๔) การส่งเสริมการพัฒนาและประยุกต์ใช้ความรู้ เทคโนโลยีและนวัตกรรมเกษตรสมัยใหม่ ให้ทวั่ ถึงดว้ ยกลไกทางการเงิน การคลงั กฎหมาย และมาตรฐานสินค้านวตั กรรม กจิ กรรม ระยะเวลาดำเนินการ ผู้รบั ผิดชอบ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ ▪พฒั นาพนื้ ท่ียา่ นนวัตกรรม กษ., อว. ทางการเกษตรและการ จดั ระบบนเิ วศท่สี ร้างแรง บนั ดาลใจ ความคิด สรา้ งสรรค์ รวมถงึ การ ปรับแต่งเทคโนโลยใี หม้ ี ความเหมาะสมสำหรบั การ นำไปผลิตในทดสอบตลาด/ การผลติ ในเชิงพาณิชย์ ▪ การถา่ ยทอดเทคโนโลยแี ละ อว., กค. นวตั กรรมดว้ ยกลไกจตภุ าคี เชน่ กลไก U2T (โครงการ มหาวทิ ยาลยั ส่ตู ำบล) มาตรการสนบั สนุนเอกชน ให้มีบทบาทในการถา่ ยทอด เทคโนโลยี เช่น กลไก การเงิน การคลงั ▪ การสนับสนุนการ กษ., ธกส. ปรับเปลยี่ นสรู่ ะบบการผลิต สนิ คา้ เกษตรมลู ค่าสงู ด้วย มาตรการจงู ใจดา้ นการเงนิ เช่น การปลกู พืชในระบบ โรงเรอื น การปลกู พืชใน ระบบ Plant factory การ เล้ยี งปลาในระบบน้ำ หมุนเวยี น ระบบเล้ยี ง ควบคมุ แบบหนาแนน่ สูง ▪ กลไกกระจายเทคโนโลยี กษ., อว., ธกส. ราคาสูงสเู่ กษตรกรด้วย ระบบ Sharing economy เชน่ จดั ตัง้ ศูนย์ใหบ้ ริการ เคร่อื งมือเกษตรขนาดใหญ่ โดยอาจเป็นการขยาย บทบาทของสหกรณ์ การเกษตร และ/หรือ ส่งเสรมิ ใหเ้ อกชน (รา่ ง) แผนปฏบิ ัตกิ ารด้านการขบั เคลื่อนการพฒั นาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๙๕
กจิ กรรม ระยะเวลาดำเนินการ ผรู้ ับผิดชอบ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ ดำเนนิ การใหบ้ รกิ ารแก่ เกษตรทอี่ ยใู่ นเครือข่ายโดย ไดร้ บั ความช่วยเหลือในรปู ของสนิ เชอ่ื ดอกเบี้ยตำ่ ▪ มาตรการจูงใจ/ดงึ ดดู การ BOI ลงทนุ ของบริษัทชัน้ นำด้าน เทคโนโลยเี กษตรสมยั ใหม่ เช่น โรงงานผลติ วัคซีนสตั ว์ ระบบการผลิตแบบ อัตโนมัติ AI เพอ่ื การเกษตร ▪ กำหนดมาตรฐานคณุ ภาพ กษ., อก., อว., พณ, สินคา้ ท่เี ป็นอตั ลักษณ์ใน กต. ตลาดทงั้ ในประเทศและ ต่างประเทศ เพอื่ ใหก้ าร กำหนดราคาขายตาม คณุ ภาพของสินคา้ โดยใช้ ขอ้ มลู วทิ ยาศาสตรร์ องรบั รวมถึงการเข้ามสี ่วนร่วมใน การกำหนดมาตรฐาน ระหวา่ งประเทศในสนิ ค้า เกษตรทีไ่ ทยเปน็ ผูน้ ำหรอื เปน็ อัตลกั ษณใ์ นตลาดท่ยี ัง ไมม่ มี าตรฐานสากล ▪ ปลดลอ็ กกฎหมาย กษ., ทส., อย., กฎระเบียบเพ่อื ปิดชอ่ งว่าง/ ขอ้ จำกัดในการนำ ผลงานวิจัยเข้าสตู่ ลาด ให้ เกษตรกร ผ้ปู ระกอบการ ไทยเข้าถงึ และใช้ประโยชน์ เทคโนโลยีเกษตรสมัยใหม่ เช่น พ.ร.บ. คุม้ ครองพนั ธ์ุ พืช พ.ศ. ๒๕๔๒ พ.ร.บ. พนั ธพุ์ ืช พ.ร.บ.ความ หลากหลายทางชีวภาพ พ.ศ… พ.ร.บ. ยา พ.ศ. ๒๕๑๐ (วคั ซีนสัตว์) พ.ร.บ. วตั ถุอันตราย พ.ศ.๒๕๓๕ (สารชีวภณั ฑ์) ▪ กำหนดมาตรฐานคุณภาพ กษ., อก., อว., พณ, สินค้าทเี่ ป็นอัตลักษณ์ใน กต. ตลาดทัง้ ในประเทศและ (ร่าง) แผนปฏิบัตกิ ารด้านการขบั เคลอ่ื นการพัฒนาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๙๖
กจิ กรรม ระยะเวลาดำเนนิ การ ผู้รบั ผิดชอบ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ ตา่ งประเทศ เพ่ือสร้างตลาด จำเพาะสินคา้ ทไ่ี ทยเป็นผู้นำ หรือเป็นอตั ลักษณใ์ นตลาด ท่ยี ังไม่มีมาตรฐานสากล โดย ใช้ข้อมูลวิทยาศาสตร์รองรับ การเจรจา ▪ จัดตงั้ ศนู ย์ตรวจสอบและ อว. รับรองเอกลกั ษณส์ ินค้า เกษตร สนับสนนุ การสรา้ ง แบรนด์สินคา้ ดว้ ยการ รับรองดว้ ยการตรวจสอบ อตั ลักษณ์ เอกลกั ษณ์ ของ พนั ธกุ รรม คณุ สมบตั ิทาง ชวี ภาพ เคมี โภชนะ การ แพทยฯ์ ด้วยคา่ มาตรฐาน ทางวิทยาศาสตร์ แนวทางที่ ๒: การขับเคล่ือนเกษตรสกู่ ารเปน็ ทง้ั B, C และ G ดว้ ยการบรู ณาการเชงิ พ้ืนที่ (Area based) การเกษตรของไทยมีความก้าวหน้าของการพัฒนาเศรษฐกิจชีวภาพมากกว่าเศรษฐกิจ หมนุ เวียนและเศรษฐกิจสเี ขียว ดังเหน็ ไดจ้ ากเกษตรกรใชก้ ารเผาเศษวัสดุแทนการนำไปใช้ประโยชน์ มี ของเสียทางการเกษตรเหลือทิ้งเป็นจำนวนมากซึ่งหากมีการส่งเสริมนำมาแปรรูปสู่ผลิตภัณฑ์มูลค่าสูง สามารถสร้างมลู ค่าเพ่ิมข้ึนเป็นเท่าตัว นอกจากนี้ มคี วามจำเป็นต้องส่งเสริมระบบการผลิตที่เป็นมิตรต่อ สิ่งแวดล้อม เนื่องจากปัญหาสารตกค้างทางการเกษตรในผลผลิตหรือสิ่งแวดล้อม ทั้งนี้ การพัฒนาภาค เกษตรด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG เป็นแนวทางที่ทำให้ห่วงโซ่อุปทานยาวขึ้น นำไปสู่การยกระดับรายได้ ของเกษตรกรให้สูงขึ้น ภายใต้ความยั่งยืนของระบบนิเวศและสิ่งแวดล้อม แต่เนื่องจากบริบทของแต่ละ พื้นที่มีความแตกต่างกัน ดังนั้น การขับเคลื่อนการพัฒนาจึงต้องเป็นการดำเนินการในลักษณะของการ บูรณาการเชงิ พ้นื ท่ี (Area based) โดยคำนงึ ถงึ ลกั ษณะทางกายภาพ ภมู ิสงั คม และเป้าหมายการพัฒนา ของพื้นที่เป็นตัวตั้ง ด้วยความร่วมมือ Public-Private-People partnership (4P) ระหว่างกลุ่ม เกษตรกร ภาครัฐ ภาคเอกชน สถาบันการศึกษา และธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตรใน พื้นที่ โดยวิเคราะห์พื้นที่เป้าหมายให้ครอบคลุมทั้งในมติ ิของพื้นท่ี คน และสินค้า และใช้เทคโนโลยีและ นวัตกรรมเข้าไปช่วยตั้งแต่กระบวนการผลิต การแปรรูป การจำหน่าย การบริหารจัดการสินค้าเกษตร ตลอดห่วงโซ่อุปทาน นำไปสู่การเพิ่มมูลค่าผลผลิตและพัฒนาคุณภาพสินค้าสู่ระดับพรีเมียม ด้วยการ ส่งเสริมการสร้างและใช้ความรู้เทคโนโลยีและนวัตกรรมในการผลิตสินค้าเกษตร การยกระดับ อาสาสมัครเกษตรหมู่บ้านและ Young smart farmer ให้มีทักษะและความรู้ด้านเกษตรสมัยใหม่ การ ใช้คลังข้อมูลขนาดใหญ่ (Big data) จัดสมดุลการผลิต-การตลาดทั้งระดับจุลภาคและมหภาค การ สนับสนนุ สนิ เช่ือ เชอ่ื มโยงตลาด เชื่อมโยงการท่องเทย่ี ว และเช่ือมโยงกบั BCG สาขาอื่น เพ่ือให้ชุมชนมี (ร่าง) แผนปฏิบตั กิ ารดา้ นการขบั เคล่ือนการพฒั นาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๙๗
รายได้จากการผลิตสินค้าที่มีคณุ ภาพ สอดคล้องกับความตอ้ งการของตลาดในระยะยาว การพัฒนาและ ใช้ประโยชน์ปัจจัยการผลิตทีผ่ ลิตภายในประเทศ เพื่อลดต้นทุนการผลิต ทั้งนี้ บริบทของพื้นที่ที่มีความ แตกต่างกันจึงอาจต้องมีการดำเนินการปิดช่องว่างกระบวนการและนวัตกรรมพร้อมใช้ ด้วยการจัดการ งานวิจัยแบบ Closed-gap research เพื่อการปรับใช้ในแต่ละพื้นที่ได้อย่างเหมาะสมและทันต่อการ ใช้งานเพือ่ ใหบ้ รรลเุ ปา้ หมายในเวลาท่เี หมาะสม เป้าหมาย : ปรับเปลี่ยนระบบการเกษตรสู่ประสิทธิภาพสูงเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการ แข่งขันและยกระดับรายได้ ภายใต้ความย่งั ยนื ของระบบนิเวศและสิง่ แวดล้อม ตวั ชี้วดั : ๑. รายไดค้ รัวเรือนเกษตรเพม่ิ ข้นึ ไม่นอ้ ยกวา่ ๑๐๐,๐๐๐ บาท/ครัวเรือน/ปี ๒. จำนวนเกษตรกรท่ีผลิตสนิ คา้ เกษตรปลอดภยั ไมน่ ้อยกวา่ ร้อยละ ๘๐ ของจำนวนเกษตรกร ท่ีร่วมโครงการ กจิ กรรม : กจิ กรรม ระยะเวลาดำเนินการ ผรู้ บั ผดิ ชอบ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ ▪ การหารอื ร่วมกบั กษ., อว., มท., พณ., หน่วยงานทเ่ี กย่ี วข้อง อก., กก., ชุมชน, เพ่อื การกำหนด ท้องถนิ่ , เอกชน, ธกส. เปา้ หมายการพัฒนาใน แต่ละพนื้ ท่ี ▪ ดำเนินโครงการพัฒนา กษ., อว., มท., พณ., พน้ื ทีแ่ บบบรู ณาการ อก., กก., ชุมชน, เพื่อให้การเกษตรเป็นท้ัง ทอ้ งถ่นิ , เอกชน, ธกส. B, C และ G ในพ้นื ทน่ี ำ รอ่ ง ▪ การขยายผลของการ กษ., อว., มท., พณ., โมเดล BCG เกษตรไปสู่ อก., กก., ชมุ ชน, พ้นื ท่ีเป้าหมายใหม่ ท้องถิ่น, เอกชน, ธกส. แนวทางที่ ๓ : การแปรรูปสินค้าเกษตรขั้นสูงด้วยการแปรรูปเป็นอาหารสุขภาพ อาหารทาง การแพทย์ สารออกฤทธิ์ สารสำคัญเพื่อเป็นวัตถุดิบของอุตสาหกรรมต่อเนื่อง รวมถึงโปรตีนจากแมลงหรอื พชื ประเทศไทยเป็นหนึ่งในประเทศผู้ส่งออกผลิตภัณฑ์อาหารที่สำคญั ของโลก แต่ผลิตภัณฑ์ส่วน ใหญ่ส่งออกในรูปวัตถุดิบหรือผลิตภัณฑ์ที่มีการแปรรูปขั้นต้นทำให้สินค้ามีมูลค่าต่ำ ในขณะเดียวกัน ประเทศไทยต้องนำเข้าอาหารมูลค่าสูง โดยเฉพาะอย่างยิ่งอาหารทางการแพทย์ เนื่องจากมีผู้ผลิตใน ประเทศเพียงไม่กี่ราย จากปัญหาดังกล่าวประเทศไทยจำเป็นต้องยกระดับอุตสาหกรรมเดิมและสร้าง (ร่าง) แผนปฏบิ ตั กิ ารดา้ นการขับเคล่ือนการพัฒนาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๙๘
อุตสาหกรรมใหมไ่ ปสู่การผลิตอาหารมูลค่าสงู ดว้ ยการประยุกตใ์ ช้องค์ความรู้ เทคโนโลยีและการบริหาร จัดการที่เหมาะสม เพื่อพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์อาหารกลุ่มใหม่ อย่างไรก็ตาม การพัฒนาอุตสาหกรรม อาหารกลุ่มใหม่มีอุปสรรค ตั้งแต่การเข้าถึงองค์ความรู้และเทคโนโลยีของ SMEs การวิเคราะห์ทดสอบ ประสิทธิภาพผลติ ภณั ฑ์ การทดสอบทางคลนิ กิ การขน้ึ ทะเบยี นผลติ ภณั ฑ์ รวมไปถงึ การนำผลิตภณั ฑ์เข้า สูต่ ลาดเพอ่ื ให้เกิดการยอมรับของผู้ใชแ้ ละแขง่ ขันกับสินค้านำเขา้ ดงั นัน้ จึงจำเปน็ ตอ้ งสร้างระบบนิเวศ เพื่อสนบั สนุนการพัฒนาอุตสาหกรรมใหม่ ท้งั ดา้ นมาตรการส่งเสริม โครงสร้างพืน้ ฐานที่จำเป็น และการ ปลดล็อกสิง่ ท่ีขัดขวางการเตบิ โตของอุตสาหกรรมดงั กล่าว เป้าหมาย : แปรรูปผลผลิตทางการเกษตรสู่ผลิตภณั ฑม์ ูลค่าสูง ตัวชว้ี ัด : ๑. เกดิ อุตสาหกรรมใหม่ เชน่ การผลิตผลิตภัณฑ์อาหารฟังกช์ ัน อาหารทางการแพทย์ อาหาร เฉพาะกล่มุ และผลิตภัณฑ์ Functional ingredients ๒. มีผู้ประกอบในอตุ สาหกรรมใหม่ เกิดการจ้างงานในอตุ สาหกรรมอาหารกล่มุ ใหม่เพ่มิ ขึน้ กจิ กรรม : กจิ กรรม ระยะเวลาดำเนินการ ผู้รบั ผดิ ชอบ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ ▪สร้างแพลตฟอร์มการผลิต กษ., อว., อก., สธ. functional ingredient ในระดับอุตสาหกรรม การทดสอบฟงั กช์ นั และ การขนึ้ ทะเบยี นผลติ ภณั ฑ์ อาทิ สมุนไพร alternative antimicrobial agents ▪สรา้ งแพลตฟอรม์ การ อว., สธ. พฒั นาอาหาร เฉพาะ บคุ คล (personalized diet) เชอ่ื มโยงกบั ฐานขอ้ มูล Genomics Thailand ▪สง่ เสรมิ นวตั กรรมอาหาร อว., อก., สธ. เพื่อเพ่มิ มลู คา่ อาหารเฉพาะ กลุ่ม อาทิ อาหารสำหรับ เด็ก นักกีฬา ผสู้ งู อายุ ผู้ป่วย ผรู้ ักสขุ ภาพ ▪พัฒนาอาหารปลอดภัยดว้ ย กษ., อว., สธ. เทคโนโลยแี ละนวัตกรรม ลดการใช้ยาปฏิชีวนะตลอด หว่ งโซค่ ณุ ค่า (ร่าง) แผนปฏิบตั กิ ารด้านการขบั เคลื่อนการพฒั นาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๙๙
กจิ กรรม ระยะเวลาดำเนนิ การ ผู้รับผิดชอบ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ ▪สรา้ งมาตรการ กลไก สธ., อว. ปลดล็อก กฎหมายทเ่ี ปน็ อุปสรรคตอ่ การลงทนุ การขนึ้ ทะเบียนผลติ ภณั ฑ์ อาหารเฉพาะกลุ่ม หรอื functional ingredient ▪ส่งเสรมิ มาตรการ อก., อว สนับสนุนการเข้าสตู่ ลาด อาทิ การจดั ซือ้ จัดจา้ งจาก ภาครฐั แนวทางที่ ๔ : การยกระดับประสิทธิภาพการผลติ ด้วยการนำแพลตฟอร์มดิจทิ ัล เทคโนโลยขี ้ันสูง ระบบอัตโนมัตมิ าใช้บรหิ ารจัดการกระบวนการผลติ และการกระจายสินคา้ สู่ผูบ้ ริโภค ประสิทธิภาพในการบริหารจัดการตัง้ แต่วัตถดุ ิบไปจนถึงผลิตภัณฑ์สุดท้ายก่อนถึงมือผู้บริโภค มีส่วนสำคัญในการเพิ่มศักยภาพในการแข่งขันของอุตสาหกรรมอาหาร เริ่มตั้งแต่การขนส่งวัตถุดิบจาก ต้นทางไปจนถึงการกระจายสินค้าสู่การค้าปลีกและผู้บริโภค (Logistics) การตรวจสอบย้อนกลับ ผลิตภัณฑ์ตั้งแต่ต้นทางจนถึงปลายทาง (Traceability) ล้วนเป็นกระบวนการสำคัญที่จำเป็นต้องมีการ ปรับปรุงและยกระดับเพื่อเพิ่มศักยภาพระบบการผลิตอาหารของประเทศ อย่างไรก็ตาม ด้วย กระบวนการผลิตอาหารที่มีความซับซ้อนและเกี่ยวข้องกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสียจำนวนมาก ทำให้การ พัฒนาระบบตรวจสอบยอ้ นกลบั ซึง่ เปน็ ระบบทส่ี รา้ งความมัน่ ใจให้ผ้บู รโิ ภคและเป็นเคร่ืองมือสง่ เสริมการ ส่งออกผลิตภัณฑ์อาหารของประเทศทำได้ยาก และถึงแม้มีการพัฒนาระบบนี้โดยหลายหน่วยงานทั้ง ภาครัฐและเอกชน แตย่ ังไมส่ ามารถเชอ่ื มโยงเป็นแพลตฟอรม์ กลางของประเทศได้ นอกจากนี้ ผลติ ภัณฑ์ อาหารมีความหลากหลายและมีความตอ้ งการกระบวนการขนสง่ และกระจายสินค้าท่ีแตกต่างกัน ทำให้ ต้องพัฒนาระบบการขนส่งทีม่ ีประสิทธิภาพและเหมาะกับอาหารประเภทต่างๆ ท่ีแตกตา่ งกัน รวมไปถึง ความต้องการก ารปรับปรุงประสิทธิภาพการผลิต และการบริหารสมดุลของอุปสงค์และอุปทานด้วย เทคโนโลยขี ัน้ สูง เช่น การใชร้ ะบบปัญญาประดษิ ฐ์ (AI) และระบบอัตโนมัติ เปน็ ตน้ เป้าหมาย : เพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการผลผลิต และการกระจายสินค้าที่มี ประสิทธภิ าพสูง ตวั ชีว้ ดั : ๑. มแี พลตฟอรม์ ดิจิทัลสำหรบั ยกระดับกระบวนการผลติ ในอุตสาหกรรมอาหารแบบครบวงจร ๒. เพิ่มความสามารถในการแขง่ ขันของอตุ สาหกรรมอาหาร ๓. ผู้บริโภคมีความม่ันใจในคุณภาพและความปลอดภัยของอาหาร (ร่าง) แผนปฏิบัตกิ ารดา้ นการขับเคลื่อนการพัฒนาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๐๐
กิจกรรม : กิจกรรม ระยะเวลาดำเนนิ การ ผรู้ บั ผดิ ชอบ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ ▪สร้างระบบตรวจสอบ กษ., อก., อว., พณ. ย้อนกลับตลอด Supply chain สำหรับอุตสาหกรรม อาหารระดับประเทศ ▪สรา้ งระบบโลจิสติสกท์ ่ีมี อก., อว. ประสทิ ธภิ าพเหมาะสมกับ การใชง้ านในผลติ ภณั ฑ์ อาหารกลมุ่ ต่างๆ ▪สรา้ งแพลตฟอรม์ ยกระดับ อก., อว., เอกชน กระบวนการผลติ ในระดับ อุตสาหกรรมและระบบ อัตโนมัตเิ พื่อทดแทน แรงงาน ▪สรา้ งดลุ ยภาพของอุปสงค์ อก., อว., ดศ. อุปทานสำหรบั อตุ สาหกรรมอาหารโดย ใชแ้ พลตฟอรม์ ดจิ ทิ ลั เทคโนโลยขี ้ันสูง อาทิ Big data และ AI แนวทางท่ี ๕ : การปรับปรุงกระบวนการผลิตสู่ระบบการผลิตสีเขียวและการผลิตที่ยั่งยืน ลดการ สูญเสียระหว่างการผลิตและขยะอาหาร และการยกระดับกระบวนการผลิตด้วย เทคโนโลยีข้ันสงู กระบวนการผลิตสีเขียว (Green processing) เป็นประเด็นสำคัญที่ปัจจุบันนานาชาติให้ ความสำคัญในการพิจารณาผลิตและซ้ือสินค้า การบังคับใช้กฎหมายเรื่องสิ่งแวดล้อมและการผลิตที่ ยั่งยืนเริ่มมีการปฏิบัติในหลายประเทศและหลายเขตเศรษฐกิจและกลายเป็นข้อบังคับสากลให้ประเทศ คู่ค้าต้องดำเนินการ การไม่ปฏิบัติตามกฎระเบียบข้อบังคับดังกล่าวส่งผลกระทบโดยตรงตอ่ การส่งออก สินค้าและกลายเป็นข้อกีดกันทางการค้าท่ีมิใช่ภาษี (Non-tariff barriers) นอกจากนี้ยังมีประเด็นเรือ่ ง การสญู เสยี ระหวา่ งการผลติ อาหาร (Food loss) และขยะอาหาร (Food waste) ซง่ึ เป็นปัญหาใหญข่ อง ทวั่ โลกและตอ้ งการการแก้ไขอย่างเรง่ ดว่ น จากปญั หาดังกล่าวประกอบกบั ความต้องการของผู้บริโภคใน ประเทศที่ต้องการสินค้าที่ได้จากกระบวนการผลิตที่ยั่งยืนและไม่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ทำให้ ผู้ประกอบการด้านการผลิตอาหารจำเป็นต้องได้รับการยกระดับไปสู่ กระบวนการผลิตสีเขียวอย่าง เร่งด่วน ถึงแม้ว่ากลุ่มบริษัทผู้ผลิตอาหารขนาดใหญ่ของประเทศเริ่มมีการขยับและปรับเปลี่ยนวิธีการ ดำเนินงานเพื่อตอบสนองต่อความต้องการดงั กลา่ วไปจำนวนหน่ึงแล้ว แต่ผูป้ ระกอบการขนาดกลางและ ขนาดเล็กยังคงประสบปัญหาในการเข้าถึงเงินทุนและองค์ความรู้ในการปรับเปล่ียนสู่การผลิตที่ยั่งยืนซ่ึง (ร่าง) แผนปฏิบตั กิ ารด้านการขับเคลื่อนการพัฒนาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๐๑
เกี่ยวเนื่องกับปญั หา Food loss/ Food waste ของประเทศยังคงเป็นปัญหาใหญ่ที่ต้องได้รับการแก้ไข และปรับปรุง ทั้งในส่วนการปรับปรุงกระบวนการผลิตเพื่อลดการสูญเสีย การนำเอาของเสียกลับมาใช้ ใหม่หรือสร้างเป็นผลิตภัณฑ์มูลค่าเพิ่มชนิดใหม่ การบริหารจัดการเพื่อลดขยะอาหาร รวมไปถึงการ พัฒนาบรรจภุ ัณฑ์ท่ชี ่วยยืดอายุผลิตภัณฑ์อาหารและเปน็ มิตรกับส่งิ แวดลอ้ ม เป้าหมาย : เพิ่มประสิทธิภาพและยกระดับผู้ประกอบการผลิตอาหารสู่การผลิตสีเขียว (ลด ตน้ ทุน ลดใชท้ รัพยากร และเปน็ มติ รตอ่ ส่ิงแวดล้อม) ตวั ช้ีวดั : ๑. ลดการปลดปลอ่ ยของเสยี จากอตุ สาหกรรมอาหาร ๒. ลดการสูญเสียอาหาร (Food Loss) ในกระบวนการผลิตอาหาร และพัฒนากระบวนการ ใชป้ ระโยชนจ์ ากเศษเหลอื (By Product) ๓. มีนวัตกรรมการจดั การเพือ่ ลดขยะอาหาร (Food Waste) อย่างมปี ระสทิ ธิภาพ ๔. ผู้ประกอบการในอุตสาหกรรมอาหารปรับปรุงกระบวนการผลิตให้เป็น Green process มีจำนวนเพิม่ ขนึ้ ๕. ผู้ประกอบการในอุตสาหกรรมอาหารได้รับการยกระดับสู่การผลิตสีเขียวและยั่งยืน ลด โอกาสเกิดผลกระทบจากการกีดกันทางการค้าที่มิใช่ภาษีที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อมและ ความยัง่ ยืน กิจกรรม : กิจกรรม ระยะเวลาดำเนนิ การ ผรู้ บั ผดิ ชอบ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ ▪ประยกุ ตใ์ ช้ Green อก., อว., เอกชน process ในกระบวนการ ผลติ เพ่อื สง่ เสริมการ พัฒนากระบวนการผลติ สีเขียว ประยกุ ต์ใช้ แนวคิดของเศรษฐกิจ หมุนเวียน นำของเหลือ ทิง้ กลบั มาใช้ใหม่ ลดการ ปลดปลอ่ ยของเสีย และ ลดผล กระทบต่อ ส่ิงแวดล้อม ▪ส่งเสรมิ การใช้นวตั กรรม กษ., อก., อว. เพ่ือการลดการสูญเสีย อาหารต้งั แต่การผลิต การเกบ็ เก่ียว การแปรรูป และการใช้ประโยชน์จาก (ร่าง) แผนปฏิบตั กิ ารด้านการขับเคล่ือนการพัฒนาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๐๒
กิจกรรม ระยะเวลาดำเนนิ การ ผรู้ ับผดิ ชอบ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ ของเหลือท้งิ ด้วยหลกั การ Zero waste ▪พฒั นามาตรการและ อก., BOI, พณ. กลไกจูงใจให้ ผ้ปู ระกอบการใช้ Green process ▪พฒั นามาตรการและ อก., ทส. มท. กลไกการจดั การเพือ่ ลด ขยะอาหาร ▪สง่ เสริมการพฒั นาและใช้ กษ., อก., อว. นวตั กรรมบรรจุภณั ฑเ์ พอ่ื ลดการสูญเสยี ยืดอายุ ผลิตภณั ฑ์และบรรจุ ภัณฑท์ ีเ่ ปน็ มติ รต่อ ส่ิงแวดลอ้ ม แนวทางที่ ๖ : การยกระดับคุณภาพ ความปลอดภัยและมาตรฐานของอาหารท้องถิ่น (Street food/ วสิ าหกจิ ชุมชน) ดว้ ย Food machinery และมาตรฐานการประกอบการท่ีดี อาหารท้องถิ่นหรือ Local food และผู้ประกอบการกลุ่ม Street food มีจำนวนมากกว่า ๑๐๐,๐๐๐ คนทวั่ ประเทศ ถอื เปน็ กลุม่ สำคัญในการพัฒนาเศรษฐกจิ ฐานรากให้เติบโต ปญั หาและความ ต้องการของกลุ่มอาหารท้องถิ่นมีความแตกต่างจากกลุ่มอาหารเดิมและกลุ่มอาหารใหม่ โดยปัญหาหลัก ของกล่มุ นีค้ ือเรื่องมาตรฐาน สขุ ลักษณะ การสร้างความเดือดร้อน รำคาญและผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม เช่น การกีดขวางทางสัญจร ปัญหาฝุ่นควันและการปล่อยน้ำเสียและขยะสู่ที่สาธารณะ ซึ่งส่งผลกระทบ โดยตรงต่อผู้บริโภคและประชาชนทั่วไป การควบคุมและกำกับดูแลมีความแตกต่างจากการผลิตอาหาร โดยโรงงานหรือการผลติ ในระดบั อตุ สาหกรรม ซึง่ มีการตรวจรบั รอง การตรวจตดิ ตามและการกำกับดูแล เรื่องมาตรฐานที่สามารถบริหารได้ง่ายกว่า สำหรับกลุ่มอาหารท้องถิ่นจำเป็นต้องมีการฝึกอบรม ให้ ความรู้กับผู้ประกอบการให้สามารถปฏิบัติตามมาตรฐานและข้อกำหนดต่างๆ รวมทั้งการพัฒนา นวัตกรรมและประยุกต์ใช้เพื่อช่วยยกระดับผู้ประกอบการให้สามารถประกอบธุรกิจและปฏิบัติตาม ขอ้ กำหนดตา่ งๆ ได้ สรา้ งความเชื่อมั่นและเกิดความปลอดภยั กบั ผ้บู รโิ ภค ท้ังในประเทศและตา่ งประเทศ (เชื่อมโยงกับอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว) รวมทั้งสร้างโอกาสให้อาหารท้องถิ่นเข้าสู่ตลาดสากลและ แข่งขันได้ในอนาคต เป้าหมาย : ยกระดับคุณภาพอาหารริมทางสู่มาตรฐาน คุณภาพ และความปลอดภัยส่งเสริม เศรษฐกิจฐานราก (รา่ ง) แผนปฏบิ ตั กิ ารด้านการขบั เคลือ่ นการพฒั นาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๐๓
ตัวชี้วัด : ยอดขายเพิ่มขึ้นจากการยกระดับอาหารท้องถิ่นทั้งด้านคุณภาพ ความปลอดภัย และ สุขลกั ษณะ กิจกรรม : กจิ กรรม ระยะเวลาดำเนนิ การ ผ้รู บั ผดิ ชอบ ▪ยกระดับผปู้ ระกอบอาหาร ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ ริมทางเป็น Premium street food เพือ่ การผลิต อว., อก., สธ., มท., อาหารท่ีมคี ณุ ภาพและ ปลอดภัย กทม. ▪สง่ เสริมวิสาหกจิ ชมุ ชน กษ., อก., อว., สธ. แปรรปู อาหารให้ใช้ นวัตกรรมเพอื่ ยกระดับ กษ., อก. อาหารท้องถิ่นทั้งด้าน คณุ ภาพ ความปลอดภัย และสุขลักษณะ ▪การส่งเสริมผู้ประกอบการ ด้านการแปรรูปอาหาร (SMEs/วสิ าหกิจชุมชน) เพือ่ เพมิ่ ศกั ยภาพสตู่ ลาด สากล แนวทางท่ี ๗ : การสร้างแบรนดอ์ าหารไทยในตลาดโลกดว้ ยอตั ลักษณ์ และวัฒนธรรมไทย อาหารไทยมีอัตลักษณ์ที่โดดเด่นและแตกต่าง ทำให้ได้รับความสนใจและเป็นที่ยอมรับจาก ผู้บริโภคทั่วโลก และประเทศไทยมีนโยบายสนับสนุนให้ประเทศกลายเป็น Kitchen of the world อย่างชัดเจน อย่างไรก็ตาม การส่งเสริมแบรนด์อาหารไทยไปสู่ระดับโลกด้วยอัตลักษณ์ที่โดดเด่นยังไม่ ประสบความสำเร็จมากนัก ถึงแม้ว่าที่ผ่านมามีการสร้างแบรนด์อาหารไทยรูปแบบต่าง ๆ โดยหลาย หน่วยงาน แต่ยังไม่มีแบรนด์ใดที่สร้างการยอมรับและเป็นที่จดจำได้ในระดับโลก ดังนั้น การสร้าง แบรนด์อาหารไทยให้ประสบความสำเร็จจงึ เป็นอีกหนึ่งภารกจิ ที่สำคญั ท่ีตอ้ งการรูปแบบและแนวทางท่ี เหมาะสมในการดำเนินการ ทั้งนี้ การสร้างนิยามคำว่าอัตลักษณ์อาหารไทยนั้นไม่สามารถกำหนดได้ อยา่ งแน่นอนวา่ อาหารไทยที่ปรงุ ต้องมีรสชาติ หรือลักษณะอย่างไร เน่อื งจากข้นึ กับความชอบท่ีแตกต่าง ของผู้ปรุงและผู้บริโภค อย่างไรก็ตาม ควรมีการกำหนดอัตลักษณ์อาหารไทยด้วยวัตถุดิบสำหรับปรุง อาหารท่มี าจากประเทศไทยเท่านน้ั จงึ จะให้รสชาติของอาหารไทยแท้ หากสามารถสร้างแบรนด์อาหาร ไทยด้วยอัตลักษณ์ได้สำเร็จ จะเป็นเครื่องมือที่ช่วยส่งเสริมธุรกิจอาหารไทย และช่วยสนับสนุนการ ท่องเทยี่ วเชงิ วัฒนธรรมของประเทศไดอ้ ีกด้วย เป้าหมาย : สร้างคุณค่าและความแตกต่างให้กับผลิตภัณฑ์อาหารไทยทั้งในระดับประเทศ และระดบั โลก (รา่ ง) แผนปฏบิ ตั กิ ารด้านการขบั เคล่ือนการพัฒนาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๐๔
ตัวชี้วดั : ยกระดบั อาหารไทยไปสู่ระดับโลกดว้ ยการสร้างแบรนด์อาหารไทยที่มีอตั ลักษณ์จาก ความหลากหลายทางวฒั นธรรม กิจกรรม : กิจกรรม ระยะเวลาดำเนินการ ผรู้ ับผิดชอบ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ ▪เช่ือมโยง บริหารจดั การ กษ., อว., อก., ดศ. และส่งเสรมิ การใช้ ฐานขอ้ มูลอาหารท้องถนิ่ อัตลักษณ์อาหารทอ้ งถิน่ กบั อุตสาหกรรมการทอ่ งเทย่ี ว ด้วยดจิ ิทัลเทคโนโลยี ▪ยกระดบั หน่วยให้บรกิ าร อก., อว., พณ. แบบเบด็ เสร็จ (One stop service) ของภาครัฐ ใน ระดบั ภูมภิ าค เพ่ืออำนวย ความสะดวกในการประกอบ ธุรกิจทัง้ เรอ่ื งมาตรฐาน การ ประยกุ ตใ์ ชเ้ ศรษฐกิจ สรา้ งสรรค์ และการสรา้ ง แบรนด์ เพ่ือเพ่มิ มลู คา่ ▪สรา้ ง Food Museum ที่ อก., อว. แสดงมติ ติ ่างๆ ในอตั ลักษณ์ ของอาหารไทย ให้เปน็ ทร่ี ้จู ัก ในวงกวา้ ง เพ่ือการอนุรักษ์ การพัฒนาอาหารไทยสตู่ ลาด สากล และสนบั สนนุ การ ท่องเทยี่ วเชิงวัฒนธรรม ▪สร้างกลไก และมาตรการ อก., พณ., เอกชน ในการจัดอนั ดบั ร้าน อาหารไทย ส่งเสริมแบรนด์ อาหารไทยใหเ้ ป็นท่รี ู้จัก และยอมรบั ในระดับโลก แนวทางที่ ๘ : การลงทุนและยกระดับโครงสร้างพื้นฐานด้านนวัตกรรม เช่น หน่วยวิเคราะห์ ทดสอบด้านอาหารฟังก์ชัน โรงงานต้นแบบผลิตอาหารฟังก์ชันและ Functional ingredient ที่ได้มาตรฐาน GMP การพัฒนาและยกระดับอุตสาหกรรมอาหารของประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการปรับจาก ฐานอุตสาหกรรมเดิมไปสู่การพัฒนาอุตสาหกรรมอาหารกลุ่มใหม่ จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมีการพัฒนา (ร่าง) แผนปฏบิ ตั กิ ารด้านการขับเคล่อื นการพัฒนาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๐๕
โครงสร้างพนื้ ฐานต่างๆ ขึน้ มาสนบั สนุนให้สามารถดำเนนิ การไปได้อย่างเตม็ ศักยภาพ โครงสร้างพืน้ ฐาน ท่ีสำคัญ เชน่ โครงสรา้ งพน้ื ฐานด้านการวิเคราะห์ทดสอบ (NQI) สำหรบั การทดสอบคุณสมบัติและความ ปลอดภัยของผลิตภัณฑ์อาหาร รวมไปถึงโครงสร้างพื้นฐานด้านการทดสอบทางคลินิก ซึ่งมีความสำคัญ อย่างยิ่งในการทดสอบเพื่อการขึ้นทะเบียนผลิตภัณฑ์ ถึงแม้ว่าประเทศไทยจะมีการจัดตั้งหน่วยง าน สำหรับการทดสอบทางคลินิก (Clinical research organization: CRO) ไปแล้ว แต่โครงสร้างพื้นฐาน ส่วนใหญ่เน้นการทดสอบทางการแพทย์ เช่น ยาและวัคซีน ดังนั้น ในการทดสอบทางคลินิกสำหรับ อาหารยังตอ้ งการหนว่ ยงานเฉพาะทางทเ่ี ป็นศูนย์กลางการทดสอบท่มี ีเครือข่ายครอบคลุมและได้รับการ ยอมรับในวงกว้าง สามารถให้บริการกับหน่วยงานทั้งภาครัฐ สถาบันวิจัยและเอกชน โครงสร้างพื้นฐาน ด้านการผลิตและขยายขนาดปัจจุบันได้มีการสนับสนุนให้มีการจัดตั้งในหลายหน่วยงานของภาครัฐ อย่างไรก็ตาม มีความจำเป็นต้องพัฒนาโครงสรา้ งพื้นฐานเหลา่ นั้นให้ได้มาตรฐานสากล เช่น GMP และ ต้องมีความพร้อมของบุคลากรและระบบสนับสนุนในการให้บริการได้อย่างต่อเนื่อง และมีการบริหาร จัดการที่เหมาะสมสามารถตอบสนองต่อความต้องการของผู้ใช้ได้อย่างเต็มที่ นอกจากนี้ ประเทศยัง ต้องการฐานข้อมูลสำคัญซึ่งเป็นฐานข้อมูลกลางสำหรับการพัฒนาอุตสาหกรรมอาหารในภาพรวม เช่น ฐานข้อมูลการบริโภคอาหารของคนไทย (Food consumption) ที่ต้องมีการจัดทำทุกๆ ๑๐ ปี หรือ ฐานขอ้ มูลคุณค่าทางโภชนาการและสว่ นประกอบของอาหาร (Food composition) เป็นต้น เป้าหมาย : พัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้านวิเคราะห์ทดสอบ ด้านการขยายขนาด และ ฐานขอ้ มูลสำคญั เพ่ือรองรบั ความต้องการของการพัฒนาอุตสาหกรรมอาหาร ตวั ชี้วดั : ๑. ยกระดับคุณภาพมาตรฐานผลิตภัณฑ์อาหารของไทยสู่มาตรฐานสากล รวมถึงการ สนับสนุนการข้นึ ทะเบียนผลิตภณั ฑ์เพมิ่ ข้ึน ๒. โครงสร้างพืน้ ฐานทจ่ี ำเป็นด้านตา่ งๆ รองรบั การพฒั นาอุตสาหกรรมอาหารในอนาคต กจิ กรรม : กิจกรรม ระยะเวลาดำเนินการ ผรู้ ับผดิ ชอบ ▪สง่ เสริมใหเ้ กดิ โรงงาน ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ ต้นแบบผลติ อาหารฟงั ก์ชนั และ Functional อว., อก. ingredient ทไ่ี ด้มาตรฐาน GMP และใหบ้ รกิ ารกับ ผปู้ ระกอบการอย่างมี มาตรฐานและเพียงพอกับ ความต้องการ (ร่าง) แผนปฏิบัตกิ ารด้านการขับเคล่ือนการพัฒนาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๐๖
กิจกรรม ระยะเวลาดำเนนิ การ ผู้รบั ผดิ ชอบ ▪สง่ เสรมิ และบูรณาการ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ โครงสรา้ งพืน้ ฐานด้านการ วิเคราะห์ ทดสอบ การ อว., สธ. กล่าวอ้างทางสุขภาพ หรือ การกล่าวอ้างทางฟงั ก์ชัน ของอาหาร (Functional claim) ใหไ้ ดม้ าตรฐาน ระดับสากล และมจี ำนวน เพยี งพอต่อความตอ้ งการ ของผใู้ ช้ ▪พฒั นาและยกระดบั อว., สธ. บคุ ลากรดา้ นการวเิ คราะห์ อก., กษ., สธ. ทดสอบอาหาร การทดสอบ เพอื่ การกลา่ วอา้ งทาง ฟงั กช์ นั ของอาหารทีไ่ ด้ มาตรฐานสากล ▪พฒั นาฐานขอ้ มลู สำคญั สำหรับอตุ สาหกรรมอาหาร เชน่ ฐานขอ้ มลู การบริโภค อาหารของคนไทย ๓. โครงการสำคญั (Big rock) : ๑. โครงการการขับเคลื่อนการพัฒนาเศรษฐกิจด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG สาขาเกษตร แบบบูรณาการเชิงพนื้ ที่ (Area based) ๕ จงั หวัดนำร่อง แนวทางการขับเคลื่อนการพัฒนาเศรษฐกิจด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG สาขาเกษตรให้เกิดผล เป็นรูปธรรม จำเป็นต้องดำเนินการในรูปแบบการขับเคลื่อนการพัฒนาเศรษฐกิจด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG สาขาเกษตรแบบบูรณาการเชิงพื้นที่ที่เป็นรูปแบบ Public-Private-People Partnership (4P) ในแตล่ ะกลุ่มสนิ คา้ เกษตร ระหวา่ งกล่มุ เกษตรกร ภาครฐั ภาคเอกชน สถาบนั การศึกษา เพื่อเชอ่ื มโยงการ ดำเนนิ งานในการยกระดบั สินคา้ เกษตร ท้ังด้านคุณภาพ มาตรฐาน และการเพ่มิ มูลคา่ สินค้า โดยวิเคราะห์ พนื้ ท่เี ป้าหมายให้ครอบคลุมท้ังในมิติของพ้ืนท่ี คน และสนิ ค้า และใช้เทคโนโลยีและนวัตกรรมเข้าไปช่วย ตั้งแต่กระบวนการผลิต การแปรรูป การจำหน่าย การบริหารจัดการสินค้าเกษตรตลอดห่วงโซ่อุปทาน นำไปสู่การเพิ่มมูลค่าผลผลิตและพัฒนาคุณภาพสินค้าสู่ระดับพรีเมยี ม ด้วยการส่งเสริมการสร้างและใช้ ความรู้เทคโนโลยีและนวัตกรรมในการผลิตสินค้าเกษตร การยกระดับอาสาสมัครเกษตรหมู่บ้านและ Young smart farmer ให้มีทักษะและความรู้ด้านเกษตรสมัยใหม่ การใช้คลังข้อมูลขนาดใหญ่ (Big data) เพิ่ม ประสิทธิภาพการผลิต และจัดสมดุลการผลิต-การตลาด การสนับสนุนสินเชื่อ เชื่อมโยงตลาด เชื่อมโยงการ ท่องเที่ยว และเชื่อมโยงกับ BCG สาขาอื่น เพื่อให้ชุมชนมีรายได้จากการผลติ สินค้าที่มีคุณภาพ สอดคล้องกบั (ร่าง) แผนปฏิบัตกิ ารด้านการขบั เคลือ่ นการพฒั นาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๐๗
ความต้องการของตลาดในระยะยาว การพัฒนาและใช้ประโยชน์ปัจจัยการผลิตที่ผลิตภายในประเทศ เพื่อลด ต้นทุนการผลิต ซึ่งในเบื้องตน้ ได้ร่วมกับกระทรวงเกษตรและสหกรณ์คัดเลือกพืน้ ที่นำร่องใน ๕ จังหวัด ได้แก่ จ.ราชบรุ ี เนน้ มะพร้าวน้ำหอม อ้อย สกุ ร โคนม กุ้งก้ามกราม จ.ลำปาง เนน้ ขา้ วเหนียวและไผ่ จ.ขอนแก่น เน้น ออ้ ย หม่อนไหม จ.จนั ทบุรี เน้นทุเรยี น มังคุด และ จ.พทั ลุง เน้นขา้ ว หน่วยงานรว่ มดำเนนิ การ : หนว่ ยงานผ้รู บั ผิดชอบหลกั : กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สำนักงานพัฒนาวทิ ยาศาสตรแ์ ละ เทคโนโลยแี หง่ ชาติ หน่วยงานรับผิดชอบรอง : มหาวิทยาลัย/สถาบันการศึกษา ธนาคารเพื่อการเกษตรและ สหกรณ์การเกษตร ภาคเอกชน สงิ่ สง่ มอบ : ๑. เกษตรกรในพื้นที่จังหวัดนำร่องมีรายได้เพิ่มขึ้นไม่น้อยกว่า ๑๐๐,๐๐๐ บาท/ครัวเรือน/ปี จากการเพิ่มผลผลิต การลดต้นทุนการผลิต คุณภาพผลผลิตสูงขึ้น และการแปรรูปผลผลิตสร้าง มูลคา่ เพมิ่ ๒. โมเดลการบรหิ ารจัดการการผลิตทางการเกษตรตลอดหว่ งโซ่อุปทาน และแนวทางส่งเสริม การเกษตรเชิงพ้นื ท่ีทเ่ี ชื่อมโยง B C และ G ใน ๕ จงั หวัดนำร่องขยายผลสู่พ้ืนทีจ่ ังหวัดอ่นื ๆ เพ่ิมเตมิ งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๕๔๘ ลา้ นบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๖๘) ๒,๗๔๕ ล้านบาท ๒. โครงการการใช้ประโยชน์จากคลังข้อมูลขนาดใหญ่ภาคการเกษตร เพื่อเพ่ิม ประสทิ ธิภาพการผลิต และจดั สมดลุ การผลิต-การตลาด การปลูกพชื ในปจั จุบันเปน็ ทีร่ ้กู ันโดยท่ัวไปว่าสภาพภมู ิอากาศมีความเปลยี่ นแปลงไปอย่างมาก เมื่อเปรียบเทียบกับในอดีตที่ผ่านมา และมีแนวโน้มจะรุนแรงเพิ่มขึ้นอย่างไม่มีทางหลีกเลี่ยงได้ โดยเฉพาะกับพืชเศรษฐกิจที่จัดอยู่ในกลุ่มความท้าทายในภาคเกษตร รวมกับปัญหาเรื่องภัยแล้งที่เกิด จากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศทำให้ฝนไม่ตกตามฤดูกาล การเกษตรจัดได้ว่ามีการใช้ปริมาณน้ำ ในการผลติ มากทีส่ ุด มีสดั สว่ นการใช้นำ้ มากกวา่ ภาคอุตสาหกรรม และการอปุ โภคบรโิ ภค หากมีปริมาณ น้ำไม่เพียงพอจะส่งผลกระทบต่อพืชผลการเกษตรโดยตรง ทั้งด้านปริมาณ และด้านราคา ในทิศทาง ท่ลี ดลง แตจ่ ะมากหรอื น้อยขน้ึ กับภาวะแล้งและปรมิ าณนำ้ ธรรมชาตทิ จี่ ะไหลเขา้ อ่างเกบ็ นำ้ ในช่วงฤดูฝน หรือแหล่งกักเก็บน้ำตามธรรมชาติ น้ำท่วมจากภัยธรรมชาตเิ ป็นอีกหนึ่งเหตุการณ์ทีส่ ่งผลให้หลายพื้นที่ ตกอยู่ในภาวะเสี่ยง ผลผลิตเสียหายเนื่องจากมีการท่วมขังเป็นเวลานาน หรือความรุนแรงของน้ำส่งผล ทำให้เกดิ ความเสียหายโดยตรงกบั พชื การแพร่กระจายของวัชพชื แมลงศัตรูพชื และโรคพืชซงึ่ เกษตรกร ต้องใช้สารเคมีในปริมาณที่มากขึ้น แต่ผลที่ได้รับคือมีประสิทธิภาพลดลงสาเหตุมาจากวัชพืชดื้อยา จึง ต้องใช้สารเคมีในการกำจัดเพิ่มมากขึ้น ล้วนเป็นสิ่งที่ต้องเผชิญหนักขึ้นเรื่อย ๆ ส่งผลต่อกิจกรรม การเกษตรโดยตรง ในช่วงการแพรร่ ะบาดของไวรสั โควิด-๑๙ ท่ีกระจายผลกระทบเกือบทุกอตุ สาหกรรม ภาคเกษตร ทั้งในด้านผลผลิตและราคาซื้อขาย พืชเกษตรบางชนิดราคาตกต่ำ รวมถึงความผันผวน (ร่าง) แผนปฏบิ ตั กิ ารดา้ นการขบั เคลื่อนการพัฒนาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๐๘
ทางด้านการตลาด หากต้องการจะยกระดับรายได้ของเกษตรกรหน่วยงานของรัฐต้องดำเนินการพร้อมกัน ด้วยข้อมูลเชิงพื้นที่ขนาดใหญ่ มีพืชไม่กี่ชนิดที่รัฐสามารถเข้าไปช่วยพยุงราคาได้โดยตรง พืช ๕ ชนิดที่มี อิทธิพลต่อเศรษฐกิจไทย ได้แก่ ข้าว มันสำปะหลัง ยางพารา ปาล์มน้ำมัน ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ซึ่งสร้าง มูลคา่ ตอ่ เศรษฐกจิ ของประเทศไทยหลายแสนล้านบาทต่อปี และกญั ชง เปน็ พืชชนดิ ใหมท่ ี่ ครม.เห็นชอบ ใหเ้ ปน็ พชื เศรษฐกิจเมือ่ ปี ๒๕๖๓ หากผลผลติ ท่ไี ด้มีปริมาณลดน้อยลง เกษตรกรยังมีค่าใช้จ่ายในการผลติ กับรายได้ไม่สัมพันธ์กัน ส่งผลกระทบต่อภาคการผลิต การแปรรูป การส่งออก และความเป็นอยู่จำเป็นพื้นฐาน ผู้บริโภคใน ประเทศอาจได้รับผลกระทบทั้งทางตรงและทางอ้อม จากการที่ราคาพืชเกษตรบางชนิดปรับตัวสูงขึ้น สิ่งที่สำคัญที่สุดในเวลานี้คือ ทุกหน่วยงานต้องบูรณาการข้อมูลเชิงพื้นที่ขนาดใหญ่เข้ามาทำงานร่วมกนั เพื่อแก้ปัญหาในแต่ละด้าน เช่น ข้อมูลสภาพภูมิอากาศ ปริมาณน้ำ พืชที่เหมาะสมกับแต่ละพื้นที่หรือ เหมาะสมกบั ฤดูกาล ข้อมูลโรคและแมลง ข้อมูลการสำรวจจากระยะไกล (Remote sensing) จัดทำเป็น ระบบที่เกษตรกรทุกคนควรนึกถึงเป็นอันดับแรก ต้องให้ความสำคัญกับการเข้าใช้งานได้ง่าย แม่นยำ ไม่มีความซับซ้อนของปริมาณข้อมูลมากจนเกินไปให้กับเกษตรกรและเจ้าหน้าที่ เช่น แจ้งเตือนภัยแล้ง แจ้งเตือนภัยน้ำท่วม แจ้งสภาพภูมิอากาศล่วงหน้า ประมาณการปริมาณผลผลิตที่จะเก็บเกี่ยวในแต่ละ ฤดูการ เช่น อ้อย และข้าว หนว่ ยงานร่วมดำเนินการ : หน่วยงานผู้รับผิดชอบหลัก : กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร (สศก.) สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแหง่ ชาติ หนว่ ยงานรับผดิ ชอบรอง : สถาบนั สารสนเทศทรัพยากรน้ำ (องค์การมหาชน) (สสน.) สถาบนั ส่งเสริมการวิเคราะห์และบริหารข้อมูลขนาดใหญ่ภาครัฐ สำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและ ภมู สิ ารสนเทศ (องค์การมหาชน) ธนาคารเพือ่ การเกษตรและสหกรณก์ ารเกษตร (ธ.ก.ส.) มหาวทิ ยาลัย/ สถาบนั การศกึ ษา และเอกชน ส่งิ ส่งมอบ : ระบบบริหารจัดการการผลิตตลอดห่วงโซ่อุปทานโดยใช้ข้อมูลเชิงพื้นที่ขนาดใหญ่เพื่อ สนับสนุนเกษตรกร ผู้ประกอบการ และ ภาคราชการในพื้นที่ ๕ จังหวัดนำร่อง นำไปสู่การขยายสู่พื้นที่ จงั หวดั อื่น ๆ เพ่ิมเติม งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๑๐๐ ล้านบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๗๐) ๕๕๐ ล้านบาท ๓. โครงการยกระดับอาสาสมคั รเกษตรหมู่บ้านและ Young smart farmer ให้มีทักษะ และความรดู้ า้ นเกษตรสมัยใหม่ การเพิม่ จำนวนสมารท์ ฟาร์มเมอร์ (Smart farmer) เป็นกลไกสำคญั ในการยกระดับประสิทธิภาพ การผลิตให้สูงขึ้น มีความสามารถในการวางแผนการผลิตให้สอดคล้องกับความต้องการตลาด สร้างตลาด ใหม่ รวมถงึ การพฒั นาสนิ ค้าและบริการรปู แบบใหม่ โดยเปน็ การดำเนนิ งานพัฒนา ยกระดบั ศักยภาพและ (ร่าง) แผนปฏิบัตกิ ารดา้ นการขบั เคลือ่ นการพัฒนาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๐๙
ความรู้พื้นฐานของบุคลากรภาคการเกษตรควบคู่ไปด้วย ทั้งระดับเจ้าหน้าที่ และเกษตรกร เพื่อให้ สามารถนำความรู้ เทคโนโลยีและนวตั กรรมไปพัฒนา ปรบั ใช้และยกระดับการทำการเกษตรตามบริบทแต่ละ พื้นที่ต่อไป เน้นการทำเกษตรที่ทำน้อยแต่ได้มาก สามารถบริหารจัดการทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัดให้ เกิดประโยชน์สูงสุด โดยกรมส่งเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์เป็นเจ้าภาพหลักร่วมกับ หน่วยงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง นอกจากนี้ สถาบันการจัดการเทคโนโลยีและนวัตกรรมเกษตร (สท.) หน่วยงานภายใต้สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยแี ห่งชาติ (สวทช.) ร่วมกับมหาวทิ ยาลยั ใน ภูมิภาคและกรมส่งเสริมการเกษตรในการพัฒนา Training hub เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้เทคโนโลยีและ นวตั กรรม การสรา้ งนวัตกร และเปน็ กลไกเรง่ การยกระดับอาสาสมคั รเกษตรหมู่บา้ นและ Young smart farmer ให้มีความรู้ด้านเกษตรสมัยใหม่ ในระยะแรกประกอบด้วย Training hub ด้านเกษตรอินทรีย์ อัจฉริยะในภาคเหนือ (จ. เชียงใหม่) และด้านเกษตรสมัยใหม่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (จ.ร้อยเอ็ด) เพ่อื ยกระดบั ภาคการเกษตรไทย ทัง้ ระบบใหป้ รับเปล่ยี นสู่การทำเกษตรสมัยใหม่หรือเกษตร ๔.๐ ต่อไป อยา่ งย่ังยนื หน่วยงานร่วมดำเนนิ การ : หน่วยงานผรู้ ับผิดชอบหลัก : กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยแี ห่งชาติ หน่วยงานรับผิดชอบรอง : มหาวิทยาลัย/สถาบันการศึกษา ธนาคารเพื่อการเกษตรและ สหกรณก์ ารเกษตร สงิ่ สง่ มอบ : ๑. ยกระดับอาสาสมัครเกษตรหมู่บ้าน (อกม.) จำนวน ๑๖,๐๐๐ ราย ให้มีความรู้พื้นฐานด้าน เกษตรสมยั ใหม่ ๒. ยกระดับเกษตรกรรุ่นใหม่ (Young smart farmers) เพื่อเตรียมความพร้อมเป็นนวัตกรระดับ ๒-๓ ดาว จำนวน ๑,๐๐๐ คน ๓. Training hub ด้านเกษตรอินทรีย์อจั ฉริยะในภาคเหนือ (จ. เชียงใหม่) และดา้ นเกษตรสมัยใหม่ ในภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือ (จ. รอ้ ยเอ็ด) เพื่อเป็นแหลง่ เรียนรู้เทคโนโลยีและนวัตกรรม และสรา้ งนวตั กร งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๓๕ ลา้ นบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๖๙) ๔๒๕ ลา้ นบาท ๔. โครงการยกระดับรายได้และความเป็นอยู่ของเกษตรกรผู้ปลูกข้าวเหนียวด้วยเกษตร สมัยใหม่ บนเสน้ ทางสายวัฒนธรรมลุ่มน้ำโขง (BCG-Naga Belt Road) ข้าวเหนียว เป็นสินทรัพย์ทางชีวภาพและทางวัฒนธรรมของชุมชนภาคเหนือและภาค ตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย และกลุ่มประเทศลุ่มน้ำโขง ตั้งแต่สาธารณรัฐประชาชนจีนตอนใต้ สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ราชอาณาจักรไทย สาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา และสาธารณรัฐ สังคมนิยมเวียดนาม การปลูกข้าวเหนียวในประเทศไทยเน้นการบริโภคเป็นหลัก ส่วนที่เหลือจากการบริโภค จึงขาย อย่างไรก็ตาม เกษตรกรผู้ปลูกข้าวเหนียวมีรายได้ต่ำ เนื่องจากการสูญเสียผลผลิตอันเกิดจากปัญหา (ร่าง) แผนปฏิบตั กิ ารดา้ นการขับเคลื่อนการพัฒนาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๑๐
การระบาดของโรค แมลงและสภาพแวดล้อมวิกฤตต่าง ๆ รวมถงึ ความไม่แน่นอนทางด้านการตลาด การท่ีจะ ยกระดับรายได้ของเกษตรกรในพ้ืนที่ดังกล่าวจำเป็นต้องดำเนินการในหลายมติ ิพร้อมกัน โดยใช้ความเหมือน ดา้ นวัฒนธรรมการปลูกข้าวเหนียวเป็นพลังเพื่อขับเคล่ือนการผลิตท่ีมีประสิทธภิ าพโดยใช้เกษตรสมัยใหม่ใน การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตในพื้นที่ปลูกข้าวเหนียวในภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ สร้าง มลู คา่ เพิ่มด้วยการสร้างอัตลักษณ์ การแปรรูปผลผลิต เช่ือมโยงระหว่างผู้ผลิต-ผู้บริโภค และเช่ือมโยงกับการ ท่องเที่ยวเชิงเกษตร เพื่อขับเคลื่อนให้ครัวเรือนภาคการเกษตรมีรายได้เพิ่มขึ้น และเป็นสังคมเกษตรแบบ บูรณาการที่ใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ นอกจากนี้ ยังเป็นการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชและวิถีชีวิตวัฒนธรรม ทำให้ ชุมชนมีความมั่งคั่ง มั่นคง และยั่งยืนต่อไป ดังนั้น จึงจำเป็นต้องมีการถ่ายทอดองค์ความรู้การใช้เทคโนโลยี ดิจิตอล/แอปพลิเคชัน เพื่อเพิ่มผลผลิตการเกษตรในเชิงมูลค่าและปริมาณต่อพื้นที่สูงสุด และเตรียมพร้อม รองรับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ถ่ายทอดองค์ความรู้วิธีการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวให้ได้ มาตรฐานและตรงตามพันธุ์ มีการบริหารจัดการแปลงที่ดีนำไปสู่การได้รับมาตรฐาน GAP (Good Agricultural Practices) เกษตรปลอดสาร และเกษตรอินทรยี ์ตามมาตรฐานที่เป็นท่ียอมรับของตลาด โดยใช้ กระบวนการเกษตรกรมีส่วนร่วม นอกจากน้ี ยงั ถา่ ยทอดองค์ความรู้ในการนำเทคโนโลยีและนวัตกรรมใหม่ ๆ มาพัฒนาต่อยอดสินค้าเกษตรขั้นต้นให้เป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ท่ีมีมลู คา่ สูง การสง่ เสริมการใช้วัตถุดบิ และผลิตผล ทางการเกษตรเพื่อแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ เปลี่ยนเกษตรกรรายย่อยเป็นผู้ประกอบการการผลิต และแปร รปู ข้าวเหนยี วคุณภาพขนาดเล็ก และมีการเชื่อมโยงวัฒนธรรมอาหาร “อุษาคเนย์” ใช้ประโยชน์จากเศษวัสดุ แทนการเผา ตอบโจทย์เศรษฐกิจหมุนเวียน โดยในปีแรกเน้นเกษตรกรในพื้นที่นำร่อง ๔ จังหวัด ได้แก่ จ. ลำปาง จ.เชียงราย จ.อุดรธานี จ.นครพนม เพื่อให้เกษตรกรปรับจาก “ผู้ซื้อเมล็ดพันธุ์ข้าว” เป็น “ผู้ผลิต และ/หรือจำหน่ายเมล็ดพันธุ์ข้าว” จำนวน ๕,๐๐๐ ราย และให้เกิดชุมชนนวัตกรรมเกษตรตัวอย่าง ๑๖ ชุมชน และจะขยายไปสู่จังหวัดอื่นในภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือต่อไป ซ่ึงการดำเนินงาน ดังกล่าวจะเป็นแรงขับเคล่ือนทำให้ครวั เรือนภาคการเกษตรเป็นสังคมเกษตรแบบบูรณาการที่ใช้เทคโนโลยี เกษตรสมัยใหม่ ทำให้เพิ่มผลิตภาพการผลิตทั้งเชิงปริมาณและมูลค่า และความหลากหลายของสินค้า เกษตร เพ่ือรักษาฐานรายไดเ้ ดิมและสร้างรายได้ใหม่ ทง้ั เกษตรอัจฉริยะ เกษตรปลอดภัย เกษตรแปรรูป เพอื่ ให้เกษตรกรมีรายได้สูงขนึ้ ซ่งึ ในระยะยาวจะเป็นการสร้างความเข้มแข็งในการผลติ ข้าวของประเทศ อยา่ งยั่งยนื ต่อไป หนว่ ยงานรว่ มดำเนินการ : หน่วยงานผู้รับผดิ ชอบหลัก : สำนกั งานพัฒนาวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยแี หง่ ชาติ กระทรวง เกษตรและสหกรณ์ กระทรวงมหาดไทย หน่วยงานรบั ผดิ ชอบรอง : มหาวทิ ยาลัย/สถาบันการศกึ ษา ภาคเอกชน สง่ิ สง่ มอบ : ๑. เกษตรกรในพื้นที่นำร่อง ๔ จังหวัด ได้แก่ จ.ลำปาง จ.เชียงราย จ.อุดรธานี จ.นครพนม ปรับ จาก “ผู้ซื้อเมลด็ พันธข์ุ ้าว” เป็น “ผผู้ ลติ และ/หรือจำหน่ายเมล็ดพันธุ์ขา้ ว” จำนวน ๕,๐๐๐ ราย ๒. ชมุ ชนนวัตกรรมเกษตรตวั อยา่ ง ๑๖ ชุมชน ที่ใชเ้ ทคโนโลยีนวัตกรรมเกษตรสมยั ใหม่ในการ เพิ่มประสิทธิภาพในการผลติ ขา้ ว (ร่าง) แผนปฏบิ ตั กิ ารดา้ นการขบั เคลื่อนการพัฒนาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๑๑
๓. ต้นแบบชุมชนภาคการเกษตรขับเคลื่อนด้วย BCG ที่บูรณาการด้านระบบการผลิตพืช การ แปรรปู การใช้วสั ดเุ หลอื ใช้ทางการเกษตร จังหวัดละ ๑ ตน้ แบบ งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๘๒ ล้านบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๖๘) ๓๒๒ ล้านบาท ๕. โครงการสนบั สนุนการผลติ และการใช้ Autogenous vaccine สำหรับปศสุ ตั ว์และสตั ว์ น้ำท่ีมคี ณุ ภาพไดม้ าตรฐาน GMP เพ่ือลดความสญู เสียการผลติ จากโรคระบาดสำคญั วัคซีนปศุสัตว์ส่วนใหญ่นำเข้าโดยภาคเอกชน กรมปศุสัตว์สามารถผลิตวัคซีนเองได้บ้างในบาง โรค ได้แก่ วคั ซีนสำหรับสัตว์ปีก สุกร แพะ แกะ โคและกระบือ สำหรบั ในสตั วน์ ้ำยังอยู่ในระดับการวิจัย ในห้องปฏิบัติการ โดยทั้งในปศุสัตว์และสัตว์น้ำยังไม่มีเอกชนรายใดที่สามารถผลิตวัคซีนและต่อยอด การจำหน่ายเชิงพาณิชย์ได้ เนื่องจากยังไม่มีโรงงานผลิตวัคซีนสัตว์ที่ได้มาตรฐาน GMP อย่างไรก็ตาม วัคซีนที่ให้ผลป้องกันโรคได้ดีควรพัฒนามาจากเชื้อสายพันธุ์ที่ระบาดในประเทศไทย ดังนั้น การผลิต Autogenous vaccine โดยใช้เชื้อท้องถิน่ หรือในฟาร์มนนั้ จะตอบโจทยเ์ ร่ืองดังกล่าว ทั้งนี้มีหน่วยงานที่ ดำเนินการวิจัยและพัฒนาวัคซีนจากเชื้อท้องถิ่นที่มีศักยภาพในเชิงประสิทธิภาพป้องกันโรคในระดับดี ได้แก่ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กรมปศุสัตว์ ศูนย์พันธุวิศวกรรมและ เทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ หากต้นแบบวัคซีนในระดับห้องปฏิบัติการเหล่านี้ได้รับพัฒนาต่อยอดผลิต Autogenous vaccine ได้ตามมาตรฐานของ อย.กำหนด โดยการเสริมความสามารถของสถานทผ่ี ลิตให้ ได้มาตรฐานพร้อมกับศนู ย์สัตวท์ ดลองทีไ่ ด้มาตรฐานให้เพียงพอ และถ่ายทอดให้ใชใ้ นการป้องกันในโรค ระบาดทส่ี ำคญั ในฟาร์มเลยี้ ง (หน่วยงานที่มกี ารพฒั นาวคั ซีนสตั ว์) รวมทัง้ เปน็ กลไกสร้างแรงจงู ใจให้เกิด การลงทนุ จากภาคเอกชนในการจดั สร้างโรงงานผลิตวคั ซนี สัตว์ในอนาคต หน่วยงานร่วมดำเนินการ : หน่วยงานผู้รับผิดชอบหลกั : สำนกั งานพัฒนาวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยแี ห่งชาติ หน่วยงานรับผิดชอบรอง : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหิดล มหาวิทยาลัย เกษตรศาสตร์ กรมปศสุ ตั ว์ กรมประมง เอกชน สิ่งสง่ มอบ ๑. Autogenous vaccine โรคระบาดที่สำคัญในอุตสาหกรรมปศุสัตว์และสัตว์น้ำ ที่มีการ นำไปใช้จรงิ ในพ้ืนทเี่ ปา้ หมาย Area-based ๒. โครงสรา้ งพืน้ ฐานสำหรบั ผลติ Autogenous vaccine สำหรับปศุสัตวแ์ ละสตั ว์น้ำทไ่ี ด้ มาตรฐาน GMP งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๘๐ ลา้ นบาท โดยเป็นสว่ นของเอกชน ๒ ลา้ นบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๗๐) ๔๘๐ ลา้ นบาท โดยเปน็ ส่วนของ เอกชน ๑๕๕ ล้านบาท (รา่ ง) แผนปฏิบัตกิ ารด้านการขบั เคลือ่ นการพัฒนาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๑๒
๖. โครงการสนับสนุนการผลติ และการใชช้ ีวภัณฑ์จัดการศัตรูพชื แบบผสมผสานในพืช เศรษฐกจิ ยุทธศาสตร์การจัดการด้านอาหารของประเทศไทย (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๗๙ กำหนดเปา้ หมายให้ประเทศไทยมีความม่ันคงด้านอาหารและโภชนาการ เปน็ แหลง่ อาหารท่ีมคี ณุ ภาพสูง ปลอดภัยและมีคุณค่าทางโภชนาการอย่างยั่งยืนเพื่อผู้บริโภคทั่วโลก ที่ผ่านมากระบวนการผลิตสินค้า เกษตรยงั คงพบปญั หาการปนเปอ้ื นสารเคมี สาเหตสุ ำคัญเน่อื งจากมกี ารใช้สารเคมเี กษตรอย่างไม่ถูกต้อง และในปริมาณมาก ทั้งนี้นอกเหนือจากการส่งเสรมิ ให้เกิดการใช้สารเคมีอย่างถูกวิธีแล้ว จำเป็นอย่างย่งิ ต้องมีการผลิตสารชีวภัณฑ์เพื่อใช้ทดแทนสารเคมีทางการเกษตร อย่างไรก็ดี แม้ว่าประเทศไทยมีการ วจิ ยั และพัฒนาสารชวี ภัณฑ์มาแลว้ ระยะหนง่ึ แตผ่ ลงานวิจยั สารชวี ภัณฑท์ ี่มีการสง่ เสริมให้เกิดการใช้ยัง มีจำนวนจำกัด เน่อื งจากการจำหน่ายในเชิงการคา้ ตอ้ งใช้หลักเกณฑ์การข้ึนทะเบยี นเช่นเดียวกับสารเคมี ควบคมุ ศัตรูพชื ซ่งึ เปน็ ขนั้ ตอนท่ีใชเ้ วลาและงบประมาณมาก (มากกวา่ ๔ ปขี ี้นไปและค่าใช้จ่าย ๓ ล้าน บาท/ผลิตภณั ฑ์) ปัจจบุ ัน สารชีวภัณฑ์ทีข่ น้ึ ทะเบียนมีเพยี ง ๕ ชนดิ เท่านัน้ คือ แบคทเี รียบที ี แบคทีเรีย บีเอส ราไตรโคเดอร์มา ราเมธาไรเซียม และราบิวเวอเรีย และมีผู้ประกอบการเพียงรายเดียวท่ีสามารถ ข้ึนทะเบียนชีวภณั ฑ์ได้ ดงั น้ัน เพือ่ ใหเ้ กษตรกรเขา้ ถึงสารชีวภณั ฑ์ท่ีมคี ุณภาพทไี่ ด้มาตรฐานจากงานวิจัย และหลากหลายเหมาะสมกับศัตรูพืชแต่ละชนิดและมีความสามารถในการใช้สารชีวภัณฑ์ได้อย่างมี ประสิทธิภาพและประหยดั ต้นทนุ การผลิต จงึ จำเปน็ ต้องบ่มเพาะศูนย์ผลติ และบริการชีวภัณฑ์ ๑๐ แห่ง ใน ๕ จังหวัดนำรอ่ งหรือใกลเ้ คียง จังหวดั ละ ๒ ศูนย์ ดว้ ยการเช่อื มโยงองค์ความรจู้ ากมหาวิทยาลัยและ หน่วยงานวิจัยสู่กลุ่มเกษตรกรในชุมชน ทั้งนี้ในแต่ละศูนย์ประกอบด้วยหน่วยผลิต ฝ่ายส่งเสริมการใช้ และฝ่ายการตลาด ซึ่งจะผลิตชีวภัณฑ์ตามความต้องการของเกษตรกร ส่งเสริมการใช้ชีวภัณฑ์ที่ถูกต้อง และเหมาะสมตามธรรมชาติของจลุ ินทรยี น์ ั้นๆ และนำผลผลิตสเี ขียวท่ีได้สตู่ ลาดอาหารปลอดภยั หน่วยงานร่วมดำเนินการ : หน่วยงานรับผิดชอบหลัก : สำนกั งานพฒั นาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแหง่ ชาติ หนว่ ยงานรว่ มดำเนินการ : มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลล้านนา มหาวทิ ยาลัยขอนแกน่ มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั วลัยลักษณ์ กรมวิชาการเกษตร กรมส่งเสริมการเกษตร และ เอกชน สง่ิ สง่ มอบ ๑. ชวี ภัณฑ์ท่ไี ดค้ ณุ ภาพและมาตรฐานอย่างนอ้ ย ๔ ชนดิ ทก่ี ำลังการผลิต ๓๔๘ ตนั ตอ่ ปี และ ระบบสนับสนุนการให้บริการ เช่น ระบบการจัดส่ง ระบบการเฝ้าระวังและการวินิจฉัยโรคพืชและแมลง ศัตรพู ชื ระบบการสือ่ สารกบั ตลาดและจองรบั บริการ ฯลฯ ๒. ศูนย์ผลิตและใหบ้ ริการชีวภณั ฑท์ ไ่ี ด้คณุ ภาพและมาตรฐานอยา่ งน้อย ๑๐ แห่งในพ้นื ที่ ๕ จงั หวัดนำร่องและ/หรือจงั หวัดใกลเ้ คยี งทีม่ คี วามพร้อม ๓. มีการใชส้ ารชีวภัณฑใ์ นพนื้ ที่เกษตรปลอดภัยและเกษตรอินทรีย์ของพืชเศรษฐกจิ เช่น ขา้ ว ทุเรยี น กาแฟ ผัก อยา่ งน้อย ๑,๕๐๐ ไร่ ตอ่ ศนู ย์ (ข้าวและผัก) อยา่ งน้อย ๗๕๐ ไร่ ตอ่ ศนู ย์ (ทเุ รียน กาแฟ) งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๑๒๑ ล้านบาท โดยเป็นสว่ นของภาคเอกชน ๑๐ ล้านบาท (ร่าง) แผนปฏบิ ัตกิ ารดา้ นการขับเคลือ่ นการพัฒนาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๑๓
งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๖๗) ๓๒๙ ล้านบาท โดยเปน็ สว่ นของ ภาคเอกชน ๒๐ ล้านบาท ๗. โครงการพัฒนาแพลตฟอร์มระบบตรวจสอบย้อนกลับสำหรบั สนิ คา้ เกษตรอาหารของ ประเทศ (Traceability platform) ระบบตรวจสอบย้อนกลับ (Traceability) เป็นเครื่องมือสำคัญสำหรับมาตรการอาหาร ปลอดภัยและสนับสนุนการส่งออกสินค้าอาหารของประเทศ เป็นระบบที่ใช้ในการติดตามผลิตภัณฑ์ ต้ังแต่การผลิต การแปรรูป การกระจายสินค้า และการจำหน่ายสินค้าไปถึงผู้บริโภค ปัจจุบันมีการ พัฒนาระบบตรวจสอบย้อนกลับในหลากหลายรูปแบบ ทั้งโดยหน่วยงานภาครัฐและภาคเอกชน ซ่ึง บรษิ ทั เอกชนขนาดใหญจ่ ะมีระบบที่มปี ระสิทธภิ าพสำหรับใช้งานเอง แตผ่ ผู้ ลติ รายย่อย และผู้บริโภคยัง ไม่สามารถใช้ประโยชน์จากระบบที่พัฒนาขึ้นได้อย่างเต็มที่ เนื่องจากการใช้งานของระบบต่างๆ ยังมี ข้อมูลไม่มากพอ และขาดระบบกลางที่จะสามารถเชื่อมโยงระบบต่างๆ ที่ได้มีการพัฒนาขึ้นเข้าด้วยกัน เพื่อให้ผู้ใช้งานสามารถเข้าถึงข้อมูลได้อย่างสมบูรณ์ จึงจำเป็นต้องมีการปรับปรุงและขยายการใช้งาน ระบบทีไ่ ด้มีการพฒั นาขนึ้ และหาแนวทางการเชือ่ มโยงระบบตา่ งๆ เขา้ ด้วยกนั ต่อไป หน่วยงานรว่ มดำเนนิ การ : หน่วยงานผู้รับผิดชอบหลัก : สถาบันอาหาร สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี แห่งชาติ หน่วยงานรับผิดชอบรอง : สำนักงานเกษตรและสหกรณ์จังหวัด กรมส่งเสริมการเกษตร สำนักงานอุตสาหกรรมจังหวัด กรมโรงงานอุตสาหกรรม มหาวิทยาลัยที่เกี่ยวข้อง หน่วยงานอื่นๆ ใน ทอ้ งถ่ิน สงิ่ ส่งมอบ : ๑. ระบบตรวจสอบย้อนกลับสินค้าเกษตรอาหารเชื่อมโยงตลอดห่วงโซ่มูลค่าตั้งแต่ต้นทางถึง ปลายทาง ๒. มสี ่วนร่วมในการเพ่มิ GDP สาขาอาหารไม่นอ้ ยกว่า ๔๐๐ ล้านบาท ภายในระยะเวลา ๖ ปี ๓. ลดการสญู เสยี อาหารหรอื ผลผลิตทางการเกษตรร้อยละ ๕ ๔. เพิม่ การจ้างงานในภาคอุตสาหกรรมอาหารและเกษตรแปรรูปหรืออตุ สาหกรรมทีเ่ ก่ียวข้อง รอ้ ยละ ๕ งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๔๐.๑๕ ลา้ นบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๗๐) ๑๘๐ ลา้ นบาท ๘. โครงการรับรองมาตรฐานสินคา้ ปลอดภัยเช่ือมสินค้าเกษตรปลอดภยั สู่อตุ สาหกรรมอาหาร วัตถุดิบที่ปลอดภัยได้มาตรฐานเป็นปัจจัยสำคัญสำหรับอุตสาหกรรมการผลิตอาหาร ดังนั้น การรับรองมาตรฐานผลิตภัณฑ์ทางการเกษตรก่อนนำเข้าสู่กระบวนการแปรรูปอาหารจึงเป็น กระบวนการสำคัญสำหรับโรงงานอุตสาหกรรม การส่งเสริมให้มีระบบการรับรองผู้ส่งมอบ (Supplier (ร่าง) แผนปฏิบัตกิ ารดา้ นการขบั เคล่ือนการพัฒนาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๑๔
audit) และขึ้นทะเบียนโรงงาน/สถานประกอบการ เป็น Approved supplier list (ASL) จะช่วยลด ตน้ ทุนการตรวจสอบรับรอง และยงั ได้วตั ถุดิบทีไ่ ด้มาตรฐานและปลอดภัย หน่วยงานร่วมดำเนนิ การ : หน่วยงานผูร้ บั ผดิ ชอบหลัก: สำนักงานมาตรฐานสนิ คา้ เกษตรและอาหารแห่งชาติ หน่วยงานผู้รับผิดชอบรอง: สภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย ผู้ประกอบการผลิตอาหาร/ แปรรปู สนิ ค้าเกษตร สง่ิ สง่ มอบ : ๑. ผู้ผลิต/ผู้ประกอบการ และเกษตรกร ตามเป้าหมายเข้าสู่ระบบรับรองมาตรฐานสินค้า ปลอดภัยได้รับความเชื่อถือ และได้มาตรฐานที่ตรงตามความต้องการของตลาดในประเทศและ ตา่ งประเทศ ๒. ระบบการประเมินผู้ส่งมอบ (Supplier audit) ช่วยลดต้นทุนของการตรวจสอบรับรอง และสินค้าเกษตรยังคงเป็นไปตามมาตรฐานสินค้าเกษตรที่มีความปลอดภัยและได้คุณภาพ เพิ่ม ความสามารถแขง่ ขนั ในตลาด งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๐.๕๐ ลา้ นบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๗๐) ๕๐ ล้านบาท ๙. โครงการพัฒนากลไกบริหารจัดการและมาตรการเพื่อลดการสูญเสียอาหาร (food loss) และขยะอาหาร (food waste) ปัญหาการสูญเสียอาหารและขยะอาหาร ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจและสังคม เช่นเดียวกบั ทุกประเทศทว่ั โลก โครงการขบั เคลื่อนการผลิตอาหารอย่างยงั่ ยนื ตามแนวคดิ BCG Model : การลด Food loss และ Food waste ตลอดห่วงโซ่อุปทาน เป็นการแก้ปัญหาด้วยเทคโนโลยี พร้อม กับการปรับเปลี่ยนวัฒนธรรมและพฤติกรรมด้วยการสร้างความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้องแก่ทุกภาคส่วน โดยดำเนินการในทุกระดับของผู้เกี่ยวข้องในห่วงโซ่คุณค่าอุตสาหกรรมอาหาร จงึ เชื่อไดว้ ่าจะสามารถช่วย ผลักดันให้ไทยไปสู่เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนได้ ซึ่งในการลด Food loss ต้องการนวัตกรรมและ เทคโนโลยีการผลิต การเก็บเกี่ยว การขนส่งและการเก็บรักษาที่มีประสิทธิภาพ ในขณะที่การลด Food waste จำเป็นต้องใช้การบริหารจัดการและการส่งต่ออาหารทเี่ หมาะสม ซง่ึ นอกจากจะช่วยลดผลกระทบ ทางดา้ นส่งิ แวดล้อม ยังสามารถจัดการปัญหาการขาดแคลนอาหารในประชากรบางกลมุ่ ได้อีกดว้ ย หน่วยงานรว่ มดำเนินการ : หน่วยงานผู้รับผิดชอบหลัก: บริษัท ซีพีแรม จํากัด สถาบันอาหาร มูลนิธิสโกลารส์ ออฟ ซัส ทแี นนซ์ หนว่ ยงานผู้รบั ผดิ ชอบรอง: กรมโรงงานอตุ สาหกรรม การนคิ มฯ สำนักงานเขต และเกษตรกร ชุมชนสำนักงานเกษตรจังหวดั /เกษตรอำเภอ สำนกั งานพฒั นาชุมชนจังหวดั องคก์ รปกครองสว่ นท้องถ่ิน หอการค้าจังหวัด สภาหอการค้าแห่งประเทศไทย สมาคมผู้ผลิตอาหารสำเร็จรูป กลุ่มอุตสาหกรรม (รา่ ง) แผนปฏบิ ัตกิ ารดา้ นการขบั เคลอื่ นการพฒั นาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๑๕
อาหาร สภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย สมาคมผคู้ ้าปลีกไทย ครวั โรงพยาบาล โรงงานแปรรูปอาหาร และเครอื่ งดม่ื Surplus food Asia (SFA), FeedUp@UN ส่ิงส่งมอบ : ๑. ลดการเกดิ การสญู เสยี อาหารไดไ้ ม่น้อยกว่า ๑๗,๐๐๐ ตนั /ปี ๒. ลดจำนวนขยะอาหารทั้งหมดในประเทศไทยเป็นจำนวน ๖,๐๐๐ ตนั ภายในปี พ.ศ. ๒๕๖๘ และ ๗,๐๐๐ ตนั ภายในปี พ.ศ. ๒๕๗๐ ๓. ส่งตอ่ มอ้ื อาหารท้งั หมดใหผ้ ้ขู าดแคลนอาหารเป็นจำนวน ๒๕ ล้านม้ือ ภายในปี พ.ศ. ๒๕๖๘ และ ๓๐ ลา้ นม้อื ภายในปี พ.ศ. ๒๕๗๐ ๔. ปริมาณขยะฝั่งกลบลดลง ลดงบประมาณในการจัดการขยะอาหารได้ ๒๐ ล้านบาท/ปี และ รายได้จากขยะอุตสาหกรรมเพิ่มข้ึน ๕. เสริมสร้างความเข้มแข็งให้ชุมชน รายได้เกษตรกรและผู้ประกอบการเพิ่มขึ้น อย่างน้อย ๒๔๐,๐๐๐ บาท/ครวั เรอื น/ปี ๖. เพิ่มประสิทธิภาพการใช้ทรัพยากรตลอดห่วงโซ่คุณคา่ ลดปริมาณของเสียจากระบบ และลด ผลกระทบตอ่ สง่ิ แวดล้อม โดยเปรียบเทียบกบั ตอนเรม่ิ โครงการปริมาณขยะลดลงไมน่ ้อยกว่าร้อยละ ๑๐ งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๔๗.๒๗ ล้านบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๗๐) ๒๕๐ ล้านบาท ๑๐. โครงการการขยายผลโครงการ Green Industry (GI) เพ่ือยกระดับผปู้ ระกอบการกลุม่ อตุ สาหกรรมอาหารและอุตสาหกรรมทเ่ี กี่ยวข้อง กระบวนการผลิตสีเขียวสู่การผลิตที่ยั่งยืนเป็นแนวทางที่ผู้ประกอบการอาหารต้องได้รับการ ยกระดับเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันในอนาคต เนื่องจากประเด็นด้านสิ่งแวดล้อมและความ ยั่งยืนกลายเป็นข้อบังคับระดับสากล ที่นำไปสู่การกีดกันทางการค้าที่มิใช่ภาษี ผู้ประกอบการอาหารของ ไทยจงึ จำเป็นต้องได้รบั การส่งเสริมเพ่ือยกระดับดงั กลา่ ว โดยเฉพาะอย่างย่ิงบริษัทขนาดกลางและขนาดเล็ก ท่ียังขาดเงินลงทุนและไมส่ ามารถเข้าถึงองค์ความรู้และเทคโนโลยี ยงั ต้องการความช่วยเหลือจากภาครัฐ หน่วยงานรว่ มดำเนินการ : หนว่ ยงานผูร้ ับผิดชอบหลัก : สำนกั งานพัฒนาวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีแห่งชาติ หนว่ ยงานรับผดิ ชอบรอง : กรมโรงงานอุตสาหกรรม ผปู้ ระกอบการดา้ นการผลติ อาหาร ส่งิ ส่งมอบ : ๑. ผู้ประกอบการในอุตสาหกรรมอาหารที่เข้าร่วมโครงการมีความพร้อมเพื่อขอรับรอง อตุ สาหกรรมสเี ขียวจากกรมโรงงานอตุ สาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม ๒. ผู้ประกอบการอาหารได้รับการยกระดับ สร้างผลกระทบทางเศรษฐกิจจากกําไรที่เพิ่มข้ึน จากผลของโครงการ รวมประมาณ ๖,๑๘๐ ล้านบาท ในกรณคี ดิ ประโยชนต์ อ่ เนอ่ื ง ๕ ปี (รา่ ง) แผนปฏบิ ัตกิ ารดา้ นการขบั เคลอ่ื นการพฒั นาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๑๖
งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๒๐ ล้านบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๗๐) ๒๐๔ ลา้ นบาท ๑๑. โครงการยกระดับอุตสาหกรรมเดิม สร้างอุตสาหกรรมใหม่ (สร้างมูลค่าเพิ่มด้วย นวัตกรรมการผลติ อาหารฟังก์ชนั /Functional Ingredients) การพัฒนาอาหารกลุ่มใหม่จากฐานอาหารเดิม จำเป็นต้องมีการพัฒนาแพลตฟอร์มเพ่ือ สนับสนุนการดำเนินงานดังกล่าว ตั้งแต่การประยุกต์ใช้เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อพัฒนาเป็น ผลิตภัณฑ์ใหม่ การขยายขนาดการผลิต และการผลิตในระดับอุตสาหกรรม การวิเคราะห์ทดสอบความ ปลอดภัยและประสิทธิภาพของผลิตภัณฑ์ ตลอดจนถึงช่องทางการตลาดที่เหมาะสม เพื่อให้ผลิตภัณฑ์ ใหม่สามารถแข่งขันได้ในตลาด ทั้งนี้ การตัดสินใจเลือกว่าจะดำเนินการพัฒนาผลิตภัณฑ์ชนิดใด จำเป็นต้องมีการศึกษาความต้องการของตลาด การยอมรับของผู้บริโภคก่อนเป็นอันดับแรก รวมไปถึง การดำเนินงานจำเป็นตอ้ งมีเอกชนร่วมดำเนนิ การดว้ ยจึงจะมโี อกาสประสบความสำเรจ็ ในเชิงพาณชิ ย์ หน่วยงานร่วมดำเนนิ การ : หน่วยงานผู้รับผิดชอบหลัก : สถาบันอาหาร สำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหาร แห่งชาติ สำนกั งานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแหง่ ชาติ บริษัท ศนู ยว์ ทิ ยาศาสตรเ์ บทาโกร จำกัด มหาวทิ ยาลัยราชภัฏสวนสนุ นั ทา บริษทั เทสทบ์ ดั จำกัด บริษทั ไบโอ บัดดี้ จำกดั หนว่ ยงานรับผดิ ชอบรอง : คณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสขุ สำนักงาน เกษตรจังหวัด/เกษตรอำเภอ สำนักงานอตุ สาหกรรมจงั หวดั กรมปศสุ ัตว์ กรมประมง กรมการแพทย์ มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลัย องค์การสง่ เสริมกิจการโคนมแห่ง ประเทศไทย (อ.ส.ค.) สมาคมผ้ผู ลติ เครอ่ื งสำอางไทย สมาคมอาหารเสริม บรษิ ัทไทยยูเนย่ี นกรุ๊ป จำกัด (มหาชน) สหกรณโ์ คนมวังน้ำเยน็ จำกดั สหกรณ์โคนมไทยมลิ ค์ จำกัด บริษัทโอโว่ ฟู้ดเทค จำกัด บริษัท ดเี อ็มเอฟ (ประเทศไทย) จำกดั บรษิ ัทไทยฟู้ดส์ กร๊ปุ จำกัด (มหาชน) บรษิ ัทไทยยเู นย่ี น ฟดี มลิ ล์ จำกดั (มหาชน) บริษทั ไรด่ ินไทย จำกัด ชมรมผู้เล้ียงกงุ้ สุราษฎรธ์ านี บรษิ ทั Specialty Natural Products / บริษทั Specialty Innovation สมาคมผผู้ ลิตเคร่ืองสำอางไทย สมาคมอาหารเสรมิ ส่งิ ส่งมอบ : ๑. แพลตฟอรม์ นวัตกรรม ▪ แพลตฟอร์มการผลิตผลิตภัณฑ์สมุนไพรมูลค่าสงู ตั้งแต่วัตถุดิบที่ปลอดภัย สารสกัดที่ได้ มาตรฐาน และการผลติ อาหารฟังก์ชันและส่วนผสมอาหารฟังก์ชนั จากสมนุ ไพร ▪ แพลตฟอร์มการพัฒนาผลิตภัณฑ์กลุ่มอาหารฟังก์ชันและ Functional ingredients นำร่อง ได้แก่ ผลิตภัณฑ์สำหรับเด็กที่มีการเติมสาร Functional ingredient ผลิตภัณฑ์อาหารที่มีการ ปรับโครงสร้างและเนื้อสัมผัสสำหรับผู้สูงอายุและผู้ป่วย และผลิตภัณฑ์ทางเลือกยังยั้งเชื้อจุลินทรีย์ ในอาหารและอาหารสัตว์ ▪ แพลตฟอร์มสง่ เสรมิ และสนบั สนุนการผลิตอาหารจากพชื แบบองคร์ วม ๒. ผลผลติ ทางการเกษตร มมี ลู คา่ เพม่ิ ข้นึ สรา้ งรายไดก้ ลับสู่ชุมชนและภาคอตุ สาหกรรมอย่าง นอ้ ย ๒๐ ลา้ นบาทในปแี รก (รา่ ง) แผนปฏบิ ตั กิ ารด้านการขบั เคล่อื นการพฒั นาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๑๗
๓. เพิม่ ยอดขายในประเทศ และเพิ่มโอกาสการสง่ ออก สามารถสรา้ งผลกระทบทางเศรษฐกิจ และสังคมมลู ค่า ๖,๓๐๐ ล้านบาทภายใน ๔ ปหี ลังจากสน้ิ สดุ โครงการ ๔. เพิ่ม GDP สาขาอาหาร ๔,๐๐๐-๖,๐๐๐ ล้านบาท ต่อปี ในกลุ่มตลาดอาหารเสริม (Vitamins and Dietary Supplements) ๕. เพิ่มการจ้างงาน ๕๐๐-๑,๐๐๐ อัตรา ทั้งระบบ เช่น ในส่วนการผลิตและแปรรูป การวิจัย พัฒนาสนิ ค้าต่อเน่ือง การขนส่งกระจายสินคา้ การจัดจำหนา่ ย การตลาด และโฆษณา งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๑๒๓.๔๐ ลา้ นบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๗๐) ๔๐๐ ล้านบาท ๑๒. โครงการยกระดบั คณุ ภาพ ความปลอดภัย และมาตรฐานของอาหารท้องถิ่น (Street Food/วสิ าหกิจชุมชน) อาหารท้องถิ่นและอาหารกลุ่ม Street food เป็นผู้ประกอบการอาหารกลุ่มใหญ่ของประเทศ โดยปญั หาหลักของกลุ่มนี้คือเร่ืองมาตรฐาน สขุ ลกั ษณะ การสร้างความเดือดร้อนรำคาญและผลกระทบ ต่อสิ่งแวดล้อม เช่น การกีดขวางทางสัญจร ปัญหาฝุ่นควันและการปล่อยน้ำเสียและขยะสู่ที่สาธารณะ ซึ่งส่งผลกระทบโดยตรงต่อผู้บริโภคและประชาชนทั่วไป แนวทางแก้ไขปัญหาจำเป็นต้องมีการ ประยกุ ต์ใช้องค์ความรูแ้ ละนวัตกรรม การใหค้ วามรู้ และการกำกับดูแลเพ่ือยกระดบั ผู้ประกอบการให้ได้ มาตรฐานสขุ ลกั ษณะ ความปลอดภยั และเปน็ มิตรกับสิง่ แวดลอ้ ม ช่วยสรา้ งความมั่นใจใหก้ บั ผู้บริโภคใน ประเทศ และนักทอ่ งเท่ียว กระตุ้นการเติบโตเศรษฐกจิ ของประเทศทง้ั ในอุตสาหกรรมการบริการอาหาร และอตุ สาหกรรมการทอ่ งเทีย่ ว โดยเฉพาะอย่างยิ่งช่วงหลังการระบาดของโรคโควดิ -๑๙ หน่วยงานร่วมดำเนินการ : หน่วยงานผู้รับผิดชอบหลัก : สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ สำนักสขุ าภบิ าลอาหารและนำ้ สำนกั โภชนาการ กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสขุ สำนักงานมาตรฐาน สินคา้ เกษตรและอาหารแห่งชาติ สถาบันโภชนาการ สถาบันอาหาร หน่วยงานรบั ผิดชอบรอง : สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด สำนักงานเกษตรและสหกรณ์จังหวัด ธนาคารออมสิน กรุงเทพมหานคร ผู้ค้าอาหารริมทาง มหาวิทยาลัยมหิดล มหาวิทยาลัยและ สถาบันการศกึ ษาภูมภิ าค อุตสาหกรรมจังหวดั สาธารณสุขจงั หวัด อบจ. เทศบาล อบต. (พ้นื ท่ีเป้าหมาย) สิง่ ส่งมอบ : ๑. แนวทางการจดั การความเส่ยี งจลุ นิ ทรีย์ในนำ้ แขง็ ท่ีมีประสทิ ธภิ าพลดความเส่ียงไดจ้ ริง ๒. การยกระดับความปลอดภัยด้านจุลินทรีย์ในน้ำแข็งในประเทศไทย เพื่อความปลอดภัย ผบู้ ริโภคและสนบั สนนุ การท่องเที่ยวเชิงวฒั นธรรมท่ีเก่ียวขอ้ งกับอาหาร Street food ๓. เครื่องมือการตรวจประเมนิ ความสะอาด ปลอดภัยและโภชนาการขององคป์ ระกอบตา่ ง ๆ ในสถานประกอบกิจการด้านอาหาร (ตลาด/สถานทจ่ี ำหน่ายอาหาร) ทมี่ ปี ระสิทธภิ าพ ๔. สถานประกอบกิจการด้านอาหาร (ตลาด/สถานที่จำหน่ายอาหาร) ทุกจังหวัดรวม ๗๗ แหง่ มกี ารพัฒนายกระดับมาตรฐานใหส้ ะอาด ปลอดภยั ตามหลักสขุ าภิบาลและโภชนาการ (รา่ ง) แผนปฏบิ ตั กิ ารดา้ นการขับเคลื่อนการพฒั นาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๑๘
๕. สถานประกอบกิจการด้านอาหาร (ตลาด/สถานที่จำหน่ายอาหาร) ๗๗ แห่ง ได้รับการ รบั รองตามมาตรฐานที่กำหนด ๖. ผู้ประกอบการ Street Food ใช้สินค้า Q จากฟาร์มของเกษตรกรที่ปลอดภัยได้มาตรฐาน และเป็นการเพมิ่ ช่องทางการจำหน่ายสนิ คา้ Q สง่ ตอ่ วตั ถดุ บิ ทีป่ ลอดภัยไปสผู่ บู้ รโิ ภค ๗. ผู้บริโภคไดร้ ู้จกั และเลือกบริโภคอาหารจากร้านอาหารท่ีคดั สรรวัตถุดิบคุณภาพ จากสินค้า เกษตรปลอดภยั ๘. สรา้ งยอดรายไดใ้ หผ้ ้ปู ระกอบการ Street food ในประเทศไทย และสรา้ งมูลคา่ เพิ่มให้กับ อตุ สาหกรรมเครือ่ งจกั รผลิตอาหารและสนิ ค้าดา้ นการเกษตรในประเทศ มูลคา่ ไมน่ ้อยกว่า ๑๘๐ ล้านบาท ๙. ผปู้ ระกอบการ Street food มียอดขายเพ่มิ ร้อยละ ๒๕ มลู ค่ายอดขายรวมเม่ือดำเนินการ ไปได้ อยา่ งนอ้ ย ๓ ปี ประมาณ ๗๐ ลา้ นบาท ๑๐.หน่วยฝึกอบรมด้านสุขอนามัยอาหารสำหรับผู้ประกอบกิจการและผู้สัมผัสอาหาร ชาวตา่ งชาติ โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ จากประเทศในกลมุ่ AEC ๑๑. อัตลักษณ์อาหารและความหลากหลายของอาหารไทยในแต่ละภูมิภาคเป็นที่รู้จักอย่าง กวา้ งขวาง และเกิดประโยชนท์ ้งั ดา้ นเศรษฐกิจ สงั คม และวัฒนธรรมของประเทศ ๑๒. รายได้จากการใช้จ่ายของผู้บริโภครับประทานอาหารจากผู้ประกอบการธุรกิจสตรีทฟู้ด ไทยมูลค่ารวมไม่น้อยกวา่ ๖๐ ล้านบาทต่อปี ๑๓. ผู้ประกอบการธุรกิจสตรีทฟู้ดแต่ละกิจการมีการจ้างงานต่อเนื่อง รวมอย่างน้อย ๓๐๐ คน/ปี งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๔๐.๕๐ ล้านบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๗๐) ๑๖๐ ลา้ นบาท ๑๓. โครงการการสง่ เสรมิ แบรนด์อาหารไทยในระดบั โลกด้วยอัตลกั ษณ์ และสนับสนุนการ ท่องเท่ียวเชิงวัฒนธรรม อาหารทอ้ งถ่นิ สามารถเข้าไปเปน็ ส่วนหน่ึงของการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม ซึ่งกำลังเป็นท่ีนิยม อยใู่ นปัจจบุ นั และเปน็ แรงจูงใจใหน้ กั ท่องเทีย่ วจากวัฒนธรรมที่แตกต่างกันเข้ามาศึกษาเรยี นรู้ อย่างไรก็ ตาม อาหารท้องถิ่นกลับไม่ได้เป็นที่รู้จักในวงกว้างมากนัก คนทั่วไปยังไม่ได้รับรู้ถึงอัตลักษณ์ประจำ ชุมชนนั้นๆ โดยเฉพาะชาวต่างชาติ การส่งเสริมแบรนด์อาหารท้องถิ่นไทยไประดับโลกผ่านจุดแข็ง ด้านอัตลักษณ์ วัฒนธรรม และนวัตกรรมจะช่วยกระตุ้นในการเดินทางท่องเที่ยว ในการพัฒนาแบรนด์ ควรมแี นวทางและมาตรฐานที่ชัดเจน เช่น ม่งุ สรา้ งแบรนด์ท่ีได้รบั การยอมรับที่เปน็ สากล เช่น มิชลินสตาร์ 50Best ซึ่งต้องใช้งบประมาณสูงเพราะต้องทุ่มในการประชาสัมพันธ์และสื่อ นอกจากนี้การดำเนินการ เรื่องอัตลักษณ์ของอาหารไทยทำในหลายภาคส่วน ควรมีการกำหนดคุณสมบัติของอาหารไทยว่ามี ลักษณะอยา่ งไร ซ่ึงส่ิงสำคัญสำหรับอัตลักษณ์อาหารไทย คอื ทำอยา่ งไรที่จะทำให้ผู้ปรุงอาหารไทยทั่วโลก ใช้วัตถุดบิ จากเมอื งไทยเทา่ นัน้ ทำอยา่ งไรให้ตา่ งชาติยอมรับในคณุ ภาพของวัตถุดบิ ประเทศไทย หนว่ ยงานรว่ มดำเนินการ : (รา่ ง) แผนปฏบิ ัตกิ ารดา้ นการขับเคลื่อนการพัฒนาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๑๙
หน่วยงานผู้รับผิดชอบหลัก : สถาบันอาหาร ผู้ประกอบการร้านอาหารไทย สำนักงาน มาตรฐานสนิ ค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ หนว่ ยงานรบั ผดิ ชอบรอง : สำนักงานพัฒนาชุมชนจงั หวัด หอการคา้ จังหวัด หน่วยงานท้องถิ่น กรมอนามัย สงิ่ สง่ มอบ : ๑. มลู คา่ ทางเศรษฐกิจเพิ่มขน้ึ ๑๒๐ ล้านบาทต่อปี ๒. การจ้างงานเพ่มิ ขึน้ ร้อยละ ๕ ๓. สร้างการรับรู้ในเรื่องของร้านอาหาร Q Restaurant และสร้างความตระหนักให้กับ ผู้บริโภคไดเ้ ลอื กซ้ือและบรโิ ภคสินค้าเกษตรและอาหารท่ีมคี วามปลอดภยั และถูกสขุ ลกั ษณะ ๔. เชื่อมโยงสินค้าเกษตรปลอดภัยเข้าสู่ร้านอาหารรวมทั้งสร้างแรงจูงใจให้เกษตรกรหรือ ผผู้ ลติ ผลิตสินคา้ ทมี่ คี วามปลอดภยั เพม่ิ มากข้นึ งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๒๒.๘๐ ล้านบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๗๐) ๑๒๐ ล้านบาท ๑๔. โครงการสร้างและพฒั นาศกั ยภาพด้านการวิจยั และการผลิตอาหารทางการแพทย์ของ ประเทศไทย อาหารทางการแพทย์ หรือ Medical food คืออาหารที่ใช้ภายใต้การควบคุมของแพทย์ เพ่ือ ช่วยผู้ป่วยให้ได้รับสารอาหารที่ถูกต้อง และเหมาะสมต่อโรค เช่น อาหารสำเร็จรูปที่ให้ทางสายอาหาร รวมทง้ั การบรรเทา ควบคมุ และชะลอการดำเนนิ ไปของโรค การปอ้ งกันและลดภาวะแทรกซ้อน รวมไป ถึงการฟ้ืนฟสู ขุ ภาพของผ้ปู ว่ ย ในเชิงความมน่ั คงทางสุขภาพและสาธารณสุข โรคบางชนิดเป็นโรคหายาก (Rare diseases) เช่น โรคมีกรดในเลือดในทารกและเด็กเล็ก ผู้ป่วยตอ้ งพึ่งพาอาหารทีไ่ ดร้ ับบรจิ าคจาก บริษทั ตา่ งประเทศเท่านน้ั เน่ืองจากประเทศไทยไม่มศี ักยภาพในการผลติ ไดเ้ อง การวจิ ัยด้านอาหารทาง การแพทย์โดยภาคเอกชนของไทยเป็นเรื่องทำได้ยาก แม้ประเทศไทยจะมีอุตสาหกรรมอาหารที่มี ศักยภาพ และมีทรัพยากรทางด้านอาหารที่หลากหลายจำนวนมาก เนื่องจากต้องใช้นักวิจัย ที่มีความรู้ ความเช่ียวชาญเฉพาะด้านในการดำเนนิ การวจิ ยั มีความพร้อมด้านส่งิ อำนวยความสะดวกด้านเคร่ืองมือ วเิ คราะห์ วจิ ัย และตอ้ งทำงานอย่างใกลช้ ิดกับบคุ ลากรทางการแพทย์ และโรงพยาบาล หน่วยงานรว่ มดำเนินการ : หนว่ ยงานผรู้ ับผิดชอบหลกั : สถาบันโภชนาการ หน่วยงานรับผดิ ชอบรอง : คณะแพทยศาสตรใ์ นมหาวทิ ยาลัย บรษิ ัทเอกชน สิ่งส่งมอบ : ๑. ประเทศไทยสามารถวิจัย พัฒนา และผลิตอาหารทางการแพทย์ สำหรับประโยชน์เชิง พาณิชย์ และเชิงสังคมได้ เพื่อทดแทนหรือลดการนำเข้า และสร้างศักยภาพให้สามารถยกระดับเพื่อ พัฒนาไปสูก่ ารส่งออกได้ (ร่าง) แผนปฏิบัตกิ ารดา้ นการขบั เคลื่อนการพัฒนาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๒๐
๒. โรงงานต้นแบบผลิตภัณฑ์อาหารทางการแพทย์ มาตรฐาน GMP เพื่อให้บริการด้านการ วจิ ัย และการผลติ แกส่ ถาบนั การศกึ ษา การวิจยั และภาคเอกชน ๓. หน่วยงานวิจัยคลินิก ณ สถาบันโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล เพื่อรองรับการวิจัยทาง คลนิ กิ เพือ่ ทดสอบประสทิ ธิผลของผลติ ภัณฑ์ เพอ่ื การข้นึ ทะเบยี นอาหารทางการแพทย์ งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๔๐ ลา้ นบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๖๘) ๒๐๐ ลา้ นบาท ๑๕. โครงการการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้านกลิ่นรสอาหารเพื่อยกระดับอุตสาหกรรม อาหารและสง่ เสริมสุขภาพแก่ผูบ้ รโิ ภค ปัจจุบันการพัฒนาองค์ความรู้และเทคโนโลยีดา้ นกลิ่นรสอาหารมีความก้าวหน้าเป็นอย่างมาก และมกี ารนำองค์ความรู้ดงั กล่าวไปใชใ้ นการพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหารเพื่อใหม้ ีรสชาติ และกลิน่ รสตรงตาม ความต้องการของบริโภค โดยมีการใช้ในการพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหารที่ดีต่อสุขภาพ นอกจากนี้ยัง สามารถนำองคค์ วามร้ดู า้ นกลน่ิ รส มาใชใ้ นการพัฒนาผลติ ภัณฑ์อาหารที่เหมาะสมสำหรบั ผูบ้ ริโภคในแต่ ละช่วงวัยได้อีกด้วย ซึ่งการพัฒนาข้อมูลและองค์ความรู้ด้านกลิ่นรสจำเป็นต้องมีการลงทุนทางด้าน พื้นฐานและพัฒนาแพลตฟอร์มด้านกลิ่นรสเพื่อนำไปใช้ในการพัฒนาผลิตภัณฑ์รูปแบบต่างๆ เพื่อ ตอบสนองต่อความตอ้ งการของผู้บรโิ ภค หน่วยงานรว่ มดำเนินการ : หน่วยงานผู้รับผิดชอบหลัก : สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ มหาวิทยาลยั มหดิ ล มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลัย หนว่ ยงานรบั ผิดชอบรอง : มหาวิทยาลยั สวนดุสิต มหาวิทยาลยั เทคโนโลยพี ระจอมเกล้าพระ นครเหนือ โรงพยาบาลราชวิถี โรงพยาบาลรามาธิบดี กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กรมปศุสัตว์ กรมประมง กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม สถาบันบำราศนราดูร คณะกรรมการโรคติดเชื้อใน โรงพยาบาลแห่งชาติ องค์การอาหารและยา International Health Policy Program (IHPP) สถาบัน วิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) มหาวิทยาลัยมหิดล จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยนเรศวร สง่ิ สง่ มอบ : ๑. พัฒนาโครงสร้างพน้ื ฐานด้านกลิน่ รสอาหารเพื่อยกระดบั อุตสาหกรรมอาหาร ๒. นำความรู้ด้านกลิ่นรส มาพัฒนาและประยุกต์ใช้ในการพัฒนาอาหารที่เหมาะสมกับ ผบู้ ริโภคในกลมุ่ ต่างๆ งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๔ ลา้ นบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๗๐) ๑๒๐ ลา้ นบาท (รา่ ง) แผนปฏิบัตกิ ารด้านการขับเคล่ือนการพฒั นาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๒๑
๑๖. โครงการพฒั นาฐานขอ้ มูลขนาดใหญ่ทีส่ ำคญั สำหรับอตุ สาหกรรมอาหาร ในการพฒั นาอุตสาหกรรมอาหารของประเทศ นอกจากการพัฒนาแพลตฟอร์มและโครงสร้าง พื้นฐานทางกายภาพที่สำคัญแล้ว ประเทศต้องการฐานข้อมูลขนาดใหญ่สำหรับข้อมูลด้านต่าง ๆ ของ ประเทศ ซึ่งจำเป็นต้องมีการปรับปรุงข้อมูลให้ทันสมัย และเตรียมพร้อมรับกับการเปลี่ยนแปลงของ สถานการณข์ องโลกที่เปลี่ยนไป หนว่ ยงานรว่ มดำเนนิ การ : หนว่ ยงานผู้รบั ผดิ ชอบหลกั : สถาบนั โภชนาการ สำนักงานมาตรฐานสนิ คา้ เกษตรและอาหาร แหง่ ชาติ หนว่ ยงานรับผดิ ชอบรอง : กรมอนามยั สำนกั งานพฒั นาวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยีแหง่ ชาติ มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ สงิ่ ส่งมอบ : ๑. ฐานขอมูลคุณค่าทางโภชนาการ และสารออกฤทธ์ิทางชีวภาพที่สำคัญ และโปรแกรม คอมพวิ เตอร/์ แอปพลเิ คชนั เพ่ือการใช้ขอมลู สำหรบั สนบั สนุนอตุ สาหกรรมอาหาร ธุรกจิ รา้ นอาหารและ การทอ่ งเทีย่ วเชิงชวนชิมของประเทศไทย รวมท้งั เพื่อการสรา้ งเสรมิ สุขภาพท่ดี ีของประชากร ๒. ข้อมูลการบริโภคอาหารที่เป็นปัจจุบันมาใช้ในการประเมินความเสี่ยง จะช่วยให้ผลการ ประเมินความเสี่ยง และการวิเคราะห์ภาวะโภชนาการและสุขภาพของประชากรในประเทศ สะท้อน สถานการณท์ ่ีแท้จริง เพอื่ นำไปใช้ในการวางแผน และกำหนดนโยบายทีเ่ หมาะสมตอ่ ไป ๓. ฐานขอ้ มลู ขนาดใหญ่ พร้อมระบบการใช้งานในการวเิ คราะหข์ ้อมูลการดื้อยา ๔. ระบบรายงานผลดื้อยาของเชื้อแบคทีเรียก่อโรคในอาหารและสินค้าเกษตรเพื่อวิเคราะห์ ข้อมูลการดื้อยาของเชื้อแบคทีเรียก่อโรคในอาหารและสินค้าเกษตรที่สำคัญของประเทศภายใต้แนวคิด สุขภาพหนึง่ เดียว งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๑๖ ลา้ นบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๗๐) ๒๑๖ ล้านบาท ๑๗. โครงการพฒั นาระบบนเิ วศนวัตกรรมสำหรบั อุตสาหกรรมอาหารและการเกษตร การส่งเสริมให้เกิดการผลิตสินค้าและบริการนวัตกรรม นอกเหนือจากการมีความพร้อมด้าน เงินทุน เทคโนโลยี และบุคลากรแล้ว สิ่งที่มีความจำเป็นต่อความสำเร็จของการสร้างนวัตกรรมอย่าง ต่อเนื่อง คือ การมีระบบนิเวศนวัตกรรม (Inovation ecosystem) ที่เอื้อต่อการสร้างนวัตกรรม โดย ระบบนิเวศนวัตกรรมที่สำคัญ ประกอบด้วยนโยบายของรัฐในการกระตุ้นให้เกิดการทำงานร่วมกัน ระหวา่ งหนว่ ยงานต่าง ๆ การสร้างบรรยากาศทสี่ ่งเสรมิ การทำงานทส่ี รา้ งสรรค์ ลดขั้นตอน เปดิ โอกาสให้ เกิดการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น มีหน่วยงานที่ทำหน้าที่เชื่อมโยงการทำงานด้านนวัตกรรมระหว่าง ภาครฐั และเอกชนท่มี ปี ระสิทธิภาพ ปัจจัยพื้นฐานของระบบนิเวศนวัตกรรม ได้แก่ การปรับแก้ กฎ ระเบียบเพื่อเพ่ิม ประสิทธิภาพ การจัดระบบการศึกษาและการพัฒนากำลังคนให้เปน็ ผู้มีทกั ษะ และความเชี่ยวชาญ การ สนับสนุนทางการเงินโดยเฉพาะสำหรับผู้ประกอบการที่เป็น startup รวมถึงการสนับสนุนที่ไม่ใช่ ทางการเงิน และโครงสร้างพื้นฐาน เช่น ด้านไอที ด้านข้อมูล ทั้งนี้มีต้องมีปัจจัยสนับสนุนสำคัญ ได้แก่ (ร่าง) แผนปฏบิ ัตกิ ารด้านการขบั เคล่อื นการพฒั นาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๒๒
การลดภาษี การส่งเสริมให้เกิดการแข่งขัน การประกอบธุรกิจที่มีความคล่องตัว นโยบายคนเข้าเมืองที่ ดึงดูดผู้ที่เชี่ยวชาญ นักวิจัย startup เข้าสู่ตลาดแรงงานเพื่อเร่งรัดให้เกิดการสร้างนวัตกรรมที่รวดเร็ว ย่ิงขนึ้ ความพร้อมของหนว่ ยงานใหท้ ุนท่ยี อมรบั ความเสี่ยงสงู ได้ การดำเนินโครงการมีเป้าหมายเพื่อพัฒนาระบบนิเวศนวัตกรรม ที่เอื้อต่อการสร้างนวัตกรรม และส่งเสริมการลงทุนในธุรกิจนวัตกรรมของอุตสาหกรรมเป้าหมายของ BCG สาขาต่างๆ ตลอดจน อตุ สาหกรรมใหม่ โดยการมงุ่ พัฒนาให้เกิดองค์ประกอบสำคัญของระบบนิเวศนวตั กรรมในประเทศ หนว่ ยงานร่วมดำเนินงาน : การพัฒนาระบบนิเวศนวัตกรรมสำหรับอุตสาหกรรม BCG นั้นในระยะแรกเป็นการ ดำเนนิ การภายใต้ ๕ โครงการ ได้แก่ ๑)โครงการนวัตกรรมจากยีสต์ : สารสกัดจากยีสต์ และเบต้า-กลูแคน บริษัทน้ำตาลมิตรผล จำกัด ๒)โครงการนวัตกรรมอาหารสุขภาพ พรีไบโอติก : ฟรุกโตโอลิโกแซคคาไรด์ (FOS) บริษัท นำ้ ตาลมติ รผล จำกัด ๓)โครงการเปลี่ยนการผลิตแป้งข้าวจากวิธีโม่น้ำเป็นวิธีโม่แห้งโดยไม่ทำให้เกิดน้ำเสีย บริษัท โรงงานเสน้ หม่ชี อเฮง จำกดั ๔)โครงการผลิตแป้งผสมดัดแปรเพื่อใช้ทำเส้นขนมจีน เส้นหมี่ เส้นก๋วยเตี๋ยว และเส้นอุด้ง บริษทั เอราวัณเฟรนไชซ์ จำกดั ๕) โครงการเพิ่มมูลค่าตลอดห่วงโซ่คุณ ค่าตั้งแต่ภาคเกษตรต้นน้ำจนถึงภาคการผลิ ตเ ป็น ผลิตภัณฑ์ Functional Ingredients & Functional foods (ถั่วเขียว) บริษัท ไทยวา จำกัด (มหาชน) ส่ิงสง่ มอบ : ๑. ระบบนเิ วศนวัตกรรมสำหรบั อุตสาหกรรม BCG ของประเทศ ๒. หนว่ ยงานทเี่ กี่ยวข้องกับการสร้างนวตั กรรมในอตุ สาหกรรม BCG ไดร้ ับความสะดวกในการ ดำเนินการมากขึ้น เช่น การเข้าถึงมาตรการสนับสนุนภาครัฐท่ีมีประสิทธิภาพมากขึ้น มีกลไกการตลาด ภาครฐั สำหรับสนิ ค้าและบริการนวัตกรรมท่ีเกย่ี วข้องกับ BCG ทีม่ ีประสิทธิภาพ งบประมาณ : งบของบรษิ ทั เอกชน งบประมาณรวมของโครงการสำคัญ (Big rock) : ล้านบาท โครงการ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ รวม ๔๒๕ ๔๒๕ ๒,๗๔๕ ๑. โครงการการขับเคลือ่ น ๕๔๘ ๔๗๐ ๔๕๒ ๔๒๕ การพัฒนาเศรษฐกิจดว้ ย โมเดลเศรษฐกจิ BCG สาขาเกษตรแบบบรู ณา การเชิงพ้ืนท่ี (Area Based) ๕ จงั หวดั นำร่อง (รา่ ง) แผนปฏบิ ตั กิ ารดา้ นการขบั เคลือ่ นการพัฒนาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๒๓
โครงการ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ รวม ๒. โครงการการใชป้ ระโยชน์ ๑๐๐ ๑๐๐ ๑๐๐ ๑๐๐ ๑๐๐ ๕๐ ๕๕๐ จากคลงั ข้อมลู ขนาดใหญ่ ภาคการเกษตร เพื่อเพม่ิ ประสทิ ธภิ าพ การผลิต และจัดสมดุล การผลติ - การตลาด ๓. โครงการการยกระดบั ๓๕ ๗๕ ๗๕ ๑๑๕ ๑๒๕ ๐ ๔๒๕ อาสาสมคั รเกษตร หม่บู ้าน และ Young Smart Farmer ใหม้ ี ทักษะและความรู้ด้าน เกษตรสมัยใหม่ ๔. โครงการยกระดับรายได้ ๘๒ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๐ ๐ ๓๒๒ และความเปน็ อยขู่ อง เกษตรกรผ้ปู ลกู ขา้ ว เหนยี วด้วยเกษตร ๕. โครงการสนบั สนุนการ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๔๘๐ ผลติ และการใช้ Autogenous vaccine สำหรับปศสุ ตั วแ์ ละสัตว์ น้ำท่ีมคี ณุ ภาพได้ มาตรฐาน GMP เพื่อลด ความสญู เสยี การผลติ จากโรคระบาดสำคญั ๖. โครงการสนับสนุนการ ๑๒๑ ๑๐๔ ๑๐๔ ๐ ๐ ๐ ๓๒๙ ผลติ และการใช้ชวี ภณั ฑ์ จดั การศตั รูพชื แบบ ผสมผสานในพืช เศรษฐกจิ ๗. โครงการพฒั นา ๔๐.๑๕ ๓๘.๐๕ ๓๔.๖๐ ๒๒.๔๐ ๒๒.๔๐ ๒๒.๔๐ ๑๘๐ แพลตฟอรม์ ระบบ ตรวจสอบยอ้ นกลับ สำหรับสนิ คา้ เกษตร อาหารของประเทศ (traceability platform) ๘. โครงการรบั รอง ๐.๕๐ ๙.๕๐ ๑๐.๐๐ ๑๐.๐๐ ๑๐.๐๐ ๑๐.๐๐ ๕๐ มาตรฐานสนิ คา้ ปลอดภัยเช่อื มสินค้า เกษตรปลอดภยั สู่อุตสาหกรรมอาหาร ๙. โครงการพัฒนากลไก ๔๗.๒๗ ๖๘.๐๖ ๕๓.๗๐ ๒๗.๓๐ ๒๗.๘๐ ๒๕.๘๗ ๒๕๐ บรหิ ารจดั การและ (รา่ ง) แผนปฏบิ ตั กิ ารดา้ นการขบั เคลอ่ื นการพัฒนาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๒๔
โครงการ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ รวม ๓๕.๐๐ ๓๔.๐๐ ๓๕.๐๐ ๔๐.๐๐ ๔๐.๐๐ ๒๐๔ มาตรการเพ่อื ลดการ ๑๒๐.๐๐ ๑๒๐.๐๐ ๒๐.๐๐ ๑๐.๖๐ ๖.๐๐ ๔๐๐ สูญเสยี อาหาร (food ๓๗.๕๐ ๒๓.๕๐ ๑๘.๕๐ ๑๘.๕๐ ๒๑.๕๐ ๑๖๐ loss) และขยะอาหาร ๓๐.๐๐ ๒๐.๐๐ ๒๐.๐๐ ๒๐.๐๐ ๗.๒๐ ๑๒๐ ๑๓๐.๐๐ ๑๐.๐๐ ๒๐.๐๐ ๐.๐๐ ๐.๐๐ ๒๐๐ (food waste) ๕๔.๔๘ ๑๒.๕๗ ๔๑.๙๕ ๓.๕๐ ๓.๕๐ ๑๒๐ ๕๔.๐๐ ๔๖.๐๐ ๔๐.๐๐ ๔๐.๐๐ ๒๐.๐๐ ๒๑๖ ๑๐. โครงการการขยายผล ๒๐.๐๐ โครงการ Green Industry (GI) เพ่อื ยกระดบั ผูป้ ระกอบการ กลุม่ อุตสาหกรรมอาหาร และอตุ สาหกรรมท่ี เก่ยี วข้อง ๑๑. โครงการยกระดบั ๑๒๓.๔๐ อตุ สาหกรรมเดิม สร้าง อตุ สาหกรรมใหม่ (สรา้ ง มลู คา่ เพิม่ ด้วยนวตั กรรม การผลติ อาหารฟังก์ชนั / Functional ingredients) ๑๒. โครงการยกระดบั ๔๐.๕๐ คุณภาพ ความปลอดภยั และมาตรฐานของ อาหารท้องถิ่น (Street Food/วิสาหกิจชุมชน) ๑๓. โครงการการส่งเสรมิ ๒๒.๘๐ แบรนดอ์ าหารไทยใน ระดบั โลกดว้ ยอตั ลักษณ์ และสนบั สนนุ การท่องเท่ียวเชิง วัฒนธรรม ๑๔. โครงการการสรา้ งและ ๔๐.๐๐ พฒั นาศกั ยภาพด้าน การวจิ ยั และการผลติ อาหารทางการแพทย์ ของประเทศไทย ๑๕. โครงการการพฒั นา ๔.๐๐ โครงสรา้ งพ้ืนฐานด้าน กล่นิ รส อาหารเพ่อื ยกระดับอตุ สาหกรรม อาหารและสง่ เสรมิ สขุ ภาพแกผ่ ู้บริโภค ๑๖. โครงการพัฒนา ๑๖.๐๐ ฐานข้อมลู ขนาดใหญ่ที่ (รา่ ง) แผนปฏิบตั กิ ารดา้ นการขับเคลื่อนการพฒั นาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๒๕
โครงการ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ รวม ๐ ๐ ๐ ๐ ๐๐ ๐ สำคัญสำหรบั อุตสาหกรรมอาหาร ๑,๓๒๐.๖ ๑,๔๘๕.๖ ๑,๒๕๕.๔ ๑,๐๕๕.๒ ๙๒๒.๙ ๗๑๑.๖ ๖,๗๕๑.๐ ๑๗. โครงการพฒั นาระบบ นเิ วศนวัตกรรมสำหรบั อตุ สาหกรรมอาหาร และการเกษตร รวม ๔. แผนปฏิบัตกิ ารทเี่ กยี่ วข้อง ▪ แผนปฏบิ ตั ิราชการระยะ ๓ ปี (พ.ศ. ๒๕๖๓-๒๕๖๕) กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ▪ แผนปฏิบัติการด้านการพัฒนาอุตสาหกรรมแปรรูปอาหารระยะที่ ๑ (พ.ศ. ๒๕๖๒ – ๒๕๗๐) กระทรวงอตุ สาหกรรม ▪ แผนปฏิบัติการด้านโภชนาการระดับชาติ ๕ ปี (พ.ศ. ๒๕๖๒-๒๕๖๖) กระทรวง สาธารณสขุ ๓.๒ สาขาการแพทย์และสขุ ภาพ ๑. เป้าหมายและตัวชี้วัด สาขายาและวคั ซีน เปา้ หมาย เพิ่มขีดความสามารถในการพึ่งตนเอง ขยายฐานธุรกิจการให้บริการและการเพิ่ม ความสามารถในการส่งออกผลิตภัณฑ์ด้านสุขภาพและการแพทย์ด้วยการวิจัย พัฒนาเทคโนโลยีและ นวัตกรรม บนพื้นฐานแนวคิดการส่งเสริมธุรกิจที่ดำเนินการโดยเอกชนไทย เพื่อสร้างความสามารถใน การแข่งขันทัดเทียมกับธุรกิจข้ามชาติขนาดใหญ่ สร้างการเติบโตทางเศรษฐกิจและเป็นฐานการผลิตใน สถานการณ์ฉุกเฉนิ และจำเป็นของประเทศ ตวั ช้ีวัด ๑. เพมิ่ GDP สาขายาและวัคซีนเปน็ ๙ หมน่ื ล้านบาท ๒. สดั สว่ นของการเขา้ ถงึ บริการจากเทคโนโลยีขั้นสูงด้านสุขภาพของคนไทยเพ่ิมข้ึน ๑ ลา้ นคน ๓. ลดการนำเข้ายา วัคซนี ไม่นอ้ ยกว่า ๗.๕ พันล้านบาทต่อปี สาขาเครอื่ งมือแพทย์ เปา้ หมาย ประเทศไทยสามารถยกระดับสู่การเป็นศูนย์กลางทางการแพทย์ (Medical Hub) แห่ง เอเชีย ในการพัฒนาเครือ่ งมอื ชุดตรวจ อุปกรณ์ วสั ดุ และเวชภณั ฑ์ทางการแพทย์ (ร่าง) แผนปฏบิ ตั กิ ารดา้ นการขบั เคล่ือนการพัฒนาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๒๖
ตวั ชว้ี ดั ๑. สรา้ งผลกระทบเชงิ เศรษฐกิจและสงั คม ๑๐๐,๐๐๐ ลา้ นบาท ๒. เพม่ิ การจ้างงาน ๕,๐๐๐ คน ๓. เพ่ิมการเข้าถึงเครอื่ งมอื แพทย์ใหป้ ระชาชนในภูมภิ าคและชนบท ๑ ล้านคน ๒. แนวทางการดำเนนิ การ มุ่งเน้นการพัฒนาการสร้างความสามารถในการพัฒนานวัตกรรมทางการแพทย์เพื่อความ มั่นคง เพ่มิ คุณภาพการให้บรกิ ารด้านสขุ ภาพและการแพทย์ของไทย โดยมแี นวทางการดำเนินการ ดังนี้ ๑. การสร้างและยกระดับความสามารถในการพัฒนาและผลิต วัคซีน ยา และชีววัตถุในการ ปอ้ งกันและควบคุมโรคจากไวรัสและการเข้าสู่ตลาดสากล ๒. การยกระดับคุณภาพการรักษาสรู่ ะบบการแพทย์แมน่ ยำ ดว้ ยการสง่ เสริมให้มีการใช้บริการ การแพทยจ์ ีโนมิกส์ผลิตภัณฑก์ ารแพทยข์ นั้ สูง (Advanced Therapy Medicinal Products, ATMPs) ๓. การเร่งรัดการพัฒนาเครื่องมือ และวัสดุทางการแพทย์ด้วยกลไกนวัตกรรมแบบวิศวกรรม ย้อนกลับ ๔. การส่งเสริมการวิจัยทางคลินิก เพื่อรองรับการขึ้นทะเบียนผลิตภัณฑ์ทางการแพทย์ และ สุขภาพ ได้แก่ ยา วัคซีน อาหารสุขภาพ อาหารการแพทย์ เครื่องสำอาง เครื่องมือแพทย์และวัสดุ ทางการแพทย์ ๕. การส่งเสริมการสร้างตลาดด้วยกลไกการขึ้นทะเบียนนวัตกรรม Sandbox การจัดซื้อจัด จ้างภาครฐั และปรับรปู แบบการจดั ซอ้ื จากรายปีเปน็ Multi-year procurement ๖. การสรา้ งบุคลากรท่มี คี วามเชย่ี วชาญเพื่อรองรบั อตุ สาหกรรมและบริการ แนวทางที่ ๑: การสร้างและยกระดับความสามารถในการพัฒนาและผลิต วัคซีน ยา และชีววัตถุ ในการปอ้ งกันและควบคุมโรคจากไวรสั และการเข้าสตู่ ลาดสากล ประเทศไทยอยู่ในสถานะพึ่งพิงการนำเข้าวัคซีน ชีววัตถุ และยา จากสถานการณ์ของการ ระบาดของโรคโควิด-๑๙ สง่ ผลใหม้ คี วามต้องการใช้ผลติ ภัณฑ์ดงั กล่าวในทุกประเทศ ทำให้ประเทศไทย ไม่สามารถจัดหาผลิตภัณฑ์ทางการแพทย์ได้เพียงพอต่อความต้องการ ดงั นัน้ จงึ มคี วามจำเป็นท่ีประเทศไทย ต้องสร้างความสามารถในการพึ่งพาตนเองโดยเพิ่มความสามารถอุตสาหกรรมวัคซีน ชีววัตถุ และยา ภายในประเทศใหม้ ีความพร้อมรับมือต่อการระบาด โดยใช้การป้องกัน รักษาโรคโควดิ -๑๙ เป็น Model อาทิ เริ่มตั้งแต่การพัฒนาวัคซีนภายในประเทศ ร่วมทดสอบกับสถาบันชั้นนำในต่างประเทศ การรับถ่ายทอด เทคโนโลยกี ารผลิต การทดสอบทางคลนิ ิก และการผลติ ให้ไดต้ ามมาตรฐานสากล การค้นหายาจากผลิตภัณฑ์ หรือยาที่มีการใช้งานอยู่เดิม (Drug repurposing) การสังเคราะห์สารออกฤทธิ์ทางเภสัชกรรม (Active pharmaceutical Ingredients; API) ตั้งแต่ในระดับห้องปฏิบัติการ (Laboratory scale) ระดับโรงงาน ต้นแบบ (Pilot scale) จนถึงระดับอุตสาหกรรม (Industrial scale) เพื่อเตรียมความพร้อมการรองรับ สถานการณ์การระบาดใหญ่ การเปิดประเทศ และเตรียมพร้อมสำหรับการสร้างโรงงานสำหรับ สังเคราะห์สารออกฤทธิ์ทางเภสัชกรรม เพื่อการผลิตยาต้านไวรัส และยาสำหรับโรคสำคัญอื่นๆ เพ่ือ สรา้ งศกั ยภาพระดับอตุ สาหกรรมอยา่ งต่อเน่ืองและยั่งยืน (ร่าง) แผนปฏิบตั กิ ารดา้ นการขบั เคลอ่ื นการพฒั นาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๒๗
เป้าหมาย : เพิ่มขีดความสามารถในการพึ่งตนเอง ด้วยการวิจัย พัฒนา เทคโนโลยีและ นวตั กรรม และการผลิต ตวั ช้ีวัด : ลดการนำเขา้ ยา วคั ซีน ไม่น้อยกว่า ๗.๕ พันล้านบาทต่อปี กจิ กรรม : กิจกรรม ระยะเวลาดำเนินการ ผรู้ ับผดิ ชอบ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ ▪การยกระดบั แพลตฟอรม์ การผลิตวคั ซนี ยา และ สถาบนั วัคซีนแห่งชาติ, ชีววัตถุระดับอตุ สาหกรรม องคก์ ารเภสชั กรรม, อว. อย่างครบวงจร สธ., ภาคเอกชน อว. ▪การแสวงหาสารต้ังตน้ การจัดทำ Chemical องค์การเภสัชกรรม, อว. library และขอ้ มลู ของ , สธ. ภาคเอกชน สารสำคัญทเี่ ขา้ ถึงได้ เพอ่ื เปน็ ฐานข้อมูลในการ พฒั นายาชนิดใหม่ ▪การสง่ เสริมการผลิตวคั ซนี ยา และชวี วัตถุในการ ปอ้ งกนั และควบคุมโรค จากไวรสั หรอื โรคสำคัญ แนวทางที่ ๒: การยกระดบั คณุ ภาพการรกั ษาส่รู ะบบการแพทยแ์ ม่นยำด้วยการส่งเสริมให้มีการใช้ บริการการแพทย์จีโนมกิ ส์ผลติ ภัณฑก์ ารแพทย์ข้นั สูง (Advanced Therapy Medicinal Products, ATMPs) รัฐบาลมีนโยบายสนับสนุนแผนปฏิบัติการ และลงทุนขนาดใหญ่โครงการ Genomics Thailand แล้ว สง่ ผลให้เทคโนโลยจี ีโนมกิ ส์มีค่าใช้จ่ายทถี่ ูกลง สามารถใช้เทคโนโลยีทางคลนิ ิกได้ ทำให้ การวินิจฉัยมีแม่นยำรักษามีประสิทธิภาพ ลดค่าใช้จ่ายและเพิ่มคุณภาพชีวิตของประชาชน และมี ศักยภาพตอ่ ยอดเปน็ ธรุ กจิ และอุตสาหกรรมท่เี กีย่ วขอ้ งสรา้ งเศรษฐกิจของประเทศ เทคโนโลยี Advanced therapy (Gene therapy, Cell therapy และ Immunotherapy) เป็นเทคโนโลยีใหม่ที่เริ่มมีการใช้และพัฒนาในประเทศไทย ความท้าทายในการผลักดันให้เกิดการพัฒนา Advanced therapy ในประเทศไทยมีหลายประการตั้งแต่การวจิ ยั และพัฒนาจนถึงการนำไปใช้ในระบบ สขุ ภาพ อาทิ ขน้ั ตอนการวิจัยและพฒั นาจำเป็นต้องพัฒนาโครงสร้างพ้ืนฐานด้าน Research Cell Bank/ GMP Cell Bank ขณะที่การส่งเสริมให้เกิดธุรกิจการรักษาด้วย Advanced therapy ต้องใช้เงินลงทุน (รา่ ง) แผนปฏบิ ัตกิ ารดา้ นการขับเคลื่อนการพฒั นาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๒๘
และความรู้ความเชี่ยวชาญเฉพาะทางในการดำเนินธุรกิจสูง นอกจากนี้ค่าใช้จ่ายในการรักษาด้วย เทคโนโลยีดังกล่าวคอ่ นข้างสงู (ประมาณ ๒๕-๓๐ ลา้ นบาท) อย่างไรก็ตาม ประเทศไทยยังต้องพัฒนาเทคโนโลยี Advanced therapy และส่งเสริมการใช้ เทคโนโลยีในประเทศ เนอ่ื งจากเป็นเทคโนโลยีทางเลือกในการรักษาโรคที่ยาแผนปัจจุบันไมส่ ามารถรักษา ใหห้ ายได้ เช่น โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว (Leukemia) โรคเลือดจางธาลัสซีเมีย (Thalassemia) โรคตาบอด ที่เกิดจากโรคจอตาเสื่อมที่เกิดจากกรรมพันธ์ุ (Retinitis pigmentosa) เป็นต้น ยิ่งกว่านั้น ประเทศไทยมี ขอ้ ไดเ้ ปรียบที่ได้รับการยอมรับในระดับโลกในเรื่องมาตรฐานการรักษาและการสาธารณสุข มคี วามเช่ือถือ ได้ในระดับสากลเป็นพื้นฐานเดิมที่จะต่อยอด รวมถึงมีแพทย์และนักวิทยาศาสตร์ทางด้านเซลล์และยีน บำบัดกำลงั ทำวจิ ยั และสรา้ งเครือข่ายการวจิ ัยอยู่อย่างต่อเนื่อง เป้าหมาย : ปรบั บริการรักษาทางการแพทย์สู่การแพทย์แม่นยำ โดยขยายธุรกิจและบริการ การแพทย์จีโนมิกส์ รวมถึงสนับสนุนให้ประเทศไทยเป็นศูนย์กลางการบริการด้าน ATMP ในระดับ ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และภูมิภาคใกล้เคียง และนโยบายการเป็นศูนย์กลางการรักษาสุขภาพ \"Medical Hub” ตวั ชีว้ ัด : ๑. จำนวนผูใ้ หบ้ ริการบริการรกั ษาทางการแพทย์ด้วยเทคโนโลยีข้ันสงู อยา่ งน้อย ๕ แหง่ ๒. ต้นแบบผลติ ภัณฑ์การแพทย์ขัน้ สูงทผ่ี า่ นการทดสอบทางคลินิกอย่างน้อย ๓ ชนิด กจิ กรรม : กจิ กรรม ระยะเวลาดำเนนิ การ ผ้รู ับผิดชอบ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ ▪ส่งเสริมการพัฒนาผลติ ภณั ฑ์ อว., สธ., EEC, เอกชน การแพทยข์ น้ั สงู ท่มี ีศกั ยภาพ แบบมุ่งเป้า ทั้งผลิตภัณฑ์ท่ี เกิดการการวิจัยพฒั นาเองใน ประเทศ และการรบั ถา่ ยทอด เทคโนโลยีจากตา่ งประเทศ ทงั้ ในระดบั ก่อนคลินกิ และ คลนิ ิก ใหผ้ ่านการขน้ึ ทะเบยี น และเขา้ สู่ กระบวนการเชงิ ธรุ กิจ เพอ่ื ให้ เกิดการใช้ประโยชนใ์ นเชงิ อตุ สาหกรรมและบริการ ▪ส่งเสรมิ ให้มหี น่วยงานทดี่ ูแล อว., พณ. กลไกและชว่ ยเหลอื ให้เกดิ การนำผลวจิ ยั ไปใชป้ ระโยชน์ ในเชงิ พาณิชย์ การสืบค้น (รา่ ง) แผนปฏบิ ตั กิ ารดา้ นการขบั เคล่ือนการพฒั นาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๒๙
กจิ กรรม ระยะเวลาดำเนินการ ผรู้ ับผิดชอบ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ การจัดการสทิ ธบิ ตั รและ ทรัพย์สนิ ทางปัญญา ▪สง่ เสรมิ ให้เกิดการทำงาน อว.,เอกชน ร่วมกันในรูปแบบเครอื ขา่ ย การวจิ ยั (Consortium) ระหว่างมหาวทิ ยาลัย สถาบนั วิจยั ภาคเอกชน ทัง้ ในและตา่ งประเทศ บริหาร จดั การเชอ่ื มโยงงานวจิ ยั ตลอด Value-chain ถึงการ ทำใหเ้ กิดบรกิ ารและ อุตสาหกรรม ▪การปรับปรุง แกไ้ ข อว., สธ., EEC, เอกชน มาตรการ กฎ ระเบียบ กฎหมายทเ่ี กยี่ วข้อง เพอ่ื เรง่ รัด สนับสนุนใหเ้ กดิ การ พฒั นา การใช้ประโยชน์ และ สนบั สนุนใหเ้ กดิ การบรกิ าร และตอ่ ยอดอุตสาหกรรมทาง การแพทย์ในประเทศ แนวทางท่ี ๓: การเร่งรัดการพัฒนาเครื่องมือ และวัสดุทางการแพทย์ด้วยกลไกนวัตกรรมแบบ วศิ วกรรมยอ้ นกลับ ปี ๒๕๖๓ ผู้ผลิตเครื่องมือและอุปกรณ์ทางการแพทย์ไทย มีจำนวนประมาณ ๘๐๐ ราย โดยรอ้ ยละ ๙๘ เป็นผ้ปู ระกอบการ SMEs ซ่งึ ครองสว่ นแบง่ ตลาดเพียงรอ้ ยละ ๒๙ ขณะที่ผ้ปู ระกอบการ ขนาดใหญ่มีเพียงร้อยละ ๒ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นบริษัทต่างชาติในประเทศไทยที่ดำเนินการผลิตเพื่อการ ส่งออก แต่มีส่วนแบ่งตลาดสงู ถึงรอ้ ยละ ๗๑ ทั้งนี้ เนื่องจากผู้ซ้ือให้ความนิยมเลอื กซื้อเคร่ืองมอื แพทย์ท่ี มีตราสินค้าจากต่างประเทศ จึงเป็นอุปสรรคสำคัญผู้ประกอบการรายใหม่ และ SMEs ไทยที่ขาดความ พร้อมในการลงทุนพัฒนานวัตกรรมโดยเฉพาะเครื่องมือที่ใช้เทคโนโลยีระดับกลาง-สูง ทั้งนี้ การเร่งรัด การพัฒนาเครื่องมือ และวัสดุทางการแพทย์ด้วยกลไกนวัตกรรมจึงเป็นเงื่อนไขความสำเร็จที่สำคัญต่อ การเพ่ิมขดี ความสามารถของผปู้ ระกอบการเคร่ืองมือแพทย์ไทย เปา้ หมาย : เพมิ่ ความสามารถในการพ่งึ พาตนเองในการผลิตเครื่องมือและวัสดุทางการแพทย์ รวมถึงเพ่ิมโอกาสในการเขา้ ถงึ เคร่อื งมอื แพทย์ให้ประชาชนในภมู ิภาคและชนบท ตัวช้ีวดั : (ร่าง) แผนปฏบิ ตั กิ ารดา้ นการขับเคลือ่ นการพฒั นาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๓๐
๑. รวบรวม และส่งเสริมให้มีทรัพย์สินทางปัญญา และองค์ความรู้การวิจัยและพัฒนา นวตั กรรมเครือ่ งมอื แพทย์ไทย จากหน่วยงานต่าง ๆ อย่างน้อย ๔๐๐ รายการ ๒. ส่งเสริมนวัตกรรมเครื่องมือแพทย์ไทยที่มีความต้องการของตลาด ให้พร้อมเข้าสู่การ ทดสอบมาตรฐานความปลอดภยั และประสทิ ธภิ าพ อยา่ งน้อย ๓๕๐ รายการ ๓. กำหนดผลิตภณั ฑเ์ ปา้ หมายท่เี ปน็ ความตอ้ งการของภาครฐั อย่างนอ้ ย ๕๐ รายการ กิจกรรม : กิจกรรม ระยะเวลาดำเนนิ การ ผู้รบั ผดิ ชอบ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ ▪การศกึ ษาเพ่ือกำหนด สอวช. , สธ., อว, ผลติ ภณั ฑเ์ ปา้ หมายที่เป็น กองทนุ วจิ ยั และพัฒนา ความตอ้ งการของภาครฐั กจิ การกระจายเสยี ง กิจการโทรทศั น์และ กิจการโทรคมนาคม เพื่อประโยชน์ สาธารณะ, กองบรหิ าร กองทนุ พัฒนาดิจิทัล เพอื่ เศรษฐกจิ และ สังคม ▪เชือ่ มโยงฐานขอ้ มลู งานวจิ ยั สกสว., อว., สธ., และพัฒนาเร่อื งเครอื่ งมอื เอกชน แพทยใ์ นประเทศ ▪ส่งเสรมิ ใหเ้ กดิ ทรพั ยส์ นิ ทาง สกสว., อว., สธ., ปัญญา และองคค์ วามร้กู าร เอกชน วจิ ัยและพัฒนานวัตกรรม เครอ่ื งมือแพทยไ์ ทยทีม่ ีอยูใ่ น หนว่ ยงานต่าง ๆ ไปพัฒนา ตอ่ ยอดสู่การใชป้ ระโยชน์ ▪สง่ เสรมิ นวตั กรรมเครอ่ื งมือ สกสว, อว.,อย., แพทย์ไทยท่ตี รงความ เอกชน ตอ้ งการตลาด ใหพ้ รอ้ มเข้าสู่ การทดสอบมาตรฐานความ ปลอดภัยและประสทิ ธิภาพ และการผลติ เชิงพาณชิ ย์ แนวทางท่ี ๔ : การสง่ เสรมิ การวิจยั ทางคลินิก เพอื่ รองรบั การขนึ้ ทะเบียนผลิตภณั ฑท์ างการแพทย์ และ สุขภาพ ได้แก่ ยา วคั ซนี ชีววตั ถุ อาหารเสรมิ สุขภาพจากสมุนไพร และเคร่อื งมือแพทย์ การขึ้นทะเบียนผลิตภัณฑ์ทางสุขภาพและการแพทย์เป็นเงื่อนไขสำคัญในการเขา้ สูต่ ลาด แต่ ที่ผ่านมาค่าใช้จ่ายในส่วนนี้ค่อนข้างสูง จึงเป็นอุปสรรคสำคัญผู้ประกอบการไทยที่เป็น SMEs ดังน้ัน (รา่ ง) แผนปฏบิ ตั กิ ารดา้ นการขบั เคลอื่ นการพัฒนาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๓๑
การส่งเสริมให้เกิดการพัฒนาอุตสาหกรรมการผลิตและบริการผลิตภัณฑ์นวัตกรรมด้านการแพทย์และ สุขภาพ จึงจำเป็นต้องส่งเสริมการวิจัยทางด้านคลินิกเพื่อให้มีข้อมูลยืนยันประสิทธิภาพ ประสิทธิผล และความปลอดภัยต่อสุขภาพของผู้ใช้ที่ได้มาตรฐานสากล ของผลิตภัณฑ์ทางการแพทย์และสุขภาพ ไดแ้ ก่ ยา วคั ซนี อาหารสุขภาพ อาหารการแพทย์ เคร่ืองสำอาง เครอื่ งมือแพทย์ และวสั ดุทางการแพทย์ เป้าหมาย : เพิ่มขีดความสามารถในการพึ่งตนเอง ด้วยการวิจัย พัฒนา เทคโนโลยีและ นวัตกรรม และการผลิต บนพื้นฐานแนวคิดการส่งเสริมธุรกิจที่ดำเนินการโดยเอกชนไทยเพื่อสร้าง ความสามารถในการแข่งขัน สร้างการเติบโตทางเศรษฐกิจ สนับสนุนให้ประเทศเป็น Medical Hub และเป็นฐานการผลิตเพ่ือความมน่ั คงดา้ นสขุ ภาพของคนไทย ตัวชี้วัด : ผลิตภัณฑ์ด้านสุขภาพและการแพทย์มีข้อมูลประกอบการขึ้นทะเบียนผลิตภัณฑ์ หรือได้ มาตรฐานพรอ้ มเพื่อการผลิตและบริการ ไดแ้ ก่ ผลิตภณั ฑ์วัคซนี จากโรงงานผลติ วัคซีนอย่างน้อย ๒-๓ ชนดิ ชวี เภสัชภณั ฑท์ ผ่ี ลิตในประเทศ ๕ ชนิด เซลล์ต้นกำเนดิ แผ่นกระจกตาเพอื่ รักษาผูป้ ว่ ยโรคเซลลต์ ้นกำเนิดผิวกระจกตาบกพร่อง CD19 CAR-T cells เพื่อรกั ษาโรคมะเรง็ เมด็ เลือดขาว กจิ กรรม : ระยะเวลาดำเนินการ ผู้รบั ผดิ ชอบ กจิ กรรม ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ ▪พัฒนามาตรฐาน อว, สธ.,อก.,เครือขา่ ย หอ้ งปฏิบตั ิการและระบบ ทดสอบประสิทธภิ าพและ ความรว่ มมอื ดา้ น ความปลอดภยั ใหไ้ ด้ มาตรฐานระดับสากลท่ี ผลติ ภณั ฑ์ทาง เกีย่ วขอ้ งเพ่ือใหไ้ ด้ขอ้ มลู ทางวิทยาศาสตรเ์ พือ่ การ การแพทยแ์ หง่ ประเทศ นำไปส่กู ารขึ้นทะเบยี นได้ ไทย, เครือข่ายศนู ย์ ▪จดั ตงั้ หน่วยงานระดบั ชาติ รบั ผดิ ชอบการพัฒนา เครอื่ งมอื วิทยาศาสตร์ หอ้ งปฏิบตั ิการรว่ ม (National shared ประเทศไทย facilities) เพื่อรวมศนู ย์ การให้บรกิ ารด้าน อว, สธ. ห้องปฏิบัติการ ศนู ย์ ทดสอบ ท้งั ในดา้ นวิจัย พัฒนา การทดสอบใน สัตวท์ ดลอง โรงงาน ต้นแบบและโรงงานผลติ ใน รูปแบบ Contract (ร่าง) แผนปฏบิ ัตกิ ารด้านการขบั เคล่อื นการพัฒนาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๓๒
กจิ กรรม ระยะเวลาดำเนนิ การ ผ้รู บั ผิดชอบ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ development and manufacturing อว. organization (CDMO) ▪พัฒนา CRO เพอ่ื รองรบั การทดสอบทางคลนิ กิ เพือ่ นำไปสกู่ ารใชง้ านไดจ้ รงิ ใน อตุ สาหกรรมยาและ วคั ซนี แนวทางท่ี ๕ : การสง่ เสริมการสรา้ งตลาดด้วยกลไกการขน้ึ ทะเบียนนวัตกรรม sandbox การ จดั ซอ้ื จัดจา้ งภาครฐั และปรับรปู แบบการจดั ซื้อจากรายปเี ป็น multi-year procurement การพัฒนาอุตสาหกรรมการแพทย์และสุขภาพสำหรับผู้ประกอบการไทย คือการเพิ่มโอกาส ในการเข้าถึงตลาดโดยเฉพาะตลาดภาครัฐซึ่งเป็นตลาดขนาดใหญ่ รองรับผลิตภัณฑ์ที่ผลิต/วิจัยและ พัฒนาในประเทศเพื่อให้แข่งขันกับผลิตภัณฑ์จากต่างประเทศ เช่น การผลักดันวัคซีนเข้าสู่ EPI program/บัญชียาหลัก กลไกการขึ้นทะเบียนนวัตกรรม Sandbox การจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ และปรับ รปู แบบการจัดซอื้ จากรายปีเป็น Multi-year procurement เปา้ หมาย : การพฒั นาเคร่อื งมอื แพทย์ในประเทศให้แข่งขันได้ ตวั ชี้วัด : ๑. การจัดซื้อจัดจ้างเครื่องมือแพทย์ตามรายการในบัญชีนวัตกรรมไทยอย่างน้อย ๘,๐๐๐ ลา้ นบาท ในปี พ.ศ. ๒๕๗๐ ๒. มูลคา่ การส่งออกเครอื่ งมือแพทย์สะสม ๕๐,๐๐๐ ลา้ นบาท ภายในปี พ.ศ. ๒๕๗๐ ๓. ประชาชนในภูมิภาคและชนบทเขา้ ถึงเครื่องแพทย์มากกวา่ ๑ ลา้ นคน ๔. การปลดลอ็ กกฎหมาย ระเบียบข้อบังคบั ตา่ งๆ ๕. เกดิ การถา่ ยทอดเทคโนโลยี การผลิตผลติ ภัณฑ์ และบริการทางการแพทย์ กิจกรรม : ระยะเวลาดำเนนิ การ ผู้รับผดิ ชอบ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ กจิ กรรม อว., สธ. (๑) การข้ึนทะเบียน นวัตกรรม ▪จัดทำฐานขอ้ มูลด้านความ ต้องการสนับสนนุ ดา้ น มาตรฐานเคร่อื งมอื แพทย์ (รา่ ง) แผนปฏิบตั กิ ารดา้ นการขบั เคล่ือนการพฒั นาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๓๓
กจิ กรรม ระยะเวลาดำเนนิ การ ผู้รับผิดชอบ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ เช่อื มต่อกับระบบฐานขอ้ มูล ความตอ้ งการของตลาดภาครฐั ▪พัฒนาโครงสรา้ งพ้นื ฐาน NQI อว. ดา้ นเครือ่ งมือแพทย์ และ สนบั สนนุ เครือข่าย ห้องปฏิบัติการในการ ยกระดับขดี ความสามารถ รองรบั ความตอ้ งการของ อตุ สาหกรรมเครอ่ื งมอื แพทย์ ในประเทศ ▪ปรับปรุง แกไ้ ขแนวทาง กรมบญั ชกี ลาง, วธิ ีการ หรือกระบวนการใน สำนักงบประมาณ, การขนึ้ ทะเบยี นบญั ชี สวทช. นวตั กรรมไทย ▪ตติ ตามผลการจดั ซ้อื จัดจ้าง กรมบญั ชีกลาง, เครื่องมือแพทย์ในบญั ชี สำนักงบประมาณ, นวัตกรรมไทย อว., เอกชน ▪สรา้ งผเู้ ช่ยี วชาญในการให้ อว. คำปรึกษาด้านมาตรฐาน เคร่ืองมอื แพทย์ ▪สนับสนุนให้ผลติ ภณั ฑว์ ัคซีน สำนักงบประมาณ, ยาชวี วตั ถุ และเครื่องมอื แพทย์ กรมบญั ชีกลาง, ท่ผี ลติ ในประเทศเขา้ ส่รู ายการ สำนักงานประกันสงั คม บัญชีนวตั กรรมเพ่ือขยายตลาด ภาครฐั (๒) Sandbox ▪จดั ใหม้ โี ครงการส่งเสริม อว., สธ. นวัตกรรมเครอื่ งมอื แพทยไ์ ทย ผา่ น Sandbox ▪สรา้ งความร่วมมือกบั บุคลากร อว., สธ., เอกชน ทางการแพทย์ และหนว่ ยงาน ท่เี ก่ยี วขอ้ งในการร่วมกัน ทดลองใชเ้ คร่ืองมอื แพทยไ์ ทย ▪ประสานงานโรงพยาบาลที่ อว. สนใจเขา้ ร่วมโครงการ (๓) จัดซ้อื จัดจา้ งภาครฐั สธ. อว. สำนักนายก ▪การปลดลอ็ ก กฎ ประกาศ ระเบียบ มาตรฐานท่เี กี่ยวข้อง กบั การผลติ การใชแ้ ละ ให้บริการ (รา่ ง) แผนปฏิบัตกิ ารด้านการขบั เคล่อื นการพฒั นาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๓๔
กจิ กรรม ระยะเวลาดำเนินการ ผู้รับผิดชอบ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ ▪พฒั นาฐานขอ้ มลู หนว่ ยบริการ สธ., สวทช., สำนักงาน สาธารณสุขทีจ่ ดั ซอื้ เคร่ืองมอื หลักประกนั สุขภาพ แพทย์ท้งั หมด ทัง้ รายการใน แหง่ ชาติ, กรมส่งเสรมิ บญั ชนี วตั กรรมไทย และ อตุ สาหกรรม, สมาคม รายการท่จี ดั ซื้อทีอ่ ย่นู อก อตุ สาหกรรมเทคโนโลยี บญั ชนี วัตกรรมไทย เครื่องมือแพทยไ์ ทย, สภาอตุ สาหกรรมแหง่ ประเทศไทย, สำนัก งบประมาณ, องค์การ เภสัชกรรม, กลุ่มสถาบัน แพทยศาสตร์แห่ง ประเทศไทย, , สำนกั งานประกนั สงั คม ▪ประชาสมั พนั ธ์รายการ สมาคมอตุ สาหกรรม เครือ่ งมอื แพทย์ในบญั ชี เทคโนโลยเี ครื่องมอื นวัตกรรมไทยให้หน่วยงาน แพทย์ไทย, งานภาครฐั ในภูมภิ าค เช่น สภาอตุ สาหกรรมแหง่ สำนักงานสาธารณสุขจังหวดั ประเทศไทย, เพือ่ ส่งเสรมิ การตลาด อว., สธ. ▪ขยายตลาดเคร่อื งมือแพทย์ใน สมาคมอตุ สาหกรรม บญั ชีนวตั กรรมไทยสตู่ ลาดใน เทคโนโลยเี ครอื่ งมอื ประเทศท่ัวทกุ ภูมภิ าค และ แพทยไ์ ทย, ต่างประเทศ สภาอุตสาหกรรมแห่ง ประเทศไทย,กระทรวง พาณิชย์ อว., สธ., BOI ▪การสง่ เสรมิ การขยายตลาด สมาคมอตุ สาหกรรม ไปสตู่ ลาดอาเซยี นผ่านกลไก เทคโนโลยเี ครื่องมอื แพทย์ ตลาด G-G ไทย, สภาอตุ สาหกรรม แหง่ ประเทศไทย, ▪ปรับกลไกการจดั ซือ้ จัดจา้ ง กระทรวงพาณชิ ย์ วคั ซนี และชวี วตั ถรุ ายปเี ปน็ อก., กต., BOI Multi-year procurement พรอ้ มท้ังใช้มาตรการ สำนกั งบประมาณ, สนับสนนุ เพมิ่ เตมิ สำหรบั การ กรมบัญชีกลาง จัดซื้อจัดจา้ งผลติ ภณั ฑ์และ นวตั กรรมทผ่ี ลติ ในประเทศ (ร่าง) แผนปฏบิ ตั กิ ารด้านการขบั เคลื่อนการพัฒนาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๓๕
กิจกรรม ระยะเวลาดำเนินการ ผู้รบั ผิดชอบ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ ▪สนับสนุนใหผ้ ลิตภณั ฑ์วัคซนี สำนกั งบประมาณ, และยาชวี วตั ถทุ ่ผี ลิตในประเทศ กรมบญั ชีกลาง, เข้าสู่รายการบัญชีนวตั กรรมเพ่ือ สำนักงานประกนั สังคม ขยายตลาดภาครัฐ แนวทางท่ี ๖ : การสร้างบุคลากรท่ีมีความเช่ียวชาญเพ่ือรองรับอุตสาหกรรมและบริการการแพทย์ และสขุ ภาพ การพฒั นาผลิตภัณฑท์ างการแพทย์และสุขภาพถือเป็นอุตสาหกรรมทใี่ ช้นวัตกรรมเข้มข้น จึง ต้องอาศัยผู้ที่มีความเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน ซึ่งประเทศไทยจำเป็นต้องพัฒนาเพิ่มเติมอีกเป็นจำนวนมาก โดยเฉพาะบุคลากร เช่น กลุ่มนักวิจัยที่เกี่ยวข้องกับเทคโนโลยีขั้นสูง การผลิตในระดับโรงงานต้นแบบ และการผลิตในระดับอุตสาหกรรม สำหรับการผลิตวัคซีน ยา การผลิตสารชีวภัณฑ์ API บุคลากรด้าน การแพทย์จีโนมิกส์ เช่น แพทย์ด้านเวชพันธุศาสตร์ ผู้ให้คำปรึกษาด้านพันธุศาสตร์ นักวิจัยด้าน พันธุศาสตร์ ชีววิทยาระดับโมเลกุล และพยาธิวิทยาระดับโมเลกุล นักชีวสารสนเทศ และนักระบาด วิทยาพันธุศาสตร์ และบุคลากรด้านผลิตภัณฑ์ การพัฒนาบุคลากรด้านผลิตภัณฑ์การแพทย์ขั้นสูง (Advanced Therapy Medicinal Products; ATMPs) เปา้ หมาย : เพิ่มจำนวนบุคลากรทางการแพทย์และสุขภาพให้เพยี งพอ ตวั ชว้ี ัด : ๑. บคุ ลากรดา้ นการแพทย์จีโนมิกส์จำนวน ๘๐๐ คน ๒. การพัฒนากำลังคนด้าน การผลติ API แบบ commercial จำนวน ๓๐๐ คน ๓. การพัฒนาบุคลากรด้านผลิตภณั ฑก์ ารแพทย์ขนั้ สูง (Advanced Therapy Medicinal Products; ATMPs) จำนวน ๒๐๐ คน กจิ กรรม : กจิ กรรม ระยะเวลาดำเนินการ ผรู้ บั ผดิ ชอบ ๒๕๖๕ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ ▪สร้างและพฒั นาบุคลากร อว. ด้านการวจิ ัยและพัฒนายา และกระบวนการผลติ วคั ซนี ยา และชีววัตถุ สรา้ งความ รว่ มมอื กบั เอกชน หนว่ ย งานวจิ ัยและพัฒนายาระดบั นานาชาติ เช่น สร้าง บุคลากรทีเ่ ชย่ี วชาญดา้ น การสกดั สารออกฤทธิ์ (รา่ ง) แผนปฏิบตั กิ ารดา้ นการขับเคล่อื นการพฒั นาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๓๖
กจิ กรรม ระยะเวลาดำเนินการ ผู้รบั ผดิ ชอบ ๒๕๖๖ ๒๕๖๗ ๒๕๖๘ ๒๕๖๙ ๒๕๗๐ ๒๕๖๕ อว., อก., กระบวนการผลติ ยาชีววัตถุ สภาอุตสาหกรรมแห่ง วัคซนี เพื่อรองรบั การพัฒนา ประเทศไทย ตลอดท้งั ห่วงโซม่ ลู ค่า ▪พฒั นาหลกั สตู ร อว. Biopharma engineering เพ่ือการ อว., อก., ผลติ บคุ ลากรสนบั สนนุ สภาอตุ สาหกรรมแหง่ การพัฒนาอตุ สาหกรรม ประเทศไทย วคั ซนี ยา และยาชวี วตั ถุ ▪จดั ทำหลกั สตู รการเรียน การสอนดา้ นการพฒั นา ATMPs ในโรงเรียนแพทย์ ▪พัฒนาหลกั สตู ร Hands- on training ดา้ น Upstream and downstream เพอ่ื พัฒนาบคุ ลากรให้มคี วาม เชอ่ื มโยงในส่วนงานวจิ ยั อตุ สาหกรรมการผลติ และ การตลาดของ อุตสาหกรรมยา ๓. โครงการสำคญั (Big rock) : ๑. โครงการ การยกระดับแพลตฟอร์มการผลติ วัคซีนระดับอตุ สาหกรรมครบวงจร วัคซีนเป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพและมีความสำคัญทางสาธารณสุขใช้ในการป้องกันและ ควบคมุ โรคตดิ เช้อื ตา่ งๆ โดยเทคโนโลยที ี่มคี วามกา้ วหน้าสงู สุด คอื Viral Vector, Nucleic Acid Based และ Cell-based Inactivated Vaccine ประเทศไทยเตรียมความพร้อมรองรับการผลิตวัคซีนจาก ๓ เทคโนโลยีดังกล่าวแล้วในเบื้องต้น จากกรณีการผลิตวัคซีนโควิด-๑๙ ทั้งในภาครัฐและเอกชน ดังนั้น ประเทศจำเป็นต้องสร้างเข้มแข็งของอุตสาหกรรมการผลิตวัคซีนในสถานการณ์ปกติและเตรียมความ พร้อมเพอื่ รองรบั สถานการณฉ์ กุ เฉินเพื่อความมั่นคงทางสาธารณสขุ หน่วยงานรว่ มดำเนนิ งาน : หนว่ ยงานผู้รบั ผดิ ชอบหลกั : สถาบนั วคั ซีนแหง่ ชาติ หน่วยงานผู้รับผิดชอบรอง : กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม กระทรวงสาธารณสุข ภาคเอกชน องคก์ ารเภสัชกรรม สิ่งส่งมอบ : (รา่ ง) แผนปฏิบตั กิ ารดา้ นการขับเคล่อื นการพฒั นาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๓๗
๑. โรงงานผลิตวัคซนี จากเทคโนโลยีฐาน Viral vector และกรดนิวคลิอกิ ๒. ศูนย์สัตว์ทดลองเพื่อทดสอบความเป็นพิษ ความปลอดภัย และประสิทธิภาพของวัคซีน ท่ไี ดร้ บั การยกระดับใหม้ มี าตรฐานสากล (OECD GLP) อย่างน้อย ๒ แหง่ ๓. เกิดการทดสอบวัคซีนระดบั คลนิ ิกในประเทศไทย ๔. มผี ลติ ภัณฑ์วัคซนี จากโรงงานผลิตวัคซีนอย่างน้อย ๒-๓ ชนดิ ที่ได้รับการข้นึ ทะเบยี น งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๓,๐๒๐ ล้านบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๗๐) ๖,๕๐๐ ล้านบาท ๒. โครงการผลิตยาต้านไวรัสรองรับการระบาดใหญ่และสร้างศักยภาพการผลิตยา ภายในประเทศ ประเทศไทยพึ่งพาการนำเข้ายาจากต่างประเทศ ปัจจุบันโรคโควิด-๑๙ ยังไม่มียาที่รักษา โดยตรง ต้องนำยาที่ใช้รักษาโรคอื่นๆ มาใช้แทน คือยา Favipiravir หรือยาต้านไวรัสชนิดอื่นที่มีการใช้ งานอยู่เดิม ซึ่งสาร API ที่ผลิตไม่สามารถหาซื้อได้ด้วยวิธีปกติ ต้องมีทางเลือกสำรองในการผลิต API ได้เอง เพื่อตอบสนองการเพิ่มโอกาสในการเข้าถึงยา สร้างความมั่งคงและความเชื่อมั่นต่อระบบ สาธารณสุขไทย ประเทศไทยมีความสำเร็จในการวิจัยและปรับปรุงกระบวนการสังเคราะห์ API ของยา Favipiravir ในระดับห้องปฏิบัติการ พร้อมขยายสู่การผลิต ระดับ Pre-pilot ระดับโรงงาน ต้นแบบ (Pilot Scale) จนถึงระดับอุตสาหกรรม (Industrial Scale) นอกจากนั้น สมุนไพรไทยยังมี ศกั ยภาพในการพัฒนาตอ่ ยอดเปน็ ผลิตภัณฑส์ ุขภาพที่สรา้ งคณุ ค่าทางเศรษฐกจิ หน่วยงานร่วมดำเนนิ งาน : หนว่ ยงานผรู้ บั ผิดชอบหลกั : สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีแห่งชาติ กระทรวง การอดุ มศึกษา วทิ ยาศาสตร์ วจิ ัยและนวัตกรรม หนว่ ยงานผ้รู ับผดิ ชอบรอง : องค์การเภสชั กรรม กระทรวงสาธารณสุข ภาคเอกชน สิง่ ส่งมอบ : ๑. ยาต้านไวรัส อย่างน้อย ๒ ชนิดผลติ ในประเทศไทย ๒. แพลตฟอรม์ การพัฒนาสารสกัดสมุนไพรเพ่ือใชเ้ ป็นยา ๓. โรงงานผลติ API ระดับอตุ สาหกรรม ๔. สร้างความเชอ่ื มั่นและรองรบั การเปิดประเทศได้ และสร้างความมัน่ ใจและเชอื่ มน่ั ในระบบ สาธารณสขุ ของประเทศแก่ประชาชน งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๒๐๐ ลา้ นบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๗๐) ๓,๕๐๐ ลา้ นบาท (ร่าง) แผนปฏิบัตกิ ารด้านการขับเคลื่อนการพฒั นาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๓๘
๓. โครงการสง่ เสริมบรกิ ารทางการแพทยด์ ว้ ยผลิตภัณฑก์ ารรักษาด้วยเทคโนโลยขี ้ันสูง ผลิตภัณฑ์การแพทย์ขั้นสูง (Advanced Therapy Medicinal Products, ATMPs) เป็น เทคโนโลยีการแพทย์ขั้นสูงมาใช้ในการบำบัด บรรเทา ฟื้นฟู หรือรักษาความเจ็บป่วยของมนุษย์ มี ความจำเพาะต่อโรค หรือตัวผู้ป่วยมากขึ้นและมีรูปแบบที่หลากหลาย ประเทศไทยมีบุคลากรทาง การแพทย์ และทีมนักวิจัยที่มีความเชี่ยวชาญ มีส่วนร่วมในการพัฒนา ATMPs จนประสบความสำเร็จ ทำใหม้ ีคนไทยท่ีได้รับการรักษาดว้ ยการแก้ไขยนี ผดิ ปกติ (Gene editing) และได้รบั การรักษามะเร็งเม็ด เลือดขาวด้วยเซลล์พิเศษเรียกว่า CAR-T cell จนได้ผลเปน็ อย่างดีแล้ว การรักษาดังกล่าวยังมีอยู่เฉพาะ ในวงจำกัด รักษาได้เป็นบางโรค และมีราคาแพง ทั้งนี้ หากได้รับการสนับสนุนอย่างเหมาะสม จะ สามารถเพ่มิ จำนวนผูป้ ่วยทร่ี ับบรกิ ารและสามารถพัฒนาไปใชร้ กั ษาโรคอนื่ ๆ โดยเฉพาะอย่างย่ิงมะเรง็ ที่ ยงั รกั ษาไมไ่ ด้ในปัจจุบัน จะสง่ ผลให้ประเทศไทยเปน็ ศนู ย์กลางการบริการด้าน ATMPs ในระดับภูมิภาค เอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้และภูมิภาคใกล้เคียง สนับสนุนนโยบายให้ประเทศไทยเป็นศูนยก์ ลางการรักษา สขุ ภาพ \"Medical Hub\" หนว่ ยงานร่วมดำเนนิ งาน : หนว่ ยงานผู้รบั ผดิ ชอบหลัก : กระทรวงการอุดมศึกษา วทิ ยาศาสตร์ วิจัยและนวตั กรรม EEC หน่วยงานผ้รู ับผิดชอบรอง : กระทรวงสาธารณสุข และภาคเอกชน สงิ่ ส่งมอบ : ๑. เกิดธุรกิจบริการรักษาทางการแพทย์ด้วยเทคโนโลยีขั้นสูง เพื่อให้ผู้ป่วยในประเทศสามารถ เข้าถึงบริการการรักษาด้วยเทคโนโลยีดังกล่าว รวมถึงมีการสนับสนุนการร่วมลงทุน การรับการถ่ายทอด เทคโนโลยีทางการแพทย์ และสนบั สนนุ ประเทศเป็นศูนย์กลางสุขภาพนานาชาติตามนโยบาย Medical Hub ๒. โครงสร้างพน้ื ฐานเพ่ือการพัฒนา ผลติ และบริการดา้ น ATMPs ท่ไี ดม้ าตรฐาน GMP อย่างน้อย ๒ แห่ง ๓. การปลดลอ็ ก กฎ ประกาศ ระเบยี บ มาตรฐานทีเ่ กยี่ วข้องกบั การใชแ้ ละใหบ้ รกิ าร ATMPs ๔. หลักสูตรการเรียนการสอน ดา้ นการพัฒนา ATMPs ตลอดหว่ งโซ่ ในโรงเรียนแพทย์ งบประมาณ : ปี ๒๕๖๕ = ๓๐๐ ลา้ นบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๗๐) ๔,๕๐๐ ล้านบาท ๔. โครงการจีโนมิกส์ประเทศไทย : ระบบศูนย์กลางประมวลผลข้อมูลจีโนม (Integrative Genomic Data Center (IGDC)) พฒั นาระบบศูนย์กลางการประมวลผลข้อมลู จโี นมข้อมลู ขนาดใหญ่ มีระบบการเข้าถึง การรักษา ความปลอดภัย และธรรมาภิบาลข้อมูล ตามมาตรฐานสากล เพื่อเชื่อมต่อกับเครือข่ายบริการเพื่อการ วิเคราะห์ร่วมกับข้อมูลทางคลินิก สนับสนุนการพยากรณ์โรค วินิจฉัยโรค และเลือกการรักษาที่ตรงจุด เพื่อยกระดับบริการทางการแพทย์จีโนมิกสท์ ั่วประเทศ และรองรับให้เกิดอุตสาหกรรมอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง กับการใช้ประโยชน์จากข้อมูลพนั ธุกรรมและขอ้ มูลสขุ ภาพ หนว่ ยงานรว่ มดำเนินงาน : (รา่ ง) แผนปฏบิ ตั กิ ารด้านการขบั เคลื่อนการพัฒนาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๓๙
หนว่ ยงานผรู้ ับผดิ ชอบหลัก : สถาบันวจิ ยั ระบบสาธารณสขุ (สวรส.) สำนกั งานพัฒนา วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยแี ห่งาติ หน่วยงานผู้รับผิดชอบรอง : กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม กระทรวงสาธารณสุข ภาคเอกชน สง่ิ สง่ มอบ : ๑. ระบบสารสนเทศพนื้ ฐานของประเทศเพ่อื ให้บริการดา้ นการประมวลผลข้อมูลจโี นม การเกบ็ รักษาข้อมูลจีโนม และการรกั ษาความปลอดภัย/ความเปน็ ส่วนตัว ติดอันดบั ๑ ในภมู ิภาค ๒. ธรุ กิจใหมจ่ ากการใชข้ ้อมลู จโี นม เชน่ การตรวจพนั ธกุ รรมเพื่อหาความเสี่ยงการเกิดโรค การ แพ้ยา การตรวจ ๓. มีบคุ ลากรด้านชวี สารสนเทศเพียงพอต่อธุรกจิ ใหม่ที่เกิดขน้ึ งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๑๐๐ ลา้ นบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๗๐) ๘๐๐ ล้านบาท ๕. โครงการจีโนมิกส์ประไทย : ยกระดบั การแพทย์จีโนมกิ สเ์ พอ่ื สร้างมูลค่าทางเศรษฐกจิ และการบริการ ผลักดันให้เกิดเครือข่ายศูนย์ความเป็นเลิศทางการแพทย์จีโนมิกส์ เพื่อการให้บริการตรวจ วินิจฉัย และรักษาด้วยเทคโนโลยีจีโนมในภูมิภาคต่างๆ ที่สำคัญ ได้แก่ กลุ่มโรคพันธุกรรม โรคซึ่งไม่ ทราบสาเหตุ การแพย้ ารุนแรง การเปล่ียนระบบการวินจิ ฉยั ทางการแพทยป์ จั จุบนั เข้าสู่ระบบการวินิจฉัย ทางพนั ธุกรรม และผลกั ดันใหเ้ กิดอตุ สาหกรรมอ่นื ๆ ทเี่ กย่ี วข้องกับการใชป้ ระโยชน์จากข้อมูลพันธุกรรม และโครงสรา้ งพื้นฐานอ่นื ๆ หน่วยงานรว่ มดำเนนิ งาน : หนว่ ยงานผรู้ ับผดิ ชอบหลัก : สถาบนั วจิ ัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) หน่วยงานผู้รับผิดชอบรอง : กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม กระทรวงสาธารณสุข ภาคเอกชน องคก์ ารเภสชั กรรม ส่งิ ส่งมอบ : ๑. เครือข่ายหน่วยงานแปลผลวินิจฉัยโรค หน่วยบริการด้านจีโนมและการแพทย์แม่นยำใน คณะแพทยต์ ่างๆ และศนู ย์ความเปน็ เลิศทางการแพทย์ในภูมิภาคตา่ งๆ ๒. หน่วยงานในลักษณะ Public/Private Organization ทำหน้าที่ในการบริหารจัดการ ท้ัง ด้านการพัฒนาเทคโนโลยีนวัตกรรม บรกิ ารทางการแพทย์จโี นมิกส์แบบครบวงจร ๓. บรกิ ารการแพทย์จีโนมิกส์และอตุ สาหกรรมทเี่ กี่ยวข้อง งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๘๐๐ ล้านบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๗๐) ๔,๔๐๐ ล้านบาท (รา่ ง) แผนปฏิบตั กิ ารดา้ นการขับเคล่อื นการพฒั นาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๔๐
๖. โครงการสร้างทรัพย์สนิ ทางปัญญาดา้ นนวัตกรรมและเสริมมาตรฐานเคร่ืองมือแพทย์ท่ี ขาดแคลนใหเ้ ปน็ สากล ประเทศไทยได้ตระหนักถึงความสำคัญของพัฒนาการทางเทคโนโลยีเครื่องมือแพทย์ที่ ก้าวหน้าอย่างรวดเร็ว จึงได้สนับสนุนให้มีพื้นที่คิดค้นและพัฒนานวัตกรรมสำหรับเข้าสู่อุตสาหกรรม เครื่องมือแพทย์ ซึ่งมีความพร้อมของระบบนิเวศอย่างครบวงจร การพัฒนาเครื่องมือแพทยข์ องประเทศ ไทย มีระบบนิเวศที่เกี่ยวข้องทั้งหน่วยงานภาครัฐ ภาคสถาบันการศึกษา ภาคการผลิต และภาคบริการ จำนวนมาก ซึ่งขาดการบูรณาการความร่วมมือของทุกภาคส่วนที่ทำหน้าที่บริการจัดการให้มุ่งไปสู่ เป้าหมายในการส่งเสริมและยกระดบั อุตสาหกรรมเครื่องมือแพทย์ในประเทศ ทั้งในดา้ นการวิจัย พัฒนา เทคโนโลยแี ละนวัตกรรมเครื่องมือแพทย์ การสง่ เสริมสนบั สนุนให้เกิดการผลักดันและนำผลงานวิจัยไปสู่ ภาคการผลติ ภาคบรกิ าร และผใู้ ช้ การบูรณาการเครอื ข่ายความรว่ มมือระหว่างทกุ ภาคส่วน การบริหาร จดั การและขับเคลอ่ื นยทุ ธศาสตรเ์ คร่ืองมือแพทย์ เพอื่ พัฒนาอุตสาหกรรมเคร่ืองมือแพทย์ไทยใหก้ ้าวไกล ไปสูส่ ากล ปญั หาสำคญั ในเรอ่ื งมาตรฐานเคร่ืองมอื แพทย์ไทย คอื ภาคเอกชนยงั ไมค่ อ่ ยมีองค์ความรู้เร่ือง มาตรฐานเครื่องมือแพทย์ บริษัทจะให้ความสำคัญกับกระบวนการผลิตและการส่งออก แต่อาจยังไม่ ทราบว่า ถ้าจะมีการส่งออกไปขายประเทศนั้นๆ จำเป็นต้องผ่านการทดสอบมาตรฐานอะไรบ้าง และ ปัจจุบันการรับรองมาตรฐานของสถานทีผ่ ลิตเครือ่ งมือแพทย์ตาม GMP ยังไม่สามารถรับรองได้ครบทุก โรงงาน นอกจากนี้ การขาดห้องปฏิบัติการที่มีความสามารถในการทดสอบเพื่อรับรองมาตรฐานก็เป็น ปัญหาสำคัญ ทั้งนี้ การลงทุนเพือ่ สร้างห้องปฏิบตั ิการทดสอบของรัฐใหค้ รอบคลุมทุกผลิตภัณฑ์ นับว่ามี ความเสี่ยงในการลงทุน เนื่องจากเคร่ืองมอื ๑ ชุด จะใช้การทดสอบสำหรับผลิตภัณฑ์นั้นๆ เป็นหลัก ไม่ สามารถใช้การทดสอบร่วมได้ เชน่ การตรวจหน้ากากอนามยั เพื่อพจิ ารณาการซึมผา่ นของเลือด ต้องใช้ เลอื ดเทียมแล้วอดั แรงดัน เพือ่ ดูว่าหนา้ กากต้านไดห้ รือไม่ แตจ่ ะเอาเคร่อื งทดสอบการทะลุผ่านของเลือด ของหนา้ กากไปใช้กับชุด PPE ไม่ได้ เพราะคนละมาตรฐาน เปน็ ต้น ดงั นนั้ การบูรณาการความร่วมมือของทุกภาคส่วนเพื่อมงุ่ ไปสู่เป้าหมายส่งเสริมและยกระดับ อุตสาหกรรมเครื่องมือแพทย์ในประเทศ จึงจำเป็นต้องมีหน่วยงานวิจัยนวัตกรรม ครอบคลุมถึงการ บรหิ ารจดั การและบรู ณาการเครือข่ายหนว่ ยงานต่าง ๆ ทง้ั ในและตา่ งประเทศ เพือ่ สร้างความสามารถใน การทดสอบที่ได้มาตรฐานสากลเพื่อรองรับความต้องการของผู้ประกอบการต่าง ๆ เช่น การทดสอบ คุณสมบัติเฉพาะทางการแพทย์ประเภทตา่ ง ๆ การทดสอบซอฟต์แวร์สำหรับเคร่ืองมือแพทย์ ระบบการ ให้บริการทางการแพทย์ พิษวิทยา เครื่องมือแพทย์ที่ใช้ระบบดิจิทัลและ IoT และ Medical robotic services และให้มีการรับรองระบบคุณภาพของห้องปฏิบัติการทดสอบเครื่องมือแพทย์ตามมาตรฐาน ยกระดับการให้บริการทดสอบผลิตภัณฑ์เครื่องมือแพทย์และการให้บริการที่ปรึกษาแก่ผู้ประกอบการ อันเป็นการส่งเสริมให้ไทยเป็นฐานการผลิตเครื่องมือแพทย์ในอาเซียน รองรับการจ้างผลิตชิ้นส่วน ประกอบเครื่องมือแพทย์ราคาแพงในอาเซียนจากผู้ผลิตเครื่องมือแพทย์ชั้นนำจากต่างประเทศ รวมท้ัง การบูรณาการความร่วมมือของทุกภาคส่วนเพื่อมุ่งไปสู่เป้าหมายส่งเสริมและยกระดับอุตสาหกรรม เครื่องมือแพทย์ในประเทศ โดยร่วมดำเนินการวิจัยและนวัตกรรมเครื่องมือแพทย์ของประเทศ และ สง่ เสรมิ สนบั สนุนใหเ้ กิดการนำผลงานวิจัยไปสูภ่ าคการผลิตและบริการ และทำหนา้ ท่บี รหิ ารจัดการและ ขับเคลอื่ นยุทธศาสตร์เครอ่ื งมือแพทย์เพ่อื พฒั นาอตุ สาหกรรมนวัตกรรมเครื่องมือแพทย์ไทย รวมทงั้ สรา้ ง เครือข่ายความร่วมมือและบูรณาการการวิจัยและนวัตกรรมในมิติต่าง ๆ ระดับสากลเพื่อพัฒนา เทคโนโลยีเครือ่ งมือแพทยไ์ ทย (ร่าง) แผนปฏิบตั กิ ารดา้ นการขบั เคลอื่ นการพฒั นาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๔๑
หนว่ ยงานรว่ มดำเนินงาน : หน่วยงานผู้รับผิดชอบหลัก : สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและ นวัตกรรม หน่วยงานผู้รับผิดชอบรอง : สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ สำนักงานสภานโยบายการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม แห่งชาติ สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ สำนักงานหลักประกันสุขภาพ แหง่ ชาติ สภาอตุ สาหกรรมแหง่ ประเทศไทย สำนกั คณะกรรมการอาหารและยา กองทุนวิจัยและพัฒนา กิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์และกิจการโทรคมนาคม เพื่อประโยชน์สาธารณะ กองบริหาร กองทุนพัฒนาดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม กรมทรัพย์สินทางปัญญา ศูนย์ความเป็นเลิศด้านชีววิทยา ศาสตร์ หน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการเพิ่มความสามารถในการแข่งขันของประเทศ สำนักงาน มาตรฐานผลิตภณั ฑ์อุตสาหกรรม สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี แห่งประเทศไทย กรมวิทยาศาสตร์บริการ เครือข่ายความร่วมมือด้านผลิตภัณฑ์ทางการแพทย์แห่ง ประเทศไทย เครือขา่ ยศนู ย์เครอื่ งมอื วิทยาศาสตรป์ ระเทศไทย สิง่ ส่งมอบ : ๑. รวบรวม และส่งเสริมให้มีทรัพย์สินทางปัญญา และองค์ความรู้การวิจัยและพัฒนา นวตั กรรมเครอื่ งมือแพทยไ์ ทย จากหนว่ ยงานต่าง ๆ ๔๐๐ รายการ ๒. นวัตกรรมเครื่องมือแพทย์ไทย ให้สามารถผ่านการทดสอบมาตรฐานความปลอดภัยและ ประสิทธภิ าพ ๓๐๐ รายการ ๓. ผลติ ภณั ฑ์เป้าหมายท่ีเป็นความตอ้ งการของภาครัฐ ๕๐ รายการ งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๑๑๐ ลา้ นบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๗๐) ๘๖๐ ล้านบาท ๖. โครงการการสร้างความเช่ือมั่นในการใช้งานเคร่ืองมือแพทย์ไทย ผา่ นกลไกกระบะทราย (Sandbox) ความต้องการเคร่ืองมือแพทย์เพ่ิมสงู ข้ึนอย่างมาก เนือ่ งจากอัตราการเจ็บปว่ ยของประชาชนท่ี เพิ่มขึ้น โดยเฉพาะโรคเฉพาะทาง อาทิ โรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง โรคมะเร็ง และโรคเบาหวาน กอปรกบั การเข้าสู่สังคมสูงวัย รวมท้งั การเพ่ิมขนึ้ ของชาวต่างชาติที่เข้ามาทำงาน ทอ่ งเที่ยวเชิงสุขภาพที่ มีสัดส่วนรวมกันประมาณร้อยละ ๘๐ ของผู้ป่วยต่างชาติทั้งหมด และการเข้ามาของชาวต่างชาติเพื่อใช้ บริการรักษาพยาบาลในประเทศที่มีมูลค่าสูงถึง ๑ แสนล้านบาท เป็นปัจจัยที่สะท้อนให้เห็นว่า ไทยมี ความได้เปรียบในแง่คุณภาพและมาตรฐานการรักษาเมื่อเทียบกับประเทศในอาเซียน ทั้งนี้ จาก ผลกระทบของโรคระบาดโควิด-๑๙ ที่แผ่ขยายจนมีผู้ติดเชื้อเกือบ ๑๖๐ ล้านคนทั่วโลก (ณ ๑๑ พฤษภาคม ๒๕๖๔) ทำให้เกิดการขาดแคลนเครื่องมือแพทย์ ทั้งในแง่ของวัตถุดิบ อุปกรณ์ วัสดุทาง การแพทย์ที่ไม่สามารถนำเข้าหรือผลิตได้ทันตามความต้องการในประเทศ ประกอบกับนโยบายรัฐบาล ประสงค์ให้มีการสร้างความเชื่อมมั่นของผลิตภัณฑ์และบริการเครื่องมือแพทย์เพื่อรองรับระบบบริการ ทางการแพทย์และสาธารณสุขไทย ซึ่งในปัจจุบัน ผู้ประกอบการ SME ไทย มีอุปสรรคในการทดสอบ (ร่าง) แผนปฏิบัตกิ ารด้านการขับเคลือ่ นการพัฒนาประเทศไทยดว้ ยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๔๒
เพ่ือให้ผ่านมาตรฐาน ไดแ้ ก่ ขาดแคลนทุนเพื่อเป็นคา่ ใชจ้ า่ ยในการทดสอบมาตรฐานท่ีจำเป็น (โดยเฉพาะ มาตรฐานสากลที่ต้องได้รับการรับรองจากต่างประเทศ) และขาดโอกาสและทุนในการผลิตเพื่อทดลอง การใช้งาน/ พัฒนาคุณภาพผลิตภัณฑ์นวัตกรรมเครื่องมือแพทย์ของไทยในตลาดภาครัฐเพื่อให้ได้การ ยอมรับจากแพทย์ เนื่องจากตลาดการแข่งขันเครื่องมือแพทย์ในกลุ่มผู้จำหน่ายที่ส่วนใหญ่เป็น ผู้ประกอบการ SMEs ค่อนข้างรุนแรง และในการจัดซื้อเครื่องมือแพทย์ ส่วนใหญ่ “ผู้ตัดสินใจซื้อไม่ใช่ คนไข้” หากแต่เป็นแพทย์ หรือเจ้าหน้าที่ของโรงพยาบาล ซึ่งบุคลากรเหล่านี้ให้ความสำคัญต่อความ ปลอดภยั มาตรฐาน และความแม่นยำ ความน่าเชือ่ ถือของผลิตภัณฑ์เคร่ืองมือแพทยเ์ ป็นประการสำคัญ ส่วนใหญ่จึงนิยมเลือกซื้อเครื่องมือแพทย์ที่ได้มาตรฐานจากต่างประเทศ หรือมีความคุ้นเคยในการใช้มา ก่อน ทำใหผ้ ู้ผลิตเครอื่ งมือแพทย์ในประเทศที่ใชเ้ ทคโนโลยีในระดบั กลาง-สงู หรือผปู้ ระกอบการรายใหม่ SMEs ไมส่ ามารถเติบโตไดม้ ากนัก ปจั จยั เหลา่ น้ี จงึ เป็นตัวเร่งใหผ้ ู้ประกอบการต้องพฒั นาเทคโนโลยีขั้น สูงและทนั สมัยและผ่านการทดลองจนไดร้ ับความเชื่อมน่ั จากแพทย์ หน่วยงานรว่ มดำเนนิ งาน : หนว่ ยงานผรู้ บั ผิดชอบหลกั : สำนักงานพฒั นาวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยแี ห่งชาติ หน่วยงานผรู้ บั ผิดชอบรอง : ศูนยค์ วามเป็นเลิศดา้ นชวี วิทยาศาสตร์ เครอื ข่ายย่านนวัตกรรม การแพทย์โยธี กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ สำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม สำนักงาน คณะกรรมการอาหารและยา และสำนกั งานหลักประกนั สุขภาพแหง่ ชาติ ส่ิงสง่ มอบ : ๑. การใชง้ านนวัตกรรมเครื่องมอื แพทย์ไทยผา่ นกลไก Sandbox ๒๕๐ รายการ ๒. สร้างเครือข่ายโรงพยาบาลท่ีเข้าร่วมโครงการ Sandbox ๑๐๐ แหง่ งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๓๗๕ ลา้ นบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๗๐) ๓,๑๒๕ ลา้ นบาท ๘. โครงการจัดทำฐานข้อมูลบัญชีนวัตกรรมไทย และเร่งรัดการจัดซื้อเครื่องมือแพทย์ไทย จากภาครฐั รัฐบาลได้ตระหนักถึงความสำคัญของการพัฒนานวัตกรรมโดยอาศัยตลาดภาครัฐที่มีความ ต้องการในการจัดซื้อจัดจ้างครุภัณฑ์และวัสดุจากหน่วยงานภาครัฐประจำปี เป็นกลไกสำคัญในการ ส่งเสริมและสร้างนวัตกรรมไทย โดยมีเป้าประสงค์ให้มีการสร้างดุลยภาพของอุปสงค์และอุปทาน นวัตกรรมไทย จึงได้จัดให้มี “บัญชีนวัตกรรมไทย” ขึ้น เพื่อเป็นการรวบรวมผลิตภัณฑ์และบริการ นวัตกรรมไทยที่มีคุณสมบัติและมาตรฐานเทียบเท่าสากล และสามารถผลิตในเชิงพาณิชย์ได้ นับเป็น จุดเริ่มต้นที่สำคัญของการรวบรวมอุปทานนวัตกรรมไทยอย่างเป็นระบบครั้งแรกในประเทศ ตั้งแต่ปี ๒๕๕๘ ถึงปัจจุบัน (ธันวาคม ๒๕๖๓) พบว่า มีผลงานนวัตกรรมที่ประกาศขึ้นบัญชีนวัตกรรมไทย รวม ทั้งสิ้น ๔๖๒ ผลงาน ในจำนวนนี้เป็นผลิตภัณฑ์และบริการด้านการแพทย์มากที่สุด รวม ๒๖๗ ผลงาน หรือคิดเป็นร้อยละ ๕๘ ของผลงานนวัตกรรมทั้งหมด และเมื่อสำรวจการจัดซื้อจัดจ้างที่ขึ้นบัญชี นวัตกรรมไทยในปงี บประมาณ ๒๕๖๑ โดยสำนกั งบประมาณพบว่า มกี ารจดั ซื้อจัดจ้างผลงานนวัตกรรม (ร่าง) แผนปฏบิ ตั กิ ารดา้ นการขบั เคลื่อนการพฒั นาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๔๓
ไทยรวม ๑,๒๑๑ ล้านบาท จาก ๖๖ หน่วยงาน ในจำนวนนี้เป็นครุภัณฑ์ ๔๔๗ ล้านบาท และวัสดุรวม ๗๖๔ ลา้ นบาท โดยผลิตภณั ฑ์ท่ีมกี ารจัดซ้ือจดั จ้างมากที่สุดคอื ผลติ ภณั ฑ์และบริการดา้ นการแพทย์ รวม ท้งั สิน้ ๑๘๘.๐๒ ล้านบาท จาก ๑๐ ผลิตภณั ฑ์ที่ข้ึนบญั ชนี วตั กรรมไทย จะเห็นไดว้ ่าผลิตภัณฑ์ที่ขึ้นบัญชี นวัตกรรมไทยแล้ว มีมูลค่าการจัดซื้อจากตลาดภาครัฐมากกว่าภาคเอกชนค่อนข้างมาก อันสะท้อนให้ เห็นได้ว่าการดำเนินงานของบัญชีนวัตกรรมไทยประสบผลสำเร็จ และเป็นการรับประกันคุณภาพของ สินค้าและบริการให้กับผู้บริโภค รวมทั้งส่งเสริมให้ภาคเอกชนไทยสามารถแข่งขันกับต่างประเทศได้ อย่างมีนัยสำคัญ ดังนั้น เพื่อให้มีการวิเคราะห์อปุ สงค์จากขอ้ มูลการใช้งบประมาณภาครัฐในการนำเข้า และจัดซื้อเครื่องมือแพทย์ที่มีปริมาณมาก หรือมูลค่าสูง สำหรับใช้ในการกำหนดเป็นเป้าหมายในการ วิจัย พัฒนา และนวัตกรรมลักษณะมุ่งเป้า โดยอาศัยกลไกนวัตกรรมแบบวิศวกรรมย้อนกลับ (Reverse engineering) ซึ่งเป็นกระบวนการค้นหาโครงสร้าง ฟังก์ชันการทำงานของอุปกรณ์หรือระบบหนึ่ง ๆ แล้ววิเคราะห์การทำงานในแต่ละส่วน จากนั้นจึงนำมาสร้างอุปกรณ์ใหม่หรือโปรแกรมใหม่ ที่ทำงานได้ เหมือนเดิม โดยปราศจากการคัดลอกจากตน้ แบบ และถือเป็นการปทู างไปสู่การสรา้ งสรรค์ผลิตภัณฑ์ที่ดี กว่าเดิม เนื่องจากกระบวนการศึกษาสินค้าต้นแบบ ทำให้หลีกเลี่ยงจุดด้อยเดิม และปรับปรุงสิ่งที่ได้ผล ดีกว่าเข้าไปในผลติ ภัณฑ์ได้ และกลไกการพฒั นาต่อยอดเทคโนโลยีจากต่างประเทศ หน่วยงานร่วมดำเนินงาน : หนว่ ยงานผูร้ ับผดิ ชอบหลกั : สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข สำนกั งานพัฒนา วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยแี หง่ ชาติ หน่วยงานผู้รับผิดชอบรอง : สำนักงบประมาณ สำนักงานประกันสังคม สำนักงาน หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม สมาคมอุตสาหกรรมเทคโนโลยีเครื่องมือแพทย์ ไทย สภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย องค์การเภสัชกรรม กลุ่มสถาบันแพทยศาสตร์แห่งประเทศไทย สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทนุ สำนักงานประกันสงั คม สิง่ ส่งมอบ : ๑. ส่งเสริม และอำนวยความสะดวกให้มีนวัตกรรมเครื่องมือแพทย์ไทย ขึ้นทะเบียนบัญชี นวัตกรรมไทย เพิ่มขึ้น ๒๕๐ รายการ ๒. ติดตามผลการจดั ซ้ือจดั จ้างเครือ่ งมอื แพทย์ในบญั ชนี วัตกรรมไทยครบทกุ รายการ ๓. แก้ไขปัญหาและอุปสรรคและอำนวยความสะดวกในกระบวนการจัดซื้อจัดจ้างเครื่องมือ แพทย์ในบญั ชนี วัตกรรมไทยใหไ้ ด้ทุกกรณใี นปสี ุดท้าย ๔. มูลค่าการจดั ซ้ือจัดจา้ งเครื่องมอื แพทยใ์ นบัญชีนวตั กรรมไทย ๒๓,๐๐๐ ลา้ นบาท งบประมาณ : ปี พ.ศ. ๒๕๖๕ = ๖๐ ลา้ นบาท งบตลอดโครงการ (พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๗๐) ๒๒๐ ลา้ นบาท ๙. โครงการยกระดับอตุ สาหกรรมเครอ่ื งมือแพทย์ไทยด้วยนวัตกรรม ประเทศไทยเป็นผู้นำ “ศูนย์กลางบริการสุขภาพนานาชาติ” (Medical Hub) ในระดับอาเซียน แต่ยังพึ่งพาการนำเข้าเครื่องมือแพทย์จากต่างประเทศอยู่มาก ในช่วงระหว่างเดือนมกราคมถึงสิงหาคม (ร่าง) แผนปฏิบัตกิ ารดา้ นการขบั เคล่ือนการพฒั นาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. ๒๕๖๔-๒๕๗๐ หน้า ๑๔๔
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
