ประวัติศาสตร์ ม.2 หน่วยที่ 2

ด้านการเมืองการปกครอง ชาวจีนมีความเชื่อว่า จักรพรรดิ (ฮ่องเต้) เป็นโอรส แห่งสวรรคซ์ ง่ึ ได้รบั อาณตั ิจากสวรรค์ให้มาปกครองประเทศ จกั รพรรดิจนี จึงมอี านาจสูงสดุ หลักฐานท่ีสาคัญคือ การขุดพบสุสานจักรพรรดิจ๋ินซี หรือจ๋ินซีฮ่องเต้ พบกองทัพหุ่น ทหารดนิ เผา รถศึกจานวนมาก แสดงให้เห็นถงึ อานาจในการปกครองประเทศของพระองค์ กองทพั ห่นุ ทหารดินเผาทข่ี ุดพบบรเิ วณสุสาน จักรพรรดจิ นิ๋ ซี ประเทศจนี

ด้านสังคมและวัฒนธรรม ในสมัยราชวงศ์โจวมีนักปราชญ์ท่ีมีช่ือเสียง เช่น ขงจ๊ือได้วางหลักปฏิบัติต่อครอบครัว พิธีกรรม ปรัชญา และจริยธรรม เช่น การใฝ่หา ความรู้ ความกตัญญู ความจงรักภักดี คุณธรรมเหล่าน้ีมีอิทธิพลต่อชาวจีนอย่างลึกซ้ึง ปรัชญาขงจ๊อื ยงั คงมีอิทธพิ ลตอ่ สังคมจนี ถงึ ปจั จบุ ัน ด้านวทิ ยาศาสตร์ เทคโนโลยี และ สถาปัตยกรรม เชน่ จีนเปน็ ชาติแรกของโลก ทป่ี ระดษิ ฐ์เขม็ ทศิ ความรู้ทางการแพทย์ เชน่ การจบั ชีพจร การฝงั เข็ม ด้านสถาปตั ยกรรม มกี ารสรา้ ง งานสถาปัตยกรรมทย่ี ง่ิ ใหญ่ เช่น กาแพงเมอื งจนี สร้างข้นึ เพือ่ ปอ้ งกันการรกุ ราน จากศัตรู กาแพงเมอื งจนี เปน็ งานสถาปตั ยกรรมทยี่ ่ิงใหญ่ ได้รับการข้นึ ทะเบยี นเปน็ มรดกโลก เมอื่ พ.ศ. ๒๕๓๐

อารยธรรมจีนมอี ทิ ธพิ ลต่อพัฒนาการของชาติอ่ืน ท้ังในเอเชียตะวันออก เอเชีย ตะวันออกเฉียงใต้ และทวีปอื่น ๆ ส่ิงของเครื่องใช้บางอย่าง เช่น ผ้าไหม เคร่ืองเคลือบ กระดาษ และความรู้ต่าง ๆ กระจายไปจนถึงดินแดนเอเชียกลางและยุโรป กล่าวได้ว่า ความเจริญของโลกในปัจจบุ ัน ส่วนหนึ่งเกดิ จากการสร้างสรรค์อารยธรรมของคนเอเชียมา ตัง้ แต่สมัยโบราณ

๕.๒ แหล่งอารยธรรมลุ่มแม่น้าสินธุ แหล่งอารยธรรมลุ่มแม่น้า สินธุเป็นแหล่งอารยธรรมแรกของอินเดีย ตั้งอยู่บริเวณดินแดนภาคตะวันตกของอินเดีย หรือประเทศปากีสถานในปัจจุบัน เป็นดินแดนท่ีมีความอุดมสมบูรณ์ เหมาะแก่การทา กสกิ รรม หลกั ฐานทางโบราณคดีพบวา่ มีหมบู่ า้ นและเมอื งโบราณกว่า ๕๐ แห่ง บนบริเวณ ท่ีราบริมฝ่ังแม่น้าสินธุ และพบเมืองใหญ่ ๒ เมือง ซึ่งเป็นศูนย์กลางของอารยธรรม คือ เมืองโมเฮนโจดาโร และเมืองฮารัปปา หลักฐานดังกล่าวทาให้รับรู้กันว่าบริเวณลุ่มแม่น้า สินธุมผี คู้ นตัง้ ถิน่ ฐานและสร้างสรรค์อารยธรรมมายาวนาน

หลักฐานท่ีพบบริเวณแหล่งอารยธรรมลุ่มแม่น้าสินธุ ทาให้รับรู้ถึงความสาคัญ ของอารยธรรมอินเดียในด้านต่าง ๆ เช่น ด้านการเมืองการปกครอง จากการค้นพบ ศูนย์กลางอารยธรรมอินเดียที่เมืองโมเฮนโจดาโรและเมืองฮารัปปาท่ีมีความโดดเด่นใน เรื่องการวางผังเมืองที่เป็นระเบียบ แยกพื้นท่ีใช้งานออกจากกันอย่างชัดเจน รวมถึงมีการ จัดระบบสขุ าภบิ าล จากรูปแบบการก่อสรา้ งแสดงให้เห็นวา่ มีการปกครองแบบรวมอานาจ อารยธรรมนีจ้ ึงมีความสาคัญตอ่ รูปแบบ การปกครองของประเทศในภูมภิ าคเอเชยี หลายประเทศ เนือ่ งจากไดพ้ ัฒนารปู แบบ การปกครองทม่ี ีผนู้ าที่เรียกว่า “ราชา” และมี พิธรี าชาภิเษกทจ่ี ัดข้นึ เพือ่ ยกฐานะผ้นู าเป็น เทวราชา ลมุ พนิ ี สถานทป่ี ระสตู ิของพระพทุ ธเจา้ ปัจจุบนั อยู่ในประเทศเนปาล

ด้านสังคมและวัฒนธรรม แหล่งอารยธรรมลุ่มแม่น้าสินธุเป็นต้นกาเนิดศาสนา ที่สาคัญ เช่น ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู พระพุทธศาสนา ปัจจุบันยังปรากฏแหล่งโบราณคดี ซ่ึงได้รับการยกย่องให้เป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรม เช่น ลุมพินี สถานท่ีประสูติของ พระพุทธเจ้า นอกจากน้ี อินเดียยังเคยเป็นศูนย์กลางการศึกษาพระพุทธศาสนา คือ มหาวทิ ยาลัยนาลนั ทา ซง่ึ มีผ้เู ดนิ ทางมาศกึ ษาจากทีต่ ่าง ๆ ทั้งในอนิ เดียและต่างชาติ นอกจากนี้ ในยุคน้ันยังมีการคิดค้นความรู้ ความเจริญด้านวิทยาการ เช่น ดาราศาสตร์ การแพทย์ และวิทยาศาสตร์ ซ่ึงได้แพร่หลายไปถึงดินแดนเอเชียกลางและ เมโสโปเตเมีย รวมท้ังดินแดนอ่ืน ๆ ในภูมิภาคเอเชีย อารยธรรมของอินเดียท่ีเกิดข้ึนใน แหลง่ อารยธรรมลุ่มแม่นา้ สนิ ธุไดแ้ พรห่ ลายไปสู่ภูมิภาคต่าง ๆ ผ่านการค้าขาย การเผยแผ่ ศาสนา และการเมือง โดยผสมผสานเข้ากับวัฒนธรรมพ้ืนเมืองในดินแดนต่าง ๆ จน กลายเปน็ ส่วนหน่ึงของสงั คมนน้ั ๆ

๕.๓ แหลง่ อารยธรรมลมุ่ แมน่ า้ เมโสโปเตเมีย แหล่งอารยธรรม เมโสโปเตเมียหรือบริเวณดินแดนที่ต้ังอยู่ระหว่างแม่น้าไทกริสและยูเฟรทีสเป็นดินแดนที่มี ความเจริญรุ่งเรืองจนกลายเป็นอู่อารยธรรมท่ีสาคัญของโลก มีความอุดมสมบูรณ์เหมาะแก่ การเพาะปลูกและเลี้ยงสัตว์จนได้ชี่อว่า ดินแดนพระจันทร์เส้ียวอันอุดมสมบูรณ์ (The Fertile Crescent) หรอื วงโค้งแห่งความอดุ มสมบรู ณ์ พบหลักฐานทางประวัติศาสตรท์ ่ีแสดงให้เหน็ ถึงความสาคัญของแหล่งอารยธรรม เมโสโปเตเมียในด้านต่าง ๆ เช่น ด้านการปกครองและกฎหมาย พบประมวลกฎหมาย ฮัมมูราบี (Code of Hammurabi) ในสมัยพระเจ้าฮัมมูราบี ซ่ึงเป็นประมวลกฎหมายที่ จารึกไว้เป็นลายลักษณ์อักษรเป็นคร้ังแรก ลักษณะกฎหมายมีความเข้มงวด การลงโทษใช้ หลกั “ตาต่อตา ฟันตอ่ ฟนั ” ซึง่ ตอ่ มาได้กลายเป็นกฎหมายท่ีใชท้ ัว่ จักรวรรดเิ มโสโปเตเมีย

ด้านสังคมและวัฒนธรรม พบหลักฐานทาง ประวัติศาสตร์ที่แสดงให้เห็นถึงความเชื่อในศาสนา ของคนในดินแดนเมโสโปเตเมีย ทาให้เกิดการสร้าง ศาสนสถานสาคัญ เช่น ซิกกูแรต ท่ีสร้างขึ้น เพื่ออุทิศ แด่เทพเจ้าของเมือง ความเช่ือและความศรัทธา ในเทพเจา้ ยังคงหลงเหลอื อยูใ่ นกลมุ่ ชนบางกลุ่มจนถึง ปัจจบุ นั รูปสลักสุริยเทพ เทพเจา้ แห่งความยตุ ิธรรม กาลังมอบกฎหมายแกพ่ ระเจ้าฮมั มรู าบี

นอกจากนี้ยังพบการประดิษฐ์ตัวอักษรท่ีเรียกว่า “อักษรคูนิฟอร์ม” (Cuneiform) หรืออักษรรูปลิ่มในแหล่งอารยธรรมเมโสโปเตเมีย อักษรรูปล่ิมน้ีกลายเป็น ต้นแบบตัวอักษรของโลกตะวันตก คือ กรีกและโรมันในเวลาต่อมา จุดมุ่งหมายของการ ประดิษฐ์อักษรรูปลิ่มนี้เพ่ืออานวยความสะดวกในการค้า และใช้ในการเขียนคาประพันธ์ บทกวีต่าง ๆ ส่งผลให้เกิดการรวบรวมเหตุการณ์และความรู้ต่าง ๆ ผ่านการจดบันทึก ทาให้มหี ลักฐานในการศกึ ษาประวัตศิ าสตรย์ คุ น้ี ความเจริญของคนในดินแดนเมโสโปเตเมียได้แพร่หลายไปยังดินแดนใกล้เคียง และมอี ิทธิพลต่ออารยธรรมอียปิ ต์ กรกี และโรมันในเวลาต่อมา

พัฒนาการที่มีมายาวนานของภูมิภาคเอเชีย ส่งผลให้มีแหล่งอารยธรรมโบราณอยู่เป็นจานวนมาก แหล่ง อารยธรรมเหลา่ นี้มคี วามสาคัญ เพราะได้บ่งช้ีถึงความเป็นมา ของชนชาติในภูมิภาคต่าง ๆ และส่ังสมความเจริญรุ่งเรือง มาจนถึงปัจจุบัน ดังน้ัน แหล่งอารยธรรมหลายแห่งได้รับ การข้ึนทะเบียนเป็นมรดกโลกจากองค์การเพื่อการศึกษา วทิ ยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ หรือยูเนสโก (UNESCO) ดังปรากฏในตารางแสดงแหล่งอารยธรรมต่าง ๆ อักษรคนู ิฟอร์ม หรอื อักษรรปู ล่มิ ทพ่ี บในแหลง่ อารยธรรมเมโสโปเตเมีย กลายเปน็ ตน้ แบบ ของประเทศในภูมิภาคเอเชีย (ยกเว้นเอเชียตะวันออก เฉยี งใต้) ทไ่ี ดร้ ับการขึ้นทะเบยี นเป็นมรดกโลก ดังนี้ ตัวอกั ษรของโลกตะวันตก

ตารางแสดงตัวอยา่ งแหล่งอารยธรรมต่าง ๆ ของประเทศในภมู ภิ าคเอเชยี (ยกเว้นเอเชียตะวันออกเฉียงใต้) ทไ่ี ดร้ บั การขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก ตวั อยา่ งแหลง่ มรดกโลกทางวัฒนธรรมในเอเชยี ตะวนั ออก









ตวั อย่างแหลง่ มรดกโลกทางวฒั นธรรมในเอเชียใต้







ตวั อย่างแหลง่ มรดกโลกทางวฒั นธรรมในเอเชยี ตะวนั ตกเฉยี งใต้









ตวั อย่างแหลง่ มรดกโลกทางวฒั นธรรมในเอเชียกลาง



อิทธพิ ลของอารยธรรมโบราณท่มี ตี อ่ ภมู ภิ าค เอเชียในปจั จุบัน อิทธิพลของอารยธรรมโบราณไดม้ สี ว่ นสรา้ งสรรค์ ขนบธรรมเนยี ม ประเพณี และวัฒนธรรมของประเทศต่าง ๆ ในภูมภิ าคเอเชยี อทิ ธิพลของ อารยธรรมโบราณทีม่ ีตอ่ ภูมิภาคเอเชยี ในปจั จุบนั มีดังนี้ ด้านศาสนาและลัทธิความเชื่อ ศาสนาและลัทธิที่สาคัญของโลก ถือกาเนิดขึ้นในภูมิภาคเอเชีย เช่น พระพุทธศาสนา ศาสนาคริสต์ ศาสนาอิสลาม ศาสนา พราหมณ์-ฮนิ ดู ศาสนาสกิ ข์

อทิ ธิพลของอารยธรรมอนิ เดยี พระพุทธศาสนา พระพุทธศาสนาถือกาเนิดขึ้นท่ีประเทศอินเดีย มีพระพุทธเจ้าเป็นศาสดา ประเทศในทวีปเอเชียที่นับถือพระพุทธศาสนา เช่น ประเทศไทย เมียนมา ลาว เวียดนาม ศรีลังกา โดยพุทธศาสนิกชนจะนาหลักธรรม คาสอนมาปฏิบัติในชีวิตประจาวัน คือ การทาความดี ละเว้นความช่ัว การทาจิตใจ ให้บรสิ ุทธ์ิ และความเชือ่ ในเรือ่ งของการทาดีไดด้ ี ทาช่ัวได้ช่ัว นอกจากน้ียังมีพิธีกรรม ทีเ่ กยี่ วข้องกับศาสนา เช่น การเกิด การตาย การบวช การข้นึ บ้านใหม่

ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ศาสนาพราหมณ์-ฮินดูถือกาเนิดข้ึนท่ีประเทศ อินเดีย อิทธิพลของศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ก่อให้เกิดการสร้างสรรค์ศิลปกรรมและ สถาปัตยกรรมด้านต่าง ๆ เช่น ภาพจิตรกรรมฝาผนังวรรณกรรมเร่ืองรามเกียรต์ิ โบสถ์ วหิ าร นอกจากนย้ี งั มีพธิ ีกรรมตามความเช่ือในศาสนา เช่น การบูชาเทพเจ้า การประกอบ พิธีกรรมในราชสานัก ประเทศในภูมิภาคเอเชียท่ีได้รับอิทธิพลของศาสนาพราหมณ์-ฮินดู เชน่ ประเทศไทย กัมพูชา อินโดนเี ซยี อนิ เดยี

อทิ ธิพลของอารยธรรมจีน อิทธิพลของอารยธรรมจีนด้านศาสนาและลัทธิความเช่ือ ได้แก่ ลัทธิเต๋า และ ลัทธิขงจ๊ือ ลัทธิดังกล่าวมีอิทธิพลต่อขนบธรรมเนียม ประเพณี วัฒนธรรม ความเช่ือ การเมืองการปกครอง และการดาเนินชีวิต ลัทธิเต๋าและขงจ๊ือมีอิทธิพลต่อประเทศจีน ญี่ป่นุ เกาหลี และเวียดนาม

ด้านภาษาและตวั อักษร อิทธิพลของอารยธรรมอินเดีย อิทธิพลของอารยธรรมอินเดียด้านภาษาและตัวอักษรส่วนใหญ่มีความ เก่ียวเนื่องกับศาสนา เนื่องจากคัมภีร์พระเวทซ่ึงเป็นคัมภีร์เก่าแก่ของศาสนาพราหมณ์- ฮนิ ดู ไดบ้ นั ทึกหลกั คาสอนและเร่ืองราวทางประวัติศาสตร์ไว้ นอกจากนี้ยังมีพระไตรปิฎก ซ่ึงเป็นคัมภีร์ของพระพุทธศาสนาที่เขียนเป็นภาษาสันสกฤตและบาลี อันเป็นรากศัพท์ ของภาษาต่าง ๆ ในภมู ิภาคเอเชีย

อิทธิพลของอารยธรรมจนี อิทธิพลของอารยธรรมจีนด้านภาษาและตัวอักษรมีอิทธิพลต่อประเทศต่าง ๆ โดยเฉพาะประเทศใกล้เคียง เช่น ญี่ปุ่น เกาหลี เวียดนาม ปัจจุบันภาษาจีนได้กลายเป็น หนึง่ ในหา้ ภาษาทางการของโลก

อิทธิพลของอารยธรรมเมโสโปเตเมีย ชาวสุเมเรียนเป็นผู้คิดค้น ประดิษฐ์ตวั อกั ษรขนึ้ เป็นครง้ั แรกของโลก คือ อักษรคูนิฟอร์มหรืออักษรล่ิม ท่ีจารึกลงบน แผน่ ดนิ เหนียว เพื่อบันทึกเร่ืองราวต่าง ๆ การคิดประดิษฐ์ตัวอักษรยังเป็นการสร้างสรรค์ วรรณกรรมและงานประพนั ธ์ เชน่ มหากาพย์กิลกาเมช นอกจากนี้ยังมีการจัดทาประมวล กฎหมายฮัมมูราบีแห่งจักรวรรดิบาบิโลเนีย ซ่ึงมีอิทธิพลต่อการประมวลกฎหมายในยุค ตอ่ มา อักษรคูนิฟอรม์ หรืออักษรลม่ิ กลายเป็นต้นแบบของตวั อักษรทางตะวนั ตก

ด้านศลิ ปวทิ ยาการ อิทธพิ ลของอารยธรรมอนิ เดยี อิทธิพลของอารยธรรมอินเดียด้านศิลปกรรมท่ีได้รับมาจนถึงปัจจุบัน ได้แก่ สถาปัตยกรรมและประตมิ ากรรมทเ่ี กยี่ วเนอื่ งกับศาสนา เช่น เจดยี ์ เทวสถาน พระพุทธรูป นอกจากนี้ยังมีวิทยาการด้านต่าง ๆ ท่ีสาคัญ เช่น วิทยาการด้านการแพทย์ ซ่ึงปรากฏใน คัมภีร์อายุรเวท ศิลปวิทยาการของอารยธรรมอินเดีย มีอิทธิพลในเอเชียใต้และ เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้

อทิ ธพิ ลของอารยธรรมจีน อิทธิพลของอารยธรรมจีนด้านศิลปวิทยาการท่ีสาคัญ ได้แก่ การผลิตกระดาษ เพ่ือใช้บันทึกเรื่องราวต่าง ๆ การประดิษฐ์เข็มทิศเพื่อใช้ในการเดินเรือ นอกจากนี้ยังผลิต ดนิ ปนื และดอกไม้ไฟ ซึ่งต่อมาชาวยโุ รปได้นาไปพัฒนาเป็นอาวุธในการทาสงคราม รวมถึง ด้านการแพทย์ท่ีสบื ทอดมาจนถึงปัจจบุ นั เชน่ การฝังเขม็ การใชส้ มุนไพรรักษาโรค

อิทธิพลของอารยธรรมเมโสโปเตเมีย อิทธิพลของอารยธรรม เมโสโปเตเมียท่ีถูกถ่ายทอดมาจนถึงปัจจุบัน ได้แก่ ความรู้ด้านคณิตศาสตร์และ ดาราศาสตร์การทาปฏิทินจนั ทรคติ การกอ่ สร้างอาคาร แหล่งอารยธรรมในภูมิภาคเอเชีย สะท้อนถึงความสาคัญของภูมิภาคเอเชียว่า เป็นศูนย์กลางความเจริญทางอารยธรรมท้ังด้านการเมืองการปกครอง เศรษฐกิจ และ สังคมมาต้ังแต่สมัยโบราณ อีกท้ังยังบ่งชี้ว่าชนชาติในเอเชียเป็นชนชาติท่ีมีพัฒนาการทาง ประวัติศาสตร์มาช้านาน แหล่งอารยธรรมของเอเชียจึงเปรียบเสมือนหลักฐานทาง ประวตั ิศาสตรแ์ ละโบราณคดที ีค่ วรคา่ แก่การอนุรกั ษ์เป็นมรดกของมนษุ ยชาติ