26_20150608_ManagementInformationSystemsComplete-BOOK

34 เมอ่ื จาํ แนกหนา ที่งานทางธุรกิจกับทรพั ยากรขององคกร ในสวนของปจ จัยนําเขาแสดง ดงั ตารางท่ี 3.1 และ 3.2 ตารางที่ 3.1 แสดงหนา ที่งานทางธุรกจิ กับการจดั การทรพั ยากรขององคกรในสวนของปจจยั นาํ เขา ทรัพยากร หนา ที่งานทางธุรกจิ วัตถดุ บิ การจดั การสนิ คา การผลิต การตลาด การจัดจําหนา ย แรงงาน การจดั การทรพั ยากรมนษุ ย เงินทนุ การเงนิ สารสนเทศ การบญั ชี การบริการคอมพิวเตอร ทีม่ า: Hall (2004, 19 ) อา งถึงใน รจุ จิ ันทร พริ ิยสงวนพงศ (2549, 4) ตารางท่ี 3.2 แสดงตวั อยางกระบวนการทางธรุ กจิ หนาทง่ี าน กระบวนการทางธรุ กิจ ตวั อยา งระบบสารสนเทศ การผลิต ประกอบช้นิ สว นของสนิ คา • คลงั สินคา ตรวจสอบคุณภาพ • วางแผน การจัดทาํ ใบรายการวสั ดุ • ตารางเวลา • ผลติ การขายและการตลาด การกําหนดกลุมลูกคา • บรหิ ารสินคา การแนะนาํ สนิ คา • พยากรณก ารขาย การเงินและบญั ชี การขายสินคา • บรหิ ารลูกคา ทรพั ยากรมนุษย • บันทึกการสั่งซ้อื การชาํ ระเงินใหกับเจา หน้ี • บริหารจดั การสั่งซือ้ การสรา งรายงานทางการเงิน • เงินเดือน สวัสดิการ วาจาง การสรรหา วา งจา ง ประเมิน ไลออก ประเมิน ฝก อบรม การ วางแผน หนาท่ีงานแตละสวน มีกระบวนการทางธุรกิจ และขอมูลท่ีเกี่ยวของกัน เชน การสั่งซ้ือสินคาของ ลูกคาฝายขายจะเปนผูสรางใบส่ังซื้อ และยืนยันการสั่งซื้อ และสงขอมูลใหฝายบัญชีเพ่ือตรวจสอบวงเงิน และ ออกใบแจงหนี้ รวมถึงสงขอมูลใหฝายผลิตเพ่ือผลิตสินคาและจัดการขนสงสินคาใหกับลูกคา ดังภาพที่ 3.2 หนาท่ีของระบบสารสนเทศคือการสนับสนุนการทํางานโดยสรางสารสนเทศจากกระบวนการทางธุรกิจ และ ขอมูลท่ีเกิดขึ้นจากธุรกรรมเพ่ือกระจายสารสนเทศไปยังระบบท่ีเก่ียวของและผูใชแตละคน โดยระบบ สารสนเทศ ชวยพัฒนาความสามารถในการแขงขันของกระบวนการทางธุรกิจ เชน การสรางความพึงพอใจกับ ลูกคา โดยการจัดการกระบวนการทางธุรกิจที่ตอบสนองความตองการจําเปน ความตอง ของลูกคา การลด ตนทุนโดยจัดการกระบวนการดําเนินการและกระบวนการจัดหา การสรางความแตกตางโดยสรางตลาดและ นวตั กรรมกระบวนการ การสรางคณุ ภาพโดยการออกแบบและพัฒนากระบวนการผลิตตาง ๆ เปนตน

35 ภาพท่ี 3.2 แสดงความสัมพันธข องระบบ สารสนเทศกับกระบวนการทางธรุ กิจของ องคกร ทม่ี า: Laudon and Laudon, 2012: 44 ภาพท่ี 3.3 แสดงความสัมพนั ธของระบบ สารสนเทศกบั กจิ กรรมขององคกร ทม่ี า: Brien and Marakas, 2011:31 จากภาพที่ 3.3 จะเห็นไดวาระบบสารสนเทศ มีการทํางานดวยองคประกอบดานเทคโนโลยี สารสนเทศท้ังซอฟตแวร โดยการทํางานของโปรแกรมตาง ๆ ที่สอดคลองกับกระบวนการทํางานขององคกร ฮารดแวร คือ อุปกรณคอมพิวเตอรและอุปกรณตอพวงและสื่อตาง ๆ เครือขายในการติดตอส่ือสาร แหลงขอมูลในการเก็บรวบรวมและคนคืนขอมูลเพื่อสรางสารสนเทศและความรูสําหรับองคกร ผูใชระบบ รวมถึงพนักงานดา นเทคโนโลยสี ารสนเทศในการดาํ เนินงานและสนับสนนุ การทํางานของระบบสารสนเทศ โดย องคประกอบดังกลาวทําใหหนาที่ในการรับขอมูลจากแหลงตาง ๆ ประมวลผลตามความตองการของผูใช เพื่อ สรางสารสนเทศไปยงั พนักงานหรอื ฝา ยตาง ๆ ขององคกร

36 3.2 ประเภทของระบบสารสนเทศ ภาพที่ 3.4 แสดงประเภทของระบบสารสนเทศ ทีม่ า: Brien and Marakas, 2011: 13 จากแผนภาพเปน การจาํ แนกระบบสารสนเทศ ออกเปน 3 ประเภท ไดแก ระบบสารสนเทศตามการสนับสนุนการทํางานขององคกร (Operations Support Systems) สนบั สนนุ การจัดการธุรกิจขององคกรไดแก ไดแก ระบบจดั การธรุ กรรม (Transaction Processing Systems) ทําหนาท่ีจัดการกระบวนการทางธุรกิจขององคกร ระบบควบคุมกระบวนการ (Process Control Systems) ทําหนาที่ควบคุมกระบวนการขององคกร และระบบการทํางานรวมกันขององคกร (Enterprise Collaboration Systems) ทําหนาท่ีสนับสนุนการทํางานเปนทีม การทํางานรวมกันโดยใชเครือขาย คอมพิวเตอร ระบบสนับ ระบบสารสนเทศสนับสนุนการจัดการในองคกร ทําหนาที่สนับสนุนการจัดการในองคกรและการ ตัดสินใจ ไดแก ระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ (Management Information Systems) ทําหนาที่นําเสนอ รายงานสําหรับผูบริหาร ระบบสารสนับสนุนการตัดสินใจ (Decision Support Systems) ทําหนาที่นําเสนอ แนวทางตามปญหาท่ีผูใชตองการ ระบบสนับสนุนผูบริหารระดับสูง (Executive Information Systems) ทํา หนา ท่ีสนับสนนุ ผูบ ริหารระดับสงู ในการทางแผนกลยทุ ธข ององคก ร ระบบสารสนเทศตามภารกิจเฉพาะ (Special processing System) ไดแก ระบบผูเชี่ยวชาญ (Expert System) ทําหนาทีสนับสนุนการติดสินใจโดยใหคําแนะนําผูใชตามเรียนรูของเครื่องคอมพิวเตอร ระบบสารสนเทศเชิงกลยุทธ (Strategic Information System) สนับสนุนการสรางความไดเปรียบในการ แขงขัน และระบบสารสนเทศตามหนาที่ขององคกร (Functional Business Systems) สนับสนุนการทํางาน ของหนาที่ทางธุรกิจไดแก ระบบสารสนเทศทางการเงินและบัญชี ระบบสารสนเทศทางการตลาด ระบบ สารสนเทศทางการผลติ และระบบสารสนเทศการจัดการทรัพยากรมนษุ ย การจําแนกประเภทของระบบสารสนเทศใชการจําแนกตามลักษณะการใชงานของสารสนเทศที่ได โดยแบงเปน 3 ประเภท คือ ระบบสารสนเทศที่สนับสนุนการดําเนินงานขององคกร ระบบสารสนเทศที่ สนับสนุนการตัดสินใจ และระบบสารสนเทศตามภารกิจเฉพาะ โดยขึ้นอยูกับรูปแบบและความซับซอนของ

37 สารสนเทศที่ได รวมถึงการใชงานสารสนเทศแตละรูปแบบ ดังแผนภาพที่ 3.4 แตเพื่อความสอดคลองกับ โครงสรางการบริหารงานจึงขอจําแนกประเภทของระบบสารสนเทศตามโครงสรางทางอํานาจของผูใชหรือ ระดับผูใชงานตั้งแตระดับปฏิบัติการจนถึงผูบริหารระดับสูง การแบงตามภารกิจหนาที่ขององคกร และภารกิจ เฉพาะซึ่งเปน ระบบท่รี องรบั การดาํ เนนิ งานภารกิจเฉพาะขององคกร ดังนี้ 3.2.1 ระบบสารสนเทศตามระดบั ผูใ ช โครงสรางขององคกรมีระดับช้ันในการบริหารงาน ระบบสารสนเทศจึงสนับการทํางานของผูใชในแต ละระดบั ซึง่ มีหนา ทคี่ วามรับผิดชอบ อาํ นาจ และระดบั การตดั สนิ ใจท่แี ตกตา งกัน ไดแ ก ระดับปฏิบัติการ รับผิดชอบโดยตรงตอการวางแผนและควบคุมกิจกรรมของพนักงานท้ังหมดจึงใช ระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ (Management Information Systems: MIS) และระบบระบบประมวลผล รายการธรุ กรรม (Transaction Processing Systems :TPS) เพือ่ ติดตามการดําเนนิ การขององคก ร ระดับบรหิ าร เปนการวางแผนยทุ ธวธิ ี (Tactical planning) และการควบคุมเปน สว นใหญ เพอ่ื ใหง าน สําเร็จเปนการบอกถึงวิธีการปฏิบัติงานในขอบเขตเฉพาะเจาะจง จึงใชระบบสนับสนุนการตัดสินใจ (Decision Support Systems: DSS) และระบบสารสนเทศเพ่ือการจัดการ (Management Information Systems: MIS) เพ่อื ตรวจสอบการดาํ เนนิ การตามรอบระยะเวลาทกี่ าํ หนด ระดับกําหนดกลยุทธ เปนการกําหนดเปาหมาย วัตถุประสงค และแผนงานตาง ๆ ในระยะยาวของ องคกร โดยผูบริหารระดับสูงตองมีสารสนเทศทั้งภายในและภายนอกองคกร จึงใชระบบสนับสนุนผูบริหาร ระดับสูง (Executive Support Systems: ESS) ในระดบั ผกู ําหนดกลยุทธ ระดับผูชํานาญการ เปนกลุมพนักงานที่ใชความเชี่ยวชาญในวิชาชีพ เชน วิศวกร สถาปนิก ทนายความ นักวิเคราะห เปนตน จงึ ใชร ะบบผูชาํ นาญการ (Knowledge Work Systems: KWS) และระบบสํานักงาน (Office Automation Systems: OAS ) เพื่อชวยอํานวยความสะดวกในการ ทาํ งานเชนการประชุมทางไกล การตดิ ตอ สอื่ สาร หรอื ตารางนดั หมายในระบบเมล เปน ตน โดยมีรายละเอียดของระบบแตละประเภทดังนี้ 3.2.1.1 ระบบประมวลผลรายการธุรกรรม (Transaction Processing System: TPS) เปน ระบบสารสนเทศพื้นฐานขององคกรธุรกิจทั่วไป ระบบท่ีใชในการดําเนินการเก่ียวกับ งานข้ันพื้นฐานของ องคกร (Routine Work) หรือเกี่ยวกับการบันทึกรายการเปล่ียนแปลง (Transaction) ขั้นพ้ืนฐานตาง ๆ ท่ี เก่ียวกับการดําเนินงานในองคกร เชน การฝากเงิน การถอนเงิน การซื้อ/ ขายสินคา สนับสนุนการทํางานใน ระดับปฏิบัติการ ใชระบบคอมพิวเตอรในการทํางานประจําวัน เชน บันทึกรายการขอมูลที่เกิดขึ้น ระบบงาน ขอมูล ประเภทของแฟมขอมูล แฟมขอมูลหลัก (Master file) แฟมขอมูลรายการ (Transaction file) ขอมูล แตล ะรายการ (record) เรียกวา data element ผูบริหารใชระบบ TPS เพื่อตรวจสอบกระบวนการทํางานทั้งหมดที่เกิดขึ้นในองคกร (ขอมูลภายใน และขอมูลภายนอก) TPS จะเกี่ยวของกับขอมูลปริมาณมาก โดยขอมูลดังกลาวจะเปนขอมูลข้ันพื้นฐานของ องคกร ซึ่งจะถูกนําไปใชในการดําเนินของระบบสารสนเทศประเภทอ่ืน ๆ ตอไป ท้ังระบบสารสนเทศเพ่ือการ จัดการ ระบบสนับสนนุ การตดั สินใจ และระบบสําหรบั ผูบริหารระดับสงู

38 ภาพที่ 3.5 แสดงระบบสารสนเทศประมวล ธรุ กรรม ท่ีแสดงถงึ ขอมูลดานบุคลากรทีใ่ ชใ น ในองคก ร โดยมีแหลง เกบ็ ขอมลู หรอื ฐานขอ มลู บคุ ลากร (Employee/File Database) ทมี่ า: Laudon and Laudon, 2012: 46 ตารางท่ี 3.3 แสดงระบบประมวลผลรายการธุรกรรมตามลกั ษณะงาน ประเภทของระบบประมวลผลธุรกรรมทจี่ าํ แนกตามหนาทีง่ าน ระบบฝา ยขาย ฝายผลิต ฝายการเงนิ และ ฝายทรัพยากร ตัวอยางระบบ IS และการตลาด บญั ชี มนษุ ย มหาวิทยาลัย หนา ทใ่ี นองคกร -การจดั การการ -การจัดตารางการ -งบประมาณ -บนั ทึกขอมูล -ระบบคดั เลือก ระบบทีใ่ ช ขาย ผลติ -บญั ชีแยก บคุ ลากร -บนั ทึกผลการ สนับสนุนการ - การวิจยั ทาง -การจัดซื้อ ประเภทท่ัวไป -การฝก อบรม เรียน ทาํ งานขององคก ร การตลาด -การขนสง /รบั -ใบเสรจ็ รับเงิน -คาตอบแทน -การทึกวชิ า -การพฒั นา -วิศวกรรม -บัญชีตนทุน -แรงงานสมั พนั ธ -ขอ มูลศษิ ยเกา ผลิตภณั ฑใหม -การดาํ เนนิ งาน -ระบบรายงานผล -การนําเสนอกล การศึกษา ยุทธท างการตลาด -ระบบจดั การ -ระบบสารสนเทศ -ระบบการควบคุม -ระบบจดั การการ -ระบบบญั ชี หองเรียน การจัดการการ เคร่ืองจกั ร บริหารเงนิ ทุน เงินเดือน -ระบบจดั การ สงั่ ซ้อื -ระบบจัดการการ -บัญชแี ยก -ระบบจัดการ ฐานขอ มูลศิษย -ระบบวจิ ยั ทาง ส่งั ซอ้ื ประเภทท่ัวไป ผลประโยชน เกา การตลาด -ระบบควบคุม การรบั -จายเงนิ -ระบบการจัดการ -ระบบ ภาพ การเตบิ โตในสาย คาตอบแทน งาน 3.2.1.2 ระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ (Management Information System: MIS) สนับสนนุ การทาํ งานของผูบริหารระดับลาง และระดับกลาง ในการนาํ เสนอขอมลู ทวั่ ไป ขอมูลเฉพาะดาน และ ขอมูลในอดีต เนนความตองการของบุคลากรภายในองคกร ชวยในการวางแผน การควบคุม และการตัดสินใจ

39 เปน ระบบสารสนเทศที่นาํ ขอมูล (TPS) มาผานกระบวนการท่นี ําไปสูข อสรปุ ของขอ มลู สารสนเทศท่ีไดจาก MIS จะแสดงในรูปของรายงานตามรอบระยะเวลา (Periodic Report) ซึ่งจะใชเปนขอมูล สําหรับการวางแผนการ ดําเนินงาน (Planning) ควบคุมการดําเนินงาน (Controlling) หรือชวยในการตัดสินใจ (Decision Making) เชน รายงานสรุปยอดขายรายเดือน/ ป รายงานแสดงจํานวนลูกคาที่เขามาใชบริการ ฯลฯ MIS จะผลิต สารสนเทศท่ีนํามาใชในการแกปญหาแบบ มีโครงสราง (Structured Problem) เชน การพิจารณาเพิ่มยอด การผลติ สนิ คา โดยอาศัยขอ มูลจาก รายงานสรุปยอดขายรายเดอื น ภาพท่ี 3.6 แสดงระบบสารสนเทศเพอ่ื การจัดการที่ใชขอ มูลจากระบบสารสนเทศประมวลผลรายการ ทีม่ า: O’Brien and Marakas, 2011: 16 ภาพที่ 3.7 แสดงระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ สารสนเทศท่ไี ดจ ากการสรุปรายงานตามรอบระยะเวลา ทม่ี า: Laudon and Laudon, 2012: 47

40 3.2.1.3 ระบบสนบั สนนุ การตดั สนิ ใจ (Decision Support System: DSS) ชว ยในการตัดสนิ ใจ ปญหาแบบก่ึงโครงสราง คือ ปญหาที่มีความไมแนนอนมาเกี่ยวของ ตองมีการตอบสนองท่ีดีตอการ เปลี่ยนแปลง ขอมูลสวนใหญมากจากระบบ TPS และ MIS มีกระบวนการท่ีซับซอนกวาระบบอื่น ตัวระบบ มากจากแบบจําลองหลายแบบ หรือขอมูลจํานวนมากเพ่ือใชสนับสนุนการตัดสินใจสวนติดตอผูใช (user interface) ควรงายและสามารถตอบโตกับผูใชไดกรณีมีเง่ือนไขเปล่ียนแปลง DSS เปนระบบที่พัฒนาตอ เน่ืองมาจาก MIS ที่ขาดการช้ีแนะ หรือเสนอทางเลือกใหกับผูใช (Decision Maker) ซ่ึง MIS จะนําเสนอแค ยอดรวมของสิ่งท่สี นใจเทาน้ัน ในขณะท่ี DSS จะเปนระบบท่ีถูกออกแบบมาใหมีความสามารถในการวิเคราะห ขอ มูลในลกั ษณะของ What-If Analysis รวมท้งั แจกแจงทางเลือกทง้ั หมดใหกบั ผูใ ช (Decision Maker) ภาพท่ี 3.8 แสดงระบบสารสนเทศสนบั สนุนการตัดสนิ ใจ รูปแบบการวเิ คราะหป ระเมินการขนสง ทางเรอื โดยใชแ ฟมขอมลู การขนสง ทา เรือ ตนทุนดา นเชือ้ เพลง รอบการขนสง ในอดีต คาเชาทาเรือเพ่ือวิเคราะหหาโมเดลในการตดั สนิ ใจ ทีม่ า: Laudon and Laudon, 2012: 49 ขอแตกตางระหวางระบบ MIS และ DSS สารสนเทศที่ไดจาก MIS จะใชในการตัดสินปญหาท่ีมี โครงสราง (Structured Problem) ในขณะท่ีสารสนเทศท่ีไดจาก DSS จะใชในการตัดสินปญหากึ่งโครงสราง (Semi-Structured Problem) หรือ ปญหาท่ีไมมีโครงสราง (Unstructured Problem) MIS จะผลิต สารสนเทศในลักษณะที่เนน หรือแสดงใหเห็นถึงความจริงที่ซอนอยูภายในขอมูลเหลานั้น ในขณะท่ี DSS จะ แสดงทางเลือกทั้งหมดที่เปนไปไดสําหรับปญหาใด ๆ ท่ีสนใจ พรอมทั้งใหคําแนะนํา/ ขอเปรียบเทียบสําหรับ แตละทางเลอื กน้นั โดยผใู ชสามารถใชข อ มลู ดังกลา วในการประกอบการตดั สินใจตอ ไป

41 3.2.1.4 ระบบสนบั สนนุ ผบู ริหารระดบั สูง (Executive Support Systems: ESS) ชวยสนับสนุนการตัดสินในของผูบริหารระดับสูง การวางแผนกลยุทธหรือแผนดําเนินการระยะยาว โครงสรางปญหาแบบไมมีโครงสรางจึงตองมีความยืดหยุนในการทํางานของระบบ กล่ันกรองขอมูลและ นําเสนอเฉพาะขอมูลที่สําคัญตอผูบริหารรับสูง รวมถึงเทคโนโลยีระดับสูงในการนําเสนอดวย ใชขอมูลท้ัง ภายในและภายนอก เชน แนวโนมการทาํ ธุรกจิ ในอนาคต วิเคราะหค แู ขง ขนั ทางการคา ESS คือ DSS ประเภท หน่ึงท่ีถูกออกแบบมาเพื่อชวยสนับสนุนการตัดสินใจ ท่ีจะเกิดขึ้นในระดับ Top-Level Management ซ่ึงการ ทํางานในระดับน้ีจะเกี่ยวของกับการวางแผนในเชิงกลยุทธขององคกร (Strategic Planning) ESS จะตอง สามารถใชงานไดงาย (Easy to use) เน่ืองจากผูใชของระบบคือผูบริหารระดับสูง ซึ่งอาจเปนผูไมมีความ ชํานาญในเชิงคอมพวิ เตอรมากนัก ภาพท่ี 3.9 แสดงระบบสารสนเทศสนบั สนุนผบู รหิ ารระดับสูง โดยใชขอมลู ท้ังภายและภายนอกองคก ร การวเิ คราะห รูปแบบเพ่อื สนบั สนนุ การตัดสินใจของผูบรหิ ารระดบั สูง ท่ีมา: Laudon and Laudon (2008) อางถึงใน สลั ยทุ ธ สวางวรรณ (2550, 40) 3.2.1.5 ระบบผูชาํ นาญการ (Knowledge Work System) สนับสนุนการทํางาน พนักงานกลุมที่มีความรูสูง (Knowledge workers) ผูที่ไดรับการยอมรับอยาง เปนทางการ เชน วิศวกร หมอ นักกฎหมาย นักวิทยาศาสตร ที่เก่ียวของกับองคความรูใหม เชน ระบบชวยใน การออกแบบวศิ วกร ระบบการวเิ คราะหอ าการของโรคตาง ๆ เปนตน

42 ภาพท่ี 3.10 แสดงระบบผเู ชย่ี วชาญ โดยการประมวลผลเปนการเปรียบกับรปู แบบบนฐานความรหู รอื ขอมูลที่เกิดขึ้น ในอดตี เพื่อนําเสนอทางเลอื กใหกับผูใช ท่ีมา: Valacich and Schneider, 2010: 323 3.2.1.6 ระบบงานสาํ นักงาน (Office Automation System) สนับสนนุ การทํางานของเจาหนา ทท่ี ่เี ก่ียวของกับขอมูลโดยตรง เชน พนกั งานปอ นขอมลู (data entry workers) เปนการประยุกต IT เพ่ือเพ่ิมประสิทธิภาพในการทํางาน และการติดตอส่ือสารระหวางกัน เชน e-mail , video conference, โปรแกรมจัดการเก่ยี วกบั การนัดหมาย โปรแกรมจดั การเอกสารตา ง ๆ เปน ตน เปนระบบท่ีมีการนําเทคโนโลยีทางดานการสื่อสารขอมูลและคอมพิวเตอรมาชวยในการปฏิบัติงานตาง ๆ ใน สํานักงาน เชน ระบบจัดการเอกสาร (Document Management Systems) ระบบจัดการขาวสาร (Message handing Systems) ระบบการทํางานรวมกัน/ประชุมทางไกล (Electronic Collaboration Systems) ระบบการประมวลผลภาพ (Image Processing Systems) และระบบจัดการสํานักงาน (Office Management Systems) จุดประสงคหลักของ Office Automation System คือ นําเทคโนโลยีมาชวยให พนักงานภายในองคกรสามารถทํางานไดอยางถูกตอง แมนยํา และมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น สวนมาก Office Automation Systems จะใชซอฟตแวรสําเร็จรูป (Packaging S/W)มากกวาที่จะใชซอฟตแวรท่ีตองเขียน ขึน้ มาใหมเอง(Customized S/W) เชน การสงอีเมลล การรับสงแฟกซ โปรแกรมออฟฟศ ภาพท่ี 3.11 แสดงระบบงานสาํ นกั งาน ท่มี า: Valacich and Schneider, 2010: 310

43 ภาพที่ 3.12 แสดงความสมั พนั ธของระบบสารสนเทศตาง ๆ ท่ีมา: Laudon and Laudon, 2004, 46 ภาพท่ี 3.13 แสดงความสมั พันธก ารไหลของสารสนเทศทั้งในองคก รของผูใชง านแตละระดับ และสารสนเทศนอก องคก รจากผมู ีสวนไดส ว นเสีย (Stakeholders) ลกู คา (Customer) และผจู ดั หา (Suppliers) ทมี่ า: Hall, 2008: 3

44 ผูบรหิ ารและการตัดสนิ ใจ การตัดสินใจระดับการกําหนดกลยุทธ (Strategic decision making) กําหนดวัตถุประสงค ทรัพยากร และนโยบายสําหรับองคกร ปญหาที่สําคัญคือ การคาดเดาอนาคตขององคกรและสิ่งแวดลอม การกําหนด คณุ ลักษณะขององคกร เปน ปญ หาท่ีมคี วามสลับซบั ซอ นไมม ีข้นั ตอนทช่ี ดั เจน การตัดสินใจระดับควบคุมการบริหาร (Management control decision making) เกี่ยวของกับการใช ประโยชนของทรัพยากรอยางมีประสิทธิภาพและมีประสิทธิผล และความสามารถในการปฏิบัติงานของหนวย ตาง ๆ การตัดสินใจระดับชํานาญการ (Knowledge level decision making) เก่ียวกับการประเมินคาความคิด ใหม ๆ สําหรบั ผลผลติ และบรกิ าร วิธีการใหความรู และวธิ ีเผยแพรข า วสารไปทัว่ ทงั้ องคกร การตัดสินใจระดับปฏิบัติการ (Operational control decision making) กําหนดรายละเอียดวิธีการ ปฏิบัติงานตามหัวขอที่ถูกกําหนดโดยผูตัดสินใจในระดับกําหนดแผนดําเนินงานระยะยาวและผูบริหาร ระดับกลาง กําหนดหนวยผูปฎิบัติสําหรับงานแตละชนิด สรางขอบเขตความสําเร็จของงาน การใชประโยชน ทรัพยากร และการประเมินผลงานทัง้ หมด การจําแนกประเภทการตัดสนิ ใจ การตดั สนิ ใจแบบมโี ครงสรา ง เปน การตดั สินใจของปญหาท่ีเกดิ ข้นึ ซ้ํา ๆ ทกุ วัน มีลักษณะเปน งานประจํา (ผูบ ริหารระดับลาง) การตัดสินใจแบบกง่ึ โครงสรา ง การตดั สินใจทใี่ ชว จิ ารณญาณเขาชวย รวมกบั สารสนเทศชวยตัดสินใจ (ผูบริหารระดบั กลาง) การตัดสินใจแบบไมม ีโครงสรา ง เปน การตัดสินใจเกยี่ วกับเรอ่ื งท่ีไมคอ ยเกิดข้นึ บอ ยนัก ไมสามารถสราง แบบจําลองในการแกป ญหาได ใชส ารสนเทศบางสวนชว ยในการตัดสินใจ (ผบู ริหารระดับสงู ) รูปแบบการตดั สินใจ ระดับบคุ คล การตัดสินใจอยา งมีระบบ (Systematic Decision Making) เปน การศกึ ษาปญ หาอยางมีระเบยี บแบบ แผน การตดั สนิ ใจโดยใชสามัญสํานึก (Intuitive Decision Making) ใชว ิธกี ารหลายรปู แบบ ตลอดจนใชว ิธลี อง ผดิ ลองถูก ระดับองคกร การตดั สนิ ใจตามรูปแบบราชการ (Bureaucratic Model of Decision Making) องคกรแบงเปน หนวยงานยอ ย และรับผดิ ชอบในการแกป ญหาเฉพาะทีต่ นเชี่ยวชาญเทา นน้ั

45 การตัดสนิ ใจตามรูปแบบการปกครอง (Political Model of Decision Making) การยกอํานาจการ ปกครองอยูม อื บุคคลเพียงไมก ่ีบุคคล การตัดสนิ ใจตามรูปแบบถังขยะ (Garbage Can Model) การตัดสนิ ใจไมอ ยูบนพ้ืนฐานของการใชเ หตผุ ล ภาพที่ 3.14 แสดงระบบสารสนเทศสําหรบั กระบวนการตดั สนิ ใจ ทมี่ า: Laudon and Laudon, 2012: 457 ตารางท่ี 3.4 ระบบสารสนเทศแบบตาง ๆ ที่ใชส นบั สนุนประเภทการตัดสนิ ใจ ประเภทของการ ระดบั ขององคก ร ตดั สินใจ ปฏิบัตกิ าร ผมู ีความรู จัดการ กลยทุ ธ (Operational) (Knowledge) (Management) (Strategic) แบบมีโครงสราง TPS: การประมวลผลรายการ OAS : ตารางนดั หมาย MIS: การวิเคราะหข อ มูล และการสง่ั ซอ้ื สนิ คา ปอนขอมูลอเิ ลก็ ทรอนกิ ส การประชุม ในหนาท่ีตา ง ๆ เชน สนิ คา แบบกึงโครงสรา ง รายการธุรกรรม และ ติดตาม ทางไกลผา น video พนกั งาน วตั ถุดิบ เปนตน รายการสงั่ ซอ้ื conference โปรแกรสนบั สนุน รายงานตามรอบระยะเวลา การทาํ งานขององคก ร รายงานเฉพาะกรณี ตามความตอ งการของผูใช แบบไมมีโครงสรา ง KWS DSS: วิเคราะหโดยใชโมเดล ESS: พยากรณขอมลู การวเิ คราะหข อมลู ทางคณติ ศาสตรใ นการ หา เพ่อื ศกึ ษา ความสัมพันธข อง ขอ มูล ความสมั พนั ธ แนวโนม ของ ถงึ การแขงขัน ใน สารสนเทศ เพอื่ ชวยในการ สารสนเทศเพื่อสนับสนุนการ สภาพแวดลอม ดาํ เนินงานขององคกร ตดั สนิ ใจ ทางธรุ กิจเพ่อื สรางความ ไดเ ปรียบ ในการแขงขัน

46 คุณลักษณะทดี่ ขี องสารสนเทศในการตัดสนิ ใจ • ชว ยใหผ ูบริหารทราบสถานการณป จจุบนั หรอื ระดบั ผลงานท่ที าํ ได • ตรวจสอบความถูกตองได • ปญ หาจากการดาํ เนินงานและรายงานโอกาสทีก่ ําลงั จะเกดิ ขึน้ • ดา นการเปล่ยี นแปลงท่จี ะสงผลใหก ารดาํ เนนิ งานของธรุ กิจหยุดชะงกั • เกีย่ วกับแผนงานหรือโครงการใหมท ก่ี าํ ลงั จะเริ่มตนในอนาคตอนั ใกล • แจงใหทราบถงึ ผลการดาํ เนินงานของธรุ กจิ ทง้ั ในสวนของผลประกอบการ สว นแบง ตลาด และ ยอดขายในชว งฤดูกาลตา ง ๆ รวมทั้งผลการดําเนนิ การท่ีไมเปนไปตามเปา หมาย • สารสนเทศภายนอกเกย่ี วกบั ขอ คิดเห็น ขาวเกย่ี วกับองคการ คูแ ขง และการเปลีย่ นแปลงทั้งดา น การเงิน การตลาด เศรษฐกจิ และการเมือง • สารสนเทศทแ่ี จกจายออกสูภายนอก เพื่อแจงใหผูถ อื หนุ และผสู อ่ื ขาวทราบ เชน รายงานรายรับชวง ไตรมาส หรือรายละเอียดแผนบรกิ ารสาธารณชน 3.2.2 ระบบสารสนเทศตามลกั ษณะงานตามหนาที่ในองคกร เปนการจําแนกตามภารกิจและหนาที่ ของหนวยงานตาง ๆ ในองคกร โดยผูใชในแตละฝายแบงการใชสารสนเทศที่แตกตางกัน โดยมีฝายบัญชี (Accounting) ทาํ หนาท่บี นั ทึกกิจกรรมตา ง ๆ ทางการเงนิ ทัง้ หมด เชน ส่งั สนิ คา คาํ นวณคา แรง เงินเดอื น เปน ตน ฝายการตลาด (Marketing) ทําหนาที่ในการวางแผน กําหนดราคา โฆษณาประชาสัมพันธ ขาย และ กระจายสินคาและใหบริการลูกคา ฝายทรัพยากรบุคคล (Human Resource) ทําหนาท่ีในการประกาศรับ สมัคร คดั เลือกพนกั งาน ฝก อบรม ออกหมายเลขประจําตวั โดยทํางานสัมพันธกับบุคลากรแตละฝายในองคกร ฝายผลิต (Production) ทําหนา ทผ่ี ลติ สนิ คาจากวัตถดุ ิบตา ง ๆ ฝายวจิ ยั (Research) ทําหนา ทใี่ นการวเิ คราะห ศึกษา และนําความรูที่ไดมาพัฒนาผลิตภัณฑใหม ๆ และการใหบริการ ระบบสารสนเทศ จึงถูกพัฒนาขึ้นเพ่ือ สนับสนุนการทํางานของแตละฝาย คือ ระบบสารสนเทศทางการตลาด ระบบสารสนเทศทางการผลิต ระบบ สารสนเทศทางการบัญชี ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหารทรัพยากรมนุษย ระบบสารสนเทศทางการการเงิน โดยมกี ารใชมรี ายละเอียดดังนี้ 3.2.2.1 ระบบสารสนเทศทางการตลาด (Sale and Marketing Information Systems) หนาท่ีของ ฝายการตลาด คือ รับผิดชอบดานการขายผลผลิต (Products) หรือบริการ (Service) รับผิดชอบในการ กําหนดลูกคากลุมเปาหมาย คนหาความตองการของลูกคา วางแผนดานการผลิตหรือบริการลูกคา จัดโฆษณา และประชาสัมพันธสินคาใหลูกคาไดรับทราบ หนาที่ของฝายขาย คือ รับผิดชอบในการติดตอกับลูกคา ขาย สินคาหรอื บริการ รบั การสง่ั ซื้อ ติดตามการขายจนเสรจ็ สนิ กระบวนการ

47 ตารางที่ 3.5 ตัวอยา งระบบสารสนเทศสาํ หรบั ฝา ยขายและการตลาด ระบบงาน คาํ อธบิ าย ระดบั การบรหิ ารขององคกร การประมวลผลรายการ และการสงั่ ซอื้ ปอ นขอมูลรายการธรุ กรรม และ ระดับผูปฏิบัตงิ าน สินคา ตดิ ตามรายการสั่งซอ้ื การวิเคราะหก ารตลาด กําหนดกลมุ ลกู คา และกลมุ ตลาดสนิ คา ระดับผูช าํ นาญการ การวเิ คราะหร าคาสินคา พฤตกิ รรมผบู ริโภค และแนวโนม กําหนดราคา สาํ หรับสินคาและบริการ ระดบั ผบู รหิ าร การพยากรณย อดขาย พยากรณย อดขายในอนาคตโดยใช ระดบั กลยุทธ ขอมลู ในอดีต 3.2.2.2 ระบบสารสนเทศทางการผลิต หนา ทขี่ องฝายผลติ รบั ผิดชอบในการผลติ สินคา และบรกิ าร ใหแกอ งคก ร โดยมีกิจกรรมทเ่ี กิดขน้ึ คือ การวางแผน การพฒั นา และการบาํ รุงรักษาส่ิงอํานวยความสะดวก กําหนดเปาหมายการผลิต การเก็บรักษา และความพรอมใชงานของวตั ถุดิบ กําหนดตารางทํางาน ส่ิงอํานวย ความสะดวก การจัดการวัตถุดิบ แรงงาน เก่ยี วขอ งโดยตรงการระบบสนิ คา คงคลงั ตารางท่ี 3.6 ตัวอยางระบบสารสนเทศทางการผลติ ระบบงาน คาํ อธิบาย ระดับการบริหารองคก ร การควบคุมเคร่ืองจกั ร ควบคมุ การทํางานของเคร่ืองจกั ร ระดับผูปฏบิ ตั งิ าน ระบบชวยเขียนแบบ (Computer ออกแบบสนิ คา ใหมโดยใชคอมพิวเตอร ระดบั ผูชํานาญการ Aided Design: CAD) การวางแผนการผลิต กําหนดระยะเวลาและจํานวนสนิ คา ใน ระดับผบู รหิ าร การผลติ สถานท่ีส่งิ อํานวยความสะดวก กําหนดสถานที่ตั้งส่งิ อํานวยความ ระดบั กลยทุ ธ สะดวกในการผลิตสินคา 3.2.2.3 ระบบสารสนเทศทางการเงินและการบัญชี หนาที่ของฝายการเงินรับผิดชอบการบริหาร จัดการทรัพยสินสวนที่เก่ียวของกับองคกร เชน เงินสด หุน พันธบัตร และการลงทุนอ่ืน ๆ เพ่ือใหไดรับ ผลตอบแทนสูงสุดจากทรัพยสินเหลาน้ันรับขอมูลจํานวนมากจากแหลงขอมูลภายนอก หนาที่ของฝายบัญชี รับผิดชอบในการจัดการ รายการและหลักฐานเก่ียวกับการเงินขององคกร เชน ใบสําคัญตาง ๆ รายการชําระ เงิน คา ตอบแทน

48 ตารางที่ 3.7 ตัวอยา งระบบสารสนเทศฝา ยการเงนิ และบญั ชี ระบบงาน คําอธบิ าย ระดบั การบรหิ ารองคก ร บญั ชีรายรบั ตรวจสอบบญั ชี รายรับขององคก ร ระดับผูปฏิบัติงาน การวิเคราะหพ อรตโฟลิโอ ออกแบบพอรตโฟลโิ อ เพอื่ การลงทนุ ระดบั ผูช าํ นาญการ การงบประมาณ จัดเตรียมแผนงบประมาณระยะสั้น ระดบั ผบู รหิ าร การวางแผนการลงทุน จดั เตรียมแผนงบประมาณระยะยาว ระดับกลยทุ ธ 3.2.2.4 ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหารทรัพยากรมนุษย หนาที่คือสนับสนุนการทํางานภายใต กจิ กรรมตา ง ๆ ของการบริหารทรัพยากรมนุษย การเกบ็ ขอมลู ลกู จาง รับผิดชอบเก่ียวกับการรักษาความสนใจ การพัฒนา และการสงวนบุคคลากรขององคกร การทําแผนพัฒนาความสามารถ สนับสนุนการพัฒนา ทักษะ การศึกษา ตําแหนง ในองคก ร ประเภทของผูใชสารสนเทศภายในธุรกิจ ลูกจาง ผูปฏิบัติงานในหนวยงาน ตลอดจนผูบริหารตาง ๆ ภายนอกธรุ กิจ สหภาพแรงงาน หนวยงานของรัฐบาล ตลาดแรงงาน ตลอดจนธุรกิจอ่ืน ๆ ในการใชขอมูล เชน อัตราเงนิ เดอื น ความตองการแรงงาน ตารางที่ 3.8 ตัวอยา งระบบสารสนเทศทางทรัพยากรมนุษย ระดบั การบรหิ ารองคก ร ระบบงาน คาํ อธิบาย การฝก อบรมและพฒั นา ตรวจสอบทกั ษะ การฝก อบรม และ ระดบั ปฏบิ ตั ิงาน การวางแผนการเตบิ โตในหนาทก่ี ารงาน ประสทิ ธิภาพในการทํางานของ ระดบั ผูชาํ นาญการ การวเิ คราะหคาสนิ ไหมทดแทน บุคคลากร ระดบั ผูบริหาร การวางแผนทรพั ยากรมนษุ ย ออกแบบแนวทางการเตบิ โตของ ระดบั กลยุทธ พนักงาน ตง้ั แตเ ร่มิ ตนจนสงู สุดทเ่ี ปน ไป ได ตรวจสอบชว งเงินเดือน การกระจายตัว ของคา ตอบแทน เงินเดือนและ ผลประโยชน วางแผนความตองการบคุ ลากรในระยะ ยาว

49 ภาพท่ี 3.15 แสดงระบบสารสนเทศตามผูใชแ ละตามภาระหนา ที่ และตวั ยา งของระบบสารสนเทศท่ีใชใ นองคก ร ท่มี า: Laudon and Laudon, 2004: 39-40 3.2.3 ระบบซอฟตแ วรป ระยกุ ตเ พ่ือจดั การองคก ร (Enterprise applications) ปญหาของระบบตามหนาที่ เมื่อแตละหนวยงานแยกกับเก็บขอมูล ทําใหเกิดขอมูลซํ้าซอนและไม สอดคลองกัน กระบวนการไมตอเนื่อง มีสารสนเทศท่ีจํากัดและขาดการรวมกันของสารสนเทศ แยกการ ตัดสินใจ ทําใหไมมีประสิทธิภาพโดยรวม คาใชจายสูง ระบบขามแผนกหรือขามหนาที่ (Cross Departmental/Cross Functional System) กิจกรรมตาง ๆ ที่สนับสนุนการทํางานขามขอบเขตของแตละ แผนกไปได คือระบบวิสาหกิจ ท่ีชวยในการดําเนินงานขององคกร ประกอบดวย ระบบวิสาหกิจ (Enterprise systems) ระบบจดั การสายโซอุปทาน (Supply Chain Management Systems) ระบบบริหารความสัมพันธ กับลูกคา (Customer Relationship management systems) ระบบการจัดการความรู enterprise (Knowledge Management Systems) ใชในการจัดการกระบวนการของแตละหนาท่ีธุรกิจในทุกระดับทั้ง ภายในและภายนอกองคกร โดยมีรายละเอียดดงั นี้

50 ภาพที่ 3.16 แสดง Enterprise Application ทีม่ า: Laudon and Laudon,2012: 54 3.2.3.1ระบบประยุกตใ ชเ พอ่ื บรหิ ารจัดการองคก ร (Enterprise Systems) เปน การรวบรวมขอ มลู ในทุกฝายงานเพื่อเก็บรวบรวมขอมูลไวในแหลงเดียว และใชซอฟตแวรเพ่ือสนับสนับการทํางานของทุก หนวยงาน เพ่ือลดปญหาความซํ้าซอน และการแยกขอมูลเก็บไวในแตละสวนงาน ระบบน้ีมีวัตถุประสงคเพ่ือ การติดตอประสานงานงานกิจกรรมรายวัน ท้ังขอมูลภายในและขอมูลภายนอกจากลูกคาและผูจัดหา เพ่ือเพ่ิม ประสิทธิภาพในการตอบสนองคําสั่งซื้อของลูกคา โดยการตรวจสอบขอมูลการผลิตและสินคาคงคลัง และ สนับสนุนสารสนเทศท่ีสรางคุณคาสําหรับการบริหารจัดการและการตัดสินใจ ซอฟตแวรท่ีใชในองคกรคือ ซอฟตแวรการวางแผนการจัดการทรัพยากรองคกร (Enterprise Resource Planning: ERP) เชน ซอฟตแวร SAP ,PeopleSoft เปน ตน ภาพที่ 3.17 แสดงการบรู ณาการกระบวนการธรุ กิจเพื่อพฒั นา Enterprise Application ท่มี า: Laudon and Laudon, 2004: 53

51 3.2.3.2 ระบบการจัดการสายโซอ ุปทาน (Supply chain management systems) เปนระบบที่จัดการความสัมพันธกับผูจัดหา (suppliers) เพื่อใหเขาถึงขอมูลรวมกันในการส่ังซื้อ การ ผลิต ระดับสินคาคงคลัง การจัดสงสินคาและบริการ โดยมีเปาหมายเพ่ือความแมนยําในการผลิตดวยการลด ระยะเวลาและตน ทนุ ในการผลติ ภาพที่ 3.18: แสดงตวั อยา งระบบจดั การคลังสนิ คา ของบรษิ ัท Haworth (Warehouse Management System:WMS) เมอ่ื มกี ารสัง่ ซือ้ จากลูกคา จะมีระบบจดั การเพอ่ื วางแผนการขนสงท่ีเหมาะสม โดยใช Middleware ซ่ึงเปนซอฟตแวรท ี่ทําหนา ท่ี ใหซอฟตแ วรทม่ี าจะระบบอ่นื ๆใหส ามารถใชง านรวมกันได ผา นระบบบริหารจดั การขององคกร (Corporate Systems) ที่มา: Laudon and Laudon (2008) อางถึงใน สลั ยุทธ สวางวรรณ (2550,49) 3.2.3.2 ระบบจัดการความสัมพันธกับลูกคา (Customer relationship management systems) เปนระบบท่ีจัดการธุรกรรมท่ีเก่ียวของกับลูกคาผานชองทางตาง ๆ ทั้งการขาย การตลาด และบริการ เพื่อ สรางรายไดใ หก ับองคก ร โดยมีเปาหมายคอื การสรางความพึงพอใจและการรกั ษาลูกคา ขององคก ร 3.2.3.3 ระบบการจัดการความรู (Knowledge management systems) เปนระบบที่จัดการ กระบวนการไดมาซ่ึงความรู การสราง การเก็บ การกระจาย การเผยแพร และการรวบรวมความรู ทั้งความรู ภายในองคกรและเชอื่ มโยงสูความรภู ายนอก โดยใชใ นรปู แบบเอกสาร ภาพกราฟฟก และสื่อความรูในรูปแบบ ดจิ ิตอล และสรา งฐานความรจู ากผเู ช่ียวชาญตาง ๆ 3.3 เทคโนโลยสี ารสนเทศท่ีชว ยสนับสนนุ การทํางานขององคก ร 3.3.1 อนิ ทราเน็ต (Intranets) เพอ่ื เครอื ขา ยทีใ่ ชในองคก รโดยใชม าตรฐานและเทคโนโลยีอินเทอรเน็ต ใชสําหรับการกระจายสารสนเทศไปยังพนักงาน เปนเครือขายสวนองคกรท่ีสามารถเขาถึงระบบสารสเทศ ตาง ๆ ขององคกรได (private portal) 3.3.2 เอกทราเน็ต (Extranets) เปนระบบอินทราเน็ตที่กําหนดสิทธิ์ในกาเขาถึงใหกับบุคคลภายใน นอกหรือใชในการติดตอสื่อสารกับนอกองคกร ผูจัดหาลูกคาหรือการทํางานงานรวมกัน การออกแบบ ผลิตภณั ฑ การตลาด และการผลติ 3.3.3 ระบบส่ือสารและทํางานรวมกัน (Collaboration and communication systems) มี วตั ถปุ ระสงคเ พือ่ สรางความสาํ เรจ็ ของภารกิจท่ีไดร บั มอบหมายจากการทาํ งานรวมกนั ท้ังในองคกรและระหวาง องคก ร โดยใชเทคโนโลยีอินเทอรเนต็ อีเมล สมารท โฟน โซเชยี ลเนต็ เวริ ค และเครือขา ยแบบโลกเสมอื น

52 ทีม (Teams) มีภารกิจเฉพาะตามท่ีไดรับมอบหมาย เพ่ือสรางความสําเร็จของงาน โดยตองเปลี่ยน รูปแบบการทํางาน สรางงานที่มีคุณภาพ เปลี่ยนขอบเขตขององคกร เปล่ียนวัฒนธรรมการทํางานและรูปแบบ ธุรกิจ เพื่อสรางผลิตภาพ (Productivity) คุณภาพ (Quality) นวัตกรรม (Innovation) ความสามารถดาน การเงนิ (Financial performance) จากผลกําไรและการเติบโตของตลาด ภาพท่ี 3.19 แสดงเคร่ืองมอื สาํ หรบั การทาํ งานรว มกันในองคกร ทีม่ า: Laudon and Laudon, 2012: 59,61 3.4 การจดั การฝายสารสนเทศในองคกร ฝายสารสนเทศ (Information systems department) องคกรที่เปนทางการจะมีหนวยงานเพ่ือให บริการดานเทคโนโลยีสารสนเทศ ประกอบดวย โปรแกรมเมอร (Programmer) นักวิเคราะหระบบ (System analysts) หัวหนาโครงการ (project leaders) และผูจัดการระบบสารสนเทศ โดยมี ผูบริหารสารสนเทศ (Chief information officer:CIO) ซึ่งมีผูบริหารดานความปลอดภัย (chief security officer :CSO) และ ผูบ ริหารดา นความรู (chief knowledge officer :CKO) หากเปนองคกรขนาดเล็ก ไมจําเปนตองมีกลุมผูดูแลระบบอยางเปนทางการ แตถาเปนองคกรขนาด ใหญขึ้นอยูกับรูปแบบการจัดการสายงานที่แตกตางกัน เชน การกระจาอํานาจ ใหแตละฝายดูแล การแยกฝาย และควบคุมจากสวนกลาง หรอื แตล ะฝายแยกเปน กลมุ แตอ ยูภายใตก ารควบคุมจากสว นกลาง

53 แบบฝกหัดทา ยบท 1. กระบวนการทางธุรกิจมคี วามสัมพนั ธก บั การพัฒนาระบบสารสนเทศอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. เหตใุ ดจงึ มีคํากลาวท่วี า “การลงทนุ ดานเทคโนโลยีสารสนเทศไมจ าํ เปนตอ งไดร บั ผลตอบแทนสูงเสมอไป” ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. จงอธิบายความสมั พันธของแตล ะระบบ หนา ท่ี และผูใ ชร ะบบ ตอไปนี้ ระบบสารสนเทศ TPS MIS DSS EIS TPS MIS DSS EIS หนา ทขี่ องระบบใน องคกรคืออะไร ผใู ชร ะบบคือ

54 4. จงอธิบายวัตถุประสงคของระบบสนเทศตอ ไปนี้และความสัมพนั ธของฟง กชันในองคก ร ระบบสารสนเทศ วัตถปุ ระสงคของระบบ ฟง กชัน หรอื หนว ยงานที่ เกย่ี วขอ งกบั ระบบ Customer Relationship Management: CRM Supply chain Management: SCM Knowledge Management : KM 5. ประเภทของการตัดสนิ ใจมคี วามสัมพันธก ับระบบสารสนเทศแตละประเภทอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… **************************************************

55 บทท่ี 4 ระบบสารสนเทศเชงิ กลยุทธ วตั ถุประสงค 1. เพ่ือศกึ ษาความสาํ คญั ของระบบสารสนเทศกบั องคกรประเภทตา ง ๆ 2. เพือ่ ศึกษาถึงความสาํ คญั ของระบบสารสนเทศกับกลยุทธ 3. เพื่อศึกษาความสัมพันธข องระบบสารสนเทศกบั การพัฒนากลยุทธองคกรและธุรกิจ 4.1 องคกรและการพัฒนาเทคโนโลยสี ารสนเทศ 4.1.1 นยิ ามองคก รในรูปแบบตา ง ๆ องคกร คือ กลุมคนต้ังแตสองคนขึ้นไปท่ีมาทํางานรวมกันเพ่ือใหบรรลุเปาหมายรวมกัน ลักษณะโครงสรางขององคกร (Structure characteristics of all organization) การจัดแผนกงานอยาง ชัดเจน (Clear division of labor) มีสายการบังคับบัญชา (Hierarchy) การวางกฎเกณฑและนโยบายอยาง ชัดเจน (Explicit rules and procedures) การตัดสินดวยความยุติธรรม (Impartial judgments) การ คัดเลือกตําแหนงงาน (Technical Qualifications for positions) ตามความรูความสามารถการดําเนินงาน คาํ นงึ ถึงประสทิ ธผิ ลสูงสุดขององคกร (Maximum organizational efficiency) นิยามขององคกรตามความหมายทางเทคนิค องคประกอบหลัก 3 สวนขององคกรปจจัยนําเขา ประกอบดวยสินคาประเภททุนและแรงงาน โดยมีทรัพยากร (Resource) ประกอบดวย คน (Man) เงิน (Money) เครอ่ื งจกั ร (Machine) และวัตถุดบิ (Material) ในกระบวนการผลิต ผลผลิตประกอบดวยสินคาและ บรกิ าร นิยามขององคกรท่ีเนนทางพฤติกรรมองคกรเปนที่รวมของสิทธิพื้นฐาน สิทธิพิเศษ คําม่ันสัญญา และ ความรับผิดชอบอยูบนความสมดุลอันละเอียดออนของความขัดแยงและการแกปญหาซ่ึงเกิดข้ึนในชวง ระยะเวลายาวลกั ษณะพฤติกรรมองคกร โดยเนน ความสัมพนั ธก ลมุ คา นยิ ม และโครงสราง องคกรท่ีเปนทางการเปนองคกรที่มีโครงสราง (Structure) ประกอบดวย ลําดับข้ันตามสายบังคับ บัญชาการจัดแผนกงาน กฎและวิธีการดําเนินงาน กระบวนการ (Process) ไดแก สิทธิ พันธะผูกพัน สิทธิ (บคุ คล) ความรบั ผิดชอบ คา นยิ ม บรรทัดฐานและบุคลากร ภาพที่ 4.1: แสดงระบบขององคกรจากปจ จยั นําเขา กระบวนการผลิต ผลผลิต ท่มี า: Laudon and Laudon (2008) อา งถึงใน สลั ยุทธ สวา งวรรณ (2550, 59)

56 ภาพท่ี 4.2: แสดงองคกรทางการท่ีมี โครงสรา ง และกระบวนการท่ีชดั เจน ทําใหสามารถพัฒนาระบบสารสนเทศไดง าย ท่ีมา: Laudon and Laudon (2008) อา งถึงใน สลั ยทุ ธ สวา งวรรณ (2550, 59) คุณลักษณะทางโครงสรางที่เหมือนกันขององคกรทั่วไป ไดแก การแบงกลุมแรงงานอยางชัดเจน มี โครงสรางแบบลําดับชั้น มีกฎเกณฑและระเบียบปฏิบัติที่ชัดเจน ตัดสินความอยางเปนธรรม มีพนักงานท่ีมี ความสามารถเหมาะสมกับตําแหนงงาน จัดองคกรใหมีประสิทธิภาพสูงสุด คุณลักษณะพ้ืนฐานเฉพาะองคกร โครงสราง วัตถปุ ระสงค คา นิยม แนวทางการเปนผูน าํ กระบวนการทํางาน ส่ิงแวดลอม โดยลักษณะการจัดการ องคกรข้ึนอยูกับรูปแบบของแตละแบบ เชน แบบอเมริกัน จะมี Chief Executive Office: CEO เปนผูบริหาร สูงสุด และมีฝายตาง ๆ ไดแก Chief Finance Officer: CFO, Chief Operation Officer: COO, Chief Production Officer: CPO, Chief Marketing Officer: CMO, Chief Sale Officer: CSO และ Chief Information Officer: CIO ในรูปแบบของอังกฤษจะมี Managing Director: MD เปนผูบริหารสูงสุด มี Deputy Managing Director รองลงมา และมีผูจัดการฝายตาง ๆ ไดแก Financial Manager, HR Manager, General Manager, Marketing Manager และ Sale Manager ในสวนของรูปแบบโครงสราง แบบญี่ปุน มี Managing Director เปนผูบริหารสูงสุด มีรองคือ Deputy Managing director ถัดมา คือ General Manager เพื่อควบคุมดูแลผูจัดการฝายตาง ๆ ไดแก Financial Manager, HR Manager, Factory Manager, Marketing Manager และ Sale Manager เปนตน โครงสรางแบบ Bureaucracy คอื มีการกาํ หนดโครงสรางอยางเปนทางการ มีการแบงสวนงานตาง ๆ อยางชัดเจน มีกฎเกณฑและ ระเบียบตายตัว และมีวิธีการตัดสินใจที่เปนธรรมในการปูนบําเหน็จความชอบ ใหแ กพนักงาน มาตรฐานในการปฏิบัติงาน (Standard Operating Procedure: SOP) เปนการกําหนดมาตรฐานที่ คงท่ใี นการผลิตสนิ คา หรือบรกิ าร ณ จาํ นวนหน่ึง องคกรจะมีการกําหนดระเบียบแบบแผน และการปฏิบัติงาน อยางชัดเจนเปนการรวมกันพัฒนากฎเกณฑและขั้นตอนในการปฏิบัติงาน สามารถตอบสนองขอกําหนด เงอื่ นไข และแกปญหาตาง ๆ ทเ่ี กิดขน้ึ ในองคก ร การเมืองในองคกร (Organizational politics) กิจกรรมการแกปญหาโดยบุคคลในการที่จะ แสวงหา เอาชนะและใชอํานาจ ตลอดจนการจัดการทรัพยากรอ่ืน เพื่อใหไดรับผลลัพธที่พึงพอใจใน สถานการณ การแสดงความเปนผูนํา การสรางความไดเปรียบเหนือผูอื่น การแขงขันชิงดีชิงเดนในระดับกลุม นโยบายองคกร (Organization Policies) เปน สวนสําคัญในการดาํ รงอยูข ององคกร

57 วฒั นธรรมองคกร (Organizational culture) ขอ บงั คบั หรือวิธีปฏิบัติในบางอยางท่ีพนักงานในองคกรน้ัน ถือเปนขอปฏิบัติที่ไมมีความจําเปนจะตองหาเหตุผลมาอธิบาย ท้ังนี้เพ่ือใหบรรลุวัตถุประสงคขององคกรนั้น ๆ ประกอบดวยความเขาใจที่เปนขอตกลงข้ันพ้ืนฐานเกี่ยวกับส่ิงท่ีองคกรควรผลิตวิธีการกําหนดกระบวนการ ดาํ เนินงาน และการนํามาใช วธิ กี ารผลติ หรอื การคนหาวตั ถดุ บิ ตารางที่ 4.1 ประเภทของโครงสรา งองคก ร ตามแนวความคิดของ Mintzberg ประเภทองคกร คําอธบิ าย ตวั อยาง Entrepreneurial Structure องคก รใหม ขนาดเล็ก ทาํ ธรุ กิจใน บริษัททเ่ี ปดกิจการใหม Machine Bureaucracy สภาพแวดลอมท่ีเปลีย่ นแปลงอยาง Divisionalized Bureaucracy รวดเรว็ มโี ครงสรางแบบงา ย ๆ บริหาร Professional Bureaucracy โดยคนเพียงคนเดยี ว Adhocracy องคกรทบ่ี รหิ ารงานอยางเปน ระบบ อยู โรงงานขนาดกลาง ท่มี า: สลั ยุทธ สวางวรรณ (2550, 63) ภายใตการเปลี่ยนแปลงระดบั ตํ่ามาก ผลติ สินคาท่ีปอนตลาดทีใ่ ชทั่วไป บรหิ ารและตดั สินใจโดยกลมุ บุคคลเพียง ไมก่คี น องคทป่ี ระกอบดวยองคกรประเภท บรษิ ทั ขนาดใหญมาก Machine Bureaucracy เชน โตโยตา มอเตอร กลุมหนึ่ง ซึ่งแตล ะแหงผลิตสินคา แตกตา งกัน โดยมีองคกรสว นกลางเปน ผูบ ริหารสูงสดุ องคก รท่เี นนการใชค วามรคู วามสามารถ บรษิ ทั ทนายความ สถาบนั การศึกษา มากกวา การผลิตสินคา ควบคมุ โดย โรงพยาบาล หัวหนาหนว ยท่ีมีการควบคุมบุคลากรใน ระดับต่ํา องคกรทส่ี รา งขึ้นมาเพ่ือตอบสนองการ บรษิ ัทท่ปี รกึ ษา เปลีย่ นแปลงทเ่ี กิดขึ้นอยางฉับพลัน ประกอบดว ยทีมผูเชยี่ วชาญกลุมหนง่ึ ที่ ถกู ควบคุมในระดับต่ํา 4.1.2 การพัฒนาเทคโนโลยสี ารสนเทศกบั องคก ร การพัฒนาระบบสารสนเทศจึงตองมีปจจัยสําคัญความสัมพันธระหวางเทคโนโลยีสารสนเทศ และองคกร การนําเทคโนโลยสี ารสนเทศเพอื่ พฒั นาระบบสารสนเทศในองคกรใหเกิดประสิทธิภาพสูงสุดขึ้นอยู กับปจจัยสําคัญท่ีขับเคล่ือนองคกร คือ สภาพแวดลอมและขอจํากัดตาง ๆ (องคกรภาครัฐ คูแขงขัน ลูกคา สถาบันการเงิน วัฒนธรรม ความรู และเทคโนโลยี) วัฒนธรรมองคกร โครงสราง กระบวนการทางธุรกิจ การเมอื งในองคกร การจัดการการตัดสินใจดงั ภาพท่ี 3 และ 4

58 ภาพที่ 4.3: แสดงความสมั พนั ธแ บบสองทาง ระหวางองคกรและเทคโนโลยี ท่มี า: Laudon and Laudon, 2012: 81 ภาพที่ 4.4: แสดงความสัมพนั ธร ะบบ สารสนเทศกับองคกรและสภาพแวดลอ ม ทางธุรกจิ ท่มี า: Laudon and Laudon, 2012: 86 4.1.3 ผลกระทบของระบบสารสนเทศตอองคกร ทฤษฎีเศรษฐศาสตร (Economic theories) เทคโนโลยีสารสนเทศเปนปจจัยดานการผลิต ท่ีเหมือนกับ เงนิ ทนุ และแรงงาน ทฤษฏีมลู คา รายการธรุ กรรม (Transaction cost theory) องคกรและบุคคลมักหาทางประหยัดคาใชจาย รายการธุรกรรมตาง ๆ เชนเดียวกับความพยายามท่ีจะลดมูลคาการผลิตสินคาลง ดังนั้นองคกรจึงใชระดับ สารสนเทศเพื่อลดคา ใชจ ายในการธุรกรรม โดยใชเ ทคโนโลยีสารส่อื สารผา นเครอื ขาย อินเทอรเน็ต อินทราเน็ต และอินเทอรเ นต็ ทฤษฎีตัวแทน (Agency theory) องคกร เปรียบเสมือนเปนศูนยกลางการเชื่อมตอของสัญญาตาง ๆ แตละสัญญามีวัตถุประสงคสําหรับแตละบุคคลที่แตกตางกัน แตองคกรก็เปนสวนศูนยกลางที่จะตองสราง ผลประโยชนใ หเ กิดขน้ึ สูงสุดเสมอ ทฤษฎีพฤติกรรมศาสตร (Behavioral theories) เทคโนโลยีสารสนเทศ เปลี่ยนแปลงลําดับช้ันในการ ตัดสินใจในองคกร การลดคาใชจายในการรวบรวม การแพรกระจายขอมูล การนาํ เสนอขอ มูลจากผปู ฏบิ ตั ิงาน ไปยังผูบริหาร ดังนั้นรูปแบบการดําเนินการ ข้ันตอน กฎระเบียบตาง ๆ จึงเปลี่ยนแปลงตามการพัฒนาดาน เทคโนโลยสี ารสนเทศ

59 ภาพที่ 4.5: ความสัมพันธข องขนาดองคกร ภาพท่ี 4.6: ความสมั พนั ธของขนาดองคก ร และ transaction costs และ Agency costs ท่มี า: Laudon and Laudon, 2012: 90 ทมี่ า: Laudon and Laudon, 2012: 91 ภาพท่ี 4.7: องคก รแบบแบนราบ (Flattening Organizations) ที่เปน ผลจาก ระบบสารสนเทศลดระดบั ชั้นในการบริหาร ขององคก ร ทม่ี า: Laudon and Laudon, 2012: 92 การตอ ตานการเปลี่ยนแปลงขององคกร (Organization resistance to change) ระบบสารสนเทศมี ศักยภาพในการเปล่ียนแปลงโครงสราง วัฒนธรรม การเมือง การทํางานขององคกร ในบางครั้งจึงมีแรง ตอตานระบบสารสนเทศ องคกร ไมยอมรับนวัตกรรม ถาไมอยูในส่ิงแวดลอมท่ีพรอมจะเปลี่ยนแปลง โครงสราง คานิยม ของกลุมตาง ๆ ตอการตอตานการเปลี่ยนแปลง นวัตกรรมมีความซับซอน ยากลําบากใน การทาํ ใหบ รรลผุ ล ดังน้นั การพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศในองคกรจึงมีความสัมพันธกับปจจัยดานงาน (Task) เทคโนโลยี (Technology) คน (People) และโครงสรางขององคกร หากปจจัยหนึ่งเปล่ียนแปลงจะสงผล

60 กระทบตอปจจัยอ่ืน เชน หากมีการนําเทคโนโลยีสารสนเทศมาใชในองคก็จะสงผลกระทบตองานตาง ๆ พนกั งาน และโครงสรางขององคก ร เปนตน ดังภาพท่ี 8 ภาพท่ี 4.8: การเปลี่ยนแปลงทส่ี งผลกระทบ องคประกอบขององคกรที่มคี วามสัมพันธ ระหวา งกัน ท่มี า: Laudon and Laudon, 2012: 93 4.2 การพัฒนากลยทุ ธกับเทคโนโลยสี ารสนเทศ การพัฒนาองคกรดวยระบบสารสนเทศจึงตองวิเคราะหในระดับกลยุทธ เพ่ือสรางความไดเปรียบใน การแขง ขนั ในโครงสรางอตุ สาหกรรมตา ง ๆ (Industry Structure) เชน การแขงขันของธุรกิจน้ําดื่มบรรจุขวด การแขงขันของเคร่ืองคอมพิวเตอรสวนบุคคล การแขงขันของอุตสาหกรรมผลิตภัณฑโทรศัพทมือถือ เปนตน การกําหนดกลยุทธเปนแนวทางการสรางความไดเปรียบในการแขงขัน โดยมีระบบสารสนเทศสนับสนุนการ ดําเนินงานท่ีสอดคลองกับแนวทางกลยุทธขององคกร ทั้งภายในและภายนอกองคกร ภายในคือการสราง ความสามารถหลักหรือสมรรถนะหลัก (Core Competency) สวนภายนอกคือการสรางความไดเปรียบใน การแขงขัน (Competitive Advantage) ที่เหนือกวาคูแขงขัน โดยผูท่ีเกี่ยวของกับการกําหนดกลยุทธ (ขจร วฒุ ิ นาํ ศิรกิ ุล, 2553) คอื ผูจัดการระดับองคกร (Corporate Level Managers) การกําหนดเปาหมายตาง ๆ ของบริษัท การ เลือกธุรกิจที่บริษัทควรจะเขาไปดําเนินงาน การแบงสรรทรัพยากรใหกับแตละธุรกิจที่บริษัทดําเนินงานอยู ที่ ทําใหบริษัทมีความสามารถในการทํากําไรระยะยาวท่ีสูงที่สุด (Maximization of Corporate Long-Run Profitability) ผูบริหารระดับสูง (CEO) เปนผูตัดสินใจเชิงกลยุทธ วาองคกรจะไปในทิศทางใด ตอยยอดธุรกิจ ขยายธรุ กิจ ควบรวมธุรกิจ หรอื การสรา งพนั ธมติ ร เปนตน ผูจัดการระดับธุรกิจ (Business Level Managers) จะกําหนดกลยุทธระดับธุรกิจเพ่ือใหสวนธุรกิจ ของตัวเองสามารถมีความไดเปรียบในการแขงขันเหนือคูแขงขัน เพ่ือใหบรรลุเปาหมายท่ีกําหนดโดยผูจัดการ ระดับองคกร COO/CIO/CMO/.. เลือกกลยุทธในการแขงขัน เชน ผูนําดานตนทุน การสรางความแตกตาง การมุงเนน ตลาดเฉพาะกลมุ เปน ตน ผูจัดการระดับสายปฏิบัติงาน (Functional Level Mangers) มีหนาท่ีรับผิดชอบดูแลการปฏิบัติงาน ของานปฏิบัติงาน เชน สายงานการจัดการทรัพยากรมนุษย สายการจัดซ้ือ สายการบริการลูกคาเปนตน เพื่อ ปรับปรุงประสิทธิผลในการดําเนินงานสายงานของตัวเอง ซึ่งจะสงผลตอกลยุทธระดับธุรกิจใหสามารถมีความ

61 ไดเ ปรยี บในการแขง ขนั ทเ่ี หนือคแู ขง ขนั พรอ มกบั ทําใหบ ริษทั สามารถบรรลุเปาหมายในระดับธุรกิจ และระดับ องคกรได ผูจัดการทุกระดับเปนผูควบคุมกลยุทธดนเทคนิค วิธีการปฏิบัติจริง เชน กลยุทธดานการตลาด กล ยุทธด า นการผลติ เปน ตน ระบบสารสนเทศ ทําหนาที่ในการนําเสนอสารสนเทศใหผูใชในระดับตางๆ ทั้งท่ีเปนการปรับปรุง กระบวนการและพัฒนาประสิทธิภาพในการดําเนินงานขององคกร และสนับสนุนกลยุทธขององคกร ในการ แขงขันในอุตสาหกรรมเดียวกัน การวิเคราะหตลาด แนวโนมของธุรกิจ ชวยสนับสนุนฝายหรือหนาท่ีในองคกร ดงั แสดงในตาราง ตารางท่ี 4.2 : แสดงเปาหมายของการใชระบบสารสนเทศและผูใช เปา หมาย/ผูใช เพิ่มประสิทธิภาพในการ เพิ่มประสิทธิภาพในการ สรางความเปล่ียนแปลงที่ ดําเนนิ งาน จัดการ สรางความไดเปรียบในการ แขงขัน ภายในองคก ร การประมวลผลขอ มลู โดยนาํ ระบบสารสนเทศเพื่อการ การปรับเปลย่ี นกระบวนการ ระบบคอมพวิ เตอรมาชว ยใน จดั การและระบบสารสนเทศ ทาํ งานและองคกร การดําเนนิ ธรุ กจิ เพอื่ ผูบริหาร ภายนอกองคก ร การเช่ือมโยงกบั หนว ยงาน การใชส ารสนเทศรว มกนั โดย การรวมธุรกิจภายนอกใหเขา ภายนอกในดานขอ มลู และ สามารถเขาถงึ ขอ มูลจาก กบั องคก รและเปล่ยี น สารสนเทศ องคก รหนง่ึ ไปยงั แหลง ขอมลู บทบาทขององคก รใน อื่น อุตสาหกรรม ท่ีมา: ศิริลักษณ โรจนกจิ อาํ นวย (2553,12) แผนกลยุทธของบริษัท คือ แผนซ่ึงระบุวัตถุประสงคในระยะยาวของธุรกิจ ขอเสนอในการบรรลุ วัตถุประสงคน้ัน ประกอบดวย วิสัยทัศน (Vision) ภารกิจ (Mission) เปาหมาย (Goal) และวัตถุประสงค (Objective) ขององคกร ภารกจิ และขอบเขตของระบบสารสนเทศ กําหนดภารกิจเฉพาะของระบบระบบสารสนเทศ เพื่อสนับสนุน การดาํ เนนิ งาน เพ่อื ใหบ รรลุแผนกลยุทธของบริษทั ส่ิงแวดลอ มภายนอก พจิ ารณาปจ จยั ตาง ๆ ทเี่ กยี่ วขอ งกบั การดําเนินงานขององคก ร เชน ลูกคา คูแ ขงขัน ผูเ สนอขายวตั ถดุ บิ นโยบายรัฐบาล และการเปลยี่ นแปลงของเทคโนโลยี เปนตน การวิเคราะหร ะบบสารสนเทศ และการเลอื กกลยทุ ธร ะบบสารสนเทศ เปน การพิจารณาเลอื กกลยทุ ธใ น สถานการณต า ง ๆ ทสี่ อดคลอ งกับการดําเนนิ งานขององคก ร การปฏบิ ัติการระบบสารสนเทศ การดําเนินการตามแผนงาน และนโยบายตาง ๆ ซึ่งแผนงานอาจจะมีการ กําหนดไว ท้งั แผนระยะสัน้ และแผนระยะยาว เพ่ือใหบ รรลุกลยทุ ธทไี่ ดกาํ หนดไว

62 4.3 ความสัมพันธข องการพฒั นากลยุทธร ะดบั องคก ร ระดับธรุ กจิ กระบวนการ และระบบสารสนเทศ โครงสรางอุตสาหกรรม กลยทุ ธค วาม หว งโซแ หง คุณคา กระบวนการ ระบบสารสนเทศ หรอื ภาคอตุ สาหกรรม ไดเปรยี บในการ ธุรกิจ แขง ขัน (Value Chain) (Information (Industry Structure) (Business System) (Competitive Process) Strategy) การวิเคราะหการแขง ขันใน การวางตําแหนง ทาง การวิเคราะหท รพั ยากร กระบวนการทีเ่ กยี่ วขอ ง ท่ี การทํางานรวมกันของ แตอตุ สาหกรรม ดว ย ธรุ กจิ เพ่ือสรางความ (Resource )ความสามารถ มคี วามสัมพนั ธกันใน องคป ระกอบของระบบ แรงผลักดนั 5 ประการ (5 ไดเปรียบในการ สมรรถนะหลกั (Core องคก ร ทง้ั กจิ กรรม สารสนเทศไดแ ก forces model) ไดแก แขง ขนั ไดแก ผูนํา Competency) โดยวเิ คราะห 2 ทรพั ยากร ระบบสารสนเท ฮารดแวร ซอฟตแวร จํานวนคูแ ขง ทม่ี ีอยใู น ดา นตน ทุน การสรา ง กจิ กรรมหลกั และกจิ กรรม ทําหนาทีในการ ขอมูล กระบวนการ ผูใช อตุ สาหกรรม นักลงทุนหนา ความแตกตา ง และ สนบั สนนุ และ 9 กิจกรรมยอ ย ประสานงาน สง ขอ มลู ไป และการสอ่ื สาร ใหม ผูจ ัดหา และส่งิ แทนที่ การมุง เนน ตลาด ซึ่งความสามารถในการดําเนิน ยงั ผูใช ในแตละฝาย ผูใ ช เฉพาะกลุม กจิ กรรมตา ง ๆ ขององคกร และผบู ริหารแตล ะระดับ ในแตละกระบวนการธุรกิจ ภาพที่ 4.9: แสดงถึงความสัมพันธข องกลยุทธองคกร กลยุทธธ รุ กจิ กระบวนการตาง ๆ ทีเ่ ก่ียวขอ งกับระบบสารสนเทศ ท่มี า: ปรบั จาก Kroenke, 2008: 38 4.3.1 โครงสรา งอุตสาหกรรม (Industry Structure) ดํารง วงษโชติปนทอง (2556) ไดก ลา วถึงรูปแบบของการแขง ขัน และการแบงภาคอุตสาหกรรม ดงั นี้ ผขู ายรายเดียว (Monopoly) เปน ผูผลิตรายใหญรายเดียว มีอํานาจกําหนดราคาได หรือถูกรัฐควบคุม ราคา เกิดจากสมั ปทานจากรัฐบาล หรอื เทคโนโลยขี น้ั สูงหรอื เกิดจากความรูท่ีไมมีใครเลียนแบบได กลายเปนผู ควบคมุ ตลาดโดยรวม เชน สญั ญาณโทรคมนาคม สญั ญาณดาวเทียม การไฟฟา เปน ตน ผขู ายไมก่ีราย (Oligopoly) มกี ารกาํ หนดควบคมุ โดยสมั ปทานรฐั บาล มกี ารปอ งกนั ผูผลติ รายใหมดวย อํานาจทางการเงิน มีการปองกันผูผลิตรายใหมดวยเทคโนโลยีข้ันสูง ควบคุมชองทางการจําหนาย และ ความสามารถการผลิต ธุรกิจแขงขันจริง (Pure Competition) ผูขายมีจํานวนมากเปนการแขงขันแบบสมบูรณ ผูซ้ือมี จํานวนมาก และผขู ายมจี ํานวนมาก การแบง ภาคธรุ กจิ ตามอุตสาหกรรม (Business Cluster) เปนการแบงภาคธุรกิจเปนสวน ๆ เพ่ือเปน การแยกวธิ ีการมองวิเคราะหอุตสาหกรรมได แตละอุตสาหกรรมมีรูปแบบธุรกิจของตัวเอง (business model) ที่เปนเอกลักษณเฉพาะตัว ท้ังดานการสรรหาวัตถุดิบ วิธีการผลิต การคัดเลือกผูจัดจําหนาย แนวทางการขาย

63 สนิ คา เชน อตุ สาหกรรมซอฟตแ วร อุตสาหกรรมอาหาร อตุ สาหกรรมยาง อุตสาหกรรมของเลน อุตสาหกรรม รถยนต เปน ตน การวิเคราะหสภาพแวดลอมทางธุรกิจ เพื่อหาตําแหนงทางธุรกิจแนวทางในการพัฒนากลยุทธของ องคกรน้ัน มีหลายตัวแบบที่ใชในการวิเคราะหสภาพแวดลอมท่ีมีผลตอตําแหนงทางธุรกิจขององคกรในแตละ โครงสรางอุตสาหกรรม เชน การวิเคราะหสภาพแวดลอมทั่วไปดวย PEST คือ สภาพแวดลอมดานการเมือง กฎหมาย (Political/Legal) เศรษฐกิจ (Economic) สังคมวัฒนธรรม (Sociocultural) และ เทคโนโลยี (Technological) และยังรวมถึงสภาพแวดลอมดานประชากร (Demographic) และสภาพแวดลอมทั่วโลก (Global Segment) ตัวแบบ SWOT Analysis เปนการวิเคราะหจุดแข็ง (Strength) จุดออน (Weak)ภายใน องคกร และการวิเคราะหสภาพแวดลอมท่ีสงผลตอองคกรท้ังโอกาส (Opportunity) และภัยคุกคาม (Treat) ในท่ีน้ีขอกลาวถึงตัวแบบแรงผลักดันในการแขงขัน 5 แรงผลักดัน (Five Forces Model of Industry Competition) ตัวแบบแรงผลักดันในการแขงขัน คิดคนโดย ศาสตราจารย Michael E. Porter ไดอธิบายถึงปจจัย ภายนอก คือส่ิงแวดลอมทางธุรกิจท่ีมีผลกระทบตอสภาพการแขงขันในอุตสาหกรรมตาง ๆ ที่จะเกี่ยวของกับ แรงผลักดันจากสภาพแวดลอมทั้ง 5 แรงผลักดนั คือ 1) แรงผลักดนั จากนกั ลงทุนหนาใหม คือ ภยั คกุ คามที่เกดิ จากผูเขา มาทาํ ธุรกจิ หนา ท่ี ที่เขา มาแขงขนั เพ่ือสวนแบงการตลาด โดยใชก ลยทุ ธตาง ๆ 2) แรงผลักดนั จากอํานาจการตอ รองจากกลมุ ผซู ้อื คือ แรงผลักดันท่เี กดิ ขึ้นจากอาํ นาจตอ รองจากผู ซ้ือ ทสี่ ามารถเลือกซอ้ื สินคา ประเภทเดยี วกันไดม ากนอ ยอยา งไร 3) แรงผลักดนั จากอํานาจการตอรองของผูผลิตและผปู อ นวตั ถุดิบที่ใชในการผลิต คอื การตอ รองของ ผผู ลติ ในเรอ่ื งราคา และจาํ นวนคแู ขง ขันในตลาด 4) แรงผลักดนั จากการใชส ินคา ทดแทน คอื สินคา หรอื ผลิตภณั ฑท เ่ี ขามาทดแทนผลติ ภณั ฑ เชน การใช Flash drive สาํ หรบั เกบ็ ขอ มูล แทนการบนั ทึกดว ย CD-ROM เปนตน 5) แรงผลักดันจากจํานวนคแู ขงทมี่ อี ยใู นอตุ สาหกรรมน้นั ๆ ทสี่ รางกลยุทธแ ละแขงขนั เพ่ือสว นแบง การตลาดดว ยวิธีการและกลยุทธต าง ๆ

64 ผูเขา มาทาํ ธรุ กิจหนาใหม (New Market Entrants) อาํ นาจการตอ รองของ ความเขม ขนของการแขง ขนั อํานาจตอ รองจากกลมุ ผู ผผู ลติ (Intensity of Rivalry) ซอื้ (Suppliers) และคูแขง ขัน(Competitors) (Customers) สิ่งแทนที่ (Substitute products) ภาพท่ี 4.10: แรงผลกั ดัน 5 ดา น เพ่ือวางตาํ แหนง ทางธรุ กจิ ขององคก ร ทงั้ คูแ ขง ขนั และสภาพแวดลอมที่เก่ียวขอ ง 4.3.2 กลยทุ ธเ พื่อความไดเ ปรียบจากการแขงขันโดยใช IT จาก Five Force Model ผูเขามาทําธุรกิจหนาใหม การสรางความแตกตาง เพิ่มชองทางการกระจายสินคา โดยการแบงตลาด เปนสวน ๆ (Market Segmentations) พาณิชยอิเล็กทรอนิกสชวยลดการกีดกันผูเขามาทําธุรกิจหนาท่ี ท้ัง การขาย ชอ งทางการเขา ถึงขอ มูลสนิ คา เทคโนโลยีชวยใหการจดั การธรุ กรรมตาง ๆ งา ยข้นึ อํานาจการซื้อจากผูซื้อ เพ่ิมความสะดวกในการซื้อ คุณภาพ และการสงมอบใหตรงเวลา เพ่ิมความ สะดวกโดยใช IT การเขาถึงขอมูลผานอินเทอรเน็ตทําใหอํานาจตอรองของผูซื้อมากขึ้นโดยเปรียบเทียบราคา สนิ คา รวมถงึ แหลงขายสินคาบนอนิ เทอรเน็ตที่มีราคาถงึ กวาสินคาทัว่ ไป ส่ิงแทนท่ีสินคา คนหาวัสดุใหมที่มีราคาและตนทุนเหมาะสม หาตัวแทนในและตางประเทศเพ่ิมเติม อาํ นาจการสงขายจากผขู าย คุณภาพสนิ คาของผสู งขาย การวางแผนรว มกัน ความเขมขนของการแขงขัน ศึกษาความตองการของผูซื้อ การปรับปรุงผลิตภัณฑ การแขงขันทาง การตลาดทเี่ พิม่ มากข้ึน จํานวนคูแขงขันมาขึ้น การลดคูแขงขันจึงทําไดยากขึ้น การรักษาความยั่งยืนของความ ไดเ ปรียบในการดําเนินงานขององคจงึ เปนไปไดยาก

65 กลยุทธใ นการสรางความไดเ ปรยี บในการแขงขนั แขง ขนั (Competitive Strategy) (ปรับจาก ธีรยสุ วัฒนาศุภโชค, 2548) กลยุทธสรางความแตกตาง (Differentiation Strategy) มุงเนนคุณลักษณะท่ีโดดเดนเปนเอกลักษณ ของสินคา และบริการท่ีนําเสนอ แลวพัฒนาเทคโนโลยีในการผลิต คุณภาพ การจัดสงท่ีรวดเร็วและมีมาตรฐาน กวาคูแขงความแตกตาง ใชเทคโนโลยีสารสนเทศ เพ่ือพัฒนาคุณลักษณะดานเทคโนโลยีสารสนเทศเพ่ือสราง ความแตกตางดานผลิตภัณฑและบริการ และใชเพื่อลดความแตกตางในการสรางความไดเปรียบในการแขงขัน รวมถึงมุงเนนตลาดเฉพาะกลุม กลยุทธการใชตนทุนตํ่า (Cost Leadership Strategy) มุงเนนการผลิตสินคาและบริการใหอยูใน ระดับคุณภาพทตี่ ลาดยอมรับ ใหมีตนทุนตํ่ากวาคูแขงมากท่ีสุด ตนทุนที่ตํ่ากวาใชเทคโนโลยีสารสนเทศ ในการ ลดตนทุนธุรกรรมทางธรุ กิจ ลดตนทุนของลูกคาหรือผจู ดั หา กลยุทธดานนวัตกรรม (Innovation Strategy) นําเสนอสิ่งใหม ๆ ท่ียังไมมีผูประกอบการรายใดใน อุตสาหกรรมเคยนําเสนอตอลูกคามากอน เพื่อสรางความแตกตางอันเปนเอกลักษณ โดยมีจุดเริ่มตนจาก ความคิดสรางสรรค (Creativity) โดยพัฒนานวัตกรรม สรางผลิตภัณฑและบริการใหมๆ ท่ีมีเทคโนโลยี สารสนเทศเปนสวนประกอบ พัฒนาตลาดใหมที่โดดเดนหรือตลาดเฉพาะกลุมโดยใชเทคโนโลยีสารสนเทศ ใช เทคโนโลยเี พอ่ื เปล่ยี นแปลงกระบวนการทางธุรกิจ ลดตน ทุน เพ่ิมประสิทธภิ าพ การบรกิ ารลูกคา กลยุทธดานการเจริญเติบโต (Growth Strategy) แบบมุงเนน (Concentration) แบบกระจายธุรกิจ (Diversification) และแบบขยายตัวในแนวด่ิง (Vertical Integration) โดยใชเทคโนโลยีในการเชื่อมโยงและ จดั การธุรกิจไปยังธุรกจิ ตาง ๆ ทวั่ โลก กลยุทธดานพันธมิตร (Alliance Strategy) เปนกลยุทธเพ่ือใหเกิดความรวมมือในการดําเนินงาน ระหวาง องคกรตั้งแต 2 แหง ขน้ึ ไป มีลักษณะสาํ คญั 3 ประการ คือ 1) การดําเนินการรว มกัน 2) แบงปนความ รับผิดชอบและผลประโยชนรวมกัน 3) แลกเปลี่ยนทรัพยากร ความรู ความสามารถ ประสบการณ รวมถึง ความชํานาญ โดยใชเทคโนโลยีสารสนเทศสรางรูปแบบองคกรเสมือนกับคูคาทางธุรกิจ พัฒนาระบบ สารสนเทศ เพื่อเชื่อมโยงระบบท้ังในและนอกองคกรที่สนับสนุนกลยุทธของธุรกิจท่ีสัมพันธกับลูกคา ผูจัดหา และคูคาทางธรุ กิจ ตัวอยางรูปแบบธุรกิจที่ใชเทคโนโลยีสารสนเทศเพ่ือสรางความไดเปรียบในการแขงขัน เชน Amazon ประกอบธุรกิจพาณชิ ยอเิ ลก็ ทรอนิกสแบบครบวงจร พัฒนาระบบ one-click shopping เพ่ือเพ่ิมความสะดวก ใหกับลูกคาโดยลดการทําธุรกรรมท่ียุงยาก ลูกคาสามารถกดเลือกสินคาและสินคาจะมาสงตามระยะเวลาท่ี กําหนด, Apple iPod และ iTunes พัฒนาธุรกิจเพลงออนไลน โดยลูกคาสามารถเลือกซื้อเพลงเฉพาะตัวเอง ตองการ มีเพลงออนไลนมากกวา 13 ลานเพลง รูปแบบธุรกิจท่ีเปนส่ือกลางการชําระเงินผานอินเทอรเน็ต PayPal เปนเว็บไซตท่ีเช่ือมโยงผูบริโภคกับผูขายใหสามารถโอนเงินผานระบบอิเล็กทรอนิกสไดอยางปลอดภัย โดยเชอ่ื มโยงกบั ธนาคารและบริษทั บัตรเครดิต เพ่ือการจัดการธรุ กรรมตาง ๆ ท่เี กดิ ข้ึน

66 ภาพท่ี 4.11: แรงผลกั ดนั 5 ดา น เพื่อวางกลยทุ ธตา ง ๆ ทางธุรกจิ ขององคกร ท่ีมา: O’Brien and Marakas, 2011: 49 ศาสตราจารย Michel E. Porter ไดเสนอ Porter’s Competitive Strategies เปนกลยุทธท่ัวไปท่ี ใชไดท กุ รปู แบบธุรกจิ (Generic Strategy) เพือ่ วางตาํ แหนงทางธุรกิจขององคกร ประกอบดว ย กลยุทธผูนําดานตนทุน (Cost Leadership) ใชกลยุทธการแขงขันขององคการท่ีมีตลาดเปาหมาย กวาง การควบคมุ ตนทุนอยางเขม งวด การหลกี เลีย่ งลูกคาท่ไี มด ี การลดคาใชจ า ยใหตํ่าสดุ เชน การวจิ ัยพฒั นา การบรหิ ารฯ เชน Walmart ใชการเช่อื มโยงขอ มูลสินคากับผูจดั หา โดยยงั คงรักษาคณุ ภาพและการบรกิ าร กลยุทธส รางความแตกตา ง (Differentiation) เปนกลยุทธก ารแขงขนั ขององคก ารทีม่ ุง ตลาดเปาหมาย กวา ง สรางมลู คาตาง ๆ ใหโดดเดนเหนือคูแขงขัน การสรางความโดดเดนจะสรางความจงรักภักดีของลูกคาที่มี ตอผลิตภัณฑ เชน คุณภาพของผลิตภัณฑ นวัตกรรมของผลิตภัณฑหรือบริการ คุณคาของสินคาและบริการ บริการหลังการขาย เปนตน เชน ใชระบบสารสนเทศเพ่ือสรางความแตกตางดานผลิตภัณฑและบริการ google พัฒนาSearch Engine ที่มีท้ังความถูกตองสอดคลองกับความตองการของผูใชและมีความรวดเร็วใน การคนหา , eBay เปนรูปแบบการพาณิชยอิเล็กทรอนิกส ระหวางผูบริโภคกับผูบริโภค (Consumer to Consumer:C2C) ทผี่ ูข ายสามารถเสนอขายสินคาไดหลากหลายตามความตอ งการ, Apple พัฒนาองคกรโดย เขาสกู ารแขงขนั โทรศัพทมอื ถอื ทสี่ รา งความแตกตางดา นผลิตภณั ฑ เปนตน กลยุทธเจาะจงเฉพาะกลุม (Focus/Niche) เจาะจงตลาดหรือลูกคาเฉพาะกลุม สามารถใชประกอบ กับกลยุทธดานตนทุนและความแตกตางได เชน โรงแรมฮิลตัน (Hilton) ท่ีมุงเนนความพอใจของผูบริโภค ระดบั สูง เปนตน

67 ภาพที่ 4.12: แสดงถึงกลยทุ ธร ะดับธุรกจิ โดยนําระบบสารสนเทศชว ยดาํ เนนิ การธรุ กิจในการตดิ ตอ สื่อสารระหวา ง องคกรและลูกคา และระหวา งองคกรกับผจู ดั หา ที่มา: Laudon and Laudon, 2012: 107 4.3.3 หวงโซแหงคุณคา (The Value Chain) เปนการวิเคราะหความสามารถ และสมรรถนะหลัก เพอ่ื สรา งคณุ คา จากกจิ กรรมตาง ๆ ขององคกร เพื่อสนับสนุนกลยุทธระดับธุรกิจจากการดําเนินการท่ีสรางคุณ จาจากกิจกรรมตาง ๆ ขององคกร ทั้งตนทุนท่ีถูกกวา ความสามารถในการดําเนินการท่ีแตกตาง เพื่อสรางผล กําไรทเ่ี หนอื กวาคแู ขง ขนั จากการวเิ คราะหก จิ กรรมที่ประกอบดวย 4.3.3.1 กลุม กิจกรรมหลกั (Primary Activities) การนําวัตถุดิบเขา (Inbound Logistic) การรับของ การเก็บรักษา และการกระจายวัตถุดิบเขาสู กระบวนการผลิตเปน สินคา หรือบรกิ าร เชน การวางแผนการผลติ การวางผังโรงงาน การดําเนินงาน (Operations) การเปลี่ยนวัตถุดิบใหเปนสินคาหรือบริการเชน การตรวจสอบ การ บรรจุภณั ฑ มาตรฐาน การออกแบบ เปน ตน การกระจายสินคา (Outbound Logistics) เปนการกระจายสินคาหรือบริการใหกับลูกคา เชน การ ขนยา ย การปองกันอุบัติเหตุ เปนตน การตลาดและการขาย (Marketing and Sale) กิจกรรมท่ีชวยใหลูกคาตัดสินใจซื้อสินคาหรือบริการ เชน การทําการประชาสัมพันธ การนําผลิตภัณฑออกไปทดสอบใหไดการรับรองมาตรฐาน เปนการเพิ่มมูลคา ผลิตภัณฑ (Value Added) เปนตน

68 การบรกิ าร (Service) การใหบรกิ ารหลงั การขาย การเขา พบลกู คา 4.3.3.2 กลุมกจิ กรรมสนับสนนุ (Support Activities) โครงสรา งพ้นื ฐาน (Firm Infrastructure) การบัญชี การเงนิ กฎหมาย และการบริหารงานท่วั ไป การ ทําบญั ชตี นทุนและการขาย การบริหารทรัพยากรมนุษย (Human Resource) การบรรจุ การฝกอบรม การบริหารคา ตอบแทน สวัสดิการ เทคโนโลยี (Technology) เทคโนโลยสี มยั ใหม การออกแบบผลติ ภัณฑ และการวจิ ยั มาพฒั นาสินคา หรอื บริการ การจดั ซอื้ (Purchasing) การจัดหาทรัพยากรที่เกยี่ วขอ งกับการผลิต ภาพท่ี 4.13: แสดงหว งโซแ หงคุณคา ทเี่ กิดจากการพฒั นากระบวนการท่ีเพ่ิมคุณคา ใหก บั องคกร จาก 5 แรงผลักดัน ที่มา: Laudon and Laudon, 2012: 105

69 จากแผนภาพท่ี 4.13 เปนตัวอยางการสรางคุณคาดานการบริการและจัดการ ใชตารางและรูปแบบ การสื่อสารขอ มูลเพือ่ ทาํ งานรว มกัน ดานทรัพยากรมนษุ ยใ ชระบบวางแผนทรัพยากรบุคคล เทคโนโลยีใชระบบ สารสนเทศเพ่ือชวยในการออกแบบ การจัดซื้อใชระบบคอมพิวเตอรเพ่ือจัดการการสั่งซ้ือ วัตถุดิบขาเขาใช ระบบคอมพิวเตอรเพ่ือควบคุมการทํางานของเครื่องจักร ระบบงานขายและการตลาดใชระบบการจัดการการ สั่งซอ้ื การบรกิ ารใชร ะบบบรหิ ารจัดการบาํ รงุ รกั ษา การขนสง ใช ระบบตารางจดั การการขนสงแบบอัตโนมตั ิ จะเห็นไดวากระบวนการทางธุรกิจเปนสวนยอยท่ีอยูในแตละสวนของหวงโซแหงคุณคา ซึ่งจะ เกี่ยวของกับกระบวนการ กฎ ระเบียบ ท่ีใชขอมูลและสรางสารสนเทศจากขอมูลท่ีมี เพื่อสนับสนุนการสราง คุณคาในแตละกิจกรรม ดวยการทํางานรวมกันขององคประกอบตางๆ ของระบบสารสนเทศ ท้ังน้ีขึ้นอยูกับ การวางแผนดําเนินการ การสรางนวัตกรรมกระบวนการ การเรียนรูขององคกร การจัดการความรู การพัฒนา เทคโนโลยีเพ่ือสนับสนุนการทํางานของแตละองคกร การพัฒนากระบวนการน้ันเปนสิ่งที่ทุกองคกรสามารถ ลอกเลียนแบบกัน สิ่งสําคัญคือองคกรจะทําอยางไร โดยใชเทคโนโลยีสารสนเทศที่ทันสมัยเพ่ือสรางความ ไดเปรียบในการแขงขันและสรางความยั่งยืนขององคกรตอสภาพแวดลอมธุรกิจที่เปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็ว โดย Phillip และ Milton ไดกลาวถึงแนวโนมที่สงผลกระทบตอการเติบโตทางเศรษฐกิจและโอกาสทางธุรกิจ (Phillip and Milton, 2556) ดงั น้ี 1. การเปล่ียนรูปแบบการกระจายความมั่งคง่ั และอาํ นาจทางเศรษฐกิจในระดับโลก ทีเ่ กิดจากความ มั่งคง่ั ของประเทศตาง ๆ ทเ่ี ปล่ยี นแปลงไป เชน ประเทศ จนี อนิ เดีย รัสเซีย เปนตน 2. การปรับเปล่ยี นเชงิ กลยุทธจ ากระดับโลกสูระดับภูมิภาค และระดับภูมภิ าคสรู ะดบั ทองถ่ิน การ ขยายธุรกิจไปยังตลาดช้ันนาํ ในภูมิภาค 3. การเตบิ โตของเมอื ง (urbanization) และความตองการโครงสรางพ้นื ฐานยังคงมอี ยูตอไป มี แนวโนม สงู ขึน้ รวมถงึ การเกิดข้นึ ของเมอื งใหมๆ ในประเทศตาง ๆ 4. วทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยใี หโ อกาสทางธุรกิจมากขึ้น เชน Google, Facebook, Apple , Amazon เปน ตน 5. การเรง เขาสเู ศรษฐกจิ ระดับโลกที่ใหค วามสาํ คัญตอ สงิ่ แวดลอม 6. คานยิ มทางสังคมท่ีเปล่ียนแปลงอยางรวดเร็ว โดยเฉพาะการศึกษาคา นยิ ม วัฒนธรรมการ เชื่อมโยงและสื่อสารขอมลู ผานเครือขายอินเทอรเนต็ 7. ภาครัฐและภาคเอกชนรวมมือกนั มากข้ึน 8. ผูบรโิ ภคมบี ทบาทมากข้ึน และการปฏิวตั ขิ อมลู ขา วสาร ผา นเครือขายอนิ เทอรเ น็ต 9. การแขงขันท่รี วดเร็วและรนุ แรง และนวตั กรรมล้าํ ยุค

70 แบบฝก หัดทา ยบท 1. จงอธิบายถึงความสมั พนั ธข องการพฒั นาระบบสารสนเทศกับกลยุทธก ารแขงขนั ในโครงสรา ง อุตสาหกรรม ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 2. โครงสรา งขององคกร สงผลตอ การพฒั นาระบบสารสนเทศอยางไร ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 3. ระบบสารสนเทศสงผลตอองคกรแบบแบนราบอยา งไร ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 4. จงยกตัวอยา งกลยุทธทส่ี อดคลอ งกันแรงผลักดนั 5 ดา น มา 1 กลยุทธ พรอ มอธิบายแนวทางการ ดําเนนิ กลยทุ ธดังกลา ว ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 5. กระบวนการธุรกจิ มีความสําคญั กับการพัฒนาระบบสารสนเทศ และหว งโซแ หงคุณคา อยางไร ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ *********************************************

71 บทที่ 5 โครงสรางพน้ื ฐานดา นเทคโนโลยสี ารสนเทศ จดุ ประสงค 1. เพ่อื ศึกษาถึงองคป ระกอบของโครงสรา งพนื้ ฐานดา นเทคโนโลยีสารสนเทศ 2. อธบิ ายถึงความเปน มาและววิ ัฒนาการของดานเทคโนโลยีสารสนเทศ 3. อธิบายถึงรปู แบบของฮารดแวร (hardware platform) และ ซอฟตแวร (software platform) และเทคโนโลยที ี่สอดคลอ งกับการดาํ เนนิ งานขององคก รในปจ จุบนั 5.1 ความเปนมาและความสาํ คญั ของโครงสรา งพืน้ ฐานดา นเทคโนโลยสี ารสนเทศ การพัฒนาดานเทคโนโลยีสารสนเทศมีความกาวหนาขึ้นอยางรวดเร็ว ท้ังขนาดความจุพื้นที่สําหรับเก็บ ขอมูล หนวยความจําหลัก (RAM) และหนวยความจําสํารอง ฮารดดิสก (Hard disk) แฟลชไดรฟ (Flash Drive) ที่มีขนาดเทากับความจุของพื้นที่เครื่องแมขาย (Server) ในอดีตระดับองคกร ความเร็วของหนวย ประมวลผลท่ีมีความเร็วเพิ่มข้ึนทุกปในอุปกรณคอมพิวเตอรทุกประเภท รวมถึงการพัฒนาซอฟตแวรที่ สอดคลองกับความตองการของผูใชหรือองคกรมากข้ึน โดยมีการปรับเปลี่ยนจากการพัฒนาซอฟตแวร สําเรจ็ รปู แบบกลอง (box) เปน การทาํ งานผา นเครอื ขา ยอนิ เทอรเน็ต (Web base Application) ดังจะเห็นได จากการพัฒนาดา นเทคโนโลยีสารสนเทศ ดังน้ี ป 1930-1950 มเี คร่อื งคํานวณดา นบญั ชี (Electronic accounting machine) ป 1959 มีเครื่องคอมพิวเตอรขนาดเล็ก (minicomputer) และเคร่ืองคํานวณขนาดใหญ (mainframe) ตามวัตถุประสงคขององคกร ไดแก เครื่องของไอบีเอ็ม (IBM) และเคร่ือง Digital Equipment Corporation (DEC) เปน ตน ป 1981 คอมพิวเตอรสวนบุคคล (Personal computer) เปนชวงท่ีมีการใชคอมพิวเตอรสวนบุคคล แทนท่ีจะเปนองคกรใหญๆ เทานั้นในอดีตท่ีจะมีเครื่องประมวลผล และเครื่องคอมพิวเตอรในการทํางาน เทาน้ัน เปนชวงทีเกิดระบบปฏิบัติการ DOS (Disk Operating System) ซ่ึงเปนระบบปฏิบัติการแบบปอน คําส่ังดวยตัวหนังสือ บรรทัดตอบรรทัด (Command Line) และพัฒนาสูระบบปฏิบัติการวินโดว (Windows Operating system) ที่เปนระบบปฏิบัติการแบบสวนประสานงานกับผูใช (Graphic User Interface: GUI) โดยใชการควบคุมคําสั่งผานเมาส (mouse) ผานไอคอน (Icon) และรูปแบบกราฟกตาง ๆ ของวินโดว (Windows) ป 1983 สถาปตยกรรมแบบไคลแอนท/เซิรฟเวอร (Client/server) เปนการเพิ่มศักยภาพดานการ ทํางานและประมวลผลผานเครือขายคอมพิวเตอรในลักษณะลําดับช้ันการเขาถึงบริการในรูปแบบตาง ๆ การเช่ือมตอระหวางเครื่องลูกขายและแมขาย (Multi-tiered: N-tier) โดยเนนการสงขอมูลและประมวลผล ผา นเครือขาย

72 ป 1992 การประมวลผลโดยใชเครื่องขายอินเทอรเน็ตขององคกร (Enterprise Internet computing) เปนชวงท่ีพัฒนาการสื่อสารจากเครือขายที่ใชโพรโตคอล TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) เปนพื้นฐานในการสื่อสาร ซ่ึงรวมถึงเครือขายอินเทอรเน็ตในการสงขอมูลใน องคกรและระหวางองคกร ป 2000 เน่ืองจากการขยายตัวของเครือขายอินเทอรเน็ต รวมถึงความสามารถในการสงขอมูลหรือ ชองทางในการสงขอมูลที่เพ่ิมมากขึ้น (Bandwidth) ทําใหการดําเนินการดานเทคโนโลยีสารสนเทศให ความสําคัญกับเครือขายอินเทอรเน็ต เชน การประมวลผลผานเครือขาย การเก็บขอมูลผานเครือขาย และ ซอฟตแวรท่ีใชงานผานเครือขาย (Web base Application) รวมถึงการบริการอ่ืน ๆ ผานทางเครือขาย อินเทอรเน็ต เปนตน นอกจากน้ียังมีเทคโนโลยีสารสนเทศ ที่พัฒนาและปรับเปล่ียนศักยภาพของฮารดแวร และซอฟตแวร ไดแก เวอรชวลไลซเซชั่น (Virtualization) เปนการจําลองเครื่องใหมีสภาพแวดลอมเหมือน การทํางานของเคร่ืองหลายเครื่องอยูในเคร่ืองเดียว เชน ระบบปฏิบัติการ เครือขาย ไฟลวอลล เปนตน อัจฉริยะทางธุรกิจ (Business Intelligence) เปนแหลงรวบรวมขอมูลเพื่อการวิเคราะห และการเขาถึงขอมูล ทางธุรกิจในมิติตาง ๆ การประมวลผลบนเครือขาย (Cloud Computing) เปนการประมวลผล การเก็บขอมูล การใหบริการผานเครือขายอินเทอรเน็ตในรูปแบบตาง ๆ เทคโนโลยีสารสนเทศสีเขียว (Green IT) เปนการ ออกแบบเทคโนโลยีสารสนเทศโดยคํานึงสภาพแวดลอม เครือขายสังคมออนไลน (Social Software และ Social Network) เปน ตน (Gartner, 2013) ภาพที่ 5.1 แสดงวิวฒั นาการของเทคโนโลยีสารสนเทศ (Laudon and Laudon, 2011) โครงสรางดานเทคโนโลยีสารสนเทศสงผลตอการใชระบบสารสนเทศเพื่อสนับสนุนการดําเนินงาน ขององคกร ท่ีสอดคลองกับกลยุทธของขององคกรเพ่ือสรางความไดเปรียบในการแขงแขงขัน เชน การ ใหบ ริการผานอนิ เทอรเ น็ตขององคก รตองอาศัยเครื่องแมขายท่ีสามารถรองรับจํานวนการเขาใชบริการไดอยาง มีประสิทธิภาพ การติดตอกับผูจัดหา (Supplier) ตองมีเทคโนโลยีที่สอดคลองกันเพ่ือแลกเปล่ียนขอมูลและ สามารถดําเนินการไดอยางรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ ดังภาพท่ี 5.2 และ 5.3 แสดงการเชื่อมโยงระหวาง องคกรกับโครงสรางพ้ืนฐาน และความสามารถดานเทคโนโลยี ท้ังระดับองคกร (Public Enterprise) และ ระดับหนว ยธรุ กจิ (Business unit)

73 ภาพที่ 5.2 แสดงความสมั พนั ธขององคก รและโครงสรางพ้ืนดานเทคโนโลยีสารสนเทศ ทมี่ า: Laudon and Laudon,2012: 165 5.2 เทคโนโลยีในการขบั เคลอ่ื น โครงสรา งพืน้ ฐานดานเทคโนโลยีสารสนเทศ 5.2.1 เทคโนโลยีดานการประมวลผลขอ มูล การประมวลผลขอมูลของคอมพวิ เตอร มีความสําคัญใน การสราง ผลลัพธที่ไดจากการคํานวณ และตรรกะทางคอมพิวเตอร ข้ึนอยูกับความสามารถของการประมวล จากอดีตท่ีใชหลอดสุญญากาศ จนเปนทรานซิสเตอร ตามทฤษฏีของมัวร (Moore’ Law) “เทคโนโลยีซีพียูจะ มขี ีดความสามารถเชิงประสทิ ธิภาพเปนสองเทา ทุก ๆ สิบแปดเดือน” แสดงถึงความสามารถในการประมวลผล ของหนวยประมวลผลที่มีประสิทธิภาพดานความเร็วเพ่ิมขึ้นอยางรวดเร็ว ตามระยะเวลาจากอดีตถึงปจจุบัน ดังภาพที่ 5.3 แผนภาพที่ 5.3 แสดงขนาดของหนวยประมวลผลคอมพวิ เตอรตามระยะเวลาจากอดตี ถงึ ปจจุบนั ทีม่ า: Laudon and Laudon, 2011: 171 และ Baldauf and Stair, 2011: 70 5.2.2 เทคโนโลยดี านการเก็บขอ มลู พ้ืนทใ่ี นการเก็บขอมูลสารสนเทศ มีความสําคัญในการทํางานของระบบคอมพิวเตอร ท้ังในเคร่ืองสวน บุคคล เคร่ืองแมขาย ศักยภาพความสามารถของพ้ืนท่ีในการเก็บขอมูลมีมากขึ้น ในขณะท่ีขนาดของอุปกรณ เก็บขอมูลมีขนาดเล็กลง และสามารถสงขอมูลไดมากขึ้น ในอดีตพ้ืนท่ีเคร่ืองแมขายเปนระดับ กิกะไบท

74 (Gigabyte: GB) หรือประมาณหน่ึงพันลานอักขระในการเก็บขอมูล แตเปนปจจุบันเปนระดับเพนตาไบท (Pentabyte: PB) หรอื ประมาณหน่ึงพันลานลานอักขระ เชน ฐานขอมูลของ yahoo ใชประมาณ 2 PB , ของ eBay ใชประมาณ 6 PB แผนภาพท่ี 5.4 แสดงการเพ่มิ ขนึ้ ของขนาดความจุของพนื้ ท่ีเก็บขอมูล (Hard drive) ทม่ี า: Laudon and Laudon, 2011: 173 5.2.3 เทคโนโลยีดา นเครอื ขา ย การพฒั นาดานเครือขาย และสง ขอมลู มีศกั ยภาพมากขึ้น ทง้ั รูปแบบการสงขอ มลู ทน่ี อกจากขอมลู ที่ เปน ขอ ความ เปน ขอ มูลภาพ ขอ มลู เสยี ง และขอ มูลภาพเคลือ่ นไหว ขึ้นอยกู ับโครงสรางพ้นื ฐานดา นโครงขาย โดยเฉพาะอยา งย่งิ ขนาดชองสญั ญาณของขอมูล (Bandwidth) ท่ีสงและรบั อุปกรณตาง ๆ ในการเชื่อมโยง เครอื ขา ย ทําใหปจจบุ ันระบบคอมพวิ เตอรสามารถสงขอ มลู และควบคุมการทํางานของอปุ กรณตาง ๆ ผาน เครือขา ยอนิ เทอรเน็ตได เชน การควบคมุ อุปกรณไฟฟาท่ีบา น การควบคุมและตดิ ตามการใชงานอุปกรณ เครอื ขายจากภายนอก เปนตน เมื่อจาํ นวนโหนด (node) หรอื อุปกรณที่เชื่อมตอ กบั เครอื ขา ยมากขนึ้ ทาํ ใหมี ความจาํ เปนตองเพ่ิมจาํ นวน หมายเลขไอพี (Internet protocol: IP) จาก IPv4 เปน IPv6 ตามกฎของ Metcalfe (Metcalfe’s Law) ท่ีกลา ววา อัตราการเติบโตของเครอื ขายจะเพ่ิมเปนจํานวนยกกาํ ลัง 2 ของ จํานวนผใู ช (หรือ node) โดยในป 1970 มี Internet host ประมาณ 13 host ป 1983 มี internet host 35 host ป 1993 ในขณะท่ีจํานวนโหนดทเ่ี ชื่อมตอเครอื ขา ยอินเทอรเนต็ เพิ่มข้ึน ความพยายามสรา ง มาตรฐานการสื่อสารในรปู แบบและมาตรฐานเดยี วกนั มีมากขนึ้ รวมถงึ คา ใชจาย (cost) ในการติดตอสื่อสาร ผา นอนิ เทอรเนต็ มีแนวโนม ลดลง

75 ตารางท่ี 5.1 แสดงการเพิม่ ขนั้ ของจาํ นวนโฮสกบั การพฒั นาดา นระบบเครือขา ย ทม่ี า: Baldauf and Stair, 2011: 198 5.2.4 เทคโนโลยีการใหบริการดานเทคโนโลยสี ารสนเทศ เม่ือองคกรตาง ๆ ตองอาศัยเทคโนโลยีสารสนเทศในการสนับสนุนกลยุทธขององคกร รวมถึงการ ดาํ เนนิ งานขององคกรท่ีมีประสิทธิภาพ และประสิทธิผลทําใหธุรกิจดานเทคโนโลยีสารสนเทศไดรับความสนใจ มากข้ึน ท้ังการพัฒนาโปรแกรมในรูปแบบตาง ๆ การพัฒนาศักยภาพของอุปกรณดานเทคโนโลยีสารสนเทศ และการใหบริการกับหนวยงานดานเทคโนโลยีสารสนเทศก็เพ่ิมมากข้ึน เชน การบริการพื้นท่ีสําหรับเก็บ เว็บไซตขององคกร การดูแลรักษาระบบฐานขอมูล รวมถึงซอฟตแวรท่ีทํางานผานเครือขายอินเทอรเน็ต เชน Saleforce.com เปนตน ปจจัยท่ีสงผลตอการดําเนินงานขององคกรในการพัฒนาโครงสรางดานเทคโนโลยีสารสนเทศไดแก ปจจัยภายในและปจจัยภายนอก คือ 1) ความตองการทางการตลาดขององคกร สําหรับการบริการลูกคา ผู จัดสง และในองคกร 2) กลยุทธทางธุรกิจขององคกร 3) กลยุทธดานเทคโนโลยีสารสนเทศ โครงสรางพื้นฐาน และตนทุน 4) เทคโนโลยีสารสนเทศ 5) การบริการดานเทคโนโลยีสารสนเทศของคูแขงขัน 6) การลงทุนดาน โครงสรางพ้นื ฐานดา นเทคโนโลยีสารสนเทศขององคก ร แผนภาพท่ี 5.5 (Laudon and Laudon, 2011) แผนภาพที่ 5.5 แสดงแรงผลกั ดนั ดา นเทคโนโลยีสารสนเทศตอองคก ร ท่ีมา: Laudon and Laudon, 2011:197

76 5.3 รปู แบบของเทคโนโลยสี ารสนเทศ 5.3.1 รูปแบบของฮารด แวร (Hardware Platform) ฮารดแวร (Hardware) คือ อุปกรณดานเทคโนโลยีสารสนเทศที่จับตองได ประกอบดวยหนวยนําเขา ขอมูล (Input Device) หนวยประมวลผล (Central Processing Unit) และหนวยแสดงผล (Output Device) ฮารดแวรแพลทฟอรม คือรูปแบบของฮารดแวรและสภาพแวดลอมที่ฮารดแวรนั้นทํางาน ซ่ึงจําแนก ตามประเภทการใชง านและประสทิ ธิภาพของเครื่องคอมพวิ เตอรไดแ ก เคร่ืองคอมพิวเตอรสวนบุคคล (Personal Computer: PC) เปนเคร่ืองคอมพิวเตอรสําหรับบุคคล ท่ัวไปมหี นาท่ีทาํ งานทัว่ ไปทัง้ การพิมพเอกสาร ตารางคํานวณ โปรแกรมดานกราฟฟก ดานความบันเทิง คนหา ขอมูลขาวสารผานเครือขายอินเทอรเน็ต เปนตน บางคร้ังเรียกวา เคร่ืองคอมพิวเตอรแบบตั้งโตะ (Desktop Computer) ตามขนาดพ้ืนที่ของเครื่องคอมพิวเตอรที่สามารถวางบนโตะทํางาน เชน Dell Computer, Apple iMac เปนตน เครื่องคอมพิวเตอรแบบพกพา (Notebook computer) หรือบางเรียกวา Laptop Computer เปน เครื่องคอมพวิ เตอรร ะดบั บคุ คล แตมขี าดเล็กกวา สามารถทํางานนอกสถานที่และวางบนตักได มีประสิทธิภาพ ใกลเคียงกับคอมพิวเตอรสวนบุคคล แตถาในระดับราคาเดียวกันเคร่ืองคอมพิวเตอรสวนบุคคลจะมี ประสิทธิภาพมากกวา โดยวัตถุประสงคหลักเพ่ือใชงานโปรแกรมผานเว็บ (web Application) มีน้ําหนักเบา ขนาดหนาจอต้งั แต 10-17 นวิ้ เชน Lenovo ThinkPad, Apple MacBook เปนตน เครื่องคอมพิวเตอรแบบพกพาขาดเล็ก การพัฒนาเครื่องคอมพิวเตอรแบบพกพา ไดลดขนาด นํ้าหนัก ใหสะดวกพกพามากย่งิ ข้ึน โดยเฉพาะอยางย่ิงเม่ือมีเทคโนโลยีการส่ังงานผานหนาจอสัมผัส (Multi-touch) ทํา ใหมีการพัฒนาจากเคร่ืองคอมพิวเตอรที่มีคียบอรด เปนแทบเล็ต (Tablet) ซ่ึงแทบเล็ตยุคแรกเปนเพียงเคร่ือง คอมพิวเตอรแบบพกพาที่สั่งงานผานจอภาพได แตปจจุบันเปนเครื่องที่สามารถควบคุมโดยใชปลายน้ิวสั่งงาน เชน IPad, Galaxy Tab เปนตน จากการพัฒนาแทบเล็ตทําใหมีการพัฒนาสูเครื่องโทรศัพทมือถือท่ีมีหนวย ประมวลผล แรม และหนวยเก็บขอมูล เหมือนคอมพิวเตอรที่เรียกวา สมารทโฟน (Smart Phone) เชน iPhone, Samsung เปนตน เม่ืออุปกรณเล็กลงระบบปฏิบัติการท่ีใชในเครื่องคอมพิวเตอรสวนบุคคล เคร่ือง แมข าย และแทบเลต็ รวมถึงสมารท โฟน ก็มีความแตกตางกันดว ย เคร่ืองแมขาย (Server) เปนเครื่องท่ีมีประสิทธิภาพสูงท้ังดานการประมวลผลและพื้นท่ีสําหรับการใช บริการแกผูใช โดยประเภทตามจํานวนผูใช เคร่ืองเซิรฟเวอรสําหรับผูใช 12-100 คน Midrange server สําหรับ 12 ถึงมากกวา 100 คนในเวลาเดียวกัน เชน IBM Midrange เปนตน เครื่องเมนเฟรม (Mainframe server) สําหรับผูใชระดับ 100 ถึง มากกวา 1000 คน เชนบริษัท Whirlpool ใชเครื่องเมนเฟรมสําหรับ พนักงาน 73,000 คน 70 โรงงาน จากทั่วโลกในการเขาถึงขอมูลขององคกร สําหรับเครื่อง Supercomputer เปน เคร่อื งทม่ี ีประสทิ ธิภาพสงู ทีห่ นวยประมวลผล 100 ถึง มากกวา 1,000 สําหรับประมวลผลขอมูลที่มีความ ซับซอนสูง เชน Disney ใช Supercomputer ท่ีมีหนวยประมวลผล 900 processors เพ่ือสราง ภาพเคลือ่ นไหว เปนตน เครอื่ งคอมพิวเตอรลักษณะเฉพาะ (Special Purpose Computer) เปนเคร่ืองคอมพิวเตอรท่ีพัฒนา เพอ่ื วัตถุประสงคตาง ๆ เชน เกมคอมพิวเตอร (Game consoles), เครื่องอานหนังสืออิเล็กทรอนิกส (E-book

77 reader) เคร่ืองมีเดียดิจิตอล (Digital media player) เปนตน บริษัท Amazon พัฒนา Kindle e-book reader สําหรับการอานหนังสืออิเล็กทรอนิกส นอกจากน้ันยังมีเคร่ืองคอมพิวเตอรแบบฝง (Embedded computer) หรอื ท่ีเรยี กวา ไมโครคอนโทรลเลอร (microcontrollers) ทฝี่ งอยใู นอุปกรณอ เิ ล็กทรอนิกสตาง ๆ ดว ย การพฒั นาประสทิ ธิภาพดา นอุปกรณฮ ารด แวร ทําใหร าคาอปุ กรณต าง ๆ มรี าคาถกู ลงอยางตอเนื่อง และพฒั นาเทคโนโลยใี นการประมวลผลรวมถงึ การทาํ งานรว มกันของฮารดแวร ดังน้ี 5.3.1.1 Grid Computing คือ การรวบรวมความสามารถในการประมวลผลขอมูลของเครื่อง คอมพิวเตอรท่ีหางไกลกันผานเครือขายเพ่ือใชในการประมวลผล หรือแกไขปญหาในทางธุรกิจ ท่ีไมตองการ ระยะเวลาในการประมวลผลมาก องคกรไมตองลงทุนจัดซื้อเคร่ืองคอมพิวเตอรขนาดใหญ แตใชเครื่องขนาด เล็กจํานวนมากในการประมวลผลทดแทน เปนการใชทรัพยากรของเคร่ืองคอมพิวเตอรที่ไมไดใชงาน ตลอดเวลา Grid computing จะทาํ ใหประหยัดคา ใชจาย รวมถึงเพ่ิมความสามารถในการประมวลผลและเพ่ิม ความรวดเร็วในการดําเนินงานของธุรกิจ เชน บริษัท DreamWorks สรางหนังเร่ือง sherk ใชเครื่อง คอมพิวเตอรมากกวา 3000 เครื่องในการประมวลผล เพ่ือ Render ภาพแอนนิเมชันโดยใชเทคโนโลยี Grid Computing ชวยในการประมวลผลท้ังหมด 5.3.1.2 Cloud Computing แบงออกเปน 3 ระดับคอื Software as a Service: Software as a Service: SaaS เปน ซอฟตแวรในระดับองคก ร (Enterprise) ใหอ งคก รเล็ก ๆ เลือกใชโ ดยไมต องลงทุนซื้อดว ยจาํ นวนเงินมาก ๆ คอื การใชบรกิ ารซอฟตแวร (Software) ท่ี อยใู นรูปของการใหบริการทที่ ําหนา ทเี่ ฉพาะทาง ทาํ งานตามฟงกชันท่ีไดก ําหนดไว ไมไ ดท าํ งานเหมอื นกบั แอพพเิ คชันตวั ใหญ เชน Salesforce เปน ซอฟตแ วรดา นการบริการความสัมพนั ธก ับลูกคา Gmail เปน บริการ ดานโปรแกรมสํานกั งานออนไลน (google doc), Gliffy เปน โปรแกรมเขียนผงั ตา งผา นเครอื ขายอินเทอรเ นต็ เปนตน Platform as a Service: PaaS: เปน โปรแกรมเว็บ (Web Application) หรอื การบริการ (Service) สว น ท่จี ะคอยรองรบั กระบวนการพัฒนา Web Application หรือ Service ตา ง ๆ ตัง้ แตต น จนจบ กระบวนการพัฒนาโดยทุกอยางน้ันอยูบ นอินเทอรเนต็ เชน Workflow สําหรบั การออกแบบแอพพเิ คชนั่ การ พฒั นาแอพพิเคชนั การทดสอบหรือการติดตัง้ และHosting เปน ตน ทาํ ใหผูใชน้นั สามารถทีจ่ ะสรา งแอพพิเคชัน ใชฐานขอมลู ดวยลอจิกการทํางานแบบใดกไ็ ดเชน กนั มบี ริการอยาง Mosso, Google App Engine และ Rails One เปนตน Infrastructure as a Service: IaaS สําหรับองคกรที่ไมตองการลงทุนทางดานฮารดแวร คือ การ ใหบริการดานตาง ๆ ดังนี้ ทรัพยากร (Resources) ตาง ๆ ในรูปของบริการ (Service) เชน Server, Memory, CPU, Disk Space หรือเคร่ืองมือดานเครือขาย (Network Equipment) เปนตน การขยายขนาด ของ Infrastructure สามารถทําใหเ ลก็ หรือใหญไ ดขน้ึ อยูกบั ความตองการของแอพพเิ คชัน่

78 ภาพท่ี 5.6: แสดงตวั อยา งของการใหบ รกิ ารดา น Cloud ของ www.rackspace.com ความแตกตาง cloud computing กับ grid computing คอื cloud computing จะประมวลผลองิ กบั ความตองการของผูใชแ ละสามารถระบคุ วามตอ งการไปยงั ซอฟตแ วรของระบบ grid computingจะใชการ ประมวลผลจากการแชรทรพั ยากรระหวา ง หนว ยงานและองคกรทใ่ี ชแ ตกตางกนั ไป ภาพท่ี 5.7: แสดง cloud computingและ Grid computing ท่มี า: http://newabout.sogoodweb.com และ http://takdanai-suwan.blogspot.com 5.3.1.3 Virtualization คือการใชฮารดแวรใหไดประสิทธิภาพมากท่ีสุด การบริหารจัดการทุก ๆ ระบบ จากจุดจุดเดียว การลดจาํ นวนเซิรฟ เวอรใ นการทํางานลง การลดภาระในบาํ รงุ รกั ษาเครอ่ื งเซริ ฟเวอร การทํางานของเวอรชวลไลเซชันคือ ระดับของเวอรชวลไลเซชัน (Virtualization Layer) มีหนาท่ี จัดเตรียมทรัพยากรภายในเครื่องคอมพิวเตอรใหเหมือนกับเปนเคร่ืองคอมพิวเตอรเคร่ืองหนึ่งแยก สําหรับ ระบบปฏิบัติการตางๆ โดยสรางเปน Virtual Machine เราสามารถเรียกตัว Virtualization Layer (Virtual Machine Monitor: VMM ทาํ ใหเ ราสามารถนําเวอรช วลไลเซชันนัน้ ไปใชง านไดใ นหลายรูปแบบคอื

79 เพิ่มความสามารถการทํางานของเคร่ืองแมขาย (Server Consolidation) เพื่อรวบรวมการทํางานของ เคร่ืองคอมพิวเตอรที่ไมไดใชงานทรัพยากรของเครื่องเองอยางเต็มท่ี เพื่อชวยประหยัดจํานวนฮารดแวรให นอยลง ทําใหก ารจัดการฮารด แวร รวมไปถึงระบบ Network Infrastructure น้นั ทาํ ไดง ายขน้ึ เพ่ิมความสามารถในการทํางานของโปรแกรมเดิม (Application consolidation) แอพพลิเคชนั่ เดิม (Legacy Application) ทีต่ อ งการอพั เกรดฮารด แวรเพื่อชว ยทํางานเร็วขน้ึ แตร ะบบปฏิบัตกิ ารตวั เดิมไม รองรับกับการเปล่ียนแปลงครงั้ นี้ เราสามารถนําเวอรช วลไลเซชันมาชว ยทําใหแ อพพิเคช่ันเดมิ สามารถใชง าน บนฮารดแวรใหมไ ด ภาพที่ 5.8: แสดงการทํา Virtualization ดว ยการใช VMware ทมี่ า: http://www.nss.co.th/nsp/index.php/th/what-we-do/virtualization การทํางานในสภาพแวดลอมหลากหลาย (Multiple execution environments) เวอรชวลไลเซชัน สามารถใชสรางสภาวะการทํางานที่แตกตางกันออกไปเพ่ือการรันแอพพิเคชัน เพื่อชวยในการควบคุมและ จาํ กัดทรัพยากรทแ่ี ตล ะระบบจําเปน ตองใชไ ด การจําลองฮารดแวร (Virtual hardware) การสรา งฮารดแวรข ึน้ มาใหมเ พอ่ื ใหแตละระบบใชง านได ถงึ แมวามนั จะไมม อี ยจู ริงก็ตาม เชน Virtual SCSI drives, Virtual Ethernet adapters หรอื Virtual Ethernet Switches and Hubs เปนตน การจาํ ลองระบบปฏิบตั กิ าร (Multiple simultaneous: OS) เราสามารถตดิ ตั้งระบบปฏิบัตกิ ารอะไร ก็ไดลงบนเคร่อื งฮารด แวรตัวเดียวกันและไมใชเพยี งแคระบบปฏิบัติการเพยี งตัวเดยี วเทาน้ัน เราสามารถ ตดิ ต้งั ระบบปฏบิ ัตกิ ารหลายตัวลงบนเครือ่ งฮารดแวรตวั เดียวกัน และใหแ ตละระบบน้นั ทํางานพรอ มกนั ก็ ไดเพอ่ื ที่จะทํางานทีแ่ ตกตางกันออกไป การแกไขขอผิดพลาดของโปรแกรม (Debugging) การทําเวอรชวลไลเซชันเขามาชวยในการหา ขอผิดพลาดของซอฟตแวร หรือแมกระท่ังตัวระบบปฏิบัติการเอง โดยการจํากัดสภาวะการทํางานใหคงท่ี ได การทดสอบหรอื ควบคุมคุณภาพของซอฟตแ วร (Testing/QA) ชวยในการทดสอบเพ่อื ควบคมุ คณุ ภาพ ของซอฟตแวร เพราะเราเองสามารถควบคมุ และจํากัดสภาพแวดลอม ทใ่ี ชในการทดสอบไดอยางงายได

80 5.3.1.4 On-Demand (Utility) Computing: เมอ่ื องคก รตองประมวลผลสูง ๆ ในบางชวงเวลา สามารถใชบ รกิ ารตามความตองการเพือ่ การคาํ นวณและประมวลผล เพ่อื ทดแทนการประมวลผลขององคก รได พัฒนาโดยบริษัท IBM, SUN, และ HP ผขู อใชจ า ยเฉพาะ คา ประมวลผล และ คา ไฟฟาเทา นนั้ ซ่ึงสงผลดี สาํ หรบั องคก รทม่ี ีความตอ งการการประมวลผลในชว งเวลา 5.3.1.5 Autonomic Computing: คือความพยายามของอตุ สาหกรรมเทคโนโลยีสารสนเทศเพ่อื พัฒนาระบบทม่ี ีความสามารถกําหนดคา (Configure) การปรบั คาท่ีเหมาะสม (optimize) รวมถึงการ บํารงุ รกั ษา ตรวจสอบผบู ุกรกุ ดว ยซอฟตแวรแ ละฮารด แวรเ อง 5.3.1.6 Edge Computing คือ การทํา multitier และการวางแผน load-balancing สําหรบั Web-based applications โดยการจดั การประมวลผลกระจายไปสเู ครือ่ งคอมพวิ เตอรท ใ่ี หบริการในตน ทนุ ท่ี ตา่ํ ที่สดุ ทําใหบ รษิ ัทไมตอ งลงทุนสูงมากสาํ หรบั ดานฮารดแวร เพิม่ ระดบั ในการใหบ ริการ เพิม่ ทางเลือกที่ ยดื หยุนตอ ความตองการทบ่ี ริษัท ได ภาพที่ 5.9: แสดงการประมวลผลแบบ Edge Computing Platform ท่ีมา: Laudon and Laudon (2008) อา งถึงใน สัลยทุ ธ สวา งวรรณ (2550,177) 5.3.2 รปู แบบของซอฟตแวร (Software Platform) ซอฟตแวร เม่ือจําแนกเฉพาะเคร่อื งคอมพวิ เตอรสวนบุคคล ซอฟแวรแบงเปน 2 ประเภท คือ ซอฟตแวรระบบ (System Software) กับซอฟตแวรประยุกต (Application Software) แตเมื่อมีการนํา ระบบคอมพิวเตอรมาใชในองคกรทําใหมีการพัฒนาซอฟตแวรตามประเภทการใชงาน แตบางโปรแกรมอาจ เปน ไดหลายประเภทจาก ประเภทของซอฟตแ วรต อไปนี้ (Bill Holtsnider and Brian D. Jaffe, 2010: 196) 5.3.2.1 ระบบบริหารจัดการขอมูล (Data Management Systems: DBMS) ซึ่งเปน ซอฟตแวรท่ีเปนสื่อกลางระหวางผูใชและฐานขอมูลทําหนาที่ตั้งแตการสรางขอมูลในฐานขอมูล การจัดการ ขอ มูลดว ยการเพ่มิ การลบ การเปลย่ี นแปลงขอ มลู และหนา ทส่ี ําคัญในการคนคืนขอมูลจากฐานขอมูลหรือการ สอบถามขอมูล และยังมีหนาท่ีในการควบคุมการเขาถึง การตรวจสอบความถูกตอง ลดการชนกันของขอมูล และจดั การขอมูลตามความตองการของธุรกิจท้ังการประมวลผลออนไลน (Online Transaction Processing:

81 OLTP) และการสรางรายงาน (Online Analytical Processing: OLAP) DBMS ระดับองคกร เชน Oracle, Microsoft’s SQL Server และ IBM’s DB2 สําหรับ DMBS สําหรับฐานขอมูลที่มีขนาดเล็ก ไดแก Microsoft Access, File Maker Pro และ IBM’s Lotus เปน ตน 5.3.2.2 ระบบปฏิบัติการ (Operating systems: OS) ทําหนาท่ีเปนสวนประสานงาน ระหวางอุปกรณและซอฟตแวรประยุกต ซ่ึงระบบปฏิบัติการขึ้นอยูกับหนาท่ีการทํางานของเคร่ืองแตละ ประเภทกจ็ ะมรี ะบบปฏิบตั ิการท่ีแตกตา งกนั ระบบปฏิบัติการที่ใชใ นปจ จุบัน ไดแ ก - Windows เปนระบบปฏิบัติการท่ีไดรับความนิยมสูง ซ่ึงเวอรชันแรกคือ 1.0 ป 1985 โดย จาํ แนกตามประเภทคอมพิวเตอร สาํ หรบั เครอ่ื งคอมพวิ เตอรต้ังโตะใช Windows XP, Vista, 7 หรือ 8 สําหรับ เคร่ืองแมขาย (Server) ใช Windows Server รวมถึงเคร่ืองอุปกรณเคล่ือนและสมารทโฟนใช Windows Mobile เปน ตน - Mac Os เปน ระบบปฏิบตั ิการท่เี นนการใชง านระบบกราฟก การออกแบบ และมัลติมีเดีย เชน Mac OS 10: Cheetah ซ่ึงใชพ้ืนฐานระบบ Unix ผานสวนประสานงานผูใช (Graphic User Interface:GUI) สวนใหญจะรูจัก MacOs ในเคร่ืองคอมพิวเตอรแบบต้ังโตะ แต MacOs มีระบบปฎิบัติการ บนเครื่องแมขายดวย รวมถึงปจจุบันโทรศัพทเคลื่อนที่แบบสมารทโฟน ท่ีไดรับความนิยมสูงคือ iPhone ซึ่งใช ระบบปฏิบตั ิการ iOS เปน ระบบปฏิบัติการ - Linux/Unix ระบบ UNIX เปน ระบบปฏบิ ัตกิ ารที่เกิดตั่งแต ป 1960 โดยบรษิ ัท Sun และ บริษัทอ่ืนที่ใหการสนับสนุน เชน HP-UX จาก Hewlett-Packard และ AIX จาก IBM เปนตน และบริษัท Sun Microsystems และ IBM สนบั สนุนการใชระบบปฏิบัติการ Linux ในอุปกรณฮารดแวรตาง ๆ ซ่ึง Linux เปน ซอฟตแ วรเ ปด (Open Source operating system) ท่ีพฒั นาโดย Linus Torvalds ในป 1991 ภาพที่ 5.10: แสดงการใชง านโปรแกรมประยกุ ตผานของระบบปฏิบตั ิการเพ่ือเขา ถงึ ทรัพยากรฮารดแวร ทมี่ า: Baldauf and Stair, 2011: 134 การเลือกระบบปฏิบัติการในองคกร ควรคํานึงถึงสภาพแวดลอมขององคกรวามีการใชงานระบบใด เชน เครื่องแมขายของซอฟตแวร SAP สามารถทํางานบนระบบปฏิบัติการ Unix หรือ Windows เทาน้ัน ดังนนั้ การเลือกระบบปฏิบตั กิ ารจึงควรคํานงึ ถงึ ปจ จัยตอ ไปน้ี ทักษะของพนกั งาน ตนทุน โปรแกรมตา ง ๆ ของ องคกรกับระบบปฏิบัติการที่เกี่ยวของ ประสิทธิภาพและตนทุน โดยประสิทธิภาพของโปรแกรมคือความ ถูกตองและความเร็วของระบบปฏิบัติการ หากตองการใหเคร่ืองสามารถทํางานบนหลายระบบปฏิบัติการตอง ใช Virtualization โดยใช virtual machines ดังที่กลาวไวเ รื่อง virtualization

82 ภาพที่ 5.11 แสดงระบบปฏิบัติการ Microsoft Windows และ Mac OS ท่ีมา: Baldauf and Stair, 2011: 137 5.3.2.3 โปรแกรมประยกุ ตต ามความตองการของธุรกิจ (Business applications) เปน ซอฟตแวรส ําเรจ็ รปู ตามความตอ งการของผูใ ช เชน ระบบสินคา คงคลงั (Inventory system) ระบบจา ยเงิน เดอื น (payroll application) ระบบจัดการทรพั ยากรมนุษย (Human resources management) ระบบ การสัง่ ซอ้ื (Order entry) เปนตน 5.3.2.4 โปรแกรมวิสาหกิจ (Enterprise applications) เปนโปรแกรมขนาดใหญสําหรับ ทุกสวนงานในองคกรใชรวมกัน จึงเปนระบบท่ีรวมผูใชและหนาท่ีงานทุกสวนขององคกร เชน ระบบบริหาร ทรัพยากรองคกร (Enterprise Resource Planning :ERP) ของ SAP และ Oracle เปนตน ความนิยมในการ จดั ซ้ือซอฟตแวรมาใชงานในองคกรตาง ๆ มากกวาการพัฒนาโปรแกรมใชภายในบริษัทเอง ตามความตองการ ของลูกคา บริษัทขนาดใหญ ใชการจัดซื้อซอฟตแวรที่เหมาะสมกับองคกร เชน SAP, Oracle, PeopleSoft เปนตน เพ่ือเปาหมายในการนําพาองคกรเขาสูสภาพแวดลอมดานสารสนเทศท้ังองคกร ลดตนทุนในการ ดําเนินงาน เพ่ิมความนาเช่ือถือใหกับองคกร โดยหากองคกรมีระบบเดิมอยูและตองการใชระบบงานใหม สามารถนาํ ระบบมาใชรว มกันได โดยมเี ทคโนโลยี ดงั นี้ Web Services และ Service-Oriented Architecture Web Services เปนเทคโนโลยี สําหรับแลกเปลี่ยนขอมูลขามสภาพแวดลอม (platform) เปนทางเลือกใหมในการสรางระบบขององคกร (enterprise systems) โดยใชวิธีการในการส่ือสารระหวางระบบสารสนเทศเดิมกับระบบสารสนเทศใหม

83 Web services หมายถึง ระบบที่ออกแบบทําใหซอฟตแวรท่ีมาจากตางสถาปตยกรรมสามารถ แลกเปล่ียนขอมูลซึ่งกันและกันได โดยไมตองเปล่ียนโปรแกรมเดิม หรือ ไปเก่ียวของกับโปรแกรมเดิม Web services อยูบ นพ้ืนฐานของ XML, และ มาตรฐาน SOAP, WSDL และ UDDI คอื SOAP (Simple Object Access Protocol) เปนโพรโทคอลในการติดตอแลกเปลี่ยนขอมูลระหวาง กันเปนโพรโทคอลการส่ือสารในระดับ Application Layer หรือในระดับ แอปพลิเคชันโดยอาศัยผาน อินเทอรเน็ตโพรโทคอล เชน HTTP, SMTP โพรโทคอลพัฒนารากฐานมาจาก XML โดยมาตรฐานของ SOAP ปจจุบันอยูเวอรชัน 1.2 WSDL Web Services Description Language เปนภาษาท่ีอธิบายเว็บเซอรวิส ซึ่ง ทําใหผูเรียกใชเว็บเซอรวิสหรือโปรแกรมที่ตองการเรียกใชเว็บเซอรวิสทราบวามีโอเปอเรช่ันอะไรใหบริการ และในแตละระบบปฏิบัติการจะตองสงขอมูลอะไรไปและจะไดรับขอมูลแบบใดกลับมา ตลอดจนทราบ อินเทอรเน็ตโพรโทคอลที่จะตองใชในการติดตอเว็บเซอรวิสและที่อยูของเว็บเซอรวิส UDDI (Universal Description, Discovery and Integration) เปนเหมอื นตวั ไดเรกทอรที่ ี่เก็บหรอื ลงทะเบียนเว็บเซอรวิส UDDI หรือ Universal Description, Discovery and Integration (UDDI) เปนขอกําหนดอันเก่ียวกับระบบบริการ ลงทะเบียน (registry service) เพ่ือสราง สภาพแวดลอมสําหรับการส่ือสารของระบบตาง ๆ เขาดวยกัน (ท่ีมา: http://th.wikipedia.org/wiki/เวบ็ เซอรว สิ ) ภาพท่ี 5.12: แสดงการทํางานของเวบ็ เซอรวสิ ทีม่ า: http://resource.thaicreate.com/upload/tutorial/android-web-service-insert-data-to-server-00.jpg?v=1001