เอกสารประกอบการบรรยาย "สอนศาสนาอย่างไรให้สนุก"

สอนศาสนาอย่างไรใหส้ นุก “ปลกุ พลังการเรียนรู้ ด้วยเกมศาสนา” Workshop online วิทยากรโดย นายธีระวุฒิ ศรมี ังคละ (ครูพ่แี สน) จากเพจนายแสน Facilitator & Board Game รว่ มแลกเปลย่ี นเรยี นรู้แนวทาง ในการจดั กจิ กรรมการเรยี นรู้ สาระศาสนา ศีลธรรม และจรยิ ธรรม วชิ าสังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยสงขลานครนิ ทร์ วิทยาเขตปตั ตานี

เสน้ ทางการเรยี นรู้ วิทยากรโดย นายธีระวฒุ ิ ศรีมงั คละ (ครพู แ่ี สน) จากเพจนายแสน Facilitator & Board Game เบกิ เนตร ผลดั ใบ สร้างสรรค์ แลกเปลีย่ น ถอดประเด็น กระบวนทศั น์ ความรู้ สู่ช้ันเรียน ความคดิ เห็น องคค์ วามรู้ ๑) พทุ ธศาสนาในฐานะ ๑) มานุษยวทิ ยากับเกม ๑) ออกแบบบอรด์ เกมเพ่ือการ ๑) แลกเปลี่ยนมุมมอง โอกาส ๑) ถอดบทเรยี นเพื่อการปรบั ใช้ การสอน ๒) พื้นฐานเกมเพือ่ การศกึ ษา สอนศาสนา และขอ้ จากัดในศาสนา จริงในการสอน แนวคดิ เกย่ี วกับบอรด์ เกม ๒) ตวั อยา่ งและเทคนคิ การ ๒) ผังสรุปการสอนพุทธ ๓) บอร์ดเกมกบั การจัดกิจกรรม ออกแบบเกม ๒) แลกเปลีย่ นเรียนรถู้ ึง ๒) แลกเปลี่ยนเรียนรูอ้ นาคต ศาสนาในหลกั สตู ร การเรยี นรู้ ๓) ตัวอยา่ งและเทคนิคการสอน ประเดน็ อืน่ ๆ ของการสอนศาสนาในชน้ั เรียน ๔) โครงสร้างของเกมทีเ่ หมาะ พทุ ธศาสนาแบบอ่ืน ๆ ๓)พทุ ธศาสนากบั ชวี ติ เด็ก กับการสอนศาสนา Generation Alpha

สขุ ใจ เปดิ ใจ เปลย่ี น เบิกบาน แปลง ใจ

เบกิ เนตรกระบวนทศั น์

บริบทของพทุ ธ (เกริ่นกอ่ นกลา่ ว) สาวก คอื พระสงฆ์ เปน็ ศาสนาแบบ อเทวนยิ ม ศาสนสถาน คอื วดั ศาสดา คือ พระพทุ ธเจ้า ศาสนวัตถุ คือ พระพทุ ธรปู และอื่น ๆ คมั ภีร์ คือ พระไตรปิฎก ศาสนพิธี คอื พธิ กี รรมเก่ยี วข้อง กบั พุทธศาสนา

ศาสนาไทย พุทธ พราหมณ์ ผี

๑. พุทธศาสนาในฐานะการสอน ๑) พุทธศาสนาสามารถตคี วามได้ ๒) เน้นการต้ังคาถาม (กาลามสตู ร) ๓) เนน้ การพฒั นาปัญญาทางกาย ใจ และความคดิ (ไตรสิกขา) ๔) หลกั ธรรม คือ กระบวนการ

๑) พทุ ธศาสนาสามารถตคี วามได้ ตวั อย่าง เชน่ การสอนหลักธรรมทางพุทธศาสนา สามารถ นามาตคี วามเชอื่ มโยงกันกบั ชวี ิตประจาวนั ได้ หรอื เปน็ หลกั การในการวิเคราะหส์ ถานการณห์ นงึ่ สถานการณใ์ ดของ สังคมก็ได้

๒) เนน้ การตัง้ คาถาม (กาลามสตู ร) ตวั อย่าง เชน่ ทาไมพระพทุ ธเจ้าถึงเดนิ ได้ 7 ก้าว ทาไม พระพุทธเจ้าตอ้ งออกบวช ทาไมตอ้ งทาการสังคายนา ถ้าไม่มี พระไตรปฎิ กแลว้ จะเกิดอะไรขึน้ และคดิ ว่าในสมัยนั้นมีคนท่ี นบั ถือพระพุทธเจา้ เยอะแคไ่ หน เป็นต้น ทาไมพุทธเจ้า มุมมองทางศาสนา นักเรยี นเป็นผตู้ ัดสิน ถึงเดินได้ 7 ก้าว มมุ มองทางวทิ ยาศาสตร์ อย่างมีวิจารณญาณ มมุ มองทางสงั คมวิทยา

ความเห็นชอบ Cognitive Domain ๓) เน้นการพฒั นาปญั ญาทาง ดาริชอบ กาย ใจ และความคิด (ไตรสกิ ขา) การพัฒนาทางความคิด (ปัญญาสิกขา) การพฒั นาการเรียนรู้ของพุทธศาสนาเชอื่ มโยง ปรยิ ตั ิ กับแนวคิดและทฤษฎกี ารศึกษาของบลูม และ Thinking แนวคดิ ปัญญา ๓ ฐานของรดู อฟ สไตลเ์ นอร์ ปฏิเวธ วาจาชอบ Willing Feeling ความเพียรชอบ ปฏบิ ัติ ระลกึ ชอบ การพฒั นาทางใจ จติ ตั้งมั่นชอบ เลี้ยงชพี ชอบ การพัฒนาทางกาย (จติ ตสกิ ขา) กระทาชอบ (ศลี สิกขา) affective domain Psychomotor Domain

อริยสัจ ๔ กบั ROVMOBILEMOBA ๓) หลักธรรม คือ กระบวนการ ทกุ ข์ สมุทยั นโิ รธ มรรค ส่วนใหญ่แล้วในหลักธรรม ที่ถูกบรรจุในสาระการเรียนรู้ “หัวร้อน “อยากเลน่ มาก “เป้าหมาย คือ “เล่นเป็นเวลา/ฝึกคดิ บวก/ แกนกลาง กระทรวงศึกษาธิการ จนเกินไป/ไมอ่ ยาก ไม่เครียดกับเกมส์ ฝึกทกั ษะการเลน่ ล้วนเป็นกระบวนการ เกิดจาก /เลน่ เกมแพ้ แพ/้ อยากเอาชนะ\" /ให้อภัยตวั เอง/ /จดั การอารมณ์/ หลกั การเหตุสูผ่ ล /แรงคต์ ก/ดาวหาย\" ฝึกทางานเปน็ ทีม\" ใหอ้ ภยั เพ่อื น\" เหตุ เหตุ ทุกข์ สมุทยั นิโรธ มรรค ปัญหา สาเหตุ เป้าหมาย วิธีการแก้ไข

f กรรมกบั การโพสต์ ๓) หลักธรรม หวั รอ้ น อยากด่าคนอื่น คือ กระบวนการ กิเลส ส่วนใหญ่แล้วในหลักธรรม ที่ถูกบรรจุในสาระการเรียนรู้ แกนกลาง กระทรวงศึกษาธิการ ล้วนเป็นกระบวนการ เกิดจาก หลกั การเหตุส่ผู ล กรรม วบิ าก โพสต์ด่าคนอื่น โดนเขาดา่ กลับ

๒. ผงั สรปุ การสอนพทุ ธศาสนาในหลกั สตู ร ป.๑-๓ พระพุทธ ประวัต/ิ ความสาคญั ของพทุ ธศาสนา ป.๔-๖ ม.๑-๓ พุทธประวตั ิ ม.๔-๖ ชาดก วันสาคญั ทางพุทธศาสนา หลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขัน้ พนื้ ฐาน กาหนดให้เรียนเรื่องเดมิ ซา้ ๆ แตล่ งลกึ ไปเร่ือยๆ วเิ คราะห์ความหมายและคณุ คา่ พระรตั นตรัย หน้าทช่ี าวพทุ ธ อริยสจั ๔,หลักธรรมสาคญั พระธรรม พระสงฆ์ ชาวพทุ ธตวั อยา่ ง มารยาทชาวพุทธ พุทธศาสนสุภาษติ ศาสนพธิ ี พระไตรปฏิ ก พุทธสาวก/พุทธสาวกิ า ศัพท์ทางพุทธศาสนา การบริหารจิตเจรญิ ปัญญา

ป.๑-๓ ภเู ขาน้าแข็งการเรยี นรพู้ ุทธศาสนา ป.๔-๖ ม.๑-๓ รู้และเข้าใจในแนวคดิ พื้นฐานเกยี่ วกับศาสนา เป็นผมู้ คี ุณธรรม ม.๔-๖ จริยธรรม และปฏิบตั ิตามหลักคาสอนของศาสนาทต่ี นนับถือ รแู้ ละเขา้ ใจในรือ่ งศาสนา มีคณุ ธรรมจริยธรรม และปฏิบัติตามหลกั คาสอนของ ศาสนา มีส่วนร่วมในศาสนพธิ ี และสามารถเปรียบเทยี บเกย่ี วกบั ศาสนาได้ มีทักษะการคดิ อยา่ งมวี จิ ารณญาณในด้านศาสนา และอื่น ๆ ปฏบิ ตั ติ ามหลกั ฐานท่ีตนนับถอื /อยอู่ ยา่ งมคี วามสขุ

สดั สว่ นของตวั ชว้ี ดั สงั คมศึกษา รู้หรือไม?่ วิชาสังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ตามหลกั สูตรแกนกลาง พ.ศ. 2551 และเพ่ิมเตมิ 2560 ตลอด ป.1-ม.6 มถี งึ 420 ตวั ช้ีวดั แบ่งออกเป็น ❑ ศาสนา = 136 ❑ หนา้ ท่ีพลเมอื ง = 72 ❑ เศรษฐศาสตร์ = 62 ❑ ประวัติศาสตร์ = 82 ❑ ภมู ศิ าสตร์ = 68 ตัวชว้ี ัดศาสนา (โรงเรียนส่วนใหญ่เน้นพุทธ) มากกวา่ สาระอน่ื ๆ 2 เทา่ เฉพาะม.ปลาย มากกว่าถงึ 3 เท่า CR. ธนวรรธน์ สุวรรณปาล (ครูทวิ )

พุทธศาสนากบั Generation Alpha ๑) แนวโนม้ การไมน่ บั ถอื ศาสนา เน้นเชอ่ื มโยงวทิ ยาศาสตร์/ปรัชญา ๒) ความยง่ิ ยวดของขอ้ มูล ฝึกทกั ษะ ICT,ทกั ษะขา้ มวัฒนธรรม ๓) สมาธสิ ้ัน นาหลักการทางศาสนาเข้าช่วย สรา้ งระบบฐานข้อมูลที่เรยี นรู้ง่าย ๔) เก่งเทคโนโลยี

ผลดั ใบความรู้

การแขง่ ขันทม่ี กี ตกิ ากาหนด เกม เชน่ เกมกฬี า การเล่นเพ่อื ความสนุก คอื อะไร? เชน่ เกมคอมพวิ เตอร์ การแสดงเพ่อื ??? ??? สาธติ กิจกรรม เช่น เกมการบริหาร โดยปริยายหมายถงึ การแสดงทีใ่ ช้ กลวิธหี รือเล่หเ์ หลยี่ มเพื่อหักล้างกัน เช่น เกมการเมอื ง ลกั ษณนามเรยี กการ แข่งขันหรือการเลน่ ที่จบลงด้วยการแพ้ ชนะกันคร้ังหนึ่ง ๆ เช่น เลน่ แบดมินตนั

ถอดประเดน็ จาก ดร.นฤพนธ์ ด้วงวิเศษ มานุษยวิทยากับเกม (Anthropology and Games) การเลน่ เกมสร้างอตั ลกั ษณ์ ถูกประเมนิ ว่าเปน็ กิจกรรมท่ีไม่ ของตนเองให้เกิดการยอมรบั เกมในเชิงวตั ถุวสิ ยั ก่อประโยชน์ทางเศรษฐกจิ การเล่น คือ รากฐานสาคัญของ การสร้างแบบแผนทางวัฒนธรรม (materialist approaches) การเลน่ เกม คอื “ภาวะแห่งอารมณ์” Xเงื่อนไขของการเลน่ เกม เกมคือแบบแผนทาง เล่นยามวา่ ง (disposition) วัฒนธรรมประเภทหนงึ่ (ฐานคดิ แบบมารก์ ซสิ ต์) ภายใต้สถานการณ์ท่ี “ความร้ทู ่ีเกิดจากการปฏิบตั ิ” เปลยี่ นแปลงอยตู่ ลอดเวลา (cultural form) (practical knowledge) จากประสบการณช์ ั่วขณะ ทศิ ทางการศกึ ษา กรอบการศกึ ษาช่วง แบบร่วมสมยั ทศวรรษ 1990 เกมในฐานะเปน็ วธิ ีการสรา้ ง เกมประดิษฐ์ซา้ กฎเกณฑแ์ ละระเบยี บ ความหมาย (representationalist approaches) แบบแผนทม่ี ีอยูใ่ นโลกความจรงิ เมือ่ มนุษย์เลน่ เกม มนุษย์กาลงั เกมใชค้ วามรูท้ างมานุษยวทิ ยา สร้างความหมายใหก้ บั ส่งิ ต่างๆ เกม สรา้ ง“วัตถภุ าวะ” ท่เี ปน็ สอื่ กลางใหผ้ ู้ บอกถงึ อตั ลักษณ์ทางสงั คมและ เลน่ เกมเขา้ มาสรา้ งปฏิสมั พันธก์ นั วฒั นธรรมท่ีสาคัญ

ประเภท Board Card/Paper คนเดียว กลมุ่ เล็ก Computer ผเู้ ล่น กลมุ่ ใหญ่ ของเกม วัสดุ ขัดแยง้ Mobile เกม แข่งขัน Strategy game วัตถปุ ระสงค์ สถานการณ์ Family game Party game ช่วยกนั

บอร์ดเกม คือ เกมประเภทเทเบิ้ลท็อป บอร์ดเกม ทั้งหมด โดยอาจเล่นบนบอร์ดหรือกระดาน หรือไม่ คอื ? ก็ได้ เพราะพื้นที่ที่เล่นก็เปรียบได้กับกระดานอยู่ แล้ว เป็นเกมที่ต้องเล่นโดยมีปฏิสัมพันธ์อย่าง เผชิญหน้า มีอุปกรณ์การเล่นที่ออกแบบสวยงาม รปู แบบเฉพาะเกมนน้ั ๆ

เราลว้ นเคย เลน่ บอรด์ เกม

เกมประจาชาติ

ประวตั ิศาสตรบ์ อร์ดเกม Dice Senet Backgammon Hop-Scotch Tafl Monopoly Catan บอรด์ เกมในยุค บอรด์ เกมในยุค บอรด์ เกมในยคุ บอรด์ เกมในยุค บอร์ดเกมยุค บอร์ดเกมในยคุ บอรด์ เกมในยคุ เริ่มแรก (5,000 ปี (3,100 ปีก่อน (2,000 ปกี ่อน (500 ปกี ่อน ค.ศ. 400 ก่อนครสิ ต์ศักราช) คริสต์ศกั ราช) คริสตศ์ ักราช) คริสต์ศกั ราช) ค.ศ. 1903-1910 ค.ศ. 1995

ประเภทของบอร์ดเกม PartyGames เกมที่เหมาะจะเล่นในกลุ่มเพื่อนๆ งาน เล้ียง ปารต์ ี้ แน่นอนว่าเกมประเภทนี้เข้าใจ ง่าย กฏไม่เยอะ ไม่เน้นเนื้อหา(Theme) ระบบไม่ซับซ้อนใช้เวลาไม่เยอะ (เปิด กล่อง เซ็ท อธิบายสั้นๆแล้วเล่นได้เลย) เน้นความสนุกของผู้เล่นในกลุ่มเป็นหลัก เกมพวกนี้ส่วนใหญ่จึงกล่องเล็ก พกไป ไหนมาไหนได้ง่าย บางทีก็ติดกระเป๋าไว้ สบายๆ

ประเภทของบอร์ดเกม Family Games เป็นเกมที่จะเน้นสร้างปฏิสัมพันธ์ (แบบเป็นมติ ร)ระหวา่ งผู้เล่น(ชื่อก็บอก แล้วว่า family) เน้น การพูดคุยเชิง เจรจา คุยกัน ค้าขายแลกเปลี่ยน และ อาจมบี ลฟั กนั บ้างในระดับพอดีๆขาๆ แต่จะไม่เห็นการต่อสู้ที่รุนแรงใน เกมแบบน้ี ระบบไม่ซับซ้อน เข้าใจง่าย ใช้เวลาเลน่ ไม่นาน

ประเภทของบอรด์ เกม Strategy Game เกมที่ต้องใช้ทักษะในการ วางแผนมากกว่าเกมครอบครัว เหมาะสาหรับผู้ที่อยากเล่นเกมที่ท้า ทายขึ้น และ ‘เกมเมอร์’ ที่ชอบเล่น เกมในแพลตฟอร์มอื่นอย่างเกม คอมพวิ เตอร์ โดยเฉพาะแนววางแผน อ ย ่ า ง Civilization แ น ว จ ั ด ท ั พ โจมตีอย่าง StarCraftหรือเกม กระดานคลาสสิกอย่างหมากรุกเป็น ทุนเดิมอย่แู ล้ว

Strategy คนเข้าถึงนอ้ ย Games เขา้ ถึงไม่มาก Family Games Party Games เขา้ ถึงงา่ ย คนเลน่ เยอะ

ออกแบบเกมท่เี ป็นระบบ ประเดน็ ลักษณะเกม ลาดบั การเลน่ ข้ันตอนการเลน่ การจบเกม การคดิ คะแนน

“ตัวอย่าง” เลอื กประเด็นเกม ประเด็น K P A เลือก 1 เรอ่ื ง หรอื หลายเร่อื ง วัฒนธรรม • Passive • 3R Happy กาหนด KPA • Active 1 • 7C Learning ตามหลักสูตร • 2L

Structure

๑ VS Competitive Game แข่งกนั เองและผชู้ นะ มเี พยี งคนเดยี ว acquire Candyland Chess

๒ VS Cooperative Game เกมช่วยเหลือกนั Pandamic orleans

๓ VS Team-Based Game Dune War of the ring แข่งเปน็ ทีมโดยไม่ได้ กาหนดขนาดทมี

๔ VS Solo Game เกมเลน่ คนเดยี ว แข่งขันคนเดยี ว Ambush Flash point

๕ VS VS Semi-Cooperative Game the omaga virus kingsburg แข่งกันเองและ แข่งกับกระดาน

๖ VS Single Loser Game หาคนแพ/้ แย่ทส่ี ดุ cockroach rhino hero

๗ VS Traitor Game ? หากบฎ/ผู้รา้ ย werewolf saboteur

๘ the 7th continent age of steam Scenario/Mission /Campaign Game ประยุกตแ์ ผนท่ี มีภารกจิ ชิงตาแหน่ง

๙ ๑ ๒ Score and Reset Game ๓ เลน่ เปน็ รอบ สะสมแต้ม amun re blue lagoon

๑๐ Legacy Game สร้างกฎ ทาตามกฎ ขีดเขยี นได้ risk legacy seafall

Order

Fixed Turn Order กาหนดแน่นอนตายตัว

Stat Turn Order สถติ ิกาหนดลาดับการเล่น

Bid Turn Order 5$ 4$ 3$ 2$ การประมูลกาหนดลาดบั การเล่น

๑ Progressive Turn Order ๒ สลับกนั เป็น ผเู้ ริ่มการเลน่ ๓

๑ Claim Turn Order ๒ การชว่ งชิงสิทธิ์ เพ่อื ให้ได้เล่นก่อน ๓

Pass Turn Order การมที รพั ยากรกาหนดการเล่น

Real Time การจับเวลา กาหนดการเล่น

Punctuated Real-Time เวลาและการหยดุ กาหนดการเล่น