คู่มือการปฏิบัติงานศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม

>i>i ค่มู ือการปฏิบตั ิงานศูนยข์ อ้ มลู ข่าวสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

คำ� นำ� กรมประชาสัมพันธ์ได้จัดท�ำ “คู่มือการปฏิบัติงานศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตุการณ์” ฉบับนี้ เพื่อรองรับการด�ำเนินงานของนโยบาย และแผนระดบั ชาตวิ า่ ดว้ ยความมน่ั คงแหง่ ชาติ (พ.ศ. 2562 – 2565) และแผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2558 รวมทั้งเพ่ือให้เป็นไปตามข้อก�ำหนดไว้ ในประกาศสำ� นักงานคณะกรรมการกจิ การกระจายเสยี ง กจิ การโทรทัศน์ และกจิ การ โทรคมนาคมแหง่ ชาติ (กสทช.) เร่ือง หลักเกณฑแ์ ละวธิ กี ารปฏบิ ตั ิงานของผู้ประกอบ กิจการกระจายเสียงและกิจการโทรทัศน์ในกรณีเกิดภัยพิบัติหรือเหตุฉุกเฉิน ซ่ึงก�ำหนด ให้ผู้ประกอบกิจการกระจายเสียงและกิจการโทรทัศน์ จัดท�ำแผนการปฏิบัติงาน ในกรณีท่ีเกิดภัยพิบัติหรือเหตุฉุกเฉินเพื่อให้สามารถน�ำเสนอข้อมูลข่าวสารที่จ�ำเป็น แก่ประชาชนผู้ประสบภัยพิบัติหรือเหตุฉุกเฉินอย่างทันเหตุการณ์ ในขณะเดียวกัน ตอ้ งเป็นขอ้ มลู ท่เี ช่ือถือได้และไม่กอ่ ใหเ้ กิดความตืน่ ตระหนกกับประชาชน เน้อื หาใน “คมู่ ือการปฏบิ ัตงิ านศูนยข์ อ้ มูลข่าวสารร่วมภายใต้ระบบบัญชาการ เหตุการณ์” ประกอบด้วย แนวทางการแก้ไขสถานการณ์วิกฤตในระดับชาติ ของประเทศไทยในปัจจุบัน ระบบบัญชาการเหตุการณ์ แนวคิด ความหมาย ของศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วมซึ่งเป็นกลไกหลักในการประชาสัมพันธ์และจัดการ ขา่ วสารของกองบญั ชาการเหตกุ ารณเ์ มื่อเกดิ เหตุวกิ ฤต รวมทง้ั รายละเอยี ดโครงสรา้ ง การจัดองค์กร หน้าที่ความรับผิดชอบของเจ้าหน้าที่ศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม และข้ันตอนในการปฏิบัติงาน เพื่อเป็นแนวปฏิบัติของหน่วยงานในสังกัด กรมประชาสัมพันธ์ทั้งในส่วนกลางและส่วนภูมิภาคให้สามารถปฏิบัติงานในกรณี เกิดภัยพิบัติหรือเหตุฉุกเฉินได้อย่างมีประสิทธิภาพ รวมทั้งสามารถบูรณาการ การด�ำเนินงานของหน่วยงานที่เก่ียวข้องในการบริหารจัดการกับสาธารณภัยท่ีเกิดขึ้น ได้ต่อไป ผู้จัดท�ำหวังเป็นอย่างย่ิงว่า “คู่มือการปฏิบัติงานศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตุการณ์” น้ีจะเป็นประโยชน์กับทุกฝ่ายท่ีเก่ียวข้องและ ขอน้อมรับขอ้ ชแี้ นะต่างๆ เพอ่ื น�ำไปแก้ไขหรือปรับปรงุ ให้ถูกต้องสมบูรณต์ ่อไป กรมประชาสมั พันธ์ พฤศจิกายน 2562 iกiiคู่มือการปฏบิ ตั งิ านศนู ย์ขอ้ มูลขา่ วสารร่วม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

สารบัญ ค�ำน�ำ........................................................................................................................................................................................................................................ ก สารบัญ................................................................................................................................................................................................................................. ข บทท่ี 1 บทน�ำ............................................................................................................................................................................................................. 1 1.1 กรอบแนวทางการแกไ้ ขสถานการณว์ กิ ฤตในระดับชาติของประเทศไทย.......................................... 1 1.2 แนวทางการปฏิบัติในภาวะฉกุ เฉินตามแผนการป้องกัน................................................................................. 3 และบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ บทท่ี 2 การจัดตงั้ ศูนย์ขอ้ มลู ขา่ วสารร่วม......................................................................................................................15 2.1 ความหมาย...................................................................................................................................................................................15 2.2 หน้าท่ีความรบั ผดิ ชอบ..........................................................................................................................................................16 2.3 การจัดตัง้ ศนู ยข์ ้อมูลขา่ วสารรว่ ม..................................................................................................................................17 2.4 โครงสร้างการปฏบิ ัติงาน.....................................................................................................................................................18 2.5 รปู แบบการจดั การศนู ย์ข้อมลู ข่าวสารรว่ ม (JIC)...............................................................................................23 บทที่ 3 หน้าท่ขี องชุดปฏิบตั ิงานศูนย์ขอ้ มลู ข่าวสารรว่ ม............................................................................25 3.1 เจ้าหนา้ ท่ีประชาสัมพนั ธ์ (Public Information Officer – PIO) /...................................................25 หวั หน้าชดุ ประชาสัมพันธแ์ ละจัดการขา่ วสาร 3.2 ผ้ชู ว่ ยเจา้ หนา้ ที่ประชาสมั พนั ธ์ (AIPO)/ผู้จดั การศูนย์ข้อมลู ข่าวสารรว่ ม........................................28 (JIC Manager) 3.3 ผชู้ ว่ ยเจา้ หนา้ ที่ประชาสัมพนั ธด์ ้านการรวบรวมข้อมูลขา่ วสาร..............................................................30 (APIO for Information Gathering) 3.4 ผ้ชู ว่ ยเจา้ หนา้ ที่ประชาสมั พันธ์ด้านการผลติ ขอ้ มูลข่าวสาร.......................................................................36 (APIO for Information Products) 3.5 ผ้ชู ว่ ยเจา้ หน้าทปี่ ระชาสมั พันธ์ดา้ นสื่อมวลชนสัมพันธ.์.................................................................................42 (APIO for Media Relations) 3.6 ผู้ชว่ ยเจ้าหนา้ ท่ปี ระชาสัมพันธ์ด้านชมุ ชนสมั พนั ธ.์ ...........................................................................................47 (APIO for Community Relations) iขv คมู่ ือการปฏิบตั ิงานศูนยข์ ้อมลู ขา่ วสารร่วม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

บทที่ 4 ขนั้ ตอนการปฏบิ ตั งิ าน.......................................................................................................................................................53 4.1 ข้ันก่อนเกิดภยั ............................................................................................................................................................................53 4.2 ข้ันขณะเกิดภยั ...........................................................................................................................................................................61 4.3 ขัน้ หลงั เกดิ ภัย.............................................................................................................................................................................73 ภาคผนวก.....................................................................................................................................................................................................................75 ภาคผนวก ก ตวั ชว่ ยการปฏบิ ตั ิงาน.....................................................................................................................................75 ภาคผนวก ข ตารางการแลกเปล่ยี นข้อมูลขา่ วสาร .................................................................................................87 (INFORMATION EXCHANGE MATRIX) ภาคผนวก ค แบบฟอร์มท่สี �ำคญั ............................................................................................................................................99 ภาคผนวก ง ตวั อยา่ งเอกสาร................................................................................................................................................117 ภาคผนวก จ นยิ ามศัพท/์ บัญชีค�ำย่อ................................................................................................................................133 ภาคผนวก ฉ แผน ประกาศ และเอกสารอนื่ ๆ..........................................................................................................143 ภาคผนวก ช เครือขา่ ยการส่ือสารและการประชาสัมพนั ธ.์ ..............................................................................147 รายนามผจู้ ดั ทำ� ..................................................................................................................................................................................................164 คvคมู่ อื การปฏิบตั ิงานศนู ยข์ ้อมลู ขา่ วสารร่วม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

>v>i ค่มู ือการปฏิบตั ิงานศูนยข์ อ้ มลู ข่าวสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

บทที่ 1 บทน�ำ 1.1 กรอบแนวทางการแก้ไขสถานการณว์ กิ ฤตในระดบั ชาติ ของประเทศไทย 1.1.1 แผนการเตรียมพรอ้ มแห่งชาติ ประเทศไทยมีความเส่ยี งท่จี ะตอ้ งเผชญิ กับภัยคกุ คามทมี่ คี วามซับซอ้ น ครอบคลมุ เช่ือมโยง ในหลายมิติท่ีจะส่งผลกระทบต่อชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนมากยิ่งขึ้น รัฐบาลจึงได้ให้ความส�ำคัญกับ การพัฒนาระบบการเตรยี มพร้อมแห่งชาติ โดยระบไุ ว้ในยทุ ธศาสตรช์ าติ ระยะ 20 ปี (พ.ศ. 2561 – 2580) ส�ำนักงานสภาความมั่นคงแห่งชาติจึงได้จัดท�ำแผนการเตรียมพร้อมแห่งชาติ (พ.ศ. 2560 – 2564) เพื่อเตรยี มพร้อมใน 3 ดา้ น ประกอบด้วย 1) ด้านสาธารณภัย กระทรวงมหาดไทย โดยกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย ได้ก�ำหนดแผนการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2558 เพื่อเป็น หลกั ในการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภัย 2) ภัยจากการสู้รบ กระทรวงกลาโหม โดยกรมการสรรพก�ำลังกลาโหม ได้ก�ำหนดแผน ผนกึ กำ� ลงั และทรัพยากรเพื่อการป้องกนั ประเทศ เพอื่ เปน็ หลักในการปอ้ งกนั ประเทศ 3) ภัยด้านวิกฤตการณ์ความมั่นคง อาทิ เครือข่ายการก่อการร้ายสากล องค์กร อาชญากรรมข้ามชาติ การก่อวินาศกรรม การก่อจลาจล ความมั่นคงทางทะเล ความม่ันคงทางไซเบอร์ และปัญหาโรคตดิ ตอ่ อุบัตใิ หม่ เปน็ ต้น 1.1.2 แผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2558 จากภัยคุกคามทั้ง 3 ด้านดังกล่าว ภัยจากสาธารณภัยถือเป็นภัยคุกคามที่มีความเส่ียงสูง และเกิดข้ึนเป็นประจ�ำทุกปี จากรายงานขององค์การสหประชาชาติ (World Population Prospects : The 2019 Revision, UN) พบว่า จากการเพ่ิมของประชากรโลกที่คาดว่าจะเพิ่มข้ึนเป็น 8,600 ล้านคน ในปี 2030 ประกอบกับการพัฒนาด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีและการเติบโตทางเศรษฐกิจ ส่งผลให้ ทรัพยากรธรรมชาติถูกใช้อย่างรวดเร็วก่อให้เกิดปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมตามมามากมาย เช่น “ภาวะโลกร้อน” (Global Warming) จากการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสะสมในช้ันบรรยากาศซ่ึงมีผลกระทบให้สภาพ ภูมิอากาศเกิดการเปลี่ยนแปลง เกิดสภาวะอากาศแปรปรวน สภาพอากาศเลวร้ายและสาธารณภัยข้ึนบ่อยครั้ง ประเทศไทยจงึ ไดจ้ ดั ใหม้ กี ารเตรยี มพรอ้ มเพอื่ รบั มอื ภยั คกุ คามในรปู แบบตา่ ง ๆ ทงั้ ทเ่ี กดิ ขน้ึ จากภยั ธรรมชาติ 1คมู่ อื การปฏบิ ัติงานศนู ย์ขอ้ มูลขา่ วสารร่วม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

และภยั ทมี่ นษุ ยส์ รา้ งขน้ึ โดยรฐั บาลไดเ้ รง่ “ยกระดบั ” การจดั การสาธารณภยั ของประเทศ เทยี บเทา่ มาตรฐาน สากล ภายในกรอบการดำ� เนินงาน “เซนได” (The Sendai Framework for Disaster Risk Reduction) ซึ่งเป็นกรอบการด�ำเนินงานส�ำหรับการบริหารจัดการภัยพิบัติของโลก โดยมุ่งเน้นการลดความเสี่ยง จากภัยพิบัติ โดยกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยและหน่วยงานที่เก่ียวข้อง ได้ก�ำหนดให้มีแผนป้องกัน และบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2558 ข้ึน ก�ำหนดแนวทางเตรียมความพร้อม 3 ขั้นตอน คือ ข้นั ก่อนเกิดภยั ข้นั ขณะเกดิ ภัย และข้นั หลงั เกิดภัย ผา่ นระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ (Incident Command) ขอบเขตสาธารณภัย ขอบเขตสาธารณภัยตามแผนการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติให้เป็นไป ตามความหมาย “สาธารณภัย” ตามมาตรา 4 แห่งพระราชบัญญัติป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย พ.ศ. 2550 ดังนี้ “อคั คภี ยั วาตภยั อทุ กภัย ภยั แล้ง โรคระบาดในมนษุ ย์ โรคระบาดสัตว์ โรคระบาดสัตว์น�้ำ การระบาดของศัตรูพืช ตลอดจนภัยอื่น ๆ อันมีผลกระทบต่อสาธารณชน ไม่ว่าเกิดจากธรรมชาติ มีผู้ท�ำให้เกิดข้ึน อุบัติเหตุ หรือเหตุอ่ืนใด ซึ่งก่อให้เกิดอันตรายแก่ชีวิต ร่างกายของประชาชน หรือ ความเสียหายแก่ทรัพย์สินของประชาชน หรือของรัฐ และให้หมายความรวมถึงภัยทางอากาศ และ การกอ่ วินาศกรรมด้วย” ระดบั การจดั การสาธารณภยั ระดับการจัดการสาธารณภัยแบง่ เปน็ 4 ระดบั ทั้งน้ี ขึ้นกบั พืน้ ท่ี ประชากร ความซบั ซอ้ น หรือความสามารถในการจัดการสาธารณภัย ตลอดจนศักยภาพด้านทรัพยากร ที่ผู้มีอ�ำนาจตามกฎหมาย ใช้ดลุ ยพินจิ ในการตดั สินใจเกย่ี วกบั ความสามารถในการเขา้ ควบคุมสถานการณ์เปน็ หลัก ดงั น้ี ระดบั ความรนุ แรง การจัดการ 1 สาธารณภยั ขนาดเล็ก อำ� เภอ (ผ้อู ำ� นวยการอำ� เภอ/นายอำ� เภอ) องคก์ รปกครองส่วน ท้องถ่นิ ได้แก่ องคก์ ารบริหารส่วนตำ� บล (อบต.)/เทศบาล/ 2 สาธารณภัยขนาดกลาง เมอื งพัทยา (ผู้อ�ำนวยการทอ้ งถน่ิ ไดแ้ ก่ นายก อบต./ นายกเทศมนตรี/นายกเมืองพทั ยา) สำ� นักงานเขตกรุงเทพมหานคร (ผู้ชว่ ยผู้อำ� นวยการ กทม./ผู้อ�ำนวยการเขตในแต่ละเขตของ กทม.) สามารถควบคุมสถานการณร์ ะงบั ภัยไดโ้ ดยลำ� พงั ตามขดี ความสามารถ ไม่ต้องการก�ำลังสนับสนนุ จากภายนอก เกนิ ขดี ความสามารถของผู้รับผิดชอบในการจัดการภยั ระดบั 1 ทำ� ให้ไม่สามารถควบคุมสถานการณแ์ ละบริหารจดั การระงับภัย ไดโ้ ดยล�ำพงั ผู้อำ� นวยการจงั หวดั (ผูว้ ่าราชการจงั หวัด)/ ผ้อู ำ� นวยการ กทม.(ผ้วู า่ ราชการกรงุ เทพมหานคร) เขา้ ควบคมุ สถานการณ์/บญั ชาการเหตุการณ์ 2 คู่มือการปฏิบตั งิ านศนู ย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ระดบั ความรนุ แรง การจดั การ 3 สาธารณภัยขนาดใหญ่ เกดิ ผลกระทบรุนแรงกว้างขวาง มพี น้ื ทเ่ี สียหายเปน็ บริเวณกวา้ ง เกินขีดความสามารถของจงั หวัด/กรุงเทพมหานคร ไมส่ ามารถ 4 สาธารณภัยขนาดรา้ ยแรง ควบคมุ สถานการณ์ได้ ตอ้ งอาศัยผ้เู ชยี่ วชาญ/อุปกรณ์พเิ ศษ/ อยา่ งยิ่ง ก�ำลังสนบั สนนุ ระดมสรรพก�ำลงั ทกุ ภาคส่วน เพอ่ื ตอบโตเ้ หตฉุ กุ เฉนิ / บรรเทาภัย ผู้บัญชาการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ (รัฐมนตรวี ่าการกระทรวงมหาดไทย) เขา้ ควบคุมสถานการณ์ มอี ำ� นาจสั่งการและบังคบั บญั ชา โดยใหผ้ อู้ �ำนวยการกลาง (อธบิ ดกี รมป้องกนั และบรรเทาสาธารณภัย) ควบคมุ และก�ำกับ การปฏบิ ตั หิ น้าที่ตามการสัง่ การของผบู้ ญั ชาการปอ้ งกนั และ บรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ เกดิ ผลกระทบรา้ ยแรงอย่างยง่ิ ระดบั วกิ ฤตการณ์ มีผลกระทบ ต่อชวี ติ และทรัพย์สิน ความเป็นอยู่และขวญั ก�ำลงั ใจของประชาชน จ�ำนวนมากอยา่ งรา้ ยแรง นายกรัฐมนตรหี รือรองนายกรัฐมนตรี ท่ีได้รบั มอบหมายเข้าควบคมุ สถานการณ์/บญั ชาการเหตกุ ารณ์ ทุกพนื้ ท่ีทั่วราชอาณาจกั ร ตารางที่ 1 การแบ่งระดบั ความรุนแรงและการจัดการสาธารณภัยในระดับต่าง ๆ 1.2 แนวทางการปฏบิ ัติในภาวะฉกุ เฉินตามแผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ แนวทางการปฏิบัติในภาวะฉุกเฉินตามแผนการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ แผนการป้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั แห่งชาติ พ.ศ. 2558 ไดก้ ำ� หนดแนวทางการปฏบิ ัตใิ นภาวะฉุกเฉิน โดยก�ำหนดให้ “ทุกส่วนราชการ หน่วยงาน และภาคเอกชน ใช้ระบบบัญชาการเหตุการณ์ (Incident Command System) เป็นระบบมาตรฐานของประเทศไทยในการจัดการในภาวะฉุกเฉิน” และยังได้น�ำ แนวความคิดในการจัดการในภาวะฉุกเฉินท่ีเป็นสากลมาปรับใช้ให้เข้ากับบริบทของประเทศไทย และ กำ� หนดเป็นแนวทางการปฏิบัตใิ นภาวะฉุกเฉิน ดังนี้ 1.2.1 กลไกการจัดการความเสี่ยงจากสาธารณภยั 1) กองอ�ำนวยการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งพ้ืนที่ (องค์การบริหาร ส่วนต�ำบล/ เทศบาล/ เมืองพัทยา) จัดต้ังศูนย์ปฏิบัติการฉุกเฉินท้องถิ่นเมื่อเกิดสาธารณภัยขึ้น โดยมี ผู้อ�ำนวยการท้องถิ่น เป็นผู้ควบคุมและส่ังการเพ่ือท�ำหน้าที่จัดการสาธารณภัยท่ีเกิดขึ้นจนกว่าสถานการณ์ จะกลับเข้าสู่ภาวะปกติ พร้อมทั้งประสานกับส่วนราชการและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในพ้ืนท่ีท่ีรับผิดชอบ และประสานความร่วมมือ กับทุกภาคส่วนในการจัดการสาธารณภัยทุกขั้นตอน หากในกรณีไม่สามารถ ควบคุมสถานการณ์สาธารณภัยตามขีดความสามารถโดยล�ำพัง ให้ขอรับการสนับสนุนจากกองอ�ำนวยการ 3คู่มอื การปฏบิ ตั งิ านศูนย์ขอ้ มูลขา่ วสารร่วม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย ในเขตพ้ืนท่ีติดต่อหรือใกล้เคียง และหรือกองอ�ำนวยการป้องกันและ บรรเทาสาธารณภยั อำ� เภอ 2) ศูนย์บัญชาการเหตุการณ์อ�ำเภอ (ศบก.อ.) ให้กองอ�ำนวยการป้องกันและบรรเทา สาธารณภัยอ�ำเภอจัดตั้งศูนย์บัญชาการเหตุการณ์อ�ำเภอเมื่อเกิดหรือคาดว่าจะเกิดสาธารณภัยขึ้นโดย มีผู้อ�ำนวยการอ�ำเภอเป็นผู้ควบคุมและส่ังการ เพ่ือท�ำหน้าที่ในการจัดการสาธารณภัยท่ีเกิดขึ้นจนกว่า สถานการณ์จะกลับเข้าสู่สถานการณ์ปกติ พร้อมท้ังเป็นศูนย์กลางในการระดมสรรพก�ำลังและทรัพยากร ในการจัดการสาธารณภัยท่ีเกิดขึ้น รวมทั้งอ�ำนวยการ และประสานการปฏิบัติระหว่างหน่วยงานต่าง ๆ ทั้งฝ่ายพลเรือนและฝ่ายทหาร ตลอดจนองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน และองค์การสาธารณกุศลในพื้นท่ี ทร่ี ับผิดชอบไดอ้ ยา่ งมเี อกภาพ รวดเร็ว และทว่ั ถงึ 3) ศูนย์บัญชาการเหตุการณ์จังหวัด/กรุงเทพมหานคร (ศบก.จ./ศบก.กทม.) ให้กองอ�ำนวยการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยจังหวัด/กรุงเทพมหานครจัดต้ังศูนย์บัญชาการเหตุการณ์ จงั หวัด/กรงุ เทพมหานคร เมือ่ เกิดหรือคาดวา่ จะเกดิ สาธารณภยั ขนึ้ โดยมผี ูอ้ ำ� นวยการจงั หวัด/ผูอ้ ำ� นวยการ กรุงเทพมหานคร เป็นผู้ส่ังการ ควบคุม และบัญชาการ เพ่ือท�ำหน้าท่ีรับผิดชอบในการจัดการสาธารณภัย ในพ้ืนที่จังหวัด/กรุงเทพมหานครจนกว่าสถานการณ์จะเข้าสู่ภาวะปกติ พร้อมท้ังเป็นศูนย์กลางในการระดม สรรพก�ำลังและทรัพยากรในการจัดการสาธารณภัยจากส่วนราชการและหน่วยงานท่ีเกี่ยวข้อง เพื่อสนับสนุน ให้แก่กองอ�ำนวยการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยในพ้ืนท่ี รวมทั้งอ�ำนวยการและประสานการเผชิญเหตุ ระหวา่ งหน่วยงานตา่ ง ๆ ทัง้ ฝา่ ยพลเรอื นและฝา่ ยทหาร ตลอดจนองคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถิ่น และองคก์ าร สาธารณกุศลในพน้ื ทีท่ ี่รบั ผดิ ชอบได้อย่างมีเอกภาพและประสิทธิภาพ 4) ศูนย์บัญชาการเหตุการณ์ส่วนหน้าจังหวัด/กรุงเทพมหานคร ให้ศูนย์บัญชาการ เหตุการณ์จังหวัด/กรุงเทพมหานครแปรสภาพเป็นศูนย์บัญชาการเหตุการณ์ส่วนหน้าจังหวัด/กรุงเทพมหานคร ของกองบัญชาการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ ในกรณีเม่ือมีการยกระดับเป็นการจัดการ สาธารณภัยขนาดใหญ่ (ระดับ 3) หรือการจัดการสาธารณภัยร้ายแรงอย่างยิ่ง (ระดับ 4) ให้มีหน้าที่ ปฏิบัติงานตามการบัญชาการจากกองบัญชาการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ โดยรับผิดชอบ อ�ำนวยการ ควบคุม ปฏิบัติงาน และประสานการปฏิบัติเก่ียวกับการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย ในเขตพื้นท่ีจังหวัด/กรุงเทพมหานคร พร้อมท้ังเป็นศูนย์กลางในการระดมสรรพก�ำลังและทรัพยากร เพ่อื การจัดการสาธารณภัย และประสานการปฏบิ ัตริ ะหวา่ งหน่วยงานต่าง ๆ ท้งั ฝา่ ยพลเรอื นและฝา่ ยทหาร ตลอดจนองคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถิ่น และองค์การสาธารณกศุ ลในพ้นื ทีท่ ีร่ บั ผิดชอบ 5) กองอ�ำนวยการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยกลาง (กอปภ.ก.) ในกรณี การจัดการสาธารณภัยขนาดเล็ก (ระดับ 1) และการจัดการสาธารณภัยขนาดกลาง (ระดับ 2) ให้กองอ�ำนวยการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยกลางรับผิดชอบอ�ำนวยการ ประสานการปฏิบัติ ประเมินสถานการณ์ และสนับสนุนกองอ�ำนวยการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแต่ละระดับ รวมทั้ง ติดตาม เฝ้าระวังสถานการณ์ วิเคราะห์สถานการณ์ รายงาน และเสนอความคิดเห็นต่อผู้บัญชาการ ป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ หรือนายกรัฐมนตรี เพื่อตัดสินใจยกระดับเป็นการจัดการ สาธารณภัยขนาดใหญ่ (ระดบั 3) หรอื การจดั การสาธารณภัยร้ายแรงอยา่ งยิ่ง (ระดับ 4) 4 คู่มอื การปฏิบตั ิงานศูนย์ขอ้ มลู ขา่ วสารร่วม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

6) กองบัญชาการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ (บกปภ.ช.) ให้รับผิดชอบ บังคับบัญชา อ�ำนวยการ วินิจฉัยสั่งการ ควบคุม และประสานความร่วมมือจากทุกภาคส่วนในการจัดการ สาธารณภัยในกรณีการจัดการสาธารณภัยขนาดใหญ่ (ระดับ 3) หรือ การจัดการสาธารณภัยร้ายแรง อย่างยิ่ง (ระดับ 4) ท้ังนี้ บกปภ.ช.จัดตั้งข้ึนตลอดเวลา แต่จะเร่ิมสถาปนา (Activate) โครงสร้างต่าง ๆ เป็นล�ำดับขึ้นไปตามความรุนแรงของสถานการณ์ โดยโครงสร้างกองบัญชาการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย แห่งชาติ/ศนู ยบ์ ัญชาการเหตุการณต์ ามแผนภาพที่ 1 นายกรฐั มนตรี กรณเี กดิ สาธารณภยั ร้ายแรงอย่างยง่ิ กองบัญชาการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ (บกปภ.ช.) ผูบ้ ญั ชาการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ (รัฐมนตรวี ่าการกระทรวงมหาดไทย) รองผ้บู ัญชาการป้องกันและบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ (ปลดั กระทรวงมหาดไทย) กองอำ� นวยการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภยั กลาง (กอปภ.ก.) ผอู้ ำ� นวยการกลาง (อธบิ ดกี รมปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภัย) กองอ�ำนวยการป้องกันและบรรเทาสาธารณภยั กองอ�ำนวยการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั จังหวัด (กอปภ.จ.) กรุงเทพมหานคร (กอปภ.กทม.) ผอู้ ำ� นวยการจังหวัด ผอู้ ำ� นวยการกรงุ เทพมหานคร (ผู้วา่ ราชการจังหวัด) (ผวู้ า่ ราชการกรุงเทพมหานคร) รองผู้อ�ำนวยการกรุงเทพมหานคร รองผูอ้ �ำนวยการจงั หวดั (ปลัดกรงุ เทพมหานคร) (นายกองค์การบรหิ ารสว่ นจงั หวัด) ผู้ช่วยผู้อ�ำนวยการกรุงเทพมหานคร กองอำ� นวยการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั (ผ้อู ำ� นวยการเขต) อ�ำเภอ (กอปภ.อ.) ผอู้ �ำนวยการอ�ำเภอ (นายอ�ำเภอ) กองอ�ำนวยการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย กองอ�ำนวยการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภัย กองอำ� นวยการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย เมืองพทั ยา (กอปภ.เมอื งพัทยา) เทศบาล (กอปภ.ทน/ทม/ทต.) องค์การบรหิ ารสว่ นตำ� บล (กอปภ.อบต.) ผอู้ ำ� นวยการท้องถ่ิน ผู้อ�ำนวยการท้องถ่ิน ผู้อ�ำนวยการท้องถน่ิ (นายกเมืองพทั ยา) (นายกเทศมนตรี) (นายกองคก์ ารบริหารสว่ นต�ำบล) ผ้ชู ่วยผอู้ ำ� นวยการท้องถิน่ ผชู้ ว่ ยผู้อำ� นวยการทอ้ งถ่ิน ผชู้ ่วยผู้อ�ำนวยการทอ้ งถนิ่ (ปลัดเมืองพัทยา) (ปลัดเทศบาล) (ปลดั องคก์ ารบรหิ ารสว่ นต�ำบล) แผนภาพท่ี 1 : กลไกการจดั การความเส่ียงจากสาธารณภยั 5คมู่ อื การปฏิบัตงิ านศูนย์ขอ้ มูลข่าวสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

1.2.2 แนวทางปฏบิ ตั ติ ามระบบบัญชาการเหตุการณ์ (Incident Command System) ในการบริหารจัดการวิกฤตการณ์ ตามแผนการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2558 ได้กำ� หนดให้ใช้ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ (Incident Command System : ICS) เปน็ ระบบ มาตรฐานของประเทศไทยในการจัดการในภาวะฉุกเฉิน เป็นเครื่องมือท่ีใช้สั่งการ ควบคุม และประสาน ความร่วมมือของแต่ละหน่วยงานในการจัดการในภาวะฉุกเฉิน และเป็นระบบปฏิบัติการในการระดม ทรัพยากรไปยังที่เกิดเหตุเพ่ือปกป้องชีวิต ทรัพย์สิน และสิ่งแวดล้อมเป็นไปอย่างมีเอกภาพ สามารถ ปฏิบัติงานได้อย่างต่อเนื่องและมีประสิทธิภาพ โดยระบบบัญชาการเหตุการณ์ถูกพัฒนาข้ึนในประเทศ สหรัฐอเมริกา โดยเร่ิมจากปี พ.ศ. 2513 (ค.ศ. 1970) จากเหตุการณ์ไฟป่าครั้งใหญ่ทางตอนใต้ของ มลรัฐแคลิฟอร์เนีย กินเวลา 13 วัน มีผู้เสียชีวิต 16 ราย อาคารบ้านเรือนถูกท�ำลายไปกว่า 700 หลัง พื้นที่ป่ากว่า 300 ล้านไร่ได้รับความเสียหายคิดเป็นมูลค่าความเสียหายมากกว่า 18 ล้านเหรียญสหรัฐ ถึงแม้ว่าจะมีหน่วยงานจ�ำนวนมากเข้าร่วมปฏิบัติการเผชิญเหตุอย่างสุดความสามารถ แต่ก็ปรากฏปัญหา ในการประสานงาน การส่ือสาร และการสนับสนุนทรัพยากรท่ีไม่มีมาตรฐาน ขาดเอกภาพ และขาดแผน ปฏิบัติการ ต่อมาในปี พ.ศ. 2544 (ค.ศ. 2001) ระบบบัญชาการเหตุการณ์ได้รับการพัฒนาปรับปรุง จากประสบการณ์การปฏิบัติงานเผชิญเหตุจริงในพื้นที่อย่างต่อเน่ือง จากระบบท่ีต้องการน�ำมาใช้ใน เหตุการณ์ไฟป่า พัฒนาจนเป็นระบบท่ีสามารถน�ำไปจัดการภาวะฉุกเฉินได้กับทุกประเภทภัย ถึงแม้จะมี หน่วยงานร่วมปฏิบัติงานจ�ำนวนมาก โดยเฉพาะในระดับท้องถิ่นและมลรัฐได้น�ำระบบบัญชาการเหตุการณ์ ไปใช้เป็นระบบมาตรฐานในการจัดการภาวะฉุกเฉิน แต่ก็ยังไม่มีผลบังคับใช้กับทุกมลรัฐทั่วประเทศ จนกระท่ัง เกิดเหตุการณ์ 9/11 ท่ีมลรัฐนิวยอร์กจึงได้มีค�ำสั่งประธานาธิบดีเพื่อความมั่นคงแห่งมาตุภูมิท่ี 5 และ 8 (Homeland Security Presidential Directive : HSPD 5 & 8) ให้ทุกหน่วยงานทุกระดับในประเทศ ใช้ “ระบบการจัดการเหตุฉุกเฉินแห่งชาติ” (National Incident Management System : NIMS) ซ่ึงมีระบบบัญชาการเหตุการณ์เป็นองค์ประกอบ 1 ใน 5 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) การเตรียมความพร้อม 2) การส่ือสารและการจัดการข้อมูลข่าวสาร 3) การจัดการทรัพยากร 4) การสั่งการและการจัดการ และ 5) ความต่อเนือ่ งในการจัดการและบำ� รุงรักษา ระบบบัญชาการเหตุการณ์ (Incident Command System : ICS) จึงเป็นเครื่องมือ ที่ใช้สั่งการ ควบคุม และประสานความร่วมมือของแต่ละหน่วยงานในการจัดการในภาวะฉุกเฉิน และ เป็นระบบปฏิบัติการในการระดมทรัพยากรไปยังท่ีเกิดเหตุ เพื่อให้สามารถปกป้องชีวิต ทรัพย์สิน และ ส่ิงแวดล้อมอย่างมีประสิทธิภาพและบรรลุวัตถุประสงค์ โดยให้ทุกส่วนราชการ หน่วยงาน และภาคเอกชน ปรับใช้ระบบบัญชาการเหตุการณ์เป็นระบบมาตรฐานของประเทศในการจัดการในภาวะฉุกเฉิน โดยมี สาระสำ� คัญ ดงั นี้ 6 คู่มือการปฏบิ ตั ิงานศูนย์ข้อมูลขา่ วสารร่วม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

1) ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ (Incident Command System) การบญั ชาการเหตุการณ์ สาระสำ� คญั 1. รูปแบบโครงสร้างการ 1.1 การบญั ชาการเหตุการณ์ (Incident Command) หมายถึง บญั ชาการเหตุการณ์ โครงสรา้ งการบญั ชาการพ้นื ฐานท่มี ผี ู้บญั ชาการเหตกุ ารณ์ รบั ผดิ ชอบการจดั เหตกุ ารณ์ทง้ั หมดแตผ่ ้เู ดยี ว 2. ระบบการบัญชาการ เหตุการณ์ 1.2 การบัญชาการร่วม (Unified Command) หมายถงึ การจัดการ เหตุการณ์หนว่ ยงานตัง้ แต่ 2 หน่วยงานขึ้นไป มีหนา้ ทรี่ ับผิดชอบ ตามกฎหมาย โดยรบั ผดิ ชอบในพ้ืนท่ีทที่ ับซอ้ นกนั สามารถรว่ มกนั ปฏิบัติงาน ประสานแผนการทำ� งาน และประสานทรพั ยากร ในทเ่ี กดิ เหตรุ ว่ มกัน รวมถงึ มีการกำ� หนดความมุ่งหมายในการปฏิบตั ิ วัตถปุ ระสงค์ (Objectives) กลยุทธ์ (Strategies) และยทุ ธวธิ ี (Tactics) เพอ่ื ทำ� งานเดยี วกนั ได้อยา่ งมปี ระสิทธภิ าพ การบญั ชาการร่วมจะมีผบู้ ัญชาการเหตกุ ารณไ์ ด้หลายคน สามารถตัดสินใจ และกำ� หนดแนวทางการปฏิบัตริ ว่ มกนั ภายใต้ โครงสรา้ งองค์กรเดยี วถงึ แมว้ ่าจะมอี งคก์ รเขา้ ร่วมปฏิบตั ิงาน หลายหน่วยงานก็ตาม ซง่ึ หมายความวา่ หน่วยงานเหล่านนั้ จะตอ้ ง รักษาไว้ซึง่ เอกภาพในการบงั คับบญั ชา โดยจะตอ้ งรบั มอบหนา้ ท่ี ความรับผิดชอบจากหัวหนา้ เพยี งผู้เดยี ว สำ� หรับเหตกุ ารณ์ไมร่ ุนแรง ใหห้ ัวหน้าหน่วยงานทเี่ ข้าถึงทเี่ กดิ เหตุ เป็นล�ำดับแรกบัญชาการเหตุการณ์ไปพลางก่อนจนกวา่ ผมู้ อี ำ� นาจ ตามกฎหมายจะเขา้ เป็นผบู้ ญั ชาการเหตกุ ารณต์ ามอำ� นาจหน้าที่ตอ่ ไป เปา้ ประสงค์ส�ำคญั ประกอบดว้ ย 2.1 ความปลอดภัยท้ังผู้ประสบภยั และเจา้ หนา้ ทผ่ี ู้ปฏิบัตงิ าน 2.2 บรรลุวัตถุประสงค์เชิงกลยุทธห์ รอื ยทุ ธวิธี 2.3 ใช้ทรัพยากรในการปฏิบัตงิ านอย่างคมุ้ ค่าและมีประสิทธภิ าพ ตารางที่ 2 : ระบบบัญชาการเหตุการณ์ (Incident Command System) 7ค่มู ือการปฏบิ ัตงิ านศนู ย์ข้อมลู ขา่ วสารรว่ ม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

2) การจดั องคก์ รในระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ การจัดองค์กรเพ่ือตอบโต้เหตุฉุกเฉินในระบบบัญชาการเหตุการณ์ เป็นการจัดองค์กร ตามภารกิจหน้าท่ีความรับผิดชอบ (Functional Responsibility) ซึ่งแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มหลัก ได้แก่ 1) เจา้ หน้าที่สนบั สนนุ การบญั ชาการ (Command Staff) และ 2) เจา้ หนา้ ทป่ี ฏิบตั งิ าน (General Staff) โดยแตล่ ะสว่ นประกอบดว้ ยโครงสรา้ งการรับผิดชอบตามหน้าท่ี ดังนี้ ผบู้ ัญชาการเหตกุ ารณ์ ควเาจม้าปหลนอ้าดทภ่ี ัย ปเรจะา้ สหานนา้งทานี่ เจ้าหน้าท่ีสนับสนนุ เจา้ หน้าที่ การบัญชาการ ประชาสัมพนั ธ์ (Command Staff) ส่วนปฏบิ ตั ิการ สว่ นอำ� นวยการ ส่วนสนับสนนุ เจ้าหน้าที่ ปฏบิ ัติงาน (General Staff) แผนภาพท่ี 2 : โครงสร้างองคก์ รระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ เจ้าหน้าท่ีสนับสนุนการบัญชาการ (Command Staff) ประกอบด้วย เจ้าหน้าท่ี ความปลอดภัย (Safety Officer : SO) เจ้าหน้าท่ีประสานงาน (Liaison Officer : LO) และ เจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์ (Public Information Officer : PIO) ท้ังน้ี อาจแต่งตั้งที่ปรึกษา ผู้เช่ียวชาญ เจ้าหน้าท่ีกฎหมาย เจ้าหน้าที่สอบสวน เจ้าหน้าที่ความมั่นคงหรือเจ้าหน้าที่ท่ีมีความรู้เฉพาะทางอื่น ๆ ท่ีผู้บญั ชาการเหตกุ ารณเ์ ห็นสมควร เพ่ือสนบั สนุน ชว่ ยเหลอื ผู้บญั ชาการเหตุการณก์ ไ็ ด้ ตำ� แหนง่ ทจ่ี ัดตั้งข้ึน จะมีสถานะเป็นระดับเจ้าหน้าที่ตามล�ำดับการบังคับบัญชาและขึ้นกับผู้บัญชาการเหตุการณ์โดยตรง การพจิ ารณาแตง่ ตง้ั เจา้ หนา้ ทส่ี นบั สนนุ การบญั ชาการในตำ� แหน่งใดเป็นอำ� นาจการตดั สนิ ใจของผบู้ ัญชาการ เหตกุ ารณ์โดยไมจ่ �ำเป็นตอ้ งแต่งต้ังทกุ ตำ� แหน่งเสมอไป 8 คู่มอื การปฏบิ ตั ิงานศูนยข์ ้อมลู ข่าวสารร่วม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

n เจ้าหน้าที่ความปลอดภัย (Safety Officer : SO) ในเหตุการณ์ขนาดเล็กที่ไม่มี ความสลับซับซ้อน และมีเจ้าหน้าท่ีเผชิญเหตุร่วมปฏิบัติงานไม่มากนัก ผู้บัญชาการ เหตุการณส์ ามารถดูแลความปลอดภยั ของเจา้ หนา้ ท่ีไดด้ ว้ ยตนเอง แตใ่ นเหตุการณ์ ขนาดใหญ่ หรอื เหตกุ ารณท์ ม่ี คี วามซบั ซอ้ น เชน่ สารเคมี วตั ถอุ นั ตราย จำ� เปน็ ตอ้ งมี ผู้เข้ามาท�ำหน้าที่ในการดูแลความปลอดภัยแก่เจ้าหน้าที่เผชิญเหตุโดยตรง เพือ่ ก�ำหนดขน้ั ตอนการปฏิบัตทิ ี่ปลอดภยั ใหข้ ้อแนะนำ� เสนอแนะการใช้เครื่องมอื อปุ กรณ์ วธิ กี ารตา่ ง ๆ เพ่ือลดความเสยี่ งภยั แกเ่ จ้าหนา้ ที่ n เจา้ หนา้ ท่ปี ระสานงาน (Liaison Officer : LO) บทบาทของเจ้าหนา้ ทปี่ ระสานงานน้ัน เป็นมากกว่าผู้ประสานงาน แต่เป็นผู้ช่วยเหลือผู้บัญชาการเหตุการณ์ ในการจัดการ กับประเด็นข้อห่วงใย ข้อกังวล ข้อสงสัย ของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียกับเหตุการณ์ ที่เกิดข้ึนท้ังหมดที่อยู่ภายนอกท�ำงานร่วมกันอย่างใกล้ชิดกับหน่วยงานภายนอก ท่ีเข้ามาสนับสนุน แจ้งข้อมูลแก่ผู้บัญชาการเหตุการณ์ ในประเด็นที่เกี่ยวข้องกับ หน่วยงานภายนอก และผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย ประสานงาน และข้อมูลกับเจ้าหน้าท่ี ประชาสัมพันธ์ จัดท�ำก�ำหนดการ และการต้อนรับบุคคลส�ำคัญ (VIP) และ จัดท�ำท�ำเนียบการติดต่อประสานงาน ระหว่างหน่วยงานต่าง ๆ ทั้งภายใน และภายนอกพื้นทเ่ี กดิ เหตุ n เจ้าหนา้ ท่ีประชาสมั พนั ธ์ (Public Information Officer : PIO) มหี นา้ ท่กี ำ� กบั ดูแล การปฏิบัติของ “ศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม” (Joint Information Center : JIC) ซ่ึงท�ำหน้าที่รวบรวมและแจกจ่ายข้อมูลที่เก่ียวข้องกับเหตุการณ์ โดยผ่านการอนุมัติ ของผู้บัญชาการเหตุการณ์ ช่วยเหลือ สนับสนุน ผู้บัญชาการเหตุการณ์ ในประเด็น ท่ีเกี่ยวข้องกับการส่ือสารสาธารณะ ด�ำเนินกิจการท่ีเกี่ยวกับสื่อสารมวลชน เข้าร่วมประชุมเจ้าหน้าท่ี และการประชุมวางแผน เพ่ือแลกเปลี่ยนข้อมูลท่ีเก่ียวกับ เหตุการณ์ และแจกจา่ ย แลกเปลย่ี นขอ้ มูลการขา่ วกบั เจา้ หน้าทส่ี ่วนงานอ่ืน ๆ เจา้ หน้าที่ปฏิบตั ิงาน (General Staff) ประกอบดว้ ย ส่วนปฏบิ ตั ิการ ส่วนอำ� นวยการ และส่วนสนับสนุน มีหัวหน้าส่วน ซ่ึงอาจมีรองหัวหน้าส่วนหน่ึงคนหรือมากกว่าได้ในเหตุการณ์ขนาดใหญ่ พ้ืนที่เกิดเหตุกว้างขวาง มีจ�ำนวนเจ้าหน้าท่ีเผชิญเหตุมาก และหากเป็นการใช้ระบบบัญชาการร่วม อาจมี การมอบหมายให้แต่ละส่วนราชการที่เข้าร่วมจัดส่งบุคลากรร่วมเป็นหัวหน้าส่วนโดยผลัดเปล่ียนกัน ท�ำหน้าทผ่ี ้อู ำ� นวยการและรองผู้อ�ำนวยการ ในแต่ละห้วงเวลาปฏบิ ัตกิ าร (Operation Period) ส�ำหรับในประเทศไทย ได้มีการน�ำระบบบัญชาการเหตุการณ์มาใช้ในการจัดการ ภาวะฉุกเฉินและเป็นระบบในการจัดการสาธารณภัยท้ัง 4 ระดับ โดยแผนป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย แห่งชาติ พ.ศ. 2558 การก�ำหนดโครงสรา้ งกองบญั ชาการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ (บกปภ.ช.) เป็นไปตามโครงสร้างองค์กรระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ โดยแต่ละสว่ นงานมีอ�ำนาจหน้าที่ ดงั น้ี 9ค่มู ือการปฏบิ ตั ิงานศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

กองบญั ชาการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ/ ศูนย์บญั ชาการเหตุการณ์ ผบู้ ญั ชาการ/ผู้อ�ำนวยการ ศนู ยข์ อ้ มูลขา่ วสารรว่ ม ท่ีปรึกษา/ผูเ้ ช่ียวชาญ ศูนย์ประสานการปฏบิ ัติ ส่วนปฏิบัตกิ าร ส่วนอ�ำนวยการ สว่ นสนบั สนนุ แผนภาพที่ 3 : โครงสรา้ งกองบญั ชาการป้องกันและบรรเทาสาธารณภยั แห่งชาติ / ศนู ย์บญั ชาการเหตกุ ารณ์ (1) คณะที่ปรึกษา/ผู้เช่ียวชาญ มีหน้าที่ให้ข้อเสนอแนะ ค�ำแนะน�ำ ข้อมูลทางวิชาการ การสังเคราะห์แนวโน้มสถานการณ์และเทคนิคการปฏิบัติท่ีเก่ียวข้องกับเหตุการณ์สาธารณภัยที่เกิดข้ึน โดยให้ค�ำนึงถึงความปลอดภัยในการปฏิบัติงานเป็นส�ำคัญ พร้อมทั้งปฏิบัติหน้าท่ีอ่ืนใดตามท่ีผู้บัญชาการ ปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ/ผอู้ �ำนวยการเหน็ สมควร (2) ศนู ยข์ อ้ มลู ข่าวสารร่วม มหี น้าทป่ี ระสานขอ้ มลู เหตกุ ารณ์กับส่วนต่าง ๆ เพ่ือสื่อสาร และประชาสัมพันธ์ข้อมูลข่าวสารให้กับประชาชนและสื่อมวลชน รวมทั้งปฏิบัติการทางจิตวิทยามวลชน โดยให้กรมประชาสัมพันธ์เป็นหน่วยงานหลักในการจัดท�ำขอบเขต แผนงาน ภารกิจ และโครงสร้าง ภายในศนู ย์ฯ (3) ศูนย์ประสานการปฏิบัติ มีหน้าที่ประสานงานกับหน่วยงานภาคเอกชนและ ภาคประชาสังคมด้านกฎหมาย ธุรการและก�ำลังพล ทั้งนี้ ในกรณีการจัดการสาธารณภัยร้ายแรงอย่างยิ่ง (ระดับ 4) ให้ประสานงานด้านกิจการต่างประเทศ โดยให้กระทรวงการต่างประเทศและกระทรวงมหาดไทย เป็นหน่วยงานหลักร่วมกันจัดท�ำขอบเขต แผนงาน ภารกิจ และโครงสร้างภายในของศูนย์ฯ ท้ังน้ี ให้ส�ำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรีและหน่วยงานที่มีภารกิจที่เก่ียวข้องในส�ำนักนายกรัฐมนตรีเข้าร่วม ปฏิบตั งิ านในฐานะหน่วยงานหลกั ดว้ ย (4) ส่วนปฏิบัติการ มีหน้าท่ีปฏิบัติการลดอันตรายท่ีเกิดข้ึนโดยเร็วโดยรักษาชีวิต และปกป้องทรัพย์สิน เข้าควบคุมสถานการณ์ ฟื้นฟูสู่สภาวะปกติ ดับเพลิง ค้นหาและกู้ภัย สารเคมีและ วัตถุอันตราย บริการการแพทย์และสาธารณสุข คมนาคม รักษาความสงบเรียบร้อย ประสานทรัพยากร และทางทหาร โดยให้หน่วยงานที่มีหน้าท่ีดังกล่าวร่วมกันจัดท�ำขอบเขต แผนงาน ภารกิจ และโครงสร้าง ภายในของสว่ นฯ 10 คมู่ อื การปฏบิ ตั ิงานศูนย์ขอ้ มูลข่าวสารร่วม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

(5) ส่วนอ�ำนวยการ มีหน้าท่ีติดตามสถานการณ์ วิเคราะห์แนวโน้ม สถานการณ์ แจ้งเตือนภัย รวบรวม ประสานข้อมูลและประเมินความต้องการและความจ�ำเป็นในการสนับสนุน ทรัพยากรในภาวะฉุกเฉิน รวมถึงจัดเตรียมเอกสารและวางแผนเผชิญเหตุโดยใช้ข้อมูลที่ได้รับจาก ส่วนปฏิบัติการเป็นฐานด�ำเนินการ ทั้งนี้ ให้กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย/หน่วยงานตามที่ ผู้อ�ำนวยการมอบหมายเป็นผู้รับผิดชอบหลักในการจัดท�ำขอบเขต แผนงาน ภารกิจ และโครงสร้างภายใน ของส่วนฯ พร้อมทั้งให้การสนับสนุนสถานท่ีปฏิบัติงานแก่กองบัญชาการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย แหง่ ชาต/ิ ศูนยบ์ ัญชาการเหตุการณ์ (6) สว่ นสนบั สนนุ มีหนา้ ที่ดังนี้ n ตอบสนองการร้องขอรับการสนับสนุนในทุก ๆ ด้านที่จ�ำเป็นเพื่อให้ การจัดการในภาวะฉุกเฉินด�ำเนินไปอย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล ได้แก่ ด้านการส่ือสาร โทรคมนาคม เทคโนโลยีสารสนเทศ การพลังงาน ก า ร เ ก ษ ต ร ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ ส่ิ ง แ ว ด ล ้ อ ม แ ล ะ วั ฒ น ธ ร ร ม การสาธารณูปโภค การโยธาธิการและซ่อมบ�ำรุง การฟื้นฟูเศรษฐกิจ สังคมและชุมชน โดยให้หน่วยงานที่รับผิดชอบภารกิจในแต่ละด้านร่วมกัน จัดท�ำขอบเขต แผนงาน ภารกจิ และโครงสรา้ งภายในของส่วนฯ n ตอบสนองการร้องขอรับการสนับสนุนในด้านงบประมาณ การเงิน การคลัง และการรับบริจาค โดยให้ส�ำนักงบประมาณและกรมบัญชีกลาง เป็นหน่วย รับผิดชอบภารกิจด้านงบประมาณ การเงิน การคลัง พร้อมทั้งส�ำนัก นายกรัฐมนตรีและส�ำนักงานปลัดส�ำนักนายกรัฐมนตรีเป็นหน่วยรับผิดชอบ ภารกิจด้านการรับบริจาค พร้อมท้ังให้ร่วมกันจัดท�ำขอบเขต แผนงาน ภารกจิ และโครงสรา้ งภายในของส่วนฯ 1.2.3 แนวทางการสนับสนนุ การปฏิบตั งิ านในภาวะฉกุ เฉนิ (สปฉ.) (Emergency Support Function : ESF) เม่ือเกิดภาวะฉุกเฉินกองบัญชาการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ จะสถาปนาการสนับสนุนการปฏิบัติงานในภาวะฉุกเฉิน (สปฉ.) เพียงส่วนงานใดส่วนงานหน่ึงหรือ หลายส่วนงานเข้าร่วมสนับสนุนการจัดการสาธารณภัยตามแผนภาพที่ 4 ท้ังนี้ ขึ้นอยู่กับความจ�ำเป็น ของสถานการณ์ที่เกิดขึ้นเพื่อประสานงานระหว่างส่วนราชการและหน่วยงานท่ีมีหน้าท่ีความรับผิดชอบ ภารกิจด้านใดด้านหน่ึงเป็นการเฉพาะ เช่น ภารกิจด้านการคมนาคมท่ีมีหลายส่วนราชการมีลักษณะงาน เหมือนหรือใกล้เคียงกันมาร่วมกันประสานการปฏิบัติอันจะเป็นการลดความซ้�ำซ้อนในการช่วยเหลือและ สนับสนุนการปฏิบัติงานของกองอ�ำนวยการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแต่ละระดับที่เกิดสาธารณภัย โดยในแต่ละส่วนงานฯ มีหน่วยงานหลักและหน่วยงานสนับสนุน แบ่งออกเป็น 18 ส่วนงาน ประกอบด้วย สปฉ.1 ส่วนงานคมนาคม สปฉ.2 ส่วนงานเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร สปฉ.3 ส่วนงาน สาธารณูปโภคและโครงสร้างพื้นฐาน สปฉ.4 ส่วนผจญเพลิง สปฉ.5 ส่วนงานจัดการในภาวะฉุกเฉิน สปฉ.6 ส่วนงานสวัสดิการสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ สปฉ.7 ส่วนงานสนับสนุนทรัพยากรทางทหาร 11ค่มู อื การปฏิบตั ิงานศูนยข์ ้อมลู ขา่ วสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

สปฉ.8 ส่วนงานการแพทย์และสาธารณสุข สปฉ.9 ส่วนงานการค้นหาและกู้ภัย สปฉ.10 ส่วนงานเคมี วัตถุอันตราย และกัมมันตรังสี สปฉ.11 ส่วนงานการเกษตร สปฉ.12 ส่วนงานพลังงาน สปฉ.13 ส่วนงานรักษาความสงบเรียบร้อย สปฉ.14 ส่วนงานการฟื้นฟูเศรษฐกิจ การศึกษา และวัฒนธรรม สปฉ.15 ส่วนงานการต่างประเทศ สปฉ.16 ส่วนงานการประชาสัมพันธ์และการจัดการข้อมูลข่าวสาร สปฉ.17 สว่ นงานทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดล้อม และ สปฉ.18 สว่ นงานงบประมาณและการบริจาค ส�ำหรับ สปฉ.16 : ส่วนงานการประชาสัมพันธ์และการจัดการข้อมูลข่าวสาร มีขอบเขต หน้าที่ ดังน้ี 1) ประชาสัมพันธ์และให้ข้อมูลข่าวสารแก่ประชาชนเก่ียวกับสาธารณภัยในภาวะฉุกเฉิน หรอื ภัยคุกคามท่เี กดิ ขนึ้ 2) เผยแพร่ข้อมูลและความรู้ที่ถูกต้องเพื่อการเตรียมพร้อมรับมือสถานการณ์ให้แก่ ประชาชน 3) จดั ต้งั ศูนยข์ อ้ มูลขา่ วสารร่วม (Joint Information Center : JIC) เพ่ือเป็นศูนย์กลาง การแลกเปลี่ยนข้อมูล ข่าวสาร ระหว่างส่วนราชการ หน่วยงาน ภาคเอกชน และ สอื่ มวลชนท้ังในและต่างประเทศ 4) ก�ำหนดมาตรการ ป้องกัน ตอบโต้ข่าวลือ ข่าวอันเป็นเท็จ และข้อมูลท่ีจะสร้าง ความตระหนก แตกต่ืน และหวาดกลวั ให้แก่ประชาชน โดยให้กรมประชาสัมพันธ์ เป็นหน่วยงานหลัก ในการประสานการปฏิบัติระหว่าง ส่วนราชการและหน่วยงาน รวมถึงจัดท�ำแผนสนับสนุนการปฏิบัติงานในภาวะฉุกเฉินด้านการประชาสัมพันธ์ และการจัดการขอ้ มูลขา่ วสาร หลักการ แนวความคิดและแนวทางปฏิบัติเหล่านี้ สามารถน�ำมาใช้ในการจัดการ สาธารณภัยได้ในทุกประเภทภัย (All Hazard) ท่ีต้องการให้เกิดเอกภาพและมาตรฐานในการอ�ำนวยการ และบรหิ ารจดั การเกย่ี วกบั การป้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั 12 คมู่ อื การปฏบิ ตั ิงานศนู ยข์ อ้ มูลข่าวสารรว่ ม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ผ้บู ัญชาการ/ผ้อู ำ� นวยการ ศูนยข์ อ้ มลู ขา่ วสารรว่ ม ท่ีปรกึ ษา/ผู้เช่ียวชาญ สปฉ.16 ส่วนงานการประชาสมั พนั ธ์และการจดั การขอ้ มลู ข่าวสาร ศูนยป์ ระสานการปฏิบตั ิ ส่วนปฏบิ ัติการ ส่วนอ�ำนวยการ ส่วนสนับสนุน สปฉ.1 คมนาคม สปฉ.7 การสนบั สนนุ สปฉ.15 การตา่ งประเทศ สปฉ.5 การจดั การ สปฉ.2 เทคโนโลยีสารสนเทศ สปฉ.14 การฟ้ืนฟูเศรษฐกิจ ทรัพยากรทางทหาร ในภาวะฉุกเฉิน และการสือ่ สาร การศกึ ษา และวฒั นธรรม คมู่ ือการปฏบิ ัตงิ านศูนยข์ อ้ มลู ขา่ วสารร่วม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ สปฉ.4 ผจญเพลิง สปฉ.8 การแพทย์และ กฎหมาย สปฉ.3 สาธารณปู โภค สปฉ.12 พลังงาน Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command 13System สาธารณสุข และโครงสรา้ งพน้ื ฐาน สปฉ.17 ทรัพยากรธรรมชาติ สปฉ.11 การเกษตร สปฉ.9 การคน้ หาและก้ภู ัย สปฉ.10 สารเคมี วัตถอุ ันตราย และส่งิ แวดล้อม และกมั มนั ตรังสี สปฉ.13 รักษาความสงบเรยี บร้อย สปฉ.6 สวัสดิการสังคมและ สปฉ.18 งบประมาณ ความมน่ั คงของมนษุ ย์ และการบรจิ าค แผนภาพที่ 4 : การสนบั สนนุ การปฏิบัตงิ านในภาวะฉุกเฉนิ : สปฉ.

14 คูม่ ือการปฏบิ ัตงิ านศนู ย์ขอ้ มลู ขา่ วสารร่วม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

บทที่ 2 การจดั ตั้งศนู ยข์ ้อมลู ขา่ วสารรว่ ม 2.1 ความหมาย 2.1.1 ศูนยข์ ้อมูลข่าวสารรว่ ม (Joint Information Center : JIC) เม่ือมีเหตุวิกฤตหรือมีภัยพิบัติทางธรรมชาติเกิดขึ้น เจ้าหน้าที่ของหน่วยงานท่ีท�ำหน้าท่ี จัดการเหตุวิกฤตจ�ำเป็นต้องติดต่อส่ือสารกับผู้ประสบภัยโดยเร็วที่สุด แต่แทนท่ีจะได้เริ่มลงมือปฏิบัติหน้าท่ี ในการตอบโต้สถานการณ์และช่วยเหลือผู้ประสบภัย กลับจะต้องมาใช้เวลาในการก�ำหนดวิธีการท�ำงาน ให้เป็นระบบอยู่อาจท�ำให้เกิดความล่าช้า สับสน และท�ำให้ประชาชนขาดความมั่นใจในขีดความสามารถ ของเจ้าหน้าที่ ขณะท่ีความต้องการข้อมูลข่าวสารจะมีอย่างหลากหลายและเป็นจ�ำนวนมาก จนผู้บัญชาการ เหตุการณ์ไมส่ ามารถรับมอื ได้ และบอ่ ยครงั้ ปรากฏวา่ ผูบ้ ัญชาการเหตกุ ารณก์ ลับให้เวลากับการตอบข้อมลู สื่อมวลชน แถลงข่าว รวมถึงการรายงานข้อมูลสถานการณ์ปัจจุบันให้กับหน่วยเหนือมากกว่าที่จะให้เวลา กับการแก้ปญั หาเหตุการณท์ ่ีเกิดข้ึน เพ่ือป้องกันปัญหาดังกล่าว แผนการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติจึงก�ำหนด ให้มีการจัดตั้งศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม (Joint Information Center : JIC) ซ่ึงเป็นการรวมกลุ่มบุคลากร ผู้ปฏิบัติงานด้านข้อมูลข่าวสารและการประชาสัมพันธ์จากหน่วยงานต่าง ๆ ท่ีเก่ียวข้องกับวิกฤตหรือ ภัยพิบัติ ให้มาปฏิบัติงานอยู่ภายใต้ระบบการบริหารจัดการข้อมูลข่าวสารและการส่ือสารประชาสัมพันธ์ ระบบเดียว คือ ศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม เป็นเสมือนศูนย์กลางของการส่ือสารประชาสัมพันธ์ส�ำหรับ การบริหารจัดการวิกฤตการณ์นั้น ๆ (Centralized Communication Hub) ท�ำหน้าท่ีประสาน ยืนยัน แจกจ่ายข้อมูลข่าวสาร เพ่ือให้ข้อมูลข่าวสารที่จ�ำเป็นต่อการบริหารวิกฤตการณ์ไหลเวียนไปสู่กลุ่มเป้าหมาย ต่าง ๆ และตอบสนองความต้องการด้านข้อมูลข่าวสารของแต่ละกลุ่มอย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะ ในช่วงเริ่มต้นของเหตุการณ์ที่มีความวุ่นวายสับสน ความขัดแย้งของข้อมูลมักจะเกิดขึ้นเสมอ น�ำไปสู่การ ปล่อยข่าวลือท่ีไม่ตรงกับข้อเท็จจริง ศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วมอาจเป็นสถานท่ีท่ีเป็นห้องปฏิบัติงานจริง หรือเป็นแบบเสมือนจริงผ่านระบบอินเทอร์เน็ต ที่บุคลากรผู้รับผิดชอบด้านข้อมูลข่าวสารสาธารณะ สามารถปฏบิ ตั งิ านด้านการสอื่ สารกบั สอื่ มวลชนและชุมชนในชว่ งทีเ่ กดิ เหตุการณ์ ศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วมจะช่วยให้เจ้าหน้าท่ีที่มาจากหน่วยงานต่าง ๆ ทั้งในระดับส่วนกลาง ระดับจังหวัด หรือมาจากต่างกระทรวง ต่างเหล่าทัพ ต่างองค์กร สามารถปฏิบัติงานร่วมกันได้อย่าง ประสานสอดคล้อง มีเอกภาพ สามารถจัดการทรัพยากรได้ดียิ่งขึ้น ลดความซ้�ำซ้อนในการด�ำเนินงาน และช่วยให้สามารถติดตาม เก็บรักษาและจดบันทึกข้อมูลข่าวสารท่ีเก่ียวกับเหตุการณ์ได้อย่างถูกต้องมากขึ้น 15คู่มอื การปฏิบตั งิ านศูนย์ข้อมูลขา่ วสารร่วม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ทั้งนี้ การปฏิบัติงานในรูปแบบศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วมนอกเหนือจากจะใช้ในกรณีเกิดสถานการณ์ฉุกเฉิน ภัยธรรมชาติหรือเหตุการณ์ก่อการร้ายแล้วยังสามารถประยุกต์ใช้ในกิจกรรมส�ำคัญอ่ืน ๆ อาทิ การจัดประชุม ขนาดใหญห่ รือการแข่งขนั กฬี าระดับนานาชาติไดอ้ ีกดว้ ย 2.1.2 ระบบข้อมูลขา่ วสารรว่ ม (Joint Information System) ระบบข้อมูลข่าวสารร่วม (Joint Information System) คือการจัดให้มีกลไก เพ่ือจัดระเบียบ รวบรวมและประสานงานด้านข้อมูลข่าวสารเพื่อให้ม่ันใจได้ว่าการส่ือสารระหว่างองค์กร ที่มีอ�ำนาจหน้าท่ีจัดการวิกฤตการณ์ตามกฎหมาย และองค์กรอื่น ๆ ท่ีเกี่ยวข้อง เช่น ผู้ประสบภัย สว่ นราชการ ผู้บรหิ ารท้ังฝา่ ยการเมอื งและประจำ� ผนู้ ำ� ชมุ ชน สอ่ื มวลชน องคก์ รสาธารณกุศล ภาคเอกชน กลุ่มมวลชนอาสาสมัครทั้งในประเทศและต่างประเทศ หรือองค์กรอ่ืน ๆ เป็นไปอย่างทันเวลา ถูกต้อง ผทู้ เี่ กย่ี วข้องสามารถเข้าถงึ ขอ้ มลู ไดแ้ ละขอ้ มลู ข่าวสารมีความประสานสอดคลอ้ งกัน 2.2 หน้าทีค่ วามรับผิดชอบ ศนู ยข์ ้อมลู ข่าวสารร่วม (Joint Information Center : JIC) มีหน้าท่ีความรับผดิ ชอบ ดงั นี้ n พัฒนา เสนอแนะ และจัดท�ำแผน/กลยุทธ์ในการสร้างรับรู้และการสื่อสารต่อสาธารณะในนาม ของกองบญั ชาการเหตุการณ์ n ให้ค�ำแนะน�ำต่อผู้บัญชาการเหตุการณ์และกองบัญชาการเหตุการณ์ในประเด็นท่ีอาจส่งผล กระทบต่อการปฏบิ ตั งิ าน n ตรวจสอบและประเมินทัศนคติ การรบั รูข้ องสาธารณชนต่อเหตกุ ารณ์ n แจ้งผู้บัญชาการเหตุการณ์และกองบัญชาการเหตุการณ์ต่อปฏิกิริยา ทัศนคติและความต้องการ ของสาธารณชน n รวบรวมขอ้ มูลท่ีเกยี่ วขอ้ งกับวิกฤตการณ์ n บันทึกภาพนิ่งและภาพเคล่ือนไหวของวิกฤตการณ์เพ่ือเผยแพร่ผ่านสื่อมวลชนและสนับสนุน การปฏิบัตงิ าน n กระจายข้อมูลข่าวสารของสถานการณ์ให้หน่วยงานท่ีร่วมปฏิบัติงานและผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย ได้รับรู้เข้าใจในสถานการณ์ที่ถูกต้องตรงกันและลดความขัดแย้งด้านข้อมูลข่าวสารจาก การทำ� งานรว่ มกันระหวา่ งเจา้ หน้าทจี่ ากหนว่ ยงานต่าง ๆ n ให้ข้อมลู ขา่ วสารแก่สาธารณชน n เปน็ แหลง่ ข้อมลู แรกและแหล่งข้อมลู ท่ีดที ่ีสุด n สร้างความเช่ือมั่นต่อสาธารณชนต่อการแก้ไขปัญหาวิกฤตการณ์ของกองบัญชาการเหตุการณ์ และหน่วยงานทเี่ กย่ี วข้อง 16 คมู่ ือการปฏิบตั งิ านศนู ย์ข้อมูลขา่ วสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

n ผลิตสื่อต่าง ๆ เพอื่ สือ่ สารข้อมลู ที่ถกู ต้อง ทนั เวลาตอ่ สาธารณะ ในดา้ นการป้องกัน การอพยพ ศนู ยพ์ ักพิงและการปฏิบตั กิ ารอืน่ ๆ n อ�ำนวยความสะดวกตอ่ สื่อมวลชน n จดั การควบคุมข่าวลือทีเ่ กีย่ วขอ้ งกับเหตกุ ารณ์ 2.3 การจัดตั้งศูนย์ขอ้ มูลข่าวสารรว่ ม ตามแผนการเตรียมพร้อมแห่งชาติ ก�ำหนดให้กรมประชาสัมพันธ์เป็นหน่วยงานรับผิดชอบในเรื่อง การเตรียมความพร้อมและการด�ำเนินการส่ือสาร ประชาสัมพันธ์ และจัดการข่าวสารในภาวะไม่ปกติ โดยกรมประชาสัมพันธ์ได้วางแนวปฏิบัติงานด้านการประชาสัมพันธ์และจัดการข้อมูลข่าวสารในภาวะ วิกฤตของรัฐบาล โดยมีวัตถุประสงค์เพ่ือใช้เป็นแนวทางในการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่กรมประชาสัมพันธ์ ทั้งในส่วนกลางและส่วนภูมิภาคซ่ึงต้องปฏิบัติงานตามแผนการเตรียมพร้อมแห่งชาติ รวมถึงเจ้าหน้าที่ ประชาสัมพันธ์และเจ้าหน้าท่ีสารนิเทศของหน่วยงานอ่ืน ๆ ท่ีเกี่ยวข้องในการบริหารวิกฤตการณ์ให้เป็นไป ในแนวทางเดียวกันและให้ได้มาตรฐานในระดับสากล สามารถด�ำเนินการสนับสนุนการบริหารวิกฤตการณ์ ในภาพรวมได้อยา่ งมปี ระสิทธภิ าพ การปฏิบัติหน้าที่ของกรมประชาสัมพันธ์ในกรณีเกิดภัยพิบัติหรือเหตุฉุกเฉิน ยึดระบบบัญชาการ เหตุการณ์ตามแผนการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2558 โดยกรมประชาสัมพันธ์ได้จัดตั้ง ศูนย์ปฏิบัติการข้อมูลข่าวสารเพื่อการประชาสัมพันธ์ (IOC) ซึ่งเป็นหน่วยงานภายใน แบ่งเป็น 3 ระดับ ประกอบด้วย ระดับส่วนกลาง ระดับส�ำนักประชาสัมพนั ธเ์ ขต จ�ำนวน 8 เขต และระดับจังหวดั 76 จังหวดั (ส�ำนักงานประชาสัมพันธ์จังหวัด 76 จังหวัด) ท�ำหน้าท่ีเป็นหน่วยประสานงานการประชาสัมพันธ์ตั้งแต่ ในภาวะปกตแิ ละพร้อมในการท�ำหน้าทเี่ ปน็ “ศูนยข์ อ้ มลู ขา่ วสารร่วม” (Joint Information Center : JIC) เม่ือเกิดภัยพิบัติหรือเหตุฉุกเฉิน โดยเม่ือเกิดเหตุวิกฤตหน่วยงานภาครัฐที่รับผิดชอบบริหารวิกฤตการณ์ มีการจัดตั้งกองบัญชาการเหตุการณ์และแต่งต้ังผู้บัญชาการเหตุการณ์ เจ้าหน้าที่กรมประชาสัมพันธ์ ซง่ึ ทำ� หนา้ ท่ีเป็นเจา้ หน้าที่สารนเิ ทศ (Public Information Officer : PIO) หรอื หวั หนา้ ชุดประชาสัมพันธ์ และจัดการข่าวสารของภาครัฐในแต่ละระดับจะเสนอแนะให้มีการจัดตั้ง “ศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม” (JIC) เพื่อท�ำหน้าท่ีบูรณาการข้อมูลข่าวสาร การประชาสัมพันธ์แบบครบวงจรและประสานข้อมูลผ่านทาง ผู้แทนหน่วยงานที่เกี่ยวข้องที่มาร่วมปฏิบัติในการจัดการองค์กรปฏิบัติงานทั้งในส่วนกลางส่วนภูมิภาค และส่วนจังหวัดให้ผู้แทนกรมประชาสัมพันธ์ที่ท�ำหน้าที่เจ้าหน้าท่ีสารนิเทศ (Public Information Officer : PIO) /หัวหน้าชุดประชาสัมพันธ์และจัดการข่าวสารของกองบัญชาการเหตุการณ์ประสาน ทุกหน่วยงานที่ก�ำหนดในแผนฯ ส่งผู้แทนมาปฏิบัติงาน ณ ศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม (Joint Information Center : JIC) ในรปู แบบคณะทำ� งาน 17คมู่ อื การปฏบิ ตั งิ านศูนยข์ อ้ มลู ขา่ วสารร่วม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

2.4 โครงสรา้ งการปฏิบตั งิ าน โครงสร้างของศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม (Joint Information Center : JIC) ได้ออกแบบมาให้ ท�ำงานได้ดีกับท้ังเหตุการณ์ขนาดใหญ่ท่ีมีหน่วยงานรับผิดชอบหลายหน่วยงาน หรือเหตุการณ์ขนาดเล็ก ที่รับผิดชอบโดยหน่วยงานเดียว และสามารถขยายหรือลดลงเพื่อตอบสนองความต้องการของเหตุการณ์ น้ัน ๆ ได้ ข้นึ อยกู่ บั ความตอ้ งการพิเศษของแตล่ ะเหตุการณ์ โดยปรบั เปลยี่ นไดท้ ้งั จ�ำนวนเจ้าหน้าที่ สิง่ อ�ำนวย ความสะดวก เวลาท�ำการ ทรัพยากรและดา้ นโลจิสติกส์ หากมกี ารก่อตงั้ JIC เสมือนจรงิ เจ้าหน้าที่ของ JIC สามารถปฏิบัติหนา้ ที่ตามที่ได้รับมอบหมายจากท่ีทำ� งาน ท่บี ้าน หรือสถานที่อ่นื ๆ ดว้ ยระบบอินเทอร์เน็ต 2.4.1 การเริม่ จัดตง้ั เจา้ หน้าท่ีประชาสมั พนั ธ์ (Public Information Officer : PIO) แผนภูมิองค์กรด้านล่างแสดงถึงหน้าที่และต�ำแหน่งงานที่ถูกจัดต้ังในช่วงเร่ิมต้นเหตุการณ์ กอ่ นการกอ่ ต้งั ศูนยข์ อ้ มลู ข่าวสารร่วม เจ้าหนา้ ท่ีประชาสมั พันธ์ (Public Information Officer : PIO) รวบรวมขอ้ มลู ขา่ วสาร เขียนขา่ วประชาสัมพันธ์ ตอบคำ� ถามสอื่ มวลชน ในระยะเรมิ่ ตน้ (ผลติ ขอ้ มูลขา่ วสาร) (ส่อื มวลชนสัมพันธ์) ของเหตุการณ์ (Media Relations) (Information Products) (รวบรวมข้อมูลขา่ วสาร) (Information Gathering) แผนภาพท่ี 5 : แผนภูมิองคก์ รทถ่ี ูกจัดตง้ั ในช่วงเริ่มต้นเหตกุ ารณ์ 18 คู่มือการปฏิบัติงานศูนยข์ อ้ มูลขา่ วสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

2.4.2 โครงสร้างศูนยข์ ้อมูลข่าวสารรว่ มขนาดเล็ก แผนภูมิองค์กรด้านล่างเป็นตัวอย่างของโครงสร้างศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วมขนาดเล็ก ซึ่งอาจใช้เมื่อเกิดสาธารณภัยระดับ 1 โดยผู้ช่วยฝ่ายประชาสัมพันธ์แต่ละต�ำแหน่งรับผิดชอบงานตาม รายละเอียดด้านล่าง เจ้าหนา้ ที่ประชาสมั พันธ์ (หัวหนา้ ชดุ ประชาสมั พนั ธ์และจัดการข่าวสาร) (Public Information Officer : PIO) ผู้ชว่ ยเจา้ หน้าทีป่ ระชาสัมพนั ธ์ (Assistant Public Information Officer : APIO) / ผู้จดั การศนู ย์ขอ้ มลู ข่าวสารรว่ ม (JIC Manager) ผูช้ ว่ ยเจ้าหนา้ ท่ี ผู้ช่วยเจา้ หน้าที่ ผ้ชู ว่ ยเจา้ หนา้ ท่ี ประชาสมั พันธ์ ประชาสัมพนั ธ์ ประชาสัมพันธ์ ด้านการรวบรวม ด้านการผลติ ข้อมลู ขา่ วสาร ดา้ นสื่อมวลชนสัมพนั ธ์ ขอ้ มูลขา่ วสาร (APIO for Information (APIO for Media (APIO for Information Products) Relations) Gathering) n รวบรวมข้อเท็จจรงิ n เขียนข่าว n สอื่ มวลชนสมั พันธ์ n จดั ท�ำบอรด์ แสดงขอ้ มูล n รวบรวมภาพสถานการณ์ n สนับสนุนงานโฆษก ข่าวสาร (Status Board) n บรหิ ารจัดการภารกิจ n ตรวจสอบและวิเคราะห์ส่ือ n สนับสนุนงานเวบ็ ไซต์ แผนภาพท่ี 6 : โครงสร้างศนู ย์ขอ้ มูลขา่ วสารรว่ มขนาดเล็ก 19คมู่ อื การปฏบิ ัตงิ านศนู ยข์ ้อมลู ข่าวสารร่วม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

2.4.3 โครงสร้างศูนย์ข้อมลู ข่าวสารร่วมขนาดกลาง แผนภูมิองค์กรด้านล่างเป็นตัวอย่างของโครงสร้างศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วมขนาดกลาง ท่ีอาจใช้เม่ือเกิดสาธารณภัยระดับ 2 ซ่ึงต�ำแหน่งท่ีต่�ำกว่าระดับ APIO อาจมีเจ้าหน้าท่ีมากกว่าหนึ่งคน ข้ึนอยู่กับความเหมาะสมจ�ำเป็นของเหตุการณ์นั้น ๆ โดยหากได้รับมอบหมายภารกิจหน้าท่ีอ่ืน ๆ ท่ีไม่ได้ ระบไุ ว้ตามโครงสร้างน้ี อาจมอบหมายใหผ้ ชู้ ่วยฝา่ ยประชาสัมพันธ์คนใดคนหนึง่ ท่ีเหมาะสมด�ำเนินการ เจ้าหน้าทป่ี ระชาสมั พันธ์ (หวั หน้าชดุ ประชาสัมพนั ธแ์ ละจดั การขา่ วสาร) (Public Information Officer : PIO) ผชู้ ว่ ยเจา้ หนา้ ทป่ี ระชาสมั พนั ธ์ (Assistant Public Information Officer : APIO) / ผูจ้ ัดการศูนย์ขอ้ มลู ข่าวสารร่วม (JIC Manager) ผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ี ผู้ช่วยเจา้ หน้าที่ ผูช้ ่วยเจา้ หนา้ ท่ี ประชาสมั พนั ธ์ ประชาสมั พันธ์ ประชาสมั พันธ์ ดา้ นการรวบรวม ดา้ นการผลติ ข้อมลู ข่าวสาร ดา้ นสื่อมวลชนสมั พันธ์ ขอ้ มูลข่าวสาร (APIO for Information (APIO for Media (APIO for Information Products) Relations) Gathering) n ผเู้ ช่ยี วชาญด้านรวบรวม n ผู้เช่ยี วชาญด้านเขยี นข่าว n ผูเ้ ชี่ยวชาญดา้ นส่ือมวลชนสมั พนั ธ์ ข้อเท็จจริง n ผ้เู ชย่ี วชาญด้านรวบรวม n ผเู้ ช่ยี วชาญดา้ นสนับสนุนงานโฆษก n ผเู้ ชยี่ วชาญดา้ นจดั ทำ� ภาพสถานการณ์ n ผู้เชยี่ วชาญด้านชุมชนสมั พันธ์ บอร์ดแสดงขอ้ มูลข่าวสาร n ผู้เช่ยี วชาญด้านบรหิ าร n ผ้เู ชยี่ วชาญด้านสอ่ื สงั คมออนไลน์ (Status Board) จัดการภารกจิ n ผเู้ ชย่ี วชาญด้านตรวจสอบ n ผูเ้ ชยี่ วชาญดา้ นสนบั สนนุ และวเิ คราะหส์ อื่ งานเวบ็ ไซต์ n ผูเ้ ช่ยี วชาญด้านควบคุม ขา่ วลือ แผนภาพที่ 7 : โครงสรา้ งศูนยข์ อ้ มลู ข่าวสารร่วมขนาดกลาง 20 ค่มู อื การปฏบิ ตั งิ านศูนยข์ ้อมลู ขา่ วสารร่วม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

2.4.4 โครงสร้างศนู ยข์ ้อมลู ข่าวสารรว่ มขนาดใหญ่ แผนภูมิองค์กรด้านล่างเป็นตัวอย่างของโครงสร้างศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วมขนาดใหญ่ ที่อาจใช้เมื่อเกิดสาธารณภัยระดับ 2 หรือระดับ 3 ท่ีมีผลกระทบต่อชุมชนขนาดใหญ่ ซึ่งต�ำแหน่งที่ต�่ำกว่า ระดบั APIO อาจมีเจา้ หน้าที่มากกวา่ หนึ่งคน ข้นึ อยู่กบั ความเหมาะสมจ�ำเปน็ ของเหตุการณน์ น้ั ๆ โดยหาก ไดร้ บั มอบหมายภารกจิ หนา้ ทอ่ี น่ื ๆ ทไี่ มไ่ ดร้ ะบไุ วต้ ามโครงสรา้ งนี้ อาจมอบหมายใหผ้ ชู้ ว่ ยฝา่ ยประชาสมั พนั ธ์ คนใดคนหนง่ึ ทเี่ หมาะสมด�ำเนนิ การ เจา้ หนา้ ที่ประชาสมั พนั ธ์ (หัวหน้าชุดประชาสมั พันธแ์ ละจดั การขา่ วสาร) (Public Information Officer : PIO) ผ้ชู ว่ ยเจ้าหน้าที่ประชาสมั พนั ธ์ (Assistant Public Information Officer : APIO) / ผ้จู ดั การศนู ยข์ อ้ มลู ข่าวสารรว่ ม (JIC Manager) ผ้ชู ว่ ยเจ้าหน้าท่ี ผชู้ ่วยเจ้าหน้าที่ ผชู้ ว่ ยเจา้ หนา้ ที่ ผู้ช่วยเจ้าหนา้ ท่ี ประชาสมั พันธ์ ประชาสัมพนั ธ์ ประชาสมั พนั ธ์ ประชาสมั พันธ์ ดา้ นการรวบรวม ดา้ นการผลิตข้อมลู ขา่ วสาร ดา้ นสอ่ื มวลชนสมั พันธ์ ดา้ นชมุ ชนสมั พนั ธ์ ขอ้ มูลขา่ วสาร (APIO for Information (APIO for Media (APIO for Community (APIO for Information Products) Relations) Relations) Gathering) n ผู้เชย่ี วชาญด้านรวบรวม n ผเู้ ชี่ยวชาญดา้ นเขียนขา่ ว n ผเู้ ชยี่ วชาญด้านส่อื มวลชน n ผู้เช่ยี วชาญดา้ นชุมชน ข้อเทจ็ จรงิ n ผ้เู ชี่ยวชาญด้านรวบรวม สมั พนั ธ์ สมั พันธ์ n ผเู้ ชีย่ วชาญดา้ นจัดทำ� ภาพสถานการณ์ n ผู้เชีย่ วชาญด้านสนบั สนนุ n ผู้เชย่ี วชาญดา้ นสนับสนนุ บอร์ดแสดงข้อมูลขา่ วสาร n ผู้เชย่ี วชาญดา้ นบริหาร งานโฆษก งานชุมชน (Status Board) จัดการภารกิจ n ผู้เชย่ี วชาญด้านปฏบิ ตั ิงาน n ผู้เชยี่ วชาญด้านสื่อสังคม n ผเู้ ชย่ี วชาญด้านตรวจสอบ n ผเู้ ชยี่ วชาญด้านสนับสนนุ ภาคสนาม ออนไลน์ และวิเคราะห์สอ่ื งานเว็บไซต์ n ผู้เชี่ยวชาญดา้ นควบคุม ขา่ วลือ แผนภาพที่ 8 : โครงสรา้ งศนู ย์ขอ้ มลู ข่าวสารรว่ มขนาดใหญ่ 21คู่มือการปฏิบัติงานศูนย์ขอ้ มลู ข่าวสารรว่ ม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

2.4.5 โครงสร้างศูนยข์ อ้ มลู ข่าวสารร่วมขนาดใหญ่มาก แผนภูมิองค์กรด้านล่างเป็นตัวอย่างของโครงสร้างศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วมขนาดใหญ่มาก ที่อาจใช้เม่ือเกิดสาธารณภัยระดับ 2 ระดับ 3 หรือระดับ 4 ที่มีผลกระทบต่อชุมชนขนาดใหญ่ และ ศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วมต้องปฏิบัติงานในภาคสนามอย่างต่อเน่ือง ซึ่งต�ำแหน่งท่ีต�่ำกว่าระดับ APIO อาจมี เจ้าหน้าที่มากกว่าหนึ่งคน ขึ้นอยู่กับความเหมาะสมจ�ำเป็นของเหตุการณ์น้ัน ๆ โดยหากได้รับมอบหมาย ภารกิจหน้าที่อ่ืน ๆ ท่ีไม่ได้ระบุไว้ตามโครงสร้างน้ี อาจมอบหมายให้ผู้ช่วยฝ่ายประชาสัมพันธ์คนใดคนหน่ึง ท่ีเหมาะสมดำ� เนนิ การ เจา้ หนา้ ทป่ี ระชาสัมพนั ธ์ (หัวหนา้ ชุดประชาสมั พันธแ์ ละจัดการข่าวสาร) (Public Information Officer : PIO) ผู้ช่วยเจา้ หนา้ ทป่ี ระชาสมั พันธ์ (Assistant Public Information Officer : APIO) / ผจู้ ัดการศูนยข์ อ้ มูลข่าวสารรว่ ม (JIC Manager) ผู้ช่วยเจา้ หน้าท่ี ผู้ช่วยเจ้าหน้าที่ ผชู้ ่วยเจ้าหนา้ ที่ ผชู้ ว่ ยเจ้าหนา้ ท่ี ผเู้ ช่ยี วชาญภาคสนาม ประชาสมั พนั ธ์ ประชาสัมพนั ธ์ ประชาสมั พนั ธ์ ประชาสัมพนั ธ์ (Field Specialist) ดา้ นการรวบรวม ดา้ นการผลิต ด้านสื่อมวลชนสมั พันธ์ ดา้ นชุมชนสัมพนั ธ์ ข้อมลู ข่าวสาร ขอ้ มลู ขา่ วสาร (APIO for Media (APIO for Community (APIO for Information (APIO for Information Relations) Relations) Gathering) Products) n ผเู้ ชี่ยวชาญด้านรวบรวม n ผู้เชี่ยวชาญด้านเขยี นข่าว n ผู้เช่ียวชาญดา้ นสอ่ื มวลชน n ฝา่ ยชมุ ชนสัมพนั ธ์ ข้อเทจ็ จรงิ n ผเู้ ชี่ยวชาญดา้ นรวบรวม สมั พนั ธ์ n ฝ่ายสนบั สนนุ งานชุมชน n ฝา่ ยส่อื สังคมออนไลน์ n ผูเ้ ชยี่ วชาญดา้ นจดั ท�ำ ภาพสถานการณ์ n ผู้เช่ยี วชาญด้านสนับสนุน บอร์ดแสดงข้อมูลข่าวสาร n ผูเ้ ช่ียวชาญดา้ นบริหาร งานโฆษก (Status Board) จดั การภารกิจ n ผู้เช่ียวชาญดา้ นตรวจสอบ n ผ้เู ช่ียวชาญดา้ นสนบั สนุน และวิเคราะห์ส่อื งานเว็บไซต์ n ผเู้ ชี่ยวชาญด้านควบคุม ข่าวลอื แผนภาพท่ี 9 : โครงสร้างศูนย์ขอ้ มลู ขา่ วสารรว่ มขนาดใหญม่ าก 22 คมู่ อื การปฏบิ ตั ิงานศนู ย์ข้อมูลขา่ วสารร่วม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

2.5 รปู แบบการจัดการศนู ย์ขอ้ มูลขา่ วสารร่วม (JIC) แผนภูมิองค์กรด้านล่างแสดงตัวอย่างรูปแบบการจัดการศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม (JIC) ใน 3 ระดับ ประกอบดว้ ย 2.5.1 เจา้ หน้าทปี่ ระชาสมั พันธ์ (Public Information Officer : PIO) รบั ผิดชอบปฏิบตั ิงาน ณ กองบัญชาการเหตุการณ์ ในสถานการณ์จริง PIO มักใช้เวลาส่วนใหญ่นอกศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม โดยท�ำหน้าท่ีปฏิบัติงานเชิงกลยุทธ์ ก�ำหนดเป้าหมายให้กับผู้บัญชาการเหตุการณ์ กองบัญชาการเหตุการณ์ และผู้บัญชาการอน่ื ๆ 2.5.2 ผชู้ ว่ ยเจา้ หนา้ ทปี่ ระชาสมั พนั ธ์ (Assistant Public Information Officer : APIO) / ผู้จัดการศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม (JIC Manager) ท�ำงานร่วมกับเจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์ (PIO) ในการก�ำหนดแผนกลยุทธ์ด้านการประชาสัมพันธ์และจัดการข่าวสาร และท�ำหน้าที่แทน PIO ในฐานะ ผู้จัดการส�ำนักงาน เป็นตัวหลักในการก�ำกับผู้ช่วยฝ่ายประชาสัมพันธ์ (Assistant Public Information Officers : APIOs) ตามข้อ 2.5.3 ซึ่งเป็นผู้เช่ียวชาญหรือมีความช�ำนาญในเฉพาะต�ำแหน่ง ท�ำหน้าที่ เป็นหัวหนา้ ฝา่ ยต่าง ๆ ภายใน JIC 2.5.3 ผชู้ ่วยเจา้ หน้าทป่ี ระชาสมั พนั ธ์ (APIOs) / หวั หน้าฝา่ ย ตอ้ งเปน็ ผู้ทม่ี ีความเชย่ี วชาญ โดยทำ� งานร่วมกับผ้จู ัดการศูนย์ขอ้ มลู ขา่ วสารร่วม (JIC Manager) ในการพฒั นากลยุทธ์การประชาสมั พนั ธ์ และจัดการข่าวสารสาธารณะเพ่ือสนับสนุนแผนยุทธศาสตร์ของผู้บัญชาการเหตุการณ์ และกองบัญชาการ เหตุการณ์ ส�ำหรับในโครงสร้างศูนย์ข้อมูลร่วมขนาดใหญ่หรือใหญ่มาก เจ้าหน้าท่ีในระดับที่อยู่ภายใต้ การบังคับบัญชาของผู้ช่วยฝ่ายประชาสัมพันธ์ APIO / หัวหน้าฝ่าย จะเป็นเจ้าหน้าท่ีที่มีความช�ำนาญ เฉพาะด้านในสาขาทีเ่ กี่ยวขอ้ งกับงานนัน้ ๆ n Strategic Planning เจ้าหนา้ ทีป่ ระชาสมั พนั ธ์(หวั หน้าชุดประชาสัมพันธ์และจัดการข่าวสาร) วางแผนกลยทุ ธ์ (Public Information Officer : PIO) n Tactical Planning วางแผนยุทธวิธี ผชู้ ่วยเจ้าหนา้ ท่ปี ระชาสมั พันธ์ (Assistant Public Information Officer : APIO) n Tactical Ops / ผู้จดั การศูนยข์ ้อมูลขา่ วสารรว่ ม (JIC Manager) ยุทธวธิ ี ผูช้ ว่ ยเจา้ หนา้ ที่ ผู้ชว่ ยเจ้าหน้าท่ี ผู้ชว่ ยเจา้ หน้าที่ ผู้ชว่ ยเจ้าหนา้ ท่ี ผเู้ ช่ยี วชาญภาคสนาม ประชาสมั พนั ธ์ ประชาสัมพันธ์ ประชาสมั พันธ์ ประชาสัมพันธ์ (Field Specialist) ดา้ นการรวบรวม ด้านการผลติ ข้อมลู ขา่ วสาร ดา้ นส่อื มวลชนสัมพันธ์ ด้านชมุ ชนสมั พนั ธ์ ข้อมลู ขา่ วสาร (APIO for Information (APIO for Media (APIO for Community (APIO for Information Products) Relations) Relations) Gathering) แผนภาพท่ี 10 : รปู แบบการจัดการศูนย์ข้อมูลข่าวสารรว่ ม 23คมู่ อื การปฏิบัติงานศูนย์ข้อมลู ข่าวสารร่วม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

24 คูม่ ือการปฏบิ ัตงิ านศนู ย์ขอ้ มลู ขา่ วสารร่วม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

บทที่ 3 หศนนู า้ ยท์ขข่ี อ้อมงูลชุดขา่ปวฏสิบาตัรริงว่านม 3.1 เจา้ หนา้ ทป่ี ระชาสมั พนั ธ์ (Public Information Officer – PIO) / หวั หนา้ ชดุ ประชาสัมพนั ธ์และจัดการขา่ วสาร ค�ำบรรยายลักษณะงาน เจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ (PIO) มีหน้าท่ีความรับผิดชอบในการจัดท�ำและเผยแพร่ข้อมูลข่าวสาร เก่ยี วกับเหตกุ ารณใ์ ห้แก่ส่อื มวลชน ผปู้ ฏบิ ัติงานในเหตุการณแ์ ละหนว่ ยงานทีเ่ ก่ยี วขอ้ ง รวมถงึ องค์กรต่าง ๆ ได้ทราบ PIO สามารถแต่งตั้งผู้ช่วยปฏิบัติงานได้หลายคนเท่าที่จ�ำเป็นและผู้ช่วยเหล่านั้นจะท�ำหน้าท่ีเป็น ผู้แทนหน่วยงานท่ีมาช่วยงาน หน่วยงานท่ีก�ำกับควบคุมและหน่วยอื่นที่มีหน้าท่ีรับมือกับภัยพิบัติ เช่น ภาคเอกชนหรอื องคก์ ร NGOs เจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ (PIO) จะได้รับการแต่งต้ังจากผู้บัญชาการเหตุการณ์ / ผู้บัญชาการร่วม เพ่ือให้ท�ำหน้าท่ีสนับสนุนข้อมูลข่าวสารท่ีต้องใช้ในการรับมือกับภัยพิบัติ จัดต้ังศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ขับเคล่ือนการปฏิบัติงานของศูนย์ฯ และยุติการท�ำงานของศูนย์ฯ นอกจากนี้ ต้องเป็นตัวแทนและเป็น ที่ปรึกษาให้ค�ำแนะน�ำแก่ผู้บัญชาการเหตุการณ์ในเร่ืองข้อมูลข่าวสารสาธารณะที่เก่ียวข้องกับเหตุการณ์ ผู้ท่ีได้รับแต่งตั้งให้ท�ำหน้าที่นี้จะพิจารณาจากทักษะและความรู้ความสามารถ ไม่ใช่จากต�ำแหน่งหรือ จากหนว่ ยงานตน้ สงั กดั หนา้ ท่ีความรบั ผิดชอบ n ปฏิบัติงานด้านการประชาสัมพันธ์และการบริหารจัดการด้านข้อมูลข่าวสารให้แก่ผู้บัญชาการ เหตกุ ารณ์ n ใหค้ �ำปรึกษาแนะน�ำแก่ผ้บู ญั ชาการเหตุการณใ์ นเร่ืองขอ้ มูลข่าวสารและขอ้ กงั วลตา่ ง ๆ n สนับสนุนการจัดท�ำข้อมูลข่าวสารสาธารณะเมื่อผู้บัญชาการเหตุการณ์ / ผู้บัญชาการร่วมต้องการ (ดจู ากขอ้ ทตี่ อ้ งปฏิบตั ปิ ระจำ� วัน ในภาคผนวก ง) n เขา้ ร่วมในการบรรยายสรปุ เหตกุ ารณ์ของผบู้ ญั ชาการเหตุการณแ์ ละเขา้ ร่วมประชุมอ่ืน ๆ n น�ำข้อมูลที่ได้รับจากการบรรยายสรุปและการประชุมของผู้บัญชาการเหตุการณ์มาถ่ายทอด ใหเ้ จ้าหน้าที่ในศนู ย์ข้อมูลขา่ วสารร่วม (JIC) ไดร้ บั ทราบ n ท�ำงานอย่างใกล้ชิดกับผู้ประสานงาน (Liaison Officer : LO) เจ้าหน้าท่ีด้านความปลอดภัย (Safety Officer : SO) และเจ้าหน้าทหี่ นว่ ยข่าวกรอง (INTO) 25คมู่ ือการปฏิบตั ิงานศนู ยข์ ้อมูลข่าวสารรว่ ม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

n เสนอหรือให้ความเห็นเก่ยี วกบั การแต่งตงั้ โฆษกเหตุการณ์ n จดั ตั้งศนู ยข์ ้อมลู ขา่ วสารร่วม ติดตงั้ อุปกรณต์ ่าง ๆ และก�ำกับดูแลการปฏิบัตงิ านทว่ั ไป n รวบรวมข้อมูลข่าวสารเก่ียวกบั เหตกุ ารณท์ ่ีเกดิ ขึ้น n เฝ้าติดตามการเสนอข่าวของสื่อมวลชนและแก้ไขข้อมูลท่ีสื่อน�ำเสนอผิดพลาด รวมทั้งระบุ แนวโน้มและประเดน็ ปัญหา n วิเคราะห์การรับรขู้ องประชาชนและจัดทำ� ยทุ ธศาสตร์การให้ข้อมลู ขา่ วสารแก่ประชาชน n ให้ค�ำแนะน�ำหัวหน้าทีมท่ีรับมือกับเหตุการณ์ในศูนย์บัญชาการ /ศูนย์บัญชาการร่วม ว่าประชาชน มีการรับรู้อย่างไร และจัดท�ำยุทธศาสตร์ในการสื่อสารว่าควรมีการบริหารจัดการเหตุการณ์ ท่เี กดิ ขึน้ อยา่ งไร n ขออนมุ ัตติ ่อผบู้ ญั ชาการเหตุการณ์ในการเผยแพรข่ อ้ มูลข่าวสารที่ผลติ ขนึ้ n ใหข้ ้อมูลขา่ วสารแก่สือ่ มวลชนและสาธารณชน n จัดสง่ ข้อมูลขา่ วสารที่เผยแพร่ให้เจา้ หนา้ ที่ของเหตกุ ารณไ์ ดท้ ราบดว้ ย หน้าที่โดยเฉพาะเจาะจงของตำ� แหน่ง การจดั ตง้ั ศนู ยข์ อ้ มลู ขา่ วสารร่วม (JIC) เมื่อมีการแต่งต้ังเจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์ (PIO) และผู้ได้รับแต่งตั้งเดินทางมาถึงหน้างานเพื่อลงมือ ปฏบิ ตั ิงานข้นั ตน้ แล้วจะตอ้ งมกี ารปฏิบตั งิ านหลายอยา่ งเพื่อจัดต้ังและบริหารศูนยข์ ้อมลู ขา่ วสารรว่ ม (JIC) การจดั ตง้ั ศูนย์ JIC ตามตารางเวลา 24 ชั่วโมง หากความต้องการใช้งานของศูนย์ JIC มีสูงมาก ควรจะต้องปฏิบัติงาน 24 ชั่วโมง โดยแบ่งเป็น หลายผลดั ดงั น้ี n ผลัดที่ 1 : 06.00 – 15.00 น. n ผลดั ท่ี 2 : 14.00 – 23.00 น. n ผลัดท่ี 3 : 22.00 – 07.00 น. ชั่วโมงท่ีเหล่ือมซ้อนกันอยู่หน่ึงช่ัวโมงในทุก 9 ช่ัวโมง/ผลัด นั้น มีไว้เพ่ือการรับฟังบรรยาย สรุปเหตุการณ์และเพื่อการเปลี่ยนผ่านส่งต่องานกัน และเพ่ือให้ทันกับความเร่งด่วนในการเสนอข่าวของ สื่อมวลชน การจัดเวรผลัดที่ 3 อาจต้องมีข้ึนในกรณีท่ีเหตุการณ์น้ันได้รับความสนใจจากส่ือระดับประเทศและ สอ่ื สากลทัว่ โลกที่มีชว่ งเวลาของแต่ละประเทศตา่ งกันหลายช่วง กองบัญชาการเหตุการณ์/กองบัญชาการร่วม และ PIO จะเป็นผู้ตัดสินใจว่าควรจะให้มี ผู้ปฏิบัติงานในผลัดท่ี 3 หรือไม่ อย่างไรก็ตาม ทั้งเจ้าหน้าท่ี PIO ผู้จัดการศูนย์ JIC จะต้องพิจารณา ว่าการจัดเวรผลัดต่าง ๆ ได้สะท้อนลักษณะการท�ำงานของเจ้าหน้าที่อื่น ๆ ในศูนย์ JIC ด้วย ในกรณีที่ ตอ้ งจดั เวรกัน 24 ชวั่ โมง ผูช้ ่วยเจ้าหน้าทป่ี ระชาสัมพนั ธ์จะได้รบั มอบหมายใหท้ �ำหน้าทข่ี องเจ้าหนา้ ทป่ี ระชาสัมพนั ธ์ เมื่อบุคคลผู้น้ันไม่อยู่ ดังน้ัน ผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์จึงมีความรับผิดชอบและอ�ำนาจหน้าที่ของ เจ้าหนา้ ท่ปี ระชาสัมพันธ์ตวั จริงทุกอยา่ ง 26 คูม่ อื การปฏิบัตงิ านศนู ยข์ อ้ มูลข่าวสารร่วม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

การแลกเปลยี่ นขอ้ มลู ข่าวสาร ตารางแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสารปรากฏในภาคผนวกจะอธิบายว่าข้อมูลข่าวสารแบบไหนหรือ แหล่งข่าวใดท่ี PIO ควรต้องไปหาข่าวมาจากผู้มีหน้าท่ีรับผิดชอบโดยเฉพาะในการตอบโต้หรือรับมือกับ ภัยพิบัติภายในระบบบัญชาการ (ICS) นอกจากน้ีในตารางยังแสดงให้เห็นว่าเจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ ตอ้ งใหข้ อ้ มูลขา่ วสารกบั ใครบ้างทอี่ ยู่ในต�ำแหนง่ แบบเดียวกันหรือเทา่ เทยี มกัน การปฏิบตั ิงานกับเจา้ หน้าที่ด้านความปลอดภยั เจ้าหน้าทผี่ ู้ประสานงานและเจ้าหนา้ ที่ดา้ นข่าวกรอง เจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์จะพบปะเป็นประจ�ำกับเจ้าหน้าที่ด้านความปลอดภัย (SO) เจ้าหน้าที่ ผู้ประสานงาน (LO) และเจ้าหน้าที่ด้านข่าวกรอง (INTO) โดยเจ้าหน้าท่ี SO จะมีหน้าท่ีหลักคือเฝ้าระวัง ความปลอดภัยและก�ำหนดแนวทางในการดูแลความปลอดภัยของเจ้าหน้าที่ในเหตุการณ์ทุกคน เจ้าหน้าท่ี ประชาสัมพันธ์จะท�ำงานร่วมกับเจ้าหน้าที่ SO เพื่อเขียนข่าวเกี่ยวกับความปลอดภัยและน�ำผู้สื่อข่าว และบุคคลสำ� คัญ (VIP) เข้าไปในพื้นท่เี กดิ เหตดุ ้วยความปลอดภยั เจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ท�ำงานกับเจ้าหน้าท่ีประสานงาน (LO) เพ่ือหาข่าวและเผยแพร่ข่าว ให้ผู้แทนหน่วยงาน เจ้าหน้าที่ภาครัฐและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียได้ทราบ เจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์ท�ำงาน ร่วมกับเจ้าหน้าที่ประสานงานเพ่ือจัดการกับปัญหาและข้อวิตกกังวลของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียหรือเม่ือมี การร้องขอใหบ้ รรยายสรปุ สถานการณห์ รือการนำ� บุคคลสำ� คัญเข้าเยีย่ มชมสถานท่ี ผู้บัญชาการเหตุการณ์/ผู้บัญชาการร่วมอาจแต่งต้ังเจ้าหน้าที่หน่วยข่าวกรอง (INTO) เมื่อมี ความจ�ำเป็น โดยเจ้าหน้าท่ี INTO น้ีมีหน้าท่ีความรับผิดชอบหลัก คือ การอ�ำนวยการ ประสานงาน และร่วมในการรวบรวมข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูล ท�ำกระบวนการกล่ันกรองข่าวและเผยแพร่ข่าวกรอง เจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ท�ำงานร่วมกับเจ้าหน้าที่ข่าวกรองในเร่ืองข้อมูลข่าวสารและการปฏิบัติการ รักษาความปลอดภัย เจ้าหน้าที่ INTO จะมีต�ำแหน่งในจุดใดของโครงสร้างขึ้นอยู่กับสถานการณ์ของ เหตุการณ์น้ัน ๆ เช่น เจ้าหน้าท่ี INTO อาจปฏิบัติงานในกลุ่มเจ้าหน้าที่ท่ัวไปหรือเป็นผู้เช่ียวชาญ ดา้ นเทคนิคในฝา่ ยปฏบิ ัติการหรือฝา่ ยวางแผนหรือปฏิบัตงิ านในฝ่ายของตนเองโดยเฉพาะ การยตุ กิ ารปฏบิ ัตงิ านของศนู ยข์ อ้ มลู ข่าวสารรว่ ม ผู้บัญชาการเหตุการณ์หรือผู้บัญชาการร่วมจะตัดสินยุบเลิกการปฏิบัติงานของศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม JIC ตามค�ำแนะน�ำของเจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ การตัดสินใจนี้จะเกิดข้ึนเม่ือส่ือมวลชนและประชาชน ลดทอนความสนใจในเหตุการณ์หรือเม่ือการฟื้นฟูและกู้ภัยได้เสร็จสิ้นลงเพื่อให้เจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ ได้มีข้อมูลในกิจกรรมการยุบเลิกการปฏิบัติงานของศูนย์ JIC (ดูรายละเอียดจากตัวช่วยการปฏิบัติงาน ในภาคผนวก ก) 27คูม่ ือการปฏบิ ตั ิงานศนู ย์ข้อมลู ขา่ วสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

3.2 ผู้ช่วยเจ้าหนา้ ท่ีประชาสมั พันธ์ (AIPO) / ผูจ้ ัดการศนู ย์ข้อมูล ข่าวสารร่วม (JIC Manager) ค�ำบรรยายลกั ษณะงาน เจ้าหนา้ ที่ประชาสัมพนั ธ์ (PIO) เป็นผคู้ ดั เลือกผู้ช่วยเจา้ หนา้ ท่ปี ระชาสัมพันธ์ / ผจู้ ัดการศนู ย์ขอ้ มูล ข่าวสารร่วม (AIPO/JIC Manager) เพื่อให้ก�ำกับดูแลการปฏิบัติงานประจ�ำวันของศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม โดยทำ� หนา้ ทดี่ ำ� เนนิ การตามแผนงานและนโยบายทเี่ จา้ หนา้ ทป่ี ระชาสมั พนั ธก์ ำ� หนดและวางแนวทางใหผ้ ชู้ ว่ ย เจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ได้ปฏิบัติเพื่อให้การด�ำเนินงานของศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วมเป็นไปด้วยความราบร่ืน เป็นระเบียบเรียบร้อยและมีประสิทธิภาพ ผู้ท�ำหน้าที่ AIPO/JIC Manager จะต้องเป็นผู้ที่มีประสบการณ์ ด้านกิจการสาธารณะ การรับมือกับภาวะวิกฤต การบริหารจัดการศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วมและมีภาวะผู้น�ำ ควรเป็นผ้ทู ่ผี า่ นการอบรม มีประสบการณ์ ทักษะและความร้คู วามสามารถ ไมใ่ ช่โดยลำ� ดับชน้ั ของตำ� แหน่ง หรือหน่วยงานต้นสังกดั และผา่ นการฝกึ อบรมในด้านต่าง ๆ เชน่ เดยี วกับเจ้าหนา้ ทปี่ ระชาสัมพนั ธ์ หนา้ ท่ีความรบั ผดิ ชอบ n ท�ำหน้าที่รับผิดชอบทุกอย่างเหมือนเจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ (หัวหน้าชุดประชาสัมพันธ์และ จัดการข่าวสาร) (ให้ดูตารางการแลกเปลี่ยนข้อมลู ขา่ วสาร ตามภาคผนวก ข) n ใหศ้ กึ ษาและท�ำความเข้าใจกบั แบบฟอรม์ ทกุ อยา่ งในภาคผนวก ค และภาคผนวก ง n ก�ำกับดูแลการจัดองค์กรและการปฏิบัติงานของศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม (ให้ดูตัวช่วยการ ปฏิบตั งิ าน ตามภาคผนวก ก และรายการส่งิ ทตี่ ้องทำ� ประจำ� วนั ตามภาคผนวก ง) n ประสานงานให้มีการส่งต่อและแลกเปล่ียนข้อมูลข่าวสารภายในศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วมโดยประชุม สรุปผลและรายงานการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าท่ี JIC ก่อนการเปลี่ยนผลัด (ให้ดูตัวช่วยการ ปฏบิ ัติงาน ตามภาคผนวก ก และตารางการแลกเปลย่ี นขอ้ มลู ข่าวสาร ตามภาคผนวก ข) n จัดท�ำก�ำหนดตารางชั่วโมงการท�ำงานของเจ้าหน้าที่ประจ�ำศูนย์ ท�ำตารางปฏิบัติงานในแต่ละวัน จัดการประชุมบรรยายสรุปภาคเชา้ และภาคคำ่� (ให้ดูตวั ช่วยการปฏบิ ัติงาน ตามภาคผนวก ก) n จัดทำ� และกรอกข้อมูล Log ของหนว่ ยอย่างสม�ำ่ เสมอ n ประเมินและมอบหมายงานแก่เจ้าหน้าท่ีประจ�ำศูนย์ให้เหมาะสมกับบทบาทหน้าที่ (ให้ดูแบบ ประเมนิ ตนเองของเจ้าหน้าท่ี JIC ตามภาคผนวก ง) n ใหก้ ารฝกึ อบรมหรือสอนงานแกเ่ จา้ หนา้ ทป่ี ระจำ� ศนู ยต์ ามทมี่ คี วามต้องการ n ประสานงานกบั หวั หนา้ ฝา่ ยสง่ กำ� ลังบ�ำรงุ (Logistics Section Chief – LSC) เพอื่ จัดหาเคร่ืองมอื อปุ กรณ์และแหลง่ ทรัพยากรตา่ ง ๆ สำ� หรบั ใช้ในศูนย์ 28 คูม่ ือการปฏบิ ตั ิงานศนู ย์ข้อมลู ข่าวสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

หน้าท่ีโดยเฉพาะเจาะจงของต�ำแหน่ง การสรา้ งตารางเวลาปฏิบตั ิงาน ผชู้ ว่ ยเจา้ หน้าทปี่ ระชาสมั พนั ธ์ / ผ้จู ดั การศูนยข์ ้อมลู ข่าวสารรว่ ม (AIPO/JIC Manager) จะบรหิ าร จัดการศูนย์ โดยจัดท�ำตารางเวลาปฏิบัติงาน โดยใช้ตัวช่วยการปฏิบัติงาน ตามภาคผนวก ก และรายการ ส่ิงท่ีต้องทำ� ประจ�ำวัน ตามภาคผนวก ง เป็นเครือ่ งมอื ในการทำ� งาน 29ค่มู ือการปฏบิ ัตงิ านศูนยข์ อ้ มลู ข่าวสารร่วม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

3.3 ผูช้ ่วยเจา้ หน้าทปี่ ระชาสมั พันธด์ ้านการรวบรวมข้อมลู ขา่ วสาร (APIO for Information Gathering) คำ� บรรยายลกั ษณะงาน ผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์ด้านการรวบรวมข้อมูลข่าวสารจะได้รับแต่งต้ังโดยเจ้าหน้าท่ี ประชาสัมพันธ์ (PIO) หรือผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์ / ผู้จัดการศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม (AIPO/JIC Manager) ผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์ด้านการรวบรวมข้อมูลข่าวสารท�ำหน้าท่ีหาข้อมูลข่าวสารเพื่อ สนับสนุนงานของศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ผู้ท่ีได้รับเลือกให้ท�ำหน้าที่น้ีควรมีประสบการณ์ในกิจการสาธารณะ หรือเคยท�ำงานกับประชาชน การรับมือกับภาวะวิกฤต การปฏิบัติงานและการจัดการในศูนย์ JIC และ ควรพิจารณาแต่งต้ังผู้ที่เคยผ่านการอบรม มีประสบการณ์ มีทักษะและความสามารถ ไม่ใช่พิจารณาจาก ตำ� แหน่งหรือจากหนว่ ยงานตน้ สังกัด หนา้ ทค่ี วามรบั ผิดชอบ ผชู้ ่วยเจ้าหนา้ ท่ปี ระชาสมั พนั ธด์ ้านการรวบรวมข้อมูลขา่ วสาร มีหน้าท่ดี งั นี้ n รวบรวมข้อเทจ็ จริงเกยี่ วกับเหตกุ ารณ์ n ติดประกาศข้อเทจ็ จริงบนบอร์ดแสดงข้อมูลขา่ วสาร (Status Boards) n ตดิ ตามเฝา้ ฟัง – เฝ้าชม – เฝ้าอา่ น การนำ� เสนอข่าวและรายการของสอ่ื มวลชน n วเิ คราะห์และตอบโต้สอ่ื มวลชนและโซเชยี ลมเี ดีย n ตอบโต้ข่าวลอื หน้าท่นี อ้ี าจท�ำเพียงคนเดยี วหรอื ทำ� กันเป็นหน่วยโดยก�ำหนดตำ� แหนง่ ย่อย ๆ ภายใน ดังนี้ เจา้ หนา้ ที่ประชาสมั พนั ธ์ PIO ผชู้ ่วยเจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ /ผู้จดั การศนู ย์ข้อมลู ข่าวสารร่วม ผู้ช่วยเจ้าหนา้ ทป่ี ระชาสัมพนั ธด์ า้ นการรวบรวมขอ้ มลู ขา่ วสาร n ผู้เชย่ี วชาญเฉพาะด้านการรวบรวมขอ้ เท็จจริง n ผเู้ ชีย่ วชาญดา้ นการประกาศบนบอร์ดแสดงข้อมูลข่าวสาร n ผู้เชี่ยวชาญดา้ นการตรวจสอบและวเิ คราะห์สือ่ n ผูเ้ ช่ยี วชาญการควบคุมข่าวลือ 30 คู่มือการปฏบิ ตั ิงานศนู ยข์ ้อมลู ขา่ วสารร่วม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

3.3.1 ผู้เช่ียวชาญเฉพาะด้านการรวบรวมข้อเทจ็ จริง (Fact Gathering Specialist) คำ� บรรยายลกั ษณะงาน ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านการรวบรวมข้อเท็จจริงจะได้รับการแต่งตั้งจากผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ี ประชาสัมพันธ์ / ผู้จัดการศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม (AIPO/JIC Manager) และรายงานขึ้นตรงกับผู้ช่วย เจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ด้านการรวบรวมข้อมูลข่าวสาร บุคลากรท่ีได้รับคัดเลือกให้ท�ำหน้าที่นี้จะต้อง มีประสบการณ์การท�ำงานกับสาธารณชนและระบบบัญชาการเหตุการณ์ (ICS) ต้องสามารถท�ำงานได้เร็ว และส�ำเร็จโดยไม่ต้องแนะน�ำหรืออธิบายรายละเอียดมากและปฏิบัติหน้าท่ีได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในสภาพแวดล้อมที่มีความเครียดสูง ควรพิจารณาแต่งตั้งผู้ที่เคยผ่านการอบรม มีประสบการณ์ มีทักษะ และความสามารถ ไมใ่ ชพ่ ิจารณาจากต�ำแหน่งหรือจากหนว่ ยงานต้นสังกดั หนา้ ทคี่ วามรบั ผดิ ชอบ n รวบรวมข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับเหตุการณ์จากเจ้าหน้าที่กองบัญชาการเหตุการณ์ จากหน่วยสถานการณ์ของฝ่ายแผน และหน่วยเผชิญเหตุท่ีเก่ียวข้อง (ดูตาราง แลกเปลี่ยนขอ้ มลู ข่าวสารตามภาคผนวก ข) n จัดท�ำท�ำเนียบการติดต่อส่ือสารและก�ำหนดเวลาที่ชัดเจนในการเก็บรวบรวมข้อมูล จากทกุ สว่ นงานท่อี ยู่ในโครงสรา้ งของระบบบญั ชาการเหตุการณอ์ ย่างสมำ่� เสมอ n เม่ือมีข่าวด่วนเกิดข้ึนให้เร่งรวบรวมข้อมูลข่าวสารส่งให้ผู้เช่ียวชาญด้านอื่น ๆ ในศูนย์ ขอ้ มูลข่าวสารร่วม หน้าท่ีความรับผิดชอบดังกล่าวอาจท�ำได้เพียงคนเดียวหรือมากกว่าหน่ึงคนหรือท�ำโดย เจา้ หน้าทหี่ ลายคนต่อเนอ่ื งตามช่วงเวลาในแต่ละผลัด (Shift) กไ็ ด้ หนา้ ที่โดยเฉพาะเจาะจงของตำ� แหนง่ การแลกเปลย่ี นข้อมลู ข่าวสาร ผู้เช่ียวชาญเฉพาะด้านการรวบรวมข้อเท็จจริงควรติดต่อกับบุคคลที่เป็นตัวหลัก ในการรับมือและตอบโต้สถานการณ์จากหน่วยงานต่าง ๆ แบบพบเห็นหน้าตากัน และมีการสร้างสัมพันธ์ ในการท�ำงานท่ีดี โดยรวบรวมข้อมูลข่าวสารจากส่วนงานต่าง ๆ ตามตารางการแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสาร ในภาคผนวก ข 31คมู่ อื การปฏิบตั งิ านศนู ยข์ ้อมูลขา่ วสารรว่ ม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

3.3.2 ผู้เช่ยี วชาญด้านบอรด์ แสดงข้อมลู ข่าวสาร (Status Board Specialist) คำ� บรรยายลกั ษณะงาน ผู้เชี่ยวชาญด้านบอร์ดแสดงข้อมูลข่าวสาร จะได้รับการแต่งต้ังจากผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ี ประชาสัมพันธ์ / ผู้จัดการศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม (AIPO/JIC Manager) และรายงานขึ้นตรงกับผู้ช่วย เจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์ ด้านการรวบรวมข้อมูลข่าวสาร เจ้าหน้าที่ต�ำแหน่งน้ีรับผิดชอบในการติดประกาศ หรือแสดงภาพขอ้ มลู ในศนู ยข์ ้อมูลขา่ วสารร่วม บคุ ลากรทไ่ี ด้รบั คัดเลือกให้ท�ำหน้าที่นจี้ ะตอ้ งมปี ระสบการณ์ การท�ำงานกับสาธารณชนและระบบบัญชาการเหตุการณ์ (ICS) ต้องสามารถท�ำงานได้เร็วและส�ำเร็จ โดยไม่ต้องแนะน�ำหรืออธิบายรายละเอียดมากและปฏิบัติหน้าท่ีได้อย่างมีประสิทธิภาพในสภาพแวดล้อม ท่ีมีความเครียดสูง ควรพิจารณาแต่งตั้งผู้ที่เคยผ่านการอบรม มีประสบการณ์ มีทักษะและความสามารถ ไมใ่ ช่พจิ ารณาจากต�ำแหนง่ หรอื จากหน่วยงานต้นสงั กดั หนา้ ทีค่ วามรบั ผิดชอบ n ติดประกาศข้อมูลข่าวสารเหตุการณ์ในศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ให้เจ้าหน้าที่ซึ่งมีหน้าท่ี ตอบขอ้ ซกั ถามและผลติ เอกสารสง่ิ พิมพ์ไดเ้ ข้าถงึ โดยง่าย n จัดบอร์ดเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารในบริเวณที่เหมาะสมภายในกองบัญชาการเหตุการณ์ ท่ีสามารถเห็นได้ชัดเจน อ่านได้สะดวก เช่น ทางเดิน ห้องพักผ่อน เป็นต้น เพื่อให้ เจ้าหนา้ ที่ผู้ปฏิบตั ิงานในส่วนต่าง ๆ ไดร้ บั ทราบข่าวสารอย่างทวั่ ถึงและเท่าเทยี มกนั n จัดท�ำส�ำเนาข่าวแจก เอกสารข้อเท็จจริง (Fact Sheet) ข้อความสั่งการ ค�ำสั่ง นโยบาย แนวทางปฏิบัติของกองบัญชาการเหตุการณ์ที่เป็นปัจจุบัน และประเด็น การช้ีแจงใหก้ บั เจ้าหน้าท่ีของศนู ย์ข้อมูลข่าวสารรว่ มทราบอยา่ งท่ัวถงึ n ท�ำงานร่วมกับผู้จัดท�ำกระบวนการติดประกาศของฝ่ายแผนและผู้น�ำหน่วยสถานการณ์ เพ่ือให้ด�ำรงการให้ข้อมูลข่าวสารในช่วงท่ีมีการต้องการข้อมูลข่าวสารจ�ำนวนมาก ในศูนย์ข้อมูลข่าวสารได้ด�ำเนินไปอย่างเรียบร้อยโดยผู้ท�ำหน้าที่บัญชาการและผู้ท่ี อยู่รบั มือในพ้นื ทไี่ ดท้ ราบขอ้ มูลขา่ วสารอย่างท่วั ถงึ กัน n พิจารณาใช้เทคโนโลยีต่าง ๆ เพื่อจัดแสดงข่าวสารในศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ทั้งน้ี หากมีการใช้การน�ำเสนอแบบอิเล็กทรอนิกส์จะต้องมีระบบในการส�ำรอง (Back Up) ขอ้ มลู ข่าวสารทุกชนิ้ รวมถึงมกี ารจัดเก็บช้ินงานในรปู แบบสิง่ พิมพ์ (Hard Copy) ไวด้ ้วย n แสดง/เผยแพร่ข้อมูลข่าวสารอื่น ๆ ที่ไม่เก่ียวกับเหตุการณ์ที่อาจมีผลในทางเสริมสร้าง ขวัญและก�ำลังใจบนบอร์ดด้วย เช่น ภาพการ์ตูน ภาพข่าวอื่น ๆ ร้านอาหาร และ เมนูอาหาร เปน็ ตน้ n ปรับปรงุ เปลย่ี นแปลงขอ้ มูลบนบอร์ดใหท้ นั สมยั อยา่ งนอ้ ยวนั ละ 2 เวลา คือ ภายหลัง การประชุมแผนปฏบิ ัติการในช่วงเช้าและช่วงเย็น หน้าที่ความรับผิดชอบดังกล่าวอาจท�ำเพียงคนเดียวหรือมากกว่าหน่ึงคนหรือท�ำโดย เจ้าหนา้ ทหี่ ลายคนต่อเน่ืองตามช่วงเวลาในแต่ละผลัด (Shift) กไ็ ด้ 32 คู่มอื การปฏิบตั ิงานศูนย์ขอ้ มูลข่าวสารรว่ ม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

หน้าที่โดยเฉพาะเจาะจงของตำ� แหนง่ การผลติ ปา้ ยประกาศบนบอรด์ แสดงขอ้ มูลขา่ วสาร ในการผลิตป้ายประกาศในบอร์ดแสดงข้อมูลข่าวสารในศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วมให้กับ เจ้าหนา้ ทใ่ี นศนู ยข์ ้อมลู ขา่ วสารร่วมทกุ คน ให้ดูตัวชว่ ยการปฏิบัติงาน ตามภาคผนวก ก 3.3.3 ผเู้ ชย่ี วชาญด้านการตรวจสอบและวิเคราะห์สอ่ื ค�ำบรรยายลกั ษณะงาน ผู้เช่ียวชาญการด้านการตรวจสอบและวิเคราะห์สื่อท�ำหน้าที่ประเมินเน้ือหาและความ ถูกต้องของรายงานขา่ วทีส่ ือ่ มวลชนนำ� เสนอและชว่ ยในการระบุประเด็นข่าวหรอื เร่อื งเร่งดว่ นที่จะเกิดขึน้ ผู้เชี่ยวชาญการด้านการตรวจสอบและวิเคราะห์สื่อต้องจัดท�ำบทสรุปข่าวประจ�ำวัน ระบุ ประเด็นข่าว ความไม่ถูกต้องของข่าว การเสนอความคิดเห็นของสื่อและจัดท�ำข้อเสนอแนะเร่ืองส่ือมวลชน สัมพันธ์ให้กับผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์ ควรพิจารณาแต่งต้ังผู้ที่เคยผ่านการอบรม มีประสบการณ์ มที ักษะและความสามารถ ไมใ่ ชพ่ จิ ารณาจากต�ำแหนง่ หรอื จากหน่วยงานตน้ สังกดั หนา้ ท่คี วามรับผดิ ชอบ n ก�ำหนดชื่อสื่อหนังสือพิมพ์หลัก ๆ สถานีวิทยุ ช่องโทรทัศน์ รายการโทรทัศน์หลัก ๆ เว็บไซต์ และส่ือโซเชียลมีเดียท่ีจะเฝ้าติดตามตรวจสอบและวิเคราะห์การน�ำเสนอ ข่าวสาร n รวบรวมและประมวลผลข้อมูลทัศนคติและการรับรู้เก่ียวกับการปฏิบัติการของทาง ราชการจากส่ือมวลชน ประชาชน ผู้ประสานงาน และหน่วยงานองค์กรท่ีมีหน้าท่ี รับมือกับเหตุวิกฤต เช่น ประชาชนเห็นด้วยหรือไม่เห็นด้วยกับปฏิบัติการดังกล่าว ประชาชนเห็นว่าทางราชการไม่ให้ความสนใจอย่างจริงจังหรือเห็นว่าหน่วยงานรัฐ ไมม่ ีประสทิ ธิภาพ เป็นต้น n ระบุแนวโน้มข่าวลือที่จะส่งผลร้ายและก�ำหนดวิธีการรับมือกับข่าวลืออย่าง มีประสิทธิภาพหรือส่งต่อให้หน่วยควบคุมข่าวลือ หากมีการก�ำหนดตัวบุคคลหรือ กลมุ่ คนให้มีหนา้ ที่ด�ำเนนิ การจดั การกบั ข่าวลือ n จัดต้ังหน่วยรวบรวมข่าวจากสื่อ (วิทยุกระจายเสียง โทรทัศน์ ส่ือสิ่งพิมพ์และ เว็บไซต์อินเทอร์เน็ตท่ีเห็นสมควร) ขอความร่วมมือฝ่ายการเงินในการติดต่อ จ้างเหมาผู้ให้บริการเฝ้าติดตามส่ือและให้บริการตรวจตัดข่าวจากสิ่งพิมพ์หรือ ให้จ้างติดต้ังเคร่ืองมืออุปกรณ์ในการบันทึกข่าววิทยุและโทรทัศน์และ/หรือจาก สอื่ สิง่ พมิ พจ์ ากเว็บไซต์และบล็อก หน้าท่ีความรับผิดชอบดังกล่าวอาจท�ำเพียงคนเดียวหรือมากกว่าหนึ่งคนหรือท�ำโดย เจา้ หนา้ ทหี่ ลายคนต่อเนือ่ งตามชว่ งเวลาในแต่ละผลดั (Shift) ก็ได้ 33คู่มอื การปฏบิ ตั งิ านศูนยข์ ้อมูลขา่ วสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

หนา้ ที่โดยเฉพาะเจาะจงของต�ำแหนง่ การวเิ คราะห์ขอ้ มลู ขา่ วสาร ผู้เชี่ยวชาญด้านการตรวจสอบและวิเคราะห์ส่ือจะเฝ้าติดตามการเสนอข่าวของส่ือมวลชน แขนงต่าง ๆ เก่ียวกับการรับมือกับเหตุการณ์วิกฤตที่เกิดข้ึน รวมท้ังข้อกังวลห่วงใยของประชาชนหรือ ชุมชนในพื้นที่ท่ีได้รับความเดือดร้อนเม่ือเห็นว่าเหมาะสม ผู้เชี่ยวชาญด้านการตรวจสอบและวิเคราะห์ส่ือ อาจให้ข้อเสนอแนะในการปรับปรุงหรือเพ่ิมประเด็นเนื้อหา ความถูกต้องของข้อมูลให้สื่อมวลชนน�ำเสนอ เพอื่ ลดความหวัน่ วิตกของประชาชนในพ้ืนที่ รวมท้ังเพื่อใหไ้ ดร้ บั ความรว่ มมือจากคนในชมุ ชน กิจกรรมหลักท่เี กย่ี วขอ้ งกบั การวิเคราะห์ขอ้ มลู ข่าวสาร คือ : n เขา้ รว่ มการประชุมของชมุ ชน เชน่ อบต. หมู่บา้ น เป็นตน้ n จัดใหม้ กี ารสำ� รวจความคดิ เหน็ แบบเคาะประตบู ้านทุกบ้านในชมุ ชน n ตดิ ตามบนั ทกึ รายละเอียดการโทรศัพท์เข้ามาแจ้งเหตแุ ละการขอความช่วยเหลอื n ก�ำหนดสื่อหลัก ๆ ที่สามารถเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายส�ำคัญและส่ือท่ีเข้าถึงประชาชน ไดห้ ลากหลายกลมุ่ n ระบุประเด็นปัญหา ข่าวลือ และเรื่องท่ีอาจท�ำให้เกิดผลกระทบต่อการปฏิบัติงาน รายงานให้เจา้ หนา้ ทปี่ ระชาสัมพนั ธท์ ราบในทนั ที รวมทั้งหนว่ ยงานทเี่ กีย่ วขอ้ งอืน่ ๆ n ระบุช่ือชุมชนส�ำคัญพร้อมรายละเอียด (เช่น ความแตกต่างหลากหลายของคนในชุมชน) และกำ� หนดวิธีการสื่อสารทีม่ ีประสทิ ธภิ าพทสี่ ดุ ในการตดิ ตอ่ สอ่ื สารกบั ชมุ ชนเหลา่ น้ัน (เชน่ ผ่านส่อื มวลชน การแจกแผน่ พับ ใบปลวิ โปสเตอร์ และการจดั ประชมุ กบั ชมุ ชน) n เฝ้าติดตามการรับรู้ข้อมูลข่าวสารของประชาชนในชุมชนท่ีได้รับผลกระทบว่ามีการ รับรูค้ วามคืบหน้าในการรับมือกับเหตุการณห์ รอื ไม่ อยา่ งไร n จัดท�ำบันทึกข่าวของส่ือสิ่งพิมพ์ ส่ือวิทยุ-โทรทัศน์ และข่าวตัดจากอินเทอร์เน็ต (รวมทั้งการสรุปการรายงานข่าว ประเด็นข่าว ประเด็นที่สื่อน�ำเสนอไม่ถูกต้องและ ความคิดเห็นต่าง ๆ) โดยใช้แบบวเิ คราะหส์ ือ่ ตามภาคผนวก ง 3.3.4 ผเู้ ชย่ี วชาญด้านการควบคุมขา่ วลือ คำ� บรรยายลกั ษณะงาน ผู้เช่ียวชาญด้านการควบคุมข่าวลือ ท�ำหน้าท่ีรวบรวมข่าว พิสูจน์แหล่งที่มาและหาแนวทาง ให้ข้อเท็จจริงที่ถูกต้องได้รับการเผยแพร่ออกไปเพ่ือขจัดข่าวท่ีไม่ถูกต้องเก่ียวกับเหตุการณ์ ควรพิจารณา แต่งตั้งผู้ท่ีเคยผ่านการอบรม มีประสบการณ์ มีทักษะและความสามารถ ไม่ใช่พิจารณาจากต�ำแหน่งหรือ จากหน่วยงานต้นสังกดั 34 คมู่ ือการปฏิบัตงิ านศูนยข์ อ้ มูลข่าวสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

หนา้ ทีค่ วามรบั ผดิ ชอบ n รายงานข่าวลือที่อาจเปิดประเด็นหรือสร้างปัญหาให้กับผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ีด้านการ รวบรวมข้อมูลข่าวสาร ผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ีด้านส่ือมวลชนสัมพันธ์และผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ี ด้านมวลชนสัมพันธ์ n ตรวจสอบข้อเท็จจริงเพื่อพิสูจน์ความถูกต้อง/ไม่ถูกต้องของข่าวลือและจดบันทึกผล ลงบนแบบฟอรม์ การควบคมุ ขา่ วลอื ของศูนย์ขอ้ มูลขา่ วสารร่วม n จดั ทำ� รายงานผลลพั ธข์ องการสบื สวนหาขา่ วลอื แตล่ ะชน้ิ เสนอผชู้ ว่ ยเจา้ หนา้ ทด่ี า้ นการ รวบรวมขอ้ มลู ข่าวสาร n จดั ท�ำแฟ้มแบบฟอร์มควบคุมข่าวลือของศนู ยข์ อ้ มลู ขา่ วสารรว่ ม หน้าท่ีความรับผิดชอบดังกล่าวอาจท�ำเพียงคนเดียวหรือมากกว่าหนึ่งคนหรือท�ำโดย เจ้าหน้าที่หลายคนตอ่ เนื่องตามชว่ งเวลาในแต่ละผลดั (Shift) ก็ได้ หนา้ ท่ีโดยเฉพาะเจาะจงของต�ำแหนง่ การพสิ จู น์ทราบข่าวลือ เพื่อให้เป็นการช่วยการปฏิบัติงานของผู้เชี่ยวชาญด้านการควบคุมข่าวลือในการพิสูจน์ทราบ ขา่ วลอื ขอใหด้ ตู ัวช่วยการปฏิบตั ิงานตามภาคผนวก ก 35ค่มู อื การปฏบิ ัตงิ านศูนยข์ ้อมลู ข่าวสารร่วม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

3.4 ผูช้ ว่ ยเจา้ หน้าที่ประชาสัมพนั ธ์ด้านการผลิตขอ้ มูลข่าวสาร (APIO for Information Products) ค�ำบรรยายลักษณะงาน ผู้ช่วยเจา้ หนา้ ท่ีประชาสัมพันธ์ด้านการผลิตข้อมูลข่าวสาร ไดร้ ับแตง่ ตั้งจากเจา้ หนา้ ท่ปี ระชาสัมพนั ธ์ /หรือผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์/ ผู้จัดการศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม เพ่ือบริหารจัดการและรับผิดชอบ การผลิตข้อมูลข่าวสารของศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ผู้ท�ำหน้าที่น้ีควรมีประสบการณ์ด้านการสื่อสาร สาธารณะ วารสารศาสตร์ การถ่ายภาพน่ิง การถา่ ยภาพวดี ทิ ศั น์ การบรหิ ารจัดการเวบ็ ไซต์ การใช้งานพมิ พ์ ด้วยโปรแกรม Desktop รวมทั้งประสบการณ์ในระบบบัญชาการเหตุการณ์และประสบการณ์ด้านศูนย์ข้อมูล ขา่ วสารรว่ ม ตอ้ งสามารถพิมพ์งาน ใชง้ านคอมพวิ เตอรแ์ ละซอฟทแ์ วรต์ า่ ง ๆ ได้อย่างรวดเรว็ ต้องสามารถ ท�ำงานได้เร็วและส�ำเร็จโดยไม่ต้องแนะน�ำหรืออธิบายรายละเอียดมาก และปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในสภาพแวดล้อมที่มีความเครียดสูง ควรพิจารณาแต่งตั้งผู้ที่เคยผ่านการอบรม มีประสบการณ์ มีทักษะ และความสามารถ ไม่ใช่พจิ ารณาจากตำ� แหน่งหรือจากหนว่ ยงานต้นสงั กัด หน้าท่คี วามรับผิดชอบ n ผลิตขา่ วแจกสำ� หรบั สง่ เผยแพร่ แจ้งเตอื น-นดั หมายผสู้ อื่ ข่าว จดั ท�ำขอ้ แนะนำ� สำ� หรบั สอ่ื มวลชน จดั ท�ำประกาศเผยแพร่ประชาสมั พันธ์แก่สาธารณชน การผลิตเอกสารข้อเทจ็ จรงิ (Fact Sheet) และสง่ิ พิมพ์อนื่ ๆ n ดำ� เนินการขอความเหน็ ชอบจากเจ้าหน้าท่ปี ระชาสมั พนั ธใ์ นการเผยแพรเ่ อกสารทกุ ชนดิ รวมทง้ั ภาพถ่าย วีดิทัศน์ และวัสดุอื่น ๆ (ข้อมูลข่าวสารท่ีถูกต้องช่วยให้ประชาชนไม่เกิดความสับสน และสร้างความนา่ เชือ่ ถือให้แกห่ นว่ ยงาน/องค์กรท่ีรบั ผดิ ชอบเหตกุ ารณ์) n จดั ต้ังและบรหิ ารเวบ็ ไซต์สำ� หรบั เหตกุ ารณ์ n ผลติ และรวบรวมกราฟิก โลโกข้ องเหตกุ ารณ์ n ผลิตสมุดบนั ทกึ เหตุการณ์ (Incident Casebook) 36 คู่มือการปฏิบตั งิ านศนู ย์ข้อมลู ขา่ วสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

หน้าทีน่ ี้อาจทำ� เพียงคนเดยี วหรือท�ำกันเปน็ หนว่ ย โดยก�ำหนดตำ� แหน่งยอ่ ย ๆ ภายใน ดังน้ี เจา้ หนา้ ท่ปี ระชาสมั พันธ์ PIO ผูช้ ่วยเจา้ หนา้ ที่ประชาสมั พันธ์ /ผ้จู ัดการศนู ย์ข้อมูลขา่ วสารรว่ ม ผู้ช่วยเจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ดา้ นการผลิตข้อมลู ข่าวสาร n เจ้าหนา้ ทเ่ี ขียนข่าว n ผ้เู ชย่ี วชาญดา้ นการรวบรวมภาพสถานการณ์ n ผู้ชว่ ยเจา้ หน้าท่ีฝ่ายบรหิ ารจัดการภารกิจ n ผู้เชยี่ วชาญด้านการจัดทำ� เวบ็ ไซต์ 3.4.1 เจา้ หน้าทเี่ ขียนข่าว ค�ำบรรยายลกั ษณะงาน เจ้าหน้าที่เขียนข่าวจะได้รับการมอบหมายงานจากผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์ ด้านการผลิตข้อมูลข่าวสารให้ท�ำหน้าท่ีเขียนข่าวแจก ข้อแนะน�ำส�ำหรับสื่อมวลชน ประกาศเผยแพร่ ประชาสัมพันธ์แก่สาธารณชน เอกสารข้อมูลข้อเท็จจริง (Fact Sheet) การจัดท�ำข้อความเป็นเสียงหรือ เป็นข้อความตัวหนังสือและช้ินงานอื่น ๆ เพ่ือการประชาสัมพันธ์โดยตรงกับประชาชน ผู้ท�ำหน้าท่ีน้ี ควรมีทักษะด้านวารสารศาสตร์และส่ือสารมวลชนอย่างเข้มข้น มีทักษะด้านการประชาสัมพันธ์ รวมทั้ง มีประสบการณ์ในระบบบัญชาการเหตุการณ์และในศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ควรพิจารณาแต่งตั้ง ผู้ที่เคยผ่านการอบรม มีประสบการณ์ มีทักษะและความสามารถ ไม่ใช่พิจารณาจากต�ำแหน่งหรือจาก หน่วยงานตน้ สงั กัด หน้าท่ีความรับผิดชอบดังกล่าวอาจท�ำเพียงคนเดียวหรือมากกว่าหน่ึงคน หรือท�ำโดย เจา้ หนา้ ทห่ี ลายคนตอ่ เนือ่ งตามช่วงเวลาในแตล่ ะผลดั (Shift) กไ็ ด้ หน้าท่ีโดยเฉพาะเจาะจงของต�ำแหน่ง การเขยี นขา่ วเผยแพร่ ผู้เขียนจะต้องร่างข้อความข่าวและได้รับความเห็นชอบในข่าวที่เขียนนั้น ให้ดูแนวทาง การเขียนข่าวแจก และให้ดตู ัวอยา่ งขา่ วแจกในภาคผนวก ง 37คมู่ ือการปฏบิ ตั ิงานศูนยข์ อ้ มลู ข่าวสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

3.4.2 ผูเ้ ช่ียวชาญด้านการรวบรวมภาพสถานการณ์ ค�ำบรรยายลกั ษณะงาน ผู้เช่ียวชาญด้านการรวบรวมภาพสถานการณ์จะได้รับการมอบหมายงานจากผู้ช่วย เจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ / ผู้จัดการศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ให้ถ่ายภาพนิ่งและภาพเคลื่อนไหวแบบ คุณภาพสูง (HD) เพื่อเผยแพร่ต่อสาธารณชนและสื่อมวลชน โดยรายงานขึ้นตรงต่อผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ี ประชาสมั พนั ธ์ดา้ นการผลิตข้อมูลข่าวสาร ต้องมที กั ษะในเรื่องการถา่ ยภาพนิ่ง การท�ำกราฟกิ วิดโี อ การตัดต่อ วิดีโอ ภาพแบบอิเล็กทรอนิกส์ และควรมีทักษะในการเป็นผู้ส่ือข่าว เจ้าหน้าที่ด้านความปลอดภัยอาจขอ ให้ผู้เชี่ยวชาญด้านการรวบรวมภาพสถานการณ์สวมเคร่ืองมืออุปกรณ์ป้องกันอันตรายเพื่อให้สามารถ เข้าถ่ายภาพน่ิงและภาพวิดีโอในพ้ืนท่ีอันตรายได้ ผู้ที่ได้รับเลือกให้ท�ำงานต้องสามารถถ่ายภาพได้หลากหลาย ท้ังแบบดิจิทัล ภาพนิ่ง และการใช้กล้องวีดิทัศน์ รวมท้ังอุปกรณ์บันทึกเสียง ต้องสามารถท�ำงานได้เร็วและ ส�ำเร็จโดยไม่ต้องแนะน�ำหรืออธิบายรายละเอียดมากและปฏิบัติหน้าท่ีได้อย่างมีประสิทธิภาพใน สภาพแวดล้อมที่มีความเครียดสูง ควรพิจารณาแต่งตั้งผู้ท่ีเคยผ่านการอบรม มีประสบการณ์ มีทักษะ และความสามารถ ไมใ่ ช่พจิ ารณาจากตำ� แหนง่ หรอื จากหนว่ ยงานตน้ สังกัด หน้าท่คี วามรับผดิ ชอบ n ถา่ ยภาพน่ิงดว้ ยคณุ ภาพระดบั มอื อาชพี n ถ่ายภาพวิดีโอด้วยคณุ ภาพท่สี ามารถออกอากาศทางโทรทัศนไ์ ด้ n บนั ทกึ เสียงดว้ ยคุณภาพท่สี ามารถออกอากาศทางวิทยไุ ด้ n จดั ทำ� แคตตาลอ็ กภาพ จัดการภาพน่งิ วดิ โี อ และเสยี งท่บี นั ทกึ ไวท้ ้ังหมด n น�ำส่งภาพน่ิง ภาพวิดีโอและเสียงท่ีบันทึกไว้ให้แก่ผู้ช่วยฝ่ายบริหาร ผู้เช่ียวชาญ การท�ำเวบ็ ไซต์ หน่วยจดั เก็บและบนั ทกึ ข้อมูล และผูเ้ ชยี่ วชาญการทำ� โซเชียลมีเดยี หน้าท่ีความรับผิดชอบดังกล่าวอาจท�ำเพียงคนเดียวหรือมากกว่าหนึ่งคนหรือท�ำโดย เจา้ หน้าที่หลายคนต่อเนอื่ งตามช่วงเวลาในแต่ละผลัด (Shift) ก็ได้ หน้าที่โดยเฉพาะเจาะจงของตำ� แหนง่ การแลกเปลีย่ นข้อมลู ข่าวสาร สามารถตรวจสอบประเภทของภาพทต่ี ้องถ่าย แหล่งขอ้ มูล และสว่ นงานท่ีตอ้ งได้รับข้อมูล ภาพถ่ายได้จากตารางการแลกเปลย่ี นขอ้ มลู ขา่ วสารในภาคผนวก ข 38 ค่มู ือการปฏบิ ัตงิ านศูนย์ขอ้ มลู ข่าวสารร่วม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

3.4.3 ผู้ช่วยเจ้าหน้าทีฝ่ ่ายบรหิ ารจัดการภารกิจ คำ� บรรยายลักษณะงาน ผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ีฝ่ายบริหารจัดการภารกิจจะได้รับมอบหมายจากผู้ช่วยเจ้าหน้าที่ ประชาสัมพันธ์ / ผู้จัดการศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ให้ท�ำหน้าท่ีจัดการงาน/กิจกรรมเพ่ิมเติมอื่น ๆ เพื่อสนับสนุนผู้ช่วยเจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ในการผลิตชิ้นงาน รวมทั้งสนับสนุนเจ้าหน้าท่ีของผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ี ประชาสัมพันธ์ต้องสามารถท�ำงานได้เร็วและส�ำเร็จโดยไม่ต้องแนะน�ำหรืออธิบายรายละเอียดมากและ ปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพในสภาพแวดล้อมที่มีความเครียดสูง ควรพิจารณาแต่งตั้งผู้ท่ีเคยผ่าน การอบรม มีประสบการณ์ มีทักษะและความสามารถ ไม่ใช่พิจารณาจากต�ำแหน่งหรือจากหน่วยงาน ต้นสงั กัด หนา้ ทีค่ วามรับผิดชอบ n ท�ำงานร่วมกับหน่วยส่งก�ำลังบ�ำรุง เพื่อจัดหา ติดต้ังและใช้เคร่ืองมืออุปกรณ์ด้านส่ือ โสตทัศน์ท่จี ะต้องใช้ประกอบการการบรรยายสรปุ /การแถลงข่าว n ให้การสนับสนุนเม่ือมีการบรรยายสรุป/การแถลงข่าวให้ส่ือรับทราบหรือเมื่อมี การประชุมกับชมุ ชน n จัดท�ำสมุดบันทึกเหตุการณ์ (Casebook) เพ่ือใช้ในศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วมหรือ จัดเกบ็ บนเวบ็ ไซต์ภายใน (Intranet) ของศนู ยข์ อ้ มูลขา่ วสารร่วม n จัดหาแฟ้มเอกสารและชิ้นงานท้ังหมดของศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วมเพ่ือมอบให้กับ หน่วยจัดเก็บเอกสาร n จดั ทำ� ชดุ เอกสารเพ่อื การบรรยายสรปุ n ประสานการปฏิบัติกับฝ่ายรกั ษาความปลอดภัย n จัดท�ำแฟม้ เอกสารและท�ำสำ� เนาเอกสารข้อมลู ของศูนยข์ ้อมูลข่าวสารร่วม n เก็บรักษาแฟ้มทำ� เนยี บส่ือมวลชน หน้าท่ีความรับผิดชอบดังกล่าวอาจท�ำเพียงคนเดียวหรือมากกว่าหน่ึงคนหรือท�ำโดย เจ้าหนา้ ที่หลายคนต่อเนอ่ื งตามช่วงเวลาในแต่ละผลดั (Shift) กไ็ ด้ หน้าที่โดยเฉพาะเจาะจงของต�ำแหนง่ ใหก้ ารสนับสนุนการจัดบรรยายสรุป / การจัดประชุมกบั ชุมชน ผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ีฝ่ายบริหารจัดการภารกิจจะให้การสนับสนุน JIC ในการจัดบรรยายสรุป ให้กับสื่อมวลชนและการจัดประชุมกับชุมชน โดยจะประสานงานกับฝ่ายส่งก�ำลังบ�ำรุง ดังน้ันเพื่อเป็น การช่วยให้ผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ีฝ่ายบริหารสามารถจัดประชุมบรรยายสรุปกับสื่อและการประชุมกับชุมชน ให้เป็นไปด้วยความเรียบร้อยให้ดูแบบเตรียมการแถลงข่าว/บรรยายสรุปแก่สื่อมวลชน /การพบปะชุมชน ตามภาคผนวก ง 39ค่มู ือการปฏบิ ตั งิ านศนู ย์ขอ้ มูลข่าวสารร่วม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

การผลติ สมุดบันทึกเหตุการณ์ (Casebook) Casebook หมายถึงแฟ้มข้อมูลข่าวสารและวัสดุประชาสัมพันธ์เก่ียวกับเหตุการณ์ท้ังหมด ที่เก็บรวบรวมไว้เพื่อเผยแพร่แจกจ่ายแก่ผู้ร้องขอภายหลังเหตุการณ์น้ันจบสิ้นลง รวมทั้งเพ่ือใช้ในการ ประเมินผลการปฏิบัติงาน และเป็นข้อมูลเชิงประวัติศาสตร์เพื่อการค้นคว้าอ้างอิงส�ำหรับเหตุการณ์อ่ืน ๆ ในอนาคต เอกสารดังกล่าวน้ีจะเป็นในรูปของการพิมพ์เป็นเล่ม หรืออยู่ในรูปของไฟล์อิเล็กทรอนิกส์ และ จะต้องมีการแจกจ่ายให้กับเจ้าหน้าที่ผู้รับมือและผู้ที่มาร่วมในการปฏิบัติงานแต่ละคน Casebook ควรประกอบดว้ ยขอ้ มลู ต่าง ๆ ดังน้ี n ขา่ วแจกทัง้ หมด Fact Sheet ประเดน็ การประชมุ ชแี้ จงหรือเผยแพร่ประชาสมั พนั ธ์ n ส�ำเนาของคลปิ ขา่ วทม่ี ีความสำ� คัญ n ส�ำเนาของชิ้นงานวิดีโอ ภาพนิ่ง แผนท่ี และสื่ออื่น ๆ ท่ีศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ไดผ้ ลิตขึ้น หมายเหตุ ขอ้ มูลใน Casebook ไมร่ วมแผนปฏิบตั ิการในการบริหารเหตุการณ์ การแลกเปลีย่ นขอ้ มลู ขา่ วสาร สามารถตรวจสอบประเภทของวัสดุหรือเคร่ืองมืออุปกรณ์ใดที่ผู้ช่วยเจ้าหน้าที่ฝ่ายบริหาร จัดการภารกจิ จะตอ้ งจดั หามาจากสว่ นงานตา่ ง ๆ ตามตารางการแลกเปลี่ยนข้อมลู ขา่ วสารในภาคผนวก ข 3.4.4 ผเู้ ชย่ี วชาญการจดั ทำ� เวบ็ ไซต์ ค�ำบรรยายลกั ษณะงาน ผเู้ ชย่ี วชาญการจดั ทำ� เวบ็ ไซตแ์ ตง่ ตงั้ โดยผชู้ ว่ ยเจา้ หนา้ ทป่ี ระชาสมั พนั ธ์ / ผจู้ ดั การศนู ยข์ อ้ มลู ข่าวสารร่วม เพ่ือบริหารจัดการกิจกรรมทางเว็บไซต์ท้ังหมดของศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ซ่ึงเป็นงานท่ีสนับสนุน งานของผู้ช่วยเจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ด้านการผลิตข้อมูลข่าวสาร ผู้เชี่ยวชาญการจัดท�ำเว็บไซต์จะ นั่งปฏิบัติงานในศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ณ สถานที่จริง หรือปฏิบัติงานห้องเสมือนจริง (Virtual) ที่อยู่ คนละแห่งกับหน่วยบัญชาการก็ได้ บุคลากรที่ได้รับคัดเลือกให้ท�ำหน้าที่นี้ ควรมีความรู้เก่ียวกับซอฟท์แวร์ การออกแบบเว็บไซต์ ระเบียบการข้อปฏิบัติของอินเทอร์เน็ต การเข้าถึงเว็บไซต์ส�ำหรับคนกลุ่มที่มี ความต้องการพิเศษ ต้องสามารถท�ำงานได้โดยไม่ต้องสั่งการมาก และปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในสภาพแวดล้อมที่มีความเครียดสูง ควรพิจารณาแต่งตั้งผู้ที่เคยผ่านการอบรม มีประสบการณ์ มีทักษะ และความสามารถ ไมใ่ ชพ่ ิจารณาจากต�ำแหน่งหรือจากหน่วยงานต้นสังกดั หน้าท่คี วามรับผิดชอบ n เปดิ เว็บ บรหิ ารจัดการเวบ็ และอพั เดทสถานการณบ์ นเว็บ n น�ำส่งข้อซักถามข้อสงสัยไปให้ยังผู้เชี่ยวชาญด้านสื่อมวลชนหรือผู้เชี่ยวชาญด้าน มวลชนสมั พนั ธ์ n ขอความเห็นชอบของข่าวและข้อความทุกชิ้นก่อนส่งอีเมล์ออกไปหรือน�ำส่งข้ึนเว็บ ของเหตุการณ์ 40 คมู่ อื การปฏิบตั งิ านศูนย์ข้อมลู ข่าวสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

n สร้างศนู ย์ขอ้ มลู ข่าวสารรว่ มแบบเสมอื นจรงิ หากจำ� เป็น n ประสานงานกับผู้ปฏิบัติงานสนับสนุนการท�ำเว็บซ่ึงเป็นผู้แทนของทุกหน่วยงานเพื่อให้ แนใ่ จวา่ เวบ็ ไซตท์ ่ีทำ� ขนึ้ เป็นไปตามความตอ้ งการของแตล่ ะหน่วยงาน n ประสานงานขอรับบัญชีรายชื่อและช่องทางติดต่อของส่ือมวลชนและชุมชนเพ่ือใช้ ในการสง่ ขอ้ มลู n ปฏิบัติงานร่วมกับผู้เช่ียวชาญด้านโซเชียลมีเดียเพื่อให้แน่ใจว่าเว็บไซต์ของเหตุการณ์ ตอ่ เช่อื มกบั ของทีมโซเชียลมเี ดีย หน้าที่ความรับผิดชอบดังกล่าว อาจท�ำเพียงคนเดียวหรือมากกว่าหนึ่งคนหรือท�ำโดย เจ้าหนา้ ทีห่ ลายคนตอ่ เน่ืองตามชว่ งเวลาในแต่ละผลดั (Shift) กไ็ ด้ หน่วยบัญชาการเหตุการณ์ หรือหน่วยบัญชาการร่วม ควรจัดท�ำเว็บไซต์ทางการของ เหตกุ ารณข์ ้นึ มา 1 เว็บไซต์ เพอ่ื น�ำเสนอความพยายามในการรับมอื ของหนว่ ยงานท่เี ก่ยี วข้องจัดทำ� คำ� ตอบ ในประเด็นที่ประชาชนถามเข้ามามากและช้ีแจงประเด็นปัญหาท่ีถูกน�ำเสนอผ่านสื่อมวลชน ท้ังนี้ หลังจาก เสร็จส้ินเหตุการณ์และมีการยุบเลิกภารกิจของศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วมแล้ว เจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์จะ ยงั คงเปิดเวบ็ ไซต์ไว้คอยตดิ ตามความสนใจทปี่ ระชาชนยังคงมีอยูแ่ ละยงั คงเวบ็ ไซตต์ อ่ ไปอกี หลายเดอื น ควรมีการติดตามขอ้ มลู ข่าวสารทีน่ ำ� ขน้ึ เผยแพร่ทางเว็บไซตอ์ ืน่ หากมขี อ้ ซักถาม ข้อหว่ งใย หรือข้อมูลข่าวสารท่ีคลาดเคลื่อนบนเว็บไซต์อ่ืนใดจะต้องมีข้อช้ีแจงหรือค�ำตอบปรากฏบนเว็บไซต์ที่เป็น ทางการของเหตุการณ์ 41คู่มอื การปฏบิ ัติงานศนู ยข์ อ้ มลู ข่าวสารร่วม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

3.5 ผ้ชู ่วยเจ้าหนา้ ท่ีประชาสัมพนั ธด์ ้านสอื่ มวลชนสมั พันธ์ (APIO for Media Relations) คำ� บรรยายลักษณะงาน ผู้ช่วยเจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ด้านสื่อมวลชนสัมพันธ์ จะได้รับมอบหมายจากเจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์ หรือ ผู้ช่วยเจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์/ผู้จัดการศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ในการประสานงานเพ่ือเผยแพร่ข่าว ต่อส่ือมวลชน บุคลากรท่ีได้รับคัดเลือกในต�ำแหน่งนี้ควรมีประสบการณ์ด้านการประชาสัมพันธ์ การรับมือ กับภาวะวิกฤต การปฏิบตั งิ านในศูนยข์ อ้ มูลข่าวสารร่วม การบรหิ ารจัดการ และระบบบัญชาการเหตุการณ์ รวมทั้งต้องมีทักษะในการมีปฏิสัมพันธ์กับส่ือมวลชน ควรพิจารณาแต่งตั้งผู้ที่เคยผ่านการอบรม มีประสบการณ์ มีทกั ษะและความสามารถ ไมใ่ ชพ่ ิจารณาจากตำ� แหน่งหรอื จากหนว่ ยงานตน้ สงั กดั หน้าท่ีความรับผิดชอบ n ตอบขอ้ ซักถามของส่ือมวลชน n คัดเลือกและเตรียมบุคคลกอ่ นการสัมภาษณ์ n ดำ� เนนิ การบรรยายสรปุ ใหส้ ่ือมวลชนรับทราบและดำ� เนินการสมั ภาษณ์ n จดั หาเจ้าหน้าที่อำ� นวยความสะดวกแกส่ อ่ื มวลชนไปในพื้นท่ีเกิดเหตุ n ออกบตั รรับรองใหส้ ือ่ n ให้สามารถใชภ้ าษาไดห้ ลายภาษา รวมทั้งภาษาถนิ่ หากมคี วามจำ� เป็น n จัดท�ำ รักษาและปรับปรุงชื่อท่ีอยู่ เบอร์โทรศัพท์ และช่องทางติดต่ออื่น ๆ ของสื่อมวลชน ใหท้ นั สมยั อยูเ่ สมอ n ระบุขา่ วทบ่ี ิดเบือนหรือข่าวลอื หน้าที่ความรับผิดชอบเช่นน้ี สามารถท�ำได้โดยคนคนเดียวหรือท�ำกันเป็นหน่วย โดยก�ำหนด ต�ำแหน่งย่อย ๆ ภายในหลายต�ำแหน่ง ดังน้ี เจา้ หน้าทีป่ ระชาสัมพนั ธ์ PIO ผู้ชว่ ยเจ้าหน้าท่ีประชาสมั พันธ์ /ผ้จู ัดการศูนย์ข้อมลู ข่าวสารรว่ ม ผูช้ ว่ ยเจา้ หน้าทป่ี ระชาสมั พันธด์ ้านสือ่ มวลชนสมั พนั ธ์ n ผเู้ ชย่ี วชาญด้านส่อื มวลชนสัมพันธ์ n ผเู้ ชี่ยวชาญด้านสนับสนนุ งานโฆษก n ผเู้ ช่ียวชาญด้านการลงพนื้ ท่ี 42 คมู่ อื การปฏบิ ัติงานศูนย์ขอ้ มลู ข่าวสารรว่ ม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System