต็มใจของตนเอง โดยไม่ต้องควบคุม บังคับหรือฝืนใจกัน อย่างไรก็ตามในการฝึกน้ันสามรรถภาพทางกายเป็นสิ่งส�ำคัญ ทีส่ ุดในการฝึก และฝกึ การเคล่อื นทแี่ บบต่างๆ เช่น การสไลด์เท้า การก้าวไขวเ้ ท้า การวงิ่ การหยดุ การ หมนุ ตัว และการถอยหลงั การเคลอ่ื นทเี่ ขา้ หาลูกบอลในทศิ ทางตา่ งๆ เปน็ ต้น ซึง่ ตอ้ งฝกึ จนเกดิ ความ ชำ� นาญเพราะถ้าหากการเคลือ่ นทีไ่ มด่ ีแล้วโอกาสที่จะไดร้ บั ความสำ� เร็จในการฝึกแทบจะไมม่ ีเลย ในท่ี น้ีจะไม่ขอกล่าวถึงการเคล่ือนท่ีเพราะต้องฝึกในข้ันพื้นฐานมาแล้ว แต่จะกล่าวถึงเทคนิคในการฝึกหัด ท่าทางของการเล่นกฬี าวอลเลย์บอล 21

คู่มือผู้ฝกึ สอนกีฬาวอลเลย์บอล ท่าเตรียมพร้อม ทา่ ทางการเตรยี มพร้อมของผเู้ ลน่ ในการรับลกู บอลและการสกัดกัน้ จะมีลักษณะทแี่ ตกต่างกนั ทา่ เตรยี มพรอ้ มในการรบั ลกู บอล การเตรยี มความพรอ้ มทจี่ ะรบั ลกู บอลดว้ ยมอื ลา่ ง ตอ้ งยอ่ สะโพกลง เขา่ ทงั้ สองยน่ื เลยปลายนวิ้ เทา้ ลำ� ตวั กม้ ไปขา้ งหนา้ จนไหลท่ งั้ สองขา้ งอยรู่ ะดบั เหนอื เขา่ แขนทงั้ สองขา้ งอยดู่ า้ นหนา้ ลำ� ตวั หรอื กางแขน ออกเล็กนอ้ ย การรับลูกมือล่างที่ลูกบอลมาข้างหน้าและ ลูกลอยลงมาต่�ำ ถ้ายืนอยู่เฉยๆ จะรับลูกไม่ได้ ต้องกา้ วเทา้ ใดเทา้ หนึ่งไปข้างหน้าแล้ว ย่อตวั ลง ต�่ำให้น�้ำหนักตัวตกอยู่ที่เท้าหน้า บางครั้งต้อง คุกเขา่ ดว้ ย 22

ค่มู ือผฝู้ กึ สอนกีฬาวอลเลย์บอล ทา่ เตรียมพร้อมเพอื่ สกัดกน้ั ยนื ยอ่ ตวั เลก็ นอ้ ย สายตาจอ้ งจบั ทผ่ี ตู้ บลกู บอลของฝา่ ยตรงขา้ ม มอื ทงั้ สองยกขนึ้ ในลกั ษณะเตรยี ม พร้อม การสกัดกน้ั จะได้ผลหรอื ไมน่ ัน้ จำ� เป็นต้องอาศัยการเคล่อื นทท่ี ร่ี วดเร็ว ซึง่ ปกติถา้ เปน็ ระยะ 1-3 กา้ ว จะใชว้ ธิ กี ้าวไปด้านข้าง แตถ่ า้ เกิน 2 กา้ ว ควรใช้วิธีหันข้างตวั เขา้ หาตาขา่ ยแลว้ ใช้วิธแี ละหยุดเพอื่ กระโดดสกดั กั้นและถอยหลังออกจากตาข่ายใหไ้ ดอ้ ย่างรวดเร็วเพ่อื การเตรยี มตวั เป็นฝา่ ยรกุ ต่อไป การเซตหรือการส่งลกู บอลด้วยมือบน 23

ค่มู อื ผู้ฝกึ สอนกฬี าวอลเลยบ์ อล การเซต การเตรยี มเซตลูกบอล มือท้งั สองจะต้องยก ขึ้นและกางนิ้ว ออกให้ตรงใบหน้าตามองลูกบอลผ่าน ระหว่างมือท้ังสองข้างส่วนแขนต้องงอเป็นมุมฉากจาก ทา่ เตรียมพรอ้ ม ผเู้ ลน่ จะเคลอื่ นท่อี ย่างรวดเร็วไปอยใู่ ต้ ลูกบอลและหันหน้าไปยังทิศทางท่ีจะส่งลูกไป ย่อเข่า กางนว้ิ ออกท้งั หมดตามองผ่านมือทง้ั สองขา้ งไปยงั จดุ ที่ จะสง่ ลกู ไป การเซตลกู บอลไปขา้ งหลัง การเซตลกู บอลไปขา้ งหลงั ไมจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งแอน่ หลังแล้วดันสะโพกไปข้างหน้าขณะที่มือจะถูกลูกเพียง เงยหน้าข้ึนแล้วหงายข้อมือไปข้างหลังพร้อมกับยก ข้อศอกตามลูกที่เซตออกไปลูกบอลก็จะถูกส่งออกไป ดา้ นหลังของตัวเซตไดโ้ ดยง่าย 24

คมู่ ือผ้ฝู กึ สอนกีฬาวอลเลยบ์ อล การเซตลกู ที่ตอ้ งการเปลย่ี นทศิ ทางของลกู อย่างฉับพลนั เริม่ จากผู้เลน่ ยกข้อศอก กางน้ิวมอื ยอ่ ตัวแลว้ ยืดตัวขึ้นสงู จดุ ส�ำคัญคอื ต้องเคลอื่ นทีใ่ ห้ลูกบอล อยูต่ รงใบหนา้ ลำ� ตวั ตรง ลักษณะอยา่ งน้ีจะท�ำให้ทมี ตรงขา้ มมองไมอ่ อกว่าตวั เซตจะเซตลูกไปทางไหน ซง่ึ ตวั เซตจะสามารถเปลยี่ นทศิ ทางของลกู ไปขา้ งหนา้ ขา้ งหลงั ทางซา้ ยหรอื ขวาไดง้ า่ ยมากเพยี งแตข่ ยบั มือเทา่ น้นั 25

คู่มอื ผ้ฝู ึกสอนกฬี าวอลเลยบ์ อล การกระโดดเซต การกระโดดเซตใชห้ ลกั การเดยี วกนั คอื ยกมอื ขน้ึ กางนวิ้ ออก ลำ� ตวั ตง้ั ตรงและตอ้ งกระโดดลอยตวั ให้นิ่งในอากาศ กอ่ นท่ีจะเซตลูกออกจากมอื ไป ท้งั นี้ เพอื่ ใหเ้ กดิ ความแมน่ ยำ� แนน่ อนโดยไมเ่ นน้ การสง่ ลกู ไปในระยะไกล การเซตลูกท่อี ยู่หา่ งจากตาขา่ ย เมอื่ ผเู้ ลน่ จะเซตลกู บอลทอ่ี ยหู่ า่ งจากตาขา่ ยไมม่ ากนกั ผเู้ ลน่ ตอ้ งเคลอื่ นทไ่ี ปอยใู่ ตล้ กู บอลแลว้ จงึ จะเซต แตถ่ า้ ลกู บอลอยหู่ า่ งจากตาขา่ ยมากหรอื เปน็ การเซตลกู บอลจากแดนหลงั จะตอ้ งใชก้ ารยอ่ ตวั ให้ มากเพอื่ ใช้แรงสง่ จากการเหยยี ดเข่าช่วยเสริมแรงจากแขนด้วย สรปุ ผเู้ ล่นตอ้ งเคล่ือนที่ไปอยใู่ ตล้ ูกบอลให้ลูกอย่ตู รงหนา้ ผาก จึงจะสามารถเซตลกู ได้สะดวก 26

ค่มู ือผู้ฝกึ สอนกีฬาวอลเลย์บอล การปรบั จงั หวะในการเซตลกู ให้สัมพันธก์ บั การเคล่ือนทขี่ องตวั เอง ทกั ษะทส่ี ำ� คญั ของตวั เซต คอื การเซตลกู บอลใหส้ มั พนั ธ์ กบั การเคลอื่ นทข่ี องตวั ตบ ตวั เซตตอ้ งสามารถเรง่ จงั หวะในการ เซตลูกบอลให้เร็วข้ึนโดยการกระโดดขึ้นไปหาลูกบอลหรือรอ จงั หวะเซตลกู บอลใหช้ า้ ดว้ ยการยอ่ ตวั ลงมานอกจากนจ้ี ะตอ้ ง สามารถบังคับลกู บอลใหส้ งู ตำ�่ ชา้ หรอื เรว็ ไดอ้ กี ดว้ ยเพอื่ สรา้ ง โอกาสใหต้ วั ตบเคลอ่ื นทเี่ ขา้ ตบลกู บอลไดด้ ที ส่ี ดุ 27

คมู่ อื ผฝู้ กึ สอนกีฬาวอลเลย์บอล การเซตลกู บอลให้ตบ การเซตลกู บอลใหเ้ พอื่ นรว่ มทมี ตบเปน็ หวั ใจสำ� คญั ทจี่ ะนำ� ไปสชู่ ยั ชนะ ซง่ึ มที งั้ ตบลกู บอลใกลแ้ ละ หา่ งจากตวั เซต รปู ภาพ การเซตลกู ให้เพอื่ นรว่ มทีมตบลูกบอลเร็วในระยะห่างตัวเซต การเซตลูกบอลให้ตบลูกบอลเร็วทุกแบบจะได้ผลดีและหลอกทีมตรงข้ามให้สกัดก้ันได้ยากต้อง อาศัยการส่งลกู บอลแรกที่ดี คอื ลูกบอลแรกตอ้ งส่งใหใ้ กลต้ าข่าย ให้ตวั เซตกระโดดเซต เพราะจะทำ� ให้ ผู้สกัดก้ันของทีมตรงข้ามกังวลใจว่าตัวเองจะตบลูกบอลเองหรือไม่ การเซตลูกบอลเร็วห่างจากตัวเซต จะต้องหงายข้อมือกลับเข้าหาตัวให้เต็มที่และเซตลูกบอลด้วยการเคลื่อนไหวข้อมือที่ดีด้วยเพ่ือให้การ บังคบั ลกู บอลให้พุ่งไปเร็ว ชา้ ใกล้หรือไกลได้ 28

คมู่ อื ผฝู้ ึกสอนกฬี าวอลเลยบ์ อล การเซตลกู บอลเร็วใหเ้ พื่อนรว่ มทมี ตบในระยะใกลๆ้ ตัวเซต ลูกบอลแรกที่ส่งมาควรอยู่ในระดับท่ีตัวเซตต้องกระโดดเซต เพื่อหลอกการสกัดกั้นของทีมตรง ข้ามได้ด้วย การเซตลูกเร็วใกล้ตัวจะต้องเหยียดแขนออกให้สุดแล้วเซตลูกบอลด้วยการเคล่ือนไหวของ ข้อมือเท่าน้ันและต้องควบคุมความสูงและความเร็วของลูกบอลให้สัมพันธ์กับจังหวะการเข้าตบของ ตัวตบด้วย การตบลูกเร็วทจ่ี ะหลอกหรือตบใหไ้ ด้ผลอยทู่ ี่ลกั ษณะการกระโดดของตัวตบลกู เรว็ คือตวั ตบจะ ตอ้ งกระโดดขนึ้ จากพืน้ ก่อนท่ีตัวเซตลกู บอลโดยมีระยะหา่ งจากตัวเซตประมาณ 1 เมตร ลอยตัวอยใู่ น อากาศเพอ่ื ตบลกู บอลทต่ี วั เซตสง่ มาให้ การลอยตวั อยใู่ นอากาศจะทำ� ใหผ้ สู้ กดั กนั้ ของทมี ตรงขา้ มจำ� เปน็ ตอ้ งคอยสกดั กั้นตัวตบลกู เร็วตลอดเวลาอยา่ งนอ้ ย 1 คน ตวั เซตจะส่งลูกบอลให้ตบลูกบอลเร็วในระยะ ใกล้ตัวหรือไม่ ข้ึนอยู่กับไหวพริบของตัวเซตที่จะสังเกตการณ์การสกัดกั้นของทีมตรงข้ามว่ามีจุดอ่อน ณ จุดไหน แตถ่ า้ ตัวตบลกู บอลเรว็ ไมก่ ระโดดลอยตวั รออยกู่ อ่ น ทมี ตรงขา้ มจะสามารถทำ� การสกดั กนั้ โดยผู้ เลน่ 2 หรอื 3 คน พรอ้ มๆ กัน โดยใช้วธิ สี ังเกตจากลกั ษณะของลกู บอลทต่ี ัวเซตสง่ ออกไป 29

คู่มอื ผู้ฝกึ สอนกฬี าวอลเลยบ์ อล ความสมั พันธใ์ นการตบลกู เร็วระยะใกล้ตวั เซตกบั ตัวตาม ตัวตบจะกระโดดห่างจากตัวเซตเล็กน้อย ลอยตวั ขนึ้ ในขณะทตี่ วั เซตกำ� ลงั จะเซตลกู บอลและ จะตบลูกบอลท่ีลอยพ้นตาข่ายขึ้นมาอย่างรวดเร็ว ขณะทีล่ ูกบอลยงั เคล่ือนที่อยู่ การตบลกู บอลเรว็ เชน่ นท้ี งั้ ตวั เซตและตวั ตบ ต้องมีความสัมพันธ์ในเร่ืองของ จังหวะ การเซต การกระโดดและการตบอย่างดยี ่ิง การเล่นลกู บอล เรว็ แบบนี้นิยมเรียกกนั ว่า “ลูกบอลเร็วเอ” ซึง่ เป็น พน้ื ฐานของลกู บอลเรว็ แบบอ่ืนๆ ความเขา้ ใจในเร่อื งของ “บอลเรว็ ” ดงั นี้ บอลเรว็ เอ คือ การเซตบอลเรว็ ใหต้ วั ตบท�ำการตบในระยะใกลก้ บั ตัวเซตและอยหู่ นา้ ตวั เซต บอลเรว็ บี คอื การเซตบอลเรว็ ใหต้ วั ตบทำ� การตบในระยะหา่ งจากตวั เซตออกไปเลก็ นอ้ ย คอื หา่ ง จากตัวเซตมากกว่าบอลเรว็ เอ และการเซตบอลเร็ว บี จะสงู กว่าบอลเรว็ เอ เล็กนอ้ ยโดยอยูห่ น้าตัวเซต เชน่ กัน บอลเรว็ ซี เปน็ การเซตแบบเดยี วกับบอลเร็ว เอ แต่อยูด่ า้ นหลังของตัวเซต บอลเรว็ ดี เปน็ การเซตแบบเดยี วกบั บอลเรว็ บี แตอ่ ยดู่ า้ นหลงั ของตวั เซตเชน่ เดยี วกบั บอลเรว็ ซี ดงั นน้ั การเซตบอลเรว็ ทำ� การรกุ แบบผสมนน้ั โดยพนื้ ฐานแลว้ จะประกอบดว้ ยดา้ นหนา้ และดา้ น หลังของตัวเซต ดา้ นหน้า คือบอลเร็ว เอ บี หรือหัวเสา ดา้ นหลัง คอื บอลเรว็ ซี ดี หรือหวั เสา 30

คู่มอื ผู้ฝกึ สอนกีฬาวอลเลยบ์ อล ลักษณะการรกุ 2 แบบท่ีกล่าวมานี้เปน็ ลกั ษณะการรุกข้นั พื้นฐานเท่านั้น เพราะการรุกแบบผสม ยงั มอี กี หลายอยา่ ง อยา่ งไรกต็ าม หากสมรรถภาพทางกายไมด่ พี อ อยา่ งเพงิ่ ฝกึ การรกุ อยา่ งรวดเรว็ อาจ จะบาดเจบ็ ได้ การเซตลกู ใหผ้ เู้ ลน่ ตำ� แหนง่ หน้าซา้ ยตบ ผเู้ ล่นต�ำแหนง่ หน้าซ้ายหรอื ต�ำแหนง่ 4 ปกตแิ ล้วจะเปน็ ตวั ตบหลกั ของทมี และจะยนื ห่างจากตัว เซตมาก เปน็ ตวั ตบทปี่ ระสทิ ธภิ าพสงู เพราะเปน็ ตวั ตบทจ่ี ะทำ� คะแนนใหก้ บั ทมี โดยมตี วั ตบลกู บอลเรว็ หลอกให้ แต่ต้องอาศัยการเซตลูกที่แม่นย�ำ จึงจะท�ำให้การตบมีประสิทธิภาพได้ ซ่ึงตัวเซตที่ดี ข้อมือ ต้องมีความยืดหยุ่นได้อย่างดีย่ิงเพราะต้องใช้ข้อมือเพ่ือการชะลอความเร็วของลูกท่ีจะเซตและเร่ง ความเร็วของลูกพร้อมท้ังปรับทิศทางของลูกที่เซตออกไปให้สมพันธ์กับจังหวะของการตบด้วยเพื่อให้ เลือกผู้สกัดกั้นเพียงคนเดียวตรงด้านหน้าของตัวตบต�ำแหน่งหน้าซ้ายตัวเซตต้องเซตลูกให้พุ่งอย่าง รวดเรว็ ในระดบั ทไ่ี มส่ งู นกั ไปยงั ตวั ตบตำ� แหนง่ หนา้ ซา้ ย โดยมตี วั ตบลกู เรว็ แสรง้ กระโดดหลอกผสู้ กดั กนั้ ตำ� แหนง่ กลางหนา้ ของทมี ตรงขา้ มเอาไว้ ดงั นนั้ การเซตลกู นน้ี อกจากใชค้ วามยดื หยนุ่ ของขอ้ มอื แลว้ ตอ้ ง อาศัยการโยกล�ำตวั ให้เหยยี ดตรงไปขา้ งหน้าช่วยอกี ด้วย ลกู บอลจงึ จะพุ่งไปอย่างรวดเรว็ 31

คมู่ อื ผู้ฝกึ สอนกีฬาวอลเลยบ์ อล การกระโดดเซตลูกดว้ ยมอื เดยี ว รูปภาพ เมื่อลูกบอลถูกส่งมาในระดับสูงใกล้ตาข่ายจนท�ำการเซตลูกสองมือไม่อาจกระท�ำได้ตัวเซตต้อง พยายามเซตลกู ดว้ ยมอื เพยี งขา้ งเดยี ว โดยหนั ฝา่ มอื มาทางแดนของตนเอง เซตลกู ดว้ ยการสง่ แรงจากนวิ้ อย่างเดยี ว การหลอกล่อโดยวิธหี ยอดลกู ดว้ ยปลายน้วิ ในปัจจุบันตัวเซตมักจะมีรูปร่างสูง เป็นผู้เล่นที่ถนัดมือซ้าย เพราะขณะที่หันหน้าเซตลูกบอลไป ให้ผู้เล่นต�ำแหน่งหนา้ ซ้ายตบลูกบอล ตัวเซตมีโอกาสตบลูกบอลตามน้�ำหรือหยอดลูกด้วยปลายนิ้วมือ ขา้ งซ้ายไดเ้ พ่อื ใหท้ มี ตรงข้ามหลงทาง คดิ วา่ ตวั เซตจะเซตลูกให้ตัวตบลูก การเลน่ ลูกตอ่ เนอ่ื งหลังจากการเซตลกู หลงั จากเซตลกู แลว้ ตวั เซตตอ้ งสงั เกตการสกดั กนั้ ของทมี ตรงขา้ มและตอ้ งพรอ้ มทจ่ี ะเลน่ ลกู ทถ่ี กู สกดั กน้ั มาตอ่ ไปไดท้ นั ที โดยการเคลอ่ื นทไ่ี ปอยใู่ นตำ� แหนง่ ทเี่ หมาะสมตามรปู แบบของทมี ทฝ่ี กึ ซอ้ มกนั มา 32

คู่มอื ผู้ฝึกสอนกฬี าวอลเลย์บอล การเหวย่ี งแขนและบิดล�ำตวั เพอ่ื ตบลกู บอล การฝกึ เหวยี่ งแขนและบดิ ลำ� ตวั นสี้ ามารถชว่ ยใหต้ บลกู บอลไดร้ นุ แรงและตบไดใ้ นจดุ ทส่ี งู สดุ ทจี่ ะ ตบลกู บอลได้ การตบลกู บอลทด่ี ี แขนของคนตบจะต้องเหยียดตรงขณะท่ฝี า่ มือถูกลูกบอลพอดี การเหวีย่ งแขน ผู้เล่นต้องเหว่ียงแขนทั้งสองขึ้นโดยให้น้ิวหัวแม่มืออยู่ด้านในใกล้ตัว และยกข้อศอกขึ้นด้านบน เหนือศรี ษะแลว้ เหวี่ยงมอื เหยยี ดแขนสง่ แรงไปยังลูกบอล การใช้แรงบดิ ลำ� ตวั (แรงเกลยี ว) เมอื่ ลกู บอลทเ่ี ซตมาใหต้ บอย่หู า่ งจากตาขา่ ย ลอยมาชา้ และสงู ผู้เลน่ สามารถใช้แรงบดิ ของลำ� ตวั ช่วยเสริมความรนุ แรงในการตบได้ 33

ค่มู ือผ้ฝู ึกสอนกีฬาวอลเลยบ์ อล ทา่ ทางการตบบอลเรว็ ทา่ ทางการตบลกู อยู่หา่ งตาขา่ ย ลกู ลอยมาช้าและสงู 34

คูม่ ือผ้ฝู ึกสอนกฬี าวอลเลยบ์ อล การเคลอ่ื นทีเ่ ขา้ หาจุดกระโดดเพอ่ื ท�ำการตบลกู บอล การเคลอ่ื นที่เข้าหาจุดกระโดดเป็นส่งิ ส�ำคัญท่สี ุดในการตบลกู บอลทม่ี ีประสทิ ธิภาพ การเคลอ่ื นที่เข้าหาจุดกระโดด โดยปกติแล้วการก้าวเท้าเข้าหาจุดกระโดด ก้าวสุดท้ายของผู้เล่นท่ีตบลูกบอลด้วยมือขวา จะ เปน็ การก้าวดว้ ยเทา้ ขวาตามด้วยเทา้ ซ้ายเพ่ือการหยุดและถบี ตัวขนึ้ จากพ้นื การกา้ วเท้าแบบน้จี ะท�ำให้ ผู้ตบสามารถควบคุมการทรงตัวได้งา่ ยและโดยเฉพาะอย่างยิ่งจะมีผลดใี นการปรบั จงั หวะการถีบตัวข้ึน จากพ้ืนด้วย การเปล่ยี นทิศทางลูกบอลจากการตบ ทักษะในการเปล่ียนทิศทางของลกู บอลจากการตบ เช่น ว่งิ เข้าหาลกู บอลเป็นแนวเฉียงกับสนาม แต่ต้องการตบลูกบอลเป็นแนวตรง ต้องอาศัยการบิดล�ำตัวและการเปล่ียนจุดสัมผัสกับลูกบอล เพื่อ เปลีย่ นทิศทางของลูกบอลไปในทิศทางทีต่ ้องการ การยอ่ ตัวเพอื่ กระโดดตบลูกบอล ผู้เล่นจะกระโดดได้ไม่สูง ถ้าการย่อตัวต่�ำมากเกินไปหรือน้อยเกินไปขณะท่ีก้าวเท้าสุดท้ายเพ่ือ ถบี ตัวขน้ึ จากพ้นื การย่อตวั ทีถ่ กู ตอ้ ง สะโพกและหัวเขา่ ต้องงอเป็นมมุ ประมาณ 100 องศา สรปุ ขอ้ สำ� คญั ในการกระโดดจะอยทู่ ก่ี า้ วสดุ ทา้ ย และการยอ่ ตวั เพราะจะชว่ ยในการปรบั จงั หวะ เปล่ียนทศิ ทางและชว่ ยใหก้ ระโดดได้สูง 35

คู่มอื ผู้ฝกึ สอนกฬี าวอลเลย์บอล การย่อตวั เพอ่ื กระโดด จุดส�ำคัญของการส่งตัวจากพื้นหรอการกระโดดคือการย่อตัวเพ่ือให้มุมที่ล�ำตัวท�ำกับขาท่อนบน (สะโพก) และมมุ ทขี่ าทอ่ นบนทำ� กบั ขาทอ่ นลา่ ง (หวั เขา่ ) เปน็ มมุ ทเี่ หมาะสม คอื ประมาณ 90-100 องศา ถา้ ยอ่ มากหรอื นอ้ ยเกนิ ไปจะทำ� ใหก้ ระโดดไมไ่ ดส้ งู สดุ ดงั นนั้ ตอ้ งยอ่ ตวั จนมมุ ทสี่ ะโพกและหวั เขา่ ประมาณ 90-100 องศา การกระโดดตบลูกบอลจากแดนหลงั ปจั จบุ นั เทคนคิ การตบและการสกดั กนั้ ไดพ้ ฒั นาอยา่ งรวดเรว็ จนฝา่ ยรกุ ตอ้ งหาวธิ กี ารใหมๆ่ ออก มาใช้ ประกอบกับเวลาทตี่ วั เซตอยใู่ นแถวหน้าตัวตบจะเหลอื เพียง 2 คน ทีมตรงข้ามสกดั กน้ั ได้ง่ายข้นึ จงึ ทำ� ใหเ้ กดิ เทคนคิ การตบลกู จากแดนหลงั โดยผเู้ ลน่ แถวหลงั จะกระโดดลอยตวั จากแดนหลงั เขา้ มาตบ ลกู บอลในแดนหน้า อยา่ งไรกต็ ามการตบลกู จากแดนหลงั ไม่ใช่การเซตลูกสงู ๆ กลบั ไปใหผ้ ู้เลน่ แถวหลัง ตบเท่านนั้ คือ คอ่ นข้างเรว็ ไมส่ ูงมาก เพือ่ ไม่ให้ทมี ตรงข้ามตั้งหลกั รบั ลกู ไดท้ ัน การตบลูกจากแดนหลงั จะตบลกู ปกั ลงในแดนของทีมตรงข้ามไม่ได้ แตต่ ้องตบลูกบอลยาวโดย การพับขอ้ มือ เพ่อื ใหล้ ูกบอลหมุนลงในลักษณะทวนเขม็ นาฬิกาทเี่ รยี กว่า ท็อปสปิน การตบลกู จากแดนหลงั ลกู บอลทเี่ ซตมาใหจ้ ะอยหู่ า่ งตาขา่ ย ดงั นนั้ จะตอ้ งตบลกู บอลใหล้ งไปยงั จุดใกลๆ้ เสน้ หลังของสนามทีมตรงข้าม มิฉะนน้ั ลกู บอลจะติดตามข่าย เพราะมมุ ทจี่ ะกดลูกบอลลงได้ ต้องเปน็ การตบลกู บอลทเี่ ซตมาใกลๆ้ ตาขา่ ยเทา่ นั้น การตบลูกจากแดนหลังจงึ แตกตา่ งจากการตบลกู จากแดนหนา้ 36

คมู่ ือผู้ฝึกสอนกฬี าวอลเลยบ์ อล การเสิรฟ์ การเสิร์ฟเป็นการรุกท่ีส�ำคัญอันดับแรกเพราะถ้าเสิร์ฟดีทีมอาจจะได้คะแนนทันทีจากการเสิร์ฟ หรอื ทีมตรงข้ามมรี กุ กลับไม่ไดต้ ้องส่งลกู กลบั มาง่ายๆ ให้ทมี เราเป็นฝ่ายรุกกลับอีกครัง้ ลกั ษณะท่าทาง การเสิร์ฟหลายมแี บบ เช่น การเสริ ฟ์ ลูกดว้ ยมือบนแบบเทนนสิ ผเู้ สริ ฟ์ ยนื หนั หนา้ ไปยงั ทศิ ทางทตี่ อ้ งการเสริ ฟ์ ลกู โยนลกู บอลขน้ึ สงู เหนอื ศรี ษะเลก็ นอ้ ยทางดา้ น หน้าของหัวไหล่ของแขนท่ีจะใช้เสิร์ฟลูก ยึดล�ำตัวขึ้น ยกแขนไปข้างหลังข้างใบหูและเหวี่ยงแขนช่วง ข้อศอกถึงฝ่ามือให้เป็นแนวขนานกับพื้น โดยไม่เปล่ียนต�ำแหน่งของข้อศอก ให้ส่วนที่แข็งของฝ่ามือ (สนั มอื ) ถูกจดุ กง่ึ กลางของลูกบอลพอดี ขณะที่แขนเหยียดสุดพร้อมกบั ถ่ายนำ�้ หนกั ตวั ไปทีแ่ ขนให้เนน้ ตรงไปขา้ งหน้า 37

คูม่ อื ผฝู้ กึ สอนกฬี าวอลเลย์บอล การเสิร์ฟลูกด้านขา้ งลำ� ตวั การเสิร์ฟลูกแบบเหล่ียงแขนจากข้างล�ำตัวผ่านเหนือศีรษะ ผู้เสิร์ฟโยนลูกบอลขึ้นไม่สูงมากนัก ทางด้านหน้าของไหล่ขวาเหว่ยี งแขนขวาให้ขอ้ ศอกเหยยี ดตงึ ไปขา้ งหลงั แล้วจงึ เหวีย่ งแขนและไหลข่ วา ตรงไปขา้ งหนา้ ข้อศอกเหยียดตงึ ให้สนั มอื ถูกตรงกลางของลกู บอล การกระโดดเสิร์ฟ การกระโดดเสิร์ฟต้องโยนลูกบอลให้สูงข้ึนไปทางด้านหน้าของล�ำตัวแล้วจึงกระโดดขึ้นใช้วิธีการ ตลี กู เชน่ เดยี วกบั การตบลูกจากแดนหลงั สง่ ลูกบอลเคลื่อนทโ่ี คง้ ข้ามตาข่ายไปยังแดนตรงขา้ ม การรบั ลูกบอล ท่าพื้นฐานการรบั ลกู บอลดว้ ยมือล่าง ผเู้ ล่นต้องยนื แยกเท้า ห่างกันมากกวา่ 1 ช่วงไหลเ่ ลก็ นอ้ ย ย่อตวั ลงต่�ำ ถา้ อยใู่ นตำ� แหน่งใกลก้ ับ เส้นริมสนาม เท้าท่ีอยู่ใกล้เส้นริมสนามจะอยู่ในลักษณะก้าวล้�ำไปข้างหน้าปล่อยไหล่ทั้งสองข้างตาม สบายไมต่ อ้ งเกรง็ มอื แขนทงั้ สองขา้ งอยดู่ า้ นหนา้ ลำ� ตวั เลก็ นอ้ ยเพอื่ เตรยี มรบั ลกู บอล เมอื่ ลกู บอลเคลอ่ื นท่ี มาใกล้จึงค่อยเหยียดแขน ประกบมือและเกร็งข้อศอกประกอบการกดหัวแม่มือทั้งสองเพื่อการปะทะ ลกู บอลอย่างเหมาะสม 38

คู่มอื ผฝู้ ึกสอนกีฬาวอลเลยบ์ อล การรบั ลกู บอลด้านขา้ งของลำ� ตัว เมื่อลกู บอลลอยมา ในระดับสงู ทางดา้ นขา้ งของล�ำตัว ผเู้ ล่น จะต้องเอียงไหล่ท่ีอยู่ด้านตรงข้ามลงต่�ำไปทางด้านที่จะส่งลูกบอล ออกไปเล็กน้อย ยกแขนท้ังสองข้างขึ้นรับลูกบอลโดยแนบแขนท้ัง สองขา้ งชดิ กนั สว่ นทแ่ี บนราบของแขนหนั ไปสทู่ ศิ ทางทจ่ี ะสง่ ลกู ไป แล้วออกแรงสง่ ลูกบอลไปด้วยการเหยียดเข่าและแขนประกอบกัน การรับลูกบอลดว้ ยมือเพยี งขา้ งเดียว บางครงั้ ผเู้ ลน่ ไมม่ โี อกาสรบั ลกู บอลทพ่ี งุ่ มาอยา่ งรวดเรว็ ดว้ ยมอื ทง้ั สองขา้ งจำ� เปน็ ตอ้ งใชม้ อื เพยี ง ขา้ งเดยี วรับลกู ทางดา้ นขา้ งของล�ำตัว โดยเหยียดแขนเฉยี งเป็นมมุ 45 องศา ไปข้างหน้า เพอ่ื ลกู บอล จะไดส้ ะทอ้ นกลบั เขา้ ในสนาม การรบั ลกู บอลแบบน้ี ผเู้ ลน่ จะหนั หนา้ ของลำ� ตวั เขา้ หาดา้ นในของสนาม เทา้ ข้างท่ีอยู่ชดิ กับเสน้ ขา้ งต้องกา้ วเฉยี งไปขา้ งหนา้ เหยียดแขนออกไปเป็นเส้นทแยงมมุ จงึ จะสามารถ รบั ลูกบอลเข้าไปในสนามได้ และบางคร้ังเม่อื รบั ลูกด้วยมือขา้ งเดียวแลว้ กม็ ว้ นตวั ด้วย โดยเมอ่ื เหยียด ลำ� ตัวลงต�่ำใตล้ ูกบอล รับลกู บอลแลว้ จงึ ท้ิงสะโพกและหวั ไหลล่ งม้วนตัวไปกบั พืน้ 39

คู่มือผู้ฝกึ สอนกฬี าวอลเลยบ์ อล การพงุ่ ตวั ไปข้างหน้าเพ่ือรับลูกบอลสองมือ การพุ่งตัวเข้ารบั ลกู บอลสองมือ ใชใ้ นโอกาสที่ลูกบอลมาต่�ำและไม่ไกลตัวมากนกั การพงุ่ ตัวไปรับ จึงไม่ต้องม้วนตัวตามส่วนมากปล่อยหน้าอกไถลไปกับพื้น จากท่าเตรียมพร้อมโล้ตัวไปตามทิศทางที่ ลกู บอลมาพรอ้ มกบั ฉกี เทา้ พงุ่ ตวั ไปหาลกู บอลพรอ้ มกบั เหยยี ดแขนทงั้ สองไปขา้ งหนา้ ประสานมอื ทงั้ สอง เพอ่ื รบั ลูกบอล การพงุ่ ตัวรบั ลูกบอลมือเดียว ใช้ในโอกาสท่ีลูกมาต่�ำและห่างตัวผู้ รบั มาก ใชห้ ลกั การเชน่ เดยี วกบั การพงุ่ ตวั รบั ลูกสองมือโดยใช้วิธีรับลูกบอลด้วยหลังมือ หรือด้านหน้าแขนท่อนล่างส�ำหรับผู้หญิงมี ความแขง็ แรงนอ้ ยกวา่ ผชู้ าย อาจจะใชฝ้ า่ มอื ข้างหน่ึงวางกับพื้นรับน้�ำหนักตัวและใช้อีก มอื หนงึ่ รบั ลกู และคกุ เขา่ ลงบนพนื้ ชว่ ยรบั นำ�้ หนัก การฝึกหัดใหม่ ให้เริ่มจากการเสริม สร้างสมรรถภาพทางกายจนผู้เล่นสามารถ ใชแ้ ขนรบั นำ�้ หนกั ตวั เองได้ มคี วามมน่ั ใจและ เข้าใจวิธีวิธีปฏิบัติท่ีถูกต้องการฝึกหัดจึงจะ ไมเ่ กิดการบาดเจ็บ 40

คมู่ อื ผู้ฝกึ สอนกีฬาวอลเลยบ์ อล การสกดั กั้น ต�ำแหน่งและท่าทางของผู้สกัดกน้ั กอ่ นทท่ี มี ตรงขา้ มจะทำ� การรกุ ผเู้ ลน่ แดนหนา้ ของฝา่ ยตง้ั รบั ควรจะอยใู่ นทา่ พนื้ ฐานของการสกดั กนั้ ทบ่ี รเิ วณชดิ กบั ตาขา่ ยและพงุ่ ความสนใจทง้ั หมดไปยงั การเคลอื่ นทข่ี องทมี ตรงขา้ มเพอื่ คาดการณว์ า่ ทมี ตรงข้ามจะท�ำการรกุ ด้วยวิธีใดท่บี ริเวณไหนของตาขา่ ย ผู้สกัดกั้นต้องยกมือทั้งสองข้างขึ้นมาระดับไหล่ ย่อเข่าลงเล็กน้อย และพุ่งความสนใจไปยงั การ เคลอ่ื นไหวของตวั ตบทมี ตรงขา้ ม เมอ่ื ทมี ตรงขา้ มจะเรมิ่ ทำ� การรกุ ผสู้ กดั กนั้ ตอ้ งอยใู่ นลกั ษณะยอ่ ตวั ลงตำ่� พร้อมจะกระโดด โดยสะโพกและหัวเข่างอท�ำมุมประมาณ 100 องศา เพ่ือให้ลอยตัวได้สูงท่ีสุด เม่ือ กระโดดขนึ้ ไป ทา่ ทางในการสกดั กัน้ ผู้เล่นยกมือขึ้นมาระดับหัวไหล่ งอเข่าเล็กน้อย สายตาจ้องจับอยู่ที่ตัวตบของทีมตรงข้าม เมื่อ ตัดสินใจสกัดกั้นให้ถีบตัวข้ึนอย่างรวดเร็ว ล�ำตัวยึดตรงเหยียดแขนขึ้นเหนือตาข่าย กางน้ิวมือและวาง แขนทงั้ สองขา้ งเรยี งกนั เพอ่ื ขวางทศิ ทางลกู บอลจากการตบลงสพู่ นื้ ดว้ ยปลายเทา้ ยอ่ เขา่ พรอ้ มทจี่ ะเลน่ ต่อไป 41

คู่มือผู้ฝึกสอนกีฬาวอลเลยบ์ อล บทท่ี 4 แผนการฝึก แผนการฝกึ การทำ� แผนการฝกึ จะตอ้ งค�ำนงึ ถึงระดับของผู้เล่น และควรวางแผนการฝึกเปน็ ระยะๆ ดงั น้ี 1. ระยะหัวเลย้ี วหวั ตอ่ คอื ระยะการเปลยี่ นแปลงจากส่งิ เกา่ มาเปน็ ส่ิงใหม่ตอ้ งทบทวนสงิ่ ที่เคย ไดร้ บั การฝกึ มาแลว้ ได้แก่ ความแข็งแกร่งของรา่ งกาย เทคนคิ กำ� ลังใจ ความสมั พนั ธข์ องทมี และอ่นื ๆ เพ่อื นำ� มาใชใ้ นการฝึกขัน้ ต่อไป 2. ระยะการฝึก คอื ระยะทีผ่ ู้เลน่ จะตอ้ งพยายามปรับปรุงสมรรถภาพร่างกายใหแ้ ขง็ แรงพร้อม ทจี่ ะเลน่ วอลเลยบ์ อลใหด้ กี วา่ เดมิ ในขณะเดยี วกนั กต็ อ้ งศกึ ษาเทคนคิ ใหมๆ่ และพยายามฝกึ ใหเ้ กดิ ความ ชำ� นาญ 3. ระยะปรบั ปรงุ ให้ดี คือ ระยะท่ีผ้เู ลน่ จะต้องฝกึ อย่างหนักเพอื่ ใหเ้ กิดความเคยชนิ เปน็ นสิ ยั และ ตอ้ งพฒั นาสมรรถภาพรา่ งกายใหอ้ ยใู่ นสภาพทสี่ มบรู ณย์ ง่ิ ๆ ขนึ้ ไป 4. ระยะการเลน่ ทีม คอื ระยะสำ� คญั ท่ผี ู้เลน่ จะต้องอยใู่ นสภาวะท่ีสมบูรณ์ทสี่ ุดทงั้ ร่างกาย จติ ใจ และความสามารถซึง่ จะต้องแสดงออกในการเล่นอยา่ งมเี ทคนิคและชนั้ เชงิ ท่ดี ีที่สุดสามารถปฏิบัติได้ เม่ือพิจารณาวางแผนการฝึกเป็นระยะๆ ดังกล่าวข้างต้นแล้ว ต้องวางโครงการฝึกให้กับผู้เล่น ดังต่อไปนี้ 1. โครงการฝึกตลอดปี 2. โครงการฝึกครงึ่ ปี 3. โครงการฝกึ รายสัปดาห์ 4. โครงการฝึกรายวัน 42