ธรรมบทภาค8

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐ กถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนาที่ 101 ๒๖. พรฺ าหมฺ ณวคฺควณฺณนา ๑. ปสาทพหลุ พรฺ าหมฺ ณวตฺถ.ุ [๒๖๔] \"ฉนิ ทฺ โสต ปรกกฺ มมฺ าติ อมิ  ธมมฺ เทสน สตฺถา เชตวเนวิหรนฺโต ปสาทพหุล พฺราหมฺ ณ อารพภฺ กเถสิ. โส กริ พรฺ าหมฺ โณ ภควโต ธมฺมเทสน สตุ ฺวา ปสนนฺ จิตฺโตอตฺตโน เคเห โสฬสมตฺตาน ภกิ ฺขูน นจิ ฺจภตตฺ  ปฏเปตฺวา ภิกฺขนู อาคตเวลาย ปตตฺ  คเหตฺวา \"อาคจฺฉนฺตุ โภนโฺ ต อรหนฺโต, นิสที นตฺ ุโภนฺโต อรหนฺโตติ ยงฺกิ ฺจิ วทนโฺ ต อรหนฺตวาทปฺปฏสิ ย ุตฺตเมววทต.ิ เตสุ ปถุ ชุ ชฺ นา \"อย อมเฺ หสุ อรหนฺตสฺตี ิ จนิ ฺตยึสุ,ขณี าสวา \"อย โน ขณี าสวภาว ชานาตตี ิ เอว เต สพฺเพปกุกกฺ ุจจฺ ายนฺตา ตสฺส เคห น คมึส.ุ โส ทุกขฺ ี ทมุ มฺ โน \"กึนุ โข อยฺยา นาคจฉฺ นฺตีติ วหิ าร คนตฺ ฺวา สตฺถาร วนทฺ ิตฺวาตมตฺถ อาโรเจส.ิ สตถฺ า ภกิ ฺขู อามนเฺ ตตวฺ า \"กึ เอต ภิกฺขเวติ ปุจฺฉติ วฺ า,เตหิ ตสมฺ ึ อตฺเถ อาโรจเิ ต, \"สาทยิ ถ ปฺน ตฺมเฺ ห ภกิ ขฺ เวอรหนฺตวาทนตฺ ิ อาห. \"น สาทิยาม ภนเฺ ตต.ิ \"เอว สนฺเต,มนสุ ฺสาน เอต ปสาทภฺ , อนาปตฺติ ภิกฺขเว ปสาทภฺเ,อปจ โข ปน พฺราหมฺ ณสฺส อรหนเฺ ตสุ อธมิ ตฺต เปม; ตสมฺ า

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐกถา (อฏฐโม ภาโค) - หนาท่ี 102ตุมเฺ หหปิ  ตณฺหาโสต เฉตฺวา อรหตฺตเมว ปตฺตุ ยุตตฺ นตฺ ิ วตฺวาธมฺม เทเสนโฺ ต อมิ  คาถมาห \"ฉนิ ฺท โสต ปรกกฺ มมฺ กาเม ปนูท พฺราหฺมณ, สงขฺ าราน ขย ตฺวา อกตฺูสิ พรฺ าหฺมณาติ. ตตฺถ \"ปรกฺกมมฺ าติ: ตณฺหาโสต นาม อปฺปมตตฺ เกนวายาเมน ฉินฺทติ ุ น สกกฺ า; ตสมฺ า าณสมฺปยตุ เฺ ตน มหนฺเตนปรกฺกเมน ปรกฺกมิตฺวา ต โสต ฉินฺท อโุ ภป กาเม ปนุท นีหร. พรฺ าหฺมณาต:ิ ขณี าสวาน๑ อาลปนเมต. สงขฺ ารานนตฺ ิ: ปจฺ นนฺ  ขนฺธาน ขย ชานิตฺวา. อกตฺ ตู :ิ เอว สนเฺ ต, ตวฺ  สุวณฺณาทสี ุ เกนจิ อกตสฺสนิพฺพานสฺส ชานนโต อกตฺ ู นาม โหสีติ.๒ เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสูต.ิ ปสาทพหลุ พรฺ าหฺมณวตถฺ .ุ ๒. สมฺพหุลภิกขฺ วุ ตถฺ .ุ (๒๖๕) \"ยทา ทวฺ เยสุ ธมฺเมสูติ อมิ  ธมฺมเทสน สตฺถา เชตวเนวิหรนโฺ ต สมพฺ หเุ ล ภิกฺขู อารพฺภ กเถสิ. เอกทวิ ส ตึสมตฺตา ทิสาวาสกิ า ภิกฺขู อาคนฺตฺวา สตถฺ ารวนฺทิตวฺ า นิสีทสึ ุ. สารีปุตตฺ ตฺเถโร เตส อรหตฺตสฺส อุปนสิ สฺ ย๑. คาถาย ปน เอกวจน กต. ๒. ส.ี ม. โหตตี .ิ

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐ กถา (อฏฐโม ภาโค) - หนา ที่ 103ทิสวฺ า สตถฺ าร อปุ สงกฺ มิตวฺ า ิตโกว อิม ปหฺ  ปจุ ฺฉิ\"ภนฺเต เทวฺ ธมฺมา เทฺว ธมมฺ าติ วจุ ฺจนฺตีติ: กตเม นุ โขเทฺว ธมมฺ าติ. อถ น สตฺถา \"เทฺว ธมฺมาติ โข สารปี ุตตฺสมถวปิ สสฺ นา วุจฺจนตฺ ีติ วตวฺ า อิม คาถมาห \"ยทา ทฺวเยสุ ธมเฺ มสุ ปารคู โหติ พรฺ าหฺมโณ, อถสฺส สพเฺ พ สโยคา อฏ  คจฺฉนตฺ ิ ชานโตต.ิ ตตถฺ \"ยทาติ: ยสฺมึ กาเล ทวฺ ธิ า ิเตสุ สมถวิปสสฺ นา-ธมเฺ มสุ อภิ ฺ าปารคาทิวเสน๑ อย ขณี าสโว ปารคู โหต,ิอถสสฺ วฏฏ สมฺ ึ สโยชนสมตถฺ า สพเฺ พ กามสโยคาทโย สโ ยคาเอว ชานนตฺ สสฺ อฏ  ปรกิ ขฺ ย คจฺฉนตฺ ีติ อตโฺ ถ. เทสนาวสาเน สพฺเพป เต ภกิ ขฺ ู อรหตฺเต ปตฏิ หึสตู ิ. สมฺพหุลภกิ ขฺ วุ ตถฺ .ุ ๓. มารวตฺถุ. (๒๖๖) \"ยสฺส ปาร อปาร วาติ อมิ  ธมมฺ เทสน สตถฺ า เชตวเนวหิ รนโฺ ต มาร อารพภฺ กเถสิ. โส กริ เอกสมฺ ึ ทวิ เส อฺ ตโร ปรุ โิ ส วิย หตุ ฺวาสตฺถาร อปุ สงฺกมิตวฺ า ปจุ ฉฺ ิ \"ภนเฺ ต ปาร ปารนฺติ วจุ ฺจต:ิกินนฺ ุ โข เอต ปาร นามาต.ิ สตถฺ า \"มาโร อยนตฺ ิ วทิ ติ ฺวา๒๑. ม....ปารคตาทิวเสน. ๒. ส.ี ย. วิชานิตวฺ า.

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐกถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนา ท่ี 104\"ปาปม กึ ตว ปาเรน, ต วีตราเคหิ ปตตฺ พพฺ นตฺ ิ วตฺวา อิมคาถมาห \"ยสฺส ปาร อปาร วา ปาราปาร น วชิ ฺชต,ิ วตี ททฺ ร วิสย ุตตฺ  ตมห พฺรมู ิ พรฺ าหมฺ ณนฺติ ตตฺถ \"ปารนฺต:ิ อชฌฺ ตตฺ กิ านิ ฉ อายตนาน.ิ อปารนตฺ ิ: พาหริ านิ ฉ อายตนาน.ิ ปาราปารนฺต:ิ ตทภุ ย. น วิชชฺ ตีต:ิ ยสฺส สพพฺ เมต `อหนฺติ วา `มมนฺติ วาคหณาภาเวน นตถฺ ,ิ ต กิเลสทราน๑ วคิ เมน วีตทฺทร สพฺพกฺกิเลเสหิวสิ ย ุตฺต อห พรฺ าหมฺ ณ วทามีติ อตโฺ ถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตตฺ ิผลาทนี ิ ปาปณุ ึสตู .ิ มารวตถฺ .ุ ๔. อฺตรพรฺ าหฺมณวตถฺ ุ. (๒๖๗) \"ฌายนิ ฺติ อิม ธมมฺ เทสน สตฺถา เชตวเน วิหรนโฺ ตอฺตร พฺราหมฺ ณ อารพฺภ กเถส.ิ โส กริ จินเฺ ตสิ \"สตฺถา อตฺตโน สาวเก `พฺราหฺมณาติวทติ, อหฺจมฺหิ ชาติโคตฺเตน พรฺ าหมฺ โณ, มป  โข เอว วตฺตุวฏฏตีต.ิ โส สตฺถาร อุปสงฺกมติ วฺ า ตมตถฺ  ปุจฉฺ ิ. สตถฺ า \"นาห๑. ม. ย.ุ กิเลสทรถาน. ส.ี สกเิ ลสทรถาน.

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐ กถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนาท่ี 105ชาตโิ คตฺตมตฺเตน พรฺ าหฺมณ วทามิ, อตุ ตฺ มตฺถ [๑] อนปุ ปฺ ตฺตเมวปเนต๒ วทามีติ วตฺวา อมิ  คาถมาห \"ฌายึ วริ ชมาสนี  กตกจิ จฺ  อนาสว อตุ ฺตมตถฺ  อนุปปฺ ตฺต ตมห พฺรูมิ พฺราหฺมณนฺติ. ตตถฺ \"ฌายนิ ฺติ: ทวุ เิ ธน ฌาเนน ฌายนตฺ  กามรเชน วริ ชวเน เอกมาสีน จตูหิ มคเฺ คหิ โสฬสนนฺ  กจิ ฺจาน กตตฺตา กตกจิ จฺ อาสวาน อภาเวน อนาสว อตุ ตฺ มตฺถ อรหตตฺ  อนปุ ฺปตฺต อหพรฺ าหมฺ ณ วทามีติ อตโฺ ถ. เทสนาวสาเน โส พฺราหมฺ โณ โสตาปตฺติผเล ปตฏิ  ห,ิสมฺปตตฺ านป  สาตฺถิกา เทสนา อโหสีติ. อฺตรพรฺ าหมฺ ณวตฺถุ. ๕. อานนทฺ ตเฺ ถรวตถฺ ุ. (๒๖๘) \"ทวิ า ตปติ อาทิจโฺ จติ อมิ  ธมมฺ เทสน สตถฺ า มคิ ารมาตปุ าสาเทวหิ รนฺโต อานนฺทตเฺ ถร อารพภฺ กเถสิ. ปเสนทโิ กสโล กริ มหาปวารณาย สพพฺ าภรณปฺปฏมิ ณฑฺ ิโตคนฺธาทนี ิ อาทาย วหิ าร อคมาส.ิ ตสฺมึ ขเณ กาฬทุ ายิตเฺ ถโรฌาน สมาปชฺชิตฺวา ปรสิ ปรยิ นฺเต นิสนิ โฺ น โหติ. นามเมว๓๑. ส.ี ม. ย.ุ เอตถฺ นตฺ เร \"อรหตฺตนตฺ ิ อตฺถ.ิ ๒. ส.ี ม. ยุ. ปเนว.๓. ม. ย.ุ มนาปเมว ปนสฺส สรรี  สุวณฺณวณฺณ.

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐ กถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนา ท่ี 106ปนสเฺ สต, สรีร สุวณณฺ วณณฺ , ตสฺมึ ปน ขเณ จนฺโท อคุ คฺ จฺฉติ,สุรโิ ย อฏ เมติ. อานนฺทตฺเถโร อฏ เมนฺตสฺส สุรยิ สสฺอคุ คฺ จฺฉนฺตสฺส จ จนฺทสสฺ โอภาส โอโลเกตวฺ า รฺโ สรีโรภาสเถรสฺส สรโี รภาส ตถาคตสฺส จ สรโี รภาส โอโลเกส.ิ ตตถฺสพโฺ พภาเส อตกิ กฺ มติ วฺ า สตฺถา วิโรจติ. เถโร สตถฺ าร วนฺทิตฺวา\"ภนฺเต อชชฺ มม อเิ ม โอภาเส โอโลเกนฺตสฺส ตมุ หฺ ากเมวโอภาโส รุจฺจติ, ตุมหฺ าก หิ สรรี  สพโฺ พภาเส อตกิ ฺกมิตวฺ าวิโรจตตี ิ อาห. อถ น สตถฺ า \"อานนฺท สรุ โิ ย นาม ทวิ าวิโรจติ, จนโฺ ท รตฺตึ, ราชา อลงกฺ ตกาเลเยว วโิ รจติ, ขณี าสโวคณสงคฺ ณิก ปหาย อนโฺ ตสมาปตตฺ ิยเยว วโิ รจติ; พุทฺโธ ปนรตฺตปึ  ทิวาป ปจฺ วเิ ธน เตเชน วิโรจตตี ิ วตฺวา อิม คาถมาห \"ทวิ า ตปติ อาทิจโฺ จ, รตฺติมาภาติ จนฺทิมา, สนนฺ ทโฺ ธ ขตตฺ โิ ย ตปติ, ฌายี ตปติ พรฺ าหฺมโณ; อถ สพฺพมโหรตฺตึ พทุ ฺโธ ตปติ เตชสาติ. ตตฺถ \"ทิวา ตปตตี :ิ ทิวาว วโิ รจติ, รตตฺ ึ ปนสสฺคตมคโฺ คป น ปฺ ายต.ิ จนฺทมิ าติ: จนโฺ ทป อพฺภาทีหิ มตุ โฺ ต รตตฺ เิ มว วิโรจติ,โน ทิวา. สนนฺ ทโฺ ธติ: สวุ ณฺณมณิจิตฺเตหิ สพฺพาภรเณหิ ปฏมิ ณฑฺ ิโตจตรุ งคฺ ินยิ า เสนาย ปรกิ ขฺ ิตฺโตว ราชา วโิ รจติ, น อฺ าตกเวเสนโิ ต.

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐ กถา (อฏฐโม ภาโค) - หนาท่ี 107 ฌายตี ิ: ขณี าสโว ปน คณ วิโนเทตวฺ า ฌายนฺโตววโิ รจต.ิ เตชสาติ: สมมฺ าสมฺพทุ ฺโธ ปน สลี เตเชน๑ ทสุ สฺ ลี เตชคุณเตเชน ทคุ คฺ ณุ เตช๒ ปฺ าเตเชน ทุปฺปฺ เตช ปุ ฺ เตเชนอปุฺ เตช ธมฺมเตเชน อธมมฺ เตช ปริยาทยติ วฺ า อมิ นิ า ปจฺ วเิ ธนเตชสา นจิ ฺจกาลเมว วโิ รจตีติ อตโฺ ถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสตู ิ. อานนทฺ ตฺเถรวตฺถุ. ๖. อฺ ตรปพฺพชติ วตถฺ ุ. (๒๖๙) \"พาหิตปาโปติ อมิ  ธมฺมเทสน สตฺถา เชตวเน วหิ รนโฺ ตอฺตร ปพฺพชิต อารพภฺ กเถสิ. เอโก กิร พฺราหฺมโณ พาหริ ปพพฺ ชชฺ าย ปพพฺ ชติ ฺวา\"สมโณ โคตโม อตตฺ โน สาวเก `ปพฺพชิตาติ วทติ, อหฺจมหฺ ิปพฺพชิโต, มป  โข เอว วตตฺ ุ วฏฏ ตตี ิ จนิ เฺ ตตวฺ า สตฺถารอุปสงฺกมติ วฺ า เอตมตถฺ  ปจุ ฉฺ .ิ สตถฺ า \"นาห เอตฺตเกน`ปพฺพชิโตติ วทามิ, กเิ ลสมลาน ปน ปพฺพชติ ตตฺ า ปพพฺ ชโิ ตนาม โหตีติ วตฺวา อมิ  คาถมาห๑. ส.ี ยุ. จรณเตเชน. ๒. ส.ี ม. ย.ุ นคิ ฺคุณเตช.

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐกถา (อฏฐโม ภาโค) - หนา ที่ 108 \"พาหติ ปาโป หิ พรฺ าหมฺ โณ สมจริยาย `สมโณติ วจุ ฺจติ, ปพพฺ าชยมตฺตโน มล ตสมฺ า `ปพฺพชโิ ตติ วจุ จฺ ตตี ิ. ตตถฺ \"สมจรยิ ายาติ: สพฺพากุสลานิ สเมตฺวา จรเณน. ตสมฺ าต:ิ ยสฺมา พาหติ ปาปตาย พฺราหฺมโณ, อกุสลานิสเมตวฺ า จรเณน `สมโณติ วุจจฺ ติ; ตสมฺ า โย อตตฺ โน ราคาทิมลปพฺพาชยนโฺ ต วิโนเทนโฺ ต จรต,ิ โสป เตน ปพพฺ าชเนน\"ปพฺพชโิ ตติ วจุ ฺจตีติ อตโฺ ถ. เทสนาวสาเน โส ปพพฺ ชโิ ต โสตาปตตฺ ผิ เล ปติฏห,ิสมปฺ ตฺตานป สาตถฺ ิกา เทสนา อโหสตี ิ. อฺ ตรปพฺพชิตวตถฺ ุ. ๗. สารปี ตุ ตฺ ตเฺ ถรวตฺถ.ุ (๒๗๐) \"น พรฺ าหฺมณสฺสาติ อมิ  ธมมฺ เทสน สตฺถา เชตวเนวหิ รนฺโต สารปี ตุ ตฺ ตฺเถร อารพภฺ กเถส.ิ เอกสมฺ ึ กิร าเน สมพฺ หลุ า มนสุ ฺสา \"อโห อมหฺ ากอยโฺ ย ขนฺตพิ เลน สมนนฺ าคโต, อฺเสุ อกโฺ กสนเฺ ตสุ วาปหรนฺเตสุ วา, โกปมตตฺ ป  น โหตตี ิ เถรสฺส คณุ กถ กถยสึ .ุอเถโก มจิ ฉฺ าทิฏ ิโก พรฺ าหมฺ โณ \"โก เอส น กชุ ฺฌตีติ ปจุ ฉฺ ิ.

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐกถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนา ที่ 109\"อมหฺ าก เถโรต.ิ \"กชุ ฌฺ าเปนโฺ ต น ภวิสสฺ ตีต.ิ \"นตเฺ ถตพฺราหมฺ ณาติ. \"เตนหิ อห กุชฌฺ าเปสฺสามตี ิ. \"สเจ สกโฺ กส,ิกชุ ฺฌาเปหีติ. โส \"โหต,ุ ชานสิ สฺ าม๑ิ กตฺตพฺพนฺติ เถร ภิกฺขายปวิฏ  ทสิ วฺ า ปจฉฺ าภาเคน คนตฺ ฺวา ปฏ  ิมชเฺ ฌ มหนตฺ ปาณปิ ปฺ หารมทาสิ. เถโร \"กนิ ฺนาเมตนตฺ ิ อโนโลเกตฺวาว คโต.พรฺ าหฺมณสสฺ สกลสรีเร ฑาโห อุปปฺ ชชฺ .ิ โส \"อโห คุณสมปฺ นโฺ นอยฺโยติ เถรสฺส ปาทมูเล นปิ ชฺชติ ฺวา \"ขมถ เม ภนฺเตติวตฺวา, \"กึ เอตนฺติ วุตเฺ ต, \"อห วีมส นตถฺ าย ตมุ เฺ ห ปหรินตฺ ิอาห. \"โหต,ุ ขมามิ เตต.ิ \"สเจ เม ภนฺเต ขมถ, มมเคเหเยว นสิ ีทิตฺวา ภกิ ขฺ  คณฺหถาติ เถรสสฺ ปตฺต คณฺหิ.เถโรป ปตตฺ  อทาสิ. พฺราหฺมโณ เถร เคห เนตวฺ า ปรวิ สิ ิ.มนสุ สฺ า กชุ ฌฺ ติ วฺ า \"อมิ นิ า อมหฺ าก นิรปราโธ อยฺโย ปหโฏ,ทณเฺ ฑนปสฺส โมกฺโข นตฺถ;ิ เอตฺเถว น มาเรสฺสามาติเลฑฺฑทุ ณฑฺ าทหิ ตฺถา พฺราหฺมณสฺส เคหทฺวาเร อฏส.ุ เถโร อุฏ ายคจฉฺ นโฺ ต พรฺ าหมฺ ณสสฺ หตเฺ ถ ปตฺต อทาสิ. มนสุ ฺสา ต เถเรนสทฺธึ คจฉฺ นฺต ทิสวฺ า \"ภนเฺ ต ตุมหฺ าก ปตตฺ  คเหตฺวา พรฺ าหมฺ ณนวิ ตฺเตถาติ อาหส ุ. \"กึ เอต อุปาสกาติ. \"พฺราหมฺ เณน ตุมเฺ หปหฏา, มยมสฺส กตฺตพฺพ ชานิสฺสามาต.ิ \"กึ ปน ตุมเฺ ห อิมินาปหฏา, อทุ าหุ อหนตฺ .ิ \"ตุมฺเห ภนเฺ ตติ. \"ม เอส ปหรติ ฺวาขมาเปสิ, คจฉฺ ถ ตุมเฺ หติ มนุสฺเส อุยฺโยเชตวฺ า พฺราหฺมณ๑. สี. ม. ย.ุ ชานิสสฺ ามสิ ฺส.

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐกถา (อฏฐโม ภาโค) - หนาที่ 110นวิ ตตฺ าเปตวฺ า เถโร วหิ ารเมว คโต. ภกิ ฺขู อชุ ฺฌายสึ ุ \"กินนฺ าเมต,สารปี ุตตฺ ตฺเถโร เยน พฺราหมฺ เณน ปหโฏ, ตสฺเสว เคเหนสิ ที ติ วฺ า ภกิ ฺข คเหตฺวา อาคโต, เถรสฺส ปหฏกาลโต ปฏ ายน อทิ านิ โส กสสฺ จิ ลชชฺ สิ สฺ ต,ิ อวเสเส โปเถนโฺ ต วจิ รสิ ฺสตีติ. สตฺถาอาคนตฺ ฺวา \"กาย นุตถฺ ภิกขฺ เว เอตรหิ กถาย สนนฺ ิสินนฺ าติปุจฉฺ ติ ฺวา, \"อมิ าย นามาติ วตุ ฺเต, \"ภกิ ฺขเว พรฺ าหฺมโณ พฺราหมฺ ณปหรนฺโต นาม นตฺถ,ิ คิหิพฺราหฺมเณน ปน สมณพรฺ าหมฺ โณปหโฏ ภวสิ สฺ ต:ิ โกโธ นาเมส อนาคามมิ คฺเคน สมคุ ฺฆาต คจฺฉตีติวตฺวา ธมมฺ  เทเสนฺโต อมิ า คาถา อภาสิ \"น พฺราหฺมณสสฺ ปหเรยฺย, นาสสฺ มุ ฺเจถ พรฺ าหมฺ โณ, ธิ พฺราหฺมณสฺส หนตฺ าร, ตโต ธิ ยสฺส มุ ฺจติ. น พฺราหมฺ ณสเฺ สตทกิ ฺจิ เสยฺโย, ยทานิเสโธ มนโส ปเยห;ิ ยโต ยโต หสึ มโน นิวตฺตติ, ตโต ตโต สมฺมตเิ มว ทุกฺขนตฺ ิ. ตตฺถ \"ปหเรยฺยาต:ิ ขีณาสวพรฺ าหฺมโณ \"อหมสฺมีติ ชานนฺโตขีณาสวสฺส วา อฺสสฺ วา พฺราหมฺ ณสฺส๑ น ปหเรยยฺ . นาสสฺ มุเฺ จถาติ: โสป ปหโฏ ขีณาสวพฺราหมฺ โณ อสฺสปหริตวฺ า ิตสสฺ เวร น มุ ฺเจถ, ตสมฺ ึ โกป น กเรยยฺ าติ อตฺโถ. ธิ พฺราหมฺ ณสฺสาต:ิ ขีณาสวพรฺ าหมฺ ณสสฺ หนตฺ าร ครหาม.ิ๑. ส.ี ม. อฺ ตรสสฺ วา ชาตพิ รฺ าหมฺ ณสสฺ .

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐกถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนา ที่ 111 ตโต ธตี :ิ โย ปน ต ปหรนตฺ  ปฏปิ ฺปหรนโฺ ต ตสฺส อุปริ เวรมุ ฺจติ, ต ตโตป ครหามเิ ยว. เอตทกิฺจิ เสยโฺ ยต:ิ ย ขีณาสวสฺส อกฺโกสนตฺ  วา อปฺปจฺจกฺโกสนปหรนตฺ  วา อปฺปฏปิ ฺปหรณ, เอต ตสสฺ ขณี าสวพรฺ าหมฺ ณสฺส น กิ จฺ ิเสยโฺ ย อปปฺ มตตฺ กเสยฺโย น โหต,ิ อถโข อธมิ ตฺตเมว เสยโฺ ยติ อตโฺ ถ. ยทานเิ สโธ มนโส ปเ ยหตี ิ: โกธนสฺส หิ โกธปุ ปฺ าโท มนโสปโย นาม, เตห๑ิ ปเนส มาตาปต สู ุป พุทธฺ าทสี ปุ  อปรชฌฺ ต;ิตสมฺ า โย อสสฺ เตหิ มนโส นิเสโธ โกธวเสน อุปฺปชชฺ มานสฺสจิตตฺ สฺส นิคฺคโห, เอต น กิ จฺ ิ เสยโฺ ยต๒ิ อตโฺ ถ๓ . หึสมโนต:ิ โกธมโน, โส ตสสฺ ยโต ยโต วตฺถุโตอนาคามิมคเฺ คน สมคุ ฺฆาต คจฺฉนฺโต นิวตฺตติ. ตโต ตโตต:ิ ตโต ตโต วตถฺ ุโต สกลป  วฏฏทกุ ขฺ นิวตฺตติเอวาติ อตฺโถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทนี ิ ปาปุณึสูติ. สารีปตุ ตฺ ตฺเถรวตฺถ.ุ๑. ม. โกโธ หิ.๒. สี. น อกิจฺ ิ เสยฺโย.๓. น พฺราหฺมณสฺเสตทกิจฺ ิ เสยโฺ ยต:ิ ปฏฆิ ปกขฺ ิกา เจตสกิ า อิธ มนโส ปย า นาม. เตสวเสน หิ ปฏิเวร มุ ฺจติ ุ อิจฉฺ ต.ิ ย เตหิ มนโส อนิเสโธ อนิคฺคโห เอตอกิฺจิ เสยโฺ ย อธมิ ตตฺ กเสยฺโย น โหต,ิ พาลา ปน ปฏิเวร มุ ฺจิตุ สมตถฺ ภาวปคคฺ ณฺหนฺต,ิ ยนฺติ ปท กริ ยิ าปรามสนนฺติ อมฺหาก มต.ิ

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐกถา (อฏฐโม ภาโค) - หนาท่ี 112 ๘. มหาปชาปตีโคตมีวตถฺ .ุ (๒๗๑) \"ยสสฺ กาเยนาติ อิม ธมฺมเทสน สตถฺ า เชตวเน วหิ รนโฺ ตมหาปชาปตึ โคตมึ อารพภฺ กเถส.ิ ภควตา หิ อนปุ ปฺ นเฺ น วตถฺ ุสมฺ ึ ปฺ ตฺเต อฏ ครธุ มฺเม๑มณฺฑนกชาตโิ ย ปรุ ิโส สุรภิปปุ ผฺ ทาม วยิ สริ สา สมปฺ ฏจิ ฺฉติ ฺวาสปริวารา มหาปชาปตี โคตมี อุปสมปฺ ท ลภิ. อฺโ ตสสฺ าอุปชฺฌาโย วา อาจรโิ ย วา นตฺถ.ิ เอว ลทฺธูปสมปฺ ท เถรึอารพภฺ อปเรน สมเยน กถ สมฏุ  าเปสุ \"มหาปชาปตยิ าโคตมยิ า อาจรยิ ปุ ชฌฺ ายา น ปฺ ายนตฺ ,ิ สหตฺเถเนว กาสายานิคณฺหตี ิ. เอวฺจ ปน วตวฺ า ภิกขฺ ุนโิ ย กุกกฺ จุ จฺ ายนฺตโิ ย ตายสทฺธึ เนว อโุ ปสถ น ปวารณ กโรนตฺ .ิ ตา คนฺตวฺ าตถาคตสสฺ าป ตมตฺถ อาโรเจสส. สตถฺ า ตาส กถ สุตฺวา \"มยามหาปชาปติยา โคตมยิ า อฏ ครธุ มมฺ า ทินนฺ า, อหเมวสสฺ าอาจรโิ ย อหเมว อุปชฌฺ าโย; กายทจุ จฺ ริตาทิวริ หเิ ตสุ ขีณาสเวสุกุกกฺ ุจฺจนฺนาม น กตตฺ พฺพนตฺ ิ วตวฺ า ธมมฺ  เทเสนโฺ ต อมิ คาถมาห \"ยสสฺ กาเยน วาจาย มนสา นตฺถิ ทุกกฺ ฏ, สวุต ตหี ิ าเนหิ ตมห พรฺ ูมิ พรฺ าหฺมณนตฺ ิ.๑. ว.ิ จุลฺล. ๗/๓๒๓.

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐกถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนาท่ี 113 ตตฺถ \"ทกุ กฺ ฏนฺต:ิ สาวชชฺ  ทกุ ขฺ ุทรฺ ย อปายสว ตฺตนิก กมฺม. ตหี ิ าเนหีต:ิ เอเตหิ กายาทีหิ ตหี ิ การเณหิ กายทจุ ฺจรติ าทปิ -ฺปเวสนนิวารณตถฺ าย ทฺวารปห ิต อห พรฺ าหมฺ ณ วทามีติ อตฺโถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตตฺ ิผลาทีนิ ปาปณุ ึสตู .ิ มหาปชาปตีโคตมีวตฺถ.ุ ๙. สารีปุตตฺ ตฺเถรวตถฺ .ุ (๒๗๒) \"ยมฺหา ธมมฺ  วชิ าเนยยฺ าติ อมิ  ธมฺมเทสน สตถฺ า เชตวเนวหิ รนโฺ ต สารีปุตฺตตฺเถร อารพฺภ กเถส.ิ โส กริ ายสฺมา อสสฺ ชิตเฺ ถรสสฺ สนฺตเิ ก ธมฺม สุตฺวาโสตาปตตฺ ผิ ล ปตฺตกาลโต ปฏาย \"ยสฺส๑ ทสิ าย เถโร วสตีติสณุ าติ, ตโต อชฺ ลึ ปคฺคยฺห ตโตว สีส กตฺวา นิปชชฺ .ิ ภกิ ขฺ ู\"มจิ ฉฺ าทฏิ  ิโก สารปี ุตโฺ ต อชชฺ าป ทิสา นมสสฺ มาโน วจิ รตตี ิตมตฺถ ตถาคตสสฺ อาโรเจสส. สตถฺ า เถร ปกฺโกสาเปตวฺ า\"สจฺจ กิร ตฺว สารีปตุ ตฺ ทิสา นมสสฺ นโฺ ต วิจรสีติ ปุจฺฉิตฺวา,\"ภนเฺ ต มม ทิสา นมสสฺ นภาว วา อนมสฺสนภาว วาตุมเฺ หว ชานาถาติ วุตเฺ ต, \"ภกิ ฺขเว น สารปี ุตฺโต ทิสานมสสฺ ต,ิ อสสฺ ชิตเฺ ถรสสฺ ๒ ปน สนตฺ ิกา ธมมฺ  สตุ วฺ า โสตาปตฺติผล๑. ส.ี ย.ุ ย ทิส.๒. อสสชิสสฺ าติ ยตุ ตฺ ตร. . ว.

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐ กถา (อฏฐโม ภาโค) - หนาท่ี 114ปตตฺ ตาย อตฺตโน อาจรยิ  นมสฺสต;ิ ยหฺ ิ อาจรยิ  นสิ สฺ ายภกิ ขฺ ุ ธมฺม วชิ านาติ, เตน โส พฺราหฺมเณน อคฺคิ วิย สกฺกจฺจนมสฺสิตพฺโพเยวาติ วตฺวา ธมฺม เทเสนโฺ ต อิม คาถมาห \"ยมฺหา ธมฺม วชิ าเนยยฺ สมฺมาสมพฺ ทุ ฺธเทสิต สกกฺ จฺจ ต นมสเฺ สยฺย อคฺคิหตุ ตฺ ว พฺราหฺมโณต.ิ ตตฺถ \"อคฺคิหุตฺตวาติ: ยถา พรฺ าหฺมโณ อคคฺ หิ ตุ ฺต สมฺมาปรจิ รเณน เจว อชฺ ลกิ มฺมาทหี ิ จ สกกฺ จฺจ นมสสฺ ติ; เอวยมฺหา อาจริยา ตถาคตปปฺ เวทิต ธมฺม วชิ าเนยยฺ , ต สกฺกจฺจนมสเฺ สยยฺ าติ อตโฺ ถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทนี ิ ปาปุณึสูต.ิ สารีปุตฺตตฺเถรวตฺถุ. ๑๐. ชฏลิ พฺราหมฺ ณวตถฺ .ุ (๒๗๓) \"น ชฏาหตี ิ อมิ  ธมมฺ เทสน สตฺถา เชตวเน วหิ รนฺโตเอก ชฏลิ พฺราหฺมณ อารพฺภ กเถสิ. โส กริ \"อห มาตโิ ต จ ปต ิโต จ สุชาโต พฺราหมฺ ณกเุ ลนิพฺพตโฺ ต, สเจ สมโณ โคตโม อตฺตโน สาวเก `พฺราหมฺ ณาติวทต,ิ มป นโุ ข ตถา วตฺตุ วฏฏ ตีติ สตฺถุ สนตฺ กิ  คนฺตฺวาตมตฺถ ปุจฺฉ.ิ อถ น สตฺถา \"นาห พรฺ าหมฺ ณ ชฏามตเฺ ตนน ชาตโิ คตฺตมตฺเตน พรฺ าหมฺ ณ วทาม,ิ ปฏวิ ิทธฺ สจจฺ เมว ปนาห

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐ กถา (อฏฐโม ภาโค) - หนาท่ี 115พรฺ าหฺมโณติ วทามตี ิ วตฺวา [๑] อิม คาถมาห \"น ชฏาหิ น โคตฺเตน น ชจฺจา โหติ พฺราหมฺ โณ, ยมหฺ ิ สจฺจฺจ ธมฺโม จ โส สจุ ิ โส จ พฺราหฺมโณติ. ตตถฺ \"สจฺจนฺติ: ยสฺมึ ปคุ ฺคเล จตฺตาริ สจจฺ านิ โสฬสหากาเรหิปฏิวิชฌฺ ิตวฺ า ติ  สจจฺ ฺาณเฺ จว นววิธโลกตุ ฺตรธมฺโม จ อตฺถิ, โสสจุ ิ เจว พรฺ าหมฺ โณ จาติ อตฺโถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตตฺ ิผลาทีนิ ปาปุณึสตู ิ. ชฏลิ พรฺ าหมฺ ณวตถฺ .ุ ๑๑. กุหกพฺราหฺมณวตถฺ .ุ (๒๗๔) \"กินฺเตติ อมิ  ธมมฺ เทสน สตถฺ า กฏู าคารสาลาย วิหรนฺโตเอก วคคฺ ลุ ิวตตฺ  กหุ กพรฺ าหมฺ ณ อารพฺภ กเถสิ. โส กิร เวสาลนี ครทวฺ าเร เอก กุกกฺ ุธรุกฺข๒ อารยุ ฺห ทฺวหี ิปาเทหิ สาข คณฺหิตวฺ า อโธสโิ ร๓ โอลมพฺ นโฺ ต \"กปล าน เมสต เทถ กหาปเณ เทถ ปรจิ ารกิ  เทถ, โน เจ ทสสฺ ถ, อโิ ตปติตวฺ า มรนโฺ ต นคร อนคร กริสสฺ ามีติ วทติ. ตถาคตสสฺ าปภกิ ฺขสุ งฺฆปริวุตสฺส นครปวิสนกาเล ภกิ ขฺ ู ต พรฺ าหฺมณ ทิสฺวานิกขฺ มนกาเลป น ตเถว โอลมฺพนตฺ  ปสสฺ สึ ุ. นาคราป \"อย ปาโตปฏ าย เอว โอลมพฺ นโฺ ต ปตติ วฺ า [๔] นคร อนคร กเรยฺยาติ๑. ม. เอตฺถนตฺ เร ธมมฺ  เทเสนโฺ ตติ อตถฺ ิ ๒. ส.ี ม. ยุ. กกุธรุกขฺ . ๓. ส.ี อวสรโี ร.ยุ. อวส โิ ร. ๔. ม. เอตฺถนตฺ เร มรนโฺ ตติ อตฺถิ.

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐกถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนาท่ี 116จินฺเตตฺวา นครวินาสภตี า \"ย โส ยาจติ, สพฺพ เทมาติ ปฏิสฺสุณติ วฺ าอทส.ุ โส โอตรติ ฺวา สพฺพ คเหตวฺ า อคมาส.ิ ภกิ ขฺ ู วิหารูปจาเรต คาวี วยิ วิจริตฺวา คจฺฉนตฺ  ทิสฺวา สฺชานิตฺวา \"ลทฺธนฺเตพฺราหฺมณ ยถาปตฺถติ นตฺ ิ ปุจฺฉติ วฺ า \"อาม ลทธฺ  เมติ สุตวฺ าอนฺโตวหิ าเร ตถาคตสฺส ตมตถฺ  อาโรเจสส. สตฺถา \"น ภกิ ขฺ เวอทิ าเนเวส กุหกโจโร, ปพุ ฺเพป กหุ กโจโรเยว อโหส;ิ อทิ านิปเนส พาลชน วฺเจติ, ตทา ปน ปณฺฑเิ ต วฺเจตุ นาสกขฺ ีติวตฺวา เตหิ ยาจโิ ต อตีต อาหริ: \"อตีเต เอก กาสิกคาม นสิ ฺสาย เอโก กหุ กตาปโส วาสกปเฺ ปติ. ต เอก กลุ  ปฏิชคฺคิ: ทวิ า อปุ ปฺ นนฺ ขาทนยี โภชนยี โตอตตฺ โน ปตุ ตฺ าน วยิ ตสฺสาป เอก โกฏาส เทติ, สายอปุ ปฺ นฺนโกฏ าส เปตฺวา ทตุ ยิ ทวิ เส เทต.ิ อเถกทวิ ส สายโคธมส ลภิตวฺ า สาธุก ปจิตวฺ า ตโต โกฏ าส เปตวฺ าทตุ ิยทิวเส ตสฺส เทต.ิ ตาปโส มส  ขาทติ ฺวา๑ ว รสตณหฺ ายพทฺโธ \"กึ มส นาเมตนฺติ ปจุ ฺฉติ วฺ า \"โคธมส นตฺ ิ สุตฺวา ภกิ ขฺ ายจริตวฺ า สปฺปทธกิ ฏก ภณฺฑาทนี ิ คเหตวฺ า ปณฺณสาล คนฺตฺวาเอกมนเฺ ต เปสิ. ปณฺณสาลาย ปน อวทิ เู ร เอกสฺมึ วมมฺ ิเกโคธราชา วหิ รติ. โส กาเลน กาล ตาปส วนทฺ ติ ุ อาคจฺ ฺฉติ.ตทวิ ส ปเนส \"ต วธสิ สฺ ามตี ิ ทณฺฑ ปฏจิ ฺฉาเทตวฺ า ตสสฺวมมฺ ิกสสฺ าวิทเู ร าเน นทิ ทฺ ายนฺโต วิย นิสีท.ิ โคธราชา วมฺมิกโตนิกขฺ มติ วฺ า ตสฺส สนตฺ กิ  อาคจฺฉนฺโต อาการ สลลฺ กเฺ ขตวฺ า \"น๑. ส.ี สายติ วฺ า ว.

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐ กถา (อฏฐโม ภาโค) - หนาท่ี 117เม อชชฺ อาจรยิ สสฺ อากาโร รุจจฺ ตีติ ตโตว นิวตฺต.ิ ตาปโสตสสฺ นิวตฺตนภาว ตฺวา ตสสฺ มรณตถฺ าย ทณฑฺ  ขปิ . ทณฺโฑวริ ชฌฺ ิตวฺ า คโต. โคธราชา วมมฺ ิก ปวิสติ ฺวา ตโต สีส นหี ริตวฺ าอาคตมคฺค โอโลเกนโฺ ต ตาปส อาห \"สมณ ต มฺ มาโน อปุ คฺฉึ อสฺต, โส ม ทณเฺ ฑน ปาหาสิ ยถา อสฺสมโณ ตถา; กนิ ฺเต ชฏาหิ ทมุ ฺเมธ, กนิ เฺ ต อชินสาฏยิ า, อพฺภนฺตรนเฺ ต คหน พาหริ  ปริมชฺชสีต.ิ อถ น ตาปโส สนตฺ เกน ปโลเภตุ เอวมาห \"เอหิ โคธ นวิ ตตฺ สสฺ ุ ภุ ชฺ สาลีนโมทน, เตล โลณจฺ เม อตถฺ ิ ปหูต มยหฺ ปปผฺ ลตี .ิ ต สตุ ฺวา โคธราชา \"ยถา ยถา ตวฺ  กเถส;ิ ตถา ตถา เมปลายิตกุ ามตาว โหตตี ิ วตวฺ า อมิ  คาถมาห \"เอส ภยิ โฺ ย ปเวกฺขามิ วมมฺ ิก สตโปรสิ  เตล โลณจฺ กินฺเตสิ อหติ  มยหฺ ปป ผฺ ลีต.ิ เอวจฺ ปน วตฺวา \"อห เอตตฺ ก กาล ตยิ สมณสฺ อกาสึ,อทิ านิ เต ม ปหริตุกามตาย ทณฺโฑ ขติ ฺโต, ตสฺส ขิตฺตกาลโตเยวอสสฺ มโณ ชาโต; กินฺตาทสิ สสฺ ทปุ ฺปฺสฺส ปุคคฺ ลสฺส ชฏาหิ, กึสขเุ รน อชนิ จมเฺ มน, อพภฺ นฺตร หิ เต คหน, เกวล พาหริ เมวปรมิ ชชฺ สีติ อาห. สตฺถา อิม อตีต อาหรติ วฺ า \"ตทา เอส กุหโก ตาปโส

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐกถา (อฏฐโม ภาโค) - หนา ที่ 118อโหส,ิ โคธราชา ปน อหเมวาติ วตฺวา ชาตก สโมธาเนตฺวา ตทาโคธปณฺฑิเตน ตสสฺ นิคฺคหิตการณ ทสฺเสนโฺ ต อิม คาถมาห \"กินเฺ ต ชฏาหิ ทมุ เฺ มธ, กินฺเต อชินสาฏยิ า; อพฺภนตฺ รนเฺ ต คหน พาหิร ปรมิ ชชฺ สีติ. ตตฺถ \"กนิ ฺเต ชฏาหตี ิ: อมโฺ ภ ทุปปฺ ฺ ตว สุพทธฺ าหิปอมิ าหิ ชฏาหิ สขุราย นวิ ตฺถายป อมิ าย อชินจมฺมสาฏกิ าย จกิมตฺโถ. อพภฺ นฺตรนฺติ: อพภฺ นตฺ ร หิ เต ราคาทกิ ฺกิเลสคหน, เกวลหตฺถลิ ณฑฺ  อสสฺ ลณฑฺ  วยิ มฏ  พาหริ  ปรมิ ชชฺ สตี ิ อตฺโถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทนี ิ ปาปณุ ึสูต.ิ กุหกพรฺ าหมฺ ณวตถฺ ุ. ๑๒. กิสาโคตมีวตถฺ ุ. (๒๗๕) \"ปส ุกลู ธรนฺติ อมิ  ธมมฺ เทสน สตถฺ า คิชฌฺ กูเฏ ปพฺพเตวหิ รนโฺ ต กสิ าโคตมึ อารพภฺ กเถส.ิ ตทา กริ สกฺโก ปมยามาวสาเน เทวปริสาย สทธฺ ึ สตถฺ ารอปุ สงกฺ มติ วฺ า วนทฺ ิตฺวา เอกมนเฺ ต สาราณยี  ธมมฺ กถ สณุ นโฺ ตนิสที .ิ ตสมฺ ึ ขเณ กิสาโคตมี \"สตฺถาร ปสฺสสิ ฺสามีติอากาเสนาคนฺตวฺ า สกฺก ทิสฺวา นวิ ตตฺ ิ.๑ โส ต วนทฺ ิตวฺ า นวิ ตฺตนตฺ ึ๑. น ภกิ ขฺ ุนิยา อาจณิ ฺณ รตตฺ ึ จรติ .ุ

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐกถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนา ท่ี 119ทสิ ฺวา สตถฺ าร ปุจฺฉิ \"กา นาเมสา ภนเฺ ต อาคจฺฉมานาวตมุ เฺ ห ทสิ ฺวา นิวตฺตีติ. สตถฺ า \"กสิ าโคตมี นาเมสา มหาราชมม ธตี า ปสุกลู กิ ตเฺ ถรีน อคคฺ าติ วตฺวา อมิ  คาถมาห \"ปส ุกลู ธร ชนตฺ ุ กสิ  ธมนิสนฺถต เอก วนสฺมึ ฌายนตฺ  ตมห พรฺ มู ิ พฺราหมฺ ณนฺติ. ตตฺถ \"กสิ นตฺ :ิ ปสกุ ูลกิ า หิ อตตฺ โน อนรุ ูป ปฏิปท ปูเรนตฺ าอปปฺ มส โลหติ า เจว โหนฺติ ธมนสิ นถฺ ตคตฺตา จ; ตสมฺ า เอวมาห. เอก วนสมฺ นิ ตฺ :ิ ววิ ิตฺเต าเน เอก ฌายนตฺ  ตมหพฺราหฺมณ วทามีติ อตโฺ ถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตตฺ ิผลาทนี ิ ปาปุณึสตู .ิ กสิ าโคตมีวตฺถ.ุ ๑๓. อฺ ตรพรฺ าหมฺ ณวตฺถ.ุ (๒๗๖) \"น จาหนฺติ อมิ  ธมฺมเทสน สตฺถา เชตวเน วหิ รนโฺ ตเอก พฺราหมฺ ณ อารพฺภ กเถส.ิ โส กริ \"สมโณ โคตโม อตฺตโน สาวเก `พรฺ าหฺมณาติวทต,ิ อหฺจมฺหิ พฺราหฺมณโยนิย นิพฺพตโฺ ต, มป โข เอววตตฺ ุ วฏฏ ตตี ิ สตฺถาร อุปสงฺกมติ ฺวา ตมตถฺ  ปจุ ฺฉ.ิ อถ นสตถฺ า \"นาห พรฺ าหมฺ ณ พฺราหฺมณโยนิย นพิ พฺ ตฺตมตฺเตเนว

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐ กถา (อฏฐโม ภาโค) - หนาท่ี 120พฺราหฺมณ วทาม,ิ โย ปน อกิ จฺ โน อคคฺ หโณ [๑] ตมหพรฺ าหฺมณ วทามตี ิ วตวฺ า อมิ  คาถมาห \"น จาห พฺราหมฺ ณ พรฺ ูมิ โยนิช มตตฺ ิสมภฺ ว, โภวาที นาม โส โหต,ิ ส เว โหติ สกิจฺ โน, อกิ ฺจน อนาทาน ตมห พฺรมู ิ พรฺ าหมฺ ณนตฺ .ิ ตตฺถ \"โยนิชนตฺ :ิ โยนยิ า ชาต. มตตฺ สิ มฺกวนฺต:ิ พฺราหมฺ ณยิ า มาตุ สนฺตเก อทุ รสฺมึ สมภฺ ูต. โภวาทตี :ิ โส ปน อามนฺตนาทีสุ \"โภ โภติ วตวฺ า วิจรนโฺ ตโภวาที นาม โหต,ิ ส เว ราคาทหี ิ กิ จฺ เนหิ สกิ จฺ โน; อห ปนราคาทหี ิ อกิ จฺ น จตหู ิ อปุ าทาเนหิ อนาทาน พฺราหมฺ ณ วทามีติอตฺโถ. เทสนาวสาเน โส พรฺ าหฺมโณ โสตาปตฺตผิ เล ปตฏิ หิสมฺปตฺตานป  สาตถฺ ิกา เทสนา อโหสีติ. อฺ ตรพรฺ าหฺมณวตถฺ ุ. ๑๔. อุคฺคเสนวตถฺ ุ. (๒๗๗) \"สพฺพสฺโชนนตฺ ิ อิม ธมมฺ เทสน สตฺถา เวฬุวเนวิหรนโฺ ต อุคคฺ เสน นาม เสฏิปุตตฺ  อารพภฺ กเถส.ิ วตถฺ ุ \"มุ จฺ ปเุ ร มุจฺ ปจฉฺ โตติ คาถาวณณฺ นาย๑. สี. เอตถฺ นฺตเร \"อนงคฺ โณติ อตฺถ.ิ

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐกถา (อฏฐโม ภาโค) - หนา ท่ี 121วติ ฺถาริตเมว. ตทา หิ สตถฺ า \"ภนเฺ ต อคุ คฺ เสโน `น ภายามีติวทติ, อภูเตน มเฺ  อฺ  พฺยากโรตีติ ภิกขฺ หู ิ วุตเฺ ต,\"ภกิ ขฺ เว มม ปุตฺตสทสิ า ฉินนฺ สโฺ ชนา น ภายนตฺ ิเยวาติวตฺวา อิม คาถมาห \"สพพฺ สโฺ ชน เฉตวฺ า โย เว น ปรติ สสฺ ต,ิ สงคฺ าติค วิสย ตุ ฺต ตมห พรฺ มู ิ พฺราหมฺ ณนฺติ. ตตฺถ สพฺพสโฺ ชนนฺติ: ทสวิธสฺโชน. น ปริตสสฺ ตตี ิ: ตณหฺ าย น ภายติ. ตมหนตฺ ิ: ต อห ราคาทีน สงคฺ าน อตตี ตฺตา สงคฺ าตคิ จตุนนฺ ป โยคาน อภาเวน วิสย ุตตฺ  ต อห พฺราหมฺ ณ วทามีติอตฺโถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตตฺ ิผลาทีนิ ปาปุณึสูติ. อคุ ฺคเสนวตถฺ .ุ ๑๕. เทฺว พฺราหมฺ ณวตฺถ.ุ (๒๗๘) \"เฉตวฺ า นทธฺ นิ ฺติ อมิ  ธมฺมเทสน สตถฺ า เชตวเน วิหรนโฺ ตเทวฺ พฺราหมฺ เณ อารพฺภ กเถส.ิ เตสุ กเิ รกสฺส จูฬโรหโิ ต นาม โคโณ โหติ, เอกสสฺมหาโรหิโต นาม. เต เอกทวิ ส \"ตว โคโณ พลวา มม โคโณ

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐกถา (อฏฐโม ภาโค) - หนา ที่ 122พลวาต๑ิ วิวทติ ฺวา \"กนิ โฺ น ววิ าเทน, เน ปาเชตวฺ า ชานสิ ฺสามาติอจิรวตีตีเร สกฏ วาลกุ าย ปเู รตฺวา โคเณ โยชยสึ ุ. ตสมฺ ึขเณ ภิกฺขูป นหายิตุ ตตถฺ คตา โหนตฺ ิ. พรฺ าหฺมณา โคเณปาเชสส. สกฏ นจิ ฺจล อฏาสิ. นทธฺ วิ รตฺตา ปน ฉชิ ชฺ ึสุ. ภกิ ขฺ ูทิสฺวา วิหาร คนตฺ ฺวา ตมตถฺ  สตถฺ ุ อาโรจยสึ ุ. สตฺถา \"ภิกฺขเวพาหริ า เอตา นทธฺ วิ รตตฺ า, โยโกจิ เอตา ฉินฺทเตว, ภกิ ขฺ ุนาปน อชฌฺ ตฺติก โกธนทธฺ ิ เฺ จว ตณฺหาวรตฺตฺจ ฉินฺทติ ุ วฏฏ ตตี ิวตฺวา อมิ  คาถมาห \"เฉตวฺ า นทธฺ ึ วรตตฺ ฺจ สนฺธาน๒ สหนุกฺกม อกุ ฺขิตตฺ ปลิฆ พุทธฺ  ตมห พรฺ ูมิ พรฺ าหมฺ ณนตฺ ิ. ตตฺถ \"นทธฺ นิ ตฺ ิ: นยฺหนภาเวน ปวตฺต โกธ. วรตฺตนตฺ :ิ พนธฺ นภาเวน ปวตฺต ตณหฺ . สนฺธาน สหนกุ กฺ มนตฺ ิ: อนุสยานกุ กฺ มสหิต ทวฺ าสฏิทฏิ ิสนฺธาน๓อทิ  สพฺพป  ฉนิ ทฺ ิตฺวา ติ  อวชิ ชฺ าปลฆิ สสฺ อกุ ขฺ ติ ตฺตาอกุ ขฺ ติ ตฺ ปลิฆ จตนุ ฺน สจฺจาน พุทธฺ ตฺตา พทุ ธฺ  ต อห พรฺ าหฺมณวทามีติ อตโฺ ถ. เทสนาวสาเน ปฺจสตา ภกิ ฺขู อรหตฺเต ปตฏิ หึส,ุสมปฺ ตฺตานป สาตถฺ ิกา เทสนา อโหสตี ิ. เทวฺ พฺราหมฺ ณวตฺถ.ุ๑. ตว โคโณ พลวา อทุ าหุ มมาติ ยุตตฺ ตร.๒. ส.ี สนทฺ าม. ย.ุ ม. สนทฺ าน. ๓. ท.ี ส.ี ๙/๔๙.

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐ กถา (อฏฐโม ภาโค) - หนาท่ี 123 ๑๖. อกโฺ กสกภารทฺวาชวตฺถ.ุ (๒๗๙) \"อกโฺ กสนตฺ ิ อมิ  ธมฺมเทสน สตถฺ า เวฬวุ เน วหิ รนโฺ ตอกฺโกสกภารทวฺ าช อารพฺภ กเถส.ิ อกโฺ กสกภารทฺวาชสฺส หิ ภาตุ ภารทฺวาชสฺส ธนฺชานีนาม พรฺ าหมฺ ณี โสตาปนฺนา อโหส.ิ สา ขิปต วฺ าป กาสติ วฺ าปปกขฺ ลิตวฺ าป \"นโม ตสสฺ ภควโต อรหโต สมมฺ าสมฺพุทธฺ สฺสาติอิม อทุ าน อุทาเนส.ิ สา เอกทิวส พรฺ าหฺมณปริเวสนาย ปกขฺ ลิตวฺ าตเถว มหาสทเฺ ทน อุทาน อุทาเนส.ิ พฺราหมฺ โณ กุชฌฺ ติ ฺวา\"เอวเมวาย วสลี ยตถฺ วา ตตฺถ วา ปกฺขลิตวฺ า ตสฺสมุณฺฑกสสฺ สมณสสฺ วณณฺ  ภาสตตี ิ วตวฺ า \"อทิ านิ เต วสลิคนตฺ ฺวา ตสฺส สตถฺ โุ น วาท อาโรเปสฺสามตี ิ อาห. อถ น สา\"คจฺฉ พฺราหฺมณ, นาห ต ปสสฺ าม,ิ โย ตสสฺ ภควโต วาทอาโรเปยฺย; อปจ คนฺตวฺ า ภควนตฺ  ปหฺ  ปจุ ฺฉสสฺ ูติ อาห.โส สตฺถุ สนตฺ กิ  คนตฺ ฺวา อวนทฺ ิตวฺ าว เอกมนฺต ิโต, ปหฺ ปจุ ฉฺ นโฺ ต อิม คาถมาห \"กึสุ ฆตวฺ า๑ สขุ  เสติ, กึสุ ฆตฺวา๑ น โสจติ, กสิ ฺสสสฺ ๒ุ เอกธมมฺ สฺส, วธ โรเจสิ โคตมาต.ิ อถสสฺ ปหฺ  พฺยากโรนฺโต สตถฺ า อมิ  คาถมาห \"โกธ ฆตวฺ า๑ สุข เสติ โกธ ฆตวฺ า๑ น โสจติ,๑. ม. เฉตฺวา. ๒. สี. ย.ุ กิสสฺ สสฺ .

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐกถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนาที่ 124 โกธสฺส วิสมลู สสฺ มธรุ คฺคสฺส พรฺ าหมฺ ณ วธ อริยา ปสสนฺติ, ตฺหิ ฆตฺวา น โสจตตี ิ.โส สตถฺ ริ ปสที ิตวฺ า ปพฺพชิตฺวา อรหตฺต ปาปณุ .ิ อถสสฺกนฏิ โ อกโฺ กสกภารทวฺ าโช \"ภาตา กริ เม ปพฺพชโิ ตติ สตุ วฺ ากทุ ฺโธ อาคนฺตฺวา สตฺถาร อสพฺภาหิ ผรสุ าหิ วาจาหิ อกฺโกส.ิโสป สตถฺ ารา อติถีน ขาทนียาททิ านโอปมเฺ มน สฺ ตโฺ ต สตฺถริปสนโฺ น ปพพฺ ชติ ฺวา อรหตฺต ปาปณุ ิ. อปเรปสสฺ \"สนุ ฺทรกิ ภารทฺวาโชพลิ งฺคกภารทฺวาโชติ เทฺว กนฏิ ภาตโร สตถฺ าร อกโฺ กสนฺตาวสตถฺ ารา วินีตา ปพพฺ ชติ ฺวา อรหตฺต ปาปณุ ึสุ. อเถกทวิ ส ธมฺมสภาย กถ สมฏุ าเปสุ \"อาวโุ ส อจฉฺ รยิ าวต พุทฺธคณุ า: จตูสุ นาม ภาตเิ กสุ อกฺโกสนฺเตส,ุ สตฺถา กิจฺ ิอวตฺวา เตสเยว ปติฏ า ชาโตต.ิ สตถฺ า อาคนฺตฺวา \"กายนุตถฺ ภิกขฺ เว เอตรหิ กถาย สนนฺ สิ ินฺนาติ ปุจฉฺ ติ วฺ า, \"อมิ ายนามาติ วุตฺเต, \"ภิกฺขเว อห มม ขนตฺ พิ เลน สมนฺนาคตตฺตาทฏุ เ สุ อทสุ สฺ นฺโต มหาชนสสฺ ปติฏา โหมเิ ยวาติ วตฺวา อมิ คาถมาห \"อกโฺ กส วธพนธฺ จฺ อทฏุ โ โย ตติ ิกฺขติ, ขนฺติพล พลานกี  ตมห พรฺ ูมิ พรฺ าหมฺ ณนตฺ ิ. ตตถฺ \"อทฏุ โ ต:ิ เอว ทสหิ อกโฺ กสวตถฺ หู ิ อกโฺ กสฺจปริภาสฺจ ปาณอิ าทีหิ โปถนฺจ อนฺทุพนฺธนาทีหิ พนธฺ ฺจ โยอกุทฺธมานโส หุตฺวา อธวิ าเสติ, ขนตฺ ิพเลน สมนนฺ าคตตฺตา ขนตฺ พิ ล,

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐ กถา (อฏฐโม ภาโค) - หนาที่ 125ปุนปฺปุน อปุ ฺปตตฺ ิยา อนีกภเู ตเนว ขนฺติพเลน สมนนฺ าคตตตฺ าพลานีก, ต เอวรปู  อห พรฺ าหฺมณ วทามตี ิ อตฺโถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทนี ิ ปาปณุ ึสูติ. อกโฺ กสกภารทวฺ าชวตถฺ ุ. ๑๗. สารีปตุ ฺตตฺเถรวตฺถุ. (๒๘๐) \"อกโฺ กธนนตฺ ิ อมิ  ธมฺมเทสน สตถฺ า เวฬวุ เน วิหรนโฺ ตสารปี ตุ ตฺ ตเฺ ถร อารพภฺ กเถส.ิ ตทา กริ เถโร ปฺจหิ ภิกขฺ สุ เตหิ สทธฺ ึ ปณ ฑฺ าย จรนโฺ ตนาลกคาเม มาตุ ฆรทฺวาร อคมาสิ. อถ น สา นิสีทาเปตฺวาปริวิสมานา อกฺโกสิ \"อมฺโภ อุจฉฺ ิฏขาทก อจุ ฉฺ ฏิ กฺชกิ อลภติ วฺ า ปรฆเรสุ อุฬงุ กฺ ปฏเน ฆฏิต กชฺ กิ ๑ ปรภิ ุชฺ ติ ุอรหส๒ิ อสตี โิ กฏิธน ปหาย ปพพฺ ชโิ ตส,ิ นาสิตมหฺ ิ ตยา,ภุ ฺชาหทิ านีติ; ภกิ ฺขนู ป  ภตฺต ททมานา \"ตุมเฺ หหิ มม ปุตโฺ ตอตฺตโน จูฬปุ ฏ าโก กโต, อิทานิ ภุฺชถาติ วเทส.ิ เถโรภกิ ขฺ  คเหตวฺ า วิหารเมว อคมาสิ. อถายสมฺ า ราหโุ ล สตถฺ ารปณ ฑฺ ปาเตน อาปุจฉฺ .ิ อถ น สตถฺ า อาห \"ราหุล กหคมิตถฺ าต.ิ \"อยฺยิกาย คาม ภนฺเตติ. \"กึ ปน เต อยฺยิกายอปุ ชฌฺ าโย วตุ ฺโตติ. \"อยยฺ กิ าย เม ภนเฺ ต อุปชฺฌาโย อกโฺ กสิโตติ.๑. สี. ม. ยุ. กชฺ ยิ . ๒. สี. ม. ย.ุ อรหสตี ิ นตฺถิ.

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐ กถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนาที่ 126\"กินตฺ ิ วตฺวาต.ิ \"อิท นาม ภนฺเตต.ิ \"อปุ ชฌฺ าเยน ปน เต กึวตุ ฺตนฺต.ิ \"น กิฺจิ ภนฺเตต.ิ ต สุตฺวา ภกิ ฺขู ธมฺมสภาย กถสมฏุ าเปสุ \"อาวโุ ส อจฺฉริยา วต สารีปุตตฺ ตฺเถรสฺส คุณา:เอวนฺนามสฺส. มาตริ อกโฺ กสนฺตยิ า, โกธนมตฺตป  นาโหสีต.ิ สตฺถาอาคนตฺ ฺวา \"กาย นุตถฺ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนนฺ สิ นิ ฺนาติปจุ ฉฺ ติ วฺ า, \"อิมาย นามาติ วตุ เฺ ต, \"ภกิ ฺขเว ขีณาสวา นามอกโฺ กธนาว โหนตฺ ีติ วตฺวา อมิ  คาถมาห \"อกฺโกธน วตตฺ วนตฺ  สีลวนฺต อนสุ สฺ ท๑ ทนฺต อนฺตมิ สารรี  ตมห พฺรมู ิ พฺราหมฺ ณนตฺ .ิ ตตฺถ \"วตฺตวนตฺ นฺติ: ธตู งคฺ วตเฺ ตน สมนนฺ าคต จตุปาริสทุ ธฺ ิสเี ลนสีลวนตฺ  ตณหฺ าอสุ ฺสทาภาเวน๒ อนสุ ฺสท ฉฬนิ ทฺ รฺ ยิ ทมเนน ทนตฺ  โกฏิยิเตน อตฺตภาเวน อนฺตมิ สรีร ตมห พรฺ าหฺมณ วทามีติ อตฺโถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทนี ิ ปาปณุ ึสตู ิ. สารปี ตุ ฺตตฺเถรวตถฺ ุ.๑. สี. ยุ. อนุสฺสตุ . ๒. ส.ี ตณฺหาอุสฺสาวาภาเวน อนุสฺสุต.

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐ กถา (อฏฐโม ภาโค) - หนา ที่ 127 ๑๘. อปุ ฺปลวณฺณาเถรวี ตฺถุ. (๒๘๑) \"วาริ โปกขฺ รปตฺเตวาติ อมิ  ธมมฺ เทสน สตถฺ า เชตวเนวิหรนโฺ ต อุปปฺ ลวณฺณาเถรึ อารพภฺ กเถสิ. วตถฺ ุ \"มธุวา มฺตี พาโลติ คาถาวณณฺ นาย วติ ฺถารติ -เมว. วตุ ฺต หิ ตตฺถ: \"อปเรน สมเยน มหาชโน ธมฺมสภายกถ สมฏุ าเปสิ \"ขณี าสวาป มฺเ กาม เสวนตฺ ๑ิ , กึ นเสวิสสฺ นฺติ, นเหเต โกฬาปรุกฺขา น จ วมฺมิกา อลลฺ มส สรรี าว;ตสมฺ า เตป กามสขุ  สาทิยนฺตีต.ิ สตฺถา อาคนตฺ ฺวา \"กายนุตถฺ ภกิ ขฺ เว เอตรหิ กถาย สนนฺ สิ นิ ฺนาติ ปจุ ฺฉิตวฺ า, \"อมิ ายนามาติ วตุ ฺเต, \"น ภิกขฺ เว ขณี าสวา กามสุข สาทยิ นตฺ ิ นกาเม เสวนฺต,ิ ยถา หิ ปทมุ ปตเฺ ต ปตโิ ตทกพินฺทุ น ลปิ ปฺ ติน สณฺ าติ, วินวิ ตฺตติ ฺวา ปตเตว; ยถา จ อารคฺเค สาสโป นอุปลิปปฺ ติ น สณฺาติ, วินวิ ตฺติตฺวา ปตเตว; เอว ขณี าสวสฺสจติ ฺเต ทวุ ิโธป กาโม น ลิปปฺ ติ น สณฺาตีติ วตฺวา อนุสนธฺ ึศฆเฏตวฺ า ธมฺม เทเสนฺโต อิม พฺราหมฺ ณวคเฺ ค คาถมาห \"วาริ โปกขฺ รปตเฺ ตว อารคฺเคริว สาสโป โย น ลปิ ปต๒ิ กาเมสุ, ตมห พฺรูมิ พรฺ าหฺมณนฺติ. ตตฺถ \"โย น ลปิ ฺปตตี ิ: เอวเมว โย อพฺภนฺตเร ทุพฺพเิ ธป กาเม๓น อุปลิปฺปติ ตสฺมึ กาเม น สณฺาติ, ตมห พรฺ าหมฺ ณ วทามตี ิ อตฺโถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทนี ิ ปาปุณึสตู ิ. อุปฺปลวณฺณาเถรีวตฺถุ.๑. ม. ขณี าสวา มฺเ กามสุข สาทิยนตฺ ิ. กาม เสวนตฺ ,ิ ๒. ม. ลมิ ปฺ ติ. ๓. ส.ี ยสมฺ ึ กาเม.

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐกถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนาท่ี 128 ๑๙. อฺตรพรฺ าหฺมณวตถฺ ุ. (๒๘๒) \"โย ทกุ ขฺ สฺสาติ อมิ  ธมฺมเทสน สตถฺ า เชตวเน วิหรนฺโตอฺตร พฺราหมฺ ณ อารพฺภ กเถสิ. ตสฺส กิเรโก ทาโส, อปฺปฺตฺเต สกิ ขฺ าปเท, ปลายิตฺวาปพฺพชิตวฺ า อรหตตฺ  ปาปณุ .ิ พฺราหฺมโณ ต โอโลเกนฺโต อทิสฺวาเอกทิวส สตฺถารา สทธฺ ึ ปณฺฑาย ปวิสนฺต ทวฺ ารนตฺ เร ทิสวฺ าจีวร ทฬฺห อคคฺ เหสิ. สตถฺ า นิวตตฺ ติ วฺ า \"กึ อทิ  พรฺ าหฺมณาติปจุ ฉฺ ิ. \"ทาโส เม โภ โคตมาติ. \"ปนนฺ ภาโร เอส พฺราหมฺ ณาติ.\"ปนฺนภาโรติ วุตฺเต, พรฺ าหมฺ โณ \"อรหาติ สลลฺ กเฺ ขสิ. ตสมฺ าปุนป เตน \"เอว โภ โคตมาติ วตุ เฺ ต, สตถฺ า \"อาม พฺราหฺมณปนนฺ ภาโรติ วตวฺ า อมิ  คาถมาห \"โย ทกุ ขฺ สฺส ปชานาติ อเิ ธว ขยมตฺตโน, ปนฺนภาร วิสยุตฺต ตมห พฺรมู ิ พรฺ าหฺมณนฺติ. ตตฺถ \"ทกุ ขฺ สฺสาต:ิ ขนธฺ ทกุ ขฺ สฺส. ปนฺนภารนฺต:ิ โอโรหติ กขฺ นฺธภาร๑ จตูหิ โยเคหิ สพฺพกฺกิเลเสหิวา วิสยตุ ฺต ตมห พฺราหฺมณ วทามีติ อตฺโถ. เทสนาวสาเน โส พรฺ าหมฺ โณ โสตาปตฺติผเล ปตฏิ ห,ิสมฺปตฺตานป สาตถฺ ิกา เทสนา อโหสตี .ิ อฺ ตรพรฺ าหฺมณวตฺถุ.๑. สี. ม. ย.ุ โอหติ ขนธฺ ภาร.

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐกถา (อฏฐโม ภาโค) - หนา ที่ 129 ๒๐. เขมาภิกฺขนุ วี ตถฺ .ุ (๒๘๓) \"คมภฺ ีรปฺ นตฺ ิ อมิ  ธมฺมเทสน สตฺถา คิชฌฺ กูเฏ วิหรนฺโตเขม ภกิ ฺขุนึ อารพภฺ กเถส.ิ เอกทิวส หิ ปมยามสมนนฺตเร สกโฺ ก เทวราชา เทวปรสิ ายสทฺธึ อาคนฺตวฺ า สตถฺ ุ สนตฺ เิ ก สาราณีย ธมมฺ กถ สณุ นโฺ ต นิสที ิ.ตสฺมึ ขเณ เขมา ภกิ ขฺ นุ ี \"สตถฺ าร ปสสฺ ิสฺสามตี ิ อาคนฺตฺวาสกฺก ทสิ วฺ า อากาเส ิตาว สตถฺ าร วนฺทิตฺวา นิวตตฺ ิ.๑ สกโฺ กต ทสิ วฺ า \"กา เอสา ภนฺเต อาคจฺฉมานา อากาเส ิตาววนทฺ ติ วฺ า นวิ ตฺตตี ิ ปจุ ฉฺ ิ. สตฺถา \"เอสา มหาราช มม ธีตา เขมานาม มหาปฺ า มคฺคามคคฺ สฺส โกวิทาติ วตวฺ า อิม คาถมาห \"คมฺภรี ปฺ เมธาวึ มคฺคามคฺคสฺส โกวิท อตุ ฺตมตถฺ  อนปุ ปฺ ตฺต ตมห พฺรูมิ พรฺ าหฺมณนฺติ. ตตฺถ \"คมภฺ รี ปฺนฺต:ิ คมฺภีเรสุ ขนธฺ าทีสุ ปวตตฺ าย ปฺ ายสมนฺนาคต ธมโฺ มชปปฺ ฺ าย สมนนฺ าคต เมธาวึ \"อย ทุคคฺ ตยิ ามคโฺ ค, อย สุคติยา มคฺโค, อย นิพฺพานสฺส มคโฺ ค, อย อมคฺโคติเอว มคเฺ ค จ อมคฺเค จ เฉกตาย มคฺคามคคฺ สฺส โกวิทอรหตฺตสงขฺ าต อุตฺตมตถฺ  อนุปฺปตฺต ตมห พรฺ าหมฺ ณ วทามตี ิ อตโฺ ถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทนี ิ ปาปุณึสตู ิ. เขมาภกิ ขฺ ุนีวตฺถุ.๑. ๑๑๘ องฺเก อนฺตสฺาน โอโลเกตพฺพ.

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐ กถา (อฏฐโม ภาโค) - หนาท่ี 130 ๒๑. ปพภฺ ารวาสติ ิสสฺ ตฺเถรวตถฺ .ุ (๒๘๔) \"อสส ฏนฺติ อิม ธมฺมเทสน สตถฺ า เชตวเน วิหรนโฺ ตปพฺภารวาสิตสิ ฺสตเฺ ถร อารพภฺ กเถสิ. โส กริ สตฺถุ สนฺตเิ ก กมมฺ ฏาน คเหตวฺ า อรฺ ปวิสิตฺวาสปปฺ ายเสนาสน โอโลเกนฺโต เอก เลนปพฺภาร ปาปุณิ.สมฺปตฺตกฺขเณเยวสสฺ จิตฺต เอกคคฺ ต ลภ.ิ โส \"อห อธิ วสนฺโตปพฺพชติ กิจฺจ นิปฺผาเทตุ สกฺขิสฺสามตี ิ จนิ ฺเตส.ิ เลเนป อธวิ ตฺถาเทวตา \"สีลวา ภกิ ฺขุ อาคโต, อมิ ินา สทฺธึ เอกฏ าเน วสิตุทุกขฺ ; อย ปน อธิ เอกรตฺตเิ มว วสติ ฺวา ปกกฺ มิสฺสตีติ จินเฺ ตตฺวาปตุ ฺเต อาทาย นกิ ฺขม.ิ เถโร ปนุ ทวิ เส ปาโตว โคจรคามปณฑฺ าย ปาวสิ ิ. อถ น เอกา อปุ าสิกา ทสิ วฺ า ปตุ ฺตสิเนหปฏลิ ภิตฺวา เคเห นิสีทาเปตวฺ า โภเชตฺวา อตฺตาน นสิ สฺ ายเตมาส วสนตฺถาย ยาจ.ิ โสป \"สกกฺ า มยา อิม นสิ สฺ ายภวนิสฺสรณ กาตนุ ฺติ อธวิ าเสตฺวา ตเมว เลน อคมาส.ิ เทวตาต อาคจฺฉนฺต ทิสวฺ า \"อทฺธา เกนจิ นิมนฺติโต ภวสิ สฺ ต,ิเสฺว วา ปรเสฺว วา คมสิ ฺสตีติ จินเฺ ตสิ. เอว อฑฒฺ มาสมตเฺ ตอตกิ ฺกนเฺ ต, \"อย อเิ ธว มฺเ อนโฺ ตวสสฺ  วสิสสฺ ต,ิ สีลวตาปน สทธฺ ึ เอกฏ าเน ปุตตฺ เกหิ สทฺธึ วสติ ุ ทุกกฺ ร, อมิ จฺ`นกิ ฺขมาติ วตตฺ ุ น สกกฺ า; อตฺถิ นุ โข อิมสฺส สีเล ขลิตนตฺ ิทพิ เฺ พน จกขฺ ุนา โอโลเกนฺตี อปุ สมปฺ ทกาลโต ปฏาย ตสสฺ

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐกถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนา ท่ี 131สีเล ขลติ  อทิสฺวา \"ปรสิ ุทฺธมสสฺ สลี , กิ จฺ ิเทวสสฺ กตฺวาอยส อุปปฺ าเทสสฺ ามีติ อุปฏากกุเล อุปาสกิ าย เชฏปุตตฺ สฺสสรีเร อธมิ จุ ฺจติ ฺวา คีว ปรวิ ตเฺ ตสิ. ตสสฺ อกขฺ นี ิ นิกขฺ มสึ ,ุมุขโต เขโฬ ปคฆฺ รต.ิ อปุ าสกิ า ต ทสิ ฺวา \"กึ อิทนฺติ วิรวิ.อถ น เทวตา อทสิ ฺสมานรปู า เอวมาห \"มยา เอส คหโิ ตพลกิ มฺเมนป เม อตโฺ ถ นตฺถ,ิ ตมุ ฺหาก ปน กลุ ุปกตฺเถร ลฏมิ ธุกยาจิตฺวา เตน เตล ปจิตวฺ า อิมสสฺ นตฺถโุ ต เทถ, เอวาหอิม มุ ฺจิสฺสามตี .ิ \"นสสฺ ตุ วา เอส มรตุ วา, น สกฺขสิ ฺสามหอยยฺ  ลฏ มิ ธุก ยาจติ นุ ฺต.ิ \"สเจ ลฏมิ ธกุ  ยาจติ ุ น สกฺโกถ,นาสิกายสฺส หงิ คฺ จุ ณุ ฺณ ปกขฺ ปิ ตุ วเทถาต.ิ \"อทิ ป  วตฺตุ นสกฺโกมาติ. \"เตนหสิ ฺส ปาทโธวนุทก สีเส อาสิ ฺจถาติ. อุปาสกิ า\"สกกฺ า อทิ  กาตุนตฺ ิ เวลาย อาคต เถร นสิ ที าเปตวฺ ายาคขุ ชฺชก ทตวฺ า อนฺตราภตเฺ ต นิสินฺนสฺส ปาเท โธวติ ฺวา อทุ กคเหตฺวา \"ภนเฺ ต อทิ  อุทก ทารกสสฺ สีเส อาสิฺจามาติอาปุจฺฉิตวฺ า, เตน \"อาสิจฺ ถาติ วุตฺเต, ตถา กรสึ ุ.๑ เทวตาตาวเทว ต มุ ฺจติ วฺ า คนฺตวฺ า เลนทวฺ าเร อฏ าส.ิ เถโรปภตตฺ กจิ ฺจาวสาเน อฏุ ายาสนา อวสิ ฺสฏกมมฺ ฏานตาย ทวฺ ตฺตสึ าการสชฺฌายนโฺ ตว ปกกฺ ามิ. อถ น เลนทฺวาร สมฺปตฺตกาเลสา [เทวตา] \"มหาเวชชฺ มา อิธ ปวิสาติ อาห. โสตตเฺ ถว ตวฺ า \"กาสิ ตฺวนฺติ อาห. \"อห อธิ อธวิ ตฺถา๑. อกาสีติ ภวติ พฺพ.

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐกถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนา ท่ี 132เทวตาติ. เถโร \"อตฺถิ นุ โข มยา เวชฺชกมฺมสสฺ กตฏานนตฺ ิอปุ สมปฺ ทกาลโต ปฏ าย โอโลเกนโฺ ต อตตฺ โน สเี ล ตลิ ก วากาฬก วา อทิสวฺ า \"อห มยา เวชชฺ กมมฺ สสฺ กตฏ าน นปสสฺ าม,ิ กสมฺ า เอว วเทสตี ิ อาห. \"น ปสสฺ สีต.ิ \"อาม นปสสฺ ามีต.ิ \"เตนหิ อาจิกฺขามิ เตต.ิ \"[อาม] อาจกิ ฺขาหีต.ิ\"ติฏตุ ตาว ทเู ร กถา, อชเฺ ชว ตยา อมนุสสฺ คฺคหติ สฺสอุปฏากปตุ ฺตสสฺ ปาทโธวนทุ ก สีเส อาสติ ตฺ  นาสติ ฺตนตฺ .ิ \"อามอาสติ ตฺ นฺติ. \"กึ เอต น ปสสฺ สตี ิ. \"เอต สนธฺ าย ตวฺ  วเทสตี .ิ\"อาม เอต สนฺธาย วทามตี .ิ เถโร จินเฺ ตสิ \"อโห วต เมสมมฺ าปณหิ โิ ต อตตฺ า, สาสนสสฺ อนรุ ูป วต เม จริต, เทวตาปมม จตุปารสิ ทุ ธฺ ิสีเล ติลก วา กาฬก วา อทสิ ฺวา ทารกสสฺ สีเสอาสติ ตฺ  ปาทโธวนมตฺต อททฺ สาติ. ตสสฺ สลี  อารพภฺ พลวปปฺ ติอปุ ปฺ ชฺช.ิ โส ต วกิ ขฺ มฺเภตฺวา ปาทุทธฺ ารป  อกตวฺ า ตตฺเถว อรหตตฺ ปตวฺ า \"มาทสิ  ปรสิ ุทธฺ สมณ ทเู สส,ิ มา อธิ วนสณฺเฑ วสิ,ตฺวเมว นกิ ขฺ มาติ เทวต โอวทนฺโต อิม อุทาน อุทาเนสิ \"วิสุทโฺ ธ วต เม วาโส นมิ มฺ ล ม ตปสฺสนิ  มา ตวฺ  วสิ ทุ ธฺ  ทเู สส,ิ นกิ ขฺ ม ปวนา ตุวนฺต.ิ โส ตตเฺ ถว เตมาส วสิตวฺ า วตุ ฺถวสโฺ ส สตถฺ ุ สนตฺ ิก คนตฺ วฺ าภกิ ฺขูหิ \"กึ อาวุโส ปพพฺ ชติ กจิ ฺจนฺเต มตฺถก ปาปต นฺติ ปุฏโ ,ตสฺมึ เลเน วสสฺ ปุ คมนโต ปฏาย สพพฺ นฺต ปวตฺตึ ภกิ ขฺ ูนอาโรเจตวฺ า, \"อาวโุ ส ตวฺ  เทวตาย เอว วจุ ฺจมาโน น กชุ ฺฌสตี ิ

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐ กถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนาท่ี 133วุตเฺ ต, \"น กุชฌฺ ามตี ิ อาห. ต ภิกขฺ ู ตถาคตสสฺ อาโรเจสุ\"ภนฺเต อย ภกิ ฺขุ อฺ  พฺยากโรต,ิ เทวตาย อิม นามวุจฺจมาโนป `น กชุ ฺฌามตี ิ วทตตี .ิ สตฺถา เตส กถ สุตฺวา\"เนว ภิกขฺ เว มม ปตุ โฺ ต กชุ ฌฺ ต,ิ เอตสสฺ หิ คหิ หี ิ วาปพพฺ ชเิ ตหิ วา สสคฺโค นาม นตฺถ,ิ อสส ฏโ เอส อปฺปจ โฺ ฉสนตฺ ุฏโติ วตวฺ า ธมฺม เทเสนฺโต อิม คาถมาห \"อสสฏ คหฏเหิ อนาคาเรหิ จูภย อโนกสารึ อปปฺ จฺฉ ตมห พรฺ ูมิ พรฺ าหมฺ ณนตฺ ิ. ตตถฺ \"อสส ฏ นตฺ :ิ ทสสฺ นสวนสมลุ ฺลปนปรโิ ภคกาย-สส คคฺ าน อภาเวน อสสฏ. อุภยนตฺ :ิ \"คิหหี ิ จ อนาคาเรหิ จาติ อุภเยหิป อสสฏ  อโนกสารินตฺ :ิ อนาลยจาร๑ึ . ต เอวรปู  อห พรฺ าหฺมณวทามีติ อตโฺ ถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทนี ิ ปาปณุ ึสตู ิ. ปพภฺ ารวาสติ สิ ฺสตฺเถรวตฺถ.ุ๑. สี. ยุ. อนาลยจาร.

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐ กถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนา ที่ 134 ๒๒. อฺตรภกิ ฺขวุ ตฺถุ. (๒๘๕) \"นิธายาติ อมิ  ธมมฺ เทสน สตถฺ า เชตวเน วิหรนโฺ ตอฺตร ภิกฺขุ อารพฺภ กเถสิ. โส กริ สตถฺ ุ สนฺตเิ ก กมมฺ ฏ าน คเหตฺวา อรเฺ วายมนฺโต อรหตฺต ปตวฺ า \"ปฏลิ ทธฺ คณุ  สตฺถุ อาโรเจสฺสามีติตโต นกิ ฺขมิ. อถ น เอกสฺมึ คาเม เอกา อิตถฺ ี สามิเกนสทธฺ ึ กลห กตฺวา, ตสฺมึ พหิ นิกขฺ มนเฺ ต, \"กลุ ฆร คมิสสฺ ามีติมคฺค ปฏปิ นนฺ า อนตฺ รามคฺเค ทสิ ฺวา \"อมิ  เถร นิสฺสายคมิสสฺ ามีติ ปฏิโต ปฏ โิ ต อนพุ นธฺ ิ. เถโร ปน ต น ปสฺสต.ิอถสฺสา สามโิ ก เคห อาคโต ต อทิสวฺ า \"กลุ คาม คตาภวิสฺสตตี ิ อนพุ นฺธนฺโต ต ทสิ วฺ า \"น สกฺกา อมิ าย เอกิกายอมิ  อฏวึ ปฏปิ ชชฺ ิตต, กึ นุ โข นสิ ฺสาย คจฉฺ ตีติ โอโลเกนโฺ ตเถร ทสิ ฺวา \"อย อิม คณฺหติ วฺ า นกิ ขฺ นโฺ ต ภวสิ ฺสตตี ิ จินฺเตตฺวาเถร สนตฺ ชเฺ ชส.ิ อถ น สา อิตฺถี \"เนว ม เอส ภทนโฺ ตปสสฺ ติ น อาลปต,ิ มา น กิจฺ ิ อวจาติ อาห. โส \"กึ ปนตวฺ  อตตฺ าน คเหตวฺ า คจฺฉนฺต มม น๑ อาจิกฺขิสฺสส,ิ ตุยฺหเมวอนุจฉฺ วิก อมิ สฺส กริสสฺ ามีติ อุปปฺ นฺนโกโธ อิตฺถยิ า อาฆาเตนเถร โปเถตฺวา ต อาทาย นิวตฺติ. เถรสสฺ สกลสรรี  สฺชาตคณฺฑอโหสิ. อถสสฺ วิหาร อาคตกาเล ภกิ ฺขู สรรี  สมพฺ าหนตฺ าคณเฺ ฑ ทสิ ฺวา \"กึ อทิ นตฺ ิ ปจุ ฺฉึสุ. โส เตส ตมตถฺ  อาโรเจส.ิ๑. ม. นสทโฺ ท นตฺถ.ิ

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐกถา (อฏฐโม ภาโค) - หนา ท่ี 135อถ น ภิกขฺ ู \"อาวุโส ตสมฺ ึ ปรุ เิ ส เอว ปหรนฺเต, กึ ตวฺ อวจ, กึ วา เต โกโธ อุปฺปนฺโนต.ิ \"น เม อาวุโส โกโธอปุ ฺปชชฺ ตตี ิ. เต สตถฺ ุ สนฺติก คนตฺ ฺวา ตมตฺถ อาโรเจตวฺ า\"ภนเฺ ต เอโส ภิกขฺ ุ `โกโธ เต อุปปฺ ชฺชตีติ วุจฺจมาโน `น เมอาวโุ ส โกโธ อุปฺปชชฺ ตตี ิ วเทต,ิ อภูต วตวฺ า อฺ  พฺยากโรตตี ิ.สตฺถา เตส กถ สุตฺวา \"ภิกฺขเว ขณี าสวา นาม นิหติ ทณฑฺ า,เต ปหรนเฺ ตสุป โกธ น กโรนฺตเิ ยวาติ วตวฺ า อมิ  คาถมาห \"นธิ าย ทณฑฺ  ภูเตสุ ตเสสุ ถาวเรสุ จ โย น หนตฺ ิ น ฆาเตติ, ตมห พฺรูมิ พรฺ าหฺมณนฺต.ิ ตตถฺ \"นธิ ายาติ: นกิ ขฺ ปิ ตวฺ า โอโรเปตวฺ า. ตเสสุ ถาวเรสุ จาต:ิ ตณหฺ าตาเสน ตเสส,ุ ตณหฺ าอภาเวนถริ ตาย ถาวเรสุ จ. โย น หนฺตตี :ิ โย เอว สพพฺ สตเฺ ตสุ วิคตปฏิฆตายนกิ ขฺ ิตฺตทณฺโฑ เนว กจฺ ิ สย หนติ น อฺ  ฆาเตติ, ตมหพรฺ าหฺมณ วทามตี ิ อตโฺ ถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตตฺ ิผลาทนี ิ ปาปุณึสตู .ิ อฺตรภิกฺขวุ ตถฺ .ุ

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐ กถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนาท่ี 136 ๒๓. สามเณรวตถฺ ุ. (๒๘๖) \"อวิรทุ ฺธนตฺ ิ อมิ  ธมมฺ เทสน สตถฺ า เชตวเน วิหรนโฺ ต [๑]สามเณร อารพภฺ กเถส.ิ เอกา กิร พฺราหฺมณี จตนุ ฺน ภกิ ฺขนู  อุทเฺ ทสภตฺต สชเฺ ชตฺวาพรฺ าหมฺ ณ อาห \"พฺราหมฺ ณ วิหาร คนฺตวฺ า จตตฺ าโร มหลฺลกพรฺ าหมฺ เณอทุ ฺทสิ ติ ฺวา อาเนหีต.ิ โส วิหาร คนฺตวฺ า \"จตฺตาโร เม พฺราหมฺ เณอุทฺทิสิตฺวา๒ เทถาติ อาห. ตสฺส \"สงฺกิจโฺ จ ปณฑฺ โิ ต โสปาโกเรวโตติ สตฺตวสสฺ ิกา จตฺตาโร ขณี าสวสามเณรา ปาปณุ ึสุ.พฺราหมฺ ณี มหารหานิ อาสนานิ ปฺ าเปตฺวา ิตา สามเณเรทสิ ฺวา กุปต า อุทฺธเน ปกฺขติ ตฺ โลณ วิย ตฏตฏายมานา\"ตวฺ  วิหาร คนฺตฺวา อตฺตโน นตฺตุมตฺเตป อปฺปโหนเฺ ตจตฺตาโร กมุ ารเก คเหตฺวา อาคโตสีติ วตฺวา เตสเตสุ อาสเนสุ นิสีทติ ุ อทตวฺ า นีจปกานิ อตถฺ ริตฺวา \"เอเตสุนสิ ที ถาติ วตวฺ า \"คจฉฺ พฺราหฺมณ มหลลฺ เก โอโลเกตวฺ าอาเนหีติ อาห. พรฺ าหมฺ โณ วิหาร คนตฺ ฺวา สารปี ตุ ฺตตฺเถร ทิสวฺ า\"เอหิ, อมฺหาก เคห คมสิ สฺ ามาติ อาเนสิ. เถโร อาคนตฺ วฺ าสามเณเร ทิสฺวา \"อิเมหิ พรฺ าหฺมเณหิ ภตตฺ  ลทธฺ นตฺ ิ ปจุ ฉฺ ิตวฺ า\"น ลทธฺ นฺติ วตุ ฺเต, จตุนฺนเมว ภตตฺ สฺส ปฏยิ ตตฺ ภาว ตวฺ า\"อาหรถ เม ปตตฺ นฺติ ปตตฺ  คเหตฺวา ปกฺกาม.ิ พรฺ าหมฺ ณีป\"กึ อมิ ินา วุตตฺ นฺติ ปจุ ฉฺ ิตวฺ า \"เอเตส นสิ นิ ฺนพรฺ าหมฺ ณาน๑. สี. ยุ. เอตถฺ นฺตเร \"จตฺตาโรติ อตถฺ ิ. ๒. ม. อุททฺ สิ าเปตฺวา.

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐ กถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนา ท่ี 137ลทฺธุ วฏฏ ต,ิ อาหร เม ปตฺตนฺติ อตตฺ โน ปตฺต คเหตวฺ าคโตติ, \"น ภุชฺ ิตุกาโม ภวิสสฺ ติ, สีฆ คนฺตวฺ า อฺ โอโลเกตวฺ า อาเนหตี .ิ พฺราหมฺ โณ คนตฺ วฺ า มหาโมคคฺ ลลฺ านตเฺ ถรทิสวฺ า ตเถว วตวฺ า อาเนส.ิ โสป สามเณเร ทสิ ฺวา ตเถววตวฺ า ปตฺต คเหตวฺ า ปกฺกามิ. อถ น พฺราหฺมณี อาห \"เอเตน ภุ ชฺ ติ ุกามา, พรฺ าหฺมณวาทก คนฺตฺวา เอก มหลฺลกพฺราหมฺ ณอาเนหตี .ิ สามเณราป ปาโต ปฏ าย กิ ฺจิ อลภมานาชิฆจฺฉาย ปฬ ิตา นสิ ีทสึ ุ. อถ เนส คณุ เตเชน สกฺกสฺสอาสน อุณหฺ าการ ทสเฺ สส.ิ โส อาวชฺชนฺโต เตส ปาโตปฏ าย นสิ นิ นฺ าน กลิ นตฺ ภาว ตฺวา \"มยา ตตฺถ คนตฺ ุวฏฏ ตตี ิ ชราชิณฺณมหลฺลกพฺราหมฺ โณ หุตวฺ า ตสมฺ ึ พฺราหมฺ ณวาทเกพฺราหฺมณาน อคฺคาสเน นสิ ีทิ. พรฺ าหฺมโณ ต ทสิ ฺวา\"อิทานิ เม พรฺ าหฺมณี อตฺตมนา ภวิสสฺ ตีติ \"เอห,ิ เคหคมสิ สฺ ามาติ ต อาทาย เคห อคมาส.ิ พรฺ าหฺมณี ต ทิสวฺ าวตุฏ จติ ตฺ า ทวฺ สี ุ อาสเนสุ อตฺถรณ เอกสมฺ ึ อตถฺ รติ ฺวา \"อยยฺอิธ นิสที าติ อาห. สกโฺ ก เคห ปวสิ ติ วฺ า จตตฺ าโร สามเณเรปจฺ ปปฺ ตฏิ ิเตน วนฺทิตฺวา เตส อาสนปริยนฺเต ภมู ยิ  ปลลฺ งเฺ กนนสิ ีทิ. อถ น ทสิ ฺวา พฺราหมฺ ณี พฺราหมฺ ณ อาห \"อโห เตพฺราหมฺ โณ อานโี ต, เอตป ๑ อุมมฺ ตตฺ ก คเหตวฺ า อาคโตสิ,อตฺตโน นตตฺ ุมตฺเต วนฺทนโฺ ต วจิ รต;ิ กึ อิมนิ า, นีหราหิ นนฺต.ิ๑. ส.ี ยุ. เอว ปต มุ ตฺตก.

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐกถา (อฏฐโม ภาโค) - หนาท่ี 138โส ขนเฺ ธป หตเฺ ถป กจฉฺ ายป คเหตฺวา นิกกฺ ฑฺฒยิ มาโน อฏุ าตตปน อิจฺฉติ. อถ น พรฺ าหมฺ ณี \"เอหิ พรฺ าหมฺ ณ, ตวฺ  เอกสมฺ ึหตเฺ ถ คณหฺ , อห เอกสฺมึ คณหฺ สิ สฺ ามตี ิ. อุโภป ทวฺ ีสุ หตฺเถสุคเหตฺวา ปฏ  ยิ  โปเถนฺตา เคหทวฺ ารโต พหิ อกส .ุ สกฺโกปนิสินนฺ ฏาเนเยว นิสนิ โฺ น หตถฺ  ปริวตฺเตสิ. เต นวิ ตตฺ ิตวฺ าต นิสนิ ฺนเมว ทสิ วฺ า ภตี รว รวนตฺ า วสิ ฺสชฺเชสส. ตสมฺ ึ ขเณสกโฺ ก อตตฺ โน สกฺกภาว ชานาเปสิ. อถ เนส อาหาร อทสุ.ปจฺ ป ชนา อาหาร คเหตฺวา เอโก กณฺณิกมณฑฺ ล วินิวชิ ฌฺ ติ ฺวาเอโก ฉทนสสฺ ปุริมภาค เอโก ปจฉฺ ิมภาค เอโก ปวยิ นมิ ชุ ฺชติ วฺ า สกโฺ กป เอเกน าเนน นิกขฺ มีติ เอว ปฺจป ชนาปจฺ านานิ อคมส ุ. ตโต ปฏ าย จ ปน ต เคห กริปจฺ ฉิททฺ เคห นาม ชาต สามเณเรป วิหาร คตกาเล ภกิ ฺขู\"อาวโุ ส กที สิ นฺติ ปุจฺฉสึ ุ. \"มา โน ปุจฉฺ ถ, อมฺหากทฏิ กาลโต ปฏ าย พรฺ าหมฺ ณี โกธาภิภตู า ปฺตฺตาสเนสุ โนนิสีทติ ตป อทตวฺ า `สีฆ มหลฺลกพรฺ าหฺมณ อาเนหีติ อาห, อมหฺ ากอุปชฌฺ าโย อาคนฺตฺวา อมเฺ ห ทสิ วฺ า `อิเมส นสิ ินนฺ พฺราหฺมณานลทธฺ ุ วฏฏ ตตี ิ ปตฺต อาหราเปตวฺ า นกิ ฺขมิ, `อฺ  มหลฺลกพรฺ าหฺมณอาเนหตี ิ วุตเฺ ต, พฺราหมฺ โณ มหาโมคฺคลฺลานตเฺ ถร อาเนส,ิ Hโส อมฺเห ทิสวฺ า ตเถว วตฺวา ปกกฺ ามิ, อถ พฺราหมฺ ณี`น เอเต ภุ ชฺ ติ ุกามา, คจฉฺ พรฺ าหฺมณวาทกโต เอกมหลลฺ กพรฺ าหมฺ ณ อาเนหีติ พฺราหฺมณ ปหณิ ,ิ โส ตตฺถ คนตฺ วฺ า

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐกถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนา ท่ี 139พฺราหมฺ ณเวเสน อาคต สกฺก อาเนสิ, ตสสฺ าคตกาเล อมหฺ ากอาหาร อทสูติ. \"เอว กโรนตฺ าน ปน เตส ตุมเฺ ห น กุชฺฌิตถฺ าต.ิ\"น กชุ ฌฺ มิ หฺ าติ. ภกิ ฺขู ต สุตวฺ า สตถฺ ุ อาโรเจสุ \"ภนเฺ ตอิเม `น กชุ ฌฺ ิมฺหาติ อภูต วตวฺ า อฺ  พฺยากโรนฺตตี .ิ สตถฺ า\"ภกิ ขฺ เว ขีณาสวา นาม วิรุทเฺ ธสุป น วิรชุ ฺฌนฺตเิ ยวาติ วตฺวาอมิ  คาถมาห \"อวริ ทุ ธฺ  วริ ทุ ฺเธสุ อตฺตทณฺเฑสุ นพิ ฺพุต สาทาเนสุ อนาทาน ตมห พรฺ ูมิ พรฺ าหมฺ ณนตฺ ิ. ตตฺถ \"อวริ ุทธฺ นฺต:ิ อาฆาตวเสน วิรทุ ฺเธสุป โลกยิ มหาชเนสุอาฆาตาภาเวน อวริ ุทฺธ หตฺถคเต ทณเฺ ฑ วา สตเฺ ถ วาอวชิ ชฺ มาเนป ปเรส ปหารทานโต อวริ ตตตฺ า อตตฺ ทณเฺ ฑสุชเนสุ นิพพฺ ตุ  นกิ ขฺ ติ ตฺ ทณฺฑ ปฺจนนฺ  ขนธฺ าน \"อห มมนตฺ ิคหิตตฺตา สาทาเนสุ ตสสฺ คหณสฺส อภาเวน อนาทาน ตเอวรูป อห พฺราหฺมณ วทามตี ิ อตโฺ ถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตตฺ ิผลาทนี ิ ปาปณุ ึสตู ิ. สามเณรวตฺถ.ุ

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐ กถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนา ท่ี 140 ๒๔. มหาปนฺถกตฺเถรวตฺถ.ุ (๒๘๗) \"ยสฺส ราโค จาติ อิม ธมมฺ เทสน สตฺถา เวฬุวเน วิหรนฺโตมหาปนถฺ ก อารพฺภ กเถสิ. โส หิ อายสมฺ า จูฬปนถฺ ก จตูหิ มาเสหิ เอก คาถ ปคุณกาตุ อสกฺโกนตฺ  \"ตวฺ  สาสเนป อภพโฺ พ คิหโิ ภคาป ปริหโี นกินฺเต อิธ วาเสน, อโิ ต นิกฺขมสสฺ ตู ิ วิหารา นกิ ฺกฑฺฒติ วฺ าทฺวาร ถเกส.ิ ภกิ ขฺ ู กถ สมฏุ าเปสุ \"อาวโุ ส มหาปนถฺ กตเฺ ถเรนอทิ นนฺ าม กต, ขณี าสวานป มฺเ โกโธ อปุ ปฺ ชชฺ ตีต.ิ สตถฺ าอาคนฺตฺวา \"กาย นุตถฺ ภิกขฺ เว เอตรหิ กถาย สนนฺ ิสนิ ฺนาติปจุ ฉฺ ิตฺวา, \"อิมาย นามาติ วุตฺเต, \"น ภิกฺขเว ขณี าสวานราคาทโย กเิ ลสา อตฺถ,ิ มม ปตุ เฺ ตน ปน อตฺถปุเรกฺขารตายเจว ธมฺมปุเรกฺขารตาย จ ต กตนตฺ ิ วตฺวา อมิ  คาถมาห \"ยสสฺ ราโค จ โทโส จ มาโน มกโฺ ข จ ปาตโิ ต สาสโปรวิ อารคคฺ า, ตมห พรฺ มู ิ พฺราหมฺ ณนตฺ ิ. ตตฺถ อารคคฺ าต:ิ ยสเฺ สเต ราคาทโย อยฺจ ปรคุณมกฺขนลกขฺ โณมกฺโข อารคคฺ า สาสโป วยิ ปาตติ า,๑ ยถา สาสโป อารคเฺ ค นสนฺตฏิ ติ, เอว จติ เฺ ต น สนฺติฏนตฺ ๒ิ ; ตมห พฺราหมฺ ณ วทามีติ อตโฺ ถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทนี ิ ปาปณุ ึสตู ิ. มหาปนถฺ กตฺเถรวตถฺ ุ.๑. ม. ปาตโิ ต. ๒. ม. สนตฺ ฏิ ต.ิ

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐกถา (อฏฐโม ภาโค) - หนาที่ 141 ๒๕. ปลินทฺ วจฺฉตฺเถรวตถฺ ุ. (๒๘๘) \"อกกฺกสนฺติ อมิ  ธมมฺ เทสน สตถฺ า เวฬวุ เน วิหรนโฺ ตปล นิ ฺทวจฉฺ ตฺเถร อารพฺภ กเถส.ิ โส กริ ายสฺมา \"เอหิ วสล,ิ ยาหิ วสลีตอิ าทีนิ วทนโฺ ตคหิ ีป ปพฺพชเิ ตป วสลวิ าเทเนว สมทุ าจรติ. อเถกทิวส สมพฺ หุลาภกิ ฺขู สตถฺ ุ อาโรเจสุ \"อายสมฺ า ภนเฺ ต ปล ินทฺ วจฺโฉ ภกิ ฺขูวสลิวาเทน สมทุ าจรตตี ิ. สตฺถา ต ปกโฺ กสาเปตฺวา \"สจฺจกริ ตวฺ  ปล นิ ฺทวจฉฺ ภกิ ฺขู วสลวิ าเทน สมุทาจรสีติ ปุจฉฺ ติ ฺวา,\"เอว ภนฺเตติ วุตเฺ ต, ตสฺสายสมฺ โต ปพุ เฺ พนวิ าส มนสิกริตวฺ า\"มา โข ตมุ ฺเห ภกิ ขฺ เว วจฺฉสฺส ภกิ ขฺ โุ น อุชฌฺ ายิตฺถ, นภกิ ฺขเว วจฺโฉ โทสนตฺ โร ภกิ ฺขู วสลวิ าเทน สมุทาจรติ, วจฺฉสฺสภกิ ขฺ เว ภิกขฺ โุ น ปจฺ ชาตสิ ตานิ อพฺโพกณิ ฺณานิ สพฺพานิ ตานิพรฺ าหมฺ ณกเุ ล ปจฺฉาชาตานิ, โส ตสฺส ทีฆรตตฺ  วสลิวาโทสมทุ าจิณฺโณ; ขณี าสวสฺส นาม กกกฺ ส ผรสุ  ปเรส ฆฏฏ นวจนเมว๑นตถฺ ิ, อาจิณณฺ วเสน หิ มม ปุตโฺ ต เอว กเถตตี ิ วตฺวา ธมมฺ เทเสนฺโต อิม คาถมาห \"อกกฺกส วิฺ าปนึ คริ  สจจฺ  อทุ ีรเย, ยาย นาภสิ เช กจฺ ิ, ตมห พรฺ ูมิ พรฺ าหฺมณนตฺ ิ. ตตฺถ อกกกฺ สนฺต:ิ อผรุส. วิ ฺาปนินฺต:ิ อตถฺ วิ ฺ าปน.ึ ว๑. ม. มมมฺ ฆฏฏนวจนเมว.

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐ กถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนาที่ 142 สจฺจนตฺ ิ: ภตู ตถฺ . นาภสิ เชติ: ยาย คิราย อฺ  กชุ ฌฺ าปนวเสน นลคฺคาเปยฺย, ขีณาสโว นาม เอวรปู เมว คิร ภาเสยฺย; ตสมฺ าตมห พฺราหฺมณ วทามีติ อตโฺ ถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตตฺ ิผลาทนี ิ ปาปุณึสูติ. ปลนิ ฺทวจฉฺ ตฺเถรวตถฺ ุ. ๒๖. อฺตรภกิ ฺขุวตฺถุ. (๒๘๙) \"โยธ ทฆี นตฺ ิ อมิ  ธมฺมเทสน สตฺถา เชตวเน วิหรนโฺ ตอฺตร ภิกฺขุ อารพภฺ กเถสิ. สาวตฺถยิ  กเิ รโก มจิ ฉฺ าทิฏ โิ ก พรฺ าหมฺ โณ สรีเร คนฺธคคฺ หณภเยนอตุ ตฺ ริสาฏก อปเนตฺวา เอกมนฺเต เปตฺวา เคหทวฺ าเร พหมิ ุโขนิสีท.ิ อเถโก ขีณาสโว ภตตฺ กจิ จฺ  กตฺวา วิหาร คจฉฺ นโฺ ตต สาฏก ทสิ วฺ า อิโต จโิ ต จ โอโลเกตวฺ า กจฺ ิ อปสสฺ นฺโต\"นิสสฺ ามโิ ก อยนตฺ ิ ปสกุ ลู  อธฏิ  หติ ฺวา คณหฺ .ิ อถ นพฺราหฺมโณ ทสิ วฺ า อกฺโกสนฺโตว อุปสงฺกมิตฺวา \"มณุ ฑฺ สมณมม สาฏก คณฺหสีติ อาห. \"ตเวโส พฺราหฺมณาต.ิ \"อามสมณาติ. \"มยา กฺจิ อปสสฺ นฺเตน ปส ุกูลสฺ าย คหโิ ต,คณฺห นนฺติ ตสสฺ ทตฺวา วหิ าร คนฺตวฺ า ภกิ ขฺ ูน ตมตถฺ 

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐกถา (อฏฐโม ภาโค) - หนา ท่ี 143อาโรเจสิ. อถสสฺ วจน สตุ วฺ า ภิกขฺ ู เตน สทฺธึ เกลึ กโรนฺตา\"กินนฺ ุ โข อาวุโส สาฏโก ทโี ฆ รสฺโส ถโู ล สณฺโหติ อาหส .ุ\"อาวุโส ทโี ฆ วา โหตุ รสฺโส วา ถโู ล วา สณโฺ ห วา,นตถฺ ิ มยฺห ตสมฺ ึ อาลโย, ปสุกลู สฺาย คณหฺ ินฺต.ิ ต สตุ วฺ าภิกขฺ ู ตถาคตสสฺ อาโรเจสุ \"เอส ภนเฺ ต ภกิ ฺขุ อภตู  วตฺวาอฺ พยฺ ากโรตีติ. สตถฺ า \"ภูต ภกิ ขฺ เว เอส กเถติ, ขณี าสวานาม ปเรส สนตฺ ก น คณหฺ นตฺ ีติ วตฺวา อมิ  คาถมาห \"โยธ ทฆี  วา รสสฺ  วา อณณ ถูล สภุ าสภุ  โลเก อทินนฺ  นาทิยติ ตมห พฺรมู ิ พรฺ าหฺมณนฺต.ิ ตสฺสตฺโถ: สาฏกาภรณาทีสุ ทฆี  วา รสสฺ  วา มณิมตุ ตฺ าทีสุอณณ วา ถลู  วา มหคฆฺ อปฺปคฺฆวเสน สุภ วา อสุภ วา โยปุคคฺ โล อมิ สมฺ ึ โลเก ปรปรคิ ฺคหิต นาทยิ ต,ิ ตมห พรฺ าหมฺ ณวทามตี ิ อตฺโถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตตฺ ิผลาทนี ิ ปาปุณึสูต.ิ อฺตรภกิ ฺขุวตฺถุ.

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐกถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนา ที่ 144 ๒๗. สารปี ตุ ฺตตฺเถรวตฺถ.ุ (๒๙๐) \"อาสา ยสสฺ าติ อิม ธมมฺ เทสน สตถฺ า เชตวเน วหิ รนโฺ ตสารีปตุ ตฺ ตฺเถร อารพฺภ กเถส.ิ โส กริ ปจฺ ภิกขฺ ุสตปรวิ าโร ชนปเท เอก วิหาร คนตฺ ฺวาวสฺส อุปคฉฺ ิ. มนสุ ฺสา เถร ทสิ วฺ า พหุ วสฺสาวาสกิ  ปฏิสสฺ ณุ สึ .ุเถโร ปวาเรตฺวา, สพฺพสฺมึ วสฺสาวาสเิ ก อสมปฺ ตฺเตเยว, สตถฺ ุสนฺติก คจฉฺ นฺโต ภกิ ขฺ ู อาห \"ทหรานเฺ จว สามเณรานฺจมนสุ เฺ สหิ วสฺสาวาสิเก อาหเฏ คเหตวฺ า เปเสยฺยาถ, เปตฺวา วาสาสน ปหิเณยฺยาถาต.ิ เอวฺจ ปน วตฺวา สตฺถุ สนฺตกิ  อคมาส.ิภกิ ขฺ ู กถ สมุฏ าเปสุ \"อชชฺ าป มฺเ สารีปตุ ตฺ ตเฺ ถรสฺสตณหฺ า อตถฺ เิ ยว, ตถา หิ `มนุสฺเสหิ วสฺสาวาสิเก ทินเฺ น, อตฺตโนสทธฺ วิ หิ าริกาน วสสฺ าวาสิก เปเสยฺยาถ, เปตฺวา วา สาสนปหเิ ณยฺยาถาติ ภกิ ฺขนู  วตฺวา อาคโตต.ิ สตถฺ า อาคนตฺ ฺวา\"กาย นตุ ถฺ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนสิ นิ นฺ าติ ปุจฉฺ ิตวฺ า,\"อมิ าย นามาติ วตุ ฺเต, \"น ภกิ ขฺ เว มม ปตุ ตฺ สสฺ ตณหฺ าอตฺถิ, `มนุสสฺ าน ปน ปุฺโต ทหรสามเณรานฺจ ธมมฺ กิ ลาภโตปริหานิ มา อโหสีติ เตเนว กถิตนตฺ ิ วตวฺ า อมิ  คาถมาห \"อาสา ยสฺส น วชิ ฺชนตฺ ิ อสฺมึ โลเก ปรมหฺ ิ จ, นริ าสาส๑ วสิ ย ตุ ฺต ตมห พรฺ ูมิ พฺราหมฺ ณนฺต.ิ ตตฺถ \"อาสาต:ิ ตณหฺ า. นิราสาสนตฺ ิ: นิตฺตณฺห.๑. สี. ย.ุ นิราสย.

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐกถา (อฏฐโม ภาโค) - หนา ท่ี 145 วสิ ย ุตตฺ นฺต:ิ สพฺพกกฺ เิ ลเสหิ วิสย ตุ ตฺ  ตมห พรฺ าหมฺ ณวทามตี ิ อตโฺ ถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทนี ิ ปาปณุ ึสูติ. สารีปุตตฺ ตฺเถรวตฺถุ. ๒๘. มหาโมคคฺ ลลฺ านตฺเถรวตฺถุ. (๒๙๑) \"ยสฺสาลยาต:ิ อิม ธมฺมเทสน สตฺถา เชตวเน วิหรนโฺ ตมหาโมคคฺ ลลฺ านตฺเถร อารพฺภ กเถส.ิ วตฺถุ ปรุ มิ สทิสเมว, อธิ ปน สตถฺ า มหาโมคฺคลลฺ านตฺเถรสฺสนิตตฺ ณฺหภาว วตวฺ า อมิ  คาถมาห \"ยสสฺ าลยา น วชิ ฺชนฺต,ิ อฺาย อกถกถ,ี อมโตคธ อนุปฺปตตฺ  ตมห พฺรมู ิ พฺราหมฺ ณนตฺ .ิ ตตฺถ \"อาลยาต:ิ ตณฺหา. อฺ าย อกถก ถีต:ิ อฏ วตถฺ ูนิ ยถาภตู  ชานิตฺวาอฏ วตถฺ กุ าย วิจิกิจฺฉาย นิพฺพจิ กิ จิ โฺ ฉ. อมโตคธ อนุปฺปตฺตนตฺ .ิ อมต นพิ พฺ าน โอคาเหตวฺ าอนปุ ปฺ ตตฺ  ตมห พรฺ าหฺมณ วทามีติ อตฺโถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตตฺ ิผลาทนี ิ ปาปุณึสูติ. มหาโมคคฺ ลลฺ านตฺเถรวตฺถุ.

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐ กถา (อฏฐโม ภาโค) - หนา ท่ี 146 ๒๙. เรวตตฺเถรวตฺถุ. (๒๙๒) \"โยธ ปุฺ ฺจาติ อิม ธมมฺ เทสน สตฺถา ปพุ ฺพาราเมวหิ รนโฺ ต เรวตตเฺ ถร อารพฺภ กเถส.ิ วตฺถุ \"คาเม วา ยทิ วารเฺ ติ คาถาวณณฺ นายวิตฺถาริตเมว. วตุ ตฺ หฺ ิ ตตฺถ: ปเุ นกทวิ ส ภิกฺขู กถ สมฏุ  าเปสุ \"อโห สามเณรสฺส ลาภา, อโหปุฺ ; เยน เอกเกน ปจฺ นนฺ  ภกิ ฺขุสตาน ปฺจกฏู าคารสตานิกตานตี ิ. สตฺถา อาคนฺตฺวา \"กาย นุตฺถ ภกิ ฺขเว เอตรหิ กถายสนฺนสิ ินนฺ าติ ปจุ ฉฺ ิตฺวา, \"อิมาย นามาติ วตุ ฺเต, \"ภิกฺขเว มยหฺ ปุตฺตสฺส เนว ปุฺ อตฺถ,ิ น ปาป; อภุ ยมสฺส ปหนี นฺติ วตวฺ า อมิ คาถมาห \"โยธ ปุ ฺ จฺ ปาปฺจ อุโภ สงคฺ  อุปจจฺ คา, อโสก วิรช สุทธฺ  ตมห พรฺ มู ิ พรฺ าหมฺ ณนตฺ ิ. ตตถฺ \"อโุ ภต:ิ เทฺวป ปุ ฺ านิ จ ปาปานิ จ ฉฑฺเฑตวฺ าติอตโฺ ถ. สงฺคนฺต:ิ ราคาทิเภท สงฺค. อปุ จฺจคาติ: อติกกฺ นโฺ ต. วฏฏ มลู กโสกาภาเวน อโสก อนตฺ เรราครชาทนี  อภาเวน วริ ช นริ ุปกกฺ เิ ลสตาย สทุ ธฺ  ตมห พรฺ าหมฺ ณวทามตี ิ อตฺโถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสูติ. เรวตตเฺ ถรวตถฺ .ุ

ประโยค๓ - ธมมฺ ปทฏฐกถา (อฏฐโม ภาโค) - หนา ที่ 147 ๓๐. จนฺทาภตเฺ ถรวตฺถุ. (๒๙๓) \"จนทฺ วาติ อมิ  ธมฺมเทสน สตถฺ า เชตวเน วหิ รนโฺ ตจนทฺ าภตฺเถร อารพภฺ กเถสิ. ตตฺราย อนุปพุ ฺพกี ถา: \"อตีเต กิร เอโก พาราณสิย๑ วาณิโช \"ปจฺจนตฺ  คนตฺ วฺ าจนทฺ น อาหริสฺสามตี ิ พหนู ิ วตฺถาภรณาทีนิ คเหตวฺ า ปฺจหิสกฏสเตหิ ปจจฺ นฺต คนตฺ ฺวา คามทวฺ าเร นวิ าส คเหตวฺ า อฏวยิ โคปาลทารเก ปจุ ฉฺ ิ \"อิมสมฺ ึ คาเม ปพพฺ ตปาทกมฺมิโก โกจิ มนุสฺโสอตฺถตี ิ. \"อาม อตถฺ ตี .ิ \"โก นาเมโสต.ิ \"อสโุ ก นามาติ. \"ภริยายปนสสฺ ปตุ ตฺ าน วา กึ นามนฺติ. \"อิทฺจิทฺจาต.ิ \"กห ปนสสฺ[าเน] เคหนตฺ .ิ \"อสุกฏ าเน นามาติ. โส เตหิ ทนิ นฺ สฺายสขุ ยานเก นิสที ิตฺวา ตสฺส เคหทวฺ าร คนฺตฺวา ยานา โอรุยฺห เคหปวิสติ ฺวา \"อสกุ นาเมติ ต อติ ฺถึ ปกโฺ กส.ิ สา \"เอโก โน าตโกภวิสฺสตีติ เวเคนาคนตฺ ฺวา อาสน ปฺ าเปสิ. โส ตตถฺ นิสที ิตฺวานาม วตวฺ า \"สหาโย เม กหนฺติ ปจุ ฉฺ ิ. \"อรฺ  คโต สามีติ.\"มม ปตุ ฺโต อสุโก นาม มม ธีตา อสกุ า นาม กหนตฺ ิสพเฺ พส นาม กติ ฺเตนฺโตว ปุจฉฺ ิตฺวา \"อมิ านิ เนส วตถฺ าภรณานิทเทยฺยาสิ, สหายกสสฺ าป เม อฏวิโต อาคตกาเล อิท วตฺถาภรณdทเทยฺยาสีติ อทาสิ. สา ตสสฺ อฬุ ารสกฺการ กตวฺ า สามกิ สสฺอาคตกาเล \"สามิ อิมินา อาคตกาลโต ปฏาย สพฺเพส นาม๑. สี. พาราณสีวาสี. ม. ย.ุ พาราณสิวาสี.

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐ กถา (อฏฐโม ภาโค) - หนาท่ี 148วตฺวา อิทฺจิทจฺ ทนิ ฺนนตฺ ิ อาห. โสปส ฺส กตตฺ พพฺ ยตุ ตฺ ก กร.ิอถ น สาย สยเน นิสนิ ฺโน ปุจฺฉิ \"สมฺม ปพฺพตปาเท จรนเฺ ตนเต กึ พหุ ทิฏปุพพฺ นฺติ. \"อฺ  น ปสฺสาม,ิ รตฺตสาขา ปนเม พหู รุกขฺ า ทิฏ าต.ิ \"พหู รุกขฺ าติ. \"อาม พหตู ิ. \"เตนหิเต อมหฺ าก ทสเฺ สหีติ เตน สทฺธึ คนตฺ วฺ า รตฺตจนฺทนรกุ เฺ ขฉินทฺ ิตวฺ า ปฺจ สกฏสตานิ ปเู รตวฺ า อาคจฺฉนฺโต ต อาห\"สมมฺ พาราณสยิ  อสุกฏ าเน นาม มม เคห, กาเลน กาลมม สนฺตกิ  อาคจฺเฉยยฺ าสิ, อเฺ น เม ปณณฺ ากาเรน อตโฺ ถนตฺถิ, รตฺตสาขรกุ ฺเขเอว อาหเรยฺยาสีติ. โส \"สาธตู ิ วตวฺ ากาเลน กาล ตสฺส สนตฺ กิ  อาคจฉฺ นฺโต รตฺตจนทฺ นเมว อาหรติ.๑โสปส ฺส พหุ ธน เทต.ิ ตโต อปเรน สมเยน, ปรินพิ พฺ ุเตกสสฺ ปทสพเล, ปติฏิเต กาจฺ นถเู ป, โส ปุรโิ ส พหุ จนทฺ นอาทาย พาราณสึ อคมาสิ. อถสสฺ โส สหายโก วาณโิ ช พหุจนฺทน ปสาเปตวฺ า ปาตึ ปูเรตฺวา \"เอหิ สมมฺ ๒ , ยาว ภตตฺ ปจฺจติ, ตาว เจติยกรณฏาน คนตฺ ฺวา อาคมสิ ฺสามาติ ต อาทายตตถฺ คนฺตฺวา จนฺทนปูช อกาสิ. โสปสสฺ ปจฺจนตฺ วาสี สหายโกเจติยกจุ ฺฉิย จนทฺ เนน จนทฺ มณฑฺ ล อกาส.ิ เอตตฺ กเมวสฺสปุพฺพกมมฺ . โส ตโต จุโต เทวโลเก นพิ พฺ ตฺตติ ฺวา เอก พทุ ฺธนฺตรตตฺถ เขเปตฺวา อมิ สมฺ ึ พุทธฺ ุปปฺ าเท ราชคหนคเร๑. ส.ี ม. ย.ุ หรต.ิ ๒. ส.ี มยฺห.

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐกถา (อฏฐ โม ภาโค) - หนา ท่ี 149พรฺ าหมฺ ณมหาสาลกเุ ล นพิ ฺพตฺต.ิ ตสสฺ นาภมิ ณฺฑลโต จนทฺ มณฺฑลสทสิ าปภา อฏุ ห.ิ เตนสฺส \"จนทฺ าโภเตฺวว นาม กรสึ .ุ เจตเิ ยกริ สสฺ จนฺทมณฑฺ ลกรณสฺส นิสสฺ นโฺ ท เอส. พรฺ าหมฺ ณา จนิ ฺตยสึ ุ\"สกกฺ า อมเฺ หหิ อิม คเหตวฺ า โลก ขาทติ นุ ตฺ ิ ต ยานเกนสิ ที าเปตวฺ า \"โย อิมสสฺ สรรี  หตเฺ ถน ปรามสติ, โส เอวรปู นาม อิสสฺ รยิ สมฺปตตฺ ึ ลภตีติ วตวฺ า วจิ รึส.ุ สต วา สหสสฺ  วาสตสหสสฺ ๑ วา ททมานาเอว ตสฺส สรีร หตเฺ ถน ผสุ ิตุ ลภนตฺ ิ. เตเอว อนุวจิ รนฺตา สาวตฺถึ อนปุ ปฺ ตฺตา นครสสฺ จ วิหารสฺส จ อนฺตรานิวาส คณฺหึส.ุ สาวตถฺ ยิ ป  ปฺจโกฏมิ ตตฺ า อรยิ สาวกา ปุเรภตฺตทาน ทตฺวา ปจฺฉาภตฺต คนธฺ มาลาวตฺถเภสชชฺ าทหิ ตฺถา ธมมฺ สสฺ วนายคจฺฉนฺติ. พรฺ าหฺมณา เต ทิสฺวา \"กห คจฺฉถาติ ปุจฺฉสึ .ุ\"สตถฺ ุ สนตฺ กิ  ธมฺมสสฺ วนายาติ. \"เอถ ตตฺถ คนฺตวฺ า กึกริสฺสถ, อมหฺ าก จนทฺ าภพฺราหฺมณสสฺ อานภุ าวสทโิ ส อานภุ าโวนตถฺ ,ิ เอตสฺส หิ สรรี  ผุสนฺตา อทิ  นาม ลภนตฺ ิ, เอถปสสฺ ถ นนตฺ .ิ \"ตมุ หฺ าก จนฺทาภพรฺ าหฺมณสฺส โก อานุภาโวนาม, อมหฺ าก สตฺถาเยว มหานภุ าโวต.ิ เต อฺมฺ สฺาเปตุ อสกโฺ กนฺตา \"วิหาร คนตฺ ฺวา จนฺทาภพรฺ าหฺมณสฺส โกอมฺหาก วา สตฺถุ อานุภาว ชานิสสฺ ามาติ ต คเหตวฺ า วหิ ารอคมสุ. สตถฺ า, ตสมฺ ึ อตฺตโน สนตฺ กิ  อปุ สงกฺ มนฺเตเยว, จนทฺ าภายอนตฺ รธาน อกาส.ิ โส สตถฺ ุ สนฺติเก องฺคารปจฉฺ ยิ  กาโก วยิ๑. ส.ี ม. ยุ. \"สตสหสฺสนฺติ นตถฺ ิ.

ประโยค๓ - ธมฺมปทฏฐกถา (อฏฐโม ภาโค) - หนา ที่ 150อโหสิ. อถ น เอกมนฺต นยึส.ุ อาภา ปฏปิ ากตกิ า อโหส.ิปุน สตถฺ ุ สนฺติก อานยึสุ. อาภา ตเถว อนฺตรธาย.ิ เอวติกขฺ ตตฺ ุ คนฺตฺวา อนตฺ รธายมาน อาภ ทสิ วฺ า จนทฺ าโภ จินเฺ ตสิ\"อย อาภาย อนตฺ รธานมนฺต ชานาติ มเฺ ติ. โส สตถฺ ารปจุ ฺฉิ \"กึ นุ โข อาภาย อนตฺ รธานมนฺต ชานาถาติ. \"อามชานามตี ิ. \"เตนหิ เม เทถาต.ิ \"น สกฺกา อปพฺพชิตสสฺทาตุนตฺ .ิ โส พรฺ าหฺมเณ อาห \"เอตสฺมึ มนเฺ ต คหเิ ต, อหสกลชมฺพุทีเป เชฏ โก ภวสิ ฺสามิ, ตมุ ฺเห เอตฺเถว โหถ, อหปพพฺ ชิตฺวา กติปาเหเนว มนฺต คณฺหิสสฺ ามีติ. โส สตถฺ ารปพพฺ ชชฺ  ยาจิตฺวา อุปสมฺปท ลภิ.๑ อถสสฺ ทวฺ ตตฺ ึสาการ อาจิกขฺ ิ.โส \"กึ อทิ นตฺ ิ ปุจฺฉิ. \"อิท มนฺตสสฺ ปรกิ มมฺ , สชฺฌายิตุวฏฏตตี .ิ พรฺ าหฺมณาป อนตฺ รนตฺ รา อาคนฺตวฺ า \"คหโิ ต เตมนฺโตติ ปุจฉฺ สึ .ุ \"น ตาว คณฺหามีติ. โส กตปิ าหสฺเสว อรหตฺตปตวฺ า พฺราหมฺ เณหิ อาคนฺตวฺ า ปจุ ฺฉติ กาเล \"ยาถ ตมุ ฺเห,อิทานาห อคมนธมฺโม๒ ชาโตติ อาห. ภกิ ขฺ ู ตถาคตสฺส อาโรเจสุ\"อย ภนเฺ ต อภูต วตฺวา อฺ  พยฺ ากโรตีติ. สตถฺ า \"ขีณาสโวอิทานิ ภิกขฺ เว มม ปุตโฺ ต จนฺทาโภ ภูตเมว กเถตีติ วตฺวาอิม คาถมาห \"จนทฺ ว วิมล สุทฺธ วปิ ฺปสนนฺ มนาวลิ  นนทฺ ิภวปริกฺขีณ ตมห พรฺ ูมิ พรฺ าหมฺ ณนตฺ ิ.๑. สี. ยุ. ยาจติ วฺ า ปพพฺ ชิตวฺ า อปุ สมปฺ ชชฺ ิ. ๒. ม. อนาคมนธมฺโม.