Constitution2550

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๑ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานเุ บกษา รฐั ธรรมนญู แหงราชอาณาจกั รไทย สมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร ตราไว ณ วันที่ ๒๔ สงิ หาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๐ เปน ปท ่ี ๖๒ ในรชั กาลปจ จบุ ัน ศุภมัสดุ พระพุทธศาสนกาลเปนอดีตภาค ๒๕๕๐ พรรษา ปจจุบันสมัย จันทรคตินิยมสกู รสมพตั สร สาวนมาส ชณุ หปก ษ เอกาทสดี ถิ ี สุริยคติกาล สงิ หาคมมาส จตุวีสติมสุรทิน ศุกรวารโดยกาลบรเิ ฉท พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทรสยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหประกาศวาประธานสภานิติบญั ญัตแิ หง ชาติไดน าํ ความกราบบังคมทูลวา การปกครองของประเทศไทยในระบอบประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษัตริยทรงเปนประมขุ ไดด ําเนนิ วัฒนามากวาเจ็ดสิบหาป ตลอดระยะเวลาท่ีผานมา ไดมีการประกาศใช ยกเลิก และแกไขเพ่ิมเติมรัฐธรรมนูญหลายคร้ัง เพื่อใหเหมาะสมแกสภาวการณของบานเมืองและกาลสมัยท่ีเปล่ียนแปลงไป และโดยท่ีรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย(ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช ๒๕๔๙ ไดบัญญัติใหมีสภารางรัฐธรรมนูญและคณะกรรมาธิการยกรางรัฐธรรมนูญข้ึน มีหนาท่ีจัดทํารางรัฐธรรมนูญฉบับใหมทั้งฉบับสําหรับเปนแนวทางการปกครองประเทศ โดยใหประชาชนมีสวนรวมแสดงความคิดเห็นอยางกวางขวางทุกขั้นตอนและนําความคิดเห็นเหลานน้ั มาเปนขอ คาํ นงึ พเิ ศษในการยกรา งและพิจารณาแปรญตั ตโิ ดยตอ เนอ่ื ง รางรัฐธรรมนูญฉบับที่จัดทําใหมนี้มีสาระสําคัญเพื่อใหบรรลุวัตถุประสงครวมกันของประชาชนชาวไทย ในการธํารงรักษาไวซ ง่ึ เอกราชและความม่นั คงของชาติ การทํานุบํารุงรักษาศาสนา

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๒ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานุเบกษาทุกศาสนาใหสถิตสถาพร การเทิดทูนพระมหากษัตริยเปนประมุขและเปนม่ิงขวัญของชาติ การยึดถือระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุขเปนวิถีทางในการปกครองประเทศการคุมครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชน ใหประชาชนมีบทบาทและมีสวนรวมในการปกครองและตรวจสอบการใชอํานาจรัฐอยางเปนรูปธรรม การกําหนดกลไกสถาบันทางการเมืองท้ังฝายนิติบัญญัติและฝายบรหิ าร ใหมีดลุ ยภาพและประสิทธิภาพตามวถิ กี ารปกครองแบบรัฐสภา รวมทั้งใหสถาบันศาลและองคกรอสิ ระอนื่ สามารถปฏบิ ตั ิหนา ท่ีไดโ ดยสจุ รติ เท่ียงธรรม เม่ือจัดทํารางรัฐธรรมนูญเสร็จแลว สภารางรัฐธรรมนูญไดเผยแพรใหประชาชนทราบและจัดใหมีการออกเสียงประชามติเพื่อใหความเห็นชอบแกรางรัฐธรรมนูญทั้งฉบับ การออกเสียงลงประชามติปรากฏผลวา ประชาชนผูมีสิทธเิ ลือกต้ังโดยเสยี งขางมากของผูมาออกเสยี งประชามติเห็นชอบใหนํารางรัฐธรรมนูญฉบับใหมมาใชบังคับ ประธานสภานิติบัญญัติแหงชาติจึงนํารางรัฐธรรมนูญข้ึนทูลเกลาทูลกระหมอมถวายเพ่ือทรงลงพระปรมาภิไธย ใหประกาศใชเปนรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทยสบื ไป ทรงพระราชดาํ รวิ าสมควรพระราชทานพระบรมราชานมุ ัตติ ามมติของมหาชน จงึ มพี ระบรมราชโองการดํารัสเหนอื เกลาเหนือกระหมอมใหตรารัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทยฉบับนี้ข้ึนไว ใหใชแทนรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช ๒๕๔๙ซง่ึ ไดตราไว ณ วันท่ี ๑ ตลุ าคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๙ ต้ังแตว นั ประกาศน้เี ปน ตน ไป ขอปวงชนชาวไทย จงมีความสมัครสโมสรเปนเอกฉันท ในอันท่ีจะปฏิบัติตามและพิทักษรักษารฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจักรไทยน้ี เพอ่ื ธาํ รงคงไวซึ่งระบอบประชาธิปไตยและอํานาจอธิปไตยของปวงชนชาวไทย และนาํ มาซงึ่ ความผาสกุ สิรสิ วสั ด์พิ ิพฒั นชัยมงคลอเนกศุภผลสกลเกียรติยศสถาพรแกอ าณาประชาราษฎรท่ัวสยามรฐั สมี า สมดง่ั พระบรมราชปณธิ านปรารถนาทกุ ประการ เทอญ หมวด ๑ บททว่ั ไป มาตรา ๑ ประเทศไทยเปนราชอาณาจกั รอันหน่ึงอนั เดียว จะแบง แยกมไิ ด มาตรา ๒ ประเทศไทยมีการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมพี ระมหากษตั รยิ ท รงเปนประมุข มาตรา ๓ อํานาจอธิปไตยเปนของปวงชนชาวไทย พระมหากษัตริยผูทรงเปนประมุขทรงใชอ ํานาจนั้นทางรัฐสภา คณะรัฐมนตรี และศาล ตามบทบัญญัตแิ หงรัฐธรรมนญู น้ี

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๓ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานเุ บกษา การปฏิบัติหนาท่ีของรัฐสภา คณะรัฐมนตรี ศาล รวมท้ังองคกรตามรัฐธรรมนูญและหนว ยงานของรัฐ ตอ งเปน ไปตามหลกั นติ ธิ รรม มาตรา ๔ ศักดิ์ศรีความเปนมนุษย สิทธิ เสรีภาพ และความเสมอภาคของบุคคลยอ มไดรบั ความคมุ ครอง มาตรา ๕ ประชาชนชาวไทยไมวาเหลากําเนิด เพศ หรือศาสนาใด ยอมอยูในความคุมครองแหงรฐั ธรรมนูญนเ้ี สมอกัน มาตรา ๖ รัฐธรรมนูญเปนกฎหมายสูงสุดของประเทศ บทบัญญัติใดของกฎหมาย กฎหรอื ขอ บงั คบั ขัดหรือแยง ตอ รฐั ธรรมนูญนี้ บทบัญญัตินั้นเปนอันใชบงั คบั มไิ ด มาตรา ๗ ในเม่ือไมม บี ทบัญญัตแิ หง รัฐธรรมนูญนีบ้ งั คับแกกรณีใด ใหว นิ ิจฉยั กรณีนั้นไปตามประเพณีการปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษัตรยิ ทรงเปน ประมขุ หมวด ๒ พระมหากษตั ริย มาตรา ๘ องคพ ระมหากษัตรยิ ทรงดํารงอยใู นฐานะอันเปนที่เคารพสักการะ ผใู ดจะละเมดิ มไิ ด ผใู ดจะกลาวหาหรอื ฟองรอ งพระมหากษตั ริยในทางใด ๆ มิได มาตรา ๙ พระมหากษัตรยิ ท รงเปน พทุ ธมามกะ และทรงเปนอัครศาสนูปถมั ภก มาตรา ๑๐ พระมหากษัตรยิ ทรงดํารงตําแหนงจอมทัพไทย มาตรา ๑๑ พระมหากษัตริยทรงไวซ่ึงพระราชอํานาจท่ีจะสถาปนาฐานันดรศักด์ิและพระราชทานเครือ่ งราชอิสริยาภรณ มาตรา ๑๒ พระมหากษัตริยทรงเลือกและทรงแตงต้ังผูทรงคุณวุฒิเปนประธานองคมนตรีคนหนึ่งและองคมนตรอี ่ืนอีกไมเกินสิบแปดคนประกอบเปน คณะองคมนตรี คณะองคมนตรีมีหนาท่ีถวายความเห็นตอพระมหากษัตริยในพระราชกรณียกิจท้ังปวงท่ีพระมหากษตั ริยท รงปรึกษา และมีหนาทอ่ี ื่นตามที่บัญญัตใิ นรฐั ธรรมนูญนี้ มาตรา ๑๓ การเลือกและแตงต้ังองคมนตรีหรือการใหองคมนตรีพนจากตําแหนงใหเ ปนไปตามพระราชอัธยาศัย

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๔ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานเุ บกษา ใหป ระธานรฐั สภาเปน ผลู งนามรับสนองพระบรมราชโองการแตงต้ังประธานองคมนตรีหรือใหป ระธานองคมนตรพี น จากตําแหนง ใหป ระธานองคมนตรีเปนผูล งนามรบั สนองพระบรมราชโองการแตงตั้งองคมนตรีอ่ืนหรือใหองคมนตรีอืน่ พน จากตําแหนง มาตรา ๑๔ องคมนตรีตองไมเปนสมาชิกสภาผูแทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา กรรมการการเลือกตงั้ ผูตรวจการแผนดิน กรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ ตุลาการศาลปกครอง กรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ กรรมการตรวจเงินแผนดินขา ราชการซ่ึงมีตําแหนงหรือเงินเดือนประจํา พนักงานรัฐวิสาหกิจ เจาหนาที่อ่ืนของรัฐ หรือสมาชิกหรือเจา หนา ท่ีของพรรคการเมือง และตอ งไมแ สดงการฝก ใฝในพรรคการเมอื งใด ๆ มาตรา ๑๕ กอนเขารับหนาท่ี องคมนตรีตองถวายสัตยปฏิญาณตอพระมหากษัตริยดวยถอ ยคํา ดังตอ ไปนี้ “ขาพระพุทธเจา (ชื่อผูปฏิญาณ) ขอถวายสัตยปฏิญาณวา ขาพระพุทธเจาจะจงรักภักดีตอพระมหากษัตริย และจะปฏิบัติหนาที่ดวยความซื่อสัตยสุจริต เพ่ือประโยชนของประเทศและประชาชน ท้ังจะรักษาไวและปฏิบตั ติ ามซึง่ รฐั ธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทยทกุ ประการ” มาตรา ๑๖ องคมนตรีพนจากตําแหนงเมื่อตาย ลาออก หรือมีพระบรมราชโองการใหพนจากตําแหนง มาตรา ๑๗ การแตงต้ังและการใหขาราชการในพระองคและสมุหราชองครักษพนจากตาํ แหนง ใหเ ปนไปตามพระราชอธั ยาศยั มาตรา ๑๘ ในเมื่อพระมหากษัตริยจะไมประทับอยูในราชอาณาจักร หรือจะทรงบริหารพระราชภาระไมไดดวยเหตุใดกต็ าม จะไดทรงแตง ตง้ั ผใู ดผหู นง่ึ เปนผสู ําเรจ็ ราชการแทนพระองค และใหประธานรัฐสภาเปนผลู งนามรบั สนองพระบรมราชโองการ มาตรา ๑๙ ในกรณีท่ีพระมหากษัตริยมิไดทรงแตงต้ังผูสําเร็จราชการแทนพระองคตามมาตรา ๑๘ หรือในกรณีที่พระมหากษัตริยไมสามารถทรงแตงต้ังผูสําเร็จราชการแทนพระองคเพราะยังไมทรงบรรลุนิติภาวะหรือเพราะเหตุอื่น ใหคณะองคมนตรีเสนอชื่อผูใดผูหนึ่งซ่ึงสมควรดํารงตาํ แหนงผูสําเรจ็ ราชการแทนพระองคต อ รฐั สภาเพือ่ ขอความเหน็ ชอบ เมือ่ รัฐสภาใหค วามเห็นชอบแลวใหประธานรัฐสภาประกาศในพระปรมาภิไธยพระมหากษัตริย แตงตั้งผูน้ันเปนผูสําเร็จราชการแทนพระองค

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๕ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานเุ บกษา ในระหวา งท่สี ภาผแู ทนราษฎรสิน้ อายุหรอื สภาผแู ทนราษฎรถูกยบุ ใหว ุฒสิ ภาทาํ หนา ทรี่ ฐั สภาในการใหความเหน็ ชอบตามวรรคหนึ่ง มาตรา ๒๐ ในระหวางท่ีไมมีผูสําเร็จราชการแทนพระองคตามท่ีบัญญัติไวในมาตรา ๑๘หรือมาตรา ๑๙ ใหประธานองคมนตรเี ปนผสู ําเร็จราชการแทนพระองคเ ปนการช่วั คราวไปพลางกอ น ในกรณีท่ีผูสําเร็จราชการแทนพระองคซึ่งไดรับการแตงตั้งตามมาตรา ๑๘ หรือมาตรา ๑๙ไมสามารถปฏิบัติหนาท่ีได ใหประธานองคมนตรีทําหนาท่ีผูสําเร็จราชการแทนพระองคเปนการชัว่ คราวไปพลางกอน ในระหวางท่ีประธานองคมนตรีเปนผูสําเร็จราชการแทนพระองคตามวรรคหน่ึง หรือในระหวางท่ีประธานองคมนตรีทาํ หนาที่ผูสําเร็จราชการแทนพระองคตามวรรคสอง ประธานองคมนตรีจะปฏิบัติหนาท่ีในฐานะเปนประธานองคมนตรีมิได ในกรณีเชนวานี้ ใหคณะองคมนตรีเลือกองคมนตรีคนหน่งึ ข้ึนทําหนาท่ปี ระธานองคมนตรเี ปนการชว่ั คราวไปพลางกอ น มาตรา ๒๑ กอนเขา รับหนาที่ ผูส ําเรจ็ ราชการแทนพระองคซ ง่ึ ไดร ับการแตงตงั้ ตามมาตรา ๑๘หรือมาตรา ๑๙ ตองปฏญิ าณตนในทปี่ ระชมุ รฐั สภาดว ยถอยคํา ดงั ตอไปน้ี “ขาพเจา (ชื่อผูปฏิญาณ) ขอปฏิญาณวา ขาพเจาจะจงรักภักดีตอพระมหากษัตริย(พระปรมาภไิ ธย) และจะปฏบิ ัติหนาที่ดวยความซื่อสัตยสุจริต เพ่ือประโยชนของประเทศและประชาชนท้งั จะรักษาไวแ ละปฏิบตั ิตามซ่ึงรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทยทกุ ประการ” ในระหวา งที่สภาผูแ ทนราษฎรสิ้นอายุหรือสภาผูแทนราษฎรถกู ยบุ ใหว ฒุ ิสภาทําหนา ทรี่ ฐั สภาตามมาตรานี้ มาตรา ๒๒ ภายใตบังคับมาตรา ๒๓ การสืบราชสมบัติใหเปนไปโดยนัยแหงกฎมณเฑียรบาลวาดวยการสบื ราชสนั ตติวงศ พระพทุ ธศักราช ๒๔๖๗ การแกไขเพ่ิมเติมกฎมณเฑียรบาลวาดวยการสืบราชสันตติวงศ พระพุทธศักราช ๒๔๖๗เปนพระราชอํานาจของพระมหากษัตริยโดยเฉพาะ เม่ือมีพระราชดําริประการใด ใหคณะองคมนตรีจัดทํารางกฎมณเฑียรบาลแกไขเพิ่มเติมกฎมณเฑียรบาลเดิมข้ึนทูลเกลาทูลกระหมอมถวายเพื่อมีพระราชวินิจฉัย เม่ือทรงเห็นชอบและทรงลงพระปรมาภิไธยแลว ใหประธานองคมนตรีดําเนินการแจงประธานรฐั สภาเพอ่ื ใหป ระธานรัฐสภาแจงใหร ัฐสภาทราบ และใหประธานรัฐสภาลงนามรับสนองพระบรมราชโองการ และเมอ่ื ไดป ระกาศในราชกิจจานเุ บกษาแลว ใหใชบ งั คบั เปนกฎหมายได

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๖ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานุเบกษา ในระหวางทีส่ ภาผแู ทนราษฎรสิ้นอายหุ รือสภาผูแ ทนราษฎรถูกยุบ ใหวุฒสิ ภาทําหนา ทีร่ ัฐสภาในการรบั ทราบตามวรรคสอง มาตรา ๒๓ ในกรณีที่ราชบัลลังกหากวางลงและเปนกรณีที่พระมหากษัตริยไดทรงแตงตั้งพระรัชทายาทไวตามกฎมณเฑียรบาลวาดวยการสืบราชสันตติวงศ พระพุทธศักราช ๒๔๖๗ แลวใหค ณะรัฐมนตรีแจง ใหประธานรัฐสภาทราบ และใหประธานรัฐสภาเรียกประชุมรัฐสภาเพ่ือรับทราบและใหประธานรัฐสภาอัญเชิญองคพระรัชทายาทข้ึนทรงราชยเปนพระมหากษัตริยสืบไป แลวใหประธานรฐั สภาประกาศใหป ระชาชนทราบ ในกรณที ร่ี าชบลั ลังกหากวางลงและเปนกรณีท่ีพระมหากษัตริยมิไดทรงแตงตั้งพระรัชทายาทไวตามวรรคหนึ่ง ใหคณะองคมนตรีเสนอพระนามผูสืบราชสันตติวงศตามมาตรา ๒๒ ตอคณะรัฐมนตรีเพ่ือเสนอตอรฐั สภาเพือ่ รฐั สภาใหความเห็นชอบ ในการนี้ จะเสนอพระนามพระราชธิดาก็ได เม่อื รัฐสภาใหค วามเหน็ ชอบแลว ใหประธานรัฐสภาอัญเชิญองคผูสืบราชสันตติวงศข้ึนทรงราชยเปนพระมหากษัตรยิ สบื ไป แลวใหประธานรฐั สภาประกาศใหป ระชาชนทราบ ในระหวางที่สภาผูแ ทนราษฎรสิ้นอายุหรอื สภาผแู ทนราษฎรถูกยบุ ใหวุฒสิ ภาทาํ หนา ทร่ี ฐั สภาในการรบั ทราบตามวรรคหนง่ึ หรอื ใหค วามเห็นชอบตามวรรคสอง มาตรา ๒๔ ในระหวา งทีย่ ังไมมีประกาศอัญเชญิ องคพระรัชทายาทหรือองคผูสืบราชสันตติวงศข้ึนทรงราชยเปนพระมหากษัตริยตามมาตรา ๒๓ ใหประธานองคมนตรีเปนผูสําเร็จราชการแทนพระองคเปนการช่ัวคราวไปพลางกอน แตในกรณีที่ราชบัลลังกวางลงในระหวางที่ไดแตงต้ังผูสําเร็จราชการแทนพระองคไวตามมาตรา ๑๘ หรือมาตรา ๑๙ หรือระหวางเวลาที่ประธานองคมนตรีเปนผูสําเร็จราชการแทนพระองคตามมาตรา ๒๐ วรรคหน่ึง ใหผูสําเร็จราชการแทนพระองคน้ัน ๆแลวแตกรณี เปนผูสําเร็จราชการแทนพระองคตอไป ท้ังน้ี จนกวาจะไดประกาศอัญเชิญองคพระรชั ทายาทหรอื องคผ สู ืบราชสนั ตตวิ งศขนึ้ ทรงราชยเ ปน พระมหากษัตริย ในกรณีท่ีผูสําเร็จราชการแทนพระองคซ่ึงไดรับการแตงต้ังไวและเปนผูสําเร็จราชการแทนพระองคตอไปตามวรรคหนึ่งไมสามารถปฏิบัติหนาที่ได ใหประธานองคมนตรีทําหนาที่ผูสําเร็จราชการแทนพระองคเปน การชวั่ คราวไปพลางกอ น ในกรณีที่ประธานองคมนตรีเปนผูสําเร็จราชการแทนพระองคตามวรรคหนึ่ง หรือทําหนาที่ผูสําเร็จราชการแทนพระองคเปนการชั่วคราวตามวรรคสอง ใหนําบทบัญญัติมาตรา ๒๐ วรรคสามมาใชบังคับ

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๗ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานุเบกษา มาตรา ๒๕ ในกรณีทค่ี ณะองคมนตรจี ะตองปฏิบัติหนาที่ตามมาตรา ๑๙ หรือมาตรา ๒๓วรรคสอง หรอื ประธานองคมนตรีจะตองปฏบิ ัตหิ นา ที่ตามมาตรา ๒๐ วรรคหนึ่ง หรอื วรรคสอง หรือมาตรา ๒๔ วรรคสอง และอยูในระหวางท่ีไมมีประธานองคมนตรีหรือมีแตไมสามารถปฏิบัติหนาที่ไดใหค ณะองคมนตรที เี่ หลืออยูเลือกองคมนตรีคนหนึง่ เพื่อทาํ หนา ทป่ี ระธานองคมนตรี หรือปฏิบัติหนาท่ีตามมาตรา ๒๐ วรรคหนงึ่ หรอื วรรคสอง หรอื ตามมาตรา ๒๔ วรรคสาม แลว แตก รณี หมวด ๓ สิทธแิ ละเสรภี าพของชนชาวไทย สวนท่ี ๑ บททัว่ ไป มาตรา ๒๖ การใชอ าํ นาจโดยองคก รของรฐั ทุกองคกร ตองคํานึงถึงศกั ด์ิศรีความเปนมนุษยสิทธแิ ละเสรีภาพ ตามบทบญั ญตั แิ หง รฐั ธรรมนูญน้ี มาตรา ๒๗ สิทธิและเสรีภาพที่รัฐธรรมนูญน้ีรับรองไวโดยชัดแจง โดยปริยายหรือโดยคําวนิ ิจฉัยของศาลรฐั ธรรมนูญ ยอ มไดรับความคมุ ครองและผูกพนั รฐั สภา คณะรัฐมนตรี ศาล รวมทั้งองคกรตามรฐั ธรรมนญู และหนวยงานของรัฐโดยตรงในการตรากฎหมาย การใชบังคับกฎหมาย และการตีความกฎหมายท้งั ปวง มาตรา ๒๘ บุคคลยอมอางศักด์ิศรีความเปนมนุษยหรือใชสิทธิและเสรีภาพของตนไดเทาที่ไมละเมดิ สทิ ธิและเสรภี าพของบุคคลอื่น ไมเปนปฏปิ ก ษต อรฐั ธรรมนูญ หรอื ไมขัดตอศลี ธรรมอันดขี องประชาชน บุคคลซึ่งถูกละเมิดสิทธิหรือเสรีภาพท่ีรัฐธรรมนูญน้ีรับรองไว สามารถยกบทบัญญัติแหงรัฐธรรมนูญนีเ้ พอ่ื ใชสทิ ธิทางศาลหรอื ยกขนึ้ เปน ขอ ตอ สคู ดใี นศาลได บุคคลยอมสามารถใชสทิ ธทิ างศาลเพื่อบังคบั ใหร ัฐตอ งปฏิบัติตามบทบัญญัติในหมวดนี้ไดโดยตรงหากการใชสิทธแิ ละเสรีภาพในเร่อื งใดมกี ฎหมายบัญญัติรายละเอียดแหงการใชสิทธิและเสรีภาพตามท่ีรฐั ธรรมนญู นร้ี บั รองไวแลว ใหก ารใชส ทิ ธแิ ละเสรีภาพในเร่ืองนนั้ เปนไปตามทกี่ ฎหมายบญั ญตั ิ บุคคลยอ มมสี ิทธไิ ดร ับการสงเสริม สนบั สนนุ และชว ยเหลอื จากรัฐ ในการใชสทิ ธิตามความในหมวดนี้

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๘ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานุเบกษา มาตรา ๒๙ การจํากัดสิทธิและเสรีภาพของบุคคลท่ีรัฐธรรมนูญรับรองไว จะกระทํามิไดเวน แตโ ดยอาศยั อํานาจตามบทบญั ญตั แิ หงกฎหมาย เฉพาะเพ่ือการที่รัฐธรรมนูญนี้กําหนดไวและเทาที่จาํ เปน และจะกระทบกระเทือนสาระสาํ คัญแหงสิทธิและเสรีภาพน้นั มิได กฎหมายตามวรรคหน่งึ ตอ งมผี ลใชบังคับเปนการทั่วไป และไมมุงหมายใหใชบังคับแกกรณีใดกรณีหน่ึงหรือแกบุคคลใดบุคคลหน่ึงเปนการเจาะจง ทั้งตองระบุบทบัญญัติแหงรัฐธรรมนูญที่ใหอาํ นาจในการตรากฎหมายนั้นดว ย บทบัญญัติในวรรคหน่ึงและวรรคสองใหนํามาใชบังคับกับกฎที่ออกโดยอาศัยอํานาจตามบทบญั ญตั ิแหง กฎหมายดว ยโดยอนโุ ลม สว นที่ ๒ ความเสมอภาค มาตรา ๓๐ บุคคลยอมเสมอกนั ในกฎหมายและไดรบั ความคุมครองตามกฎหมายเทา เทยี มกัน ชายและหญงิ มีสิทธเิ ทาเทยี มกนั การเลือกปฏิบัติโดยไมเปนธรรมตอบุคคลเพราะเหตุแหงความแตกตางในเร่ืองถ่ินกําเนิดเชื้อชาติ ภาษา เพศ อายุ ความพิการ สภาพทางกายหรือสุขภาพ สถานะของบุคคล ฐานะทางเศรษฐกจิ หรอื สังคม ความเชอื่ ทางศาสนา การศกึ ษาอบรม หรือความคิดเห็นทางการเมืองอันไมขัดตอบทบัญญตั แิ หง รัฐธรรมนญู จะกระทาํ มไิ ด มาตรการที่รัฐกําหนดขึ้นเพ่ือขจัดอุปสรรคหรือสงเสริมใหบุคคลสามารถใชสิทธิและเสรีภาพไดเชนเดยี วกับบุคคลอืน่ ยอ มไมถ อื เปน การเลอื กปฏิบัตโิ ดยไมเปน ธรรมตามวรรคสาม มาตรา ๓๑ บคุ คลผเู ปน ทหาร ตาํ รวจ ขาราชการ เจาหนาท่ีอ่ืนของรัฐ และพนักงานหรือลูกจางขององคกรของรัฐ ยอมมีสิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญเชนเดียวกับบุคคลทั่วไป เวนแตที่จํากัดไวในกฎหมายหรือกฎท่ีออกโดยอาศัยอาํ นาจตามบทบัญญัตแิ หงกฎหมาย เฉพาะในสวนที่เกี่ยวกับการเมือง สมรรถภาพ วนิ ยั หรือจรยิ ธรรม สว นท่ี ๓ สิทธิและเสรภี าพสว นบุคคลมาตรา ๓๒ บุคคลยอมมสี ิทธิและเสรภี าพในชวี ติ และรา งกาย

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๙ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานเุ บกษา การทรมาน ทารุณกรรม หรือการลงโทษดวยวิธีการโหดรายหรือไรมนุษยธรรม จะกระทํามิไดแตการลงโทษตามคําพิพากษาของศาลหรือตามท่ีกฎหมายบัญญัติไมถือวาเปนการลงโทษดวยวิธีการโหดรายหรือไรมนษุ ยธรรมตามความในวรรคนี้ การจับและการคุมขังบุคคล จะกระทํามิได เวนแตมีคําส่ังหรือหมายของศาลหรือมีเหตุอยา งอื่นตามท่กี ฎหมายบญั ญัติ การคนตัวบุคคลหรือการกระทําใดอันกระทบตอสิทธิและเสรีภาพตามวรรคหน่ึง จะกระทํามิไดเวนแตม เี หตตุ ามทีก่ ฎหมายบญั ญัติ ในกรณีท่ีมีการกระทําซ่ึงกระทบตอสิทธิและเสรีภาพตามวรรคหนึ่ง ผูเสียหาย พนักงานอัยการหรือบคุ คลอนื่ ใดเพอ่ื ประโยชนข องผเู สียหาย มีสทิ ธริ อ งตอ ศาลเพอื่ ใหส่งั ระงับหรือเพิกถอนการกระทําเชนวานน้ั รวมทั้งจะกําหนดวิธกี ารตามสมควรหรือการเยยี วยาความเสยี หายทเี่ กิดข้ึนดว ยกไ็ ด มาตรา ๓๓ บคุ คลยอมมเี สรีภาพในเคหสถาน บคุ คลยอมไดร ับความคมุ ครองในการทจี่ ะอยูอาศัยและครอบครองเคหสถานโดยปกตสิ ุข การเขาไปในเคหสถานโดยปราศจากความยินยอมของผูครอบครอง หรือการตรวจคนเคหสถานหรอื ในทร่ี โหฐาน จะกระทาํ มิได เวน แตมีคาํ สงั่ หรือหมายของศาล หรือมีเหตุอยางอื่นตามที่กฎหมายบัญญตั ิ มาตรา ๓๔ บุคคลยอมมีเสรีภาพในการเดินทางและมีเสรีภาพในการเลือกถิ่นท่ีอยูภายในราชอาณาจกั ร การจํากัดเสรีภาพตามวรรคหนึ่ง จะกระทํามิได เวนแตโดยอาศัยอํานาจตามบทบัญญัติแหงกฎหมาย เฉพาะเพื่อความมั่นคงของรัฐ ความสงบเรียบรอยหรือสวัสดิภาพของประชาชนการผงั เมอื ง หรอื เพอ่ื สวัสดิภาพของผูเยาว การเนรเทศบคุ คลผูมสี ัญชาตไิ ทยออกนอกราชอาณาจักร หรือหามมิใหบุคคลผูมีสัญชาติไทยเขา มาในราชอาณาจักร จะกระทาํ มไิ ด มาตรา ๓๕ สิทธขิ องบุคคลในครอบครวั เกียรติยศ ชื่อเสียง ตลอดจนความเปนอยูสวนตัวยอ มไดร บั ความคุมครอง การกลา วหรือไขขา วแพรหลายซึง่ ขอ ความหรือภาพไมวาดวยวิธีใดไปยังสาธารณชน อันเปนการละเมิดหรือกระทบถึงสิทธิของบุคคลในครอบครัว เกียรติยศ ชื่อเสียง หรือความเปนอยูสวนตัวจะกระทํามิได เวนแตก รณที ีเ่ ปนประโยชนต อสาธารณะ

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๑๐ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานเุ บกษา บุคคลยอ มมสี ิทธิไดร ับความคมุ ครองจากการแสวงประโยชนโดยมิชอบจากขอมูลสวนบุคคลทเ่ี กี่ยวกบั ตน ทง้ั น้ี ตามทีก่ ฎหมายบญั ญัติ มาตรา ๓๖ บคุ คลยอมมเี สรภี าพในการส่ือสารถึงกนั โดยทางที่ชอบดว ยกฎหมาย การตรวจ การกัก หรือการเปดเผยส่ิงสื่อสารที่บุคคลมีติดตอถึงกัน รวมท้ัง การกระทําดวยประการอื่นใดเพ่ือใหลวงรูถึงขอความในส่ิงส่ือสารทั้งหลายที่บุคคลมีติดตอถึงกัน จะกระทํามิไดเวน แตโ ดยอาศัยอาํ นาจตามบทบัญญตั แิ หงกฎหมาย เฉพาะเพือ่ รกั ษาความมั่นคงของรัฐ หรือเพ่ือรักษาความสงบเรยี บรอ ยหรอื ศลี ธรรมอันดีของประชาชน มาตรา ๓๗ บคุ คลยอมมีเสรีภาพบริบูรณใ นการถอื ศาสนา นิกายของศาสนา หรือลัทธินิยมในทางศาสนา และยอ มมเี สรีภาพในการปฏิบัติตามศาสนธรรม ศาสนบญั ญตั ิ หรอื ปฏิบัติพิธีกรรมตามความเชื่อถือของตน เม่อื ไมเปน ปฏิปก ษตอหนา ท่ีของพลเมอื งและไมเปนการขัดตอความสงบเรียบรอยหรอื ศีลธรรมอันดีของประชาชน ในการใชเสรีภาพตามวรรคหนึ่ง บุคคลยอมไดรับความคุมครองมิใหรัฐกระทําการใด ๆ อันเปนการรอนสิทธิหรือเสียประโยชนอันควรมีควรได เพราะเหตุท่ีถือศาสนา นิกายของศาสนา ลัทธินิยมในทางศาสนาหรอื ปฏบิ ตั ิตามศาสนธรรม ศาสนบัญญตั ิ หรอื ปฏิบตั พิ ิธีกรรมตามความเชอื่ ถอื แตกตางจากบุคคลอน่ื มาตรา ๓๘ การเกณฑแรงงานจะกระทํามิได เวนแตโดยอาศัยอํานาจตามบทบัญญัติแหง กฎหมาย เฉพาะเพ่ือประโยชนในการปองปดภัยพิบัติสาธารณะอันมีมาเปนการฉุกเฉิน หรือโดยอาศัยอาํ นาจตามบทบญั ญัติแหงกฎหมายซึ่งใหกระทําไดในระหวางเวลาท่ีประเทศอยูในภาวะสงครามหรอื การรบ หรอื ในระหวา งเวลาทมี่ ปี ระกาศสถานการณฉ กุ เฉินหรือประกาศใชกฎอัยการศึก สว นท่ี ๔ สทิ ธิในกระบวนการยตุ ิธรรม มาตรา ๓๙ บคุ คลไมต อ งรับโทษอาญา เวนแตไดกระทําการอันกฎหมายที่ใชอยูในเวลาที่กระทํานั้นบัญญัติเปนความผิดและกําหนดโทษไว และโทษท่ีจะลงแกบุคคลน้ันจะหนักกวาโทษที่กาํ หนดไวในกฎหมายที่ใชอ ยูใ นเวลาท่กี ระทําความผิดมไิ ด ในคดีอาญา ตองสันนษิ ฐานไวก อนวาผตู องหาหรือจําเลยไมม คี วามผดิ กอนมีคําพิพากษาอันถึงที่สุดแสดงวาบุคคลใดไดกระทําความผิด จะปฏิบัติตอบุคคลน้ันเสมอื นเปนผูกระทําความผิดมไิ ด

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๑๑ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานุเบกษา มาตรา ๔๐ บคุ คลยอ มมสี ิทธิในกระบวนการยตุ ิธรรม ดังตอ ไปน้ี (๑) สิทธิเขาถงึ กระบวนการยตุ ิธรรมไดโดยงาย สะดวก รวดเรว็ และทว่ั ถึง (๒) สิทธิพ้ืนฐานในกระบวนพิจารณา ซึ่งอยางนอยตองมีหลักประกันข้ันพ้ืนฐานเร่ืองการไดรับการพจิ ารณาโดยเปด เผย การไดร ับทราบขอเทจ็ จรงิ และตรวจเอกสารอยางเพียงพอ การเสนอขอ เท็จจริง ขอโตแยง และพยานหลักฐานของตน การคัดคานผูพิพากษาหรือตุลาการ การไดรับการพจิ ารณาโดยผูพพิ ากษาหรอื ตลุ าการท่นี ่ังพจิ ารณาคดคี รบองคค ณะ และการไดรับทราบเหตุผลประกอบคาํ วินิจฉัย คําพพิ ากษา หรอื คําสั่ง (๓) บุคคลยอ มมสี ทิ ธิท่ีจะใหค ดขี องตนไดร ับการพจิ ารณาอยางถกู ตอ ง รวดเร็ว และเปนธรรม (๔) ผูเสียหาย ผตู อ งหา โจทก จาํ เลย คกู รณี ผูมีสวนไดเสีย หรือพยานในคดีมีสิทธิไดรับการปฏิบัติที่เหมาะสมในการดําเนินการตามกระบวนการยุติธรรม รวมทั้งสิทธิในการไดรับการสอบสวนอยา งถูกตอง รวดเรว็ เปนธรรม และการไมใ หถอยคําเปน ปฏิปก ษต อตนเอง (๕) ผเู สียหาย ผตู องหา จําเลย และพยานในคดอี าญา มีสิทธไิ ดร บั ความคุมครอง และความชวยเหลอื ทีจ่ ําเปน และเหมาะสมจากรัฐ สวนคา ตอบแทน คาทดแทน และคา ใชจ า ยที่จําเปน ใหเปนไปตามทก่ี ฎหมายบญั ญัติ (๖) เด็ก เยาวชน สตรี ผูสูงอายุ หรือผูพิการหรือทุพพลภาพ ยอมมีสิทธิไดรับความคุม ครองในการดําเนนิ กระบวนพิจารณาคดอี ยา งเหมาะสม และยอมมีสิทธิไดรับการปฏิบัติที่เหมาะสมในคดีทเ่ี กยี่ วกบั ความรนุ แรงทางเพศ (๗) ในคดอี าญา ผตู องหาหรือจําเลยมีสทิ ธไิ ดรับการสอบสวนหรือการพิจารณาคดีที่ถูกตองรวดเร็ว และเปนธรรม โอกาสในการตอสูคดีอยางเพียงพอ การตรวจสอบหรือไดรับทราบพยานหลักฐานตามสมควร การไดร ับความชวยเหลอื ในทางคดจี ากทนายความ และการไดรับการปลอยตวั ชั่วคราว (๘) ในคดีแพง บคุ คลมีสิทธิไดร บั ความชวยเหลือทางกฎหมายอยางเหมาะสมจากรัฐ สวนที่ ๕ สทิ ธใิ นทรัพยส ิน มาตรา ๔๑ สทิ ธขิ องบคุ คลในทรพั ยสนิ ยอ มไดร ับความคุมครอง ขอบเขตแหงสทิ ธแิ ละการจาํ กัดสทิ ธิเชนวานย้ี อมเปนไปตามทีก่ ฎหมายบญั ญตั ิ

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๑๒ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานุเบกษา การสืบมรดกยอมไดรับความคุมครอง สิทธิของบุคคลในการสืบมรดกยอมเปนไปตามท่ีกฎหมายบัญญตั ิ มาตรา ๔๒ การเวนคืนอสังหาริมทรัพยจะกระทํามิได เวนแตโดยอาศัยอํานาจตามบทบัญญัติแหงกฎหมาย เฉพาะกิจการของรัฐเพื่อการอันเปนสาธารณูปโภค การอันจําเปนในการปองกันประเทศ การไดมาซ่ึงทรัพยากรธรรมชาติ การผังเมือง การสงเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดลอม การพัฒนาการเกษตรหรือการอุตสาหกรรม การปฏิรูปท่ีดิน การอนุรักษโบราณสถานและแหลงทางประวัติศาสตร หรือเพื่อประโยชนสาธารณะอยางอื่น และตองชดใชคาทดแทนท่ีเปนธรรมภายในเวลาอันควรแกเจาของตลอดจนผูทรงสิทธิบรรดาท่ีไดรับความเสียหายจากการเวนคืนน้ันท้ังน้ี ตามท่ีกฎหมายบัญญตั ิ การกําหนดคาทดแทนตามวรรคหนงึ่ ตอ งกาํ หนดใหอยางเปนธรรมโดยคํานึงถึงราคาท่ีซื้อขายกนั ตามปกติในทอ งตลาด การไดมา สภาพและท่ตี ้งั ของอสงั หาริมทรพั ย ความเสียหายของผูถูกเวนคืนและประโยชนทร่ี ัฐและผูถูกเวนคืนไดรับจากการใชสอยอสังหาริมทรัพยท่ีถูกเวนคืน กฎหมายเวนคืนอสังหาริมทรัพยตองระบุวัตถุประสงคแหงการเวนคืนและกําหนดระยะเวลาการเขาใชอสังหาริมทรัพยไวใหชัดแจง ถามิไดใชเพ่ือการน้ันภายในระยะเวลาท่ีกําหนดดังกลาวตองคืนใหเจาของเดมิ หรือทายาท การคนื อสังหาริมทรัพยใหเจาของเดิมหรือทายาทตามวรรคสาม และการเรียกคืนคาทดแทนท่ชี ดใชไ ป ใหเปน ไปตามท่ีกฎหมายบัญญตั ิ สว นท่ี ๖ สิทธิและเสรีภาพในการประกอบอาชพี มาตรา ๔๓ บุคคลยอมมีเสรีภาพในการประกอบกิจการหรือประกอบอาชีพและการแขงขันโดยเสรอี ยา งเปนธรรม การจํากัดเสรีภาพตามวรรคหน่ึงจะกระทํามิได เวนแตโดยอาศัยอํานาจตามบทบัญญัติแหงกฎหมาย เฉพาะเพอ่ื ประโยชนใ นการรกั ษาความมั่นคงของรัฐหรือเศรษฐกิจของประเทศ การคุมครองประชาชนในดานสาธารณูปโภค การรักษาความสงบเรียบรอยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชนการจัดระเบียบการประกอบอาชีพ การคุมครองผูบริโภค การผังเมือง การรักษาทรัพยากรธรรมชาติ

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๑๓ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานเุ บกษาหรือสงิ่ แวดลอม สวัสดภิ าพของประชาชน หรือเพ่ือปองกันการผูกขาดหรือขจัดความไมเปนธรรมในการแขงขนั มาตรา ๔๔ บุคคลยอ มมีสิทธไิ ดร ับหลักประกนั ความปลอดภยั และสวัสดิภาพในการทํางานรวมท้งั หลักประกันในการดํารงชีพท้ังในระหวางการทํางานและเม่ือพนภาวะการทํางาน ท้ังนี้ ตามที่กฎหมายบญั ญตั ิ สว นท่ี ๗ เสรีภาพในการแสดงความคดิ เห็นของบคุ คลและสือ่ มวลชน มาตรา ๔๕ บุคคลยอมมีเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น การพูด การเขียน การพิมพการโฆษณา และการส่อื ความหมายโดยวิธอี ่ืน การจํากัดเสรีภาพตามวรรคหนึ่งจะกระทํามิได เวนแตโดยอาศัยอํานาจตามบทบัญญัติแหง กฎหมาย เฉพาะเพ่ือรกั ษาความมั่นคงของรฐั เพอ่ื คมุ ครองสทิ ธิ เสรภี าพ เกียรติยศ ช่ือเสียง สิทธิในครอบครัวหรือความเปนอยูสวนตัวของบุคคลอ่ืน เพ่ือรักษาความสงบเรียบรอยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน หรอื เพื่อปอ งกันหรอื ระงับความเสอ่ื มทรามทางจติ ใจหรือสุขภาพของประชาชน การส่ังปดกจิ การหนงั สอื พิมพห รือสอ่ื มวลชนอ่นื เพือ่ ลิดรอนเสรีภาพตามมาตรานี้ จะกระทาํ มไิ ด การหามหนังสือพิมพหรือส่ือมวลชนอ่ืนเสนอขาวสารหรือแสดงความคิดเห็นท้ังหมดหรือบางสวน หรือการแทรกแซงดว ยวิธีการใด ๆ เพ่ือลดิ รอนเสรีภาพตามมาตราน้ี จะกระทํามิได เวนแตโดยอาศัยอํานาจตามบทบญั ญัตแิ หงกฎหมายซ่งึ ไดตราขนึ้ ตามวรรคสอง การใหนําขาวหรือบทความไปใหเจาหนาท่ีตรวจกอนนําไปโฆษณาในหนังสือพิมพหรือส่ือมวลชนอน่ื จะกระทํามิได เวนแตจะกระทําในระหวางเวลาท่ีประเทศอยูในภาวะสงคราม แตท้ังนี้จะตองกระทําโดยอาศยั อํานาจตามบทบญั ญัตแิ หง กฎหมายซึง่ ไดต ราข้นึ ตามวรรคสอง เจา ของกจิ การหนังสอื พมิ พห รือสอื่ มวลชนอืน่ ตองเปน บุคคลสัญชาติไทย การใหเงินหรือทรัพยสินอื่นเพื่ออุดหนุนกิจการหนังสือพิมพหรือส่ือมวลชนอื่นของเอกชนรฐั จะกระทํามไิ ด มาตรา ๔๖ พนักงานหรือลูกจางของเอกชนที่ประกอบกิจการหนังสือพิมพ วิทยุกระจายเสียงวทิ ยโุ ทรทศั น หรือส่อื มวลชนอืน่ ยอมมเี สรีภาพในการเสนอขา วและแสดงความคดิ เห็นภายใตขอจํากัด

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๑๔ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานเุ บกษาตามรัฐธรรมนูญ โดยไมตกอยูภายใตอาณัติของหนวยราชการ หนวยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ หรือเจาของกิจการน้ัน แตตองไมขัดตอจริยธรรมแหงการประกอบวิชาชีพ และมีสิทธิจัดตั้งองคกรเพ่ือปกปองสทิ ธิ เสรภี าพและความเปนธรรม รวมทง้ั มีกลไกควบคุมกนั เองขององคก รวชิ าชีพ ขาราชการ พนักงาน หรือลูกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรัฐ หรือรัฐวิสาหกิจในกิจการวิทยุกระจายเสยี ง วิทยโุ ทรทศั น หรือสื่อมวลชนอนื่ ยอ มมีเสรีภาพเชนเดียวกับพนักงานหรือลูกจางของเอกชนตามวรรคหนง่ึ การกระทาํ ใด ๆ ไมวาโดยทางตรงหรือทางออมของผูดํารงตําแหนงทางการเมือง เจาหนาท่ีของรัฐ หรือเจาของกิจการ อันเปนการขัดขวางหรือแทรกแซงการเสนอขาวหรือแสดงความคิดเห็นในประเด็นสาธารณะของบุคคลตามวรรคหน่ึงหรือวรรคสอง ใหถือวาเปนการจงใจใชอํานาจหนาที่โดยมิชอบและไมมีผลใชบังคับ เวนแตเปนการกระทําเพื่อใหเปนไปตามกฎหมายหรือจริยธรรมแหง การประกอบวชิ าชีพ มาตรา ๔๗ คล่ืนความถท่ี ใ่ี ชใ นการสงวิทยุกระจายเสียง วิทยุโทรทัศน และโทรคมนาคมเปนทรัพยากรส่ือสารของชาตเิ พ่อื ประโยชนสาธารณะ ใหมีองคกรของรัฐที่เปนอิสระองคกรหน่ึงทําหนาท่ีจัดสรรคลื่นความถ่ีตามวรรคหน่ึง และกํากับการประกอบกิจการวิทยุกระจายเสียง วิทยุโทรทัศน และกิจการโทรคมนาคม ทั้งนี้ ตามที่กฎหมายบัญญัติ การดําเนินการตามวรรคสองตองคํานึงถึงประโยชนสูงสุดของประชาชนในระดับชาติและระดับทอ งถน่ิ ทง้ั ในดา นการศึกษา วัฒนธรรม ความม่ันคงของรัฐ ประโยชนสาธารณะอ่ืน และการแขงขนั โดยเสรีอยางเปนธรรม รวมท้งั ตองจัดใหภาคประชาชนมสี ว นรว มในการดาํ เนินการสอ่ื มวลชนสาธารณะ การกํากับการประกอบกิจการตามวรรคสองตองมีมาตรการเพื่อปองกันมิใหมีการควบรวมการครองสทิ ธขิ ามส่ือ หรือการครอบงาํ ระหวางสื่อมวลชนดว ยกนั เองหรอื โดยบุคคลอ่ืนใด ซึ่งจะมีผลเปน การขัดขวางเสรีภาพในการรับรูขอ มลู ขาวสารหรือปดกั้นการไดรับขอมูลขาวสารท่ีหลากหลายของประชาชน มาตรา ๔๘ ผูดํารงตําแหนงทางการเมืองจะเปนเจาของกิจการหรือถือหุนในกิจการหนงั สือพมิ พ วิทยุกระจายเสยี ง วิทยโุ ทรทศั น หรอื โทรคมนาคม มิได ไมวา ในนามของตนเองหรอื ใหผอู ื่นเปน เจาของกจิ การหรือถอื หนุ แทน หรอื จะดาํ เนนิ การโดยวธิ ีการอน่ื ไมวา โดยทางตรงหรือทางออมท่ีสามารถบริหารกิจการดังกลา วไดในทํานองเดียวกบั การเปนเจาของกิจการหรอื ถอื หนุ ในกิจการดงั กลา ว

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๑๕ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานุเบกษา สว นที่ ๘ สทิ ธิและเสรภี าพในการศกึ ษา มาตรา ๔๙ บคุ คลยอ มมีสทิ ธเิ สมอกนั ในการรับการศึกษาไมนอยกวาสิบสองปท่ีรัฐจะตองจดั ใหอ ยา งทั่วถึงและมีคณุ ภาพ โดยไมเก็บคา ใชจา ย ผูยากไร ผพู ิการหรือทุพพลภาพ หรือผูอ ยใู นสภาวะยากลาํ บาก ตอ งไดร ับสิทธิตามวรรคหน่ึงและการสนบั สนนุ จากรฐั เพ่ือใหไ ดร บั การศกึ ษาโดยทดั เทียมกับบคุ คลอ่นื การจัดการศึกษาอบรมขององคกรวิชาชีพหรือเอกชน การศึกษาทางเลือกของประชาชนการเรียนรูด ว ยตนเอง และการเรียนรูตลอดชวี ิต ยอ มไดร ับความคมุ ครองและสงเสริมที่เหมาะสมจากรัฐ มาตรา ๕๐ บคุ คลยอ มมีเสรภี าพในทางวิชาการ การศึกษาอบรม การเรียนการสอน การวิจัย และการเผยแพรงานวิจัยตามหลักวิชาการยอมไดรบั ความคุมครอง ทั้งน้ี เทาท่ไี มขดั ตอ หนา ท่ขี องพลเมืองหรอื ศลี ธรรมอันดขี องประชาชน สวนที่ ๙ สิทธใิ นการไดร ับบรกิ ารสาธารณสุขและสวัสดิการจากรฐั มาตรา ๕๑ บคุ คลยอมมีสิทธิเสมอกันในการรับบริการทางสาธารณสุขท่ีเหมาะสมและไดมาตรฐาน และผูยากไรมีสิทธิไดรับการรักษาพยาบาลจากสถานบริการสาธารณสุขของรัฐโดยไมเสียคา ใชจ า ย บุคคลยอมมีสิทธิไดรับการบริการสาธารณสุขจากรัฐซึ่งตองเปนไปอยางท่ัวถึงและมีประสิทธิภาพ บุคคลยอมมีสิทธิไดรับการปองกันและขจัดโรคติดตออันตรายจากรัฐอยางเหมาะสมโดยไมเสยี คา ใชจายและทันตอ เหตกุ ารณ มาตรา ๕๒ เดก็ และเยาวชน มีสิทธิในการอยูรอดและไดรับการพัฒนาดานรางกาย จิตใจและสติปญญา ตามศักยภาพในสภาพแวดลอมที่เหมาะสม โดยคํานึงถึงการมีสวนรวมของเด็กและเยาวชนเปนสาํ คัญ เดก็ เยาวชน สตรี และบุคคลในครอบครัว มีสิทธิไดรับความคุมครองจากรัฐ ใหปราศจากการใชความรุนแรงและการปฏิบตั ิอันไมเ ปนธรรม ท้งั มสี ิทธไิ ดร ับการบําบดั ฟน ฟูในกรณีทมี่ ีเหตดุ งั กลา ว

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๑๖ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานุเบกษา การแทรกแซงและการจํากัดสิทธิของเด็ก เยาวชน และบุคคลในครอบครัว จะกระทํามิไดเวนแตโดยอาศัยอํานาจตามบทบัญญัติแหงกฎหมาย เฉพาะเพ่ือสงวนและรักษาไวซึ่งสถานะของครอบครัวหรือประโยชนสงู สุดของบุคคลน้ัน เด็กและเยาวชนซึ่งไมม ผี ูดแู ลมสี ทิ ธไิ ดรับการเลย้ี งดแู ละการศกึ ษาอบรมที่เหมาะสมจากรัฐ มาตรา ๕๓ บคุ คลซ่ึงมีอายุเกินหกสบิ ปบ รบิ ูรณแ ละไมมรี ายไดเพยี งพอแกก ารยงั ชีพ มีสิทธิไดรับสวสั ดิการ ส่ิงอํานวยความสะดวกอนั เปน สาธารณะอยางสมศักด์ิศรี และความชว ยเหลือทเี่ หมาะสมจากรัฐ มาตรา ๕๔ บุคคลซึ่งพิการหรือทุพพลภาพ มีสิทธิเขาถึงและใชประโยชนจากสวัสดิการสง่ิ อํานวยความสะดวกอันเปนสาธารณะ และความชว ยเหลือทเี่ หมาะสมจากรฐั บคุ คลวกิ ลจรติ ยอมไดร ับความชว ยเหลอื ทเี่ หมาะสมจากรัฐ มาตรา ๕๕ บุคคลซ่ึงไรที่อยูอาศัยและไมมีรายไดเพียงพอแกการยังชีพ ยอมมีสิทธิไดรับความชวยเหลอื ทเ่ี หมาะสมจากรัฐ สว นท่ี ๑๐ สิทธิในขอมลู ขาวสารและการรองเรยี น มาตรา ๕๖ บุคคลยอมมีสิทธิไดรับทราบและเขาถึงขอมูลหรือขาวสารสาธารณะในครอบครองของหนวยราชการ หนวยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ หรือราชการสวนทองถ่ิน เวนแตการเปด เผยขอ มลู หรอื ขาวสารนั้นจะกระทบตอความม่ันคงของรัฐ ความปลอดภัยของประชาชน หรือสว นไดเสยี อันพงึ ไดรบั ความคมุ ครองของบคุ คลอนื่ หรือเปนขอ มลู สว นบุคคล ทั้งน้ี ตามทกี่ ฎหมายบญั ญัติ มาตรา ๕๗ บุคคลยอมมีสิทธิไดรับขอมูล คําช้ีแจง และเหตุผลจากหนวยราชการหนวยงานของรัฐ รฐั วสิ าหกจิ หรือราชการสว นทองถิ่น กอนการอนุญาตหรอื การดําเนินโครงการหรือกิจกรรมใดที่อาจมีผลกระทบตอคุณภาพสิ่งแวดลอม สุขภาพอนามัย คุณภาพชีวิต หรือสวนไดเสียสําคัญอื่นใดท่ีเก่ียวกับตนหรือชุมชนทองถ่ิน และมีสิทธิแสดงความคิดเห็นของตนตอหนวยงานท่ีเก่ยี วขอ งเพอ่ื นําไปประกอบการพจิ ารณาในเร่อื งดงั กลา ว การวางแผนพัฒนาสังคม เศรษฐกิจ การเมือง และวัฒนธรรม การเวนคืนอสังหาริมทรัพยการวางผังเมือง การกําหนดเขตการใชประโยชนในที่ดิน และการออกกฎที่อาจมีผลกระทบตอสวนไดเสียสําคญั ของประชาชน ใหร ฐั จดั ใหม ีกระบวนการรับฟงความคิดเหน็ ของประชาชนอยางทั่วถงึ กอนดาํ เนนิ การ

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๑๗ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานุเบกษา มาตรา ๕๘ บุคคลยอมมีสิทธิมีสวนรวมในกระบวนการพิจารณาของเจาหนาท่ีของรัฐในการปฏบิ ตั ริ าชการทางปกครองอันมีผลหรืออาจมีผลกระทบตอสิทธิและเสรีภาพของตน มาตรา ๕๙ บุคคลยอมมีสิทธิเสนอเรื่องราวรองทุกขและไดรับแจงผลการพิจารณาภายในเวลาอนั รวดเรว็ มาตรา ๖๐ บุคคลยอมมีสิทธิท่ีจะฟองหนวยราชการ หนวยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจราชการสวนทองถ่ิน หรือองคกรอื่นของรัฐที่เปนนิติบุคคล ใหรับผิดเน่ืองจากการกระทําหรือการละเวน การกระทําของขาราชการ พนกั งาน หรอื ลกู จา งของหนว ยงานนัน้ มาตรา ๖๑ สิทธิของบุคคลซ่ึงเปนผูบริโภคยอมไดรับความคุมครองในการไดรับขอมูลทเี่ ปนความจริง และมสี ทิ ธริ องเรียนเพ่ือใหไดรับการแกไขเยียวยาความเสียหาย รวมทั้งมีสิทธิรวมตัวกันเพือ่ พทิ ักษสทิ ธขิ องผูบริโภค ใหมีองคการเพ่ือการคุมครองผูบริโภคที่เปนอิสระจากหนวยงานของรัฐ ซ่ึงประกอบดวยตัวแทนผูบริโภค ทาํ หนาที่ใหความเห็นเพ่ือประกอบการพิจารณาของหนวยงานของรัฐในการตราและการบังคบั ใชก ฎหมายและกฎ และใหความเห็นในการกําหนดมาตรการตาง ๆ เพื่อคุมครองผูบริโภครวมท้ังตรวจสอบและรายงานการกระทําหรือละเลยการกระทําอันเปนการคุมครองผูบริโภค ทั้งนี้ใหร ัฐสนบั สนนุ งบประมาณในการดําเนินการขององคก ารอิสระดงั กลา วดว ย มาตรา ๖๒ บุคคลยอมมีสิทธิติดตามและรองขอใหมีการตรวจสอบการปฏิบัติหนาที่ของผูดํารงตาํ แหนง ทางการเมอื ง หนวยงานของรัฐ และเจาหนาท่ขี องรัฐ บุคคลซ่ึงใหขอมูลโดยสุจริตแกองคกรตรวจสอบการใชอํานาจรัฐหรือหนวยงานของรัฐเก่ียวกับการปฏิบัติหนาท่ีของผูดํารงตําแหนงทางการเมือง หนวยงานของรัฐ หรือเจาหนาท่ีของรัฐยอ มไดรบั ความคุมครอง สว นท่ี ๑๑ เสรีภาพในการชุมนมุ และการสมาคม มาตรา ๖๓ บุคคลยอ มมีเสรภี าพในการชมุ นมุ โดยสงบและปราศจากอาวุธ การจํากัดเสรีภาพตามวรรคหน่ึงจะกระทํามิได เวนแตโดยอาศัยอํานาจตามบทบัญญัติแหง กฎหมาย เฉพาะในกรณีการชมุ นุมสาธารณะ และเพ่ือคุมครองความสะดวกของประชาชนที่จะใชท่ีสาธารณะ หรือเพื่อรักษาความสงบเรียบรอยในระหวางเวลาท่ีประเทศอยูในภาวะสงครามหรือในระหวา งเวลาทีม่ ปี ระกาศสถานการณฉ กุ เฉินหรอื ประกาศใชก ฎอัยการศกึ

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๑๘ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานเุ บกษา มาตรา ๖๔ บุคคลยอมมีเสรีภาพในการรวมกันเปนสมาคม สหภาพ สหพันธ สหกรณกลุมเกษตรกร องคการเอกชน องคการพฒั นาเอกชน หรอื หมูคณะอน่ื ขาราชการและเจาหนา ทขี่ องรัฐยอ มมีเสรีภาพในการรวมกลมุ เชน เดยี วกบั บุคคลทวั่ ไป แตท้ังน้ีตองไมกระทบประสิทธิภาพในการบริหารราชการแผนดินและความตอเนื่องในการจัดทําบริการสาธารณะ ทง้ั น้ี ตามท่กี ฎหมายบัญญัติ การจํากัดเสรีภาพตามวรรคหนึ่งและวรรคสอง จะกระทํามิได เวนแตโดยอาศัยอํานาจตามบทบัญญตั แิ หงกฎหมาย เฉพาะเพือ่ คมุ ครองประโยชนส ว นรวมของประชาชน เพอื่ รักษาความสงบเรียบรอยหรือศีลธรรมอันดขี องประชาชน หรอื เพื่อปอ งกันมใิ หม ีการผูกขาดตัดตอนในทางเศรษฐกจิ มาตรา ๖๕ บุคคลยอมมีเสรีภาพในการรวมกันจัดต้ังพรรคการเมืองเพ่ือสรางเจตนารมณทางการเมืองของประชาชนและเพ่ือดําเนินกิจกรรมในทางการเมืองใหเปนไปตามเจตนารมณน้ันตามวิถีทางการปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษัตริยทรงเปน ประมุขตามทีบ่ ัญญตั ไิ วในรฐั ธรรมนูญน้ี การจดั องคกรภายใน การดาํ เนนิ กจิ การ และขอบังคับของพรรคการเมือง ตองสอดคลองกับหลักการพื้นฐานแหงการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข สมาชิกสภาผูแทนราษฎรซ่ึงเปนสมาชิกของพรรคการเมือง กรรมการบริหารของพรรคการเมือง หรือสมาชิกพรรคการเมืองตามจํานวนท่ีกําหนดในพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดว ยพรรคการเมือง ซ่ึงเห็นวามติหรือขอบังคับในเร่ืองใดของพรรคการเมืองท่ีตนเปนสมาชิกอยูนั้นจะขัดตอสถานะและการปฏบิ ตั หิ นา ทข่ี องสมาชิกสภาผแู ทนราษฎรตามรัฐธรรมนูญน้ี หรือขัดหรือแยงกับหลักการพ้ืนฐานแหง การปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษัตรยิ ทรงเปนประมุข มีสิทธิรอ งขอใหศ าลรฐั ธรรมนญู พิจารณาวินิจฉยั ในกรณที ศี่ าลรัฐธรรมนญู วินิจฉัยวามติหรือขอบังคับดังกลาวขัดหรือแยงกับหลักการพื้นฐานแหง การปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข ใหมติหรือขอบังคับน้ันเปนอันยกเลิกไป สว นท่ี ๑๒ สทิ ธชิ มุ ชน มาตรา ๖๖ บคุ คลซึ่งรวมกันเปนชุมชน ชุมชนทองถ่ิน หรือชุมชนทองถ่ินดั้งเดิม ยอมมีสทิ ธิอนุรกั ษหรือฟน ฟูจารีตประเพณี ภมู ิปญ ญาทองถ่ิน ศิลปวัฒนธรรมอันดีของทองถิ่นและของชาติ

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๑๙ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานเุ บกษาและมีสวนรวมในการจัดการ การบํารุงรักษา และการใชประโยชนจากทรัพยากรธรรมชาติสง่ิ แวดลอม รวมท้ังความหลากหลายทางชวี ภาพอยางสมดุลและยงั่ ยนื มาตรา ๖๗ สิทธิของบุคคลท่ีจะมีสวนรวมกับรัฐและชุมชนในการอนุรักษ บํารุงรักษาและการไดประโยชนจากทรัพยากรธรรมชาติและความหลากหลายทางชีวภาพ และในการคุมครองสงเสริม และรักษาคุณภาพส่ิงแวดลอม เพื่อใหดํารงชีพอยูไดอยางปกติและตอเน่ืองในส่ิงแวดลอมท่ีจะไมกอใหเกิดอันตรายตอสุขภาพอนามัย สวัสดิภาพ หรือคุณภาพชีวิตของตน ยอมไดรับความคมุ ครองตามความเหมาะสม การดําเนินโครงการหรือกิจกรรมที่อาจกอใหเกิดผลกระทบตอชุมชนอยางรุนแรงท้ังทางดานคุณภาพสิ่งแวดลอม ทรัพยากรธรรมชาติ และสุขภาพ จะกระทํามิได เวนแตจะไดศึกษาและประเมินผลกระทบตอคุณภาพสิ่งแวดลอมและสุขภาพของประชาชนในชุมชน และจัดใหมีกระบวนการรับฟงความคิดเห็นของประชาชนและผูมีสวนไดเสียกอน รวมท้ังไดใหองคการอิสระซ่ึงประกอบดวยผูแทนองคการเอกชนดานสิ่งแวดลอมและสุขภาพ และผูแทนสถาบันอุดมศึกษาทจ่ี ัดการการศกึ ษาดา นสิ่งแวดลอมหรือทรัพยากรธรรมชาตหิ รอื ดา นสขุ ภาพ ใหความเห็นประกอบกอนมีการดําเนนิ การดงั กลาว สิทธิของชุมชนท่ีจะฟองหนวยราชการ หนวยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ ราชการสวนทองถิ่นหรอื องคกรอื่นของรฐั ทเ่ี ปนนติ ิบุคคล เพอ่ื ใหป ฏบิ ตั หิ นาท่ตี ามบทบัญญัตนิ ้ี ยอ มไดร บั ความคุมครอง สว นท่ี ๑๓ สทิ ธพิ ทิ ักษร ฐั ธรรมนูญ มาตรา ๖๘ บุคคลจะใชสิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญเพ่ือลมลางการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุขตามรัฐธรรมนูญนี้ หรือเพื่อใหไดมาซ่ึงอํานาจในการปกครองประเทศโดยวิธีการซ่งึ มิไดเปนไปตามวถิ ีทางที่บญั ญตั ิไวในรัฐธรรมนญู น้ี มิได ในกรณีท่ีบุคคลหรือพรรคการเมืองใดกระทําการตามวรรคหนึ่ง ผูทราบการกระทําดังกลาวยอมมสี ทิ ธเิ สนอเรอ่ื งใหอัยการสงู สุดตรวจสอบขอเท็จจริงและยื่นคํารองขอใหศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยสงั่ การใหเลิกการกระทาํ ดังกลา ว แตทง้ั นี้ ไมก ระทบกระเทือนการดาํ เนินคดีอาญาตอผูกระทําการดังกลาว

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๒๐ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานเุ บกษา ในกรณีที่ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยสั่งการใหพรรคการเมืองใดเลิกกระทําการตามวรรคสองศาลรัฐธรรมนูญอาจสง่ั ยุบพรรคการเมอื งดงั กลา วได ในกรณีที่ศาลรัฐธรรมนูญมีคําส่ังยุบพรรคการเมืองตามวรรคสาม ใหเพิกถอนสิทธิเลือกต้ังของหัวหนาพรรคการเมืองและกรรมการบริหารของพรรคการเมืองที่ถูกยุบในขณะที่กระทําความผิดตามวรรคหนึง่ เปนระยะเวลาหาปนบั แตว ันท่ีศาลรฐั ธรรมนญู มีคําสัง่ ดงั กลาว มาตรา ๖๙ บุคคลยอมมีสทิ ธติ อตา นโดยสนั ติวิธีซ่งึ การกระทําใด ๆ ที่เปนไปเพื่อใหไดมาซึ่งอาํ นาจในการปกครองประเทศโดยวธิ ีการซึง่ มไิ ดเปนไปตามวิถีทางทบี่ ัญญัตไิ วใ นรัฐธรรมนญู น้ี หมวด ๔ หนาที่ของชนชาวไทย มาตรา ๗๐ บุคคลมีหนาที่พิทักษรักษาไวซ่ึงชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย และการปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอนั มีพระมหากษัตริยทรงเปน ประมขุ ตามรัฐธรรมนญู นี้ มาตรา ๗๑ บคุ คลมีหนา ท่ปี องกันประเทศ รกั ษาผลประโยชนข องชาติ และปฏบิ ตั ิตามกฎหมาย มาตรา ๗๒ บุคคลมีหนา ทไี่ ปใชสทิ ธิเลอื กตัง้ บคุ คลซ่ึงไปใชสิทธิหรือไมไปใชสิทธิโดยไมแจงเหตุอันสมควรที่ทําใหไมอาจไปใชสิทธิไดยอ มไดร บั สทิ ธิหรือเสยี สิทธิตามทกี่ ฎหมายบัญญตั ิ การแจง เหตทุ ที่ ําใหไมอาจไปเลือกต้ังและการอํานวยความสะดวกในการไปเลือกตั้ง ใหเปนไปตามท่ีกฎหมายบญั ญัติ มาตรา ๗๓ บุคคลมีหนาท่ีรับราชการทหาร ชวยเหลือในการปองกันและบรรเทาภัยพิบัติสาธารณะ เสียภาษีอากร ชวยเหลือราชการ รับการศึกษาอบรม พิทักษ ปกปอง และสืบสานศิลปวัฒนธรรมของชาติและภูมิปญญาทองถ่ิน และอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอม ท้ังนี้ตามที่กฎหมายบัญญตั ิ มาตรา ๗๔ บคุ คลผเู ปนขาราชการ พนักงาน ลูกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรัฐรฐั วิสาหกิจ หรอื เจาหนาที่อื่นของรัฐ มีหนาทดี่ ําเนนิ การใหเปน ไปตามกฎหมายเพ่ือรักษาประโยชนสวนรวมอาํ นวยความสะดวก และใหบ ริการแกป ระชาชนตามหลักธรรมาภิบาลของการบริหารกจิ การบานเมืองทด่ี ี ในการปฏิบัติหนาท่ีและในการปฏิบัติการอื่นที่เก่ียวของกับประชาชน บุคคลตามวรรคหนึ่งตอ งวางตนเปนกลางทางการเมือง

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๒๑ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานุเบกษา ในกรณีท่ีบุคคลตามวรรคหน่ึงละเลยหรือไมปฏิบัติใหเปนไปตามหนาที่ตามวรรคหน่ึงหรือวรรคสอง บุคคลผูมีสวนไดเสียยอมมีสิทธิขอใหบุคคลตามวรรคหนึ่ง หรือผูบังคับบัญชาของบุคคลดังกลาว ชแ้ี จง แสดงเหตผุ ล และขอใหดําเนินการใหเ ปน ไปตามบทบญั ญตั ิในวรรคหนึง่ หรอื วรรคสองได หมวด ๕ แนวนโยบายพ้นื ฐานแหง รัฐ สว นท่ี ๑ บททวั่ ไป มาตรา ๗๕ บทบัญญัติในหมวดน้ีเปนเจตจํานงใหรัฐดําเนินการตรากฎหมายและกําหนดนโยบายในการบรหิ ารราชการแผน ดนิ ในการแถลงนโยบายตอรัฐสภา คณะรัฐมนตรีท่ีจะเขาบริหารราชการแผนดินตองช้ีแจงตอรัฐสภาใหชัดแจงวาจะดําเนินการใด ในระยะเวลาใด เพ่ือบริหารราชการแผนดินใหเปนไปตามแนวนโยบายพ้นื ฐานแหงรัฐ และตองจดั ทาํ รายงานแสดงผลการดาํ เนินการ รวมท้ังปญหาและอุปสรรคเสนอตอรฐั สภาปล ะหนง่ึ ครัง้ มาตรา ๗๖ คณะรัฐมนตรีตองจัดทําแผนการบริหารราชการแผนดิน เพ่ือแสดงมาตรการและรายละเอยี ดของแนวทางในการปฏิบัตริ าชการในแตล ะปของการบริหารราชการแผนดิน ซึ่งจะตองสอดคลองกับแนวนโยบายพนื้ ฐานแหงรฐั ในการบรหิ ารราชการแผน ดนิ คณะรัฐมนตรีตอ งจดั ใหมีแผนการตรากฎหมายที่จําเปนตอการดําเนินการตามนโยบายและแผนการบรหิ ารราชการแผน ดิน สวนท่ี ๒ แนวนโยบายดานความม่ันคงของรัฐ มาตรา ๗๗ รัฐตองพิทักษรักษาไวซึ่งสถาบันพระมหากษัตริย เอกราช อธิปไตย และบรู ณภาพแหงเขตอํานาจรัฐ และตองจัดใหมีกําลังทหาร อาวุธยุทโธปกรณ และเทคโนโลยีท่ีทันสมัยจําเปน และเพยี งพอ เพื่อพิทักษรักษาเอกราช อธิปไตย ความม่ันคงของรัฐ สถาบันพระมหากษัตริย

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๒๒ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานุเบกษาผลประโยชนแหงชาติ และการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุขและเพอ่ื การพัฒนาประเทศ สว นท่ี ๓ แนวนโยบายดานการบริหารราชการแผน ดิน มาตรา ๗๘ รัฐตองดาํ เนินการตามแนวนโยบายดา นการบริหารราชการแผนดนิ ดังตอ ไปนี้ (๑) บริหารราชการแผนดินใหเปนไปเพื่อการพัฒนาสังคม เศรษฐกิจ และความมั่นคงของประเทศอยางยั่งยืน โดยตองสงเสริมการดําเนินการตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงและคํานึงถึงผลประโยชนของประเทศชาตใิ นภาพรวมเปน สําคญั (๒) จัดระบบการบริหารราชการสวนกลาง สวนภูมิภาค และสวนทองถิ่น ใหมีขอบเขตอํานาจหนา ท่ี และความรบั ผิดชอบท่ีชัดเจนเหมาะสมแกการพฒั นาประเทศ และสนับสนุนใหจังหวัดมีแผนและงบประมาณเพอื่ พฒั นาจังหวัด เพื่อประโยชนของประชาชนในพนื้ ที่ (๓) กระจายอํานาจใหองคกรปกครองสวนทองถ่ินพ่ึงตนเองและตัดสินใจในกิจการของทองถิ่นไดเอง สงเสริมใหองคกรปกครองสวนทองถ่ินมีสวนรวมในการดําเนินการตามแนวนโยบายพื้นฐานแหงรัฐ พัฒนาเศรษฐกิจของทองถิ่นและระบบสาธารณูปโภคและสาธารณูปการ ตลอดท้ังโครงสรา งพืน้ ฐานสารสนเทศในทองถ่ิน ใหท ัว่ ถงึ และเทาเทียมกันทัว่ ประเทศ รวมทง้ั พฒั นาจงั หวัดท่ีมีความพรอมใหเปนองคกรปกครองสวนทองถ่ินขนาดใหญ โดยคํานึงถึงเจตนารมณของประชาชนในจงั หวัดนั้น (๔) พัฒนาระบบงานภาครัฐ โดยมุงเนนการพัฒนาคุณภาพ คุณธรรม และจริยธรรมของเจา หนาที่ของรัฐ ควบคูไปกับการปรับปรงุ รูปแบบและวิธกี ารทํางาน เพอื่ ใหก ารบริหารราชการแผน ดนิเปนไปอยา งมีประสิทธิภาพ และสง เสรมิ ใหห นวยงานของรัฐใชหลกั การบริหารกจิ การบา นเมอื งท่ีดีเปนแนวทางในการปฏบิ ัตริ าชการ (๕) จัดระบบงานราชการและงานของรัฐอยางอ่ืน เพื่อใหการจัดทําและการใหบริการสาธารณะเปนไปอยา งรวดเรว็ มปี ระสทิ ธภิ าพ โปรง ใส และตรวจสอบได โดยคํานึงถึงการมีสวนรวมของประชาชน

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๒๓ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานุเบกษา (๖) ดาํ เนินการใหหนวยงานทางกฎหมายท่ีมหี นา ท่ีใหความเห็นเก่ียวกับการดําเนินงานของรฐั ตามกฎหมายและตรวจสอบการตรากฎหมายของรัฐ ดําเนินการอยางเปนอิสระ เพ่ือใหการบริหารราชการแผนดนิ เปนไปตามหลักนิติธรรม (๗) จัดใหม ีแผนพัฒนาการเมือง รวมทัง้ จัดใหมีสภาพฒั นาการเมอื งทม่ี คี วามเปนอิสระ เพื่อติดตามสอดสองใหม กี ารปฏิบัตติ ามแผนดงั กลา วอยางเครงครดั (๘) ดาํ เนนิ การใหขาราชการและเจาหนาท่ีของรัฐไดรับสทิ ธปิ ระโยชนอยา งเหมาะสม สว นท่ี ๔ แนวนโยบายดา นศาสนา สงั คม การสาธารณสุข การศกึ ษา และวฒั นธรรม มาตรา ๗๙ รัฐตองใหความอุปถมั ภแ ละคมุ ครองพระพุทธศาสนาซ่งึ เปนศาสนาทป่ี ระชาชนชาวไทยสว นใหญนับถอื มาชา นานและศาสนาอืน่ ทงั้ ตอ งสง เสริมความเขา ใจอันดีและความสมานฉันทระหวา งศาสนิกชนของทุกศาสนา รวมทั้งสนับสนุนการนําหลักธรรมของศาสนามาใชเพ่ือเสริมสรางคุณธรรมและพัฒนาคุณภาพชีวิต มาตรา ๘๐ รฐั ตอ งดําเนนิ การตามแนวนโยบายดา นสงั คม การสาธารณสุข การศึกษา และวฒั นธรรม ดังตอไปน้ี (๑) คมุ ครองและพฒั นาเด็กและเยาวชน สนับสนนุ การอบรมเล้ยี งดูและใหก ารศึกษาปฐมวัยสงเสรมิ ความเสมอภาคของหญงิ และชาย เสริมสรา งและพฒั นาความเปน ปกแผนของสถาบันครอบครัวและชุมชน รวมท้ังตองสงเคราะหและจัดสวัสดิการใหแกผูสูงอายุ ผูยากไร ผูพิการหรือทุพพลภาพและผอู ยูในสภาวะยากลําบาก ใหมีคุณภาพชีวิตท่ีดขี ้นึ และพ่งึ พาตนเองได (๒) สงเสริม สนับสนุน และพัฒนาระบบสุขภาพที่เนนการสรางเสริมสุขภาพอันนําไปสูสุขภาวะท่ีย่ังยืนของประชาชน รวมทั้งจัดและสงเสริมใหประชาชนไดรับบริการสาธารณสุขที่มีมาตรฐานอยางทั่วถึงและมีประสิทธิภาพ และสงเสริมใหเอกชนและชุมชนมีสวนรวมในการพัฒนาสขุ ภาพและการจดั บริการสาธารณสขุ โดยผมู ีหนา ทใี่ หบริการดงั กลา วซ่งึ ไดปฏิบัติหนาท่ีตามมาตรฐานวิชาชีพและจรยิ ธรรม ยอมไดร ับความคุม ครองตามกฎหมาย (๓) พัฒนาคุณภาพและมาตรฐานการจดั การศึกษาในทุกระดับและทุกรูปแบบใหสอดคลองกับความเปล่ียนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคม จัดใหมีแผนการศึกษาแหงชาติ กฎหมายเพ่ือพัฒนา

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๒๔ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานเุ บกษาการศึกษาของชาติ จัดใหมีการพัฒนาคุณภาพครูและบุคลากรทางการศึกษาใหกาวหนาทันการเปลี่ยนแปลงของสงั คมโลก รวมทั้งปลูกฝง ใหผเู รยี นมีจติ สาํ นึกของความเปนไทย มรี ะเบยี บวินัย คํานงึ ถงึ ประโยชนสว นรวม และยดึ ม่ันในการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมพี ระมหากษัตรยิ ทรงเปน ประมุข (๔) สงเสริมและสนับสนุนการกระจายอํานาจเพ่ือใหองคกรปกครองสวนทองถิ่น ชุมชนองคการทางศาสนา และเอกชน จัดและมีสวนรวมในการจัดการศึกษาเพื่อพัฒนามาตรฐานคุณภาพการศึกษาใหเทาเทยี มและสอดคลองกับแนวนโยบายพ้นื ฐานแหงรฐั (๕) สงเสริมและสนับสนนุ การศึกษาวิจยั ในศิลปวิทยาการแขนงตาง ๆ และเผยแพรขอมูลผลการศึกษาวิจัยท่ีไดรับทุนสนบั สนุนการศึกษาวิจยั จากรฐั (๖) สงเสริมและสนับสนุนความรูรักสามัคคีและการเรียนรู ปลูกจิตสํานึก และเผยแพรศิลปวฒั นธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณีของชาติ ตลอดจนคา นิยมอนั ดงี ามและภมู ิปญญาทองถน่ิ สวนที่ ๕ แนวนโยบายดา นกฎหมายและการยตุ ิธรรม มาตรา ๘๑ รฐั ตองดําเนินการตามแนวนโยบายดา นกฎหมายและการยุติธรรม ดงั ตอไปนี้ (๑) ดูแลใหมีการปฏิบัติและบังคับการใหเปนไปตามกฎหมายอยางถูกตอง รวดเร็วเปนธรรม และทั่วถึง สงเสริมการใหความชวยเหลือและใหความรูทางกฎหมายแกประชาชน และจัดระบบงานราชการและงานของรัฐอยางอื่นในกระบวนการยุติธรรมใหมีประสิทธิภาพ โดยใหประชาชนและองคกรวิชาชีพมีสวนรวมในกระบวนการยุติธรรม และการชวยเหลือประชาชนทางกฎหมาย (๒) คุม ครองสทิ ธแิ ละเสรีภาพของบุคคลใหพ นจากการลวงละเมิด ท้ังโดยเจาหนาท่ีของรัฐและโดยบคุ คลอ่นื และตองอํานวยความยตุ ิธรรมแกป ระชาชนอยางเทาเทียมกัน (๓) จัดใหมีกฎหมายเพื่อจัดตั้งองคกรเพ่ือการปฏิรูปกฎหมายที่ดําเนินการเปนอิสระเพือ่ ปรบั ปรุงและพฒั นากฎหมายของประเทศ รวมทั้งการปรับปรุงกฎหมายใหเปนไปตามรัฐธรรมนูญโดยตอ งรบั ฟง ความคิดเห็นของผทู ี่ไดร บั ผลกระทบจากกฎหมายน้นั ประกอบดวย (๔) จัดใหมีกฎหมายเพื่อจัดต้ังองคกรเพ่ือการปฏิรูปกระบวนการยุติธรรมที่ดําเนินการเปนอสิ ระ เพ่ือปรับปรงุ และพัฒนาการดําเนนิ งานของหนวยงานที่เกีย่ วของกบั กระบวนการยตุ ธิ รรม

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๒๕ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานเุ บกษา (๕) สนับสนุนการดําเนินการขององคกรภาคเอกชนที่ใหความชวยเหลือทางกฎหมายแกป ระชาชน โดยเฉพาะผไู ดร ับผลกระทบจากความรุนแรงในครอบครัว สวนที่ ๖ แนวนโยบายดานการตา งประเทศ มาตรา ๘๒ รัฐตองสงเสริมสัมพันธไมตรีและความรวมมือกับนานาประเทศ และพึงถือหลักในการปฏิบัติตอกันอยางเสมอภาค ตลอดจนตองปฏิบัติตามสนธิสัญญาดานสิทธิมนุษยชนที่ประเทศไทยเปน ภาคี รวมทง้ั ตามพันธกรณีท่ไี ดก ระทาํ ไวก บั นานาประเทศและองคก ารระหวา งประเทศ รฐั ตองสง เสริมการคา การลงทุน และการทองเท่ียวกับนานาประเทศ ตลอดจนตองใหความคมุ ครองและดแู ลผลประโยชนของคนไทยในตางประเทศ สวนท่ี ๗ แนวนโยบายดา นเศรษฐกจิ มาตรา ๘๓ รัฐตองสงเสริมและสนับสนุนใหมีการดําเนินการตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง มาตรา ๘๔ รัฐตอ งดาํ เนนิ การตามแนวนโยบายดา นเศรษฐกิจ ดงั ตอ ไปนี้ (๑) สนับสนนุ ระบบเศรษฐกิจแบบเสรีและเปนธรรมโดยอาศัยกลไกตลาด และสนับสนุนใหม ีการพัฒนาเศรษฐกจิ อยา งยงั่ ยนื โดยตอ งยกเลิกและละเวนการตรากฎหมายและกฎเกณฑท่ีควบคุมธุรกิจซ่ึงมีบทบัญญัติที่ไมสอดคลองกับความจําเปนทางเศรษฐกิจ และตองไมประกอบกิจการที่มีลักษณะเปนการแขง ขันกับเอกชน เวนแตมีความจําเปนเพ่ือประโยชนในการรักษาความมั่นคงของรัฐรกั ษาผลประโยชนส ว นรวม หรือการจดั ใหม ีสาธารณูปโภค (๒) สนับสนุนใหมีการใชหลักคุณธรรม จริยธรรม และหลักธรรมาภิบาล ควบคูกับการประกอบกจิ การ (๓) ควบคมุ ใหมกี ารรกั ษาวนิ ยั การเงินการคลงั เพอื่ สนับสนนุ เสถยี รภาพและความม่ันคงทางเศรษฐกิจและสงั คมของประเทศ ปรับปรุงระบบการจัดเก็บภาษีอากรใหม คี วามเปนธรรมและสอดคลองกบั การเปลยี่ นแปลงของสภาพเศรษฐกจิ และสงั คม

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๒๖ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานเุ บกษา (๔) จัดใหมีการออมเพ่ือการดาํ รงชีพในยามชราแกป ระชาชนและเจา หนาท่ขี องรฐั อยา งทั่วถึง (๕) กํากับใหการประกอบกิจการมีการแขงขันอยางเสรีและเปนธรรม ปองกันการผูกขาดตัดตอนไมว าโดยทางตรงหรือทางออ ม และคมุ ครองผบู รโิ ภค (๖) ดําเนินการใหม กี ารกระจายรายไดอยางเปน ธรรม คุมครอง สงเสริมและขยายโอกาสในการประกอบอาชีพของประชาชนเพ่ือการพัฒนาเศรษฐกิจ รวมทั้งสงเสริมและสนับสนุนการพัฒนาภมู ิปญ ญาทอ งถน่ิ และภูมิปญ ญาไทย เพื่อใชใ นการผลติ สินคา บรกิ าร และการประกอบอาชพี (๗) สงเสริมใหประชากรวัยทาํ งานมีงานทํา คุมครองแรงงานเด็กและสตรี จัดระบบแรงงานสัมพันธแ ละระบบไตรภาคที ่ผี ูทาํ งานมสี ทิ ธเิ ลอื กผูแทนของตน จัดระบบประกันสังคม รวมทง้ั คุมครองใหผ ทู ํางานที่มคี ณุ คา อยา งเดยี วกนั ไดรบั คาตอบแทน สิทธปิ ระโยชน และสวัสดิการท่ีเปนธรรมโดยไมเลอื กปฏิบตั ิ (๘) คุมครองและรักษาผลประโยชนของเกษตรกรในการผลิตและการตลาด สงเสริมใหสินคาเกษตรไดรับผลตอบแทนสูงสุด รวมท้ังสงเสริมการรวมกลุมของเกษตรกรในรูปของสภาเกษตรกรเพ่ือวางแผนการเกษตรและรกั ษาผลประโยชนรว มกันของเกษตรกร (๙) สงเสริม สนับสนุน และคุมครองระบบสหกรณใหเปนอิสระ และการรวมกลุมการประกอบอาชีพหรือวชิ าชพี ตลอดทัง้ การรวมกลมุ ของประชาชนเพือ่ ดาํ เนินกิจการดา นเศรษฐกจิ (๑๐) จัดใหมีสาธารณูปโภคข้ันพื้นฐานอันจําเปนตอการดํารงชีวิตของประชาชนเพ่ือประโยชนในการรักษาความม่ันคงของรัฐในทางเศรษฐกิจ และตองมิใหสาธารณูปโภคขั้นพื้นฐานอนั จําเปน ตอ การดาํ รงชีวิตของประชาชนอยูในความผกู ขาดของเอกชนอนั อาจกอความเสียหายแกร ฐั (๑๑) การดําเนินการใดท่ีเปนเหตุใหโครงสรางหรือโครงขายขั้นพ้ืนฐานของกิจการสาธารณูปโภคขั้นพ้นื ฐานของรฐั อันจําเปน ตอ การดํารงชีวิตของประชาชน หรือเพื่อความมั่นคงของรัฐตกไปเปน กรรมสทิ ธข์ิ องเอกชน หรือทาํ ใหรฐั เปน เจาของนอ ยกวารอ ยละหาสบิ เอด็ จะกระทาํ มไิ ด (๑๒) สง เสรมิ และสนับสนนุ กจิ การพาณิชยนาวี การขนสงทางราง รวมท้ัง การดําเนินการตามระบบบรหิ ารจัดการขนสงท้ังภายในและระหวา งประเทศ (๑๓) สงเสริมและสนับสนุนองคกรภาคเอกชนทางเศรษฐกิจทั้งในระดับชาติและระดับทองถิ่นใหม คี วามเขม แขง็ (๑๔) สงเสริมอุตสาหกรรมแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรเพ่ือใหเกิดมูลคาเพ่ิมในทางเศรษฐกจิ

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๒๗ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานเุ บกษา สวนท่ี ๘แนวนโยบายดา นที่ดิน ทรัพยากรธรรมชาติ และสิง่ แวดลอม มาตรา ๘๕ รัฐตองดําเนินการตามแนวนโยบายดานที่ดิน ทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดลอม ดังตอ ไปน้ี (๑) กําหนดหลักเกณฑการใชที่ดินใหครอบคลุมท่ัวประเทศ โดยใหคํานึงถึงความสอดคลอ งกับสภาพแวดลอมทางธรรมชาติ ท้ังผืนดิน ผืนนํ้า วิถีชีวิตของชุมชนทองถ่ิน และการดูแลรักษาทรพั ยากรธรรมชาติอยา งมีประสทิ ธิภาพ และกําหนดมาตรฐานการใชทดี่ นิ อยา งยั่งยนื โดยตองใหประชาชนในพนื้ ที่ที่ไดร บั ผลกระทบจากหลักเกณฑก ารใชทด่ี นิ นน้ั มีสวนรวมในการตัดสินใจดว ย (๒) กระจายการถือครองท่ีดินอยางเปนธรรมและดําเนินการใหเกษตรกรมีกรรมสิทธ์ิหรือสทิ ธใิ นท่ีดินเพอ่ื ประกอบเกษตรกรรมอยางท่ัวถึงโดยการปฏิรูปท่ีดินหรือวิธีอ่ืน รวมท้ังจัดหาแหลงนํ้าเพอื่ ใหเ กษตรกรมีน้าํ ใชอ ยางพอเพียงและเหมาะสมแกก ารเกษตร (๓) จัดใหมีการวางผังเมือง พัฒนา และดําเนินการตามผังเมืองอยางมีประสิทธิภาพและประสทิ ธิผล เพอ่ื ประโยชนในการดูแลรกั ษาทรัพยากรธรรมชาตอิ ยางยงั่ ยนื (๔) จัดใหม แี ผนการบริหารจัดการทรพั ยากรนํา้ และทรัพยากรธรรมชาติอื่นอยางเปนระบบและเกิดประโยชนตอสวนรวม ทั้งตองใหประชาชนมีสวนรวมในการสงวน บํารุงรักษา และใชประโยชนจ ากทรัพยากรธรรมชาติและความหลากหลายทางชวี ภาพอยางสมดุล (๕) สงเสริม บํารุงรักษา และคุมครองคุณภาพส่ิงแวดลอมตามหลักการพัฒนาที่ยั่งยืนตลอดจนควบคุมและกําจัดภาวะมลพิษที่มีผลตอสุขภาพอนามัย สวัสดิภาพ และคุณภาพชีวิตของประชาชน โดยประชาชน ชุมชนทองถ่ิน และองคกรปกครองสวนทองถ่ิน ตองมีสวนรวมในการกาํ หนดแนวทางการดาํ เนินงาน สว นที่ ๙ แนวนโยบายดานวิทยาศาสตร ทรัพยสนิ ทางปญ ญา และพลงั งาน มาตรา ๘๖ รฐั ตอ งดาํ เนนิ การตามแนวนโยบายดา นวทิ ยาศาสตร ทรัพยสินทางปญ ญา และพลังงาน ดงั ตอ ไปนี้

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๒๘ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานุเบกษา (๑) สงเสริมใหมีการพฒั นาดา นวิทยาศาสตร เทคโนโลยี และนวตั กรรมดานตาง ๆ โดยจัดใหมีกฎหมายเฉพาะเพื่อการน้ี จัดงบประมาณสนับสนุนการศึกษา คนควา วิจัย และใหมีสถาบันการศึกษาและพัฒนา จัดใหมีการใชประโยชนจากผลการศึกษาและพัฒนา การถายทอดเทคโนโลยีท่ีมีประสิทธิภาพ และการพัฒนาบุคลากรท่ีเหมาะสม รวมทั้งเผยแพรความรูดานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีสมัยใหม และสนับสนุนใหประชาชนใชหลักดานวิทยาศาสตรในการดาํ รงชีวิต (๒) สง เสริมการประดิษฐหรือการคนคิดเพื่อใหเกิดความรูใหม รักษาและพัฒนาภูมิปญญาทองถ่ินและภมู ิปญ ญาไทย รวมท้ังใหความคมุ ครองทรัพยส นิ ทางปญ ญา (๓) สงเสริมและสนบั สนุนการวิจัย พัฒนา และใชประโยชนจ ากพลังงานทดแทนซ่ึงไดจากธรรมชาตแิ ละเปนคุณตอสิ่งแวดลอมอยางตอ เนอื่ งและเปน ระบบ สวนที่ ๑๐ แนวนโยบายดานการมีสวนรวมของประชาชน มาตรา ๘๗ รฐั ตองดาํ เนินการตามแนวนโยบายดา นการมีสวนรวมของประชาชน ดังตอ ไปน้ี (๑) สงเสริมใหประชาชนมีสวนรวมในการกําหนดนโยบายและวางแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมท้ังในระดับชาติและระดบั ทอ งถ่นิ (๒) สงเสริมและสนับสนุนการมีสวนรวมของประชาชนในการตัดสินใจทางการเมืองการวางแผนพฒั นาทางเศรษฐกจิ และสังคม รวมท้ังการจัดทําบริการสาธารณะ (๓) สงเสริมและสนับสนุนการมีสวนรวมของประชาชนในการตรวจสอบการใชอํานาจรัฐทุกระดับ ในรปู แบบองคกรทางวชิ าชีพหรอื ตามสาขาอาชีพที่หลากหลาย หรอื รปู แบบอ่นื (๔) สงเสริมใหประชาชนมีความเขมแขง็ ในทางการเมอื ง และจัดใหมีกฎหมายจัดตั้งกองทุนพฒั นาการเมืองภาคพลเมืองเพื่อชวยเหลือการดําเนินกิจกรรมสาธารณะของชุมชน รวมท้ังสนับสนุนการดําเนินการของกลุมประชาชนท่ีรวมตัวกันในลักษณะเครือขายทุกรูปแบบใหสามารถแสดงความคดิ เหน็ และเสนอความตองการของชุมชนในพื้นท่ี (๕) สงเสริมและใหการศึกษาแกประชาชนเกี่ยวกับการพัฒนาการเมืองและการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข รวมท้ังสงเสริมใหประชาชนไดใชสิทธิเลือกต้ังโดยสจุ รติ และเทยี่ งธรรม การมีสวนรวมของประชาชนตามมาตรานี้ตองคํานึงถึงสัดสว นของหญิงและชายท่ีใกลเคียงกนั

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๒๙ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานเุ บกษา หมวด ๖ รฐั สภา สว นท่ี ๑ บททว่ั ไป มาตรา ๘๘ รฐั สภาประกอบดวยสภาผูแทนราษฎรและวุฒสิ ภา รัฐสภาจะประชมุ รวมกันหรือแยกกัน ยอมเปน ไปตามบทบญั ญตั ิแหง รฐั ธรรมนูญน้ี บุคคลจะเปนสมาชกิ สภาผูแ ทนราษฎรและสมาชกิ วุฒสิ ภาในขณะเดยี วกันมไิ ด มาตรา ๘๙ ประธานสภาผูแทนราษฎรเปนประธานรัฐสภา ประธานวุฒิสภาเปนรองประธานรฐั สภา ในกรณีที่ไมมปี ระธานสภาผูแ ทนราษฎร หรอื ประธานสภาผูแ ทนราษฎรไมอยูหรือไมสามารถปฏิบัติหนา ทปี่ ระธานรัฐสภาได ใหป ระธานวุฒิสภาทาํ หนา ท่ีประธานรัฐสภาแทน ประธานรัฐสภามีอาํ นาจหนา ท่ตี ามทบ่ี ัญญตั ิไวใ นรัฐธรรมนูญนี้ และดําเนนิ กิจการของรัฐสภาในกรณปี ระชุมรว มกันใหเปนไปตามขอบงั คบั ประธานรัฐสภาและผทู ําหนาท่ีแทนประธานรัฐสภาตอ งวางตนเปน กลางในการปฏบิ ัติหนา ที่ รองประธานรัฐสภามีอํานาจหนาท่ีตามที่บัญญัติไวในรัฐธรรมนูญน้ี และตามท่ีประธานรฐั สภามอบหมาย มาตรา ๙๐ รางพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญและรางพระราชบัญญัติจะตราขึ้นเปนกฎหมายไดก็แตโดยคําแนะนําและยินยอมของรัฐสภา และเมื่อพระมหากษัตริยไดทรงลงพระปรมาภไิ ธยหรือถือเสมือนวาไดทรงลงพระปรมาภไิ ธยตามรัฐธรรมนูญนแี้ ลว ใหป ระกาศในราชกิจจานุเบกษาเพอื่ ใชบ ังคบั เปน กฎหมายตอไป มาตรา ๙๑ สมาชิกสภาผแู ทนราษฎรหรอื สมาชกิ วุฒสิ ภาจํานวนไมนอ ยกวา หน่ึงในสิบของจาํ นวนสมาชิกท้ังหมดเทาท่มี อี ยูของแตละสภา มีสิทธิเขาช่ือรองตอประธานแหงสภาท่ีตนเปนสมาชิกวา

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๓๐ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานุเบกษาสมาชิกภาพของสมาชิกคนใดคนหนึ่งแหงสภานั้นสิ้นสุดลงตามมาตรา ๑๐๖ (๓) (๔) (๕) (๖) (๗)(๘) (๑๐) หรือ (๑๑) หรอื มาตรา ๑๑๙ (๓) (๔) (๕) (๗) หรือ (๘) แลวแตกรณี และใหประธานแหงสภาท่ีไดรับคํารองสงคํารองนั้นไปยังศาลรัฐธรรมนูญเพ่ือวินิจฉัยวาสมาชิกภาพของสมาชิกผูน้ันส้นิ สดุ ลงหรือไม เมื่อศาลรัฐธรรมนูญมีคําวินิจฉัยแลว ใหศาลรัฐธรรมนูญแจงคําวินิจฉัยน้ันไปยังประธานแหงสภาที่ไดรบั คํารอ งตามวรรคหนงึ่ ในกรณีท่ีคณะกรรมการการเลือกต้ังเห็นวาสมาชิกภาพของสมาชิกสภาผูแทนราษฎรหรือสมาชิกวุฒิสภาคนใดคนหน่ึงมีเหตุส้ินสุดลงตามวรรคหน่ึง ใหสงเร่ืองไปยังประธานแหงสภาท่ีผูนั้นเปน สมาชิก และใหประธานแหงสภาน้ันสงเรื่องไปยังศาลรัฐธรรมนูญเพ่ือวินิจฉัยตามวรรคหน่ึงและวรรคสอง มาตรา ๙๒ การออกจากตําแหนงของสมาชิกสภาผูแทนราษฎรหรือสมาชิกวุฒิสภาภายหลังวันที่สมาชิกภาพส้ินสุดลง หรือวันท่ีศาลรัฐธรรมนูญมีคําวินิจฉัยวาสมาชิกภาพของสมาชิกคนใดคนหนึ่งสิ้นสุดลง ยอมไมกระทบกระเทือนกิจการท่ีสมาชิกผูนั้นไดกระทําไปในหนาท่ีสมาชิกรวมท้ังการไดรับเงินประจําตําแหนงหรือประโยชนตอบแทนอยางอื่นกอนท่ีสมาชิกผูนั้นออกจากตําแหนง หรือกอนที่ประธานแหงสภาที่ผูนั้นเปนสมาชิกไดรับแจงคําวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญแลวแตกรณี เวนแตในกรณีท่ีออกจากตําแหนงเพราะเหตุที่ผูน้ันไดรับเลือกต้ังหรือสรรหามาโดยไมชอบดวยพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการเลือกตั้งสมาชิกสภาผูแทนราษฎรและการไดมาซึ่งสมาชกิ วฒุ ิสภา ใหคนื เงินประจําตาํ แหนงและประโยชนตอบแทนอยางอื่นท่ีผูน้ันไดรับมาเนอ่ื งจากการดาํ รงตําแหนง ดังกลา ว สวนที่ ๒ สภาผแู ทนราษฎร มาตรา ๙๓ สภาผูแทนราษฎรประกอบดวยสมาชิกจํานวนสี่รอยแปดสิบคน โดยเปนสมาชิกซ่ึงมาจากการเลือกตั้งแบบแบงเขตเลือกตั้งจํานวนสี่รอยคน และสมาชิกซ่ึงมาจากการเลือกตั้งแบบสดั สว นจาํ นวนแปดสบิ คน

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๓๑ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานุเบกษา การเลอื กต้งั สมาชกิ สภาผูแ ทนราษฎรใหใชวิธีออกเสียงลงคะแนนโดยตรงและลับ โดยใหใชบตั รเลือกตงั้ สมาชกิ สภาผแู ทนราษฎรแบบละหนง่ึ ใบ หลกั เกณฑและวิธกี ารเลอื กต้งั สมาชกิ สภาผแู ทนราษฎรใหเ ปน ไปตามพระราชบัญญตั ิประกอบรฐั ธรรมนญู วา ดวยการเลือกต้ังสมาชิกสภาผูแ ทนราษฎรและการไดมาซ่งึ สมาชิกวุฒสิ ภา ในกรณีทตี่ าํ แหนงสมาชิกสภาผูแทนราษฎรวางลงไมวาดวยเหตุใด และยังมิไดมีการเลือกตั้งสมาชิกสภาผแู ทนราษฎรข้ึนแทนตําแหนงท่ีวาง ใหสภาผูแทนราษฎรประกอบดวยสมาชิกสภาผูแทนราษฎรเทา ท่มี ีอยู ภายใตบังคับมาตรา ๑๐๙ (๒) ในกรณีท่ีมีเหตุใด ๆ ทําใหในระหวางอายุของสภาผูแทนราษฎรมีสมาชิกซึ่งไดรับเลือกตั้งจากการเลือกตั้งแบบสัดสวนมีจํานวนไมถึงแปดสิบคนใหส มาชกิ ซ่ึงมาจากการเลอื กต้งั แบบสดั สว นประกอบดวยสมาชกิ เทา ทีม่ อี ยู ในกรณที ม่ี เี หตกุ ารณใด ๆ ทาํ ใหก ารเลือกต้ังทั่วไปคร้ังใดมีจํานวนสมาชิกสภาผูแทนราษฎรไมถ งึ สรี่ อยแปดสิบคน แตมีจํานวนไมนอยกวารอยละเกาสิบหาของจํานวนสมาชิกสภาผูแทนราษฎรทั้งหมด ใหถือวาสมาชิกจํานวนน้ันประกอบเปนสภาผูแทนราษฎร แตตองดําเนินการใหมีสมาชิกสภาผูแทนราษฎรใหครบจํานวนตามที่บัญญัติไวในรัฐธรรมนูญน้ีภายในหนึ่งรอยแปดสิบวันและใหอยูในตําแหนงไดเ พียงเทาอายขุ องสภาผูแทนราษฎรท่เี หลอื อยู มาตรา ๙๔ การเลอื กตงั้ สมาชิกสภาผแู ทนราษฎรแบบแบง เขตเลือกต้ัง ใหผูมีสิทธิเลือกต้ังในเขตเลือกตงั้ ใดมสี ิทธอิ อกเสียงลงคะแนนเลือกตั้งผูสมัครรับเลือกตั้งไดเทาจํานวนสมาชิกสภาผูแทนราษฎรที่มีไดใ นเขตเลอื กต้งั นน้ั การคํานวณจํานวนสมาชกิ สภาผแู ทนราษฎรที่จะพึงมีไดในแตละเขตเลือกตั้งและการกําหนดเขตเลือกต้งั ใหด าํ เนนิ การดังตอ ไปน้ี (๑) ใหคํานวณเกณฑจํานวนราษฎรตอสมาชิกหน่ึงคน โดยคํานวณจากจํานวนราษฎรทั้งประเทศตามหลักฐานการทะเบยี นราษฎรท่ีประกาศในปส ดุ ทา ยกอ นปที่มีการเลือกตั้ง เฉล่ียดวยจํานวนสมาชกิ สภาผูแทนราษฎรสีร่ อ ยคน (๒) จังหวดั ใดมรี าษฎรไมถงึ เกณฑจํานวนราษฎรตอสมาชกิ หนงึ่ คนตาม (๑) ใหจังหวัดน้ันมีสมาชิกสภาผูแทนราษฎรไดหน่ึงคน จังหวัดใดมีราษฎรเกินเกณฑจํานวนราษฎรตอสมาชิกหน่ึงคนใหจงั หวดั น้ันมสี มาชกิ สภาผูแทนราษฎรเพิ่มขึ้นอีกหนึ่งคนทุกจํานวนราษฎรที่ถึงเกณฑจํานวนราษฎรตอสมาชิกหนึ่งคน

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๓๒ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานุเบกษา (๓) เมื่อไดจํานวนสมาชิกสภาผูแทนราษฎรของแตละจังหวัดตาม (๒) แลว ถาจํานวนสมาชิกสภาผูแทนราษฎรที่คํานวณไดยังไมครบสี่รอยคน ใหจังหวัดท่ีมีเศษเหลือจากการคํานวณตาม(๒) มากที่สุด มีสมาชิกสภาผูแทนราษฎรเพ่ิมขึ้นอีกหนึ่งคน และใหเพิ่มจํานวนสมาชิกสภาผูแทนราษฎรตามวธิ ีการดังกลา วแกจ ังหวัดท่มี เี ศษเหลือจากการคาํ นวณตาม (๒) ในลําดบั รองลงมาตามลําดับจนไดจาํ นวนสมาชิกสภาผูแทนราษฎรครบส่รี อยคน (๔) การกาํ หนดเขตเลอื กต้งั ใหดาํ เนินการโดยจังหวัดใดมีสมาชิกสภาผูแทนราษฎรไดไมเกินสามคน ใหถือเขตจังหวัดเปนเขตเลือกต้ัง แตถาจังหวัดใดมีสมาชิกสภาผูแทนราษฎรไดเกินสามคนใหแบง เขตจังหวัดออกเปนเขตเลือกตั้ง โดยจัดใหแตละเขตเลือกต้ังมีจํานวนสมาชิกสภาผูแทนราษฎรสามคน (๕) ในกรณีที่แบงเขตเลือกตั้งในจังหวัดหน่ึงใหมีจํานวนสมาชิกสภาผูแทนราษฎรครบสามคนทุกเขตไมได ใหแบง เขตเลือกตงั้ ออกเปนเขตเลอื กตั้งทม่ี สี มาชกิ สภาผูแ ทนราษฎรเขตละสามคนเสียกอน แตเขตที่เหลือตองไมนอยกวาเขตละสองคน ถาจังหวัดใดมีการเลือกต้ังสมาชิกสภาผูแทนราษฎรไดส่คี น ใหแบงเขตเลอื กต้ังออกเปน สองเขต เขตหนึง่ ใหมสี มาชกิ สภาผูแ ทนราษฎรสองคน (๖) จังหวดั ใดมกี ารแบงเขตเลือกตงั้ มากกวา หนึ่งเขต ตองแบง พนื้ ท่ีของเขตเลือกตั้งแตละเขตใหต ิดตอกนั และตอ งใหม ีจํานวนราษฎรในแตละเขตใกลเ คียงกนั ใหดําเนนิ การนับคะแนนท่ีหนวยเลอื กตั้ง และใหสงผลการนับคะแนนของหนวยเลือกต้ังนั้นไปรวมท่เี ขตเลือกตั้ง เพ่ือนับคะแนนรวม แลวใหประกาศผลการนับคะแนนโดยเปดเผย ณ สถานท่ีแหง ใดแหงหน่ึงแตเพียงแหงเดยี วในเขตเลอื กต้ังนั้นตามที่คณะกรรมการการเลือกต้งั กาํ หนด เวนแตเปนกรณีที่มีความจําเปนเฉพาะทองที่ คณะกรรมการการเลือกต้ังจะกําหนดใหนับคะแนน รวมผลการนบั คะแนน และประกาศผลการนบั คะแนนเปน อยางอ่ืนก็ได ท้ังนี้ ตามท่ีบัญญัติไวในพระราชบัญญัติประกอบรฐั ธรรมนูญวา ดวยการเลือกต้งั สมาชกิ สภาผแู ทนราษฎรและการไดมาซง่ึ สมาชกิ วุฒสิ ภา มาตรา ๙๕ การเลือกต้ังสมาชิกสภาผูแทนราษฎรแบบสัดสวน ใหมีการเลือกตั้งสมาชิกสภาผูแทนราษฎรตามบัญชีรายชื่อท่ีพรรคการเมืองจัดทําขึ้น โดยใหผูมีสิทธิเลือกตั้งในเขตเลอื กตัง้ ใดมสี ทิ ธอิ อกเสยี งลงคะแนนเลือกพรรคการเมืองท่ีจัดทําบัญชีรายชื่อผูสมัครรับเลือกต้ังในเขตเลอื กตง้ั นั้นไดห นง่ึ เสยี ง พรรคการเมืองหน่ึงจะสงผูสมัครรับเลือกต้ังแบบสัดสวนทุกเขตเลือกต้ัง หรือจะสงเพียงบางเขตเลือกต้ังกไ็ ด

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๓๓ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานุเบกษา บัญชีรายชื่อผูสมัครรับเลือกต้ังแบบสัดสวนของพรรคการเมืองใดที่ไดยื่นไวแลว ถาปรากฏวากอนหรือในวันเลือกต้ังมีเหตุไมวาดวยประการใดที่มีผลทําใหบัญชีรายชื่อของพรรคการเมืองน้ันมีจํานวนผูส มคั รรบั เลือกตัง้ แบบสัดสวนไมครบตามจํานวนที่พรรคการเมืองน้ันไดยื่นไว ใหถือวาบัญชีรายชอ่ื ของพรรคการเมืองน้ันมีจํานวนผสู มัครรับเลอื กตงั้ แบบสัดสวนเทาที่มีอยู และในกรณีนี้ใหถือวาสภาผแู ทนราษฎรประกอบดวยสมาชกิ สภาผแู ทนราษฎรเทา ทม่ี อี ยู มาตรา ๙๖ การกําหนดเขตเลือกตั้งสําหรับการเลือกตั้งสมาชิกสภาผูแทนราษฎรแบบสัดสว น ใหดาํ เนินการดงั ตอไปน้ี (๑) ใหจัดแบงพื้นท่ีประเทศออกเปนแปดกลุมจังหวัด และใหแตละกลุมจังหวัดเปนเขตเลือกต้ัง โดยแตละเขตเลอื กตงั้ ใหมจี าํ นวนสมาชิกสภาผแู ทนราษฎรไดสิบคน (๒) การจัดกลุมจังหวัด ใหจัดจังหวัดท่ีมีพ้ืนท่ีติดตอกันอยูในกลุมจังหวัดเดียวกัน และในกลมุ จงั หวดั ทุกกลุม ตอ งมีจํานวนราษฎรตามหลกั ฐานการทะเบยี นราษฎรท่ีประกาศในปสุดทายกอนปที่มีการเลือกตัง้ รวมกนั แลวใกลเ คยี งกนั ทง้ั นี้ โดยใหจ งั หวดั ท้ังจังหวดั อยใู นเขตเลือกตั้งเดียว มาตรา ๙๗ การจัดทาํ บญั ชีรายช่ือผูสมัครรับเลอื กตง้ั ของพรรคการเมอื งสําหรับการเลือกต้ังสมาชิกสภาผแู ทนราษฎรแบบสัดสว น ใหด าํ เนนิ การดงั ตอไปนี้ (๑) บัญชรี ายชอื่ ผสู มคั รรบั เลือกตั้งในแตละเขตเลือกต้ังตองมีรายช่ือผูสมัครรับเลือกตั้งครบตามจํานวนสมาชกิ สภาผูแ ทนราษฎรแบบสดั สว นที่จะมีไดในแตละเขตเลอื กตงั้ และตองเรียงตามลําดับหมายเลข แลวใหย่ืนตอคณะกรรมการการเลือกต้ังกอนวันเปดสมัครรับเลือกตั้งสมาชิกสภาผูแทนราษฎรแบบแบงเขตเลือกต้ัง (๒) รายชอ่ื ของบุคคลตาม (๑) ตองไมซาํ้ กับรายช่ือของผูสมัครรับเลือกต้ัง ทั้งแบบแบงเขตเลือกตั้งและแบบสัดสวนไมวาของพรรคการเมืองใด และตองคํานึงถึงโอกาส สัดสวนที่เหมาะสมและความเทาเทียมกนั ระหวางหญิงและชาย มาตรา ๙๘ การคํานวณสัดสวนท่ีผูสมัครรับเลือกต้ังตามบัญชีรายชื่อของแตละพรรคการเมืองจะไดรับเลือกในแตละเขตเลือกต้ัง ใหนําคะแนนท่ีแตละพรรคการเมืองไดรับในเขตเลือกต้ังนั้นมารวมกัน แลวคํานวณเพื่อแบงจํานวนผูที่จะไดรับเลือกของแตละพรรคการเมือง เปนสัดสวนที่สัมพันธกันโดยตรงกับจํานวนคะแนนรวมขางตน คะแนนท่ีแตละพรรคการเมืองไดรับ และจํานวนสมาชิกสภาผูแทนราษฎรแบบสัดสวนท่ีจะพึงมีไดในเขตเลือกตั้งนั้น โดยใหผูสมัครรับเลือกตั้งซ่ึงมีรายชอ่ื ในบญั ชีรายชื่อของแตล ะพรรคการเมอื งไดร ับเลือกตามเกณฑค ะแนนทค่ี ํานวณได เรยี งตามลําดับ

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๓๔ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานเุ บกษาหมายเลขในบัญชีรายชื่อของพรรคการเมืองนั้น ทั้งนี้ ตามหลักเกณฑและวิธีการท่ีบัญญัติไวในพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการเลือกต้ังสมาชิกสภาผูแทนราษฎรและการไดมาซึ่งสมาชกิ วุฒสิ ภา ใหนําบทบัญญัติมาตรา ๙๔ วรรคสาม มาใชบังคับกับการนับคะแนนการเลือกต้ังสมาชกิ สภาผูแทนราษฎรแบบสดั สวนดวยโดยอนุโลม ทง้ั น้ี คณะกรรมการการเลอื กตัง้ อาจกาํ หนดใหมีการรวมผลการนับคะแนนเบอ้ื งตน ที่จังหวัดกอนกไ็ ด มาตรา ๙๙ บคุ คลผูมีคุณสมบัตดิ ังตอไปนี้ เปนผมู ีสทิ ธิเลือกตง้ั (๑) มีสัญชาติไทย แตบุคคลผูมีสัญชาติไทยโดยการแปลงสัญชาติ ตองไดสัญชาติไทยมาแลว ไมนอ ยกวา หา ป (๒) มอี ายไุ มต ํา่ กวา สิบแปดปบ ริบูรณใ นวันท่ี ๑ มกราคมของปทม่ี ีการเลอื กต้งั และ (๓) มีช่ืออยูในทะเบียนบานในเขตเลือกตั้งมาแลวเปนเวลาไมนอยกวาเกาสิบวันนับถึงวันเลอื กต้ัง ผูม สี ิทธิเลือกต้ังซึ่งอยูนอกเขตเลือกตั้งท่ีตนมีช่ืออยูในทะเบียนบาน หรือมีช่ืออยูในทะเบียนบานในเขตเลือกตั้งเปนเวลานอยกวาเกาสิบวันนับถึงวันเลือกต้ัง หรือมีถ่ินท่ีอยูนอกราชอาณาจักรยอมมีสิทธิออกเสียงลงคะแนนเลือกต้ัง ทั้งน้ี ตามหลักเกณฑ วิธีการ และเงื่อนไขท่ีบัญญัติไวในพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการเลือกต้ังสมาชิกสภาผูแทนราษฎรและการไดมาซึ่งสมาชกิ วฒุ ิสภา มาตรา ๑๐๐ บุคคลผูมีลักษณะดังตอไปน้ีในวันเลือกต้ัง เปนบุคคลตองหามมิใหใชสิทธิเลอื กต้งั (๑) เปน ภิกษุ สามเณร นกั พรต หรอื นักบวช (๒) อยใู นระหวา งถกู เพกิ ถอนสิทธิเลอื กต้งั (๓) ตอ งคมุ ขังอยโู ดยหมายของศาลหรือโดยคาํ สั่งที่ชอบดว ยกฎหมาย (๔) วกิ ลจรติ หรอื จติ ฟน เฟอ นไมสมประกอบ มาตรา ๑๐๑ บุคคลผูมีคุณสมบัติดังตอไปน้ี เปนผูมีสิทธิสมัครรับเลือกต้ังเปนสมาชกิ สภาผแู ทนราษฎร (๑) มสี ญั ชาติไทยโดยการเกดิ (๒) มอี ายไุ มต่าํ กวาย่ีสบิ หา ปบ ริบรู ณในวันเลอื กต้ัง

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๓๕ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานุเบกษา (๓) เปนสมาชิกพรรคการเมืองใดพรรคการเมืองหน่ึงแตเพียงพรรคเดียวเปนเวลาติดตอกันไมน อยกวาเกาสบิ วันนบั ถึงวันเลอื กต้ัง เวน แตในกรณีทมี่ ีการเลอื กตั้งทั่วไปเพราะเหตุยุบสภา ตองเปนสมาชกิ พรรคการเมืองใดพรรคการเมืองหนึง่ แตเพยี งพรรคเดยี วเปนเวลาติดตอกนั ไมนอยกวาสามสิบวันนับถงึ วนั เลอื กตง้ั (๔) ผสู มคั รรับเลือกตัง้ แบบแบง เขตเลือกตั้ง ตอ งมลี ักษณะอยางใดอยา งหน่งึ ดังตอ ไปน้ดี วย (ก) มีช่ืออยูในทะเบียนบานในจังหวัดท่ีสมัครรับเลือกต้ังมาแลวเปนเวลาติดตอกันไมน อ ยกวาหา ปน ับถงึ วนั สมคั รรับเลือกตง้ั (ข) เปนบคุ คลซง่ึ เกดิ ในจังหวัดทสี่ มคั รรบั เลือกตั้ง (ค) เคยศึกษาในสถานศึกษาที่ต้ังอยูในจังหวัดที่สมัครรับเลือกต้ังเปนเวลาติดตอกันไมน อยกวา หา ปการศึกษา (ง) เคยรับราชการหรือเคยมีช่ืออยูในทะเบียนบานในจังหวัดที่สมัครรับเลือกตั้งเปนเวลาตดิ ตอกันไมนอยกวา หา ป (๕) ผูสมัครรับเลือกตั้งแบบสัดสวนตองมีลักษณะอยางใดอยางหนึ่งตาม (๔) ดวยแตลักษณะดังกลา วในกรณใี ดทก่ี ําหนดถึงจังหวดั ใหห มายถึงกลมุ จังหวดั (๖) คุณสมบตั อิ นื่ ตามทบี่ ญั ญตั ไิ วใ นพระราชบญั ญตั ิประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการเลือกตั้งสมาชกิ สภาผูแทนราษฎรและการไดม าซึ่งสมาชกิ วฒุ ิสภา มาตรา ๑๐๒ บคุ คลผูมลี กั ษณะดังตอ ไปน้ี เปนบคุ คลตอ งหา มมใิ หใชสิทธิสมัครรับเลือกตั้งเปนสมาชกิ สภาผแู ทนราษฎร (๑) ตดิ ยาเสพติดใหโทษ (๒) เปน บุคคลลมละลายหรอื เคยเปนบคุ คลลม ละลายทุจรติ (๓) เปนบุคคลผูมีลักษณะตองหามมิใหใชสิทธิเลือกต้ังสมาชิกสภาผูแทนราษฎรตามมาตรา ๑๐๐ (๑) (๒) หรอื (๔) (๔) ตอ งคําพพิ ากษาใหจ าํ คุกและถกู คมุ ขังอยูโ ดยหมายของศาล (๕) เคยตองคําพิพากษาใหจําคุกโดยไดพนโทษมายังไมถึงหาปในวันเลือกต้ัง เวนแตในความผิดอันไดก ระทาํ โดยประมาทหรอื ความผดิ ลหโุ ทษ (๖) เคยถกู ไลออก ปลดออก หรือใหออกจากราชการ หนวยงานของรัฐ หรือรัฐวิสาหกิจเพราะทุจริตตอหนาท่ี หรือถอื วากระทาํ การทุจริตและประพฤติมิชอบในวงราชการ

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๓๖ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานุเบกษา (๗) เคยตองคําพิพากษาหรือคําสั่งของศาลใหทรัพยสินตกเปนของแผนดิน เพราะรํ่ารวยผิดปกตหิ รือมีทรัพยสินเพ่มิ ขึ้นผดิ ปกติ (๘) เปน ขาราชการซึ่งมตี าํ แหนง หรอื เงินเดือนประจํานอกจากขาราชการการเมอื ง (๙) เปนสมาชกิ สภาทอ งถนิ่ หรือผูบ รหิ ารทองถ่นิ (๑๐) เปนสมาชิกวุฒสิ ภาหรือเคยเปน สมาชกิ วุฒสิ ภาและสมาชิกภาพส้ินสดุ ลงแลว ยังไมเกินสองป (๑๑) เปนพนักงานหรือลูกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรัฐ หรือรัฐวิสาหกิจ หรือเปน เจาหนา ท่ีอน่ื ของรฐั (๑๒) เปนตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ กรรมการการเลือกตั้ง ผูตรวจการแผนดิน กรรมการปองกนั และปราบปรามการทจุ ริตแหงชาติ กรรมการตรวจเงนิ แผนดิน หรือกรรมการสิทธิมนุษยชนแหง ชาติ (๑๓) อยใู นระหวา งตองหามมิใหด ํารงตาํ แหนง ทางการเมอื งตามมาตรา ๒๖๓ (๑๔) เคยถกู วุฒิสภามีมติตามมาตรา ๒๗๔ ใหถอดถอนออกจากตาํ แหนง มาตรา ๑๐๓ พรรคการเมืองท่ีสงสมาชิกเขาเปนผูสมัครรับเลือกต้ังในการเลือกตั้งในเขตเลือกต้ังใด ตองสง สมาชิกเขา สมัครรบั เลอื กตั้งใหครบจํานวนสมาชิกสภาผูแทนราษฎรที่จะพึงมีไดในเขตเลือกตงั้ น้นั และจะสงเกนิ จํานวนดังกลา วมิได เมื่อพรรคการเมืองใดสงสมาชิกเขาสมัครรับเลือกต้ังครบจํานวนตามวรรคหน่ึงแลวแมภ ายหลงั จะมจี ํานวนลดลงจนไมครบจํานวน ไมว าดว ยเหตุใด ใหถือวาพรรคการเมืองน้ันสงสมาชิกเขาสมัครรับเลอื กต้งั ครบจาํ นวนแลว เม่ือพรรคการเมืองใดสงสมาชิกเขาสมัครรับเลือกต้ังแลว พรรคการเมืองนั้นหรือผูสมัครรับเลอื กต้ังของพรรคการเมืองนน้ั จะถอนการสมคั รรับเลอื กตัง้ หรือเปล่ียนแปลงผูส มัครรบั เลอื กตงั้ มิได มาตรา ๑๐๔ อายุของสภาผแู ทนราษฎรมกี ําหนดคราวละสี่ปน บั แตว นั เลอื กตัง้ ในระหวางอายุของสภาผูแทนราษฎร จะมีการควบรวมพรรคการเมืองท่ีมีสมาชิกเปนสมาชกิ สภาผูแ ทนราษฎรมไิ ด มาตรา ๑๐๕ สมาชิกภาพของสมาชิกสภาผูแทนราษฎรเริม่ ต้งั แตว นั เลอื กต้งั มาตรา ๑๐๖ สมาชิกภาพของสมาชกิ สภาผูแทนราษฎรสิ้นสดุ ลง เมือ่ (๑) ถงึ คราวออกตามอายขุ องสภาผแู ทนราษฎร หรอื มกี ารยบุ สภาผูแ ทนราษฎร (๒) ตาย (๓) ลาออก

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๓๗ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานเุ บกษา (๔) ขาดคุณสมบัติตามมาตรา ๑๐๑ (๕) มีลกั ษณะตองหา มตามมาตรา ๑๐๒ (๖) กระทาํ การอนั ตองหามตามมาตรา ๒๖๕ หรอื มาตรา ๒๖๖ (๗) ลาออกจากพรรคการเมืองท่ีตนเปนสมาชิก หรือพรรคการเมืองที่ตนเปนสมาชิกมีมติดวยคะแนนเสียงไมนอยกวาสามในส่ีของที่ประชุมรวมของคณะกรรมการบริหารของพรรคการเมืองและสมาชกิ สภาผแู ทนราษฎรทสี่ งั กดั พรรคการเมืองนั้น ใหพนจากการเปนสมาชิกของพรรคการเมืองท่ีตนเปนสมาชกิ ในกรณีเชน นี้ ใหถ ือวาสิน้ สุดสมาชิกภาพนับแตวันที่ลาออกหรือพรรคการเมืองมีมติเวนแตสมาชิกสภาผูแทนราษฎรผูน้ันไดอุทธรณตอศาลรัฐธรรมนูญภายในสามสิบวันนับแตวันที่พรรคการเมืองมีมติ คัดคานวามติดังกลาวมีลักษณะตามมาตรา ๖๕ วรรคสาม ถาศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยวามติดังกลาวมิไดมีลักษณะตามมาตรา ๖๕ วรรคสาม ใหถือวาสมาชิกภาพสิ้นสุดลงนับแตวันท่ีศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัย แตถาศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยวามติดังกลาวมีลักษณะตามมาตรา ๖๕ วรรคสาม สมาชิกสภาผูแทนราษฎรผูนั้นอาจเขาเปนสมาชิกของพรรคการเมืองอ่ืนไดภายในสามสบิ วันนับแตว ันทศี่ าลรฐั ธรรมนูญวนิ ิจฉัย (๘) ขาดจากการเปนสมาชิกของพรรคการเมืองในกรณีที่ศาลรัฐธรรมนูญมีคําส่ังยุบพรรคการเมืองที่สมาชกิ สภาผูแ ทนราษฎรผูน ้ันเปน สมาชกิ และไมอาจเขาเปนสมาชิกของพรรคการเมืองอ่ืนไดภายในหกสิบวันนับแตวันที่ศาลรัฐธรรมนูญมีคําสั่ง ในกรณีเชนน้ีใหถือวาส้ินสุดสมาชิกภาพนบั แตว นั ถัดจากวนั ท่คี รบกําหนดหกสบิ วันน้ัน (๙) วุฒิสภามีมติตามมาตรา ๒๗๔ ใหถอดถอนออกจากตําแหนง หรือศาลรัฐธรรมนูญมีคําวินิจฉัยใหพนจากสมาชิกภาพตามมาตรา ๙๑ หรือศาลฎีกามีคําส่ังตามมาตรา ๒๓๙ วรรคสองในกรณีเชนน้ี ใหถือวาส้ินสุดสมาชิกภาพนับแตวันที่วุฒิสภามีมติหรือศาลมีคําวินิจฉัยหรือมีคําสั่งแลวแตก รณี (๑๐) ขาดประชมุ เกนิ จํานวนหน่ึงในสี่ของจํานวนวันประชุมในสมัยประชุมที่มีกําหนดเวลาไมน อยกวา หน่งึ รอยยส่ี บิ วนั โดยไมไดรบั อนญุ าตจากประธานสภาผูแ ทนราษฎร (๑๑) ตองคําพิพากษาถึงท่ีสุดใหจําคุก แมจะมีการรอการลงโทษ เวนแตเปนการรอการลงโทษในความผดิ อนั ไดกระทาํ โดยประมาท ความผดิ ลหุโทษ หรอื ความผิดฐานหม่นิ ประมาท มาตรา ๑๐๗ เมื่ออายุของสภาผูแทนราษฎรส้ินสุดลง พระมหากษัตริยจะไดทรงตราพระราชกฤษฎีกาใหม กี ารเลือกตัง้ สมาชิกสภาผูแทนราษฎรใหมเปนการเลือกต้ังท่ัวไป ซึ่งตองกําหนด

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๓๘ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานุเบกษาวันเลือกต้ังภายในสี่สิบหาวันนับแตวันที่อายุของสภาผูแทนราษฎรส้ินสุดลง และวันเลือกต้ังนั้นตองกาํ หนดเปน วันเดยี วกันท่ัวราชอาณาจกั ร มาตรา ๑๐๘ พระมหากษัตริยทรงไวซ่ึงพระราชอํานาจท่ีจะยุบสภาผูแทนราษฎรเพื่อใหมีการเลือกต้ังสมาชิกสภาผูแทนราษฎรใหม การยุบสภาผูแทนราษฎรใหกระทําโดยพระราชกฤษฎีกา ซึ่งตองกําหนดวันเลือกต้ังสมาชิกสภาผูแทนราษฎรใหมเปนการเลือกตั้งท่ัวไปภายในระยะเวลาไมนอยกวาสี่สิบหาวันแตไมเกินหกสิบวันนับแตวันยุบสภาผูแทนราษฎร และวันเลือกต้ังน้ันตองกําหนดเปนวันเดียวกันท่วั ราชอาณาจกั ร การยบุ สภาผแู ทนราษฎรจะกระทาํ ไดเ พียงคร้งั เดียวในเหตุการณเดียวกนั มาตรา ๑๐๙ เมื่อตําแหนงสมาชิกสภาผูแทนราษฎรวางลงเพราะเหตุอื่นใดนอกจากถงึ คราวออกตามอายขุ องสภาผแู ทนราษฎรหรอื เมือ่ มีการยุบสภาผูแ ทนราษฎร ใหดาํ เนนิ การดังตอ ไปนี้ (๑) ในกรณีท่ีเปนตําแหนงสมาชิกสภาผูแทนราษฎรท่ีมาจากการเลือกตั้งแบบแบงเขตเลือกต้งั ใหมกี ารเลือกต้ังสมาชิกสภาผูแทนราษฎรขน้ึ แทนตําแหนงที่วางภายในส่ีสิบหาวันนับแตวันท่ีตาํ แหนง น้นั วาง เวน แตอายุของสภาผูแทนราษฎรจะเหลอื ไมถ งึ หนง่ึ รอยแปดสบิ วนั (๒) ในกรณีท่ีเปนตําแหนงสมาชิกสภาผูแทนราษฎรที่มาจากการเลือกตั้งแบบสัดสวนใหป ระธานสภาผแู ทนราษฎรประกาศใหผ มู ชี อื่ อยูใ นลําดับถัดไปในบัญชีรายช่ือของพรรคการเมืองน้ันในเขตเลือกต้ังนั้น เลื่อนขึ้นมาเปนสมาชิกสภาผูแทนราษฎรแทนตําแหนงท่ีวาง โดยตองประกาศในราชกจิ จานุเบกษาภายในเจด็ วันนับแตวันท่ีตําแหนงน้ันวางลง เวนแตไมมีรายช่ือเหลืออยูในบัญชีท่ีจะเลื่อนขึ้นมาแทนตาํ แหนง ทีว่ า ง ใหสมาชิกสภาผูแทนราษฎรแบบสัดสว นประกอบดว ยสมาชกิ เทา ทีม่ อี ยู สมาชกิ ภาพของสมาชกิ สภาผแู ทนราษฎรผเู ขา มาแทนตาม (๑) ใหเร่ิมนับแตวันเลือกต้ังแทนตําแหนงที่วาง สวนสมาชิกภาพของสมาชิกสภาผูแทนราษฎรผูเขามาแทนตาม (๒) ใหเร่ิมนับแตวนั ถดั จากวันประกาศชื่อในราชกิจจานุเบกษา และใหสมาชิกสภาผูแทนราษฎรผูเขามาแทนตําแหนงทีว่ างน้ัน อยใู นตาํ แหนงไดเ พยี งเทา อายุของสภาผแู ทนราษฎรทเี่ หลืออยู มาตรา ๑๑๐ ภายหลังที่คณะรัฐมนตรีเขาบริหารราชการแผนดินแลว พระมหากษัตริยจะทรงแตงตั้งสมาชิกสภาผูแทนราษฎรผูเปนหัวหนาพรรคการเมืองในสภาผูแทนราษฎรที่สมาชิกในสังกัดของพรรคตนมิไดดํารงตําแหนงรัฐมนตรี และมีจํานวนมากท่ีสุดในบรรดาพรรคการเมือง

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๓๙ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานเุ บกษาท่ีสมาชิกในสังกัดมิไดดํารงตําแหนงรัฐมนตรี แตไมนอยกวาหนึ่งในหาของจํานวนสมาชิกทั้งหมดเทาทม่ี อี ยูของสภาผแู ทนราษฎรในขณะแตง ต้งั เปนผูนําฝายคา นในสภาผูแทนราษฎร ในกรณีทีไ่ มม ีพรรคการเมอื งใดในสภาผูแทนราษฎรมีลักษณะที่กําหนดไวตามวรรคหน่ึง ใหส ม า ชิ ก ส ภ า ผู แ ท น ร า ษ ฎ ร ผู เ ป น หั ว ห น า พ ร ร ค ก า ร เ มื อ ง ซ่ึ ง ไ ด รั บ เ สี ย ง ส นั บ ส นุ น ข า ง ม า ก จ า กสมาชิกสภาผแู ทนราษฎรในพรรคการเมืองที่สมาชิกในสังกัดของพรรคนั้นมิไดดํารงตําแหนงรัฐมนตรีเปนผนู าํ ฝายคา นในสภาผแู ทนราษฎร ในกรณที ีม่ เี สียงสนบั สนนุ เทา กนั ใหใ ชวิธจี ับสลาก ใหประธานสภาผูแทนราษฎรเปนผูลงนามรับสนองพระบรมราชโองการแตงตั้งผูนําฝายคานในสภาผแู ทนราษฎร ผูนาํ ฝายคา นในสภาผแู ทนราษฎรยอ มพน จากตําแหนง เมอื่ ขาดคุณสมบัติดังกลาวในวรรคหนึ่งหรือวรรคสอง และใหนําบทบัญญัติมาตรา ๑๒๔ วรรคส่ี มาใชบังคับโดยอนุโลม ในกรณีเชนนี้พระมหากษตั รยิ จะไดท รงแตง ตัง้ ผูนําฝา ยคา นในสภาผแู ทนราษฎรแทนตําแหนงท่วี าง สว นที่ ๓ วุฒสิ ภา มาตรา ๑๑๑ วุฒิสภาประกอบดวยสมาชิกจํานวนรวมหนึ่งรอยหาสิบคน ซึ่งมาจากการเลือกต้ังในแตละจังหวัด จังหวัดละหนึ่งคน และมาจากการสรรหาเทากับจํานวนรวมขางตนหกั ดวยจํานวนสมาชกิ วฒุ สิ ภาทม่ี าจากการเลือกต้งั ในกรณีที่มีการเพ่ิมหรือลดจังหวัดในระหวางวาระของสมาชิกวุฒิสภาท่ีมาจากการเลือกตั้งใหวุฒิสภาประกอบดว ยสมาชกิ เทาทม่ี อี ยู ในกรณที ่ีตําแหนงสมาชิกวุฒสิ ภาวางลงไมว า ดวยเหตใุ ด ๆ และยังมิไดมีการเลือกตั้งหรือสรรหาขึน้ แทนตาํ แหนงทว่ี าง แลวแตกรณี ใหวฒุ สิ ภาประกอบดว ยสมาชกิ วุฒิสภาเทา ทม่ี ีอยู ในกรณีที่มีเหตุการณใด ๆ ทําใหสมาชิกวุฒิสภาไมครบจํานวนตามวรรคหนึ่ง แตมีจํานวนไมนอยกวารอยละเกาสิบหาของจํานวนสมาชิกวุฒิสภาท้ังหมด ใหถือวาวุฒิสภาประกอบดวยสมาชิกจํานวนดังกลาว แตตองมีการเลือกต้ังหรือการสรรหาใหไดสมาชิกวุฒิสภาครบจํานวนตามวรรคหน่ึงภายในหน่ึงรอยแปดสิบวันนับแตวันที่มีเหตุการณดังกลาว และใหสมาชิกวุฒิสภาที่เขามาน้ันอยูในตําแหนงเพียงเทา อายุของวุฒิสภาท่ีเหลอื อยู

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๔๐ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานเุ บกษา มาตรา ๑๑๒ การเลือกตั้งสมาชกิ วฒุ สิ ภาในแตละจังหวัด ใหใชเขตจังหวัดเปนเขตเลือกต้ังและใหมีสมาชกิ วุฒสิ ภาจังหวดั ละหนึง่ คน โดยใหผูมีสิทธิเลือกตั้งออกเสียงลงคะแนนเลือกต้ังผูสมัครรบั เลือกต้ังไดหน่งึ เสยี งและใหใ ชวธิ ีออกเสียงลงคะแนนโดยตรงและลับ เพือ่ ประโยชนในการเลือกตงั้ สมาชิกวุฒสิ ภา ใหผูส มคั รรับเลือกตั้งสามารถหาเสียงเลือกตั้งไดก็แตเ ฉพาะทีเ่ ก่ียวกับการปฏบิ ัติงานในหนาทขี่ องวุฒสิ ภา หลักเกณฑ วิธีการ และเง่ือนไขในการเลือกต้ังและการหาเสียงเลือกตั้งของสมาชิกวุฒิสภาใหเปนไปตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการเลือกตั้งสมาชิกสภาผูแทนราษฎรและการไดม าซ่ึงสมาชกิ วฒุ ิสภา มาตรา ๑๑๓ ใหมีคณะกรรมการสรรหาสมาชิกวุฒิสภาคณะหนึ่ง ประกอบดวยประธานศาลรัฐธรรมนูญ ประธานกรรมการการเลือกต้ัง ประธานผูตรวจการแผนดิน ประธานกรรมการปอ งกันและปราบปรามการทจุ รติ แหงชาติ ประธานกรรมการตรวจเงินแผนดิน ผูพิพากษาในศาลฎีกาซ่ึงดํารงตําแหนงไมต่ํากวาผูพิพากษาศาลฎีกาท่ีที่ประชุมใหญศาลฎีกามอบหมายจํานวนหนึ่งคนและตลุ าการในศาลปกครองสูงสุดท่ีท่ีประชุมใหญตุลาการในศาลปกครองสูงสุดมอบหมายจํานวนหนึ่งคนเปนกรรมการ ทาํ หนาทส่ี รรหาบคุ คลตามมาตรา ๑๑๔ ใหแ ลว เสรจ็ ภายในสามสบิ วันนับแตวันที่ไดรับบัญชีรายชื่อจากคณะกรรมการการเลือกต้ัง แลวแจงผลการสรรหาใหคณะกรรมการการเลือกต้ังประกาศผลผไู ดร บั การสรรหาเปน สมาชิกวฒุ สิ ภา ใหกรรมการตามวรรคหนึ่งเลอื กกันเองใหกรรมการผูห นง่ึ เปน ประธานกรรมการ ในกรณีท่ีไมมีกรรมการในตําแหนงใด หรือมีแตไมสามารถปฏิบัติหนาท่ีได ถากรรมการท่ีเหลอื อยนู น้ั มีจาํ นวนไมน อยกวา กง่ึ หนงึ่ ใหคณะกรรมการสรรหาสมาชิกวฒุ ิสภาประกอบดว ยกรรมการทเี่ หลืออยู มาตรา ๑๑๔ ใหคณะกรรมการสรรหาสมาชกิ วฒุ สิ ภาดาํ เนินการสรรหาบุคคลท่ีมีความเหมาะสมจากผูไดรับการเสนอชื่อจากองคกรตาง ๆ ในภาควิชาการ ภาครัฐ ภาคเอกชน ภาควิชาชีพและภาคอ่ืนท่ีเปนประโยชนในการปฏิบัติการตามอํานาจหนาท่ีของวุฒิสภาเปนสมาชิกวุฒิสภาเทา จาํ นวนทจ่ี ะพงึ มตี ามท่ีกาํ หนดในมาตรา ๑๑๑ วรรคหน่ึง ในการสรรหาบคุ คลตามวรรคหนึ่ง ใหคํานึงถึงความรู ความเช่ียวชาญ หรือประสบการณท่ีจะเปน ประโยชนในการปฏิบัติงานของวุฒิสภาเปนสําคัญ และใหคํานึงถึงองคประกอบจากบุคคลที่มี

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๔๑ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานเุ บกษาความรคู วามสามารถในดา นตาง ๆ ท่ีแตกตางกัน โอกาสและความเทาเทียมกันทางเพศ สัดสวนของบคุ คลในแตละภาคตามวรรคหนึ่งท่ีใกลเ คยี งกัน รวมทง้ั การใหโอกาสกบั ผูดอยโอกาสทางสงั คมดว ย หลักเกณฑ วธิ กี าร และเงอ่ื นไขในการสรรหาสมาชิกวุฒิสภา ใหเปนไปตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนญู วา ดว ยการเลอื กต้ังสมาชกิ สภาผแู ทนราษฎรและการไดม าซงึ่ สมาชิกวุฒิสภา มาตรา ๑๑๕ บุคคลผูมีคุณสมบัติและไมมีลักษณะตองหามดังตอไปน้ีเปนผูมีสิทธิสมัครรับเลอื กตัง้ หรอื ไดร บั การเสนอชื่อเพ่อื เขา รับการสรรหาเปน สมาชิกวฒุ สิ ภา (๑) มีสญั ชาตไิ ทยโดยการเกิด (๒) มอี ายไุ มต ํา่ กวา ส่ีสิบปบรบิ รู ณใ นวนั สมคั รรับเลือกต้ังหรือวนั ท่ีไดรบั การเสนอชือ่ (๓) สําเรจ็ การศกึ ษาไมต าํ่ กวา ปริญญาตรหี รอื เทยี บเทา (๔) ผูสมัครรับเลือกต้ังเปนสมาชิกวุฒิสภาท่ีมาจากการเลือกต้ังตองมีลักษณะอยางใดอยางหน่งึ ดงั ตอไปนดี้ วย (ก) มีช่ืออยูในทะเบียนบานในจังหวัดที่สมัครรับเลือกต้ังมาแลวเปนเวลาติดตอกันไมน อ ยกวาหาปนบั ถึงวันสมคั รรบั เลือกตั้ง (ข) เปนบคุ คลซง่ึ เกดิ ในจังหวัดท่ีสมัครรับเลือกตั้ง (ค) เคยศึกษาในสถานศึกษาท่ีต้ังอยูในจังหวัดท่ีสมัครรับเลือกต้ังเปนเวลาติดตอกันไมน อ ยกวาหาปก ารศกึ ษา (ง) เคยรับราชการหรือเคยมีชื่ออยูในทะเบียนบานในจังหวัดที่สมัครรับเลือกต้ังเปนเวลาติดตอ กันไมน อ ยกวา หาป (๕) ไมเปนบุพการี คูสมรส หรือบุตรของผูดํารงตําแหนงสมาชิกสภาผูแทนราษฎรหรือผดู ํารงตําแหนงทางการเมือง (๖) ไมเปนสมาชิกหรือผูดํารงตําแหนงใดในพรรคการเมืองหรือเคยเปนสมาชิกหรือเคยดํารงตําแหนงและพนจากการเปนสมาชิกหรือการดํารงตําแหนงใด ๆ ในพรรคการเมืองมาแลวยังไมเ กนิ หาปนบั ถงึ วนั สมัครรับเลอื กตั้งหรอื วันท่ีไดร บั การเสนอชื่อ (๗) ไมเปนสมาชิกสภาผูแทนราษฎร หรือเคยเปนสมาชิกสภาผูแทนราษฎรและพนจากการเปนสมาชิกสภาผูแทนราษฎรมาแลวไมเ กนิ หา ปนับถงึ วนั สมัครรบั เลอื กต้งั หรอื วนั ท่ีไดรับการเสนอช่อื (๘) เปนบคุ คลตองหามมิใหใชสิทธิสมัครรับเลือกต้ังตามมาตรา ๑๐๒ (๑) (๒) (๓) (๔)(๕) (๖) (๗) (๘) (๙) (๑๑) (๑๒) (๑๓) หรอื (๑๔)

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๔๒ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานุเบกษา (๙) ไมเปนรัฐมนตรีหรือผูดํารงตําแหนงทางการเมืองอ่ืนซ่ึงมิใชสมาชิกสภาทองถิ่นหรือผบู รหิ ารทอ งถิ่น หรอื เคยเปนแตพ นจากตําแหนงดงั กลาวมาแลวยงั ไมเ กนิ หา ป มาตรา ๑๑๖ สมาชกิ วุฒสิ ภาจะเปน รฐั มนตรี ผูดํารงตําแหนงทางการเมืองอื่น หรือผูดํารงตําแหนง ในองคก รอิสระตามรฐั ธรรมนญู มไิ ด บุคคลผูเคยดํารงตําแหนงสมาชิกวุฒิสภาและสมาชิกภาพส้ินสุดลงมาแลวยังไมเกินสองปจะเปนรฐั มนตรี หรอื ผดู ํารงตาํ แหนงทางการเมือง มิได มาตรา ๑๑๗ สมาชิกภาพของสมาชิกวุฒิสภาที่มาจากการเลือกตั้งเร่ิมต้ังแตวันท่ีมีการเลือกต้ังสมาชิกวุฒิสภา และสมาชิกภาพของสมาชิกวุฒิสภาท่ีมาจากการสรรหาเริ่มต้ังแตวันที่คณะกรรมการการเลอื กตง้ั ประกาศผลการสรรหา สมาชิกภาพของสมาชิกวุฒิสภามีกําหนดคราวละหกปนับแตวันเลือกตั้ง หรือวันที่คณะกรรมการการเลือกตั้งประกาศผลการสรรหา แลวแตกรณี โดยสมาชิกวุฒิสภาจะดํารงตําแหนงติดตอกนั เกินหนงึ่ วาระไมไ ด ใหสมาชิกวุฒิสภาซ่ึงสิ้นสุดสมาชิกภาพตามวาระ อยูในตําแหนงเพ่ือปฏิบัติหนาท่ีตอไปจนกวาจะมีสมาชิกวุฒิสภาขนึ้ ใหม มาตรา ๑๑๘ เมื่อวาระของสมาชิกวฒุ ิสภาซ่ึงมาจากการเลือกต้ังสิ้นสุดลง พระมหากษัตริยจะไดทรงตราพระราชกฤษฎีกาใหมีการเลือกตั้งสมาชิกวุฒิสภาซึ่งมาจากการเลือกต้ังใหมเปนการเลือกตั้งทั่วไป ซ่ึงตองกําหนดวันเลือกต้ังภายในสามสิบวันนับแตวันที่วาระของสมาชิกวุฒิสภาซ่ึงมาจากการเลือกตง้ั ส้นิ สุดลง และวันเลือกตงั้ นั้นตอ งกาํ หนดเปนวันเดียวกันทัว่ ราชอาณาจักร เม่ือวาระของสมาชิกวุฒิสภาซ่ึงมาจากการสรรหาสิ้นสุดลง ใหคณะกรรมการการเลือกตั้งประกาศกําหนดวันเร่ิมการสรรหาและระยะเวลาการสรรหาสมาชิกวุฒิสภา ซึ่งตองทําการสรรหาใหแลวเสรจ็ ภายในหกสบิ วนั นบั แตว ันท่วี าระของสมาชกิ วฒุ ิสภาทม่ี าจากการสรรหาส้ินสุดลง มาตรา ๑๑๙ สมาชกิ ภาพของสมาชิกวฒุ ิสภาส้นิ สดุ ลง เมอ่ื (๑) ถงึ คราวออกตามวาระ (๒) ตาย (๓) ลาออก (๔) ขาดคุณสมบัติหรอื มลี ักษณะตองหา มตามมาตรา ๑๑๕ (๕) กระทําการอันตองหามตามมาตรา ๑๑๖ มาตรา ๒๖๕ หรือมาตรา ๒๖๖

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๔๓ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานเุ บกษา (๖) วุฒิสภามีมติตามมาตรา ๒๗๔ ใหถอดถอนออกจากตําแหนง หรือศาลรัฐธรรมนูญมีคําวินิจฉัยใหพนจากสมาชิกภาพตามมาตรา ๙๑ หรือศาลฎีกามีคําส่ังตามมาตรา ๒๓๙ วรรคสองหรือมาตรา ๒๔๐ วรรคสาม ในกรณีเชนน้ี ใหถือวาสิ้นสุดสมาชิกภาพนับแตวันท่ีวุฒิสภามีมติหรือศาลมีคาํ วนิ จิ ฉยั หรอื มีคําสั่ง แลว แตก รณี (๗) ขาดประชุมเกินจํานวนหนึ่งในสี่ของจํานวนวันประชุมในสมัยประชุมที่มีกําหนดเวลาไมนอ ยกวา หนึง่ รอ ยยสี่ ิบวัน โดยไมไดร ับอนญุ าตจากประธานวุฒสิ ภา (๘) ตองคําพิพากษาถึงที่สุดใหจําคุก แมจะมีการรอการลงโทษ เวนแตเปนการรอการลงโทษในความผิดอนั ไดก ระทําโดยประมาท ความผดิ ลหุโทษ หรือความผดิ ฐานหมิน่ ประมาท มาตรา ๑๒๐ เม่ือตําแหนงสมาชิกวุฒิสภาวางลงเพราะเหตุตามมาตรา ๑๑๙ ใหนําบทบญั ญตั ิมาตรา ๑๑๒ มาตรา ๑๑๓ มาตรา ๑๑๔ และมาตรา ๑๑๘ มาใชบังคบั กบั การเลือกต้ังหรือการสรรหาสมาชิกวฒุ ิสภาในกรณดี งั กลา ว และใหส มาชิกวฒุ ิสภาผูเขามาแทนตําแหนงที่วางนั้น อยูในตาํ แหนงไดเพียงเทาวาระที่เหลืออยูของผูซึ่งตนแทน เวนแตวาระของสมาชิกวุฒิสภาที่วางลงจะเหลือไมถ ึงหน่ึงรอยแปดสิบวัน จะไมด าํ เนนิ การเลอื กตัง้ หรือการสรรหาก็ได มาตรา ๑๒๑ ในการที่วุฒิสภาจะพิจารณาใหบุคคลดํารงตําแหนงใดตามบทบัญญัติแหงรัฐธรรมนูญนี้ ใหวุฒิสภาแตงตั้งคณะกรรมาธิการขึ้นคณะหนึ่ง ทําหนาท่ีตรวจสอบประวัติความประพฤติ และพฤตกิ รรมทางจริยธรรมของบุคคลผูไ ดร บั การเสนอชอ่ื ใหดํารงตาํ แหนง นั้น รวมท้ังรวบรวมขอ เทจ็ จริงและพยานหลกั ฐานอันจําเปน แลวรายงานตอวฒุ สิ ภาเพอ่ื ประกอบการพจิ ารณาตอ ไป การดาํ เนนิ การของคณะกรรมาธิการตามวรรคหนง่ึ ใหเ ปนไปตามวิธีการทีก่ ําหนดในขอบังคับการประชมุ วฒุ สิ ภา สว นท่ี ๔ บททใ่ี ชแ กสภาท้ังสอง มาตรา ๑๒๒ สมาชิกสภาผแู ทนราษฎรและสมาชิกวุฒิสภายอมเปนผูแทนปวงชนชาวไทยโดยไมอยูในความผูกมัดแหงอาณัติ มอบหมาย หรือความครอบงําใด ๆ และตองปฏิบัติหนาที่ดวยความซื่อสัตยสุจริต เพื่อประโยชนสวนรวมของปวงชนชาวไทย โดยปราศจากการขัดกันแหงผลประโยชน

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๔๔ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานเุ บกษา มาตรา ๑๒๓ กอนเขา รบั หนา ที่ สมาชิกสภาผแู ทนราษฎรและสมาชิกวฒุ ิสภาตองปฏิญาณตนในท่ีประชมุ แหงสภาท่ีตนเปนสมาชิกดวยถอยคําดังตอไปนี้ “ขาพเจา (ชื่อผูปฏิญาณ) ขอปฏิญาณวา ขาพเจาจะปฏิบัติหนาท่ีดวยความซื่อสัตยสุจริตเพ่ือประโยชนของประเทศและประชาชน ทั้งจะรักษาไวและปฏิบัติตามซ่ึงรัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทยทุกประการ” มาตรา ๑๒๔ สภาผูแทนราษฎรและวุฒิสภาแตละสภา มีประธานสภาคนหนึ่งและรองประธานคนหน่ึงหรือสองคน ซึ่งพระมหากษัตริยทรงแตงต้ังจากสมาชิกแหงสภานั้น ๆ ตามมติของสภา ประธานและรองประธานสภาผูแทนราษฎรดาํ รงตําแหนงจนสน้ิ อายุของสภาหรือมีการยุบสภา ประธานและรองประธานวุฒิสภาดํารงตําแหนงจนถึงวันกอนวันเลือกประธานและรองประธานวฒุ สิ ภาใหม ประธานและรองประธานสภาผูแทนราษฎร และประธานและรองประธานวุฒิสภา ยอมพนจากตาํ แหนง กอ นวาระตามวรรคสองหรอื วรรคสาม แลวแตกรณี เมือ่ (๑) ขาดจากสมาชิกภาพแหงสภาที่ตนเปน สมาชกิ (๒) ลาออกจากตําแหนง (๓) ดาํ รงตาํ แหนงนายกรัฐมนตรี รฐั มนตรี หรือขาราชการการเมืองอ่นื (๔) ตอ งคาํ พพิ ากษาใหจ ําคุก แมคดนี ัน้ จะยงั ไมถงึ ทีส่ ุดหรือมกี ารรอการลงโทษ เวนแตเปนกรณที ่คี ดยี งั ไมถึงทส่ี ดุ หรอื มีการรอการลงโทษในความผิดอันไดกระทําโดยประมาท ความผิดลหุโทษหรือความผิดฐานหมิ่นประมาท ในระหวางการดํารงตําแหนง ประธานและรองประธานสภาผูแทนราษฎรจะเปนกรรมการบริหารหรอื ดาํ รงตําแหนง ใดในพรรคการเมืองขณะเดยี วกันมิได มาตรา ๑๒๕ ประธานสภาผแู ทนราษฎรและประธานวุฒิสภามีอํานาจหนาที่ดําเนินกิจการของสภานั้น ๆ ใหเปนไปตามขอบังคับ รองประธานมีอํานาจหนาท่ีตามท่ีประธานมอบหมายและปฏิบตั ิหนาท่ีแทนประธานเมือ่ ประธานไมอ ยหู รอื ไมสามารถปฏบิ ตั หิ นา ทไ่ี ด ประธานสภาผแู ทนราษฎร ประธานวุฒิสภา และผูท ําหนาท่ีแทน ตองวางตนเปนกลางในการปฏบิ ตั ิหนา ที่ เมื่อประธานและรองประธานสภาผแู ทนราษฎรหรอื ประธานและรองประธานวุฒิสภาไมอยูในทีป่ ระชุม ใหส มาชกิ แหงสภานน้ั ๆ เลือกกนั เองใหสมาชกิ คนหน่งึ เปนประธานในคราวประชุมน้ัน

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๔๕ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานุเบกษา มาตรา ๑๒๖ การประชมุ สภาผแู ทนราษฎรและการประชุมวุฒิสภาตองมีสมาชิกมาประชุมไมนอยกวาก่ึงหน่ึงของจํานวนสมาชิกทั้งหมดเทาท่ีมีอยูของแตละสภา จึงจะเปนองคประชุม เวนแตในกรณกี ารพจิ ารณาระเบยี บวาระกระทูถ ามตามมาตรา ๑๕๖ และมาตรา ๑๕๗ สภาผูแทนราษฎรและวฒุ สิ ภาจะกําหนดเรื่ององคป ระชุมไวใ นขอ บังคับเปน อยางอนื่ กไ็ ด การลงมตวิ ินิจฉัยขอปรกึ ษาใหถอื เอาเสียงขา งมากเปนประมาณ เวนแตทีม่ บี ัญญตั ไิ วเปนอยางอ่ืนในรฐั ธรรมนญู นี้ สมาชิกคนหนึ่งยอมมีเสียงหนึ่งในการออกเสียงลงคะแนน ถามีคะแนนเสียงเทากันใหประธานในท่ปี ระชุมออกเสยี งเพิ่มขน้ึ อกี เสียงหนง่ึ เปน เสยี งชีข้ าด ประธานรัฐสภา ประธานสภาผูแทนราษฎร และประธานวุฒิสภา ตองจัดใหมีการบันทึกการออกเสียงลงคะแนนของสมาชิกแตละคน และเปดเผยบันทึกดังกลาวไวในท่ีท่ีประชาชนอาจเขาไปตรวจสอบได เวนแตก รณีการออกเสยี งลงคะแนนเปนการลบั การออกเสยี งลงคะแนนเลอื กหรือใหความเห็นชอบใหบุคคลดํารงตําแหนงใด ใหกระทําเปนการลับ เวนแตท่ีมีบัญญัติไวเปนอยางอื่นในรัฐธรรมนูญน้ี และสมาชิกยอมมีอิสระและไมถูกผูกพันโดยมติของพรรคการเมอื งหรอื อาณตั อิ ืน่ ใด มาตรา ๑๒๗ ภายในสามสิบวันนับแตวันเลือกต้ังสมาชิกสภาผูแทนราษฎร ใหมีการเรียกประชมุ รฐั สภาเพอ่ื ใหสมาชกิ ไดมาประชุมเปนครั้งแรก ในปห นงึ่ ใหม สี มัยประชมุ สามัญทั่วไป และสมยั ประชมุ สามัญนิตบิ ัญญัติ วนั ประชุมครง้ั แรกตามวรรคหนึ่ง ใหถือเปนวันเริ่มสมัยประชุมสามัญท่ัวไป สวนวันเริ่มสมัยประชุมสามัญนิติบัญญัติใหสภาผูแทนราษฎรเปนผูกําหนด ในกรณีท่ีการเริ่มประชุมครั้งแรกตามวรรคหนึ่งมเี วลาจนถงึ สิ้นปปฏทิ ินไมถ ึงหน่ึงรอ ยหาสบิ วนั จะไมมีการประชุมสมัยสามัญนิติบัญญัติสําหรับปนั้นกไ็ ด ในสมัยประชุมสามัญนิติบัญญัติ ใหรัฐสภาดําเนินการประชุมไดเฉพาะกรณีท่ีบัญญัติไวในหมวด ๒ หรือการพิจารณารางพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญหรือรางพระราชบัญญัติการอนุมัติพระราชกําหนด การใหความเห็นชอบในการประกาศสงคราม การรับฟงคําชี้แจงและการใหความเห็นชอบหนังสือสัญญา การเลือกหรือการใหความเห็นชอบใหบุคคลดํารงตําแหนงการถอดถอนบุคคลออกจากตําแหนง การต้ังกระทูถาม และการแกไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญ เวนแต

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๔๖ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานเุ บกษารัฐสภาจะมมี ติใหพิจารณาเรอื่ งอนื่ ใดดว ยคะแนนเสยี งมากกวากึ่งหน่ึงของจํานวนสมาชิกทั้งหมดเทาท่ีมีอยูของท้งั สองสภา สมัยประชุมสามัญของรัฐสภาสมัยหนึ่ง ๆ ใหมีกําหนดเวลาหนึ่งรอยยี่สิบวันแตพ ระมหากษัตริยจะโปรดเกลา โปรดกระหมอ มใหข ยายเวลาออกไปก็ได การปดสมัยประชุมสมัยสามัญกอนครบกําหนดเวลาหน่ึงรอยย่ีสิบวัน จะกระทําไดแตโดยความเห็นชอบของรฐั สภา มาตรา ๑๒๘ พระมหากษัตรยิ ทรงเรียกประชมุ รัฐสภา ทรงเปดและทรงปดประชุม พระมหากษัตริยจะเสด็จพระราชดําเนินมาทรงทํารัฐพิธีเปดประชุมสมัยประชุมสามัญทั่วไปคร้ังแรกตามมาตรา ๑๒๗ วรรคหนึ่ง ดวยพระองคเอง หรือจะโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหพระรชั ทายาทซ่งึ บรรลนุ ิติภาวะแลว หรือผใู ดผูหน่ึงเปนผแู ทนพระองค มาทาํ รฐั พิธกี ็ได เม่ือมีความจําเปนเพ่ือประโยชนแหงรัฐ พระมหากษัตริยจะทรงเรียกประชุมรัฐสภาเปนการประชุมสมัยวิสามญั กไ็ ด ภายใตบังคับมาตรา ๑๒๙ การเรยี กประชมุ การขยายเวลาประชุม และการปดประชุมรัฐสภาใหก ระทําโดยพระราชกฤษฎกี า มาตรา ๑๒๙ สมาชิกสภาผูแทนราษฎรและสมาชิกวุฒิสภาท้ังสองสภารวมกัน หรือสมาชิกสภาผูแทนราษฎร มีจํานวนไมนอยกวาหนึ่งในสามของจํานวนสมาชิกท้ังหมดเทาที่มีอยูของทั้งสองสภา มีสิทธิเขาช่ือรองขอใหนําความกราบบังคมทูลเพ่ือมีพระบรมราชโองการประกาศเรียกประชุมรฐั สภาเปนการประชุมสมัยวิสามัญได คาํ รองขอดังกลา วในวรรคหนง่ึ ใหย น่ื ตอ ประธานรฐั สภา ใหป ระธานรฐั สภานาํ ความกราบบังคมทูลและลงนามรบั สนองพระบรมราชโองการ มาตรา ๑๓๐ ในที่ประชุมสภาผูแทนราษฎร ท่ีประชุมวุฒิสภา หรือที่ประชุมรวมกันของรฐั สภา สมาชิกผูใดจะกลาวถอยคําใดในทางแถลงขอเท็จจริง แสดงความคิดเห็น หรือออกเสียงลงคะแนน ยอมเปนเอกสทิ ธ์ิโดยเด็ดขาด ผใู ดจะนาํ ไปเปนเหตฟุ องรอ งวา กลาวสมาชิกผูน้ันในทางใดมไิ ด เอกสิทธิ์ตามวรรคหนึ่งไมคุมครองสมาชิกผูกลาวถอยคําในการประชุมที่มีการถายทอดทางวทิ ยุกระจายเสยี งหรอื วิทยุโทรทัศน หากถอ ยคําที่กลาวในที่ประชมุ ไปปรากฏนอกบริเวณรัฐสภา และการกลาวถอยคําน้ันมีลักษณะเปนความผิดทางอาญาหรือละเมิดสิทธิในทางแพงตอบุคคลอื่นซึ่งมิใชรัฐมนตรหี รอื สมาชกิ แหง สภาน้ัน

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๔๗ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานุเบกษา ในกรณีตามวรรคสอง ถาสมาชิกกลาวถอยคําใดท่ีอาจเปนเหตุใหบุคคลอื่นซ่ึงมิใชรัฐมนตรีหรือสมาชกิ แหง สภานั้นไดร บั ความเสียหาย ใหป ระธานแหงสภาน้ันจัดใหมีการโฆษณาคําชี้แจงตามที่บุคคลน้ันรองขอตามวิธีการและภายในระยะเวลาท่ีกําหนดในขอบังคับการประชุมของสภาน้ัน ทั้งน้ีโดยไมกระทบกระเทือนถงึ สิทธิของบคุ คลในการฟองคดตี อ ศาล เอกสิทธ์ิท่ีบัญญัติไวในมาตราน้ี ยอมคุมครองไปถึงผูพิมพและผูโฆษณารายงานการประชุมตามขอบังคับของสภาผูแทนราษฎร วุฒิสภา หรือรัฐสภา แลวแตกรณี และคุมครองไปถึงบุคคลซึ่งประธานในท่ีประชุมอนุญาตใหแถลงขอเท็จจริง หรือแสดงความคิดเห็นในท่ีประชุม ตลอดจนผูดําเนินการถายทอดการประชุมสภาทางวิทยุกระจายเสียงหรือวิทยุโทรทัศนที่ไดรับอนุญาตจากประธานแหง สภานัน้ ดว ยโดยอนโุ ลม มาตรา ๑๓๑ ในระหวางสมัยประชุม หามมิใหจับ คุมขัง หรือหมายเรียกตัวสมาชิกสภาผูแทนราษฎรหรือสมาชิกวุฒิสภา ไปทําการสอบสวนในฐานะท่ีสมาชิกผูนั้นเปนผูตองหาในคดอี าญา เวน แตในกรณีทไ่ี ดร บั อนญุ าตจากสภาที่ผูนัน้ เปนสมาชกิ หรือในกรณีท่ีจับในขณะกระทําความผิด ในกรณีที่มีการจับสมาชิกสภาผูแทนราษฎรหรือสมาชิกวุฒิสภาในขณะกระทําความผิดใหรายงานไปยงั ประธานแหงสภาท่ีผูน้นั เปน สมาชิกโดยพลัน และประธานแหงสภาท่ีผูน้ันเปนสมาชิกอาจสั่งใหปลอยผูถกู จบั ได ในกรณที มี่ กี ารฟอ งสมาชิกสภาผูแทนราษฎรหรือสมาชิกวุฒิสภาในคดีอาญา ไมวาจะไดฟองนอกหรือในสมัยประชุม ศาลจะพจิ ารณาคดีนั้นในระหวา งสมัยประชมุ มไิ ด เวน แตจ ะไดร บั อนญุ าตจากสภาที่ผูนั้นเปน สมาชิก หรอื เปนคดอี นั เกีย่ วกับพระราชบญั ญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการเลือกต้ังสมาชิกสภาผูแทนราษฎรและการไดม าซึ่งสมาชิกวุฒิสภา พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยคณะกรรมการการเลือกต้ัง หรือพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยพรรคการเมือง แตการพิจารณาคดีตอ งไมเ ปน การขดั ขวางตอการทีส่ มาชกิ ผนู ้ันจะมาประชมุ สภา การพจิ ารณาพพิ ากษาคดีทีศ่ าลไดกระทาํ กอ นมคี ําอา งวาจําเลยเปนสมาชิกของสภาใดสภาหน่ึงยอมเปน อนั ใชไ ด ถา สมาชิกสภาผูแทนราษฎรหรือสมาชิกวุฒสิ ภาถกู คมุ ขงั ในระหวางสอบสวนหรือพิจารณาอยูกอนสมัยประชุม เม่ือถึงสมัยประชุม พนักงานสอบสวนหรือศาล แลวแตกรณี ตองสั่งปลอยทันทีถาประธานแหงสภาทผี่ นู ัน้ เปนสมาชกิ ไดรอ งขอ

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๔๘ ๒๔ สงิ หาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานุเบกษา คําสั่งปลอยใหม ีผลบังคบั ตง้ั แตว ันสงั่ ปลอ ยจนถึงวันสดุ ทายแหงสมยั ประชมุ มาตรา ๑๓๒ ในระหวางท่ีอายุของสภาผูแทนราษฎรสิ้นสุดลงหรือสภาผูแทนราษฎรถูกยบุ จะมกี ารประชุมวฒุ ิสภามไิ ด เวน แตเ ปน กรณีดังตอไปนี้ (๑) การประชุมท่ีใหวุฒิสภาทําหนาท่ีรัฐสภาตามมาตรา ๑๙ มาตรา ๒๑ มาตรา ๒๒มาตรา ๒๓ และมาตรา ๑๘๙ โดยถอื คะแนนเสยี งจากจาํ นวนสมาชิกของวฒุ สิ ภา (๒) การประชุมที่ใหวุฒิสภาทําหนาท่ีพิจารณาใหบุคคลดํารงตําแหนงใดตามบทบัญญัติแหง รัฐธรรมนญู นี้ (๓) การประชุมที่ใหวุฒิสภาทําหนา ทพ่ี ิจารณาและมีมตใิ หถ อดถอนบคุ คลออกจากตาํ แหนง มาตรา ๑๓๓ การประชุมสภาผูแทนราษฎร การประชุมวุฒิสภา และการประชุมรวมกันของรัฐสภา ยอมเปนการเปดเผยตามลักษณะท่ีกําหนดไวในขอบังคับการประชุมแตละสภาแตถาคณะรัฐมนตรี หรือสมาชิกของแตละสภา หรือสมาชิกของท้ังสองสภารวมกัน มีจํานวนไมนอยกวาหนึ่งในสี่ของจํานวนสมาชิกท้ังหมดเทาท่ีมีอยูของแตละสภา หรือจํานวนสมาชิกของทัง้ สองสภาเทา ท่มี อี ยรู วมกนั แลวแตกรณี รองขอใหประชุมลับ กใ็ หป ระชมุ ลับ มาตรา ๑๓๔ สภาผูแทนราษฎรและวุฒิสภามีอํานาจตราขอบังคับการประชุมเกี่ยวกับการเลือกและการปฏิบัติหนาท่ีของประธานสภา รองประธานสภา เรื่องหรอื กิจการอนั เปนอาํ นาจหนา ทข่ี องคณะกรรมาธกิ ารสามญั แตละชุด การปฏิบตั ิหนา ทแ่ี ละองคประชุมของคณะกรรมาธกิ าร วิธีการประชุมการเสนอและพจิ ารณารา งพระราชบัญญตั ปิ ระกอบรัฐธรรมนูญและรางพระราชบัญญัติ การเสนอญัตติการปรึกษา การอภิปราย การลงมติ การบันทึกการลงมติ การเปดเผยการลงมติ การต้ังกระทูถามการเปด อภิปรายทั่วไป การรักษาระเบียบและความเรียบรอย และการอ่ืนท่ีเก่ียวของ รวมท้ังมีอํานาจตราขอบังคับเก่ียวกับประมวลจริยธรรมของสมาชิกและกรรมาธิการ และกิจการอื่นเพื่อดําเนินการตามบทบัญญัติแหง รฐั ธรรมนูญน้ี มาตรา ๑๓๕ สภาผูแทนราษฎรและวุฒิสภามีอํานาจเลือกสมาชิกของแตละสภาตั้งเปนคณะกรรมาธิการสามัญ และมีอํานาจเลือกบุคคลผูเปนสมาชิกหรือมิไดเปนสมาชิก ตั้งเปนคณะกรรมาธกิ ารวิสามัญ เพอ่ื กระทํากจิ การ พจิ ารณาสอบสวน หรือศึกษาเร่ืองใด ๆ อันอยูในอํานาจหนา ที่ของสภา แลวรายงานตอสภา มตติ ัง้ คณะกรรมาธิการวสิ ามัญดังกลาวตอ งระบุกิจการหรือเร่ืองใหชัดเจนและไมซํา้ หรอื ซอ นกนั

เลม ๑๒๔ ตอนที่ ๔๗ ก หนา ๔๙ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกจิ จานุเบกษา คณะกรรมาธกิ ารตามวรรคหนึ่งมีอํานาจออกคําสั่งเรียกเอกสารจากบุคคลใด หรือเรียกบุคคลใดมาแถลงขอเท็จจริงหรือแสดงความเห็นในกิจการที่กระทําหรือในเรื่องที่พิจารณาสอบสวนหรือศึกษาอยูนั้นได และใหคําสั่งเรียกดังกลาวมีผลบังคับตามท่ีกฎหมายบัญญัติ แตคําสั่งเรียกเชนวานั้นมิใหใชบ ังคบั กับผูพิพากษาหรอื ตุลาการที่ปฏิบตั ติ ามอาํ นาจหนา ท่ีในกระบวนวธิ ีพจิ ารณาพิพากษาอรรถคดีหรือการบรหิ ารงานบคุ คลของแตละศาล และมิใหใชบังคับกับผูตรวจการแผนดินหรือกรรมการในองคกรอสิ ระตามรฐั ธรรมนูญทป่ี ฏิบัติตามอาํ นาจหนาท่ีโดยตรงในแตล ะองคกรตามรัฐธรรมนูญตามบทบัญญัติในรัฐธรรมนญู หรือตามพระราชบัญญตั ปิ ระกอบรฐั ธรรมนญู แลวแตกรณี ในกรณีท่ีบุคคลตามวรรคสองเปนขาราชการ พนักงาน หรือลูกจางของหนวยราชการหนวยงานของรฐั รัฐวิสาหกิจ หรอื ราชการสว นทองถ่ิน ใหประธานคณะกรรมาธิการแจงใหรัฐมนตรีซึ่งบังคับบัญชาหรือกํากับดูแลหนวยงานท่ีบุคคลน้ันสังกัดทราบและมีคําสั่งใหบุคคลนั้นดําเนินการตามวรรคสอง เวน แตเ ปน กรณที เ่ี กีย่ วกับความปลอดภยั หรอื ประโยชนส ําคัญของแผนดิน ใหถือวาเปนเหตยุ กเวน การปฏบิ ตั ติ ามวรรคสอง เอกสทิ ธิ์ทบี่ ญั ญัตไิ วในมาตรา ๑๓๐ นน้ั ใหค มุ ครองถงึ บุคคลผกู ระทําหนา ท่ตี ามมาตราน้ดี ว ย กรรมาธิการสามญั ซึง่ ต้งั จากผซู ง่ึ เปนสมาชิกสภาผูแทนราษฎรทั้งหมด ตองมีจํานวนตามหรือใกลเคียงกับอัตราสวนของจํานวนสมาชิกสภาผูแทนราษฎรของแตละพรรคการเมืองหรือกลุมพรรคการเมืองท่มี ีอยใู นสภาผูแ ทนราษฎร ในระหวา งที่ยงั ไมม ขี อ บงั คับการประชมุ สภาผแู ทนราษฎรตามมาตรา ๑๓๔ ใหประธานสภาผแู ทนราษฎรเปนผกู าํ หนดอตั ราสว นตามวรรคหา สวนท่ี ๕ การประชุมรวมกนั ของรัฐสภา มาตรา ๑๓๖ ในกรณีตอ ไปน้ี ใหร ัฐสภาประชุมรว มกัน (๑) การใหความเหน็ ชอบในการแตงต้ังผสู าํ เร็จราชการแทนพระองคตามมาตรา ๑๙ (๒) การปฏญิ าณตนของผูส าํ เร็จราชการแทนพระองคตอ รฐั สภาตามมาตรา ๒๑ (๓) การรับทราบการแกไขเพิ่มเติมกฎมณเฑียรบาลวาดวยการสืบราชสันตติวงศพระพทุ ธศกั ราช ๒๔๖๗ ตามมาตรา ๒๒

เลม ๑๒๔ ตอนท่ี ๔๗ ก หนา ๕๐ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๐ ราชกิจจานุเบกษา (๔) การรบั ทราบหรือใหค วามเหน็ ชอบในการสบื ราชสมบตั ิตามมาตรา ๒๓ (๕) การมีมตใิ หร ฐั สภาพจิ ารณาเร่ืองอน่ื ในสมัยประชุมสามญั นติ บิ ัญญัติไดตามมาตรา ๑๒๗ (๖) การใหค วามเห็นชอบในการปด สมยั ประชุมตามมาตรา ๑๒๗ (๗) การเปด ประชมุ รฐั สภาตามมาตรา ๑๒๘ (๘) การตราขอบงั คับการประชุมรัฐสภาตามมาตรา ๑๓๗ (๙) การใหความเห็นชอบใหพิจารณารางพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญหรือรางพระราชบญั ญัตติ ามมาตรา ๑๔๕ (๑๐) การปรึกษารางพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญหรือรางพระราชบัญญัติใหมตามมาตรา ๑๕๑ (๑๑) การใหความเห็นชอบใหพิจารณารางรัฐธรรมนูญแกไขเพิ่มเติม รางพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนญู หรอื รา งพระราชบญั ญัตติ อไปตามมาตรา ๑๕๓ วรรคสอง (๑๒) การแถลงนโยบายตามมาตรา ๑๗๖ (๑๓) การเปด อภปิ รายท่วั ไปตามมาตรา ๑๗๙ (๑๔) การใหความเห็นชอบในการประกาศสงครามตามมาตรา ๑๘๙ (๑๕) การรบั ฟงคาํ ชีแ้ จงและการใหความเหน็ ชอบหนังสือสญั ญาตามมาตรา ๑๙๐ (๑๖) การแกไขเพิ่มเตมิ รฐั ธรรมนูญตามมาตรา ๒๙๑ มาตรา ๑๓๗ ในการประชุมรวมกันของรัฐสภาใหใชขอบังคับการประชุมรัฐสภาในระหวางที่ยังไมมีขอบังคับการประชุมรัฐสภา ใหใชขอบังคับการประชุมสภาผูแทนราษฎรโดยอนุโลมไปพลางกอ น ในการประชมุ รวมกันของรัฐสภา ใหนําบทท่ีใชแกสภาทงั้ สองมาใชบังคับโดยอนุโลม เวนแตในเรอ่ื งการตั้งคณะกรรมาธิการ กรรมาธิการซ่ึงต้ังจากผูซึ่งเปนสมาชิกของแตละสภาจะตองมีจํานวนตามหรอื ใกลเคียงกับอัตราสวนของจาํ นวนสมาชิกของแตล ะสภา สวนท่ี ๖ การตราพระราชบญั ญัตปิ ระกอบรฐั ธรรมนูญมาตรา ๑๓๘ ใหมีพระราชบญั ญัติประกอบรฐั ธรรมนูญ ดงั ตอไปนี้