101 เป็ นทบี่ นั เทงิ ใจ/ กถ – ซงึ่ ถอ้ ยคา/ สารณีย – เป็ นทรี่ ะลกึ ถงึ กนั แลว้ / วีตสิ าเรตฺวา – ใหร้ ะลกึ แลว้ / เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหนึ่ง/ นิสีท.ิ – น่งั ลงแลว้ / ขาณุมตกาปิ โข – แมช้ าวบา้ นขาณุมตั / พฺราหฺมณคหปตกิ า – พราหมณ์และคหบดที ง้ั หลาย/ อปเฺ ปกจฺเจ – บางพวก/ ภควนฺต – ซงึ่ พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / อภวิ าเทตวฺ า – ถวายอภวิ าทแลว้ / เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหน่ึง/ นิสที สึ ุ; – น่งั ลงแลว้ / อปฺเปกจฺเจ – บางพวก/ ภควตา – ดว้ ยพระผูม้ พี ระภาคเจา้ / สทธฺ ึ – กบั / สมโฺ มทสึ ;ุ – บนั เทงิ ใจแลว้ / สมโฺ มทนีย – เป็ นทบี่ นั เทงิ ใจ/ กถ – ซง่ึ ถอ้ ยคา/ สารณีย – เป็ นทรี่ ะลกึ ถงึ กนั แลว้ / วีตสิ าเรตวฺ า – ใหร้ ะลกึ แลว้ / เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหน่ึง/ นิสีทสึ ุ; – น่งั ลงแลว้ / อปเฺ ปกจเฺ จ – บางพวก/ เยน – ใด/ [ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]/ ภควา – พระผูม้ ีพระภาคเจา้ / เตนญชฺ ลึ – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+ซงึ่ อญั ชลี/ ปณาเมตฺวา – ประคองแลว้ / เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหนึ่ง/ นิสที สึ ุ; – น่งั ลงแลว้ / อปฺเปกจเฺ จ – บางพวก/ นามโคตตฺ – ซงึ่ ชื่อและตระกูล/ สาเวตวฺ า – ประกาศแลว้ / เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหน่ึง/ นิสที สึ ;ุ – น่งั ลงแลว้ / อปเฺ ปกจฺเจ – บางพวก/ ตุณฺหีภูตา – เป็ นผนู้ ่ิงเฉยแลว้ / เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหนึ่ง/ นิสที สึ ุ. – น่งั ลงแลว้ / ๓๓๕. เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหน่ึง/ นิสนิ ฺโน โข – ผนู้ ่งั ลงแลว้ แล/ กฏู ทนฺโต – ชื่อวา่ กฏู ทนั ตะ/ พฺราหมฺ โณ – พราหมณ์/ ภควนฺต – กบั พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจน – ซง่ึ คา]+ไดก้ ราบทูลแลว้ / “สตุ โข – ไดย้ นิ มาแลว้ แล/ ปน – ก็/ เมต – อนั ขา้ พเจา้ +น่นั / [วจน – คาพดู ]/ ‘สมโณ – พระสมณะ/ โคตโม – ผโู้ คดม/ ตวิ ธิ – ๓ ประการ/ ยญญฺ สมฺปท – ซง่ึ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ขฺ าร – มอี งคป์ ระกอบ ๑๖ สว่ น/ ชานาตี’ต.ิ – ยอ่ มทรงทราบ’ดงั นี้/ น โข – ไมแ่ ล/ ปนาห – แตว่ า่ +ขา้ พเจา้ / ชานามิ – ยอ่ มทราบ/ ตวิ ธิ – ๓ ประการ/ ยญญฺ สมปฺ ท – ซง่ึ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ฺขาร. – มีองคป์ ระกอบ ๑๖ สว่ น/ อจิ ฺฉามิ – ยอ่ มปรารถนา/ จาห – ก็+ขา้ พเจา้ / มหายญญฺ – ซง่ึ พธิ บี ชู ามหายญั / ยชิต.ุ – เพอื่ การประกอบ/ สาธุ – ขอประทานวโรกาส/ เม – ของขา้ พเจา้ / ภว – ผเู้ จรญิ / โคตโม – พระโคดม/ ตวิ ธิ – ๓ ประการ/ ยญญฺ สมปฺ ท – ซงึ่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ขฺ าร – มอี งคป์ ระกอบ ๑๖ สว่ น/ เทเสตู”ต.ิ – ไดโ้ ปรดแสดง”ดงั น้ี/ ๓๓๖. “เตนหิ – ถา้ อยา่ งนน้ั / พฺราหมฺ ณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ [ตฺว – ทา่ น]/ สุโณหิ – โปรดสดบั / สาธกุ – ใหด้ /ี มนสกิ โรหิ – โปรดกระทาไวใ้ นใจ/ [อห – อาตมา]/ ภาสสิ สฺ ามี”ต.ิ – จกั แสดง”ดงั น้ี/
102 “เอว – อยา่ งนน้ั / โภ”ติ โข – ขา้ แตท่ า่ นผเู้ จรญิ ”ดงั นี้แล/ กูฏทนฺโต – ชื่อวา่ กฏู ทนั ตะ/ พฺราหฺมโณ – พราหมณ์/ ภควโต – ตอ่ พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / ปจฺจสโฺ สส.ิ – ฟงั ตอบแลว้ / ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจน – ซง่ึ พระดารสั ]+ไดต้ รสั แลว้ / “ภูตปุพพฺ – เคยมมี าแลว้ / [วตถฺ ุ – เรอื่ ง]/ พฺราหฺมณ – ดูกอ่ นพราหมณ์/ ราชา – พระราชา/ มหาวชิ ิโต – มหาวชิ ิต/ นาม – พระนามวา่ / อโหสิ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / อฑโฺ ฒ – เป็ นคนม่งั ค่งั / มหทธฺ โน – เป็ นคนมที รพั ยม์ าก/ มหาโภโค – เป็ นคนมโี ภคะมาก/ ปหตู ชาตรปู รชโต – เป็ นผมู้ ที องและเงนิ มาก/ ปหูตวติ ตฺ ูปกรโณ – เป็ นผมู้ ที รพั ย์เครอื่ งใช้สอยอนั น่าปลมื้ ใจมาก/ ปหูตธนธญโฺ ญ – เป็ นผทู้ รพั ย์และพชื พนั ธธุ์ ญั ญาหารมากมาย/ ปรปิ ณุ ฺณโกสโกฏฐฺ าคาโร. – เป็ นผมู้ ที อ้ งพระคลงั เต็มบรบิ รู ณ์แลว้ / อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ พฺราหมฺ ณ – ดูกอ่ นพราหมณ์/ รญโฺ ญ – แกพ่ ระราชา/ มหาวชิ ิตสสฺ – พระนามวา่ มหาวชิ ติ / รโหคตสสฺ – ผอู้ ยแู่ ลว้ ในทสี่ งดั / ปฏสิ ลฺลนี สสฺ – ผหู้ ลีกเรน้ อยแู่ ลว้ / เอว – อยา่ งน้ี/ เจตโส – แหง่ ใจ/ ปริวติ กโฺ ก – ความราพงึ / อทุ ปาทิ – ไดเ้ กดิ ขนึ้ แลว้ / ‘อธคิ ตา โข – ไดถ้ ือครองแลว้ แล/ เม – อนั ขา้ พเจา้ / วปิ ุลา – อยา่ งมากมาย/ มานุสกา – ทเี่ ป็ นของมนุษย์/ โภคา – โภคสมบตั ทิ ง้ั หลาย/ มหนฺต – ทกี่ วา้ งใหญ/่ ปถวมิ ณฺฑล – ซง่ึ ดนิ แดน/ อภวิ ชิ ิย – ไดช้ นะแลว้ / อชฺฌาวสามิ – ยอ่ มครอบครอง/ ยนูนาห – ไฉนหนอ+ขา้ พเจา้ / มหายญญฺ – ซงึ่ พธิ ีบชู ามหายญั / ยเชยยฺ – พงึ ประกอบ/ ย – ใด/ [มหายญญฺ – ซง่ึ พธิ บี ชู ามหายญั ]/ มม – แกข่ า้ พเจา้ / อสฺส – พงึ มี/ [ต – นน้ั / มหายญญฺ กมมฺ – พธิ บี ูชามหายญั กรรม]/ ทฆี รตตฺ – ตลอดราตรีอนั ยดื ยาว/ หติ าย – เพอื่ ความเกอ้ื กลู / สุขายา’ต.ิ – เพอื่ ความสขุ ’ดงั นี้/ ๓๓๗. “อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ พฺราหมฺ ณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ราชา – พระราชา/ มหาวชิ โิ ต – พระนามวา่ มหาวชิ ิต/ ปโุ รหติ – ผเู้ ป็ นปุโรหติ / พรฺ าหมฺ ณ – ซง่ึ พราหมณ์/ อามนฺเตตฺวา – รบั ส่งั เรียกมาแลว้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจน – ซงึ่ พระดารสั ]+ไดต้ รสั แลว้ / ‘อธิ – น่นั +[โลเก – ในโลก]/ มยฺห – แกข่ า้ พเจา้ / พรฺ าหฺมณ – ดูกอ่ นพราหมณ์/ รโหคตสฺส – อยแู่ ลว้ ในทสี่ งดั / ปฏสิ ลฺลนี สสฺ – หลีกเรน้ อยแู่ ลว้ / เอว – อยา่ งนี้/ เจตโส – แหง่ ใจ/ ปรวิ ติ กฺโก – ความราพงึ / อุทปาทิ – ไดเ้ กดิ ขน้ึ แลว้ / อธคิ ตา โข – ไดถ้ อื ครองแลว้ แล/ เม – อนั ขา้ พเจา้ / วปิ ุลา – อยา่ งมากมาย/ มานุสกา – ทเี่ ป็ นของมนุษย์/ โภคา – โภคสมบตั ทิ ง้ั หลาย/
103 มหนฺต – ทกี่ วา้ งใหญ/่ ปถวมิ ณฺฑล – ซง่ึ ดนิ แดน/ อภวิ ชิ ยิ – ไดช้ นะแลว้ / อชฺฌาวสามิ – ยอ่ มครอบครอง/ ยนูนาห – ไฉนหนอ+ขา้ พเจา้ / มหายญญฺ – ซงึ่ พธิ ีบูชามหายญั / ยเชยฺย – พงึ ประกอบ/ ย – ใด/ [มหายญญฺ – ซงึ่ พธิ ีบชู ามหายญั ]/ มม – แกข่ า้ พเจา้ / อสฺส – พงึ มี/ [ต – นน้ั / มหายญญฺ กมฺม – พธิ บี ูชามหายญั กรรม]/ ทฆี รตตฺ – ตลอดราตรีอนั ยดื ยาว/ หติ าย – เพอื่ ความเกอื้ กลู / สุขายา’ต.ิ – เพอื่ ความสขุ ’ดงั นี้/ อจิ ฉฺ ามห – ยอ่ มปรารถนา+ขา้ พเจา้ / พรฺ าหมฺ ณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ มหายญญฺ – ซงึ่ พธิ บี ชู ามหายญั / ยชิต.ุ – เพอื่ การประกอบ/ อนุสาสตุ – ขอโปรดตามสอน/ ม – ซง่ึ ขา้ พเจา้ / ภว – ทา่ นผเู้ จรญิ / ย – ใด/ [มหายญญฺ – ซงึ่ พธิ ีบชู ามหายญั ]/ มม – แกข่ า้ พเจา้ / อสสฺ – พงึ ม/ี [ต – นน้ั / มหายญญฺ กมมฺ – พธิ บี ชู ามหายญั กรรม]/ ทีฆรตตฺ – ตลอดราตรอี นั ยดื ยาว/ หติ าย – เพอื่ ความเก้อื กูล/ สขุ ายา”’ต.ิ – เพอื่ ความสขุ ”’ดงั น้ี/ ๓๓๘. “เอว – อยา่ งนี้+[วจเน – ครน้ั เมอื่ พระดารสั / รญญฺ า – อนั พระราชา/ มหาวชิ ิเตน – พระนามวา่ มหาวชิ ิต]/ วุตเฺ ต – ตรสั แลว้ / พรฺ าหฺมณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ปโุ รหโิ ต – ผเู้ ป็ นปุโรหติ / พฺราหฺมโณ – พราหมณ์/ ราชาน – กบั พระราชา/ มหาวชิ ติ – พระนามวา่ มหาวชิ ติ / เอตทโวจ – น่นั +[วจน – ซง่ึ คา]+ไดก้ ราบทลู แลว้ / ‘โภโต โข – ผเู้ จรญิ แล/ รญฺโญ – ของพระราชา/ ชนปโท – ชนบท/ สกณฺฏโก – เป็ นเมืองมเี สี้ยนหนาม/ สอปุ ปฺ ี โฬ – เป็ นเมอื งมกี ารเบยี ดเบยี น/ คามฆาตาปิ – การเบยี ดเบยี นซงึ่ ชาวบา้ น+แม/้ ทสิ ฺสนฺติ – ยอ่ มปรากฏ/ นิคมฆาตาปิ – การเบยี ดเบยี นซงึ่ ชาวนิคม+แม/้ ทสิ ฺสนฺติ – ยอ่ มปรากฏ/ นครฆาตาปิ – การเบียดเบยี นซงึ่ ชาวเมอื ง+แม/้ ทสิ ฺสนฺติ – ยอ่ มปรากฏ/ ปนฺถทหุ นาปิ – การดกั จใี้ นทางเปลยี่ ว+บา้ ง/ ทสิ ฺสนฺต.ิ – ยอ่ มปรากฏ/ ภว โข – ผเู้ จรญิ แล/ ปน – ก็/ ราชา – พระราชา/ เอว – อยา่ งนี้/ สกณฺฏเก – มเี สยี้ นหนาม/ ชนปเท – ครน้ั เมอื่ ชนบท/ สอปุ ฺปี เฬ – มกี ารเบยี ดเบยี น/ พลมิ ุทธฺ เรยยฺ – ซง่ึ พลีกรรม+พงึ ฟื้ นฟขู นึ้ / อกจิ ฺจการี – ชือ่ วา่ เป็ นผทู้ รงมปี กตกิ ระทาสงิ่ ทไี่ มส่ มควร/ อสสฺ – พงึ เป็ น/ เตน – นน้ั / [การเณน – เพราะเหต]ุ / ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา. – พระราชา/ สยิ า โข – พงึ มแี ล/ ปน – ก็/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – แกพ่ ระราชา/ เอวมสฺส – อยา่ งนี้+[จนิ ฺตน – พระดาร]ิ +ของพระองค์/ “อหเมต – ขา้ พเจา้ +น่นั / ทสสฺ ุขีล – ซง่ึ เสีย้ นหนามคือโจร/ วเธน – ดว้ ยการประหาร/ วา – หรือวา่ / พนฺเธน – ดว้ ยการจองจา/ วา – หรือวา่ / ชานยิ า – ดว้ ยการปรบั ไหม/ วา – หรือวา่ / ครหาย – ดว้ ยการตาหนิโทษ/ วา – หรือวา่ / ปพพฺ าชนาย – ดว้ ยการเนรเทศ/ วา – หรือวา่ / สมหู นิสสฺ ามี”ติ – จกั ปราบปราม”ดงั น้ี/
104 น โข – ไมแ่ ล/ ปเนตสฺส – ก็+น่นั / ทสฺสขุ ลี สฺส – ซงึ่ เสย้ี นหนามคอื โจร/ เอว – อยา่ งนี้/ สมมฺ า – โดยชอบ/ สมคุ ฆฺ าโต – การกาจดั / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / [โจรา – โจรทง้ั หลาย]/ หตาวเสสกา – เป็ นผเู้ หลอื จากโจรทกี่ าจดั ไปแลว้ / ภวสิ ฺสนฺติ – จกั เป็ น/ เต – เหลา่ นน้ั / [โจรา – โจรทง้ั หลาย]/ ปจฺฉา – ในภายหลงั / รญโฺ ญ – ของพระราชา/ ชนปท – ซงึ่ ชาวชนบท/ วเิ หเฐสสฺ นฺต.ิ – จกั เบยี ดเบยี น/ อปิ จ โข – อกี อยา่ งหน่ึงแล/ อทิ – น้ี/ สวธิ าน – ซงึ่ วธิ กี าร/ อาคมมฺ – อาศยั แลว้ / เอวเมตสสฺ – อยา่ งน้ี+น่นั / ทสฺสุขลี สสฺ – ซงึ่ เสย้ี นหนามคอื โจร/ สมฺมา – โดยชอบ/ สมคุ ฺฆาโต – การกาจดั / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ เตนหิ – ถา้ อยา่ งนน้ั / ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ เย – เหลา่ ใด/ [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – ของพระราชา/ ชนปเท – ในชนบท/ อสุ ฺสหนฺติ – ยอ่ มขะมกั เขมน้ / กสโิ ครกฺเข – ในเกษตรกรรมและการเลี้ยงปศสุ ตั ว์/ เตส – เหลา่ นน้ั / [มนุสสฺ าน – แกม่ นุษยท์ ง้ั หลาย]/ ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ พีชภตตฺ – ซงึ่ พนั ธพ์ุ ชื และอาหาร/ อนุปฺปเทต.ุ – จงพระราชทาน/ เย – เหลา่ ใด/ [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – ของพระราชา/ ชนปเท – ในชนบท/ อสุ ฺสหนฺติ – ยอ่ มขะมกั เขมน้ / วาณิชฺชาย – ในพาณิชยกรรม/ เตส – เหลา่ นน้ั / [มนุสสฺ าน – แกม่ นุษยท์ ง้ั หลาย]/ ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ ปาภต – ซง่ึ ตน้ ทนุ / อนุปฺปเทตุ. – จงพระราชทาน/ เย – เหลา่ ใด/ [มนุสฺสา – มนุษย์ทง้ั หลาย]/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – ของพระราชา/ ชนปเท – ในชนบท/ อุสสฺ หนฺติ – ยอ่ มขะมกั เขมน้ / ราชโปรเิ ส – ในหน้าทกี่ ารงานแหง่ ขา้ ราชการ/ เตส – เหลา่ นน้ั / [มนุสฺสาน – แกม่ นุษย์ทง้ั หลาย]/ ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ ภตตฺ เวตน – ซง่ึ อาหารและเงนิ เดอื น/ ปกปเฺ ปตุ. – จงพระราชทาน/ เต – เหลา่ นน้ั / จ – ดว้ ย/ มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย/ สกมมฺ ปสตุ า – เป็ นผขู้ วนขวายแลว้ ในหน้าทกี่ ารงานของตน/ รญโฺ ญ – ของพระราชา/ ชนปท – ซงึ่ ชาวชนบท/ น – ไม/่ วเิ หเฐสฺสนฺต;ิ – จกั เบยี ดเบยี น/ มหา – เป็ นกองทรพั ย์อยา่ งยงิ่ ใหญ/่ จ – ดว้ ย/ รญโฺ ญ – ของพระราชา/ ราสโิ ก – กองพระราชทรพั ย์/ ภวสิ สฺ ต.ิ – จกั มี/ เขมฏฐฺ ติ า – เป็ นบา้ นเมอื งดารงอยอู่ ยา่ งรม่ เยน็ / ชนปทา – ชนบททง้ั หลาย/ อกณฺฏกา – เป็ นบา้ นเมอื งไมม่ เี สีย้ นหนาม/ อนุปปฺ ี ฬา. – เป็ นบา้ นเมืองไมม่ ีการเบยี ดเบยี น/ มนุสฺสา – มนุษย์ทง้ั หลาย/ มุทา – เป็ นผอู้ อ่ นโยน/ โมทมานา – ชื่นชมยนิ ดีตอ่ กนั อย/ู่ อเุ ร – ทอี่ อ้ มอก/ ปุตเฺ ต – ยงั บตุ รทง้ั หลาย/ นจเฺ จนฺตา – ใหฟ้ ้ อนอยู/่ อปารุตฆรา – เป็ นผไู้ มต่ อ้ งปิ ดประตบู า้ นแลว้ / มญเฺ ญ – เห็นจะ/ วหิ รสิ สฺ นฺตี’ต.ิ – จกั อาศยั อยู’่ ดงั น้ี/
105 ‘เอว – อยา่ งนน้ั / โภ’ติ โข – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย’ดงั นี้แล/ พรฺ าหฺมณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ราชา – พระราชา/ มหาวชิ ิโต – พระนามวา่ มหาวชิ ติ / ปโุ รหติ สฺส – ผเู้ ป็ นปโุ รหติ / พรฺ าหมฺ ณสสฺ – ตอ่ พราหมณ์/ ปฏสิ ฺสุตวฺ า – ฟงั ตอบแลว้ / เย – เหลา่ ใด/ [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ รญโฺ ญ – ของพระราชา/ ชนปเท – ในชนบท/ อุสสฺ หสึ ุ – ขะมกั เขมน้ แลว้ / กสโิ ครกเฺ ข – ในเกษตรกรรมและการเล้ียงปศุสตั ว์/ เตส – เหลา่ นน้ั / [มนุสสฺ าน – แกม่ นุษยท์ ง้ั หลาย]/ ราชา – พระราชา/ มหาวชิ ิโต – พระนามวา่ มหาวชิ ิต/ พีชภตตฺ – ซง่ึ พนั ธุ์พชื และอาหาร/ อนุปฺปทาส.ิ – พระราชทานแลว้ / เย – เหลา่ ใด/ [มนุสฺสา – มนุษย์ทง้ั หลาย]/ รญโฺ ญ – ของพระราชา/ ชนปเท – ในชนบท/ อุสฺสหสึ ุ – ขะมกั เขมน้ แลว้ / วาณิชฺชาย – ในพาณิชยกรรม/ เตส – เหลา่ นน้ั / [มนุสสฺ าน – แกม่ นุษยท์ ง้ั หลาย]/ ราชา – พระราชา/ มหาวชิ โิ ต – พระนามวา่ มหาวชิ ติ / ปาภต – ซง่ึ ตน้ ทนุ / อนุปปฺ ทาส.ิ – พระราชทานแลว้ / เย – เหลา่ ใด/ [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ จ – ดว้ ย/ รญโฺ ญ – ของพระราชา/ ชนปเท – ในชนบท/ อสุ ฺสหสึ ุ – ขะมกั เขมน้ แลว้ / ราชโปรเิ ส – ในหน้าทกี่ ารงานแหง่ ขา้ ราชการ/ เตส – เหลา่ นน้ั / [มนุสสฺ าน – แกม่ นุษย์ทง้ั หลาย]/ ราชา – พระราชา/ มหาวชิ โิ ต – พระนามวา่ มหาวชิ ิต/ ภตตฺ เวตน – ซงึ่ อาหารและเงนิ เดอื น/ ปกปเฺ ปส.ิ – พระราชทานแลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / จ – ดว้ ย/ มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย/ สกมมฺ ปสตุ า – เป็ นผขู้ วนขวายแลว้ ในหน้าทกี่ ารงานของตน/ รญโฺ ญ – ของพระราชา/ ชนปท – ซงึ่ ชาวชนบท/ น – ไม/่ วเิ หฐสึ ุ – เบยี ดเบยี นกนั แลว้ / มหา – เป็ นกองทรพั ยอ์ ยา่ งยงิ่ ใหญ/่ จ – ดว้ ย/ รญโฺ ญ – ของพระราชา/ ราสโิ ก – กองพระราชทรพั ย์/ อโหส.ิ – ไดม้ แี ลว้ / เขมฏฐฺ ติ า – เป็ นบา้ นเมอื งดารงอยอู่ ยา่ งรม่ เยน็ / ชนปทา – ชนบททง้ั หลาย/ อกณฺฏกา – เป็ นบา้ นเมอื งไมม่ ีเส้ียนหนาม/ อนุปฺปี ฬา. – เป็ นบา้ นเมืองไมม่ ีการเบยี ดเบยี น/ มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย/ มุทา – เป็ นผอู้ อ่ นโยน/ โมทมานา – ชืน่ ชมยนิ ดตี อ่ กนั อย/ู่ อุเร – ทอี่ อ้ มอก/ ปุตเฺ ต – ยงั บตุ รทง้ั หลาย/ นจฺเจนฺตา – ใหฟ้ ้ อนอยู/่ อปารตุ ฆรา – เป็ นผไู้ มต่ อ้ งปิ ดประตูบา้ นแลว้ / มญเฺ ญ – เห็นจะ/ วหิ รสึ ุ. – อาศยั อยแู่ ลว้ / อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ พรฺ าหมฺ ณ – ดูกอ่ นพราหมณ์/ ราชา – พระราชา/ มหาวชิ ิโต – พระนามวา่ มหาวชิ ติ / ปโุ รหติ – ผเู้ ป็ นปโุ รหติ / พฺราหฺมณ – ซงึ่ พราหมณ์/ อามนฺเตตวฺ า – รบั ส่งั เรยี กมาแลว้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจน – ซงึ่ พระดารสั ]+ไดต้ รสั แลว้ / ‘สมูหโต โข – ไดก้ าจดั แลว้ แล/ เม – อนั ขา้ พเจา้ / โภโต – ของทา่ นผเู้ จรญิ / ทสฺสุขีโล – เสี้ยนหนามคอื โจร/ โภโต – ของทา่ นผเู้ จรญิ /
106 สวธิ าน – ซงึ่ วธิ กี าร/ อาคมมฺ – อาศยั แลว้ / มหา – เป็ นกองทรพั ย์อยา่ งยง่ิ ใหญ/่ จ – ดว้ ย/ เม – ของขา้ พเจา้ / ราสโิ ก. – กองพระราชทรพั ย์/ เขมฏฐฺ ติ า – เป็ นบา้ นเมืองดารงอยอู่ ยา่ งรม่ เยน็ / ชนปทา – ชนบททง้ั หลาย/ อกณฺฏกา – เป็ นบา้ นเมอื งไมม่ ีเสย้ี นหนาม/ อนุปปฺ ี ฬา. – เป็ นบา้ นเมอื งไมม่ ีการเบยี ดเบยี น/ มนุสสฺ า – มนุษย์ทง้ั หลาย/ มุทา – เป็ นผอู้ อ่ นโยน/ โมทมานา – ชืน่ ชมยนิ ดีตอ่ กนั อย/ู่ อุเร – ทอี่ อ้ มอก/ ปุตเฺ ต – ยงั บตุ รทง้ั หลาย/ นจเฺ จนฺตา – ใหฟ้ ้ อนอยู/่ อปารุตฆรา – เป็ นผไู้ มต่ อ้ งปิ ดประตบู า้ นแลว้ / มญเฺ ญ – เห็นจะ/ วหิ รนฺต.ิ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ อจิ ฉฺ ามห – ยอ่ มปรารถนา+ขา้ พเจา้ / พฺราหฺมณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ มหายญญฺ – ซง่ึ พธิ ีบชู ามหายญั / ยชิต.ุ – เพอื่ การประกอบ/ อนุสาสตุ – ขอโปรดตามสอน/ ม – ซงึ่ ขา้ พเจา้ / ภว – ทา่ นผเู้ จรญิ / ย – ใด/ [มหายญญฺ – ซงึ่ พธิ บี ูชามหายญั ]/ มม – แกข่ า้ พเจา้ / อสสฺ – พงึ ม/ี [ต – นน้ั / มหายญญฺ กมฺม – พธิ ีบูชามหายญั กรรม]/ ทฆี รตตฺ – ตลอดราตรีอนั ยดื ยาว/ หติ าย – เพอื่ ความเกื้อกูล/ สุขายา’ต.ิ – เพอื่ ความสขุ ”’ดงั นี้/ จตุปรกิ ฺขาร – ยญั มอี งค์ประกอบ ๔ สว่ น/ ๓๓๙. “เตนหิ – ถา้ อยา่ งนน้ั / ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ เย – เหลา่ ใด/ [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – ของพระราชา/ ชนปเท – ในชนบท/ ขตฺตยิ า – ผเู้ ป็ นกษตั รยิ /์ อานุยนฺตา – ผอู้ ยภู่ ายใตป้ กครอง/ เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนคิ ม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จ – ดว้ ย/ เต – เหลา่ นน้ั / [มนุสเฺ ส – ซงึ่ มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ อามนฺตยต – ขอโปรดรบั ส่งั ใหเ้ ชญิ / ‘อจิ ฉฺ ามห – ยอ่ มปรารถนา+ขา้ พเจา้ / โภ – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ มหายญญฺ – ซงึ่ พธิ บี ชู ามหายญั / ยชิต.ุ – เพอื่ การประกอบ/ อนุชานนฺตุ – จงรว่ มมือ/ เม – กบั ขา้ พเจา้ / ภวนฺโต – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ ย – ใด/ [มหายญญฺ – ซง่ึ พธิ บี ูชามหายญั ]/ มม – แกข่ า้ พเจา้ / อสฺส – พงึ มี/ [ต – นน้ั / มหายญญฺ กมมฺ – พธิ ีบชู ามหายญั กรรม]/ ทฆี รตตฺ – ตลอดราตรีอนั ยดื ยาว/ หติ าย – เพอื่ ความเกอ้ื กลู / สุขายา’ต.ิ – เพอื่ ความสขุ ’ดงั นี้/ เย – เหลา่ ใด/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – ของพระราชา/ ชนปเท – ในชนบท/ อมจฺจา – อามาตยท์ ง้ั หลาย/ ปารสิ ชชฺ า – ผเู้ ป็ นราชบรพิ าร/ เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนคิ ม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จฯเปฯ – ดว้ ย ฯลฯ/
107 [เย – เหลา่ ใด]/ พรฺ าหมฺ ณมหาสาลา – พราหมณ์มหาศาลทง้ั หลาย/ เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนคิ ม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จฯเปฯ – ดว้ ย ฯลฯ/ [เย – เหลา่ ใด]/ คหปตเิ นจยกิ า – ผเู้ ป็ นคหบดผี มู้ ่งั ค่งั ทง้ั หลาย/ เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนิคม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จ – ดว้ ย/ เต – เหลา่ นน้ั / [คหปตเิ นจยเิ ก – ซง่ึ คหบดีผูม้ ่งั ค่งั ทง้ั หลาย]/ ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ อามนฺตยต – ขอโปรดรบั ส่งั ใหเ้ ชญิ / ‘มหายญญฺ – ซงึ่ พธิ ีบชู ามหายญั / ยชติ ุ. – เพอื่ การประกอบ/ อนุชานนฺตุ – จงรว่ มมือ/ เม – กบั ขา้ พเจา้ / ภวนฺโต – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ ย – ใด/ [มหายญญฺ – ซง่ึ พธิ ีบชู ามหายญั ]/ มม – แกข่ า้ พเจา้ / อสฺส – พงึ มี/ [ต – นน้ั / มหายญญฺ กมมฺ – พธิ บี ชู ามหายญั กรรม]/ ทีฆรตตฺ – ตลอดราตรอี นั ยดื ยาว/ หติ าย – เพอื่ ความเกอื้ กลู / สขุ ายา’ต.ิ – เพอื่ ความสขุ ’ดงั นี้/ ‘เอว – อยา่ งนน้ั / โภ’ติ โข – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย’ดงั นี้แล/ พฺราหฺมณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ราชา – พระราชา/ มหาวชิ ิโต – พระนามวา่ มหาวชิ ติ / ปุโรหติ สฺส – ผเู้ ป็ นปโุ รหติ / พฺราหฺมณสสฺ – ตอ่ พราหมณ์/ ปฏสิ ฺสตุ วฺ า – ฟงั ตอบแลว้ / เย – เหลา่ ใด/ รญโฺ ญ – ของพระราชา/ ชนปเท – ในชนบท/ ขตตฺ ยิ า – กษตั รยิ ท์ ง้ั หลาย/ อานุยนฺตา – ผอู้ ยภู่ ายใตป้ กครอง/ เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนิคม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จ – ดว้ ย/ เต – เหลา่ นน้ั / [ขตตฺ เิ ย – ซง่ึ กษตั รยิ ท์ ง้ั หลาย]/ ราชา – พระราชา/ มหาวชิ ิโต – พระนามวา่ มหาวชิ ติ / อามนฺเตสิ – ตรสั เรยี กมาแลว้ / ‘มหายญญฺ – ซงึ่ พธิ บี ชู ามหายญั / ยชิตุ – เพอื่ การประกอบ/ อนุชานนฺตุ – จงรว่ มมอื / เม – กบั ขา้ พเจา้ / ภวนฺโต – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ ย – ใด/ [มหายญญฺ – ซงึ่ พธิ ีบูชามหายญั ]/ มม – แกข่ า้ พเจา้ / อสสฺ – พงึ ม/ี [ต – นน้ั / มหายญญฺ กมฺม – พธิ บี ชู ามหายญั กรรม]/ ทฆี รตตฺ – ตลอดราตรอี นั ยดื ยาว/ หติ าย – เพอื่ ความเก้อื กลู / สขุ ายา”ต.ิ – เพอื่ ความสขุ ”ดงั นี้/ ‘ยชต – จงทรงบูชา/ ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ ยญญฺ – ซงึ่ ยญั / [อย – นี้/ กาโล – กาล]/ ยญญฺ กาโล – เป็ นกาลอนั สมควรแลว้ เพอื่ การบชู ายญั / มหาราชา’ต.ิ – ขา้ แตม่ หาราช’ดงั นี้/ เย – เหลา่ ใด/ รญโฺ ญ – ของพระราชา/ ชนปเท – ในชนบท/ อมจฺจา – อามาตยท์ ง้ั หลาย/ ปารสิ ชฺชา – ผเู้ ป็ นราชบรพิ าร/ เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนิคม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จฯเปฯ – ดว้ ย ฯลฯ/ [เย – เหลา่ ใด]/ พฺราหมฺ ณมหาสาลา – พราหมณ์มหาศาลทง้ั หลาย/ เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนคิ ม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จฯเปฯ – ดว้ ย ฯลฯ/
108 [เย – เหลา่ ใด]/ คหปตเิ นจยกิ า – คหบดผี มู้ ่งั ค่งั ทง้ั หลาย/ เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนคิ ม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จ – ดว้ ย/ จ – ดว้ ย/ เต – เหลา่ นน้ั / [คหปตเิ นจยเิ ก – ซงึ่ คหบดผี ูม้ ่งั ค่งั ทง้ั หลาย]/ ราชา – พระราชา/ มหาวชิ ิโต – พระนามวา่ มหาวชิ ติ / อามนฺเตสิ – ตรสั เรยี กมาแลว้ / ‘อจิ ฺฉามห – ยอ่ มปรารถนา+ขา้ พเจา้ / โภ – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ มหายญญฺ – ซง่ึ พธิ บี ชู ามหายญั / ยชิต.ุ – เพอื่ การประกอบ/ อนุชานนฺตุ – จงรว่ มมือ/ เม – กบั ขา้ พเจา้ / ภวนฺโต – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ ย – ใด/ [มหายญญฺ – ซงึ่ พธิ บี ูชามหายญั ]/ มม – แกข่ า้ พเจา้ / อสสฺ – พงึ มี/ [ต – นน้ั / มหายญญฺ กมฺม – พธิ บี ูชามหายญั กรรม]/ ทฆี รตตฺ – ตลอดราตรอี นั ยดื ยาว/ หติ าย – เพอื่ ความเกอื้ กูล/ สุขายา’ต.ิ – เพอื่ ความสขุ ’ดงั น้ี/ ‘ยชต – จงทรงบูชา/ ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ ยญญฺ – ซงึ่ ยญั / [อย – นี้/ กาโล – กาล]/ ยญญฺ กาโล – เป็ นกาลอนั สมควรแลว้ เพอื่ การบชู ายญั / มหาราชา’ต.ิ – ขา้ แตม่ หาราช’ดงั น้ี/ อติ เิ ม – ดงั น้ี+เหลา่ นี้/ จตตฺ าโร – ๔ จาพวก/ [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ อนุมตปิ กขฺ า – เป็ นผเู้ หน็ ชอบตามพระราชดาริ/ ตสฺเสว – นน้ั +น่นั แล/ ยญญฺ สฺส – ของยญั / ปรกิ ฺขารา – จดั เป็ นองค์ประกอบ/ ภวนฺต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อฏฐฺ – ๘ อยา่ ง/ ปรกิ ขฺ ารา – องคป์ ระกอบทง้ั หลาย/ ๓๔๐. “ราชา – พระราชา/ มหาวชิ ิโต – พระนามวา่ มหาวชิ ติ / อฏฐฺ หงเฺ คหิ – ดว้ ยคณุ ลกั ษณะทง้ั หลาย ๘ อยา่ ง/ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / อุภโต – ทง้ั ๒ ฝ่ าย/ สชุ าโต – เป็ นผมู้ ชี าตกิ าเนิดดี/ มาตโิ ต – แตฝ่ ่ ายมารดา/ จ – ดว้ ย/ ปิ ตโิ ต – แตฝ่ ่ ายบดิ า/ จ – ดว้ ย/ สสุทฺธคหณิโก – เป็ นผถู้ ือปฏสิ นธบิ รสิ ุทธดิ์ ีแลว้ / ยาว – เพยี งไร/ สตตฺ มา – ที่ ๗/ ปิ ตามหยคุ า – แตค่ แู่ หง่ บรรพบรุ ุษ/ อกขฺ ติ ฺโต – เป็ นผไู้ มม่ ีใครจะคดั คา้ นได้/ อนุปกกฺ ุฏโฺ ฐ – เป็ นผไู้ มม่ ใี ครจะตาหนิได/้ ชาตวิ าเทน – เพราะอา้ งถงึ ชาตติ ระกลู / อภริ โู ป – เป็ นผมู้ ีรปู งาม/ ทสฺสนีโย – เป็ นผนู้ ่าด/ู ปาสาทโิ ก – เป็ นผนู้ ่าเลอื่ มใส/ ปรมาย – อยา่ งยง่ิ / วณฺณโปกขฺ รตาย – ดว้ ยความเป็ นผมู้ ผี วิ พรรณผุดผอ่ ง/ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / พฺรหมฺ วณฺณี – เป็ นผผู้ วิ พรรณผดุ ผอ่ งยง่ิ นกั ดจุ พรหม/ พรฺ หมฺ วจฺฉสี – เป็ นผมู้ กี ายดุจพรหม/ อขทุ ทฺ าวกาโส – เป็ นผโู้ อกาสยากนกั / ทสสฺ นาย; – เพอื่ การพบเห็น/
109 อฑฺโฒ – เป็ นคนม่งั ค่งั / มหทธฺ โน – เป็ นคนมีทรพั ยม์ าก/ มหาโภโค – เป็ นคนมีโภคะมาก/ ปหูตชาตรูปรชโต – เป็ นผมู้ ีทองและเงนิ มาก/ ปหตู วติ ตฺ ปู กรโณ – เป็ นผมู้ ีทรพั ย์เครอื่ งใช้สอยอนั น่าปลมื้ ใจมาก/ ปหตู ธนธญโฺ ญ – เป็ นผทู้ รพั ยแ์ ละพชื พนั ธธ์ุ ญั ญาหารมากมาย/ ปรปิ ุณฺณโกสโกฏฐฺ าคาโร; – เป็ นผมู้ ที อ้ งพระคลงั เต็มบรบิ ูรณ์แลว้ / พลวา – เป็ นผมู้ กี าลงั / จตรุ งคฺ นิ ิยา – อนั ประกอบดว้ ยองค์ ๔ ประการ/ เสนาย – ดว้ ยกองทพั / สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / อสฺสวาย – ในระเบียบวนิ ยั / โอวาทปฏกิ ราย – ผคู้ อยรบั พระบญั ชา/ สหติ – ยอ่ มเผาผลาญ/ มญเฺ ญ – เห็นจะ/ ปจฺจตฺถเิ ก – ซง่ึ ขา้ ศกึ ทง้ั หลาย/ ยสสา; – ดว้ ยพระราชอสิ รยิ ยศ/ สทฺโธ – ทรงมีพระราชศรทั ธา/ ทายโก – ทรงเป็ นทายก/ ทานปติ – ทรงเป็ นทานบดี/ อนาวฏทวฺ าโร – เป็ นผมู้ ไิ ดท้ รงปิ ดประตูแลว้ / สมณพรฺ าหฺมณกปณทธฺ กิ วณิพพฺ กยาจกาน – ของสมณพราหมณ์ คนกาพรา้ คนเดนิ ทาง วณพิ ก และยาจกทง้ั หลาย/ โอปานภูโต – ทรงเป็ นดุจโรงทาน/ ปุญญฺ านิ – ซงึ่ บญุ ทง้ั หลาย/ กโรต;ิ – ยอ่ มทรงบาเพ็ญ/ พหสุ ฺสโุ ต – เป็ นผพู้ หูสตู / ตสสฺ – นน้ั / ตสฺส – นน้ั / สตุ ชาตสสฺ – ทไี่ ดถ้ า่ ยทอดสืบตอ่ กนั มาแลว้ / [อตฺถสสฺ – แหง่ ความหมาย]/ ตสฺส – นน้ั / ตสเฺ สว โข – นน้ั +น่นั แหละหนอ/ ปน – ก็/ ภาสติ สสฺ – แหง่ ภาษิต/ อตถฺ – ซง่ึ ความหมาย/ ชานาติ – ยอ่ มทรงทราบ/ ‘อย – นี้/ อมิ สสฺ – น้ี/ ภาสติ สฺส – แหง่ ภาษิต/ อตโฺ ถ – เป็ นความหมาย/ อย – น้ี/ อมิ สฺส – นี้/ ภาสติ สฺส – แหง่ ภาษิต/ อตโฺ ถ’ต;ิ – เป็ นความหมาย’ดงั นี้/ ปณฺฑโิ ต – ทรงเป็ นบณั ฑติ / วยิ ตฺโต – ทรงเป็ นเฉียบแหลม/ เมธาวี – ทรงเป็ นผมู้ พี ระปรีชา/ ปฏพิ โล – ทรงเป็ นผสู้ ามารถ/ อตตี านาคตปจจฺ ปุ ฺปนฺเน – อนั เป็ นอดีต อนาคต และปจั จุบนั / อตเฺ ถ – ซง่ึ เรือ่ งราวทง้ั หลาย/ จนิ ฺเตต.ุ – เพอื่ การดาร/ิ ราชา – พระราชา/ มหาวชิ โิ ต – พระนามวา่ มหาวชิ ติ / อเิ มหิ – เหลา่ น้ี/ อฏฐฺ หงเฺ คหิ – ดว้ ยคณุ ลกั ษณะทง้ั หลาย ๘ อยา่ ง/ สมนฺนาคโต. – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะนี้/ อมิ านิปิ – แมเ้ หลา่ นี้/ อฏฐฺ งคฺ านิ – คณุ ลกั ษณะ ๘ อยา่ งทง้ั หลาย/ ตสฺเสว – นน้ั +น่นั แล/ ยญญฺ สสฺ – ของยญั / ปรกิ ขฺ ารา – จดั เป็ นองคป์ ระกอบ/ ภวนฺต.ิ – ยอ่ มม/ี จตปุ รกิ ฺขาร – ยญั มอี งคป์ ระกอบ ๔ สว่ น/ ๓๔๑. “ปุโรหโิ ต – ผเู้ ป็ นปโุ รหติ / พรฺ าหมฺ โณ – พราหมณ์/ จตุหงเฺ คหิ – ดว้ ยคณุ ลกั ษณะ ๔ อยา่ งทง้ั หลาย/ สมนฺนาคโต. – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ /
110 อภุ โต – ทง้ั ๒ ฝ่ าย/ สุชาโต – เป็ นผมู้ ชี าตกิ าเนิดดี/ มาตโิ ต – แตฝ่ ่ ายมารดา/ จ – ดว้ ย/ ปิ ตโิ ต – แตฝ่ ่ ายบดิ า/ จ – ดว้ ย/ สสทุ ฺธคหณิโก – เป็ นผถู้ ือปฏสิ นธบิ รสิ ุทธดิ์ แี ลว้ / ยาว – เพยี งไร/ สตตฺ มา – ที่ ๗/ ปิ ตามหยคุ า – แตค่ แู่ หง่ บรรพบุรษุ / อกขฺ ติ โฺ ต – เป็ นผไู้ มม่ ีใครจะคดั คา้ นได้/ อนุปกกฺ ฏุ โฺ ฐ – เป็ นผไู้ มม่ ใี ครจะตาหนิได/้ ชาตวิ าเทน; – เพราะอา้ งถงึ ชาตติ ระกูล/ อชฺฌายโก – เป็ นผคู้ งแกเ่ รยี น/ มนฺตธโร – เป็ นผทู้ รงจามนตร/์ ตณิ ฺณ – ๓ เพท/ เวทาน – แหง่ เพททง้ั หลาย/ ปารคู – เป็ นผถู้ งึ ซง่ึ ฝ่งั / สนิฆณฺฑเุ กฏภุ าน – พรอ้ มทง้ั นิฆณั ฑศุ าสตรแ์ ละเกฏภุ ศาสตร/์ สากขฺ รปปฺ เภทาน – พรอ้ มทง้ั อกั ษรศาสตร์/ อติ หิ าสปญจฺ มาน – พรอ้ มทง้ั ประวตั ศิ าสตร์/ ปทโก – เป็ นผรู้ ตู้ วั บท/ เวยยฺ ากรโณ – เป็ นผรู้ ไู้ วยากรณ์/ โลกายตมหาปรุ สิ ลกขฺ เณสุ – ในโลกายตศาสตร์และการทานายลกั ษณะมหาบรุ ุษทง้ั หลาย/ อนวโย; – เป็ นผรู้ ชู้ านาญ/ สีลวา – เป็ นผมู้ ีศีล/ วุทฺธสลี ี – เป็ นผมู้ ศี ีลทเี่ จรญิ / วุทธฺ สเี ลน – ดว้ ยศีลทเี่ จรญิ / สมนฺนาคโต; – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / ปณฺฑโิ ต – ทรงเป็ นบณั ฑติ / วยิ ตโฺ ต – ทรงเป็ นเฉียบแหลม/ เมธาวี – ทรงเป็ นผมู้ พี ระปรชี า/ ปฐโม – ลาดบั ที่ ๑/ วา – หรือวา่ / ทตุ โิ ย – ลาดบั ที่ ๒/ วา – หรอื วา่ / สุช – ซงึ่ การบูชา/ ปคฺคณฺหนฺตาน. – ผรู้ บั อยู/่ [พฺราหมฺ ณาน – ในบรรดาพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ปุโรหโิ ต – ผเู้ ป็ นปโุ รหติ / พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ อเิ มหิ – เหลา่ น้ี/ จตุหงเฺ คหิ – ดว้ ยคณุ ลกั ษณะ ๔ อยา่ งทง้ั หลาย/ สมนฺนาคโต. – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ อมิ านิ – เหลา่ นี้/ จตฺตาริ – ๔ อยา่ ง/ องคฺ านิ – คุณลกั ษณะทง้ั หลาย/ ตสฺเสว – นน้ั +น่นั แล/ ยญญฺ สฺส – ของยญั / ปรกิ ฺขารา – จดั เป็ นองคป์ ระกอบ/ ภวนฺต.ิ – ยอ่ มม/ี ตสิ โฺ ส – ๓ ประการ/ วธิ า – ยญั พธิ ที ง้ั หลาย/ ๓๔๒. “อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ พรฺ าหฺมณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ปโุ รหโิ ต – ผเู้ ป็ นปโุ รหติ / พฺราหมฺ โณ – พราหมณ์/ รญโฺ ญ – แกพ่ ระราชา/ มหาวชิ ติ สฺส – พระนามวา่ มหาวชิ ติ / ปพุ ฺเพว – ในกาลกอ่ น+น่นั แล/ ยญญฺ า – แตก่ ารบชู ายญั / ตสิ โฺ ส – ๓ ประการ/ วธิ า – ซงึ่ ยญั พธิ ที ง้ั หลาย/ เทเสส.ิ – แสดงแลว้ / สยิ า โข – พงึ มแี ล/ ปน – ก็/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – แกพ่ ระราชา/ มหายญญฺ – ซง่ึ มหายญั / ยฏิ ฐฺ กุ ามสฺส – ผปู้ รารถนาเพอื่ การทรงบูชา/ โกจเิ ทว – บางอยา่ ง+น่นั แล/ วปิ ปฺ ฏสิ าโร – ความเดอื ดรอ้ นพระทยั / ‘มหา วต – อนั ยง่ิ ใหญห่ นอ/ เม – ของขา้ พเจา้ / โภคกขฺ นฺโธ – กองโภคสมบตั /ิ วคิ จฺฉิสฺสต’ี ติ – จกั สน้ิ เปลือง’ดงั นี้/
111 โส – นน้ั / โภตา – ผเู้ จรญิ / รญญฺ า – อนั พระราชา/ วปิ ปฺ ฏสิ าโร – ความเดือดรอ้ นพระทยั / น – ไม/่ กรณีโย. – ควรกระทา/ สยิ า โข – พงึ มีแล/ ปน – ก็/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – ของพระราชา/ มหายญญฺ – ซงึ่ มหายญั / ยชมานสสฺ – ผทู้ รงบูชาอย/ู่ โกจเิ ทว – บางอยา่ ง+น่นั แล/ วปิ ฺปฏสิ าโร – ความเดือดรอ้ นพระทยั / ‘มหา วต – อนั ยง่ิ ใหญห่ นอ/ เม – ของขา้ พเจา้ / โภคกขฺ นฺโธ – กองโภคสมบตั /ิ วคิ จฉฺ ตี’ติ – กาลงั สน้ิ เปลืองไป’ดงั นี้/ โส – นน้ั / โภตา – ผเู้ จรญิ / รญญฺ า – อนั พระราชา/ วปิ ฺปฏสิ าโร – ความเดอื ดรอ้ นพระทยั / น – ไม/่ กรณีโย. – ควรกระทา/ สยิ า โข – พงึ มแี ล/ ปน – ก็/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – ของพระราชา/ มหายญญฺ – ซง่ึ มหายญั / ยฏิ ฐฺ สฺส – ผบู้ ชู าแลว้ / โกจเิ ทว – บางอยา่ ง+น่นั แล/ วปิ ฺปฏสิ าโร – ความเดอื ดรอ้ นพระทยั / ‘มหา วต – อนั ยง่ิ ใหญห่ นอ/ เม – ของขา้ พเจา้ / โภคกขฺ นฺโธ – กองโภคสมบตั /ิ วคิ โต’ติ – ไดส้ นิ้ เปลอื งไปแลว้ ’ดงั นี้/ โส – นน้ั / โภตา – ผเู้ จรญิ / รญญฺ า – อนั พระราชา/ วปิ ปฺ ฏสิ าโร – ความเดือดรอ้ นพระทยั / น – ไม/่ กรณีโย”ต.ิ – ควรกระทา”ดงั น้ี/ อมิ า โข – เหลา่ นี้แล/ พฺราหฺมณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ปุโรหโิ ต – ผเู้ ป็ นปุโรหติ / พฺราหมฺ โณ – พราหมณ์/ รญโฺ ญ – แกพ่ ระราชา/ มหาวชิ ติ สสฺ – พระนามวา่ มหาวชิ ิต/ ปพุ เฺ พว – ในกาลกอ่ น+น่นั แล/ ยญญฺ า – แตก่ ารบชู ายญั / ตสิ ฺโส – ๓ ประการ/ วธิ า – ซงึ่ ยญั พธิ ที ง้ั หลาย/ เทเสส.ิ – แสดงแลว้ / ทส – ๑๐ อยา่ ง/ อาการา – อาการทง้ั หลาย/ ๓๔๓. “อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ พรฺ าหมฺ ณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ปุโรหโิ ต – ผเู้ ป็ นปุโรหติ / พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ รญโฺ ญ – แกพ่ ระราชา/ มหาวชิ ิตสสฺ – พระนามวา่ มหาวชิ ติ / ปพุ เฺ พว – ในกาลกอ่ น+น่นั แล/ ยญญฺ า – แตก่ ารบชู ายญั / ทสหากาเรหิ – ดว้ ยอาการทง้ั หลาย ๑๐ อยา่ ง/ ปฏคิ คฺ าหเกสุ – ผรู้ บั ทาน/ [พฺราหมฺ เณสุ – ในเพราะพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ วปิ ปฺ ฏสิ าร – ซงึ่ ความเดือดรอ้ นพระทยั / ปฏวิ เิ นส.ิ – ขจดั แลว้ / ‘อาคมสิ สฺ นฺติ โข – จกั มาแล/ โภโต – ของพระองคผ์ เู้ จรญิ / ยญญฺ – สพู่ ธิ บี ชู ายญั / ปาณาตปิ าตโิ นปิ – ผมู้ ปี กตฆิ า่ สตั ว์+ก็ด/ี [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปาณาตปิ าตา – จากการฆา่ สตั ว์/ ปฏวิ ริ ตาปิ . – ผเู้ วน้ ขาดแลว้ +กด็ ี/ [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ เย – เหลา่ ใด/ [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ตตถฺ – เหลา่ นน้ั / [ทวฺ สี ุ – ๒ จาพวก/ มนุสฺเสสุ – บรรดามนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปาณาตปิ าตโิ น – ผมู้ ปี กตฆิ า่ สตั ว์/ เตสญเฺ ญว – ของเขาทง้ั หลาย+น่นั เอง/ เตน. – นน้ั / [วปิ าเกน – เพราะวบิ าก]/
112 เย – เหลา่ ใด/ [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ตตถฺ – เหลา่ นน้ั / [ทวฺ สี ุ – ๒ จาพวก/ มนุสฺเสสุ – บรรดามนุษย์ทง้ั หลาย]/ ปาณาตปิ าตา – จากการฆา่ สตั ว์/ ปฏวิ ริ ตา – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [มนุสเฺ ส – ซงึ่ มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ อารพฺภ – ปรารภแลว้ / ยชต – ขอจงทรงบูชา/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ สชฺชต – ขอจงทรงบรจิ าค/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ โมทต – ขอจงทรงอนุโมทนา/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ จติ ฺตเมว – ยงั พระทยั +น่นั แล/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ อนฺตร – ในภายใน/ ปสาเทตุ. – ขอจงใหเ้ ลอื่ มใส/ อาคมสิ สฺ นฺติ โข – จกั มาแล/ [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ โภโต – ของพระองคผ์ เู้ จรญิ / ยญญฺ – สพู่ ธิ บี ชู ายญั / อทนิ ฺนาทายโิ นปิ – ผมู้ ปี กตถิ อื เอาสง่ิ ของทเี่ จา้ ของเขาไมไ่ ดใ้ หแ้ ลว้ +ก็ดี/ [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ อทนิ ฺนาทานา – จากการถือเอาสงิ่ ของทเี่ จา้ ของเขาไมไ่ ดใ้ หแ้ ลว้ / ปฏวิ ริ ตาปิ ฯเปฯ – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ +ก็ดี ฯลฯ/ [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ กาเมสุ – ในกามทง้ั หลาย/ มิจฉฺ าจารโิ นปิ – ผมู้ ปี กตปิ ระพฤตผิ ดิ +ก็ดี/ [มนุสฺสา – มนุษย์ทง้ั หลาย]/ กาเมสมุ จิ ฺฉาจารา – จากการประพฤตผิ ดิ ในกามทง้ั หลาย/ ปฏวิ ริ ตาปิ ฯเปฯ – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ +ก็ดี ฯลฯ/ [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ มสุ าวาทโิ นปิ – ผมู้ ปี กตกิ ลา่ วคาเท็จ+ก็ดี/ [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ มสุ าวาทา – จากการกลา่ วซงึ่ คาเท็จ/ ปฏวิ ริ ตาปิ ฯเปฯ – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ +ก็ดี ฯลฯ/ [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปิ สณุ วาจโิ นปิ – ผมู้ ปี กตกิ ลา่ วคาสอ่ เสยี ด+ก็ดี/ [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปิ สณุ าย – ซง่ึ คาสอ่ เสียด/ วาจาย – จากการกลา่ ว/ ปฏวิ ริ ตาปิ ฯเปฯ – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ +ก็ดี ฯลฯ/ [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ผรสุ วาจโิ นปิ – ผมู้ ปี กตกิ ลา่ วซงึ่ คาหยาบคาย+ก็ด/ี [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ผรุสาย – ซง่ึ คาหยาบคาย/ วาจาย – จากการกลา่ ว/ ปฏวิ ริ ตาปิ ฯเปฯ – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ +ก็ดี ฯลฯ/ [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ สมฺผปฺปลาปิ โนปิ – ผูม้ ีปกตกิ ลา่ วซงึ่ คาเพอ้ เจอ้ +กด็ ี/ [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ สมฺผปฺปลาปา – จากการกลา่ วซง่ึ คาเพอ้ เจอ้ / ปฏวิ ริ ตาปิ ฯเปฯ – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ +ก็ดี ฯลฯ/ [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ อภชิ ฺฌาลโุ นปิ – ผมู้ ปี กตเิ พง่ เล็งอยากไดข้ องเขา+ก็ดี/ [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ อนภชิ ฺฌาลุโนปิ ฯเปฯ – ผมู้ ปี กตไิ มเ่ พง่ เล็งอยากไดข้ องเขา+กด็ ี ฯลฯ/
113 [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ พยฺ าปนฺนจติ ตฺ าปิ – ผมู้ จี ติ พยาบาท+กด็ ี/ [มนุสสฺ า – มนุษย์ทง้ั หลาย]/ อพยฺ าปนฺนจติ ฺตาปิ ฯเปฯ – ผไู้ มม่ จี ติ พยาบาท+กด็ ี ฯลฯ/ [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ มจิ ฉฺ าทฏิ ฐฺ กิ าปิ – ผเู้ ป็ นมจิ ฉาทฏิ ฐ+ิ ก็ดี/ [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ สมมฺ าทฏิ ฐฺ กิ าปิ ฯเปฯ – ผเู้ ป็ นสมั มาทฏิ ฐ+ิ กด็ ี ฯลฯ/ เย – เหลา่ ใด/ [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ตตถฺ – เหลา่ นน้ั / [ทฺวีสุ – ๒ จาพวก/ มนุสฺเสสุ – บรรดามนุษย์ทง้ั หลาย]/ มจิ ฉฺ าทฏิ ฐฺ กิ า – ผเู้ ป็ นมจิ ฉาทฏิ ฐ/ิ เตสญเฺ ญว – ของเขาทง้ั หลาย+น่นั เอง/ เตน. – นน้ั / [วปิ าเกน – เพราะวบิ าก]/ เย – เหลา่ ใด/ [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ตตถฺ – เหลา่ นน้ั / [ทฺวีสุ – ๒ จาพวก/ มนุสเฺ สสุ – บรรดามนุษยท์ ง้ั หลาย]/ สมมฺ าทฏิ ฐฺ กิ า – ผเู้ ป็ นสมั มาทฏิ ฐ/ิ เต – เหลา่ นน้ั / [มนุสเฺ ส – ซงึ่ มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ อารพภฺ – ปรารภแลว้ / ยชต – ขอจงทรงบูชา/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ สชฺชต – ขอจงทรงบรจิ าค/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ โมทต – ขอจงทรงอนุโมทนา/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ จติ ฺตเมว – ยงั พระทยั +น่นั แล/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ อนฺตร – ในภายใน/ ปสาเทตู’ต.ิ – ขอจงใหเ้ ลอื่ มใส’ดงั น้ี/ อเิ มหิ โข – เหลา่ น้ีแล/ พรฺ าหมฺ ณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ปุโรหโิ ต – ผเู้ ป็ นปุโรหติ / พฺราหฺมโณ – พราหมณ์/ รญโฺ ญ – แกพ่ ระราชา/ มหาวชิ ิตสฺส – พระนามวา่ มหาวชิ ติ / ปุพฺเพว – ในกาลกอ่ น+น่นั แล/ ยญญฺ า – แตก่ ารบชู ายญั / ทสหากาเรหิ – ดว้ ยอาการทง้ั หลาย ๑๐ อยา่ ง/ ปฏคิ ฺคาหเกสุ – ผรู้ บั ทาน/ [พฺราหมฺ เณสุ – ในเพราะพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ วปิ ปฺ ฏสิ าร – ซง่ึ ความเดือดรอ้ นพระทยั / ปฏวิ เิ นส.ิ – ขจดั แลว้ / โสฬส – ๑๖ อยา่ ง/ อาการา – อาการทง้ั หลาย/ ๓๔๔. “อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ พรฺ าหฺมณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ปุโรหโิ ต – ผเู้ ป็ นปุโรหติ / พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ รญโฺ ญ – ของพระราชา/ มหาวชิ ติ สสฺ – พระนามวา่ มหาวชิ ติ / มหายญญฺ – ซงึ่ มหายญั / ยชมานสฺส – ผทู้ รงบูชาอย/ู่ โสฬสหากาเรหิ – ดว้ ยอาการทง้ั หลาย ๑๖ อยา่ ง/ จติ ตฺ – ซงึ่ พระทยั / สนฺทสเฺ สสิ – ชี้แจงแลว้ / สมาทเปสิ – แนะนาแลว้ / สมตุ ฺเตเชสิ – สง่ เสรมิ แลว้ / สมปฺ หเสสิ – ชนื่ ชมแลว้ / สยิ า โข – พงึ มแี ล/ ปน – ก็/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – เมอื่ พระราชา/ มหายญญฺ – ซงึ่ มหายญั / ยชมานสสฺ – บชู าอยู/่ โกจเิ ทว – บางคน+เทา่ นน้ั / [ปุคคฺ โล – บคุ คล]/ วตฺตา – เป็ นผวู้ า่ กลา่ ว/ ‘ราชา โข – พระราชาแล/ มหาวชิ โิ ต – พระนามวา่ มหาวชิ ติ / มหายญญฺ – ซง่ึ มหายญั / ยชติ – ยอ่ มทรงบชู า/
114 โน โข – ไมแ่ ล/ จ – ดว้ ย/ ตสฺส – อนั พระองค/์ อามนฺตติ า – รบั ส่งั ใหเ้ ชิญแลว้ / ขตตฺ ยิ า – กษตั รยิ ท์ ง้ั หลาย/ อานุยนฺตา – ผอู้ ยภู่ ายใตป้ กครอง/ เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนิคม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา; – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จ – ดว้ ย/ อถ – อยา่ งนน้ั / [ภาเว – ครน้ั เมอื่ ความเป็ น/ สนฺเต – มีอยู]่ / จ ปน – ก็แล/ ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ เอวรูป – เหน็ ปานนี้/ มหายญญฺ – ซง่ึ มหายญั / ยชตี’ติ – ยอ่ มทรงบชู า’ดงั นี้/ เอวมฺปิ – แมด้ ว้ ยประการฉะน้ี/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – ตอ่ พระราชา/ [ปุคฺคโล – บคุ คล]/ วตตฺ า – เป็ นผวู้ า่ กลา่ ว/ ธมมฺ โต – โดยธรรม/ นตถฺ .ิ – ยอ่ มไมม่ /ี โภตา โข – ผเู้ จรญิ แล/ ปน – ก็/ รญญฺ า – อนั พระราชา/ อามนฺตติ า – รบั ส่งั ใหเ้ ชิญแลว้ / ขตฺตยิ า – กษตั รยิ ท์ ง้ั หลาย/ อานุยนฺตา – ผอู้ ยภู่ ายใตป้ กครอง/ เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนิคม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จ – ดว้ ย/ อมิ นิ าเปต – แมน้ ้ี+[การเณน – เพราะเหต]ุ +น่นั / [วตฺถุ – ซง่ึ วตั ถุ]/ ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ ชานาตุ – โปรดทรงทราบ/ ยชต – ขอจงทรงบชู า/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ สชฺชต – ขอจงทรงบรจิ าค/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ โมทต – ขอจงทรงอนุโมทนา/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ จติ ฺตเมว – ยงั พระทยั +น่นั แล/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ อนฺตร – ในภายใน/ ปสาเทต.ุ – ขอจงใหเ้ ลอื่ มใส/ “สยิ า โข – พงึ มแี ล/ ปน – ก็/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – ของพระราชา/ มหายญญฺ – ซง่ึ มหายญั / ยชมานสฺส – บชู าอยู/่ โกจเิ ทว – บางคน+เทา่ นน้ั / [ปคุ คฺ โล – บคุ คล]/ วตฺตา – เป็ นผวู้ า่ กลา่ ว/ ‘ราชา โข – พระราชาแล/ มหาวชิ ิโต – พระนามวา่ มหาวชิ ิต/ มหายญญฺ – ซงึ่ มหายญั / ยชติ – ยอ่ มทรงบชู า/ โน โข – ไมแ่ ล/ จ – ดว้ ย/ ตสสฺ – อนั พระองค/์ อามนฺตติ า – รบั ส่งั ใหเ้ ชญิ แลว้ / [เย – เหลา่ ใด/ มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ อมจฺจา – อามาตย์ทง้ั หลาย/ ปารสิ ชฺชา – ผเู้ ป็ นราชบรพิ าร/ เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนิคม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จฯเปฯ – ดว้ ย ฯลฯ/ [เย – เหลา่ ใด/ มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ พฺราหฺมณมหาสาลา – ผเู้ ป็ นพราหมณ์มหาศาล/ เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนิคม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จฯเปฯ – ดว้ ย ฯลฯ/ [เย – เหลา่ ใด/ มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ คหปตเิ นจยกิ า – ผเู้ ป็ นคหบดผี มู้ ่งั ค่งั / เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนิคม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จ – ดว้ ย/
115 เอว – อยา่ งนน้ั / [ภาเว – ครน้ั เมอื่ ความเป็ น/ สนฺเต – มอี ยู]่ / จ ปน – ก็แล/ ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ เอวรปู – เห็นปานน้ี/ มหายญญฺ – ซงึ่ มหายญั / ยชตี’ติ – ยอ่ มทรงบูชา’ดงั นี้/ เอวมปฺ ิ – แมด้ ว้ ยประการฉะน้ี/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – ตอ่ พระราชา/ [ปคุ ฺคโล – บคุ คล]/ วตฺตา – เป็ นผวู้ า่ กลา่ ว/ ธมฺมโต – โดยธรรม/ นตถฺ .ิ – ยอ่ มไมม่ /ี โภตา โข – ผเู้ จรญิ แล/ ปน – ก็/ รญญฺ า – อนั พระราชา/ อามนฺตติ า – รบั ส่งั ใหเ้ ชญิ แลว้ / คหปตเิ นจยกิ า – ผเู้ ป็ นคหบดผี มู้ ่งั ค่งั / เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนิคม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จ. – ดว้ ย/ อมิ นิ าเปต – แมน้ ี้+[การเณน – เพราะเหต]ุ +น่นั / [วตฺถุ – ซงึ่ วตั ถ]ุ / ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ ชานาตุ – โปรดทรงทราบ/ ยชต – ขอจงทรงบูชา/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ สชฺชต – ขอจงทรงบรจิ าค/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ โมทต – ขอจงทรงอนุโมทนา/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ จติ ตฺ เมว – ยงั พระทยั +น่นั แล/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ อนฺตร – ในภายใน/ ปสาเทต.ุ – ขอจงใหเ้ ลอื่ มใส/ “สยิ า โข – พงึ มีแล/ ปน – ก็/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – ของพระราชา/ มหายญญฺ – ซงึ่ มหายญั / ยชมานสสฺ – บชู าอยู/่ โกจเิ ทว – บางคน+เทา่ นน้ั / [ปคุ ฺคโล – บคุ คล]/ วตตฺ า – เป็ นผวู้ า่ กลา่ ว/ ‘ราชา โข – พระราชาแล/ มหาวชิ ิโต – พระนามวา่ มหาวชิ ิต/ มหายญญฺ – ซง่ึ มหายญั / ยชติ – ยอ่ มทรงบชู า/ โน โข – ไมแ่ ล/ จ – ดว้ ย อุภโต – ทง้ั ๒ ฝ่ าย/ สชุ าโต – เป็ นผมู้ ชี าตกิ าเนิดดี/ มาตโิ ต – แตฝ่ ่ ายมารดา/ จ – ดว้ ย/ ปิ ตโิ ต – แตฝ่ ่ ายบดิ า/ จ – ดว้ ย/ สสทุ ฺธคหณิโก – เป็ นผถู้ อื ปฏสิ นธบิ รสิ ุทธดิ์ แี ลว้ / ยาว – เพยี งไร/ สตตฺ มา – ที่ ๗/ ปิ ตามหยคุ า – แตค่ แู่ หง่ บรรพบรุ ุษ/ อกฺขติ โฺ ต – เป็ นผไู้ มม่ ใี ครจะคดั คา้ นได/้ อนุปกกฺ ฏุ โฺ ฐ – เป็ นผไู้ มม่ ใี ครจะตาหนิได/้ ชาตวิ าเทน – เพราะอา้ งถงึ ชาตติ ระกูล/ เอว – อยา่ งนน้ั / [ภาเว – ครน้ั เมอื่ ความเป็ น/ สนฺเต – มีอยู]่ / จ ปน – ก็แล/ ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ เอวรปู – เหน็ ปานนี้/ มหายญญฺ – ซงึ่ มหายญั / ยชตี’ติ – ยอ่ มทรงบูชา’ดงั นี้/ เอวมปฺ ิ – แมด้ ว้ ยประการฉะนี้/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – ตอ่ พระราชา/ [ปคุ ฺคโล – บคุ คล]/ วตฺตา – เป็ นผวู้ า่ กลา่ ว/ ธมฺมโต – โดยธรรม/ นตถฺ .ิ – ยอ่ มไมม่ /ี ภว โข – ผเู้ จรญิ แล/ ปน – ก็/ ราชา – พระราชา/ อุภโต – ทง้ั ๒ ฝ่ าย/ สชุ าโต – เป็ นผมู้ ชี าตกิ าเนิดดี/ มาตโิ ต – แตฝ่ ่ ายมารดา/ จ – ดว้ ย/ ปิ ตโิ ต – แตฝ่ ่ ายบดิ า/ จ – ดว้ ย/
116 สสุทธฺ คหณิโก – เป็ นผถู้ ือปฏสิ นธบิ รสิ ทุ ธดิ์ ีแลว้ / ยาว – เพยี งไร/ สตฺตมา – ที่ ๗/ ปิ ตามหยคุ า – แตค่ แู่ หง่ บรรพบุรษุ / อกขฺ ติ ฺโต – เป็ นผไู้ มม่ ีใครจะคดั คา้ นได้/ อนุปกฺกุฏโฺ ฐ – เป็ นผไู้ มม่ ีใครจะตาหนิได/้ ชาตวิ าเทน. – เพราะอา้ งถงึ ชาตติ ระกูล/ อมิ นิ าเปต – แมน้ ี้+[การเณน – เพราะเหต]ุ +น่นั / [วตฺถุ – ซง่ึ วตั ถุ]/ ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ ชานาตุ – โปรดทรงทราบ/ ยชต – ขอจงทรงบูชา/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ สชฺชต – ขอจงทรงบรจิ าค/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ โมทต – ขอจงทรงอนุโมทนา/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ จติ ฺตเมว – ยงั พระทยั +น่นั แล/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ อนฺตร – ในภายใน/ ปสาเทต.ุ – ขอจงใหเ้ ลอื่ มใส/ “สยิ า โข – พงึ มีแล/ ปน – ก็/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – ของพระราชา/ มหายญญฺ – ซง่ึ มหายญั / ยชมานสสฺ – บชู าอยู/่ โกจเิ ทว – บางคน+เทา่ นน้ั / [ปคุ คฺ โล – บคุ คล]/ วตตฺ า – เป็ นผวู้ า่ กลา่ ว/ ‘ราชา โข – พระราชาแล/ มหาวชิ โิ ต – พระนามวา่ มหาวชิ ติ / มหายญญฺ – ซงึ่ มหายญั / ยชติ – ยอ่ มทรงบชู า/ โน โข – ไมแ่ ล/ จ – ดว้ ย/ อภิรโู ป – เป็ นผมู้ ีรปู งาม/ ทสสฺ นีโย – เป็ นผนู้ ่าด/ู ปาสาทโิ ก – เป็ นผนู้ ่าเลอื่ มใส/ ปรมาย – อยา่ งยงิ่ / วณฺณโปกขฺ รตาย – ดว้ ยความเป็ นผมู้ ผี วิ พรรณผุดผอ่ ง/ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / พรฺ หมฺ วณฺณี – เป็ นผผู้ วิ พรรณผดุ ผอ่ งยงิ่ นกั ดจุ พรหม/ พฺรหมฺ วจฉฺ สี – เป็ นผมู้ กี ายดุจพรหม/ อขุททฺ าวกาโส – เป็ นผโู้ อกาสยากนกั / ทสสฺ นายฯเปฯ – เพอื่ การพบเห็น ฯลฯ/ โน โข – ไมแ่ ล/ จ – ดว้ ย/ อฑฺโฒ – เป็ นคนม่งั ค่งั / มหทธฺ โน – เป็ นคนมที รพั ย์มาก/ มหาโภโค – เป็ นคนมโี ภคะมาก/ ปหตู ชาตรูปรชโต – เป็ นผมู้ ที องและเงนิ มาก/ ปหตู วติ ตฺ ปู กรโณ – เป็ นผมู้ ที รพั ย์เครอื่ งใชส้ อยอนั น่าปลมื้ ใจมาก/ ปหูตธนธญโฺ ญ – เป็ นผทู้ รพั ย์และพชื พนั ธธุ์ ญั ญาหารมากมาย/ ปรปิ ุณฺณโกสโกฏฐฺ าคาโรฯเปฯ – เป็ นผมู้ ที อ้ งพระคลงั เต็มบรบิ รู ณ์แลว้ ฯลฯ/ โน โข – ไมแ่ ล/ จ – ดว้ ย/ พลวา – เป็ นผมู้ กี าลงั / จตุรงคฺ นิ ิยา – อนั ประกอบดว้ ยองค์ ๔ ประการ/ เสนาย – ดว้ ยกองทพั / สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / อสสฺ วาย – ในระเบียบวนิ ยั / โอวาทปฏกิ ราย – ผคู้ อยรบั พระบญั ชา/ สหติ – ยอ่ มเผาผลาญ/ มญเฺ ญ – เหน็ จะ/ ปจฺจตถฺ เิ ก – ซง่ึ ขา้ ศกึ ทง้ั หลาย/ ยสสาฯเปฯ – ดว้ ยพระราชอสิ รยิ ยศ ฯลฯ/
117 โน โข – ไมแ่ ล/ จ – ดว้ ย/ สทโฺ ธ – ทรงมีพระราชศรทั ธา/ ทายโก – ทรงเป็ นทายก/ ทานปติ – ทรงเป็ นทานบดี/ อนาวฏทฺวาโร – เป็ นผมู้ ไิ ดท้ รงปิ ดประตูแลว้ / สมณพรฺ าหมฺ ณกปณทฺธกิ วณิพพฺ กยาจกาน – ของสมณพราหมณ์ คนกาพรา้ คนเดนิ ทาง วณพิ ก และยาจกทง้ั หลาย/ โอปานภโู ต – ทรงเป็ นดจุ โรงทาน/ ปุญญฺ านิ – ซงึ่ บุญทง้ั หลาย/ กโรตฯิ เปฯ – ยอ่ มทรงบาเพ็ญ ฯลฯ/ โน โข – ไมแ่ ล/ จ – ดว้ ย/ พหสุ ฺสุโต – เป็ นผพู้ หสู ตู / ตสฺส – นน้ั / ตสฺส – นน้ั / สุตชาตสฺส – ทไี่ ดถ้ า่ ยทอดสืบตอ่ กนั มาแลว้ / [อตถฺ สสฺ – แหง่ ความหมาย]/ ตสฺส – นน้ั / ตสเฺ สว – นน้ั +น่นั แหละ/ โข – แล/ ปน – ก็/ ภาสติ สฺส – แหง่ ภาษิต/ อตถฺ – ซง่ึ ความหมาย/ ชานาติ – ยอ่ มทรงทราบ/ ‘อย – น้ี/ อมิ สสฺ – นี้/ ภาสติ สสฺ – แหง่ ภาษิต/ อตฺโถ – เป็ นความหมาย/ อย – นี้/ อมิ สฺส – นี้/ ภาสติ สสฺ – แหง่ ภาษิต/ อตฺโถ”ตฯิ เปฯ – เป็ นความหมาย”ดงั นี้ ฯลฯ/ โน โข – ไมแ่ ล/ จ – ดว้ ย/ ปณฺฑโิ ต – ทรงเป็ นบณั ฑติ / วยิ ตโฺ ต – ทรงเป็ นเฉียบแหลม/ เมธาวี – ทรงเป็ นผมู้ พี ระปรชี า/ ปฏพิ โล – ทรงเป็ นผสู้ ามารถ/ อตตี านาคตปจฺจปุ ฺปนฺเน – อนั เป็ นอดตี อนาคต และปจั จุบนั / อตฺเถ – ซงึ่ เรือ่ งราวทง้ั หลาย/ จนิ ฺเตตุ – เพอื่ การดาร/ิ เอว – อยา่ งนน้ั / [ภาเว – ครน้ั เมอื่ ความเป็ น/ สนฺเต – มอี ยู]่ / จ ปน – ก็แล/ ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ เอวรปู – เหน็ ปานน้ี/ มหายญญฺ – ซง่ึ มหายญั / ยชตี’ติ – ยอ่ มทรงบชู า’ดงั น้ี/ เอวมฺปิ – แมด้ ว้ ยประการฉะนี้/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – ตอ่ พระราชา/ [ปคุ ฺคโล – บคุ คล]/ วตฺตา – เป็ นผวู้ า่ กลา่ ว/ ธมฺมโต – โดยธรรม/ นตถฺ .ิ – ยอ่ มไมม่ /ี ภว – ผเู้ จรญิ / โข – แล/ ปน – ก/็ ราชา – พระราชา/ ปณฺฑโิ ต – ทรงเป็ นบณั ฑติ / วยิ ตฺโต – ทรงเป็ นเฉียบแหลม/ เมธาวี – ทรงเป็ นผมู้ พี ระปรชี า/ ปฏพิ โล – ทรงเป็ นผสู้ ามารถ/ อตตี านาคตปจจฺ ุปฺปนฺเน – อนั เป็ นอดีต อนาคต และปจั จบุ นั / อตเฺ ถ – ซง่ึ เรอื่ งราวทง้ั หลาย/ จนิ ฺเตต.ุ – เพอื่ การดาร/ิ อมิ นิ าเปต – แมน้ ้ี+[การเณน – เพราะเหต]ุ +น่นั / [วตถฺ ุ – ซงึ่ วตั ถุ]/ ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ ชานาตุ – โปรดทรงทราบ/ ยชต – ขอจงทรงบูชา/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ สชฺชต – ขอจงทรงบรจิ าค/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ โมทต – ขอจงทรงอนุโมทนา/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ จติ ฺตเมว – ยงั พระทยั +น่นั แล/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ อนฺตร – ในภายใน/ ปสาเทต.ุ – ขอจงใหเ้ ลอื่ มใส/
118 “สยิ า โข – พงึ มแี ล/ ปน – ก็/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – เมอื่ พระราชา/ มหายญญฺ – ซงึ่ มหายญั / ยชมานสฺส – บชู าอยู/่ โกจเิ ทว – บางคน+เทา่ นน้ั / [ปุคคฺ โล – บคุ คล]/ วตตฺ า – เป็ นผวู้ า่ กลา่ ว/ ‘ราชา โข – พระราชาแล/ มหาวชิ โิ ต – พระนามวา่ มหาวชิ ิต/ มหายญญฺ – ซงึ่ มหายญั / ยชต.ิ – ยอ่ มทรงบูชา/ โน – ไม/่ จ – ดว้ ย/ ขฺวสฺส – แล+ของพระองค์/ ปุโรหโิ ต – ผเู้ ป็ นปุโรหติ / พรฺ าหมฺ โณ – พราหมณ์/ อภุ โต – ทง้ั ๒ ฝ่ าย/ สุชาโต – เป็ นผมู้ ชี าตกิ าเนิดดี/ มาตโิ ต – แตฝ่ ่ ายมารดา/ จ – ดว้ ย/ ปิ ตโิ ต – แตฝ่ ่ ายบดิ า/ จ – ดว้ ย/ สสทุ ธฺ คหณิโก – เป็ นผถู้ อื ปฏสิ นธบิ รสิ ทุ ธดิ์ แี ลว้ / ยาว – เพยี งไร/ สตฺตมา – ที่ ๗/ ปิ ตามหยคุ า – แตค่ แู่ หง่ บรรพบุรุษ/ อกขฺ ติ ฺโต – เป็ นผไู้ มม่ ใี ครจะคดั คา้ นได้/ อนุปกกฺ ฏุ โฺ ฐ – เป็ นผไู้ มม่ ใี ครจะตาหนิได/้ ชาตวิ าเทน; – เพราะอา้ งถงึ ชาตติ ระกูล/ เอว – อยา่ งนน้ั / [ภาเว – ครน้ั เมอื่ ความเป็ น/ สนฺเต – มอี ยู]่ / จ ปน – ก็แล/ ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ เอวรปู – เห็นปานนี้/ มหายญญฺ – ซง่ึ มหายญั / ยชตี’ติ – ยอ่ มทรงบูชา’ดงั น้ี/ เอวมปฺ ิ – แมด้ ว้ ยประการฉะน้ี/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – ตอ่ พระราชา/ [ปคุ คฺ โล – บคุ คล]/ วตตฺ า – เป็ นผวู้ า่ กลา่ ว/ ธมฺมโต – โดยธรรม/ นตถฺ .ิ – ยอ่ มไมม่ /ี โภโต โข – ผเู้ จรญิ แล/ ปน – ก็/ รญโฺ ญ – ของพระราชา/ ปุโรหโิ ต – ผเู้ ป็ นปโุ รหติ / พรฺ าหมฺ โณ – พราหมณ์/ อภุ โต – ทง้ั ๒ ฝ่ าย/ สชุ าโต – เป็ นผมู้ ชี าตกิ าเนิดดี/ มาตโิ ต – แตฝ่ ่ ายมารดา/ จ – ดว้ ย/ ปิ ตโิ ต – แตฝ่ ่ ายบดิ า/ จ – ดว้ ย/ สสทุ ธฺ คหณิโก – เป็ นผถู้ ือปฏสิ นธบิ รสิ ทุ ธดิ์ แี ลว้ / ยาว – เพยี งไร/ สตฺตมา – ที่ ๗/ ปิ ตามหยคุ า – แตค่ แู่ หง่ บรรพบุรุษ/ อกฺขติ โฺ ต – เป็ นผไู้ มม่ ใี ครจะคดั คา้ นได้/ อนุปกฺกฏุ โฺ ฐ – เป็ นผไู้ มม่ ใี ครจะตาหนิได/้ ชาตวิ าเทน – เพราะอา้ งถงึ ชาตติ ระกลู / อมิ นิ าเปต – แมน้ ้ี+[การเณน – เพราะเหต]ุ +น่นั / [วตถฺ ุ – ซงึ่ วตั ถุ]/ ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ ชานาตุ – โปรดทรงทราบ/ ยชต – ขอจงทรงบชู า/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ สชฺชต – ขอจงทรงบรจิ าค/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ โมทต – ขอจงทรงอนุโมทนา/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ จติ ตฺ เมว – ยงั พระทยั +น่นั แล/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ อนฺตร – ในภายใน/ ปสาเทต.ุ – ขอจงใหเ้ ลอื่ มใส/ “สยิ า โข – พงึ มแี ล/ ปน – ก็/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – เมอื่ พระราชา/ มหายญญฺ – ซง่ึ มหายญั / ยชมานสสฺ – บชู าอยู/่ โกจเิ ทว – บางคน+เทา่ นน้ั / [ปคุ ฺคโล – บคุ คล]/ วตตฺ า – เป็ นผวู้ า่ กลา่ ว/
119 ‘ราชา โข – พระราชาแล/ มหาวชิ ิโต – พระนามวา่ มหาวชิ ติ / มหายญญฺ – ซงึ่ มหายญั / ยชต.ิ – ยอ่ มทรงบูชา/ โน – ไม/่ จ – ดว้ ย/ ขวฺ สสฺ – แล+ของพระองค์/ ปุโรหโิ ต – ผเู้ ป็ นปโุ รหติ / พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ อชฺฌายโก – เป็ นผคู้ งแกเ่ รียน/ มนฺตธโร – เป็ นผทู้ รงจามนตร/์ ตณิ ฺณ – ๓ เพท/ เวทาน – แหง่ เพททง้ั หลาย/ ปารคู – เป็ นผูถ้ งึ ซงึ่ ฝ่งั / พรอ้ มทง้ั นิฆณั ฑุศาสตรแ์ ละเกฏภุ ศาสตร/์ สนิฆณฺฑเุ กฏภุ าน – สากฺขรปฺปเภทาน – พรอ้ มทง้ั อกั ษรศาสตร์/ อติ หิ าสปญจฺ มาน – พรอ้ มทง้ั ประวตั ศิ าสตร์/ ปทโก – เป็ นผรู้ ตู้ วั บท/ เวยฺยากรโณ – เป็ นผรู้ ไู้ วยากรณ์/ โลกายตมหาปรุ สิ ลกขฺ เณสุ – ในโลกายตศาสตร์และการทานายลกั ษณะมหาบรุ ษุ ทง้ั หลาย/ อนวโยฯเปฯ – เป็ นผรู้ ชู้ านาญ ฯลฯ/
120 โน – ไม/่ จ – ดว้ ย/ ขวฺ สฺส – แล+ของพระองค์/ ปโุ รหโิ ต – ผเู้ ป็ นปุโรหติ / พรฺ าหมฺ โณ – พราหมณ์/ สีลวา – เป็ นผมู้ ศี ลี / วทุ ธฺ สลี ี – เป็ นผมู้ ศี ลี ทเี่ จรญิ / วทุ ธฺ สเี ลน – ดว้ ยศลี ทเี่ จรญิ / สมนฺนาคโตฯเปฯ – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ ฯลฯ/ โน – ไม/่ จ – ดว้ ย/ ขฺวสฺส – แล+ของพระองค์/ ปุโรหโิ ต – ผเู้ ป็ นปุโรหติ / พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ ปณฺฑโิ ต – ทรงเป็ นบณั ฑติ / วยิ ตโฺ ต – ทรงเป็ นเฉียบแหลม/ เมธาวี – ทรงเป็ นผมู้ ีพระปรชี า/ ปฐโม – ลาดบั ที่ ๑/ วา – หรือวา่ / ทตุ โิ ย – ลาดบั ที่ ๒/ วา – หรอื วา่ / สชุ – ซงึ่ การบูชา/ ปคคฺ ณฺหนฺตาน. – ผรู้ บั อย/ู่ [พฺราหฺมณาน – ในบรรดาพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอว – อยา่ งนน้ั / [ภาเว – ครน้ั เมอื่ ความเป็ น/ สนฺเต – มอี ยู]่ / จ ปน – ก็แล/ ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ เอวรูป – เห็นปานนี้/ มหายญญฺ – ซงึ่ มหายญั / ยชตี’ติ – ยอ่ มทรงบชู า’ดงั นี้/ เอวมฺปิ – แมด้ ว้ ยประการฉะนี้/ โภโต – ผเู้ จรญิ / รญโฺ ญ – ตอ่ พระราชา/ [ปุคฺคโล – บคุ คล]/ วตฺตา – เป็ นผวู้ า่ กลา่ ว/ ธมฺมโต – โดยธรรม/ นตถฺ .ิ – ยอ่ มไมม่ /ี โภโต โข – ผเู้ จรญิ แล/ ปน – ก็/ รญโฺ ญ – ของพระราชา/ ปโุ รหโิ ต – ผเู้ ป็ นปุโรหติ / พฺราหมฺ โณ – พราหมณ์/ ปณฺฑโิ ต – ทรงเป็ นบณั ฑติ / วยิ ตโฺ ต – ทรงเป็ นเฉียบแหลม/ เมธาวี – ทรงเป็ นผมู้ ีพระปรีชา/ ปฐโม – ลาดบั ที่ ๑/ วา – หรือวา่ / ทตุ โิ ย – ลาดบั ที่ ๒/ วา – หรือวา่ / สุช – ซงึ่ การบูชา/ ปคฺคณฺหนฺตาน. – ผรู้ บั อย/ู่ [พฺราหมฺ ณาน – ในบรรดาพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ อมิ นิ าเปต – แมน้ ้ี+[การเณน – เพราะเหต]ุ +น่นั / [วตฺถุ – ซงึ่ วตั ถุ]/ ภว – ผเู้ จรญิ / ราชา – พระราชา/ ชานาตุ – โปรดทรงทราบ/ ยชต – ขอจงทรงบชู า/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ สชฺชต – ขอจงทรงบรจิ าค/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ โมทต – ขอจงทรงอนุโมทนา/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ จติ ตฺ เมว – ยงั พระทยั +น่นั แล/ ภว – ผเู้ จรญิ / [ราชา – พระราชา]/ อนฺตร – ในภายใน/ ปสาเทตตู .ิ – ขอจงใหเ้ ลอื่ มใส+ดงั นี้/ อเิ มหิ โข – เหลา่ นี้แล/ พรฺ าหฺมณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ปโุ รหโิ ต – ผเู้ ป็ นปุโรหติ / พฺราหมฺ โณ – พราหมณ์/ รญโฺ ญ – แกพ่ ระราชา/ มหาวชิ ิตสสฺ – พระนามวา่ มหาวชิ ติ / มหายญญฺ – ซงึ่ มหายญั / ยชมานสสฺ – ผทู้ รงบชู าอย/ู่ โสฬสหิ – ๑๖ อยา่ ง/ อากาเรหิ – ดว้ ยอาการทง้ั หลาย/ จติ ฺต – ซง่ึ พระทยั / สนฺทสฺเสสิ – ชี้แจงแลว้ / สมาทเปสิ – แนะนาแลว้ / สมตุ เฺ ตเชสิ – สง่ เสรมิ แลว้ / สมฺปหเสส.ิ – ชืน่ ชมแลว้ / ๓๔๕. “ตสฺมึ โข – นน้ั แล/ พฺราหฺมณ – ดูกอ่ นพราหมณ์/ ยญเฺ ญ – ในยญั / เนว – ไม+่ น่นั แล/ ยญเฺ ญ – ในยญั / [มนุสเฺ สหิ – อนั มนุษย์ทง้ั หลาย]/ คาโว – โคทง้ั หลาย/ หญญฺ สึ ุ – ฆา่ แลว้ / น – ไม/่ [มนุสฺเสหิ – อนั มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ อเชฬกา – แพะและแกะทง้ั หลาย/ หญญฺ สึ ุ – ฆา่ แลว้ / น
121 – ไม/่ [มนุสฺเสหิ – อนั มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ กุกฺกุฏสกู รา – ไกแ่ ละสุกรทง้ั หลาย/ หญญฺ สึ ุ – ฆา่ แลว้ / น – ไม/่ ววิ ธิ า – อนั มีอยา่ งตา่ ง ๆ/ ปาณา – สตั ว์ทง้ั หลาย/ สฆาต – ซง่ึ ความเดือดรอ้ น/ อาปชฺชึสุ – ไดร้ บั แลว้ / น – ไม/่ [มนุสเฺ สหิ – อนั มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ รกุ ฺขา – ตน้ ไมท้ ง้ั หลาย/ ฉิชฺชึสุ – ตดั แลว้ / ยูปตถฺ าย – เพอื่ ประโยชน์แกห่ ลกั เป็ นทบี่ ชู ายญั / น – ไม/่ [มนุสเฺ สหิ – อนั มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ทพภฺ า – หญา้ คาทง้ั หลาย/ ลยู ๎สิ ุ – เกยี่ วแลว้ / พรหิ สิ ตถฺ าย. – เพอื่ ประโยชน์แกก่ ารเบยี ดเบยี นสตั ว์อนื่ / เยปิ สฺส – เหลา่ ใด+แม+้ [มนุสฺสา – มนุษย์ทง้ั หลาย]+ของพระองค/์ อเหสุ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / ทาสาติ – เป็ นทาส+ดงั น้ี/ วา – หรอื วา่ / เปสฺสาติ – เป็ นคนรบั ใช้+ดงั น้ี/ วา – หรือวา่ / กมมฺ กราติ – เป็ นกรรมกร+ดงั น้ี/ วา – หรอื วา่ / เตปิ – แมเ้ หลา่ นน้ั / [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ น – ไม/่ ทณฺฑตชชฺ ิตา – เป็ นผถู้ ูกลงอาชญาแลว้ / น – ไม/่ ภยตชชฺ ิตา – ไมเ่ ป็ นผมู้ ีภยั คกุ คามแลว้ / น – ไม/่ อสสฺ มุ ขุ า – เป็ นผมู้ หี น้าอนั ชุ่มแลว้ ดว้ ยน้าตา/ รทุ มานา – รอ้ งไหอ้ ย/ู่ ปรกิ มมฺ านิ – ซงึ่ บรกิ รรมทง้ั หลาย/ อกส.ุ – ไดก้ ระทาแลว้ / อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ เย – เหลา่ ใด/ [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ อจิ ฉฺ ึสุ – ปรารถนาแลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ อกสุ – ไดก้ ระทาแลว้ / [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ น – ไม/่ อจิ ฉฺ ึสุ – ปรารถนาแลว้ / น – ไม/่ เต – เหลา่ นน้ั / [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ อกส;ุ – ไดก้ ระทาแลว้ / [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ย – ใด/ [วตฺถุ – ซง่ึ วตั ถุ]/ อจิ ฉฺ ึสุ – ปรารถนาแลว้ / [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ต – นน้ั / [วตถฺ ุ – ซง่ึ วตั ถุ]/ อกสุ – ไดก้ ระทาแลว้ / [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ย – ใด/ [วตถฺ ุ – ซงึ่ วตั ถ]ุ / น – ไม/่ อจิ ฉฺ ึสุ – ปรารถนาแลว้ / [มนุสสฺ า – มนุษย์ทง้ั หลาย]/ น – ไม/่ ต – นน้ั / [วตฺถุ – ซงึ่ วตั ถุ]/ อกสุ. – ไดก้ ระทาแลว้ / สปปฺ ิ เตลนวนีตทธมิ ธผุ าณิเตน – เพราะเนยใส น้ามนั เนยขน้ นมเปร้ยี ว น้าผง้ึ และน้าออ้ ย/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ โส – นน้ั / ยญโฺ ญ – ยญั / นิฏฐฺ านมคมาส.ิ – ซงึ่ ความสาเร็จ+ไดถ้ งึ แลว้ / ๓๔๖. “อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ พฺราหฺมณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ขตตฺ ยิ า – กษตั รยิ ท์ ง้ั หลาย/ อานุยนฺตา – ผอู้ ยภู่ ายใตป้ กครอง/ เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนคิ ม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จ – ดว้ ย/ อมจจฺ า – อามาตยท์ ง้ั หลาย/ ปารสิ ชฺชา – ผเู้ ป็ นราชบรพิ าร/ เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนิคม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จ – ดว้ ย/ พฺราหฺมณมหาสาลา – พราหมณ์มหาศาลทง้ั หลาย/ เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนคิ ม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จฯเปฯ – ดว้ ย ฯลฯ/
122 คหปตเิ นจยกิ า – คหบดผี มู้ ่งั ค่งั ทง้ั หลาย/ เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนิคม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จ – ดว้ ย/ ปหูต – จานวนมาก/ สาปเตยฺย – ซง่ึ ทรพั ยส์ มบตั /ิ อาทาย – นามาแลว้ / ราชาน – ซง่ึ พระราชา/ มหาวชิ ติ – พระนามวา่ มหาวชิ ติ / อุปสงกฺ มติ วฺ า – เขา้ ไปเฝ้ าแลว้ / เอวมาหสุ – อยา่ งนี้+กราบทลู แลว้ / ‘ อทิ – นี้/ เทว – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ สู้ มมตเิ ทพ/ ปหูต – จานวนมาก/ สาปเตยยฺ – ซงึ่ ทรพั ยส์ มบตั /ิ เทวญเฺ ญว – ซง่ึ พระองคผ์ สู้ มมตเิ ทพ+เทา่ นน้ั / อทุ ฺทสิ สฺ าภต – เจาะจง+ไดน้ ามาแลว้ / ต – นน้ั / เทโว – พระองค์ผสู้ มมตเิ ทพ/ ปฏคิ คฺ ณฺหาตู’ต.ิ – ขอโปรดทรงรบั ไวเ้ ถดิ ’ดงั นี้/ ‘อล – อยา่ เลย/ โภ – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ มมาปิ ท – อนั แมข้ า้ พเจา้ +นี้/ ปหตู – จานวนมาก/ สาปเตยยฺ – ทรพั ย์สมบตั /ิ ธมมฺ เิ กน – อนั ชอบธรรม/ พลนิ า – จากภาษีอากร/ อภสิ งขฺ ต; – รวบรวมแลว้ / ตญจฺ – นน้ั +ก็/ [สาปเตยยฺ – ทรพั ยส์ มบตั ]ิ / โว – แกท่ า่ นทง้ั หลาย/ โหตุ – จงม/ี อโิ ต – นี้/ [ฐานโต – จากที]่ / จ – อน่ึง/ [ตุมฺเห – ทา่ นทง้ั หลาย]/ ภยิ โฺ ย – โดยยงิ่ / หรถา’ต.ิ – จงนาไป’ดงั นี้/ เต – เหลา่ นน้ั / [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ รญญฺ า – อนั พระราชา/ ปฏกิ ขฺ ติ ฺตา – ปฏเิ สธแลว้ / เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหน่ึง/ อปกฺกมฺม – จากไปแลว้ / เอว – อยา่ งนี้/ สมจนิ ฺเตสุ – ปรกึ ษาหารอื กนั แลว้ / ‘น โข – หามไิ ดแ้ ล/ เอต – น่นั / [ปพฺพ – ขอ้ ]/ อมฺหาก – แกข่ า้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ปตริ ูป – เป็ นกรรมอนั สมควร/ ย – ใด/ มย – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ อมิ านิ – เหลา่ นี้/ สาปเตยฺยานิ – ซงึ่ ทรพั ย์สมบตั ทิ ง้ั หลาย/ ปนุ เทว – อกี +น่นั แล/ สกานิ – ของตน/ ฆรานิ – สเู่ รือนทง้ั หลาย/ ปฏหิ เรยยฺ าม. – พงึ นากลบั ไป/ ราชา โข – พระราชาแล/ มหาวชิ ิโต – พระนามวา่ มหาวชิ ิต/ มหายญญฺ – ซง่ึ มหายญั / ยชติ – ยอ่ มทรงบชู า/ หนฺทสสฺ – เอาเถอะ+แกพ่ ระองค์/ มย – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ อนุยาคโิ น – เป็ นผมู้ ีปกตริ ว่ มบูชายญั โดยเสด็จพระราชกุศล/ โหมา’ต.ิ – จงเป็ น’ดงั น้ี/ ๓๔๗. “อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ พรฺ าหฺมณ – ดูกอ่ นพราหมณ์/ ปรุ ตถฺ เิ มน – ทางทศิ ตะวนั ออก/ ยญญฺ วาฏสฺส – แหง่ หลุมยญั / ขตตฺ ยิ า – ผเู้ ป็ นกษตั รยิ ์/ อานุยนฺตา – ผอู้ ยภู่ ายใตป้ กครอง/ เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนคิ ม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จ – ดว้ ย/ ทานานิ – ซง่ึ ทานทง้ั หลาย/ ปฏฐฺ เปสุ. – เรม่ิ บาเพ็ญแลว้ / ทกขฺ เิ ณน – ทางทศิ ใต/้ ยญญฺ วาฏสฺส – แหง่ หลมุ ยญั / อมจฺจา – อามาตยท์ ง้ั หลาย/ ปารสิ ชฺชา – ผเู้ ป็ นราชบรพิ าร/ เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนิคม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จ – ดว้ ย/ ทานานิ – ซงึ่ ทานทง้ั หลาย/ ปฏฐฺ เปสุ. – เรมิ่ บาเพ็ญแลว้ /
123 ปจฺฉิเมน – ทางทศิ ตะวนั ตก/ ยญญฺ วาฏสสฺ – แหง่ หลุมยญั / พรฺ าหฺมณมหาสาลา – พราหมณ์มหาศาลทง้ั หลาย/ เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนคิ ม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จฯเปฯ – ดว้ ย ฯลฯ/ คหปตเิ นจยกิ า – คหบดผี มู้ ่งั ค่งั ทง้ั หลาย/ เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนิคม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จ – ดว้ ย/ ทานานิ – ซงึ่ ทานทง้ั หลาย/ ปฏฐฺ เปสุ. – เรมิ่ บาเพ็ญแลว้ / อตุ ตฺ เรน – ทางทศิ เหนือ/ ยญญฺ วาฏสฺส – แหง่ หลมุ ยญั / คหปตเิ นจยกิ า – ผเู้ ป็ นคหบดผี มู้ ่งั ค่งั / เนคมา – ผเู้ ป็ นชาวนิคม/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ชานปทา – ผเู้ ป็ นชาวชนบท/ จ – ดว้ ย/ ทานานิ – ซง่ึ ทานทง้ั หลาย/ ปฏฐฺ เปสุ. – เรม่ิ บาเพ็ญแลว้ / “เตสุปิ โข – แมเ้ หลา่ นน้ั แล/ พฺราหฺมณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ยญเฺ ญสุ – ในยญั ทง้ั หลาย/ เนว – ไม+่ น่นั แล/ ยญเฺ ญ – ในยญั / [มนุสเฺ สหิ – อนั มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ คาโว – โคทง้ั หลาย/ หญญฺ สึ ุ – ฆา่ แลว้ / น – ไม/่ [มนุสฺเสหิ – อนั มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ อเชฬกา – แพะและแกะทง้ั หลาย/ หญญฺ สึ ุ – ฆา่ แลว้ / น – ไม/่ [มนุสเฺ สหิ – อนั มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ กกุ กฺ ุฏสูกรา – ไกแ่ ละสกุ รทง้ั หลาย/ หญญฺ สึ ุ – ฆา่ แลว้ / น – ไม/่ ววิ ธิ า – อนั มอี ยา่ งตา่ ง ๆ/ ปาณา – สตั วท์ ง้ั หลาย/ สฆาต – ซงึ่ ความเดือดรอ้ น/ อาปชฺชึสุ – ไดร้ บั แลว้ / น – ไม/่ [มนุสฺเสหิ – อนั มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ รุกฺขา – ตน้ ไมท้ ง้ั หลาย/ ฉิชฺชึสุ – ตดั แลว้ / ยูปตถฺ าย – เพอื่ ประโยชน์แกห่ ลกั เป็ นทบี่ ชู ายญั / น – ไม/่ [มนุสฺเสหิ – อนั มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ทพภฺ า – หญา้ คาทง้ั หลาย/ ลยู ๎สิ ุ – เกยี่ วแลว้ / พรหิ สิ ตถฺ าย. – เพอื่ ประโยชน์แกก่ ารเบยี ดเบยี นสตั ว์อนื่ / เยปิ – แมเ้ หลา่ ใด/ [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ เนส – เหลา่ นน้ั / [มนุสฺสาน – ของมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ อเหสุ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / ทาสาติ – เป็ นทาส+ดงั นี้/ วา – หรอื วา่ / เปสสฺ าติ – เป็ นคนรบั ใช้+ดงั นี้/ วา – หรอื วา่ / กมมฺ กราติ – เป็ นกรรมกร+ดงั นี้/ วา – หรอื วา่ / เตปิ – แมเ้ หลา่ นน้ั / [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ น – ไม/่ ทณฺฑตชฺชิตา – เป็ นผถู้ กู ลงอาชญาแลว้ / น – ไม/่ ภยตชชฺ ิตา – ไมเ่ ป็ นผมู้ ีภยั คกุ คามแลว้ / น – ไม/่ อสฺสุมขุ า – เป็ นผมู้ หี น้าอนั ชุม่ แลว้ ดว้ ยน้าตา/ รุทมานา – รอ้ งไหอ้ ย/ู่ ปรกิ มมฺ านิ – ซงึ่ บรกิ รรมทง้ั หลาย/ อกส.ุ – ไดก้ ระทาแลว้ / อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ เย – เหลา่ ใด/ [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ อจิ ฉฺ ึสุ – ปรารถนาแลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ อกสุ – ไดก้ ระทาแลว้ / [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ น – ไม/่ อจิ ฉฺ ึสุ – ปรารถนาแลว้ / น – ไม/่ เต – เหลา่ นน้ั / [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ อกส;ุ – ไดก้ ระทาแลว้ /
124 [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ย – ใด/ [วตฺถุ – ซง่ึ วตั ถุ]/ อจิ ฉฺ ึสุ – ปรารถนาแลว้ / [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ต – นน้ั / [วตถฺ ุ – ซงึ่ วตั ถุ]/ อกสุ – ไดก้ ระทาแลว้ / [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ย – ใด/ [วตถฺ ุ – ซงึ่ วตั ถ]ุ / น – ไม/่ อจิ ฺฉึสุ – ปรารถนาแลว้ / [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ น – ไม/่ ต – นน้ั / [วตฺถุ – ซง่ึ วตั ถุ]/ อกสุ. – ไดก้ ระทาแลว้ / สปปฺ ิ เตลนวนีตทธมิ ธผุ าณิเตน – เพราะเนยใส น้ามนั เนยขน้ นมเปร้ยี ว น้าผง้ึ และน้าออ้ ย/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ โส – นน้ั / ยญโฺ ญ – ยญั / นิฏฐฺ านมคมาส.ิ – ซง่ึ ความสาเร็จ+ไดถ้ งึ แลว้ / จตฺตาโร – ๔ ประการ/ ตสฺเสว – นน้ั +น่นั แล/ ยญญฺ สฺส – ของยญั / ปรกิ ฺขารา – จดั เป็ นองคป์ ระกอบ/ ภวนฺต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ “อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ จตฺตาโร – ๔ จาพวก/ จ – ดว้ ย/ [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ อนุมตปิ กขฺ า – เป็ นผเู้ หน็ ชอบตามพระราชดาริ/ ราชา – พระราชา/ มหาวชิ ิโต – พระนามวา่ มหาวชิ ิต/ อฏฐฺ หงเฺ คหิ – ดว้ ยคณุ ลกั ษณะทง้ั หลาย ๘ อยา่ ง/ สมนฺนาคโต – เป็ นผทู้ รงประกอบพรอ้ มแลว้ / ปุโรหโิ ต – ผเู้ ป็ นปุโรหติ / พรฺ าหมฺ โณ – พราหมณ์/ จตูหงเฺ คหิ – ดว้ ยคุณลกั ษณะทง้ั หลาย ๔ อยา่ ง/ สมนฺนาคโต; – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / ตสิ โฺ ส – ๓ ประการ/ จ – ดว้ ย/ วธิ า – ซงึ่ ยญั พธิ ที ง้ั หลาย/ อย – น่นั +[มยา – อนั ขา้ พเจา้ ]/ วุจฺจติ – ยอ่ มกลา่ วเรยี ก/ พฺราหฺมณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ตวิ ธิ า – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมฺปทา – ยญั สมบตั ทิ ง้ั หลาย/ โสฬสปรกิ ฺขารา”ต.ิ – มีองคป์ ระกอบ ๑๖ อยา่ ง”ดงั นี้/ ๓๔๘. เอว – อยา่ งน้ี/ [วจเน – ครน้ั เมอื่ คา/ ปุโรหเิ ตน – ผเู้ ป็ นปโุ รหติ / พฺราหฺมเณน – อนั พราหมณ์]/ วุตเฺ ต – กลา่ วแลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / พรฺ าหมฺ ณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ อุนฺนาทโิ น – เป็ นผมู้ ปี กตสิ ง่ เสียงอือ้ องึ / อุจฺจาสททฺ มหาสททฺ า – เป็ นผเู้ กรียวกราวโวยวายกนั ใหญ/่ อเหสุ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / “อโห – โอ!/ ยญโฺ ญ – ยญั / อโห – โอ!/ ยญญฺ สมปฺ ทา”ต!ิ – ยญั สมบตั ”ิ ดงั นี้!/ กฏู ทนฺโต – ชอื่ วา่ กฏู ทนั ตะ/ ปน – ก/็ พฺราหมฺ โณ – พราหมณ์/ ตณู ฺหภี โู ตว – เป็ นผนู้ ่ิงแลว้ +แล/ นิสนิ ฺโน – เป็ นผนู้ ่งั แลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ เต – เหลา่ นน้ั / พฺราหมฺ ณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ กูฏทนฺต – ชือ่ วา่ กฏู ทนั ตะ/ พฺราหมฺ ณ – กบั พราหมณ์/ เอตทโวจุ – น่นั +[วจน – ซง่ึ คา]+ไดก้ ลา่ วแลว้ / “กสมฺ า – เพราะเหตุไร/ ปน – ก็/ ภว – ผเู้ จรญิ / กฏู ทนฺโต – ทา่ นกฏู ทนั ตะ/ สมณสสฺ – ของพระสมณะ/ โคตมสฺส – ผโู้ คดม/ สภุ าสติ –
125 ซงึ่ สภุ าษิต/ สุภาสติ โต – โดยความเป็ นคากลา่ วถูกตอ้ งแลว้ / นาพฺภนุโมทตี”ต?ิ – ยอ่ มไมช่ นื่ ชม”ดงั นี้?/ “นาห – ไม+่ ขา้ พเจา้ / โภ – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ สมณสสฺ – ของพระสมณะ/ โคตมสฺส – ผโู้ คดม/ สุภาสติ – ซงึ่ สภุ าษิต/ สุภาสติ โต – โดยความเป็ นคากลา่ วถกู ตอ้ งแลว้ / นาพภฺ นุโมทาม.ิ – ยอ่ มไมช่ นื่ ชม/ มุทฺธาปิ – ศรี ษะ+แม/้ ตสฺส – ของเขา/ วปิ เตยฺย – พงึ ตกไป/ โย – ผใู้ ด/ [ปคุ ฺคโล – บคุ คล]/ สมณสฺส – ของพระสมณะ/ โคตมสฺส – ผโู้ คดม/ สุภาสติ – ซงึ่ สภุ าษิต/ สุภาสติ โต – โดยความเป็ นคากลา่ วถกู ตอ้ งแลว้ / นาพภฺ นุโมเทยยฺ . – ไมพ่ งึ ชนื่ ชม/ อปิ จ – เออก/็ เม – ของขา้ พเจา้ / โภ – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ เอว – อยา่ งนี้/ [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเหน็ ]/ โหติ – ยอ่ มมี/ สมโณ – พระสมณะ/ โคตโม – ผโู้ คดม/ น – ไม/่ เอวมาห – อยา่ งนี้+ตรสั แลว้ / ‘เอว – อยา่ งนี้/ [วจน – คา]/ เม – อนั ขา้ พเจา้ / สตุ ’นฺติ – ไดฟ้ งั มาแลว้ ’ดงั น้ี/ วา – หรอื วา่ / ‘เอว – อยา่ งนี้/ [วตถฺ ุ – เรอื่ ง]/ อรหติ – ยอ่ มควร/ ภวติ ุ’นฺติ – เพอื่ ความเป็ น’ดงั น้ี/ วา; – หรือวา่ / อปิ จ – เออก็/ สมโณ – พระสมณะ/ โคตโม – ผโู้ คดม/ ‘เอว – อยา่ งนี้/ ตทา – ในกาลนน้ั / อาสิ – ไดม้ ีแลว้ / อติ ฺถ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ ตทา – ในกาลนน้ั / อาส’ิ – ไดม้ แี ลว้ ’/ ตฺเวว – แตว่ า่ +น่นั แล/ ภาสต.ิ – ยอ่ มตรสั / ตสสฺ – นน้ั / มยฺห – แกข่ า้ พเจา้ / โภ – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ เอว – อยา่ งนี้+[ทฏิ ฐฺ ิ – ความคดิ ]/ โหติ – ยอ่ มมี/ ‘อทธฺ า – แน่นอน/ สมโณ – พระสมณะ/ โคตโม – ผโู้ คดม/ เตน – นน้ั / สมเยน – โดยสมยั / ราชา – ทรงเป็ นพระราชา/ วา – หรือวา่ / อโหสิ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / มหาวชิ โิ ต – พระนามวา่ มหาวชิ ิต/ ยญญฺ สฺสามิ – ผเู้ ป็ นเจา้ ของแหง่ ยญั / ปโุ รหโิ ต – ผเู้ ป็ นปุโรหติ / วา – หรอื วา่ / พรฺ าหฺมโณ – ทรงเป็ นพราหมณ์/ ตสสฺ – นน้ั / ยญญฺ สฺส – ซง่ึ ยญั / ยาเชตา’ต.ิ – ผอู้ านวยการ’ดงั น้ี/ อภชิ านาติ – ยอ่ มทรงทราบแจง้ ชดั / ปน – ก็/ ภว – ผเู้ จรญิ / โคตโม – พระโคดม/ เอวรปู – เหน็ ปานนน้ั / ยญญฺ – ซง่ึ ยญั / ยชิตวฺ า – บชู าแลว้ / วา – หรือวา่ / ยาเชตฺวา – อานวยการแลว้ / วา – หรือวา่ / กายสฺส – แหง่ กาย/ เภทา – เพราะการแตกสลายไป/ ปร – ในเบอ้ื งหลงั / มรณา – จากความตาย/ สุคตึ – ซง่ึ สคุ ต/ิ สคฺค – ซง่ึ สวรรค์/ โลก – ซงึ่ โลก/ อุปปชฺชติ าต”ิ ? – เป็ นผเู้ ขา้ ถงึ ”ดงั นี้/ “อภชิ านามห – ยอ่ มทรงทราบแจง้ ชดั +ขา้ พเจา้ / พรฺ าหมฺ ณ – ดูกอ่ นพราหมณ์/ เอวรูป – เหน็ ปานนน้ั / ยญญฺ – ซง่ึ ยญั / ยชิตวฺ า – บชู าแลว้ / วา – หรอื วา่ / ยาเชตวฺ า – ใหบ้ ชู าแลว้ [อานวยการแลว้ ]/ วา – หรอื วา่ /
126 กายสสฺ – แหง่ กาย/ เภทา – เพราะการแตกสลายไป/ ปร – ในเบอื้ งหลงั / มรณา – จากความตาย/ สุคตึ – ซงึ่ สุคต/ิ สคคฺ – ซง่ึ สวรรค์/ โลก – ซง่ึ โลก/ อุปปชฺชติ า – เป็ นผเู้ ขา้ ถงึ / อห – ขา้ พเจา้ / เตน – นน้ั / สมเยน – โดยสมยั / ปโุ รหโิ ต – ผเู้ ป็ นปุโรหติ / พฺราหมฺ โณ – เป็ นพราหมณ์/ อโหสึ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / ตสสฺ – นน้ั / ยญญฺ สสฺ – ซง่ึ ยญั / ยาเชตา”ต.ิ – ใหบ้ ชู าแลว้ [อานวยการแลว้ ]”ดงั น้ี/ นิจฺจทานอนุกลุ ยญญฺ – ยญั ทสี่ ืบตระกูลกนั มาคือนติ ยทาน/ ๓๔๙. “อตถฺ ิ – มอี ยู/่ ปน – ก็/ โภ – ผเู้ จรญิ / โคตม – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ อญโฺ ญ – อยา่ งอนื่ / ยญโฺ ญ – ยญั / อมิ าย – น้ี/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมปฺ ทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ฺขาราย – มอี งคป์ ระกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อปฺปฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ชท้ นุ ทรพั ยน์ ้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปฺปสมารมฺภตโร – เป็ นยญั มีการตระเตรยี มน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปผฺ ลตโร – เป็ นยญั มผี ลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มอี านิสงสม์ ากกวา่ / จา”ต?ิ – ดว้ ย”ดงั นี้?/ โสฬสปรกิ ขฺ ารา”ต.ิ – องค์ประกอบ ๑๖ อยา่ ง/ “อตถฺ ิ โข – แล/ มีอยแู่ ล/ พฺราหฺมณ – ดูกอ่ นพราหมณ์/ อญโฺ ญ – อยา่ งอนื่ / ยญโฺ ญ – ยญั / อมิ าย – นี้/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมปฺ ทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ขฺ าราย – มอี งคป์ ระกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อปฺปฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ชท้ นุ ทรพั ย์น้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปปฺ สมารมภฺ ตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรยี มน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปผฺ ลตโร – เป็ นยญั มผี ลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มีอานิสงสม์ ากกวา่ / จา”ต.ิ – ดว้ ย”ดงั น้ี/ “กตโม – เป็ นอยา่ งไร/ ปน – ก/็ โส – ชนิดนน้ั / โภ – ผเู้ จรญิ / โคตม – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ ยญโฺ ญ – ยญั / อมิ าย – นี้/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมปฺ ทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ฺขาราย – มอี งค์ประกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อปฺปฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ชท้ นุ ทรพั ยน์ ้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปฺปสมารมฺภตโร – เป็ นยญั มีการตระเตรยี มน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปฺผลตโร – เป็ นยญั มีผลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มอี านิสงส์มากกวา่ / จา”ต?ิ – ดว้ ย”ดงั น้ี?/ “ยานิ โข – เหลา่ ใดแล/ ปน – ก/็ ตานิ – เหลา่ นน้ั / พรฺ าหมฺ ณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ นิจฺจทานานิ – นิตยทานทง้ั หลาย/ อนุกลุ ยญญฺ านิ – เป็ นยญั ทพี่ งึ ใหด้ ว้ ยอานาจสืบทอดกนั มา/ สีลวนฺเต – ผมู้ ศี ีล/ ปพพฺ ชิเต – ซงึ่ บรรพชติ ทง้ั หลาย/ อุททฺ สิ ฺส – เจาะจง/ ทยิ ฺยนฺต;ิ – ยอ่ มถวาย/ อย โข – นี้แล/ พฺราหฺมณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ยญโฺ ญ – ยญั / อมิ าย – น้ี/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมฺปทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ขฺ าราย – มอี งคป์ ระกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อปฺปฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ชท้ นุ ทรพั ย์น้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปฺปสมารมฺภตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรยี มน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/
127 มหปผฺ ลตโร – เป็ นยญั มผี ลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มอี านิสงส์มากกวา่ / จา”ต.ิ – ดว้ ย”ดงั นี้/ “โก – อะไร/ นุ โข – หนอแล/ โภ – ผเู้ จรญิ / โคตม – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ เหตุ – เป็ นเหต/ุ โก – อะไร/ ปจฺจโย – เป็ นปจั จยั / เยน – ใด/ [ปจจฺ เยน – เพราะปจั จยั ]/ ต – นน้ั / นิจจฺ ทาน – นิตยทานทง้ั หลาย/ อนุกุลยญญฺ – เป็ นยญั ทพี่ งึ ใหด้ ว้ ยอานาจสบื ทอดกนั มา/ อมิ าย – น้ี/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมฺปทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ฺขาราย – มอี งคป์ ระกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อปปฺ ฏฐฺ ตรญฺจ – เป็ นยญั ทใี่ ช้ทนุ ทรพั ยน์ ้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปปฺ สมารมฺภตรญจฺ – เป็ นยญั มกี ารตระเตรียมน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปฺผลตรญจฺ – เป็ นยญั มผี ลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตรญจฺ า”ติ – เป็ นยญั มอี านิสงส์มากกวา่ +ดว้ ย”ดงั น้ี/ “น โข – ไมแ่ ล/ พฺราหฺมณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ เอวรูป – เห็นปานนี้/ ยญญฺ – ซงึ่ ยญั / อปุ สงกฺ มนฺติ – ยอ่ มเขา้ ไปหา/ อรหนฺโต – พระอรหนั ตท์ ง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ / อรหตฺตมคคฺ – ซง่ึ อรหตั ตมรรค/ วา – หรอื วา่ / สมาปนฺนา. – ผเู้ ขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / [ปุคฺคลา – บคุ คลทง้ั หลาย]/ ต – นน้ั / [ปพฺพ – ขอ้ ]/ กสิ สฺ – แหง่ อะไร/ เหตุ? – เป็ นเพราะเหต?ุ / ทสิ ฺสนฺติ – ยอ่ มปรากฏ/ เหตถฺ – เพราะวา่ +น่นั / [ยญเฺ ญ – ในยญั ]/ พฺราหฺมณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ทณฺฑปปฺ หาราปิ – การประหารดว้ ยทอ่ นไมท้ ง้ั หลาย+บา้ ง/ คลคคฺ หาปิ – การจบั คอลากไปทง้ั หลาย+บา้ ง/ ตสฺมา – นน้ั / [การณา – เพราะเหต]ุ / เอวรปู – เหน็ ปานนี้/ ยญญฺ – ซงึ่ ยญั / น – ไม/่ อุปสงกฺ มนฺติ – ยอ่ มเขา้ ไปหา/ อรหนฺโต – พระอรหนั ตท์ ง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ / อรหตตฺ มคคฺ – ซงึ่ อรหตั ตมรรค/ วา – หรอื วา่ / สมาปนฺนา. – ผเู้ ขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / [ปคุ คฺ ลา – บคุ คลทง้ั หลาย]/ ยานิ โข – เหลา่ ใดแล/ ปน – ก็/ ตานิ – เหลา่ นน้ั / พฺราหฺมณ – ดูกอ่ นพราหมณ์/ นิจฺจทานานิ – นติ ยทานทง้ั หลาย/ อนุกลุ ยญญฺ านิ – เป็ นยญั ทพี่ งึ ใหด้ ว้ ยอานาจสืบทอดกนั มา/ สีลวนฺเต – ผมู้ ศี ีล/ ปพพฺ ชิเต – ซง่ึ บรรพชติ ทง้ั หลาย/ อทุ ทฺ สิ สฺ – เจาะจง/ ทยิ ฺยนฺต;ิ – ยอ่ มถวาย/ เอวรปู โข – เหน็ ปานน้ีแล/ ยญญฺ – ซงึ่ ยญั / อุปสงกฺ มนฺติ – ยอ่ มเขา้ ไปหา/ อรหนฺโต – พระอรหนั ต์ทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / อรหตตฺ มคคฺ – ซงึ่ อรหตั ตมรรค/ วา – หรือวา่ / สมาปนฺนา. – ผเู้ ขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / [ปุคคฺ ลา – บคุ คลทง้ั หลาย]/ ต – นน้ั / [ปพฺพ – ขอ้ ]/ กสิ สฺ – แหง่ อะไร/ เหตุ? – เป็ นเพราะเหต?ุ / น – ไม/่ เหตถฺ – เพราะวา่ +น่นั / [ยญเฺ ญ – ในยญั ]/ พรฺ าหฺมณ – ดูกอ่ นพราหมณ์/ ทณฺฑปปฺ หาราปิ – การประหารดว้ ยทอ่ นไมท้ ง้ั หลาย+บา้ ง/ คลคคฺ หาปิ – การจบั คอลากไปทง้ั หลาย+บา้ ง/ ตสมฺ า – เพราะเหตนุ น้ั / เอวรูป – เห็นปานนี้/ ยญญฺ – ซง่ึ ยญั / อุปสงกฺ มนฺติ – ยอ่ มเขา้ ไปหา/ อรหนฺโต
128 – พระอรหนั ต์ทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / อรหตตฺ มคฺค – ซงึ่ อรหตั ตมรรค/ วา – หรือวา่ / สมาปนฺนา. – ผเู้ ขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / [ปคุ คฺ ลา – บคุ คลทง้ั หลาย]/ อย โข – น้ีแล/ พรฺ าหมฺ ณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ เหตุ – เป็ นเหต/ุ โก – อะไร/ ปจฺจโย – เป็ นปจั จยั / เยน – ใด/ [ปจฺจเยน – เพราะปจั จยั ]/ ต – นน้ั / นิจจฺ ทาน – นติ ยทาน/ อนุกุลยญญฺ – เป็ นยญั ทพี่ งึ ใหด้ ว้ ยอานาจสบื ทอดกนั มา/ อมิ าย – นี้/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมปฺ ทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ขฺ าราย – มีองค์ประกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อปฺปฏฐฺ ตรญจฺ – เป็ นยญั ทใี่ ช้ทนุ ทรพั ยน์ ้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปปฺ สมารมฺภตรญจฺ – เป็ นยญั มกี ารตระเตรยี มน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปฺผลตรญจฺ – เป็ นยญั มีผลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตรญจฺ า”ติ – เป็ นยญั มอี านิสงสม์ ากกวา่ +ดว้ ย”ดงั น้ี/ ๓๕๐. “อตถฺ ิ – มอี ยู/่ ปน – ก็/ โภ – ผเู้ จรญิ / โคตม – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ อญโฺ ญ – อยา่ งอนื่ / ยญโฺ ญ – ยญั / อมิ าย – น้ี/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมปฺ ทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ฺขาราย – มีองค์ประกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อปปฺ ฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ชท้ นุ ทรพั ยน์ ้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปฺปสมารมภฺ ตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรยี มน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปผฺ ลตโร – เป็ นยญั มีผลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มอี านิสงส์มากกวา่ / จา”ต?ิ – ดว้ ย”ดงั น้ี?/ “อตฺถิ โข – มีอยแู่ ล/ พรฺ าหมฺ ณ – ดูกอ่ นพราหมณ์/ อญโฺ ญ – อยา่ งอนื่ / ยญโฺ ญ – ยญั / อมิ าย – นี้/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมปฺ ทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ขฺ าราย – มอี งคป์ ระกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อปปฺ ฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ช้ทนุ ทรพั ย์น้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปปฺ สมารมภฺ ตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรียมน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปผฺ ลตโร – เป็ นยญั มผี ลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มอี านิสงส์มากกวา่ / จา”ต.ิ – ดว้ ย”ดงั น้ี/ “กตโม – เป็ นอยา่ งไร/ ปน – ก/็ โส – นน้ั / โภ – ผเู้ จรญิ / โคตม – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ ยญโฺ ญ – ยญั / อมิ าย – น้ี/ จ – ดว้ ย/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมปฺ ทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ขฺ าราย – มีองค์ประกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อมิ นิ า – น้ี/ จ – ดว้ ย/ นิจฺจทาเนน – กวา่ นิตยทาน/ อนุกลุ ยญเฺ ญน – เป็ นยญั ทพี่ งึ ใหด้ ว้ ยอานาจสบื ทอดกนั มา/ อปฺปฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ชท้ นุ ทรพั ย์น้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปฺปสมารมฺภตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรยี มน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปผฺ ลตโร – เป็ นยญั มผี ลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มีอานิสงส์มากกวา่ / จา”ต?ิ – ดว้ ย”ดงั นี้?/ “โย โข – ใดแล/ [ปุคฺคโล – บคุ คล]/ พฺราหมฺ ณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ จาตุททฺ สิ – ผมู้ าจากทศิ ทง้ั ๔/ สงฆฺ – ซงึ่ สงฆ์/ อทุ ฺทสิ ฺส – อทุ ศิ / วหิ าร – ซง่ึ วหิ าร/ กโรติ – ยอ่ มกระทา/
129 อย โข – น้ีแล/ พฺราหมฺ ณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ยญโฺ ญ – ยญั / อมิ าย – นี้/ จ – ดว้ ย/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมฺปทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ขฺ าราย – มอี งค์ประกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อมิ นิ า – น้ี/ จ – ดว้ ย/ นิจฺจทาเนน – กวา่ นิตยทาน/ อนุกลุ ยญเฺ ญน – เป็ นยญั ทพี่ งึ ใหด้ ว้ ยอานาจสบื ทอดกนั มา/ อปฺปฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ช้ทนุ ทรพั ย์น้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปปฺ สมารมภฺ ตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรียมน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปฺผลตโร – เป็ นยญั มผี ลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มอี านิสงส์มากกวา่ / จา”ต.ิ – ดว้ ย”ดงั นี้/ ๓๕๑. “อตถฺ ิ – มอี ยู/่ ปน – ก็/ โภ – ผเู้ จรญิ / โคตม – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ อญโฺ ญ – อยา่ งอนื่ / ยญโฺ ญ – ยญั / อมิ าย – น้ี/ จ – ดว้ ย/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมปฺ ทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ขฺ าราย – มีองค์ประกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อมิ นิ า – นี้/ จ – ดว้ ย/ นิจจฺ ทาเนน – กวา่ นติ ยทาน/ อนุกลุ ยญเฺ ญน – เป็ นยญั ทพี่ งึ ใหด้ ว้ ยอานาจสืบทอดกนั มา/ อปปฺ ฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ชท้ นุ ทรพั ยน์ ้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปฺปสมารมฺภตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรยี มน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปฺผลตโร – เป็ นยญั มผี ลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มีอานิสงสม์ ากกวา่ / จา”ต?ิ – ดว้ ย”ดงั นี้?/ “อตฺถิ โข – มอี ยแู่ ล/ พรฺ าหฺมณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ อญโฺ ญ – อยา่ งอนื่ / ยญโฺ ญ – ยญั / อมิ าย – น้ี/ จ – ดว้ ย/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมปฺ ทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ขฺ าราย – มีองคป์ ระกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อมิ นิ า – นี้/ จ – ดว้ ย/ นิจฺจทาเนน – กวา่ นิตยทาน/ อนุกลุ ยญเฺ ญน – เป็ นยญั ทพี่ งึ ใหด้ ว้ ยอานาจสืบทอดกนั มา/ อปฺปฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ช้ทนุ ทรพั ยน์ ้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปฺปสมารมฺภตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรียมน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปฺผลตโร – เป็ นยญั มผี ลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มอี านิสงสม์ ากกวา่ / จา”ต.ิ – ดว้ ย”ดงั น้ี/ “กตโม – เป็ นอยา่ งไร ปน – ก็/ โส – นน้ั / โภ – ผเู้ จรญิ / โคตม – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ ยญโฺ ญ – ยญั / อมิ าย – น้ี/ จ – ดว้ ย/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมปฺ ทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ขฺ าราย – มอี งค์ประกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อมิ นิ า – น้ี/ จ – ดว้ ย/ นิจจฺ ทาเนน – กวา่ นิตยทาน/ อนุกลุ ยญเฺ ญน – เป็ นยญั ทพี่ งึ ใหด้ ว้ ยอานาจสบื ทอดกนั มา/ อมิ นิ า – น้ี/ จ – ดว้ ย/ วหิ ารทาเนน – กวา่ การถวายซงึ่ วหิ าร/ อปปฺ ฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ชท้ นุ ทรพั ย์น้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปฺปสมารมฺภตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรยี มน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปผฺ ลตโร – เป็ นยญั มีผลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มอี านิสงสม์ ากกวา่ / จา”ต?ิ – ดว้ ย”ดงั น้ี?/
130 “โย โข – ใดแล/ [ปุคฺคโล – บคุ คล]/ พฺราหมฺ ณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ปสนฺนจติ ฺโต – ผมู้ ีจติ เลอื่ มใสแลว้ / พุทธฺ – ซง่ึ พระพทุ ธเจา้ / สรณ – วา่ เป็ นสรณะ/ คจฉฺ ติ – ยอ่ มถงึ / ธมฺม – ซง่ึ พระธรรม/ สรณ – วา่ เป็ นสรณะ/ คจฉฺ ติ – ยอ่ มถงึ / สงฆฺ – ซง่ึ พระสงฆ/์ สรณ – วา่ เป็ นสรณะ/ คจฺฉต;ิ – ยอ่ มถงึ / อย โข – น้ีแล/ พฺราหฺมณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ยญโฺ ญ – ยญั / อมิ าย – น้ี/ จ – ดว้ ย/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมปฺ ทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ฺขาราย – มอี งค์ประกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อมิ นิ า – น้ี/ จ – ดว้ ย/ นิจจฺ ทาเนน – กวา่ นิตยทาน/ อนุกุลยญเฺ ญน – เป็ นยญั ทพี่ งึ ใหด้ ว้ ยอานาจสบื ทอดกนั มา/ อมิ นิ า – นี้/ จ – ดว้ ย/ วหิ ารทาเนน – กวา่ การถวายซงึ่ วหิ าร/ อปฺปฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ชท้ นุ ทรพั ยน์ ้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปปฺ สมารมฺภตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรยี มน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปผฺ ลตโร – เป็ นยญั มีผลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มอี านิสงส์มากกวา่ / จา”ต.ิ – ดว้ ย”ดงั น้ี/ ๓๕๒. “อตถฺ ิ – มีอยู/่ ปน – ก็/ โภ – ผเู้ จรญิ / โคตม – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ อญโฺ ญ – อยา่ งอนื่ / ยญโฺ ญ – ยญั / อมิ าย – น้ี/ จ – ดว้ ย/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมฺปทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ขฺ าราย – มอี งคป์ ระกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อมิ นิ า – นี้/ จ – ดว้ ย/ นิจฺจทาเนน – กวา่ นิตยทาน/ อนุกลุ ยญเฺ ญน – เป็ นยญั ทพี่ งึ ใหด้ ว้ ยอานาจสบื ทอดกนั มา/ อมิ นิ า – น้ี/ จ – ดว้ ย/ วหิ ารทาเนน – กวา่ การถวายซงึ่ วหิ าร/ อเิ มหิ – เหลา่ น้ี/ จ – ดว้ ย/ สรณคมเนหิ – กวา่ การถงึ สรณะทง้ั หลาย/ อปปฺ ฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ชท้ นุ ทรพั ย์น้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปปฺ สมารมภฺ ตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรยี มน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปฺผลตโร – เป็ นยญั มผี ลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มีอานิสงสม์ ากกวา่ / จา”ต?ิ – ดว้ ย”ดงั น้ี?/ “อตฺถิ โข – มอี ยแู่ ล/ พฺราหฺมณ – ดูกอ่ นพราหมณ์/ อญโฺ ญ – อยา่ งอนื่ / ยญโฺ ญ – ยญั / อมิ าย – น้ี/ จ – ดว้ ย/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมปฺ ทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ขฺ าราย – มีองคป์ ระกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อมิ นิ า – นี้/ จ – ดว้ ย/ นิจจฺ ทาเนน – กวา่ นิตยทาน/ อนุกุลยญเฺ ญน – เป็ นยญั ทพี่ งึ ใหด้ ว้ ยอานาจสบื ทอดกนั มา/ อมิ นิ า – นี้/ จ – ดว้ ย/ วหิ ารทาเนน – กวา่ การถวายซงึ่ วหิ าร/ อเิ มหิ – เหลา่ นี้/ จ – ดว้ ย/ สรณคมเนหิ – กวา่ การถงึ สรณะทง้ั หลาย/ อปฺปฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ช้ทนุ ทรพั ย์น้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปฺปสมารมฺภตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรยี มน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปฺผลตโร – เป็ นยญั มผี ลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มอี านิสงส์มากกวา่ / จา”ต.ิ – ดว้ ย”ดงั นี้/ “กตโม – เป็ นอยา่ งไร/ ปน – ก/็ โส – นน้ั / โภ – ผเู้ จรญิ / โคตม – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ ยญโฺ ญ – ยญั / อมิ าย – น้ี/ จ – ดว้ ย/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/
131 ยญญฺ สมฺปทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ขฺ าราย – มอี งคป์ ระกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อมิ นิ า – น้ี/ จ – ดว้ ย/ นิจฺจทาเนน – กวา่ นิตยทาน/ อนุกลุ ยญเฺ ญน – เป็ นยญั ทพี่ งึ ใหด้ ว้ ยอานาจสืบทอดกนั มา/ อมิ นิ า – น้ี/ จ – ดว้ ย/ วหิ ารทาเนน – กวา่ การถวายซงึ่ วหิ าร/ อเิ มหิ – เหลา่ น้ี/ จ – ดว้ ย/ สรณคมเนหิ – กวา่ การถงึ สรณะทง้ั หลาย/ อปฺปฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ชท้ นุ ทรพั ย์น้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปฺปสมารมฺภตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรยี มน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปผฺ ลตโร – เป็ นยญั มีผลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มอี านิสงส์มากกวา่ / จา”ต?ิ – ดว้ ย”ดงั นี้?/ “โย โข– ใดแล/ [ปุคฺคโล – บคุ คล]/ พรฺ าหมฺ ณ – ดูกอ่ นพราหมณ์/ ปสนฺนจติ ฺโต – ผมู้ ีจติ เลอื่ มใสแลว้ / สกิ ฺขาปทานิ – ซงึ่ สกิ ขาบททง้ั หลาย/ สมาทยิ ติ – ยอ่ มสมาทาน/ ปาณาตปิ าตา – จากการฆา่ สตั ว์/ เวรมณึ – เป็ นเหตุงดเวน้ / [เจตน – ซงึ่ เจตนา]/ อทนิ ฺนาทานา – จากการถือเอาสงิ่ ของทเี่ จา้ ของเขาไมไ่ ดใ้ หแ้ ลว้ / เวรมณึ – เป็ นเหตงุ ดเวน้ / [เจตน – ซง่ึ เจตนา]/ กาเมสุมจิ ฺฉาจารา – จากการประพฤตผิ ดิ ในกามทง้ั หลาย/ เวรมณึ – เป็ นเหตงุ ดเวน้ / [เจตน – ซงึ่ เจตนา]/ มุสาวาทา – จากการพดู เท็จ/ เวรมณึ – เป็ นเหตงุ ดเวน้ / [เจตน – ซงึ่ เจตนา]/ สรุ าเมรยมชฺชปมาทฏฐฺ านา – จากการเสพของมนึ เมาคือสรุ าและเมรยั อนั เป็ นเหตุแหง่ ความประมาท/ เวรมณึ. – เป็ นเหตุงดเวน้ / [เจตน – ซง่ึ เจตนา]/ อย โข – นี้แล/ พฺราหมฺ ณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ยญโฺ ญ – ยญั / อมิ าย – นี้/ จ – ดว้ ย/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมปฺ ทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ฺขาราย – มอี งค์ประกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อมิ นิ า – นี้/ จ – ดว้ ย/ นิจจฺ ทาเนน – กวา่ นิตยทาน/ อนุกลุ ยญเฺ ญน – เป็ นยญั ทพี่ งึ ใหด้ ว้ ยอานาจสืบทอดกนั มา/ อมิ นิ า – น้ี/ จ – ดว้ ย/ วหิ ารทาเนน – กวา่ การถวายซงึ่ วหิ าร/ อเิ มหิ – เหลา่ นี้/ จ – ดว้ ย/ สรณคมเนหิ – กวา่ การถงึ สรณะทง้ั หลาย/ อปปฺ ฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ช้ทนุ ทรพั ยน์ ้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปฺปสมารมฺภตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรยี มน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปฺผลตโร – เป็ นยญั มผี ลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มอี านิสงสม์ ากกวา่ / จา”ต.ิ – ดว้ ย”ดงั นี้/ ๓๕๓. “อตถฺ ิ – มีอยู/่ ปน – ก็/ โภ – ผเู้ จรญิ / โคตม – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ อญโฺ ญ – อยา่ งอนื่ / ยญโฺ ญ – ยญั / อมิ าย – น้ี/ จ – ดว้ ย/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมปฺ ทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ฺขาราย – มีองคป์ ระกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อมิ นิ า – น้ี/ จ – ดว้ ย/ นิจฺจทาเนน – กวา่ นิตยทาน/ อนุกุลยญเฺ ญน – เป็ นยญั ทพี่ งึ ใหด้ ว้ ยอานาจสืบทอดกนั มา/ อมิ นิ า – นี้/ จ –
132 ดว้ ย/ วหิ ารทาเนน – กวา่ การถวายซงึ่ วหิ าร/ อเิ มหิ – เหลา่ นี้/ จ – ดว้ ย/ สรณคมเนหิ – กวา่ การถงึ สรณะทง้ั หลาย/ อเิ มหิ – เหลา่ นี้/ จ – ดว้ ย/ สกิ ขฺ าปเทหิ – กวา่ สกิ ขาบททง้ั หลาย/ อปฺปฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ชท้ นุ ทรพั ย์น้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปฺปสมารมภฺ ตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรียมน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปผฺ ลตโร – เป็ นยญั มผี ลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มีอานิสงสม์ ากกวา่ / จา”ต?ิ – ดว้ ย”ดงั นี้?/ “อตถฺ ิ โข – มอี ยแู่ ล/ พรฺ าหฺมณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ อญโฺ ญ – อยา่ งอนื่ / ยญโฺ ญ – ยญั / อมิ าย – นี้/ จ – ดว้ ย/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมปฺ ทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ฺขาราย – มีองคป์ ระกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อมิ นิ า – นี้/ จ – ดว้ ย/ นิจจฺ ทาเนน – กวา่ นิตยทาน/ อนุกลุ ยญเฺ ญน – เป็ นยญั ทพี่ งึ ใหด้ ว้ ยอานาจสืบทอดกนั มา/ อมิ นิ า – น้ี/ จ – ดว้ ย/ วหิ ารทาเนน – กวา่ การถวายซง่ึ วหิ าร/ อเิ มหิ – เหลา่ นี้/ จ – ดว้ ย/ สรณคมเนหิ – กวา่ การถงึ สรณะทง้ั หลาย/ อเิ มหิ – เหลา่ น้ี/ จ – ดว้ ย/ สกิ ขฺ าปเทหิ – กวา่ สกิ ขาบททง้ั หลาย/ อปฺปฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ช้ทนุ ทรพั ยน์ ้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปปฺ สมารมภฺ ตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรียมน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปผฺ ลตโร – เป็ นยญั มผี ลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มอี านิสงสม์ ากกวา่ / จา”ต.ิ – ดว้ ย”ดงั นี้/ “กตโม – เป็ นอยา่ งไร/ ปน – ก/็ โส – นน้ั / โภ – ผเู้ จรญิ / โคตม – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ ยญโฺ ญ – ยญั / อมิ าย – นี้/ จ – ดว้ ย/ ตวิ ธิ าย – มี ๓ ประการ/ ยญญฺ สมฺปทาย – แหง่ ยญั สมบตั /ิ โสฬสปรกิ ฺขาราย – มีองค์ประกอบ ๑๖ อยา่ ง/ อมิ นิ า – น้ี/ จ – ดว้ ย/ นิจจฺ ทาเนน – กวา่ นิตยทาน/ อนุกลุ ยญเฺ ญน – เป็ นยญั ทพี่ งึ ใหด้ ว้ ยอานาจสบื ทอดกนั มา/ อมิ นิ า – นี้/ จ – ดว้ ย/ วหิ ารทาเนน – กวา่ การถวายซงึ่ วหิ าร/ อเิ มหิ – เหลา่ น้ี/ จ – ดว้ ย/ สรณคมเนหิ – กวา่ การถงึ สรณะทง้ั หลาย/ อเิ มหิ – เหลา่ นี้/ จ – ดว้ ย/ สกิ ฺขาปเทหิ – กวา่ สกิ ขาบททง้ั หลาย/ อปปฺ ฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ช้ทนุ ทรพั ยน์ ้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปปฺ สมารมฺภตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรยี มน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปฺผลตโร – เป็ นยญั มผี ลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มอี านิสงสม์ ากกวา่ / จา”ต?ิ – ดว้ ย”ดงั น้ี?/ “อธิ – น่นั +[โลเก – ในโลก]/ พฺราหฺมณ – ดูกอ่ นพราหมณ์/ ตถาคโต – พระตถาคต/ โลเก – ในโลก/ อปุ ฺปชชฺ ติ – ยอ่ มเสด็จอบุ ตั ขิ นึ้ / อรห – เป็ นพระอรหนั ต์/ สมมฺ าสมพฺ ทุ ฺโธฯเปฯ – ผตู้ รสั รชู้ อบไดด้ ว้ ยพระองคเ์ อง ฯลฯ/ (ยถา – ฉนั ใด/ อนุจฺเฉเทสุ – ในเน้ือหาทไี่ มต่ ดั ทง้ั / เอว – ฉนั นน้ั / [สามญญฺ ผลสตุ ตฺ – สามญั ญผลสตู ร]/ วติ ถฺ าเรตพฺพ – พงึ ใหพ้ สิ ดาร)/ เอว โข – ดว้ ยประการฉะนี้แล/ พรฺ าหมฺ ณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ สลี สมฺปนฺโน – ชือ่ วา่ เป็ นผสู้ มบรู ณ์แลว้ ดว้ ยศีล/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น
133 ฯลฯ/ ปฐม – ที่ ๑/ ฌาน – ซง่ึ ฌาน/ อปุ สมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ อย โข – นี้แล/ พฺราหมฺ ณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ยญโฺ ญ – ยญั / ปุรเิ มหิ – อนั มใี นกาลกอ่ น/ ยญเฺ ญหิ – กวา่ ยญั ทง้ั หลาย/ อปปฺ ฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ช้ทนุ ทรพั ยน์ ้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปฺปสมารมภฺ ตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรยี มน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปฺผลตโร – เป็ นยญั มผี ลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มีอานิสงส์มากกวา่ / ทุตยิ – ที่ ๒/ ฌานฯเปฯ – ซง่ึ ฌาน ฯลฯ/ ตตยิ – ที่ ๓/ ฌานฯเปฯ – ซง่ึ ฌาน ฯลฯ/ จตุตถฺ – ที่ ๔/ ฌาน – ซง่ึ ฌาน/ อุปสมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ อยมฺปิ โข – แมน้ ้ีแล/ พรฺ าหฺมณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ยญโฺ ญ – ยญั / ปุรเิ มหิ – อนั มใี นกาลกอ่ น/ ยญเฺ ญหิ – กวา่ ยญั ทง้ั หลาย/ อปฺปฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ชท้ นุ ทรพั ยน์ ้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปปฺ สมารมฺภตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรยี มน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปฺผลตโร – เป็ นยญั มผี ลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มอี านิสงส์มากกวา่ / จาต.ิ – ดว้ ย+ดงั น้ี/ ญาณทสฺสนาย – เพอื่ ญาณทสั สนะ/ จติ ตฺ – ซง่ึ จติ / อภนิ ีหรติ – ยอ่ มนาไป/ อภนิ ินฺนาเมตฯิ เปฯ – ยอ่ มน้อมไป ฯลฯ/ อยมปฺ ิ โข – แมน้ ้ีแล/ พฺราหฺมณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ยญโฺ ญ – ยญั / ปรุ เิ มหิ – อนั มใี นกาลกอ่ น/ ยญเฺ ญหิ – กวา่ ยญั ทง้ั หลาย/ อปฺปฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ช้ทนุ ทรพั ยน์ ้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปฺปสมารมฺภตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรยี มน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปผฺ ลตโร – เป็ นยญั มผี ลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มอี านิสงสม์ ากกวา่ / จฯเปฯ – ดว้ ย ฯลฯ/ นาปร – ไมม่ +ี อยา่ งอนื่ / [กรณีย – ทคี่ วรกระทา/ [กจิ จฺ – กจิ ]]/ อติ ถฺ ตฺตายาติ – เพอื่ ความเป็ นอยา่ งน้ี+ดงั นี้/ ปชานาต.ิ – ยอ่ มรชู้ ดั / อยมฺปิ โข – แมน้ ี้แล/ พฺราหฺมณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ยญโฺ ญ – ยญั / ปรุ เิ มหิ – อนั มใี นกาลกอ่ น/ ยญเฺ ญหิ – กวา่ ยญั ทง้ั หลาย/ อปปฺ ฏฐฺ ตโร – เป็ นยญั ทใี่ ชท้ นุ ทรพั ย์น้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ อปปฺ สมารมฺภตโร – เป็ นยญั มกี ารตระเตรยี มน้อยกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหปฺผลตโร – เป็ นยญั มผี ลมากกวา่ / จ – ดว้ ย/ มหานิสสตโร – เป็ นยญั มอี านิสงสม์ ากกวา่ / จ. – ดว้ ย/ อมิ าย – น้ี/ จ – อน่ึง/ พรฺ าหมฺ ณ – ดกู อ่ นพราหมณ์/ ยญญฺ สมปฺ ทาย – กวา่ ยญั สมบตั /ิ อญญฺ า – อยา่ งอนื่ / ยญญฺ สมฺปทา – ยญั สมบตั /ิ อตุ ฺตรติ รา – เป็ นยญั ทดี่ ยี ง่ิ กวา่ / วา – หรือวา่ / ปณีตตรา – เป็ นยญั ทปี่ ระณีตยงิ่ กวา่ / วา – หรอื วา่ / นตถฺ ี”ต.ิ – ยอ่ มไมม่ ี”ดงั นี้/ กูฏทนฺตอุปาสกตตฺ ปฏเิ วทนา – การประกาศตนเป็ นอุบาสกของพราหมณ์ชื่อวา่ กูฏทนั ตะ/
134 ๓๕๔. เอว – อยา่ งน้ี+[วจเน – ครน้ั เมอื่ พระดารสั / ภควตา – อนั พระผมู้ พี ระภาค]/ วุตฺเต – ตรสั แลว้ / กฏู ทนฺโต – ชื่อวา่ กูฏทนั ตะ/ พฺราหฺมโณ – พราหมณ์/ ภควนฺต – กบั พระผูม้ ีพระภาคเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจน – ซงึ่ คา]+ไดก้ ราบทูลแลว้ / “อภกิ กฺ นฺต – ชดั เจนยง่ิ นกั / [ภาสติ – พระภาษิต]/ โภ – ผเู้ จรญิ / โคตม – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ อภกิ ฺกนฺต – ชดั เจนยงิ่ นกั / [ภาสติ – พระภาษิต]/ โภ – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ โคตม! – เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ โภ – ผเู้ จรญิ / โคตม – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ [ปุคฺคโล – บุคคล]/ นิกกฺ ชุ ชฺ ติ – ทคี่ ว่าแลว้ / [วตถฺ ุ – ซงึ่ วตั ถ]ุ / วา – หรือ/ อุกกฺ ชุ ฺเชยฺย – พงึ หงาย/ ปฏจิ ฺฉนฺน – ทปี่ ิ ดแลว้ / [วตฺถุ – ซงึ่ วตั ถ]ุ / วา – หรือวา่ / ววิ เรยยฺ – พงึ เปิ ด/ มฬู ฺหสสฺ – ผหู้ ลงทางแลว้ / [ปคุ คฺ ลสสฺ – แกบ่ ุคคล]/ วา – หรอื วา่ / มคฺค – ซงึ่ หนทาง/ อาจกิ เฺ ขยยฺ – พงึ บอก/ อนฺธกาเร – ในทมี่ ดื / วา – หรือวา่ / เตลปชฺโชต – ซงึ่ ประทีป/ ธาเรยยฺ – พงึ ตาม/ ‘จกฺขมุ นฺโต – ผมู้ ตี าดี/ [ปุคฺคลา – บคุ คลทง้ั หลาย]/ รูปานิ – ซงึ่ รูปทง้ั หลาย/ ทกขฺ นฺตี’ต;ิ – จกั เห็น’ดงั นี้/ เอวเมว – ฉนั นน้ั +เหมือนกนั / ภควตา – อนั พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / อเนกปรยิ าเยน – โดยปรยิ ายเป็ นอเนก/ ธมโฺ ม – พระธรรม/ ปกาสโิ ต. – ประกาศแจม่ แจง้ แลว้ / เอสาห – นี้+ขา้ พระองค์/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ภควนฺต – ซง่ึ พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / สรณ – วา่ เป็ นสรณะ/ คจฉฺ ามิ – ยอ่ มถงึ / ธมมฺ ญจฺ – ซง่ึ พระธรรม+ดว้ ย/ ภกิ ขฺ ุสงฆฺ ญจฺ . – ซง่ึ พระภกิ ษุสงฆ+์ ดว้ ย/ อุปาสก – วา่ เป็ นอบุ าสก/ ม – ซงึ่ ขา้ พระองค/์ ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / ธาเรตุ – ขอจงทรงจาไว/้ อชฺชตคเฺ ค – ตง้ั แตว่ นั น้ีเป็ นตน้ ไป/ ปาณุเปต – ผเู้ ขา้ ถงึ ตลอดชีวติ แลว้ / สรณ – ซง่ึ สรณะ/ คตนฺต.ิ – ผถู้ งึ แลว้ +ดงั น้ี/ เอวเมว – ฉนั นน้ั +เหมือนกนั / โภตา – ผเู้ จรญิ / โคตเมน – อนั พระโคดม/ อเนกปรยิ าเยน – โดยปรยิ ายเป็ นอเนก/ ธมฺโม – พระธรรม/ ปกาสโิ ต. – ประกาศแจม่ แจง้ แลว้ / เอสาห – นี้+ขา้ พระองค์/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / ภควนฺต – ซง่ึ พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / สรณ – วา่ เป็ นสรณะ/ คจฉฺ ามิ – ยอ่ มถงึ / ธมมฺ ญจฺ – ซงึ่ พระธรรม+ดว้ ย/ ภกิ ฺขุสงฆฺ ญจฺ . – ซง่ึ พระภกิ ษุสงฆ์+ดว้ ย/ อปุ าสก – วา่ เป็ นอบุ าสก/ ม – ซง่ึ ขา้ พระองค์/ ภว – ผเู้ จรญิ / โคตโม – พระโคดม/ ธาเรตุ – ขอจงทรงจาไว/้ อชฺชตคฺเค – ตง้ั แตว่ นั นี้เป็ นตน้ ไป/ ปาณุเปต – ผเู้ ขา้ ถงึ ตลอดชีวติ แลว้ / สรณ – ซง่ึ สรณะ/ คต. – ผถู้ งึ แลว้ / เอสาห – น่นั +ขา้ พระองค/์ โภ – ผเู้ จรญิ / โคตม – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ สตฺต – [อนั คูณดว้ ย] ๗ ตวั / จ – ดว้ ย/ อสุ ภสตานิ –
135 ซง่ึ รอ้ ยแหง่ โคเพศผทู้ ง้ั หลาย/ สตตฺ – [อนั คูณดว้ ย] ๗ ตวั / จ – ดว้ ย/ วจฺฉตรสตานิ – ซง่ึ รอ้ ยแหง่ ลูกโคเพศผทู้ ง้ั หลาย/ สตฺต – [อนั คณู ดว้ ย] ๗ ตวั / จ – ดว้ ย/ วจฺฉตรสี ตานิ – ซง่ึ รอ้ ยแหง่ ลูกโคเพศเมียทง้ั หลาย/ สตฺต – [อนั คูณดว้ ย] ๗ ตวั / จ – ดว้ ย/ อชสตานิ – ซง่ึ รอ้ ยแหง่ แพะทง้ั หลาย/ สตตฺ – [อนั คูณดว้ ย] ๗ ตวั / จ – ดว้ ย/ อรุ พภฺ สตานิ – ซงึ่ รอ้ ยแหง่ แกะทง้ั หลาย/ มุญจฺ ามิ – ยอ่ มปลดปลอ่ ย/ ชีวติ – ซงึ่ ชวี ติ / เทมิ – ยอ่ มให/้ หรติ านิ – เขยี วสด/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ตณิ านิ – ซง่ึ หญา้ ทง้ั หลาย/ ขาทนฺตุ – จงไดก้ นิ / สตี านิ – เย็น/ จ – ดว้ ย/ ปานียานิ – ซง่ึ น้าทง้ั หลาย/ ปิ วนฺตุ – จงไดด้ มื่ / สโี ต – ออ่ น ๆ/ จ – ดว้ ย/ เนส – เหลา่ นน้ั / [สตตฺ าน – เพอื่ สตั ว์ทง้ั หลาย]/ วาโต – กระแสลม/ อุปวายตู”ต.ิ – จงโชยพดั ”ดงั นี้/ โสตาปตตฺ ผิ ลสจฉฺ ิกริ ยิ า – การบรรลโุ สดาปตั ตผิ ล [แหง่ พราหมณ์ชือ่ วา่ กฏู ทนั ตะ]/ ๓๕๕. อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ ภควา – พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / กูฏทนฺตสสฺ – ชือ่ วา่ กฏู ทนั ตะ/ พฺราหฺมณสสฺ – แกพ่ ราหมณ์/ อนุปพุ พฺ ึ – ตามลาดบั / กถ – ซงึ่ วาจาเป็ นเครือ่ งกลา่ ว/ กเถสิ – ตรสั แลว้ / เสยยฺ ถทิ – อยา่ งไร+นี้ [ปพฺพ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / ทานกถ – ซงึ่ ทานกถา (เรอื่ งทาน)/ สลี กถ – ซงึ่ สลี กถา (เรอื่ งศีล)/ สคคฺ กถ – ซง่ึ สคั คกถา (เรอื่ งสวรรค์)/ กามาน – แหง่ กามทง้ั หลาย/ อาทนี ว – ซง่ึ เรอื่ งโทษ/ โอการ – ซงึ่ ความตา่ ทราม/ สกเิ ลส – ซงึ่ ความเศรา้ หมอง/ เนกขฺ มเฺ ม – ในการออกจากกาม/ อานิสส – ซงึ่ อานิสงส/์ ปกาเสส.ิ – ทรงประกาศแลว้ / ยทา – ในกาลใด/ ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / อญญฺ าสิ – ทรงทราบแลว้ / กูฏทนฺต – ชื่อวา่ กฏู ทนั ตะ/ พฺราหมฺ ณ – ซง่ึ พราหมณ์/ กลลฺ จติ ตฺ – วา่ เป็ นผมู้ จี ติ ควรบรรลธุ รรม/ มทุ จุ ติ ตฺ – วา่ เป็ นผมู้ จี ติ ออ่ น/ วนิ ีวรณจติ ตฺ – วา่ เป็ นผมู้ ีจติ ปราศจากนิวรณ์/ อุทคคฺ จติ ตฺ – วา่ เป็ นผมู้ จี ติ เบกิ บาน/ ปสนฺนจติ ตฺ – วา่ เป็ นผมู้ ีจติ ผอ่ งใสแลว้ / อถ – ในกาลนน้ั / ยา – ใด/ พุทธฺ าน – แหง่ พระพทุ ธเจา้ ทง้ั หลาย/ สามุกฺกสกิ า – ชื่อวา่ สามกุ กงั สกิ า/ ธมฺมเทสนา – พระธรรมเทศนา/ ต – นน้ั / [ธมฺมเทสน – ซงึ่ พระธรรมเทศนา]/ ปกาเสสิ – ทรงประกาศแลว้ / ทกุ ขฺ – คือ ซงึ่ ทกุ ข์/ สมุทย – ซงึ่ สมทุ ยั / นิโรธ – ซงึ่ นิโรธ/ มคฺค. – ซงึ่ มรรค/ เสยฺยถาปิ นาม – ชอื่ แมฉ้ นั ใด/ สทุ ธฺ – สะอาด/ วตถฺ – ผา้ ขาว/ อปคตกาฬก – อนั ปราศจากมลทนิ แลว้ / สมมฺ เทว – เป็ นอยา่ งดี+น่นั แล/ รชน – ซง่ึ น้ายอ้ ม/ ปฏคิ ฺคณฺเหยยฺ ; – ควรรบั / เอวเมว – ฉนั นน้ั +เหมือนกนั / กูฏทนฺตสสฺ – ชือ่ วา่ กฏู ทนั ตะ/ พรฺ าหมฺ ณสฺส – ของพราหมณ์/ ตสมฺ ญิ เฺ ญว – นน้ั +น่นั เอง/ อาสเน – ณ อาสนะ/ วริ ช – อนั ปราศจากธลุ /ี วีตมล – อนั ปราศจากมลทนิ แลว้ / ธมฺมจกขฺ ุ – ธรรมจกั ษุ/ อทุ ปาทิ – ไดเ้ กดิ ขนึ้ แลว้ /
136 ‘ย กญิ จฺ ิ – อยา่ งใดอยา่ งหนึ่ง/ [วตถฺ ุ – วตั ถ]ุ / สมุทยธมมฺ – เป็ นของมคี วามเกดิ ขนึ้ เป็ นธรรมดา/ สพฺพ – ทง้ั ปวง/ ต – นน้ั / [วตถฺ ุ – วตั ถุ]/ นิโรธธมฺม”นฺต.ิ – เป็ นของมคี วามดบั ไปเป็ นธรรมดา”ดงั น้ี/ ๓๕๖. อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ กฏู ทนฺโต – ชือ่ วา่ กฏู ทนั ตะ/ พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ ทฏิ ฐฺ ธมฺโม – เป็ นผเู้ ห็นธรรมแลว้ / ปตตฺ ธมโฺ ม – เป็ นผบู้ รรลุธรรมแลว้ / วทิ ติ ธมโฺ ม – เป็ นผรู้ ธู้ รรมแลว้ / ปรโิ ยคาฬหฺ ธมโฺ ม – เป็ นผหู้ ย่งั ลงสธู่ รรมแลว้ / ตณิ ฺณวจิ กิ จิ ฺโฉ – เป็ นผหู้ มดความสงสยั แลว้ / วคิ ตกถกโถ – เป็ นผไู้ มม่ คี าถามใด ๆ/ เวสารชฺชปปฺ ตฺโต – เป็ นผมู้ คี วามแกลว้ กลา้ แลว้ / อปรปฺปจฺจโย – เป็ นผไู้ มต่ อ้ งเชื่อใครอกี / สตฺถสุ าสเน – ในหลกั คาสอนของพระศาสดา/ ภควนฺต – กบั พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจน – ซงึ่ คา]+ไดก้ ราบทูลแลว้ / “อธวิ าเสตุ – ขอไดโ้ ปรดรบั / จ – ก็/ เม – ของขา้ พระองค/์ ภว – ผเู้ จรญิ / โคตโม – พระโคดม/ สฺวาตนาย – เพอื่ การฉนั อนั มใี นเชา้ วนั พรงุ่ น้ี/ ภตฺต – ซงึ่ ภตั ตาหาร/ สทธฺ ึ – พรอ้ มกบั / ภกิ ฺขุสงเฺ ฆนา”ต.ิ – ดว้ ยพระภกิ ษุสงฆ์”ดงั นี้/ อธวิ าเสสิ – ทรงรบั นิมนตแ์ ลว้ / ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / ตณุ ฺหีภาเวน. – ดว้ ยดษุ ณีภาพ/ ๓๕๗. อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ กฏู ทนฺโต – ชือ่ วา่ กฏู ทนั ตะ/ พรฺ าหมฺ โณ – พราหมณ์/ ภควโต – ของพระผมู้ ีพระภาคเจา้ / อธวิ าสน – ซงึ่ อาการทรงรบั นิมนต/์ วทิ ติ ฺวา – ทราบแลว้ / อฏุ ฐฺ ายาสนา – ลุกขน้ึ แลว้ +จากอาสนะ/ ภควนฺต – ซง่ึ พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / อภวิ าเทตฺวา – ถวายอภวิ าทแลว้ / ปทกขฺ ณิ – ซง่ึ ประทกั ษิณแลว้ / กตวฺ า – ทรงกระทาแลว้ / ปกฺกาม.ิ – เสด็จจากไปแลว้ / อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ กฏู ทนฺโต – ชอื่ วา่ กูฏทนั ตะ/ พฺราหฺมโณ – พราหมณ์/ ตสฺสา – นน้ั / รตตฺ ยิ า – แหง่ ราตรี/ อจฺจเยน – โดยการลว่ งไป/ สเก – ของตน/ ยญญฺ วาเฏ – ในโรงพธิ บี ชู ายญั / ปณีต – อนั ประณีต/ ขาทนีย – ซง่ึ ของขบเคย้ี ว/ โภชนีย – ซง่ึ ของฉนั / ปฏยิ าทาเปตวฺ า – ใหจ้ ดั แจงแลว้ / ภควโต – แกพ่ ระผมู้ ีพระภาคเจา้ / กาล – ซง่ึ เวลา/ อาโรจาเปสิ – ใหบ้ อกแจง้ แลว้ / “กาโล – เป็ นกาลอนั สมควรแลว้ / [อย – น้ี/ กาโล – กาล]/ โภ – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ โคตม; – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ นิฏฐฺ ติ – เสร็จแลว้ / ภตฺต”นฺต.ิ – ภตั ตาหาร”ดงั นี้/ ๓๕๘. อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ ภควา – พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / ปพุ ฺพณฺหสมย – ในสมยั เป็ นเวลาเชา้ แหง่ วนั / นิวาเสตวฺ า – นุ่งหม่ แลว้ / ปตฺตจวี รมาทาย – ซงึ่ บาตรและจีวร+ถอื เอาแลว้ / สทธฺ ึ – กบั / ภกิ ขฺ ุสงเฺ ฆน – ดว้ ยภกิ ษุสงฆ์/ เยน – ใด/ [ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]/ กูฏทนฺตสสฺ – ชื่อวา่ กูฏทนั ตะ/ พรฺ าหมฺ ณสสฺ – ของพราหมณ์/ ยญญฺ วาโฏ – โรงพธิ บี ชู ายญั / เตนุปสงกฺ ม;ิ – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+เขา้ ไปหาแลว้ / อุปสงกฺ มติ ฺวา –
137 ครน้ั เขา้ ไปหาแลว้ / ปญญฺ ตเฺ ต – ทปี่ ลู าดไวแ้ ลว้ / อาสเน – บนอาสนะ/ นิสีท.ิ – น่งั ลงแลว้ / อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ กูฏทนฺโต – ชอื่ วา่ กูฏทนั ตะ/ พรฺ าหมฺ โณ – พราหมณ์/ พุทธฺ ปฺปมุข – มพี ระพทุ ธเจา้ เป็ นประมุข/ ภกิ ขฺ ุสงฆฺ – ยงั ภกิ ษุสงฆ/์ ปณีเตน – อนั ประณีต/ ขาทนีเยน – ดว้ ยของขบเค้ยี ว/ โภชนีเยน – ดว้ ยของขบฉนั / สหตถฺ า – ดว้ ยมอื ตนเอง/ สนฺตปเฺ ปสิ – ใหอ้ มิ่ หนาแลว้ / สมฺปวาเรส.ิ – ใหส้ าราญแลว้ / อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ กฏู ทนฺโต – ชอื่ วา่ กฏู ทนั ตะ/ พฺราหมฺ โณ – พราหมณ์/ ภควนฺต – ซงึ่ พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / ภุตตฺ าวึ – ผฉู้ นั เสร็จแลว้ / โอนีตปตฺตปาณึ – ผวู้ างมือจากบาตรแลว้ / อญญฺ ตร – อนั ใดอนั หนึ่ง/ นีจ – อนั ตา่ / อาสน – ซงึ่ อาสนะ/ คเหตฺวา – ถือเอาแลว้ / เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหนึ่ง/ นิสีท.ิ – น่งั ลงแลว้ / เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหนึ่ง/ นิสนิ ฺน โข – ผนู้ ่งั ลงแลว้ แล/ กฏู ทนฺต – ชือ่ วา่ กฏู ทนั ตะ/ พรฺ าหมฺ ณ – ซงึ่ พราหมณ์/ ภควา – พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / ธมมฺ ยิ า – อนั ประกอบแลว้ ดว้ ยธรรม/ กถาย – ดว้ ยถอ้ ยคา/ สนฺทสเฺ สตฺวา – ช้ีแจงแลว้ / สมาทเปตวฺ า – แนะนาแลว้ / สมุตเฺ ตเชตวฺ า – สง่ เสรมิ แลว้ / สมปฺ หเสตฺวา – ชนื่ ชมแลว้ / อฏุ ฺฐายาสนา – ลกุ ขนึ้ แลว้ +จากอาสนะ/ ปกกฺ ามตี .ิ – เสด็จจากไปแลว้ +ดงั น้ีแล/ กฏู ทนฺตสตุ ตฺ – กฏู ทณั ฑสูตร/ นิฏฐฺ ติ – จบแลว้ / ปญจฺ ม. – ที่ ๕/ ๖. มหาลสิ ตุ ตฺ – พระสตู รวา่ ดว้ ยเจา้ ลจิ ฉวชี อื่ มหาลิ/ พรฺ าหมฺ ณทูตวตถฺ ุ – เรอื่ งพราหมณทตู / ๓๕๙. เอว – อยา่ งนี้/ เม – อนั ขา้ พเจา้ / สุต – ไดส้ ดบั มาแลว้ / เอก สมย – ในสมยั หนึ่ง/ ภควา – พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / เวสาลยิ – ในเขตกรงุ เวสาลี/ วหิ รติ – ยอ่ มประทบั อยู/่ มหาวเน – ในป่ ามหาวนั / กฏู าคารสาลาย. – ณ กูฏาคารศาลา/ เตน โข – นน้ั แล/ ปน – ก/็ สมเยน – โดยสมยั / สมพฺ หุลา – จานวนมาก/ โกสลกา – ชาวโกศล/ จ – ดว้ ย/ พฺราหมฺ ณทูตา – พราหมณทูตทง้ั หลาย/ มาคธกา – ชาวมคธ/ จ – ดว้ ย/ พฺราหมฺ ณทตู า – พราหมณทูตทง้ั หลาย/ เวสาลยิ – ในเขตกรงุ เวสาลี/ ปฏวิ สนฺติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ เกนจเิ ทว – บางอยา่ ง+น่นั แล/ กรณีเยน. – ดว้ ยธรุ ะทคี่ วรกระทา/ อสฺโสสุ โข – ไดท้ ราบแลว้ แล/ เต – เหลา่ นน้ั / โกสลกา – ชาวโกศล/ จ – ดว้ ย/ พฺราหฺมณทตู า – พราหมณทตู ทง้ั หลาย/ มาคธกา – ชาวมคธ/ จ – ดว้ ย/ พฺราหฺมณทตู า – พราหมณทูตทง้ั หลาย/ “สมโณ – พระสมณะ/ ขลุ – ไดย้ นิ วา่ / โภ – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ โคตโม – ผโู้ คดม/ สกยฺ ปตุ ฺโต – เป็ นศากยบตุ ร/ สกฺยกลุ า – จากศากยตระกลู / ปพพฺ ชโิ ต – ออกผนวชแลว้ / เวสาลยิ – ในเขตกรุงเวสาลี/ วหิ รติ –
138 ยอ่ มประทบั อย/ู่ มหาวเน – ในป่ ามหาวนั / กฏู าคารสาลาย. – ณ กฏู าคารศาลา/ ต โข – พระองคน์ น้ั แล/ ปน – ก็/ ภวนฺต – ผเู้ จรญิ / [สมณ – เฉพาะพระสมณะ]/ โคตม – ผโู้ คดม/ เอว – อยา่ งนี้/ กลฺยาโณ – อนั งาม/ กติ ตฺ สิ ทโฺ ท – กติ ตศิ พั ท/์ อพฺภุคคฺ โต – ขจรไปแลว้ / ‘อติ ปิ ิ – แมเ้ พราะเหตนุ ี้/ โส – พระองคน์ น้ั / ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / อรห – เป็ นพระอรหนั ต/์ สมมฺ าสมฺพุทฺโธ – ผตู้ รสั รชู้ อบไดด้ ว้ ยพระองค์เอง/ วชิ ฺชาจรณสมฺปนฺโน – เป็ นผถู้ งึ พรอ้ มแลว้ ดว้ ยวชิ ชาและจรณะ/ สุคโต – เป็ นผเู้ สด็จไปดีแลว้ / โลกวทิ ู – เป็ นผูร้ ูแ้ จง้ ซง่ึ โลก/ อนุตตฺ โร – อยา่ งยอดเยยี่ ม/ ปุรสิ ทมฺมสารถิ – เป็ นสารถผี ฝู้ ึ กบุรุษทคี่ วรฝึ กได้/ สตถฺ า – เป็ นพระศาสดา/ เทวมนุสสฺ าน – ของเทวดาและมนุษยท์ ง้ั หลาย/ พทุ โฺ ธ – เป็ นผตู้ นื่ แลว้ / ภควา’ต.ิ – เป็ นผทู้ รงจาแนกธรรม’ดงั น้ี/ โส – พระองคน์ น้ั / [ภควา – พระผูม้ พี ระภาค]/ อมิ – น้ี/ โลก – ยงั โลก/ สเทวก – พรอ้ มทง้ั เทวโลก/ สมารก – พรอ้ มทง้ั มารโลก/ สพรฺ หฺมก – พรอ้ มทง้ั พรหมโลก/ ปช – ยงั หมสู่ ตั ว์/ สสสฺ มณพรฺ าหฺมณึ – พรอ้ มทง้ั สมณพราหมณ์/ สเทวมนุสสฺ – พรอ้ มทง้ั เทวดาและมนุษย์/ สย – ดว้ ยพระองค์เอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ งิ่ / สจฉฺ ิกตฺวา – ทรงรแู้ จง้ แลว้ / อุปสมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / ปเวเทต.ิ – ยอ่ มใหร้ ตู้ าม/ โส – พระองค/์ ธมฺม – ซงึ่ ธรรม/ เทเสติ – ยอ่ มแสดง/ อาทกิ ลยฺ าณ – อนั มีความงามในเบ้ืองตน้ / มชฺเฌกลฺยาณ – อนั มคี วามงามในทา่ มกลาง/ ปรโิ ยสานกลยฺ าณ – อนั มคี วามงามในทสี่ ดุ / สาตถฺ – พรอ้ มทง้ั อรรถ/ สพฺยญชฺ น – พรอ้ มทง้ั พยญั ชนะ/ เกวลปรปิ ณุ ฺณ – อนั บรบิ รู ณ์ครบถว้ นแลว้ / ปรสิ ุทฺธ – อนั บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / พฺรหมฺ จรยิ – ซงึ่ พรหมจรรย/์ ปกาเสต.ิ – ยอ่ มประกาศ/ สาธุ โข – เป็ นความดแี ล/ ปน – ก็/ ตถารปู าน – ผเู้ ห็นปานนน้ั / อรหต – ซงึ่ พระอรหนั ตท์ ง้ั หลาย/ ทสฺสน – การไดพ้ บ/ โหตี”ต.ิ – ยอ่ มเป็ น”ดงั นี้/ ๓๖๐. อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ เต – เหลา่ นน้ั / โกสลกา – ชาวโกศล/ จ – ดว้ ย/ พรฺ าหมฺ ณทตู า – พราหมณทูตทง้ั หลาย/ มาคธกา – ชาวมคธ/ จ – ดว้ ย/ พรฺ าหมฺ ณทูตา – พราหมณทตู ทง้ั หลาย/ เยน – ใด/ [ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]/ มหาวน – ป่ ามหาวนั / กฏู าคารสาลา – กูฏาคารศาลา/ เตนุปสงกฺ มสึ .ุ – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+เขา้ ไปหาแลว้ / อปุ สงกฺ มติ ฺวา – ครน้ั เขา้ ไปหาแลว้ / เตน โข – นน้ั แล/ ปน – ก/็ สมเยน – โดยสมยั / อายสฺมา – ทา่ นผมู้ อี ายุ/ นาคโิ ต – ชือ่ วา่ นาคติ ะ/ ภควโต – ของพระผูม้ พี ระภาคเจา้ / อปุ ฏฐฺ าโก – เป็ นพระอปุ ฏั ฐาก/ โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ เต – เหลา่ นน้ั / โกสลกา – ชาวโกศล/ จ – ดว้ ย/ พรฺ าหมฺ ณทตู า – พราหมณทตู ทง้ั หลาย/
139 มาคธกา – ชาวมคธ/ จ – ดว้ ย/ พรฺ าหมฺ ณทตู า – พราหมณทตู ทง้ั หลาย/ เยนายสฺมา – ใด+[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+ทา่ นผมู้ อี าย/ุ นาคโิ ต – ชื่อวา่ นาคติ ะ/ เตนุปสงกฺ มสึ ุ. – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+เขา้ ไปหาแลว้ / อุปสงกฺ มติ ฺวา – ครน้ั เขา้ ไปหาแลว้ / อายสฺมนฺต – กบั ทา่ นผมู้ อี าย/ุ นาคติ – ชือ่ วา่ นาคติ ะ/ เอตทโวจุ – น่นั +[วจน – ซงึ่ คา]+ไดก้ ลา่ วแลว้ / “กห นุ โข – ไหนหนอแล/ [ฐาเน – ในท]ี่ / โภ – ผเู้ จรญิ / นาคติ – ทา่ นนาคติ ะ/ เอตรหิ – ในบดั นี้/ โส – พระองคน์ น้ั / ภว – ผเู้ จรญิ / โคตโม – พระโคดม/ วหิ รต?ิ – ยอ่ มประทบั อย?ู่ / ทสสฺ นกามา – เป็ นผตู้ อ้ งการเพอื่ การเขา้ พบ/ หิ – ก/็ มย – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ต – พระองคน์ น้ั / ภวนฺต – ผเู้ จรญิ / โคตม”นฺต.ิ – ซงึ่ พระโคดม”ดงั น้ี/ “อกาโล โข – เป็ นกาลไมส่ มควรแล/ [อย – นี้/ กาโล – กาล]/ อาวุโส – ดกู อ่ นทา่ นผมู้ ีอายุทง้ั หลาย/ ภควนฺต – ซง่ึ พระผูม้ ีพระภาคเจา้ / ทสฺสนาย – เพอื่ การพบ/ ปฏสิ ลฺลีโน – เป็ นผทู้ รงผหู้ ลีกเรน้ อยแู่ ลว้ / ภควา”ต.ิ – พระผูม้ พี ระภาค”ดงั นี้/ อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ เต – เหลา่ นน้ั / โกสลกา – ชาวโกศล/ จ – ดว้ ย/ พรฺ าหมฺ ณทตู า – พราหมณทตู ทง้ั หลาย/ มาคธกา – ชาวมคธ/ จ – ดว้ ย/ พฺราหฺมณทูตา – พราหมณทตู ทง้ั หลาย/ ตตฺเถว – นน้ั +น่นั แล/ [ฐาเน – ในท]ี่ / เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหน่ึง/ นิสีทสึ ุ – น่งั ลงแลว้ / “ทสิ วฺ าว – เขา้ พบแลว้ +แล/ มย – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ต – พระองคน์ น้ั / ภวนฺต – ผเู้ จรญิ / โคตม – ซง่ึ พระโคดม/ คมสิ ฺสามา”ต.ิ – จกั ไป”ดงั น้ี/ โอฏฐฺ ทธฺ ลจิ ฉฺ ววี ตฺถุ – เรอื่ งเจา้ โอฏฐทั ธลจิ ฉวี/ ๓๖๑. โอฏฐฺ ทฺโธปิ – นามวา่ โอฏฐทั ธะ+แม/้ ลจิ ฉฺ วี – เจา้ ลจิ ฉวี/ มหตยิ า – หมใู่ หญ/่ ลจิ ฺฉวปี รสิ าย – ดว้ ยบรษิ ทั แหง่ เจา้ ลจิ ฉวผี เู้ ป็ นบรวิ าร/ สทธฺ ึ – พรอ้ มกบั / เยน – ใด/ [ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]/ มหาวน – ป่ ามหาวนั / กฏู าคารสาลา – กูฏาคารศาลา/ เยนายสฺมา – ใด+[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+ทา่ นผมู้ อี ายุ/ นาคโิ ต – ชือ่ วา่ นาคติ ะ/ เตนุปสงกฺ ม;ิ – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+เขา้ ไปแลว้ / อปุ สงกฺ มติ วฺ า – ครน้ั เขา้ ไปแลว้ / อายสฺมนฺต – ซงึ่ ทา่ นผูม้ อี ายุ/ นาคติ – ชือ่ วา่ นาคติ ะ/ อภวิ าเทตฺวา – ถวายอภวิ าทแลว้ / เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหน่ึง/ อฏฐฺ าส.ิ – ไดย้ นื อยแู่ ลว้ / เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหนึ่ง/ ฐโิ ต โข – ผยู้ นื อยแู่ ลว้ แล/ โอฏฐฺ ทฺโธปิ – นามวา่ โอฏฐทั ธะ+แม/้ ลจิ ฺฉวี – เจา้ ลจิ ฉวี/ อายสมฺ นฺต – กบั ทา่ นผมู้ อี าย/ุ นาคติ – ชือ่ วา่ นาคติ ะ/ เอตทโวจ – น่นั +[วจน – ซง่ึ พระดารสั ]+ไดต้ รสั แลว้ / “กห นุ โข – ไหนหนอแล/ [ฐาเน – ในท]ี่ / ภนฺเต – ผเู้ จรญิ / นาคติ – ขา้ แตท่ า่ นนาคติ ะ/ เอตรหิ – ในบดั นี้/ โส – พระองคน์ น้ั / ภว – ผเู้ จรญิ /
140 โคตโม – พระโคดม/ วหิ รติ – ยอ่ มประทบั อยู/่ อรห – ผเู้ ป็ นพระอรหนั ต์/ สมมฺ าสมพฺ ุทโฺ ธ – เป็ นผตู้ รสั รชู้ อบไดด้ ว้ ยพระองคเ์ อง/ ทสฺสนกามา – เป็ นผตู้ อ้ งการเพอื่ การเขา้ พบ/ หิ – ก็/ มย – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ต – พระองคน์ น้ั / ภควนฺต – ซง่ึ พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / อรหนฺต – ผเู้ ป็ นพระอรหนั ต/์ สมฺมาสมฺพทุ ฺธ”นฺต.ิ – ผตู้ รสั รชู้ อบไดด้ ว้ ยพระองค์เอง”ดงั นี้/ “อกาโล โข – เป็ นกาลไมส่ มควรแล/ [อย – น้ี/ กาโล – กาล]/ มหาลิ – ดูกอ่ นมหาล/ิ ภควนฺต – ซงึ่ พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / ทสฺสนาย – เพอื่ การพบ/ ปฏสิ ลฺลีโน – เป็ นผทู้ รงหลกี เรน้ อยแู่ ลว้ / ภควา”ต.ิ – พระผูม้ พี ระภาค”ดงั น้ี/ โอฏฐฺ ทฺโธปิ – แมน้ ามวา่ โอฏฐทั ธะ/ ลจิ ฉฺ วี – เจา้ ลจิ ฉวี/ ตตฺเถว – นน้ั +น่นั แล/ [ฐาเน – ในท]ี่ / เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหนึ่ง/ นิสีทิ – น่งั ลงแลว้ / “ทสิ วฺ าว – เขา้ พบแลว้ +แล/ อห – ขา้ พเจา้ / ต – พระองคน์ น้ั / ภควนฺต – ซง่ึ พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / คมสิ ฺสามิ – จกั ไป/ อรหนฺต – ผเู้ ป็ นพระอรหนั ต์/ สมฺมาสมพฺ ุทธฺ ”นฺต.ิ – ผตู้ รสั รชู้ อบไดด้ ว้ ยพระองคเ์ อง”ดงั นี้/ ๓๖๒. อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ สโี ห – ชื่อวา่ สหี ะ/ สมณุทฺเทโส – สามเณร [สมณุทเทส]/ เยนายสฺมา – ใด+[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+ทา่ นผมู้ ีอายุ/ นาคโิ ต – ชื่อวา่ นาคติ ะ/ เตนุปสงกฺ ม;ิ – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+เขา้ ไปแลว้ / อุปสงกฺ มติ วฺ า – ครน้ั เขา้ ไปเฝ้ าแลว้ / อายสฺมนฺต – ซงึ่ ทา่ นผมู้ อี าย/ุ นาคติ – ชอื่ วา่ นาคติ ะ/ อภวิ าเทตวฺ า – ถวายอภวิ าทแลว้ / เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหน่ึง/ อฏฐฺ าส.ิ – ไดย้ นื อยแู่ ลว้ / เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหน่ึง/ ฐโิ ต โข – ผยู้ นื อยแู่ ลว้ แล/ สีโห – ชื่อวา่ สีหะ/ สมณุทเฺ ทโส – สามเณร [สมณุทเทส]/ อายสมฺ นฺต – กบั ทา่ นผมู้ อี าย/ุ นาคติ – ชือ่ วา่ นาคติ ะ/ เอตทโวจ – น่นั +[วจน – ซง่ึ คา]+ไดก้ ลา่ วแลว้ / “เอเต – เหลา่ น่นั / ภนฺเต – ผเู้ จรญิ / กสสฺ ป – ขา้ แตพ่ ระกสั สปะ/ สมฺพหลุ า – จานวนมาก/ โกสลกา – ชาวโกศล/ จ – ดว้ ย/ พรฺ าหมฺ ณทตู า – พราหมณทตู ทง้ั หลาย/ มาคธกา – ชาวมคธ/ จ – ดว้ ย/ พฺราหฺมณทตู า – พราหมณทูตทง้ั หลาย/ อธิ ูปสงกฺ นฺตา – น้ี+[ฐาเน – ในท]ี่ +เขา้ ไปแลว้ / ภควนฺต – ซงึ่ พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / ทสฺสนาย; – เพอื่ การพบ/ โอฏฐฺ ทโฺ ธปิ – นามวา่ โอฏฐทั ธะ+แม/้ ลจิ ฉฺ วี – เจา้ ลจิ ฉวี/ มหตยิ า – หมใู่ หญ/่ ลจิ ฉฺ วปี รสิ าย – ดว้ ยบรษิ ทั แหง่ เจา้ ลจิ ฉวผี เู้ ป็ นบรวิ าร/ สทฺธึ – พรอ้ มกบั / อธิ ูปสงกฺ นฺตา – นี้+[ฐาเน – ในท]ี่ +เขา้ ไปแลว้ / ภควนฺต – ซงึ่ พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / ทสสฺ นาย – เพอื่ การพบ/ สาธุ – ขอโอกาสเถดิ / ภนฺเต – ผเู้ จรญิ / กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ ลภต – จงไดร้ บั / เอสา – น่นั / ชนตา – หมแู่ หง่ ชน/ ภควนฺต – ซงึ่ พระผูม้ ีพระภาคเจา้ / ทสฺสนายา”ต.ิ – เพอื่ การพบ”ดงั น้ี/
141 “เตนหิ – ถา้ อยา่ งนน้ั / สีห – ดกู อ่ นสหี ะ/ ตวฺ ญเฺ ญว – เธอ+น่นั แหละ/ ภควโต – แกพ่ ระผูม้ พี ระภาคเจา้ / อาโรเจหี”ต.ิ – จงกราบทูล”ดงั นี้/ “เอว – อยา่ งนน้ั / ภนฺเต”ติ โข – ขา้ แตท่ า่ นผเู้ จรญิ ”ดงั น้ีแล/ สีโห – ชือ่ วา่ สีหะ/ สมณุทเฺ ทโส – สามเณร [สมณุทเทส]/ อายสฺมโต – ตอ่ ทา่ นผมู้ อี าย/ุ นาคติ สสฺ – ชือ่ วา่ นาคติ ะ/ ปฏสิ ฺสุตวฺ า – ฟงั ตอบแลว้ / เยน – ใด/ [ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]/ ภควา – พระผูม้ ีพระภาคเจา้ / เตนุปสงกฺ ม;ิ – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+เขา้ ไปเฝ้ าแลว้ / อุปสงกฺ มติ ฺวา – ครน้ั เขา้ ไปเฝ้ าแลว้ / ภควนฺต – ซง่ึ พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / อภวิ าเทตฺวา – ถวายอภวิ าทแลว้ / เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหนึ่ง/ อฏฐฺ าส.ิ – ไดย้ นื อยแู่ ลว้ / เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหน่ึง/ ฐโิ ต โข – ผยู้ นื อยแู่ ลว้ แล/ สีโห – ชือ่ วา่ สีหะ/ สมณุทฺเทโส – สามเณร [สมณุทเทส]/ ภควนฺต – กบั พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจน – ซง่ึ คา]+ไดก้ ราบทูลแลว้ / “เอเต – เหลา่ น่นั / ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / สมพฺ หลุ า – จานวนมาก/ โกสลกา – ชาวโกศล/ จ – ดว้ ย/ พฺราหฺมณทูตา – พราหมณทตู ทง้ั หลาย/ มาคธกา – ชาวมคธ/ จ – ดว้ ย/ พฺราหฺมณทตู า – พราหมณทูตทง้ั หลาย/ อธิ ปู สงกฺ นฺตา – น้ี+[ฐาเน – ในท]ี่ +เขา้ ไปแลว้ / ภควนฺต – ซงึ่ พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / ทสฺสนาย – เพอื่ การพบ/ โอฏฐฺ ทโฺ ธปิ – นามวา่ โอฏฐทั ธะ+แม/้ ลจิ ฉฺ วี – เจา้ ลจิ ฉวี/ มหตยิ า – หมใู่ หญ/่ ลิจฉฺ วปี รสิ าย – ดว้ ยบรษิ ทั แหง่ เจา้ ลจิ ฉวผี เู้ ป็ นบรวิ าร/ สทฺธึ – พรอ้ มกบั / อธิ ปู สงกฺ นฺโต – นี้+[ฐาเน – ในท]ี่ +เขา้ ไปแลว้ / ภควนฺต – ซงึ่ พระผูม้ ีพระภาคเจา้ / ทสสฺ นาย. – เพอื่ การพบ/ สาธุ – ขอประทานวโรกาส/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ลภต – จงไดร้ บั / เอสา – น่นั / ชนตา – หมแู่ หง่ ชน/ ภควนฺต – ซงึ่ พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / ทสสฺ นายา”ต.ิ – เพอื่ การพบ”ดงั นี้/ “เตนหิ – ถา้ อยา่ งนน้ั / สหี – ดกู อ่ นสหี ะ/ วหิ ารปจฉฺ ายาย – ในรม่ เงาวหิ าร/ อาสน – ซง่ึ อาสนะ/ ปญญฺ เปหี”ต.ิ – จงปูไว”้ ดงั นี้/ “เอว – อยา่ งนน้ั / ภนฺเต”ติ โข – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ ”ดงั น้ีแล/ สโี ห – ชื่อวา่ สหี ะ/ สมณุทเฺ ทโส – สามเณร [สมณุทเทส]/ ภควโต – ตอ่ พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / ปฏสิ สฺ ตุ ฺวา – ฟงั ตอบแลว้ / วหิ ารปจฉฺ ายาย – ในรม่ เงาวหิ าร/ อาสน – ซง่ึ อาสนะ/ ปญญฺ เปส.ิ – ปูลาดแลว้ / ๓๖๓. อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / วหิ ารา – จากพระวหิ าร/ นิกขฺ มฺม – เสด็จออกแลว้ / วหิ ารปจฉฺ ายาย – ในรม่ เงาวหิ าร/ ปญญฺ ตเฺ ต – ทปี่ ูลาดไวแ้ ลว้ / อาสเน – บนพทุ ธอาสน์/ นิสีท.ิ – ประทบั น่งั แลว้ / อถ โข – ลาดบั นน้ั แล/ เต – เหลา่ นน้ั / โกสลกา – ชาวโกศล/ จ – ดว้ ย/ พรฺ าหมฺ ณทตู า – พราหมณทตู ทง้ั หลาย/ มาคธกา – ชาวมคธ/ จ – ดว้ ย/ พรฺ าหฺมณทูตา – พราหมณทตู ทง้ั หลาย/ เยน – ใด/ [ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]/
142 ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / เตนุปสงกฺ มสึ ุ; – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+เขา้ ไปเฝ้ าแลว้ / อปุ สงกฺ มติ วฺ า – ครน้ั เขา้ ไปเฝ้ าแลว้ / ภควตา – ดว้ ยพระผูม้ พี ระภาคเจา้ / สทธฺ ึ – กบั / สมโฺ มทสึ ุ. – บนั เทงิ ใจแลว้ / สมโฺ มทนีย – เป็ นทบี่ นั เทงิ ใจ/ กถ – ซงึ่ ถอ้ ยคา/ สารณีย – เป็ นทรี่ ะลกึ ถงึ กนั แลว้ / วีตสิ าเรตวฺ า – ใหร้ ะลกึ แลว้ / เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหนึ่ง/ นิสที สึ ุ. – น่งั ลงแลว้ / โอฏฐฺ ทโฺ ธปิ – นามวา่ โอฏฐทั ธะ+แม/้ ลิจฉฺ วี – เจา้ ลจิ ฉวี/ มหตยิ า – หมใู่ หญ/่ ลจิ ฺฉวปี รสิ าย – ดว้ ยบรษิ ทั แหง่ เจา้ ลจิ ฉวีผเู้ ป็ นบรวิ าร/ สทธฺ ึ – พรอ้ มกบั / เยน – ใด/ [ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]/ ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / เตนุปสงกฺ ม;ิ – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+เขา้ ไปเฝ้ าแลว้ / อุปสงกฺ มติ วฺ า – ครน้ั เขา้ ไปเฝ้ าแลว้ / ภควนฺต – ซงึ่ พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / อภวิ าเทตฺวา – ถวายอภวิ าทแลว้ / เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหนึ่ง/ นิสที .ิ – น่งั ลงแลว้ / ๓๖๔. เอกมนฺต – ณ สว่ นขา้ งหนึ่ง/ นิสนิ ฺโน โข – ผนู้ ่งั ลงแลว้ แล/ โอฏฐฺ ทฺโธ – นามวา่ โอฏฐทั ธะ/ ลิจฉฺ วี – เจา้ ลจิ ฉวี/ ภควนฺต – กบั พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจน – ซงึ่ คา]+ไดก้ ราบทลู แลว้ / “ปรุ มิ านิ – อนั มใี นกาลกอ่ น/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ทวิ สานิ – สนิ้ วนั ทง้ั หลาย/ ปุรมิ ตรานิ – อนั มีในกาลกอ่ นกวา่ / สนุ กขฺ ตโฺ ต – นามวา่ สุนกั ขตั ตะ/ ลิจฉฺ วปิ ุตโฺ ต – เจา้ ลจิ ฉวีบุตร/ เยนาห – ใด+[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+ขา้ พเจา้ / เตนุปสงกฺ ม;ิ – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+เขา้ ไปหาแลว้ / อปุ สงกฺ มติ วฺ า – ครน้ั เขา้ ไปหาแลว้ / ม – กบั ขา้ พระองค์/ เอตทโวจ – น่นั +[วจน – ซง่ึ คา]+ไดก้ ลา่ วแลว้ / ‘ยทคฺเค – อนั มกี าลใดเป็ นเบอื้ งตน้ / [กาเล – ในกาล]/ อห – ขา้ พเจา้ / มหาลิ – ดกู อ่ นมหาล/ิ ภควนฺต – ซง่ึ พระผูม้ ีพระภาคเจา้ / อุปนิสสฺ าย – เขา้ ไปอาศยั แลว้ / วหิ รามิ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ น – ไม/่ จริ – สนิ้ กาลนาน/ ตณี ิ – ๓ ปี / วสสฺ านิ – สน้ิ ปี ทง้ั หลาย/ ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย์/ หิ – ก็/ โข – แล/ รูปานิ – ปสฺสามิ – ยอ่ มเหน็ / ปิ ยรปู านิ – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ านิ – อนั เกยี่ วเนือ่ งดว้ ยความใคร/่ รชนียานิ – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย์/ สททฺ านิ – ซง่ึ เสยี งทง้ั หลาย/ สณุ ามิ – ยอ่ มไดย้ นิ / ปิ ยรูปานิ – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ านิ – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียานี’ต.ิ – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั ’ดงั นี้/ สนฺตาเนว – มอี ยแู่ ลว้ +น่นั แล/ นุ โข – หรอื หนอแล/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / สุนกขฺ ตโฺ ต – นามวา่ สุนกั ขตั ตะ/ ลจิ ฉฺ วปิ ุตโฺ ต – เจา้ ลจิ ฉวีบตุ ร/ ทพิ ฺพานิ – อนั เป็ นทพิ ย์/ สททฺ านิ – ซง่ึ เสยี งทง้ั หลาย/ นาสฺโสสิ
143 – ไมไ่ ดย้ นิ แลว้ / ปิ ยรปู านิ – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ านิ – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียานิ – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / อทุ าหุ – หรอื วา่ / อสนฺตานี”ต?ิ – ไมม่ ีอยแู่ ลว้ ”ดงั นี้?/ เอกสภาวติ สมาธิ – สมาธทิ ภี่ กิ ษุเจรญิ เฉพาะสว่ น/ ๓๖๕. “สนฺตาเนว – มอี ยแู่ ลว้ +น่นั แล/ โข – แล/ มหาลิ – ดูกอ่ นมหาล/ิ สุนกขฺ ตฺโต – นามวา่ สนุ กั ขตั ตะ/ ลจิ ฉฺ วปิ ตุ โฺ ต – เจา้ ลจิ ฉวบี ตุ ร/ ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย/์ สทฺทานิ – ซงึ่ เสยี งทง้ั หลาย/ นาสโฺ สสิ – ไมไ่ ดย้ นิ แลว้ / ปิ ยรปู านิ – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ านิ – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียานิ – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โน – ไมใ่ ช่/ อสนฺตานี”ต.ิ – ไมม่ อี ยแู่ ลว้ ”ดงั นี้/ “โก – อะไร/ นุ โข – หนอแล/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / เหตุ – เป็ นเหตุ/ โก – อะไร/ ปจฺจโย – เป็ นปจั จยั / เยน – ใด/ [ปจจฺ เยน – เพราะปจั จยั ]/ สนฺตาเนว – มีอยแู่ ลว้ +น่นั แล/ สุนกฺขตฺโต – นามวา่ สนุ กั ขตั ตะ/ ลจิ ฺฉวปิ ตุ ฺโต – เจา้ ลจิ ฉวีบุตร/ ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย/์ สทฺทานิ – ซงึ่ เสียงทง้ั หลาย/ นาสฺโสสิ – ไมไ่ ดย้ นิ แลว้ / ปิ ยรปู านิ – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ านิ – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียานิ – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โน – ไมใ่ ช่/ อสนฺตานี”ต?ิ – ไมม่ ีอยแู่ ลว้ ”ดงั น้ี?/ ๓๖๖. “อธิ – น้ี/ [ธมมฺ วนิ เย – ในพระธรรมวนิ ยั ]/ มหาลิ – ดกู อ่ นมหาล/ิ ภกิ ขฺ ุโน – อนั ภกิ ษุ/ ปรุ ตถฺ มิ าย – อนั มที างดา้ นตะวนั ออก/ ทสิ าย – ในทศิ / เอกสภาวโิ ต – เจรญิ แลว้ เฉพาะสว่ น/ สมาธิ – สมาธ/ิ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ทพิ ฺพาน – อนั เป็ นทพิ ย/์ รูปาน – ซงึ่ รูปทง้ั หลาย/ ทสสฺ นาย – เพอื่ การเห็น/ ปิ ยรูปาน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย์/ สททฺ าน – ซงึ่ เสียงทง้ั หลาย/ สวนาย – เพอื่ การไดย้ นิ / ปิ ยรปู าน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน. – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โส – รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ ปุรตถฺ มิ าย – อนั มที างดา้ นตะวนั ออก/ ทสิ าย – ในทศิ / เอกสภาวเิ ต – เจรญิ แลว้ เฉพาะสว่ น/ สมาธมิ ฺหิ – ครน้ั เมอื่ สมาธ/ิ ทพิ พฺ าน – อนั เป็ นทพิ ย/์ รปู าน – ซง่ึ รปู ทง้ั หลาย/ ทสสฺ นาย – เพอื่ การเห็น/ ปิ ยรปู าน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย์/ สทฺทาน – ซง่ึ เสียงทง้ั หลาย/ สวนาย – เพอื่ การไดย้ นิ / ปิ ยรูปาน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน. – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั /
144 ปรุ ตฺถมิ าย – อนั มที างดา้ นตะวนั ออก/ ทสิ าย – ในทศิ / ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย/์ รูปานิ – ซง่ึ รูปทง้ั หลาย/ ปสสฺ ติ – ยอ่ มเห็น/ ปิ ยรูปานิ – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ านิ – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียานิ – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย/์ สททฺ านิ – ซงึ่ เสยี งทง้ั หลาย/ สุณาติ – ยอ่ มไดย้ นิ / ปิ ยรูปานิ – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ านิ – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน.ิ – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / ต – นน้ั / [ปพฺพ – ขอ้ ]/ กสิ ฺส – แหง่ อะไร/ เหตุ? – เป็ นเพราะเหตุ?/ เอวญเฺ หต – อยา่ งนี้+เพราะวา่ +น่นั / [ปพพฺ – ขอ้ ]/ มหาลิ – ดกู อ่ นมหาล/ิ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ภกิ ฺขโุ น – อนั ภกิ ษุ/ ปุรตฺถมิ าย – อนั มที างดา้ นตะวนั ออก/ ทสิ าย – ในทศิ / เอกสภาวเิ ต – เจรญิ แลว้ เฉพาะสว่ น/ สมาธมิ ฺหิ – ครน้ั เมอื่ สมาธ/ิ ทพิ ฺพาน – อนั เป็ นทพิ ย/์ รปู าน – ซง่ึ รปู ทง้ั หลาย/ ทสฺสนาย – เพอื่ การเห็น/ ปิ ยรูปาน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย/์ สทฺทาน – ซงึ่ เสยี งทง้ั หลาย/ สวนาย – เพอื่ การไดย้ นิ / ปิ ยรปู าน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน. – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / ๓๖๗. “ปนุ – อีก/ จปร – ก็+อนื่ อกี / [ปพพฺ – ขอ้ ]/ มหาลิ – ดูกอ่ นมหาล/ิ ภกิ ฺขุโน – อนั ภกิ ษุ/ ทกขฺ ณิ าย – อนั มที างดา้ นใต/้ ทสิ ายฯเปฯ – ในทศิ ฯลฯ/ ปจฉฺ ิมาย – อนั มที างดา้ นตะวนั ตก/ ทสิ าย – ในทศิ / อตุ ตฺ ราย – อนั มที างดา้ นเหนือ/ ทสิ ายฯเปฯ – ในทศิ ฯลฯ/ อุทฺธมโธ – ในทศิ เบอื้ งบนและทศิ เบ้อื งลา่ ง/ ตริ ยิ – ในทศิ เฉียง/ เอกสภาวโิ ต – เจรญิ แลว้ เฉพาะสว่ น/ สมาธิ – สมาธ/ิ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ทพิ พฺ าน – อนั เป็ นทพิ ย์/ รูปาน – ซงึ่ รปู ทง้ั หลาย/ ทสฺสนาย – เพอื่ การเห็น/ ปิ ยรปู าน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย์/ สททฺ าน – ซง่ึ เสยี งทง้ั หลาย/ สวนาย – เพอื่ การไดย้ นิ / ปิ ยรูปาน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน. – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ อุทธฺ มโธ – ในทศิ เบื้องบนและทศิ เบอ้ื งลา่ ง/ ตริ ยิ – ในทศิ เฉียง/ เอกสภาวเิ ต – เจรญิ แลว้ เฉพาะสว่ น/ สมาธมิ ฺหิ – ครน้ั เมอื่ สมาธ/ิ ทพิ พฺ าน – อนั เป็ นทพิ ย/์ รปู าน – ซง่ึ รปู ทง้ั หลาย/ ทสสฺ นาย – เพอื่ การเห็น/ ปิ ยรปู าน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย/์ สทฺทาน – ซง่ึ เสยี งทง้ั หลาย/ สวนาย – เพอื่ การไดย้ นิ / ปิ ยรปู าน
145 – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน. – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / อุทฺธมโธ – ในทศิ เบื้องบนและทศิ เบ้อื งลา่ ง/ ตริ ยิ – ในทศิ เฉียง/ ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย์/ รูปานิ – ซงึ่ รูปทง้ั หลาย/ ปสสฺ ติ – ยอ่ มเห็น/ ปิ ยรปู านิ – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ านิ – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียานิ – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย/์ สททฺ านิ – ซงึ่ เสยี งทง้ั หลาย/ สณุ าติ – ยอ่ มไดย้ นิ / ปิ ยรูปานิ – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ านิ – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน.ิ – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / ต – นน้ั / [ปพพฺ – ขอ้ ]/ กสิ สฺ – แหง่ อะไร/ เหตุ? – เป็ นเพราะเหตุ?/ เอวญเฺ หต – อยา่ งนี้+เพราะวา่ +น่นั / [ปพฺพ – ขอ้ ]/ มหาลิ – ดูกอ่ นมหาล/ิ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ภกิ ขฺ ุโน – อนั ภกิ ษุ/ อทุ ธฺ มโธ – ในทศิ เบือ้ งบนและทศิ เบือ้ งลา่ ง/ ตริ ยิ – ในทศิ เฉียง/ เอกสภาวเิ ต – เจรญิ แลว้ เฉพาะสว่ น/ สมาธมิ หฺ ิ – ครน้ั เมอื่ สมาธ/ิ ทพิ ฺพาน – อนั เป็ นทพิ ย/์ รูปาน – ซง่ึ รูปทง้ั หลาย/ ทสฺสนาย – เพอื่ การเห็น/ ปิ ยรปู าน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย/์ สททฺ าน – ซงึ่ เสยี งทง้ั หลาย/ สวนาย – เพอื่ การไดย้ นิ / ปิ ยรูปาน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / ๓๖๘. “อธิ – น่นั +[โลเก – ในโลก]/ มหาลิ – ดกู อ่ นมหาล/ิ ภกิ ขฺ ุโน – อนั ภกิ ษุ/ ปรุ ตฺถมิ าย – อนั มที างดา้ นตะวนั ออก/ ทสิ าย – ในทศิ / เอกสภาวโิ ต – เจรญิ แลว้ เฉพาะสว่ น/ สมาธิ – สมาธ/ิ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย/์ สททฺ าน – ซง่ึ เสยี งทง้ั หลาย/ สวนาย – เพอื่ การไดย้ นิ / ปิ ยรูปาน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ ทพิ พฺ าน – อนั เป็ นทพิ ย/์ รปู าน – ซง่ึ รูปทง้ั หลาย/ ทสสฺ นาย – เพอื่ การเห็น/ ปิ ยรปู าน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน. – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โส – รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ ปุรตฺถมิ าย – อนั มที างดา้ นตะวนั ออก/ ทสิ าย – ในทศิ / เอกสภาวเิ ต – เจรญิ แลว้ เฉพาะสว่ น/ สมาธมิ ฺหิ – ครน้ั เมอื่ สมาธ/ิ ทพิ ฺพานิ – อนั เป็ นทพิ ย/์ สทฺทาน – ซง่ึ เสียงทง้ั หลาย/ สวนาย – เพอื่ การไดย้ นิ / ปิ ยรูปาน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ ทพิ พฺ าน – อนั เป็ นทพิ ย์/ รูปาน – ซง่ึ รูปทง้ั หลาย/ ทสฺสนาย – เพอื่ การเห็น/ ปิ ยรูปาน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ าน – อนั เกยี่ วเนือ่ งดว้ ยความใคร/่ รชนียาน. – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั /
146 ปุรตฺถมิ าย – อนั มที างดา้ นตะวนั ออก/ ทสิ าย – ในทศิ / ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย/์ สททฺ านิ – ซง่ึ เสยี งทง้ั หลาย/ สุณาติ – ยอ่ มไดย้ นิ / ปิ ยรูปานิ – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ านิ – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียานิ – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย/์ รูปานิ – ซง่ึ รปู ทง้ั หลาย/ ปสสฺ ติ – ยอ่ มเห็น/ ปิ ยรูปานิ – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ านิ – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน.ิ – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / ต – นน้ั / [ปพฺพ – ขอ้ ]/ กสิ สฺ – แหง่ อะไร/ เหตุ? – เป็ นเพราะเหตุ?/ เอวญเฺ หต – อยา่ งนี้+เพราะวา่ +น่นั / [ปพฺพ – ขอ้ ]/ มหาลิ – ดกู อ่ นมหาล/ิ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ภกิ ฺขโุ น – อนั ภกิ ษุ/ ปรุ ตฺถมิ าย – อนั มที างดา้ นตะวนั ออก/ ทสิ าย – ในทศิ / เอกสภาวเิ ต – เจรญิ แลว้ เฉพาะสว่ น/ สมาธมิ หฺ ิ – ครน้ั เมอื่ สมาธ/ิ ทพิ ฺพานิ – อนั เป็ นทพิ ย/์ สททฺ าน – ซงึ่ เสยี งทง้ั หลาย/ สวนาย – เพอื่ การไดย้ นิ / ปิ ยรูปาน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ ทพิ พฺ าน – อนั เป็ นทพิ ย/์ รูปาน – ซง่ึ รูปทง้ั หลาย/ ทสฺสนาย – เพอื่ การเห็น/ ปิ ยรูปาน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน. – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / ๓๖๙. “ปุน – อกี / จปร – ก็+อนื่ อกี / [ปพฺพ – ขอ้ ]/ มหาลิ – ดูกอ่ นมหาล/ิ ภกิ ฺขุโน – อนั ภกิ ษุ/ ทกขฺ ณิ าย – อนั มที างดา้ นใต/้ ทสิ ายฯเปฯ – ในทศิ ฯลฯ/ ปจฉฺ ิมาย – อนั มที างดา้ นตะวนั ตก/ ทสิ าย – ในทศิ / อตุ ตฺ ราย – อนั มที างดา้ นเหนือ/ ทสิ ายฯเปฯ – ในทศิ ฯลฯ/ อุทฺธมโธ – ในทศิ เบื้องบนและทศิ เบือ้ งลา่ ง/ ตริ ยิ – ในทศิ เฉียง/ เอกสภาวโิ ต – เจรญิ แลว้ เฉพาะสว่ น/ สมาธิ – สมาธ/ิ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย์/ สททฺ าน – ซง่ึ เสียงทง้ั หลาย/ สวนาย – เพอื่ การไดย้ นิ / ปิ ยรปู าน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ ทพิ พฺ าน – อนั เป็ นทพิ ย์/ รูปาน – ซง่ึ รูปทง้ั หลาย/ ทสฺสนาย – เพอื่ การเหน็ / ปิ ยรปู าน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน. – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โส – รูปนน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ อทุ ฺธมโธ – ในทศิ เบอื้ งบนและทศิ เบือ้ งลา่ ง/ ตริ ยิ – ในทศิ เฉียง/ เอกสภาวเิ ต – เจรญิ แลว้ เฉพาะสว่ น/ สมาธมิ ฺหิ – ครน้ั เมอื่ สมาธ/ิ ทพิ ฺพานิ – อนั เป็ นทพิ ย/์ สทฺทาน – ซง่ึ เสยี งทง้ั หลาย/ สวนาย – เพอื่ การไดย้ นิ / ปิ ยรูปาน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ ทพิ พฺ าน – อนั เป็ นทพิ ย/์ รูปาน – ซง่ึ รปู ทง้ั หลาย/ ทสสฺ นาย – เพอื่ การเห็น/ ปิ ยรูปาน –
147 อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน. – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / อุทฺธมโธ – ในทศิ เบ้อื งบนและทศิ เบอื้ งลา่ ง/ ตริ ยิ – ในทศิ เฉียง/ ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย์/ สททฺ านิ – ซง่ึ เสยี งทง้ั หลาย/ สุณาติ – ยอ่ มไดย้ นิ / ปิ ยรปู านิ – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ านิ – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียานิ – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย์/ รูปานิ – ซงึ่ รูปทง้ั หลาย/ ปสฺสติ – ยอ่ มเห็น/ ปิ ยรูปานิ – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ านิ – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน.ิ – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / ต – นน้ั / [ปพฺพ – ขอ้ ]/ กสิ สฺ – แหง่ อะไร/ เหตุ? – เป็ นเพราะเหตุ?/ เอวญเฺ หต – อยา่ งน้ี+เพราะวา่ +น่นั / [ปพพฺ – ขอ้ ]/ มหาลิ – ดูกอ่ นมหาล/ิ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ภกิ ขฺ ุโน – อนั ภกิ ษุ/ อุทธฺ มโธ – ในทศิ เบ้ืองบนและทศิ เบือ้ งลา่ ง/ ตริ ยิ – ในทศิ เฉียง/ เอกสภาวเิ ต – เจรญิ แลว้ เฉพาะสว่ น/ สมาธมิ ฺหิ – ครน้ั เมอื่ สมาธ/ิ ทพิ ฺพานิ – อนั เป็ นทพิ ย/์ สทฺทาน – ซง่ึ เสยี งทง้ั หลาย/ สวนาย – เพอื่ การไดย้ นิ / ปิ ยรูปาน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ ทพิ พฺ าน – อนั เป็ นทพิ ย/์ รูปาน – ซงึ่ รูปทง้ั หลาย/ ทสสฺ นาย – เพอื่ การเห็น/ ปิ ยรปู าน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน. – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / ๓๗๐. “อธิ – น่นั +[โลเก – ในโลก]/ มหาลิ – ดกู อ่ นมหาล/ิ ภกิ ขฺ ุโน – อนั ภกิ ษุ/ ปุรตถฺ มิ าย – อนั มที างดา้ นตะวนั ออก/ ทสิ าย – ในทศิ / อุภยสภาวโิ ต – เจรญิ แลว้ โดยสว่ นทง้ั สอง/ สมาธิ – สมาธ/ิ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ทพิ พฺ านญจฺ – อนั เป็ นทพิ ย์+ดว้ ย/ รูปาน – ซงึ่ รูปทง้ั หลาย/ ทสสฺ นาย – เพอื่ การเห็น/ ปิ ยรปู าน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / ทพิ พฺ านญจฺ – อนั เป็ นทพิ ย์+ดว้ ย/ สททฺ าน – ซงึ่ เสยี งทง้ั หลาย/ สวนาย – เพอื่ การไดย้ นิ / ปิ ยรปู าน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ าน – อนั เกยี่ วเนือ่ งดว้ ยความใคร/่ รชนียาน. – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โส – รูปนน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ ปรุ ตถฺ มิ าย – อนั มที างดา้ นตะวนั ออก/ ทสิ าย – ในทศิ / อุภยสภาวเิ ต – เจรญิ แลว้ โดยสว่ นทง้ั สอง/ สมาธมิ หฺ ิ – ครน้ั เมอื่ สมาธ/ิ ทพิ พฺ านญจฺ – อนั เป็ นทพิ ย+์ ดว้ ย/ รปู าน – ซงึ่ รูปทง้ั หลาย/ ทสฺสนาย – เพอื่ การเห็น/ ปิ ยรปู าน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ าน – อนั เกยี่ วเนือ่ งดว้ ยความใคร/่ รชนียาน – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / ทพิ พฺ านญจฺ – อนั เป็ นทพิ ย์+ดว้ ย/ สททฺ าน – ซงึ่ เสยี งทง้ั หลาย/ สวนาย – เพอื่ การไดย้ นิ / ปิ ยรูปาน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน. – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั /
148 ปุรตถฺ มิ าย – อนั มีทางดา้ นตะวนั ออก/ ทสิ าย – ในทศิ / ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย/์ จ – ดว้ ย/ รปู านิ – ซงึ่ รูปทง้ั หลาย/ ปสสฺ ติ – ยอ่ มเห็น/ ปิ ยรูปานิ – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ านิ – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน.ิ – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย/์ จ – ดว้ ย/ สทฺทานิ – ซงึ่ เสยี งทง้ั หลาย/ สณุ าติ – ยอ่ มไดย้ นิ / ปิ ยรูปานิ – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ านิ – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียานิ. – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / ต – นน้ั / [ปพฺพ – ขอ้ ]/ กสิ สฺ – แหง่ อะไร/ เหตุ? – เป็ นเพราะเหตุ?/ เอวญเฺ หต – อยา่ งน้ี+เพราะวา่ +น่นั / [ปพพฺ – ขอ้ ]/ มหาลิ – ดกู อ่ นมหาล/ิ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ภกิ ขฺ โุ น – อนั ภกิ ษุ/ ปรุ ตถฺ มิ าย – อนั มที างดา้ นตะวนั ออก/ ทสิ าย – ในทศิ / อุภยสภาวเิ ต – เจรญิ แลว้ โดยสว่ นทง้ั สอง/ สมาธมิ หฺ ิ – ครน้ั เมอื่ สมาธ/ิ ทพิ ฺพานญจฺ – อนั เป็ นทพิ ย์+ดว้ ย/ รูปาน – ซงึ่ รปู ทง้ั หลาย/ ทสฺสนาย – เพอื่ การเห็น/ ปิ ยรูปาน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / ทพิ พฺ านญจฺ – อนั เป็ นทพิ ย์+ดว้ ย/ สททฺ าน – ซงึ่ เสยี งทง้ั หลาย/ สวนาย – เพอื่ การไดย้ นิ / ปิ ยรปู าน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ าน – อนั เกยี่ วเนือ่ งดว้ ยความใคร/่ รชนียาน. – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / ๓๗๑. “ปุน – อกี / จปร – ก็+อนื่ อกี / [ปพพฺ – ขอ้ ]/ มหาลิ – ดกู อ่ นมหาล/ิ ภกิ ขฺ ุโน – อนั ภกิ ษุ/ ทกขฺ ณิ าย – อนั มที างดา้ นใต/้ ทสิ ายฯเปฯ – ในทศิ ฯลฯ/ ปจฺฉิมาย – อนั มที างดา้ นตะวนั ตก/ ทสิ าย – ในทศิ / อตุ ฺตราย – อนั มีทางดา้ นเหนือ/ ทสิ ายฯเปฯ – ในทศิ ฯลฯ/ อทุ ฺธมโธ – ในทศิ เบ้อื งบนและทศิ เบอ้ื งลา่ ง/ ตริ ยิ – ในทศิ เฉียง/ อุภยสภาวโิ ต – เจรญิ แลว้ โดยสว่ นทง้ั สอง/ สมาธิ – สมาธ/ิ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ทพิ พฺ านญจฺ – อนั เป็ นทพิ ย+์ ดว้ ย/ รปู าน – ซง่ึ รปู ทง้ั หลาย/ ทสฺสนาย – เพอื่ การเห็น/ ปิ ยรูปาน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / ทพิ พฺ านญจฺ – อนั เป็ นทพิ ย+์ ดว้ ย/ สททฺ าน – ซง่ึ เสียงทง้ั หลาย/ สวนาย – เพอื่ การไดย้ นิ / ปิ ยรูปาน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ าน – อนั เกยี่ วเนือ่ งดว้ ยความใคร/่ รชนียาน. – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โส – รูปนน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ อทุ ธฺ มโธ – ในทศิ เบ้อื งบนและทศิ เบื้องลา่ ง/ ตริ ยิ – ในทศิ เฉียง/ อุภยสภาวเิ ต – เจรญิ แลว้ โดยสว่ นทง้ั สอง/ สมาธมิ หฺ ิ – ครน้ั เมอื่ สมาธ/ิ ทพิ ฺพานญจฺ – อนั เป็ นทพิ ย์+ดว้ ย/ รปู าน – ซงึ่ รูปทง้ั หลาย/ ทสฺสนาย – เพอื่ การเหน็ / ปิ ยรปู าน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / ทพิ พฺ านญจฺ – อนั เป็ นทพิ ย+์ ดว้ ย/ สทฺทาน – ซงึ่ เสยี งทง้ั หลาย/ สวนาย – เพอื่ การไดย้ นิ / ปิ ยรปู าน –
149 อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน. – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / อทุ ธฺ มโธ – ในทศิ เบื้องบนและทศิ เบื้องลา่ ง/ ตริ ยิ – ในทศิ เฉียง/ ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย์/ จ – ดว้ ย/ รูปานิ – ซง่ึ รูปทง้ั หลาย/ ปสสฺ ติ – ยอ่ มเห็น/ ปิ ยรปู านิ – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ านิ – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียานิ. – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย/์ จ – ดว้ ย/ สททฺ านิ – ซงึ่ เสยี งทง้ั หลาย/ สณุ าติ – ยอ่ มไดย้ นิ / ปิ ยรูปานิ – อนั เป็ นทรี่ กั / กามูปสหติ านิ – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน.ิ – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / ต – นน้ั / [ปพฺพ – ขอ้ ]/ กสิ ฺส – แหง่ อะไร/ เหตุ? – เป็ นเพราะเหตุ?/ เอวญเฺ หต – อยา่ งนี้+เพราะวา่ +น่นั / [ปพพฺ – ขอ้ ]/ มหาลิ – ดูกอ่ นมหาล/ิ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ภกิ ขฺ ุโน – อนั ภกิ ษุ/ อุทธฺ มโธ – ในทศิ เบ้ืองบนและทศิ เบื้องลา่ ง/ ตริ ยิ – ในทศิ เฉียง/ อภุ ยสภาวเิ ต – เจรญิ แลว้ โดยสว่ นทง้ั สอง/ สมาธมิ หฺ ิ – ครน้ั เมอื่ สมาธ/ิ ทพิ ฺพานญจฺ – อนั เป็ นทพิ ย+์ ดว้ ย/ รปู าน – ซงึ่ รปู ทง้ั หลาย/ ทสสฺ นาย – เพอื่ การเห็น/ ปิ ยรูปาน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / ทพิ พฺ านญจฺ – อนั เป็ นทพิ ย+์ ดว้ ย/ สทฺทาน – ซง่ึ เสยี งทง้ั หลาย/ สวนาย – เพอื่ การไดย้ นิ / ปิ ยรปู าน – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ าน – อนั เกยี่ วเนื่องดว้ ยความใคร/่ รชนียาน. – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / อย โข – น้ีแล/ มหาลิ – ดกู อ่ นมหาล/ิ เหตุ – เป็ นเหต/ุ อย – น้ี/ ปจฺจโย – เป็ นปจั จยั / เยน – ใด/ [ปจฺจเยน – เพราะปจั จยั ]/ สนฺตาเนว – มอี ยแู่ ลว้ +น่นั แล/ สุนกขฺ ตโฺ ต – นามวา่ สุนกั ขตั ตะ/ ลจิ ฉฺ วปิ ตุ โฺ ต – เจา้ ลจิ ฉวบี ุตร/ ทพิ พฺ านิ – อนั เป็ นทพิ ย์/ สททฺ านิ – ซง่ึ เสยี งทง้ั หลาย/ นาสฺโสสิ – ไมไ่ ดย้ นิ แลว้ / ปิ ยรูปานิ – อนั เป็ นทรี่ กั / กามปู สหติ านิ – อนั เกยี่ วเนือ่ งดว้ ยความใคร/่ รชนียานิ. – อนั เป็ นทตี่ ง้ั แหง่ ความกาหนดั / โน – ไมใ่ ช/่ อสนฺตานี”ต.ิ – ไมม่ อี ยแู่ ลว้ ”ดงั นี้/ ๓๗๒. “เอตาส – เหลา่ น่นั / นูน – เป็ นแน่/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / สมาธภิ าวนาน – ซงึ่ สมาธแิ ละภาวนาทง้ั หลาย/ สจฉฺ ิกริ ยิ าเหตุ – เพราะเหตุแหง่ การกระทาใหแ้ จง้ / ภกิ ฺขู – ภกิ ษุทง้ั หลาย/ ภควติ – ในพระผมู้ พี ระภาคเจา้ / พรฺ หมฺ จรยิ – ซง่ึ พรหมจรรย์/ จรนฺตี”ต.ิ – ยอ่ มประพฤต”ิ ดงั น้ี/ “น โข – หามไิ ดแ้ ล/ มหาลิ – ดกู อ่ นมหาล/ิ เอตาส – เหลา่ น่นั / สมาธภิ าวนาน – ซง่ึ สมาธแิ ละภาวนาทง้ั หลาย/ สจฺฉิกริ ยิ าเหตุ – เพราะเหตุแหง่ การกระทาใหแ้ จง้ / ภกิ ฺขู – ภกิ ษุทง้ั หลาย/ มยิ – ในอาตมา/ พรฺ หมฺ จรยิ – ซงึ่ พรหมจรรย์/ จรนฺต.ิ – ยอ่ มประพฤต/ิ
150 อตถฺ ิ โข – มอี ยแู่ ล/ มหาลิ – ดูกอ่ นมหาล/ิ อญเฺ ญว – อยา่ งอนื่ +น่นั แล/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ อุตฺตรติ รา – เป็ นธรรมอนั ยง่ิ กวา่ / จ – ดว้ ย/ ปณีตตรา – เป็ นธรรมอนั ประณีตกวา่ / จ – ดว้ ย/ เยส – เหลา่ ใด/ [ธมฺมาน – ซงึ่ ธรรมทง้ั หลาย]/ สจฺฉิกริ ยิ าเหตุ – เพราะเหตแุ หง่ การกระทาใหแ้ จง้ / ภกิ ขฺ ู – ภกิ ษุทง้ั หลาย/ มยิ – ในอาตมา/ พฺรหฺมจรยิ – ซง่ึ พรหมจรรย/์ จรนฺตี”ต.ิ – ยอ่ มประพฤต”ิ ดงั น้ี/ จตุอรยิ ผล – อรยิ ผล ๔ ประเภท/ ๓๗๓. “กตเม – คอื อะไรบา้ ง/ ปน – ก็/ เต – ของเธอ/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ อุตตฺ รติ รา – เป็ นธรรมอนั ยง่ิ กวา่ / จ – ดว้ ย/ ปณีตตรา – เป็ นธรรมอนั ประณีตกวา่ / จ – ดว้ ย/ เยส – เหลา่ ใด/ [ธมมฺ าน – ซง่ึ ธรรมทง้ั หลาย]/ สจฉฺ ิกริ ยิ าเหตุ – เพราะเหตแุ หง่ การกระทาใหแ้ จง้ / ภกิ ฺขู – ภกิ ษุทง้ั หลาย/ มยิ – ในอาตมา/ พฺรหฺมจรยิ – ซง่ึ พรหมจรรย์/ จรนฺตี”ต?ิ – ยอ่ มประพฤต”ิ ดงั น้ี?/ “อธิ – น้ี/ [ธมฺมวนิ เย – ในพระธรรมวนิ ยั ]/ มหาลิ – ดูกอ่ นมหาล/ิ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ ตณิ ฺณ – ๓ ประการ/ สโยชนาน – แหง่ สงั โยชน์ทง้ั หลาย/ ปรกิ ฺขยา – เพราะความสน้ิ ไป/ โสตาปนฺโน – เป็ นโสดาบนั / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อวนิ ิปาตธมฺโม – เป็ นผมู้ คี วามไมต่ กตา่ เป็ นธรรมดา/ นิยโต – เป็ นผมู้ ธี รรมแน่นอนแลว้ / สมโฺ พธปิ รายโณ. – เป็ นผมู้ พี ระโพธญิ าณเป็ นเบ้อื งหน้า/ อยมฺปิ โข – แมน้ ้ีแล/ มหาลิ – ดกู อ่ นมหาล/ิ ธมโฺ ม – ธรรม/ อุตฺตรติ โร – เป็ นธรรมอนั ยง่ิ กวา่ / จ – ดว้ ย/ ปณีตตโร – เป็ นธรรมอนั ประณีตกวา่ / จ – ดว้ ย/ ยสฺส – ใด/ [ธมฺมสฺส – ซงึ่ ธรรมทง้ั หลาย]/ สจฺฉิกริ ยิ าเหตุ – เพราะเหตุแหง่ การกระทาใหแ้ จง้ / ภกิ ขฺ ู – ภกิ ษุทง้ั หลาย/ มยิ – ในอาตมา/ พรฺ หมฺ จรยิ – ซง่ึ พรหมจรรย์/ จรนฺต.ิ – ยอ่ มประพฤต/ิ “ปุน – อกี / จปร – ก็+อนื่ อกี / [ปพพฺ – ขอ้ ]/ มหาลิ – ดกู อ่ นมหาล/ิ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ ตณิ ฺณ – ๓ ประการ/ สโยชนาน – แหง่ สงั โยชน์ทง้ั หลาย/ ปรกิ ฺขยา – เพราะความสนิ้ ไป/ ราคโทสโมหาน – แหง่ ราคะ โทสะและโมหะทง้ั หลาย/ ตนุตฺตา – เพราะความเบาบาง/ สกทาคามี – เป็ นสกทาคาม/ี โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สกเิ ทว – เพียงครง้ั เดยี ว+เทา่ นน้ั / อมิ – นี้/ โลก – สโู่ ลก/ อาคนฺตวฺ า – มาแลว้ / ทกุ ฺขสสฺ นฺต – ซงึ่ ทสี่ ดุ แหง่ ทกุ ข์/ กโรต.ิ – ยอ่ มกระทา/ อยมฺปิ โข – แมน้ ี้แล/ มหาลิ – ดกู อ่ นมหาล/ิ ธมฺโม – ธรรม/ อตุ ตฺ รติ โร – เป็ นธรรมอนั ยงิ่ กวา่ / จ – ดว้ ย/ ปณีตตโร – เป็ นธรรมอนั ประณีตกวา่ / จ – ดว้ ย/ ยสสฺ – ใด/ [ธมมฺ สฺส – ซงึ่ ธรรมทง้ั หลาย]/ สจฉฺ ิกริ ยิ าเหตุ – เพราะเหตุแหง่ การกระทาใหแ้ จง้ / ภกิ ฺขู – ภกิ ษุทง้ั หลาย/ มยิ – ในอาตมา/ พฺรหฺมจรยิ – ซง่ึ พรหมจรรย์/ จรนฺต.ิ – ยอ่ มประพฤต/ิ “ปุน – อกี / จปร – ก็+อนื่ อกี / [ปพฺพ – ขอ้ ]/ มหาลิ – ดกู อ่ นมหาล/ิ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ ปญจฺ นฺน – ๕ ประการ/ โอรมฺภาคยิ าน – อนั มใี นสว่ นเบอื้ งตา่ /
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
