3. เอกสารประกอบหลักสูตรสถานศึกษา กลุ่มสาระ วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 64

ชนั้ ตัวชีว้ ดั สาระการเรยี นรูแกนกลาง - ปฏิกิริยาการเผาไหมและการเกิดสนิมของเหล็ก เปนปฏิกิรยิ าระหวา งสารตา ง ๆ กับออกซิเจน - ปฏิกิริยาของกรดกับโลหะ กรดทําปฏิกิริยากับ โลหะไดหลายชนิด ไดผลิตภัณฑเปนเกลือของโลหะ และแกสไฮโดรเจน - ปฏิกิริยาของกรดกับสารประกอบคารบอเนตได ผลิตภัณฑเปนแกสคารบอนไดออกไซดเกลือของ โลหะ และนา้ํ - ปฏิกิริยาของกรดกับเบส ไดผลิตภัณฑเปนเกลือ ของโลหะและนํา้ หรืออาจไดเ พียงเกลอื ของโลหะ - ปฏิกิริยาของเบสกับโลหะบางชนิด ไดผลิตภัณฑ เปน เกลือของเบสและแกสไฮโดรเจน - การเกิดฝนกรด เปนผลจากปฏิกิริยาระหวาง น้ําฝนกับออกไซดของไนโตรเจน หรือออกไซดของ ซัลเฟอร ทาํ ใหน้ําฝนมสี มบตั ิเปน กรด - การสังเคราะหดวยแสงของพืช เปนปฏิกิริยา ระหวางแกสคารบอนไดออกไซดกับนํ้า โดยมีแสง ชวยในการเกิดปฏิกิริยา ไดผลิตภัณฑเปนน้ําตาล กลโู คสและออกซเิ จน - ปฏิกริ ยิ าเคมีท่ีพบในชีวิตประจําวันมีทั้งประโยชน และโทษตอสิ่งมีชีวิตและสิ่งแวดลอม จึงตอง ระมัดระวังผลจากปฏิกิริยาเคมี ตลอดจนรูจักวิธี ปอ งกนั และแกปญหาท่ีเกิดจากปฏิกิริยาเคมีที่พบใน ชวี ิตประจําวัน - ความรูเก่ียวกับปฏิกิริยาเคมี สามารถนําไปใช ประโยชนในชีวิตประจําวัน และสามารถบูรณาการ กับคณิตศาสตร เทคโนโลยี และวิศวกรรมศาสตร เพ่ือใชปรับปรุงผลิตภัณฑใหมีคุณภาพตามตองการ หรอื อาจสรางนวัตกรรมเพ่ือปองกันและแกปญหาท่ี เกิดข้ึนจากปฏิกิริยาเคมี โดยใชความรูเกี่ยวกับ ปฏิกิริยาเคมี เชน การเปลี่ยนแปลงพลังงานความ รอนอันเน่ืองมาจากปฏิกิริยาเคมีการเพิ่มปริมาณ ผลผลิต - 48 -

สาระที่ 2 วิทยาศาสตรกายภาพ มาตรฐาน ว 2.2 เขาใจธรรมชาติของแรงในชีวิตประจําวัน ผลของแรงท่ีกระทําตอวัตถุ ลักษณะการ เคลือ่ นท่ีแบบตา ง ๆ ของวัตถุ รวมทัง้ นําความรูไปใชประโยชน ชนั้ ตวั ชวี้ ัด สาระการเรียนรแู กนกลาง ป.1 - - ป.2 - - ป.3 1. ระบผุ ลของแรงท่มี ีตอการเปล่ยี นแปลงการ - การดึงหรือการผลักเปนการออกแรงกระทําตอ เคลอ่ื นที่ของวตั ถุจากหลกั ฐานเชิงประจกั ษ วตั ถุ แรงมีผลตอการเคลื่อนท่ีของวัตถุ แรงอาจทํา 2. เปรียบเทียบและยกตวั อยางแรงสมั ผสั และ ใหวัตถุเกิดการเคล่ือนที่โดยเปลี่ยนตําแหนงจากที่ แรงไมสมั ผสั ท่ีมผี ลตอ การเคล่ือนท่ีของวัตถุโดย หนึ่งไปยงั อีกที่หนึ่งได ใชหลักฐานเชิงประจกั ษ - การเปล่ียนแปลงการเคล่ือนที่ของวัตถุ ไดแก 3. จําแนกวตั ถุโดยใชก ารดึงดูดกับแมเหล็กเปน วัตถุที่อยูนิ่งเปล่ียนเปนเคลื่อนท่ี วัตถุที่กําลัง เกณฑจ ากหลกั ฐานเชิงประจกั ษ เคลอื่ นท่ีเปลี่ยนเปนเคลื่อนที่เร็วข้ึนหรือชาลง หรือ 4. ระบุขัว้ แมเ หลก็ และพยากรณผลท่เี กดิ ขึ้น หยดุ นงิ่ หรือเปลี่ยนหทศิ ทางการเคล่ือนที่ ระหวา งข้วั แมเ หล็กเมื่อนํามาเขา ใกลกันจาก - การดึงหรือผลักเปนการออกแรงท่ีเกิดจากวัตถุ หลกั ฐานเชิงประจกั ษ หน่ึงกระทํากับอีกวัตถุหนึ่ง โดยวัตถุทั้งสองอาจ สัมผัสหรือไมส มั ผัสกัน เชน การออกแรงโดยใชมือ ดึงหรือผลักโตะใหเคล่ือนท่ีเปนการออกแรงท่ีวัตถุ ตองสัมผัสกัน แรงนี้จงึ เปนแรงสัมผสั สว นการที่ แมเหล็กดึงดูดหรือผลักระหวางแมเหล็กเปนแรงที่ เกิดขึ้นโดยแมเหล็กไมจําเปนตองสัมผัสกัน แรง แมเ หล็กน้ีจึงไมเ ปนแรงสัมผสั - แมเ หลก็ สามารถดึงดดู สารแมเหล็กได - แรงแมเหล็กเปน แรงที่เกิดข้ึนระหวางแมเหล็กกับ สารแมเหล็กหรือแมเหล็กกับแมเหล็ก แมเหล็กมี 2 ข้ัว คือ ขั้วเหนือและขั้วใต ข้ัวแมเหล็กชนิด เดียวกนั จะผลกั กนั ตา งชนิดกันจะดึงดูดกนั ป.4 1. ระบุผลของแรงโนมถวงท่ีมีตอวัตถุจาก - แรงโนมถวงของโลกเปนแรงดึงดูดที่โลกกระทํา หลกั ฐานเชงิ ประจกั ษ ตอ วัตถุ มที ศิ ทางเขา สศู นู ยก ลางโลก และเปนแรงไม 2. ใชเ ครอ่ื งชง่ั สปริงในการวดั นํ้าหนกั ของวตั ถุ สัมผัส แรงดึงดูดที่โลกกระทํากับวัตถุหน่ึง ๆ ทําให 3. บ ร ร ย า ย ม ว ล ข อ ง วั ต ถุ ที่ มี ผ ล ต อ ก า ร วัตถุตกลงสูพื้นโลก และทําใหวัตถุมีน้ําหนัก วัด เปล่ียนแปลงการเคล่ือนที่ของวัตถุจากหลักฐาน น้ําหนักของวัตถุไดจากเคร่ืองชั่งสปริง น้ําหนักของ วัตถุขึ้นกับมวลของวัตถุ โดยวัตถุที่มีมวลมากจะมี เชงิ ประจักษ นาํ้ หนักมาก วัตถทุ ม่ี มี วลนอยจะมีนํ้าหนกั นอ ย - มวล คือ ปริมาณเน้อื ของสสารทั้งหมดที่ประกอบ กันเปนวัตถุ ซึ่งมีผลตอความยากงายในการ เปล่ียนแปลงการเคล่ือนที่ของวัตถุ วัตถุที่มีมวลมาก - 49 -

ชนั้ ตวั ชว้ี ัด สาระการเรียนรแู กนกลาง จะเปลยี่ นแปลงการเคล่ือนที่ไดยากกวาวัตถุที่มีมวล นอย ดังน้ันมวลของวัตถุนอกจากจะหมายถึงเน้ือ ท้ังหมดของวัตถุนั้นแลวยังหมายถึงการตานการ เปล่ียนแปลงการเคลอ่ื นที่ของวตั ถุนนั้ ดวย ป.5 1. อธิบายวิธกี ารหาแรงลัพธของแรงหลายแรง - แรงลัพธเ ปน ผลรวมของแรงท่ีกระทําตอวัตถุ โดย ในแนวเดียวกันที่กระทําตอวัตถุในกรณีที่วัตถุ แรงลัพธของแรง 2 แรงที่กระทําตอวัตถุเดียวกันจะ อยนู ่ิงจากหลักฐานเชิงประจกั ษ มขี นาดเทา กบั ผลรวมของแรงท้ังสองเม่ือแรงท้ังสอง 2. เขียนแผนภาพแสดงแรงที่กระทําตอวัตถุที่ อยูในแนวเดียวกันและมีทิศทางเดียวกัน แตจะมี อยใู นแนวเดียวกันและแรงลพั ธที่กระทาํ ตอวตั ถุ ขนาดเทากับผลตางของแรงทั้งสองเม่ือแรงท้ังสอง 3. ใชเครื่องช่ังสปริงในการวัดแรงที่กระทําตอ อยูในแนวเดียวกันแตมีทิศทางตรงขามกัน สําหรับ วตั ถุ วตั ถทุ ี่อยูน่ิง แรงลพั ธท่กี ระทําตอ วัตถมุ คี าเปน ศนู ย 4. ระบุผลของแรงเสียดทานท่ีมีตอ - การเขียนแผนภาพของแรงท่ีกระทําตอวัตถุ การเปล่ียนแปลงการเคลื่อนท่ีของวัตถุจาก สามารถเขียนไดโดยใชลูกศร โดยหัวลูกศรแสดง หลักฐานเชงิ ประจกั ษ ทศิ ทางของแรง และความยาวของลูกศรแสดงขนาด 5. เขียนแผนภาพแสดงแรงเสียดทานและแรง ของแรงทก่ี ระทาํ ตอ วตั ถุ ท่อี ยใู นแนวเดยี วกันท่ีกระทาํ ตอวตั ถุ - แรงเสียดทานเปนแรงท่ีเกิดข้ึนระหวางผิวสัมผัส ของวัตถุ เพ่ือตานการเคลื่อนท่ีของวัตถุนั้น โดยถา ออกแรงกระทําตอวัตถุท่ีอยูนิ่งบนพ้ืนผิวหน่ึงให เคล่ือนท่ี แรงเสียดทานจากพ้ืนผิวนั้นก็จะตานการ เคล่ือนท่ีของวัตถุ แตถํ้าวัตถุกําลังเคล่ือนท่ี แรง เสียดทานกจ็ ะทําใหวัตถุน้ันเคล่ือนที่ช้ําลง หรือหยุด นิง่ ป.6 1. อธิบายการเกิดและผลของแรงไฟฟาซ่ึงเกิด - วัตถุ 2 ชนิดที่ผานการขัดถูแลว เมื่อนําเขาใกลกัน จากวัตถุที่ผานการขัดถูโดยใชหลักฐานเชิง อาจดึงดูดหรือผลักกัน แรงท่ีเกิดขึ้นน้ีเปนแรงไฟฟา ประจกั ษ ซ่ึงเปนแรงไมสัมผัส เกิดข้ึนระหวางวัตถุที่มีประจุ ไฟฟา ซึ่งประจุไฟฟามี 2 ชนิด คือประจุไฟฟาบวก และประจไุ ฟฟา ลบ วัตถทุ ่ีมีประจไุ ฟฟาชนิดเดียวกัน ผลักกนั ชนดิ ตรงขา มกนั ดงึ ดูดกัน ม.1 1. สรางแบบจําลองที่อธิบาความสมั พนั ธ - เมื่อวัตถุอยูในอากาศจะมีแรงที่อากาศกระทําตอ ระหวาง ความดนั อากาศกับความสงู จากพ้ืนโลก วัตถุในทุกทิศทาง แรงท่ีอากาศกระทําตอวัตถุ ข้ึนอยูกับขนาดพื้นท่ีของวัตถุนั้น แรงท่ีอากาศ กระทําต้งั ฉากกับผวิ วัตถตุ อหนึ่งหนวยพ้ืนที่ เรียกวา ความดันอากาศ -ความดันอากาศมคี วามสัมพันธก ับความสูง จากพ้ืน โลก โดยบริเวณที่สูงจากพื้นโลกข้ึนไป อากาศเบา บางลง มวลอากาศนอยลง ความดัน อากาศก็จะ ลดลง - 50 -

ชนั้ ตัวช้วี ัด สาระการเรยี นรูแกนกลาง ม.2 1. พยากรณการเคลื่อนทขี่ องวัตถุท่ีเปนผลของ - แรงเปนปริมาณเวกเตอรเมื่อมีแรงหลาย ๆ แรง แรงลัพธทเี่ กดิ จากแรงหลายแรงทีก่ ระทาํ ตอวตั ถุ กระทําตอวัตถุแลวแรงลัพธที่กระทําตอวัตถุมีคาเปน ในแนวเดียวกนั จากหลกั ฐานเชงิ ประจักษ ศูนย วัตถุจะไมเปล่ียนแปลงการเคล่ือนที่ แตถาแรง 2. เขียนแผนภาพแสดงแรงและแรงลัพธท ีเ่ กดิ ลัพธท่ีกระทําตอวัตถุมีคาไมเปนศูนยวัตถุจะ จากแรงหลายแรงที่กระทําตอวัตถุในแนว เปลีย่ นแปลงการเคล่ือนที่ เดียวกัน - เม่ือวัตถุอยูในของเหลวจะมีแรงที่ของเหลวกระทํา 3. ออกแบบการทดลองและทดลองดว ยวธิ ีที่ ตอวัตถุในทุกทิศทาง โดยแรงที่ของเหลวกระทํา ตั้ง เหมาะสมในการอธบิ ายปจ จัยท่มี ผี ลตอ ความดนั ฉากกับผิววัตถุตอหนึ่งหนวยพ้ืนที่เรียกวาความดัน ของของเหลว ของของเหลว 4. วิเคราะหแรงพยุงและการจม การลอยของ - ความดันของของเหลวมีความสัมพันธกับความลึก วัตถุในของเหลวจากหลักฐานเชงิ ประจกั ษ จากระดับผิวหนาของของเหลว โดยบริเวณท่ีลึกลงไป 5. เขยี นแผนภาพแสดงแรงที่กระทําตอ วตั ถุใน จากระดับผิวหนาของของเหลวมากข้ึนความดันของ ของเหลว ของเหลวจะเพ่ิมขึ้น เน่ืองจากของเหลวท่ีอยูลึกกวา 6. อธบิ ายแรงเสยี ดทานสถิตและแรงเสยี ดทาน จะมนี ้าํ หนักของของเหลวดานบนกระทาํ มากกวา จลนจากหลกั ฐานเชิงประจกั ษ - เมื่อวัตถุอยูในของเหลว จะมีแรงพยุงเน่ืองจาก 7. ออกแบบการทดลองและทดลองดวยวิธที ี่ ของเหลวกระทําตอวัตถุโดยมีทิศข้ึนในแนวดิ่ง การจม เหมาะสมในการอธิบายปจ จัยทมี่ ีผลตอ ขนาด หรือการลอยของวัตถุขึ้นกับน้ําหนักของวัตถุและ ของแรงเสยี ดทาน แรงพยงุ ถานํา้ หนักของวัตถุและแรงพยุงของของเหลว 8. เขียนแผนภาพแสดงแรงเสียดทานและแรง มีคาเทากัน วัตถุจะลอยนิ่งอยูในของเหลว แตถา อ่ืน ๆทกี่ ระทําตอวตั ถุ น้ําหนักของวัตถุมีคามากกวาแรงพยุงของของเหลว 9. ตระหนักถงึ ประโยชนข องความรเู รื่องแรง วตั ถุจะจม เสียดทานโดยวิเคราะหสถานการณปญ หาและ - แรงเสียดทานเปนแรงท่ีเกิดขึ้นระหวางผิวสัมผัส เสนอแนะวิธีการลดหรือเพ่ิมแรงเสียดทานที่เปน ของวัตถุ เพื่อตานการเคล่ือนท่ีของวัตถุน้ัน โดยถา ประโยชนตอการทํากจิ กรรมในชีวติ ประจาํ วัน ออกแรงกระทําตอวัตถุท่ีอยูน่ิงบนพื้นผิวใหเคล่ือนที่ 10. ออกแบบการทดลองและทดลองดว ยวิธีที่ แรงเสียดทานก็จะตานการเคลื่อนที่ของวัตถุ แรงเสียด เหมาะสมในการอธบิ ายโมเมนตของแรง เม่ือ ทานท่ีเกิดข้ึนในขณะท่ีวัตถุยังไมเคลื่อนท่ีเรียก แรง วัตถอุ ยูในสภาพสมดุลตอการหมุน และคํานวณ เสียดทานสถิต แตถาวัตถุกําลังเคล่ือนที่แรงเสียดทาน โดยใชสมการ M = Fl ก็จะทําใหวัตถุน้ันเคลื่อนท่ีชาลงหรือหยุดนิ่ง เรียกแรง 11. เปรียบเทียบแหลงของสนามแมเหลก็ เสียดทานจลน สนามไฟฟา และสนามโนม ถว ง และทศิ ทางของ - ขนาดของแรงเสียดทานระหวางผิวสัมผัสของวัตถุ แรงที่กระทําตอวตั ถุทอี่ ยูในแตล ะสนามจาก ข้ึนกับลักษณะผิวสัมผัสและขนาดของแรงปฏิกิริยา ขอมูลท่รี วบรวมได ตงั้ ฉากระหวา งผิวสัมผสั 12. เขยี นแผนภาพแสดงแรงแมเหลก็ แรง - กิจกรรมในชีวิตประจําวันบางกิจกรรมตองการ ไฟฟาและแรงโนมถวงท่กี ระทําตอ วัตถุ แรงเสียดทาน เชน การเปดฝาเกลียวขวดน้ําการใช 13. วิเคราะหค วามสมั พันธระหวางขนาดของ แผนกันลื่นในหองน้ํา บางกิจกรรมไมตองการแรง แรงแมเหลก็ แรงไฟฟา และแรงโนม ถวงที่ เสี ยดทาน เช น การลากวั ตถุ บนพื้ นการใช กระทาํ ตอวตั ถุที่อยูในสนามน้ัน ๆ กบั ระยะหาง นาํ้ มันหลอล่ืนในเคร่อื งยนต - 51 -

ชั้น ตัวชว้ี ัด สาระการเรยี นรแู กนกลาง จากแหลงของสนามถงึ วตั ถุจากขอมลู ทรี่ วบรวม - ความรูเรื่องแรงเสียดทานสามารถนําไปใชประโยชน ได ในชวี ิตประจาํ วนั ได 14. อธบิ ายและคํานวณอตั ราเร็วและความเร็ว - เมอ่ื มีแรงที่กระทําตอวัตถุโดยไมผานศูนยกลางมวล ของการเคลื่อนทขี่ องวัตถุโดยใชสมการ ของวัตถุจะเกิดโมเมนตของแรง ทําใหวัตถุหมุนรอบ v = s/t และ v = s/ t ศูนยกลางมวลของวัตถนุ ั้น จากหลกั ฐานเชิงประจักษ - โมเมนตของแรงเปนผลคูณของแรงที่กระทําตอวัตถุ 15. เขียนแผนภาพแสดงการกระจดั และ กั บ ร ะ ย ะ ท า ง จ า ก จุ ด ห มุ น ไ ป ตั้ ง ฉ า ก กั บ แ น ว แ ร ง ความเร็ว เมื่อผลรวมของโมเมนตของแรงมีคาเปนศูนยวัตถุจะ อยูในสภาพสมดุลตอการหมุน โดยโมเมนตของแรงใน ทิศทวนเข็มนาฬิกาจะมีขนาดเทากับโมเมนตของแรง ในทิศตามเข็มนาฬิกา - ของเลนหลายชนิดประกอบดวยอุปกรณหลายสวน ท่ีใชหลักการโมเมนตของแรง ความรูเรื่องโมเมนตของ แรงสามารถนําไปใชออกแบบและประดษิ ฐข องเลน ได - วัตถุท่ีมีมวลจะมีสนามโนมถวงอยูโดยรอบแรงโนม ถวงท่ีกระทําตอวัตถุที่อยูในสนามโนมถวงจะมีทิศพุง เขา หาวัตถทุ เ่ี ปนแหลงของสนามโนม ถวง - วัตถุที่มีประจุไฟฟาจะมีสนามไฟฟาอยูโดยรอบแรง ไฟฟาที่กระทําตอวัตถุท่ีมีประจุจะมีทิศพุงเขาหาหรือ ออกจากวัตถทุ ่ีมีประจทุ ่เี ปน แหลงของสนามไฟฟา - วัตถุที่เปนแมเหล็กจะมีสนามแมเหล็กอยูโดยรอบ แรงแมเหล็กที่กระทําตอข้ัวแมเหล็กจะมีทิศพุงเขาหา หรอื ออกจากข้วั แมเ หล็กทีเ่ ปนแหลง ของสนาม แมเ หล็ก - ขนาดของแรงโนมถวง แรงไฟฟา และแรงแมเหล็ก ที่กระทําตอวัตถุท่ีอยูในสนามน้ัน ๆ จะมีคาลดลงเม่ือ วัตถุอยหู า งจากแหลง ของสนามนั้น ๆ มากขน้ึ - การเคล่ือนท่ีของวัตถุเปนการเปล่ียนตําแหนงของ วตั ถเุ ทยี บกับตําแหนงอางอิง โดยมีปริมาณท่ีเก่ียวของ กับการเคลื่อนที่ซ่ึงมีทั้งปริมาณสเกลารและปริมาณ เวกเตอรเชน ระยะทางอัตราเร็ว การกระจัด ความเร็ว ปริมาณสเกลารเปนปริมาณที่มีขนาด เชน ระยะทาง อตั ราเร็วปรมิ าณเวกเตอรเปนปริมาณท่ีมีทั้งขนาดและ ทศิ ทาง เชน การกระจดั ความเรว็ - เขียนแผนภาพแทนปริมาณเวกเตอรไดดวยลูกศร โดยความยาวของลูกศรแสดงขนาดและหัวลูกศรแสดง ทศิ ทางของเวกเตอรนน้ั ๆ - 52 -

ช้ัน ตัวชว้ี ัด สาระการเรียนรแู กนกลาง - ระยะทางเปนปริมาณสเกลารโดยระยะทางเปน ความยาวของเสนทางที่เคล่ือนท่ไี ด - การกระจัดเปนปริมาณเวกเตอรโดยการกระจัดมี ทิศชี้จากตําแหนงเริ่มตนไปยังตําแหนงสุดทายและมี ขนาดเทากบั ระยะที่สน้ั ทสี่ ดุ ระหวา งสองตาํ แหนง น้นั - อัตราเร็วเปนปริมาณสเกลารโดยอัตราเร็วเปน อตั ราสว นของระยะทางตอ เวลา - ความเร็วปริมาณเวกเตอรมีทิศเดียวกับทิศของการ กระจัด โดยความเร็วเปนอัตราสวนของการกระจัดตอ เวลา ม.3 - - สาระท่ี 2 วิทยาศาสตรก ายภาพ มาตรฐาน ว 2.3 เขา ใจความหมายของพลังงาน การเปลยี่ นแปลงและการถา ยโอนพลังงาน ปฏิสมั พนั ธระหวางสสารและพลงั งาน พลังงานในชีวติ ประจาํ วนั ธรรมชาติของคลื่น ปรากฏการณทเ่ี ก่ียวของ กบั เสียง แสง และคล่ืนแมเ หล็กไฟฟา รวมท้ังนาํ ความรูไปใชประโยชน ชั้น ตวั ชี้วัด สาระการเรียนรู ป.1 1. บรรยายการเกิดเสียงและทิศทางการเคลื่อนท่ี - เสียงเกิดจากการสั่นของวัตถุ วัตถุท่ีทําใหเกิด ของเสยี งจากหลกั ฐานเชงิ ประจักษ เสียง เปนแหลงกําเนิดเสียงซ่ึงมีท้ังแหลงกําเนิด เสยี ง ตามธรรมชาติและแหลงกําเนิดเสียงที่มนุษย สรางขึ้นเสียงเคล่ือนที่ออกจากแหลงกําเนิดเสียง ทกุ ทศิ ทาง ป.2 1. บรรยายแนวการเคล่ือนที่ของแสงจาก - แสงเคล่ือนที่จากแหลงกําเนิดแสงทุกทิศทาง แหลงกําเนิดแสง และอธบิ ายการมองเห็นวัตถุจาก เปนแนวตรง เมื่อมีแสงจากวัตถุมาเขาตาจะทําให หลกั ฐานเชิงประจักษ ม อ ง เ ห็ น วั ต ถุ นั้ น ก า ร ม อ ง เ ห็ น วั ต ถุ ท่ี เ ป น 2. ตระหนักในคุณคาของความรูของการมองเห็น แหลงกําเนิดแสง แสงจากวัตถุนั้นจะเขาสูตา โดยเสนอแนะแนวทางการปองกันอันตราย โดยตรง สวนการมองเห็นวัตถุท่ีไมใชแหลงกําเนิด จากการมองวัตถุท่ีอยูในบริเวณท่ีมีแสงสวาง ไม แสง ตอ งมีแสงจากแหลง กาํ เนิดแสงไปกระทบวัตถุ เหมาะสม แลวสะทอนเขาตา ถามีแสงท่ีสวาง มาก ๆ เขาสู ตาอาจเกิดอันตรายตอตาได จึงตองหลีกเล่ียงการ มองหรือใชแผนกรองแสงท่ีมีคุณภาพเม่ือจําเปน และตองจัดความสวางใหเหมาะสมกับ การทํา กิจกรรมตาง ๆ เชน การอานหนังสือ การดู จอโทรทัศน การใชโทรศพั ทเ คลอื่ นที่และแทบ็ เล็ต ป.3 1. ยกตัวอยางการเปล่ียนพลังงานหนึ่งไปเปนอีก - พลังงานเปนปริมาณที่แสดงถึงความสามารถใน พลังงานหนง่ึ จากหลักฐานเชิงประจักษ การทํางาน พลังงานมีหลายแบบ เชน พลังงาน - 53 -

ช้นั ตัวชว้ี ดั สาระการเรยี นรู 2. บรรยายการทํางานของเครื่องกําเนิดไฟฟาและ กล พลังงานไฟฟา พลังงานแสง พลังงานเสียง ระบุแหลงพลังงานในการผลิตไฟฟา จากขอมูลที่ และพลังงานความรอน โดยพลังงานสามารถ รวบรวมได เปลี่ยนจากพลังงานหนึ่งไปเปนอีกพลังงานหน่ึงได 3. ตระหนักในประโยชนและโทษของไฟฟา เชน การถูมือจนรูสึกรอนเปนการเปล่ียนพลังงาน โดยนําเสนอวิธีการใชไฟฟาอยางประหยัด และ กลเปนพลังงานความรอน แผงเซลลสุริยะเปลี่ยน ปลอดภัย พ ลั ง ง า น แ ส ง เ ป น พ ลั ง ง า น ไ ฟ ฟ า ห รื อ เคร่ืองใชไฟฟาเปล่ียนพลังงานไฟฟาเปนพลังงาน อืน่ - ไฟฟาผลิตจากเคร่ืองกําเนิดไฟฟาซ่ึงใชพลังงาน จากแหลงพลังงานธรรมชาติหลายแหลง เชน พลังงานจากลม พลังงานจากนํ้า พลังงานจาก แกส ธรรมชาติ - พลังงานไฟฟามีความสําคัญตอชีวิตประจําวัน การใชไฟฟานอกจากตองใชอยางถูกวิธี ประหยัด และคุมคาแลว ยังตองคํานึงถึงความปลอดภัย ดวย ป.4 1. จําแนกวัตถุเปนตัวกลางโปรงใสตัวกลางโปรง - เม่ือมองส่ิงตาง ๆ โดยมีวัตถุตางชนิดกันมาก้ัน แสง และวัตถุทึบแสง จากลักษณะการมองเห็นส่ิง แสง จะทําใหลกั ษณะการมองเห็นส่ิงนั้น ๆ ชัดเจน ตาง ๆ ผานวัตถุน้ันเปนเกณฑโดยใชหลักฐานเชิง ตางกัน จึงจําแนกวัตถุท่ีมาก้ันออกเปนตัวกลาง ประจกั ษ โปรงใส ซึ่งทําใหมองเห็นสิ่งตาง ๆ ไดชัดเจน ตัวกลางโปรงแสงทําใหมองเห็นสิ่งตาง ๆ ไดไม ชัดเจน และวัตถุทึบแสงทําใหมองไมเห็นสิ่งตาง ๆ น้ัน ป.5 1. อธิบายการไดยินเสียงผานตัวกลาง จาก - การไดยินเสียงน้ันตองอาศัยตัวกลางโดยอาจ หลกั ฐานเชงิ ประจกั ษ เปนของแข็ง ของเหลว หรืออากาศ เสียงจะ 2. ระบุตัวแปร ทดลองและอธิบาย ลักษณะและ สงผา นตัวกลางมายงั หู การเกิดเสียงสูง เสยี งต่าํ - เสียงที่ไดยินมีระดับสูงตํ่าของเสียงตางกันข้ึนกับ 3. ออกแบบกํารทดลองและอธิบาย ลักษณะ ความถ่ีของการสั่นของแหลงกําเนิดเสียง โดยเม่ือ และการเกิดเสยี งดัง เสียงคอย แหลงกําเนิดเสียงส่ันดวยความถี่ตํ่าจะเกิดเสียงต่ํา 4. วัดระดับเสยี งโดยใชเครอื่ งมือวดั ระดับเสียง แตถ าํ้ สั่นดวยความถส่ี งู จะเกิดเสยี งสูง สวนเสียงดัง 5. ตระหนักในคุณค่ําของความรูเรื่องระดับเสียง คอยทไ่ี ดยนิ ข้นึ กับพลงั งานการส่นั ของแหลงกําเนิด โดยเสนอแนะแนวทางในการหลีกเลี่ยงและลด เสยี ง โดยเมื่อแหลงกําเนิดเสียงส่ันพลังงานมากจะ มลพิษทางเสยี ง เกิดเสียงดัง แตถาแหลงกําเนิดเสียงส่ันดวย พลงั งานนอยจะเกิดเสยี งคอ ย - เสียงดังมาก ๆ เปนอันตรายตอการไดยินและ เสียงท่ีกอใหเกิดความรําคาญเปนมลพิษทางเสียง - 54 -

ช้นั ตวั ชี้วัด สาระการเรียนรู เดซเิ บลเปนหนวยท่บี อกถึงความดังของเสยี ง ป.6 1. ระบสุ วนประกอบและบรรยายหนาที่ของแตละ - วงจรไฟฟาอยางงายประกอบดวยแหลงกําเนิด สวนประกอบของวงจรไฟฟาอยางงายจาก ไฟฟาสายไฟฟา และเคร่ืองใชไฟฟาหรืออุปกรณ หลกั ฐานเชิงประจกั ษ ไฟฟาแหลงกําเนิดไฟฟา เชน ถานไฟฉาย หรือ 2. เขยี นแผนภาพและตอ วงจรไฟฟา อยา งงา ย แบตเตอรี่ ทําหนาที่ใหพลังงานไฟฟา สายไฟฟา 3.ออกแบบการทดลองและทดลองดวยวิธีที่ เปนตัวนําไฟฟา ทําหนาที่เชื่อมตอระหวาง เหมาะสมในการอธิบายวิธีการและผลของการตอ แหลงกําเนิดไฟฟาและเคร่ืองใชไฟฟาเขาดวยกัน เซลลไฟฟาแบบอนกุ รม เครื่องใชไฟฟามีหนาที่เปล่ียนพลังงานไฟฟาเปน 4. ตระหนักถึงประโยชนของความรูของการตอ พลงั งานอนื่ เซลลไ ฟฟา แบบอนุกรมโดยบอกประโยชนและการ - เมื่อนําเซลลไฟฟาหลายเซลลมาตอเรียงกันโดย ประยกุ ตใชในชวี ติ ประจําวัน ใหข้ัวบวกของเซลลไฟฟาเซลลหนึ่งตอกับขั้วลบ 5. ออกแบบการทดลองและทดลองดวยวิธีที่ ของอีกเซลลหน่ึงเปนการตอแบบอนุกรม ทําใหมี เหมาะสมในการอธิบายการตอหลอดไฟฟาแบบ พลังงานไฟฟาเหมาะสมกับเครื่องใชไฟฟา ซึ่งการ อนกุ รมและแบบขนาน ต อ เ ซ ล ล ไ ฟ ฟ า แ บ บ อ นุ ก ร ม ส า ม า ร ถ นํ า ไ ป ใ ช 6. ตระหนักถึงประโยชนของความรูของการตอ ประ โ ยช นใน ชี วิ ต ปร ะจํา วั น เช น กา รต อ หลอดไฟฟาแบบอนุกรมและแบบขนาน โดยบอก เซลลไฟฟา ในไฟฉาย ประโยชนขอจํากัด และการประยุกตใชใน - การตอหลอดไฟฟาแบบอนุกรมเม่ือถอดหลอด ชวี ติ ประจาํ วัน ไฟฟา ดวงใดดวงหนึ่งออกทําใหหลอดไฟฟาที่เหลือ 7. อธิบายการเกิดเงามืดเงามัวจากหลักฐานเชิง ดับทั้งหมด สวนการตอหลอดไฟฟาแบบขนาน ประจกั ษ เม่ือถอดหลอดไฟฟาดวงใดดวงหน่ึงออก หลอด 8.เขียนแผนภาพรังสีของแสงแสดงการเกิดเงามืด ไฟฟาท่ีเหลือก็ยังสวางไดการตอหลอดไฟฟาแตละ เงามวั แบบสามารถนําไปใชประโยชนได เชน การตอ หลอดไฟฟาหลายดวงในบานจึงตองตอหลอด ไฟฟาแบบขนาน เพื่อเลือกใชหลอดไฟฟาดวงใด ดวงหน่ึงไดตามตอ งการ - เมื่อนําวัตถุทึบแสงมากั้นแสงจะเกิดเงาบนฉาก รบั แสงท่ีอยดู า นหลังวัตถโุ ดยเงามีรูปรางคลายวัตถุ ทีท่ ําใหเ กิดเงา เงามวั เปน บริเวณทมี่ แี สง บางสวนตกลงบนฉาก สว นเงามืดเปนบริเวณท่ีไมมี แสงตกลงบนฉากเลย ม.1 1. วิเคราะห แปลความหมายขอมูล และคํานวณ -เมื่อสสารไดรับหรือสูญเสียความรอนอาจทําให ปริมาณความรอนท่ีทําใหสสารเปลี่ยนอุณหภูมิ สสารเปล่ียนอุณหภูมิ เปล่ียนสถานะ หรือเปล่ียน และเปลยี่ นสถานะ โดยใชส มการ รูปรา ง Q = mc∆t และQ = mL -ปริมาณความรอนที่ทําใหสสารเปลี่ยนอุณหภูมิ 2. ใชเ ทอรมอมเิ ตอรใ นการวดั อณุ หภมู ิของสสาร ข้ึนกับมวล ความรอนจําเพาะ และอุณหภูมิ 3. สรา งแบบจาํ ลองท่ีอธิบายการขยายตัวหรือ หด ท่ีเปลีย่ นไป ตัวของสสารเน่อื งจากไดร บั หรอื สญู เสยี ความรอ น -ปรมิ าณความรอนทท่ี ําใหสสารเปลีย่ นสถานะ - 55 -

ช้ัน ตัวชวี้ ดั สาระการเรยี นรู 4. ตระหนักถึงประโยชนของความรูของการหด ขึ้นกับมวลและความรอนแฝงจําเพาะ โดยขณะท่ี และขยายตัวของสสารเนื่องจากความรอน สสารเปล่ียนสถานะ อณุ หภมู จิ ะไมเปล่ยี นแปลง โดยวิเคราะหส ถานการณปญ หา และเสนอแนะ - ความรอ นทําใหสสารขยายตัวหรือหดตวั ได วธิ ีการนาํ ความรูมาแกปญ หาในชวี ิตประจําวนั เนือ่ งจากเมื่อสสารไดรับความรอ นจะทาํ ให 5. วิเคราะหสถานการณการถายโอนความรอน อนุภาคเคล่ือนท่ีเร็วขึ้น ทําใหเกิดการขยายตัวแต และคํานวณปริมาณความรอนท่ีถายโอน ระหวาง เมื่อสสารคายความรอนจะทําใหอนุภาค เคลื่อนที่ สสารจนเกิดสมดุลความรอนโดยใช สมการ ชาลง ทาํ ใหเกดิ การหดตวั Qสญู เสีย = Qไดร ับ -ความรเู รอื่ งการหดและขยายตวั ของสสาร 6. สรางแบบจําลองที่อธิบายการถายโอน เนื่องจากความรอนนําไปใชประโยชนไดดาน ความรอน โดยการนาํ ความรอ น การพาความรอ น ตาง ๆ เชน การสรางถนน การสรางรางรถไฟ การแผร ังสีความรอน การทาํ เทอรมอมิเตอร 7. ออกแบบ เลือกใช และสรางอุปกรณ เพ่ือแก -ความรอนถายโอนจากสสารท่ีมีอุณหภูมิสูงกวา ปญหาในชีวิตประจําวันโดยใชความรูเก่ียวกับ ไปยังสสารที่มีอุณหภูมิต่ํากวาจนกระท่ังอุณหภูมิ การถายโอนความรอน ของสสารทั้งสองเทากัน สภาพที่สสารท้ังสอง มีอณุ หภูมิเทากัน เรียกวา สมดุลความรอน - เมื่อมกี ารถา ยโอนความรอนจากสสารทมี่ ี อุณหภมู ิตางกนั จนเกิดสมดลุ ความรอ น ความรอนท่ีเพ่ิมข้ึนของสสารหนึ่งจะเทากับความ รอนท่ีลดลงของอีกสสารหนึ่ง ซ่ึงเปนไปตามกฎ การอนุรกั ษพลังงาน -การถา ยโอนความรอ นมี 3 แบบ คือ การนําความรอน การพาความรอน และการแผ รังสีความรอน การนําความรอนเปนการถายโอน ความรอนที่อาศัยตัว กลาง โดยท่ีตัวกลาง ไมเคล่ือนที่ การพาความรอนเปนการถายโอน ความรอ นทีอ่ าศัยตวั กลาง โดยท่ีตัวกลาง เคล่ือนท่ี ไปดวย สวนการแผรังสีความรอน เปนการถาย โอนความรอนท่ีไมต องอาศัยตัวกลาง -ความรูเก่ียวกับการถายโอนความรอนสามารถ นําไปใชประโยชนในชีวิตประจําวันได เชน การเลือกใชวัสดุเพื่อนํามาทําภาชนะบรรจุอาหาร เพ่ือเก็บความรอน หรือการออกแบบระบบ ระบายความรอ นในอาคาร ม.2 1. วิเคราะหสถานการณและคํานวณเกี่ยวกับงาน - เม่อื ออกแรงกระทําตอวัตถุแลวทําใหวัตถุเคล่ือนที่ และกาํ ลงั ทเ่ี กดิ จากแรงท่กี ระทําตอ วตั ถุโดยใช โดยแรงอยูในแนวเดียวกับการเคลื่อนที่จะเกิดงาน สมการ W = Fs และP =w/p จากขอ มูลที่ งานจะมีคามากหรือนอยข้ึนกับขนาดของแรงและ รวบรวมได ระยะทางในแนวเดียวกับแรง - 56 -

ช้ัน ตวั ชว้ี ดั สาระการเรยี นรู 2. วเิ คราะหหลักการทํางานของเครื่องกลอยา ง - งานท่ที ําในหน่งึ หนว ยเวลาเรียกวา กําลัง หลักการ งายจากขอมูลท่ีรวบรวมได ของงานนําไปอธิบายการทํางานของเครื่องกลอยาง 3. ตระหนักถงึ ประโยชนของความรขู องเคร่ืองกล งายไดแกค าน พื้นเอียงรอกเด่ียวล่ิมสกรูลอและเพลา อยางงาย โดยบอกประโยชนแ ละการประยกุ ตใ ช ซึง่ นาํ ไปใชประโยชนด า นตางๆในชวี ติ ประจําวัน ในชวี ิตประจาํ วนั - พลังงานจลนเปนพลังงานของวัตถุที่เคล่ือนที่ 4. ออกแบบและทดลองดวยวิธีทีเ่ หมาะสมในการ พลังงานจลนจะมีคามากหรือนอยขึ้นกับมวลและ อธิบายปจ จัยท่มี ีผลตอ พลงั งานจลนแ ละพลงั งาน อัตราเร็ว สวนพลังงานศักยโนมถวงเกี่ยวของกับ ศกั ยโ นมถว ง ตําแหนงของวัตถุจะมีคามากหรือนอยข้ึนกับมวล 5. แปลความหมายขอมลู และอธบิ ายการเปลี่ยน และตําแหนงของวัตถุ เม่ือวัตถุอยูในสนามโนมถวง พลังงานระหวางพลงั งานศักยโนม ถวงและ วัตถุจะมีพลังงานศักยโนมถวงพลังงานจลนและ พลงั งานจลนของวตั ถุโดยพลังงานกลของวตั ถมุ ีคา พลังงานศักยโนมถว งเปน พลังงานกล คงตวั จากขอมูลท่รี วบรวมได - ผลรวมของพลังงานศักยโนมถวงและพลังงานจลน 6. วเิ คราะหส ถานการณและอธิบายการเปลย่ี น เปนพลังงานกล พลังงานศักยโนมถวงและพลังงาน และการถา ยโอนพลงั งานโดยใชกฎการอนรุ กั ษ จลนข องวัตถุหน่ึง ๆ สามารถเปล่ียนกลับไปมาไดโดย พลงั งาน ผลรวมของพลังงานศักยโนมถวงและพลังงานจลนมี คาคงตัว นั่นคือพลังงานกลของวัตถุมคี าคงตัว - พลังงานรวมของระบบมีคาคงตัวซึ่งอาจเปลี่ยน จากพลังงานหน่ึงเปนอีกพลังงานหน่ึง เชนพลังงาน กลเปลี่ยนเปน พลังงานไฟฟาพลังงานจลนเปลี่ยนเปน พลังงานความรอนพลังงานเสียง พลังงานแสง เน่ืองมาจากแรงเสียดทาน พลังงานเคมีในอาหาร เ ป ลี่ ย น เ ป น พ ลั ง ง า น ที่ ไ ป ใ ช ใ น ก า ร ทํ า ง า น ข อ ง ส่งิ มชี วี ติ - นอกจากน้ีพลังงานยังสามารถถายโอนไปยังอีก ระบบหน่ึงหรือไดรับพลังงานจากระบบอ่ืนไดเชน การถายโอนความรอนระหวางสสารการถายโอน พลังงานของการส่ันของแหลงกําเนิดเสียงไปยังผูฟง ท้ังการเปล่ียนพลังงานและการถายโอนพลังงาน พลังงานรวมทั้งหมดมีคาเทาเดิมตามกฎการอนุรักษ พลงั งาน ม.3 1. วเิ คราะหค วามสัมพนั ธระหวางความตา ง ศักย - เมื่อตอวงจรไฟฟาครบวงจรจะมีกระแสไฟฟา กระแสไฟฟา และความตา นทาน และ คาํ นวณ ออกจากข้ัวบวกผานวงจรไฟฟาไปยังขั้วลบของ ปรมิ าณท่เี ก่ยี วของโดยใชส มการ = จาก แหลง กําเนิดไฟฟา ซึ่งวัดคาไดจากแอมมเิ ตอร - คาท่ีบอกความแตกตางของพลังงานไฟฟาตอ หลกั ฐานเชงิ ประจักษ 2. เขยี นกราฟความสัมพนั ธร ะหวา ง กระแสไฟฟา หนวยประจุระหวางจุด 2 จุด เรียกวา ความตาง ศกั ยซ ่งึ วดั คาไดจ ากโวลตมเิ ตอร และความตางศักยไ ฟฟา 3. ใชโวลตม ิเตอร แอมมิเตอร ในการวดั ปริมาณ - ขนาดของกระแสไฟฟามีคาแปรผันตรงกับความ - 57 -

ชั้น ตัวชี้วัด สาระการเรียนรู ทางไฟฟา ต า ง ศั ก ย ร ะ ห ว า ง ป ล า ย ทั้ ง ส อ ง ข อ ง ตั ว นํ า โ ด ย 4. วเิ คราะหความตา งศกั ยไฟฟา และ กระแสไฟฟา อัตราสวนระหวางความตางศักยและกระแสไฟฟา ในวงจรไฟฟา เมื่อตอตัวตา นทานหลายตัว แบบ มคี า คงท่ี เรียกคา คงท่ีน้ีวา ความตานทาน อนกุ รมและแบบขนาน จากหลักฐานเชงิ ประจกั ษ - ในวงจรไฟฟาประกอบดวยแหลงกําเนิดไฟฟา 5. เขยี นแผนภาพวงจรไฟฟา แสดงการตอตวั สายไฟฟา และอุปกรณไฟฟา โดยอุปกรณไฟฟา ตา นทานแบบอนกุ รมและขนาน แตละชิ้นมีความตานทาน ในการตอตัวตานทาน 6. บรรยายการทํางานของช้ินสวนอเิ ลก็ ทรอนิกส หลายตัว มีท้งั ตอแบบอนุกรมและแบบขนาน อยา งงา ยในวงจรจากขอมูลท่ีรวบรวมได - การตอตัวตานทานหลายตัวแบบอนุกรมใน 7. เขยี นแผนภาพและตอช้ินสวนอเิ ลก็ ทรอนิกส วงจรไฟฟา ความตางศักยที่ครอมตัวตานทานแต อยางงายในวงจรไฟฟา ละตวั มีคา เทา กบั ผลรวมของความตางศักยท่ีครอม 8. อธบิ ายและคํานวณพลังงานไฟฟาโดยใช ตัวตานทานแตล ะตัว โดยกระแสไฟฟา สมการ = รวมทง้ั คํานวณคา ไฟฟา ของ ทผ่ี า นตวั ตา นทานแตล ะตัวมคี าเทา กัน เครื่องใชไฟฟา ในบาน -ก า ร ต อ ตั ว ต า น ท า น ห ล า ย ตั ว แ บ บ ข น า น ใ น 9. ตระหนกั ในคุณคา ของการเลือกใช เคร่ืองใช วงจรไฟฟา กระแสไฟฟาที่ผานวงจรมีคาเทากับ ไฟฟา โดยนําเสนอแนะวิธีการใช เคร่อื งใชไ ฟฟา ผลรวมของกระแสไฟฟาท่ีผานตัวตานทานแตละ อยางประหยัดและปลอดภยั ตัวโดยความตางศักยท่ีครอมตัวตานทานแตละตัว 10. สรางแบบจาํ ลองท่ีอธิบายการเกิดคลื่นและ มคี าเทากัน บรรยายสวนประกอบของคล่ืน -ช้ินสวนอิเล็กทรอนิกสมีหลายชนิด เชน ตัว 11.อธิบายคลน่ื แมเหลก็ ไฟฟาและสเปกตรมั คลื่น ตานทานไดโอด ทรานซิสเตอร ตัวเก็บประจุ โดย แมเหลก็ ไฟฟาจากขอ มลู ท่ีรวบรวมได ช้ินสวนแตละชนิดทําหนาท่ีแตกตางกันเพ่ือให 12. ตระหนกั ถึงประโยชนและอันตรายจาก คล่นื วงจรทาํ งานไดตามตอ งการ แมเหล็กไฟฟาโดยนาํ เสนอการใช ประโยชนใน -ตวั ตานทานทาํ หนา ทีค่ วบคุมปริมาณกระแสไฟฟา ดาน ตาง ๆ และอนั ตรายจากคล่ืน แมเ หลก็ ไฟฟา ในวงจรไฟฟา ไดโอดทําหนาที่ใหกระแสไฟฟาผาน ในชวี ติ ประจาํ วัน ทางเดียว ทรานซิสเตอรทําหนาท่ีเปนสวิตชปด 13. ออกแบบการทดลอง และดาํ เนินการ ทดลอง ห รื อ เ ป ด ว ง จ ร ไ ฟ ฟ า แ ล ะ ค ว บ คุ ม ป ริ ม า ณ ดว ยวิธีทีเ่ หมาะสมในการอธิบาย กฎการสะทอน กระแสไฟฟา ตัวเก็บประจุทําหนาที่เก็บและคาย ของแสง ประจุไฟฟา 14. เขยี นแผนภาพการเคลื่อนท่ีของแสง แสดง - เคร่ืองใชไฟฟาอยางงายประกอบดวยช้ินสวน การเกดิ ภาพจากกระจกเงา อิเล็กทรอนิกสหลายชนิดท่ีทํางานรวมกันการตอ 15. อธบิ ายการหกั เหของแสงเม่ือผา นตวั กลาง ว ง จ ร อิ เ ล็ ก ท ร อ นิ ก ส โ ด ย เ ลื อ ก ใ ช ชิ้ น ส ว น โปรง ใสทีแ่ ตกตางกัน และอธิบายการกระจายแสง อิเลก็ ทรอนกิ สท่เี หมาะสมตามหนา ท่ขี องชิ้นสว น ของแสงขาวเมื่อผานปริซึมจากหลกั ฐานเชงิ น้ัน ๆ จะสามารถทําใหวงจรไฟฟาทํางานไดตาม ประจักษ ตอ งการ 16. เขียนแผนภาพการเคลอ่ื นท่ขี องแสงแสดง - เครื่องใชไฟฟาจะมีคากําลังไฟฟาและความตาง การเกดิ ภาพจากเลนสบ าง ศักยกํากับไว กําลังไฟฟามีหนวยเปนวัตต ความ 17. อธบิ ายปรากฏการณท ่ีเก่ียวกบั แสงและการ ตางศักยมีหนวยเปนโวลต คาไฟฟาสวนใหญคิด ทํางานของทัศนอปุ กรณจากขอมลู ที่รวบรวมได จากพลังงานไฟฟาท่ีใชทั้งหมด ซ่ึงหาไดจากผลคูณ - 58 -

ชั้น ตัวชว้ี ดั สาระการเรียนรู 18. เขียนแผนภาพการเคลื่อนท่ีของแสงแสดง ของกําลังไฟฟา ในหนวยกิโลวัตต กับเวลาใน การเกิดภาพของทศั นอุปกรณแ ละเลนสตา หนวยช่ัวโมง พลังงานไฟฟามีหนวยเปนกิโลวัตต 19. อธิบายผลของความสวางท่ีมีตอดวงตาจาก ช่ัวโมง หรือหนวย ขอ มูลทีไ่ ดจ ากการสบื คน - วงจรไฟฟาในบานมีการตอเคร่ืองใชไฟฟาแบบ 20. วัดความสวางของแสงโดยใชอุปกรณวัด ขนานเพ่ือใหความตางศักยเทากัน การใช ความสวา งของแสง เครื่องใชไฟฟาในชีวิตประจําวันตองเลือกใช 21. ตระหนักในคุณคาของความรูเรื่อง ความสวาง เคร่อื งใชไฟฟาที่มีความตางศักยและกําลังไฟฟาให ของแสงที่มีตอดวงตาโดยวิเคราะห สถานการณ เหมาะกับการใชงาน และการใชเครื่องใชไฟฟา ปญหาและเสนอแนะการจัด ความสวางให และอุปกรณไฟฟาตองใชอยางถูกตอง ปลอดภัย เหมาะสมในการทํากิจกรรมตาง ๆ และประหยดั - คลื่นเกิดจากการสงผานพลังงานโดยอาศัย ตัวกลางและไมอาศัยตัวกลาง ในคลื่นกล พลังงาน จ ะ ถู ก ถ า ย โ อ น ผ า น ตั ว ก ล า ง โ ด ย อ นุ ภ า ค ข อ ง ตัวกลางไมเคลื่อนท่ีไปกับคลื่น คลื่นท่ีแผออกมา จากแหลงกําเนดิ คลน่ื อยางตอเน่ืองและมีรูปแบบที่ ซ้ํากัน บรรยายไดดวยความยาวคล่ืน ความถ่ีแอม พลจิ ูด - คลื่นแมเหล็กไฟฟาเปนคล่ืนท่ีไมอาศัยตัวกลาง ในการเคล่ือนท่ี มีความถ่ีตอเน่ืองเปนชวงกวาง มากเคลอ่ื นที่ในสุญญากาศดวยอัตราเร็วเทากันแต จะเคล่ือนท่ีดวยอัตราเร็วตางกันในตัวกลางอื่น คลื่นแมเหล็กไฟฟาแบงออกเปนชวงความถี่ตาง ๆ เรียกวา สเปกตรัมของคลื่นแมเหล็กไฟฟา แตละ ชวงความถ่ีมีชื่อเรียกตางกัน ไดแก คล่ืนวิทยุ ไ ม โ ค ร เ ว ฟ อิ น ฟ ร า เ ร ด แ ส ง ท่ี ม อ ง เ ห็ น อัลตราไวโอเลตรังสีเอกซและรังสีแกมมา ซ่ึง สามารถนาํ ไปใชป ระโยชนได - เลเซอรเปนคล่ืนแมเหล็กไฟฟาท่ีมีความยาว คล่ืนเดียว เปนลําแสงขนานและมีความเขมสูง นําไปใชประโยชนในดานตาง ๆ เชน ดานการ ส่ือสารมีการใชเลเซอรสําหรับสงสารสนเทศผาน เสนใยนําแสง โดยอาศัยหลักการการสะทอนกลับ หมดของแสง ดา นการแพทยใชใ นการผาตัด - คล่ืนแมเหล็กไฟฟานอกจากจะสามารถนําไปใช ประโยชนแลว ยังมีโทษตอมนุษยดวย เชนถา มนุษยไดรับรังสีอัลตราไวโอเลตมากเกินไปอาจจะ ทําใหเกิดมะเร็งผิวหนัง หรือถาไดรังสีแกมมาซึ่ง - 59 -

ชนั้ ตัวชีว้ ดั สาระการเรียนรู เปนคล่นื แมเ หลก็ ไฟฟาท่ีมีพลังงานสูงและสามารถ ทะลุผานเซลลและอวัยวะไดอาจทําลายเนื้อเย่ือ หรืออาจทําใหเสียชีวิตไดเม่ือไดรับรังสีแกมมาใน ปริมาณสงู - เม่ือแสงตกกระทบวัตถุจะเกิดการสะทอนซ่ึง เปนไปตามกฎการสะทอนของแสง โดยรังสีตก กระทบเสนแนวฉาก รังสีสะทอนอยูในระนาบ เดียวกันและมุมตกกระทบเทากับมุมสะทอน ภาพ จากกระจกเงาเกิดจากรังสีสะทอนตัดกันหรือตอ แนวรังสสี ะทอนใหต ัดกนั โดยถา รงั สีสะทอนตัดกัน จริงจะเกดิ ภาพจริง แตถาตอแนวรังสีสะทอนใหไป ตดั กัน จะเกดิ ภาพเสมอื น - เม่ือแสงเดินทางผานตัวกลางโปรงใสท่ีแตกตาง กัน เชน อากาศและน้ํา อากาศและแกว จะเกิด การหักเห หรืออาจเกิดการสะทอนกลับหมดใน ตัวกลางท่ีแสงตกกระทบ การหักเหของแสงผาน เลนสท ําใหเ กดิ ภาพท่ีมชี นิดและขนาดตา ง ๆ - แสงขาวประกอบดวยแสงสีตาง ๆ เม่ือแสงขาว ผานปริซึมจะเกิดการกระจายแสงเปนแสงสีตาง ๆ เรียกวา สเปกตรัมของแสงขาว เมื่อเคลื่อนที่ใน ตัวกลางใด ๆ ที่ไมใชอากาศ จะมีอัตราเร็วตางกัน จงึ มกี ารหักเหตางกนั - การสะทอนและการหักเหของแสงนําไปใช อธิบายปรากฏการณท่ีเกี่ยวกับแสง เชน รุง มิราจ และอธบิ ายการทํางานของทัศนอุปกรณ เชน แวน ขยายกระจกโคงจราจร กลองโทรทรรศนกลอง จุลทรรศน และแวน สายตา - ในการมองวัตถุ เลนสตาจะถูกปรับโฟกสั เพื่อให เกิดภาพชัดท่ีจอตา ความบกพรองทางสายตาเชน สายตาส้ัน และสายตายาว เปนเพราะตําแหนงที่ เกิดภาพไมไดอยูท่ีจอตาพอดี จึงตองใชเลนสใน การแกไขเพ่ือชวยใหมองเห็นเหมือนคนสายตา ปกติ โดยคนสายตาสั้นใชเลนสเวา สวนคนสายตา ยาวใชเ ลนสน ูน - ความสวา งของแสงมีผลตอดวงตามนุษย การใช ส า ย ต า ใ น ส ภ า พ แ ว ด ล อ ม ที่ มี ค ว า ม ส ว า ง ไ ม เหมาะสมจะเปนอันตรายตอดวงตา เชน การดู - 60 -

ช้ัน ตัวชว้ี ัด สาระการเรยี นรู วตั ถุในทม่ี คี วามสวา งมากหรือนอยเกินไป การจอง ดหู นา จอภาพเปน เวลานาน ความสวางบนพ้ืนท่ีรับ แสงมีหนวยเปนลักซ ความรูเกี่ยวกับความสวาง สามารถนํามาใชจัดความสวางใหเหมาะสมกับการ ทํากิจกรรมตาง ๆ เชน การจัดความสวางที่ เหมาะสมสาํ หรับการอานหนังสอื สาระท่ี 3 วทิ ยาศาสตรโลก และอวกาศ มาตรฐาน ว 3.1 เขาใจองคป ระกอบ ลักษณะ กระบวนการเกิด และวิวัฒนาการของเอกภพกาแล็กซี ดาวฤกษ และระบบสุริยะ รวมทั้งปฏิสัมพันธภายในระบบสุริยะที่สงผลตอส่ิงมีชีวิต และการประยุกตใช เทคโนโลยอี วกาศ ช้นั ตวั ชี้วดั สาระการเรยี นรแู กนกลาง ป.1 1.ระบุดาวท่ีปรากฏบนทองฟาในเวลากลางวันและ - บนทองฟามีดวงอาทติ ยดวงจันทรและดาว ซึ่ง กลางคนื จากขอ มูลทร่ี วบรวมได ในเวลากลางวันจะมองเห็นดวงอาทิตยและอาจ 2.อธิบายสาเหตุท่ีมองไมเห็นดาวสวนใหญในเวลา มองเห็นดวงจันทรบางเวลาในบางวันแตไม กลางวันจากหลักฐานเชิงประจักษ สามารถมองเห็นดาว - ในเวลากลางวันมองไมเห็นดาวสวนใหญ เน่ืองจาก แสงอาทิตยสวางกวาจึงกลบแสงของ ดาว สวนใน เวลากลางคืนจะมองเห็นดาวและ มองเห็น ดวงจนั ทรเกอื บทุกคนื ป.2 - - ป.3 1. อธิบายแบบรูปเสนทางการขึ้นและตก ของดวง - คนบนโลกมองเห็นดวงอาทิตยปรากฎขึ้น อาทติ ยโดยใชหลกั ฐานเชิงประจกั ษ ทางดานหน่ึงและตกอีกทางดานหน่ึงทุกๆวัน 2. อธิบายสาเหตุการเกิดปรากฏการณการขึ้นและ หมุนเวยี นเปนแบบรปู ซาํ้ ๆ ตกของดวงอาทิตย การเกิดกลางวันกลางคืนและ - โลกกลมและหมุนรอบตัวเองขณะโคจรรอบ การกาํ หนดทิศ โดยใชแบบจาํ ลอง ดวงอาทิตย ทําใหบริเวณของโลกไดรับ 3. ตระหนักถึงความสําคัญของดวงอาทิตย โดย แสงอาทิตย ไมพรอมกัน โลกดานท่ีไดรับแสง บรรยายประโยชนของดวงอาทิตยตอ สิ่งมชี ีวิต จากดวงอาทิตยจะเปนกลางวันสวนดานตรงขาม ที่ไมไดรับแสงจะเปนกลางคืน นอกจากน้ีคนบน โลกจะมองเห็นดวงอาทิตยปรากฎขึ้นทางดาน หนึ่ง ซ่ึงกําหนดใหเปนทิศตะวันออก และ มองเห็นดวงอาทิตยตกอีกดานหนึ่ง ซึ่ง กําหนดใหเปนทิศตะวันตก และเม่ือใหดาน ขวามืออยูทิศตะวันออก ดานซายมือจะอยูทิศ ตะวันตก ดา นหนา จะเปนทิศเหนือ และดานหลัง จะเปน ทศิ ใต - 61 -

ช้นั ตวั ชว้ี ัด สาระการเรยี นรูแกนกลาง - ในเวลากลางวันโลกจะไดรับพลังงานแสงและ พลังงานความรอนจากดวงอาทิตย ทําให สิ่งมชี วี ติ ดาํ รงชวี ติ อยูไ ด ป.4 1. อธิบายแบบรูปเสนทางการขึ้นและตกของดวง - ดวงจันทรเปนบริวารของโลก โดยดวงจันทร จนั ทร โดยใชห ลักฐานเชิงประจักษ หมุนรอบตัวเองขณะโคจรรอบโลก ขณะที่โลกก็ 2.สรา งแบบจําลองท่อี ธิบายแบบรูปการเปล่ียนแปลง หมนุ รอบตัวเองดวยเชนกัน การหมุนรอบตัวเอง รูปรางปรากฎของดวงจันทรและพยากรณรูปราง ของโลกจากทิศตะวันตกไปทิศตะวนออกใน ปรากฎของดวงจันทร ทิศทางทวนเข็มนาฬิกาเมื่อมองจากข้ัวโลกเหนือ 3. สรางแบบจําลองแสดงองคประกอบของระบบ ทําใหมองเห็นดวงจันทรปรากฏขึ้นทางดานทิศ สุริยะ และอธิบายเปรียบเทียบคาบการโคจรของ ตะวันออกและตกทางดานทิศตะวันตกหมุนเวียน เปนแบบรปู ซํ้า ๆ ดาวเคราะหต าง ๆ จากแบบจําลอง - ดวงจันทรเปนวัตถุที่เปนทรงกลม แตรูปราง ของดวงจนั ทรทมี่ องเห็นหรือรูปรางท่ีปรากฏของ ดวงจันทรบนทองฟาแตกตางกันไปในแตละวัน โดยในแตละวันดวงจันทรจะมีรูปรางปรากฏเปน เสี้ยวท่ีมีขนาดเพ่ิมขึ้นอยางตอเน่ืองจนเต็มดวง จากนน้ั รูปรา งปรากฏของดวงจันทรจะแหวงและ มีขนาดลดลงอยางตอเน่ืองจนมองไมเห็นดวง จันทร จากนั้นรูปรางปรากฏของดวงจันทรจะ เปนเส้ียวใหญขึ้นจนเต็มดวงอีกคร้ัง การ เปลยี่ นแปลงเชนนเ้ี ปนแบบรปู ซ้าํ กนั ทุกเดือน - ระบบสุริยะเปนระบบท่ีมีดวงอาทิตยเปน ศูนยกลางและมีบริวารประกอบดวยดาวเคราะห แปดดวงและบริวาร ซ่ึงดาวเคราะหแตละดวงมี ขนาดและระยะหางจากดวงอาทิตยแตกตางกัน และยังประกอบดวย ดาวเคราะหแคระ ดาว เคราะหนอย ดาวหาง และวัตถุขนาดเล็กอื่นๆ เม่อื เขามาในชน้ั บรรยากาศเนื่องจากแรงโนมถวง ของโลกทําใหเกิดเปนดาวตกหรือผีพุงใตและ อุกกาบาต ป.5 1. เปรียบเทียบความแตกตางของดาวเคราะหและ - ดาวท่ีมองเห็นบนทองฟาอยูในอวกาศซ่ึงเปน ดาวฤกษจากแบบจาํ ลอง บริเวณท่ีอยูนอกบรรยากาศของโลกมีทั้งดาว 2. ใชแผนท่ีดาวระบุตําแหนงและเสนทาง การข้ึน ฤกษและดาวเคราะห ดาวฤกษเปนแหลงกําเนิด และตกของกลุมดาวฤกษบนทองฟา และอธิบาย แสงจงึ สามารถมองเหน็ ได สวนดาวเคราะห ไมใช แบบรูปเสนทางการข้ึนและตก ของกลุมดาวฤกษ แหลงกําเนดิ แสง แตสามารถมองเห็นไดเน่ืองจาก บนทองฟาในรอบป แสงจากดวงอาทิตยตกกระทบดาวเคราะหแลว สะทอ นเขาสูตา - 62 -

ชนั้ ตวั ชีว้ ัด สาระการเรียนรแู กนกลาง - การมองเห็นกลุมดาวฤกษมีรูปรางตาง ๆ เกิด จากจนิ ตนาการของผูสังเกต กลุมดาวฤกษตาง ๆ ท่ีปรากฏในทองฟาแตละกลุมมีดาวฤกษแตละ ดวงเรยี งกันที่ตาํ แหนงคงท่ี และมีเสนทางการข้ึน และตกตามเสนทางเดิมทุกคืน ซึ่งจะปรากฏ ตําแหนงเดิมการสังเกตตําแหนงและการขึ้นและ ตกของดาวฤกษและกลุมดาวฤกษสามารถทําได โดยใชแผนท่ีดาว ซ่ึงระบุมุมทิศและมุมเงยท่ีกลุม ดาวน้ันปรากฏ ผูสังเกตสามารถใชมือในการ ประมาณคาของมุมเงยเม่ือสงั เกตดาวในทอ งฟา ป.6 1. สรางแบบจําลองที่อธิบายการเกิด และ - เมื่อโลกและดวงจันทรโคจรมาอยูในแนว เปรี ยบ เที ยบป รา กฏ การ ณสุ ริยุ ปรา คา แล ะ เสนตรงเดียวกันกับดวงอาทิตยในระยะทางที่ จันทรุปราคา เหมาะสม ทําใหดวงจันทรบังดวงอาทิตยเงาของ 2. อธิบายพัฒนาการของเทคโนโลยีอวกาศ และ ดวงจันทรทอดมายังโลก ผูสังเกตที่อยูบริเวณเงา ยกตัวอยางการนําเทคโนโลยีอวกาศมาใชประโยชน จะมองเห็นดวงอาทิตยมืดไป เกิดปรากฏการณ ในชวี ติ ประจาํ วนั จากขอ มูลทร่ี วบรวมได สุ ริ ยุ ปร า คา ซ่ึ งมี ท้ั งสุ ริ ยุป ร า คา เ ต็ม ด ว ง สุริยปุ ราคาบางสวนและสุริยปุ ราคาวงแหวน - หากดวงจันทรและโลกโคจรมาอยูในแนว เสนตรงเดียวกันกับดวงอาทิตยแลวดวงจันทร เคล่ือนท่ีผานเงาของโลก จะมองเห็นดวงจันทร มืดไปเกิดปรากฏการณจันทรุปราคาซ่ึงมีทั้ง จันทรุปราคาเตม็ ดวง และจันทรปุ ราคาบางสว น - เทคโนโลยีอวกาศเร่ิมจากความตองการของ มนุษยในการสํารวจวัตถุทองฟาโดยใชตาเปลา กลองโทรทรรศน และไดพัฒนาไปสูการขนสง เพื่อสํารวจอวกาศดวยจรวดและยานขนสง อวกาศและยังคงพัฒนาอยางตอเนื่อง ปจจุบันมี ก า ร นํ า เ ท ค โ น โ ล ยี อ ว ก า ศ บ า ง ป ร ะ เ ภ ท ม า ประยุกตใชในชีวิตประจําวัน เชน การใช ดาวเทียมเพื่อการสื่อสาร การพยากรณอากาศ ห รื อ ก า ร สํ า ร ว จ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ ก า ร ใ ช อุปกรณวัดชีพจรและการเตนของหัวใจ หมวก นริ ภยั ชุดกฬี า ม.1 - - ม.2 - - - 63 -

ช้ัน ตวั ช้วี ัด สาระการเรียนรูแกนกลาง ม.3 1. อธบิ ายการโคจรของดาวเคราะหรอบดวง - ในระบบสุริยะมีดวงอาทิตยเปนศูนยกลางโดย อาทิตยด ว ยแรงโนม ถว งจากสมการ มี ดาวเคราะหและบริวาร ดาวเคราะหแคระ F=(Gm1m2) / r2 ดาวเคราะหนอย ดาวหาง และอ่ืน ๆ เชน วัตถุ 2. สรางแบบจําลองที่อธบิ ายการเกิดฤดู และการ คอยเปอร โคจรอยูโดยรอบ ซ่ึงดาวเคราะห และ เคล่อื นที่ปรากฏของดวงอาทิตย วัตถุ เหลานี้โคจรรอบดวงอาทิตยดวยแรงโนม 3. สรางแบบจาํ ลองท่ีอธิบายการเกิดขา งขน้ึ ขางแรม ถวง แรงโนมถวงเปนแรงดึงดูดระหวางวัตถุสอง การเปล่ยี นแปลงเวลาการขึน้ และตก ของดวงจันทร วัตถุ โดยเปนสัดสวนกับผลคูณของมวลท้ังสอง และการเกิดน้าํ ขน้ึ น้ําลง และเปน สัดสวนผกผันกับกําลังสองของ 4. อธิบายการใชป ระโยชนข องเทคโนโลยี อวกาศ ระยะทางระหวาง วัตถุทั้งสอง แสดงไดโดย และยกตัวอยา งความกาวหนาของ โครงการสาํ รวจ สมการ F = (Gm m )/r2 อวกาศ จากขอมูลท่รี วบรวมได เมอ่ื F แทนความโนม ถวงระหวางมวลทง้ั สอง G แทนคานิจโนมถวงสากล m1 แทนมวลของ วัตถุแรก m2 แทนมวลของวัตถุท่ีสอง และr แทนระยะหา งระหวางวัตถุทัง้ สอง - การที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตยในลักษณะที่ แกนโลกเอยี งกบั แนวต้ังฉากของระนาบทางโคจร ทําใหสวนตาง ๆ บนโลกไดรับปริมาณแสงจาก ดวงอาทิตยแตกตางกันในรอบป เกิดเปนฤดู กลางวันกลางคืนยาวไมเทากัน และตําแหนง การข้ึนและตกของดวงอาทิตยที่ขอบฟาและ เสนทางการขึ้นและตกของดวงอาทิตยเปล่ียนไป ในรอบป ซง่ึ สงผลตอ การดาํ รงชีวิต - ดวงจันทรโคจรรอบโลก โลกและดวงจันทร โคจร รอบดวงอาทิตย ดวงจันทรรับแสงจากดวง อาทิตย ครึ่งดวงตลอดเวลา เมื่อดวงจันทรโคจร รอบโลก ไดหันสวนสวางมายังโลกแตกตางกัน จึงทําใหคน บนโลกสังเกตสวนสวางของดวง จันทรแตกตางไป ในแตละวันเกิดเปนขางข้ึน ขา งแรม - ดวงจันทรโคจรรอบโลกในทิศทางเดียวกันกับ ท่ีโลกหมุนรอบตัวเอง จึงทําใหเห็นดวงจันทรขึ้น ชา ไปประมาณวนั ละ 50 นาที - แรงโนม ถวงทดี่ วงจนั ทร ดวงอาทิตยกระทําตอ โลกทําใหเกิดปรากฏการณน้ําขึ้นน้ําลง ซ่ึงสงผล ตอสิ่งแวดลอมและสิ่งมีชีวิตบนโลก วันที่น้ํามี ระดบั การขน้ึ สงู สุดและลงตํ่าสดุ เรียก วนั นํา้ เกิด สวนวันท่ีระดับนํ้ามีการขึ้นและลงนอยเรียกวัน - 64 -

ชนั้ ตัวชีว้ ัด สาระการเรียนรูแกนกลาง นํา้ ตาย โดยวนั นา้ํ เกิด นาํ้ ตาย มีความสัมพันธกับ ขา งขนึ้ ขา งแรม - เทคโนโลยอี วกาศไดมบี ทบาทตอ การดํารงชีวิต ของมนุษยในปจจุบันมากมาย มนุษยไดใช ประโยชนจากเทคโนโลยีอวกาศ เชน ระบบนํา ทางดวยดาวเทียม (GNSS) การติดตามพายุ สถานการณไฟปา ดาวเทียมชวยภัยแลงการ ตรวจคราบน้าํ มันในทะเล - โครงการสํารวจอวกาศตาง ๆ ไดพัฒนา เพิ่มพูนความรูความเขาใจตอโลก ระบบสุริยะ และเอกภพมากขึ้นเปนลําดับ ตัวอยางโครงการ สํารวจอวกาศเชน การสํารวจสิ่งมีชีวิตนอกโลก การสํารวจดาวเคราะหนอกระบบสุริยะ การ สาํ รวจดาวองั คารและบริวารอื่นของดวงอาทิตย สาระที่ 3 วิทยาศาสตรโลก และอวกาศ มาตรฐาน ว 3.2 เขาใจองคประกอบและความสัมพันธของระบบโลก กระบวนการเปลี่ยนแปลง ภายในโลกและบนผิวโลก ธรณีพิบัติภัย กระบวนการเปล่ียนแปลงลมฟาอากาศและภูมิอากาศโลก รวมท้ังผล ตอสงิ่ มชี วี ิตและสงิ่ แวดลอ ม ชน้ั ตวั ชีว้ ดั สาระการเรยี นรแู กนกลาง ป.1 1.อธิบายลักษณะภายนอกของหินจากลักษณะ - หินท่ีอยูในธรรมชาติมีลักษณะภายนอกเฉพาะตัว เฉพาะตัวท่สี งั เกตได ท่ีสังเกตได เชน สี ลวดลายน้ําหนักความแข็ง และ เนอื้ หิน ป.2 1. ระบุสวนประกอบของดิน และจําแนกชนิด - ดินประกอบดวยเศษหิน ซากพืชซากสัตวผสมอยู ของดินโดยใชลักษณะเนื้อดินและการจับตัว ในเน้ือดิน มีอากาศและนํ้าแทรกอยูตามชองวาง ใน เปน เกณฑ เนื้อดิน ดินจําแนกเปน ดินรวน ดินเหนียว และ ดิน 2. อธิบายการใชประโยชนจากดิน จากขอมูล ทราย ตามลักษณะเนื้อดินและการจับตัวของดินซ่ึงมี ท่ีรวบรวมได ผลตอการอมุ นํา้ ทแ่ี ตกตา งกนั - ดินแตล ะชนิดนําไปใชประโยชนไดแตกตางกัน ตาม ลักษณะและสมบตั ขิ องดิน ป.3 1. ระบุสวนประกอบของอากาศ บรรยายความ - อากาศโดยทั่วไปไมมีสี ไมมีกล่ิน ประกอบดวย สาํ คญั ของอากาศ และผลกระทบของมลพิษ แกส ไนโตรเจน แกส ออกซเิ จน แกส คารบ อน ทางอากาศตอ สง่ิ มชี ีวิต จากขอมูลทรี่ วบรวมได ไดออกไซด แกสอื่นๆ รวมทั้งไอนํ้า และฝุนละออง 2. ตระหนักถึงความสําคัญของอากาศ โดย อากาศมีความสําคัญตอส่ิงมีชีวิต หากสวนประกอบ นําเสนอแนวทางการปฏิบัติตนในการลด ของอากาศไมเหมาะสม เนื่องจากมีแกสบางชนิด การเกดิ มลพิษทางอากาศ หรือฝุนละอองในปริมาณมาก อาจเปนอันตรายตอ - 65 -

ช้นั ตวั ชี้วดั สาระการเรียนรแู กนกลาง 3. อธิบายการเกิดลมจากหลักฐานเชิงประจกั ษ ส่งิ มชี ีวิตชนิดตา งๆ จดั เปน มลพษิ ทางอากาศ 4. บรรยายประโยชนและโทษของลม - แนวทางการปฏิบัตติ นเพ่ือลดการปลอ ยมลพษิ ทาง จากขอมูลทรี่ วบรวมได อากาศ เชน ใชพาหนะรวมกัน หรอื เลือกใช เทคโนโลยีที่ลดมลพษิ ทางอากาศ - ลม คอื อากาศท่เี คลื่อนที่ เกดิ จากความแตกตาง กันของอุณหภูมิอากาศบริเวณที่อยูใกลกัน โดย อากาศบริเวณท่ีมีอุณหภูมิสูงจะลอยตัวข้ึนสูง และ อากาศบริเวณทม่ี อี ุณหภูมติ ํา่ จะเคล่อื นทเี่ ขา ไปแทนที่ - ลมสามารถนํามาใชเปนแหลงพลังงานทดแทนใน การผลิตไฟฟา และนําไปใชประโยชนในการทํา กิจกรรมตาง ๆ ของมนุษย หากลมเคลื่อนที่ดวย ความเร็วสูงอาจทําใหเกิดอันตรายและความเสียหาย ตอชีวิตและทรพั ยสนิ ได ป.4 - - ป.5 1. เปรียบเทียบปริมาณน้ําในแตละแหลง และ - โลกมีทัง้ น้าํ จดื และนาํ้ เค็มซึ่งอยูในแหลงนํ้าตาง ๆ ที่ ระบุปริมาณนํ้าที่มนุษยสามารถนํามาใช มีท้ังแหลงนํ้าผิวดิน เชน ทะเล มหาสมุทร บึง แมน้ํา ประโยชนไ ด จากขอ มูลท่รี วบรวมได และแหลงนํ้าใตดิน เชน น้ําในดิน และนํ้าบาดาล น้ํา 2. ตระหนักถึงคุณคาของนํ้าโดยนําเสนอ ทง้ั หมดของโลกแบงเปน นาํ้ เค็มประมาณรอยละ 97.5 แนวทาง การใชนํ้าอยางประหยัดและการ ซ่งึ อยใู นมหาสมุทรและแหลงนํ้าอื่น ๆ และที่เหลืออีก อนุรักษนํา้ ประมาณรอยละ 2.5 เปนน้ําจืด ถ้ําเรียงลําดับ 3. สรางแบบจําลองท่ีอธิบายการหมุนเวียน ปริมาณนา้ํ จืดจากมากไปนอยจะอยูท่ี ธารน้ําแข็งและ ของนาํ้ ในวฏั จกั รนา้ํ พืดน้ําแขง็ นาํ้ ใตด นิ ชั้นดนิ เยอื กแข็งคงตัวและนํ้าแข็ง 4. เปรียบเทียบกระบวนการเกิดเมฆ หมอก ใตดิน ทะเลสาบ ความชื้นในดิน ความชื้นใน นาํ้ คา ง และนํ้าคางแข็ง จากแบบจําลอง บรรยากาศ บึง แมน ้าํ และนาํ้ ในส่งิ มีชีวติ 5. เปรียบเทยี บกระบวนการเกิดฝน หิมะ และ - นํ้าจืดที่มนุษยนํามาใชไดมีปริมาณนอยมาก จึงควร ลูกเหบ็ จากขอ มลู ท่ีรวบรวมได ใชนาํ้ อยา งประหยัดและรว มกนั อนรุ กั ษน ้าํ - วัฏจกั รนํ้า เปนการหมุนเวียนของนํ้าที่มีแบบรูป ซํ้า เดิม และตอเน่ืองระหวางน้ําในบรรยากาศ น้ําผิวดิน และนาํ้ ใตดนิ โดยพฤตกิ รรมการดํารงชวี ิตของพืชและ สัตวส ง ผลตอ วฏั จกั รน้ํา - ไอนํ้าในอากาศจะควบแนนเปนละอองนํ้าเล็ก ๆ โดยมีละอองลอย เชน เกลือ ฝุนละออง เกสรดอกไม เปนอนุภาคแกนกลาง เมอ่ื ละอองนํ้าจํานวนมากเกาะ กลุมรวมกันลอยอยูสูงจากพื้นดินมาก เรียกวา เมฆ แ ต ล ะ อ อ ง นํ้ า ท่ี เ ก า ะ ก ลุ ม ร ว ม กั น อ ยู ใ ก ล พ้ื น ดิ น เรียกวา หมอก สวนไอน้ําท่ีควบแนนเปนละอองน้ํา เกาะอยูบนพ้ืนผิววัตถุใกลพ้ืนดิน เรียกวา นํ้าคาง ถ้ํา - 66 -

ชนั้ ตัวชว้ี ัด สาระการเรยี นรแู กนกลาง อุณหภูมิ ใกลพื้นดินตํ่ากวาจุดเยือกแข็ง นํ้าคางก็จะ กลายเปนนํา้ คา งแข็ง - ฝน หิมะ ลูกเห็บ เปนหยาดน้ําฟาซึ่งเปนนํ้าท่ีมี สถานะตาง ๆ ที่ตกจากฟาถึงพ้ืนดิน ฝน เกิดจาก ละอองน้ําในเมฆทร่ี วมตวั กนั จนอากาศไมส ามารถ ป.6 1. เปรียบเทียบกระบวนการเกิดหินอัคนี หิน - หินเปนวัสดุแข็งเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ตะกอน และหินแปร และอธิบายวัฏจักรหิน ประกอบดวย แรตั้งแตหนึ่งชนิดขึ้นไป สามารถ จากแบบจําลอง จําแนกหินตามกระบวนการเกิดไดเปน 3 ประเภท 2. บรรยายและยกตัวอยางการใชประโยชน ไดแก หินอัคนีหนิ ตะกอน และหินแปร ของหินและแรในชีวิตประจําวันจากขอมูลที่ - หินอัคนีเกิดจากการเย็นตัวของแมกมา เน้ือหิน รวบรวมได มีลักษณะเปนผลึก ทั้งผลึกขนาดใหญและขนาดเล็ก 3. สรางแบบจําลองท่ีอธิบายการเกิดซากดึกดํา บางชนิดอาจเปนเนอื้ แกว หรือมีรูพรนุ บรรพและคาดคะเนสภาพแวดลอมในอดีตของ - หินตะกอน เกิดจากการทับถมของตะกอนเม่ือถูก ซากดกึ ดาํ บรรพ แรงกดทับและมีสารเชื่อมประสานจึงเกิดเปนหิน 4. เปรียบเทียบการเกิดลมบก ลมทะเล และ เนือ้ หินกลมุ นีส้ วนใหญมีลักษณะเปนเม็ดตะกอนมีท้ัง มรสุมรวมท้ังอธิบายผลท่ีมีตอสิ่งมีชีวิตและ เนื้อหยาบและเนื้อละเอียด บางชนิดเปนเน้ือผลึกท่ี ส่งิ แวดลอ มจากแบบจาํ ลอง ยึดเกาะกันเกิดจากการตกผลึกหรือตกตะกอนจาก 5. อธิบายผลของมรสุมตอการเกิดฤดูของ นํ้าโดยเฉพาะนํ้าทะเล บางชนิด มีลักษณะเปนช้ัน ๆ ประเทศไทยจากขอ มลู ทีร่ วบรวมได จงึ เรยี กอกี ชอ่ื วา หนิ ช้ัน 6. บรรยายลักษณะและผลกระทบของน้ําทวม - หินแปร เกิดจากการแปรสภาพของหินเดิม การกัดเซาะชายฝง ดนิ ถลม แผนดินไหว สนึ ามิ ซ่ึงอาจเปนหินอัคนีหินตะกอน หรือหินแปร โดยการ 7. ตระหนักถึงผลกระทบของภัยธรรมชาติและ กระทําของความรอน ความดัน และปฏิกิริยาเคมี ธรณีพิบัติภัย โดยนําเสนอแนวทางในการเฝา เนื้อหินของหินแปรบางชนิดผลึกของแรเรียงตัว ระวังและปฏิบัติตนใหปลอดภัยจากภั ย ขนานกันเปนแถบ บางชนิดแซะออกเปนแผนไดบาง ธรรมชาตแิ ละธรณีพิบัตภิ ยั ที่อาจเกิดในทอ งถน่ิ ชนดิ เปน เนอ้ื ผลึกท่ีมคี วามแข็งมากหนิ ในธรรมชาติ 8.ส ร า ง แ บ บ จํ า ล อ ง ที่ อ ธิ บ า ย ก า ร เ กิ ด ท้ัง 3 ประเภท มีการเปล่ียนแปลงจากประเภทหน่ึง ปร า ก ฏ ก า ร ณเ รื อ นก ร ะ จก แ ล ะผ ล ข อ ง ไปเปนอกี ประเภทหนง่ึ หรือประเภทเดิมไดโดยมีแบบ ปรากฏการณเรอื นกระจกตอ สิ่งมีชีวิต รูปการเปล่ียนแปลงคงทีแ่ ละตอ เนือ่ งเปน วัฏจักร 9. ตระหนักถึงผลกระทบของปรากฏการณ - หินและแรแตละชนิดมีลักษณะและสมบัติแตกตาง เรือนกระจก โดยนําเสนอแนวทางการปฏิบัติ กัน มนุษยใชประโยชนจากแรในชีวิตประจําวันใน ตนเพอ่ื ลดกิจกรรมที่กอ ใหเ กิดแกส เรอื นกระจก ลกั ษณะตา ง ๆ เชน นําแรมาทําเครื่องสําอาง ยาสีฟน เครือ่ งประดบั อุปกรณทางการแพทยและนําหินมาใช ในงานกอ สรางตา ง ๆ เปนตน - ซากดึกดําบรรพเกิดจากการทับถมหรือการ ประทับรอยของสิ่งมีชีวิตในอดีต จนเกิดเปน โครงสรา งของซากหรือรองรอยของสิ่งมีชีวิตท่ีปรากฏ อยูในหิน ในประเทศไทยพบซากดึกดําบรรพท่ี - 67 -

ชั้น ตัวช้ีวดั สาระการเรียนรูแกนกลาง หลากหลาย เชน พืช ปะการัง หอย ปลา เตา ไดโนเสารและรอยตีนสัตว ซากดึกดําบรรพสามารถ ใชเปนหลักฐานหน่ึงที่ชวยอธิบายสภาพแวดลอมของ พื้นที่ในอดีต ขณะเกิดส่ิงมีชีวิตนั้น เชน หากพบซาก ดกึ ดําบรรพของหอยน้ําจืด สภาพแวดลอมบริเวณน้ัน อาจเคยเปนแหลงน้ําจืดมากอน และหากพบซากดึก ดําบรรพของพืช สภาพแวดลอมบริเวณนั้นอาจเคย เปนปามากอน นอกจากนี้ซากดึกดําบรรพ ยัง สามารถใชระบุอายุของหิน และเปนขอมูลใน การศึกษาวิวฒั นาการของสงิ่ มีชีวิต - ลมบก ลมทะเล และมรสุม เกิดจากพ้ืนดินและ พ้ืนนํ้า รอนและเย็นไมเทากันทําใหอุณหภูมิอากาศ เหนือพื้นดินและพื้นนํ้าแตกตางกัน จึงเกิดการ เคลื่อนที่ของอากาศจากบริเวณท่ีมีอุณหภูมิต่ําไปยัง บรเิ วณทีม่ อี ณุ หภูมสิ งู - ลมบกและลมทะเลเปนลมประจําถ่ินที่พบบริเวณ ชายฝง โดยลมบกเกิดในเวลากลางคืน ทําใหมีลมพัด จากชายฝงไปสูทะเล สวนลมทะเลเกิดในเวลา กลางวัน ทาํ ใหมลี มพัดจากทะเลเขา สูชายฝง - มรสุมเปนลมประจําฤดูเกิดบริเวณเขตรอนของ โลก ซ่ึงเปนบริเวณกวางระดับภูมิภาคประเทศไทย ไดรับผลจากมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือในชวง ประมาณกลางเดือนตุลาคมจนถึงเดือนกุมภาพันธทํา ใหเ กดิ ฤดูหนาว และไดร ับผลจากมรสุมตะวันตกเฉียง ใ ต ใ น ช ว ง ป ร ะ ม า ณ ก ล า ง เ ดื อ น พ ฤ ษ ภ า ค ม จ น ถึ ง กลางเดือนตุลาคมทําใหเกิดฤดูฝน สวนชวงประมาณ กลางเดอื นกุมภาพันธจนถึงกลางเดอื นพฤษภาคมเปน ชวงเปล่ียนมรสุมและประเทศไทยอยูใกลเสนศูนย สูตร แสงอาทิตยเกือบต้ังตรงและตั้งตรงประเทศไทย ในเวลาเท่ียงวัน ทําใหไดรบั ความรอนจากดวงอาทิตย อยางเตม็ ท่อี ากาศจงึ รอนอบอาวทําใหเ กิดฤดูรอ น - นํ้าทวม การกัดเซาะชายฝง ดินถลม แผนดินไหว แ ล ะ สึ น า มิ มี ผ ล ก ร ะ ท บ ต อ ชี วิ ต แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล อ ม แตกตางกัน - มนุษยควรเรียนรูวิธีปฏิบัติตนใหปลอดภัย เชน ติดตามขาวสารอยางสม่ําเสมอ เตรียมถุงยังชีพให พรอมใชตลอดเวลา และปฏิบัติตามคําส่ังของ - 68 -

ชน้ั ตวั ชีว้ ดั สาระการเรยี นรแู กนกลาง ผูปกครองและเจาหนาท่ีอยางเครงครัดเม่ือเกิดภัย ธรรมชาติและธรณพี ิบัตภิ ัย - ปรากฏการณเรอื นกระจกเกิดจากแกสเรือนกระจก ในช้ันบรรยากาศของโลกกักเก็บความรอนแลวคาย ความรอ นบางสว นกลบั สูผวิ โลก ทาํ ใหอากาศบนโลกมี อณุ หภูมเิ หมาะสมตอ การดาํ รงชวี ิต - หากปรากฏการณเรือนกระจกรุนแรงมากข้ึนจะมี ผลตอการเปล่ียนแปลงภูมิอากาศโลก มนุษยจึงควร รว มกันลดกจิ กรรมท่กี อใหเกดิ แกส เรือนกระจก ม.1 1. สรางแบบจําลองท่ีอธิบายการแบงชั้น -โลกมีบรรยากาศหอหุม นักวิทยาศาสตรใชสมบัติ บรรยากาศ และเปรียบเทียบประโยชนของ และองคประกอบของบรรยากาศในการแบง บรรยากาศแตละชัน้ บรรยากาศ ของโลกออกเปนช้ัน ซ่ึงแบงไดหลาย 2. อธิบายปจจัยที่มีผลตอการเปล่ียนแปลง รูปแบบ ตามเกณฑท่ีแตกตางกัน โดยท่ัวไป องคประกอบของลมฟาอากาศ จากขอมูล ท่ี นักวิทยาศาสตร ใชเกณฑการเปล่ียนแปลงอุณหภูมิ รวบรวมได ตามความสูง แบงบรรยากาศไดเปน 5 ช้ัน ไดแก 3. เปรียบเทียบกระบวนการเกิดพายุ ฝนฟา ช้ันโทรโพสเฟย ร ชน้ั สตราโตสเฟย ร ชัน้ มีโซสเฟย ร คะนอง และพายุหมุนเขตรอน และผลที่มีตอ ช้ันเทอรโมสเฟยร และช้ันเอกโซสเฟย ร สิ่งมีชีวิต และส่ิงแวดลอม รวมท้ังนําเสนอแนว - บรรยากาศแตล ะช้ันมปี ระโยชนต อสงิ่ มีชวี ติ ทางการ ปฏบิ ตั ติ นใหเ หมาะสมและปลอดภยั แตกตางกัน โดยชั้นโทรโพสเฟยรมีปรากฏการณ ลม 4. อธิบายการพยากรณอากาศ และพยากรณ ฟาอากาศที่สําคัญตอการดํารงชีวิตของส่ิงมีชีวิต ชั้น อากาศอยางงา ยจากขอมลู ท่รี วบรวมได สตราโตสเฟยรชวยดูดกลืนรังสีอัลตราไวโอเลต จาก 5. ตระหนักถึงคุณคาของการพยากรณอากาศ ดวงอาทิตยไมใหมายังโลกมากเกินไป ชั้นมีโซสเฟยร โดยนําเสนอแนวทางการปฏิบัติตนและการใช ชวยชะลอวัตถุนอกโลกท่ีผานเขามา ใหเกิดการเผา ประโยชนจากคําพยากรณอ ากาศ ไหมกลายเปนวัตถุขนาดเล็ก ลดโอกาสท่ีจะทําความ 6. อธิบายสถานการณและผลกระทบการ เสียหายแกสิ่งมีชีวิตบนโลก ช้ันเทอรโมสเฟยร เปล่ียนแปลง ภูมิอากาศโลกจากขอมูลท่ี สามารถสะทอนคลื่นวิทยุ และ ช้ันเอกโซสเฟยร รวบรวมได เหมาะสําหรับการโคจรของ ดาวเทียมรอบโลกใน 7. ตระหนักถึงผลกระทบของการเปล่ียนแปลง ระดับตํา่ ภูมิอากาศโลก โดยนําเสนอแนวทางการปฏิบัติ - ลมฟาอากาศ เปนสภาวะของอากาศในเวลาหนึ่ง ตน ภายใตก ารเปลย่ี นแปลงภมู ิอากาศโลก ของพ้ืนท่ีหน่ึงท่ีมีการเปล่ียนแปลงตลอดเวลา ข้ึนอยู กับองคประกอบลมฟาอากาศ ไดแก อุณหภูมิอากาศ ความกดอากาศ ลม ความชื้น เมฆ และหยาดน้ําฟา โดยหยาดนํ้าฟาท่ีพบบอย ในประเทศไทยไดแก ฝน องคประกอบ ลมฟาอากาศเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา ขึ้นอยูกับปจจัย ตาง ๆ เชน ปริมาณรังสีจากดวง อาทิตยและลักษณะพ้ืนผิวโลกสงผลตออุณหภูมิ อากาศ - 69 -

ชนั้ ตัวชีว้ ดั สาระการเรียนรแู กนกลาง อุณหภูมิอากาศและปริมาณไอนํ้าสงผลตอ ความชื้น ความกดอากาศสงผลตอลม ความช้ืน และลมสงผล ตอเมฆ - พายุฝนฟาคะนอง เกิดจากการท่ีอากาศที่มี อุณหภมู ิและความช้ืนสูงเคลื่อนที่ข้ึนสูระดับ ความสูง ที่มีอุณหภูมิต่ําลง จนกระทั่งไอน้ํา ในอากาศเกิดการ ควบแนนเปนละอองนํ้า และ เกิดตอเนื่องเปนเมฆ ขนาดใหญ พายุฝนฟาคะนอง ทําใหเกิดฝนตกหนัก ลมกรรโชกแรง ฟาแลบ ฟาผา ซ่ึงอาจกอใหเกิด อันตรายตอ ชีวิตและทรพั ยส นิ -พายุหมุนเขตรอนเกิดเหนือมหาสมุทรหรือทะเล ที่น้ํามีอุณหภูมิสูงตั้งแต 26-27 องศาเซลเซียส ขึ้นไป ทําใหอากาศท่ีมีอุณหภูมิและความชื้นสูง บริเวณนั้น เคลือ่ นที่สงู ขึ้นอยางรวดเร็วเปน บริเวณกวาง อากาศ จากบริเวณอ่ืนเคลื่อนเขามา แทนท่ีและพัดเวียนเขา หาศูนยกลางของพายุ ย่ิงใกลศูนยกลาง อากาศจะ เคล่ือนที่พัดเวียน เกือบเปนวงกลมและมีอัตราเร็วสูง ที่สุด พายุหมุน เขตรอนทําใหเกิดคล่ืนพายุซัดฝง ฝน ตกหนัก ซ่ึงอาจกอใหเกิดอันตรายตอชีวิตและ ทรัพยสิน จึงควรปฏิบัติตนใหปลอดภัยโดยติดตาม ขาวสาร การพยากรณอากาศ และไมเขาไปอยูใน พืน้ ท่ี ท่เี สยี่ งภยั -การพยากรณอากาศเปนการคาดการณลมฟาอากาศ ที่ จ ะ เ กิ ด ขึ้ น ใ น อ น า ค ต โ ด ย มี ก า ร ต ร ว จ วั ด องคประกอบลมฟาอากาศ การสื่อสารแลกเปลี่ยน ข อ มู ล อ ง ค ป ร ะ ก อ บ ล ม ฟ า อ า ก า ศ ร ะ ห ว า ง พ้ื น ท่ี การวเิ คราะหข อมลู และสรา งคําพยากรณอากาศ - การพยากรณอากาศสามารถนํามาใชประโยชน ดานตาง ๆ เชน การใชชีวิตประจําวัน การคมนาคม การเกษตร การปองกัน และเฝาระวังภัยพิบัติทาง ธรรมชาติ -ภูมิอากาศโลกเกิดการเปลี่ยนแปลงอยางตอเนื่อง โดยปจจัยทางธรรมชาติ แตปจจุบันการเปลี่ยนแปลง ภูมิอากาศเกิดขึ้นอยา งรวดเร็วเนื่องจากกิจกรรม ของ มนุ ษ ย ใน ก า รป ล ด ปล อ ย แก ส เ รือ น ก ระ จ ก สู บรรยากาศ แกสเรือนกระจกท่ีถูกปลดปลอย มาก ทสี่ ุด ไดแ ก แกส คารบอนไดออกไซด ซึ่งหมุนเวียนอยู - 70 -

ชนั้ ตัวช้วี ดั สาระการเรียนรแู กนกลาง ในวัฏจักรคารบอน -การเปลย่ี นแปลงภมู อิ ากาศโลกกอ ใหเกดิ ผล กระทบตอสิ่งมชี วี ิตและสงิ่ แวดลอม เชน การหลอมเหลวของนํ้าแข็งข้ัวโลก การเพิ่มข้ึนของ ระดับทะเล การเปล่ียนแปลงวัฏจักรน้ํา การเกิดโรค อุบัติใหมและอุบัติซํ้า และการเกิด ภัยพิบัติทาง ธรรมชาติท่ีรุนแรงข้ึน มนุษยจึงควร เรียนรูแนวทาง ก า ร ป ฏิ บั ติ ต น ภ า ย ใ ต ส ถ า น ก า ร ณ ดั ง ก ล า ว ทั้งแนวทางการปฏิบัติตนใหเหมาะสม และแนวทาง การลดกิจกรรมที่สงผลตอการ เปล่ียนแปลง ภูมอิ ากาศโลก ม.2 1. เปรียบเทียบกระบวนการเกิด สมบัติและ - เช้ือเพลิงซากดึกดําบรรพเกิดจากการเปล่ียนแปลง การใชประโยชนรวมทั้งอธิบายผลกระทบจาก สภาพของซากสง่ิ มชี วี ิตในอดีต โดยกระบวนการทางเคมี การใชเชื้อเพลิงซากดึกดําบรรพจากขอมูลที่ และธรณีวิทยา เชื้อเพลิงซากดึกดําบรรพไดแกถานหิน รวบรวมได หินน้ํามัน และปโตรเลียม ซ่ึงเกิดจากวัตถุตนกําเนิด 2. แสดงความตระหนักถึงผลจากการใช และสภาพแวดลอมการเกิดท่ีแตกตางกัน ทําใหไดชนิด เชื้อเพลิงซากดึกดําบรรพโดยนําเสนอแนว ของเชื้อเพลิงซากดึกดําบรรพท่ีมีลักษณะ สมบัติและ ทางการใชเชอ้ื เพลิงซากดกึ ดําบรรพ การนําไปใชประโยชนแตกตางกัน สําหรับปโตรเลียม 3. เปรียบเทียบขอดีและขอจํากัดของพลังงาน จะตองมีการผานการกล่ันลําดับสวนกอนการใชงาน ทดแทนแตละประเภทจากการรวบรวมขอมูล เพ่ือใหไดผลิตภัณฑท่ีเหมาะสมตอการใชประโยชน และนําเสนอแนวทางการใชพลังงานทดแทนที่ เชื้อเพลิงซากดึกดําบรรพเปนทรัพยากรที่ใชแลวหมดไป เหมาะสมในทอ งถนิ่ เน่ืองจากตองใชเวลานานหลายลานปจึงจะเกิดข้ึนใหม 4. สรางแบบจําลองท่ีอธิบายโครงสรางภายใน ได โลกตามองคประกอบทางเคมีจากขอมูลที่ - การเผาไหมเชื้อเพลิงซากดึกดําบรรพในกิจกรรมตาง รวบรวมได ๆ ของมนุษยจะทําใหเกิดมลพิษทางอากาศซึ่งสงผล 5. อธิบายกระบวนการผุพังอยูกับที่การกรอน กระทบตอส่ิงมีชีวิตและส่ิงแวดลอมนอกจากน้ีแกสบาง และการสะสมตัวของตะกอนจากแบบจําลอง ชนดิ ท่ีเกิดจากการเผาไหมเช้ือเพลิงซากดึกดําบรรพเชน รวมทั้งยกตัวอยางผลของกระบวนการดังกลาวที่ แกส คารบอนไดออกไซดและไนตรัสออกไซดยังเปนแกส ทําใหผ วิ โลกเกิดการเปลีย่ นแปลง เรือนกระจกซ่ึงสงผลใหเกิดการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ 6. อธิบายลักษณะของชั้นหนาตัดดินและ ของโลกรุนแรงข้ึน ดังน้ันจึงควรใชเชื้อเพลิงซากดึกดํา กระบวนการเกิดดิน จากแบบจําลอง รวมท้ังระบุ บรรพโดยคํานึงถึงผลที่เกิดข้ึนตอสิ่งมีชีวิตและ ปจจยั ทีท่ ําใหด ินมีลักษณะและสมบัติแตกตา งกนั สิ่งแวดลอม เชน เลือกใชพลังงานทดแทน หรือเลือกใช 7. ตรวจวัดสมบัติบางประการของดิน โดยใช เทคโนโลยที ี่ลดการใชเชอื้ เพลิงซากดึกดาํ บรรพ เครื่องมือท่ีเหมาะสมและนําเสนอแนวทางการใช - เชื้อเพลิงซากดึกดําบรรพเปนแหลงพลังงานที่สําคัญ ประโยชนดนิ จากขอ มูลสมบตั ขิ องดิน ในกิจกรรมตาง ๆ ของมนุษยเน่ืองจากเชื้อเพลิงซากดึก 8. อธิบายปจจัยและกระบวนการเกิดแหลงนํ้า ดําบรรพมีปริมาณจํากัดและมักเพ่ิมมลภาวะใน ผิวดนิ และแหลงนาํ้ ใตด ิน จากแบบจําลอง บรรยากาศมากขึ้น จึงมีการใชพลังงานทดแทนมากข้ึน - 71 -

ชั้น ตัวชีว้ ัด สาระการเรียนรแู กนกลาง 9. สรางแบบจําลองที่อธิบายการใชน้ํา และ เชน พลังงานแสงอาทิตยพลังงานลม พลังงานนํ้า นําเสนอแนวทางการใชน้ําอยางยั่งยืนในทองถ่ิน พลังงานชีวมวลพลังงานคล่ืน พลังงานความรอนใต ของตนเอง พิภพพลังงานไฮโดรเจน ซ่ึงพลังงานทดแทนแตละชนิด 10. สรางแบบจําลองที่อธิบายกระบวนการเกิด จะมีขอ ดีและขอ จํากดั ที่แตกตางกัน และผลกระทบของนํ้าทวม การกัดเซาะชายฝงดิน - โครงสรางภายในโลกแบงออกเปนชั้นตาม ถลม หลุมยบุ แผนดินทรุด องคประกอบทางเคมีไดแก เปลือกโลก ซ่ึงอยูนอกสุด ประกอบดวยสารประกอบของซิลิกอนและอะลูมิเนียม เปนหลัก เน้ือโลกคือสวนท่ีอยูใตเปลือกโลกลงไปจนถึง แกนโลก มีองคประกอบหลักเปนสารประกอบของ ซิลิกอน แมกนีเซียมและเหล็ก และแกนโลกคือสวนที่ อยูใจกลางของโลก มีองคประกอบหลักเปนเหล็กและ นกิ เกลิ ซึ่งแตล ะช้ันมลี ักษณะแตกตางกนั - การผุพังอยูกับที่การกรอน และการสะสมตัวของ ตะกอน เปนกระบวนการเปล่ียนแปลงทางธรณีวิทยา ที่ ทําใหผิวโลกเกิดการเปล่ียนแปลงเปนภูมิลักษณแบบ ตาง ๆ โดยมีปจจัยสําคัญ คือนํ้า ลม ธารนํ้าแข็ง แรง โนมถวงของโลก ส่ิงมีชีวิตสภาพอากาศ และปฏิกิริยา เคมี - การผุพังอยูกับท่ีคือ การท่ีหินผุพังทําลายลงดวย กระบวนการตาง ๆ ไดแกลมฟาอากาศกับนํ้าฝน และ รวมทั้งการกระทําของตนไมกับแบคทีเรีย ตลอดจนการ แตกตัวทางกลศาสตรซ่ึงมีการเพ่ิมและลดอุณหภูมิ สลับกัน เปนตน - การกรอน คือ กระบวนการหน่ึงหรือหลาย กระบวนการที่ทําใหสารเปลือกโลกหลุดไปละลายไป หรือกรอนไปโดยมีตัวนําพาธรรมชาติคือ ลม นํ้า และ ธารนํ้าแข็ง รวมกับปจจัยอื่น ๆไดแกลมฟาอากาศ สารละลาย การครูดถูการนําพา ทั้งน้ีไมรวมถึงการ พังทลายเปนกลมุ กอน เชน แผนดินถลม ภูเขาไฟระเบิด • การสะสมตัวของตะกอน คือ การสะสมตัวของวัตถุ จากการนําพาของน้าํ ลม หรือธารนาํ้ แขง็ - ดินเกิดจากหินท่ีผุพังตามธรรมชาติผสมคลุกเคลากับ อินทรียวัตถุท่ีไดจากการเนาเปอยของซากพืชซากสัตว ทับถมเปนช้ัน ๆ บนผิวโลก ช้ันดินแบงออกเปนหลาย ช้ัน ขนานหรือเกือบขนานไปกับผิวหนาดิน แตละช้ันมี ลักษณะแตกตางกันเนื่องจากสมบัติทางกายภาพ เคมี ชีวภาพ และลักษณะอ่ืน ๆเชน สีโครงสราง เน้ือดิน การ - 72 -

ชนั้ ตัวชีว้ ดั สาระการเรียนรแู กนกลาง ยึดตัวความเปนกรด-เบส สามารถสังเกตไดจากการ สํารวจภาคสนาม การเรียกช่ือช้ันดินหลักจะใชอักษร ภาษาองั กฤษตัวใหญ ไดแก O,A, E,B, C,R - ช้ันหนาตัดดิน เปนช้ันดินที่มีลักษณะปรากฏใหเห็น เรียงลําดับเปนช้ันจากชั้นบนสุดถึงช้ันลางสุด • ปจจัยท่ี ทําใหดินแตละทองถ่ินมีลักษณะและสมบัติแตกตางกัน ไดแก วัตถุตนกําเนิดดิน ภูมิอากาศส่ิงมีชีวิตในดิน สภาพภมู ิประเทศ และระยะเวลาในการเกดิ ดนิ - สมบัติบางประการของดิน เชน เน้ือดิน ความช้ืนดิน คาความเปนกรด-เบส ธาตุอาหารในดิน สามารถ นาํ ไปใชใ นการตัดสินใจถึงแนวทางการใชประโยชนที่ดิน โดยอาจนําไปใชประโยชนทางการเกษตรหรืออ่ืน ๆ ซ่ึง ดินท่ีไมเหมาะสมตอการทําการเกษตร เชน ดินจืดดิน เปร้ียวดินเค็มและดินดาน อาจเกิดจากสภาพดินตาม ธรรมชาติหรือการใชประโยชนจะตองปรับปรุงใหมี สภาพเหมาะสม เพ่อื นําไปใชประโยชน - แหลงน้ําผิวดินเกิดจากน้ําฝนที่ตกลงบนพื้นโลกไหล จากท่ีสูงลงสูที่ตํ่าดวยแรงโนมถวง การไหลของนํ้าทําให พ้ืนโลกเกิดการกัดเซาะเปนรองน้ําเชน ลําธารคลอง และแมน้ํา ซ่ึงรองนํ้าจะมีขนาดและรูปรางแตกตางกัน ข้ึนอยูกับปริมาณนํ้าฝนระยะเวลาในการกัดเซาะ ชนิด ดินและหิน และลักษณะภูมิประเทศ เชน ความลาดชัน ความสูงต่ําของพ้ืนท่ี เม่ือนํ้าไหลไปยังบริเวณท่ีเปนแอง จะเกิดการสะสมตัวเปนแหลงนํ้า เชน บึง ทะเลสาบ ทะเล และมหาสมุทร - แหลงน้ําใตดินเกิดจากการซึมของนํ้าผิวดินลงไป สะสมตัวใตพื้นโลก ซ่ึงแบงเปนน้ําในดินและน้ําบาดาล นา้ํ ในดินเปนนํ้าท่ีอยูรวมกับอากาศตามชองวางระหวาง เม็ดดิน สวนนํ้าบาดาลเปนน้ําที่ไหลซึมลึกลงไปและถูก กกั เกบ็ ไวใ นช้นั หินหรือชน้ั ดิน จนอ่ิมตวั ไปดว ยน้ํา - แหลงนํ้าผิวดินและแหลงนํ้าใตดินถูกนํามาใชใน กิจกรรมตาง ๆ ของมนุษยสงผลตอการจัดการการใช ประโยชนนํ้าและคุณภาพของแหลงน้ําเนื่องจากการ เพ่ิมขึ้นของจํานวนประชากรการใชประโยชนพ้ืนท่ีใน ดานตา ง ๆ เชนภาคเกษตรกรรม ภาคอุตสาหกรรม และ การเปล่ียนแปลงภูมิอากาศ ทําใหเกิดการเปล่ียนแปลง ปริมาณน้ําฝนในพ้ืนท่ีลุมนํ้าและแหลงนํ้าผิวดินไม - 73 -

ช้นั ตัวช้วี ัด สาระการเรยี นรูแ กนกลาง เพียงพอสําหรับกิจกรรมของมนุษยน้ําจากแหลงนํ้าใต ดินจึงถูกนํามาใชมากขึ้น สงผลใหปริมาณน้ําใตดิน ลดลงมากจึงตองมีการจัดการใชนํ้าอยางเหมาะสมและ ย่ังยืนซ่ึงอาจทําไดโดยการจัดหาแหลงน้ําเพ่ือใหมีแหลง นํ้าเพียงพอสําหรับการดํารงชีวิต การจัดสรรและการใช นํ้าอยางมีประสิทธิภาพ การอนุรักษและฟนฟูแหลงนํ้า การปองกันและแกไขปญ หาคณุ ภาพน้าํ - น้ําทวม การกัดเซาะชายฝง ดินถลม หลุมยุบแผนดิน ทรุด มีกระบวนการเกิดและผลกระทบที่แตกตางกัน ซึ่ง อาจสรา งความเสียหายรายแรงแกช วี ิต และทรพั ยสิน - น้ําทวมเกิดจากพื้นที่หนึ่งไดรับปริมาณนํ้าเกินกวาท่ี จะกักเก็บไดทําใหแผนดินจมอยูใตนํ้า โดยขึ้นอยูกับ ปรมิ าณน้าํ และสภาพทางธรณีวทิ ยาของพนื้ ท่ี - การกัดเซาะชายฝง เปนกระบวนการเปล่ียนแปลง ของชายฝงทะเลท่ีเกิดขึ้นตลอดเวลาจากการกัดเซาะ ของคลน่ื หรือลม ทําใหตะกอนจากที่หนึ่งไปตกทับถมใน อีกบริเวณหน่ึง แนวของชายฝงเดิมจึงเปล่ียนแปลงไป บริเวณที่มีตะกอนเคลื่อนเขามานอยกวาปริมาณที่ ตะกอนเคล่ือนออกไปถือวาเปนบริเวณท่ีมีการกัดเซาะ ชายฝง - ดนิ ถลม เปนการเคล่ือนท่ีของมวลดินหรือหินจํานวน มากลงตามลาดเขา เน่ืองจากแรงโนมถวงของโลกเปน หลัก ซึ่งเกิดจากปจจัยสําคัญ ไดแกความลาดชันของ พ้ืนท่ีสภาพธรณีวิทยา ปริมาณน้ําฝน พืชปกคลุมดิน และการใชประโยชนพ้ืนที่ • หลุมยุบ คือ แองหรือหลุม บนแผนดินขนาดตาง ๆท่ีอาจเกิดจากการถลมของโพรง ถํ้าหินปูนเกลือหินใตดิน หรือเกิดจากน้ําพัดพาตะกอน ลงไปในโพรงถํา้ หรือธารนาํ้ ใตด นิ - แผนดนิ ทรุดเกิดจากการยุบตัวของช้ันดิน หรือหินรวน เม่ือมวลของแข็งหรือของเหลวปริมาณมากท่ีรองรับอยู ใตช้ันดินบริเวณน้ันถูกเคล่ือนยายออกไปโดยธรรมชาติ หรือโดยการกระทาํ ของมนุษย ม.3 - - - 74 -

สาระที่ 4 เทคโนโลยี มาตรฐาน ว 4.1 เขาใจแนวคิดหลักของเทคโนโลยีเพื่อการดํารงชีวิตในสังคมที่มีการเปลี่ยนแปลง อยางรวดเร็ว ใชความรูและทักษะทางดานวิทยาศาสตร คณิตศาสตร และศาสตรอื่น ๆ เพื่อแกปญหาหรือ พัฒนางานอยางมีความคิดสรางสรรคดวยกระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรม เลือกใชเทคโนโลยีอยาง เหมาะสมโดยคํานงึ ถึงผลกระทบตอ ชวี ติ สงั คม และสิง่ แวดลอม ช้นั ตวั ชีว้ ดั สาระการเรยี นรแู กนกลาง ป.1 - - ป.2 - - ป.3 - - ป.4 - - ป.5 - - ป.6 - - ม.1 1. อธิบายแนวคิดหลักของเทคโนโลยี ใน - เทคโนโลยี เปนส่ิงท่ีมนุษยสรางหรือพัฒนาข้ึน ชีวิตประจําวันและวิเคราะหสาเหตุ หรือปจจัยท่ี ซึ่งอาจจะเปนไดทั้งชิ้นงานหรือวิธีการ เพื่อใช สงผลตอการเปล่ยี นแปลงของเทคโนโลยี แก ปญ ห าส นอ ง คว า มต อง ก าร ห รื อเ พ่ิ ม 2. ระบปุ ญหาหรอื ความตอ งการในชีวิตประจําวัน ความสามารถในการทํางานของมนษุ ย รวบรวม วิเคราะหขอมูลและแนวคิดที่เก่ียวของ - ระบบทางเทคโนโลยี เปนกลุมของสวนตาง ๆ กับปญหา ต้ังแตสองสวนข้ึนไปประกอบเขาดวยกันและ 3. ออกแบบวิธีการแกปญหา โดยวิเคราะห ทํางานรวมกันเพ่ือใหบรรลุวัตถุประสงค โดยใน เปรียบเทียบ และตัดสินใจเลือกขอมูลที่จําเปน การทํางานของระบบทางเทคโนโลยีจะประกอบ นําเสนอแนวทางการแกปญหาใหผูอื่นเขาใจ ไปดว ยตวั ปอ น (input) กระบวนการ (process) วางแผนและดําเนนิ การแกป ญ หา และผลผลิต (output) ท่ีสัมพันธกนั นอกจากน้ี 4. ทดสอบ ประเมินผล และระบุขอบกพรอง ท่ี ระบบทางเทคโนโลยีอาจมีขอมูลยอนกลับ เกิดข้ึน พรอมท้ังหาแนวทางการปรับปรุง แกไข (feedback) เพ่ือใชปรับปรุงการทํางานตาม และนาํ เสนอผลการแกป ญหา วัตถุประสงค ซ่ึงการวิเคราะหระบบทาง 5. ใชความรูและทักษะเก่ียวกับวัสดุอุปกรณ เทคโนโลยีชวยใหเขาถึงองคประกอบและการ เครื่องมือกลไกไฟฟาหรืออิเล็กทรอนิกสเพื่อ ทํางานของเทคโนโลยี รวมถึงสามารถปรับปรุง แกปญ หาไดอ ยา งถูกตอ งเหมาะสมและปลอดภัย เทคโนโลยีทํางานไดต ามตอ งการ - เทคโนโลยีมีการเปล่ียนแปลงตลอดเวลาต้ังแต อดีตจนถงึ ปจจุบัน ซึ่งมีสาเหตุหรือปจจัยมาจาก หลายดา น เชน ปญ หา ความตอ งการ ความกา ว หนาของศาสตรต า งๆ เศรษฐกิจ สงั คม - ปญหาหรือความตองการในชีวิตประจําวันพบ ไดจากหลายบริบทข้ึนกับสถานการณท่ีประสบ เชน การเกษตร กากอาหาร - การแกป ญหาจําเปน ตอ งสบื คน รวบรวมขอมูล ความรูจากศาสตรตางๆ ที่เก่ียวของ เพื่อนําไปสู - 75 -

ชนั้ ตวั ชว้ี ัด สาระการเรียนรูแกนกลาง การออกแบบแนวทางการแกปญ หา - การวเิ คราะห เปรียบเทียบ และตัดสินใจเลือก ขอมูลที่จําเปน โดยคํานึงถึงเงือนไข และ ทรัพยากรทมี่ ีอยู ชว ยใหไดแนวทางการแกปญหา ทเี่ หมาะสม - การออกแบบแนวทางการแกปญหาทําได หลากหลายวิธี เชน การรางภาพ การเขียน แผนภาพ การเขยี นผงั ผใู ชง าน - การกําหนดข้ันตอนแล ะระยะเว ลาใน การทํางาน กอนดําเนินการแกปญหาจะชวยให ทาํ งานสาํ เร็จไดต ามเปาหมายและลดขอ ผิด พลาดของการทาํ งานที่อาจเกดิ ขน้ึ - การทดสอบและประเมินผลเปนการตรวจสอบ ชิ้นงานหรือวิธีการวาสามารถแกปญหาไดตาม วัตถุประสงคภายใตกรอบของปญหา เพื่อหา ขอบกพรอง และการดําเนินการปรับปรุง โดย อาจทดสอบซา้ํ เพ่ือใหส ามารถแกปญหาได - การนําเสนอผลงานเปนการถายทอดแนวคิด เพ่ือใหผูอื่นเขาใจเก่ียวกับกระบวนการทํางาน และช้ินงานหรือวิธีการท่ีได ซ่ึงสามารถทําได หลายวิธี เชน การเขียนรายงาน การทําแผน นาํ เสนอผลงาน การจัดนิทรรศการ การนําเสนอ ผานส่ือออนไลน - วัสดุแตละประเภทมีสมบัติแตกตางกัน เชน ไม โลหะ พลาสติก จึงตองมีการวิเคราะห สมบัติ เพื่อเลือกใชใหเหมาะสมกับลักษณะของ งาน - การสรางช้ินงานอาจใชความรู เร่ืองกลไก ไฟฟา อเิ ลก็ ทรอนกิ สเชน LEDบัซเซอร มอเตอร วงจรไฟฟา - อุปกรณและเครื่องมือในการสรางช้ินงานหรือ พัฒนาวิธีการมีหลากหลายประเภท ตองเลือกใช ใหถูกตองเหมาะสมและปลอดภัย รวมทั้งรูจัก เกบ็ รักษา ม.2 1. คาดการณแนวโนม เทคโนโลยีทจี่ ะเกดิ ข้นึ โดย - สาเหตุหรือปจจัยตาง ๆ เชน ความกาวหนา พจิ ารณาจากสาเหตุหรอื ปจ จัยที่สง ผลตอการ ของศาสตรตาง ๆ การเปลี่ยนแปลงดาน เปล่ียนแปลงของเทคโนโลยี และวิเคราะห เศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม ทําใหเทคโนโลยีมี - 76 -

ชั้น ตัวชว้ี ดั สาระการเรยี นรแู กนกลาง เปรยี บเทยี บ ตดั สนิ ใจเลือกใชเทคโนโลยี โดย การเปลีย่ นแปลงตลอดเวลา คํานงึ ถงึ ผลกระทบที่เกิดขึ้นตอชวี ติ สังคม และ - เทคโนโลยีแตละประเภทมีผลกระทบตอชีวิต สิ่งแวดลอม สังคม และส่ิงแวดลอมท่ีแตกตางกัน จึงตอง 2. ระบปุ ญ หาหรือความตอ งการในชุมชน หรือ วิเคราะหเปรียบเทียบขอดี ขอเสีย และตัดสินใจ ทองถ่นิ สรุปกรอบของปญหา รวบรวม เลอื กใชใหเ หมาะสม วเิ คราะหข อมลู และแนวคิดทเ่ี ก่ยี วขอ งกับ - ปญ หาหรือความตองการในชุมชุนหรือทองถิ่น ปญหา มีหลายอยาง ข้ึนกับบริบทหรือสถานการณที่ 3. ออกแบบวิธีการแกป ญหา โดยวเิ คราะห ประ ส บ เช น ดาน พลั งงา น สิ่ งแ ว ด ล อ ม เปรียบเทยี บ และตัดสินใจเลือกขอมูลทจ่ี าํ เปน การเกษตร กากอาหาร ภายใตเ งอื่ นไขและทรัพยากรที่มอี ยู นาํ เสนอ - การระบุปญหาจําเปนตองมีการวิเคราะห แนวทางการแกป ญหาใหผูอ ืน่ เขาใจ วางแผน สถานการณของปญหาเพื่อสรุปกรอบของปญหา ขน้ั ตอนการทางานและดาํ เนินการแกปญหา แลวดําเนินการสืบคน รวบรวมขอมูล ความรู อยา งเปนขัน้ ตอน จากศาสตรตาง ๆ ท่ีเก่ียวของ เพ่ือนําไปสูการ 4. ทดสอบ ประเมินผล และอธบิ ายปญ หาหรือ ออกแบบแนวทางการแกป ญหา ขอบกพรองท่เี กดิ ข้ึน ภายใตกรอบเงอ่ื นไข พรอ ม - การวิเคราะห เปรียบเทียบ และตัดสินใจ ทง้ั หาแนวทางการปรับปรุงแกไข และ นําเสนอ เลือกใชขอมูลท่ีจําเปน โดยคํานึงถึงเงื่อนไขและ ผลการแกปญ หา ทรัพยากร เชน งบประมาณ เวลา ขอมูลและ 5. ใชค วามรูแ ละทักษะเกี่ยวกับวัสดุ อุปกรณ สารสนเทศ วสั ดุ เครื่องมือและอุปกรณชวยใหได เคร่อื งมอื กลไก ไฟฟา และอเิ ลก็ ทรอนิกส เพ่อื แนวทางการแกป ญ หาท่ีเหมาะสม แกปญหาหรือพฒั นางานไดอยา งถกู ตอง - การออกแบบแนวทางการแกปญหาทําได เหมาะสม และปลอดภัย หลากหลายวิธี เชน การรางภาพ การเขียน แผนภาพ การเขียนผงั งาน - การกําหนดข้ันตอนระยะเวลาในการทํางาน กอนดําเนินการแกปญหาจะชวยใหการทํางาน สําเร็จไดตามเปาหมาย และลดขอผิดพลาดของ การทํางานทอ่ี าจเกิดข้นึ - การทดสอบและประเมินผลเปนการตรวจสอบ ชิ้นงานหรือวิธีการวาสามารถแกปญหาไดตาม วัตถุประสงคภายใตกรอบของปญหา เพื่อหา ขอบกพรอ ง และดําเนินการปรับปรุงใหสามารถ แกปญหาได - การนําเสนอผลงานเปนการถายทอดแนวคิด เพ่ือใหผูอ่ืนเขาใจเกี่ยวกับกระบวนการทํางาน และชิ้นงานหรือวิธีการทีได ซึ่งสามารถทําได หลายวิธี เชน การเขียนรายงาน การทําแผน นําเสนอผลงาน การจดั นิทรรศการ - วัสดุแตละประเภทมีสมบัติแตกตางกัน เชน - 77 -

ชนั้ ตัวช้ีวัด สาระการเรียนรูแกนกลาง ไม โลหะ พลาสติก จึงตองมีการวิเคราะห สมบัติเพ่ือเลือกใชใหเหมาะสมกับลักษณะของ งาน - การสรางช้ินงานอาจใหความรู เรื่องกลไก ไฟฟา อิเล็กทรอนิกส เชน LED มอเตอร บัซเซอร เฟอง รอก ลอ เพลา - อุปกรณและเครื่องมือในการสรางช้ินงาน หรือพัฒนาวิธีการมีหลายประเภท ตองเลือกใช ใหถูกตอง เหมาะสม และปลอดภัย รวมทั้ง รูจ กั เกบ็ รักษา ม.3 1. วิเคราะหสาเหตุหรือปจจัยท่ีสงผลตอ การ - เทคโนโลยีมีการเปล่ียนแปลงตลอดเวลาต้ังแต เปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี และ ความสัมพันธ อดีตจนถึงปจจุบัน ซึ่งมีสาเหตุหรือปจจัยมาจาก ของเท คโ นโ ล ยีกับศ าส ตรอื่ น โ ดย เฉพา ะ หลายดาน เชน ปญหาหรือความตองการของ วิทยาศาสตร หรือคณิตศาสตร เพ่ือเปนแนว มนุษยความกาวหนาของศาสตรตาง ๆ การ ทางการแกป ญ หาหรอื พฒั นางาน เปลี่ยนแปลงทางดา นเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม 2. ระบุปญหาหรือความตองการของชุมชน หรือ ส่ิงแวดลอม ทองถิ่น เพื่อพัฒนางานอาชีพ สรุปกรอบ ของ - เทคโนโลยีมีความสัมพันธกับศาสตรอื่น ปญหา รวบรวม วิเคราะหขอมูลและ แนวคิดท่ี โดยเฉพาะวทิ ยาศาสตร โดยวิทยาศาสตรเปนพื้น เกย่ี วของกบั ปญ หา โดยคํานงึ ถึง ความถูกตองดาน ฐานความรูที่นําไปสูการพัฒนาเทคโนโลยี และ ทรพั ยสินทางปญญา เทคโนโลยีท่ีไดสามารถเปนเครื่องมือท่ีใชใน 3. ออกแบบวิธีการแกปญหา โดยวิเคราะห การศึกษา คน ควา เพ่อื ใหไดมาซึง่ องคความรใู หม เปรียบเทียบ และตัดสินใจเลือกขอมูลที่จําเปน - ปญหาหรือความตองการอาจพบไดในงาน ภายใตเ งอ่ื นไขและทรัพยากรท่ีมีอยู นําเสนอ แนว อาชีพของชุมชนหรือทองถ่ิน ซึ่งอาจมีหลายดาน ทางการแกปญหาใหผูอื่นเขาใจดวยเทคนิค หรือ เชน ดา นการเกษตร อาหาร พลังงาน การขนสง วิธีการท่ีหลากหลาย วางแผนขั้นตอน การทางาน - การวิเคราะหสถานการณปญหาชวยใหเขาใจ และดาํ เนนิ การแกป ญ หาอยา งเปน ข้ันตอน เง่ือนไขและกรอบของปญหาไดชัดเจน จากน้ัน 4. ทดสอบ ประเมินผล วิเคราะหและใหเหตุผล ดําเนินการสืบคน รวบรวมขอมูล ความรูจาก ของปญหาหรือขอบกพรองที่เกิดขึ้นภายใต ศาสตรตาง ๆ ที่เกี่ยวของ เพ่ือนําไปสูการ กรอบเงื่อนไข พรอมทั้งหาแนวทางการปรับปรุง ออกแบบแนวทางการแกป ญ หา แกไ ข และนําเสนอผลการแกป ญ หา - การวเิ คราะห เปรียบเทียบ และตัดสินใจเลือก 5. ใชความรูและทักษะเก่ียวกับวัสดุ อุปกรณ ขอมูลท่ีจําเปน โดยคํานึงถึงทรัพยสินทางปญญา เคร่ืองมือ กลไก ไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสให เงื่อนไขและทรัพยากร เชน งบประมาณ เวลา ถูกตองกับลักษณะของงาน และปลอดภัย เพ่ือ ขอมูลและสารสนเทศ วัสดุ เคร่ืองมือและ แกป ญ หาหรือพัฒนางาน อุ ป ก ร ณ ช ว ย ใ ห ไ ด แ น ว ท า ง ก า ร แ ก ป ญ ห า ที่ เหมาะสม - การออกแบบแนวทางการแกปญหาทําได หลากหลายวิธี เชน การรางภาพ การเขียน - 78 -

ชนั้ ตัวชีว้ ดั สาระการเรยี นรแู กนกลาง แผนภาพการเขยี นผังงาน - เทคนิคหรือวิธีการในการนําเสนอแนวทางการ แกปญหามีหลากหลาย เชน การใชแผนภูมิ ตาราง ภาพเคลื่อนไหว - การกําหนดขั้นตอนและระยะเวลาในการ ทํางานกอนดําเนินการแกปญหาจะชวยใหการ ทํ า ง า น สํ า เ ร็ จ ไ ด ต า ม เ ป า ห ม า ย แ ล ะ ล ด ขอ ผิดพลาดของการทํางานทอี่ าจเกิดขึน้ - การทดสอบและประเมินผลเปนการตรวจสอบ ช้ินงานหรือวิธีการวา สามารถแกปญหาไดตาม วัตถุประสงคภายใตกรอบของปญหา เพื่อหา ขอบกพรอง และดําเนินการปรับปรุง โดยอาจ ทดสอบซํ้าเพื่อใหสามารถแกไ ขปญหาได - การนําเสนอผลงานเปนการถายทอดแนวคิด เพ่ือใหผูอื่นเขาใจเกี่ยวกับกระบวนการทํางาน และช้ินงานหรือวิธีการที่ได ซ่ึงสามารถทําได หลายวิธี เชน การเขียนรายงาน การทําแผน นําเสนอผลงาน การจัดนิทรรศการ การนําเสนอ ผา นส่ือออนไลน - วสั ดุแตล ะประเภทมีสมบัติแตกตางกัน เชน ไม โลหะ พลาสติก เซรามิก จึงตองมีการวิเคราะห สมบัติเพื่อเลือกใชใหเหมาะสมกับลักษณะของ งาน - การสรางชิ้นงานอาจใชความรู เร่ืองกลไก ไฟฟาอิเล็กทรอนิกส เชน LED LDR มอเตอร เฟองคาน รอก ลอ เพลา - อุปกรณและเครื่องมือในการสรางช้ินงานหรือ พัฒนาวิธีการมีหลายประเภท ตองเลือกใชให ถกู ตอ ง เหมาะสม และปลอดภัย รวมทั้งรูจักเก็บ รกั ษา - 79 -

สาระท่ี 4 เทคโนโลยี มาตรฐาน ว 4.2 เขาใจและใชแนวคิดเชิงคํานวณในการแกปญหาท่ีพบในชีวิตจริงอยางเปน ขั้นตอน และเปนระบบ ใชเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสารในการเรียนรูการทํางาน และการแกปญหาได อยางมี ประสทิ ธภิ าพ รูเทาทนั และมีจริยธรรม ชัน้ ตัวชวี้ ดั สาระการเรียนรู ป.1 1. แกป ญ หาอยางงายโดยใชการลองผิดลองถูก - การแกปญหาใหประสบความสําเร็จทําไดโดยใช 2. แสดงลําดับขั้นตอนการทํางานหรือการ ขน้ั ตอนการแกปญหา แกปญหาอยางงายโดยใชภาพ สัญลักษณ - ปญหาอยางงาย เชน เกมเขาวงกต เกมหาจุด หรือขอความ แตกตา งของภาพ การจัดหนังสอื ใสกระเปา 3. เขียนโปรแกรมอยางงาย โดยใชซอฟตแวร - การแสดงขั้นตอนการแกปญหา ทําไดโดย หรอื สื่อ การเขยี น บอกเลา วาดภาพ หรือใชสัญลกั ษณ 4. ใชเทคโนโลยีในการสราง จัดเก็บ เรียกใช - การเขียนโปรแกรมเปนการสรางลําดับของคําสั่ง ขอมูลตามวตั ถปุ ระสงค ใหค อมพวิ เตอรท าํ งาน 5. ใชเทคโนโลยีสารสนเทศอยางปลอดภัย - ตวั อยางโปรแกรม เชน เขียนโปรแกรมสั่งใหตัว ปฏิบัติตามขอตกลงในการใชคอมพิวเตอร ละครยายตาํ แหนง ยอขยายขนาด เปล่ยี นรูปราง รวมกัน ดูแลรักษาอุปกรณเบื้องตน ใชงาน - ซอฟตแ วรห รือสอ่ื ท่ใี ชในการเขียนโปรแกรม เชน อยางเหมาะสม ใชบตั รคาํ สั่งแสดงการเขยี นโปรแกรม, Code.org - การใชงานอปุ กรณเทคโนโลยีเบ้ืองตน เชน การ ใชเมาส คยี บ อรด จอสัมผสั การเปดปด อุปกรณ เทคโนโลยี - การใชงานซอฟตแวรเบื้องตน เชน การเขาและ ออกจากโปรแกรม การสรางไฟล การจัดเก็บการ เรียกใชไฟล ทําไดในโปรแกรม เชน โปรแกรม ประมวลคาํ โปรแกรมกราฟก โปรแกรมนําเสนอ - การสรางและจัดเก็บไฟลอยางเปนระบบจะทําให เรียกใช คน หาขอ มูลไดง า ยและรวดเร็ว - การใชเทคโนโลยีสารสนเทศอยางปลอดภัย เชน รูจักขอมูลสวนตัว อันตรายจากการเผยแพรขอมูล สวนตัว และไมบอกขอมูลสวนตัวกับบุคคลอ่ืน ยกเวนผปู กครองหรอื ครู แจง ผเู กย่ี วของเม่ือตองการ ความชวยเหลือเก่ยี วกบั การใชงาน - ขอ ปฏิบตั ิในการใชง านและการดูแลรักษาอุปกรณ เชน ไมขีดเขียนบนอุปกรณ ทําความสะอาดใช อปุ กรณอยา งถกู วิธี - การใชงานอยางเหมาะสม เชน จัดทาน่ังให ถูกตอง การพักสายตาเมื่อใชอุปกรณเปนเวลานาน ระมัดระวงั อุบตั ิเหตจุ ากการใชงาน - 80 -

ชั้น ตัวชีว้ ัด สาระการเรยี นรู ป.2 1. แสดงลําดับข้ันตอนการทํางานหรือ - การแสดงขั้นตอนการแกปญหา ทําไดโดยการ การแกปญหาอยางงายโดยใชภาพ สัญลักษณ เขียน บอกเลา วาดภาพ หรอื ใชสญั ลกั ษณ หรือขอ ความ - ปญหาอยางงาย เชน เกมตัวตอ 6 – 12 ช้ิน 2. เขียนโปรแกรมอยางงาย โดยใชซอฟตแวร การแตง ตัวมาโรงเรยี น หรอื สอื่ และตรวจหาขอผดิ พลาดของโปรแกรม - ตวั อยางโปรแกรม เชน เขียนโปรแกรมสั่งใหตัว 3. ใชเทคโนโลยีในการสราง จัดเก็บ เรียกใช ละครทํางานตามท่ีตองการ การตรวจสอบขอผิด ขอ มูลตามวตั ถปุ ระสงค พลาด ปรบั แกไ ขใหไดผลลัพธต ามท่ีกาํ หนด 4. ใชเทคโนโลยีสารสนเทศอยางปลอดภัย - การตรวจหาขอ ผิดพลาด ทําไดโดยการตรวจสอบ ปฏิบัติตามขอตกลงในการใชคอมพิวเตอร คําส่ังท่ีแจงขอผิดพลาด หรือหากผลลัพธไมเปนไป รวมกัน ดูแลรักษาอุปกรณเบ้ืองตน ใชงาน ตามทตี่ องการใหตรวจสอบการทาํ งานทีละคําสั่ง อยางเหมาะสม - ซอฟตแ วรห รอื สอ่ื ทีใ่ ชในการเขยี นโปรแกรม เชน ใชบ ัตรคาํ ส่งั แสดงการเขียนโปรแกรม, Code.org - การใชงานซอฟตแวรเบ้ืองตน เชน การเขาและ ออกจากโปรแกรม การสรางไฟล การจัดเก็บการ เรียกใชไฟล การแกไขตกแตงเอกสาร ทําไดใน โปรแกรม เชน โปรแกรมประมวลคํา โปรแกรม กราฟก โปรแกรมนาํ เสนอ - การสรา ง คัดลอก ยา ย ลบ เปล่ยี นชือ่ จัดหมวดหมูไฟล และโฟลเดอรอยางเปนระบบจะ ทําใหเ รยี กใช คน หาขอมูลไดง ายและรวดเร็ว - การใชเทคโนโลยีสารสนเทศอยางปลอดภัย เชน รูจักขอมูลสวนตัว อันตรายจากการเผยแพรขอมูล สวนตัว และไมบอกขอมูลสวนตัวกับบุคคลอื่น ยกเวนผูปกครองหรือครู แจงผูเก่ียวของเมื่อ ตอ งการความชวยเหลือเกย่ี วกบั การใชง าน - ขอ ปฏิบัตใิ นการใชงานและการดูแลรักษาอุปกรณ เชน ไมขีดเขียนบนอุปกรณ ทําความสะอาดใช อุปกรณอ ยางถกู วิธี - การใชงานอยางเหมาะสม เชน จัดทาน่ังให ถกู ตอง การพักสายตาเมื่อใชอุปกรณเปนเวลานาน ระมัดระวงั อบุ ัตเิ หตจุ ากการใชงาน ป.3 1. แสดงอัลกอริทึมในการทํางานหรือการ - อลั กอรทิ ึมเปนขน้ั ตอนทีใ่ ชใ นการแกป ญ หา แกปญหาอยางงายโดยใชภาพ สัญลักษณ - การแสดงอัลกอริทึม ทําไดโดยการเขียน หรอื ขอ ความ บอกเลา วาดภาพ หรือใชส ญั ลักษณ 2. เขียนโปรแกรมอยางงา ย โดยใชซ อฟตแ วร - ตวั อยา งปญหา เชน เกมเศรษฐี เกมบันไดงู เกม หรือส่ือ และตรวจสอบหาขอผิดพลาดของ Tetris เกม OX การเดินไปโรงอาหาร การทํา โปรแกรม ความสะอาดหองเรยี น - 81 -

ชัน้ ตวั ชีว้ ดั สาระการเรียนรู 3. ใชอินเทอรเ น็ตคน หาความรู - การเขียนโปรแกรมเปนการสรางลําดับของคําสั่ง 4. รวบรวม ประมวลผล และนําเสนอขอมูล ใหคอมพิวเตอรทาํ งาน โดยใชซ อฟตแ วรตามวัตถปุ ระสงค - ตัวอยางโปรแกรม เชน เขยี นโปรแกรมทส่ี ั่งใหตัว 5. ใชเทคโนโลยสี ารสนเทศอยางปลอดภยั ละคําทํางานซํา้ ไมสิ้นสดุ ปฏิบตั ิตามขอตกลงในการใชอินเทอรเ นต็ - การตรวจหาขอผิดพลาด ทําไดโดยตรวจสอบ คําส่ังท่ีแจงขอผิดพลาด หรือหากผลลัพธไมเปนไป ตามทีต่ องการใหต รวจสอบการทํางานทลี ะคําส่งั - ซอฟตแ วรหรือส่ือทใ่ี ชใ นการเขียนโปรแกรม เชน ใชบ ตั รคําสง่ั แสดงการเขยี นโปรแกรม, Code.org - อินเทอรเน็ตเปนเครือขายขนาดใหญชวยใหการ ติดตอสื่อสารทําใหสะดวกและรวดเร็วและเปน แหลงขอมูลความรทู ี่ชวยในการเรียนและการดําเนิน ชีวิต - เวบ็ เบราวเซอรเปนโปรแกรมสําหรับอานเอกสาร บนเว็บเพจ - การสืบคนขอมูลบนอินเทอรเน็ต ทําไดโดยใช เว็บไซตสําหรับสืบคน และตองกําหนดคําคนที่ เหมาะสมจึงจะไดข อ มลู ตามตอ งการ - ขอมูลความรู เชน วิธีทําอาหาร วิธีพับกระดาษ เปนรูปตาง ๆ ขอมลประวัติศาสตรชาติไทย (อาจเปนความรูในวิชาอื่น ๆ หรือเร่ืองที่เปน ประเดน็ ทส่ี นใจในชวงเวลานั้น) - การใชอินเทอรเน็ตอยางปลอดภัยควรอยูใน การดูแลของครู หรือผูป กครอง - การรวบรวมขอมูล ทําไดโดยกําหนดหัวขอที่ ตอ งการ เตรียมอปุ กรณใ นการจดบันทกึ - การประมวลผลอยางงาย เชน เปรียบเทียบ จดั กลมุ เรียงลาํ ดับ - การนําเสนอขอมูลทําไดหลายลักษณะตามความ เหมาะสม เชน การบอกเลา การทําเอกสาร รายงาน การจัดทําปายประกาศ - การใชซอฟตแวรทํางานตามวัตถุประสงค เชน ใชซอฟตแวรนําเสนอ หรือซอฟตแวรกราฟกสราง แผนภูมิรูปภาพ ใชซอฟตแวรประมวลคําทําปาย ประกาศหรือเอกสารรายงาน ใชซอฟตแวรตาราง ทาํ งานในการประมวลผลขอมลู - การใชเทคโนโลยีสารสนเทศอยางปลอดภัย เชน - 82 -

ช้ัน ตวั ช้วี ดั สาระการเรียนรู ปกปอ งขอมลู สวนตวั - ขอความชวยเหลือจากครูหรือผูปกครอง เม่ือเกิด ปญหาจากการใชงาน เม่ือพบขอมูลหรือบุคคลท่ีทํา ใหไมส บายใจ - การปฏิบัติตามขอตกลงในการใชอินเทอรเน็ตจะ ทําใหไมเกิดความเสียหายตอตนเองและผูอ่ืน เชน ไมใชคําหยาบ ลอเลียน ดาทอ ทําใหผูอื่นเสียหาย หรอื เสียใจ - ขอดีและขอเสียในการใชเทคโนโลยีสารสนเทศ และการสือ่ สาร ป.4 1. ใชเ หตุผลเชงิ ตรรกะในการแกปญหา - การใชเ หตุผลเชิงตรรกะเปนการนํากฎเกณฑหรือ การอธบิ ายการทํางาน การคาดการณผลลพั ธ เงื่อนไขท่ีครอบคลุมทุกกรณีมาใชพิจารณาในการ จากปญหาอยางงาย แกป ญหา การอธบิ ายการทํางานหรือการคาดการณ 2. ออกแบบ และเขียนโปรแกรมอยางงาย ผลลัพธ โดยใชซอฟตแวรหรือสื่อ และตรวจสอบหา - สถานะเริ่มตนของการทํางานท่ีแตกตางกันจะให ขอผดิ พลาดและแกไข ผลลัพธทีแ่ ตกตา งกัน 3. ใชอินเทอรเน็ตคนหาความรูและประเมิน - ตัวอยางปญหา เชน เกม OX โปรแกรมที่มี ความนาเชอื่ ถอื ของขอ มูล การคํานวณ โปรแกรมที่มีตัวละครหลายตัวและมี 4. รวบรวม ประมวลผล และนําเสนอขอมูล การสั่งงานท่ีแตกตางหรือมีการสื่อสารระหวางกัน สารสนเทศ โดยใชซอฟตแวรที่หลากหลาย การเดนิ ทางไปโรงเรียนโดยวธิ ีตา ง ๆ เพื่อแกป ญหาในชีวติ ประจําวนั - การออกแบบโปรแกรมอยางงาย เชน การ 5. ใชเทคโนโลยีสารสนเทศอยางปลอดภัย ออกแบบโดยใช storyboard หรือการออกแบบ เขาใจสิทธิและหนาที่ของตน เคารพในสิทธิ อลั กอรทิ ึม ของผูอ่ืน แจงผูเกี่ยวของเมื่อพบขอมูลหรือ - การเขียนโปรแกรมเปนการสรางลําดับของคําสั่ง บุคคลทีไ่ มเหมาะสม ใหคอมพิวเตอรทํางานเพื่อใหไดผลลัพธตามความ ตองการ หากมขี อผดิ พลาดใหตรวจสอบการทํางาน ทีละคําส่ัง เม่ือพบจุดที่ทําใหผลลัพธไมถูกตอง ให ทาํ การแกไขจนกวาจะไดผลลัพธท่ีถกู ตอง - ตัวอยางโปรแกรมท่ีมีเร่ืองราว เชน นิทานท่ีมีการ โตตอบกับผูใชการตูนส้ัน เลากิจวัตรประจําวัน ภาพเคลื่อนไหว - การฝกตรวจหาขอผิดพลาดจากโปรแกรมของ ผูอื่นจะชวยพัฒนาทักษะการหาสาเหตุของปญหาได ดียงิ่ ขึ้น - ซอฟตแ วรหรอื ส่ือทใ่ี ชใ นการเขยี นโปรแกรม เชน Scratch, logo - การใชคําที่ตรงประเด็น กระชับ จะทําใหไดผล - 83 -

ชนั้ ตวั ช้วี ัด สาระการเรียนรู ลพั ธท ร่ี วดเร็วและตรงตามความตองการ - การประเมินความนาเช่ือถือของขอมูล เชน พิจารณาประเภทของเว็บไซต (หนวยงานราชการ สํานักขาว องคกร) ผูเขียน วันที่เผยแพรขอมูลการ อา งอิง - เม่ือไดข อ มูลทตี่ อ งการจากเว็บไซตต า ง ๆ จะตอง นําเนือ้ หามาพจิ ารณา เปรียบเทียบ แลวเลือกขอมูล ทมี่ คี วามสอดคลองสมั พันธก ัน - การทํารายงานหรือการนําเสนอขอมูล จะตองนํา ขอมูลมาเรียบเรียง สรุป เปนภาษาของตนเองท่ี เหมาะสมกับกลุมเปาหมายและวิธีการนําเสนอ (บูรณาการกับวชิ าภาษาไทย) - การรวบรวมขอมูล ทําไดโดยกําหนดหัวขอที่ ตอ งการ เตรยี มอุปกรณใ นการจดบนั ทึก - การประมวลผลอยา งงา ย เชน เปรียบเทียบ จัดกลมุ เรียงลาํ ดับการหาผลรวม - วิเคราะหผลและสรางทางเลือกที่เปนไปได ประเมนิ ทางเลอื ก (เปรยี บเทยี บ ตดั สนิ ใจ) - การนําเสนอขอมูลทําไดหลายลักษณะตามความ เหมาะสม เชน การบอกเลา การทําเอกสารรายงาน โปสเตอร โปรแกรมนําเสนอ - การใชเทคโนโลยีอยางปลอดภัย เขาใจสิทธิและ หนาท่ีของตน เคารพในสิทธิของผูอ่ืน เชน ไมสราง ขอความเท็จและสงใหผูอื่น ไมสรางความเดือดรอน ตอผูอ่ืนโดยการสงสแปม ขอความลูกโซ สงตอ โพสตที่มีขอมูลสวนตัวของผูอ่ืน สงคําเชิญเลนเกม ไมเขาถึงขอมูลสวนตัวหรือการบานของบุคคลอื่น โดยไมไดรับอนุญาต ไมใชเครื่องคอมพิวเตอร/ชื่อ บญั ชีของผอู น่ื - การสอื่ สารอยา งมมี ารยาทและรูกาลเทศะ - การปกปองขอมูลสวนตัว เชนการออกจากระบบ เมื่อเลิกใชงาน ไมบอกรหัสผาน ไมบอกเลข ประจาํ ตวั ประชาชน ป.5 1. ใชเหตุผลเชิงตรรกะในการแกปญหา การ - การใชเ หตุผลเชิงตรรกะเปนการนํากฎเกณฑหรือ อธิบายการทํางาน การคาดการณผลลัพธ เง่ือนไขที่ครอบคลุมทุกกรณีมาใชพิจารณาในการ จากปญหาอยางงาย แกป ญ หา การอธิบายการทาํ งานหรือการคาดการณ 2. ออกแบบ และเขียนโปรแกรมอยางงาย ผลลพั ธ - 84 -

ชั้น ตัวช้วี ดั สาระการเรียนรู ตรวจหาขอ ผิดพลาดและแกไข - สถานะเร่ิมตนของการทํางานที่แตกตางกันจะให 3. ใชอินเทอรเน็ตคนหาขอมูลติดตอส่ือสาร ผลลัพธท ่ีแตกตา งกัน และทํางานรวมกัน ประเมินความนาเช่ือถือ - ตัวอยา งปญหา เชน Sudoku โปรแกรมทํานาย ของขอ มลู ตัวเลข โปรแกรมสรา งรูปเรขาคณติ ตามคา ขอ มูลเขา 4. รวบรวม ประเมิน และนําเสนอขอมูล การจัดลําดับการทํางานบานในชวงวันหยุด จัดวาง สารสนเทศตามวตั ถุประสงค โดยใชซอฟตแวร ของในครวั หรือบริการบนอินเทอรเน็ตที่หลากหลาย เพ่ือ - การออกแบบโปรแกรมสามารถทําไดโยเขียนเปน แกปญ หาในชวี ติ ประจําวัน ขอความหรอื ผังงาน 5. ใชเทคโนโลยีสารสนเทศอยางปลอดภัย - การออกแบบและเขียนโปรแกรมท่ีมีการ เขาใจสิทธิและหนาที่ของตน เคารพในสิทธิ ตรวจสอบเงื่อนไขที่ครอบคลุมทุกกรณีเพื่อใหได ของผูอื่น แจงผูเก่ียวของเม่ือพบขอมูลหรือ ผลลพั ธทถ่ี กู ตอ งตรงตามความตองการ บุคคลทไี่ มเหมาะสม - หากมีขอผิดพลาดใหตรวจสอบการทํางานทีละ คําสงั่ เมื่อพบจุดที่ทาํ ใหผลลัพธไมถูกตองใหทําการ แกไขจนกวาจะไดผ ลลัพธทถี่ กู ตอ ง - การฝกตรวจหาขอผิดพลาดจากโปรแกรมของ ผอู นื่ จะชว ยพฒั นาทกั ษะการหาสาเหตุของปญหาได ดยี ิง่ ขึ้น - ตัวอยางโปรแกรม เชน โปรแกรมตรวจสอบเลข คูเลขคี่ โปรแกรมรับขอมูลนํ้าหนักหรือสวนสูงแลว แสดงผลความสมสวนของรางกาย โปรแกรมส่ังให ตัวละครทาํ ตามเง่อื นไขที่กําหนด - ซอฟตแวรท่ีใชในการเขียนโปรแกรม เชน Scratch, logo - การคนหาขอมูลในอินเทอรเน็ตและการพิจารณา ผลการคนหา - การติดตอสื่อสารผานอินเทอรเน็ต เชน อีเมล บล็อก โปรแกรมสนทนา - การเขยี นจดหมาย (บรู ณาการกับวิชาภาษาไทย) - การใชอินเทอรเน็ตในการติดตอสื่อสารและ ทาํ งานรว มกัน เชน ใชนัดหมายในการประชุมกลุม ป ร ะ ช า สั ม พั น ธ กิ จ ก ร ร ม ใ น ห อ ง เ รี ย น ก า ร แลกเปลี่ยนความรู ความคิดเห็นในการเรียน ภายใตก ารดแู ลของครู - การประเมินความนาเช่ือถือของขอมูล เชน เปรียบเทียบความสอดคลอง สมบรู ณของขอมูลจาก หลายแหลง แหลงตนตอของขอมูล ผูเขียน วันที่ เผยแพรขอมูล - 85 -

ช้นั ตัวชีว้ ดั สาระการเรยี นรู - ขอมูลท่ตี องมรี ายละเอียดครบทุกดาน เชน ขอดี และขอ เสีย ประโยชนแ ละโทษ - การรวบรวมขอมูล ประมวลผล สรางทางเลือก ประเมินผล จะทําใหไดสารสนเทศเพื่อใชในการ แกป ญหาหรอื การตดั สินใจไดอ ยางมีประสทิ ธิภาพ - การใชซอฟตแวรหรือบริการบนอินเทอรเน็ตท่ี หลากหลายในการรวบรวม ประมวลผล สราง ทางเลือก ประเมินผล นําเสนอ จะชวยใหการ แกป ญหาทําไดอยา งรวดเรว็ ถกู ตอ งและแมนยํา - ตวั อยางปญ หา เชน ถา ยภาพ และสํารวจแผนที่ ในทองถิ่นเพ่ือนําเสนอแนวทางในการจัดการพื้นที่ วางใหเกิดประโยชน ทําแบบสํารวจความคิดเห็น ออนไลน และวิเคราะหขอมูล การนําเสนอโดยการ ใช blog หรือ web page - อันตรายจากการใชงานและอาชญากรรมทาง อนิ เทอรเ นต็ - มารยาทในการติดตอส่ือสารผานอินเทอรเน็ต (บรู ณาการกบั วิชาทเ่ี กี่ยวขอ ง) ป.6 1. ใชเหตุผลเชิงตรรกะในการอธิบายและ - การแกปญหาอยางเปนขั้นตอนจะชวยให อ อ ก แ บ บ วิ ธี ก า ร แ ก ป ญ ห า ที่ พ บ ใ น แกปญหาไดอ ยางมีประสิทธภิ าพ ชวี ติ ประจําวัน - การใชเหตุผลเชิงตรรกะเปนการนํากฎเกณฑหรือ 2. ออกแบบและเขียนโปรแกรมอยางงาย เพื่อ เงื่อนไขท่ีครอบคลุมทุกกรณีมาใชพิจารณาในการ แ ก ป ญ ห า ใ น ชี วิ ต ป ร ะ จํ า วั น ต ร ว จ ห า แกป ญ หา ขอ ผิดพลาดของโปรแกรมและแกไ ข - แนวคิดของการทาํ งานแบบวนซํ้า และเงื่อนไข 3. ใชอินเทอรเน็ตในการคนหาขอมูลอยางมี - การพิจารณากระบวนการทํางานที่มีการทํางาน ประสิทธิภาพ แบบวนซ้ําหรือเงื่อนไขเปนวิธีการท่ีจะชวยใหการ 4. ใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศทํางานรวมกันอยาง อ อ ก แ บ บ วิ ธี ก า ร แ ก ป ญ ห า เ ป น ไ ป อ ย า ง มี ปลอดภัย เขาใจสิทธิและหนาท่ีของตน เคารพ ประสิทธภิ าพ ในสิทธิของผูอ่ืน แจงผูเกี่ยวของเม่ือพบขอมูล - ตัวอยางปญ หา เชน การคนหาเลขหนาที่ตองการ หรอื บุคคลทีไ่ มเหมาะสม ใหเร็วที่สุด การทายเลข 1-1,111,111 โดยตอบให ถูกภายใน 21 คําถาม การคํานวณเวลาในการ เดนิ ทาง โดยคํานงึ ถึงระยะทาง เวลาจดุ หยุดพกั - การออกแบบโปรแกรมสามารถทําไดโดยเขียน เปนขอความหรือผังงาน - การออกแบบและเขียนโปรแกรมท่ีมีการใชตัว แปรการวนซํ้า การตรวจสอบเง่ือนไข - หากมีขอผิดพลาดใหตรวจสอบการทํางานทีละ - 86 -

ช้ัน ตัวชว้ี ดั สาระการเรยี นรู คําสั่ง เมื่อพบจุดที่ทําใหผลลัพธไมถูกตองใหทําการ แกไ ขจนกวาจะไดผ ลลัพธทีถ่ ูกตอง - การฝกตรวจหาขอผดิ พลาดจากโปรแกรมของ ผูอื่นจะชวยพัฒนาทักษะการหาสาเหตขุ องปญหาได ดีย่งิ ข้ึน - ตวั อยา งโปรแกรม เชน โปรแกรมเกม โปรแกรม หาคา ค.ร.น. เกมฝกพมิ พ - ซอฟตแ วรทีใ่ ชใ นการเขยี นโปรแกรม เชน Scratch, logo - การคนหาอยางมีประสิทธิภาพ เปนการคนหา ขอมูลท่ีไดตรงตามความตองการในเวลาท่ีรวดเร็ว จากแหลงขอมูลท่ีนาเช่ือถือหลายแหลง และขอมูล มคี วามสอดคลอ งกนั - การใชเทคนิคการคนหาข้ันสูง เชน การใชตัว ดําเนินการ การระบุรูปแบบของขอมูลหรือชนิดของ ไฟล - การจัดลําดับผลลัพธจากการคนหาของโปรแกรม คน หา การเรียบเรียง สรปุ สาระสําคัญ (บูรณาการกบั วชิ า ภาษาไทย) - อันตรายจากการใชงานและอาชญากรรมทาง อนิ เทอรเ น็ต แนวทางในการปอ งกนั - วธิ ีกําหนดรหัสผา น - การกําหนดสิทธิ์การใชง าน (สทิ ธ์ใิ นการเขาถึง) - แนวทางการตรวจสอบและปองกนั มลั แวร อันตรายจากการติดตั้งซอฟตแวรทอ่ี ยูบ น อนิ เทอรเน็ต ม.1 1. ออกแบบอัลกอริทึมที่ใชแนวคิดเชิง - แนวคิดเชิงนามธรรมเปนการประเมินความสาํ คญั นามธรรมเพอื่ แกปญ หาหรืออธิบายการทํางาน ของรายละเอียดของปญหา แยกแยะสวนที่เปน ท่พี บ ในชีวิตจรงิ สาระสาํ คัญออกจากสว นท่ีไมใ ชสาระสาํ คญั 2. ออกแบบและเขียนโปรแกรมอยางงาย - ตวั อยางปญ หา เชน ตอ งการปูหญาในสนามตาม เ พื่ อ แ ก ป ญ ห า ท า ง ค ณิ ต ศ า ส ต ร ห รื อ พื้นท่ีที่กําหนด โดยหญาหนึ่งมีความกวาง 50 วทิ ยาศาสตร เซนติเมตร ยาว 50 เซนติเมตร จะใชหญาทั้งหมดก่ี 3. รวบรวมขอมูลปฐมภูมิ ประมวลผล ผนื ประเมินผล นําเสนอขอมูลและสารสนเทศตาม - การออกแบบและเขียนโปรแกรมที่มีการใช วัตถุประสงคโดยใชซอฟตแวร หรือบริการ บน ตัวแปร เงอื่ นไข วนซํา้ อินเทอรเ นต็ ที่หลากหลาย - การออกแบบอัลกอริทึม เพ่ือแกปญหาทาง - 87 -

ชน้ั ตัวชี้วดั สาระการเรียนรู 4. ใชเทคโนโลยีสารสนเทศอยางปลอดภัย ใช คณติ ศาสตร วทิ ยาศาสตรอ ยา งงาย อาจใชแนวคิด ส่ือและแหลง ขอมลู ตามขอกาํ หนดและขอ ตกลง เชิงนามธรรมในการออกแบบ เพ่ือใหการแกปญหา มีประสทิ ธภิ าพ - การแกปญหาอยางเปนขั้นตอนจะชวยให แกป ญ หาไดอ ยางมปี ระสทิ ธิภาพ - ซอฟตแวรท่ีใชในการเขียนโปรแกรม เชน Scratch, python, java, c - ตัวอยางโปรแกรม เชน โปรแกรมสมการ การเคลอื่ นที่ โปรแกรมคํานวณหาพื้นที่ โปรแกรม คํานวณดัชนมี วลกาย - การรวบรวมขอมูลจากแหลงขอมูลปฐมภูมิ ประมวลผล สรางทางเลือก ประเมินผล จะทําให ไดสารสนเทศเพื่อใชในการแกปญหาหรือการ ตดั สินใจอยา งมปี ระสิทธิภาพ - การประมวลผลเปนการกระทํากับขอมูล เพ่ือให ไดผลลัพธที่มีความหมายและมีประโยชนตอการ นาํ ไปใชง าน สามารถทําไดหลายวิธี เชน คํานวณ อัตราสวน คํานวณคาเฉลย่ี - การใชซอฟตแวรหรือบริการบนอินเทอรเน็ตที่ หลากหลายในการรวบรวม ประมวลผล สราง ทางเลือก ประเมินผล นําเสนอ จะชวยใหแกปญหา ไดอ ยางรวดเร็ว ถูกตอ ง และแมนยาํ - ตัวอยางปญหา เนนการบูรณาการกับวิชาอื่น เชน ตมไขใหต รงกบั พฤตกิ รรมการบริโภค คาดัชนี มวลกายของคนในทองถิ่น การสรางกราฟ ผลการ ทดลองและวิเคราะหแ นวโนม - ใชเทคโนโลยีสารสนเทศอยางปลอดภัย เชน การปกปองความเปน สว นตัวและอัตลกั ษณ - การจัดการอัตลักษณ เชน การสรางรหัสผาน การปกปองขอมลู สวนตัว - การพิจารณาความเหมาะสมของเน้ือหา เชน ละเมิดความเปนสวนตัวผูอ่ืน อนาจาร วิจารณผูอ่ืน อยา งหยาบคาย - ขอ ตกลง ขอ กําหนดในการใชส ื่อหรือแหลงขอมูล ตา ง ๆ เชน Creative commons ม.2 1. ออกแบบอลั กอริทมึ ทใี่ ชแนวคิดเชงิ - แนวคดิ เชิงคาํ นวณ คํานวณ ในการแกปญหา หรือการทางานที่ - การแกป ญ หาโดยใชแ นวคดิ เชิงคํานวณ - 88 -

ชนั้ ตวั ชีว้ ดั สาระการเรยี นรู พบ ในชวี ติ จรงิ - ตัวอยางปญหา เชน การเขาแถวตามลําดับความ 2. ออกแบบและเขียนโปรแกรมท่ีใชต รรกะ สูงใหเ ร็วทสี่ ุด จดั เรียงเสื้อใหหางา ยทีส่ ุด และฟงกชนั ในการแกป ญหา - ตัวดําเนนิ การบลู ีน 3. อภิปรายองคป ระกอบและหลกั การทํางาน - ฟงกช นั ของระบบคอมพวิ เตอร และเทคโนโลยี การ - การออกแบบและเขียนโปรแกรมท่ีมีการใช สอ่ื สาร เพ่ือประยกุ ตใ ชง าน หรือแกปญหา ตรรกะและฟง กชัน เบ้อื งตน - การออกแบบอัลกอริทึม เพ่ือแกปญหา อาจใช 4. ใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศอยางปลอดภยั มี แนวคิดเชิงคํานวณในการออกแบบ เพื่อใหการ ความรับผิดชอบ สรา งและแสดงสิทธิ ในการ แกปญ หามีประสทิ ธภิ าพ เผยแพรผลงาน - การแกปญหาอยางเปนขั้นตอนจะชวยให แกปญหาไดอยางมปี ระสทิ ธิภาพ - ซอฟตแวรที่ใชในการเขียนโปรแกรม เชน Scratch, python, java, c - ตัวอยางโปรแกรม เชน โปรแกรมตัดเกรดหา คําตอบทั้งหมดของอสมการหลายตวั แปร - องคประกอบและหลักการทํางานของระบบ คอมพวิ เตอร - เทคโนโลยีการสอื่ สารการประยกุ ตใ ชง านและการ แกปญหาเบือ้ งตน - ใชเทคโนโลยีสารสนเทศอยางปลอดภัย โดย เ ลื อ ก แ น ว ท า ง ก า ร ป ฏิ บั ติ เ ม่ื อ พ บ เ น้ื อ ห า ที่ ไ ม เหมาะสม เชน แจงรายงานผูเก่ียวของ ปองกัน การเขามาของขอมูลท่ีไมเหมาะสม ไมตอบโต ไม เผยแพร - การเทคโนโลยีสารสนเทศอยางมีความรับผิดขอบ เชน ตระหนกั ถงึ ผลกระทบในการเผยแพรข อ มูล - การสรางและแสดงสิทธิความเปนเจาของผลงาน - การกาํ หนดสทิ ธกิ ารใชขอมลู ม.3 1. พฒั นาแอพพลเิ คชันท่มี ีการบรู ณาการกับ - ข้ันตอนการพัฒนาแอปพลเิ คชัน วิชาอนื่ อยา งสรา งสรรค - Internet of Things (IoT) 2. รวบรวมขอ มลู ประมวลผล ประเมนิ ผล - ซอฟตแวรที่ใชในการพัฒนาแอปพลิเคชัน เชน นําเสนอขอมูลและสารสนเทศ ตาม Scratch, python, java, c, AppInventor วัตถปุ ระสงคโ ดยใชซ อฟตแวร หรอื บรกิ าร บน - ตัวอยางแอปพลิเคชัน เชน โปรแกรมแปลงสกุล อนิ เทอรเ นต็ ทห่ี ลากหลาย เงิน โปรแกรมผันเสียงวรรณยุกต โปรแกรมจําลอง 3. ประเมินความนา เชื่อถือของขอ มลู การแบง เซลล ระบบรดน้าํ อตั โนมัติ วเิ คราะหส ือ่ และผลกระทบจากการใหขา วสาร - การรวบรวมขอมูลจากแหลงขอมูลปฐมภูมิและ ทีผ่ ดิ เพอ่ื การใชงานอยางรเู ทาทนั ทุติยภูมิ ประมวลผล สรางทางเลือก ประเมินผลจะ - 89 -

ชนั้ ตัวชี้วัด สาระการเรยี นรู 4. ใชเทคโนโลยีสารสนเทศอยางปลอดภัย ทําใหไดสารสนเทศเพ่ือใชในการแกปญหาหรือการ และมีความรับผดิ ชอบตอสงั คม ปฏบิ ัตติ าม ตัดสินใจไดอ ยางมปี ระสทิ ธภิ าพ กฎหมายเกย่ี วกบั คอมพิวเตอร ใชล ิขสทิ ธ์ิของ - การประมวลผลเปนการกระทํากับขอมูล เพื่อให ผูอื่นโดยชอบธรรม ไดผลลัพธที่มีความหมายและมีประโยชนตอการ นาํ ไปใชงาน - การใชซอฟตแวรหรือบริการบนอินเทอรเน็ตที่ หลากหลายในการรวบรวม ประมวลผลสราง ทางเลือก ประเมินผล นําเสนอ จะชวยใหแกปญหา ไดอยา งรวดเรว็ ถูกตอง และแมน ยาํ - ตัวอยางปญหา เชน การเลือกโปรโมชันโทรศัพท ใหเหมาะกับพฤติกรรมการใชงาน สินคาเกษตรที่ ตองการและสามารถปลกู ไดในสภาพดนิ ของทองถิ่น - การประเมินความนาเช่ือถือของขอมูล เชน ตรวจสอบและยืนยันขอมูล โดยเทียบเคียงจาก ขอมูลหลายแหลง แยกแยะขอมูลที่เปนขอเท็จจริง และขอ คดิ เห็น หรอื ใช PROMPT - การสืบคน หาแหลง ตนตอของขอ มูล - เหตผุ ลวิบัติ (logical fallacy) - ผลกระทบจากขาวสารทผ่ี ิดพลาด - การรูเทาทันส่ือ เชน การวิเคราะหถึงจุดประสงค ของขอมูลและผูใหขอมูล ตีความ แยกแยะเนื้อหา สาระของสื่อ เลือกแนวปฏิบัติไดอยางเหมาะสมเม่ือ พบขอ มลู ตาง ๆ - การใชเทคโนโลยีสารสนเทศอยางปลอดภัย เชน การทําธุรกรรมออนไลน การซ้ือสินคาซื้อซอฟตแวร คาบรกิ ารสมาชิก ซื้อไอเท็ม - การใชเทคโนโลยีสารสนเทศอยางมีความ รบั ผดิ ชอบเชน ไมสรางขาวลวง ไมแชรขอมูลโดยไม ตรวจสอบขอเท็จจริง - กฎหมายเกีย่ วกับคอมพวิ เตอร - การใชล ขิ สิทธิ์ของผอู ื่นโดยชอบธรรม (fair use) - 90 -

คาํ อธิบายรายวชิ า ในสวนของการจัดทําคําอธิบายรายวิชาของหลักสูตรสถานศึกษากลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 นั้น โรงเรียนได ดําเนินการกลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตรของช้ันประถมศึกษาปท่ี 1 ถึง ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 3 โดยเขียนใน ลกั ษณะความเรียงระบุองคความรู ทักษะ/กระบวนการ คุณลักษณะอันพึงประสงคตามธรรมชาติของวิชาเปน การเขียนในภาพรวมท่ีตองการใหเกิดกับผูเรียนและสะทอนตัวช้ีวัดในรายวิชาพ้ืนฐานหรือผลการเรียนรูใน รายวชิ าเพม่ิ เตมิ คาํ อธบิ ายรายวชิ าจงึ ประกอบดวยสวนประกอบดงั ตอ ไปน้ี - รหสั วิชา - ชอื่ รายวชิ า - กลมุ สาระการเรยี นรู - ชั้นป - จาํ นวนเวลาเรยี น - หนวยกิต - 91 -

คําอธบิ ายรายวิชา รหสั ว 11101 วทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 1 กลมุ สาระการเรียนรูว ิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ช้นั ประถมศกึ ษาปท่ี 1 เวลา 120 ชัว่ โมง จาํ นวน 3.0 หนว ยกติ ศึกษา วิเคราะห ระบุช่ือพืชและสัตวท่ีอาศัยอยูบริเวณตางๆ จากขอมูลที่รวบรวมได บอก สภาพแวดลอมทเ่ี หมาะสมกบั การดาํ รงชวี ติ ของสัตวใ นบรเิ วณท่ีอาศยั อยู บรรยายลักษณะและบอกหนาท่ีของ สวนตางๆของรางกายมนุษยสัตว และพืช รวมทั้งบรรยายการทําหนาท่ีรวมกันของ สวนตางๆ ของรางกาย มนุษยในการทํากิจกรรมตาง ๆจากขอมูลท่ีรวบรวมได ตระหนักถึงความสําคัญของสวนตางๆ ของรางกาย ตนเอง โดยการดแู ลสวนตา งๆ อยาถูกตองใหป ลอดภัย และรักษาความสะอาดอยเู สมอ อธบิ ายสมบัติท่ีสังเกต ไดข องวัสดทุ ี่ใชทาํ วตั ถุ ซ่ึงทําจากวัสดุชุนเดียวหรือหลายชุนประกอบกัน โดยใชหลักฐานเชิงประจักษ ระบุ ชนดิ ของวัสดแุ ละจดั กลมุ วสั ดุตามสมบตั ิท่สี งั เกตไดบ รรยายการเกิดเสยี งและทิศทางการเคล่ือนที่ ของเสียงจาก หลักฐานเชิงประจักษ ระบุดาวที่ปรากฏบนทองฟาในเวลากลางวันและกลางคืนจากขอมูลที่รวบรวมได อธิบายสาเหตทุ ่ีมองไมเหน็ ดาวสวนใหญในเวลากลางวันจากหลกั ฐานเชิงประจกั ษ อธิบายลักษณะภายนอกของ หิน จากลักษณะ เฉพาะตัวท่ีสังเกตได การแกปญหาโดยการลองผิดลองถูก การเปรียบเทียบ การเขียน โปรแกรมอยางงายโดยใชซอฟตแ วรหรอื สื่อ การใชงานอปุ กรณเทคโนโลยีเบ้ืองตน เพื่อใหรักการเรียนรูวิทยาศาสตร มีทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร เกิดความรู ความคิด ความเขาใจ มีจิตวิทยาศาสตร สามารถส่ือสารสิ่งที่เรียนรู สามารถตัดสินใจ มีทักษะในการดํารงชีวิต และนํา ความรูวิทยาศาสตรเปนเคร่ืองมือในการเรียนรูวิชาอื่นและนําไปใชในชีวิตประจําวันไดอยางถูกตองและ เหมาะสม ใชการสืบเสาะหาความรู สังเกต สํารวจตรวจสอบโดยใชเ ครือ่ งมืออยา งงาย รวบรวมขอมูลบันทึก และอธบิ ายผลการสํารวจตรวจสอบ เพ่อื ใหเกดิ ความรู ความเขาใจ มีทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรขั้น พ้ืนฐานและมีทักษะการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 ในดานการใชเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเบื้องตน สามารถสื่อสารส่ิงท่ีเรียนรู มีความคิดสรางสรรค สามารถทํางานรวมกับผูอ่ืน แสดงข้ันตอนการแกปญหา อยางงา ย เขยี นโปรแกรมโดยใชส อ่ื สราง จัดเกบ็ และเรียกใชไ ฟลตามวัตถปุ ระสงค ตระหนักถึงประโยชนข องการใชค วามรแู ละเทคโนโลยีสารสนเทศอยางปลอดภัย ปฏิบัติตามขอตกลง การใชงาน ดูแลรักษาอุปกรณและใชงานเทคโนโลยีสารสนเทศอยางเหมาะสม มีจริยธรรม คุณธรรมและ คานิยมท่ีเหมาะสม รหัสตวั ช้ีวัด ว 1.1 ป.1/1, ป.1/2 ว 1.2 ป.1/1, ป.1/2 ว 2.1 ป.1/1, ป.1/2 ว 2.2 ป.1/1 ว 3.1 ป.1/1, ป.1/2 ว.3.2 ป.1/1 ว 4.2 ป.1/1, ป.1/2, ป.1/3, ป.1/4, ป.1/5 รวมทั้งหมด 15 ตวั ชวี้ ดั - 92 -

คําอธิบายรายวิชา รหสั ว 12101 วิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 2 กลมุ สาระการเรียนรูวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ชน้ั ประถมศึกษาปที่ 2 เวลา 120 ชว่ั โมงจํานวน 3.0 หนวยกิต ศึกษา วิเคราะห ความตองการแสงและน้ําเพ่ือการเจริญเติบโตของพืช วัฏจักรชีวิตของพืชดอก ลักษณะของส่ิงมีชีวิตและสิ่งไมมีชีวิต สมบัติของวัสดุ การนําสมบัติของวัสดุไปประยุกตใชในการทําวัตถุใน ชีวิตประจําวัน ประโยชนของการนําวัสดุที่ใชแลวกลับมาใชใหม การเคล่ือนท่ีของแสงจากแหลงกําเนิดแสง การมองเห็นวัตถุโดยเสนอแนะแนวทางการปองกันอันตราย สวนประกอบของดิน การจําแนกชนิดของดินโดย ใชลักษณะเน้อื ดินและการจับตัวเปนเกณฑ การใชประโยชนจากดิน การแกปญหาโดยใชภาพ สัญลักษณหรือ ขอความ การเรียนรูแบบนักวิทยาศาสตร การแสดงข้ันตอนการแกปญหา การตรวจหาขอผิดพลาดของ โปรแกรม การใชงานซอฟตแวรเบ้ืองตน การจัดการไฟลและโฟเดอร การใชงานและดูแลรักษาอุปกรณ คอมพิวเตอร เทคโนโลยีในชีวิตประจําวัน การใชเทคโนโลยีสารสนเทศอยางปลอดภัย โดยมุงหวังใหผูเรียน ไดเรียนรูวิทยาศาสตรที่สามารถนาไปใชอธิบายแกไขปญหาหรือสรางสรรคพัฒนางานในชีวิตจริงไดซ่ึงเนนการ เช่ือมโยงความรทู างวทิ ยาศาสตรค ณติ ศาสตรกับกระบวนการทางวิศวกรรมศาสตรและใหมีทักษะสําคัญในการ คนควาและสรางองคความรูโดยใชกระบวนการสืบเสาะหาความรูและการแกปญหาที่หลากหลาย เนนการ พัฒนาสมรรถนะของผูเรียนในดานตาง ๆ ทั้งดานองคความรูหรือแนวคิดทางวิทยาศาสตร ดานทักษะ กระบวนการวิทยาศาสตร และทักษะการเรียนรใู นศตวรรษท่ี 21 ตลอดจนดานเจตคติทางวทิ ยาศาสตร เพ่ือใหผูเรียนเปนนักเรียนรู นักคิด เช่ือม่ัน ยึดถือและศรัทธาในการใชความรูวิทยาศาสตรในทางท่ี สรางสรรค สามารถนําความรูไปใชใหเกิดประโยชนตอตนเอง และผูอ่ืนอยางมีคุณธรรมเปนกําลังสําคัญใน การพัฒนาประเทศชาติ ตลอดจนเปนพลเมืองของโลกท่ีดํารงชีวิตในสังคมแหง ศตวรรษที่ 21 อยางมีคุณคา ตระหนักถึงประโยชนของการใชความรูและเทคโนโลยีสารสนเทศอยางปลอดภัย ปฏิบัติตามขอตกลงการใช งาน ดูแลรกั ษาอุปกรณและใชงานเทคโนโลยีสารสนเทศอยางเหมาะสม มีจริยธรรม คุณธรรมและคานิยมท่ี เหมาะสม ใชการสืบเสาะหาความรู สังเกต สํารวจตรวจสอบโดยใชเคร่ืองมืออยางงาย รวบรวมขอมูลบันทึก และอธิบายผลการสํารวจตรวจสอบ เพื่อใหเกิดความรู ความเขาใจ มีทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร ขน้ั พนื้ ฐานและมีทกั ษะการเรียนรใู นศตวรรษท่ี 21 ในดา นการใชเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเบ้ืองตน สามารถสื่อสารส่ิงที่เรียนรู มีความคิดสรางสรรค สามารถทํางานรวมกับผูอื่น แสดงข้ันตอนการแกปญหา อยางงา ย เขยี นโปรแกรมโดยใชส ่ือ สราง จัดเกบ็ และเรียกใชไ ฟลต ามวัตถุประสงค รหัสตัวชี้วัด ว 1.2 ป.2/1, ป.2/2 , ป.2/3 ว 1.3 ป.2/1 ว 2.1 ป.2/1, ป.2/2 , ป.2/3 , ป.2/4 ว 2.3 ป.2/1 , ป.2/2 ว 3.2 ป.2/1 , ป.2/2 ว 4.2 ป.2/1, ป.2/2 , ป.2/3 , ป.2/4 รวม 16 ตัวช้วี ัด - 93 -

คาํ อธบิ ายรายวชิ า รหสั ว 13101 วิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 3 กลุม สาระการเรียนรวู ิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ชน้ั ประถมศึกษาปท่ี 3 เวลา 120 ช่วั โมงจํานวน 3.0 หนวยกติ ศึกษาและเรียนรูเก่ียวกับสิ่งท่ีจําเปนตอการดํารงชีวิตและการเจริญเติบโตของมนุษยและสัตว ประโยชนของอาหาร น้ํา และอากาศ โดยการดูแลตนเองและสัตวใหไดรับสิ่งเหลาน้ีอยางเหมาะสม วัฏจักร ชีวิตของสัตว เปรียบเทียบวัฏจักรชีวิตของสัตวบางชนิด คุณคาของชีวิตสัตว โดยไมทําใหวัฏจักรชีวิตของสัตว เปล่ียนแปลง วัตถุประกอบขึ้นจากชิ้นสวนยอย ๆ ซึ่งสามารถแยกออกจากกันไดและประกอบกันเปนวัตถุช้ิน ใหมได การเปลี่ยนแปลงของวัสดุเม่ือทําใหรอนขึ้นหรือทําใหเย็นลง ผลของแรงที่มีตอการเปลี่ยนแปลงการ เคล่ือนที่ของวัตถุ แรงสัมผัสและแรงไมสัมผัสที่มีผลตอการเคลื่อนที่ของวัตถุ จําแนกวัตถุโดยใชการดึงดูดกับ แมเหล็กเปนเกณฑ ข้ัวแมเหล็กและผลที่เกิดข้ึนระหวางข้ัวแมเหล็กเม่ือนํามาใกลกัน สวนประกอบของอากาศ ความสําคัญของอากาศ และผลกระทบของมลพิษทางอากาศตอส่ิงมีชีวิต ความสําคัญของอากาศ แนวทางการ ปฏบิ ัติตนในการลดการเกดิ มลพษิ ทางอากาศ การเกิดลม ประโยชนและโทษของลม การเปล่ียนแปลงพลังงาน หน่ึงไปเปนอีกพลังงานหน่ึง การทํางานของเคร่ืองกําเนิดไฟฟาและแหลงพลังงานในการผลิตไฟฟา ประโยชน และโทษของไฟฟา วิธีการใชไฟฟาอยางประหยัดและปลอดภัย แบบรูปเสนทางการขึ้นและตกของดวงอาทิตย การเกิดปรากฏการณการข้ึนและตกของดวงอาทิตย การเกิดกลางวันกลางคืน และการกําหนดทิศและ ความสาํ คัญของดวงอาทิตยก ารใชอลั กอริทมึ ในการแกปญหา โดยมีการใชแนวคิดเชิงคํานวณเขามาชวยในการ แกป ญหา ศึกษาการเขียนโปรแกรมอยางงาย การตรวจสอบขอผิดพลาดของโปรแกรมซ่ึงเรียนรูไดจากเว็บไซต Code.org ศึกษาการสืบคนขอมูลจากอินเทอรเน็ต การใชเทคโนโลยีสารสนเทศอยางปลอดภัย การรวบรวม ประมวลผล นําเสนอขอมูล และศึกษาการใชงานซอฟตแวรตาง ๆ เพื่อนํามาประยุกตใชในการพัฒนางานใหมี ประสทิ ธิภาพ โดยมุงหวังใหผูเรียนไดเรียนรูวิทยาศาสตรท่ีสามารถนําไปใชอธิบาย แกไขปญหา หรือสรางสรรค พัฒนางานในชีวิตจริงได ซึ่งเนนการเชื่อมโยงความรูทางวิทยาศาสตร คณิตศาสตร และเทคโนโลยี กับ กระบวนการทางวศิ วกรรมศาสตร และใหม ีทักษะสําคญั ในการคนควา และสรางองคค วามรู โดยใชกระบวนการ สืบเสาะหาความรูและการแกป ญหาที่หลากหลาย เพ่ือใหผเู รยี นเกิดความรคู วามเขา ใจ มที กั ษะการคดิ มคี วามรูความเขาใจ มีทักษะการคิดเชิงคํานวณ การคิดวิเคราะห แกปญหาเปนขั้นตอนและเปนระบบ มีทักษะในการใชเทคโนโลยีสารสนเทศ รักษาขอมูล สวนตัว และการส่ือสารเบ้ืองตนในการแกปญหาท่ีพบในชีวิตจริงไดอยางมีประสิทธิภาพ ตลอดจนนําความรู ความเขาใจในวิชาวิทยาศาสตรแ ละนาํ เทคโนโลยีใหมท่เี กดิ ข้ึนไปใชใหเกิดประโยชนตอสังคมและการดํารงชีวิต จนสามารถพฒั นากระบวนการคิดและจินตนาการ ความสามารถในการแกปญหาและการจัดการทักษะในการ ส่อื สาร และความสามารถในการตัดสินใจ และเปนผทู ่มี จี ติ วทิ ยาศาสตร มคี ุณธรรม จริยธรรม และคานิยมใน การใชวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีอยางสรางสรรคและมีสวนรวมในการเรียนรูทุกข้ันตอน รวมท้ังสงเสริมให ผเู รียนเกดิ จิตวิทยาศาสตรและมีเจตคตทิ ีด่ ตี อการเรยี นวิทยาศาสตร รหสั ตัวชี้วัด ว 1.2 ป.3/1, ป.3/2, ป.3/3, ป.3/4 ว 2.1 ป.3/1, ป.3/2 - 94 -

ว 2.2 ป.3/1, ป.3/2, ป.3/3, ป.3/4 ป.3/5 ว 2.3 ป.3/1, ป.3/2, ป.3/3, ว 3.1 ป.3/1, ป.3/2, ป.3/3, ว 3.2 ป.3/1, ป.3/2, ป.3/3, ป.3/4 ว 4.2 ป.3/1, ป.3/2, ป.3/3, ป.3/4, รวมท้ังหมด 25 ตวั ช้ีวดั - 95 -

คําอธิบายรายวิชา รหสั ว 14101 วทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 4 กลุม สาระการเรยี นรวู ิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ชน้ั ประถมศึกษาปท ่ี 4 เวลา 120 ชวั่ โมงจํานวน 3.0 หนว ยกติ ศึกษาการเรียนรูปแบบนักวิทยาศาสตร การจําแนกส่ิงมีชีวิตเปนนกลุมพืช กลุมสัตว และกลุมที่ ไมใชพืชและสัตว การจําแนกพืชออกเปนพืชดอกและพืชไมมีดอก การจําแนกสัตวออกเปนสัตว มีกระดูกสัน หลังและสัตวไมมีกระดูกสันหลัง ลักษณะเฉพาะของสัตวมีกระดูกสันหลังในกลุมปลา กลุมสัตวสะเทินนํ้า สะเทินบก กลุมสัตวเลื้อยคลาน กลุมนก และกลุมสัตวเล้ียงลูกดวยนํ้านม หนาท่ีของ ราก ลําตน ใบและดอก ของพืชดอก สมบัติทางกายภาพ ดานความแข็ง สภาพยืดหยุน การนําความรอน และการนําไฟฟาของวัสดุ การนําสมบตั ิทางกายภาพของวัสดุไปใชในชีวิตประจําวัน สมบัติของสสาร ทั้ง 3 สถานะ ผลของแรงโนมถวงที่ มีตอวัตถุการวัดนํ้าหนักของวัตถุ มวลของวัตถุท่ีมีผลตอการ เปลี่ยนแปลงการเคลื่อนที่ของวัตถุ และตัวกลาง ของแสง การข้นึ และตกและรูปรางดวงจันทร และองคประกอบของระบบสุรยิ ะ การใชเหตุผลเชิงตรรกะในการ แกปญหา การออกแบบและเขียน โปรแกรมอยางงาย การตรวจหาขอผิดพลาดในโปรแกรม การคนหาขอมูล ในอินเทอรเน็ตและการใช คําคนหา การประเมินความนาเช่ือถือของขอมูล การรวบรวม นําเสนอขอมูลและ สารสนเทศ ใชการสืบเสาะหาความรู ตั้งคําถาม คาดคะเนคําตอบหรือสรางสมมติฐาน วางแผนและสํารวจ ตรวจสอบโดยใชเคร่ืองมืออุปกรณ และเทคโนโลยีสารสนเทศท่ีเหมาะสม ประเมินความนาเชื่อถือ ของขอมูล รวมรวมขอมูล ประมวลผลอยางงาย วิเคราะหขอมูล วิเคราะหผลและสรางทางเลือก นําเสนอขอมูล ลงความ คดิ เห็นและสรปุ ผลการสาํ รวจตรวจสอบ เพือ่ ใหเกดิ ความรู ความเขา ใจ มีทักษะ กระบวนการทางวิทยาศาสตร และมีทักษะการเรียนรูในศตวรรษท่ี 21 ในดานการใชเทคโนโลยี สารสนเทศและการส่ือสารเบื้องตน มีความคดิ สรางสรรค สามารถทาํ งานรว มกบั ผูอ ืน่ ใชเ หตผุ ลเชิง ตรรกะในการแกปญ หา และอธิบายการทํางาน หรอื คาดการผลลัพธจากปญหาอยา งงา ย ออกแบบและ เขียนโปรแกรม ตรวจหาขอผิดพลาดจากโปรแกรมของ ตนเองและผูอ่นื ตระหนักถึงคุณคาของความรูทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี และใชความรูและกระบวนการ ทางวิทยาศาสตรในการดํารงชีวิต สามารถส่ือสารอยางมีมารยาทและรูกาลเทศะ รูจักการปกปองขอมูล สว นตวั มจี ติ วิทยาศาสตร จริยธรรม คุณธรรม และคานิยมทเี่ หมาะสม รหสั ตวั ช้ีวดั ว 1.2ป.4/1 ว 1.3 ป.4/1, ป.4/2, ป.4/3, ป.4/4 ว 2.1ป.4/1, ป.4/2, ป.4/3, ป.4/4 ว 2.2ป.4/1, ป.4/2, ป.4/3 ว 2.3ป.4/1 ว 3.1ป.4/1, ป.4/2, ป.4/3 ว 4.2 ป.4/1, ป.4/2, ป.4/3, ป.4/4, ป.4/5 รวมทั้งหมด 21 ตวั ชี้วดั - 96 -