ພະລາສຶກສາ

ສາທາລະນະລດັ ປະຊາທປິ ະໄຕ ປະຊາຊນົ ລາວ ສນັ ຕພິ າບ ເອກະລາດ ປະຊາທປິ ະໄຕ ເອກະພາບ ວດັ ທະນະຖາວອນ ------=====000=====----- ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ ກມົ ສາ້ ງຄູ ວທິ ະຍາໄລຄູຫຼວງນາ້ ທາ ເອກະສານປະກອບການສອນ ວຊິ າ ພະລະສກຶ ສາ ສາຍຄອູ ະນບຸ ານ ລະບບົ 12+2 ຊນັ້ ສູງ ປີ1 ພາກຮຽນ1 ປົກກະຕິ ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ າ ສກົ ຮຽນ 2018-2019 ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ າ ສກົ ຮຽນ 2019-2020

ສາທາລະນະລດັ ປະຊາທປິ ະໄຕ ປະຊາຊນົ ລາວ ສນັ ຕພິ າບ ເອກະລາດ ປະຊາທປິ ະໄຕ ເອກະພາບ ວດັ ທະນະຖາວອນ ------=====000=====----- ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ ກມົ ສາ້ ງຄູ ວທິ ະຍາໄລຄຫູ ວຼ ງນາ້ ທາ ເອກະສານປະກອບການສອນ ວຊິ າ ພະລະສກຶ ສາ ສາຍຄອູ ະນບຸ ານ ລະບບົ 12+2 ຊນັ້ ສູງ ປີ1 ພາກຮຽນ1 ປົກກະຕິ ຜູກ້ ວດແກ ້ 1. ທ່ ານ ອາຈານປະລນີ ຍາໂທ ສຸກນັ ໄຊ ພງົ ສະຫວນັ 2. ທ່ ານ ປະລນີ ຍາໂທ ແອ໋ງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 3. ທ່ ານ ນາງ ຜູຊ້ ່ ວຍອາຈານປະລນິ ຍາຕຼີ ນອ້ ຍແສງແກວ້ ໄຊຍະຈກັ ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ າ ສກົ ຮຽນ 2018-2019

ສາລະບານ ບດົ ທີ 1 ບກົ ບາດ ແລະ ຄວາມສາຄນັ ຂອງວຊິ າກາຍະກາ ໜາ້ 1 ປະຫວດັ ຄວາມເປັນມາ ແລະ ຄວາມສາຄນັ ຂອງວຊິ າກາຍະກາສາລບັ ເດກັ 2 ຄວາມໝາຍຄວາມສາຄນັ ຂອງວຊິ າກາຍະກາສາລບັ ເດກັ 1 2 3 ຈດຸ ປະສງົ ຂອງວຊິ າກາຍະກາ 4 ບດົ ທີ 2 ລະບຽບຮູບແຖວ ແລະ ລະບຽບພາຍໃນແຖວ 6 7 1 ການຈດັ ແຖວຕງັ້ 9 2 ການຈດັ ແຖວຂວາງ 10 3 ການຂະຫຍາຍແຖວ 16 4 ລະບຽບພາຍໃນແຖວ 16 19 ບດົ ທີ 3 ການເຄື່ ອນໄຫວກລິ າກາຍະກາ 21 1 ແບບຫດັ ກາຍຕ່ື ອນເຊາົ້ 25 29 1.1 ຫດັ ກາຍຍະບລຫິ ານສາລບັ ເດກັ 29 30 1.2 ຫດັ ກາຍບລຫິ ານປະກອບອຸປະກອນ ( ຄອ້ ນ, ບວ້ ງ ຫ ດອກໄມ ້ ) 30 31 2 ແບບຫດັ ກາຍະບລຫິ ານອນກາງໂມງ 32 2.1 ທື່ າຫດັ ກາຍ 8 ທ່ື າ 3 ແບບຫດັ ກາຍະບລຫິ ານເສລີ 33 3.1 ທື່ າປີນ້ ຂວາ້ ທາມະດາ 33 34 ບດົ ທີ 4 3.2 ທື່ າຢນຮກັ ສາຄວາມທື່ ຽງ 35 ບດົ ທີ 5 40 3.3 ທື່ າຕງັ້ ບື່ າ 40 3.4 ທື່ າປີນ້ ສະແຄງ 41 3.5 ທ່ື າແອນໂຕ ການເຄື່ ອນໄຫວແແບບຫນິ້ 1 ຄວາມໝາຍສາຄນັ ການເຄ່ື ອນໄຫວແບບຫນິ້ ຕື່ າງໆ 2 ຈດຸ ປະສງົ ຂອງການເຄ່ື ອນໄຫວແບບຫນິ້ 3 ເນອ້ ໃນຂອງການເຄື່ ອນໄຫວແບບຫນິ້ 4 ວທິ ຫີ ນິ້ ແບບຫນິ້ ຕ່ື າງໆ 5 ການຈດັ ແບບຫນິ້ ຕ່ື າງໆ 6 ແບບຫນິ້ ປະດດິ 7 ການປະເມນີ ການເຄື່ ອນໄຫວແບບຫນິ້ ການແລື່ ນ ແລະ ລານ ຂ

1 ການແລ່ື ນໄລຍະສນັ້ 42 1.1 ການເລື່ ມີ ຕນົ້ ແລື່ ນ 42 1.2 ການປະຕບິ ດັ ຄາສ່ື ງັ ໃນການແລື່ ນ 43 44 2 ການແລ່ື ນໄລຍະທາງ 44 3 ການລ່ື ນເຂາົ້ ເສນັ້ ໄຊ 45 46 ບດົ ທີ 6 4 ການແກວື່ ງໄກ 47 5 ການເຕນັ້ ຍາວ 6 ການເຕນັ້ ສູງ 49 ບານສື່ ງົ 49 50 1 ການໄຂບານ 52 55 1.1 ການໄຂບານທາມະດາ 56 58 1.2 ການໄຂບານດວ້ ຍມເທງິ 59 2 ການໂຕື່ ງບານ 70 72 3 ການຕບົ ບານ 75 4 ການຂນ້ ອດັ ບານ 79 79 ບດົ ທີ 7 5 ການລມົ້ ຮບັ ບານ 81 ບດົ ທີ 8 6 ການຫນິ້ ກລິ າບານສ່ື ງົ 83 ເຕະບານ 83 1 ການເຕະບານ 84 2 ການຢຸດບານ 84 3 ການລຽ້ ງບານ 85 ບານບວ້ ງ 1 ການສ່ື ງົ ບານ ແລະ ຮບັ ບານ 1.1 ການສື່ ງົ ບານ 1.2 ການຮບັ ບານ 2 ການຕບົ ບານ 2.1 ການຕບົ ບານຕ່ື າ 2.2 ການຕບົ ບານສູງ 2.3 ການຕບົ ບານອອ້ ມວງົ ມນົ 3 ການໂຍນບານໃສ່ື ບວ້ ງ ຂ

3.1 ການຢນຢື່ ູກບັ ທື່ ີ 85 3.2 ການເຕນັ້ ໂຍນບານຢື່ ູກບັ ທື່ ີ 87 87 4 ການແລື່ ນປື່ ອນບານ 87 88 4.1 ການແລ່ື ນປື່ ອນບານດວ້ ຍມຂວາ 88 4.2 ການແລ່ື ນປ່ື ອນບານດວ້ ຍມຊາ້ ຍ 5 ການຫນິ້ ກລິ າບານບວ້ ງ 91 ບດົ ທີ 9 ການຫນິ້ ກະຕກ້ ານລຽ້ ງກະຕ້ 94 1 ການຕບົ ກະຕ້ 95 2 ການເສບີ ກະຕ້ 3 ການຫນິ້ ກລິ າກະຕ້ ຂ

ຄຳນຳ ເພ່ື ອປັບປຸ ງຄຸນນະພຳບ ແລະ ປະສດິ ທພິ ຳບຂອງກຳນສຳ້ ງຄູໃຫສ້ ູງ, ແນ່ື ໃສື່ ເພພື່ ມສະມດັ ຕະພຳບຂອງຄູ ແລະ ພດັ ທະນຳອຳຊບຄໃູ ຫດ້ ຂນ້ ເທ່ື ອລະກຳ້ ວ. ປມ້ ເຫມັ້ ນໄ້ ດພ້ ດັ ທະນຳດວ້ ຍກຳນປະກອບສື່ ວນຈຳກສູນພດັ ທະນຳຄູ ແລະ ຜູບ້ ລຫິ ຳນກຳນສກສຳຈຳກ ນກັ ວຊິ ຳກຳນສະຖຳບນັ ສຳ້ ງຄູ ແລະ ຈຳກພຳກສື່ ວນຕ່ື ຳງໆທ່ື ກ່ື ຽວຂອ້ ງ ເພື່ ອແນື່ ໃສື່ ເຮດັ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນຄູທ່ື ຈບົ ຈຳກສະ ຖຳບັນສຳ້ ງຄູມສະມດັ ຕະພຳບທື່ ດ, ມຄວຳມຮູ ້ ແລະ ຄວຳມເຂົຳ້ ໃຈໃນລຳຍວິຊຳທື່ ຕນົ ເອງສອນຢື່ ຳງເລກິ ເຊງ. ນກັ ຮຽນໄດຮ້ ຽນຮູກ້ ື່ ຽວກບັ ບດົ ບຳດຄວຳມສຳຄນັ ຂອງວຊິ ຳກຳຍະກຳ, ກຳນເຄ່ື ອນໄຫວແບບຫນິ້ ຕ່ື ຳງໆ, ກຳນຈດັ ຕງັ້ ແລະ ນຳພຳກຳນເຄ່ື ອນໄຫວກລິ ຳກຳຍະກຳ, ກຳນຈດັ ລະບຽບຖັນແຖວ, ປະເພດຕື່ ຳງໆຂອງກຳນເຝິກແອບເຊື່ ນັ : ກລິ ຳແລ່ື ນລຳນ, ບຳນເຕະ, ບຳນສື່ ງົ , ບຳນບວ້ ງ ແລະ ກຳນຫນິ້ ກລິ ຳກະຕ.້ ຫວງັ ຢື່ ຳງຍື່ ງິ ວື່ ຳ: ບນັ ດຳທື່ ຳນທ່ື ໄດອ້ ່ື ຳນ ແລະ ຊມົ ໃຊປ້ ມ້ ເຫມັ້ ນຫ້ ຳກພບົ ເຫນັ ບນັ ຫຳໃດທ່ື ບື່ ເໝຳະສມົ , ບື່ ສອດຄື່ ອງກະລຸນຳປະກອບຄຳຄດິ ເຫນັ ຂອງຕົນ ເພ່ື ອຊື່ ວຍປັບປຸ ງເຮດັ ໃຫປ້ ້ມເຫມັ້ ນສ້ ົມບູນ ແລະ ມປະສດິ ທິ ຜນົ ຍ່ື ງິ ໆຂນ້ ໃນອະນຳຄດົ . ວນັ ທ 14 ກຸມພຳ 2019 ຜູຮ້ ຽບຮຽງ: ປຕ ສຸນດິ ສມະນຄຳ ກ

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ ບດົ ທີ 1 ບດົ ບຳດ ແລະ ຄວຳມສຳຄນັ ຂອງວຊິ ຳກຳຍະກຳ 1. ປະຫວດັ ຄວຳມເປັນມຳ ແລະ ຄວຳມສຳຄນັ ຂອງວຊິ ຳກຳຍະກຳຕໍ່ ກຳນສກຶ ສຳເດກັ .  ປະຫວດັ ຄວຳມເປັນມຳ. ວຊິ ຳກຳຍະກຳເປັນວຊິ ຳໜໍ່ ງຶ ໄດປ້ ຳກດົ ຕວົ ຂນຶ້ ມຳພອ້ ມໆ ກບັ ກຳນປຳກດົ ຕວົ ຂອງສງັ ຄມົ ມະນຸດພຳຍໃຕ້ ຂະບວນກຳນຕ່ໍ ຳງໆເຊ່ໍ ນັ : ຂະບວນກຳນອອກແຮງງຳນ, ກຳນປອ້ ງກນັ ເຜໍ່ ຳົ ພນັ , ຂະບວນກຳນດຳ້ ນວດັ ທະນະທຳ ແລະ ຄວຳມຮຽກຮອ້ ງຕອ້ ງກຳນທຳງທຳມະຊຳດ. ຈຳກກຳນເໜງັ ຕງີ ຖືວໍ່ ຳເປັນພຳຫະນະກຳນພດັ ທະນຳດຳ້ ນ ຮ່ໍ ຳງກຳຍ ແລະ ກຳນຄງົ ຕວົ ຂອງຄນົ ເຮຳົ ໃນສງັ ຄມົ . ວຊິ ຳກຳຍະກຳ ແມ່ໍ ນວຊິ ຳທໍ່ ມີ ກີ ຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວທຳງດຳ້ ນຮ່ໍ ຳງກຳຍ ຄນົ ເຮຳົ ນບັ ແຕ່ໍ ມຊີ ວີ ດິ ເປັນຕນົ້ ມຳ ແລະ ກ່ໍ ມກີ ຳນຂະຫຍຳຍຕວົ ຂນຶ້ ໄປເລອື້ ຍໆ ໃນແຕໍ່ ລະຍຸກສະໄໝກໍ່ ມຄີ ວຳມແຕໍ່ ກຕໍ່ ຳງກນັ , ໃນເບອື້ ງຕນົ້ ແມໍ່ ນ ກຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວເໜງັ ຕງີ ແບບທຳມະຊຳດເຊໍ່ ນັ : ກຳນຍໍ່ ຳງ, ແລ່ໍ ນ, ເຕນັ້ , ກະໂດດ, ປີນ, ໄຕໍ່ , ເລອື , ຄຳນ ແລະ ອ່ໍ ນື ໆ ທງັ ໝດົ ນແີ້ ມໍ່ ນກຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວກຳຍະກຳຊໍ່ ງຶ ມນັ ໄດຜ້ ໍ່ ຳນຂະບວນວວິ ດັ ທຳງດຳ້ ນຮໍ່ ຳງກຳຍ ແລະ ແບບແຜນ ດຳລງົ ຊວີ ດິ ແຕ່ໍ ສະໄໝສະຫະຊບີ ປະຖມົ ບູຮຳນເປັນຕນົ້ ມຳ. ຢໍ່ ູໃນທຳ້ ຍສດັ ຕະວດັ ທີ 18 ບນັ ດຳປະເທດທນຶ ນຍິ ມົ ຕຳເວນັ ຕກົ , ຢໍ່ ູທະວບີ ເອລີ ບົ ແລະ ອຳເມລກິ ຳໄດສ້ ຳ້ ງ ຕງັ້ ລະບບົ ວຽກງຳນກຳຍະກຳແຫ່ໍ ງຊຳດຂນຶ້ ແລະ ໄດຈ້ ດັ ເຂຳົ້ ເປັນວຊິ ຳຮຽນໃນຫກັ ສູດກຳນຮຽນ - ກຳນສອນໃນ ພຳກບງັ ຄບັ ຂອງໂຮງຮຽນຊນັ້ ຕ່ໍ ຳງໆ. ຈຳກກຳນຮຽນ - ກຳນສອນວຊິ ຳນຈີ້ ໍ່ ງຶ ເລ່ໍ ມີ ໄດຮ້ ບັ ກຳນສນົ ໃຈ ແລະ ໄດຮ້ ບັ ກຳນພດັ ທະນຳຂນຶ້ ເລອື້ ຍໆ. ໃນຍຸກປະຈບຸ ນັ ບໍ່ ເປັນພຽງແຕ່ໍ ກຳນເສມີ ສຳ້ ງດຳ້ ນສຸຂະພຳບ ແຕໍ່ ຍງັ ແນ່ໍ ໃສ່ໍ ເພໍ່ ອື ພດັ ທະນຳສະມດັ ຕະພຳບ ທຳງດຳ້ ນຮໍ່ ຳງກຳຍ, ທຳງຈດິ ໃຈ ແລະ ແນໍ່ ໃສໍ່ ເພໍ່ ອື ເຂຳົ້ ຮໍ່ ວມສຳ້ ງມດິ ຕະພຳບ ແລະ ກຳນແຂໍ່ ງຂນັ ຢໍ່ ູໃນລະດບັ ຕ່ໍ ຳງໆ ດວ້ ຍຜນົ ສຳເລດັ ເປັນຢ່ໍ ຳງສູງ. ດ່ໍ ງັ ນນັ້ , ວຊິ ຳກຳຍະກຳເປັນວຊິ ຳໜ່ໍ ຶງທ່ໍ ີກຳເນດີ ມຳຈຳກກຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວເໜັງຕງີ ທຳງດຳ້ ນຮໍ່ ຳງກຳຍຂອງ ມະນຸດທ່ໍ ຕີ ດິ ພນັ ກບັ ຊວີ ດິ ປະຈຳວນັ ຂອງສງັ ຄມົ ມະນຸດ, ນບັ ຕງັ້ ແຕ່ໍ ມະນຸດເຮຳົ ໄດປ້ ຳກດົ ຕວົ ຢ່ໍ ູໃນໜຳ້ ໂລກນກີ້ ໍ່ ມີ ກຳນປໍ່ ຽນແປງໄປຕຳມແຕ່ໍ ລະໄລຍະ ແລະ ແຕ່ໍ ລະຍຸກສະໄໝຂອງສງັ ຄມົ ມະນຸດ.  ຄວຳມສຳຄນັ ຂອງວຊິ ຳກຳຍະກຳຕ່ໍ ກຳນສກຶ ສຳເດກັ . ວຊິ ຳກຳຍະກຳ ແມໍ່ ນວຊິ ຳໜ່ໍ ງຶ ທໍ່ ກີ ່ໍ ສຳ້ ງຄນົ ໃຫມ້ ກີ ຳນຂະຫຍຳຍຕວົ ຮອບດຳ້ ນທຳງດຳ້ ນຄຸນນະພຳບ ແລະ ປະລມິ ຳນ. ຄູລຽ້ ງເດກັ - ຄູອະນຸບຳນແມໍ່ ນຜູທ້ ໍ່ ເີ ປີດເສນັ້ ທຳງກຳນສກຶ ສຳໃຫແ້ ກໍ່ ເດກັ ໃນຂນັ້ ຕນົ້ ຊ່ໍ ງຶ ຈະຕອ້ ງໄດ້ ເອຳົ ໃຈໃສໍ່ ດູແລຮກັ ສຳສຸຂະພຳບ ແລະ ເຝິກແອບຮໍ່ ຳງກຳຍໃຫມ້ ຄີ ວຳມແຂໍ່ ງແຮງເປັນບນັ ຫຳຕນົ້ ຕ. ໃນເມໍ່ ອື ເດກັ ຫຳກມສີ ຸຂະພຳບດີ ກໍ່ ຈະມຄີ ວຳມຮບັ ຮູຕ້ ໍ່ ບນັ ຫຳຕໍ່ ຳງໆໄດຢ້ ໍ່ ຳງວ່ໍ ອງໄວ, ແຕ່ໍ ຮູບກຳນເຝິກແອບເດກັ ບ່ໍ ແມ່ໍ ນຈະເລ່ໍ ງັ ໃສໍ່ ດຳ້ ນຮໍ່ ຳງກຳຍພຽງດຳ້ ນດຽວ ແຕ່ໍ ຕອ້ ງໄດຄ້ ຳນງຶ ເຖິງກຳນເຝິກແອບເດກັ ຢ່ໍ ຳງຮອບດຳ້ ນ, ເພໍ່ ອື ເຮດັ ໃຫເ້ ດກັ ມີ ກຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວຢ່ໍ ຳງຄໍ່ ອງແຄວ້ , ມຄີ ວຳມຮບັ ຮູ ້ ແລະ ອຳລມົ ຈດິ ຖືກຕອ້ ງ ຖຳ້ ຢຳກໃຫຄ້ ນົ ມກີ ຳນຂະຫຍຳຍຕວົ 1

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ ຮອບດຳ້ ນຕອ້ ງສຳ້ ງແຕໍ່ ຍງັ ນອ້ ຍໆຂນຶ້ ມຳຢໍ່ ຳງເປັນລະບບົ ລຽນຕດິ ຈ່ໍ ງຶ ຈະສຳ້ ງໃຫເ້ ດກັ ມສີ ຸຂະພຳບສມົ ບູນ ແລະ ມີ ສະຕປິ ັນຢຳແຫມຄມົ ຢໍ່ ຳງແທຈ້ ງິ . ສະນນັ້ , ຄູລຽ້ ງເດກັ -ອະນຸບຳນຕອ້ ງໄດຮ້ ຽນຮູ ້ ແລະ ເຂຳົ້ ໃຈຢໍ່ ຳງເລກິ ເຊໍ່ ງິ ເຖິງກດົ ເກນກຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວ ຂອງອະໄວຍະວະຂອງທຸກພຳກສໍ່ ວນໃນຮໍ່ ຳງກຳຍຂອງແຕ່ໍ ລະຊໍ່ ຳອຳຍຸ ເພໍ່ ອື ຈະນຳໄປເຝິກແອບເດກັ ໃຫຖ້ ກື ຕອ້ ງ ແລະ ເໝຳະສມົ ກບັ ໄວອຳຍຸ ເພ່ໍ ອື ເຮດັ ໃຫສ້ ມົ ກບັ ວ່ໍ ຳຄູລຽ້ ງເດກັ -ອະນຸບຳນ ແມໍ່ ນຜູທ້ ໍ່ ແີ ບກຫຳບພຳລະໜຳ້ ທໍ່ ອີ ນັ ໜກັ ໜໍ່ ວງ. ໃນກຳນສກຶ ສຳອບົ ຮມົ ເດກັ ເພໍ່ ອື ໃຫເ້ ດກັ ກຳຍເປັນໜ່ໍ ແໜໍ່ ງຂອງຊຳດທ່ໍ ດີ ຢີ ່ໍ ຳງແທຈ້ ງິ . ຄວຳມສຳຄນັ ຂອງວຊິ ຳກຳຍະກຳໃນໂຮງຮຽນ ຊ່ໍ ງຶ ນບັ ແຕໍ່ ໂຮງລຽ້ ງເດກັ -ອະນຸບຳນໄປເຖງິ ໂຮງຮຽນອະຊວີ ະ ສກຶ ສຳກ່ໍ ຕອ້ ງໄດມ້ ກີ ຳນຈດັ ຕງັ້ ສດິ ສອນ ແລະ ເຄ່ໍ ອື ນໄຫວວຊິ ຳດໍ່ ງັ ກໍ່ ຳວທງັ ໃນຫກັ ສູດ ແລະ ນອກຫກັ ສູດ ນກີ້ ໍ່ ແມໍ່ ນອງີ ໃສໍ່ ເນອື້ ໃນກຳນສກຶ ສຳ 5 ຢ່ໍ ຳງ, ວຽກງຳນກຳຍະກຳກ່ໍ ຍງັ ເປັນແຖວໜຳ້ ໃນກຳນສກຶ ສຳຢໍ່ ູໂຮງຮຽນຖຳ້ ຮ່ໍ ຳງກຳຍແຂງແຮງ, ມນັ ສະໝອງກ່ໍ ປອດໂປໍ່ ງດ.ີ 2. ຄວຳມໝຳຍຄວຳມສຳຄນັ ຂອງວຊິ ຳກຳຍະກຳສຳລບັ ເດກັ .  ຄວຳມໝຳຍຂອງວຊິ ຳກຳຍະກຳສຳລບັ ເດກັ . ວຊິ ຳກຳຍະກຳ ແມ່ໍ ນວຊິ ຳໜໍ່ ງຶ ທ່ໍ ນີ ຳໃຊກ້ ດິ ຈະກຳກຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວໃນຊວີ ດິ ປະຈຳວນັ ເຊໍ່ ນັ : ກຳນຍໍ່ ຳງ, ແລ່ໍ ນ, ກຳນເຕນັ້ , ກຳນກະໂດດ... ແລະ ກດິ ຈະກຳຂອງປະເພດກລິ ຳຕ່ໍ ຳງໆ ເປັນສ່ໍ ກື ຳນຮຽນ - ກຳນສອນເພ່ໍ ອື ເສມີ ສຳ້ ງ ສຸຂະພຳບ, ສະມດັ ຕະພຳບທຳງກຳຍ, ຈດິ ໃຈ, ອຳລມົ ແລະ ສງັ ຄມົ .  ຄວຳມສຳຄນັ ຂອງວຊິ ຳກຳຍະກຳສຳລບັ ເດກັ . ກ. ຄວຳມສຳຄນັ ຕໍ່ ກບັ ຮໍ່ ຳງກຳຍ. ໃນກຳນຮຽນ - ກຳນສອນວິຊຳກຳຍະກຳນັກຮຽນຈະມີສໍ່ ວນຮໍ່ ວມໃນກຳນປະຕິບັດກິດຈະກຳ ກຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວໃນຊວີ ດິ ປະຈຳວນັ ແລະ ກດິ ຈະກຳຂອງກຳນເຄໍ່ ອື ນໄຫວກລິ ຳປະເພດຕ່ໍ ຳງໆທໍ່ ເີ ໝຳະສມົ , ສະໝ່ໍ ຳ ສະເໝີ ແລະ ຖືກຕອ້ ງຕຳມຫກັ ກຳນຈະຊ່ໍ ວຍໃຫກ້ ຳນພດັ ທະນຳດຳ້ ນຮໍ່ ຳງກຳຍສມົ ບຸນດ,ີ ສຸຂະພຳບແຂງແຮງ, ຮໍ່ ຳງກຳຍມກີ ຳນຂະຫຍຳຍຕວົ ສມົ ສ່ໍ ວນ, ມສີ ະມດັ ຕະພຳບໃນກຳນອອກແຮງງຳນດວ້ ຍເຫໍ່ ອື ແຮງ ແລະ ມນັ ສະ ໝອງດ.ີ ຖຳ້ ສມົ ທຽບກບັ ຜູທ້ ່ໍ ບີ ໍ່ ມສີ ໍ່ ວນຮ່ໍ ວມໃນກຳນປະຕບິ ດັ ກດິ ຈະກຳກລິ ຳກຳຍະກຳເຮຳົ ຈະສງັ ເກດເຫກັ ຳນ ແຕ່ໍ ກຕ່ໍ ຳງກນັ ຢໍ່ ູໃນລະບບົ ອະໄວຍະວະຕໍ່ ຳງໆຂອງຮ່ໍ ຳງກຳຍສຳລບັ ຜູເ້ ຄ່ໍ ອື ນໄຫວດຳ້ ນກລິ ຳ ເຊ່ໍ ນັ : ຮູບຮ່ໍ ຳງ, ສສີ ນັ , ຫວົ ໃຈ, ປອດ, ປະສຳດຂະຫຍຳຍຕວົ ສມົ ສ່ໍ ວນ, ນຳ້ ໜກັ ຂອງຮ່ໍ ຳງກຳຍຢໍ່ ູໃນເກນທໍ່ ເີ ໝຳະສມົ , ປະລມິ ຳນທຳດ ໄຂມນັ ໃນຮ່ໍ ຳງກຳຍບ່ໍ ມສີ ່ໍ ວນເກນີ , ກຳນຫຳຍໃຈຊຳ້ ປະມຳນ 10 – 12 ເທ່ໍ ອື /ນຳທີ ແຕໍ່ ຫຳຍໃຈຮບັ ເອຳົ ທຳດອກົ ຊີ ແຊນໄດຫ້ ຳຍ, ຫວົ ໃຈເຕນັ້ ຊຳ້ ແລະ ສະໝໍ່ ຳສະເໝີ ( ຕໍ່ ຳກວໍ່ ຳ 60 ເທ່ໍ ອື /ນຳທີ ) ແຕໍ່ ຈະປຳ້ ເລອື ດໃນແຕໍ່ ລະເທໍ່ ອື ໄດຫ້ ຳຍກວ່ໍ ຳປົກກະຕ,ິ ສຳມຳດນຳສໍ່ ງົ ທຳດບຳລຸງຕໍ່ ຳງໆໄປຫ່ໍ ລຽ້ ງຈລຸ ງັ ທໍ່ ວົ ຮ່ໍ ຳງກຳຍຢ່ໍ ຳງພຽງພໄດ.້ ສ່ໍ ງິ ດ່ໍ ງັ ກໍ່ ຳວເປັນຜນົ ດໃີ ຫແ້ ກ່ໍ ຂະບວນກຳນແລກປ່ໍ ຽນທຳດ ແລະ ພະລງັ ງຳນ ທງັ ໝົດນນັ້ ຈະສ່ໍ ງົ ຜົນ ສະທອ້ ນອນັ ດຕີ ່ໍ ກບັ ອະໄວຍະວະຕ່ໍ ຳງໆໃນຮ່ໍ ຳງກຳຍ. ຂ. ຄວຳມສຳຄນັ ຂອງວຊິ ຳກຳຍະກຳຕໍ່ ກບັ ກຳນສກຶ ສຳຮຽນຮູ.້ ໃນກຳນຮຽນວຊິ ຳກຳຍະກຳ ນກັ ຮຽນໄດມ້ ສີ ່ໍ ວນຮໍ່ ວມໃນກຳນປະຕບິ ດັ ກດິ ຈະກຳກຳຍະກຳຢ່ໍ ຳງປົກກະຕິ ແລະ ຖືກຕອ້ ງຕຳມຫກັ ກຳນຊ່ໍ ງຶ ເປີດໂອກຳດໃຫນ້ ກັ ຮຽນໄດສ້ ກຶ ສຳຮ່ໍ ຳຮຽນກຳນເຄໍ່ ອື ນໄຫວຂອງຕນົ ເອງໃຫ້ 2

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ ຖືກຕອ້ ງຕຳມເຕກັ ນກິ , ມກີ ຳນຄນົ້ ຄດິ ຊອກຫຳວທິ ີປະຕບິ ດັ ທ່ໍ ີຖືກຕອ້ ງ, ມນັ ສໍ່ ງົ ຜນົ ກະທົບໃນທຳງບວກຕ່ໍ ຂະບວນກຳນຮຽນຮູກ້ ຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວ ແລະ ສຳ້ ງໃຫນ້ ກັ ຮຽນເປັນຄນົ ສະຫຳດ, ມພີ ກິ ໄຫວ, ຮູຈ້ ກັ ຖອດຖອນ ບດົ ຮຽນ, ມຫີ ວົ ຄດິ ປະດດິ ສຳ້ ງ ແລະ ຮູແ້ ກໄ້ ຂບນັ ຫຳດວ້ ຍຕນົ ເອງ. ຜໍ່ ຳນກຳນຮຽນກດິ ຈະກຳຕວົ ຈງິ ຍງັ ເຮດັ ໃຫ້ ນກັ ຮຽນຮໄູ ້ ຈແຍກບນັ ຫຳໄດໄ້ ວ, ມຄີ ວຳມສຳມຳດແກໄ້ ຂບນັ ຫຳສະເພຳະໜຳ້ ໄດດ້ ,ີ ລວມທງັ ກຳນວຳງແຜນເພໍ່ ອື ເອຳົ ຊະນະຄໍ່ ູຕ່ໍ ສູ.້ ທງັ ໝດົ ນນັ້ ແມໍ່ ນເກດີ ມຳຈຳກອຳລມົ ຈດິ ຈດຸ ມຸງ້ ໝຳຍເພໍ່ ອື ເອຳົ ຊະນະ ຢຳກຊະນະຕອ້ ງມກີ ຳນ ຄນົ້ ຄດິ ຫຳຍລບົ ຫຳຍຕໍ່ ຳວ. ສະນນັ້ , ຈໍ່ ງຶ ເປັນກຳນພດັ ທະນຳທຳງດຳ້ ນມນັ ສະໝອງຢໍ່ ູໃນລະດບັ ສູງ. ຄ. ຄວຳມສຳຄນັ ຂອງວຊິ ຳກຳຍະກຳຕ່ໍ ກບັ ກຳນສກຶ ສຳອບົ ຮມົ . ໃນກຳນຮຽນ - ກຳນສອນວຊິ ຳກຳຍະກຳມນັ ມຂີ ກ້ ຳນດົ , ລະບຽບ ແລະ ກະຕກິ ຳສະເພຳະຊໍ່ ງຶ ມນັ ຮຽກ ຮອ້ ງຈຳເປັນຕອ້ ງໄດຮ້ ກັ ສຳ ແລະ ປະຕບິ ດັ ຢໍ່ ຳງເຂມັ້ ງວດມບີ ຳງກລະນກີ ຳນປະຕບິ ດັ ກດິ ຈະກຳຕຳມລຳພງັ ຜູດ້ ຽວບໍ່ ສຳມຳດບນັ ລຸເປົຳ້ ໝຳຍໄດ.້ ດ່ໍ ງັ ນນັ້ , ມນັ ຈໍ່ ງຶ ຮຽກຮອ້ ງໃຫນ້ ກັ ຮຽນຕອ້ ງໄດປ້ ະສຳນງຳນຮ່ໍ ວມແຮງຮໍ່ ວມໃຈກນັ ແລະ ພອ້ ມກນັ ປະຕິບັດດວ້ ຍຄວຳມກຳ້ ຫຳນຕັດສິນໃຈສູງຈໍ່ ງຶ ຈະໄດຮ້ ັບຜົນ. ທັງໝົດນີມ້ ັນສຳມຳດກໍ່ ສຳ້ ງໃຫນ້ ັກຮຽນມີ ຄຸນສມົ ບດັ ດ,ີ ມຄີ ວຳມສຳມກັ ຄຊີ ໍ່ ວຍເຫໍ່ ອື ເຊ່ໍ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ , ມນີ ຳ້ ໃຈຮບັ ຜດິ ຊອບ, ມແີ ນວຄດິ ເປັນເຈຳົ້ ກຳນ, ມຈີ ດິ ໃຈກວ້ ຳງຂວຳງ, ຮູຈ້ ກັ ອະໄພ ແລະ ຮູຍ້ ກົ ໂທດ ມຈີ ດິ ໃຈແຂໍ່ ງຂນັ , ມລີ ະບຽບວໄິ ນເຂມັ້ ງວດ ແລະ ມນີ ຳ້ ໃຈ ຮກັ ຊຳດຮກັ ບຳ້ ນເກດີ ເມອື ງນອນ. ງ. ຄວຳມສຳຄນັ ຂອງວຊິ ຳກຳຍະກຳຕ່ໍ ກຳນສກຶ ສຳເດກັ . ວຊິ ຳກຳຍະກຳ ແມໍ່ ນວຊິ ຳໜ່ໍ ງຶ ທໍ່ ກີ ່ໍ ສຳ້ ງຄນົ ໃຫມ້ ກີ ຳນຂະຫຍຳຍຕວົ ຮອບດຳ້ ນທຳງດຳ້ ນຄຸນນະພຳບ ແລະ ປະລມິ ຳນ. ຄູລຽ້ ງເດກັ - ຄູອະນຸບຳນແມໍ່ ນຜູທ້ ່ໍ ເີ ປີດເສນັ້ ທຳງກຳນສກຶ ສຳໃຫແ້ ກໍ່ ເດກັ ໃນຂນັ້ ຕນົ້ ຊ່ໍ ງຶ ຈະຕອ້ ງໄດ້ ເອຳົ ໃຈໃສໍ່ ດູແລຮກັ ສຳສຸຂະພຳບ ແລະ ເຝິກແອບຮ່ໍ ຳງກຳຍໃຫມ້ ຄີ ວຳມແຂ່ໍ ງແຮງເປັນບນັ ຫຳຕນົ້ ຕ. ໃນເມໍ່ ອື ເດກັ ຫຳກມສີ ຸຂະພຳບດີ ກ່ໍ ຈະມຄີ ວຳມຮບັ ຮູຕ້ ໍ່ ບນັ ຫຳຕ່ໍ ຳງໆໄດຢ້ ່ໍ ຳງວໍ່ ອງໄວ, ແຕໍ່ ຮູບກຳນເຝິກແອບເດກັ ບໍ່ ແມ່ໍ ນຈະເລ່ໍ ງັ ໃສ່ໍ ດຳ້ ນຮ່ໍ ຳງກຳຍພຽງດຳ້ ນດຽວ ແຕ່ໍ ຕອ້ ງໄດຄ້ ຳນງຶ ເຖງິ ກຳນເຝິກແອບເດກັ ຢໍ່ ຳງຮອບດຳ້ ນ, ເພໍ່ ອື ເຮດັ ໃຫເ້ ດກັ ມີ ກຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວຢໍ່ ຳງຄ່ໍ ອງແຄວ້ , ມຄີ ວຳມຮບັ ຮູ ້ ແລະ ອຳລມົ ຈດິ ຖືກຕອ້ ງ ຖຳ້ ຢຳກໃຫຄ້ ນົ ມກີ ຳນຂະຫຍຳຍຕວົ ຮອບດຳ້ ນຕອ້ ງສຳ້ ງແຕໍ່ ຍງັ ນອ້ ຍໆຂນຶ້ ມຳຢໍ່ ຳງເປັນລະບບົ ລຽນຕດິ ຈໍ່ ງຶ ຈະສຳ້ ງໃຫເ້ ດກັ ມສີ ຸຂະພຳບສມົ ບູນ ແລະ ມີ ສະຕປິ ັນຢຳແຫມຄມົ ຢ່ໍ ຳງແທຈ້ ງິ . ສະນນັ້ , ຄູລຽ້ ງເດກັ -ອະນຸບຳນຕອ້ ງໄດຮ້ ຽນຮູ ້ ແລະ ເຂຳົ້ ໃຈຢໍ່ ຳງເລກິ ເຊ່ໍ ງິ ເຖິງກດົ ເກນກຳນເຄໍ່ ອື ນໄຫວ ຂອງອະໄວຍະວະຂອງທຸກພຳກສໍ່ ວນໃນຮ່ໍ ຳງກຳຍຂອງແຕໍ່ ລະຊໍ່ ຳອຳຍຸ ເພ່ໍ ອື ຈະນຳໄປເຝິກແອບເດກັ ໃຫຖ້ ກື ຕອ້ ງ ແລະ ເໝຳະສມົ ກບັ ໄວອຳຍຸ ເພ່ໍ ອື ເຮດັ ໃຫສ້ ມົ ກບັ ວ່ໍ ຳຄູລຽ້ ງເດກັ -ອະນຸບຳນ ແມໍ່ ນຜູທ້ ່ໍ ແີ ບກຫຳບພຳລະໜຳ້ ທ່ໍ ອີ ນັ ໜກັ ໜ່ໍ ວງ. ໃນກຳນສກຶ ສຳອບົ ຮມົ ເດກັ ເພໍ່ ອື ໃຫເ້ ດກັ ກຳຍເປັນໜ່ໍ ແໜໍ່ ງຂອງຊຳດທ່ໍ ດີ ຢີ ່ໍ ຳງແທຈ້ ງິ . ຄວຳມສຳຄນັ ຂອງວຊິ ຳກຳຍະກຳໃນໂຮງຮຽນ ຊ່ໍ ງຶ ນບັ ແຕ່ໍ ໂຮງລຽ້ ງເດກັ -ອະນບຸ ຳນໄປເຖງິ ໂຮງຮຽນອະຊວີ ະ ສກຶ ສຳກ່ໍ ຕອ້ ງໄດມ້ ກີ ຳນຈດັ ຕງັ້ ສດິ ສອນ ແລະ ເຄ່ໍ ອື ນໄຫວວຊິ ຳດໍ່ ງັ ກ່ໍ ຳວທງັ ໃນຫກັ ສູດ ແລະ ນອກຫກັ ສູດ ນກີ້ ໍ່ ແມ່ໍ ນອງີ ໃສ່ໍ ເນອື້ ໃນກຳນສກຶ ສຳ 5 ຢໍ່ ຳງ, ວຽກງຳນກຳຍະກຳກໍ່ ຍງັ ເປັນແຖວໜຳ້ ໃນກຳນສກຶ ສຳຢໍ່ ູໂຮງຮຽນຖຳ້ ຮ່ໍ ຳງກຳຍແຂງແຮງ, ມນັ ສະໝອງກໍ່ ປອດໂປ່ໍ ງດ.ີ 3

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ 3. ຈດຸ ປະສງົ ຂອງວຊິ ຳກຳຍະກຳ. ວຊິ ຳກຳຍະສກື ສຳແມ່ໍ ນ ວຊິ ຳທ່ໍ ນີ ຳໃຊກ້ ດິ ຈະກຳເຄ່ໍ ອື ນໄຫວ ແລະ ຈງັ ຫວະຕໍ່ ຳງໆ ທ່ໍໄີ ດຮ້ ບັ ກຳນເລອື ກເຟັນ້ ເປັນສໍ່ ກື ຳນຮຽນ - ກຳນສອນເພ່ໍ ອື ພດັ ທະນຳເດກັ ດຳ້ ນຮ່ໍ ຳງກຳຍ, ດຳ້ ນອຳລມົ , ດຳ້ ນສງັ ຄມົ ແລະ ສະຕປິ ັນຍຳ. 3.1 ດຳ້ ນຮ່ໍ ຳງກຳຍ ກຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວເຝີກແອບທ່ໍ ຖີ ກື ຕອ້ ງຕຳມວທິ ີ ແລະ ຫກັ ກຳນຂອງກຳນເຝີກແອບຈະຊໍ່ ວຍເຮດັ ໃຫຮ້ ່ໍ ຳງ ກ່ໍ ຳຍມກີ ຳນຂະຫຍຳຍຕວົ ສມົ ສໍ່ ວນກໍ່ ວຳຄນົ ທຳມະດຳເຊໍ່ ງີ ເຮຳົ ຈະເຫນັ ໄດ້ ຈຳກທຳງດຳ້ ນຮູບຮ່ໍ ຳງສສີ ນັ ແລະ ກຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວຕ່ໍ ຳງໆ ກມຄີ ວຳມຫຸດລ່ໍ ນື ກນັ ຢໍ່ ຳງຂຳດຂນັ້ ໃນຕວົ ຈງິ ມນັ ໄດສ້ ໍ່ ງົ ຜນົ ສະທອ້ ນໃນທຳງບວກໃຫແ້ ກໍ່ ແຕໍ່ ລະອະໄວຍະວະຕ່ໍ ຳງໆຂອງຮໍ່ ຳງກໍ່ ຳ ເຊ່ໍ ນັ ຫວົ ໃຈ, ປອດ, ປະສຳດ, ກຳ້ ມເນອື້ ແລະ ອ່ໍ ນື ໆ ເຊ່ໍ ງີ ຈດຸ ປະສ່ໍ ງົ ດຳ້ ນ ຮ່ໍ ຳງກ່ໍ ຳຍແມໍ່ ນແນໃສ່ໍ ເພໍ່ ອຶ :  ພດັ ທະນຳອະໄວຍະວະທຸກພຳກສໍ່ ວນຂອງຮ່ໍ ຳງກ່ໍ ຳຍ ໃຫມ້ ຄີ ວຳມສຳພນັ ກນັ ດໃີ ນເວລຳເຄໍ່ ອື ນໄຫວ.  ຊໍ່ ວຍໃຫຮ້ ່ໍ ຳງກ່ໍ ຳຍມກີ ຳນຈະເລນີ ເຕບີ ໃຫຍໍ່ ຂະຫຍຳຍຕວົ ແຂງແຮງ ແລະ ສມົ ບູນດ.ີ  ຕອບສະໜອງຄວຳມຕອ້ ງກຳນທຳງທຳມະດຳຊຳດຂອງຄນົ ເຮຳົ ຕ່ໍ ກຳນເຄໍ່ ອື ນໄຫວ, ພອ້ ມທງັ ສຳ້ ງຄວຳມ ສນົ ໃຈ ແລະ ຄວຳມພໃຈໃຫແ້ ກເ້ ດກັ . 3.2 ດຳ້ ນອຳລມົ ວຊິ ຳ ກຳຍະສກື ສຳມບີ ດົ ບຳດໃນກຳນສ່ໍ ງົ ເສມີ ຂະຫຍຳຍສະຕສິ ຳນກື ແລະ ທຳງດຳ້ ນອຳລມົ ຈດິ ຂອງບຸກຄນົ ເຊໍ່ ງີ ເປັນອງົ ປະກອບອນັ ສຳຄນັ ໃນກຳນກະທຳຕວົ ຈງີ ເພຳະວໍ່ ຳ ອຳລມົ ມນັ ມກີ ຳນພວົ ພນັ ຢ່ໍ ຳງສະນດິ ແໜນ້ ກບັ ກຳນ ປະພດຶ , ໃນເວລຳເຝີກແອບ ແລະ ແຂ່ໍ ງຂນັ ຈະເຮດັ ໃຫຄ້ ນົ ເຮຳົ ມຄີ ວຳມເບກີ ບຳ້ ນມ່ໍ ວນຊ່ໍ ນື , ມຄີ ວຳມເພດີ ເພນີ ແລະ ບຳງຄງັ້ ກມຄີ ວຳມກດົ ດນັ ຈຳກສະຖຳນະກຳນຂອງກຳນແຂໍ່ ງຂນັ , ແຕໍ່ ເພໍ່ ອື ບນັ ລຸຜົນສຳເລດັ ຂອງກຳນ ແຂໍ່ ງຂນັ ຜູຫ້ ນີ້ ຕອ້ ງໄດຄ້ ວບຄຸມ້ ອຳລມົ ຈດິ , ກຳນປະພດຶ ແລະ ກຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວຂອງຕນົ ເຊໍ່ ງີ ມນັ ເປັນພນື້ ຖຳນ ອນັ ດໃີ ຫແ້ ກ່ໍ ກຳນສຳ້ ງຄຸນສມົ ບດັ ຂອງເດກັ . ດໍ່ ງັ ນນັ້ ຜູເ້ ຄ່ໍ ອື ນໄຫວກດິ ຈະກຳທ່ໍ ຖີ ກື ຕອ້ ງຈະກຳຍເປັນບຸກຄນົ ທ່ໍ ມີ ຄີ ວຳມຕອ້ ງກຳນອນັ ແຮງກຳ້ , ມຈີ ດິ ໃຈ ແຂ່ໍ ງຂນັ ແລະມຄີ ວຳມກຳ້ ຫຳນປະເຊນີ ໜຳ້ ໃນທຸກວຽກງຳນພອ້ ມກນັ ນນັ້ ກມຄີ ວຳມອດົ ກນັ້ ທໍ່ ສີ ູງດວ້ ຍສະຕສິ ຳ ນກຶ ຢໍ່ ູສະເໝສີ ຳລບັ ເດກັ ອະນຸບຳນແມ່ໍ ນເລງັ ໃສໍ່ ເພ່ໍ ອື :  ເຮດັ ໃຫເ້ ດກັ ເກດິ ມຄີ ວຳມເບກີ ບຳນມໍ່ ວນຊໍ່ ນື ແລະ ມອີ ຳລມົ ຈດິ ທໍ່ ດີ ໃີ ນກຳນເຄໍ່ ອື ນໄຫວຕຳມຈງັ ຫວະ.  ເປັນກຳນຜ່ໍ ອນຄຳຍຄວຳມເຄໍ່ ງັ ຕງຶ ທຳງດຳ້ ນມນັ ສະໝອງຂອງເດກັ . 3.3 ດຳ້ ນສງັ ຄມົ ກຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວກດິ ຈະກຳກຳຍະສກື ສຳມນັ ສຳມຳດເສມີ ຂະຫຍຳຍແນວຄດິ ຄຸນສມົ ບດັ , ທດັ ສະນະ ແລະ ແບແຜນກຳນດຳລງົ ຊວິ ດິ ຢ່ໍ ຳງມຄີ ຸນນະພຳບດ,ີ ພອ້ ມນນັ້ ກສຳມຳດເຮດັ ໃຫທ້ ຸກຄນົ ມກີ ຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວ, ມຫີ ວົ ຄດິ ປະດດິ ສຳ້ ງສູງ, ມນີ ຳ້ ໃຈຮບັ ຜດິ ຊອບ, ນບັ ຖກື ດົ ລະບຽບວໄິ ນເຂມັ້ ງວດ, ມແີ ນວຄດິ ເປັນເຈຳົ້ ກຳນ ແລະ ມຈີ ດິ ໃຈ ແຂ່ໍ ງຂນັ ໃນທຸກວຽກງຳນ, ສຳ້ ງໃຫຄ້ ນົ ເຮຳົ ມແີ ນວຄດິ ລວມໝໍ່ ,ູ ມຈີ ດິ ໃຈກວ້ ຳງຂວຳງປອດໃສຂຳວສະອຳດເຊ່ໍ ງີ ມນັ ໄດເ້ ປິດເສນັ້ ທຳງໄປສ່ໍ ູເສນັ້ ທຳງຄວຳມກຳ້ ວໜຳ້ ສວີ ໄິ ລຂອງຄນົ ເຮຳົ . ສະນນັ້ , ໃນ ຊນັ້ ລຽງເດກັ - ອະນຸບຳນເລງັ ໃສ່ໍ ເພໍ່ ອຶ :  ເຝີກແອບໃຫເ້ ດກັ ມລີ ະບຽບວໄິ ນດ.ີ 4

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ  ເຝີກແອບໃຫເ້ ດກັ ເປັນຜູນ້ ຳ ແລະ ຜູຕ້ ຳມທໍ່ ດີ .ີ  ເຝີກໃຫເ້ ດກັ ມຄີ ວຳມສຳມກັ ຄກີ ບັ ໝໍ່ ເູ ພ່ໍ ອື ນ ແລະ ຮູປ້ ັບຕວົ ເຂຳົ້ ກບັ ໝໍ່ ເູ ພ່ໍ ອື ນໄດດ້ .ີ 3.4 ດຳ້ ນສະຕປີ ັນຍຳ ກຳນເຝີກແອບຮໍ່ ຳງກຳຍໃຫປ້ ົກກະຕສິ ະໝ່ໍ ຳສະເໝີ ແລະ ຖກຶ ຕອ້ ງຕຳມຫກັ ກຳນນນັ້ ມນັ ຈະສ່ໍ ງົ ຜນົ ສະ ທອ້ ນໃຫແ້ ກໍ່ ມນັ ສະໝອງຄວຳມຮບັ ຮູ,້ ກຳຄນົ້ ຄດິ , ກຳນໄຈແ້ ຍກບນັ ຫຳໄດໄ້ ວ ແລະ ຖກື ຕອ້ ງເປັນຜູທ້ ່ໍ ມີ ຄີ ວຳມ ຄ່ໍ ອງແຄວ້ , ມພີ ກີ ໄຫວໃນກຳນແກໄ້ ຂບນັ ຫຳສະເພຳະໜຳ້ ໄດດ,ີ ມຄີ ວຳມສະຫຳດ, ກຳ້ ຕດັ ສນີ ບນັ ຫຳ ແລະ ອໍ່ ນື ໆ ທງັ ໝດົ ນນັ້ ແມໍ່ ນເກດິ ມຳຈຳກອຳລມົ ຈດິ ຄຄື ວຳມຢຳກຊະນະ, ຢຳກຊະນະຕອ້ ງໄດມ້ ກີ ຳນຄນົ້ ຄດິ ຫຳວທິ ແີ ກ ້ ໄຂທ່ໍ ຖີ ກື ຕອ້ ງ ແລະ ວໍ່ ອງໄວ. ສະນນັ້ ກຳນລຽ້ ງເດກັ - ອະນບຸ ຳນແນໍ່ ໃສໍ່ ເພ່ໍ ອຶ :  ສ່ໍ ງົ ເສມີ ໃຫເ້ ດກັ ຮຽນຮູຈ້ ງັ ຫວະຕໍ່ ຳງໆ.  ສຳ້ ງໃຫເ້ ດກັ ມຈີ ດິ ໃຈກຳ້ ຫຳນ - ກຳ້ ສະແດງອອກ ແລະ ມແີ ນວຄດິ ສຳ້ ງສນັ .  ສໍ່ ງົ ເສມີ ປະສບົ ກຳນຊວີ ດິ ໃຫແ້ ກເ້ ດກັ .  ເຝີກຄວຳມຈຳໃຫແ້ ກເ້ ດກັ .  ເຝີກໃຫເ້ ດກັ ເຂຳົ້ ໃຈ ແລະ ປະຕບິ ດັ ຕຳມຄຳສໍ່ ງັ . ຄຳຖຳມຄນົ້ ຄວຳ້ : 1. ຈໍ່ ງົ ອະທບິ ຳຍຄວຳມເປັນມຳ ແລະ ຄວຳມສຳຄນັ ຂອງວຊິ ຳກຳຍະກຳຕ່ໍ ກຳນສກຶ ສຳເດກັ ມຳເບໍ່ ງິ ? 2. ຈດຸ ປະສງົ ຂອງວຊິ ຳກຳຍະກຳມຄີ ແື ນວໃດ ? 5

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ ບດົ ທີ 2 ລະບຽບຮູບແຖວ ແລະ ລະບຽບພຳຍໃນແຖວ 1. ກຳນຈດັ ແຖວຕງັ້ . ແມ່ໍ ນຈໍ່ ງັ ຫວະທ່ໍ ເີ ປັນພນື້ ຖຳນຂອງລະບຽບແຖວທໍ່ ຕີ ອ້ ງກຳນໃຊໃ້ ນເວລຳຈດັ ຕງັ້ ແຖວໃຫຊ້ ່ໍ ຕື ຳມຄວຳມ ຕອ້ ງກຳນ ຫື ຕຳມຄຳສ່ໍ ງັ ຂອງຄູ ແລະ ແມໍ່ ນຮູບແຖວຂອງນກັ ຮຽນທຸກຄນົ ທ່ໍ ຈີ ະຕອ້ ງຮູກ້ ໍ່ ອນເວລຳເຂຳົ້ ຫອ້ ງຮຽນ ຫື ເຝິກແອບກຳນເຄໍ່ ອື ນໄຫວຕໍ່ ຳງໆ. ວທິ ກີ ຳນປະຕບິ ດັ : ແບ່ໍ ງອອກເປັນສອງຄຳສ່ໍ ງັ : - ຄຳສໍ່ ງັ ທ່ໍ ີ 1 : ແມໍ່ ນຄຳສໍ່ ງັ ເອນີ້ ລວມແຖວ ຮອ້ ງວໍ່ ຳ “ ທງັ ໝດົ ລວມແຖວ “ ນກັ ຮຽນທຸກຄນົ ເມໍ່ ອື ໄດຍ້ ນິ ຄຳສໍ່ ງັ ຄເູ ອນີ້ ລວມແຖວ ແຕໍ່ ລະຄນົ ຕອ້ ງຟຳ້ ວແລໍ່ ນໄປຫຳຄູກຽມເຂຳົ້ ຈດັ ແຖວ, ຄູຕອ້ ງຢືນໃຫສ້ ນັ ຍ່ໍ ຳນແກໍ່ ນກັ ຮຽນ ດວ້ ຍກຳນຍກົ ແຂນເບອື້ ງຂວຳຂນື້ ເທງິ ຫວົ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນເຫນັ ແລະ ໃຊນ້ ວິ້ ມເື ປັນເຄໍ່ ອື ງໝຳຍຊບີ້ ອກ ພອ້ ມອອກ ຄຳສ່ໍ ງັ ວ່ໍ ຳ: ຈດັ 1 ຫື 2 ແຖວຕງັ້ “ ແຖວ..ຈດັ “ ຄູຕອ້ ງຢືນຫນັ ໜຳ້ ເຂຳົ້ ຫຳນກັ ຮຽນຫ່ໍ ຳງຈຳກນກັ ຮຽນປະມຳນ 0,80 ແມດັ . - ຄຳສໍ່ ງັ ທີ 2 : ແມໍ່ ນຄຳສໍ່ ງັ ຈດັ ແຖວເອນີ້ ວໍ່ ຳ “ ແຖວ...ຈດັ “ ເມໍ່ ອື ນກັ ຮຽນໄດຍ້ ນິ ຄຳສງັ ຈດັ ແຖວຜູເ້ ປັນ ຫວົ ໜຳ້ ແຖວຕອ້ ງຢືນເຊ່ໍ ງິ ໜຳ້ ຂອງຄູຫ່ໍ ຳງຈຳກປະມຳນ 0,80 – 0,80 ແມດັ ພອ້ ມທງັ ຍກົ ແຂນເບອື້ ງຊຳ້ ຍຂນື້ ເທງິ ຫວົ ໂດຍກຳນໃຊນ້ ວິ້ ມເື ປັນສນັ ຍຳລກັ ບອກໃຫໝ້ ໍ່ ູຮູ,້ ຫນັ ຝຳມໄື ປທຳງໜຳ້ , ຜູຕ້ ່ໍ ໄປໃຫໃ້ ຫຢ້ ືນລຽນຕໍ່ ທຳງຫງັ ກນັ ໄປໄລຍະຫໍ່ ຳງແຕ່ໍ ລະຄນົ ປະມຳນແຂນໜ່ໍ ງື .  ລະບຽບກຳນຈດັ ແຖວຕງັ້ : ເມ່ໍ ອື ນກັ ຮຽນເຂຳົ້ ແຖວເປັນລະບຽບຮຽບຮອ້ ຍແລວ້ ຄູອອກຄຳສ່ໍ ງັ “ ເບໍ່ ງິ ມຳທຳງໜຳ້ ແຖວ...ຈດັ “ ເມໍ່ ອື ໄດຍ້ ນິ ຄຳສ່ໍ ງັ ນກັ ຮຽນທຸກຄນົ ຕອ້ ງເບ່ໍ ງິ ໄປທຳງໜຳ້ ສຳຍຕຳແນມເບໍ່ ງິ ງໍ່ອນຜູທ້ ່ໍ ຢີ ່ໍ ູທຳງໜຳ້ , ຫຳ້ ມໃຊສ້ ຽງດງັ ແລະ ຊຸກດນັ ກນັ , ຜູຢ້ ືນຢ່ໍ ູຫວົ ແຖວຕອ້ ງເປັນຫກັ ຍກົ ແຂນຊຳ້ ຍຂນື້ ສໍ່ ວນແຂນຂວຳປ່ໍ ອຍຢຽດຊໍ່ ລື ງົ ຕຳມລຳຕວົ ທຳມະດຳ ນວິ້ ມຕື ດິ ແປະກນັ . ສະເພຳະຜູທ້ ່ໍ ຢີ ືນໄປທຳງດຳ້ ນຫງັ ໃຫຍ້ ກົ ແຂນຊຳ້ ຍກໍ່ ຳຍບ່ໍ ຳເອຳົ ປຳຍນວິ້ ມແື ປະໃສ່ໍ ເທງິ ບ່ໍ ຳຂອງ ຜູຢ້ ່ໍ ູຫວົ ແຖວ ແລະ ຜູຕ້ ່ໍ ໄປກໍ່ ໃຫປ້ ະຕບິ ດັ ເຊໍ່ ນັ ດຽວກນັ , ສຳຍຕຳແນມໄປທຳງໜຳ້ ບ່ໍ ໃຫເ້ ຫນັ ງໍ່ອນຜູທ້ ໍ່ ສີ ອງທ່ໍ ຢີ ືນຢ່ໍ ູ ຕໍ່ ໜຳ້ ຂອງຕນົ ເອງ. - ຄຢູ ືນຫໍ່ ຳງຈຳກນກັ ຮຽນ 0,80 – 0,80 ແມດັ . - ແຕໍ່ ລະຄນົ ຫ່ໍ ຳງກນັ ແຂນໜ່ໍ ງື . - ແຕໍ່ ລະແຖວຫ່ໍ ຳງກນັ ສອກໜໍ່ ງື . ຄູອອກຄຳສ່ໍ ງັ ຕໍ່ “ ລຽບ “ ນກັ ຮຽນເອຳົ ແຂນລງົ ຢ່ໍ ູໃນທໍ່ ຳຢືນກງົ , ຖຳ້ ຕອ້ ງກຳນຈດັ ຫຳຍແຖວຕງັ້ ແມໍ່ ນໃຫ້ ນກັ ຮຽນຜູຮ້ ຽນຢໍ່ ູຫວົ ແຖວເບອື້ ງຊຳ້ ຍເປັນຫກັ , ຍກົ ແຂນຊຳ້ ຍຂນື້ ເທງິ ຫວົ , ນວິ້ ມແື ປະຕດິ ກນັ ຢຽດແຂນຊໍ່ ,ື ເຊ່ໍ ນັ : ກຳນຈດັ 2 ຫື 3 ແຖວຕງັ້ , ເອຳົ ມຄື ຳ້ ແອວ, ສ່ໍ ວນຜູເ້ ປັນຫວົ ໜຳ້ ແຖວຄນົ ຕ່ໍ ໄປແມໍ່ ນໃຫຢ້ ືນຖດັ ແຂນສອກເບອື້ ງ ຂວຳຂອງຜູເ້ ປັນຫວົ ໜຳ້ ແຖວເບອື້ ງຊຳ້ ຍສ່ໍ ວນຄນົ ຕ່ໍ ໄປກໍ່ ປະຕບິ ດັ ເຊ່ໍ ນັ ດຽວກນັ ຈນົ ຮອດຫວົ ແຖວຫວົ ແຖວຄນົ ສຸດທຳ້ ຍ, ສ່ໍ ວນຜູເ້ ປັນລູກແຖວໃຫຢ້ ືນຕໍ່ ໄປທຳງຫງັ ເບໍ່ ງິ ງໍ່ອນຜູຢ້ ໍ່ ູທຳງໜຳ້ , ເພ່ໍ ອື ດດັ ແປງແຖວໃຫຊ້ ໍ່ ,ື ເມ່ໍ ອື ຄ່ໍ ູເຫນັ 6

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ ວ່ໍ ຳນກັ ຮຽນເຂຳົ້ ແຖວແລວ້ ໆຄູຕອ້ ງໃຊທ້ ່ໍ ຳກຳ້ ວຖໍ່ ອຍຫງັ ຢໍ່ ຳງໄວກຳ້ ວໄປຫຳບ່ໍ ອນຈດຸ ບນັ ຊຳຫ່ໍ ຳງຈຳກແຖວຢ່ໍ ຳງ ໜອ້ ຍ 2 ແມດັ . ຂຄ້ ວນເອຳົ ໃຈໃສໍ່ : - ກ່ໍ ອນຈະລວມແຖວ ຫື ຈດັ ແຖວຕງັ້ ຄຕູ ອ້ ງສງັ ເກດກະວຳງສະຖຳນທໍ່ ບີ ໍ່ ອນລວມວໍ່ ຳ ຮບັ ປະກນັ ບ່ໍ ໃຫແ້ ສງ ແດດສໍ່ ອງໃສ່ໍ ຕຳນກັ ຮຽນ ( ຄບື ່ໍ ໃຫຫ້ ນັ ໜຳ້ ເຂຳົ້ ຫຳແສງຕຳເວນັ ). - ຄອູ ອກຄຳສໍ່ ງັ ສນັ້ ໆຈະແຈງ້ ລະອຽດຄບົ ຖວ້ ນ, ທ່ໍ ຳທໍ່ ເີ ຂມັ້ ແຂງເດດັ ຂຳດ ( ຄຳສໍ່ ງັ ດວ້ ຍປຳກເປ່ໍ ົຳບ່ໍ ເອຳົ ມຊື ີ້ ). - ເວລຳຈດັ ແຖວຕອ້ ງກະທດັ ຫດັ ວໍ່ ອງໄວ ແລະ ຈດັ ໄລຍະໃຫສ້ ະເໝ.ີ - ວທິ ກີ ວດແຖວ, ຕອ້ ງເອຳົ ຫວົ ແຖວເບອື້ ງຊຳ້ ຍເປັນຫກັ ເພ່ໍ ອື ຮກັ ສຳແຖວໃຫຊ້ ໍ່ ,ື ບ່ໍ ໃຫວ້ ນົ ແຊວຢອກກນັ ໃນ ເວລຳເຂຳົ້ ແຖວມແີ ຕໍ່ ລຄຳສ່ໍ ງັ ທຸກເວລຳ. 2. ກຳນຈດັ ແຖວຂວຳງ. ແມໍ່ ນຈໍ່ ງັ ຫວະໜ່ໍ ືງທໍ່ ີເປັນພນື້ ຖຳນຂອງລະບຽບແຖວ ນກັ ຮຽນທໍ່ ີຕອ້ ງກຳນໃຊໃ້ ນເວລຳເຝິກແອບບລຫິ ຳນ ຮໍ່ ຳງກຳຍ ແລະ ອ່ໍ ນື ໆ, ເຄຍີ ໃຊໃ້ ນເວລຳຟັງກຳນອະທບິ ຳຍຂອງຄູ ຫື ເດນີ ຂະບວນສວນສະໜຳມ. 7

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ : ແບ່ໍ ງອອກເປັນ 2 ຄຳສ່ໍ ງັ : - ຄຳສໍ່ ງັ ທີ 1 : ແມ່ໍ ນຄຳສ່ໍ ງັ ເອນີ້ ລວມແຖວ ຮອ້ ງວ່ໍ ຳ “ ທງັ ໝດົ ລວມ...ແຖວຂວຳງ “ ນກັ ຮຽນທຸກຄນົ ເມໍ່ ອື ໄດຍ້ ນິ ຄຳສ່ໍ ງັ ຄູເອນີ້ ລວມແຖວແຕໍ່ ລະຄນົ ຕອ້ ງຟຳ້ ວແລ່ໍ ນໄປຫຳຄູກຽມຈດັ ແຖວຂວຳງ ຫື ( ແຖວໜຳ້ ກະດຳນ ) ຄູ ຕອ້ ງຢືນໃຫສ້ ນັ ຍໍ່ ຳນແກ່ໍ ນກັ ຮຽນຮູວ້ ໍ່ ຳຈະລຽນແຖວໄປຂຳ້ ງໃດ. - ຄຳສໍ່ ງັ ທີ 2 : ແມໍ່ ນຄຳສ່ໍ ງັ ຈດັ ແຖວຮອ້ ງວໍ່ ຳ “ ຈດັ 1 ຫື 2 ແຖວຂວຳງ...ແຖວຈດັ ” ນກັ ຮຽນຜູເ້ ປັນຫວົ ແຖວຕອ້ ງຢືນທຳງຂຳ້ ງຊຳ້ ຍຂອງຄູຫໍ່ ຳງຈຳກຄູແຂນໜໍ່ ງື , ນກັ ຮຽນຜູມ້ ຳຕຳມຫງັ ຕອ້ ງຢືນຖດັ ຂຳ້ ງຂອງຜູເ້ ປັນຫວົ ໜຳ້ ແຖວ ແຕ່ໍ ລະຄນົ ຫ່ໍ ຳງກນັ ໄລຍະສອກ ຫື ແຂນ ຫງັ ຈຳກນນັ້ ຄູກ່ໍ ກຳ້ ວເດນີ ໄປທຳງໜຳ້ ຫຳທ່ໍ ຢີ ືນຢ່ໍ ຳງເໝຳະສມົ ກບັ ກຳນຄວບຄຸມແຖວຫໍ່ ຳງຈຳກນກັ ຮຽນປະມຳນ 3 – 5 ແມດັ ເພ່ໍ ອື ບນັ ຊຳ ແລະ ອອກຄຳສ່ໍ ງັ ຕ່ໍ ໄປ ( ບໍ່ ອນຢືນ ຂອງຄຕູ ອ້ ງໃຫບ້ ໍ່ ຽງໄປຫຳເບອື້ ງຊຳ້ ຍຂອງແຖວ ) ຈດັ ແຖວຂວຳງໄລຍະສອກ. ຈດັ ແຖວຂວຳງໄລຍະສອກຜູຢ້ ່ໍ ູຫວົ ແຖວສຸ ດທຳງເບອື້ ງຊຳ້ ຍມຂື ອງຄູເປັນຫກັ ເອຳົ ມເື ບອື້ ງຊຳ້ ຍຄຳ້ ແອວ ແລະ ຜູຕ້ ໍ່ ໄປກໍ່ ຢືນແປະແຂນສນົ້ ແຂນຂອງຜູເ້ ປັນຫວົ ໜຳ້ ແຖວ ແລະ ຜູຕ້ ໍ່ ໆໄປກໍ່ ໃຫປ້ ະຕບິ ດັ ເຊ່ໍ ນັ ດຽວກນັ ຈນົ ຮອດຜູສ້ ຸດທຳ້ ຍ. ຖຳ້ ຈະຈດັ ແຖວໄລຍະຫໍ່ ຳງຕ່ໍ ຳງກນັ ກໍ່ ໃຫປ້ ະຕບິ ດັ ລະບຽບກຳນຈດັ ແຖວເຊນັ ດຽວກນັ ຜູຢ້ ໍ່ ູທຳງ ກຳ້ ຊຳ້ ຍຂອງຄູຕອ້ ງເປັນຫກັ ຢໍ່ ູສະເໝີ ຫື ຄູຈະໃຫຜ້ ູຢ້ ່ໍ ູຈດຸ ໃຈກຳງຂອງແຖວເປັນຫກັ ສຸດແລວ້ ແຕ່ໍ ຄວຳມເໝຳະສມົ ກບັ ສະພຳບກຳນເຝິກແອບ. ສ່ໍ ວນກຳນຂະຫຍຳຍແຖວທຳງຕງັ້ ຫື ແຖວທຳງຂວຳງນນັ້ ໃຫສ້ ງັ ເກດເບ່ໍ ງິ ຮູບ ກຳນເຝິກແອບຕວົ ຈ່ໍ ງິ . ຈ່ໍ ງັ ຫວະນກັ ຮຽນແຕໍ່ ລະຄນົ ແລ່ໍ ນເຂຳົ້ ແຖວ ແຕໍ່ ລະຄນົ ຕອ້ ງຕໍ່ ນື ຕວົ ຈດັ ແຖວໄລຍະຫໍ່ ຳງກນັ 20 ຊງັ ຕີ ແມດັ ຫື ເອຳົ ແຂນສອກເບອື້ ງຊຳ້ ນເປັນເຄ່ໍ ອື ງວດັ ແທກເພ່ໍ ອື ວດັ ແທກໃຫໄ້ ດໄ້ ລຍະສະເໝກີ ນັ ຈຳກນນັ້ ກໍ່ ກຽມ ລຖຳ້ ຄຳສ່ໍ ງັ . ວິທີນັບເລກ: ຄວຳມໝຳຍຂອງກຳນນັບເລກ ເພ່ໍ ືອກວດຈຳນວນພົນ ແລະ ກະວຳງບ່ໍ ອນຢືນໃຫ້ ແຕ່ໍ ລະຄນົ .  ຄຳສ່ໍ ງັ ຮອ້ ງວໍ່ ຳ: “ ນບັ ເລກ ”............( ຄຳເຕອື ນ )  ຄຳສໍ່ ງັ ຮອ້ ງວໍ່ ຳ: “ ນບັ ”............( ຄຳສໍ່ ງັ ປະຕບິ ດັ ) ເມໍ່ ອື ນກັ ຮຽນໄດຍ້ ນິ ຄຳສ່ໍ ງັ ວໍ່ ຳ: “ ນບັ ” ຜູເ້ ປັນຫວົ ໜຳ້ ແຖວແຕ່ໍ ຂວຳຫຳຊຳ້ ຍຕຳມລຳດບັ ເລ່ໍ ມີ ນບັ ເລກພອ້ ມ ທງັ ສະບດັ ໜຳ້ ໄປທຳງຊຳ້ ຍມຂື ອງຕນົ ຕ່ໍໄປແລວ້ ສະບດັ ໜຳ້ ຄນື ບໍ່ ອນເກ່ໍ ຳົ ຜູຢ້ ່ໍ ູສຸດທຳ້ ຍແຖວນບັ ແລງ້ ໆໃຫຮ້ ອ້ ງວໍ່ ຳ: “ໝດົ ” - ຈ່ໍ ງັ ຫວະຈດັ ຮູບແຖວ: ຄວຳມໝຳຍໃນເວລຳຈດັ ຮູບແຖວແມ່ໍ ນເພ່ໍ ອື ສງັ ເກດ ແລະ ກວດກຳຮູບແຖວໃຫ້ ຊ່ໍ ເື ປັນລະບຽບ.  ຄຳສໍ່ ງັ ຮອ້ ງວ່ໍ ຳ: “ ຊຳ້ ຍເປັນຫກັ ” ( ຄຳສໍ່ ງັ ເຕອື ນ )  ຄຳສໍ່ ງັ ຮອ້ ງວ່ໍ ຳ: “ ຈດັ ” ( ຄຳສໍ່ ງັ ປະຕບິ ດັ ) ເມ່ໍ ອື ນກັ ຮຽນໄດຍ້ ນິ ຄຳສໍ່ ງັ ວ່ໍ ຳ: “ ຈດັ ” ນອກຈຳກຜູຢ້ ືນຢ່ໍ ູຫວົ ແຖວເປັນຫກັ ແລວ້ ຕອ້ ງສະບດັ ໜຳ້ ໄປທຳງ ຂວຳ, ແຕໍ່ ລະຄນົ ຕອ້ ງຕ່ໍ ນື ຕວົ ຫຍບັ ຂນື້ ຫື ຫຍບັ ລງົ , ໄປຊຳ້ ຍ, ໄປຂວຳ, ຮບັ ປະກນັ ຮູບແຖວໃຫຊ້ ໍ່ ຖື ກື ຕອ້ ງຕຳມ ໄລຍະທ່ໍ ກີ ຳນດົ ໄວ.້ - ຈໍ່ ງັ ຫວະເລກີ ແຖວ: ແມໍ່ ນຈໍ່ ງັ ຫວະທໍ່ ຕີ ອ້ ງກຳນໃຊໃ້ ນເວລຳປໍ່ ຽນຮູບແຖວໃໝ່ໍ ຫື ເລກຕຳມໂມງເວລຳ. 8

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ  ຄຳສ່ໍ ງັ ຮອ້ ງວ່ໍ ຳ: “ ກງົ ” ( ບໍ່ ມຄີ ຳສໍ່ ງັ ເຕອື ນ )  ເມໍ່ ອື ໄດຍ້ ນິ ຄຳສ່ໍ ງັ ວ່ໍ ຳ: “ ເລກີ ແຖວ ” ນກັ ຮຽນທຸກຄນົ ຕອ້ ງວໍ່ ອງໄວ, ຖຳ້ ຢືນຢໍ່ ູໃນໃນທໍ່ ຳພກັ ຕອ້ ງຢືນກງົ ເສຍກໍ່ ອນຈ່ໍ ງື ເລກີ ໄດຕ້ ຳມຄຳສ່ໍ ງັ ຂອງຄອູ ຳດໃຫນ້ ກັ ຮຽນຮອ້ ງຄຳສ່ໍ ງັ ໃດໜໍ່ ງື ເຊໍ່ ນັ : ( ຮໍ່ ຳງກຳຍແຂງແຮງ ). ຈໍ່ ງັ ຫວະນກັ ຮຽນອອກແຖວ. ແມໍ່ ນຈ່ໍ ງັ ຫວະໜໍ່ ງື ທ່ໍ ເີ ປັນພນື້ ຖຳນຕອ້ ງກຳນໃຊໃ້ ນເວລຳມໜີ ຳ້ ທ່ໍ ,ີ ຄູສ່ໍ ງັ ໃຫອ້ ອກແຖວໄປປະຕບິ ດັ ໜຳ້ ທໍ່ ີ ໃໝໍ່ ຫື ຮບັ ໃຊວ້ ຽກອ່ໍ ນື ໆຈ່ໍ ງັ ຫວະອອກແຖວຂອງນກັ ຮຽນນມີ້ ນັ ແມໍ່ ນລະບຽບຮູບແຖວທ່ໍ ນີ ກັ ຮຽນປະຕບິ ດັ . ຈໍ່ ງັ ຫວະຄຳສ່ໍ ງັ ຄເູ ອນີ້ ນກັ ຮຽນອອກແຖວ: - ຄຳສໍ່ ງັ ຮອ້ ງວ່ໍ ຳ: “ ທຳ້ ວ ກ ” ( ຄຳເຕອື ນ ) - ຄຳສໍ່ ງັ ຮອ້ ງຂນື້ ວ່ໍ ຳ: “ ເລກີ ແຖວ ” ( ຄຳສໍ່ ງັ ປະຕບິ ດັ ) - ຈໍ່ ງັ ຫວະຜູຖ້ ກື ເອນີ້ ຕອ້ ງຕອບວ່ໍ ຳ ຢໍ່ ູ ຄູຜູບ້ ນັ ຊຳມຄີ ຳສ່ໍ ງັ ຕໍ່ ທຳ້ ວ ກ ເລກີ ແຖວ. ເມໍ່ ອື ໄດຍ້ ນິ ຄຳສໍ່ ງັ ເລກີ ແຖວຕອ້ ງປະຕບິ ດັ ດ່່ໍໍ ງັ ນ:ີ້ ປະຕບິ ດັ ຈ່ໍ ງັ ຫວະເຄໍ່ ງີ ຫື ເຄ່ໍ ງີ ຊຳ້ ຍຫນັ ຖຳ້ ວໍ່ ຳຢ່ໍ ູໃນຮແຖວ ຕງັ້ , ຖຳ້ ວ່ໍ ຳຢໍ່ ູໃນຮູບແຖວຂວຳງຕອ້ ງປະຕບິ ດັ ໜຳ້ ເດນີ , ມຸງ້ ໜຳ້ ອອກໄປຫຳຄູຜູບ້ ນັ ຊຳໄລຍະ 2 – 3 ບຳດກຳ້ ວ ແລວ້ ຢືນຢ່ໍ ູໃນທໍ່ ຳຢືນກງົ ທຳຄວຳມເຄບົ ລບົ ແລວ້ ເວຳົ້ ວ່ໍ ຳ: ລຳຍງຳນຄູມໜີ ຳ້ , ຖຳ້ ນກັ ຮຽນບ່ໍ ທນັ ມຄີ ວຳມຊນິ ເຄຍີ ກບັ ຜູບ້ ນັ ຊຳຕອ້ ງລຳຍງຳນຊໍ່ ຂື ອງຕນົ ໃຫຄ້ ຊູ ຳບ. ຕວົ ຢໍ່ ຳງ ນອ້ ງຊໍ່ ທື ຳ້ ວ........ຫອ້ ງ.......ຊນັ້ .....ເມ່ໍ ອື ນກັ ຮຽນໄດຮ້ ບັ ຄຳສ່ໍ ງັ ຈຳກຄແູ ລວ້ ຕອ້ ງຕອບວໍ່ ຳ(ຮບັ ) ແລວ້ ກຳ້ ວຂຳໄປທຳງຊຳ້ ຍ ຫື ຂວຳ 1 ກຳ້ ວ ຈ່ໍ ງຶ ຂອະນຍຸ ຳດໝ່ໍ ກູ ບັ ຫງັ ຫນັ ຄນື ເຂຳົ້ ແຖວຂອງຕນົ . ກຳນຂອະນຸຍຳດອອກແຖວທຳມະດຳນກັ ຮຽນຜູມ້ ກີ ດິ ທຸລະສ່ໍ ວນຕວົ ໃນກລະນຈີ ຳເປັນຢຳກອະນຸຍຳດ ອອກແຖວຕອ້ ງຍກົ ແຂນເບອື້ ງຂວຳຂນື້ ເທງິ ຫວົ ແລວ້ ຂອະນຍຸ ຳດນຳຄູຜູບ້ ນັ ຊຳ. ເວຳົ້ ວໍ່ ຳ ( ຄູນອ້ ງຂອະນຸຍຳດອອກ ແຖວ...) ເມ່ໍ ອື ແລວ້ ທຸລະສໍ່ ວນຕວົ ແລວ້ ກ່ໍ ອນກບັ ຄນື ເຂຳົ້ ແຖວຕອ້ ງອະນຸຍຳດຈຳກຄູຜູບ້ ນັ ຊຳເສຍກ່ໍ ອນແລວ້ ເວຳົ້ ວ່ໍ ຳ: ( ຄູນອ້ ງອະນຸຍຳດເຂຳົ້ ແຖວແລວ້ ແລ່ໍ ນເຂຳົ້ ບໍ່ ອນເກໍ່ ຳົ ຂອງຕນົ ເອງ ). 3. ກຳນຂະຫຍຳຍແຖວ. ກຳນຂະຫຍຳຍແຖວແມໍ່ ນກດິ ຈະກຳໜ່ໍ ງຶ ທໍ່ ເີ ປັນພນື້ ຖຳນຂອງລະບຽບຮູບແຖວກຳນຂະຫຍຳຍແຖວແມໍ່ ນ ກຳນປໍ່ ຽນຮູບແຖວທ່ໍ ເີ ປັນລະບຽບ ແລະ ຈບົ ງຳມຈຳກ 1 ແຖວຕງັ້ ຫື 1 ແຖວຂວຳງເປັນ 2, 3,4... ແລະ ປ່ໍ ຽນ ຈຳກຫຳຍແຖວເປັນ 1 ແຖວ, ເຊ່ໍ ງິ ສຳມຳດປະຕບິ ດັ ຢໍ່ ູກບັ ທໍ່ ີ ແລະ ເຄ່ໍ ອື ນທໍ່ ໄີ ດ.້ 3.1. ກຳນປໍ່ ຽນຈຳກ 1 ແຖວຕງັ້ ເປັນ 2, 3, 4...ແຖວຕງັ້ . - ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ ກຳນປໍ່ ຽນຮູບແຖວໃນກຳນກຳ້ ວໄປທຳງຂຳ້ ງ ອຳດຈະກຳ້ ວໄປຂຳ້ ງຊຳ້ ຍ ຫື ຂຳ້ ງຂວຳຕອ້ ງໃຫ້ ເໝຳະສມົ ກບັ ສະຖຳນທ່ໍ .ີ - ກລະນຢີ ຳກປໍ່ ຽນ 1 ແຖວຕງັ້ ເປັນ 2 ແຖວຕງັ້ . ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ ແມ່ໍ ນເລໍ່ ມີ ຈຳກກຳນສໍ່ ງັ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນນບັ 1 ເຖງິ 2 ຕຳມລຳດບັ ແຕໍ່ ຜູທ້ ່ໍ ເີ ປັນຫວົ ແຖວຈນົ ເຖງິ ຜູ ້ ສຸດທຳ້ ຍຂອງແຖວ. ຫງັ ຈຳກນນັ້ ຄສູ ໍ່ ງັ ວ່ໍ ຳ: ຜູທ້ ີ 2 ກຳ້ ວໄປຂຳ້ ງຂວຳ 1 ກຳ້ ວ ແລະ ກຳ້ ວຂນຶ້ ໜຳ້ 1 “ ກຳ້ ວ...ເດນີ ! “ ເມ່ໍ ອື ຄຳສ່ໍ ງັ ສນີ້ ສຸດລງົ , ນກັ ຮຽນຜູມ້ ເີ ບີ 2 ທຸກຄນົ ໃນແຖວຕອ້ ງກຳ້ ວຂຳຂວຳໄປທຳງໜຳ້ ເບອື້ ງຂວຳ 1 ກຳ້ ວ ແລະ ສບື ຕໍ່ ດວ້ ຍກຳ້ ວຂຳຊຳ້ ຍອກີ 1 ກຳ້ ວໄປທຳງໜຳ້ ມຳຢືນພຽງກບັ ຜູໝ້ ຳຍເລກ 1 ຖວື ໍ່ ຳໄດປ້ ໍ່ ຽນຈຳກ 1 ແຖວຕງັ້ ເປັນ 2 9

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ ແຖວຕງັ້ . ກລະນຢີ ຳກປ່ໍ ຽນຈຳກ 2 ແຖວຕງັ້ ເປັນ 1 ແຖວຕງັ້ ຄູຈະໃຫຄ້ ຳສ່ໍ ງັ ວໍ່ ຳ: ແຖວທີ 2 ກຳ້ ວຄນື ຫງັ 1 ກຳ້ ວ ແລະ ກຳ້ ວມຳຂຳ້ ງຊຳຍ 1 ກຳ້ ວ. - ກລະນຢີ ຳກປ່ໍ ຽນ 1 ແຖວຕງັ້ ເປັນ 4 ແຖວຕງັ້ . ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ ແມໍ່ ນເລ່ໍ ມີ ຈຳກກຳນສໍ່ ງັ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນນບັ 1, 2, 3 ເຖງິ 4 ຕຳມລຳດບັ ແຕ່ໍ ຫວົ ແຖວໄປຈນົ ເຖງິ ຜູສ້ ຸດທຳ້ ຍຫງັ ຈຳກນນັ້ ຄໃູ ຫຄ້ ຳສໍ່ ງັ ວໍ່ ຳ: ເບທີ ີ 2 ກຳ້ ວໄປທຳງຂຳ້ ງ 1 ກຳ້ ວ, ກຳ້ ວຂນຶ້ ໜຳ້ 1 ກຳ້ ວ, ເບທີ ີ 3 ກຳ້ ວໄປທຳງຂຳ້ ງ 2 ກຳ້ ວ, ກຳ້ ວຂນຶ້ ໜຳ້ 2 ກຳ້ ວ, ເບທີ ີ 4 ກຳ້ ວໄປທຳງຂຳ້ ງ 3 ກຳ້ ວ, ກຳ້ ວຂນຶ້ ໜຳ້ 3 “ ກຳ້ ວ...ເດນີ ! “ ເມ່ໍ ອື ນກັ ຮຽນປະຕບິ ດັ ຕຳມຄຳສ່ໍ ງັ ຂອງຄູ ຖວື ່ໍ ຳໄດປ້ ໍ່ ຽນຮູບແຖວຈຳກ 1 ແຖວມຳເປັນ 4 ແຖວຕງັ້ . ຄູສຳມຳດໃຫຄ້ ຳສໍ່ ງັ ປະຕບິ ດັ ພອ້ ມກນັ ກ່ໍ ໄດ້ ຫື ຈະໃຫຄ້ ຳສ່ໍ ງັ ປະຕບິ ດັ ໄປຕຳມລຳດບັ ຂອງແຕ່ໍ ລະເບ.ີ ກລະນນີ ຕີ້ ອ້ ງປໍ່ ຽນຈຳກ 4 ແຖວເປັນ 1 ແຖວຕງັ້ ຄູກ່ໍ ໃຫຄ້ ຳສ່ໍ ງັ ກງົ ກນັ ຂຳ້ ມຄກື ບັ ກລະນຂີ ຳ້ ງເທງິ . - ກຳນປໍ່ ຽນຮູບແຖວໃນເວລຳເຄ່ໍ ອື ນທໍ່ ີ, ຕວົ ຢໍ່ ຳງໃນເວລຳນກັ ຮຽນຍ່ໍ ຳງເປັນ 1 ແຖວຢຳກປ່ໍ ຽນເປັນ 4 ແຖວ ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ ແມໍ່ ນເລ່ໍ ມີ ຈຳກກຳນສ່ໍ ງັ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນນບັ 1 ເຖງິ 4 ຫງັ ຈຳກນນັ້ ຄູໃຫຄ້ ຳສໍ່ ງັ ວ່ໍ ຳ: ຍ່ໍ ຳງເປັນ 4 ແຖວ “ ໜຳ້ ...ເດນີ ! “ ຄຳສ່ໍ ງັ ເດນີ ຕອ້ ງຖກື ກບັ ຈງັ ຫວະຕນີ ຊຳ້ ຍຢ່ໍ ຳລງົ ພນື້ , ເມໍ່ ອື ຄຳສໍ່ ງັ ສນີ້ ສຸດລງົ , ນກັ ຮຽນຜູມ້ ເີ ບີ 1 ຈະຍ່ໍ ຳງດວ້ ຍກຳ້ ວສນັ້ ເຂຳົ້ ເພໍ່ ອື ລຖຳ້ ໃຫຜ້ ູທ້ ີ 2, 3 ແລະ ທີ 4 ກຳ້ ວຂນຶ້ ມຳທນັ . ສໍ່ ວນຜູທ້ ີ 2, ທີ 3, ແລະ ທີ 4 ກ່ໍ ຕອ້ ງກຳ້ ວຂຳດວ້ ຍກຳ້ ວຍຳວອອກເພ່ໍ ອື ກຳ້ ວຂນຶ້ ໄປໃຫທ້ ນັ ຜູທ້ 1ີ . 3.2. ກຳນປ່ໍ ຽນຈຳກ 1 ແຖວຂວຳງເປັນ 2 ຫື 3 ແຖວຂວຳງ. ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ ແມໍ່ ນຄຳ້ ຍຄກື ບັ ກຳນປໍ່ ຽນຮູບແຖວຕງັ້ . ຕວົ ຢໍ່ ຳງວໍ່ ຳ: ຕອ້ ງກຳນປໍ່ ຽນຈຳກ 1 ແຖວຂວຳງ ເປັນ 3 ແຖວຂວຳງ ແມໍ່ ນເລ່ໍ ມີ ຈຳກກຳນໃຫນ້ ກັ ຮຽນພຳຍໃນແຖວນບັ 1 ເຖງິ 3 ຫງັ ຈຳກນນັ້ ຄູໃຫຄ້ ຳສ່ໍ ງັ ວ່ໍ ຳ: ຜູເ້ ປັນເບີ 2 ກຳ້ ວຖໍ່ ອຍຫງັ 1 ກຳ້ ວ, ກຳ້ ວໄປຂຳ້ ງຂວຳ 1 ກຳ້ ວ ແລະ ຜູເ້ ປັນເບີ 3 ກຳ້ ວຖໍ່ ອຍຫງັ 2 ກຳ້ ວ, ກຳ້ ວໄປຂຳ້ ງຂວຳ 2 “ ກຳ້ ວ...ເດນີ ! “ ເມໍ່ ອື ນກັ ຮຽນປະຕບິ ດັ ຖືກຕອ້ ງຕຳມກຳນບນັ ຊຳຂອງຄູຖວື ໍ່ ຳໄດປ້ ໍ່ ຽນຮູບແຖວຈຳກ 1 ແຖວ ຂວຳງເປັນ 3 ແຖວຂວຳງກຳນປ່ໍ ຽນຮູບແຖວໃນກລະນອີ ່ໍ ນື ໆກໍ່ ແມ່ໍ ນຄຳ້ ຍຄກື ບັ ກລະນປີ ່ໍ ຽນຮູບແຖວຕງັ້ . 4. ລະບຽບພຳຍໃນແຖວ. ແມໍ່ ນລະບຽບພນື້ ຖຳນພຳຍໃນແຖວທ່ໍ ຕີ ອ້ ງກຳນໃຊໂ້ ດຍ ໄດຮ້ ບັ ກຳນອະນຸຍຳດຈຳກຜູບ້ ນັ ຊຳຈໍ່ ງຶ ພກັ ໄດ້ ຕຳມລະບຽບ, ກຳນຢືນພກັ ແມ່ໍ ນເປັນກຳນຫຸດຜໍ່ ອນຄວຳມອິດເມ່ໍ ອື ຍໃນໄລຍະໜ່ໍ ຶງສນັ້ ໆ ກຳນຢືນພກັ ຕອ້ ງ ຮບັ ປະກນັ ຮູບແຖວໃຫຊ້ ໍ່ ຮື ກັ ສຳຄວຳມເປັນລະບຽບຮຽບຮອ້ ຍພຳຍໃນແຖວກຳນພກັ ມຢີ ່ໍ ູ 2 ແບບຄ:ື 4.1 ສະບຳຍພກັ ແມ່ໍ ນລະບຽບພນື້ ຖຳນພຳຍໃນແຖວທໍ່ ຕີ ອ້ ງກຳນໃຊໂ້ ດຍໄດຮ້ ບັ ຄຳສ່ໍ ງັ ຂອງຜູບ້ ນັ ຊຳ, ສະບຳຍພກັ ແມໍ່ ນ ກຳນເໜງັ ຕງີ ໄປມຳໄດ,້ ແຕ່ໍ ບໄດລ້ ມົ ກນັ ພຳຍໃນແຖວ.  ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ . ຄຳສ່ໍ ງັ ຮອ້ ງວໍ່ ຳ: “ ພກັ ” ( ບ່ໍ ມຄີ ຳເຕອື ນ ) ເມ່ໍ ອື ໄດຍ້ ນີ ຄຳສໍ່ ງັ “ ພກັ ” ໃຫໂ້ ຍະເຂໍ່ ຳົ ເບອື້ ງຊຳ້ ຍລງົ ໜອ້ ຍ ໜໍ່ ງຶ ນຳ້ ໜກັ ຂອງລຳຕວົ ຢໍ່ ູເທງິ ຂຳເບອື້ ງຂວຳແຕ່ໍ ແອວຂນຶ້ ຮອດຫວົ ຢໍ່ ູໃນທໍ່ ຳຢືນກງົ ຫຳ້ ມເຄ່ໍ ອື ນຍຳ້ ຍຢ່ໍ ຳງເດດັ ຂຳດ. ເຫນັ ວ່ໍ ຳຕນົ ເອງມຄີ ວຳມມຄີ ວຳມອດີ ເມໍ່ ອື ຍຕອ້ ງປໍ່ ຽນມຳຫຳຂຳເບອື້ ງຂວຳແທນ, ວທິ ປີ ່ໍ ຽນແທນແມໍ່ ນໂຍະຫວົ ເຂ່ໍ ຳົ ເບອື້ ງຊຳ້ ຍຢຽດຊ່ໍ ພື ອ້ ມສ່ໍ ງົ ນຳ້ ໜກັ ມຳຫຳຂຳເບອື້ ງຊຳ້ ຍ ( ປ່ໍ ຽນຂຳຂວຳ ຫື ຂຳຊຳ້ ຍແມໍ່ ນປະຕບິ ດັ ຄກື ນັ ) ແຂນທງັ ສອງເບອື້ ງຂດັ ກນັ ຢໍ່ ູທຳງຫງັ ມຊື ຳ້ ຍຈບັ ແຂນຂວຳປະໄວວ້ ກັ ແອວ. 10

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ 4.2 ລະບຽບພກັ : ລະບຽບພກັ ແມໍ່ ນລະບຽບພນື້ ຖຳນພຳຍໃນແຖວທໍ່ ຕີ ອ້ ງກຳນໃຊ້ ໂດຍໄດຮ້ ບັ ຄຳສ່ໍ ງັ ຂອງຜູບ້ ນັ ຊຳ, ລະບຽບພກັ ແມ່ໍ ນບໍ່ ໄດເ້ ຄ່ໍ ອື ນໄຫວເໜງັ ຕງີ ໄປມຳທຳງໃດຈນົ ກວ່ໍ ຳຈະມຄີ ຳສໍ່ ງັ ໃໝໍ່ ແລະ ຮບັ ປະກນັ ຮູບແຖວໃຫຊ້ ່ໍ .ື  ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ . - ຄຳສໍ່ ງັ ຮອ້ ງຂນຶ້ ວໍ່ ຳ: “ ລະບຽບ...... ” ( ຄຳສ່ໍ ງັ ເຕອື ນ ) - ຄຳສ່ໍ ງັ ປະຕບິ ດັ “ ພກັ ” ( ຄຳສໍ່ ງັ ປະຕບິ ດັ ) ເມໍ່ ອື ໄດຍ້ ນີ ຄຳສໍ່ ງັ ເຕອື ນ “ ລະບຽບ...... ” ນກັ ຮຽນພຳຍໃນແຖວຕອ້ ງມສີ ະຕກິ ຽມຄວຳມພອ້ ມຢໍ່ ູໃນທ່ໍ ຳ ຢືນກງົ ພອ້ ມທງັ ສະບດັ ໜຳ້ , ເມ່ໍ ອື ໄດຍ້ ນີ ຄຳສໍ່ ງັ ປະຕບິ ດັ “ ພກັ ” ນກັ ຮຽນຕອ້ ງເອຳົ ຂຳຊຳ້ ຍຈໍ່ ຳງອອກໄປທຳງຂຳ້ ງ ກວຳ້ ງຫມົ ບໍ່ ຳ, ຖໍ່ ວງນຳ້ ໜກັ ລງົ ສອງຂຳ, ລຳຕວົ ຕງັ້ ຊ່ໍ ສື ຳຍຕຳແນມໄປທຳງໜຳ້ ມທື ງັ ສອງເບອື້ ງໄຂໍ່ ວກນັ ຢ່ໍ ູທຳງຫງັ ລະດບັ ພຽງແອວ, ມຊື ຳ້ ຍຈບັ ມຂື ວຳຫງຳຍຝຳມຂື ນຶ້ . 4.3 ລະບຽບກງົ . ລະບຽບກງົ ແມໍ່ ນສະຕຕິ ່ໍ ກຳນຈດັ ຕງັ້ ,ນບັ ຖລື ະບຽບວໄິ ນ ແລະ ປະຕບິ ດັ ຕຳມຄຳສໍ່ ງັ ຂອງບນັ ຊຳຢ່ໍ ຳງເຂມັ້ ງວດ. - ຢືນກງົ : ທໍ່ ຳທໍ່ ເີ ບກີ ບຳນ, ເຂມັ້ ແຂງ ແລະ ສຸຂະພຳບດ.ີ - ແນວຄດິ ຈດິ ໃຈຕອ້ ງທໍ່ ຸນທຽງ,ມຄີ ວຳມອດົ ທນົ ແລະ ມສີ ະຕຕິ ່ໍ ນື ຕວົ ສູງ. - ຢືນກງົ : ແມ່ໍ ນຈໍ່ ງັ ຫວະໜໍ່ ງື ທໍ່ ເີ ປັນພນື້ ຖຳນຂອງລະບຽບແຖວ ແລະ ແມໍ່ ນກຳນກະທຳອນັ ສຳຄນັ ຕນົ້ ຕ ຂອງນກັ ຮຽນນກັ ສກຶ ສຳຕອ້ ງຢຶດຖເື ປັນອຸດມົ ຄະຕຂິ ອງຕນົ ໃນເວລຳຢ່ໍ ູໃນແຖວ. ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ . - ຄຳສງັ ຮອ້ ງກງົ “ ກງົ ” ( ບ່ໍ ມຄີ ຳເຕອື ນ ) ເມ່ໍ ອື ໄດຍ້ ນິ ຄຳສ່ໍ ງັ “ ກງົ ” ສນົ້ ຕນີ ທງັ ສອງເບອື້ ງຫຍບັ ເຂຳົ້ ແປະ ກນັ ນອນຢ່ໍ ູໃນເສນັ້ ຊໍ່ ື ຂອງແຖວປຳຍຕນີ ທງັ ສອງເບອື້ ງແຍກອອກຈຳກກນັ ເປັນຮູບຕວົ ( V ) ປຳຍຕນີ ຫ່ໍ ຳງກນັ ເປັນມູມ( 41 ອງົ ສຳເທໍ່ ຳົ ກບັ 1 ບຳດກຳ້ ວ ) ຫວົ ເຂໍ່ ຳົ ທງັ ສອງເບອື້ ງຢຽດຊໍ່ ື ນຳ້ ໜກັ ຂອງລຳຕວົ ຢໍ່ ູທໍ່ ຂີ ຳສອງເບອື້ ງ, ເອກິ ສວດອອກ,ທອ້ ງແວບເຂຳົ້ ,ບໍ່ ຳໄຫ່ໍ ທງັ ສອງເບອື້ ງພຽງ ແລະ ສະເໝກີ ນັ ,ແຂນທງັ ສອງເບອື ງປ່ໍ ອຍຢຽດຊໍ່ ລື ງົ ທຳ ມະດຳ,ນວິ້ ມແື ປະເຂຳົ້ ຫຳກນັ ຫວົ ໂປ້ມແື ປະໃສ່ໍ ຂມ້ ກື ຳງຂອງນວິ້ ຊຢິ້ ຽດຊໍ່ ລື ງົ ຕຳມ,ປຳກງບັ ທຳມະດຳທຳງຫງັ ແຕໍ່ ແອວຂນື້ ຮອດບໍ່ ຳແອນໄປທຳງໜຳ້ ເລກັ ນອ້ ຍ,ໃບໜຳ້ ເບກີ ບຳນ ແລະແສງຕຳເບ່ໍ ງິ ຊໍ່ໄື ປປະມຳນ 100 ແມດັ . ຂຄ້ ວນເອຳົ ໃຈໃສ່ໍ : - ຢືນກງົ ບໍ່ ໄດເ້ ຄໍ່ ອື ນເໜງັ ໄປທຳງໃດທງັ ສນິ້ ເຖ່ໍ ິງວ່ໍ ຳຮນີ້ ຈະຄບົ ຍຸ ງຈະກນິ ກໍ່ ຕຳມຕອ້ ງຢືນຢໍ່ ູໃນທໍ່ ຳນງິ້ ເພ່ໍ ອື ຮກັ ສຳລະບຽບຮູບແຖວ, ຄວຳມເຂມັ້ ແຂງ, ຄວຳມອດົ ທນົ , ຄວຳມເປັນເອກະພຳບຂອງລະບຽບພຳຍໃນແຖວ. - ຢືນກງົ ບ່ໍໄດປ້ ຳກເວຳົ້ ວນົ ແຊວ, ສູບຢຳ, ຖ່ໍ ມົ ນຳ້ ລຳຍ, ຄຳຍຂກີ້ ະເຖໍ່ ີ ແລະ ເຮດັ ສໍ່ ງິ ອ່ໍ ນື ໆໂດຍເດດັ ຂຳດ. 4.4 ກຳນຫນັ ຊຳ້ ຍ ແລະ ເຄ່ໍ ງິ ຫນັ ຊຳ້ ຍ: ແມໍ່ ນລະບຽບພຳຍໃນແຖວທ່ໍ ຕີ ອ້ ງໃຊເ້ ວລຳປ່ໍ ຽນໄປທຳງຊຳ້ ຍເພໍ່ ອື ປະຕບິ ດັ ຕຳມຄຳສ່ໍ ງັ ລະບຽບພຳຍໃນ ແຖວຂອງນກັ ຮຽນ. 11

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ : - ຄຳສໍ່ ງັ ຮອ້ ງຂນຶ້ ວ່ໍ ຳ ຊຳ້ ຍ......( ຄຳສໍ່ ງັ ເຕອື ນ ) - ຄຳສໍ່ ງັ ຮອ້ ງຂນຶ້ ວໍ່ ຳ ຫນັ ( ຄຳສໍ່ ງັ ປະຕບິ ດັ ) ເມ່ໍ ອື ໄດຍ້ ນີ ຄຳສໍ່ ງັ ຊຳ້ ຍ..... ນກັ ຮຽນທຸກຄນົ ຕອ້ ງມສີ ະຕກິ ຽມພອ້ ມຢໍ່ ູໃນທ່ໍ ຳຢືນກງົ ເມ່ໍ ອື ໄດຍ້ ນີ ຄຳສໍ່ ງັ ປະຕບິ ດັ ຫນັ ແບໍ່ ງອອກເປັນສອງຈງັ ຫວະກຳນເຄ່ໍ ອື ນເໜງັ ຄ:ື ກ. ລຳຕວົ ແຕ່ໍ ແອວຂນຶ້ ເທງິ ຕອ້ ງຢໍ່ ູໃນທ່ໍ ຳຢືນກງົ ຫວົ ເຂໍ່ ຳົ ຢຽດຊ່ໍ ທື ຳມະດຳ ແຂນສອງເບອື້ ງຢຽດຊ່ໍ ຕື ຳມລຳ ຕວົ ນວີ້ ມໜື ບີ ຕດິ ກນັ . ຂ. ໃຊສ້ ນົ້ ຕນີ ເບອື້ ງຊຳ້ ຍ ແລະ ປຳຍຕນີ ເບອື້ ງຂວຳ ສມົ ທບົ ກບັ ກຳລງັ ແຮງຂອງລຳ ຕວົ ໜນູ ໄປທຳງເບອື້ ງ ຊຳ້ ຍ 90 ອງົ ສຳ, ແລວ້ ຍຳ້ ຍຕນີ ຂວຳເຂຳົ້ ຫຳຕນີ ຊຳ້ ຍຢໍ່ ຳງວໍ່ ອງໄວເບອື້ ງຊຳ້ ຍເປັນຫກັ ໃນທ່ໍ ຳຢືນກງົ . ເຄໍ່ ງິ ຊຳ້ ຍຫນັ . ແມ່ໍ ນຈງັ ຫວະໜ່ໍ ງຶ ທໍ່ ເີ ປັນພນື້ ຖຳນຂອງລະບຽບແຖວທ່ໍ ຕີ ອ້ ງໃຊໃ້ ນເວລຳປ່ໍ ຽນທດິ ຮູບແຖວເຄ່ໍ ງິ ຊຳ້ ຍຫນັ ເພໍ່ ອື ປະຕບິ ດັ ຕຳມຄຳສໍ່ ງັ ລະບຽບພຳຍໃນແຖວຂອງນກັ ຮຽນ. ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ : ຄຳສໍ່ ງັ ຮອ້ ງວໍ່ ຳ ເຄໍ່ ງິ ຊຳ້ ຍ..... ( ຄຳສໍ່ ງັ ເຕອື ນ ) ຄຳສໍ່ ງັ ຮອ້ ງວໍ່ ຳ ຫນັ ( ຄຳສໍ່ ງັ ປະຕບິ ດັ ) ເມ່ໍ ອື ໄດຍ້ ນີ ຄຳສ່ໍ ງັ ປະຕບິ ດັ ເຄໍ່ ງິ ຫນັ ນກັ ຮຽນທຸກຄນົ ພຳຍໃນແຖວຕອ້ ງມສີ ະຕກິ ຽມພອ້ ມ ແລະ ສຳນກື ວໍ່ ຳ ທຳງໄດແ້ ມໍ່ ນເບອື້ ງຊຳ້ ຍຢໍ່ ູໃນທ່ໍ ຳຢືນກງົ . ເມ່ໍ ອື ໄດຍ້ ນີ ຄຳສໍ່ ງັ ປະຕບິ ດັ ຫນັ ແບໍ່ ງອອກເປັນສອງຈງັ ຫວະເຄ່ໍ ອື ນເໜງັ ຄ:ື ລຳຕວົ ແຕ່ໍ ແອວຂນຶ້ ເທງິ ຢ່ໍ ູໃນທໍ່ ຳຢືນຫວົ ເຂໍ່ ຳົ ຢຽດຊ່ໍ ສື ນົ້ ຕນີ ຊຳ້ ຍ ແລະ ປຳຍຕນີ ຂວຳສມົ ທບົ ກບັ ກຳລງັ ແຮງ ຂອງລຳຕວົ ໝນູ ໄປເຄໍ່ ງິ ໜ່ໍ ງຶ ທຳງຊຳ້ ຍ 45 ອງົ ສຳ 12

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ ເມໍ່ ອື ໝນູ ໄປຮອດຈດຸ ແລວ້ ໃຫຍ້ ຳ້ ຍຕນີ ຂວຳເຂຳົ້ ຫຳຕນີ ຊຳ້ ຍໃນທໍ່ ຳຢືນກງົ . ຂຄ້ ວນເອຳົ ໃຈໃສໍ່ : ຈງັ ຫວະກຳນເຄ່ໍ ອື ນເໜງັ ແມໍ່ ນຄຳ້ ຍຄກື ບັ ຊຳ້ ຍຫນັ ຕໍ່ ຳງແຕໍ່ ວ່ໍ ຳເວລຳຫນັ ຫນັ ເຄໍ່ ງິ ໜໍ່ ຶງເທໍ່ ຳົ ນນັ້ 45 ອງົ ສຳ ເອຳົ ໃຈໃສ່ໍ ເວລຳຫນັ ບໍ່ ໃຫກ້ ຳຍຈດຸ . 4.5 ກຳນກບັ ຫງັ ຫນັ : ແມໍ່ ນຈງັ ຫວະໜ່ໍ ງຶ ທໍ່ ເີ ປັນພນື້ ຖຳນຂອງລະບຽບແຖວທໍ່ ໃີ ຊໃ້ ນເວລຳປໍ່ ຽນທດີ ຮູບແຖວແຕ່ໍ ທຳງໜຳ້ ກບັ ຄນື ທຳງຫງັ ເພ່ໍ ອື ປະຕບິ ດັ ຄຳສໍ່ ງັ ລະບຽບພຳຍໃນແຖວຂອງນກັ ຮຽນ. ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ : - ຄຳສ່ໍ ງັ ຮອ້ ງຂນຶ້ ວ່ໍ ຳ ກບັ ຫງັ .... ( ແມ່ໍ ນຄຳເຕອື ນ ). - ຄຳສ່ໍ ງັ ຮອ້ ງຂນຶ້ ວ່ໍ ຳ ຫນັ .... ( ແມ່ໍ ນຄຳສ່ໍ ງັ ປະຕບິ ດັ ) ເມ່ໍ ອື ໄດຍ້ ນີ ຄຳສ່ໍ ງັ ເຕອື ນ ກບັ ຫງັ .... ນກັ ຮຽນທຸກຄນົ ຕອ້ ງມສີ ະຕກິ ຽມຄວຳມພອ້ ມຢ່ໍ ູໃນທໍ່ ຳຢືນກງົ ເມໍ່ ອື ໄດ້ ຍນີ ຄຳສໍ່ ງັ ປະຕບິ ດັ ຫນັ ແບ່ໍ ງອອກເປັນສອງຈງັ ຫວະເຄ່ໍ ອື ນເໜງັ ຄ:ື ກ) ລຳຕວົ ແຕ່ໍ ແອວຂນຶ້ ເທິງຕອ້ ງຢໍ່ ູໃນທ່ໍ ຳຢືນກງົ , ຫວົ ເຂໍ່ ຳົ ຢຽດຊໍ່ ໃື ສໍ່ ສນົ້ ຕີນຂວຳ ແລະ ປຳຍຕນີ ຊຳ້ ຍ ສມົ ທບົ ກບັ ກຳລງັ ແຮງຂອງລຳຕວົ ໝູນໄປທຳງເບອື້ ງຂວຳກບັ ຫງັ 180 ອງົ ສຳ. ເວລຳຫນັ ນຳ້ ໜກັ ຕວົ ຢ່ໍ ູຂຳເບອື້ ງ ຂວຳເມ່ໍ ອື ໝນູ ຮອດຈດຸ ແລວ້ ໃຫຍ້ ຳ້ ຍຕນີ ເບອື້ ງຊຳ້ ຍເຂຳົ້ ຫຳຕນີ ເບອື້ ງຂວຳໃນທ່ໍ ຳຢືນກງົ . ຂຄ້ ວນເອຳົ ໃຈໃສໍ່ ເມ່ໍ ອື ໄດຍ້ ນີ ຄຳສໍ່ ງັ ປະຕບິ ດັ ຫນັ ລຳຕວົ ຂອງເຮຳົ ບຄວນເຮດັ ອ່ໍ ອນແອເໜງັ ຕງີ ໄປມຳ, ແຂນທງັ ສອງເບອື້ ງບ່ໍ ແກວໍ່ ງໄປມຳຢຽດຊ່ໍ ຕື ດີ ກບັ ລຳຕວົ ຢ່ໍ ູສະເໝີ, ສຳຍຕຳແນມຊ່ໍ ໄື ປທຳງໜຳ້ ບຫລຽວໄປຊຳ້ ຍຫືຂວຳບປໍ່ ີນໄປມຳ ທ່ໍ ວົ ທບີ ຢໍ່ ຳງເດດັ ຂຳດ. ເມ່ໍ ອື ຫນັ ໄປຮອດຈດຸ ແລວ້ ໃຫເ້ ອຳົ ຂຳຊຳ້ ຍຍຳ້ ຍເຂຳົ້ ມຳຫຳຕນີ ຂວຳຮບັ ປະກນັ ກຳນຊງົ ຕວົ ບ ໃຫເ້ ສໄປມຳຕອ້ ງຢ່ໍ ູໃນທໍ່ ຳຢືນກງົ . 13

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ 4.6 ກຳນຫນັ ຂວຳ ແລະ ເຄ່ໍ ງິ ຂວຳຫນັ : ແມໍ່ ນລະບຽບພນື້ ຖຳນພຳຍໃນແຖວທ່ໍ ຕີ ອ້ ງກຳນໃຊໃ້ ນເວລຳປ່ໍ ຽນທດິ ໄປທຳງຂວຳເພໍ່ ອື ປະຕບິ ດັ ຄຳສໍ່ ງັ ລະບຽບພຳຍແຖວຂອງນກັ ຮຽນ. ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ : ກຳນຫນັ ຂວຳ - ຄຳສໍ່ ງັ ຮອ້ ງຂນຶ້ ວ່ໍ ຳ ຂວຳ..... ( ຄຳສໍ່ ງັ ເຕອື ນ ) - ຄຳສໍ່ ງັ ຮອ້ ງຂນຶ້ ວໍ່ ຳ ຫນັ ( ຄຳສ່ໍ ງັ ປະຕບິ ດັ ) ເມ່ໍ ອື ໄດຍ້ ນີ ຄຳສ່ໍ ງັ ເຕອື ນ ຂວຳ.....ນກັ ຮຽນທຸກຄນົ ຕອ້ ງມສີ ະຕກິ ຽມຄວຳມພອ້ ມຢໍ່ ູໃນທໍ່ ຳຢືນກງົ ເມ່ໍ ອື ໄດ້ ຍນີ ຄຳສ່ໍ ງັ ປະຕບິ ດັ ຫນັ ແບໍ່ ງອອກເປັນ 2 ຈງັ ຫວະກຳນເຄໍ່ ອື ນເໜງັ ຄ:ື ກ. ລຳຕວົ ແຕໍ່ ແອວຂນຶ້ ເທງິ ຕອ້ ງຢ່ໍ ູໃນທ່ໍ ຳຢືນກງົ , ຫວົ ເຂໍ່ ຳົ ຢຽດຊ່ໍ ທື ຳມະດຳ. ຂ. ໃຫສ້ ນົ້ ຕນີ ເບອື້ ງຂວຳ ແລະ ປຳຍຕນີ ເບອື້ ງຊຳ້ ຍ ສມົ ທບົ ກຳລງັ ແຮງຂອງລຳຕວົ ໜູນໄປທຳງເບອື້ ງ ຂວຳ 90 ອງົ ສຳ ແລວ້ ຍຳ້ ຍຕນີ ຊຳ້ ຍເຂຳົ້ ຫຳຕນີ ຂວຳຢ່ໍ ຳງວໍ່ ອງໄວເບອື້ ງຂວຳເປັນເຫກັ ຢໍ່ ູໃນທໍ່ ຳຢືນກງົ . ເຄໍ່ ງິ ຂວຳຫນັ ແມໍ່ ນຈງັ ຫວະໜໍ່ ງຶ ທໍ່ ເີ ປັນພນື້ ຖຳນຂອງລະບຽບພຳຍໃນແຖວທ່ໍ ຕີ ອ້ ງໃຊເ້ ວລຳປ່ໍ ຽນທດີ ຂອງຮູບແບບເຄ່ໍ ງິ ຂວຳຫນັ ເພ່ໍ ອື ປະຕບິ ດັ ຕຳມຄຳສ່ໍ ງັ ລະບຽບພຳຍໃນແຖວຂອງນກັ ຮຽນ. ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ : - ຄຳສໍ່ ງັ ຮອ້ ງວໍ່ ຳ ເຄໍ່ ງິ ຂວຳ......ຄຳສໍ່ ງັ ເຕອື ນ. - ຄຳສໍ່ ງັ ຮອ້ ງວ່ໍ ຳ : ຫນັ ( ຄຳສໍ່ ງັ ປະຕບິ ດັ ) ເມໍ່ ອື ໄດຍ້ ນີ ຄຳສ່ໍ ງັ ເຕອື ນເຄ່ໍ ງິ ຂວຳນກັ ຮຽນທຸກຄນົ ພຳຍໃນແຖວຕອ້ ງມສີ ະຕກິ ຽມພອ້ ມ ແລະ ສຳນກື ວໍ່ ຳທງັ ໄດແມໍ່ ນເບອື້ ງ, ຢ່ໍ ູໃນທໍ່ ຳຢືນກງົ . ເມໍ່ ອື ໄດຍ້ ນີ ຄຳສໍ່ ງັ ປະຕບິ ດັ ຫນັ ແບໍ່ ງອອກເປັນສອງຈງັ ຫວະກຳນເຄ່ໍ ອື ນເໜງັ ຄ:ື 14

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ - ລຳຕວົ ແຕ່ໍ ແອວຂນຶ້ ເທງິ ຢ່ໍ ູໃນທໍ່ ຳກງົ . ຫວົ ເຂ່ໍ ຳົ ຢຽດຊ່ໍ ສື ນົ້ ຕນີ ຂວຳ ແລະ ສນົ້ ຕນີ ຊຳ້ ຍສມົ ທບົ ກບັ ກຳລງັ ແຮງຂອງລຳຕວົ ໝນູ ໄປເຄໍ່ ງິ ໜໍ່ ງຶ ທຳງຂວຳ 45 ອງົ ສຳ. ຂຄ້ ວນເອຳົ ໃຈໃສ: ທຸກຈງັ ຫວະກຳນເຄໍ່ ອື ນເໜງັ ແມ່ໍ ນຄກື ບັ ຂວຳຫນັ ແຕໍ່ ເວລຳຫນັ ເເມໍ່ ນຫນັ ເຄໍ່ ງິ ໜໍ່ ງຶ ເທ່ໍ ຳົ ນນັ້ ເອຳົ ໃຈໃສໍ່ ໃນເວລຳ ຫນັ ແມ່ໍ ນບໃຫກ້ ຳຍຈດຸ . ເມໍ່ ອື ໄດຍ້ ນີ ຄຳສໍ່ ງັ ຫນັ ລຳຕວົ ຂອງເຮຳົ ບເຮດັ ອໍ່ ອນແອເໜງັ ຕງີ ໄປມຳ, ແຂນທງັ ສອງ ເບອື້ ງບແກວໍ່ ງໄປມຳຢຽດຊ່ໍ ຕຶ ດີ ກບັ ລຳຕວົ ຢ່ໍ ູສະເໝ,ີ ສຳຍຕຳແນມຊ່ໍ ໆື ໄປທຳງໜຳ້ ບຫລຽວຊຳ້ ຍ - ຫລຽວຂວຳ ບ່ໍ ປ່ໍ ີນໄປມຳທໍ່ ວົ ທບີ ຢໍ່ ຳງເດດັ ຂຳດເມ່ໍ ອື ຫນັ ໄປຫຳຈດຸ ແລວ້ ໃຫເ້ ອຳົ ຕນີ ຊຳ້ ຍຍຳ້ ຍເຂຳົ້ ຫຳຕນີ ຂວຳຮບັ ປະກນັ ກຳນສ່ໍ ງົ ຕວົ ບໃຫເ້ ສໄປເສມຳຕອ້ ງຢໍ່ ູໃນທ່ໍ ຳຢືນກງົ . ຄຳຖຳມຄນົ້ ຄວຳ້ : 1. ກຳນຈດັ ແຖວຕງັ້ ແລະ ແຖວຂວຳງມວີ ທິ ປີ ະຕບິ ດັ ຄແື ນວໃດ ? 2. ຈ່ໍ ງົ ອະທບິ ຳຍລະບຽບພຳຍໃນແຖວມຳເບ່ໍ ງິ ? 15

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ ບດົ ທີ 3 ກຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວກລິ ຳກຳຍະກຳ. 1. ແບບຫດັ ກຳຍບລຫິ ຳນຕໍ່ ອນເຊຳົ້ . ກຳນຫດັ ກຳຍຍະບລຫິ ຳນຕໍ່ ອນເຊຳົ້ ເພໍ່ ອື ເຮດັ ໃຫຮ້ ໍ່ ຳງກຳຍໄດມ້ ກີ ນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວ ແລະ ທງັ ເປັນກຳນຮບັ ເອຳົ ອຳກຳດສດົ ( ອກົ ຊແີ ຊນ ) ທ່ໍ ປີ ຳສະຈຳກຝ່ໍ ຸ ນລະອອງໃດໆໃນຕໍ່ ອນເຊຳົ້ ວນັ ໃໝໍ່ , ສະນນັ້ ທຸກໆຕ່ໍ ອນເຊຳົ້ ພຳຍຫງັ ຕໍ່ ນື ນອນຈະຕອ້ ງໄດແ້ ອບຮ່ໍ ຳງກຳຍທຸກພຳກສໍ່ ວນຕຳມຈງັ ຫວະພນື້ ຖຳນທໍ່ ກີ ຳນດົ ລ່ໍ ຸມນ:ີ້ ກຳນນບັ ແຕໍ່ ລະທ່ໍ ຳຂອງກຳນຫດັ ກຳຍຄວນນບັ ຕຳມວທິ ກີ ຳນນບັ 2 ເທໍ່ ອື ຂນຶ້ ເມອື ແລະ ແຕໍ່ ລະທໍ່ ຳຈະມີ 8 ຈງັ ຫວະ ຕວົ ຢ່ໍ ຳງ: ກຳນນບັ ແຕ່ໍ ລະທ່ໍ ຳໃນເວລຳນຳພຳເດກັ ຫດັ ກຳຍະບລຫິ ຳນ. - ນບັ ເທ່ໍ ອື ທ1ີ : 1, 2, 3, 4 5, 6, 7, 8 - ນບັ ເທ່ໍ ອື ທ2ີ : 2, 2, 3, 4 5, 6, 7, 8 - ນບັ ເທໍ່ ອື ທ3ີ : 3, 2, 3, 4 5, 6, 7, 8 - ນບັ ເທໍ່ ອື ທ4ີ : 4, 2, 3, 4 5, 6, 7, 8 1.1. ຫດັ ກຳຍບລຫິ ຳນສຳລບັ ເດກັ . ກຳນຫດັ ກຳຍະບລຫິ ຳນຕອນເຊຳົ້ ລວມມຢີ ່ໍ ູ 4 ທໍ່ ຳຄ:ື ທ່ໍ ຳຫຳຍໃຈ, ທ່ໍ ຳແຂນ, ທ່ໍ ຳນ່ໍ ງັ ແລະ ຢືນ ແລະ ທໍ່ ຳ ເຕນັ້ ແຕໍ່ ລະທໍ່ ຳປະຕບິ ດັ ດ່ໍ ງັ ນ:ີ້ 1) ທໍ່ ຳຫຳຍໃຈ.  ທ່ໍ ຳກຽມ: ຢືນກງົ ຂຳຊ່ໍ ື ແລະ ແຂນຢຽດຊໍ່ ແື ປະລຳຕວົ .  ຈງັ ຫວະທ1ີ : ໃຫເ້ ດກັ ຍຳ້ ຍຂຳຊຳຍອອກກວຳ້ ງປະມຳນຫໍ່ ມົ ບໍ່ ຳໄຫ່ໍ , ພອ້ ມທງັ ຍກົ ສອງແຂນຂນຶ້ ທຳງໜຳ້ ແລວ້ ຍຂນຶ້ ເທງິ ແຂນຂະໜຳນກນັ , ລະດບັ ຂອງມພື ຽງຫວົ , ປຳຍມທື ງັ ສອງຊລີ້ ງົ ລໍ່ ຸມ ແລະ ຫຳຍໃຈເຂຳົ້ ໃຫ້ ຍຳວ, ຕຳແນມນຳມ.ື  ຈງັ ຫວະທ2ີ : ເອຳົ ແຂນທງັ ສອງລງົ ແລວ້ ກມົ້ ລງົ ທຳງໜຳ້ ແລະ ແກວ່ໍ ງແຂນທງັ ສອງເບອື້ ງຜ່ໍ ຳນໄປທຳງຫງັ ໜອ້ ຍໜ່ໍ ງຶ , ຂຳທງັ ສອງຢຽດຊ່ໍ ື ແລະ ຫຳຍໃຈອອກ.  ຈງັ ຫວະທ3ີ : ເຮດັ ຄຈື ງັ ຫວະທ1ີ .  ຈງັ ຫວະທ4ີ : ກບັ ສໍ່ ູທ່ໍ ຳກຽມ. 16

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ 2) ທ່ໍ ຳແຂນ.  ທໍ່ ຳກຽມ: ຢືນກງົ .  ຈງັ ຫວະທ1ີ : ກຳ້ ວຂຳຊຳ້ ຍອອກຂຳ້ ງກວຳ້ ງພຫວມບໍ່ ຳ, ວຳແຂນທງັ ສອງອອກຝຳມງື ຳຍຂນຶ້ ຢ່ໍ ູລະດບັ ບ່ໍ ຳ ໄລໍ່ .  ຈງັ ຫວະທ2ີ : ພບັ ສອກທງັ ສອງເຂຳົ້ ພອ້ ມທງັ ເອຳົ ສອງປຳຍມແື ຕະໃສໍ່ ບໍ່ ຳ ແລະ ສອກທງັ ສອງຍກົ ຂນຶ້ ຢໍ່ ູ ລະດບັ ບ່ໍ ຳໄລ່ໍ .  ຈງັ ຫວະທ3ີ : ເຮດັ ຄຈື ງັ ຫວະທ1ີ .  ຈງັ ຫວະທ4ີ : ກບັ ຄນື ສ່ໍ ູທ່ໍ ຳກຽມ. 3) ທໍ່ ຳນໍ່ ງັ ແລະ ຢືນ.  ທ່ໍ ຳກຽມ: ຢືນກງົ . 17

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ  ຈງັ ຫວະທ1ີ : ເອຳົ ສອງມຄື ຳ້ ແອວ, ຢັງ້ ແຢຕ້ ນີ ຂນຶ້ ແລະ ຢືດລຳຕວົ ຂນຶ້ ຕຳແນມໄປທຳງໜຳ້ ໃຫຊ້ ່ໍ .ື .  ຈງັ ຫວະທ2ີ : ໂຢະຫວົ ເຂໍ່ ຳົ ທງັ ສອງລງົ ນໍ່ ງັ ຢ່ໍ ອງຢ,້ ແຢ່ໍ ງສນົ້ ຕນີ ໄວ້ ( ບ່ໍ ໃຫນ້ ໍ່ ງັ ສນົ້ ນ່ໍ ອງ ).  ຈງັ ຫວະທ3ີ : ເຮດັ ຄຈື ງັ ຫວະທ1ີ .  ຈງັ ຫວະທ4ີ : ກບັ ຄນື ສ່ໍ ູທ່ໍ ຳກຽມ 4) ທ່ໍ ຳເຕນັ້ .  ທ່ໍ ຳກຽມ: ຢືນກງົ ຂຳຊໍ່ ື ແລະ ແຂນຢຽດຊໍ່ ແື ປະລຳຕວົ .  ຈງັ ຫວະທ1ີ : ເຕນັ້ ຈໍ່ ຳງຂຳ, ວຳແຂນທງັ ສອງອອກຢ່ໍ ູລະດບັ ບ່ໍ ຳໄລ່ໍ ຝຳມຂື ວຳ້ .  ຈງັ ຫວະທ2ີ : ເຕນັ້ ເອຳົ ຂຳເຂຳົ້ , ເອຳົ ແນລງົ ຢຽດຊ່ໍ ແື ປະລຳຕວົ .  ຈງັ ຫວະທ3ີ : ເຮດັ ຄຈື ງັ ຫວະທ1ີ .  ຈງັ ຫວະທ4ີ : ກບັ ຄນື ສໍ່ ູທໍ່ ຳກຽມ. 18

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ 1.2. ຫດັ ກຳຍບລຫິ ຳນປະກອບອຸປະກອນ ( ຄອ້ ນ, ບວ້ ງ ຫື ດອກໄມ ້ ). ກຳນຫັດກຳຍປະກອບດວ້ ຍອຸ ປະກອນແມ່ໍ ນເຮົຳນຳໃຊໄ້ ມຄ້ ອ້ ນດວ້ ຍໄມຈ້ ິງ, ໄມສ້ ຳງໄຜໍ່ ຫື ຢຳງ ປລຳສະຕກິ ກ່ໍໄດນ້ ອກນນັ້ ເຮຳົ ຍງັ ໃຊບ້ ວ້ ງເຮດັ ດວ້ ຍໄມຝ້ ຳງ, ໄມໄ້ ຜໍ່ ຫື ເຄ່ໍ ອື ເຂຳົ ກໍ່ ໄດເ້ ຊໍ່ ງີ ມຂີ ະໜຳດຄ:ື - ໄມຄ້ ອ້ ນຍຳວ 40-50 ຊມ ເລ່ໍ ມີ ຜ່ໍ ຳໃຈກຳງ 1,5 ຊມ ພອ້ ມທງັ ທຳສສີ ະຫບັ ( ຂຳວດຳ ແລະ ສແີ ດງ ) ທຳສໆີ ລະ 5 ຊມ. - ສຳລບັ ບວ້ ງມເີ ສນັ້ ຜ່ໍ ຳໃຈກຳງຂະໜຳດ 35-40 ຊມ. ຄອ້ ນ ສສບຍນ ເສນັ ຜໍ່ ຳກຳງ35-40 ຊມ ບວ້ ງ 40-50 ຊມ 1) ທ່ໍ ຳທອ້ ງ-ຫງັ ( ແອນໂຕ ແລະ ກມົ້ ).  ທໍ່ ຳກຽມ: ຢືນກງົ ( ມຖື ຄື ອ້ ນ, ບວ້ ງ ຫື ດອກໄມ)້ .  ຈງັ ຫວະທ1ີ : ກຳ້ ວຂຳຊຳຍອອກຂຳ້ ງຄ່ໍ ອຍໆຍກົ ຄອ້ ນ ຫື ບວ້ ງຂນຶ້ ທຳງໜຳ້ ແລວ້ ຍຂນຶ້ ເທງີ ຫວົ ແລະ ດງຶ ໄປທຳງຫງັ ຕຳມຄວຳມເໝຳະສມົ , ສູບລມົ ເຂຳົ້ .  ຈງັ ຫວະທ2ີ : ກມົ້ ຕວົ ລງົ ທຳງໜຳ້ ພອ້ ມທງັ ເອຳົ ຄອ້ ນ ຫື ບວ້ ງລງົ ທຳງໜຳ້ ຈພຸ ນື້ ສ່ໍ ວນແຂນ, ຂຳຢຽດໃຫຊ້ ໍ່ ື ພ່ໍ ນົ ລມົ ອອກ.  ຈງັ ຫວະທ3ີ : ເຮດັ ຄຈື ງັ ຫວະທ1ີ .  ຈງັ ຫວະທ4ີ : ກບັ ຄນື ສ່ໍ ູທໍ່ ຳກຽມ. 2) ທ່ໍ ຳຂຳ້ ງ  ທໍ່ ຳກຽມ: ຢືນກງົ ມຖື ຄື ອ້ ນ ຫື ບວ້ ງ. 19

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ  ຈງັ ຫວະທ1ີ : ກຳ້ ວຂຳຊຳ້ ຍອອກຂຳ້ ງກວຳ້ ງ 15-20 ຊມ, ພອ້ ມທງັ ຍກົ ຄອ້ ນ ຫື ບວ້ ງຂນຶ້ ເທງີ ຫວົ ແຂທງັ ສອງຢຽດຊໍ່ ສື ຳຍຕຳແນມໄປທຳງໜຳ້ .  ຈງັ ຫວະທ2ີ : ຫງໍ່ຽງໂຕໄປທຳງຂຳ້ ງຊຳ້ ຍ, ເອຳົ ຄອ້ ນ ຫື ບວ້ ງໄປທຳງຂຳ້ ງຊຳ້ ຍ, ແຂນທງັ ສອງຢຽດຊໍ່ ື ແລະ ຖ່ໍ ວງນຳ້ ໜກັ ລງົ ຕນີ ຂວຳ.  ຈງັ ຫວະທ3ີ : ຫງໍ່ຽງໂຕໄປທຳງຂຳ້ ງຂວຳ, ເອຳົ ຄອ້ ນ ຫື ບວ້ ງໄປທຳງຂຳ້ ງຂວຳ, ແຂນທງັ ສອງຢຽດຊ່ໍ ື ແລະ ຖ່ໍ ວງນຳ້ ໜກັ ລງົ ຕນີ ຊຳ້ ຍ.  ຈງັ ຫວະທ4ີ : ກບັ ຄນື ສໍ່ ູທໍ່ ຳກຽມ. 3) ທໍ່ ຳຂຳ້ ມຄອ້ ນ ຫື ບວ້ ງ.  ທ່ໍ ຳກຽມ: ຢືນກງົ ມຖື ຄື ອ້ ນ ຫື ບວ້ ງ.  ຈງັ ຫວະທ1ີ : ມທື ງັ ສອງຈບັ ຄອ້ ນ ຫື ບວ້ ງແລວ້ ກມົ້ ລງົ ທຳງໜຳ້ ຂຳຢຽດຊໍ່ .ື  ຈງັ ຫວະທ2ີ : ຍຳ້ ຍຂຳຊຳ້ ຍ ແລະ ຍຳ້ ຍຂຳຂວຳຂຳ້ ມຄອ້ ນໄປທຳງໜຳ້ ແລະ ສອງມຈື ບັ ຄອ້ ນໃຫແ້ ໜນ້ .  ຈງັ ຫວະທ3ີ : ກມົ້ ຫວົ ລງົ ແລວ້ ສອງມດື ງຶ ຄອ້ ນຂນຶ້ ທຳງຫງັ ໃຫສ້ ູງ.  ຈງັ ຫວະທ4ີ : ມຊື ຳ້ ຍວຳງໄມຄ້ ອ້ ນແລວ້ ເງຍີ ລຳຕວົ ຂນຶ້ ມຳຈບັ ໄມຄ້ ອ້ ນຢ່ໍ ູທຳງໜຳ້ ຄນື ທ່ໍ ຳຢືນກງົ . ໝຳຍເຫດ: ຖຳ້ ແມໍ່ ນບວ້ ງຈງັ ຫວະທີ 2 ແມ່ໍ ນເຂຳົ້ ໃນວງົ ມນົ , ຈງັ ຫວະທີ 3 ຈໍ່ ງຶ ຂຳ້ ມບວ້ ງແລວ້ ດງຶ ຂນຶ້ ທຳງຫງັ ແລະ ຈງັ ຫວະທີ 4 ຈໍ່ ງຶ ເງຍີ ຂນຶ້ ຢໍ່ ູໃນທໍ່ ຳຢືນກງົ . 20

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ 4) ທ່ໍ ຳລອດບວ້ ງ ພຳຍຫງັ ແອບເດກັ ລອດບວ້ ງແຕໍ່ ລະທ່ໍ ຳແລວ້ ໃຫເ້ ອຳົ ບວ້ ງມຳສ່ໍ ງົ ໃຫຄ້ ູ ຈຳກນນັ້ ຄູກ່ໍ ພຳເດກັ ຈດັ ແຖວໃໝໍ່ ແລວ້ ຄູແນະນຳໃຫຈ້ ໜຸ ່ໍ ງຶ ຈບັ ບວ້ ງລຽນເປັນແຖວອກີ ຈໜຸ ່ໍ ງຶ ລອດ, ຫງັ ຈຳກລອດໝດົ ທຸກຄນົ ແລວ້ ປ່ໍ ຽນໜຳ້ ທໍ່ ກີ ນັ . 2. ແບບຫດັ ກຳຍະບລຫິ ຳນຕອນກຳງໂມງ. ກຳນຫດັ ກຳຍະບລຫິ ຳນຕອນເຊຳົ້ ໃຫແ້ ກໍ່ ເດກັ ກ່ໍ ແມ່ໍ ນເພ່ໍ ອື ເຮດັ ໃຫເ້ ດກັ ຮບັ ເອຳົ ອຳກຳດທໍ່ ສີ ດົ ຊໍ່ ນື ໃນວນັ ໃໝໍ່ ໃຫເ້ ຄໍ່ ອື ນໄຫວໃນເວລຳທ່ໍ ີມແີ ສງແດດອໍ່ ອນ ທັງນກີ້ ໍ່ ເພ່ໍ ອື ໃຫເ້ ດກັ ມສີ ຸ ຂະພຳບແຂງແຮງເພຳະວ່ໍ ຳແສງແດດມີ ວຕິ ຳມນິ ດີ ( D ) ພອ້ ມກນັ ນນັ້ ກໍ່ ເພ່ໍ ອື ເຝິກແອບທຸກພຳກສ່ໍ ວນຂອງຮໍ່ ຳງກຳຍໄດມ້ ກີ ຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວເຮດັ ໃຫ້ ຮ່ໍ ຳງກຳຍມີກຳນຂະຫຍຳຍຕວົ ສະໝ່ໍ ຳສະເໝີທັງທ່ໍ ີມີຄວຳມເບີກບຳນມໍ່ ວນຊໍ່ ືນໃນເວລຳຮຽນ ແລະ ເຄ່ໍ ືອນ ໄຫວລວມໝ່ໍ .ູ ກຳນນບັ ແລະ ຈງັ ຫວະໃຫປ້ ະຕບິ ດັ ຄກື ຳນນບັ ກຳນຫດັ ກຳຍະບລຫິ ຳນສຳລບັ ເດກັ ອໍ່ ອນ. ກ. ທ່ໍ ຳຫຳຍໃຈ  ທ່ໍ ຳກຽມ: ຢືນກງົ 21

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ - ຈງັ ຫວະທ1ີ : ກຳ້ ວຂຳຊຳຍອອກຂຳ້ ງກວຳ້ ງຫ່ໍ ມົ ບ່ໍ ຳໄຫ່ໍ , ຍກົ ສອງແຂນຢຽດຊໍ່ ຂື ນຶ້ ເທິງຫວົ ພອ້ ມທັງ ຫຳຍໃຈເຂຳົ້ . - ຈງັ ຫວະທ2ີ : ເອຳົ ສອງແຂນລງົ ທຳງຂຳ້ ງຄໍ່ ອຍໆ ແລວ້ ເອຳົ ໄຂວ່ໍ ກນັ ຢໍ່ ູຊໍ່ ໜື ຳ້ ທອ້ ງ ແລະ ກມົ້ ຫວົ ລງົ ເລກັ ນອ້ ຍພອ້ ມທງັ ຫຳຍໃຈອອກ. - ຈງັ ຫວະທ3ີ : ເຮດັ ຄຈື ງັ ຫວະທ1ີ . - ຈງັ ຫວະທ4ີ : ກບັ ຄນື ສ່ໍ ູທໍ່ ຳກຽມ. ຂ. ທໍ່ ຳແຂນ  ທ່ໍ ຳກຽມ: ຢືນກງົ - ຈງັ ຫວະທ1ີ : ກຳ້ ວຂຳຊຳຍອອກຂຳ້ ງກວຳ້ ງຫໍ່ ມົ ບໍ່ ຳໄຫໍ່ ຍກົ ແຂນຂນຶ້ ທຳງຂຳ້ ງພຽງລະດບັ ບໍ່ ຳໄຫ່ໍ ພບັ ສອກ ເຂຳົ້ ເລກັ ນອ້ ຍ, ຈມ້ ປຳຍຕນີ ເຂຳົ້ ຫຳກນັ ແລວ້ ປໍ່ ີນອອກທຳງນອກ. - ຈງັ ຫວະທ2ີ : ວຳແຂນທງັ ສອງອອກ, ແຂນຢຽດຊ່ໍ ແື ລວ້ ພບັ ຂມ້ ຂື ນຶ້ ເທງິ ເລກັ ນອ້ ຍ. - ຈງັ ຫວະທ3ີ : ເຮດັ ຄຈື ງັ ຫວະທ1ີ . - ຈງັ ຫວະທ4ີ : ກບັ ຄນື ສ່ໍ ູທໍ່ ຳກຽມ. ຄ. ທ່ໍ ຳຄງີ  ທໍ່ ຳກຽມ: ຢືນກງົ - ຈງັ ຫວະທ1ີ : ກຳ້ ວຂຳຊຳ້ ຍອອກຂຳ້ ງກວຳ້ ງຫ່ໍ ມົ ບໍ່ ຳໄລ໋, ຍກົ ສອງມຂື ນຶ້ ຄຳ້ ແອວ. - ຈງັ ຫວະທ2ີ : ຫງໍ່ຽງໂຕ ແລະ ຫວົ ໄປທຳງຂຳ້ ງຊຳ້ ຍໃຫຂ້ ຳ້ ງຂວຳກໍ່ ງົ ອອກ. - ຈງັ ຫວະທ3ີ : ຫງ່ໍຽງໂຕ ແລະ ຫວົ ໄປທຳງຂວຳໃຫຂ້ ຳ້ ງຊຳ້ ຍກ່ໍ ງົ ອອກ. 22

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ - ຈງັ ຫວະທ4ີ : ກບັ ຄນື ສ່ໍ ູທໍ່ ຳກຽມ. - ຈງັ ຫວະທ5ີ : ກຳ້ ວຂຳຂວຳອອກຂຳ້ ງກວຳ້ ງຫໍ່ ມົ ບໍ່ ຳ, ຍກົ ສອງມຂື ນຶ້ ຄຳ້ ແອວ. - ຈງັ ຫວະທ6ີ : ກມົ້ ຕວົ ແລະ ຫວົ ລງົ ທຳງໜຳ້ ໃຫຕ້ ໍ່ ຳ, ຂຳທງັ ສອງໃຫຢ້ ຽດຊ່ໍ ື ( ບໍ່ ໃຫໂ້ ຢະເຂໍ່ ຳົ ລງົ ). - ຈງັ ຫວະທ7ີ : ແອນໂຕຄນື ຫງັ ໃຫຫ້ ຳຍ - ຈງັ ຫວະທ8ີ : ກບັ ຄນື ສໍ່ ູທໍ່ ຳກຽມ. ງ. ທ່ໍ ຳຢືດຄງີ  ທ່ໍ ຳກຽມ: ຢືນກງົ - ຈງັ ຫວະທ1ີ : ກຳ້ ວຂຳຊຳ້ ຍອອກຂຳ້ ງກວຳ້ ງຫໍ່ ມົ ບໍ່ ຳໄຫໍ່ , ຍກົ ສອງແຂນຂນຶ້ ເທງິ ຫວົ ຢຽດຊໍ່ ເື ປັນຮູບໂຕເວ ( V ) ຈມຸ້ ປຳຍຕນີ ເຂຳົ້ ຫຳກນັ ແລະ ພບັ ຂມ້ ລື ງົ ເລກັ ນອ້ ຍ, ຢືດໂຕຂນຶ້ ໃຫປ້ ຳຍຕນີ ຈງັ້ ພນື້ ແລະ ສຳຍຕຳ ແນມໄປທຳງໜຳ້ . - ຈງັ ຫວະທ2ີ : ເອຳົ ສອງແຂນໄຂວໍ່ ກນັ ຢ່ໍ ູເທງິ ຫວົ , ຂໍ່ ແຂນ ແລະ ມຕື ງັ້ ຂນຶ້ , ປ່ໍ ິນຝຳມອື ອກນອກ ແລະ ຕຳແນມເບໍ່ ງິ ມ.ື - ຈງັ ຫວະທ3ີ : ດງຶ ສອງແຂນອອກທຳງຂຳ້ ງຢຽດຊໍ່ ເື ທງິ ຫວົ ແລະ ພບັ ຂມ້ ໃື ຫຝ້ ຳມປື ໍ່ ີນເຂຳົ້ ຫຳກນັ , ຕຳ ແນມເບໍ່ ງິ ມ.ື - ຈງັ ຫວະທ4ີ : ກບັ ຄນື ສ່ໍ ູທໍ່ ຳກຽມ. ຈ. ທ່ໍ ຳຄ  ທໍ່ ຳກຽມ: ຢືນກງົ - ຈງັ ຫວະທ1ີ : ກຳ້ ວຂຳຊຳ້ ຍອອກຂຳ້ ງກວຳ້ ງພຫ່ໍ ມົ ບໍ່ ຳ ແລະ ຍກົ ສອງມຂື ນຶ້ ຄຳ້ ແອວ. 23

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ - ຈງັ ຫວະທ2ີ : ຫງໍ່ຽງຫວົ ໄປທຳງຂຳ້ ງຊຳ້ ຍ. - ຈງັ ຫວະທ3ີ : ຫງ່ໍຽງຫວົ ໄປທຳງຂຳ້ ງຂວຳ. - ຈງັ ຫວະທ4ີ : ກບັ ຄນື ສໍ່ ູທ່ໍ ຳກຽມ. - ຈງັ ຫວະທ5ີ : ກຳ້ ວຂຳຂວຳອອກຂຳ້ ງກວຳ້ ງຫ່ໍ ມົ ບໍ່ ຳ ແລະ ຍກົ ສອງມຂື ນຶ້ ຄຳ້ ແອວ. - ຈງັ ຫວະທ6ີ : ກມົ້ ຫວົ ລງົ ທຳງໜຳ້ . - ຈງັ ຫວະທ7ີ : ແຫງນຫວົ ຄນື ຫງັ ( ແຫງນໜຳ້ ຂນຶ້ ເທງິ ). - ຈງັ ຫວະທ8ີ : ກບັ ຄນື ສໍ່ ູທໍ່ ຳກຽມ. ສ. ທ່ໍ ຳຮກັ ສຳຄວຳມທໍ່ ຽງ.  ທ່ໍ ຳກຽມ: ຢືນກງົ - ຈງັ ຫວະທ1ີ : ຍກົ ສອງມຂື ນຶ້ ຄຳ້ ແອວ, ຍກົ ເຂ່ໍ ຳົ ຊຳ້ ຍຂນຶ້ ປຳຍຕນີ ຢຽດຊ່ໍ ື ແລະ ສຳຍຕຳແນມໄປທຳງໜຳ້ . - ຈງັ ຫວະທ2ີ : ຢຽດຂຳຊຳ້ ຍອອກໃຫຊ້ ່ໍ ,ື ລະຫວໍ່ ຳງສອງຂຳເຮດັ ເປັນມມູ ປະມຳນ 70-75 ອງົ ສຳ. - ຈງັ ຫວະທ3ີ : ເຮດັ ຄຈື ງັ ຫວະທ1ີ . - ຈງັ ຫວະທ4ີ : ກບັ ຄນື ສໍ່ ູທ່ໍ ຳກຽມ. ຊ. ທ່ໍ ຳຕນີ  ທໍ່ ຳກຽມ: ຢືນກງົ - ຈງັ ຫວະທ1ີ : ຍກົ ສອງມຂື ນຶ້ ຄຳ້ ແອວ, ຢັງ້ ແຢສ້ ອງຕນີ ຂນຶ້ ຊ່ໍ ື ແລະ ຢືດໂຕຂນຶ້ ແວບທອ້ ງເຂຳົ້ ສຳຍຕຳ ແນມໄປທຳງໜຳ້ . - ຈງັ ຫວະທ2ີ : ໂຢະເຂ່ໍ ຳົ ລງົ ໃຫຂ້ ຳກບັ ແຄ່ໍ ງເປັນມມູ ປະມຳນ 90 ອງົ ສຳ ແລະ ລຳຕວົ ຊ່ໍ .ື - ຈງັ ຫວະທ3ີ : ເຮດັ ຄຈື ງັ ຫວະທ1ີ . 24

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ - ຈງັ ຫວະທ4ີ : ກບັ ຄນື ສໍ່ ູທໍ່ ຳກຽມ. ຍ. ທ່ໍ ຳເຕນັ້  ທໍ່ ຳກຽມ: ຢືນກງົ - ຈງັ ຫວະທ1ີ : ເຕນັ້ ຈໍ່ ຳງຂຳອອກ ແລະ ຍກົ ສອງແຂນຂນຶ້ ຄຳ້ ແອວ. - ຈງັ ຫວະທ2ີ : ເຕນັ້ ເອຳົ ຂຳເຂຳົ້ ແລະ ເອຳົ ມລື ງົ ຄທື ໍ່ ຳກຽມ. - ຈງັ ຫວະທ3ີ : ເຮດັ ຄຈື ງັ ຫວະທ1ີ . - ຈງັ ຫວະທ4ີ : ກບັ ຄນື ສໍ່ ູທໍ່ ຳກຽມ. 2.1. ທໍ່ ຳຫດັ ກຳຍ 8 ທໍ່ ຳ.  ທໍ່ ຳທີ 1 : ທ່ໍ ຳຫຳຍໃຈ ທ່ໍ ຳກຽມ: ຢືນກງົ - ຈງັ ຫວະທີ 1 : ຈ່ໍ ຳງຂຳຊຳ້ ຍອອກເອຳົ ມຂື ນຶ້ ຊ່ໍ ,ື ຕຳແນມເບໍ່ ງິ ປຳຍມທື ງັ ສອງເບອື້ ງຫຳຍໃຈເຂຳົ້ . - ຈງັ ຫວະທີ 2 : ຄໍ່ ອຍໆກມົ້ ຫວົ ລງົ , ທບົ ແຂນສອກເຂຳົ້ ໜຳ້ ເອກິ , ຫຳຍໃຈອອກ. - ຈງັ ຫວະທີ 3 : ເຮດັ ຄຈື ງັ ຫວະທີ 1. - ຈງັ ຫວະທີ 4 : ກບັ ຄນື ນສ່ໍ ູທໍ່ ຳກຽມ. 25

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ  ທໍ່ ຳທີ 2 : ທໍ່ ຳແຂນ ທໍ່ ຳກຽມ: ຢືນກງົ - ຈງັ ຫວະທີ 1 : ຈໍ່ ຳງຂຳຊຳ້ ຍອອກພອ້ ມທງັ ວຳແຂນ. - ຈງັ ຫວະທີ 2 : ໄຂວໍ່ ແຂນຢ່ໍ ູລະຫວໍ່ ຳງລະດບັ ແອວ. - ຈງັ ຫວະທີ 3 : ເອຳົ ສອງແຂນຂນຶ້ ເທງິ ສອງຝຳມປື ໍ່ ິນເຂຳົ້ ຫຳກນັ . - ຈງັ ຫວະທີ 4 : ກບັ ຄນື ນສ່ໍ ູທໍ່ ຳກຽມ.  ທ່ໍ ຳທີ 3 : ທໍ່ ຳຂຳ ທ່ໍ ຳກຽມ: ຢືນກງົ - ຈງັ ຫວະທີ 1 : ເອຳົ ຂຳຊຳ້ ຍໄປທຳງຫງັ ປຳຍຕນີ ຈດຸ ນີ ພອ້ ມທງັ ວຳແຂນອອກ. - ຈງັ ຫວະທີ 2 : ເດໍ່ ຂຳຊຳ້ ຍໄປທຳງໜຳ້ ພອ້ ມທງັ ເອຳົ ສອງແຂນໄປທຳງໜຳ້ ໃຫຂ້ ະໜຳນກບັ ຂຳຊຳ້ ຍ( ເພດຍງິ ໃຫເ້ ອຳົ ຂຳລງົ ຕ່ໍ ຳກວ່ໍ ຳເພດຊຳຍ ). - ຈງັ ຫວະທີ 3 : ເຮດັ ຄຈື ງັ ຫວະທີ 1. - ຈງັ ຫວະທີ 4 : ກບັ ຄນື ນສ່ໍ ູທ່ໍ ຳກຽມ. 26

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ  ທ່ໍ ຳທີ 4 : ທ່ໍ ຳຂຳ້ ງ ທໍ່ ຳກຽມ: ຢືນກງົ - ຈງັ ຫວະທີ 1 : ຈໍ່ ຳງຂຳຊຳ້ ຍອອກໄປທຳງຂຳ້ ງ ພອ້ ມທງັ ວຳແຂນ. - ຈງັ ຫວະທີ 2 : ຫງໍ່ຽງລຳຄງີ ໄປທຳງຊຳ້ ຍ, ໂຢະເຂໍ່ ຳົ ຊຳ້ ຍລງົ , ເອຳົ ສອງເເຂນຂນຶ້ . - ຈງັ ຫວະທີ 3 : ເຮດັ ຄຈື ງັ ຫວະທີ 1. - ຈງັ ຫວະທີ 4 : ກບັ ຄນື ນສໍ່ ູທ່ໍ ຳກຽມ.  ທ່ໍ ຳທີ 5 : ທໍ່ ຳເລຳົ ຄງີ ທ່ໍ ຳກຽມ: ຢືນກງົ - ຈງັ ຫວະທີ 1 : ຈໍ່ ຳງຂຳຊຳ້ ຍອອກເອຳົ ມທື ງັ ສອງເບອື້ ງຂນຶ້ ຝຳມປື ໍ່ ິນເຂຳົ້ ຫຳກນັ . - ຈງັ ຫວະທີ 2 : ກມົ້ ໂຕລງົ , ເອຳົ ແຂນໄປທຳງຫງັ ຢຽດຊໍ່ .ື - ຈງັ ຫວະທີ 3 : ເຮດັ ຄຈື ງັ ຫວະທີ 1. - ຈງັ ຫວະທີ 4 : ກບັ ຄນື ນສ່ໍ ູທ່ໍ ຳກຽມ. 27

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ  ທໍ່ ຳທີ 6 : ທ່ໍ ຳປະສມົ ທ່ໍ ຳກຽມ: ຢືນກງົ - ຈງັ ຫວະທີ 1 : ກຳ້ ວຂຳເບອື້ ງຊຳ້ ຍໄປທຳງນຳ້ 1 ກຳ້ ວແລວ້ ໂຢະເຂໍ່ ຳົ ລງົ , ຂຳເບອື້ ງຂວຳຢຽດຊໍ່ ພື ອ້ ມທງັ ວຳແຂນອອກ. - ຈງັ ຫວະທີ 2 : ກມົ້ ໂຕລງົ ຕບົ ມຢື ໍ່ ູກອ້ ງຂຳເບອື້ ງຊຳ້ ຍ. - ຈງັ ຫວະທີ 3 : ເຮດັ ຄຈື ງັ ຫວະທີ 1. - ຈງັ ຫວະທີ 4 : ກບັ ຄນື ນສ່ໍ ູທໍ່ ຳກຽມ.  ທ່ໍ ຳທີ 7 : ທ່ໍ ຳຢືນທ່ໍ ຽງ ທໍ່ ຳກຽມ: ຢືນກງົ - ຈງັ ຫວະທີ 1 : ເອຳົ ຂຳເບອື້ ງຊຳ້ ຍໄປທຳງຫັງ, ປຳຍຕີນຈຸດນິ ພອ້ ມທງັ ເດ່ໍ ແຂນໄປທຳງໜຳ້ ສູງພຽງ ລະດບັ ບໍ່ ຳ. - ຈງັ ຫວະທີ 2-3: ຄ່ໍ ອຍໆເອຳົ ຂຳເບອື້ ງຊຳ້ ຍຂນຶ້ ປຳຍຕນີ ຢຽດຊ່ໍ ເື ອຳົ ສອງແຂນໄປທຳງໜຳ້ ໄລຍະຫໍ່ ຳງຂອງ ແຂນກວຳ້ ງລະດບັ ບ່ໍ ຳ ( ຢືນດວ້ ຍຂຳເບອື້ ງຂວຳ, ຮກັ ສຳຄວຳມທໍ່ ຽງ ). - ຈງັ ຫວະທີ 4 : ກບັ ຄນື ນສ່ໍ ູທໍ່ ຳກຽມ. 28

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ  ທໍ່ ຳທີ 8 : ທໍ່ ຳເຕນັ້ ທ່ໍ ຳກຽມ: ຢືນກງົ - ຈງັ ຫວະທີ 1 : ເຕນັ້ ຈ່ໍ ຳງຂຳອອກ ພອ້ ມທງັ ຕບົ ມຢື ່ໍ ູທຳງໜຳ້ ສູງລະດບັ ບໍ່ ຳໄລໍ່ . - ຈງັ ຫວະທີ 2 : ເຕນັ້ ເອຳົ ຂຳເຂຳົ້ ກນັ ພອ້ ມທງັ ຕບົ ມຢື ໍ່ ູທຳງເບອື້ ງຫງັ . - ຈງັ ຫວະທີ 3 : ເຕນັ້ ຈໍ່ ຳງຂຳຕບົ ມຢື ໍ່ ູເທງິ ຫວົ ເອຳົ ຂຳເຂຳົ້ ກນັ . - ຈງັ ຫວະທີ 4 : ເຕນັ້ ເອຳົ ຂຳເຂຳົ້ ກນັ .  ຂຄ້ ວນເອຳົ ໃຈໃສໍ່ : ນບັ ໄວ ແລະ ເຕນັ້ ຕໍ່ ເນ່ໍ ອື ງ. 3. ແບບຫດັ ກຳຍະບລຫິ ຳນເສລ.ີ 3.1 ທໍ່ ຳປີນ້ ຂວຳ້ ທຳມະດຳ. ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ ກ. ທ່ໍ ຳກຽມ: - ນ່ໍ ງັ ຢໍ່ ອງຢນ້ ່ໍ ງັ ເດແຂນໄປທຳງໜຳ້ ( ປິນ້ ຫງັ ໃສໍ່ ຜຳ້ ເຊອື້ ). - ປິ້ນຂນຶ້ ຫງັ ແຂນທງັ ສອງດນັ ພນື້ ເພໍ່ ອື ຊ່ໍ ວຍໃນກຳນຊງົ ຕວົ ບ່ໍ ໃຫລ້ ມົ້ . ໃຫເ້ ຂຳົ້ ແປະໜຳ້ ເອກິ . (ຄຳງ ແປະກບັ ເຂໍ່ ຳົ ) ຍກົ ມຂື ນຶ້ ສູງກວໍ່ ຳບຳ້ ນອ້ ຍໜ່ໍ ງຶ , ຫງຳຍຝຳມຂື ນືຶ້ . - ຫງຳຍຫງັ ມວນຕວົ ໄປທຳງຫງັ , ຝຳມແື ປະພນື້ , ຫວົ ຢ່ໍ ູລະຫວໍ່ ຳງກຳງຂອງສອງແຂນ. - ໃສໍ່ ມດື ນັ ພນື້ ແລວ້ ມວນຕວົ ຕ່ໍ ໄປ ຈນົ ກວໍ່ ຳກບັ ຂນຶ້ ນໍ່ ງັ ຢໍ່ ອງຢຄ້ ທື ໍ່ ຳກຽມ. ຂ. ຂແ້ ນະນຳ - ຄູຄວນເອຳົ ໃຈໃສກຳນຊໍ່ ວຍເຫ່ໍ ອື ນກັ ຮຽນໃນເວລຳເຝິກແອບແຕໍ່ ລະຂນັ້ ຕອນ. 29

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ - ຕອ້ ງຮບັ ປະກນັ ຄວຳມເປັນລະບຽບຮຽບຮອ້ ຍ ແລະ ຮກັ ສຳຄວຳມປອດໄພ. - ຖຳ້ ນກັ ຮຽນບໍ່ ເຂຳົ້ ໃຈ, ຄູຄວນເປັນແບບຢໍ່ ຳງ. 3.2 ທ່ໍ ຳຢືນຮກັ ສຳຄວຳມທໍ່ ຽງ. ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ ກ. ທ່ໍ ຳກຽມ: - ຢືນກງົ ຫນັ ໜຳ້ ເຂຳົ້ ຫຳຜຳ້ ເສ່ໍ ອື . - ຍກົ ແຂນທງັ ສອງຢຽດຊ່ໍ ຂື ນຶ້ ເທງິ ຫວົ . ພອ້ ມທງັ ຍກົ ເຂ່ໍ ຳົ ຂນຶ້ ຢຽດຊ່ໍ ໄື ປທຳງໜຳ້ .. - ວຳແຂນລງົ ໃຫພ້ ຽງລະດບັ ບ່ໍ ຳ ຍກົ ຕນີ ໄປທຳງດຳ້ ນຂຳ້ ງ ກມົ້ ຕວົ ລງົ ໄປທຳງໜຳ້ ຢຽດຂຳຄນື ຫງັ ຍກົ ແຂນ ໄປທຳງໜຳ້ ໃຫຊ້ ໋ແື ລວ້ ກບັ ຄນື ສ່ໍ ູທໍ່ ຳກຽມ. 3.3 ທໍ່ ຳຕງັ້ ບໍ່ ຳ. ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ ກ. ທໍ່ ຳກຽມ: - ນ່ໍ ງັ ຢຽດຂຳ. - ລມົ້ ຕວົ ຂນຶ້ ຫງັ ເອຳົ ກະໂພກຂນຶ້ ສູງເອຳົ ມຄື ຳ້ ແອໍ່ ວ, ແຂນສອກທງັ ສອງເບອື້ ງຕງັ້ ພນື້ . - ຢຽດຂຳຂນຶ້ ຊໍ່ ແື ປະກນັ ຄກື ນັ ກບັ ຕງັ້ ບ່ໍ ຳ. - ຈຳກນນັ້ ຄູເ້ ຂ່ໍ ຳົ ເອຳົ ກນົ້ ລງົ ສອງມກື ອດເຂໍ່ ຳົ ນໍ່ ງັ ຢໍ່ ອງຢລ້ ຸກຂນຶ້ ຢືນກງົ . ຂ. ຂແ້ ນະນຳ: ເວລຳຕງັ້ ບ່ໍ ຳຕຳແນມເບໍ່ ງິ ປຳຍຕນີ . 30

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ 3.4 ທ່ໍ ຳປີນ້ ສະແຄງ.  ກຳນປິນ້ ສະແຄ່ໍ ງລງົ ຂຳດຽວ ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ : ກ. ທໍ່ ຳກຽມ. - ຢືນຊ່ໍ ຍື ກົ ແຂນທງັ ສອງຂນຶ້ . - ກຳ້ ວຂຳໄປທຳງໜຳ້ 1 ກຳ້ ວພອ້ ມກບັ ກມົ້ ລຳຕວົ ໄປທຳງໜຳ້ (ເໝ່ໍ ອື ນຈະໂດດ). - ໝູນຕວົ 90 ອງົ ສຳ ໄປທຳງດຽວກບັ ຂຳທ່ໍ ີຢ່ໍ ູດຳ້ ນຫງັ ( ເຊ່ໍ ນັ ທໍ່ ຳຂຳຂວຳໃຫຢ້ ໍ່ ູຫງັ ໝູນໄປທຳງຂວຳ ພອ້ ມກບັ ວຳງມເື ບອື້ ງດຽວກບັ ຂຳທ່ໍ ຢີ ່ໍ ູດຳ້ ນໜຳ້ ກຳງມທື ງັ 5 ອອກພະຍຳຍຳມໃຫນ້ ວິ້ ກອ້ ຍຊໍ່ໄື ປຫຳນວິ້ ຊໄີ້ ປດຳ້ ນຂຳ້ ງ). - ເຕະຂຳທໍ່ ຢີ ໍ່ ູດຳ້ ນຫງັ ຂນຶ້ ຂຳ້ ງເທງິ ຢັນຂຳທ່ໍ ຢີ ່ໍ ູດຳ້ ນໜຳ້ ວຳງມອື ກີ ເບອື້ ງໜໍ່ ງຶ ໃຫຂ້ ະໜຳນກບັ ມທື ຳອດິ ຈຳງ ຂຳໃຫກ້ ວຳ້ ງທ່ໍ ສີ ຸດຈງັ ຫວະນຈີ້ ະຢ່ໍ ູໃນລກັ ສະນະກະໂດດສູງຈຳງຂຳ. - ພກິ ມທື ໍ່ ວີ ຳງພນື ກໍ່ ອນ ຖໍ່ ຳຍນຳ້ ໜກັ ມຳອກີ ມໜື ່ໍ ງຶ ພອ້ ມກບັ ພບັ ຕວົ ໄປດຳ້ ນຂຳ້ ງ ກດົ ຕນີ ທ່ໍ ເີ ຕະກ່ໍ ອນລງົ ສ່ໍ ູພນື້ . - ພກິ ມອື ກີ ຂຳ້ ງໜໍ່ ງຶ ຖໍ່ ຳຍນຳ້ ໜກັ ມຳທຕີ ນີ ພອ້ ມກບັ ກດົ ຕນີ ອກີ ຂຳ້ ງໜ່ໍ ງຶ ລງົ ສໍ່ ູພນື້ ສໍ່ ູທ່ໍ ຳຢືນຊ່ໍ ຈື ຳງຂຳຍກົ ແຂນເປັນຮູບໂຕເວ ( V ). ຂ. ຂແ້ ນະນຳ: ເວລຳເຄ່ໍ ອື ນທໍ່ ໄີ ປໜຳ້ ໃຫໄ້ ປເທ່ໍ ອື ລະຂຳລກັ ສະນະຄຳ້ ຍຄກື ງົ ກວຽນ.  ກຳນປິນ້ ສະແຄ່ໍ ງລງົ ສອງຕນີ ທ່ໍ ຳນເີ້ ປັນທ່ໍ ຳຕ່ໍ ເຊ່ໍ ອື ມມຄີ ວຳມສຳຄນັ ທໍ່ ສີ ຸໃນກຳນທໍ່ ຈີ ະປະຕບິ ດັ ຖຳ້ ຢຳກມຄີ ວຳມສູງໂດຍທ່ໍ ຳນມີ້ ພີ ນື້ ຖຳນ ມຳຈຳກທ່ໍ ຳປິ້ນສະແຄໍ່ ງຜູຈ້ ະປະຕບິ ັດໃຫໄ້ ດດ້ ຈີ ຳເປັນຕອ້ ງປະຕບິ ັດທໍ່ ຳປິ້ນສະແຄ່ໍ ງໃຫໄ້ ດດ້ ີເສຍກ່ໍ ອນ ໂດຍ ສະເພຳະຜູທ້ ໍ່ ຈີ ະປະຕບິ ດັ ທ່ໍ ຳປິນ້ ສະແຄ່ໍ ງມດື ຽວກຈະປະຕບິ ດັ ທ່ໍ ຳນໄິ້ ດງ້ ໍ່ຳຍ ແລະ ໄວຂນຶ້ . ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ : ກ. ທໍ່ ຳກຽມ: 31

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ - ຢືນກງົ ຄຳ້ ຍຄກື ບັ ທໍ່ ຳປິນ້ ສະແຄ່ໍ ງເທ່ໍ ລື ະຂຳ. - ເຕຳະຂຳຢໍ່ ູຂຳ້ ງຫງັ ຂນຶ້ ໃຫຊ້ ໍ່ ຍື ນັ ຂຳທໍ່ ຢີ ໍ່ ູດຳ້ ນໜຳ້ ພອ້ ມກບັ ໃສໍ່ ມເື ບອື້ ງທ່ໍ ວີ ຳງຂນຶ້ ກໍ່ ອນເປັນແກ່ໍ ນໝູນ ເພໍ່ ີມອີກ 90 ອົງສຳ (ຮໍ່ ວມກບັ ກຳນບິດຕວົ ກໍ່ ອນວຳງມອື ີກ 90 ເປັນ 180 ອົງສຳ ຫື 1 ທັບ 2 ຮອບ)ໃນຈງັ ຫວະຂອງກຳນໝນູ ຕວົ ນຈີ້ ະປະຕບິ ດັ ພອ້ ມກບັ ກຳນຮອບຂຳທງັ ສອງເຂຳົ້ ຫຳກນັ . - ວຳງມອື ກີ ເບອື້ ງໜ່ໍ ງຶ ລງົ ກບັ ພນື້ ເພໍ່ ອື ເຫ່ໍ ອື ມກບັ ມທື ຳອດິ ໂດຍມນີ ວິ້ ຊີ້ ຫື ຫວົ ນວິ້ ໂປ້ ຊໄີ້ ປຫຳມທື ຳອດິ . - ທນັ ທທີ ່ໍ ມີ ທື ່ໍ ສີ ອງວຳງພນື້ ດນັ ມທື ງັ ສອງຢ່ໍ ຳງໄວ ແລະ ແຮງ (ກຳນດນັ ໃຫຄ້ ູຫ້ ງັ ເລກັ ນອ້ ຍ) ພອ້ ມກບັ ທກົ ຂຳທງັ ສອງເຂຳົ້ ຫຳມື ( ພນື້ ) ຈງັ ຫວະນລີ້ ຳຕວົ ລອຍຈຳກພນື້ . - ເມ່ໍ ອື ຕນີ ທງັ ສອງສຳພດັ ພນື້ ງເຂຳົ້ ເລກັ ນອ້ ຍສອງແຂນຍຽດໄປຂຳ້ ງໜຳ້ ຂະໜຳນກນັ ສ່ໍ ູທໍ່ ຳຢືນຍຽດແຂນ ທງັ ສອງຂຳ້ ງໄປຂຳ້ ງໜຳ້ . ໝຳຍເຫດ : ກຳນບງັ ຄບັ ທດິ ທຳງເໝໍ່ ອື ນກບັ ກຳນປິນ້ ສະແຄ່ໍ ງແຕໍ່ ກຳນວຳງມຕື ໍ່ ຳງກນັ . ຂ. ຂແ້ ນະນຳ : ເວລຳປິນ້ ຕວົ ຕອ້ ງໝນູ ແອ່ໍ ວເລກັ ນອ້ ຍ. 3.5 ທ່ໍ ຳແອນໂຕ. ກຳນເຕນັ້ ແອນຄງີ ແມໍ່ ນເປັນທ່ໍ ຳສຸດທຳ້ ຍຂອງບດົ ຫື ເປັນເປັນທ່ໍ ຳທໍ່ ໃີ ຊເ້ ຊ່ໍ ອື ມຕໍ່ ທ່ໍ ຳເຝິກແອບດວ້ ຍກນັ . ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ : ຫງັ ຈຳກເຕນັ້ ຈ່ໍ ຳງຂຳຕນີ ຈພຸ ນື້ ແລວ້ ຕອ້ ງເຕນັ້ ຂນຶ້ ຢໍ່ ຳງວ່ໍ ອງໄວ ເພໍ່ ອື ປະຕບິ ດັ ທ່ໍ ຳແອນຄງີ ເທງິ ອຳກຳດ. ໃຊແ້ ຂນແກວໍ່ ງແຕໍ່ ລ່ໍ ຸມຂນຶ້ ເທງິ ດຳ້ ນນຳ້ ເພ່ໍ ອື ຊ່ໍ ວຍແຮງກຳນເຕນັ້ , ພອ້ ມທງັ ດດີ ຂຳທງັ ສອງຄນື ຫງັ . ຕນີ ຕດິ ກນັ , ປຳຍຕນີ ຢຽດຊ່ໍ ,ື ພອ້ ມທງັ ກວໍ່ ງແຂນຂນຶ້ ເທງິ ໄປຫຳດຳ້ ນຫງັ , ເວລຳລງົ ສໍ່ ູພນື້ , ພບັ ທອ້ ງເຂຳົ້ , ແຂນຢຽດຊໍ່ ຢື ໍ່ ູ ເທງິ ຫວົ , ເປັນຮູບໂຕເວ, ປ່ໍ ິນຝຳມເື ຂຳົ້ ຫຳກນັ , ນວີ້ ມໜື ບີ ແປະຕດິ ກນັ , ເວລຳຕນີ ຈພຸ ນື້ ໃຫໂ້ ຢະຫວົ ເຂໍ່ ຳົ ລງົ ເລກັ ນອ້ ຍເພໍ່ ອື ຮກັ ສຳກຳນຊງົ ຕວົ ແລວ້ ຢືນຂນຶ້ ຢໍ່ ູໃນທໍ່ ຳຢືນກງົ . ຄຳຖຳມຄນົ້ ຄວຳ້ : 1. ຈໍ່ ງົ ອະທບິ ຳຍຄວຳມເປັນມຳ ແລະ ຄວຳມສຳຄນັ ຂອງວຊິ ຳກຳຍະກຳຕ່ໍ ກຳນສກຶ ສຳເດກັ ມຳເບໍ່ ງິ ? 2. ຈດຸ ປະສງົ ຂອງວຊິ ຳກຳຍະກຳມຄີ ແື ນວໃດ ? 32

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ ບດົ ທີ 4 ກຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວແບບຫນິ້ ຕ່ໍ ຳງໆ. 1. ຄວຳມໝຳຍສຳຄນັ ກຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວແບບຫນິ້ ຕ່ໍ ຳງໆ. ກຳນຫນິ້ ແມ່ໍ ນມຢີ ່ໍ ູທຸກຫນົ ແຫໍ່ ງ, ມທີ ຸກວດັ ທະນະທຳ, ທຸກສຳສະໜຳ, ທຸກພຳສຳ. ກຳນຫນິ້ ແມໍ່ ນເກດີ ຂນຶ້ ທຸກເວລຳທຸກສະຖຳນທ່ໍ ໂີ ດຍສະເພຳະກຳນຫນິ້ ແມ່ໍ ນມຄີ ວຳມສຳຄນັ ຫຳຍຕ່ໍ ກຳນຮຽນຮູຂ້ ອງເດກັ , ນອກນນັ້ ກຳນ ຫນິ້ ຍງັ ຊ່ໍ ວຍໃຫເ້ ດກັ ມປີ ະສບົ ກຳນໃນກຳນດຳລງົ ຊວີ ດິ ແລະ ເດກັ ມຄີ ວຳມເຂຳົ້ ໃຈໃນວດັ ຖຸ ສໍ່ ງິ ຂອງມຄີ ວຳມ ເບກີ ບຳນມໍ່ ວນຊ່ໍ ນື ຜໍ່ ອນຄຳຍ ເພຳະສະນນັ້ ກຳນຫນິ້ ຈໍ່ ງຶ ມຄີ ວຳມສຳຄນັ ຫຳຍຕ່ໍ ພດັ ທະນຳກຳນຂອງເດກັ ໃນຫຳຍ ດຳ້ ນເຊ່ໍ ນັ : - ກຳນຫນິ້ ເປັນກຳນຮຽນຮູຂ້ ອງເດກັ : ຜໍ່ ຳນກຳນຫນິ້ ເດກັ ໄດສ້ ຳຜດັ , ໄດທ້ ດົ ລອງ, ໄດເ້ ຝິກແອບເຮດັ ຕວົ ຈງິ ຜ່ໍ ຳນສ່ໍ ງິ ເຫ່ໍ ຳົ ນນັ້ ຊໍ່ ວຍໃຫເ້ ດກັ ຮູຈ້ ກັ ແກໄ້ ຂບນັ ຫຳດວ້ ຍຕວົ ເອງ. - ກຳນຫນິ້ ເປັນກຳນສະແດງອອກທຳງດຳ້ ນອຳລມົ : ຜໍ່ ຳນກຳນຫນິ້ ນອກຈຳກຈະຊ່ໍ ວຍໃຫເ້ ດກັ ຜ່ໍ ອນຄຳຍ ຄວຳມເຄງັ ຕຶງ ແລະ ເກີດມຄີ ວຳມເບີກບຳນມ່ໍ ວນຊໍ່ ືນສະນຸກສະໜຳນແລວ້ ກຳນຫິນ້ ຍງັ ຊ່ໍ ວຍໃຫເ້ ດັກຄູ, ຜູ ້ ປົກຄອງ ຫື ຄນົ ທໍ່ ຢີ ໍ່ ູອອ້ ມຂຳ້ ງຮູໄ້ ດເ້ ຖງິ ນໄິ ສອຳລມົ ຂອງເດກັ ໄດ.້ - ກຳນຫນິ້ ເປັນກຳນເຝິກແອບເພໍ່ ອື ກຽມປະພດຶ ແລະ ປະຕບິ ດັ ກດິ ຈະກຳແບບຜູໃ້ ຫຍ່ໍ ໃນຂນັ້ ຕ່ໍ ໄປເຊໍ່ ນັ : ຮູຈ້ ກັ ແບໍ່ ງປັນເຄໍ່ ອື ງຫນິ້ , ຮູເ້ ຄຳົ ລບົ ຜູໃ້ ຫຍໍ່ , ຮູແ້ ພຮ້ ູຊ້ ະນະ.... - ກຳນຫນິ້ ຍງັ ຊ່ໍ ວຍໃນກຳນພວົ ພນັ ກບັ ຜູຄ້ ນົ ໃນສງັ ຄມົ ແລະ ສໍ່ ງິ ຕໍ່ ຳງໆໃນທຳມະຊຳດ. - ນອກນນັ້ ກຳນຫນິ້ ຍງັ ຊໍ່ ວຍສໍ່ ອງແສງໃນເດກັ ຮູເ້ ຖງິ ວດັ ທະນະທຳຮດີ ຄອງປະເພນີ ແລະ ເປັນກຳນສບື ທອດແນວຄວຳມຄດິ ກດິ ຈະກຳຕໍ່ ຳຳງໆທ່ໍ ບີ ນັ ພະບູລຸດເຄຍີ ປະຕບິ ດັ ຜ່ໍ ຳນມຳ. 2. ຈດຸ ປະສງົ ຂອງກຳນເຄໍ່ ອື ນໄຫວແບບຫນິ້ .  ຊ່ໍ ວຍກຳນພດັ ທະນຳດຳ້ ນຮ່ໍ ຳງກຳຍຂອງເດກັ . ກຳນຫນິ້ ຊໍ່ ວຍໃຫເ້ ດກັ ເຝິກແອບທຳງດຳ້ ນຮ່ໍ ຳງກຳຍ ແລະ ກຳນເຄໍ່ ອື ນໄຫວຂອງເດກັ , ຊ່ໍ ວຍໃຫກ້ ຳ້ ມຊນີ້ ນອ້ ຍ ແລະ ກຳ້ ມຊນີ້ ໃຫຍ່ໍ ຂອງເດກັ ມກີ ຳນພດັ ທະນຳ ແລະ ແຂງແຮງ ນອກນນັ້ ຍງັ ຊ່ໍ ວຍຄວບຄຸມຄວຳມດໍ່ ຸນດໍ່ ຽງ ຂອງຮ່ໍ ຳງກຳຍໂດຍຜໍ່ ຳນກຳນຫນິ້ ແບບປິດໂຕ, ແກວ່ໍ ງແຂນ, ກະໂດດ, ຍໍ່ ຳງຫນິ້ ແບບຫນິ້ ຕ່ໍ ຳງໆຊ່ໍ ວຍໃຫເ້ ດກັ ມຮີ ໍ່ ຳງກຳຍທ່ໍ ແີ ຂງແຮງ ແລະ ສມົ ບູນມແີ ບບຫນິ້ ຫຳຍຢ່ໍ ຳງທໍ່ ເີ ດກັ ຕອ້ ງກຳນ ໃຊເ້ ຫ່ໍ ອື ແຮງຂອງຮ່ໍ ຳງກຳຍເຊ່ໍ ນັ : ແລ່ໍ ນ, ເຕນັ້ , ກະໂດດ, ດງຶ , ລຳກແກ່ໍ ... ເຊໍ່ ງິ ກຳນບລຫິ ຳນພຳກສ່ໍ ວນຕ່ໍ ຳງໆຂອງ ຮ່ໍ ຳງກຳຍເດກັ ໄປໃນໂຕ ແລະ ກຽມພອ້ ມທໍ່ ຈີ ະເຮດັ ວຽກໂດຍມກີ ຳນປະສມົ ປະສຳນກນັ ຢ່ໍ ຳງດໃີ ນຮໍ່ ຳງກຳຍ.  ຊໍ່ ວຍໃນກຳນພດັ ທະນຳທຳງດຳ້ ນສະຕປິ ັນຍຳຂອງເດກັ . ກຳນຫນິ້ ແລະ ແບບຫນິ້ ແມ່ໍ ນສໍ່ ສື ຳຄນັ ໃນຂະບວນກຳນຄນົ້ ຄດິ ຂອງເດກັ ໂດຍຜ່ໍ ຳນປະສບົ ກຳນເກໍ່ ຳົ ຂອງ ເດກັ ທ່ໍ ເີ ຄຍີ ມຜີ ໍ່ ຳນມຳ ຫື ວ່ໍ ຳປະສບົ ກຳນໃໝໍ່ ທໍ່ ເີ ດກັ ສຳ້ ງຂນຶ້ ມຳເອງ. - ກຳນຫນິ້ ຊ່ໍ ວຍສໍ່ ງົ ເສມີ ຄວຳມສຳມຳດໃນກຳນຮຽນຮູຂ້ ອງເດກັ : ກຳນຫນິ້ ແລະ ແບບຫນິ້ ເດກັ ສຳມຳດ ຮຽນຮູໄ້ ດໂ້ ດຍຜ່ໍ ຳນລະບບົ ປະສຳດສຳພດັ ເພ່ໍ ອື ຮູເ້ ຫດກຳນຕໍ່ ຳງໆເຊ່ໍ ນັ : ຕຳເບ່ໍ ງິ , ຫຟູ ັງ, ມເື ຄ່ໍ ອື ນໄຫວຈບັ ຕອ້ ງວດັ ຖຸ 33

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ ສະໜອງຄນົ້ ຄດິ ຕກື ຕອ້ ງ ແລະ ອ່ໍ ນື ໆຜ່ໍ ຳນລະບບົ ປະສຳດນນັ້ ເດກັ ສຳມຳດຮໄູ ້ ດເ້ ຖງິ ຮູບຮ່ໍ ຳງ, ລກັ ສະນະ, ສສີ ນັ ແລະ ຄຸນປະໂຫຍດກຳນນຳໃຊຂ້ ອງວດັ ຖຸສ່ໍ ງິ ຂອງທໍ່ ເີ ດກັ ກຳລງັ ຫນິ້ ຢໍ່ ູຕະຫອດເຖງິ ຄວຳມໝຳຍທ່ໍ ກີ ວຳ້ ງຂວຳງຂອງ ເຫດກຳນເຫໍ່ ຳົ ນນັ້ ອກີ ດວ້ ຍ. - ກຳນຫນິ້ ຊ່ໍ ວຍພດັ ທະນຳກຳນທຳງດຳ້ ນຈນິ ຕະນຳກຳນຂອງເດກັ : ຜ່ໍ ຳນກຳນຫນິ້ ຊໍ່ ວຍໃຫເ້ ດກັ ມຫີ ວົ ຄດິ ປະດດິ ສຳ້ ງເຊ່ໍ ນັ : ກຳນຫນິ້ ບຳດບຳດສມົ ມຸດລວມທງັ ມກີ ຳນຫນິ້ ເຮອື ນນອ້ ຍ, ຫນິ້ ຂຳຍເຄໍ່ ອື ງ, ຫນິ້ ເປັນແພດເປັນ ຄເູ ປັນທະຫຳນ... ຫື ກຳນຫນິ້ ກໍ່ ສຳ້ ງເຊໍ່ ງິ ເດກັ ສຳມຳດນຳໃຊເ້ ຄ່ໍ ອື ງຫນິ້ ຕໍ່ ຳງໆມຳສຳ້ ງເປັນເຮອື ນເປັນລດົ ບຳງຄງັ້ ເດກັ ສງັ ເກດເຫດກຳນຕໍ່ ຳງໆນນັ້ ມຳເລໍ່ ຳົ ເປັນເລ່ໍ ອື ງໄດ.້ - ກຳນຫນິ້ ຊ່ໍ ວຍໃຫເ້ ດກັ ມຄີ ວຳມສຳມຳດໃນກຳນປຽບທຽບສໍ່ ງິ ຕ່ໍ ຳງໆນຳກນັ ເຊ່ໍ ນັ : ກຳນປຽບທຽບວດັ ຖຸ ກບັ ວດັ ຖຸ, ຄນົ ກບັ ຄນົ ແລະ ອໍ່ ນື ໆນອກນນັ້ ເດກັ ຍງັ ສຳມຳດປຽບທຽບວດັ ຖຸຊະນດິ ດຽວກນັ ໄດຜ້ ່ໍ ຳນກຳນຫນິ້ ຍງັ ຊ່ໍ ວຍໃຫເ້ ດກັ ຮຽນນບັ . ເວຳົ້ ລວມແລວ້ ກຳນຫນິ້ ຊ່ໍ ວຍໃນກຳນຂະຫຍຳຍຄວຳມສຳມຳດໃນກຳນຮຽນຮູພ້ ນື້ ຖຳນ ຄະນດິ ສຳດ. - ກຳນຫນິ້ ຊໍ່ ວຍພດັ ທະນຳກຳນທຳງດຳ້ ນພຳສຳຂອງເດກັ : ຜ່ໍ ຳນກຳນຫນິ້ ເດກັ ໄດໂ້ ອລ້ ມົ ສນົ ທະນຳໃຊຄ້ ຳສບັ ປຳກເວຳົ້ ໃນກຳນຫນິ້ , ກຳນເເລກປໍ່ ຽນຄວຳມຄດິ ເຫນັ , ກຳນອອກຄຳສໍ່ ງັ . ທ່ໍ ສີ ຳຄນັ ເດກັ ໄດອ້ ະທບິ ຳຍລກັ ສະນະ ຂອງວດັ ຖຸສໍ່ ງິ ຂອງທໍ່ ເີ ຂຳົ ພບົ ເຫນັ ຮຽນແບບກຳນເວຳົ້ ຂອງຜູໃ້ ຫຍ່ໍ ເຮດັ ໃຫເ້ ດກັ ຮູຄ້ ຳສບັ ຂນຶ້ ຕ່ໍ ມື ຮູເ້ ວຳົ້ ເປັນສຳນວນ ເປັນປະໂຫຍກຍຳວກວໍ່ ຳເກ່ໍ ຳົ . - ກຳນຫນິ້ ຊໍ່ ວຍເສມີ ສຳ້ ງຄວຳມສຳມຳດໃນກຳນແກໄ້ ຂບນັ ຫຳຂອງເດກັ ຜ່ໍ ຳນຂະບວນກຳນຫນິ້ ແບບຕໍ່ ຳງໆ ເຂຳົ ເຈຳົ້ ອຳດພບົ ເຫນັ ບນັ ຫຳ ຫື ອຸປະສກັ ບຳງຢໍ່ ຳງເຊໍ່ ງິ ບຳງຄງັ້ ເດກັ ອຳດຈະພບົ ເຫດຜນົ ແລະ ຫຳທຳງແກໄ້ ຂບນັ ຫຳ ສະເພຳະໜຳ້ ເກດີ ຂນຶ້ ໂດຍຜ່ໍ ຳນປະສບົ ກຳນທ່ໍ ເີ ດກັ ມີ ຫື ຫຳກ່ໍ ເກດີ ຂນຶ້ ໃໝ່ໍ ໃນຕວົ ເດກັ . 3. ເນອື້ ໃນຂອງກຳນເຄໍ່ ອື ນໄຫວແບບຫນິ້ . ເນອື້ ໃນຂອງກຳນຫນິ້ ແມໍ່ ນແມ່ໍ ນກດິ ຈະກຳຂອງຜູໃ້ ຫຍໍ່ ທໍ່ ເີ ດກັ ເນນັ້ ໜກັ ແລະ ສະແດງອອກໃນເວລຳຫນິ້ . - ເນອື້ ໃນກຳນຫນິ້ ຂອງເດກັ ນອ້ ຍອະນຸບຳນນອ້ ຍ: ແມ່ໍ ນກຳນຮຽນແບບກຳນເຄໍ່ ອື ນໄຫວ (ກຳນປະພດຶ ) ຂອງຜູໃ້ ຫຍໍ່ ກບັ ສໍ່ ງິ ຂອງເຊ່ໍ ນັ : ກຳນແຕໍ່ ງກນິ ( ໜງຶ້ ເຂຳົ້ , ຕມົ້ ແກງ, ລຳ້ ງຖວ້ ຍ ). ຫງັ ຈຳກຄຳ້ ງໝໜ້ ງຶ້ ແລວ້ ກໍ່ ຕມົ້ ແກງ ແລະ ລຳ້ ງຖວ້ ຍຕໍ່ໄປເລອື້ ຍໆ ເດກັ ຈະລມຶ້ ຄນື ກຳນເຄໍ່ ອື ນໄຫວດ່ໍ ງັ ກໍ່ ຳວຫຳຍຄງັ້ ໂດຍບໍ່ໄດວ້ ຳງແຜນລໍ່ ວງໜຳ້ ວໍ່ ຳຈະຫນິ້ ເລໍ່ ອື ງໃດ ແລະ ມເີ ນອື້ ໃນແນວໃດ. ໝຳຍຄວຳມວໍ່ ຳເດກັ ສນົ ໃຈໃນກຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວຫຳຍກວໍ່ ຳຜນົ ທ່ໍ ໄີ ດ້ ຮບັ ສະນນັ້ ກຳນຫນິ້ ຈ່ໍ ງຶ ມລີ ກັ ສະນະບໍ່ ຄບົ ວງົ ຈອນໜງຶ້ ເຂຳົ້ ແລວ້ ກໍ່ ບໍ່ ເອຳົ ໃສ່ໍ ຕບິ , ຕມົ້ ແກງແລວ້ ກ່ໍ ບ່ໍ ຕກັ ໃສໍ່ ຖວ້ ຍ... ເນອື້ ໃນກຳນຫນິ້ ຂອງເດກັ ອະນຸບຳນຂນຶ້ ກບັ ສໍ່ ງິ ຂອງ ຫື ເຄໍ່ ອື ງຫນິ້ ທ່ໍ ຢີ ່ໍ ູຮອບຕວົ ເດກັ ຕວົ ຢ່ໍ ຳງ: ຖຳ້ ມີ ຕຸກກະຕຳເດກັ ກ່ໍ ຈະຫນິ້ ເລໍ່ ອື ງກ່ໍ ອມລກູ ຫື ປອ້ ນເຂຳົ້ ລູກ. - ເນອື້ ໃນກຳນຫນິ້ ຂອງເດກັ ອະນຸບຳນກຳງ: ແມ່ໍ ນກຳນພວົ ພນັ ລະຫວໍ່ ຳງຄນົ ກບັ ຄນົ ໃນເວລຳຫນິ້ ເດກັ ຈະ ປໍ່ ຽນແປງຮູບແບບກຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວຂອງຕນົ ເລອື້ ຍໆ ແລະ ກຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວຂອງເດກັ ກ່ໍ ຈະສະແດງໃຫເ້ ຫນັ ຄວຳມ ສຳພນັ ຕໍ່ ຄນົ ອໍ່ ນື ຕຳມບບົ ຳດທໍ່ ຕີ ນົ ໄດຮ້ ບັ ຕວົ ຢ່ໍ ຳງ: ແຕໍ່ ງກນີ ແລວ້ ກໍ່ ຕກັ ໃຫລ້ ູກກນີ ແລະ ຕດິ ຕຳມບໍ່ ໃຫລ້ ູກເຮດັ ອຳຫຳນຕກົ ເຮໍ່ ຍ, ບ່ໍ ລມົ ກນັ ໃນເວລຳກນີ ເຂຳົ້ .... 34

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ - ເນອື້ ໃນກຳນຫນິ້ ຂອງເດກັ ອະນຸບຳນໃຫຍໍ່ : ແມໍ່ ນກຳນເຄ່ໍ ອື ໄຫວ ( ປະຕບິ ດັ ) ຕຳມບດົ ບຳດທໍ່ ໄີ ດແ້ ບ່ໍ ງ ກນັ . ໃນເວລຳຫນິ້ ເດກັ ຈະພະຍຳຍຳມສງັ ເກດວໍ່ ຳສ່ໍ ງິ ໃດສຳມຳດເປັນໄປໄດ້ ແລະ ສໍ່ ງິ ໃດບ່ໍ ສຳມຳດເປັນໄປໄດໂ້ ດຍ ອງີ ຕຳມລະບຽບກຳນປະພຶດຕວົ ໃນສັງຄມົ . ສະນນັ້ , ເມໍ່ ອື ມກີ ຳນເຄໍ່ ອື ນໄຫວທໍ່ ີບ່ໍ ເໝຳະສມົ ບໍ່ ສອດຄ່ໍ ອງກບັ ລະບຽບກຳນປະພດຶ ຕວົ ເດກັ ຈໍ່ ງຶ ມກັ ທກັ ທວ້ ງກນັ ເອງເຊໍ່ ນັ : ແມ່ໍ ບໍ່ ເຮດັ ແບບນນັ້ ດອກ, ທໍ່ ຳນໝເຮດັ ແບບນນັ້ ກບັ ຄນົ ໄຂຊ້ ນັ້ ເບຳະ? ກຳນຫນິ້ ຮຽກຮອ້ ງໃຫເ້ ດກັ ມຄີ ຸນສມົ ບດັ ທໍ່ ຈີ ຳເປັນບຳງຢ່ໍ ຳງເຊໍ່ ນັ : ກຳນມແີ ນວຄດິ ລເິ ລໍ່ ມີ , ກຳນມີ ມະນຸດສຳພນັ , ກຳນຮູປ້ ັບຕວົ ໃຫເ້ ຂຳົ້ ກບັ ໝໍ່ ເູ ພໍ່ ອື ສຳ້ ງຄວຳມສຳພນັ ແລະ ຮກັ ສຳມດິ ຕະພຳບໄວໃ້ ຫໝ້ ໜັ້ ຄງົ . 4. ວທິ ຫີ ນິ້ ແບບຫນິ້ ຕ່ໍ ຳງໆ.  ແບບຫນິ້ ສຳລບັ ຜູໃ້ ຫຍ່ໍ . ແບບຫນິ້ ລກັ ສະນະແຂ່ໍ ງຂນັ . ແບບຫນີ້ ທ່ໍ ມີ ລີ ກັ ສະນະແຂໍ່ ງຂນັ ມຫີ ຳຍບດົ ແຕ່ໍ ນຳມຳສະເໜີແຕ່ໍ ຈຳນວນຫນໍ່ ງຶ ເພໍ່ ອື ເປັນບ່ໍ ອນ ອງີ ໃຫແ້ ກ່ໍ ຜູ ້ ຮຽນ ແລະ ຜູສ້ ອນ. ກ. ແບບຫນີ້ ສຳມກັ ຄກີ ນັ ແລ່ໍ ນ.  ກຳນກະກຽມ. ຈຳນວນພນົ້ ບ່ໍ ຈຳກດັ ແຕໍ່ ຕອ້ ງຫນິ້ ເປັນຄ່ໍ ູ, ສະຖຳນທ່ໍ ຕີ ອ້ ງກວ້ ຳງຂວຳງ, ຂດີ ເສນັ້ ໄວສ້ ອງເສນັ້ ເຊ່ໍ ນັ : ເສນັ້ ເລໍ່ ມີ ແລະ ເສນັ້ ໄຊ.  ວທິ ຫິ ນິ້ : ໃຫເ້ ດກັ ຫນິ້ ພອ້ ມກນັ ຫຳຍຄ່ໍ ູແຕໍ່ ບໍ່ ໃຫເ້ ກນີ 6 ຄໍ່ ູ. ແຕ່ໍ ລະຄ່ໍ ູຕອ້ ງໄປຢືນຢໍ່ ູຫງັ ເສນັ້ ເລ່ໍ ມີ ເອຳົ ມກື ອດຄກນັ . ເອຳົ ຕນີ ໃດຕນີ ຫນ່ໍ ງຶ ເຕນັ ວຳງຢ່ໍ ູຫັງເສນັ້ ເລໍ່ ີມ ແລະ ອກີ ຕີນຫນໍ່ ງຶ ວຳງໄວທ້ ຳງຫັງ ເພໍ່ ອື ຍນັ ເມ່ໍ ອື ໄດຍ້ ນິ ຄຳສໍ່ ງັ ( ລະວງັ ) ໃຫແ້ ຕໍ່ ລະຄໍ່ ູກຽມເມໍ່ ອື ມຄີ ຳສ່ໍ ງັ ( ໄປ ) ໃຫແ້ ຕ່ໍ ລະຄໍ່ ູເຕນັ້ ຂຳດຽວ ໄປຕະຫອດ ຈນົ ຮອດເສນັ້ ໄຊ, ຄໍ່ ູໃດ ຮອດກ່ໍ ອນແມ່ໍ ນຄໍ່ ູນນັ້ ຊະນະ. ຂ. ແບບຫນິ້ ເຕນັ້ ກະຕໍ່ ຳຍ:  ກຳນກະກຽມ: ຈຳນວນພນົ ບໍ່ ຈຳກດັ ແຕໍ່ ຕອ້ ງຫນິ້ ເທ່ໍ ອື ລະ 8 ຫື 10 ຄນົ ສະຖຳນທໍ່ ກີ ວ້ ຳງຂວຳງພສມົ ຄວນ.  ວທິ ຫີ ນິ້ : ເວລຳມຄີ ຳສງັ ກຽມກະຕໍ່ ຳຍແຕໍ່ ລະໂຕຕອ້ ງນ່ໍ ງັ ຍ່ໍ ອງຍລ້ ງົ ເອຳົ ມຂື ່ໍ ມົ ຫງັ ເສນັ້ ເລໍ່ ມີ ເພໍ່ ອື ກຽມເຕນັ . ແຕ່ໍ ລະຄນົ ຢໍ່ ູ ຫ່ໍ ຳງກນັ 1 ແມດັ ຈຳກນນັ້ ກໃຫຄ້ ຳສງັ ( ລະວງັ … ໄປ ) ກະຕໍ່ ຳຍແຕໍ່ ລະໂຕເລໍ່ ມີ ເຕນັ ອອກໄປ. ແຕ່ໍ ລະໂຕໄຫທງັ ສອງຕນີ ສອງນພິ້ ອ້ ມໆ ກນັ ເຮດັ ຄກື ະຕໍ່ ຳຍເຕນັ້ ຈນົ ຮອດເສນັ້ ໄຊ, ໂຕໃດຮອດກໍ່ ອນແມ່ໍ ນໂຕນນັ້ ຊະນະນອກຈຳກ ສອງແບບຫນີ້ ເທງິ ນນັ້ ຍງັ ມແີ ບບຫນິ້ ຫຳຍແບບອກີ ເຊໍ່ ນັ : ແບບຫນິ້ ແລໍ່ ນສ່ໍ ງົ ເຄ່ໍ ອື ງອອ້ ມຈດຸ . ແບບຫນິ້ ຍຳງເປັດ. ແບບຫນີ້ ຍຳດທຸງ. ແບບຫນິ້ ແລໍ່ ນແຂ່ໍ ງຂນັ ກນັ ແລະ ອ່ໍ ນື ໆ  ແບບຫນິ້ ລກັ ສະນະຊງີ ລຳງວນັ . ກ. ຕຳບອດຊກົ ມວຍ.  ກຳນກະກຽມ, ຈຳນວນພນົ ບ່ໍ ຈຳກດັ ແຕ່ໍ ຕອ້ ງຫນິ້ ເທ່ໍ ອື ລະຄນົ , ສະຖຳນທໍ່ ກີ ວ້ ຳງຂວຳງຫອ້ ງຮຽນ ຫື ເດນີ ກ່ໍ ໄດ.້ 35

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ  ວທິ ຫີ ນິ້ : ເປົ້ຳທ່ໍ ໃີ ຊຊ້ ກົ ເຮຳົ ເອຳົ ຖົງໃສໍ່ ຂຊີ້ ຳຍ, ຂແີ້ ກບ, ຂີເ້ ລໍ່ ອື ຍ ທີ ຫມຳກບຳນກໄດ.້ ຈຳກນນັ້ , ແຂວນໄວໃ້ ຫສ້ ູງ ປະມຳນ 1, 30 ມ - 1, 40 ແມດັ , ຈດັ ນກັ ຮຽນເປັນແຖວດຽວຫ່ໍ ຳງຈຳກເປໍ່ ົຳຊກົ ມວຍປະມຳນ 3 ແມດັ . ຈຳກ ນນັ້ ໃຊຜ້ ຳ້ ມດັ ຕຳຜູຫ້ ນິ້ ແລວ້ ໝນູ ຕວົ 1 - 2 ຮອບ, ຈຳກນນັ້ ໃຫຄ້ ຳສງັ ( ໄປ ) ແລວ້ ຜູຫ້ ນີ້ ກຈະມຸງ້ ໜຳ້ ໄປເປໍ່ ົຳເພ່ໍ ອື ຊກົ . ໃຫໃ້ ຊກ້ ຳປັນ້ ຊກົ ຫມດົ ແຮງ ( ເປັນມດັ ກງົ 1 ບຳດ). ຖຳ້ ໃຜຊກົ ຖກື ກ່ໍ ໄດລ້ ຳງວນັ . ຂ. ໂຍນປິງປ໋ ອງໃສໍ່ ຈອກ:  ກຳນກະກຽມ. ຈຳນວນພນົ ບ່ໍ ຈຳກດັ , ໃຊລ້ ກູ ປິງປ໋ ອງ 3 - 6 ນວຍ ແລະ ຈອກ 1 ຫນ່ໍ ວຍປຳກຈອກກວ້ ຳງ 5 ຊມ, ສູງ 10 - 15 ຊມ. ສະຖຳນທ່ໍ ຈີ ະຢູໃສກ່ໍ ໄດແ້ ຕໍ່ ໄລຍະທຳງຈອກກບັ ຄນົ ແມ່ໍ ນ 2 ແມດັ .  ວທິ ຫີ ນິ້ : ຜູຫ້ ນິ້ ມຳຢືນຢໍ່ ູຫງັ ເສນັ້ ກຳນດົ ຫ່ໍ ຳງຈຳກ 2 ມ. ໃຫໂ້ ຍນເທ່ໍ ອື ລະຄນົ ໃຫໂ້ ຍນປ່ໍ ິງປ໋ ອງໃສ່ໍ ຈອກ, ຖຳ້ ໃຜເຂຳົ້ ຫມດົ ຈະໄດລ້ ຳງວນັ ( ໃຫຜ້ ູຫ້ ນໍ່ ງຶ ໂຍນ 3 ຫນໍ່ ວຍ ຫື ສຸດແລວ້ ແຕໍ່ ຄູກຳນດົ ) ນອກຈຳກແບບຫນິ້ ຂຳ້ ງເທງິ ນແີ້ ລວ້ ຍງັ ມີ ແບບຫນິ້ ຫຳຍແບບອກີ ເຊນັ : ແບບຫນິ້ ແກ່ໍ ວງບຳນໃສໍ່ ຈດຸ . ແບບຫນິ້ ຊດັ ປີກໄກໍ່ ໃສໍ່ ໂຕເລກ. ແບບຫນີ້ ຕຳບອດຕດັ ຜມົ ແລະ ອໍ່ ນື ໆ  ແບບຫນີ້ ທໍ່ ມີ ລີ ກັ ສະນະມ່ໍ ວນຊໍ່ ນື . ກ. ແບບຫນິ້ ຊອກຫຳຄໍ່ ູ ( ຈຸ , ກ່ໍ ຸມ )  ກຳນກະກຽມ ບ່ໍ ຈຳກດັ ຜູຫ້ ນິ້ ຢໍ່ ຳງຫນອ້ ຍ 15 ຄນົ ຂນຶ້ ໄປ. ເດໍ່ ນີ ຫນັ້ ຕອ້ ງກວ້ ຳງຂວຳງ.  ວທິ ຫີ ນິ້ : ນກັ ຮຽນແລໍ່ ນ ຫື ຍໍ່ ຳງທຳມະດຳເຮດັ ເປັນວງົ ມນົ ພອ້ ມທງັ ຕບົ ມ,ື ຮອ້ ງເພງໄປພອ້ ມກໄດ.້ ເມ່ໍ ອື ໄດຍ້ ນິ ສຽງ ສນັ ຍຳນຂອງຄູວ່ໍ ຳ ( ຈບັ ຄ່ໍ ູ ) ໃຫນ້ ກັ ຮຽນແຕໍ່ ລະຄນົ ແລໍ່ ນເຂຳົ້ ຫຳກນັ ຈບັ ມເື ປັນຄ່ໍ ູ ( ຫື ອຳດຈະຈບັ ເຂຳົ້ ກນັ ເປັນ ກ່ໍ ຸມ 3 , ກ່ໍ ຸມ 4 ຄນົ ) ຕຳມຄວຳມຕອ້ ງກຳນຂອງຄູ ວ່ໍ ຳເຮດັ ແນວໃດຕອ້ ງໃຫມ້ ຜີ ູເ້ ຫອື ຢ່ໍ ູຕະຫອດ, ຖຳ້ ຜູໃ້ ດເຫອື ຈະໃຫດ້ ນັ ພນື້ , ຮອ້ ງເພງ ແລະ ອໍ່ ນື ໆ ຂ. ແບບຫນິ້ ປິດຕຳຈບັ ແບ.້  ກຳນກະກຽມ. ຈຳນວນພນົ ຜູບ້ ່ໍ ຈຳກດັ ເທ່ໍ ຳົ ໃດກໄດ,້ ເດ່ໍ ນິ ຫນີ້ ຕອ້ ງກວ້ ຳງຂວຳງ.  ວທິ ຫີ ນິ້ : ຖຳ້ ມນີ ກັ ຮຽນຫຳຍຄອຳດຈະແບ່ໍ ງອອກເປັນ 2 - 3 ກໍ່ ຸມແຕໍ່ ລະກໍ່ ຸມໃຫຢ້ ືນເປັນວງົ ແລວ້ ໃຫເ້ ອຳົ ສອງຄນົ ອອກມຳຢືນຢໍ່ ູກຳງວງົ ມນົ . ໃຫຜ້ ູຫ້ ນ່ໍ ງຶ ເປັນແບ້ ຜູຫ້ ນໍ່ ງຶ ເປັນຜູໄ້ ລ່ໍ ຈບັ ຈຳກນນັ້ ໃຫເ້ ອຳົ ແພປິດຕຳທງັ ສອງຄນົ ໄວ.້ ເມ່ໍ ອື ມຄີ ຳສໍ່ ງັ ຫນິ້ ຜູເ້ ປັນແບໃ້ ຫຮ້ ອງ ( ແບ້ ແບ້ ແບ້ ) ແລະ ເຄໍ່ ອື ນໄຫວມຳໃນວງົ ມນົ , ຜໄູ ້ ລ່ໍ ຈບັ ພະຍຳຍຳມຊອກ ຈບັ ແບໄ້ ປຕຳມສຽງຮອງໃຫໄ້ ດ້ ຖຳ້ ຈບັ ໄດໃ້ ຫປ້ ໍ່ ຽນໜຳ້ ທ່ໍ ກີ ນັ . ຖຳ້ ດນົ ຫຳກຈບັ ບ່ໍໄດໃ້ ຫປ້ ໍ່ ຽນຫນຳ້ ທໍ່ ກີ ນັ ຫື ປໍ່ ຽນ ຄໍ່ ໃູ ໝ່ໍ ຕໍ່ ໆໄປ. ນອກຈຳກສອງແບບຫນິ້ ເທງິ ນແີ້ ລວ້ ຍງັ ມແີ ບບຫນິ້ ຫຳຍວທິ ອີ ກີ ເຊ່ໍ ນັ : ແບບຫນິ້ ກະຕໍ່ ຳຍບ່ໍ ມຄີ ອກ. ແບບຫນິ້ ແຂ່ໍ ງເຮອື . 36

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ ແບບຫນິ້ ລະເບດີ ຂຳ້ ເສກີ ແລະ ອໍ່ ນື ໆ  ແບບຫນິ້ ພນື້ ເມອື ງ ກ. ແບບຫ່ໍ ຸນຍູສ້ ຳ້ ວ ແລະ ດງຶ ເຊ່ໍ ອື ກ.  ກຳນກະກຽມ. ບໍ່ ຈຳກດັ ຜູຫ້ ນິ້ ແລະ ຕອ້ ງຫນິ້ ເປັນຫມ່ໍ ູຄະນະເຊໍ່ ງິ ມສີ ອງກໍ່ ຸມ ຈຳນວນພນົ ເທ່ໍ ຳົ ກນັ ໃຊໄ້ ມສ້ ຳ້ ວ ຫື ເຊອື ກ ກໄດ.້ ເດໍ່ ນີ ຫນິ້ ກວ້ ຳງຂວຳງ  ວທິ ຫີ ນິ້ : ຖຳ້ ແມ່ໍ ນຍູສ້ ຳ້ ວຈະຕອ້ ງໄດຂ້ ດີ ສອງເສນັ້ ຫ່ໍ ຳງກນັ ປະມຳນ 50 ຊມ ແລວ້ ກໍ່ ວຳງໄມ ້ ສຳ້ ວລງົ ໃຫເ້ ຄໍ່ ງິ ກນັ ເອຳົ ຜຳ້ ແດງຫມຳຍທຳງກຳງໄວ.້ ຈຳກນນັ້ ໃຫຜ້ ູ ້ ຫນິ້ ທງັ ສອງຝໍ່ ຳຍຈບັ ໄມ ້ ສຳ້ ວຢ່ໍ ູຄນົ ລະດຳ້ ນໂດຍໃຫກ້ ຳມະກຳນຢ່ໍ ູທຳງກຳງ ເມໍ່ ອື ມຄີ ຳສໍ່ ງັ ເລ່ໍ ມີ ຍູທ້ ງັ ສອງຝ່ໍ ຳຍກ່ໍ ພະຍຳຍຳມຍູຖ້ ຳ້ ໝຳຍແດງຫຳກໄປຢ່ໍ ູເບອື້ ງໃດກຳຍ 50 ຊມ ຖວື ໍ່ ຳຝ່ໍ ຳຍນນັ້ ເສຍ. ສຳລບັ ດງຶ ເຊອື ກກໍ່ ປະຕບິ ດັ ເຊ່ໍ ນັ ດຽວກນັ ແຕໍ່ ເວລຳຫນິ້ ຕອ້ ງດງຶ ເຊອື ກໃຫແ້ ຮງຖຳ້ ໝຳຍແດງມຳຝໍ່ ຳຍໃດ ເກນີ 50 ຊມ ແມໍ່ ນຝ່ໍ ຳຍນນັ້ ຊະນະ.  ແບບຫນິ້ ສຳລບັ ເດກັ ກໍ່ ອນໄວຮຽນ. ແບບຫນິ້ ເຕນັ້ ເຂຳົ້ ວງົ ມນົ .  ອຸປະກອນ. ວງົ ມນົ ທໍ່ ມີ ຂີ ະຫນຳດເສນັ້ ຜໍ່ ຳກຳງ 25 - 30 ຊມ ປະມຳນ 5 - 7 ບວ້ ງໃຫວ້ ຳງລຽນຕດິ ກນັ ເປັນແຖວດຽວ ຫື ແຖວຍຳວ.  ວທິ ຫີ ນິ້ : ຈດັ ເດກັ ເປັນສອງແຖວຢຶ໘ສອງຟຳກຂຳ້ ງຂອງວງົ ມນົ ຕຳມຄູກຳນດົ ໄວ້ ( ໃຫຍ້ ຳວຕຳມຈຳນວນບວ້ ງ ). ເຕນັ້ ວງົ ມນົ ເທໍ່ ລື ະຄນົ ແຕໍ່ ບວ້ ງທໍ່ ຫີ ນ່ໍ ງຶ ຮອດບວ້ ງສຸດທຳ້ ຍ, ໃຜຈະເຕນັ້ ດວ້ ຍວທິ ໍ່ ໃີ ດກໍ່ ໄດຕ້ ຳມແບບຂອງໃຜລຳວບ່ໍ ໃຫ້ ເຕະບວ້ ງ. ຖຳ້ ໃຜເຕະບວ້ ງຖືວ່ໍ ຳຜດິ ກະຕກິ ຳຄູອຳດໃຫເ້ ຮດັ ຄນື ໃຫມໍ່ ຫື ອຳດຮອ້ ງເພງັ ແລະອ່ໍ ນື ຯ. ກຳນເຕນັ້ ບ່ໍ ໃຫຊ້ ຳ້ ຈງັ ຫວະເກໍ່ ຳົ ເຊ່ໍ ນັ : ເຕນັ້ ສອງຂຳ, ຂຳດຽວ, ສອງຂຳວຳແຂນ, ຂຳດຽວຕບົ ມ,ື ຂຳດຽວຍກົ ສອງແຂນຂນື້ ຫວົ . ແບບຫນິ້ ຫງັ ຕດິ ກນັ ( ເດກັ ອໍ່ ອນ )  ກຳນກະກຽມ. ຈຳນວນຜູຫ້ ນິ້ ບໍ່ ຈຳກດັ , ເດ່ໍ ນີ ຫຍຳ້ , ຫອ້ ງຮຽນທ່ໍ ກີ ວ້ ຳງຂວຳງ.  ວທິ ຫີ ນີ້ ນກັ ຮຽນຈດັ ແຖວເປັນວງົ ມນົ , ຢ່ໍ ຳງອອ້ ມວງົ ມນົ , ຕບົ ມຮື ອ້ ງເພງໄປນຳແລວ້ ຄູສງັ ວ່ໍ ຳ: “ ຫງັ ຕດິ ກນັ “ ເດກັ ແຕ່ໍ ລະຄນົ ຊອກຫຳຈບັ ຄໍ່ ູ ແລະ ຢືນປ່ໍ ິນຫງັ ໃສໍ່ ກນັ ເອຳົ ແຂນເກຳະກນັ ໄວ້ ຖຳ້ ໃຜບ່ໍ ມຄີ ່ໍ ູແມ່ໍ ນໃຫຜ້ ູນ້ ນັ້ ຮອ້ ງເພງ, ແລ່ໍ ນອອ້ ມເດນິ ຫື ເຮດັ ສໍ່ ງິ ໃດສໍ່ ງິ ຫນໍ່ ງຶ ໃຫເ້ ບ່ໍ ງິ . ກຳນຫນີ້ ແຕ່ໍ ລະຄງັ້ ແຕ່ໍ ລະກໍ່ ຸມຕອ້ ງໃຫມ້ ຜີ ູເ້ ສຍ ( ເຮດັ ທຳນອງນນັ້ ໄປເລອື້ ຍໆ ຈນົ ໝດົ ເວລຳທ່ໍ ຄີ ູກຳນດົ ໄວ້ ) ແບບຫນິ້ ແມວຈບັ ໜູ ( ເດກັ ກຳງ - ໃຫຍ່ໍ )  ກຳນກະກຽມ. ຈຳນວນພນົ ບ່ໍ ຈຳກດັ ສະຖຳນທ່ໍ ແີ ມ່ໍ ນໃນຫອ້ ງ ຫື ເດ່ໍ ນີ ຫນິ້  ວທິ ຫີ ນີ້ : 37

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ ຄູຈດັ ເດກັ ເປັນ ຫນໍ່ ງຶ ຫື ສອງແຖວຢໍ່ ູແປະຝຳດຳ້ ນຫນ່ໍ ງຶ ແລວ້ ເລອື ກເດກັ ຜູຫ້ ນໍ່ ງຶ ອອກມຳຍນື ຢໍ່ ູທຳງກຳງ ຫອ້ ງ (ສມົ ມຸດເປັນແມວ ) ເພ່ໍ ອື ໃຫສ້ ນັ ຍຳນວ່ໍ ຳ: ( ຫນ່ໍ ງຶ , ສອງ, ສຳມ ) ໃຫເ້ ດກັ ທໍ່ ຢີ ໍ່ ູໃນແຖວແປະຝຳເບອື້ ງນີ້ ແລ່ໍ ນຜໍ່ ຳກຳງຫອ້ ງໄປຫຳຝຳເບອື້ ງນນັ້ . ສຳລບັ ຜູເ້ ປັນແມໍ່ ນພະຍຳຍຳມໄລ່ໍ ຈບັ ໜູ ( ໂດຍເອຳົ ມຕື ອ້ ຍ, ແຕະ ) ຫງັ , ແຂນ, ບ່ໍ ຳຜູເ້ ປັນໜນູ ນັ້ ຖຳ້ ແລ່ໍ ນແຕະໄດຜ້ ູໃ້ ດຜູນ້ ນັ້ ຈະມຳເປັນແມວເພ່ໍ ອື ຈບັ ໜນູ ຳກນັ ຈນົ ຮອດຜູສ້ ຸດທຳ້ ຍຖວື ່ໍ ຳຜູ ້ ນນັ້ ຊະນະ. ເມ່ໍ ອື ຈຳນວນຜູເ້ ປັນແມວເພມີ້ ຂນຶ້ ຜູເ້ ປັນໜູຈະຢ່ໍ ູໃສກໄດ.້ ເວລຳມຄີ ຳສງັ ເລມີ້ ຫນິ້ ຜູເ້ ປັນໜູຈະຕອ້ ງ ເຂຳົ້ ຢໍ່ ູແປະຝຳ, ແມວບໍ່ ມສີ ດິ ຈບັ ໜເູ ວລຳໜຢູ ່ໍ ູແປະຝຳ ຫື ບໍ່ ເຄ່ໍ ອື ນຍຳ້ ຍ. ແບບຫນິ້ ປອ້ ງກນັ ໂຕ.  ກຳນກະກຽມ. ຈຳນວນເດກັ ບ່ໍ ຈຳກດັ , ສະຖຳນທໍ່ ຢີ ໍ່ ູໃນຫອ້ ງ ຫື ເດ່ໍ ນິ ນອກຫອ້ ງຮຽນທ່ໍ ກີ ວ້ ຳງຂວຳງດ.ີ  ວທິ ຫີ ນິ້ : ຄເູ ປັນໄກ່ໍ ແມໍ່ ໃຫຍ່ໍ , ນກັ ຮຽນເປັນໄກ່ໍ ນອ້ ຍ, ຈຳກນນັ້ ໄກໍ່ ແມ່ໍ ນຳພຳລູກຍໍ່ ຳງໄປຕຳມຈງັ ຫວະ ແລະ ຮອງເພງ ໄກໍ່ ໄປພອ້ ມຮອດບ່ໍ ອນໃດຫນໍ່ ງຶ ຄູກ່ໍ ຍຸດແລວ້ ປ່ໍ ິນໜຳ້ ຫຳໄກນອຍແລວ້ ເວຳົ້ ວ່ໍ ຳ ( ແຫວ ) ເມໍ່ ອື ໄດຍ້ ນິ ແນວນນັ້ ໄກໍ່ ນອ້ ຍແຕໍ່ ລະໂຕກຟຳ້ ວແຕກໜໄີ ປລຕີ້ ຳມຟໍ່ ຸ ມໄມ,້ ຮ່ໍ ມົ ຫຍຳ້ ຫື ອໍ່ ນື ຯ. ໃນເມໍ່ ອື ແມ່ໍ ໄກໍ່ ເຫນັ ເຫຍ່ໍ ອື , ໃຫປ້ ະຕບິ ດັ ແນວນນັ້ ຕໍ່ໄປ ແຕ່ໍ ຕອ້ ງປໍ່ ຽນເລ່ໍ ອື ງໝຳໄນ, ກບັ ບຳ້ ນ, ຊຳ້ ງ, ກນິ ເຂຳົ້ ... ແບບຫນິ້ ຈອບໄດຈ້ ອບເອຳົ :  ກຳນກະກຽມ: ຈຳນວນເດກັ ແມໍ່ ນບໍ່ ຈຳກດັ , ສະຖຳນທ່ໍ ແີ ມ່ໍ ນໃນຫອ້ ງຮຽນ.  ວທິ ຫີ ນິ້ : ໃຫເ້ ດກັ ຢືນຢ່ໍ ູສອງສນົ້ ກງົ ກນັ ຂຳ້ ມກບັ ຄູແລວ້ ຄູຢືນປ່່ໍໍ ິນຫງັ ໃສໍ່ ເດກັ ເວລຳເລໍ່ ມີ ຫນິ້ ຄູຍ່ໍ ຳງໄປທຳງຫນຳ້ ໃຫ້ ເດກັ ຄຳນຕຳມຫງັ ໄປຫຳຄູຄຢື ຯ ເວລຳຄູຫຽວຄນື ຫງັ ມຳເບ່ໍ ງິ ເດກັ ຕອ້ ງຢຸດ( ບ່ໍ ໃຫຄ້ ຳນຕໍ່ ) ຖຳ້ ຄເູ ຫນັ ເດກັ ຄນົ ໃດຍງັ ຄຳນກຈະໃຫໄ້ ປເລ່ໍ ມື ຕນົ້ ຄຳນໃໝ່ໍ . ຖຳ້ ຜູໃ້ ດຄຳນບໍ່ ໃຫຄ້ ູເຫນັ ກຈະສບຶ ຕ່ໍ ຄຳນໄປຫຳຄຈູ ນົ ຈບັ ຫງັ ຄູໄດ.້ ແບບຫນິ້ ນເີ້ ດກັ ຈະຢ່ໍ ູບ່ໍ ອນໃດກໄດບ້ ່ໍ ຈຳເປັນຕອ້ ງຈດັ ແຖວຄູຍ່ໍ ຳງຄໍ່ ອຍໆໃຫນ້ ກັ ຮຽນຄຳນຕຳມຫງັ ຈນົ ເຖງິ ສນົ້ ຫອ້ ງ. ແບບຫນິ້ ລອດ ຫື ບ່ໍ ລອດ:  ກຳນກະກຽມ: ຈຳນວນພນົ ຈຳກດັ ເທໍ່ ຳົ ໃດກໍ່ ໄດ,້ ເດນິ ຫນີ້ ຕອ້ ງກວ້ ຳງຂວຳງ, ຫມຳກບຳນ 1 ຫນ່ໍ ວຍ.  ວທິ ຫີ ນິ້ : ນກັ ຮຽນລຽນແຖວເປັນວງົ ມນົ , ປ່ໍ ິນຫນຳ້ ເຂຳົ້ ຫຳກນັ , ແຕໍ່ ລະຄນົ ຫໍ່ ຳງກນັ ໄລຍະແຂນແລວ້ ເລອື ກເອຳົ ຜູຫ້ ນໍ່ ງຶ ເຂຳົ ຢ່ໍ ູໃນວງົ ມນົ ແລວ້ ຖບື ຳນເພ່ໍ ອື ກຽມສໍ່ ງົ ບຳນໃຫລ້ ອດກອ້ ງຂຳ ຫື ຂຳ້ ງຂວຳຂອງຜູຢ້ ືນເປັນວງົ ມນົ . ຖຳ້ ຜູໃ້ ດເຮດັ ໃຫບ້ ຳນລອດແມໍ່ ນໃຫຜ້ ູນ້ ນັ້ ເຂຳົ້ ມຳເປັນຜູໂ້ ຍນບຳນແທນ. ແບບຫນິ້ ໃຫດ້ ງັ - ຫໍ່ ຳງເບຳົ :  ກຳນກະກຽມ: ຈຳນວນພນົ ບໍ່ ຈຳກດັ , ເດ່ໍ ນີ ຫນິ້ ຕອ້ ງກວ້ ຳງຂວຳງ, ໃຊຜ້ ຳ້ 1 ຜນື ເພໍ່ ອື ມດັ ຕຳ ແລະ ວດັ ຖຸອ່ໍ ນື ຯອກີ 1 ອນັ .  ວທິ ຫີ ນິ້ : ເລອື ກເອຳົ ເດກັ 1 ຄນົ ອອກມຳຢືນຢ່ໍ ູກຳງວງົ ມນົ ໃຊຜ້ ຳ້ ມດັ ຕຳສ່ໍ ວນຜູອ້ ໍ່ ນື ໃຫຕ້ ບົ ມຮີ ອ້ ງເພງແລວ້ ກ່ໍ ເອຳົ ວດັ ຖຸ ນນັ້ ໄປເຊໍ່ ອື ງໄວນ້ ຳຄນົ ໃດຄນົ ຫນ່ໍ ງຶ ໃນວງົ ມນົ ແລວ້ ເປີດຜຳ້ ມດັ ຕຳຜູຢ້ ໍ່ ູກຳງອອກແລວ້ ໃຫໄ້ ປຊອກຫຳວດັ ຖຸທເີ ຊໍ່ ອື ງ ນນັ້ . ຖຳ້ ຊອກໄດຢ້ ່ໍ ູນຳຜູໃ້ ດຜູນ້ ນັ້ ໄດມ້ ດັ ຕຳແທນ. ແບບຫນີ້ ຈບັ ຄ່ໍ ູ 38

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ  ກຳນກະກຽມ: ຈຳນວນພນົ ບໍ່ ຈຳກດັ , ສະຖຳນທ່ໍ ກີ ວ້ ຳງຂວຳງ  ວທິ ຫີ ນິ້ : ໃຫເ້ ດກັ ຈບັ ມກື ນັ ເປັນຄ່ໍ ູຢືນຈດັ ເປັນວງົ ມນົ . ວງົ ມນົ ນອກຢືນຫນັ ໜຳ້ ຳໄປທຳງຊຳ້ ຍມ,ື ວງົ ມນົ ໃຫຍໍ່ ໃຫຢ້ ືນ ຫນັ ໜຳ້ ໄປທຳງຂວຳມື ເມໍ່ ອື ໄດຍ້ ນິ ສຽງສນັ ຍຳນຂອງຄູໃຫແ້ ຕ່ໍ ລະຄນົ ຍ່ໍ ຳງໄປຕຳມທດິ ທໍ່ ີກຳນດົ ໄວແ້ ລວ້ ຕບົ ມື ເປັນຈງັ ຫວະພອ້ ມທງັ ຮອ້ ງເພງໄປນຳກໍ່ໄດ,້ ເມ່ໍ ອື ໄດຍ້ ນິ ສຽງສນັ ຍຳນອກີ ເທໍ່ ອື ຫນໍ່ ງຶ ໃຫແ້ ຕໍ່ ລະຄນົ ແລໍ່ ນໄປຫຳຄ່ໍ ູ ຂອງຕນົ ເມໍ່ ອື ພບົ ແລວ້ ໃຫຈ້ ບັ ມກື ນັ ນ່ໍ ງັ ລງົ . ຄໍ່ ໃູ ດຈບັ ກນັ ຊຳ້ , ນໍ່ ງັ ຊຳ້ ແລະ ເປັນຄ່ໍ ູສຸດທຳ້ ຍໃຫຄ້ ່ໍ ູນນັ້ ຮອ້ ງເພງ. ແບບຫນິ້ ແຂ່ໍ ງຂນັ ກນັ ເກບັ ຂອງ  ກຳນກະກຽມ. ຈຳນວນພນົ ບ່ໍ ຈຳກດັ , ສະຖຳນທໍ່ ກີ ວ້ ຳງຂວຳງ. ໄມທ້ ່ໍ ອນ 4 ອນັ ຍຳວ 20 ຊມ ( ຫື ວດັ ຖຸອໍ່ ນື ຯກໄດ້ ) ຂດີ ເສນັ້ ເລ່ໍ ມີ ແລະ ເສນັ້ ໄຊຫ່ໍ ຳງກນັ 5 - 7 ມ. ຂດີ ເສນັ້ ວງົ ມນົ ຫງັ ເສນັ້ ເລໍ່ ມີ ແລະ ເສນັ້ ໄຊເສນັ້ ຜໍ່ ຳກຳງ 50 ຊມ.  ວທິ ຫີ ນິ້ : ຈດັ ເດກັ ເປັນ 2 ຫື 3 ແຖວແລວ້ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນຢືນຢໍ່ ູຫງັ ວງົ ມນົ ເມ່ໍ ອື ໄດຍ້ ນິ ສຽງສນັ ຍຳນໃຫຄ້ ່ໍ ູທໍ່ ຫີ ນ່ໍ ງຶ ແລໍ່ ນໄປ ເອຳົ ໄມ ້ 1 ອນັ ມຳວຳງໄວວ້ ງົ ມນົ ຢ່ໍ ູເສນັ້ ເລ່ໍ ມີ ແລວ້ ແລ່ໍ ນໄປເອຳົ ອນັ ທ່ໍ ສີ ອງມຳໄວ້ ( ຖຳ້ ມຫີ ຳຍອນັ ກໃຫເ້ ອຳົ ມຳຫມດົ ) ຈຳກນນັ້ ໃຫແ້ ລໍ່ ນອອກຢໍ່ ູເສນັ້ ໄຊໃຜຮອດກ່ໍ ອນແມໍ່ ນຜູນ້ ນັ້ ຊະນະ ( ໃນຄໍ່ ູນນັ້ ຈຳກນນັ້ ໃຫສ້ ບຶ ຕ່ໍ ຄ່ໍ ູທສີ ອງ, ສຳນຕໍ່ ໆ ໄປຈນົ ຫມດົ ). ເມໍ່ ອື ຫມດົ ແລວ້ ຄູອຳດຈະສະຫຸບເບໍ່ ງິ ວໍ່ ຳແຖວໃດມຜີ ູຊ້ ະນະຫຳຍແມ່ໍ ນແຖວນນັ້ ເປັນແຖວຊະນະ. ແບບຫນິ້ ໜບີ ບຳນກະໂດດ.  ກຳນກະກຽມ. ຈຳນວນພນົ ບ່ໍ ຈຳກດັ , ສະຖຳນທໍ່ ກີ ວ້ ຳງຂວຳງ, ບຳນ 2 ຫື 3 ໜ່ໍ ວຍ.  ວທິ ຫີ ນິ້ . ຈດັ ເດກັ ເປັນສອງແຖວ ຫື ສຳມແຖວຢືນຢໍ່ ູຫງັ ເສນັ້ ເລ່ໍ ມີ . ເວລຳມສີ ງັ ຫນີ້ ໃຫຜ້ ູຢ້ ໍ່ ູຫວົ ແຖວເອຳົ ບຳນໃສໍ່ ວຳງຂຳ ໂດຍໃຫຫ້ ວົ ເຂຳົ ໜບີ ບຳນໄວ.້ ເມໍ່ ອື ມຄີ ຳສໍ່ ງັ ( ໄປ ຫື ໝຳກຫວດີ ) ຜູຫ້ ວົ ແຖວຂອງແຕ່ໍ ລະ ແຖວໃຫກ້ ະໂດດໄປ ຈນົ ຮອດເສນັ້ ໄຊແລວ້ ໂຄງ້ ກບັ ມຳສງົ ບຳນໃຫຜ້ ູທ້ ໍ່ ສີ ອງໄປຈນົ ຮອດຜູສ້ ຸດທຳ້ ຍຜູທ້ ໍ່ໄີ ປແລວ້ ໃຫໄ້ ປຕໍ່ ຢ່ໍ ູທຳງຫງັ ແຖວ ຕນົ ເອງ. ແບບຫນິ້ ແສນສະນຸກ:  ກຳນກະກຽມ. ຈຳນວນພນົ ບ່ໍ ຈຳກດັ , ສະຖຳນທໍ່ ກີ ວ້ ຳງຂວຳງ, ບຳນ ຫນ່ໍ ງຶ ໜ່ໍ ວຍ.  ວທິ ຫີ ນິ້ : ໃຫເ້ ດກັ ຢືນເປັນວງົ ມນົ ຜູຫ້ ນໍ່ ງຶ ເປັນຜູຖ້ ບື ຳນໄວ້ ເມ່ໍ ອື ໄດຍ້ ນິ ສຽງສນັ ຍຳນວໍ່ ຳ \" ປ່ໍ ອຍບຳນ” ຜູຖ້ ບື ຳນຈະຕອ້ ງ ໂຍບຳນໃຫຄ້ ນົ ອໍ່ ນື , ຖຳ້ ໃຜຮບັ ບ່ໍໄດຄ້ ງັ້ ທໍ່ ຫີ ນ່ໍ ງຶ ໃຫຂ້ ູເ້ ຂຳົ ຂຳ້ ງໜ່ໍ ງຶ ລງົ , ຮບັ ບ່ໍ ໄດເ້ ທໍ່ ອື ທ່ໍ ສີ ອງກໍ່ ໃຫຂ້ ູຳເຂຳົ ເບອື້ ງທໍ່ ສີ ອງ ລງົ , ເທ່ໍ ອື ທີ 3 ໃຫນ້ ່ໍ ງັ ຈພຸ ນື້ ເຮດັ ແນວນນັ້ ຈນົ ຮອດຜູສ້ ຸດທຳ້ ຍຖວື ່ໍ ຳຜູນ້ ນັ້ ເປັນຜູຊ້ ະນະ, 2.12 ແບບຫນິ້ ແມວຈບັ ປຳ:  ກຳນກະກຽມ: ຈຳນວນພນົ ບໍ່ ຈຳກດັ , ສະຖຳນທ່ໍ ກີ ວ້ ຳງຂວຳງ.  ວທິ ຫີ ນິ້ : 39

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ ຈດັ ນກັ ຮຽນຢືນລຽນແຖວເປັນວງົ ມນົ ຈຳກນນັ້ ຈດັ ເອຳົ ເດກັ ຜູຫ້ ນໍ່ ງຶ ຢືນຢໍ່ ູກຳງວງົ ມນົ . ສ່ໍ ວນຜູຢ້ ືນເປັນວງົ ມນົ ນນັ້ ເປັນປຳ ພອ້ ມກນັ ຮອ້ ງເພງ ແລະ ຕບົ ມເື ມໍ່ ອື ໄດຍ້ ນິ ສຽງສນັ ຍຳນ ຜູທ້ ່ໍ ເີ ປັນປຳກຟຳ້ ວນ່ໍ ງັ ລງົ ເອຳົ ມຄື ໍ່ ມົ ພນື້ , ສ່ໍ ວນ ແມວພະຍຳຍຳມຈບັ ປຳໃຫໄ້ ດ.້ ຖຳ້ ຈບັ ໄດຈ້ ະໃຫຜ້ ູນ້ ນັ້ ເປັນແມວແທນ, ຖຳ້ ຈບັ ບໍ່ ໄດໃ້ ຫເ້ ປັນແມວຕໍ່ ໄປ. ຜູເ້ ປັນ ວງົ ມນົ ຕອ້ ງຕບົ ມື ແລະ ຍ່ໍ ຳງ ອອ້ ມຕຳມວງົ ມນົ , ສ່ໍ ວນແມວພະຍຳຍຳມໄລໍ່ ຈບັ ປຳໃຫໄ້ ດ.້ ແບບຫນິ້ ຕບົ ຍຸງ:  ກຳນກະກຽມ: ຈຳນວນຜູຫ້ ນິ້ ກ່ໍ ຸມລະບ່ໍ ເກນີ 10 ຄນົ . ສະຖຳນທໍ່ ເີ ດ່ໍ ນິ ຫື ໃນຫອ້ ງຮຽນກ່ໍໄດ.້ ຜຳ້ ມດັ ຕຳ 1 ຜນື .  ວທິ ຫີ ນີ້ ໃຫເ້ ລ່ໍ ອື ກເອຳົ ຜູຫ້ ນ່ໍ ງຶ ເປັນຄນົ ຕບົ ຍຸງພອ້ ມທງັ ເອຳົ ຜຳ້ ມດັ ຕຳ ສໍ່ ວນຜູອ້ ່ໍ ນື ແມ່ໍ ນໃຫເ້ ປັນຍຸງ ແລະ ເວລຳຍຸ ງຈະ ເຂຳົ້ ໄປໃກຜ້ ູຕ້ ບົ ຍຸງຕອ້ ງໃຊສ້ ຽງວແີ ລວ້ ຈໍ່ ງິ ຄອຍຫບົ ໜບີ ່ໍ ໃຫຄ້ ນົ ຕບົ ຍຸງຖກື . ຖຳ້ ຕບົ ຖກື ຜູໃ້ ດໃຫຜ້ ູນ້ ນັ້ ມຳເປັນຄນົ ຕບົ ຍຸງຕ່ໍ ໆໄປ. ຖຳ້ ຜູໃ້ ດເຫອື ເປັນຜູສ້ ຸດທຳ້ ຍຖວື ່ໍ ຳຜູນ້ ນັ້ ຊະນະ.  ຂຄ້ ວນເອຳົ ໃຈໃສໍ່ : ຖຳ້ ຕບົ ຄນົ ບໍ່ ຖືກຄູຕອ້ ງປໍ່ ຽນໃຫຜ້ ູໃ້ ໝໍ່ ມຳເປັນຄນົ ຕບົ ຍຸ ງແທນ ຫື ອຳດຈະເອຳົ ຜູຕ້ ບົ ຍຸ ງຫຳຍຯຄນົ ກໍ່ ໄດ້ ແລວ້ ແຕໍ່ ຄວຳມເຫມຳະສມົ ແຕໍ່ ຕອ້ ງມຜີ ຳ້ ມດັ ຕຳ. ແບບຫນິ້ ເຮອື ໃຫຍໍ່ , ເຮອື ນອ້ ຍ: ກຳນກະກຽມ: ຈຳນວນພນົ ບໍ່ ຈຳກດັ , ສະຖຳນທ່ໍ ກີ ວ້ ຳງຂວຳງ. ວທິ ຫີ ນິ້ : ໃຫເ້ ດກັ ນໍ່ ງັ ເປັນວງົ ມນົ ປໍ່ ິນໜຳ້ ເຂຳົ້ ໃນ, ເລອື ກເອຳົ ຜູຫ້ ນໍ່ ງຶ ອອກມຳຢ່ໍ ູກຳງວງົ ມນົ ເລ່ໍ ມິ ຈຳກຜູຢ້ ໍ່ ູກຳງວງົ ມນົ ໄປຫຳ ຜູຢ້ ່ໍ ູຕຳມວງົ ມນົ ພອ້ ມກບັ ຍໍ່ ນື ມອື ອກໄປສະແດງ ເຖງິ ເຮອື ໃຫຍ່ໍ , ເຮອື ນອ້ ຍ. ເວລຳຍ່ໍ ນື ມອື ອກໄປຖຳ້ ສອງມຢີ ່ໍ ູຫ່ໍ ຳງ ກນັ ເອນີ້ ວ່ໍ ຳເຮອື ໃຫຍໍ່ , ຜູຢ້ ໍ່ ູວງົ ຕອ້ ງຍກົ ມທື ງັ ສອງອອກມຳໃຫມ້ ຢື ໍ່ ູຫ່ໍ ຳງກນັ ພອ້ ມທງັ ເວຳົ້ ວໍ່ ຳເຮອື ໃຫຍໍ່ ຖຳ້ ໃຜເວຳົ້ ຜດິ ກໍ່ ໃຫອ້ ອກມຳແທນຜູຢ້ ໍ່ ູກຳງແລວ້ ຫນິ້ ຕ່ໍ ໆໄປ. ແຕໍ່ ຜູຢ້ ໍ່ ູໃຈກຳງວງົ ຈະຕອ້ ງເວຳົ້ ຜດິ ແດ່ໍ ຖກື ແດໍ່ .ສຳລບັ ຜູຕ້ ອບແມໍ່ ນໃຫຖ້ ກື ກບັ . ຄວຳມຈງິ ວໍ່ ຳແມໍ່ ນເຮອື ໃຫຍໍ່ , ເຮອື ນອ້ ຍ. 5. ກຳນຈດັ ແບບຫນິ້ ຕ່ໍ ຳງໆ. ແບບຫນິ້ ທໍ່ ນີ ຳມຳສະເໜນີ ມີ້ ຫີ ຳຍລກັ ສະນະແຕ່ໍ ກຕໍ່ ຳງກນັ ເຊໍ່ ນັ : ແບບຫນີ້ ລກັ ສະນະສບື ທອດມູນເຊອື້ ເປັນແບບຫນິ້ ພນື້ ເມອື ງປະເພນຂີ ອງລຳວ, ແບບຫນິ້ ລກັ ສະນະສຳ້ ງຄວຳມມໍ່ ວນຊ່ໍ ນື , ແບບຫນິ້ ລກັ ສະນະແຂ່ໍ ງຂນັ ແລະ ແບບຫນິ້ ລກັ ສະນະໃຫລ້ ຳງວນັ . 6. ແບບຫນິ້ ປະດດິ . ໂດຍອີງໃສໍ່ ຈຸດພິເສດຂອງແບບຫິນ້ ຕໍ່ ຳງໆເຊໍ່ ັນ: ແບບຫິນ້ ພືນ້ ເມືອງ, ແບບຫິນ້ ສຳກົນ, ແບບຫິນ້ ມີ ລັກສະນະເສີມສຳ້ ງສະມັດຕະພຳບທຳງດຳ້ ນຮໍ່ ຳງກຳຍ ແລະ ແບບຫິນ້ ເຂົຳ້ ສ່ໍ ູກຳນກິລຳເຊ່ໍ ິງປະກອບດວ້ ຍ ກຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວໃນຫຳຍລກັ ສະນະ ແລະ ຮູບແບບທ່ໍ ແີ ຕ່ໍ ກຕໍ່ ຳງກນັ ເປັນຕນົ້ ແມໍ່ ນກຳນຍ່ໍ ຳງ, ແລ່ໍ ນ, ກຳນເຕນັ້ , ເລໍ່ ອື ຄຳນ, ຊຸກດນັ ກນັ , ລຳກແກ່ໍ , ແບກຫຳບ, ໂຍນແກວໍ່ ງວດັ ຖຸ ແລະ ອໍ່ ນື ໆ ຖຳ້ ພວກເຮຳົ ດຳເນນີ ກຳນເລອື ກເຟັນ້ 40

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ ເອຳົ ແບບຫນິ້ ຕ່ໍ ຳງໆທ່ໍ ເີ ໝຳະສມົ ສ່ໍ ຳອຳຍຸເດກັ ແລວ້ ແມ່ໍ ນສຳມຳດນຳໃຊເ້ ປັນພຳຫະນະໃນກຳນເສໍ່ ມີ ສຳ້ ງສະມດັ ຕະ ພຳບທຳງຮໍ່ ຳງກຳຍເປັນຕນົ້ ແມໍ່ ນຄວຳມແຮງ, ຄວຳມໄວ, ຄວຳມທນົ ແລະ ຄວຳມຄໍ່ ອງແຄວ້ . 7. ກຳນປະເມນີ ກຳນເຄໍ່ ອື ນໄຫວກຳນຫນິ້ . ຜ່ໍ ຳນກຳນຫນິ້ ແລະ ແບບຫນິ້ ຄູຕອ້ ງມກີ ຳນກຳນປະເມນີ ເພ່ໍ ອື ຮູວ້ ່ໍ ຳຈປຸ ະສງົ ທໍ່ ວີ ຳງອອກ ແລະ ແບບຫນິ້ ເດກັ ສຳມຳດຫນິ້ ໄດບ້ ໍ່ , ເດກັ ມຄີ ວຳມສນົ ໃຈນອ້ ຍຫຳຍປຳນໃດກບັ ແບບຫນິ້ . ຄຳຖຳມຄນົ້ ຄວຳ້ : 1. ຈ່ໍ ງົ ອະທບິ ຳຍວທິ ຫີ ນິ້ ແບບຫນິ້ ຕ່ໍ ຳງໆມຳເບໍ່ ງິ ໃຫລ້ ະອຽດ ? 2. ຄວຳມໝຳຍ ແລະ ຄວຳມສຳຄນັ ໃນກຳນເຄໍ່ ອື ນໄຫວ່ໍ ແບບຫນິ້ ມຄີ ແື ນວໃດ ? 41

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ ບດົ ທີ 5 ກຳນແລໍ່ ນ ແລະ ລຳນ. 1. ກຳນແລ່ໍ ນໄລຍະສນັ້ . ກຳນແລໍ່ ນໄລຍະສນັ້ : ( 30 ມ, 60 ມ, 80 ມ, 100 ມ, 200 ມ, 400 ມ ).  ເຕກັ ນກິ ຂອງກຳນແລໍ່ ນໄລຍະສນັ້ ແບໍ່ ງອອກເປັນ 3 ໄລຍະດວ້ ຍກນັ ຄື : - ກຳນເລມີ້ ຕນົ້ ອອກແລນ ( ລວມທງັ ກຳນເຂຳົ້ ປະຈຳທີ ). - ກຳນແລໍ່ ນ ໃນໄລຍະທຳງ. - ກຳນແລໍ່ ນເຂຳົ້ ເສນັ້ ໄຊ. 1.1. ກຳນເລ່ໍ ມີ ຕນົ້ ແລໍ່ ນ. ຕຳມຫກັ ກຳນແລວ້ ໃນກຳນອອກແລໍ່ ນໄລຍະສນັ້ ເພ່ໍ ນິ ໃຊກ້ ຳນອອກແລໍ່ ນແບບຕ່ໍ ຳ, ຕອ້ ງໄດໃ້ ຊ້ ເຄໍ່ ອື ງຢັນ ຕນີ ສຳລບັ ອອກແລ່ໍ ນ ແລະ ກຳນປະຕບິ ດັ ຄຳສງັ ອອກແລໍ່ ນ.  ກຳນຕດິ ຕງັ້ ເຄໍ່ ອື ງຢັນຕນີ ອອກແລໍ່ ນ ມີ 3 ແບບດວ້ ຍກນັ ຄື : - ກຳນຕດິ ຕງັ້ ແບບສນັ້ . ເຄໍ່ ອື ງຢັນຕນີ ຫນຳ້ ຫ່ໍ ຳງຈຳກເສນັ້ ເລມີ້ 2 ບຳດຕນີ , ເຄໍ່ ອື ງຢັນຕນີ ຫງັ ຫໍ່ ຳງຈຳກເສນັ້ 3 ບຳດຕນີ , ລະຫວ່ໍ ຳງ ກຳງເຄ່ໍ ອື ງຢັນຕນີ ທງັ ສອງ ຫ່ໍ ຳງກນັ ປະມຳນ 15-20 ຊມ. ຫື ຫວມກຳປັນ້ ( ປຳຍຕນີ ຫງັ ຢ່ໍ ູລະດບັ ດຽວກບັ ສນົ ຕນີ ໜຳ້ ). - ກຳນຕດິ ຕງັ້ ແບບກຳງ . ເຄ່ໍ ອື ງຢັນຕນີ ຫນຳ້ ຫ່ໍ ຳງຈຳກເສນັ້ ປະມຳນ 1 ບຳດຕນີ ຫຳ 1 ບຳດຕນີ ເຄ່ໍ ງິ , ເຄໍ່ ອື ງຢັນຕນີ ຫງັ ຫ່ໍ ຳງຈຳກເສນັ້ ເລມີ້ 2 ບຳດຕນີ , ລະຫ່ໍ ວຳງເຄ່ໍ ອື ງຢັນຕນີ ທງັ ສອງ ຫໍ່ ຳງກນັ ປະມຳນ 15-20 ຊມ. ຫື ຫວມກຳປັນ້ ( ເຂ່ໍ ຳົ ຫງັ ຢ່ໍ ູ ລະດບັ ດຽວກບັ ປຳຍຕນີ ໜຳ້ ). - ກຳນຕດິ ຕງັ້ ແບບຍຳວ. ເຄໍ່ ອື ງຢັນຕນີ ໜຳ້ ຢ່ໍ ູຫຳງຈຳກເສນັ້ ປະມຳນ 1 ບຳດຕນີ , ເຄໍ່ ອື ງຢັນຕນີ ຫງັ ຫ່ໍ ຳງຈຳກເສນັ້ ເລມີ້ ປະມຳນ 3 ບຳດຕນີ , ລະຫວ່ໍ ຳງເຄ່ໍ ອື ງຢັນຕນີ ທງັ ສອງ ຫຳງກນັ ປະມຳນ 15-20 ຊມ. (ເຂຳົ້ ຫງັ ຢໍ່ ູລະດບັ ດຽວກບັ ສນົ ຕນີ ໜຳ້ ). 42

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ ໝຳຍເຫດ : ກຳນຕດິ ຕງັ້ ເຄໍ່ ອື ງຍນັ ແມໍ່ ນຂນຶ້ ກບັ ຄວຳມຖະໜດັ ຂອງນກັ ກລິ ຳ. 1.2. ກຳນປະຕບິ ດັ ຄຳສ່ໍ ງັ ໃນກຳນແລໍ່ ນ.  ກຳນປະຕບິ ດັ ຄຳສງັ ອອກແລນ ມີ 3 ຄຳສ່ໍ ງັ ຄື : - ເຂຳົ້ ປະຈຳທ່ໍ .ີ - ລະວງັ . - ໄປ ຫື ສຽງປືນ. ກ. ກຳນປະຕບິ ດັ ຄຳສໍ່ ງັ “ ເຂຳົ້ ປະຈຳທ່ໍ ີ \" : ເມ່ໍ ອື ໄດຍ້ ນິ ຄຳສໍ່ ງັ \" ເຂຳົ້ ປະຈຳທໍ່ ີ ” ນກັ ກລິ ຳ ຕອ້ ງກຳ້ ວຂຳໄປຫຳເສນັ້ ເລມີ້ , ກຽມພອ້ ມຢໍ່ ູໃນທ່ໍ ຳອອກ ແລນ, ວທິ ປີ ະຕບິ ດັ : ເອຳົ ມສື ອງເບອື້ ງຈງັ້ ຟືນ້ , ແລວ້ ຍຳ້ ຍຕນີ ເຂຳົ້ ຫຳເຄ່ໍ ອື ງຢັນອອກແລໍ່ ນ ໂດຍເອຳົ ຕນີ ເບອື້ ງ ບ່ໍ ຖະໜດັ ໄວທ້ ຳງໜຳ້ ແລະ ຫົວເຂ່ໍ ຳົ ຫງັ ຈຟຸ ື້ນ, ຈ່ໍ ຳງ ນວິ້ ໂປ້ມອື ອກເປັນຮູບໂຕເວ ( V) ແລວ້ ຂ່ໍ ມົ ລງົ ຫັງເສນັ້ ເລ່ໍ ມີ ໂດຍ ໃຫນ້ ວິ້ ໂປມ້ ທື ງັ ສອງເນງີ້ ໄປທຳງຫນຳ້ , ສຳຍຕຳແນມໄປທຳງຫນຳ້ ແລວ້ ລຖຳ້ ຄຳສ່ໍ ງັ ຕໍ່ ໄປ. ຂ. ກຳນປະຕບິ ດັ ຄຳສ່ໍ ງັ “ ລະວງັ “ : ເມໍ່ ອື ໄດຍ້ ນິ ຄຳສ່ໍ ງັ “ລະວງັ \" ໃຫຍ້ ກົ ກະໂພກຂນຶ້ ສູງພຽງກບັ ລະດບັ ບໍ່ ຳໄຫ່ໍ ຫື ສູງກວ່ໍ ຳຫນອ້ ຍຫນ່ໍ ງຶ , ຝຳຕນີ ທງັ ສອງເບອື້ ງຕດິ ແນບກບັ ແປ້ນຢັນອອກແລ່ໍ ນ, ລະຫວຳງກກົ ຂຳ ແລະ ລຳແຂງຕອ້ ງຮກັ ສຳໃຫເ້ ປັນມູນ 90 ອງົ ສຳ ຢໍ່ ູໃນຂກ້ ະດູກຫວົ ເຂ່ໍ ຳົ , ຫວົ ເຂ່ໍ ຳົ ຫງັ ຈະສູງ ກວໍ່ ຳສນົ້ ຕນີ ຍງັ ຫນອ້ ຍຫນໍ່ ງຶ , ຈດຸ ຖ່ໍ ວງຫນກັ ຂອງຮ່ໍ ຳງກຳຍ ຈະ ເບ່ໍ ງີ ໄປທຳງຫນຳ້ ແລະ ຖໍ່ ວງລງົ ຫຳແຂນທງັ ສອງເບອື້ ງ, ຕງັ້ ສະມຳທໃີ ຫດ້ ,ີ ບໍ່ ເຄໍ່ ອື ນເຫນໍ່ ງັ ແລະ ລຖຳ້ ຄຳສໍ່ ງັ ຕ່ໍໄປ. ຄ. ກຳນປະຕບິ ດັ ຄຳສໍ່ ງັ “ ໄປ ຫື ສຽງປືນ “ : ເມ່ໍ ອື ໄດຍ້ ນິ ຄຳສໍ່ ງັ “ ໄປ ຫື ສຽງປືນ ຕອ້ ງ ດນັ ມທື ງັ ສອງເບອື້ ງຈຳກພນື້ ຢ່ໍ ຳງວອງໄວ ຫງັ ຈຳກມວື ດິ ດນິ ໃຫ້ ແກ່ໍ ວງສະຫບັ ກນັ ຢໍ່ ຳງແຂງແຮງ, ພອ້ ມກນັ ນນັ້ ຂຳເບອື້ ງຫງັ ກຢັນອອກສຸດແຮງ ແລະ ພຸງ້ ຕວົ ໄປທຳງຫນຳ້ ຢຳງໄວ, ກດົ ປຳຍຕນີ ລງົ ສໍ່ ູພນື້ ທຳງຫນຳ້ ຫ່ໍ ຳງຈຳກ ເສນັ້ ເລໍ່ ມີ ປະມຳນ 30 ຊມ, ໃນໄລຍະທຳງ 5 ມ. ເບອື້ ງຕນົ້ , ຈດຸ ຖໍ່ ວງ ຫນກັ ຂອງຮ່ໍ ຳງກຳຍສູງຈຳກພນື້ ປະມຳນ 1 ມ, ມູມແລໍ່ ນເປັນລກັ ສະນະແຕ່ໍ ຕໍ່ ຳຫຳສູງ, ມູມເນງີ້ ຂອງຮໍ່ ຳງກຳຍໄປ ທຳງຫນຳ້ ເປັນມູມປະມຳນ 5 ອງົ ສຳ. 43

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສຸນດິ ສມີ ະນຄີ ຳ 2. ກຳນແລໍ່ ນໄລຍະທຳງ. ຫງັ ຈຳກກຳນເລໍ່ ມີ ຕນົ້ ອອກແລໍ່ ນແລວ້ ແມໍ່ ນກຳ້ ວເຂຳົ້ ສໍ່ ູກຳນແລ່ໍ ນໃນໄລຍະທຳງ, ໃນໄລຍະນີ້ ແມໍ່ ນກຳນ ແລນເພມີ້ ຄວຳມໄວໃຫສ້ ູງສຸດ, ເຕກັ ນກິ ກຳນແລໍ່ ນ ໂດຍສະເພຳະແມໍ່ ນລກັ ສະນະບຳດກຳ້ ວໃນກຳນຢັນຂຳເປັນ ບນັ ຫຳສຳຄນັ ທ່ໍ ສີ ຸດຂອງກຳນແລ່ໍ ນໃນໄລຍະທຳງ ເພຳະມນັ ເປັນໄລຍະສຳ້ ງຄວຳມໄວສູງ, ກຳນຢັນຕນີ ແລວ້ ຢຽດ ຂຳໄປຕຳມມູມທໍ່ ເີ ຫມຳະສມົ ປະມຳນ 40 - 45 ອງົ ສຳ ຊໍ່ ງຶ ເປັນສຳຍເຫດໃຫເ້ ກດີ ຄວຳມໄວ ແລະ ສູນລວມກຳ ລງັ ໄປຕະຫອດທຳງ, ຮ່ໍ ຳງກຳຍແຕ່ໍ ລະພຳກສໍ່ ວນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວເປັນປົກກະຕິ ຈໍ່ ງຶ ຈະເພມີ້ ຄວຳມໄວໄດ.້  ລກັ ສະນະກຳນເຄ່ໍ ອື ນໄຫວຂອງຂຳ ກຳນກຳ້ ວຂຳ ຕອ້ ງຍກົ ຫວົ ເຂໍ່ ຳົ ໃຫສ້ ູງ, ກກົ ຂຳ (ຂຳໂຕ)້ ຕອ້ ງໃຫຂ້ ະໜຳນກບັ ຟືນ້ , ແລ່ໍ ນດວ້ ຍປຳຍຕນີ ເປັນ ເສນັ້ ຊໄື້ ປທຳງໜຳ້ ໂດຍຮກັ ສຳບໍ່ ໃຫຫວົ ເຂ່ໍ ຳົ ອຳ້ ອອກໄປຂຳ້ ງຊຳ້ ຍ ຫື ຂຳ້ ງຂວຳ.  ກຳນແກໍ່ ວງແຂນ ແລະ ກຳນຊງົ ຕວົ . ກຳນຊງົ ຕວົ ເວລຳເລ່ໍ ມີ ຕນົ້ ຕອ້ ງຮກັ ສຳໃຫເ້ ປັນມມູ ປົກກະຕ,ິ ສຳຍຕຳແນມໄປທຳງໜຳ້ , ລຳຕວົ ເນງີ້ ໄປທຳງ ໜຳ້ ເປັນມູນປະມຳນ 10 - 15 ອງົ ສຳ, ແຂນແກ່ໍ ວງໄປທຳງຫນຳ້ ສູງຢ່ໍ ູລະດບັ ຄຳງ. ( ແປະຄຳງເບອື້ ງລໍ່ ຸມ ) ແກ່ໍ ວງ ໄປທຳງຫງັ ລະດບັ ກະໂພກ ( ກຳນແກ່ໍ ວງແຂນ ຕອ້ ງແກ່ໍ ວງສະຫບັ ກນັ ຊຳ້ ຍ - ຂວຳ )  ກຳນແລ່ໍ ນໃນທຳງໂຄງ້ . ກຳນແລ່ໍ ນໃນທຳງໂຄງ້ ລຳຕວົ ເນງີ້ ໄປຫຳຂອບຮ່ໍ ອງແລໍ່ ນດຳ້ ນໃນຫນອ້ ຍຫນ່ໍ ງຶ , ບ່ໍ ຳເບອື້ ງຂວຳສູງກວ່ໍ ຳບ່ໍ ຳ ເບອື້ ງຊຳຍຫນອ້ ຍຫນໍ່ ງຶ , ກຳນກຳ້ ວຂຳຕອ້ ງໃຫປ້ ຳຍຕນີ ເບອື້ ງຂວຳປໍ່ ິນເຂຳົ້ ໃນເພ່ໍ ອື ຈງັ້ ຟືນ້ ແລະ ໃຊປ້ ຳຍຕນີ ເບອື້ ງ ຊຳ້ ຍດຳ້ ນນອກຈງັ້ ຟືນ້ ຄກື ນັ , ແຂນເປືອ້ ງຊຳ້ ຍແກ່ໍ ວງເປັນມູມແຄບ ແລະ ແຂນເບອື້ ງຂວຳແກໍ່ ວງເປັນມູມກວຳ້ ງ. 3. ກຳນແລ່ໍ ນເຂຳົ້ ເສນັ້ ໄຊ. ຕຳມທຳມະດຳແລວ້ , ກຳນແລ່ໍ ນເຂຳົ້ ເສນັ້ ໄຊມີ 3 ແບບຄື : ແບບທຳມະດຳ, ແບບອຽງໄຫລ່ໍ ແລະ ແບບ ແອນເອກິ . ກຳນແລ່ໍ ນເຂຳົ້ ເສນັ້ ໄຊແມໍ່ ນກຳນແລໍ່ ນໃນໄລຍະທຳງ 15 - 20 ມ. ສຸດທຳ້ ຍຂອງ ກຳນແລໍ່ ນ, ໃນເວລຳ ນນັ້ ຕອ້ ງໃຊຄ້ ວຳມໄວ ແລະ ຄວຳມແຮງທ່ໍ ເີ ຫອື ຢ່ໍ ູ ເພ່ໍ ອື ແລໍ່ ນສຸ ດຝີຕນີ , ເຕກັ ນກິ ຂອງກຳນແລ່ໍ ນໃນໄລຍະເຂຳົ້ ເສນັ້ ໄຊນຄີ້ ຳ້ ຍຄກື ບັ ກຳນແລໍ່ ນໃນໄລຍະທຳງຕ່ໍ ຳງແຕໍ່ ມນູ ຢັນຂອງກຳນແລໍ່ ນ ຈະແຄບກວ່ໍ ຳ ແລະ ລຳຕວົ ຈະເນງີ້ ໄປ ທຳງຫນຳ້ ຫຳຍກວ່ໍ ຳ. ເວລຳແລ່ໍ ນໃກຈ້ ະເຖງິ ເສນັ້ ໄຊ ປະມຳນ 2 – 3 ມ. ໃຫໃ້ ຊຄ້ ວຳມໄວສຸດຂດີ ເພ່ໍ ອື ແອນເອກິ , ພບັ ທອ້ ງເຂຳົ້ ຫື ອຽງບໍ່ ຳໄຫ່ໍ ຕຳໃສ່ໍ ເສນັ້ ໄຊ, ຈດຸ ສຳ ຄນັ ແມໍ່ ນກຳນກະຕວງ ແລະ ກຳນດົ ໄລຍະທຳງໃຫແ້ ນ່ໍ ນອນ ແລະ ເຫມຳະສມົ ເພ່ໍ ອື ຈະຕຳໃສເສນັ້ ໄຊໃຫໄ້ ດໄ້ ວທໍ່ ສີ ຸດ. 44