การพัฒนาสมรรถนะวิชาชีพ เล่ม 1

การพฒั นา สมรรถนะวิชาชพี เลม 1 การพฒั นามาตรฐานสมรรถนะ (Developing of Standards of Competence) เอกสารประกอบการประชุมสมั มนาเชิงปฏิบตั กิ าร การพฒั นาหลักสูตรแบบฐานสมรรถนะ โดย อ. จะเด็ด เปาโสภา อ. มนตรี พรหมเพ็ชร สาํ นกั มาตรฐานการอาชวี ศกึ ษาและวิชาชีพ สาํ นกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ



การพฒั นา สมรรถนะวิชาชพี เลม 1 การพฒั นามาตรฐานสมรรถนะ (Developing of Standards of Competence) เอกสารประกอบการประชุมสมั มนาเชิงปฏิบตั กิ าร การพฒั นาหลักสูตรแบบฐานสมรรถนะ โดย อ. จะเด็ด เปาโสภา อ. มนตรี พรหมเพ็ชร สาํ นกั มาตรฐานการอาชวี ศกึ ษาและวิชาชีพ สาํ นกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ



คํานํา เอกสารเรื่อง การพฒั นาสมรรถนะวิชาชพี เลม 1 นี้ วา ดว ยการพัฒนามาตรฐานสมรรถนะ เพ่ือใชประกอบการประชุมสมั มนาเชงิ ปฏบิ ตั กิ าร การพัฒนาหลักสตู รแบบฐานสมรรถนะ ซ่งึสํานักมาตรฐานการอาชวี ศกึ ษาและวชิ าชพี สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ไดจ ัดขน้ึ เพื่อพฒั นาบุคลากร ศึกษานเิ ทศก และครู-อาจารย ใหไดท ราบแนวคิดและสามารถดาํ เนินการพัฒนาหลักสูตรแบบฐานสมรรถนะ ตง้ั แตขน้ั เริ่มตน จนสนิ้ สุดกระบวนการพฒั นาในโอกาสตอไป สาระของเอกสารเลม 1 น้ี ประกอบดวย สมรรถนะและคณุ ลกั ษณะท่เี หมาะสมของผูประกอบอาชพี , การวเิ คราะหหนา ที่เพ่ือกําหนดกรอบมาตรฐาน, การพฒั นาหนวยสมรรถนะและหนว ยยอ ย, ความสัมพันธร ะหวา งหลกั สูตรของ สอศ. กับอาชีพหรอื งานทส่ี ามารถปฏิบัติได, ขอเปรยี บเทยี บระหวา งคณุ วฒุ กิ ารศึกษาวชิ าชีพ (GVQ) และคณุ วฒุ ิวิชาชพี (NVQ/TVQ/VQ), ขอ เปรยี บเทียบระหวา งหลกั สตู รแบบฐานเนอื้ หากับหลกั สูตรแบบฐานสมรรถนะ, การพฒั นาโปรแกรมการฝก อบรมแบบฐานสมรรถนะ, การวเิ คราะหสมรรถนะการปฏิบตั งิ าน, และ บญั ชีคํากริยาแสดงการกระทาํ ตามระดบั ชน้ั ของหนาท่งี าน เน่ืองจากระบบคณุ วุฒวิ ชิ าชพี และสมรรถนะเปน เรอื่ งใหมแ ละยุงยากซับซอน อกี ท้ังตําราคมู อื และมาตรฐานท่เี กีย่ วกบั เรือ่ งนนี้ น้ั หาไดย ากและมีราคาแพง หวังวา เอกสารน้ี คงจะเปน ประโยชนต อทานและการอาชีวศึกษาท่ีจะไดพัฒนามาตรฐานอาชีพและทรัพยากรมนุษยของชาติใหมีศักยภาพในการแขง ขนั และเจรญิ รงุ เรอื งตอไป จะเด็ด เปาโสภา มนตรี พรหมเพช็ ร สํานักมาตรฐานการอาชวี ศกึ ษาและวิชาชีพ สํานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ 2 กันยายน 2548



สารบญั หนา ก–1คํานําสารบัญหัวขอ ที่ 1 สมรรถนะและคุณลักษณะทเ่ี หมาะสมของผูประกอบวชิ าชพี 1–1 1–2 (The competence and suitability of a professional) 1–2 1–3 1.0 ความนํา 1–3 1.1 แนวคดิ ของสมรรถนะและคณุ ลักษณะท่เี หมาะสมตามแนวคิดของ ISO 1–4 1.2 ความหมายของสมรรถนะ 1–4 1.3 ความหมายของมาตรฐานสมรรถนะ 1–4 1.4 ลักษณะของมาตรฐานสมรรถนะ 1–7 1.5 ลักษณะของขอ กําหนดในมาตรฐานสมรรถนะ 1–9 1.6 ประโยชนของมาตรฐานสมรรถนะ 1.7 คณุ ลกั ษณะทีเ่ หมาะสมอนื่ ๆ ของผปู ระกอบวชิ าชพี 1.8 ตวั แบบของความรแู ละทักษะและการพัฒนาสมรรถนะไปสูม าตรฐานอาชพี กิจกรรม 1หวั ขอท่ี 2 การวเิ คราะหหนา ท่ีเพือ่ กาํ หนดกรอบมาตรฐานดว ยแผนภาพแสดงหนา ที่ 2–1 2–1 2.0 ความนํา 2–1 2.1 มาตรฐานอาชพี และคุณวุฒวิ ชิ าชพี 2.2 คําจํากัดความหรอื นิยามของระดับคุณวุฒิวิชาชพี ไทย TVQ/VQ กรณเี ทยี บตรง 2–3 ตวั กบั NVQ (Levels of Qualification and the definitions) 2–4 2.3 การหาทม่ี าของมาตรฐานโดยวิธีการวิเคราะหห นาท่ี (Deriving Standards by 2–5 2–6 Functional Analysis) 2 – 14 2.4 แผนภาพแสดงหนา ท่ี (Functional Map) 2 – 15 2.5 หลกั 3 ประการในการวเิ คราะหห นาท่ี 2.6 พน้ื ฐานของการวิเคราะหห นาท่ี (The Fundamentals of Functional Analysis) 2.7 หลกั การเขยี นขอความในรูปของ กรยิ า-กรรม-เง่ือนไข (Verb-Object-Condition) 2.8 นยิ ามและเทคนิคอนื่ ๆ ท่ีเกีย่ วขอ งกบั การวเิ คราะหห นาท่ี การวเิ คราะหหนาท่ี (Functional Analysis), การวิเคราะหง าน (Job Analysis), การวิเคราะหอาชีพ (Occupational Analysis), การวิเคราะหก ระบวนการ (Process Analysis)ก-1

หัวขอ ที่ 3 การพฒั นาหนว ยสมรรถนะและหนว ยยอ ย (Development of Units and 3–1 3–1 Elements) 3–1 3–2 3.0 ความนํา 3–2 3.1 ลกั ษณะของหนวยยอ ยและหนวยสมรรถนะ (Elements and Units) 3–3 3.2 ขอควรทําใจลืมในขณะดําเนินเรือ่ งการวเิ คราะหห นาที่ 3–3 3.3 ขอความท่ีมกั ใชผิดในการวิเคราะหห นา ที่ 3–4 3.4 การกําหนดเกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria) 3.5 ขอเสนอแนะในการเขยี นเกณฑการปฏิบัตงิ าน (Performance Criteria) 3.6 เทคนคิ การกําหนด ขอความของขอบเขต (Range Statements) 3.7 เทคนิคการกําหนดเกณฑก ารปฏิบัติงาน (Performance Criteria)หวั ขอ ที่ 4 ความสมั พันธร ะหวางหลกั สูตรของ สอศ. กบั อาชพี หรอื งานท่ีสามารถปฏบิ ัตไิ ด 4–1 4–1 4.0 ความนํา 4–1 4.1 ความมงุ หมายของหลกั สูตรของ สอศ. 4–2 4.2 มาตรฐานการจัดอาชวี ศึกษา 4.3 หลกั การกําหนดกรอบสมรรถนะและมาตรฐาน (Competence and Standard 4–5 4–7 Frameworks) ของคณุ วุฒิการศกึ ษาวิชาชีพ (GVQ) 4.4 เกณฑเ ปรียบเทยี บสมรรถนะเขยี นแสดงในแตละระดับของ GVQ 4.5 ทกั ษะหลัก (Key and Core Skills) และคณุ ลกั ษณะสว นตวั (Personal Attributes) หรือคุณลกั ษณะทพ่ี ึงประสงคหัวขอ ท่ี 5 ขอ เปรียบเทียบระหวางคณุ วฒุ กิ ารศึกษาวิชาชพี (GVQ) และคณุ วุฒิวชิ าชีพ 5–1 5–1 (NVQ/TVQ/VQ) 5–2 5.0 ความนํา 5.1 แผนภาพแสดงตาํ แหนงของ GVQs และ NVQs/TVQs/VQs 5.2 ขอ เปรียบเทียบระหวา ง GVQs และ TVQs/VQsหัวขอ ท่ี 6 ขอ เปรียบเทยี บระหวา งหลักสตู รแบบฐานเน้อื หา (Content-based Curriculum)กบั หลกั สูตรแบบฐานสมรรถนะ (Competency-based Curriculum)6.0 ความนํา 6–16.1 หลกั สูตรประกาศนียบัตรของ สอศ. 6–16.2 ขอ เปรยี บเทียบรูปแบบการจดั อาชีวศกึ ษาแบบนิยมท่ัวไปกบั แบบฐานสมรรถนะ 6 – 26.3 ขอ เปรยี บเทยี บขอดีขอเสยี ของการจดั อาชีวศึกษาแบบนยิ มทั่วไปกบั แบบฐาน 6 – 4สมรรถนะ อางองิ แตล ะขอของ 6.2 ก-2

หัวขอที่ 7 การพฒั นาโปรแกรมการฝกอบรมแบบฐานสมรรถนะ (Developing aCompetency-Based Training Program)7.0 ความนํา 7–17.1 ศพั ทบ ัญญัติของราชบณั ฑติ ยสถาน (CD-ROM รุน 1.1 พ.ศ. 2546) 7–17.2 การพฒั นาโปรแกรมการฝกอบรมหรือแผนการเรยี นรูแ บบฐานสมรรถนะ 7–37.3 การวเิ คราะหงาน (Job Analysis) 7–77.4 การระบสุ ิ่งจาํ เปนทีน่ กั เรียนตอ งมกี อนเขาเรียน (Essential Student Pre- 7 – 11requisites)7.5 การนาํ วิธีการวิเคราะหงานมาประยุกตเ พ่ือเขยี นโครงสรา งของหลักสูตรวชิ าชีพ 7 – 14กิจกรรม 7.1 เรอ่ื ง รายละเอียดหนา ท่ีงาน (JD) สาํ หรบั อาชพี เฉพาะทีก่ ําหนด 7 – 21กิจกรรม 7.2 เร่ือง ขอ กาํ หนดงาน (Job Specification) สําหรบั อาชพี เฉพาะที่ 7 – 22 กําหนดกจิ กรรม 7.3 เร่อื ง ส่ิงจาํ เปน ที่นักเรียนตองมีกอนเขาเรยี น (Essential Student 7 – 23 Pre-requisites) สําหรับ อาชพี เฉพาะที่กาํ หนดกิจกรรม 7.4 รายการงานเฉพาะ (Task List) สําหรับ อาชีพเฉพาะท่กี าํ หนด 7 – 24หวั ขอ ที่ 8 การวเิ คราะหสมรรถนะ (Competency Analysis) สําหรบั สมรรถนะการปฏิบตั ิงาน(Practical Competence)8.0 ความนํา 8–18.1 ความแตกตางของหนว ยสมรรถนะในมาตรฐานอาชีพกับมาตรฐานการเรยี น 8–1 หรอื การฝกอบรม 8–48.2 วธิ ีการหาขอมลู และแนวทางการวิเคราะหส มรรถนะ 8–58.3 เทคนิคการวิเคราะหสมรรถนะ 8 – 148.4 การนาํ ผลการวเิ คราะหส มรรถนะไปใชป ระโยชน 8 – 21 ภาคผนวก 8.1 องคประกอบสาํ คญั ทตี่ อ งการในการวเิ คราะหสมรรถนะ หรือ 8 – 22 วเิ คราะหงานเฉพาะ ภาคผนวก 8.2 ทักษะหลกั (Key Skills/Key Competencies) ก-3

ภาคผนวก คาํ กริยาแสดงการกระทํา ตามระดับชน้ั ของหนา ทงี่ าน ภาคผนวก 1. งานวางนโยบาย (Policy-making) ก–1 2. งานจดั การและควบคุมดแู ล (Managerial and Supervisory Jobs) ก–2 3. งานจดั การระบบสารสนเทศ (Information-Collection Jobs) ก–4 4. งานพิจารณาตดั สินใจ (Decision-Making Jobs) ก–5 5. งานผลติ และการควบคมุ (Production and Controlling Jobs) ก–6 6. งานฝก อบรมและพัฒนา (Training and Development) ก–8 7. งานของผชู ํานัญพิเศษ (Specialist) ก – 10 บรรณานกุ รม ประวตั วิ ทิ ยากร (Curriculum Vitae)ก-4

หัวขอท่ี 1สมรรถนะและคุณลักษณะท่ีเหมาะสมของผูป ระกอบวิชาชพี (The competence and suitability of a professional) จะเด็ด เปาโสภา และ มนตรี พรหมเพ็ชร สาํ นกั มาตรฐานการอาชีวศึกษาและวิชาชพี 2 กนั ยายน 25481.0 ความนาํในป พ.ศ. 2546 สํานักมาตรฐานการอาชีวศึกษาและวิชาชพี สํานกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษาไดเ ริม่ ดําเนนิ การรา งมาตรฐานวชิ าชพี เชน วชิ าชพี ครอู าชีวศกึ ษา โดยใชร ูปแบบมาตรฐานสมรรถนะของระบบคณุ วุฒวิ ิชาชีพแหงชาติของประเทศสหราชอาณาจักร (NVQ) ดา นการฝก อบรมและพัฒนา(Training and Development ของ Employment NTO) และดา นการศึกษาตอเนอื่ ง (FurtherEducation NTO หรอื FENTO) ใหผสมผสานเขา ดว ยกัน อีกทั้งยังไดพฒั นาใหส อดคลองกบั ระบบคุณวฒุ ิวชิ าชีพไทย (TVQ) ที่กําลังดําเนินการจดั ต้งั สถาบนั คณุ วฒุ วิ ิชาชพี ไทยขนึ้ ในขณะนี้ มาตรฐานวชิ าชพี ครูอาชวี ศึกษาใชการกําหนดหนาที่ความรบั ผิดชอบของครู โดยเขยี นในรปู ของแผนภาพแสดงหนาที่ (Functional Map) ซงึ่ เปนหนาที่งานที่จะปฏบิ ตั ใิ นรูปแบบของครยู ุคปฏิรูปอยา งไรก็ตาม ถงึ แมยังไมมมี าตรฐานวชิ าชพี ครูในระดับสากลแตเ ชื่อวา อาจมีขึ้นในอนาคตดงั เชน องคการ ISO ไดร างมาตรฐาน ISO/CD. 321095 – 2002 และตอมาเปน ISO/DIS 10019 ซ่ึงวา ดว ยคุณสมบัตดิ านสมรรถนะและความเหมาะสมของท่ีปรกึ ษาระบบการบริหารงานคุณภาพ (qualitymanagement system consultants) โดยไดสง หนงั สอื เวยี น Draft 2003 ไปยังประเทศสมาชกิ เมื่อ วนัท่ี 2003-09-03 และสนิ้ สุดการเสนอความคิดเหน็ ในวันท่ี 2004-02-03 หลงั จากนั้น ISO จะไดป ระกาศเปน มาตรฐานคณุ สมบตั ิหรือคณุ วฒุ ิของท่ีปรกึ ษาระบบการบรหิ ารงานคุณภาพตอไปคุณสมบตั ดิ า นสมรรถนะและความเหมาะสมของ ทป่ี รึกษาระบบบรหิ ารงานคณุ ภาพ (Qualitymanagement system consultants) ของ ISO ทีก่ ลาวขา งตนนี้นาจะเปนรูปแบบทั่วไปในทุกวิชาชีพซึง่ ประกอบดวย คุณลักษณะสว นตวั (personal attributes) การศกึ ษาทีเ่ กยี่ วขอ ง (relevant education) ความรูและทักษะที่จําเปนเพ่ือสนองวัตถุประสงคโดยรวมขององคการสําหรับระบบบริหาร งานคุณภาพ (knowledge and skills necessary to meet the organization’s overall objectives for QMS) ประสบการณงาน (work experience) พฤติกรรมทางจรยิ ธรรม (ethical behavior) 1-1

1.1 แนวคดิ ของสมรรถนะและคุณลกั ษณะท่เี หมาะสมตามแนวคิดของ ISOแนวคิดของสมรรถนะและคุณลักษณะท่ีเหมาะสามหสรับํ คุณวุฒิวิชาชีพ รปู ที่ 1.1.1 3. สมรรถนะที่เปนหนว ยแกน 4. สมรรถนะทีเ่ ปนหนวยเลอื ก แนวคิดของสมรรถนะและคุณลักษณะท่ี (Option Units) เหมาะสมตามแนวคดิ ของ ISO (สําหรับอาชพี (Core Units) ท่ีปรกึ ษา) จากกลมุ รวมของหนว ยเลือก (Pool) และ ที่จัดไว สมรรถนะทางวชิ าชีพคือ วงรี 3 และ วงรี 4สมรรถนะหลกั (Key and Core Competence) ในมาตรฐานของ ISO ไมไ ดเขียนแสดงทักษะหลกั ไว2. การศึกษา ความรู ทักษะ 5. ประสบการณ งาน ในมาตรฐานราง ISO /CD. 321095- 2002 ความรู(Education) (Knowledge) (Skills) (Work Experience) และทกั ษะแยกอิสระจากสวนของการศึกษา ในมาตรฐานรา ง ISO /DIS 10019 ซงึ่ จะประกาศเปน 1. คุณลักษณะสวนตวั (Personal Attributes/Characteristics) มาตรฐานในป 2004 ไดนํา ความรแู ละทกั ษะรวมไว กับสว นของการศึกษา ทักษะหลกั (Key and Core Skills) Adopted from ISO/CD. 321095 (ISO/DIS 10019 / ISO 10019 - 2004)- Guidelines for the selection of quality management system consultants and use of their services. Jaded Paosopa Bureau of Vocational Education Standards and Qualifications1.2 ความหมายของสมรรถนะ 1) ศพั ทบ ัญญตั ขิ องราชบัณฑติ ยสถาน (CD-ROM รุน 1.1, พ.ศ. 2546) และพจนานกุ รมฉบับราช บณั ฑติ ยสถาน พ.ศ. 2525 ไดใหค วามหมายเก่ยี วกบั คํา ‘สมรรถนะ’ ไวดังนี้ competence = สามตั ถยิ ะ, ความสามารถ (ป. สมตฺถิย; ส. สามารถฺ ฺย) performance = กฤตกรรม, สมรรถนะ, การปฏิบตั ิงาน, ผลงาน capability = สมรรถภาพ สมรรถนะ = ความสามารถ (เปน คาํ ไทย) พฤตกิ รรม = behavior, การกระทําหรืออาการท่แี สดงออกของกลามเน้อื ความ คิดและความรสู ึก เพ่อื ตอบสนองสง่ิ เรา 2) จากคําศัพทท่ีไดบ ัญญตั ิโดยราชบณั ฑติ ยสถานไวดงั กลาว ทาํ ใหส รปุ ไดว า คํา ‘competence’ กค็ ือ ‘สมรรถนะ’ นน่ั เอง แตก็จะพบกบั ความสับสนกบั คาํ ใหมอ ีกหลายคํา คือ ‘สมรรถนะ’, ‘competence’ และ ‘performance’ ซ่ึงอาจสรุปการใหค วามหมายของคาํ ท้งั 3 คําได ดังน้ี competence = competency, สมรรถนะ (ใชก ับคน หรือสงิ่ อ่ืนใดท่สี ามารถแสดง ออกในการประยุกตความรแู ละทักษะ) performance = กฤตกรรม, สมรรถนะ, การปฏบิ ตั งิ าน, ผลงาน (ใชกบั คน หรือส่ิง อนื่ ใดทีส่ ามารถปฏบิ ตั งิ านได เชน รถยนต คอมพวิ เตอร เปนตน ) ตวั อยา ง - สมรรถนะของเครอ่ื งยนต (engine performance) - รถยนตสมรรถนะ (performance car) 1-2

ในบริบทของมาตรฐานอาชพี หรือมาตรฐานวชิ าชีพนี้ จะใหค วามหมายของคาํ ‘competence’ วา ‘สมรรถนะ’ และ ความหมายของคาํ ‘performance’ วา ‘กฤตกรรม’, หรอื ‘การปฏบิ ัตงิ าน’ หรือ ‘ผลงาน’ โดยหลกี เลย่ี งไมใชใ นความหมาย ‘สมรรถนะ’ เวนแตบ างคาํ ท่ีไดมกี ารบญั ญัตไิ วจ นเปนท่ี รูจกั กนั ท่ัวไปแลว 3) มาตรฐาน ISO 9000:2000 (ฉบับแปลเปน ไทยบางฉบับ) ไดใ หนยิ ามคาํ ‘competence’ วา ‘ความ สามารถที่แสดงออกหรือพสิ จู นใหเห็นในการประยกุ ตความรแู ละทกั ษะ* (demonstrated ability to apply knowledge and skills)’ จากนยิ ามของ ISO น้ี จึงไมควรแปลความหมายของ competence วา ‘ความสามารถ’ ไดอ ีกเน่ือง จากไดแปลคํา ‘ability’ ไวแ ลววา ‘ความสามารถ’ 4) C. Lloyd & A. Cook (อา งองิ 5) ไดใหนิยามใหนิยามคาํ ‘competence’ วา ‘the ability to perform activities to the level expected within employment (ความสามารถในการทาํ งานในระดับท่คี าด หวังในการจา งงาน)’1.3 ความหมายของมาตรฐานสมรรถนะ 1) สมรรถนะ สามารถวัดและประเมินได จึงกําหนดเปนมาตรฐานได เรียกวา มาตรฐานสมรรถนะ (Standards of Competence) 2) มาตรฐานสมรรถนะ (Standards of Competence) เปน มรรควธิ เี พอื่ การปฏิบตั งิ านท่ดี ีกวา (Better performance at work) คุณสมบตั ิหรอื คณุ วุฒิแสดงวา ‘สามารถทาํ งานได’ (‘Can do’ qualifications) การฟน ฝา พฒั นาตนเอง (Self development breakthroughs) การประเมนิ ตามจุดประสงคและขอ กาํ หนดท่ีตองการ (Objectives, needs-driven assessment)1.4 ลักษณะของมาตรฐานสมรรถนะ มาตรฐานสมรรถนะมี 2 ลักษณะ 1) มาตรฐานสมรรถนะ คือ สง่ิ ใดกต็ ามที่บคุ คลสามารถทําได ไมใ ชความมากนอยของความรูหรอื ความยาวนานของการเคยทํางาน (Standards of competence are all about what people can do, not how much they know or how long they have been employed.) 2) มาตรฐาน เปนความเก่ยี วขอ งกับผลลัพธข องการทาํ งาน (ผลงาน) มากกวาปจจยั ปอ นทีต่ อ งการ เพอ่ื ใหบรรลุ (Standards are concerned with the result of an activity (the outcome) rather than with the inputs that were needed to achieve it.) หรือ มาตรฐาน คือคุณภาพของสง่ิ ทท่ี ํา ไมใชวิธีการทําและยงั รวมไปถึงปจ จัย เชน เวลา (Standards are all about the quality of what you do, not for you go about it.) * skills หมายถึง ทักษะ หรือ ความชาํ นาญ ควรใชเพียงคําใดคาํ หนึ่ง 1-3

1.5 ลักษณะของขอ กาํ หนดในมาตรฐานสมรรถนะ มาตรฐานสมรรถนะใชขอกาํ หนดซงึ่ เปน ขอ ความระบุ ดงั นี้ 1) ขอความระบุสิ่งซึ่งใครๆ ควรสามารถทาํ ได (Statements of what someone should be able to do.) 2) ขอความระบวุ ธิ ีทใี่ ชป ระเมินตัดสิน (Statements of how you would judge this.) 3) ขอ ความระบวุ าเมอื่ ไรและท่ไี หนทจ่ี ะใหพ ิสูจนหรอื แสดงความสามารถ (Statements of when and where you when expected them to demonstrated their ability.) 4) ขอ ความระบุชนดิ ของหลักฐานทีต่ อ งการ เพอื่ ม่ันใจวาการปฏิบตั งิ านนน้ั มคี วามคงเสน คงวาและ เปน ความสามารถทีย่ ง่ั ยืน (Statements of the type of evidence you would need to ensure that their performance is consistent and can be sustained.) (ดรู ปู แบบของการเขยี นขอ กาํ หนดของมาตรฐานสมรรถนะในหัวขอ ที่ 2)1.6 ประโยชนข องมาตรฐานสมรรถนะ มาตรฐานสมรรถนะสามารถนําไปใชป ระโยชนไ ดดังนี้ 1) เพื่อเปน ฐานสําหรบั การพรรณนางาน หรอื อธิบายลกั ษณะงาน (As a basis for job descriptions) 2) เพ่ือกําหนดความตองการการฝก อบรม (To identify training needs) 3) เพอื่ พฒั นาโปรแกรมหรือแผนการฝกอบรม (To develop training programmes) 4) เพ่ือเปนฐานสําหรับการประเมนิ และการใหรางวัล (As a basis for assessment and reward) 5) เพื่อเปน การวดั หรือเปน เกณฑเ ปรยี บเทยี บสมรรถนะสําหรับการพฒั นา (As a benchmark to development)1.7 คุณลักษณะทีเ่ หมาะสมอ่ืนๆ ของผูประกอบวชิ าชพี นอกเหนือจากผูประกอบวิชาชีพจะมีสมรรถนะทางวิชาชีพในการปฏิบัติงานแลวยังตองมีคุณลักษณะที่ เหมาะสมอื่น ๆ ทแี่ ตกตา งกนั ไปตามลกั ษณะของอาชีพ ประกอบดวย : 1) คุณลกั ษณะสว นตวั (Personal Attributes) เปนลักษณะการแสดงออกทางดานจติ พิสยั หรอื เจต คตทิ สี่ งั เกตได ดังตวั อยา ง คุณลกั ษณะสวนตัวของครแู ละคณะ * ขององั กฤษ (*ในท่ีนี้ใชคําวา “ครแู ละคณะ” ซง่ึ แสดงคุณลักษณะหรอื คุณสมบตั ขิ องครใู นบรบิ ททัง้ ทีเ่ ปนรายบุคคลและเปน คณะ) คือ : (1) การสรา งภาพลกั ษณท ดี่ ี (2) ความกระตือรอื รน (3) ความเชือ่ ม่นั ในตนเอง (4) ความมีพลังและยนื หยัด 1-4

(5) ความเช่ือถอื ได (6) ความเฉลียวฉลาด (7) ความซือ่ สัตยสจุ ริต (8) ความซง้ึ ในคุณคา และจริยธรรมของอาชีวศกึ ษา (9) พันธกรณตี อ อาชวี ศึกษาและความกาวหนาและความสัมฤทธขิ์ องผเู รยี น (10) ความพรอ มทจี่ ะปรับตัวตอการเปลี่ยนแปลงพฤติการณแ ละความคดิ ใหม ๆ (11) ความเปน สัจธรรม (12) ความใจกวางและตอบสนองผอู ่นื (13) การยอมรบั ความตางของความตอ งการจาํ เปน ความคาดหวงั และรปู แบบของการเรยี นรู (14) ความเหน็ อกเห็นใจ ความมสี ายสมั พันธ และยอมรบั นับถอื ตอ ผเู รียนและผรู วมงาน (15) ความกลาแสดงออก2) ทักษะหลัก (Key and Core Skills) ทักษะหลกั เปน การบรู ณาการ 3 สิ่งเขา ดัวยกนั คือ ความฉลาดทางเชาวนปญญา ทกั ษะทาง กายภาพ และ ความฉลาดทางอารมณ ไดแก (1) การสอ่ื สาร (2) การคิดคาํ นวณ (3) เทคโนโลยีสารสนเทศ (4) การทาํ งานรว มกบั ผูอ่ืน (5) การแกปญ หา (6) การปรับปรงุ การเรียนรแู ละการปฏิบัติงานของตนเอง ทักษะหลัก เกดิ จากการส่งั สมตงั้ แตเ ยาววัย ทง้ั จากการศกึ ษาข้ันพ้นื ฐาน และจากสิ่งแวดลอม (เชน ครอบครัว สังคม ฯลฯ) จนถงึ ปจจบุ นั ทกั ษะหลกั อาจเปนองคป ระกอบยอ ย ๆ ในหนว ยสมรรถนะ หรอื อาจประกอบกันเองเปน หนวย สมรรถนะ เรียกวา สมรรถนะหลัก (Key & Core Competence)3) ทกั ษะสว นตวั (Personal Skills) เปนคณุ สมบัตทิ างดา นพทุ ธพิ สิ ัย หรอื เชาวปญ ญาทีผ่ ูประกอบ อาชพี น้ันควรมเี น่อื งจากเปนสงิ่ สําคญั ทักษะสว นตัวน้ีสามารถฝกฝนใหเปน เอกลกั ษณหรือลกั ษณะ เดนของอาชพี นน้ั ได ตัวอยา ง ทกั ษะสวนตัวของครูและคณะ ของอังกฤษ ไดแ ก (1) การวเิ คราะห (2) การประเมนิ ผล (3) การตดิ ตามและการทบทวน (4) การวางแผนและการจัดลําดับความสําคญั (5) การต้งั วตั ถุประสงค (6) การบริหารเวลา 1-5

(7) การศกึ ษาและวิจยั(8) การวเิ คราะหต นเอง(9) การระบุ การตคี วาม และการใชค วามรูเฉพาะสกู ารปฏบิ ตั ิ(10) การแกปญหา(11) การสรางสรรค(12) การตัดสินใจ(13) การจดั การกบั ความขดั แยง(14) การสรางความสมั พนั ธการทาํ งานท่เี กิดประสทิ ธผิ ลกับกลุมบุคคลหรือรายบุคคลในดาน: - การจัดเตรียมส่อื ท่ีเขยี นข้นึ ทีม่ ปี ระสิทธผิ ล - ทกั ษะในการฟงและการถาม - การอธบิ ายความคดิ ทช่ี ัดเจน - การจดั ใหม กี ารปอนกลับแบบสรา งสรรค - การมีสวนรวมกับการอภปิ รายกลุม(15) การทาํ งานกับคนอื่นอยา งรวมมือรวมใจ(16) การสรางเครอื ขายหรอื ขา ยงาน(17) การสมั ภาษณ(18) การเจรจา(19) การบริหารตัวเอง(20) การจัดการกับการเปลยี่ นแปลง(21) การนําเสนอและการถายทอดสารสนเทศ 1-6

1.8 ตัวแบบของความรูแ ละทักษะและการพฒั นาสมรรถนะไปสูม าตรฐานอาชีพ ความรูและทกั ษะ สามารถเขยี นแสดงเปน แผนภาพหรือแผนท่ีดังในรปู 1.8.1 โดยเรม่ิ จาก 1) ความรูแกนกลางและทักษะท่วั ไป สวนน้เี พื่อการดาํ รงชีวิตโดยเปนตวั รวมของสมรรถนะระดับ น้นั ๆ 2) ทักษะหลัก ไดแก การสอื่ สาร การคิดคํานวณ เทคโนโลยีสารสนเทศ การทาํ งานรวมกบั ผูอ่ืน การแกปญ หา และการปรับปรุงการเรียนรูแ ละการปฏิบตั ิงานของตนเอง เปน แกนสําคญั ในการ พฒั นาความรูแ ละทักษะในระดับสูงขนึ้ และเพ่ือการเรียนรูต ลอดชวี ติ 3) ทกั ษะพ้ืนฐานและความรูพ ื้นฐาน ซงึ่ บางสว นมีความเปน อิสระตอ กันและบางสวนบูรณาการหรือ ประยกุ ตเ ขา กนั เปน สมรรถนะในขั้นตน จึงนับเปน จุดเรม่ิ ตนของเกณฑเ ปรียบเทยี บสมรรถนะ (benchmark) 4) ทกั ษะเฉพาะและความรูเฉพาะ ซง่ึ ประยุกตเขากันเปนการปฏบิ ตั ิงานสมรรถนะจากงา ยไปสู ความซบั ซอนของงานนนั้ ๆ ทกั ษะเฉพาะสามารถสงั เกตเห็นไดในรูปของการปฏบิ ัตงิ าน (performance) ในขณะท่ีความรเู ฉพาะอาจแสดงหรือไมแ สดงใหเห็นและมีระดับสูงต้ังแตค วามเขา ใจขน้ึ ไป เรียกวา ความรคู วามเขา ใจงาน (Underpinning knowledge) ซึ่งมีความจําเปนเปน ความรูเกย่ี วกบั ทฤษฎี หลกั การ และวธิ กี าร ทต่ี อ งมเี สมอเพอื่ เก้ือหนุนการปฏิบัติงานนั้น สวน ทางดานเจตคติหรือกิจนิสัยซ่ึงมีสวนสนับสนุนการปฏิบัติงานใหเกิดประสิทธิผลหรือทําใหผลงานมี คณุ ภาพ อาจสังเกตเห็นไดใ นขณะปฏบิ ัตงิ าน ตัวแบบของความรูและทักษะ และการพัฒนาสมรรถนะ รูป 1.8.1 ตวั แบบของความรแู ละทักษะระดบั ตาง ๆเจตคติ (Attitude) อยูในแกนแนวลึก การปฏิบัติงานสมรรถนะ ดัง้ แตร ะดบั ทัว่ ไป (General) ซง่ึ อาจเกิด (Competent Performance) ขนึ้ ไดจ ากการจดั การเรียนการสอนและ ทักษะทั่วไป ทักษะพ้ืนฐาน การฝกอบรมจากโรงเรยี น/สถาบนั การ (Basic Skills, BS) ทักษะเฉพาะ ศึกษา (Institution) สูร ะดบั เฉพาะ (Specific Skills, SS) (Specific) ซง่ึ ใชใ นงานอาชพี ทักษะหลัก ทักษะหลัก ทักษะหลัก รูป 1.8.2(Key and Core Skills, KCS) (Key and Core Skills, KCS) (Key and Core Skills, KCS) ขอบขายของความรูแ ละทกั ษะในมาตรฐาน สมรรถนะ (Standards of Competence) ความรูแกนกลาง ความรูพื้นฐาน ความรูเฉพาะ ซึง่ ใชเปน มาตรฐานของการปฏิบัติงาน(Generic Knowledge, GK) (Basic Knowledge, BK) (Specific Knowledge, SK) (อาชพี ) หรอื มาตรฐานวชิ าชพี หรอื คุณ ความรคู วามเขาใจงาน วฒุ ิวชิ าชีพ (Underpinning Knowledge, UPK)Institution Workplaceสถาบันการศึกษา ส ถ า นาทง่ี ทา ํน Jaded Paosopa Bureau of Vocational Education Standards and Qualifications เมนู ตัวแบบของความรูและทักษะ และการพัฒนาสมรรถนะเจตคติ (Attitude) อยูในแกนแนวลึก เกณฑเปรียบเท(ียBบenสcมhรmรaถrนkะ) การปฏิบัติงานสมรรถนะ (Competent Performance) ทักษะท่ัวไป ทักษะพื้นฐาน ทักษะเฉพาะ (Basic Skills, BS) (Specific Skills, SS) ทักษะหลัก ทักษะหลัก ทักษะหลัก(Key and Core Skills, KCS) (Key and Core Skills, KCS) (Key and Core Skills, KCS) ความรูแกนกลาง ความรูพื้นฐาน ความรูเฉพาะ(Generic Knowledge, GK) (Basic Knowledge, BK) (Specific Knowledge, SK) ความรูค วามเขาใจงาน (Underpinning Knowledge, UPK)Institution Workplaceสถาบันการศึกษา ส ถ า นาทงี่ ทาํ นกรอบมาตรฐานสมรรถนะ (Standards of Competence) เปนมาตรฐานของการปฏิบัติ 1-7

ตวั แบบของความรูและทกั ษะ และการพัฒนาสมรรถนะ รูป 1.8.3เจตคติ (Attitude) อยูในแกนแนวลกึ เกณฑเปรยี บเทยี บสมรรถนะ โอกาสของความรแู ละทกั ษะที่อาจเกิดขนึ้ (Benchmark) ไดจากการจดั การเรียนการสอนและการฝก ทักษะท่ัวไป ทักษะพื้นฐาน อบรมแบบฐานสถาบันหรอื แบบฐานเนอื้ หา (Basic Skills, BS) การปฏิบัติงานสมรรถนะ (Content-based) ซงึ่ สว นใหญเ ปนความรู (Competent Performance) พน้ื ฐานและทกั ษะพื้นฐาน ทักษะเฉพาะ (Specific Skills, SS) ทักษะหลัก ทักษะหลัก ทักษะหลกั(Key and Core Skills, KCS) (Key and Core Skills, KCS) (Key and Core Skills, KCS) ความรูแกนกลาง ความรูพน้ื ฐาน ความรเู ฉพาะ(Generic Knowledge, GK) (Basic Knowledge, BK) (Specific Knowledge, SK) ความรคู วามเขาใจงาน (Underpinning Knowledge, UPK)Institution Workplaceสถาบันการศกึ ษา ส ถ า นาทงี่ ทา ํนการพฒั นาสมรรถนะจากการเรียนการสอนแบบฐานเนื้อหา (Content-Based Education) ตวั แบบของความรแู ละทกั ษะ และการพฒั นาสมรรถนะ รูป 1.8.4เจตคติ (Attitude) อยใู นแกนแนวลกึ เ(กBณenฑcเh ปmรaยี rบkเ)ทยี บสมรรถนะ โอกาสของความรแู ละทกั ษะที่อาจเกดิ ขึ้นได จากการจัดการเรยี นการสอนและการฝกอบ การปฏบิ ตั งิ านสมรรถนะ รมแบบฐานสมรรถนะ (Competency-Based) (Competent Performance) ซึ่งใชการปฏิบตั งิ านจรงิ เปน ฐาน (Work- based) หรอื ใชโ ครงการเปนฐาน (Project- ทกั ษะทว่ั ไป ทกั ษะพน้ื ฐาน ทกั ษะเฉพาะ based) (Basic Skills, BS) (Specific Skills, SS) ระดับสมรรถนะทีไ่ ดจากการเรยี นการสอนหรอื การฝก ทกั ษะหลกั ทกั ษะหลกั ทกั ษะหลกั อบรมจากสถาบนั การศึกษา วิธนี ีเ้ ปนเพยี ง(Key and Core Skills, KCS) (Key and Core Skills, KCS) (Key and Core Skills, KCS) benchmark ซง่ึ ยงั ไมเทาเทียมกบั มาตรฐานอาชพี แต อาจกําหนดเปนมาตรฐานวิชาชพี ของผสู าํ เรจ็ การ ความรแู กนกลาง ความรพู น้ื ฐาน ความรเู ฉพาะ ศกึ ษาได(Generic Knowledge, GK) (Basic Knowledge, BK) (Specific Knowledge, SK) ความรคู วามเขา ใจงาน (Underpinning Knowledge, UPK)Institution Workplaceสถาบนั การศกึ ษา ส ถ า นาทง่ี ทา นํการพฒั นาสมรรถนะจากการฝก อบรมแบบฐานlสมรรถนะ (Competency-Based Training) ตัวแบบของความรแู ละทกั ษะ และการพัฒนาสมรรถนะ รปู 1.8.5เจตคติ (Attitude) อยใู นแกนแนวลึก เกณฑเ ปรยี บเทียบสมรรถนะ โอกาสของความรแู ละทักษะที่อาจเกดิ ขน้ึ (Benchmark) ไดโดยการพฒั นาสมรรถนะจากโปรแกรม การปรับปรงุ พัฒนาอยางตอ เน่อื ง (CIP; การปฏบิ ตั งิ านสมรรถนะ Continuous Improvement Program ) (Competent Performance) ทกั ษะท่ัวไป ทกั ษะพน้ื ฐาน ทกั ษะเฉพาะ (Basic Skills, BS) (Specific Skills, SS) ทกั ษะหลัก ทกั ษะหลกั ทกั ษะหลัก(Key and Core Skills, KCS) (Key and Core Skills, KCS) (Key and Core Skills, KCS) ความรูแ กนกลาง ความรพู น้ื ฐาน ความรเู ฉพาะ(Generic Knowledge, GK) (Basic Knowledge, BK) (Specific Knowledge, SK) ความรคู วามเขาใจงาน (Underpinning Knowledge, UPK)Institution Workplaceสถาบนั การศกึ ษา ส ถ า นาทง่ี าทนํ การพัฒนาสมรรถนะจากโปรแกรมการปรับปรงุ พัฒนาอยา งตอเนือ่ ง (CIP) 1-8

กิจกรรม 1 เรอื่ งทกั ษะสว นตัว (Personal Skills) ท่พี งึ มขี องครแู ละคณะ ของไทย จากการใหนํ้าหนักความสําคญั โดยบคุ ลากรของภาคสถานประกอบการ และภาคสถาบันการศกึ ษากลุมที่ ………………………… สมาชิกกลุมชอื่ ……………………………………………………………จงใหน า้ํ หนกั ในแตละรายการ (สดมภ 2 ) (สดมภ 3 ) (สดมภ 4 ) (สดมภ 1 ) ระดับการใหน ํ้าหนกั คะแนน ลําดับความ (คะแนน) เฉลยี่ สําคัญทจ่ี ัด ทักษะสวนตวั (Personal Skills) จากการให เรยี งขนึ้ ของครแู ละคณะ ของไทย g = จําเปน ทส่ี ุด คะแนนโดย e = สําคญั กลมุ ใหม 1) การวเิ คราะห c = ไมคอยสําคัญ 2) การประเมนิ ผล gec 3) การติดตามและการทบทวน gec 4) การวางแผนและการจดั ลําดบั ความสําคญั gec 5) การต้ังวตั ถปุ ระสงค gec 6) การบริหารเวลา gec 7) การศกึ ษาและวิจยั gec 8) การวเิ คราะหต นเอง gec 9) การระบุ การตคี วาม และการใชค วามรูเฉพาะสูการปฏบิ ตั ิ gec 10) การแกป ญ หา gec 11) การสรางสรรค gec 12) การตดั สินใจ gec 13) การจดั การกับความขัดแยง gec gec 14) การสรา งความสัมพันธก ารทาํ งานที่เกดิ ประสิทธิผล กบั กลุมบุคคลหรอื รายบคุ คลในดา น gec gec • การจดั เตรียมส่ือท่เี ขียนขน้ึ ทม่ี ีประสทิ ธผิ ล gec • ทักษะในการฟงและการถาม gec • การอธบิ ายความคดิ ท่ชี ดั เจน gec • การจดั ใหมีการปอ นกลบั แบบสรา งสรรค gec • การมสี วนรว มกับการอภิปรายกลมุ gec 15) การทํางานกับคนอื่นอยา งรว มมือรวมใจ gec 16) การสรา งเครือขายหรือขายงาน gec 17) การสัมภาษณ gec 18) การเจรจา gec 19) การบรหิ ารตัวเอง gec 20) การจดั การกบั การเปล่ยี นแปลง 21) การนําเสนอและการถายทอดสารสนเทศ1-9

หนา นี้เจตนาใหเปน หนาวาง(This page is intentionally blank) 1 - 10

หัวขอที่ 2 การวิเคราะหหนาที่เพ่ือกําหนดกรอบมาตรฐานดวยแผนภาพแสดงหนาที่ จะเด็ด เปาโสภา และ มนตรี พรหมเพ็ชร สํานักมาตรฐานการอาชีวศึกษาและวิชาชีพ 2 กันยายน 25482.0 ความนํา ในหัวขอที่ 1 ไดกลาวถึงแนวคิดและภาพรวมของสมรรถนะและคุณลักษณะท่ีเหมาะสมของผูปฏิบัติ งานวิชาชีพหรืออาชีพใดๆ ก็ตาม ในหัวขอน้ีจะกลาวถึงนิยามของระดับของสมรรถนะซึ่งอาจเปน ระดับท่ีไดพัฒนาขึ้นเองและใชในสถานประกอบการหรือในกลุมอาชีพอยูบางแลว ในหัวขอนี้จะกลาว ถึงกรอบมาตรฐานของคุณวุฒิแหงชาติ2.1 มาตรฐานอาชีพและคุณวุฒิวิชาชีพ ในการปฏิบัติงานอาชีพ มาตรฐานอาชีพ (Occupation Standards) มีเกณฑท่ีใชวัดความเปนมาตร ฐานอยูทีเ่ กณฑการปฏิบัติงาน หรือ เกณฑผลงาน (Performance Criteria; PC) บางทีก็เรียกวา มาตรฐานการปฏิบัติงาน (Performance Standards) ซ่ึงใชเปนตัวบงชี้ในเชิงคุณภาพของผลงาน แตเน่ืองจากมาตรฐานอาชีพยังตองการตัวบงช้ีในเชิงปริมาณ จึงนํางานที่ปฏิบัติอยางมีสมรรถนะซ่ึง มักเปนภารกิจที่ประกอบดวยงานขั้นตอนตางๆ มารวมกันในขั้นตนใหเปนสมรรถนะยอย หรือ หนวยยอย (Element of Competence) แลวนําหนวยยอยมารวมกันเปนหนวย เรียกวา หนวย สมรรถนะ (Unit of Competence) ผูที่จะไดรับคุณวุฒิวิชาชีพในแตละระดับจะตองผานการ ประเมินระดับละ 10 หนวยสมรรถนะโดยประมาณ (ซ่ึงเม่ือเทียบกับการฝกอบรมแบบฐานสมรรถนะ ตาม Competency profile ของ DACUM จะตองฝกอบรมประมาณ 20 – 30 Tasks และยังไมเพียง พอเน่ืองจากตองสะสมประสบการณหรือผลงานจริงในอาชีพตอไปอีกดวย)2.2 คําจํากัดความหรือนิยามของระดับคุณวุฒิวิชาชีพไทย TVQ/VQ กรณีเทียบตรงตัวกับ NVQ (Levels of Qualification and the definitions) คุณวุฒิวิชาชีพของประเทศสหราชอาณาจักรจัดไว 5 ระดับ ของอังกฤษ เวลส และไอรแลนดเหนือ NVQ1 – NVQ5 ของสกอตแลนด SVQ1 – SVQ5 ของประเทศไทยอาจมี 5-6 ระดับ ยังไมมีขอยุติ 2-1

(ปรับปรุงวันที่ 26 เมษายน 2547 เพื่ออธิบายแนวคิด ซ่ึงอาจไมตรงกับของ TVQ ท่ีจะเปนทางการ)ระดับคุณวุฒิวิชาชีพไทย คํานิยามTVQ 5 สมรรถนะซึ่งเก่ียวกับการประยุกตหลักการพื้นฐานและเทคนิคที่ซับซอนอาชีพที่ควบคุมโดยสมาคมวิชา ในขอบเขตสําคัญทั่วทุกบริบทและมักเปนบริบทท่ีไมสามารถคาดคะเน ชีพ/ ได มีความเปนอิสระสวนตัวในระดับสูงมากและมีความรับผิดชอบการ ทํางานของผูอ่ืนและการจัดสรรทรัพยากรท่ีเห็นไดอยางชัดเจนเชนเดียว ระดับบริหาร/ผูเชี่ยวชาญ/ กับภาระรับผิดชอบสวนตัวในการวิเคราะหและวินิจฉัยปญหา การออก ระดับอาวุโส แบบ การวางแผน การจัดการ และการประเมินผล (Management/Professional) Competence which involve the application of a significant range of fundamental principles and complex techniques across a wide and often unpredictable variety of contexts. Very TVQ 4 substantial personal autonomy and often significant responsibility for the work of others อาชีพจัดการทางเทคนิค/ and for the allocation of the substantial resources feature strongly, as do personal การจัดการ/ผูประกอบวิชาชีพ accountabilities for analysis and diagnosis, design, planning, execution, and evaluation. (Management/Professional) สมรรถนะในขอบเขตกวางท่ัวไปของงานซ่ึงมีความซับซอน ใชเทคนิค TVQ 3 หรือความชํานัญเฉพาะที่ปฏิบัติงานในบริบทตาง ๆ ท่ีกวางขวางดวย อาชีพงานระดับฝมือ/ระดับ ความรับผิดชอบและความเปนอิสระสวนตัวในระดับสูง มักตองรับผิด ชอบในการทํางานของผูอ่ืนและการจัดสรรทรัพยากร เทคนิค/ระดับหัวหนางาน/ผูประกอบวิชา Competence in a broad range of complex, technical or professional work activities ชีพ (Craftsman/Supervisor/ performed in a wide variety of contexts and with a substantial degree of personal responsibility and autonomy. Responsibility for the work of others and the location of Professional) resources is often present. TVQ 2 สมรรถนะในขอบเขตทั่วไปของงานหลากหลายท่ีปฏิบัติในบริบทตางๆ ที่ อาชีพงานซ่ึงใชทักษะระหวาง กวางขวาง ซึ่งสวนใหญมีความซับซอนและไมเปนงานประจํา มีความรับทักษะปานกลางและระดับฝมือ ผิดชอบและความเปนอิสระมากพอสมควร และมักตองควบคุมหรือแนะ นําผูอ่ืน เฉพาะทาง (Semi- skilled/Specialized Skilled Competence in a broad range of varied work activities performed in a wide variety of contexts, most of which are complex and non-routine. There is considerable responsibility Craftsman) and autonomy, and control or guidance of others is often required. TVQ 1 สมรรถนะในขอบเขตสําคัญของงานหลากหลายที่ปฏิบัติในบริบทตาง ๆ อาชีพงานซ่ึงใชทักษะระหวาง บางงานมีความซับซอนและไมเปนงานประจํา มีความรับผิดชอบและ ทักษะพื้นฐานและทักษะปาน ความเปนอิสระสวนตัวบาง อาจตองทํางานรวมกับผูอ่ืนโดยเปนสมาชิกกลาง (Operative/Semi-skilled) กลุมหรือคณะไดเสมอ Competence in a significant range of varied work activities performed in a variety of contexts. Some of the activities are complex and non-routine, and there is some individual responsibility and autonomy. Collaboration with others, perhaps through membership of work group or team, may often be a requirement. สมรรถนะในการปฏิบัติงานในขอบเขตของงานหลากหลาย ซ่ึงสวนใหญ อาจเปนงานประจําและคาดคะเนได Competence in the performance of a range of varied work activities, most of which may be routine and predictable. 2-2

2.3 การหาที่มาของมาตรฐานโดยวิธีการวิเคราะหหนาที่ (Deriving Standards by Functional Analysis) วิธีที่ใชระบุสมรรถนะเรียกวา การวิเคราะหหนาที่ (Functional Analysis) เร่ิมดวยคําจํากัดความของ ความมุงหมายหลัก (key purpose) ของสาขาอาชีพที่กําหนดให การน้ียังมีเทคนิคสําหรับการแยก ยอยออกเปนองคประกอบหรือ หนาท่ี (functions) และแยกตอไปเปน หนวยและหนวยยอยของ สมรรถนะ (units and elements of competence) แลวจึงกําหนด เกณฑการปฏิบัติงาน หรือ เกณฑกฤตกรรม (performance criteria) และขอกําหนดขอบเขต หรือ ขอบเขต (range statements) ซึ่งสัมพันธกันไวในแตละหนวยยอย (element) อีกทั้งในแตละหนวยยอยยังไดกําหนด ชุดของหลักฐานที่ตองการ (a set of evidence requirements) ไวดวยเพื่ออธิบายลักษณะของการ ประเมินท่ีจําเปนและเปนหลักฐานตามเกณฑกําหนดของมาตรฐาน [Functional Analysis – The method used to identify competences is called functional analysis. Beginning with a definition of the key purpose of any given occupational area, it provides a technique for breaking this down into constituent functions and for further dividing these into units and elements of competence. The associated performance criteria and range statements are then defined for each element. Each element also has a set of evidence requirements attached to explain what sort of assessment is needed and what evidence is required to meet the standards.] การวิเคราะหหนาที่ ไดพัฒนาข้ึนโดย Department of Employment (NTO) เพ่ือหาที่มาของมาตร ฐานและเพ่ือใหมั่นใจวามาตรฐานสมรรถนะที่พัฒนาข้ึนโดยองคกรนํา (lead bodies) น้ันสามารถ เปรียบเทียบไดในรูปแบบ (format) และฐานผลลัพธท่ีคงเสนคงวา (consistently outcome based) อยางไรก็ตามการวิเคราะหหนาท่ีเปนเพียงวิธีการเขาสู (approach) และไมรับประกันผล เน่ืองจาก ผลลัพธเปนเพียงแนวคิด (concept) ไมใชความแนนอน (certainty) ประการสําคัญ การวิเคราะหหนาท่ีเปนเครื่องมือสําหรับการตั้งคําถามและการมุงเนนความสนใจมาก กวาจะเปนวิธีการ ความเชื่อมั่นขึ้นอยูกับความสามารถของบุคคลท่ีเขาใจปรัชญาของสมรรถนะและ ความสามารถของผูอํานวยความสะดวก (facilitator) ในการควบคุมการปอนขอมูลของกลุมในขณะ ดําเนินการตามข้ันตอน การวิเคราะหหนาท่ีน้ีเปนเทคนิคการจัดระดับช้ัน (hierarchy) ของหนาที่ที่ ใชอธิบายสาขาอาชีพไดดีที่สุดเริ่มจากความมุงหมายโดยรวมลงมายังการมีสวนสนับสนุนของราย บุคคลที่เติมเต็มความมุงหมายนั้น การวิเคราะหหนาที่ไมใชสมการคณิตศาสตร หากไมเขาใจความ ตองการของการวิเคราะหสาขาอาชีพแลวก็จะเปนผลทําใหการแยกยอยเกิดความไมเหมาะสม อยาง ไรก็ตาม การวิเคราะหหนาท่ีไมจําเปนตองใหคําตอบที่ถูกตองเพราะเปนเพียงสารสนเทศที่ตองการ เพ่ือตัดสินวาคําตอบควรจะเปนอะไร 2-3

2.4 แผนภาพแสดงหนาท่ี (Functional Map) แผนภาพแสดงหนาท่ีไดจากการวิเคราะหหนาท่ี มีโครงสรางเปนแผนภาพตนไม (tree diagram) ซ่ึง แยกแขนงออกเปนอันดับ (order) หรือระดับชั้นได 5 ชั้น ดังตัวอยางแสดงในรูปตัวอยาง 2.4/1 (2) (3) (4) (5) (1) ช้ันท่ี 2 (Tier 2) ช้ันที่ 3 (Tier 3) ช้ันท่ี 4 (Tier 4) ชั้นท่ี 5 (Tier 5) 4th – 4.5th OWU 3rd – 3.5th OWU 2nd – 2.5th OWU ***ช้ันที่ 1 (Tier 1) 5th –5.5th OWU 6th –6.5th OWU**** หนาท่ีหลัก หนวยสมรรถนะ สมรรถนะยอย/หนวยยอย ความมุงหมายหลัก บทบาทหลัก (Key Functions) (Elements of Competence) (Key Purpose) (Key Roles) (Units of Competence)ความมุงหมายหลัก A บทบาทหลัก A1 หนาท่ีหลัก A11 หนวยสมรรถนะ A111 สมรรถนะยอย A2 หนาท่ีหลัก A12 หนวยสมรรถนะ A112 สมรรถนะยอย A121 สมรรถนะยอย B บทบาทหลัก B1 หนาท่ีหลัก A21 หนวยสมรรถนะ A121 สมรรถนะยอย A22 หนวยสมรรถนะ A123 สมรรถนะยอย A23 หนวยสมรรถนะ A211 สมรรถนะยอย B11 หนวยสมรรถนะ A212 สมรรถนะยอย A221 สมรรถนะยอยForm FM 01 + FM 02 A222 สมรรถนะยอย A231 สมรรถนะยอย A232 สมรรถนะยอย B111 สมรรถนะยอย B112 สมรรถนะยอย*** Tier (ช้ันท่ี) เปนอันดับ (order) ของการแยกยอยส่ิงใดจากช้ันเริ่มตน (ช้ันที่ 1) ออกเปนชั้นท่ี 2, ชั้นท่ี 3,…ช้ันท่ี n ตามอันดับ สําหรับการวิเคราะหหนาท่ี กําหนดให ความมุงหมายหลักเปนช้ันท่ี 1, บทบาทหลักเปนช้ันท่ี 2, หนาที่หลักเปนชั้นที่ 3, หนวยสมรรถนะเปนช้ันท่ี 4, และหนวยยอยเปนช้ันท่ี 5**** OWU = Order - Work Unit เปนระบบการจัดอันดับของงานโดย M.E. Mundel โดยเร่ิมตนงานท่ีทําท่ีเล็กท่ีสุด คือการ เคล่ือนที่ (Motion) เปนหนวยของงานอันดับท่ี 1 (1st OWU) เม่ือเคล่ือนท่ีไปมาทําใหงานสําเร็จเปนบางสวนแตยังเปนสวน ยอยหรือกฤตกรรม (performance) จึงนับเปนหนวยของงานอันดับที่ 1,5 (1.5th OWU) เม่ือรวมกฤตกรรมตาง ๆ เขาดวยกัน เปนหนวยยอยของสมรรถนะ (element of Competence) จึงนับเปนหนวยของงานอันดับที่ 2 - 2.5 (2nd – 2.5th OWU) ซึ่ง เปนงานยอยที่มีขอบเขต (Range) ของงานต้ังแต 1 ขึ้นไป 2-4

2.5 หลัก 3 ประการในการวิเคราะหหนาที่ ในการวิเคราะหหนาที่มีหลักการอยู 3 ประการคือ 1) การวิเคราะหหนาท่ีเปนวิธีการเขาสูจากบนลงลาง (Functional analysis is the top-down approach) มาตรฐานสมรรถนะขึ้นอยูกับความสามารถในระดับที่คาดหวังของสถานท่ีทํางาน .ในกรณีท่ี ตองการระบุในรูปของผลลัพธ ผูจัดต้ังมาตรฐาน (Standard-setter) ตองเขาใจความมุงหมาย ของสถานท่ีทํางานที่ผลลัพธตาง ๆ ทั้งหมดมีสวนสนับสนุน ความมุงหมายหลัก (key purpose statement) จากงานอาชีพอื่นๆ ท่ัวทั้งองคการโดยการหาคําตอบจากคําถามดังนี้ What other outcomes have to be achieved to fulfil the key purpose statement? What has to be done to achieve the key purpose statement? หรือ สรุปเปนคําถามเดียววา “ผลลัพธหรือส่ิงใดท่ีตองทําเพ่ือใหบรรลุขอกําหนดของความมุงหมายหลัก ?” คํ าถามดังกลาวทํ าใหเกิดคํ าตอบของสิ่งที่เกิดขึ้นตามลํ าดับจากกระบวนการวาสิ่งใดเกิดเปน ลําดับแรกและถัด ๆ ไป จนถึงหนวยและหนวยยอยทําใหเกิดเปนระดับชั้นและสามารถเขียน แผนภาพแสดงหนาท่ี (Functional Map) 2) การวิเคราะหหนาท่ีตองระบุหนาที่ท่ีแตกตา งกัน (Functional analysis must identify discrete functions) การวิเคราะหหนาท่ีเปนการระบุหนาที่ตาง ๆ ออกจากบริบทของหนาท่ีงาน (Job context) หนา ท่ีงานตาง ๆ สามารถถายโอนกันไดดังตัวอยาง ในภาคการออกอากาศภาพยนตรและวีดีโอ ชาง เทคนิคหองปฏิบัติการภาพยนตร ผูฉาย และผูชวยชางกลอง บุคคลเหลานี้จะตองรับและ บันทึก ขนสงและหีบหอวัสดุฟลมภาพยนตร บุคคลเหลานี้ปฏิบัติหนาที่ท่ีคอนขางแตกตางเหตุ ผลและบริบท แตหนาท่ีน้ันเหมือนกัน (คําช้ีแจงเพ่ิมเติมของขอนี้คือ ในแผนภาพหนาท่ีจะกําหนดหนาที่ที่แตกตางๆ กันไป แตละหนา ที่เปนหนาที่หลักขององคการซึ่งมีผูปฏิบัติหนาท่ีหลายคน ผูปฏิบัติหนาที่จะปฏิบัติในบริบทที่ แตกตางกันไป ดังน้ันขอความของหนาท่ีหลักจึงกําหนดไวแบบเปนกลาง ๆ ไมระบุวาเปนของผู ใดผูหนึ่ง เชน คนไทยทุกคนมีหนาท่ีปกปองประเทศชาติ คนไทยในที่นี้อาจเปนผูที่มีสัญชาติ ไทยหรือตางดาวท่ีพํานักในประเทศไทย คนไทยเหลาน้ีอาจเปนทหาร ตํารวจ พลเรือน พอคา นักบวช นักเรียน ฯลฯ ตางทําหนาที่ในการปกปองประเทศในบริบทท่ีแตกตางแตเปนหนาที่ เดียวกัน) 2-5

3) การวิเคราะหหนาที่ตองรักษารูปแบบของการใชถอยคําหรอื ขอความ (Functional analysis must maintain its wording format) การวิเคราะหหนาที่มีการเขียนประโยคในรูปแบบเฉพาะตัวซ่ึงตองทําตาม โครงสรางของขอ ความในทุกระดับชั้นนับตั้งแตความมุงหมายหลักลงมาจนถึงหนวยยอย จะตองเขียนในรูปของ กริยา – กรรม - เง่ือนไข (Verb-Object-Condition) รูปแบบดังกลาวมีความจําเปนเพื่อใหแนใจ วา • ไดระบุผลลัพธตาง ๆ ไว • มีความคงเสนคงวาในการรักษารูปแบบการเขียนไดตลอดทั้งโครงการจัดต้ังมาตรฐาน • ไดระบุไวอยางชัดเจนวาสิ่งใดที่จะทําไดจริง และระดับช้ันมีความสมบูรณในเชิงตรรกของ แตละระดับ การใชถอยคําตามแบบแผนเปนวินัยหรือขอควรปฏิบัติท่ีตองกระทําอยางประณีต เพ่ือใหมาตร ฐานท่ีกําหนดเปนเครื่องมือในการประเมินตามที่ควรจะเปน2.6 พ้ืนฐานของการวิเคราะหหนาท่ี (The Fundamentals of Functional Analysis) ในวิเคราะหหนาท่ีพื้นฐานการเขียนดังน้ี 1) ขอความหรือขอกําหนดความมุงหมายหลัก (The Key Purpose Statement) ขอความหรือขอกําหนดความมุงหมายหลักเพื่อมุงไปท่ีการแยกยอยหนาท่ีตาง ๆ ท่ีควรระบุใน รูปของผลลัพธที่เกิดขึ้นจริงภายในองคการ ขอความของความมุงหมายหลักคลายกับขอความ ของภาระหนาท่ี (mission statement) และตองไมใชคําเรียกรองเปนภาษาดอกไม (flowery claims) เชน ‘ความพึงพอใจของลูกคาระดับโลก (world class customer satisfaction)’ เนื่อง จากไมมีความหมายอะไรจนกวากําลังแรงงานท้ังหมดไดสนองมาตรฐานที่กําหนด การเขียนขอ ความของความมุงหมายหลักก็ตองอยูในรูปของ กริยา-กรรม-เง่ือนไข (Verb-Object-Condition) ดวยตัวอยาง 2.6/1 ภาคการฝกอบรมและพัฒนา กําหนดความมุงหมายหลักไวดังน้ี ‘Develop human potential to assist organisations and individuals to achieve their objectives’ ‘พัฒนาศักยภาพของมนุษยเพื่อชวยเหลือองคการและรายบุคคลใหสัมฤทธิ์ตามวัตถุ ประสงค’ 2-6

จากขอความ‘พัฒนาศักยภาพของมนุษยเพื่อชวยเหลือองคการและรายบุคคลใหสัมฤทธิ์ตามวัตถุประสงค’ รูปแบบของ กริยา-กรรม-เงื่อนไข (Verb-Object-Condition)Original Sector Active Verb/phrase Object (What) Condition/Context (ภาค) (กริยา/วลีแสดงการ (กรรม/อะไรท่ีถูกกระทํา) (เง่ือนไข/บริบท) Training and Development กระทํา)การฝกอบรมและ develop human potential to assist organisations พัฒนา individuals to achive their objectives พัฒนา ศักยภาพของมนุษย เพ่ือชวยเหลือองคการ รายบุคคล ใหสัมฤทธ์ิตามวัตถุ ประสงคตัวอยาง 2.6/2ภาคการออกอากาศภาพยนตรและวีดีโอ กําหนดความมุงหมายหลักไวดังน้ี ‘Create, provide, and disseminates radio, film, television and electronic productions for general and specific audiences’‘สรางสรรค จัดหา และเผยแพรวิทยุ ภาพยนตร โทรทัศน และผลงานส่ืออิเล็กทรอนิกสสําหรับผูชมผูฟงท่ัวไปและเฉพาะเจาะจง’จากขอความ‘สรางสรรค จัดหา และเผยแพรวิทยุ ภาพยนตร โทรทัศน และผลงานสื่ออิเล็กทรอนิกสสําหรับผูชมผูฟงทั่วไปและเฉพาะเจาะจง’ รูปแบบของ กริยา-กรรม-เง่ือนไข (Verb-Object-Condition)Original Sector Active Verb/phrase Object (What) Condition/Context(ภาค) (กริยา/วลีแสดงการ (กรรม/อะไรที่ถูกกระทํา) (เงื่อนไข/บริบท) กระทํา)Broadcast, film and Create, provide, and radio, film, television and for general andvideo disseminate electronic productions specific audiencesการออกอากาศภาพ สรางสรรค จัดหา และ วิทยุ ภาพยนตร โทรทัศน สําหรับผูชมผูฟงทั่วไปยนตรและวีดีโอ เผยแพร และผลงานสื่ออิเล็กทรอนิกส และเฉพาะเจาะจง 2-7

คําแนะนําสําหรับพัฒนาขอกําหนดความมุงหมายหลัก • ใหกลุมระดมสมองรูปแบบของ กริยา-กรรม-เงื่อนไข (Verb-Object-Condition) บนแผนพับ ดังแสดงในตารางตัวอยาง • รวบรวมขอกําหนดความมุงหมายหลักไวบนแผนพับแผนเดียวและอภิปรายเพ่ือคัดคําหรือ วลีท่ีไมตองการออกที่ละรายการจนเหลือขอความของความมุงหมายหลักท่ีดีท่ีสุดสรุป ความมุงหมายหลัก • เปนจุดท่ีตองมุงความสนใจ • เขียนในรูปแบบของ กริยา-กรรม-เงื่อนไข (Verb-Object-Condition) • ไมมีเร่ืองการเมืองเก่ียวของ2) บทบาทหลักและหนาท่ีหลัก (Key Roles and Key Functions) บทบาทหลัก (Key Roles) เกิดจากการแยกยอยความมุงหมายหลักใหเกิดระดับช้ันถัดลงไปคือ ที่ระดับช้ันที่ 2 บทบาทหลักนี้จะประกอบดวยหนาท่ีหลัก (Key function) ซ่ึงเปนระดับช้ันท่ี 3 ในแผนภาพแสดงหนาท่ี ในบางอาชีพอาจมีบทบาทในหลายดานทําใหมีจํานวนมาก (อาจถึง 7 บทบาท) ในขณะที่บาง อาชีพอาจมีบทบาทเพียงบทบาทเดียว จึงทําใหขอความที่เขียนเหมือนขอความของความมุง หมายหลัก ดังนั้นจึงละเวนไมเขียนแสดงบทบาทหลักโดยขามไปเขียนแสดงหนาท่ีหลัก ทั้งนี้ เกิดจากอาชีพท่ีนํามาวิเคราะหหนาที่ดังกลาวอาจมีความเฉพาะเจาะจงสูงหรือเปนสวนยอยของ กลุมอาชีพอ่ืน ในบางอาชีพใชทางออก เชน Key Purpose of Roles 2-8

ตัวอยาง 2.6/3 แผนภาพแสดงหนาที่ (Functional Map) : สวนท่ี 1แสดงความมุงหมายหลัก บทบาทหลัก และ หนาท่ีหลัก (Key Purpose and Main Areas)(1) (2) (3)ความมุงหมายหลัก บทบาทหลัก หนาท่ีหลัก (Key Purpose) (Key Roles) (Key Functions)พัฒนาศักยภาพ A ระบุความ A1 ระบุความตองการการฝกอบรมและพัฒนาของมนุษยเพ่ือ ตองการจําเปน ขององคการชวยเหลือองค การฝกอบรม การและราย และพัฒนา A2 ระบุความตองการเรียนรูของรายบุคคล บุคคล B วางแผนและ B1 ออกแบบยุทธศาสตรการฝกอบรม ใหสัมฤทธ์ิ ออกแบบ และพัฒนาสําหรับองคการ ตามวัตถุ การฝกอบรม ประสงค และพัฒนา B2 ออกแบบโปรแกรมการฝกอบรมและพัฒนา B3 ออกแบบและผลิตส่ือการเรียนหมายเหตุ C จัดการฝกอบรม C1 ดําเนินการฝกอบรมและพัฒนาในเอกสารแปลฉบับน้ี และพัฒนาอาจแปลงอักษรนํา C2 อํานวยความสะดวกดานการเรียนหนาขอความบทบาท D ทบทวน กับรายบุคคลและกลุมบุคคลหลักดังน้ี ความกาวหนา A = 10 และประเมิน D1 เฝาติดตามและทบทวนความกาวหนา B = 20 ผลสัมฤทธิ์ C = 30 D2 ประเมินผลสัมฤทธิ์รายบุคคล D = 40 E = 50 D3 ประเมินผลสัมฤทธ์ิของสมรรถนะ แบบรายบุคคล 2-9

ในขณะดําเนินการวิเคราะห อาจพบปญหากรณีของขอความ 2 ขอความ คือ ขอความ A และ ขอความ B ซึ่งอาจเปนไดถึง 9 กรณี แตจะมีกรณีที่ถูกตองเพียงกรณีเดียว สวน 8 กรณีท่ีเหลือนั้นยอมไมถูกตอง ดังในตัวอยางดังน้ีตัวอยาง 2.6/4 บทบาทหลัก หนาท่ีหลัก ไมใชบทบาทหลัก หรือหนาท่ีหลัก กรณีท่ี A B B A B 1 A, B A, B B 2 A A 3 A B A 4 A, B 5 B 6 7 8 9(ถาขอความ A เปนบทบาทหลัก และ ขอความ B เปนหนาท่ีหลัก กรณีที่ถูกตองคือ กรณีท่ี 1สวนอีก 8 กรณีที่เหลือน้ันไมถูกตอง) สรุป บทบาทหลักและหนาท่ีหลัก • เขียนในรูปแบบของ กริยา-กรรม-เงื่อนไข (Verb-Object-Condition) • ในแตละระดับช้ันเม่ือรวมกันแลวตองสนองขอกําหนดของระดับช้ันท่ีสูงกวา • ไดมีการทบทวนและสลับเปลี่ยนโยกยาย • สามารถเขียนขอความนําหนาวา ‘(ผูปฏิบัติ) จะตองสามารถ …’ (‘the person should be able to …’) ได แตละไวไมตองเขียน3) หนวยยอยและหนวยสมรรถนะ (Elements and Units) หนวยยอย (Elements/Elements of Competence) เปนระดับชั้นสุดทายของการวิเคราะหหนา ที่ ประกอบดวยขอความหรือขอกําหนดซึ่งแตละรายบุคคลจะตองทําได ไมวาความสําเร็จของ การกระทําดังกลาวจะเกี่ยวกับการทํางานกับผูอื่นหรือทํางานอยูในทีม หนวยยอย (Elements/Elements of Competence) (ตัวอยาง 2.6/6) บางทีก็เรียกวา สมรรถนะ ยอย มีองคประกอบสนับสนุนคือ • เกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria) • ขอบเขตหรือขอกําหนดขอบเขต (Range Statement) • หลักฐานท่ีตองการ (Evidence requirements) ไดแก หลักฐานการปฏิบัติงาน และหลัก ฐานสนับสนุนหรือหลักฐานดานความรู • แนวทางการประเมิน (ซ่ึงจะพัฒนาในโอกาสตอไป) 2 - 10

หนวยสมรรถนะ (Units of Competence) เปนการรวมหนวยยอยตาง ๆ ที่สัมพันธกันเขาดวยกันใชเพ่ือแสดงเปนรายการของมาตรฐานสมรรถนะ ในแผนภาพแสดงหนาท่ีหนวยสมรรถนะจะอยูที่ระดับช้ันเหนือกวาหนวยยอย แตในกระบวนการวิเคราห แนะนําวาเพื่อใหการวิเคราะหกระทําไดงายข้ึนใหกําหนดหนวยยอยใหไดกอนแลวจึงรวบรวมหนวยยอยเขากันเปนหนวยสมรรถนะภายหลัง จํานวนของหนวยยอยท่ีรวมเขาดวยกันต้ังแต 2 ขึ้นไป (ไมควรเกิน 4)ตัวอยาง 2.6/5 แผนภาพแสดงหนาที่ (Functional Map) : สวนที่ 2 แสดงหนาที่หลัก หนวยสมรรถนะ และสมรรถนะยอย (Functional Map of the Units and Elements of Competence) (3) (4) (5) หนาท่ีหลัก หนวยสมรรถนะ สมรรถนะยอย / หนวยยอย(Key Functions) (Units of Competence) (Elements of Competence) A1 A11 ระบุความตองการ A111 ทบทวนจุดหมายและวัตถุประสงค ระบุความตองการการฝก ทรัพยากรมนุษย เชิงยุทธศาสตรขององคการอบรมและพัฒนา ขององคการ ขององคการ A112 ระบุขอกําหนดความตองการทรัพยากร มนุษยขององคการ A12 กําหนดราย A121 ระบุการมีสวนสนับสนุนเพื่อการพัฒนา ละเอียดการมี องคการของการฝกอบรมและพัฒนาใน สวนสนับสนุน ปจจุบัน ของการฝกอบรม A122 ระบุการมีสวนสนับสนุนเพ่ือการพัฒนา และพัฒนาเพ่ือ องคการของการฝกอบรมและพัฒนาท่ี การพัฒนาองค อาจเกิดขึ้นได การ A123 พิจารณากําหนดจุดหมายและวัตถุ ประสงคขององคการสําหรับการฝกอบรม และพัฒนา A124 เพิ่มพันธกรณีเพ่ือการสนับสนุนการ พัฒนาองคการของการฝกอบรมและ พัฒนา A13 ระบุความตองการ A131 รวบรวมสารสนเทศเพื่อการวิเคราะห จําเปนในการฝก ความตองการจําเปนในการฝกอบรม อบรมและพัฒนา และพัฒนาขององคการ องคการ A132 วิเคราะหสารสนเทศความตองการจําเปน (หนวย 101-3) ในการฝกอบรมและพัฒนาขององคการ A133 กําหนดรายละเอียดความตองการจําเปน ในการฝกอบรมและพัฒนาองคการ 2 - 11

ห ลั ง จ า ก ไ ด  วิเคราะห  ห น  าท่ี จ น ไ ด ร า ย ก า ร ห น ว ย ส ม ร ร ถ น ะ ซึ่งปนของผูปฏิบัติงานตํ าแหนงใด ตําแหนงหนึ่ง งานในทํานองดังกลาวอาจมีผูปฏิบัติงานท่ีมีความแตกตางในขอบของพฤติการณ (circumstance) ซ่ึงเปนผูปฏิบัติงานในระดับแตกตางออกไป ก็สามารถกระทําไดงายโดยกําหนด ใหเปน หนวยขนาน (Parallel units) หนวยขนานนี้มักคลายกับหนวยด้ังเดิมแตมีความแตกตาง บาง เชน ช่ือหนวย หนวยยอย เกณฑการปฏิบัติงาน ขอบเขต และหลักฐานที่ตองการโดยเฉพาะ อยางย่ิงทางดานความรูและความเขาใจ ตัวอยาง คือ หนวย A11 และ A13 ในแผนภาพแสดง หนาที่ โดยที่หนวย A11 สําหรับนักบริหารยุทธศาสตรการฝกอบรมและพัฒนา NVQ ระดับ 5 สวนหนวย A13 สําหรับ นักพัฒนาทรัพยากรมนุษย NVQ ระดับ 4ตัวอยาง 2.6/6 หนวยสมรรถนะ(Unit) 101 – 3 ระบุความตองการจําเปนในการฝกอบรมและพัฒนาองคการ สมรรถนะยอย (Element) 101 – 3.1 รวบรวมสารสนเทศเพื่อการวิเคราะหความตองการจําเปนการฝกอบรมและพัฒนาขององค การ เกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria, PC) : ก) ความมุงหมายของการวิเคราะหความตองการจําเปนของการฝกอบรมและพัฒนามีความชัดเจนและ ไดตกลงกันไว ข) วิธีการรวบรวมสารสนเทศมีความเหมาะสมกับชนิดของการวิเคราะหท่ีใช ค) ผูมีสวนรวมไดรับ แนวทางท่ีเหมาะสม เก่ียวกับหลักเหตุผลสําหรับขอกําหนดที่ตองการของ กระบวนการรวบรวมสารสนเทศ ง) วิธีการรวบรวมสารสนเทศไดกําหนดรายละเอียดไวอยางชัดเจนและไดตกลงไวกับทุกคณะหรือกลุม บุคคลที่เก่ียวของ จ) วิธีการรวบรวมสารสนเทศไดใชอยางถูกตอง ฉ) สารสนเทศไดรวบรวมขึ้นตามกรอบเวลาและทรัพยากรท่ีไดตกลงกันไว ช) สารสนเทศไดดําเนินการตามกฎของการรักษาความลับและความปลอดภัยท่ีกําหนด ขอบเขต (Range Statement) : 1) ชนิดของสารสนเทศ: เชิงคุณภาพ, เชิงปริมาณ 2) สารสนเทศไดรวบรวมโดยวิธีการ: การตรวจสอบ, การสํารวจ, การใชแบบสอบถาม, การสัมภาษณ 3) สารสนเทศครอบคลุม: ทักษะและสมรรถนะที่เปนอยูในปจจุบัน, ชนิดของงาน, ความตองการของงาน, ความตองการของ รายบุคคล 2 - 12

ตัวอยาง 2.6/6 (ตอ) สมรรถนะยอย 101 – 3.1 (ตอ) หลักฐานท่ีตองการ (Evidence Requirements): หลักฐานการปฏิบัติงาน ที่ตองการ (The Performance Evidence Required): PE1 ลป. 1 สารสนเทศท่ีใชในการวิเคราะหค วามตองการจําเปนการฝกอบรม PE2 ลป. 2 รายงานกรรมวิธีการรวบรวมสารสนเทศ หลักฐานความรูท่ีตองการ (The Knowledge Evidence Required) : KE1 ลร. 1 หลักการ, กระบวนการ และวิธีการวิเคราะห ความตองการจําเปนการฝกอบรม KE2 ลร. 2 คาใชจายและผลประโยชนของวิธีตาง ๆ กันในการรวบรวมสารสนเทศ KE3 ลร. 3 เทคนิคการสํารวจ KE4 ลร. 4 เทคนิคการสัมภาษณ และชนิดการสัมภาษณแบบตาง ๆ กัน KE5 ลร. 5 นโยบายองคการดานการรักษาความลับ KE6 ลร. 6 การใชเทคโนโลยสี ารสนเทศท่ีสามารถเปนไปไดในการรวบรวมสารสนเทศ แนวทางการประเมินสําหรับผูประเมินสมรรถนะยอยน้ี (Guidance to Assessors of this Element) 1 1 เกณฑการปฏิบัติงาน ขอ (ค): “แนวทางท่ีเหมาะสม” สามารถจัดเตรียมไดในรูปการ เขียนเปนลายลักษณอักษรและ/หรือ ทางวาจา สมรรถนะยอย 101 – 3.1 2 - 13

2.7 หลักการเขียนขอความในรูปของ กริยา-กรรม-เงื่อนไข (Verb-Object-Condition) เปนสิ่งสําคัญท่ีสุดในการเขียนมาตรฐานเนื่องจากใชส่ือสารความหมายระหวางผูเก่ียวของ รูปแบบของขอความต้ังแตความมุงหมายหลักจนถึงหนวยยอยสําหรับมาตรฐาน ตอง เขียนในรูป กริยา-กรรม-เง่ือนไข (verb-object-condition format) หรือ ประกอบดวย 3 สวน ตัวอยาง “นวดฝาเทาเพื่อสุขภาพ” สามารถอธิบายไดดังนี้ • สวนที่ 1 คํากริยา หรือ วลีแสดงการกระทํา (active verb/phrase) ซึ่งแสดงสมรรถนะใน ปฏิบัติการผลิตหรือบริการ (จากตัวอยาง “นวด” เปนกริยาแสดงสมรรถนะในการบริการ) • สวนที่ 2 กรรม หรือ สิ่งที่ถูกกระทํา (object) อาจเปนมนุษยหรือบุคคล (people) ที่ไดรับ การบริการ หรือ ขอมูล (data) เพื่อการตัดสินใจ หรือส่ิงของหรือผลิตภัณฑ (thing or product) ซ่ึงรวมถึงสิ่งมีชีวิตอื่นนอกเหนือจากมนุษยที่เกิดจากการผลิตหรือไดรับการ บริการ บางคร้ังส่ิงที่ถูกกระทําเหลานี้อาจมีคําวิเศษณท่ีเปนคุณศัพทที่ใชบงบอกใหชี้ชัด เรียกวา (qualifier) (จากตัวอยาง “ฝาเทา” เปนส่ิงท่ีไดรับการบริการ ซ่ึงหมายถึงฝาเทาของมนุษยโดยปริยาย) • สวนท่ี 3 เง่ือนไข หรือ บริบท (condition/context) หรือบางทีก็นิยมเรียกวา สถานการณ (situation) ใชสําหรับระบุการดําเนินการใหเกิดสมรรถนะใหชัดเจนภายใตเงื่อนไขดังกลาว (จากตัวอยาง “เพ่ือสุขภาพ” เปนเง่ือนไขซ่ึงทําใหเกิดขอบเขต (range) เชน ตามตํารับไทย ตามตํารับจีน หรือวิธีสมัยใหม เปนตน) ดังนั้นขอความ “นวดฝาเทาเพ่ือสุขภาพ” จึงเปนขอความในรูป กริยา-กรรม-เงื่อนไข ท่ี ถูกตอง นอกจากน้ันยังประกอบดวย ความรูและทักษะท่ีซอนตัวเองอยูในขอความของ สมรรถนะนั่นคือ การนวดฝาเทาเพ่ือสุขภาพ ซ่ึงผูนวดจะตองมีความรูเก่ียวกับสรีระของฝา เทา วิธีการนวดตามตํารับตางๆ ท่ีดีและปลอดภัย สวนทางดานทักษะก็คือการนวดที่ถูกวิธี ตามข้ันตอนของตํารับนั้นๆ 2 - 14

2.8 นิยามและเทคนิคอ่ืนๆ ที่เกี่ยวของกับการวิเคราะหหนาท่ี 1) นิยามของการวิเคราะหหนาท่ีของ Skinner, B.F. (1969) • การวิเคราะหหนาท่ี (Functional Analysis) หมายถึง กระบวนการแยกยอยเหตุการณ เชิงพฤติกรรม (behavioral events) ออกเปน เหตุการณท่ีเกิดกอน (antecedents = A), ตัวพฤติกรรมเอง (behavior = B), และผลซ่ึงตามมาหรือผลลัทธ (consequences = C) [Functional Analysis (Skinner, 1969) - The process of breaking behavioral events down into their antecedents, the behavior itself, and the consequences which fallow it is called functional analysis.] 2) นิยามของ Robert E. Norton จาก DACUM and CBE Terminology-DACUM Handbook • การวิเคราะหหนาท่ี (Functional Analysis) คลายกับการวิเคราะหอาชีพ (occupational analysis) ใชเพื่อกําหนดหนาที่และภารกิจหรืองานเฉพาะ (duties and tasks) ท่ีปฏิบัติของ ผูทํางานตามที่มอบหมายมากกวาดานหน่ึงดานใดของความรับผิดชอบ (area of job responsibility) ตัวอยางเชนหนวยงานบริการการจางงาน ผูทํางานอาจถูกมอบหมายให ทํางานงานหนึ่งงานใดหรือมากกวา ดังนี้คือ การปฐมนิเทศ (orientation) การรับเขาทํางาน (intake) การประเมิน (assessment) การจัดการกรณีตาง ๆ (case management) และการ บริการนายจาง (employer service) [Functional Analysis – Similar to occupational analysis and used to determine the duties and tasks performed by workers assigned to more than one area of job responsibility. For example, in state employment service agencies, workers may be assigned to one or more of the following: orientation, intake, assessment, case management, employer service.] • การวิเคราะหงาน (Job Analysis) คือ การระบุหนาที่และภารกิจหรืองานเฉพาะที่ ประกอบกันเปนตําแหนงงานตําแหนงหนึ่ง (a single job) เชน ชางไม (carpenter) หรือ ชางประปา (plumber) [Job Analysis – Identification of the duties and tasks that comprise a single job like carpenter or plumber.] • การวิเคราะหอาชีพ (Occupational Analysis) คือ กระบวนการระบุหนาท่ี (duties) และ ภารกิจหรืองานเฉพาะ (tasks) ที่สําคัญของพนักงานในงานอาชีพท่ีกําหนด นอกจากน้ันยังมี วิธีการอื่น ๆ อีกเปนจํานวนมากในการวิเคราะหอาชีพ การวิเคราะหอาชีพบางที่ก็เรียกวา การวิเคราะหงาน (job analysis) [Occupational Analysis – A process to identify the duties and tasks that are important to workers in any given occupation. A number of alternative approaches to occupational analysis are available. Also sometimes is called job analysis.] 2 - 15

• การวิเคราะหกระบวนการ (Process Analysis) คลายกับการวิเคราะหอาชีพ (occupational analysis) การนี้เกี่ยวกับการระบุหนาที่และภารกิจหรืองานเฉพาะ (duties and tasks) ที่ปฏิบัติโดยกลุมหรือทีมของผูทํางานที่มีงานมอบหมายรวมกัน (common job assignment) แตตางกันที่ชื่อตําแหนงงานและความรับผิดชอบ (job titles and responsibilities) เชน ผูจัดการ วิศวกร ชางเทคนิค และชางชํานาญงาน อาจไดรับมอบ หมายใหทํางานรวมกันในกระบวนการหน่ึง (a single common process) การวิเคราะห กระบวนการนี้ไดใชในหลายบริษัทเพื่อชวยใหมุงสูมาตรฐาน ISO 9000 และ QS 9000 [Process Analysis – Similar to an occupational analysis, this involves identifying the duties and tasks performed y a small group or team of workers with a common job assignment but with different job titles and responsibilities. For example, a manager, engineer, technicians, and skilled workers may all be assigned to a single common process. This process analysis is used by many company to help meet ISO 9000 and QS 9000 standards.] 2 - 16

หัวขอที่ 3 การพัฒนาหนวยสมรรถนะและหนวยยอย (Development of Units and Elements) จะเด็ด เปาโสภา และ มนตรี พรหมเพ็ชร สํานักมาตรฐานการอาชีวศึกษาและวิชาชีพ 2 กันยายน 25473.0 ความนํา ในหัวขอที่ 1 และ 2 ไดกลาวถึงการวิเคราะหหนาที่ ซึ่งสามารถแยกยอยตอไปเปนหนวยสมรรถนะ และสมรรถนะยอย แตในทางปฏิบัติ พบวาเปนความยากยิ่งที่จะเร่ิมตนที่หนาที่หลัก แตก็มีเทคนิค การแกปญหานี้ โดยเขียนรายการของหนวยสมรรถนะกอน แลวจึงรวมกันเปนหนาที่หลัก ซ่ึงก็ใหผล ท่ีไดสอดคลองกับหลักเกณฑของการวิเคราะหหนาท่ี3.1 ลักษณะของหนวยยอยและหนวยสมรรถนะ (Elements and Units) 1) หนวยสมรรถนะ (Units of Competence) • เขียนในรูปของ กริยา-กรรม-เงื่อนไข (Verb-Object-Condition) • เปนการรวมหนวยยอยท่ีมีคุณคาและอิสระในการจางงาน • มีคุณคาในการรับรองผลหรือเทียบโอน • เปนแมแบบของหนาที่ (Templates of Functions) สําหรับการปฏิบัติงานตางระดับ สามารถสรางเปนหนวยขนาน (Parallel Unit) • สามารถทําสําเร็จไดดวยรายบุคคล 2) หนวยยอย (Elements/Elements of Competence) บางทีก็เรียกวา สมรรถนะยอย เปนระดับชั้นสุดทายของการวิเคราะหหนาท่ี • เขียนในรูปของ กริยา-กรรม-เงื่อนไข (Verb-Object-Condition) • สามารถทําสําเร็จไดดวยรายบุคคล • มีองคประกอบสนับสนุนคือ เกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria) ขอบเขตหรือขอ กําหนดขอบเขต (Range Statement) หลักฐานท่ีตองการ (Evidence requirements) ท่ีทํา ใหสามารถประเมินได3.2 ขอควรทําใจลืมในขณะดําเนินเร่ืองการวิเคราะหหนาที่ • ตําแหนงงานอาชีพหรือชื่ออาชีพที่ทําในแผนภาพนั้น • ระดับ • ความตองการการฝกอบรม • กรอบเวลา 3-1

3.3 ขอความที่มักใชผิดในการวิเคราะหหนาท่ี • คําท่ีไมใชแสดงหนาท่ีงาน เชน รู (know), เขาใจ (understand), ใช (use), หรือ (utilise), ปฏิบัติ (operate), ตั้งแตระดับบทบาทหลัก หนาที่หลัก หนวย และหนวยยอย เนื่องจากคํา เหลาน้ีจะแปลงไปเปนเกณฑการปฏิบัติงาน ของเขต หรือขอกําหนดของหลักฐาน • คําท่ีเปนกระบวนการ เชน วัด (measure), ตรวจสอบ (check) หรือ ทบทวน (review) ไม ควรปรากฏในขอความของบทบาทหลัก หนาท่ีหลัก และหนวย เวนแตจะแนใจวาจะแสดง ใหเห็นผลลัพธ • คําที่เปนขอกําหนดในการประเมิน เชน คุณภาพ (quality), ถูกตอง (correct), ตองไม ปรากฏในขอความของบทบาทหลัก หนาที่หลัก หนวย และหนวยยอย เนื่องจากการ วิเคราะหหนาท่ีไมตองการระบุมาตรฐาน (standard) แตมาตรฐานจะปรากฏในเกณฑการ ปฏิบัติงานในแตละหนวยยอย3.4 - การกําหนดเกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria) ปญหาทางภาษาของคํา performance ทําใหการวิเคราะหหนาที่เปนไปอยางยุงยากสับสน คําวา performance มีความหมายไดคือ การปฏิบัติงาน หรือ ผลงาน ในการวิเคราะหหนาท่ีตองการ เกณฑของ ผลงาน มากกวาการปฏิบัติงาน ซึ่งจะกลับกันกับการฝกอบรมหรือการเรียนการสอนท่ี ตองการเกณฑการปฏิบัติงาน (กระบวนการ) มากกวา ผลงาน Performance Criteria เปนหัวใจของการประเมิน น้ันคือเปนมาตรฐาน จึงมีรูปแบบท่ีเขียนแตกตาง จากขอความของระดับช้ันในแผนภาพหนาที่ เกณฑการประเมินเขียนในรูป ผลลัพธ – ขอกําหนด การประเมิน (Outcome – Evaluative statement) ดังตัวอยาง 3.4/1ตัวอยาง 3.4/1 เกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria) ผลลัพธ (Outcome) ขอกําหนดการประเมิน (Evaluative Statement)1) การเก็บวัสดุ อยูในตําแหนงกําหนดและซอนกันไว ที่ความสูง น้ํา (storage of Materials) หนักและระยะชิดที่ปลอดภัย2) การสูญหายหรือการเสียหายของวัสดุ (is in designated locations and at safe stacking heights, weights and proximities.) ไดถูกรายงานโดยฉับพลันและอยางละเอียดลออ(loss or damage to materials) (is reported promptly and accurately.)3) ความมุงหมายของการวิเคราะหความ มีความชัดเจนและไดตกลงกันไวตองการจําเปนของการฝกอบรมและพัฒนาThe purpose of the training and development (is clarified and agreed.)needs analysis4) สารสนเทศไดรวบรวมข้ึน (ตามกรอบเวลาและทรัพยากรท่ีไดตกลงกันไว)(Information is handled) (according to the specified rules of confidentiality and security.) 3-2

3.5 ขอเสนอแนะในการเขียนเกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria) ในการเขียนเกณฑการปฏิบัติงาน มีวิธีท่ีงายกวาคือ เขียนในลักษณะท่ีวาจะตองทําอะไรบาง (ซ่ึงเปน กระบวนการทํางาน) เสียกอน แลวจึงจะถามวาจะตองทําดีอยางไร หลักของการเขียนในรูปแบบ ของอังกฤษเสนอแนะไวดังน้ี 1. เขียนรายการวาตองทําอะไร 2. ยอนกลับไปถามในแตละรายการวา ตองมีผลลัพธดีอยางไร 3. กําจัดรายการท่ีทําซํ้า หรือไมใชส่ิงสําคัญออก เหลือไวเฉพาะรายการที่สําคัญ 4. จินตนาการวาอะไรจะเกิดข้ึนถาเกิดการผิดพลาด และผลกระทบตอบรรยากาศของสถานที่ ทํางานจริง ตองมั่นใจวารายละเอียดของเกณฑ เปนมาตรฐานยอมรับ (accepted standard) ของสถานท่ีทํางาน ขอสรุปสําหรับเกณฑการปฏิบัติงาน • เขียนในรูป ผลลัพธ – ขอกําหนดการประเมิน (Outcome – evaluative statement) • กําหนดดานสําคัญท่ีสุดของการปฏิบัติงาน • กําหนดระดับของหนวยยอยตองปฏิบัติได • กลาวถึงส่ิงตาง ๆ ท่ีอาจเกิดขึ้นและการจัดการงานของสถานที่ทํางาน คําที่มักใชผิดในขอความของ เกณฑการปฏิบัติงาน • คําที่ไมใหเขียนแสดงไวในเกณฑการปฏิบัติงาน เชน รู (know), เขาใจ (understand), ตระหนักถึง (be aware of), หรือ มีความซาบซึ้ง… (have an appreciation of…) • คําที่ไมส่ือความหมาย (meaningless words) เชน ถูกตอง (correct, right), เหมาะสม (proper, appropriate) เน่ืองจากเปนการปดภาระใหผูประเมินเปนผูกําหนดเกณฑ แตอาจ จะใชคําเหลานี้ไดโดยตองนิยามใหชัดเจนวา ถูกตองหรือเหมาะสม น้ันเปนอยางไร3.6 - เทคนิคการกําหนด ขอความของขอบเขต (Range Statements) การกําหนดขอบเขต (Range Statements) เปนเรื่องยากในการเขียนมาตรฐาน ทั้งนี้สืบเน่ืองมาจาก ขอความที่ใชเขียนในหนวยยอยมีรูป กริยา – กรรม - เงื่อนไข แตละสวนตองมีความยืดหยุนที่ใหเกิด ขอบเขต (ถาเขียนทั้ง 3 สวนไวอยางเฉพาะเจาะจง จะเปนการเขียนขอความงานเฉพาะ/Task statements ใน DACUM ซ่ึงยังไมเทียบเทาหนวยสมรรถนะ) ตัวอยางของขอความหรือขอกําหนด ขอบเขต (Range Statements) ดังแสดงในตัวอยาง 3-3

ตัวอยาง 3.6/1 หนวยยอย (Element) 1 : รับและลงบันทึกวัสดุ (Receive and log materials) ขอบเขต (Range Statement) : ชนิดของวัสดุ (Types of material): ฟลมท่ีลางแลว (processed film) ฟลมที่ยังไมไดลาง (unprocessed film) วีดีโอเทป (video tape) หนวยยอย (Element) 2 : บันทึกและเก็บขอสนเทศ (Record and store information) ขอบเขต (Range Statement) : วิธีการบันทึกเปนท้ังแบบ (Recording methods are both) : ทําดวยมือ (manual) อิเล็กทรอนิกส (electronic) ขอสรุปสําหรับขอกําหนดขอบเขต (Range Statements) • จัดใหมีความเชื่อมโยงระหวางมาตรฐานกับการปฏิบัติในงาน • มุงเนนการประเมิน • สามารถปรับใหเปนปจจุบัน3.7 เทคนิคการกําหนดเกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria) ในการวิเคราะหหนาที่ในระดับหนวยสมรรถนะหรือหนวยยอยจะตองมีเกณฑการปฏิบัติงาน ซึ่งใน สถานท่ีทํางานไดกําหนดไวแตเรียกแตกตางกันไป เชน มาตรฐานการทํางาน (working standards) หรือมาตรฐานการปฏิบัติงาน (performance standards) ฯลฯ แตถาไมมีขอมูลดังกลาวอาจจําเปน ตองใชเทคนิคการวิเคราะหงานเฉพาะหรือการวิเคราะหสมรรถนะ (Task/Competency Analysis) เพื่อชวยในการหาสวนประกอบตาง ๆ ไมวาจะเปนหนวยหรือหนวยยอย แตการวิเคราะหท่ีหนวย ยอยทําใหไดขอมูลที่ตรงกับความตองการ แนวทางการวิเคราะหงานเฉพาะหรือการวิเคราะหสมรรถนะ อาจทําได 2 แนวทางคือ • แนวทางท่ี 1 กรณีมีขอความหรือขอกําหนดของหนวยยอยและไดรวมกันไวในหนวย สมรรถนะแลวเทาน้ัน ใหแยกหนวยยอยออกเปนขั้นตอน ประมาณ 4 – 8 ขั้นตอน แลว วิเคราะหความสัมพันธของแตละข้ันตอนกับองคประกอบสําคัญที่เก่ียวของ 3-4

• แนวทางที่ 2 กรณีมีขอความหรือขอกําหนดของหนวยสมรรถนะเทานั้น ใหแยกทั้งหนวย สมรรถนะออกเปนข้ันตอน (แตละข้ันตอนเปนงานท่ีครอบคลุมหรือเปนกรอบของการ เคลื่อนที่ (Motion) ซ่ึงจะเขียนเปนข้ันตอนหลัก (Key Steps) ประมาณ 7 – 15 ขั้นตอน แลวพิจารณารวมข้ันตอนตาง ๆ ใหเปนหนวยยอย 2 ถึง 4 หนวยยอย แลววิเคราะหความ สัมพันธของแตละขั้นตอนกับองคประกอบสําคัญท่ีเกี่ยวของในแตละหนวยยอยองคประกอบสําคัญที่เกี่ยวของในการวิเคราะหงานเฉพาะมีดังน้ี สําหรับการปฏิบัติงานในสถานประกอบการ ประกอบดวย • ปฏิบัติงานเมื่อใดและความบอยที่ทํา (When and how often performed) • คุณภาพและปริมาณของการผลงาน (Quality and quantity of performance) • เงื่อนไขหรือภาวะภายใตการปฏิบัติงาน (Conditions under which performed) • ทักษะและความรูที่ตองการ (Skills and knowledge required) • การปฏิบัตินี้เรียนรูไดดีที่สุดจากท่ีใด (Where best learned) สําหรับการกําหนดกรอบมาตรฐานสมรรถนะหรือมาตรฐานวิชาชีพ อาจประกอบดวย • คุณภาพและปริมาณของการผลงาน (Quality and quantity of performance) • เครื่องมือและวัสดุ (Tools and materials) เฉพาะที่สําคัญ • เง่ือนไขหรือภาวะภายใตการปฏิบัติงาน (Conditions under which performed) • ความปลอดภัยและขอควรระวัง (Safety and precaution) • ทักษะและความรูที่ตองการ (Skills and knowledge required) ซึ่งนําทักษะหลัก (Key and Core Skills) มารวมพิจารณาดวยคือ − การคิดคํานวณ (Numeracy or Application of number) การใชสารสนเทศกราฟกและ การใชจํานวน − การส่ือสาร (Communication) ประกอบดวย การเขียน การพูด และการอาน − การใชเทคโนโลยีสารสนเทศ (Information technology) − การทํางานรวมกับผูอื่น (Working with others) − การแกปญหา (Problem solving) − การปรับปรุงการเรียนรูและการปฏิบัติงานของตนเอง (Improving own learning and performance) ทักษะหลักเหลานี้เม่ือวิเคราะหท่ีข้ันตอนใดและพบวาตองมี ก็อาจระบุไวในแตละชองของ ตารางวิเคราะห หรือใชหลักที่วาทักษะเหลานี้เปนเกณฑที่ตองคํานึงอยูเสมอในแตละขั้น ตอนการปฏิบัติงาน • ทัศนคติหรือเจตคติ (Attitudes) 3-5

ตัวอยาง 3.7/1ตัวอยาง การวิเคราะหงานเฉพาะหรือการวิเคราะหสมรรถนะ (Task Analysis or Competency Analysis) (ตัวอยางของขอมูลท่ีใสไวในแตละชอง ไดสมมุติขึ้นและอาจไมสัมพันธกับความเปนจริง) (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)ขั้นตอน คุณภาพและ เคร่ืองมือ เงื่อนไขภายใต ความปลอดภัย ทักษะและความรูที่ตองการ เจตคติ ปริมาณผลงาน และวัสดุ การปฏิบัติงาน และขอควร ระวัง (Skills and knowledge (Attitudes) (Steps) (Quality and (Tools and (Conditions (Safety and required) quantity of materials) under which precaution)ข้ันตอนท่ี 1 performance) performed) ขนาดมิติอยูใน เครื่องจักร ก. ภายนอกอาคาร อันตรายจากไฟ การใชเครื่องจักร ก. คุณสมบัติ บริหารเวลาเขียนขอความ พิกัดกําหนด และ ฟาแรงสูง ของอะลูมิเนียม วิธีเดินสาย และวางแผน การทํางาน อะลูมิเนียม นอกอาคารกับเพื่อนรวมงาน การทํางาน ผิวงานตองเรียบ เครื่องจักร ข. อันตรายจากการข้ันตอนท่ี 2 อยูในเกณฑ ยกของหนัก การใชเครื่องจักร ข. การอานคูมือการใชงานข้ันตอนท่ี 3 ทําไดในอัตรา เครื่องมือ ค. ภายในอาคาร อันตรายจากคม การอานแบบวงจรควบคุม การรูจักขั้นตอนที่ 4 ของเวลามาตร และกาซ … ตัด และกาซ เครื่องกลไฟฟา บริหารเวลา ฐาน ไฮโดรเจน ไฮโดรเจน … … … … …การวิเคราะหงานเฉพาะ ทําใหไดขอมูลซ่ึงครอบคลุมส่ิงตาง ๆ ซ่ึงจะนําไปใชประโยชนตอไป โดยเฉพาะอยางย่ิงมาตรฐานท่ีระบุไวเพียงขอความของหนวยสมรรถนะ (Unit title) หรือ สมรรถนะยอย(Element title) เชน• เกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria) สามารถระบุไดโดยพิจารณาแตละขั้นตอนวา − มีคุณภาพ มีปริมาณ มีความปลอดภัย และมีผลอันเน่ืองมาจากคุณลักษณะท่ีตองการของผู ปฏิบัติงานอยางไร [โดยพิจารณาจากสดมภ (2), (5), (6) และ (7)]• ขอบเขต (Range Statements) สามารถระบุไดโดยพิจารณาแตละข้ันตอนวาจะตอง − ปฏิบัติเกี่ยวกับส่ิงใดและและสิ่งนั้นมีขอบเขตอะไรบาง [โดยพิจารณาจาก สดมภ (3) เปนตน] − ปฏิบัติอยูภายใตเงื่อนไขใด [โดยพิจารณาจาก สดมภ (4), (7) เปนตน] − ปฏิบัติไดอยางหลากหลายวิธีใดบาง [โดยพิจารณาจาก สดมภ (4), (6) เปนตน] 3-6

• หลักฐานการปฏิบัติงานที่ตองการ (Performance Evidence) สามารถระบุโดยพิจารณา จาก − หลักฐานกระบวนการ (Process Evidence) วาข้ันตอนใดที่จะใชเปนหลักฐานการ ประเมินได และขั้นตอนใดท่ีไมสามารถเปดเผยใหประเมินได [โดยพิจารณาจาก สดมภ (1), (4) เปนตน] − หลักฐานผลงานหรือผลผลิต (Product Evidence) วาผลผลิตใดท่ีจะใชเปนหลักฐาน การประเมินไดและจะอยูในรูปแบบใด หรือถาผลผลิตใดท่ีอาจไมสะดวกตอการประเมิน จะสามารถทดแทนดวยหลักฐานอะไรและในรูปแบบใด [โดยพิจารณาจาก สดมภ (1), (4) เปนตน]• หลักฐานความรูที่ตองการ (Knowledge Evidence) สามารถระบุไดโดยพิจารณาแตละขั้น ตอนวาจะตองมีความรูความเขาใจงานแตละขั้นตอนอยางไร [โดยพิจารณาจาก สดมภ (2), (3), (5) และ (6)] หลักฐานความรู อาจเขียนในรูปของเนื้อหาสาระท่ีเปน หัวขอเร่ือง (Topic) และหัวขอยอย (subtopic) ตามความเหมาะสม โดยเปนรายละเอียดของความรูเกี่ยวกับ ทฤษฎีหรือแนวคิด ทางทฤษฎี (theories or theoretical concepts) ความมุงหมาย (purposes) หลักการ (principles) และวิธีการ (methods) ที่สนับสนุนการปฏิบัติงานนั้นในแตละขั้นตอนหรือท้ัง หนวยยอย หรืออาจเขียนในรูปจุดประสงคการเรียนรูก็ทําได แตท้ังระบบตองเขียนในรูปแบบ ใดแบบหนึ่งตลอดทุกมาตรฐาน ดังตัวอยาง เขียนในรูปของเนื้อหาสาระ ซึ่งตองนําไปกําหนดจุดประสงคการเรียนรู หรือสรางตัวช้ีวัด ใหสอดคลองกับการปฏิบัติงานของหนวยยอยนี้ ดังตัวอยางบางสวนหลักฐานความรูที่ตองการลร. 1 หลักการ, กระบวนการและวิธีการของการวิเคราะหความตองการจําเปนการฝกอบรมลร. 2 คาใชจายและผลประโยชนของวิธีตาง ๆ กันในการรวบรวมสารสนเทศลร. 3 เทคนิคการสํารวจ เขียนในรูปจุดประสงคการเรียนรู ซึ่งเปนการกําหนดลักษณะของขอสอบเพ่ือสรางตัวช้ี วัดใหสอดคลองกับการปฏิบัติงานของหนวยยอยนี้ ดังตัวอยางบางสวนหลักฐานความรูท่ีตองการลร. 1 อธิบายหลักการ กระบวนการ และวิธีการของการวิเคราะหความตองการจําเปนการฝก อบรมลร. 2 เปรียบเทียบคาใชจายและผลประโยชนของวิธีตาง ๆ กันในการรวบรวมสารสนเทศลร. 3 อธิบายเทคนิคการสํารวจ การวิเคราะหงานเฉพาะน้ีนับเปนหัวใจสําคัญของการเขียนมาตรฐาน และมีความจําเปนที่ตอง ใหผูที่เคยปฏิบัติงานน้ีมารวมใหขอมูล รวมพิจารณา และทวนสอบความเหมาะสม (Verify) เพื่อ ใหการกําหนดมาตรฐานมีความถูกตองสมเหตุสมผล (Validity) 3-7

จากตัวอยาง จากหัวขอที่ 2หนวยสมรรถนะ(Unit) 101 – 3 ระบุความตองการจําเปนในการฝกอบรมและพัฒนาองคการสมรรถนะยอย (Element) 101 – 3.1 รวบรวมสารสนเทศเพื่อการวิเคราะหความตองการจําเปนการฝกอบรมและพัฒนาขององคการเกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria, PC) :ก) ความมุงหมายของการวิเคราะหความตองการจําเปนของการฝกอบรมและพัฒนามีความชัดเจนและไดตกลง กันไวข) วิธีการรวบรวมสารสนเทศมีความเหมาะสมกับชนิดของการวิเคราะหที่ใชค) ผูมีสวนรวมไดรับ แนวทางที่เหมาะสม เก่ียวกับหลักเหตุผลสําหรับขอกําหนดท่ีตองการของกระบวนการรวบ รวมสารสนเทศง) วิธีการรวบรวมสารสนเทศไดกําหนดรายละเอียดไวอยางชัดเจนและไดตกลงไวกับทุกคณะหรือกลุมบุคคลท่ี เก่ียวของจ) วิธีการรวบรวมสารสนเทศไดใชอยางถูกตองฉ) สารสนเทศไดรวบรวมขึ้นตามกรอบเวลาและทรัพยากรที่ไดตกลงกันไวช) สารสนเทศไดดําเนินการตามกฎของการรักษาความลับและความปลอดภัยที่กําหนดขอบเขต (Range Statement) :1) ชนิดของสารสนเทศ: เชิงคุณภาพ, เชิงปริมาณ2) สารสนเทศไดรวบรวมโดยวิธีการ: การตรวจสอบ, การสํารวจ, การใชแบบสอบถาม, การสัมภาษณ3) สารสนเทศครอบคลุม: ทักษะและสมรรถนะท่ีเปนอยูในปจจุบัน, ชนิดของงาน, ความตองการของงาน, ความตองการของรายบุคคลหลักฐานท่ีตองการ (Evidence Requirements):หลักฐานการปฏิบัติงาน ที่ตองการ (The Performance Evidence Required):PE1 ลป. 1 สารสนเทศท่ีใชในการวิเคราะหค วามตองการจําเปนการฝกอบรมPE2 ลป. 2 รายงานกรรมวิธีการรวบรวมสารสนเทศหลักฐานความรูที่ตองการ (The Knowledge Evidence Required) :KE1 ลร. 1 หลักการ, กระบวนการ และวิธีการวิเคราะห ความตองการจําเปนการฝกอบรมKE2 ลร. 2 คาใชจายและผลประโยชนของวิธีตาง ๆ กันในการรวบรวมสารสนเทศKE3 ลร. 3 เทคนิคการสํารวจKE4 ลร. 4 เทคนิคการสัมภาษณ และชนิดการสัมภาษณแบบตาง ๆ กันKE5 ลร. 5 นโยบายองคการดานการรักษาความลับKE6 ลร. 6 การใชเทคโนโลยสี ารสนเทศท่ีสามารถเปนไปไดในการรวบรวมสารสนเทศแนวทางการประเมินสําหรับผูประเมินสมรรถนะยอยนี้ (Guidance to Assessors of this Element) 1 1 เกณฑการปฏิบัติงาน ขอ (ค): “แนวทางท่ีเหมาะสม” สามารถจัดเตรียมไดในรูปการเขียนเปน ลายลักษณอักษรและ/หรือ ทางวาจา 3-8

หัวขอท่ี 4 ความสัมพันธระหวางหลักสูตรของ สอศ. กับ อาชีพหรืองานที่สามารถปฏิบัติได จะเด็ด เปาโสภา และ มนตรี พรหมเพ็ชร สํานักมาตรฐานการอาชีวศึกษาและวิชาชีพ 2 กันยายน 25484.0 ความนํา ในหัวขอท่ี 1 - 3 เปนการพัฒนาสมรรถนะของผูปฏิบัติงานอาชีพท่ีพัฒนาตนเองมานาน สมรรถนะ ของมาตรฐานอาชีพนี้อาจอยูนอกเหนือขีดความสามารถของผูจะเริ่มตนทํางานหลังจากที่ไดสําเร็จ การศึกษาขั้นฐาน ดังนั้นถาไดมีการฝกฝนหรือฝกอบรมวิชาชีพกอน ก็จะมีความสามารถหรือมี สมรรถนะเหมาะสมเพียงพอในการจางงาน ในหัวขอน้ีจะกลาวถึงการพัฒนาสมรรถนะผูเขาเรียนหรือ ฝกอบรมในสถานศึกษาโดยเนนสมรรถนะ4.1 ความมุงหมายของหลักสูตรของ สอศ. หลักสูตรของ สอศ. ไดกําหนดความมุงหมายท่ีใหผูสําเร็จการศึกษาสามารถปฏิบัติงานไดตามความ ตองการของสถานประกอบการ ดังนั้นในการพัฒนาหลักสูตรทุกคร้ังจึงมีสถานประกอบการเขามามี สวนรวมเสมอ แตเน่ืองจากหลักสูตรดังกลาวเปนเอกสารท่ีระบุขอมูลไวเพื่อการจัดการเรียนการสอน เปนหลัก จึงไมไดระบุขอมูลท่ีแสดงวาผูสําเร็จการศึกษาสามารถทําอะไรไดหรือประกอบอาชีพอะไร ได ประการสําคัญที่หลักสูตรไมสามารถระบุชื่ออาชีพตาง ๆ ไดน้ันเปนเพราะในขณะท่ีกําลังพัฒนา หลักสูตร (ตนป พ.ศ. 2545 และ 2546) เอกสารการจัดประเภทมาตรฐานอาชีพ (ประเทศไทย) พ.ศ. 2544 ของกระทรวงแรงงานฯ ยังจัดทําไมแลวเสร็จ แตบัดนี้เอกสารขอมูลดังกลาวเสร็จเรียบรอยและ ไดเร่ิมเผยแพรเมื่อเดือนกุมภาพันธ 2547 การน้ีทําใหการระบุชื่ออาชีพและระดับตาง ๆ ของผูสําเร็จ การศึกษาจากหลักสูตรของ สอศ. สามารถระบุไดชัดเจนข้ึน4.2 มาตรฐานการจัดอาชีวศึกษา มาตรฐานการจัดอาชีวศึกษาใหผูสําเร็จการศึกษาไดคุณภาพ เรียกวา มาตรฐานการศึกษาวิชาชีพ (Vocational Education Standards) ซ่ึงจะมีความสอดคลองกับระบบคุณวุฒิวิชาชีพไทย (Thai Vocational Qualifications หรือ TVQ.) มาตรฐานของคุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ (คํายอ GVQ) จะ ตองมีความสัมพันธกับ TVQ แตมีความเปนอิสระในการแบงระดับและนิยามของ GVQ เอง เนื่องจาก GVQ เปนมาตรฐานของผูสําเร็จการศึกษาจากสถาบันการศึกษาและเปนเพียงเกณฑเปรียบเทียบ สมรรถนะ (benchmark) หรือ มาตรฐานชวงช้ันกับ TVQ ซ่ึงเปนคุณวุฒิของผูปฏิบัติงานอาชีพท่ีมีทั้ง ทักษะและประสบการณเหนือชั้นกวา เน่ืองจากไดปฏิบัติงานจนชํานาญไดระดับมาตรฐานอาชีพ 4-1

4.3 หลักการกําหนดกรอบสมรรถนะและมาตรฐาน (Competence and Standard Frameworks) ของคุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ (General Vocational Qualifications; GVQ)คุณวุฒิวิชาชีพการศึกษาวิชาชีพ เปนกรอบสมรรถนะและมาตรฐานสําหรับผูผานการเรียนหรือการฝกอบรมแบบฐานสมรรถนะ (Competency-based Education/Training) โดยใชสถาบันการศึกษาหรือฝกอบรมเปนฐาน (Institution-based/School-based/College-based) ท้ังน้ี สมรรถนะ(Competence/Competency) ดังกลาวตองมีครบ 3 องคประกอบ คือ ทักษะในการทํางานใหบรรล,ุความรูและการเขาใจงานที่ทํา, และ กิจนิสัยหรือเจตคติในการทํางานซ่ึงกอใหเกิดประสิทธิผลและประสิทธิภาพ องคประกอบท้ังสามน้ีจะตองบูรณาการเขาดวยกันอยางแนบแนนเพื่อใหปฏิบัติงานไดอยางมีสมรรถนะ องคประกอบที่กลาวนี้ก็คือพิสัยการเรียนรู 3 พิสัย ไดแก ทักษะพิสัย(Psychomotor Domain) พุทธิพิสัย (Cognitive Domain) และ จิตพิสัย (Affective Domain) ตามลําดับนั่นเองในชวงระยะเวลาของการเรียนรูและฝกฝนทักษะในแตละภาคหรือปการศึกษา ยอมทําใหผูเรียนมีสมรรถนะหรือความสามารถเพิ่มขึ้นเปนระดับขั้น หรือเกิดความแตกตางของสมรรถนะอยางมีนัยสําคัญและสามารถเขียนนิยามของแตละระดับหรือกําหนดเปนเกณฑเปรียบเทียบสมรรถนะ (Benchmark) ของแตละระดับไดดังตอไปนี้1) คุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพของหลักสูตรวิชาชีพระยะส้ัน (GVQS) GVQS (เมื่อสําเร็จหลักสูตรวิชาชีพระยะส้ัน 30 – 225 ช่ัวโมง) นิยามของคุณวุฒิ GVQS สามารถปฏิบัติงานในขอบเขตที่กําหนด ซ่ึงสวนใหญเปนงานประจําและคาดคะเนได โดย ใชทักษะพื้นฐานและ/หรือทักษะเฉพาะ อาจตองมีความเปนอิสระในการทํางาน และ/หรือ การรวมงานกับผูอื่น หลักสูตรวิชาชีพระยะสั้น เปนหลักสูตรเบ็ดเสร็จในตัวที่มุงหวังใหผูเขารับการเรียนการฝกอบรม สามารถนําไปประกอบอาชีพไดทันทีเมื่อสําเร็จหลักสูตร เริ่มจากการที่ยังทําอะไรไมไดเลย ตอ มาเม่ือไดฝกฝนจากทักษะพ้ืนฐานงายๆ ไปสูทักษะเฉพาะที่ยากและซับซอนข้ึน เม่ือส้ินสุดระยะ เวลาของหลักสูตรผูเรียนก็จะมีความสามารถเพียงพอในระดับขั้นตนของการประกอบอาชีพตาม ที่ตนเองไดเลือกไว และถาผานการประเมินก็จะไดรับคุณวุฒิ GVQS โดยจะสามารถทําหนาที่ เปนผูชวย/ผูปฏิบัติงานมีฝมือเฉพาะทาง (operatives) หรือสามารถประกอบอาชีพอิสระ เปนตน 4-2

2) คุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพของหลักสูตรระดับ ปวช. (GVQ1 – 3) GVQ1 (เมื่อไดเรียนประมาณ 1 ปการศึกษาแรกของหลักสูตร ปวช. 3 ป) นิยามของคุณวุฒิ GVQ1 สามารถปฏิบัติงานในขอบเขตของงานท่ีกําหนด ซึ่งสวนใหญเปนงานประจําและคาด คะเนได โดยใชทักษะพ้ืนฐานและ/หรือทักษะเฉพาะ รวมถึงทักษะที่สัมพันธกับการปฏิบัติ งานและการมีสวนรวมในคณะทํางาน เปนปแรกท่ีเร่ิมเขาเรียนจากการที่ยังทําอะไรไมไดเลย ตอมาเมื่อไดฝกฝนทักษะพ้ืนฐานงายๆ ไปสูทักษะท่ีมีความหลากหลายจากรายวิชาหลักๆ ในหมวดวิชาชีพพ้ืนฐาน (หมวด 2.1) และอาจ มีบางรายวิชาจากหมวดวิชาชีพสาขาวิชา (หมวด 2.2) ตามความจําเปน เม่ือส้ินสุดปแรกผูเรียน ก็พอจะทําอะไรได และถาผานการประเมินก็จะไดรับคุณวุฒิ GVQ1 โดยจะสามารถทําหนาท่ีเปน ผูชวยงานท่ัวไป ชางฝกหัดหรือพนักงานฝกหัด เปนตน GVQ2 (เม่ือไดเรียนประมาณ 2 ปการศึกษาของหลักสูตร ปวช. 3 ป) นิยามของคุณวุฒิ GVQ2 สามารถปฏิบัติงานในขอบเขตของงานที่กําหนด ซ่ึงสวนใหญเปนงานประจําและมีความ พรอมในการปฏิบัติงานในขอบเขตงานหลากหลายและบริบทตางๆ ท่ีกําหนด รวมท้ังมี ความรับผิดชอบสวนตัวหรือความเปนอิสระและ/หรือมีการรวมงานกับผูอ่ืนโดยเปน สมาชิกกลุม เปนปท่ีผูเรียนไดฝกปฏิบัติงานที่เร่ิมเปนอาชีพทั่วๆไปในสาขาวิชาจากรายวิชาหลักในหมวดวิชา ชีพสาขาวิชา (หมวด 2.2) และอาจมีบางรายวิชาจากหมวดวิชาชีพพื้นฐาน (หมวด 2.1) และ หมวดวิชาสาขางาน (หมวด 2.3) ตามความจําเปน เม่ือส้ินสุดปที่ 2 ผูเรียนก็จะสามารถทําอะไร เปนช้ินเปนอัน เริ่มตนมีทักษะเฉพาะในงานอาชีพ และถาผานการประเมินก็จะไดรับคุณวุฒิ GVQ2 โดยจะสามารถทําหนาที่เปนผูชวยผูประกอบอาชีพระดับฝมือ ผูชวยชางฝมือ ผูปฏิบัติ งานเฉพาะทาง พนักงานหรือเจาหนาท่ีท่ัวไป เปนตน GVQ3 (เม่ือไดเรียนครบเกณฑการสําเร็จหลักสูตร ปวช. 3 ป) นิยามของคุณวุฒิ GVQ3 สามารถปฏิบัติงานทักษะในขอบเขตสําคัญและบริบทตางๆ ที่สัมพันธกัน สวนใหญเปน งานประจําท่ีรูวิธีการและวิธีดําเนินการลวงหนา สามารถประยุกตทักษะและความรูไปสู บริบทใหมๆ สามารถใหคําแนะนําและแกปญหาเฉพาะดาน อาจตองรับผิดชอบตอผู อ่ืนรวมทั้งมีสวนรวมและ/หรือมีการประสานงานกลุมหรือหมูคณะ เปนปที่ผูเรียนไดฝกปฏิบัติงานในสาขางานตามท่ีตนเองตั้งม่ันไว เปนงานที่ยากซับซอนและ ตองใชฝมือหรือทักษะเฉพาะท่ีไดจากรายวิชาในหมวดวิชาชีพสาขางาน (หมวด 2.3) รายวิชา โครงการเพื่อใหเกิดทักษะการแกปญหา และการฝกงานในสถานประกอบการเพ่ือใหเกิดประสบ การณในโลกอาชีพจริง เม่ือสิ้นสุดปสุดทายนี้ ผูเรียนก็จะมีความสามารถเพียงพอในระดับข้ันตน 4-3

ของการประกอบอาชีพระดับฝมือตามสาขางานที่ตนเองไดเลือกเสนทางไว ถาผานการประเมินก็ จะไดรับคุณวุฒิ GVQ3 และเม่ือครบถวนตามเกณฑการสําเร็จการศึกษาก็จะไดรับ ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) โดยจะสามารถทําหนาท่ีเปนผูประกอบอาชีพระดับฝมือ ชางฝ มือ ผูชวยนักเทคนิค/ชางเทคนิค เปนตน3) คุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพของหลักสูตรระดับ ปวส. (GVQ4 – 5) GVQ4 (เมื่อไดศึกษาประมาณ 1 ปการศึกษา) นิยามของคุณวุฒิ GVQ4 สามารถปฏิบัติงานโดยประยุกตทักษะที่มีขอบเขตทั่วไปของงานหลากหลาย บางงานมี ความซับซอนและไมเปนงานประจํา สามารถแนะนําผูอื่น มีสวนรวมการจัดการและการ แกปญหา และมีความรับผิดชอบตอผูอื่นและหมูคณะ เปนปแรกท่ีเริ่มเขาศึกษาในระดับเทคนิคซึ่งผูเขาศึกษาเปนผูมีฝมือหรือทักษะอยูแลว ดังนั้น การศึกษาในระดับน้ีจึงเร่ิมตนการเรียนรูเร่ืองการจัดการ การแกปญหาและตัดสินใจ การแสวงหา ความรูและแนวทางใหมๆ มาพัฒนาตนเอง รวมท้ังการประยุกตใชความรูในระดับเทคนิคที่ได จากรายวิชาหลักๆ ของหมวดวิชาชีพพ้ืนฐาน (หมวด 2.1) และจากหมวดวิชาชีพสาขาวิชา (หมวด 2.2) เม่ือสิ้นสุดปแรกนี้ ผูเรียนก็มีความสามารถในการจัดการในระดับข้ันตน และถาผาน การประเมินก็จะไดรับคุณวุฒิ GVQ4 โดยจะสามารถทําหนาที่เปนผูชวยชางเทคนิค/นักเทคนิค/ นักวิชาการ เปนหัวหนางาน/กลุมงาน เปนตน GVQ5 (เม่ือไดศึกษาครบเกณฑการสําเร็จหลักสูตร 2 ป) นิยามของคุณวุฒิ GVQ5 สามารถประยุกตความรูและทักษะในแนวทางของตนเอในการวางแผนทรัพยากรท่ีเหมาะ สม มีสวนรวมพัฒนาวิธีการริเร่ิมส่ิงใหมๆ มีความรับผิดชอบตนเองและเปนอิสระในการ ปฏิบัติงานท่ีซับซอนหรือจัดการงานผูอ่ืน อาจมีสวนรวมที่เก่ียวกับการวางแผน การ ประเมินผล และการประสานงาน เปนปสุดทายของการศึกษาระดับเทคนิคท่ีผูเขาศึกษาจะไดสั่งสมความรูและทักษะเรื่องการจัด การ การแกปญหาและตัดสินใจงานท่ีมีความซับซอนและมักไมใชงานประจํา อีกทั้งแสวงหาความ รูและแนวทางใหมๆ มาพัฒนาตนเอง โดยประยุกตใชความรูและทักษะในระดับเทคนิคตามบริบท ของอาชีพที่ไดจากรายวิชาหมวดวิชาชีพสาขางาน (หมวด 2.3) รายวิชาโครงการที่ทําใหเกิด ทักษะการจัดการทรัพยากรรวมทั้งการแกปญหา และการฝกงานในสถานประกอบการท่ีทําให เกิดทักษะและประสบการณในโลกอาชีพจริง เม่ือส้ินสุดปสุดทายน้ีก็จะมีความสามารถเพียงพอ ในขั้นเร่ิมตนของการประกอบอาชีพระดับเทคนิคตามสาขางานที่ตนเองไดกําหนดเสนทางไว ถา ผานการประเมินก็จะไดรับคุณวุฒิ GVQ5 และเม่ือครบถวนตามเกณฑการสําเร็จการศึกษาก็จะ ไดรับประกาศนียบัตรวิชาชีพช้ันสูง (ปวส.) โดยสามารถประกอบอาชีพอิสระหรือทําหนาที่ใน หนวยงาน เชน ชางเทคนิค/นักเทคนิค/นักวิชาการ หัวหนางาน/กลุมงาน ผูชวยนักเทคโนโลยี/ วิศวกร/ผูประกอบวิชาชีพ เปนตน 4-4

4.4 เกณฑเปรียบเทียบสมรรถนะเขียนแสดงในแตละระดับของ GVQเกณฑเปรียบเทียบสมรรถนะ (Benchmark) ของคุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ (GVQ) ในแตละระดับ ของหลักสูตร ปวช.รายการ GVQ1 GVQ2 GVQ3สมรรถนะ (Competence) สามารถปฏิบัติงาน สามารถปฏิบัติงานใน สามารถปฏิบัติงานทักษะ ในขอบเขตของงาน ขอบเขตของงานที่ ในขอบเขตสําคัญและ(จากนิยามของคุณวุฒิการ ที่กําหนด ซึ่งสวน กําหนด ซ่ึงสวนใหญ บริบทตางๆ ท่ีสัมพันธกันศึกษาวิชาชีพ GVQ) ใหญเปนงาน เปนงานประจําและมี สวนใหญเปนงานประจําท่ี ประจําและคาด ความพรอมในการ รูวิธีการและวิธีดําเนินการองคประกอบของ คะเนได โดยใช ปฏิบัติงานในขอบเขต ลวงหนา สามารถสมรรถนะประกอบดวย: ทักษะพื้นฐานและ/ งานหลากหลายและ ประยุกตทักษะและความรูทักษะในการทํางานให หรือทักษะเฉพาะ บริบทตางๆ ที่กําหนด ไปสูบริบทใหมๆบรรลุ รวมถึงทักษะที่ รวมท้ังมีความรับผิด สามารถใหคําแนะนําและความรูและการเขาใจงานที่ สัมพันธกับการ ชอบสวนตัวหรือความ แกปญหาเฉพาะดานทํา ปฏิบัติงานและการ เปนอิสระและ/หรือมีการ อาจตองรับผิดชอบตอผูกิจนิสัยในการทํางานซ่ึงกอ มีสวนรวมในคณะ รวมงานกับผูอ่ืนโดยเปน อ่ืนรวมท้ังมีสวนรวมและ/ใหเกิดประสิทธิภาพและ ทํางาน สมาชิกกลุม หรือมีการประสานงานประสิทธิผล กลุมหรือหมูคณะทักษะหลัก มีทักษะหลักครบทุก มีทักษะหลักครบทุกองค มีทักษะหลักครบทุกองค(Key and Core Skills) องคประกอบ โดยมี ประกอบ โดยมีความกวาง ประกอบ โดยมีความกวาง(บูรณาการอยูในสมรรถนะ) ความกวางลึกเหมาะ ลึกเหมาะสมกับระดับของ ลึกเหมาะสมกับระดับของ สมกับระดับของคุณ คุณวุฒิ GVQ2 คุณวุฒิ GVQ3 วุฒิ GVQ1คุณลักษณะสวนตัว มีคุณลักษณะสวนตัว มีคุณลักษณะสวนตัวท่ี มีคุณลักษณะสวนตัวท่ี(Personal Attributes) หรือ ที่เหมาะสมกับระดับ เหมาะสมกับระดับของคุณ เหมาะสมกับระดับของคุณคุณลักษณะที่พึงประสงค ของคุณวุฒิ GVQ1 วุฒิ GVQ2 วุฒิ GVQ3ระดับของการปฏิบัติ ระดับเริ่มตนของการ ระดับทั่วไปของการ ระดับของผูประกอบอาชีพงานอาชีพ ฝกหัดงานอาชีพ ประกอบอาชีพระดับฝมือ ระดับฝมือ เชน ชางฝมือ, ผู เชน ชางฝกหัด, เชน ผูชวยชางฝมือ/ผู ชวยนักเทคนิค/ชางเทคนิค, พนักงานฝกหัด, ผู ประกอบอาชีพระดับฝมือ, หัวหนากลุมพนักงานหรือ ชวยงานท่ัวไป ฯลฯ พนักงานหรือเจาหนาที่ท่ัว เจาหนาท่ีหรือผูปฏิบัติงาน ไป, ผูปฏิบัติงานเฉพาะ ฯลฯ Apprenticeships ทาง ฯลฯ Skilled Craftsman Operative, Specialized 4-5

เกณฑเปรียบเทียบสมรรถนะ (Benchmark) ของคุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ (GVQ) ในแตละระดับ ของหลักสูตร ปวส. รายการ GVQ4 GVQ5สมรรถนะ สามารถปฏิบัติงานโดยประยุกต สามารถประยุกตความรูและทักษะใน(Competence) ทักษะที่มีขอบเขตท่ัวไปของงาน แนวทางของตนเอในการวางแผน หลากหลาย บางงานมีความซับซอน ทรัพยากรท่ีเหมาะสม มีสวนรวม(จากนิยามของคุณวุฒิการ และไมเปนงานประจํา สามารถแนะ พัฒนาวิธีการริเร่ิมสิ่งใหมๆ มีความศึกษาวิชาชีพ GVQ) นําผูอื่น มีสวนรวมการจัดการและ รับผิดชอบตนเองและเปนอิสระในองคประกอบของสมรรถนะ การแกปญหา และมีความรับผิด การปฏิบัติงานท่ีซับซอนหรือจัดการ ชอบตอผูอ่ืนและหมูคณะ งานผูอื่น อาจมีสวนรวมท่ีเก่ียวกับประกอบดวย: การวางแผน การประเมินผล และการทักษะในการทํางานใหบรรลุ ประสานงานความรูและการเขาใจงานที่ทํากิจนิสัยในการทํางานซึ่งกอใหเกิดประภาพและประสิทธิผลทักษะหลัก มีทักษะหลักครบทุกองคประกอบ โดย มีทักษะหลักครบทุกองคประกอบ โดยมี(Key and Core Skills) มีความกวางลึกเหมาะสมกับระดับของ ความกวางลึกเหมาะสมกับระดับของ(บูรณาการอยูในสมรรถนะ) คุณวุฒิ GVQ4 คุณวุฒิ GVQ5คุณลักษณะสวนตัว มีคุณลักษณะสวนตัวที่เหมาะสมกับ มีคุณลักษณะสวนตัวท่ีเหมาะสมกับ(Personal Attributes) ระดับของคุณวุฒิ GVQ4 ระดับของคุณวุฒิ GVQ5หรือคุณลักษณะท่ีพึงประสงคระดับของการปฏิบัติ ระดับเริ่มตนของผูประกอบอาชีพ ระดับของผูประกอบอาชีพระดับเทคนิคงานอาชีพ ระดับเทคนิค เชน ผูชวยชางเทคนิค/ เชน ชางเทคนิค/นักเทคนิค/นักวิชาการ นักเทคนิค/นักวิชาการ, หัวหนางาน/ หัวหนางาน/กลุมงาน ผูชวยนัก กลุมงาน ฯลฯ เทคโนโลย/ี วิศวกร/ผูประกอบวิชาชีพ ฯลฯ General/Assistant Technician Technician 4-6