สื่อมัลติมีเดียวรรณคดี เรื่องนิราศภูเขาทอง สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1

วรรณคดี เรื่องนริ าศภเู ขาทอง หน้า 94 ขออำสำสมัครออกมำอ่ำนทำนองเสนำะ ถึงบำงพดู พดู ดีเป็ นศรีศกั ด์ิ มีคนรกั รสถอ้ ยอร่อยจติ แมน้ พดู ชวั่ ตวั ตำยทำลำยมิตร จะชอบผิดในมนุษยเ์ พรำะพดู จำ

วรรณคดี เรื่องนริ าศภเู ขาทอง หน้า 95 การอ่านทานองเสนาะ มีหลกั เกณฑด์ งั น้ี กำรอ่ำนทำนองเสนำะ 1. ใช้ทานองตามชนิดของคาประพนั ธ์ 2. ออกเสยี งตามแผนผงั บังคบั ของคาประพนั ธ์แต่ละชนิด 3. คาทา้ ยบาทและท้ายบทท่เี ปน็ เสียงจตั วาต้องเอื้อนเสยี งใหส้ ูงเป็นพิเศษ 4. แบ่งจังหวะตามชนิดของคาประพนั ธ์

วรรณคดี เร่ืองนริ าศภเู ขาทอง กำรอำ่ นทำนองเสนำะหน้า 96 ขนั้ ตอนในการฝึ กอ่านทานองเสนาะ มีดงั น้ี อา่ นคาประพันธเ์ ป็นสาเนยี งรอ้ ยแก้วธรรมดา โดยทอดเสียงให้ยาว ถกู ตอ้ งชัดเจน ตรงตามเสียงวรรณยุกต์ของคาน้ัน ๆ และอา่ นให้เตม็ เสียง ฝกึ ทอดเสยี งโดยอ่านผอ่ นเสยี ง ผอ่ นจงั หวะใหช้ ้าลง โดยลากเสยี ง ใหย้ าวออกไปเลก็ น้อย แล้วจงึ อา่ นทอดเสยี ง ฝึกอ่านคาประพนั ธช์ นิดต่าง ๆ เพือ่ ใหร้ ู้จังหวะ วรรคตอน ท่วงทานอง ลลี าคาประพนั ธ์ โดยเฉพาะกลอนแปด ฝกึ อา่ นกลอนใน 1 วรรค ใหร้ ูจ้ ังหวะ โดยกาหนดเคร่ืองหมาย / แทนช่วง จงั หวะในการอ่าน 1 จังหวะ

หน้า 97 วรรณคดี เรือ่ งนริ าศภเู ขาทอง รับชมคลิปตวั อยำ่ งกำรอำ่ นทำนองเสนำะ

วรรณคดี เรือ่ งนริ าศภเู ขาทอง หน้า 98 แบบประเมนิ กำรอ่ำนทำนองเสนำะ ลำดบั ท่ี รำยกำรประเมนิ ระดบั คะแนน 4 3 21 1 อา่ นออกเสยี ง ร ล และ คาควบกล้า ร ล ว ถูกตอ้ ง 2 การเอือ้ น การออกเสียงถูกตอ้ งตามหลกั คาประพันธ์ 3 การเว้นวรรคตอนถูกต้อง 4 น้าเสยี ง ไพเราะ สละสลวย และลลี าทา่ ทาง ในการอา่ นเหมาะสม 5 ความคลอ่ งแคล่ว และแมน่ ยา รวม

หน้า 99 วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง บทประพนั ธส์ ำหรบั อ่ำนทำนองเสนำะ กล่มท่ี 1 นิรำศภูเขำทอง ถงึ หนา้ วงั ดังหนง่ึ ใจจะขาด คิดถึงบาทบพิตรอดิศร โอผ้ ่านเกลา้ เจา้ ประคุณของสนุ ทร แต่ปางก่อนเคยเฝ้าทุกเช้าเย็น พระนพิ พานปานประหนง่ึ ศีรษะขาด ด้วยไรญ้ าตยิ ากแคน้ ถึงแสนเขญ็ ท้ังโรคซา้ กรรมซัดวิบตั เิ ป็น ไมเ่ ล็งเหน็ ทซ่ี ึง่ จะพง่ึ พา จะสรา้ งพรตอตส่าหส์ ง่ สว่ นบญุ ถวาย ประพฤตฝิ ่ายสมถะทั้งวสา เป็นส่ิงของฉลองคุณมุลิกา ขอเป็นข้าเคยี งพระบาททุกชาตไิ ป ฯ

หน้า 100 วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง บทประพันธ์สำหรับอ่ำนทำนองเสนำะ กล่มท่ี 2 นริ ำศภูเขำทอง ถึงโรงเหล้าเตากล่ันควันโขมง มีคนั โพงผูกสายไวป้ ลายเสา โอ้บาปกรรมนา้ นรกเจียวอกเรา ให้มวั เมาเหมอื นหนึ่งบา้ เปน็ นา่ อาย ทาบญุ บวชกรวดน้าขอสาเร็จ สรรเพชญโพธญิ าณประมาณหมาย ถึงสุราพารอดไม่วอดวาย ไม่ใกลก้ รายแกล้งเมินกเ็ กนิ ไป ไม่เมาเหล้าแลว้ แต่เรายังเมารัก สดุ จะหกั ห้ามจติ คิดไฉน ถึงเมาเหล้าเชา้ สายกห็ ายไป แต่เมาใจนีป้ ระจาทกุ ค่าคืน ฯ

หน้า 101 วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง บทประพันธส์ ำหรับอำ่ นทำนองเสนำะ กลม่ ท่ี 3 นริ ำศภูเขำทอง ถงึ เกรด็ ยา่ นบ้านมอญแต่กอ่ นเกา่ ผ้หู ญงิ เกลา้ มวยงามตามภาษา เดย๋ี วน้มี อญถอนไรจุกเหมอื นตกุ๊ ตา ทง้ั ผดั หน้าจับเขมา่ เหมือนชาวไทย โอ้สามญั ผนั แปรไม่แท้เท่ยี ง เหมือนอยา่ งเยยี่ งชายหญงิ ทง้ิ วสิ ยั นห่ี รือจิตคดิ หมายมหี ลายใจ ทจ่ี ิตใครจะเปน็ หนึ่งอยา่ พึงคิด ถงึ บางพดู พูดดเี ปน็ ศรีศกั ดิ์ มีคนรักรสถ้อยอรอ่ ยจติ แมน้ พดู ชั่วตัวตายทาลายมติ ร จะชอบผดิ ในมนุษย์เพราะพดู จา ฯ

หน้า 102 วรรณคดี เรอื่ งนริ าศภเู ขาทอง บทประพนั ธ์สำหรับอ่ำนทำนองเสนำะ กล่มท่ี 4 นิรำศภูเขำทอง ถึงบ้านใหม่ใจจิตกค็ ดิ อ่าน จะหาบา้ นใหมม่ าดเหมอื นปรารถนา ขอให้สมคะเนเถิดเทวา จะได้ผาสกุ สวัสด์ิจากัดภยั ถึงบางเดอ่ื โอม้ ะเดื่อเหลือประหลาด บงั เกิดชาตแิ มลงหว่มี ใี นไส้ เหมือนคนพาลหวานนอกย่อมขมใน อุปไมยเหมอื นมะเดอื่ เหลอื ระอา ถงึ บางหลวงเชงิ รากเหมือนจากรกั สเู้ สียศักดิส์ ังวาสพระศาสนา เป็นล่วงพ้นรนราคราคา ถงึ นางฟ้าจะมาให้ไม่ไยดี ฯ

วรรณคดี เรอ่ื งนริ าศภเู ขาทอง หน้า 103 ประโยชน์การอ่านทานองเสนาะ ร่วมกนั สรุป 1. ช่วยใหผ้ ู้ฟังเข้าถงึ รสและเห็นความงามของบทร้อยกรองท่ีอ่าน 2. ช่วยให้ผฟู้ งั ได้รับความไพเราะและเกดิ ความซาบซ้ึง 3. ช่วยให้เกิดความสนุกสนานเพลิดเพลิน 4. ชว่ ยให้จาบทรอ้ ยกรองได้รวดเร็วและแมน่ ยา 5. ช่วยกลอ่ มเกลาจิตใจใหเ้ ปน็ คนอ่อนโยนและเยือกเยน็ 6. ช่วยสบื สานศิลปะวัฒนธรรมไวเ้ ป็นมรดกของชาติ

หน้า 104 วรรณคดี เรือ่ งนริ าศภเู ขาทอง สรุป ความรู้ การอ่านกลอนนริ าศเปน็ ทานองเสนาะ ตอ้ งอ่านให้ถูกต้องตามหลกั เกณ์ โดยคานึงถงึ ชนดิ ของคาประพันธ์ การออกเสียง และการแบง่ จงั หวะ ในการอา่ น ซง่ึ สามารถฝึกฝนใหเ้ กิดความชานาญ และความเชีย่ วชาญในการอา่ นได้

หน้า 105 วรรณคดี เรื่องนริ าศภเู ขาทอง สื่อมัลตมิ เี ดียประกอบ

หน้า 106 วรรณคดี เรอ่ื งนริ าศภเู ขาทอง เป็ นเงาง้าน้าเจงิ่ ดเู ว้ ิงวา้ ง ท้งั กวา้ งขวางขวญั หายไม่วายเหลียว เห็นดมุ่ ดมุ่ หนุ่มสาวเสยี งกราวเกรียว ลว้ นเรือเพรียวพรอ้ มหนา้ พวกปลาเลย คำถำมกระตุ้นควำมคดิ ใชก้ ำรเล่นเสียง ท้งั เล่นเสียงสระ นักเรียนคดิ วำ่ มกี ำรเลือกใชค้ ำในลักษณะอย่ำงไร และเล่นเสียงพยญั ชนะ

หน้า 107 วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง ศลิ ปะกำรใช้คำในงำนประพนั ธ์

วรรณคดี เรื่องนริ าศภเู ขาทอง อ่ำนบทประพันธ์พร้อมกัน หน้า 108 ทงั กบเขยี ดเกรยี ดกรีดจังหรดี เรอื่ ย ตัวอยา่ ง พระพำยเฉอ่ื ยฉิวฉิววะหววิ หวำม วงั เวงจิตคดิ คะนึงรำพงึ ควำม ถงึ เมอื่ ยำมยังอดุ มโสมนัส ใชค้ ำเลยี นเสียงธรรมชำติ “เกรียด” เป็นคำเลียนเสยี งร้องของเขยี ด

วรรณคดี เรอ่ื งนริ าศภเู ขาทอง พจิ ำรณำกำรใชค้ ำในงำนประพันธ์ หน้า 109 ถงึ บางเด่อื โอม้ ะเดือ่ เหลอื ประหลาด บังเกิดชาติแมลงหวีม่ ใี นไส้ เหมอื นคนพาลหวานนอกยอ่ มขมใน อุปไมยเหมือนมะเดอื่ เหลือระอา เขาถ่อคล่องวอ่ งไวไปเป็นยดื เรือเราฝดื เฝือมานิจจาเอ๋ย ต้องถอ่ คา้ ร่าไปลว้ นไม่เคย ประเด๋ียวเสยสวบตรงเขา้ พงรก เห็นโศกใหญ่ใกล้น้าระกาแฝง ท้ังรักแซงแซมสวาทประหลาดเหลือ เหมอื นโศกพท่ี ี่ช้าระกาเจอื เพราะรักเรอ้ื แซมสวาทมาคลาดคลาย ใช้คาแสดงฐานะของบุคคล อปุ ลกั ษณ์ อุปมา ใช้คาเลยี นเสียงธรรมชาติ เล่นเสียง เล่นคา ใช้คาแสดงความรู้สึก

วรรณคดี เรอ่ื งนริ าศภเู ขาทอง หน้า 110 ศลิ ปะกำรใชค้ ำในงำนประพนั ธ์นริ ำศภูเขำทอง กจิ กรรม ให้นกั เรยี นศกึ ษำนิรำศภเู ขำทองแลว้ ทำกิจกรรมตำมทก่ี ำหนดให้ ยกตัวอย่างคากลอนเลน่ เสียงกบั ความหมาย หรอื การเล่นคา ยกตวั อยา่ งคากลอนสถานทกี่ ับความรู้สึกของตนเอง ยกตวั อย่างคากลอนท่ใี ช้คาเลียนเสยี ง ยกตัวอยา่ งคากลอนท่ใี ชค้ าเปรียบเทยี บ ยกตวั อยา่ งคากลอนทใ่ี หค้ ตหิ รือข้อคดิ

วรรณคดี เรอ่ื งนริ าศภเู ขาทอง หน้า 111 การเลือกใช้คา การใช้คาแสดง การใช้คาเลยี น การเล่น แสดงอารมณ์ ฐานะบุคคล เสียงธรรมชาติ สัมผสั ใน การลาดับความ การเล่นอกั ษร การใช้ ตามเหตุการณ์ที่ และเล่นคา อุปมาโวหาร เกดิ ขนึ้ ก่อนหลงั

หน้า 112 วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง กำรเลอื กใช้คำแสดงอำรมณ์ โอ้อาวาสราชบุรณะพระวิหาร แตน่ ้นี านนบั ทวิ าจะมาเห็น เหลือราลกึ นึกน่าน้าตากระเดน็ เพราะขุกเข็ญคนพาลมารานทาง จะยกหยิบธิบดเี ปน็ ทต่ี ั้ง ก็ใชถ้ งั แทนสัดเหน็ ขดั ขวาง จ่ึงจาลาอาวาศนริ าศรา้ ง มาอ้างว้างวิญญาณ์ในสาคร สนุ ทรภูก่ ล่าวถงึ การออกจากวดั ราชบุรณะ และคงอกี นานกวา่ จะไดม้ าเหน็ นึกแลว้ เศรา้ ใจเป็นเพราะมคี นพาลมารงั แกใสร่ า้ ย คิดจะใหผ้ ู้ใหญค่ อยชว่ ยเหลอื กไ็ มม่ ีความยตุ ิธรรม จงึ ตอ้ งลาจากวดั ไป จนตอ้ งมาอา้ งวา้ งอยูก่ ลางสายน้า

หน้า 112 วรรณคดี เรอื่ งนริ าศภเู ขาทอง กำรใชค้ ำแสดงฐำนะบุคคล ถงึ หนา้ วังดังหน่งึ ใจจะขาด คดิ ถงึ บาทบพิตรอดศิ ร โอผ้ ่ำนเกล้ำเจ้ำประคณุ ของสุนทร แต่ปางก่อนเคยเฝา้ ทุกเชา้ เย็น คาวา่ โอผ้ ่ำนเกลำ้ เจ้ำประคุณ หมายถึง พระบาทสมเด็จพระพุทธเลศิ หล้านภาลยั รชั กาลที่ 2

หน้า 113 วรรณคดี เรอื่ งนริ าศภเู ขาทอง กำรใช้คำเลยี นเสยี ง ไมเ่ ห็นคลองต้องค้างอยกู่ ลางทงุ่ พอหยดุ ยุงฉู่ชุมมารุมกัด เปน็ กลมุ่ กลมุ่ กลุ้มกายเหมือนทรายซัด ต้องน่ังปัดแปะไปมไิ ดน้ อน คาวา่ แปะ คอื เสียงตบยุง

หน้า 114 วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง กำรลำดับควำมตำมเหตกุ ำรณ์ที่เกดิ ขึ้นก่อนหลงั จนเดือนเดน่ เหน็ นกกระจบั จอก ระดะดอกบวั เผื่อนเม่ือเดือนหงาย เหน็ รอ่ งน้าลาคลองทง้ั สองฝา่ ย ขา้ งหน้าท้ายถอ่ มาในสาคร จนแจ่มแจ้งแสงตะวนั เหน็ พันธุ์ผัก ดูนา่ รักบรรจงส่งเกสร เหล่าบวั เผือ่ นแลสล้างริมทางจร กา้ มก้งุ ซ้อนเสยี ดสาหร่ายใต้คงคา สุนทรภู่ประพนั ธ์ลาดบั เรือ่ งให้เห็นความงามของธรรมชาติ ตงั้ แตก่ ลางคืน ท่ีมีแสงพระจนั ทร์ จนถงึ ช่วงเชา้ ที่มีแสงพระอาทติ ย์

หน้า 115 วรรณคดี เรอ่ื งนริ าศภเู ขาทอง กำรเลน่ อกั ษรและเล่นคำ เป็นกลวิธใี ช้คาพอ้ งรปู พอ้ งเสียงพ้องความหมาย การซ้าคา ซา้ ความ ใหไ้ ดค้ วามหมาย ท่ีลกึ ซ้ึงกระทบใจ ถงึ บางจากจากวดั พลัดพน่ี ้อง มามวั หมองมว้ นหน้าไมฝ่ ่าฝืน เพราะรักใคร่ใจจืดไมย่ ืดยืน จึงต้องขนื ใจพรากมาจากเมือง

หน้า 116 วรรณคดี เรอ่ื งนริ าศภเู ขาทอง กำรใชอ้ ปุ มำโวหำร มาถึงบางธรณีทวีโศก ยามวิโยคยากใจใหส้ ะอื้น โอ้สุธาหนาแนน่ เปน็ แผน่ พ้ืน ถงึ สี่หมื่นสองแสนทั้งแดนไตร เม่ือเคราะห์ร้ายกายเรากเ็ ทา่ น้ี ไม่มีที่พสุธาจะอาศัย ลว้ นหนามเหน็บเจบ็ แสบคบั แคบใจ เหมือนนกไร้รังเรอ่ ยเู่ อกา สุนทรภใู่ ช้ความเปรียบแบบ อุปมาโวหาร คือ คาวา่ เหมือน โดยเปรียบตนเอง เหมือนกบั นก ที่ตอ้ ง (บนิ ) รอ่ นเร่เร่อื ยไปตามลาพัง ไมม่ ีทอี่ ยอู่ าศัย (รงั ) เป็นหลักแหลง่

หน้า 117 วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง กำรเลน่ สมั ผัสใน ดนู ้าวิ่งกลิง้ เช่ียวเป็นเกลยี วกลอก กลับกระฉอกฉาดฉดั ฉวดั เฉวียน บ้างพลุ่งพลุง่ วงุ้ วงเหมอื นกงเกวียน ดูเวียนเวยี นคว้างควา้ งเปน็ หว่างวน สัมผัสในวรรค คอื ว่งิ – กล้งิ เชี่ยว – เกลยี ว ฉอก – ฉาด – ฉัด ฉวดั – เฉวียน

วรรณคดี เร่ืองนริ าศภเู ขาทอง ลกั ษณะกลอนของสนุ ทรภู่ หน้า 118 ผลงานของสุนทรภู่มีลักษณะ เดิมกลอนสภุ าพไม่ถอื สัมผัสใน แตกต่างจากกวีคนอื่น ๆ เพราะ เปน็ สาคญั แต่เม่ือสุนทรภู่เร่ิมเล่น มักใช้ศัพท์ผิด และชอบแก้ศัพท์ สัมผัสใน ทาให้เกิดความไพเราะ ไปตามใจเพ่อื ให้ลงสัมผสั พอดี จนยึดเป็นแบบอย่างมาจนถึง ปัจจบุ ัน บทกลอนของสุนทรภู่ท่ีได้รับ ยกย่องว่ายอดเยี่ยมท่ีสุด คือ ในบรรดาหนังสือคากลอนของ กลอนสุภาพ ซึ่งมีเอกลักษณ์ใน สุนทรภู่ นิทานคากลอนเรื่อง การใช้สานวนปากตลาด พระอภัยมณี ถือว่าดีที่สุด ส่วนท่ี ด้อยท่ีสุดคือ บทละคร เรื่อง อภยั นรุ าช

หน้า 119 วรรณคดี เรอ่ื งนริ าศภเู ขาทอง สรปุ ควำมรู้ นิรำศภูเขำทอง เปน็ วรรณคดี  สุนทรภู่ ไดร้ ับยกยอ่ งวา่ แต่งกลอน ทมี่ คี วามงดงามทางวรรณศลิ ป์ จากการ สุภาพได้อย่างดเี ยย่ี ม มีเอกลกั ษณ์ สรรคาที่ไพเราะ คาสัมผัสโดดเด่น ท่ใี ชส้ านวนปากตลาด และการเลน่ ใหค้ วามหมายชัดเจน ลึกซงึ้ กนิ ใจ สัมผสั ใน ทาใหย้ ดึ เปน็ แบบอย่างใน จงึ เป็นนริ าศเรอ่ื งเอกทดี่ เี ด่น การแตง่ มาจนถงึ ทุกวันน้ี ถอื เปน็ แบบอย่างท่ดี ีของการแตง่ นิราศ สาหรับคากลอนเรือ่ งท่ีดี คากลอนเร่ืองหนงึ่ และถือว่ายอดเยีย่ มทส่ี ดุ ของสนุ ทรภู่ คือ นิทานคากลอนเรอื่ ง พระอภยั มณี

หน้า 120 วรรณคดี เรื่องนริ าศภเู ขาทอง ประโยชนข์ องกำรศึกษำศิลปะในงำนประพนั ธ์  ทำใหเ้ ห็นถงึ ควำมงดงำมของกำรเลอื กใชภ้ ำษำ  เป็นผมู้ คี วำมรอบรูใ้ นดำ้ นกำรใชศ้ ลิ ปะภำษำ  ทำให้เกิดควำมซำบซงึ ควำมไพเรำะของบทประพนั ธ์มำกยิง่ ขนึ  สำมำรถนำควำมรไู้ ปประยกุ ตใ์ ชใ้ นกำรเรยี น และกำรประกอบอำชพี

วรรณคดี เรอื่ งนริ าศภเู ขาทอง หน้า 121 สอ่ื มัลติมเี ดยี ประกอบ 129 27/01/64

หน้า 122 วรรณคดี เรื่องนริ าศภเู ขาทอง อ่านขอ้ ความแลว้ ตอบคาถาม

วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง หน้า 123 กจิ กรรม พนิ จิ คณุ คา่ นริ าศภเู ขาทอง 1. แบง่ กลมุ่ ออกเป็น 4 กลมุ่ แบบคละความสามารถ 2. สง่ ตวั แทนออกมาจับสลากเลอื กหัวขอ้ ในการศึกษา 3. ให้นักเรียนแตล่ ะกล่มุ ชว่ ยกนั พจิ ารณาบทประพันธ์ในนริ าศภเู ขาทอง ทีใ่ หค้ ุณคา่ ดา้ นต่าง ๆ ตามท่ีตนเองได้รบั มอบหมาย พรอ้ มทั้งอธบิ ายประกอบใหเ้ ขา้ ใจ ดังนี้ 1) กลมุ่ ที่ 1 พนิ ิจคุณคา่ นริ าศภเู ขาทอง ดำ้ นควำมรู้ 2) กลุ่มท่ี 2 พนิ ิจคุณคา่ นิราศภูเขาทอง ด้ำนสงั คม 3) กลุ่มที่ 3 พนิ ิจคุณคา่ นิราศภเู ขาทอง ดำ้ นวัฒนธรรม 4) กลุม่ ท่ี 4 พนิ จิ คุณค่านิราศภเู ขาทอง ด้ำนขอ้ คิด คตคิ ำสอน

วรรณคดี เรอื่ งนริ าศภเู ขาทอง หน้า 124 กจิ กรรม พนิ จิ คณุ คา่ นริ าศภเู ขาทอง 4. ลงมือทากิจกรรมในกระดาษชาร์ทที่แจกให้ ในรูปแบบท่ีกาหนดเอง พร้อมทั้งตกแต่ง ให้สวยงาม 5. นาเสนอผลงานของกลมุ่ ตนเองหน้าชน้ั เรยี น 6. รว่ มกนั สรุปคณุ คา่ จากนิราศภูเขาทองรว่ มกนั

หน้า 125 วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง คุณคา่ นริ าศภเู ขาทอง สะท้อนวิถชี ีวติ และวัฒนธรรม นิราศภูเขาทองมีเนอ้ื หาทแี่ สดงใหเ้ ห็นถึงสภาพบา้ นเมือง สังคม วัฒนธรรม และวิถีชีวติ ของผูค้ นโดยเฉพาะริมแม่น้าเจ้าพระยาในชว่ งสมัยรัตนโกสนิ ทร์ตอนต้น ได้เปน็ อยา่ งดี เชน่ การตดิ ตอ่ คา้ ขาย ไปพ้นวัดทัศนำรมิ ทำ่ นำ แพประจำจอดรำยเขำขำยของ มแี พรผ้ำสำรพดั สีม่วงตอง ทังสง่ิ ของขำวเหลืองเคร่อื งสำเภำ

หน้า 126 วรรณคดี เรอ่ื งนริ าศภเู ขาทอง คณุ คา่ นริ าศภเู ขาทอง ชุมชนชำวต่ำงชำติ การตัง้ บ้านเรือนของชาวต่างชาตมิ มี านานแลว้ จนชาวตา่ งชาติส่วนใหญ่กลายเป็น สว่ นหน่งึ ของสังคมไทย ดังตอนท่ีสุนทรภูก่ ล่าวถึงหญงิ สาวชาวมอญ ซงึ่ อาศัยอยใู่ นย่านเกาะเกร็ด ในสมัยน้ันนิยมแต่งหนา้ และแต่งผมอย่างหญิงสาวชาวไทย เช่น การผดั หนา้ ถอนไรจกุ …ถงึ เกรด็ ย่ำนบำ้ นมอญแต่ก่อนเก่ำ ผหู้ ญิงเกลำ้ มวยงำมตำมภำษำ เดี๋ยวนมี อญถอนไรจุกเหมอื นตกุ๊ ตำ ทังผัดหนำ้ จบั เขม่ำเหมือนชำวไทย

หน้า 127 วรรณคดี เรอ่ื งนริ าศภเู ขาทอง คณุ คา่ นริ าศภเู ขาทอง กำรละเล่น และงำนมหรสพ สนุ ทรภ่ไู ด้กล่าวถึงการละเล่นงานมหรสพพืน้ บ้าน ซึง่ เป็นที่นยิ มกนั ในสมยั น้ัน และจัดขนึ้ ในเทศกาลสาคัญประจาปี เช่น งานฉลองผ้าปา่ มำจอดท่ำหนำ้ วัดพระเมรขุ ้ำม รมิ อำรำมเรอื เรยี งเคียงขนำน บ้ำงขนึ ลอ่ งร้องลำเล่นสำรำญ ทังเพลงกำรเกียวแก้กนั แซเ่ ซ็ง บำ้ งฉลองผ้ำป่ำเสภำขับ ระนำดรับรวั คล้ำยกบั นำยเส็ง มีโคมรำยแลอรำ่ มเหมอื นสำมเพง็ เมอ่ื ครำวเครง่ ก็มใิ ครจ่ ะได้ดู

หน้า 128 วรรณคดี เรือ่ งนริ าศภเู ขาทอง คณุ คา่ นริ าศภเู ขาทอง ตำนำนสถำนท่ี เนื่องจากเน้อื หาของนริ าศสว่ นใหญ่ ได้แก่ การพรรณนาการเดินทาง ดงั น้นั เม่อื กวี ล่องเรอื ผา่ นสถานท่ใี ด กม็ ักจะกล่าวถงึ สถานท่นี ัน้ เช่นเดยี วกบั สุนทรภูเ่ มือ่ เดินทางผา่ น สถานที่ อาทิ วดั ประโคนปกั สนุ ทรภู่ไดบ้ อกเล่าเรือ่ งราวอันเปน็ ทีม่ าของชอื่ วัดแห่งนี้ไวว้ า่ เหตุที่วดั มีชอ่ื ว่าประโคนปกั เนอ่ื งจากมกี ารเล่าสืบตอ่ กนั มาว่าบริเวณน้เี ป็นทีป่ ักเสาประโคน เพอ่ื ปันเขตแดน ถงึ อารามนามวัดประโคนปัก ไมเ่ หน็ หลกั ลอื เล่าว่าเสาหิน เปน็ สาคัญปนั แดนในแผ่นดิน มิรสู้ ้ินสุดช่ือที่ลือชา

หน้า 129 วรรณคดี เรื่องนริ าศภเู ขาทอง คุณคา่ นริ าศภเู ขาทอง ควำมเชอื่ คนไทย สนุ ทรภู่ได้สอดแทรกคตคิ วามเชือ่ ของคนไทย ซึง่ ส่วนใหญม่ ักเกีย่ วเนื่อง ในพระพทุ ธศาสนา โดยเฉพาะเร่ืองนรก สวรรค์ อาทิ ความเชอื่ ทว่ี ่าหากใครคบชู้ คือประพฤตติ นผดิ ศีลขอ้ 3 ตามหลักศลี 5 เม่อื ตายไป ผนู้ ัน้ จะตกนรกและต้อง ปนี ตน้ ง้ิวซง่ึ มีหนามยาวและแหลมคม งวิ นรกสบิ หกองคุลแี หลม ดังขวำกแซมเสียมแทรกแตกไสว ใครทำชูค้ ทู่ ำ่ นครนั บรรลัย ก็ตอ้ งไปปนี ต้นน่ำขนพอง

หน้า 130 วรรณคดี เรื่องนริ าศภเู ขาทอง คุณคา่ นริ าศภเู ขาทอง แง่คดิ เกย่ี วกับควำมจริงของชวี ิต บทประพนั ธ์ของสนุ ทรภู่ มักได้รับการยกย่องอย่เู สมอวา่ มีเนือ้ หาท่ี สอดแทรกข้อคิด คตกิ ารดาเนินชีวิต และช่วยยกระดบั จติ ใจของผอู้ า่ นให้ ปฏิบัตติ นไปตามแนวทางทเี่ หมาะสม ทังองค์ฐำนรำนร้ำวถึงเก้ำแฉก เผยอแยกยอดทรุดก็หลดุ หัก โอเ้ จดยี ท์ ีส่ ร้ำงยงั ร้ำงรกั เสียดำยนักนึกนำ่ นำตำกระเด็น กระนีหรือชื่อเสียงเกยี รติยศ จะมหิ มดลว่ งหน้ำทันตำเหน็ เปน็ ผดู้ ีมีมำกแล้วยำกเย็น คิดกเ็ ปน็ อนจิ จังเสียทังนนั

หน้า 131 วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง คณุ คา่ นริ าศภเู ขาทอง ควำมจงรักภกั ดแี ละกตญั ญูตอ่ ผรู้ ู้คุณคน ดังทีส่ ุนทรภูม่ ีต่อรัชกาลที่ 2 สมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลยั โอผ้ ่ำนเกลำ้ เจ้ำประคณุ ของสุนทร แต่ปำงก่อนเคยเฝ้ำทุกเช้ำเยน็ จะสร้ำงพรตอตส่ำหส์ ง่ สว่ นบุญถวำย ประพฤติฝ่ำยสมถะทังวสำ เปน็ สง่ิ ของฉลองคุณมลุ ิกำ ขอเป็นขำ้ เคียงพระบำททกุ ชำตไิ ป

หน้า 132 วรรณคดี เรอื่ งนริ าศภเู ขาทอง คุณคา่ นริ าศภเู ขาทอง ไมค่ วรคบคนเพยี งเพรำะรูปกำยภำยนอก สนุ ทรภยู่ งั ให้แงค่ ดิ เรอ่ื งการเลือกคบคนว่า ไม่ควรประมาทและไมค่ วรวางใจผูใ้ ด ง่าย ๆ เนอื่ งจากบางคนอาจพดู หรอื ทาใหเ้ ราเห็นวา่ เขาเป็นคนดี แตแ่ ทท้ ี่จรงิ เขาอาจ เป็นคนทม่ี จี ติ ใจไม่ดเี ปรยี บไดก้ บั ผลมะเด่อื ท่ีภายนอกมีสีสันสวยงาม แต่กลับเต็มไปด้วย หนอนแมลงหว่ีชอนไชอย่ภู ายใน ถงึ บำงเดอ่ื โอม้ ะเด่ือเหลือประหลำด บังเกิดชำติแมลงหวี่มใี นไส้ เหมือนคนพำลหวำนนอกยอ่ มขมใน อุปไมยเหมอื นมะเดื่อเหลือระอำ

หน้า 133 วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง คุณคา่ นริ าศภเู ขาทอง CARROT กำรรู้จกั พดู จำใหไ้ พเรำะรน่ื หู รักษำน้ำใจผู้อ่ืน ถึงบำงพดู พูดดีเป็นศรศี กั ด์ิ มคี นรักรสถ้อยอร่อยจติ แม้นพดู ชัว่ ตวั ตำยทำลำยมติ ร จะชอบผิดในมนษุ ยเ์ พรำะพูดจำ

หน้า 134 วรรณคดี เรอ่ื งนริ าศภเู ขาทอง  ชวี ติ ของคนเราไมเ่ ทย่ี งแท้ แน่นอน ตอ้ งรจู้ กั ปรบั ตวั เพ่อื ให้ สามารถดาเนนิ ชวี ติ ตอ่ ไปได้ โดยมคี วามสขุ ตามอตั ภาพ

หน้า 135 วรรณคดี เรือ่ งนริ าศภเู ขาทอง  นริ ำศภูเขำทอง เปน็ บนั ทกึ การเดนิ ทางของสนุ ทรภูท่ แี่ สดงถงึ วิถชี ีวติ ของคนไทยในอดีตท่ีพผกู พันกับสายนา้ อยา่ งแนบแนน่ โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ การสญั จรไปมาล้วนแต่ต้องอาศัยแมน่ า้ ลาคลองเป็นสว่ นใหญ่  นิราศภูเขาทอง เปน็ นิราศท่ีเน้นอารมณ์ความรสู้ กึ เศร้าสร้อยเป็นหลัก อาจมเี หตุเนอื่ งจากทส่ี นุ ทรภ่อู ยใู่ นชว่ งหมดบญุ วาสนาขาดท่พี ึ่ง ฉะน้นั การกลา่ วถึงสิ่งใดกม็ กั จะอิงอารมณเ์ ศรา้ ไวเ้ สมอ ดงั นนั้ เมื่อไดอ้ า่ นนิราศเร่อื งน้ี ก็จะรสู้ ึกเหน็ อกเหน็ ใจกวเี อกของไทยคนนอี้ ย่างหลกี เล่ียงไมไ่ ด้ อย่างไรกต็ าม นิราศเรอื่ งนี้กเ็ ปยี่ มไปด้วยสารประโยชนท์ คี่ วรรู้และแงค่ ดิ ดี ๆ ท่ีควรค่าแก่ การทาความเขา้ ใจและนามาปรับใชใ้ หส้ อดคลอ้ งกับวิถชี ีวิตในปจั จบุ นั

หน้า 136 วรรณคดี เรื่องนริ าศภเู ขาทอง สื่อมัลตมิ เี ดียประกอบ

หน้า 137 ตอ่ คำคล้องจองวรรณคดี เรือ่ งนริ าศภเู ขาทอง

รว่ มด้วย หน้า 138 ชว่ ยคิด วรรณคดี เรอ่ื งนริ าศภเู ขาทอง จำนวนคำ ลกั ษณะ สัมผสั อักษร ในแตล่ ะวรรค กำรสัมผัส สมั ผสั สระ เสยี งวรรณยกุ ต์ ทำ้ ยวรรค

หน้า 139 วรรณคดี เรอื่ งนริ าศภเู ขาทอง อ่ำนบทประพนั ธ์พรอ้ มกัน ปากเปน็ เอกเหมือนเสกมนตรใ์ ห้คนเชื่อ ฉลาดเหลือวาจาปรีชาฉาน จะกล่าวถอ้ ยรอ้ ยคาไม่ราคาญ เป็นรากฐานเทดิ ตนพ้นลาเค็ญ เลขเปน็ โทโบราณท่านส่งั สอน เรง่ สงั วรเวยี่ ไวใ้ ชว่ า่ เลน่ การคานวณควรชานาญคูณหารเป็น ช่วยให้เด่นดีนกั หนารทู้ า่ คน

วรรณคดี เรอื่ งนริ าศภเู ขาทอง หน้า 140 แผนผังกลอนสุภำพ สมั ผสั ระหวา่ งบท

หน้า 141 วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง ลักษณะของกลอนนริ ำศ ใชส้ าหรบั เปน็ บนั ทึกการเดินทางจากสถานท่หี นง่ึ ไป ยังอีกสถานที่หน่งึ ใช้แสดงความอาวรณ์ถึงนางอันเปน็ ที่รกั เมอ่ื ความรักไมส่ มหวัง บรรยายภมู ิประเทศทีผ่ า่ น เหตกุ ารณ์ที่เกิดขึ้นโดยเปรียบเทยี บสิง่ ท่ีพบเห็นกบั ความในใจของตน

หน้า 142 วรรณคดี เรอ่ื งนริ าศภเู ขาทอง กลวิธกี ำรแตง่ กลอนนิรำศ กวีนยิ มแตง่ นิราศโดยพรรณนาสถานที่หรือธรรมชาติ ทีผ่ า่ นพบเปรียบเทยี บกบั ความในใจของตน ซง่ึ อาจเป็นใน แงค่ วามรกั ความทุกข์ หรอื วิถีชีวติ กไ็ ด้