ท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม บวรOnTourกาฬสินธุ์

ค�ำ ขวญั จงั หวดั กาฬสินธุ์ หลวงพ่อองค์ดำ�ลือเล่ือง เมืองฟ้าแดดสงยาง โปงลางเลิศล�้ำ วัฒนธรรมผู้ไท ผ้าไหมแพรวา ผาเสวยภูพาน มหาธารล�ำ ปาว ไดโนเสารส์ ัตวโ์ ลกล้านปี 1ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

นายทรงพล ใจกรม่ ิ ผู้วา่ ราชการจงั หวัดกาฬสินธุ์ 2 ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

สารจากผู้วา่ ราชการจังหวดั กาฬสินธุ์ จังหวัดกาฬสินธ์ุ เป็นจังหวัดที่มี ความหลากหลาย ทางวัฒนธรรม มีอัตลักษณ์ท่ีโดดเด่นในเร่ืองของวิถีชีวิต ท้ังในเร่ืองของผ้าทอ ผ้าไหมแพรวา โ บ ร า ณ ส ถ า น เ มื อ ง ฟ้ า แ ด ด ส ง ย า ง วั ฒ น ธ ร ร ม ป ร ะ เ พ ณี ท่ี สื บ ต่ อ กั น ม า อย่างยาวนาน ที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ สบื สาน พฒั นาและตอ่ ยอด เพ่ือยกระดบั คุณภาพและเพ่ิมรายได้จากผลิตภัณฑ์ ชุมชน และการท่องเที่ยวของจังหวัด กาฬสินธ์ุให้มากข้ึน ตามแบบวิถีชีวิตใหม่ ( N e w N o r m a l ) ก า ร เ ผ ย แ พ ร่ ประชาสัมพนั ธ์ “ท่องเทีย่ วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสินธ”ุ์ ให้นกั ท่องเทย่ี ว และประชาชนทั่วไป ทั้งชาวไทยและ ช า ว ต่ า ง ช า ติ ไ ด้ รู้ จั ก จั ง ห วั ด ก า ฬ สิ น ธ์ุ เพมิ่ มากข้นึ กระผมในฐานะผู้ว่าราชการจังหวัด กาฬสินธุ์ ขอเชิญชวนทุกท่านท่ีผ่านมา เย่ียมเยือนจังหวัดกาฬสินธุ์ ช่วยอุดหนุน ผลติ ภณั ฑ์ สนิ คา้ และบรกิ ารทางวฒั นธรรม แ ล ะ สั ม ผั ส วิ ถี ชี วิ ต ข อ ง ช า ว ก า ฬ สิ น ธุ์ และหวงั เปน็ อยา่ งยง่ิ วา่ ทกุ ทา่ นจะมคี วามสขุ ใ น ก า ร เ ดิ น ท า ง ม า ท่ อ ง เ ที่ ย ว จั ง ห วั ด กาฬสินธุ์ของเรา ขอต้อนรับทุกท่านด้วย ความยินดยี ิ่ง (นายทรงพล ใจกรม่ ิ ) ผู้วา่ ราชการจงั หวดั กาฬสินธุ์ 3ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

สารบัญ รจู้ กั ..กาฬสินธุถ์ ิน่ เมืองนำ้�ดำ� .......................................................................................... 5 การเดนิ ทาง ................................................................................................................... ๖ แผนทเ่ี ส้นทางท่องเท่ยี วทางวัฒนธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์ .................................. ๗ ทอ่ งเทีย่ วชุมชน ยลวถิ กี าฬสินธุ์ ชมุ ชนคณุ ธรรม บวร On Tour ................................... ๘ ชมุ ชนคณุ ธรรมวดั ประสทิ ธไิ์ ชยาราม อ�ำ เภอเมืองกาฬสินธ์ุ .................................. ๙ ชุมชนคณุ ธรรมวดั อนิ ทรประทานพร อำ�เภอเมอื งกาฬสินธ์ุ .................................. ๑๙ ชุมชนคุณธรรมวัดโพธ์ชิ ัยเสมาราม อ�ำ เภอกมลาไสย ............................................ ๒๕ ชมุ ชนคุณธรรมบ้านโคกโกง่ อำ�เภอกฉุ ินารายณ์ ................................................... ๓๑ ชุมชนคณุ ธรรมบา้ นหนองหา้ ง อ�ำ เภอกฉุ นิ ารายณ์ ............................................... ๓๗ ชมุ ชนคุณธรรมวดั กกตอ้ ง อ�ำ เภอกุฉินารายณ์ ...................................................... ๔๓ ชุมชนคุณธรรมวดั สวา่ งหวั นาค�ำ อำ�เภอยางตลาด ............................................... ๔๙ ชมุ ชนคุณธรรมวดั มชั ฌมิ าวาส อำ�เภอสมเดจ็ ....................................................... ๕๗ ชุมชนคุณธรรมบ้านหนองสามขา อำ�เภอหนองกงุ ศรี ........................................... ๖๑ ชุมชนคณุ ธรรมวัดธรรมพทิ ักษ์ อำ�เภอห้วยเม็ก .................................................... ๖๕ ชุมชนคุณธรรมวัดโพธช์ิ ยั บ้านโพน อำ�เภอคำ�มว่ ง ................................................. ๖๙ ชมุ ชนคณุ ธรรมบ้านดงบงั อ�ำ เภอท่าคันโท ........................................................... ๗๕ ชุมชนคณุ ธรรมวัดวังคำ� อ�ำ เภอเขาวง ................................................................... ๘๑ ชุมชนคณุ ธรรมบ้านโนนบรุ ี อำ�เภอสหัสขันธ์ ........................................................ ๘๗ ชมุ ชนคณุ ธรรมวดั เวฬวุ นั อ�ำ เภอสหสั ขนั ธ์ ........................................................... ๙๓ ชุมชนคุณธรรมวดั อโศการาม อำ�เภอนามน .......................................................... ๙๙ ชมุ ชนคณุ ธรรมวดั ประสทิ ธิโ์ พธช์ิ ัย อ�ำ เภอหว้ ยผง้ึ ................................................ ๑๐๕ ชมุ ชนคณุ ธรรมวัดสว่างใต้ อ�ำ เภอร่องค�ำ .............................................................. ๑๐๙ ชมุ ชนคณุ ธรรมวัดชยั มงคล อำ�เภอดอนจาน ......................................................... ๑๑๓ ชุมชนคุณธรรมวัดกลางภูแลน่ ช้าง อำ�เภอนาคู ..................................................... ๑๑๗ ชุมชนคุณธรรมวัดเหลา่ ใหญ่ อ�ำ เภอฆ้องชยั .......................................................... ๑๒๕ ชุมชนคุณธรรมวัดโพธ์ิศรีสวา่ งหนองชา้ ง อำ�เภอสามชัย ....................................... ๑๓๑ งานมหกรรมโปงลาง แพรวากาฬสินธุ์ ............................................................................ ๑๓๘ รา้ นอาหาร ..................................................................................................................... ๑๓๙ สถานที่พกั /โรงแรม ........................................................................................................ ๑๔๔ คณะผู้จดั ทำ� ................................................................................................................... ๑๔๘ 4 ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

รจู้ กั ..กาฬสินธถ์ุ ิ่นเมอื งนำ�้ ดำ� ประวัตคิ วามเปน็ มา กาฬสินธ์ุ เป็นจังหวัดที่มีความอุดมสมบูรณ์ จังหวัดหน่ึงในภาคอีสาน จากหลักฐานทาง ประวตั ศิ าสตรแ์ ละโบราณคดพี บวา่ เคยเปน็ ทอี่ ยอู่ าศยั ของเผา่ ละวา้ ซงึ่ มคี วามเจรญิ ทางอารยธรรรมยาวนาน กวา่ 1,600 ปี ตอ่ มาทา้ วโสมพะมติ ร ไดอ้ พยพไพรพ่ ล ห ล บ ภั ย จ า ก ดิ น แ ด น ฝั่ ง ซ้ า ย ข อ ง แ ม่ น้ำ � โข ง ม า ต้ั ง บา้ นเรอื นอยรู่ มิ น�ำ้ ปาวเรยี กวา่ “บา้ นแกง่ ส�ำ โรง” แลว้ ได้นำ�เคร่ืองบรรณาการเข้าถวายต่อสมเด็จพระพุทธ ยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ซ่ึงภายหลังได้พระกรุณา โปรดเกล้าฯ ยกฐานะบ้านแก่งสำ�โรงข้ึนเป็นเมือง และพระราชทานนามว่า “เมืองกาฬสินธุ์” หรือ “เมืองน้ำ�ดำ�” พร้อมแต่งต้ังท้าวโสมพะมิตรเป็น “พระยาชัยสุนทร” ครองเมืองกาฬสินธุ์ เมื่อราวปี พ.ศ. 2336 อาณาเขตทีต่ ั้ง 5ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม กาฬสนิ ธ์ุ มเี นอ้ื ทท่ี งั้ หมด 6,946.746 ตาราง บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์ กิโลเมตร ลักษณะภูมิประเทศตอนบนเป็นภูเขา ตามแนวเทือกเขาภูพาน ตอนกลางเป็นเนินเขาสลับ ปา่ โปรง่ แบง่ การปกครองออกเปน็ 18 อ�ำ เภอ อาณาเขต ทิศเหนือ ตดิ ต่อกับ จังหวดั อุดรธานี และจงั หวัดสกลนคร ทิศใต ้ ตดิ ต่อกบั จังหวัดร้อยเอ็ด และจงั หวัดมหาสารคาม ทศิ ตะวันออก ตดิ ต่อกบั จงั หวดั สกลนคร และจงั หวดั มุกดาหาร ทิศตะวันตก ติดต่อกับ จงั หวดั มหาสารคาม และจังหวดั ขอนแก่น

การเดนิ ทาง โดยรถยนต์ 6 ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม รถยนต์ จากกรุงเทพฯ – กาฬสินธุ์ ระยะทาง บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์ 519 กิโลเมตร ใช้เส้นทาง กรุงเทพฯ – สระบุรี – นครราชสมี า (ทางหลวงหมายเลข 2) ถงึ อำ�เภอบ้านไผ่ จงั หวดั ขอนแก่น เลีย้ วขวาเข้าทางหลวงหมายเลข 23 ไปอ�ำ เภอบรบือ และจงั หวัดมหาสารคาม เล้ียวซ้ายเข้า ทางหลวงหมายเลข 209 ไปยงั อำ�เภอยางตลาด และ จงั หวัดกาฬสนิ ธุ์ โดยรถประจ�ำ ทาง รถโดยสารประจำ�ทาง บริษัทขนส่ง จำ�กัด เปิดบริการเดินรถกรุงเทพฯ – กาฬสินธ์ุ ทุกวันโดยมี บริการทั้งรถธรรมดาและรถปรับอากาศรายละเอียด สอบถามไดท้ ี่สถานี ขนส่งผ้โู ดยสารกรุงเทพฯ (จตุจกั ร) โทร. 0-2936-2852-66 0-2936-2841-48 ต่อ 605, 602 หรือ www.transport.co.th และ มีรถโดยสารของบริษัท นครชัยแอร์ จำ�กัด ให้บริการ ประจำ�ทุกวนั อกี ด้วย โทร. 1624 โดยรถไฟ รถไฟ ต้องไปลงท่ีจังหวัดขอนแก่น แล้วต่อ รถยนต์โดยสารเข้าจังหวัดกาฬสินธุ์ สอบถามราย ละเอียด ได้ท่ี หน่วยบริการเดินทาง การรถไฟแห่ง ประเทศไทย โทร. 1690, 0-2220-4334, 0 - 2 2 2 0 - 4 4 4 4 ส ถ า นี ร ถ ไ ฟ ข อ น แ ก่ น 0-4322-1112 โดยเครื่องบนิ เนอ่ื งจากจงั หวดั กาฬสนิ ธุ์ ไมม่ สี นามบนิ ผทู้ เี่ ดนิ ทางมาโดยเคร่ืองบินจะต้องมาลงท่ีสนามบินจังหวัด รอ้ ยเอด็ และเดนิ ทางตอ่ โดยรถยนต์ ไปจงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ ระยะทาง 50 กิโลเมตร หรือเดินทางโดยเครื่องบิน มาลงท่สี นามบินจังหวดั ขอนแก่น และเดินทางตอ่ ดว้ ย รถยนตถ์ งึ จังหวดั กาฬสนิ ธุ์ ระยะทาง 75 กโิ ลเมตร

จ.อดุ รธานี ชแผมุ นชทท่ี น่อคงเณุที่ยวธชรุมรชมน ยบลววิถรีกาOฬสnนิ ธTุ์ our Udon Thani อ.คาํ มว ง จ.สกลนคร 1๐ Sakon Nakhon อ.ทาคันโท อ.สามชัย ๑๐ ๙ อ.นาคู จ.มุกดาหาร Mukdahan จ.ขอนแก่น อ.หนองกงุ ศรี 9 อ๘.สหัสขันธ อ.สมเดจ็ 0๕ อ.เขาวง Khonkaen ๗ 2042 อ.หว ยผ้ึง ๑ ๔ 8 อ.หว ยเมก็ ๕ 213 ๗ ๖๓ ๖ กอ.าเฬมสือินง ธุ 10๑ อ.นามน อ.กุฉนิ ารายณ 227 2110 อ.ดอนจาน ๔ ๒ ๑7๒ 209 อ.ยางตลาด จ.รอ้ ยเอด็ Roi Et จ.มหาสารคาม ๒3 อ.กมลาไสย Mahasarakham อ.ฆอ งชยั อ.รอ งคาํ 1 ๓ 214 เส้นทางท่ี ๑ เส้นทางท่ี ๒ ชุมชนคุณธรรมวดั เหลา่ ใหญ่ ชมุ ชนคุณธรรมบ้านโคกโกง่ ๐๑ อ�ำ เภอฆอ้ งชยั ๐๑ อำ�เภอกุฉินารายณ์ ๐๒ ชมุ ชนคุณธรรมวดั โพธ์ชิ ัยเสมาราม ๐๒ ชุมชนคณุ ธรรมวัดกกต้อง อำ�เภอกมลาไสย อำ�เภอกฉุ นิ ารายณ์ ชมุ ชนคณุ ธรรมวัดสวา่ งใต้ ชุมชนคุณธรรมบา้ นหนองหา้ ง ๐๓ อำ�เภอรอ่ งค�ำ ๐๓ อ�ำ เภอกฉุ ินารายณ์ ๐๔ ชมุ ชนคณุ ธรรมวัดชยั มงคล ๐๔ ชุมชนคุณธรรมวัดวงั คำ� อ�ำ เภอดอนจาน อำ�เภอเขาวง ชุมชนคุณธรรมวัดอินทรประทานพร ชมุ ชนคุณธรรมวดั กลางภูแลน่ ชา้ ง ๐๕ อ�ำ เภอเมืองกาฬสินธุ์ ๐๕ อ�ำ เภอนาคู ๐๖ ชุมชนคณุ ธรรมวัดประสทิ ธ์ไิ ชยาราม ๐๖ ชมุ ชนคณุ ธรรมวดั ประสทิ ธิโ์ พธชิ์ ัย อ�ำ เภอเมืองกาฬสนิ ธ์ุ อำ�เภอห้วยผึ้ง ชุมชนคุณธรรมวัดเวฬุวัน ๐๗ อำ�เภอสหัสขนั ธ์ ๐๗ ชมุ ชนคณุ ธรรมวดั อโศการาม อำ�เภอนามน ชมุ ชนคณุ ธรรมบา้ นโนนบรุ ี ชมุ ชนคุณธรรมวัดมัชฌิมาวาส ๐๘ อ�ำ เภอสหัสขันธ์ ๐๘ อ�ำ เภอสมเดจ็ ๐๙ ชมุ ชนคุณธรรมบา้ นหนองสามขา ๐๙ ชุมชนคณุ ธรรมวัดโพธช์ิ ัยบ้านโพน อำ�เภอหนองกงุ ศรี อ�ำ เภอค�ำ ม่วง ชมุ ชนคณุ ธรรมบ้านดงบัง ๑๐ อำ�เภอทา่ คันโท ๑๐ ชมุ ชนคณุ ธรรมวดั โพธ์ิศรสี ว่างหนองช้าง อ�ำ เภอสามชัย ๑๑ ชุมชนคณุ ธรรมวดั ธรรมพิทักษ์ อ�ำ เภอหว้ ยเมก็ ชมุ ชนคุณธรรมวัดสวา่ งหวั นาคำ� ๑๒ อ�ำ เภอยางตลาด 7ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ท่องเที่ยวชุมชน ยลวถิ ีกาฬสินธุ์ ชุมชนคุณธรรม บวร On Tour 8 ทอ่ งเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

อ�ำ เภอเมืองกาฬสินธุ์ ชุมชนคุณธรรมวดั ประสิทธไ์ิ ชยาราม ตำ�บลลำ�ปาว อำ�เภอเมืองกาฬสินธุ์ จงั หวัดกาฬสินธุ์ ความเปน็ มา ประมาณ ๑๔๖ ปี บา้ นหนองสอ ต�ำ บลล�ำ ปาว อชำา�เวภไทอเยมนือ้องยกกาลฬุ่มสหินนธ์ุ่ึงจไดัง้หอพวัดยกพาตฬาสมินลธำ�ุ์ นโำ้�ดโยขมง ี มาตง้ั รกรากอยใู่ นพนื้ ทบ่ี า้ นกลางหมน่ื มปี ระชากร มากกว่า ๕,๐๐๐ คน จึงเรียกหมู่บ้านนี้ว่า บา้ นกลางหมนื่ ซงึ่ เปน็ ต�ำ บลกลางหมน่ื ในปจั จบุ นั เม่ือประชากรมีมากขึ้น พระยาชัยสุนทรจึงพา ลกู หลานยา้ ยมาตง้ั รกรากอยทู่ แี่ กง่ ส�ำ โรง ซง่ึ ตอ่ มา ได้กลายเปน็ จังหวัดกาฬสนิ ธ์ุ ในปจั จุบนั จากนัน้ มพีครนะยกาลชุ่มัยหสนุน่ึงทไดร้แยมกาตตัวั้งมถาิ่นจฐาากนกทาี่หรปนกอคงรนอำ้�งใขหอญง่ ข้างวัดประสิทธิ์ไชยาราม ซ่ึงมีความสมบูรณ์มาก เหมาะแกก่ ารท�ำ ประโยชน์ ซ่งึ ก็คือบา้ นหนองสอ ในปจั จบุ นั และยงั มหี ลกั ฐานคอื โบสถเ์ กา่ หรอื สมิ โถง หรอื สมิ โปรง่ ไมม่ ผี นงั ทง้ั สองดา้ น ดา้ นหลงั กอ่ ผนงั ทบึ ลกั ษณะเปน็ สมิ ไม้ คาดวา่ สรา้ งตง้ั แตพ่ ทุ ธศตวรรษ ท่ี ๒๕ รปู แบบศลิ ปะพนื้ ถน่ิ อสี าน 9ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

การเดินทาง คำ�ขวญั เดินทางจากกาฬสินธุ์ ตามถนนหมายเลข หนองสอ ถนิ่ วฒั นธรรม งามล�ำ้ บญุ ประเพณี ๒๒๗ (กาฬสนิ ธ-ุ์ สหสั ขนั ธ)์ ระยะทาง ๑๗ กโิ ลเมตร มีโปงลาง พิณ แคน มีดคมดี คำ�เล่าลือ สิมเก่า ถึงบา้ นหนองสอ โบราณมา ดอนปู่ตา เรานบั ถือ จกั สาน งานฝีมอื สำ�คญั คือ ความสามัคคี เสนห่ ข์ องชมุ ชน ชุมชนคุณธรรมวัดประสิทธิ์ไชยาราม มีจุดแข็งและจุดเด่นด้านวัฒนธรรม เป็นแหล่ง กำ�เนิดวงโปงลางกาฬสินธ์ุ มีสินค้าทางวัฒนธรรม แหล่งท่องเท่ียวโบราณคดี มากมาย ชุมชนน้ียังมี ความสามคั คี มผี นู้ �ำ ทางศาสนา เปน็ แกนน�ำ ในการ ขบั เคล่อื นงานชมุ ชน ไดเ้ ปน็ อยา่ งดี ประชาชนนำ� หลักธรรมทางศาสนามาประพฤติปฏิบัติ ทำ�ให้ คุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ชุมชนเข้มแข็งมีจิตสำ�นึกรัก และภูมิใจในถิ่นกำ�เนิด สร้างความเข้มแข็งของ ชุมชนด้วยมิติวัฒนธรรมน�ำ หลักปรัชญาเศรษฐกิจ พอเพยี งมาพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ มกี ารเพม่ิ รายไดใ้ ห้ กับครอบครัว และชุมชนมีการพัฒนาหมู่บ้าน ท่องเท่ียวทางวัฒนธรรม มีประเพณีที่เข้มแข็ง โดดเด่น มีการอนุรักษ์วัฒนธรรมประเพณีด้ังเดิม เป็นชุมชนที่น่าเข้าไปศึกษากระบวนงาน วิถีชีวิต ตลอดจนศกึ ษาการรวมกลุ่มของคนในชุมชน 10 ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

แหลง่ เรยี นรูท้ างวฒั นธรรม วัดประสทิ ธ์ิไชยาราม 11ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

สมิ โบราณ สใบลเักสภมาาษหาินไโทบยรนา้อณย ดอนปู่ตา บ้านหนองสอ 12 ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

สมั ผัสชุมชนคุณธรรมวดั ประสทิ ธ์ไิ ชยาราม บ้านหนองสอ ผา่ นรถราง รำ�วงยอ้ นยคุ 13ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

เทย่ี วชมสวนสะออน หาดดอกเกด เขอ่ื นล�ำ ปาว 14 ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ปงารนะเทเศพกณาลีท่โี ดดเด่น ถนนสายบุญ ประเพณบี ุญบ้งั ไฟ 15ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ศลิ ปะการแสดง รำ�ถวายปู่ตา พิธีบายศรีส่ขู วัญ 16 ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ผสลนิ ติ คภัณ้าแฑลช์ มุ ะชบนรกิ ารทางวัฒนธรรม มีดจีหนองสอ ผ้าพื้นเมือง (รา้ นบุญล้�ำ ) กล่มุ จกั สานหนองสอ ศนู ย์เรยี นรู้ขนมจีน 17ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

แผนท่เี ส้นทางท่องเทย่ี ว (บวร On Tour) ชมุ ชนคุณธรรมวัดประสิทธิ์ไชยาราม สิมโบราณ กราบขอพร ดอนปูต� า หาดดอกเกด วัดประสิทธิ�ไชยสนาม กลมุ่ จกั สานหนองสอ สวนสะออน ศูนยข์ นมจีน ๒๒๗ ผ้าพื�นเมอื ง มีดจหี นองสอ สหสั ขันธ์ (รา้ นบุญล�า) สำนักงานเทศบาล กาฬสินธ์ุ ตำบลหนองสอ ติดต่อสอบถาม : ๐พร๙ะ-ค๓ร๔สู ๗ิท๒ธชิ-๕ยา๙ภ๙ิว๗ฒั น์ เจ้าอาวาสวัดประสิทธิไ์ ชยาราม ๐นา๘ย-ป๓ร๔ะ๙น๓ม-อ๖่ิม๘ส๑ม๔บตั ิ ผ้ใู หญบ่ ้าน 18 ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

อ�ำ เภอเมืองกาฬสินธุ์ ชุมชนคุณธรรมวดั อินทรประทานพร ตำ�บลภูปอ อำ�เภอเมืองกาฬสินธุ์ จงั หวัดกาฬสินธุ์ ความเป็นมา องค์ทสี่ องหรอื องคป์ ู่ อยูบ่ นยอดเขา ต้องเดนิ เท้าข้นึ วดั อนิ ทรประทานพร หรอื พทุ ธสถานภปู อ เปน็ เขาประมาณ 500 เมตร ทางวดั จดั ท�ำ เสน้ ทางอยา่ งดี วดั ซง่ึ ตง้ั อยใู่ นพน้ื ทภ่ี ปู อ อ�ำ เภอเมอื ง จงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ นักท่องเที่ยวและพุทธศาสนิกชนสามารถเดินข้ึนได้ มีความสำ�คัญเพราะเป็นที่ค้นพบพระพุทธไสยาสน์ ดว้ ยตวั เอง สนั นษิ ฐานวา่ พระนอน องคน์ น้ี า่ จะสรา้ งขน้ึ หรือพระนอนแกะสลักบนแผ่นหินสมัยทวารวดีถึง คราวหลงั หรอื ราวพทุ ธศตวรรษท่ี 18-19 ความยาว สององค์ ไดแ้ ก่ พระนอนแกะสลกั องคแ์ รกอยบู่ รเิ วณ 5.20 เมตร ถือว่าเป็นพระนอนแกะสลักซึ่งมีความ เชิงเขาหรือเรียกว่าองค์ย่า สันนิษฐานว่าน่าจะสร้าง แอห่อลนง่ชศ้อลิ ยปสะวถย�ำ้ งภาปู มออเยป่าน็ งโยบ่ิงรการณมสศถิลาปนาขกอรงขช้ึนาทติะถเอื บเปียนน็ ข้นึ ประมาณพทุ ธศตวรรษท่ี 12 - 14 โดยชา่ งสกลุ ทง้ั แหล่งเรียนร้ดู า้ นศาสนา ประวัติศาสตร์ พรอ้ มทงั้ อีสาน มีความยาว 3.30 เมตร นักท่องเที่ยวและ เท่ยี วชมธรรมชาติ ชมทวิ ทัศน์ท่สี วยงาม ประชาชนสามารถกราบไหว้สักการะโดยสะดวก 19ทอ่ งเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

การเดนิ ทาง การเดินทาง จากอำ�เภอเมืองกาฬสินธ์ุ ใช้ทางหลวงหมายเลข 2319 เส้นทางไป จงั หวดั สกลนคร ประมาณ 20 กโิ ลเมตร เลยี้ วซา้ ย ทางไปเทศบาลตำ�บลภูปอ ผ่านบ้านโจด- บ้านนาจารย-์ นาคอกควาย ประมาณ 8 กิโลเมตร ถงึ พุทธสถานภูปอ วดั อนิ ทรประทานพร ค�ำ ขวัญ พระพุทธไสยาสน์ภูปอสมัยทวารวดี ข้าวหอมอินทรีย์ข้ึนช่ือ เล่ืองลือนามผ้าฝ้าย ลายยางกลว้ ย พรงั่ พรอ้ มดว้ ยแหล่งเกษตรอนิ ทรีย์ เสนห่ ข์ องชมุ ชน ชมุ ชนคุณธรรมวดั อนิ ทรประทานพร เปน็ ชุ ม ช น ท่ี ยึ ด ถื อ ป ฏิ บั ติ ต า ม ข น บ ธ ร ร ม เ นี ย ม ป ร ะ เ พ ณี วั ฒ น ธ ร ร ม ฮี ต สิ บ ส อ ง ค อ ง สิ บ ส่ี มีสถาปัตยกรรมท่ีงดงามและเป็นศูนย์รวมจิตใจ ของคนในชุมชน มีทิวทัศน์ภูเขาล้อมรอบ สง่ิ แวดล้อมทสี่ วยงาม ผนื ปา่ พ้ืนดนิ อุดมสมบูรณ์ พร่ังพร้อมด้วยแหล่งเกษตรอินทรีย์ จนเป็นท่ีมา ให้ไดค้ ำ�ขวญั ของชุมชน 20 ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

แทหางลวง่ ัฒเรนยี นธรรรู้ ม พุทธสถานภูปอ เปน็ ทป่ี ระดษิ ฐานพระพทุ ธ รูปโบราณปางไสยาสน์ ฝมี ือช่างจากสมยั ทวารวดี บ อ่ หบนิ ริเวณส่วนยอดของ ภู ป อ มี ล า น ก ว้ า ง แ ล ะ มี บ่ อ หิ น ห ล า ย บ่ อ ที่ พมขุดาุทสไธวรศ้รงาอนสงำ้�นรพัิบกรชนะนพำ้�ฝมุทนีจธิตไสเศพยร่ือาัทสนธนำ�า์ ภู ป อ อ ง ค์ บ น ( อ ง ค์ ปู่ ) ใ น วั น วิ ส า ข บู ช า ข อ ง ทุ ก ปี จนกลายเป็นประเพณีท่ี สบื ทอดกนั มาจนถึงปจั จุบนั 21ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

รอยสลกั บนแผ่นหินคล้ายฝ่ามือ บริเวณฝ่ามือมรี อยสลกั รูปธรรมจักร ๘ ทิศ อันเปน็ สัญลักษณ์ของพุทธศาสนาซ่ึงสันนิษฐานว่าเป็นฝีมือช่างใน สมยั ทวาราวดี ได้สลกั เอาไวเ้ พื่อสกั การะแทนรอยพระหัตถ์ ของพระพุทธเจ้า โดยจุดท่ีค้นพบนั้นอยู่บริเวณเขาลูกท่ี ๒ ทางดา้ นทศิ ตะวนั ออก ระยะทางจากเชงิ เขา (บนั ไดดา้ นลา่ ง) ประมาณ ๓ กโิ ลเมตร ห่างจากหน้าผา ๑ เมตร ปงารนะเทเศพกณาลที โี่ ดดเดน่ 22 ทอ่ งเทย่ี วทางวฒั นธรรม ประเพณีสรงนำ้� – ปดิ ทอง พระพุทธไสยาสน์ภูปอ บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ผา้ ฝ้ายลายยางกล้วย สผลนิ ติ คภัณา้ แฑล์ชุมะชบนริการทางวัฒนธรรม ขนมเคก้ กล้วยหอม ปลารา้ บอง ขา้ วหอมอนิ ทรยี ์​ 23ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

แผนทเ่ี สน้ ทางทอ่ งเทย่ี ว (บวร On Tour) ชุมชนคุณธรรมวดั อนิ ทรประทานพร พทุ ธสถานภปู อ เทศบาลตำบลภปู อ อา่ งแกง้ นอ้ ย ปา� ชมุ ชน ศาลากลางบา้ น ม.๘ ฟารม์ เทพสถติ ย์ จามจรุ ร� อ้ ยป� กลมุ่ ผลติ ภณั ฑก์ ลว้ ย ศาลหลกั บา้ น ศาลากลางบา้ น ม.๕ กลมุ่ ผลติ ภณั ฑเ์ สอ�ื กก กลมุ่ ผลติ ภณั ฑ์ ลายยางกลว้ ย ลานกฬี าชมุ ชน หนองแวงใหญ่ สวนจารวุ รรณ เกษตรอนิ ทรย� ์ ติดต่อสอบถาม : 0พร8ะ-ว8ิช3ัย0ค9�ำ -ท0ลู 6ศ3รี3(เจ้าอาวาสวดั ) 0นา6ย-ห1น0ูแ7ด8ง-ป6ร1ะ1ท6ีปเมอื ง (ผู้ใหญ่บา้ นหมู่ ๓) 0นา8ย-น8ยิ 5ม71ส-า2ร6ปร8ัง1(ประธานชมุ ชนทอ่ งเท่ยี วบ้านหนองแวง) 24 ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

อ�ำ เภอกมลาไสย ชมุ ชนคณุ ธรรมวดั โพธช์ิ ยั เสมาราม บา้ นเสมา ตำ�บลหนองแปน อำ�เภอกมลาไสย จงั หวัดกาฬสินธุ์ ความเป็นมา บ้านเสมา ตำ�บลหนองแปน อำ�เภอกมลาไสย จังหวัดกาฬสินธ์ุ เป็นหมู่บ้านเก่าแก่มาต้ังแต่ครั้ง โบราณกาล มีผู้สนั นษิ ฐานไวว้ ่าเป็นชุมชนดำ�รงสืบสาน เผ่าพันธ์ุประเพณีและวัฒนธรรมมาจากสมัยทวารวดี และไม่เคยอพยพเคล่ือนย้ายไปไหน จนเวลาผ่านมา หลายช่วงทศวรรษจึงพอมีหลักฐานเรียกชื่อหมู่บ้าน ชุมชนว่า บ้านม่วงโพนเมือง และเปลี่ยนมาเป็นบ้าน บักก้อมในภายหลัง โดยมีเรื่องเล่าอยู่ว่า ในอดีตเคยมี เสอื โครง่ ตวั ใหญ่ มลี กั ษณะพเิ ศษคอื หางดว้ น ไดเ้ ขา้ มา กดั กนิ ผคู้ นและสตั วเ์ ลย้ี งภายในหมบู่ า้ นมว่ งโพนลม้ ตาย เเสปือ็นโจคำ�รน่งหวนนีมไปาลก้มตนาายยทพี่หรนานองจนึง้ำ�ไดแ้หอ่งอหกนไลึ่ง่ลช่าายวิงบเส้าืนอ เรียกเสือตัวนี้ตามลักษณะหางด้วนว่า บักก้อม ดว้ ยเหตนุ ้ี ชอ่ื บ้านจึงเปลีย่ นเป็นบ้านบกั ก้อม ต่อมาใน พ.ศ. 2480 บา้ นบกั กอ้ มไดเ้ ปลย่ี นชอ่ื มาเปน็ บา้ นเสมา จนถึงปจั จบุ นั การเดนิ ทาง ห่างจากตัวจังหวัดกาฬสินธ์ุ 19 กิโลเมตร ตามเส้นทางหมายเลข 214 (กาฬสินธุ์-ร้อยเอ็ด) ระยะทาง 13 กโิ ลเมตร ถงึ อ�ำ เภอกมลาไสย เลย้ี วขวา ตามทางหลวงหมายเลข 2367 เป็นระยะทาง 6 กิโลเมตร ถึงบ้านเสมา ค�ำ ขวญั “ท่องเท่ียวเมืองโบราณ ตามรอยตำ�นาน นางฟา้ หยาด พระธาตยุ าค”ู 25ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

เสน่หข์ องชุมชน ชุมชนคุณธรรมวัดโพธ์ิชัยเสมาราม เปน็ ชมุ ชนทมี่ อี ตั ลกั ษณท์ โ่ี ดดเดน่ ในบรบิ ท ชุมชน การมีโบราณสถานในพื้นที่มีผู้นำ� ทางศาสนาที่ทุกคนให้ความเคารพนับถือ ศรัทธา และเป็นพระนักพัฒนามี ก า ร บู ร ณ า ก า ร ก า ร จั ด ง า น ป ร ะ เ พ ณี ที่ เป็นท่ีรู้จักแพร่หลาย อาทิ งานทะเลธุง ทม่ี แี หง่ เดยี วในโลก งานมาฆปรู มที วารวดี ม่ิงหล้าฟ้าแดดสงยาง งานวิสาขปุณณมี ประเพณสี รงน�ำ้ พระธาตุ โดยเกดิ จากสว่ น ราชการ ผู้นำ�ชุมชน องค์กรภาคเอกชน และประชาชนให้ความร่วมมือ ร่วมแรง ร่วมใจกันเป็นอย่างดี มีการบริหารงาน แบบมีส่วนร่วม มีการอนุรักษ์วัฒนธรรม ประเพณีดั้งเดิม ดำ�รงชีวิตตามหลักของ ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง เปน็ ชมุ ชน ทม่ี แี หลง่ เรยี นรู้ โบราณสถานพระธาตยุ าคู และใบเสมาสมัยทวารวดีที่นักท่องเที่ยว และผู้สนใจสามารถศกึ ษาและสมั ผัส 26 ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

แหล่งเรียนรทู้ างวฒั นธรรม วดั โพธ์ิชัยเสมาราม วัดโพธิช์ ัยเสมาราม โบราณสถานพระธาตุยาคู 27ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ใบเสมาภายในวดั โพธเ์ิ สมาราม งปารนะเทเศพกณาลีทโี่ ดดเดน่ งปารนะเวพสิ ณาขสี ปรงณุ น�ำณ้ พมรีะธาตยุ าคู ทฟงาวา้ นาแมรดดาดฆมี สปิง่ งหรูยลมา้างี ทะเลธุง 28 ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ผลิตภัณฑช์ มุ ชน สินคา้ และบรกิ ารทางวฒั นธรรม ขนมพื้นถนิ่ “ขนมครกโบราณ” ตา่ งหู ผลิตภัณฑธ์ งุ ใยแมงมุม ผลาลยิตอภัตัณลฑักษ์เสณอ้ื พ์ ืน้ เมอื ง ธงุ มงคล 29ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

แผนทเี่ สน้ ทางท่องเท่ียว (บวร On Tour) ชมุ ชนคุณธรรมวัดโพธิช์ ยั เสมาราม คูเมืองโบราณ พระธาตยุ าคู สถานบี รก� ารน�ามนั เจดยี น์ างฟ�าหยาด กลุ่มอาชพี จกั สาน บ้านขนมเค้ก&ขนมป�ง เจดียน์ างเซียวค่อม ๒๓๖๗ วดั โพธ�ชิ ยั เสมาราม มหาสารคาม บ้านแคบ็ หมวู ุฒิชัย ติดต่อสอบถาม : 0พร9ะ-ค9ร3ูโพ9ธ4์ิช-ัย9ว2ร1าภ1ริ กั ษ์ (เจ้าอาวาสวดั โพธ์ชิ ัยเสมาราม) 0นา9ย-อ4ร5า่ 3ม7ก-8ล้า5ว9ิจ9ารณ์ (ประธานชุมชน) 0นา9ย-ไ0พ0ร3สน2-2พ3รม8ก6ัลยา (ผใู้ หญบ่ า้ น) 30 ทอ่ งเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ความเปน็ มา อ�ำ เภอกุฉินารายณ์ เม่อื ประมาณปี พ.ศ. 2432 มี ชมุ ชนคณุ ธรรมบา้ นโคกโกง่ ชาวบ้านคำ�เฮ้ ตำ�บลหนองสูง อำ�เภอหนองสูง จังหวัดมุกดาหาร ตำ�บลกุดหวา้ อำ�เภอกุฉินารายณ์ จงั หวดั กาฬสินธุ์ ซง่ึ เป็นชาวผไู้ ท ได้อพยพมา 2 ครวั เรอื น จ�ำ นวน 19 คน น�ำ โดยนาย การเดินทาง อุปชัยเพื่อมาต้ังถ่ินฐานอยู่บริเวณ ทิศตะวันออกของบ้านโคกโก่ง เสน้ ทางท่ี ๑ เดนิ ทางจากถนนเสน้ ทางใหม่ ( East–West Corridor) ปจั จบุ นั และตง้ั ชอ่ื วา่ “บา้ นทงุ่ บกั เฒา่ ” จากตวั จงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ ถงึ อ�ำ เภอกฉุ นิ ารายณ์ ระยะทาง 69 กโิ ลเมตร ประมาณ 2 ปตี อ่ มาไดม้ ชี นเผา่ กลุ า เดินทางจากอำ�เภอกุฉินารายณ์ ไปตามถนนหมายเลข 2042 อพยพมา ตั้งถิ่นฐานด้วยและมี ประมาณ 12 กิโลเมตร ถึงบ้านนาไคร้ เล้ียวซ้ายเข้าไปประมาณ การนำ�ฝ่ินเข้ามา โดยชนเผ่ากุลามี 3 กโิ ลเมตร ถงึ หมบู่ ้านวัฒนธรรมไทยโคกโก่ง นสิ ยั อนั ธพาล ปลน้ จแี้ ละสรา้ งความ ๒๑๓เสถ้นนทนาถงนี ทา่ี น๒นจทา์กเลจย้ี ังวหขววดั ากไาปฬยสงั ถนิ นธนุ์ โสดมยเใดชจ็้เส–้นทมกุางดหาลหวางรหขมบั าจยนเลถขงึ เดือดรอ้ น ใหช้ าวบา้ น ชาวบา้ นจงึ หมู่บ้านนาไคร้ ให้เล้ียวซ้ายไปยังหมู่บ้านโคกโก่งใช้ระยะทาง ย้ายกลับไปอยู่บ้านคำ�เฮ้ ส่วนชน ๑๐๐ กโิ ลเมตร เผ่ากุลาก็ได้ถูกปราบปรามไปใน ทสี่ ุด ปี พ.ศ. 2449 ชาวบ้านคำ�เฮ้ ก็ได้รวบรวมพรรคพวกกลับมาตั้ง ถน่ิ ฐานทบ่ี า้ นทงุ่ บกั เฒา่ อกี ครงั้ โดย มกี ารต้ังชื่อใหมว่ า่ บา้ นโคกโกง่ แต่ อยู่ดี ๆ ก็มีคนในหมู่บ้านล้มป่วย ตายโดยไม่ทราบสาเหตุเลยเปลี่ยน ทอี่ ยจู่ ากทศิ ตะวนั ออก ของหมบู่ า้ น มาเป็นทิศเหนือของหมู่บ้านดังเช่น ในปจั จบุ นั นบั แตน่ น้ั ชาวบา้ นโคกโกง่ ก็คือชาวผู้ไทท่ียังคงรักษาประเพณี พื้นถิ่นเอาไว้ไม่ว่าเวลาจะผ่านไป นานแคไ่ หน ท้งั ภาษา การแต่งกาย อาหาร ศิลปะการแสดง ประเพณี และวฒั นธรรม 31ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ค�ำ ขวัญ เสน่ห์ของชุมชน “โคกโก่งถิน่ ผไู้ ทย ใสสดน�ำ้ ตกตาดสงู บ้านโคกโก่ง เป็นหมู่บ้านที่ยังคงรักษา ท้องทุ่งทิวเขางาม นามระบือผานางแอ่น ขนบธรรมเนียมประเพณี วิถีชวี ิตแบบชาวผไู้ ท เอาไว้ ดินแดนผสู้ าวซบั ” อย่างเหนียวแน่น ชาวบ้านได้มีการรวมกลุ่มเพ่ือร่วม กระทำ�กจิ กรรมและอนุรักษ์ขนบธรรมเนียมประเพณี 32 ทอ่ งเทย่ี วทางวฒั นธรรม ของชาวผู้ไท เช่น รวมกลุ่มกันเล่นดนตรีพ้ืนบ้าน บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์ ฟ้อนรำ�ผู้ไท การแสดงแบบผู้ไทอ่ืนๆ อันเป็นมรดก ทางวัฒนธรรมที่สืบทอดกันมาเป็นเวลาอันยาวนาน มปี ระเพณี พธิ กี รรมทเ่ี ปน็ เอกลกั ษณข์ องชาวบา้ นผไู้ ท ภูมิปัญญาท้องถ่ิน การแต่งกาย คนในชุมชนทุกเพศ ทกุ วัยลว้ นแต่งกายดว้ ยชดุ ผูไ้ ท ภาษาพูดคนในชุมชน ยังคงใช้ภาษาพื้นบ้าน คือภาษาผู้ไทเป็นภาษาพูด งานศิลปหัตถกรรมมีกลุ่มสตรีทอผ้า ตัดเย็บเสื้อผ้า แบบผู้ไท ท้ังเย็บด้วยจักรและเย็บด้วยมือ มีกลุ่ม จักสานเครื่องใช้ในครัวเรือน เป็นหมู่บ้านชนเผ่าผู้ไท ท่ีมีพื้นถ่ินที่เป็นเอกลักษณ์ ความเป็นอยู่รวมทั้ง วัฒนธรรมอันเฉพาะตนที่งดงาม จึงทำ�ให้ชุมชน คุณธรรมมีความเข้มแข็ง ท้ังในมิติทางด้านศาสนา ด้านเศรษฐกิจพอเพียง และการดำ�รงชีวิตตาม วถิ วี ฒั นธรรมไทยท่ีดงี าม

แหลง่ เรียนรู้ทางวฒั นธรรม วดั ศรภี ขู ันธ์ บา้ นโคกโกง่ พระพุทธไตรรตั นะโลกนาท พระพทุ ธรปู ศักดส์ิ ิทธิ์ ที่ชาวบา้ นโคกโก่งศรทั ธาและเลอ่ื มใส วนอทุ ยานภผู าวัว นำ้�ตกตาดสูง น�ำ้ ตกตาดสงู นช่อื้�ำ ตหกนตง่ึ าวด่าย“านวำ้�หตรกอืสเไรลียดกเ์ อดีกอร์” 33ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

งานเทศกาล ประเพณีทโี่ ดดเดน่ พธิ ีกรรม “เหยา” ทต่ี กทอดมาหลายชวั่ อายุ คน และยงั เชอื่ ในความขลงั ทจี่ ะชว่ ยปดั เปา่ โรครา้ ย ให้หาย หรือคลายลงก่อนส่งเข้ารักษาสถาน พยาบาลในตวั เมอื ง การแสดงพน้ื บา้ น 34 ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ผสลนิ ิตคภณั้าแฑล์ชมุ ะชบนริการทางวฒั นธรรม เสือ้ เย็บ และปักลายด้วยมือ เครอ่ื งจกั สาน อาหารพ้ืนบ้านตามฤดูกาล 35ทอ่ งเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

แผนทเ่ี สน้ ทางทอ่ งเที่ยว (บวร On Tour) ชมุ ชนคุณธรรมบ้านโคกโก่ง วนอุทยานภูผาวัว นา� ตกตาดสูง วัดศร�ภูขนั ธ์ ศนู ยว์ ัฒนธรรมไทย โรงเรย� นบา้ นโคกโกง่ สายใยชมุ ชน บ้านนาไคร้ น�าตกตาดยาว กล่มุ เหยา กล่มุ จกั สาน วดั ภดู านไท ติดต่อสอบถาม : 0นา8ง-ส4ม7บ4ตั 2ิ -ส5ม8ส2วย2(ผู้ใหญ่บ้าน บา้ นโคกโกง่ ) 0นา8ย-ธ2เ5นศ78น-1สุ น7ธ9ล6า (ผู้ชว่ ยผใู้ หญ่บา้ น) f หมู่บา้ นวัฒนธรรม ผู้ไทยโคกโกง่ โฮมสเตย์ 36 ทอ่ งเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

อ�ำ เภอกุฉินารายณ์ ชมุ ชนคณุ ธรรมบา้ นหนองหา้ ง ตำ�บลหนองหา้ ง อำ�เภอกุฉินารายณ์ จงั หวัดกาฬสินธุ์ ความเปน็ มา ชาวผไู้ ทบา้ นหนองหา้ ง อพยพมาจากเมอื งวงั ประเทศลาว มาสรา้ งหลกั แหลง่ อยทู่ ห่ี ลงั ภพู าน เขตหว้ ยผกั แพว แปวปอ่ งฟา้ รอยเท้าเกา่ เหล่าย่านาง ยางสามตน้ อน้ สามขยุ ในรัชสมยั พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 ต่อมา ชาวผู้ไทกลุ่มหน่ึง ได้อพยพลงจากภูพานสร้างเมืองกุดสิม นารายณ์ ท่ีบ้านกุดสิม อำ�เภอเขาวง จังหวัดกาฬสินธ์ุ ผู้ไท บอกี้ากนลนมุ่ าหนนำ้�ง่ึ ทย่วงั มคงสแรลา้ ะงหบล้ากันปเหกั ฐลา่านเตอโยชทู่ ห่ี ปลีนงั ภั้นพู เกานิดทภบ่ีาา้วนะตภาัยเปแอละ้ง จไฟนปชา่าวไผดไู้ ้ลทุกไดลส้ ารมา้ ไงหตมบู ้บเป้าน็ นทเอ่ีรยืออู่นาศขยัองชชาาววผผไู้ ทู้ไทตา่เสงลีย�ำ่ หลาอื ยกมนั าวกา่ เจ้าปเู่ จ้าเขาภพู าน คงไมต่ ้องการให้ชาวผไู้ ทอยตู่ ่อไป อกี แลว้ ลตงาจทา้ากวเแขลาภะตูพาาเนสนแลจ้วึงมชาักสชรว้างนทช่ีอายวู่ใผหู้ไมท่จใากกลบ้ห้านนอเงหนล้ำ�่า เซตึ่งโมช ี หกิา้นงนท้ำ�พ่ี ราจนึงตตา้ังแชพ่ือรหกสมรู่บา้ ง้าขนนึ้ ใสห�ำ มห่รนบั ี้วค่าอย“ดบกั ้ยางินสหตั นวเ์ อวลงาหล้างงม”า เมือ่ ประมาณปี พ.ศ. 2386 จนถงึ ปจั จบุ นั 37ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

การเดินทาง ทางรถยนต์ จากอำ�เภอกุฉินารายณ์ จงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ ใชท้ างหลวงหมายเลข 12 ถนนสมเด็จ-มุกดาหาร ขับรถต่อไปอีก ระยะทาง 2 กโิ ลเมตร แลว้ เลย้ี วซา้ ยเขา้ ถนนหมายเลข 4008 ขับตรงไปอีก 6 กโิ ลเมตร ถงึ บา้ นหนองหา้ ง จากอำ�เภอเขาวง จังหวัดกาฬสินธ์ุ ใชเ้ สน้ ทางหมายเลข 4030 ขบั รถตรงไป ระยะทาง 2.7 กโิ ลเมตร แลว้ เลย้ี วขวาขบั ตรงไปอกี 800 เมตร แลว้ เลย้ี วซา้ ย ขบั รถ ตอ่ ไปอกี 2.1 กโิ ลเมตร แลว้ เลย้ี วขวาไปยงั เส้นทาง กส.4030 ขับต่อไปอีก 190 เมตร แล้วเล้ียวขวา ขับรถต่ออีก 1.1 กโิ ลเมตรแลว้ เลย้ี วซา้ ย ตรงไป 40 เมตร แล้วเล้ียวขวา ขับรถไปเร่ือยๆ 6.4 กโิ ลเมตร แลว้ เลย้ี วซา้ ย ขบั ตอ่ อกี 50 เมตร แลว้ เลย้ี วขวา ขบั รถตอ่ ไปอกี 4.7 กโิ ลเมตร แล้วเล้ยี วซ้าย ตรงไปอีก 2 กิโลเมตรถึง บา้ นหนองหา้ ง ค�ำ ขวัญ “ทอ่ งเทย่ี ววถิ ธี รรมชาต ิ โบราณสถาน หมบู่ า้ นชาวผไู้ ท” เสน่หข์ องชมุ ชน ชาวบ้านหนองห้าง ยังคงใช้ชีวิตบน ค ว า ม เรี ย บ ง่ า ย ใ น ถ่ิ น ฐ า น ห มู่ บ้ า น ช า ว ผู้ ไ ท โ ด ย ก า ร พึ่ ง พิ ง กั น แ ล ะ กั น ภ า ย ใ น ชุ ม ช น มผี ลติ ภณั ฑท์ ผ่ี ลติ ขน้ึ เองเปน็ รายไดใ้ นการเลย้ี งชพี ของครวั เรอื นและเปน็ รายไดข้ องชมุ ชน ชาวผไู้ ท บ้านหนองห้าง ยังคงยึดมั่นในพระพุทธศาสนา ถือได้ว่าเป็นชุมชนคุณธรรมและใช้ชีวิตตาม หลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง ใชล้ วดลาย และสีของผ้าไหมมัดหม่ีของผู้ไทบ้านหนองห้าง อำ�เภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์น้ี ถอื เปน็ การอนรุ กั ษภ์ มู ปิ ญั ญาหตั ถกรรมสง่ิ ทอทม่ี มี าแตโ่ บราณ คงความเปน็ อตั ลกั ษณข์ องผไู้ ท บา้ นหนองหา้ ง ซงึ่ ชุมชนมีการพฒั นาเป็นผลิตภัณฑ์ท่สี ร้างรายไดใ้ ห้กับครอบครวั อยา่ งต่อเน่อื ง 38 ทอ่ งเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

แหล่งเรียนรู้ทางวฒั นธรรม วดั ศลิ าอาสนจ์ ติ ราษฎรร์ งั สรรค์ วัดบรู พาวนาราม สมิ โบราณ วัดโพธ์ิชัย 39ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ภูผาผ้ึง เขตอนุรักษ์พันธ์ุสัตว์ป่าภูสีฐาน ซ่ึง อุดมสมบูรณ์ไปด้วยทรัพยากรธรรมชาติ ต่างๆ ท้ังป่าไม้ สัตว์ป่า และสถานท่ี ทอ่ งเทย่ี วทางธรรมชาติ ถำ�้ ฝ่ามือแดงศิลปะถ้ำ� โคกป่าชี 40 ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม เสน้ ทางและหอคอยภายในปา่ บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์ ทช่ี าวบา้ นสรา้ งขน้ึ เพอ่ื การสญั จร และปอ้ งกนั ไฟปา่

งานเทศกาล ประเพณีท่โี ดดเดน่ ประเพณแี หง่ ต้นดอกไม้ จัดขึ้นในช่วงสงกรานต์ ของเดือนเมษายนทกุ ปี เป็นหนึง่ ในฮตี สบิ สองคองสิบสี่ ของชาวอสี านซงึ่ จะประดบั ตน้ ดอกไมใ้ หส้ วยงาม แหร่ อบหมูบ่ ้านแลว้ ท�ำ พิธที างศาสนาท่วี ัด ผลิตภณั ฑช์ มุ ชน กระเตาะลายขดิ สินค้าและบรกิ ารทางวัฒนธรรม ผลิตภัณฑผ์ ้าทอ ศลิ ปะและการแสดง ฝมี อื ในการทอผา้ ของหมบู่ า้ นหนองหา้ ง เปน็ ลายขดิ ยอ้ มสธี รรมชาติ ฟอ้ นละคร 41ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

แผนทเี่ สน้ ทางทอ่ งเท่ียว (บวร On Tour) ชุมชนคุณธรรมบา้ นหนองหา้ ง วัดศลิ ายาสนส์ ิทธริ าชรังสรรค์ ชุมชนหตั ถกรรมไมไ้ ผ่ผู้ไทย อ.เขาวง ศนู ย์เร�ยนรตู้ น้ แบบ ป� �มน�ามันบุญฤทธิ� เศรษฐกจิ พอเพียง วัดแม่พระราชินีแหง่ สนั ติภาพ สถานีอนามัยหนองห้าง สหกรณ์เครดติ ยูเนยี น ร.ร.หนองหา้ งพิทยา ทีท� ำการ ปา� ชุมชนโคกปา� ซี องค์การบร�หาร ผู้ใหญ่บา้ นหมู่ ๘ (เขตรักษาพันธ์ุสัตว์ป�าภูสีฐาน) สว่ นตำบลหนองห้าง ร.ร.หนองหา้ ง วัดบรู พาวนาราม อำนวยว�ทย์ ๔๐๐๘ อ.กุ ิฉนาราย ์ณ วดั โพธช�ิ ยั ติดต่อสอบถาม : ๐พร๘ะ-ค๑ร๘สู ๕ถิต๘ธ-๒รร๔ม๘าภ๐รณ์,ดร. (เจา้ คณะตำ�บลหนองห้าง) ๐นา๘ย-อ๔ำ�๔น๒ว๘ย-๓ส๐รุ ะ๗เส๑ียง ๐นา๘ย-ส๙ุน๕ท๗ร๔อ-ฐั๒น๖า๑ค๓ 42 ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

อ�ำ เภอกุฉินารายณ์ ชมุ ชนคณุ ธรรมวดั กกตอ้ ง ตำ�บลกุดหว้า อำ�เภอกุฉินารายณ์ จงั หวดั กาฬสินธุ์ ความเปน็ มา ค�ำ ขวญั บ้านกุดหว้าเป็นหมู่บ้านเก่าแก่ ก่อตั้งมา นมสั การหลวงพ่อองค์แสน ประมาณ 150 ปี เมอ่ื ปี 2399 ชาวกดุ หวา้ เปน็ ดนิ แดนมาลยั ไมไ้ ผ่ ชนเผ่าผู้ไทอพยพมาจากบ้านกระแตบ ต้ังอยู่ วฒั นธรรมผไู้ ท ระหว่างกลางเมืองบกกับเมืองวัง สปป.ลาว บง้ั ไฟตะไลลา้ น ได้มาเห็นภูมิประเทศบริเวณ คำ�หว้าซึ่งเป็น บรเิ วณบา้ นกดุ หวา้ ปจั จบุ นั เปน็ ปา่ ไมส้ งู หนาทบึ การเดนิ ทาง มสี ตั วช์ กุ ชมุ มแี หลง่ น�้ำ อดุ มสมบรู ณ์ เปน็ ประเภท น�้ำ คำ� นำ้�บอ่ โดยเฉพาะทค่ี ำ�หว้ามีตน้ หวา้ ใหญ่ เสน้ ทางท่ี 1 เดนิ ทางดว้ ยรถยนตส์ ว่ นตวั ขนาดสามค�ำ โอบอยตู่ น้ หนง่ึ มนี �้ำ พไุ หลออกจาก จากตวั จงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ ถงึ อ�ำ เภอกฉุ นิ ารายณ์ โคนต้นมิได้ขาด สัตว์หลายชนิดชอบมาอยู่ ระยะทางประมาณ 85 กิโลเมตร เดินทาง บริเวณนี้มาก มีความอุดมสมบูรณ์จึงอพยพ จากตัวอำ�เภอกุฉินารายณ์ ตามถนน ค ร อ บ ค รั ว ม า ต้ั ง บ้ า น เรื อ น ต้ั ง ช่ื อ ห มู่ บ้ า น ว่ า หมายเลข 2042 ประมาณ 5 กโิ ลเมตร ถึง บ้านคำ�หว้า และเปลี่ยนชื่อเป็นบ้านกุดหว้า ชมุ ชนคณุ ธรรมวดั กกตอ้ ง บา้ นกดุ หวา้ ต�ำ บล ในปี 2532 กดุ หวา้ อ�ำ เภอกฉุ นิ ารายณ์ จงั หวดั กาฬสนิ ธุ์ เสน้ ทางท่ี 2 เดนิ ทางตามเสน้ ทาง East- West corridor (A๑๒) กาฬสนิ ธุ์ – มกุ ดาหาร ถึ ง บ้ า น น า ไ ค ร้ เ ลี้ ย ว ซ้ า ย ไ ป ต า ม ถ น น มุกดาหาร – สมเด็จ รวมระยะทาง 70 กิโลเมตร 43ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

เสน่ห์ของชมุ ชน ชาวบ้านกุดหว้าเป็นชนเผ่าผู้ไท เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ท่ีใหญ่ ที่สุดรองลงมาจากกลุ่มไทลาว มีลักษณะความเป็นอยู่ แบบครอบครัวใหญ่ในบ้านเดียวกัน เป็นกลุ่มคนทำ�งานท่ีมี ความขยันขันแข็ง มัธยัสถ์ เผ่าผู้ไท เป็นกลุ่มท่ีพัฒนาได้เร็ว เปน็ คนออ่ นนอ้ มจติ ใจเผอื่ แผ่ กรยิ ามารยาทแชม่ ชอ้ ย มอี ธั ยาศยั ไมตรีในการต้อนรับแขกผู้มาเยือนจนเป็นที่กล่าวขวัญถึง การแต่งกายจะมีลักษณะที่โดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ของตนเอง มีภาษาพูดเป็นของตนเอง นุ่งผ้าซ่ินหม่ีตีนต่อ สวมเสื้อแขน กระบอกสามส่วนสีดำ�ขลิบแดง ติดกระดุมเงิน หรือเหรียญ สตางค์ หรือกระดุมขาวมาติดเรียงสองแถว ห่มด้วยผ้าขิด พน้ื เมือง เปลือยไหล่ด้านขวา ห่มดา้ นซ้าย และมัดชายผ้าสขี ้าง ดา้ นขวา นยิ มสวมสรอ้ ยคอ สร้อยขอ้ มอื ข้อเท้า ด้วยโลหะเงนิ เกลา้ ผมเปน็ มวยสงู ตง้ั ตรง ใชผ้ า้ มนหรอื แพรมนท�ำ เปน็ ผา้ สเ่ี หลย่ี ม เล็กๆ ม้วนผูกมวยผม ประเพณีท่ีสำ�คัญของเผ่าผู้ไทกุดหว้า ซ่ึงถือกันแต่โบราณ ได้แก่ ประเพณีบุญบ้ังไฟตะไลล้าน บญุ พวงมาลัย ตามฮตี ๑๒ ของชาวอสี าน 44 ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ทแหาลง่งเรวยี นฒั รู้ นธรรม วดั กกตอ้ ง วดั ภูดานไห ศนู ย์ปฏิบตั ิธรรมบนยอดเขา ท่ามกลางธรรมชาติที่สงบเงยี บ 45ทอ่ งเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

งานเทศกาล ประเพณีท่ีโดดเด่น ประเพณีบงั้ ไฟตะไลล้าน ประเพณบี ญุ พวงมาลยั ไมไ้ ผ่ 46 ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ผสลินติ คภณัา้ แฑล์ชุมะชบนรกิ ารทางวัฒนธรรม ผลติ ภณั ฑ์มาลัยไมไ้ ผ่ เส้อื เยบ็ มอื ผไู้ ท 47ทอ่ งเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

แผนทเี่ ส้นทางท่องเที่ยว (บวร On Tour) ชมุ ชนคุณธรรมวดั กกต้อง ลานจดุ บั�งไฟ ตะไลลา้ น ศูนยจ์ ำหน่าย นา� ตกตาดสูง สนิ ค้าพ�นื เมือง พทุ ธสถานภูดานไห วัดกกต้อง อบต.กดุ หวา้ ชมุ ชนคณุ ธรรม ถนนสมเด็จ - มกุ ดาหาร บา้ นโคกโกง่ บ้านผู้ไท ๑๐๐ ป� เทศบาลกดุ หว้า ถนนพล ัชย ศนู ย์เร�ยนร้มู าลัยไม้ไผ่ ผ้ไู ทไมง้ ามเฟอรน์ เิ จอร์ ติดต่อสอบถาม : น๐า๘ย-แ๖ส๗ว๗ง๙อ-ุท๗ร๘กั ๒ษ๒์ (นายกเทศมนตรีต�ำ บลกดุ หวา้ ) 0นา8ย2น-า3ร0ี 8ศร1ีก9ำ�9พ7ล (ประธานสภาวฒั นธรรมเทศบาลตำ�บลกดุ หว้า) 48 ทอ่ งเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์