บทที่10วิชาหลักการการสวนล้าง

หลักการแลAะnเทiคmนิคaกtาeรดdบแู ทลFทก1ีuาร0nขับFถ่าiยgอuุจrจeารsะ ปัสสาวะการล้าง การสวนล้างและการบันทกึ ปริมาณนําเข้า - ออก อ.สิริ อร ข้ อยุ่น

วัตถุประสงค์ในการเรียน 21.สามารถอธิบายหลักการและเทคนิคการล้าง และสวนล้างอย่าง ถกู ต้องได้แก่ 1.การสวนล้าง การสวนล้างกระเพาะอาหาร ลาํ ไส้ 2.การดแู ลการขับถ่ายอุจจาระและการสวนอุจจาระ 3.การดแู ลการขับถ่ายปัสสาวะ การสวนปัสสาวะ 4.การสวนล้างกระเพาะปัสสาวะ2. สามารถอธิบายหลักการและเทคนิคการดแู ลขับถ่ายและการบนั ทกึ ปริมาณนําเข้า-นําออกได้อย่างถกู ต้อง 8/15/2018

วัตถุประสงค์ในการเรียน 33.เมือยกตวั อย่างสถานการณ์ให้ สามารถใช้หลักการและเทคนิค ทางการพยาบาลในการดแู ลผู้ป่ วยได้อย่างถกู ต้อง4.สามารถบอกเหตุผลของการพยาบาล และสามารถนําไปใช้ในการ ดแู ลผู้ป่ วยได้ถูกต้อง 8/15/2018

เนื อหาการเรียนร้ ู 41.การสวนล้างกระเพาะอาหารสาํ ไส้2.การดแู ลการขับถ่ายอุจจาระและการสวนอุจจาระ3. การดแู ลการขับถ่ายปัสสาวะ การสวนปัสสาวะการใส่สายสวนปัสสาวะและการสวนล้างกระเพาะปัสสาวะ4.การสวนล้างกระเพาะปัสสาวะ การสวนล้าง5. การบันทกึ นําเข้า/ออกจากร่างกาย(intake/output) 8/15/2018

1. การสวนล้างกระเพาะอาหาร ลาํ ไส้ 5 เริมจากการใส่ สายยางให้อาหาร 8/15/2018

การใส่ Nasogastric tube 6วัตถุประสงค์ ของการใส่ NG tube 1.เพอื ให้อาหารทางสายยาง 2. ล้างกระเพาะกรณีผ่าตดั กระเพาะอาหารหรือล้าง สารพษิ 3. หยุดเลือดกรณีมีเลือดออกในกระเพาะอาหาร 4. ต้องการนํานําย่อยไปตรวจวนิ ิจฉัย 8/15/2018

อุปกรณ์ 7Siriorn-bcpn-2/25 8/15/2018

อุปกรณ์1. 8 5. ชามรูปไต 1 ใบ กระดาษ ถาดสีเหลียม 1 ใบ สาํ หรับใส่ของใช้2. สายกระเพาะอาหารชนิด เลวนิ สาํ หรับเช็ดปาก ผ้ากันเปื อน(ถ้า (Levin Tube) ขนาดทีใช้ มี)- ผู้ใหญ่เบอร์ 14, 16, 18- เดก็ โตเบอร์ 8-12 6. ผ้าก๊อส 1-2ผืน พร้อมพลา สเตอร์ตดิ tube หรือสายผูก- เดก็ ทารกเบอร์3,5,8,103. Asepto syring (ปลายเป็ น 7. Stethoscope 8. ไม้พันสาํ ลีชุบนําเพอื ทาํ ความ กระเปาะ) ขนาด 50 ซีซี4. สารหล่อลืน เช่น K.Y Jelly หรือ สะอาดรูจมูก 9. ถุงมือสะอาด GlycerineSiriorn-bcpn-2/25 8/15/2018

9 8/15/2018

ขันตอนการปฏบิ ตั ิ 10 อธิบายให้ผู้ป่ วยเข้าใจวัตถุประสงค์และวธิ ีการใส่ ล้างมือ เตรียมอุปกรณ์ จัดท่าผู้ป่ วย ( High fowler’s position) คลุมผ้ากันเปื อน ทาํ ความสะอาดโพรงจมูกและช่องปากตรวจดรู ูจมูกผนังกันรูจมูก เพือเลือกใส่ข้างทีดี ถ้าเป็ นปกตทิ ัง 2 ข้างเลือกข้างใดข้างหนึง เลือกขนาดสายยางตามความเหมาะสม 8/15/2018

ขันตอนการปฏบิ ตั ิ 11วัดตาํ แหน่งทีจะใส่สายให้อาหารลงสู่กระเพาะในผู้ใหญ่ ปลายจมูก ตงิ หู Xyphoid process 8/15/2018

ขันตอนการปฏบิ ตั ิ 12เดก็ อายุ 2 เดอื นขึนไป ปลายจมูก/ปาก ตงิ หู กึงกลางระหว่าง Xyphoid กับสะดอื เดก็ 8/15/2018

ขันตอนการปฏบิ ตั ิ ระหว่ างคิ ว 13เดก็ เล็กทารกกึงกลางระหว่าง Xyphoid กับสะดอื เดก็ 8/15/2018

ขันตอนการปฏบิ ัติ 14หล่อลืนสายให้อาหาร ผู้ใหญ่ หล่อลืนสายด้วยสารหล่อลืน เดก็ หล่อลืนสายด้วยนําสะอาด ทารก ไม่ต้องหล่อลืนเพราะใส่ทางปาก ใส่สายยางจนเข้าถงึ ตาํ แหน่งทีทาํ การวัด 8/15/2018

15Siriorn-bcpn-2/25 8/15/2018

ขันตอนการปฏบิ ตั ิ 16การทดสอบตาํ แหน่งของสายให้อย่ใู นกระเพาะอาหารวธิ ีที 1 ใช้กระบอกสูบดดู นําย่อยออกมาวธิ ีที 2 ดนั ลมจากกระบอกสูบประมาณ 10-15 cc. ฟังลมทแี นว กระดกู ซีโครงเยืองไปด้านซ้ายเล็กน้อย/เดก็ หรือทารก ดนั ลม 5-10 cc.จะได้ยนิ เสียงดงั “ฟึ ด”วธิ ีที 3 นําปลายสายจุ่มลงในแก้วนํา 8/15/2018

17 วธิ ีการปฏบิ ตั กิ ารใส่NG-TubeSiriorn-bcpn-2/25 8/15/2018

การล้างกระเพาะอาหาร (gastric18 lavage)หมายถงึ การสวนล้างกระเพาะอาหาร โดยการใส่สายยางทีมี ขนาดใหญ่เข้าไปในกระเพาะอาหาร ล้างด้วยของเหลวที เหมาะสมซึงโดยทวั ไปนิยมใช้ 0.9% NSS เพอื ล้างพษิ อาหารทไี ม่ย่อยหรือสิงทไี ม่ต้องการออกจากกระเพาะอาหาร 8/15/2018

วัตถุประสงค์ ของการล้างกระเพาะอาหาร 191. ล้างพษิ หรือสิงแปลกปลอมออกจากกระเพาะอาหาร2. ห้ามเลือด3. ตรวจวินิจฉัยโรค4. เตรียมผ่าตดั5. ลดอาการคลืนไส้ อาเจียน ท้องอดื 8/15/2018

พยาธิสรีรภาพของผู้ป่ วยทีต้องล้างกระเพาะอาหาร 201. ภาวะเลือดออกในทางเดนิอาหารส่วนบน ได้แก่ อาเจยี นเป็ นเลือด ถ่ายอจุ จาระดาํ(melena) 8/15/2018

212. ลาํ ไส้อุดตนั หมายถงึ ภาวะทีมีอุปสรรคต่อการเคลือนทขี องสิงที อยู่ในลาํ ไส้ จากการบบี ตวั ลดลงหรือถกู กดอาจเกิดจากการอุดตนั เพยี งบางส่วนหรือสมบรู ณ์กไ็ ด้ 8/15/2018

ประเภทของการล้างกระเพาะอาหาร แบ่งออกได้เป็ น 3 ประเภทดงั นี 221. gastric lavage เช่น gastric cooling2. gastric irrigation3. gastric suction ได้แก่ Wangensteen suction, Gomco suction 8/15/2018

1. การล้างกระเพาะอาหาร (gastric lavage) 23 ความหมาย หมายถงึ การล้างกระเพาะอาหารด้วยสารละลาย จาํ นวนมาก เพือให้ สารละลายแทรกซมึ เข้าไปถงึ รอยย่นของ กระเพาะอาหาร เพือชาํ ระล้างทกุ ๆ ส่วนของเยือบุ ช่วยเจือจาง สารพษิ ช่วยลดความหนืดของสิงคดั หลัง และทาํ ให้ถูกระบาย ออกมาอย่างสะดวก 8/15/2018

24การล้างกระเพาะอาหาร (gastric lavage) 8/15/2018

วัตถุประสงค์ 251. เพอื ชาํ ระล้างสิงแปลกปลอมออกจากกระเพาะอาหาร2. เพอื เตรียมผ่าตดั หรือการตรวจวนิ ิจฉัยโรค3. เพอื ล้างสารพษิ ภายหลังการดืมสารพษิ4. เพอื วนิ ิจฉัยภาวะเลือดออกในกระเพาะอาหาร และห้ามเลือดทอี อกมา 8/15/2018

อุปกรณ์ทีใช้1. 26 อ ประกอบด้วย ชุดสวนล้างกระเพาะอาหารปลอดเชื · Syringe สวนล้าง · ชามรูปไต (500 มลิ ลิลิตร) 1 ใบ2. นํายาทีใช้ในการสวนล้าง ชนิดของนํายาขึนอย่กู ับแผนการรักษา ของแพทย์ เช่น Nss3. ถงั นําสาํ หรับใส่สิงตกค้าง4. หฟู ัง (Stethoscope)5. ผ้ากันเปื อน6. ถุงมือสะอาด 8/15/2018

สายยางทใี ช้ในการใส่ 27Levin tube Sump tube 8/15/2018

28 8/15/2018

วธิ ีปฏบิ ตั ิ gastric lavage 291. ล้างมือ2. เตรียมเครืองใช้ให้ครบถ้วน3. บอกให้ผู้ป่ วยทราบและแนะนําการปฏบิ ัตติ วั ขณะสวนล้าง4. รองผ้ายางและผ้าขวางเตยี งบริเวณศีรษะ และลาํ ตวั ผู้ป่ วย ส่วนบน5.จัดท่าให้อย่ใู นท่าศีรษะสูง7. ใส่ NG tube หรือตรวจสอบตาํ แหน่งสายยางก่อนล้าง กระเพาะอาหารSiriorn-bcpn-2/25 8/15/2018

วธิ ีปฏบิ ตั ิ gastric lavage 308. ต่อ syringe กับ gastric tube ดดู เอานําย่อยและสิง ตกค้างในกระเพาะอาหารออก ให้หมด และใส่ขวดหรือชามรูปไต สาํ หรับส่งตรวจ9. ใช้ syringe ดดู สารละลาย ใส่สายยางครังละ 500 cc. ปล่อย ให้สารละลายไหลลงสู่ สายยางช้า ๆ ตามแรงโน้มถ่วงของโลก10. หรืออาจใช้ syringe ดดู content ออกมาเบา ๆในช่วง แรกจนกระทังของเหลวระบายออกมาสะดวกโดยทัวไปในผู้ใหญ่จะใส่สารละลาย ~ 1,000-5,000 cc.ในเดก็ จะใส่สารละลาย ~ 1,000-2,000 cc. 8/15/2018

การพยาบาล ขณะGastric lavage 311. ตรวจสอบตาํ แหน่งสายยางก่อนล้างกระเพาะอาหารทกุ ครัง2. ใส่สายละลายครังละไม่เกิน 500 cc. และจาํ นวนทังหมดไม่เกิน 10 ลิตร3.ถ้าอาเจียน ต้องดดู สิงทอี าเจยี นออกจากปากและลาํ คอให้หมด4.ต้องใส่ถงุ มือในกรณีผ้ปู ่ วยดืมยาฆ่าแมลงหรือยาฆ่าหญ้า เพือป้ องกันการดดู ซมึ สารพษิ เข้าทางผวิ หนัง5.ในผู้ป่ วยทีดมื ยาพษิ หรือรับประทานยาเกินขนาด ต้องนํา contentส่งตรวจก่อนล้างกระเพาะอาหาร6.บนั ทกึ V/S , I/O 8/15/2018

ข้อห้ามและข้อควรคาํ นึงในการล้างกระเพาะอาหาร 321. ข้อห้ามล้างกระเพาะอาหาร -ในผู้ป่ วยทกี นิ สารพษิ ประเภทกัดกร่อนอย่างแรง (strong corrosive) - สารพษิ พวกไอระเหย เช่น นํามันรถยนต์ - กรณีทกี ินยานอนหลับ (barbiturate) เกนิ ขนาด ทาํ ให้การดดู ซมึ ยาเร็วขึน และกระตุ้นให้ทางเดนิ อาหาร เกร็งตวั ตบี แคบลง 8/15/2018

ข้อห้ามและข้อควรคาํ นึงในการล้างกระเพาะอาหาร2. 33 นได้ เช่น เกิด การล้างกระเพาะอาหารอาจมีภาวะแทรกซ้อนเกดิ ขึบาดแผล มีเลือดออกในกระเพาะอาหาร สาํ ลักสิงทอี อกมาจากกระเพาะอาหาร3. ขณะทที าํ การล้างกระเพาะอาหาร ถ้ามีเลือดออกต้องหยุดทาํ ทนั ที4. หมันตรวจสอบสัญญาณชพี และอาการทัวไปของผู้ป่ วยตลอดเวลา5. ในกรณีใช้เครืองดดู เสมหะระบบสุญญากาศจะต้องพร้อมทีจะใช้ได้เสมอ เพราะสายยางทีใส่ทางปากมักทาํ ให้ผู้ป่ วยมีอาการหลังสิงขับหลังออกมาก 8/15/2018

gastric suction 34 การใส่สายให้อาหารเพือระบายและต่อกบั เครืองควบคุม ความดนั สูญญากาศ เพอื ระบายสารคัดหลัง ลม ออกจาก กระเพาะอาหาร 8/15/2018

gastric suction 35 8/15/2018

2.การล้างกระเพาะอาหารด้วยนําเยน็ จดั (gastric cooling) 36 ความหมาย การล้างกระเพาะอาหารด้วยนําเยน็ จดั หมายถงึการใส่นําเยน็ จัดลงไปในกระเพาะอาหารเพือดดู เอาก้อนเลือดออกมา เพือลดและห้ามเลือดบริเวณหลอดอาหารและกระเพาะอาหาร**ปัจจุบันไม่นิยมใช้**วัตถุประสงค์ เพือห้ามเลือดชัวคราวในรายทมี ีการตกเลือดเป็ นจาํ นวนมากจากทาง เดนิ อาหารส่วนบน 8/15/2018

อุปกรณ์ทใี ช้ 37เช่นเดยี วกับ gastric lavage และเพมิ เตมิ ดงั นีสารละลายทใี ช้ ได้แก่ NSS, Ringer’s lactate, นําแขง็ , วธิ ีปฏิบัติ (gastric cooling)1-8. เช่นกนั กับ gastric lavage9.ใช้ syringe ดดู สารละลายทีเยน็ จดั ครังละ 50 cc10.ใส่สารละลายลงในสายยางอย่างช้า ๆ อย่างน้อยทีสุด 200 cc. จนกว่าจะใส 8/15/2018

การพยาบาล gastric cooling 381. ขณะใส่นําเข้าและดดู นําออกไม่ควรดนั หรือดงึ ลูกสูบแรง ๆ2. ให้ผู้ป่ วยเปลียนท่าหรือขยบั สายยางถ้าไม่มสี ารละลายไหล ออกมา3. ให้สารละลายทางหลอดเลือดดาํ ตามแผนการรักษา4. วดั สัญญาณชีพทุก 15-30 นาทจี นคงที5. บนั ทกึ I/O6. ห่มผ้าให้ร่างกายอบอุ่นตลอดระยะเวลาของการทาํ 8/15/2018

2.การสวนล้างสายยาง (gastric irrigation) 39 ความหมาย การสวนล้างสายยาง หมายถึง การใส่สารละลายปริมาณ น้อย คือ ประมาณ 50-100 cc. เข้าไปในสายยาง แล้วดูด สารละลายออกมาหรือปล่อยให้ไหลออกมาเองเพือให้สิงทอี ุดตนั หรือ ตกค้างอย่ใู นสายยางหลุดออกมาได้ 8/15/2018

วัตถุประสงค์ 401. เพอื ป้ องกันหรือลดการอุดตนั ของสายยาง ซึงเกดิ จากสิง คัดหลังทคี ้างอยู่ตาม สาย หรือลิมเลือดทคี ้างอยู่ ทาํ ให้ content ไม่สามารถระบายออกมาได้2. เพอื ลดอาการท้องอืดจากแก๊สและสิงคัดหลังทคี ้างอยู่ใน กระเพาะอาหาร 8/15/2018

วธิ ีปฏบิ ตั ิ (gastric irrigation) 411.เท NSS 50-100 cc. ลงในชามรูปไตใบใหญ่2.ใช้ syringe ดดู NSS ครังละ 30-50 cc. ตามแผนการรักษา3.ต่อ syringe เข้ากบั สายยางและดนั สารละลายเข้าไปช้า ๆทาํ การสวนล้างสายยางซําอกี ครังจนกระทังได้ content ออกมาตามแผนการรักษา 8/15/2018

42 8/15/2018

การพยาบาล 431 ตรวจสอบตาํ แหน่งสายยางก่อนสวนล้างสายยางเสมอ2 ถ้าใส่สารละลายเข้าไปแล้วดดู ออกมาไม่ได้ อาจเป็ นเพราะสายยาง เลือน ต้อง ใส่สายยางให้ลึกจากเดมิ ลงไปอกี 1-2 นิว3 บันทกึ I/O (intake / output) 8/15/2018

2. การสวนอุจจาระ 44การขับถ่ายอุจจาระปกติ หมายถงึ การถ่ายอุจจาระ 3 ครังต่อวัน ไป ถงึ อย่างน้อย 3 ครังต่อสัปดาห์โดยอุจจาระต้องไม่แห้งแข็งจนเกนิ ไปหรือก่อให้เกดิ การเจบ็ ปวด และไม่มีความรู้สกึ ว่ายัง มีอุจจาระค้างอย่ใู นลาํ ไส้อีก 8/15/2018

ลักษณะของอุจจาระปกติ 45ลักษณะของอุจจาระปกติ (Normal Characteristics of stool) อุจจาระปกตมิ ีนําสีนําตาลอ่อนจนถงึ นําตาลเข้ม ลักษณะอ่อนและมีรูปร่าง ตังแต่เดก็ โตจนเป็ นผู้ใหญ่สาํ หรับเดก็ เลก็ อุจจาระอาจจะเป็ นสีเหลืองเข้มขึ นยู่ ชนิดของอาหารทีรับประทาน การทีอุจจาระมีสีเกดิ จากนําดี (bile) ถ้าไม่มี การขับนําดเี ข้าสู่ลาํ ไส้อาจเกิดจากมีการอุดกันทางเดนิ นําดี จะทาํ ให้อุจจาระมี สีซีด 8/15/2018

46ส่วนประกอบของลาํ ไส้ใหญ่ 8/15/2018

การขับถ่ายอุจจาระทผี ิดปกติ 47o ท้องผูก (Constipation)o อุจจาระอัดแน่น (Fecal impaction)o ท้องร่วงหรือท้องเสีย (Diarrhea)o การกลันอจุ จาระไม่ได้ (Incontinence)o ภาวะลาํ ไส้แปรปรวน (Irritable Bowel Syndrome) 8/15/2018

ท้องผูก (Constipation) 48 ความหมายของภาวะท้องผูก อาจใช้แตกต่างกัน ขึ นอยู่กับลักษณะ ของอุจจาระ ความถีและระยะเวลาในการขับถ่าย เป็ นการขับถ่ายอุจจาระ ทีน้อยครังกว่าปกติ (ปกติ วันละ 3 ครังถงึ สัปดาห์ละ 3 ครัง) อุจจาระแห้ง แขง็ ขับถ่ายลาํ บาก หรือเจบ็ ปวด ขณะขับถ่าย เฉลียเรียกท้องผูกเมือไม่ถ่าย 3 วัน 8/15/2018

ทอ งผกู (Constipation) 49 8/15/2018

พบบ่อยใน 50สูงอายุตังครรภ์ หลังคลอดphysical inactivity จากการไม่เคลือนไหวร่างกาย 8/15/2018