Important Announcement
PubHTML5 Scheduled Server Maintenance on (GMT) Sunday, June 26th, 2:00 am - 8:00 am.
PubHTML5 site will be inoperative during the times indicated!

Home Explore เล่มที่ ๙ [ปรับแก้แล้ว ๒๑ ก.พ.]-1ทับ3

เล่มที่ ๙ [ปรับแก้แล้ว ๒๑ ก.พ.]-1ทับ3

Published by Ople Papatsara, 2020-06-17 03:02:37

Description: เล่มที่ ๙ [ปรับแก้แล้ว ๒๑ ก.พ.]-1ทับ3

Search

Read the Text Version

51 “กึ – หรือ/ ปน – ก/็ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / ‘อสสสฺ โต – เป็ นโลกไมเ่ ทยี่ ง/ โลโก – โลก/ อทิ เมว – น้ี+เทา่ นน้ั / [วตฺถุ – เรอื่ ง]/ สจจฺ ํ – เป็ นเรอื่ งจรงิ / โมฆมญญฺ ”’นฺต?ิ – เป็ นโมฆะ+อยา่ งอนื่ +[วตฺถุ – เรอื่ ง]”’ดงั นี้?/ “เอตมปฺ ิ – น่นั +แม/้ โข – แล/ [วตถฺ ุ – เรอื่ ง]/ โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / อพฺยากตํ – ไมพ่ ยากรณ์แลว้ / ‘อสสฺสโต – เป็ นโลกไมเ่ ทยี่ ง/ โลโก – โลก/ อทิ เมว – น้ี+เทา่ นน้ั / [วตฺถุ – เรอื่ ง]/ สจฺจํ – เป็ นเรอื่ งจรงิ / โมฆมญญฺ ”’นฺติ – เป็ นโมฆะ+อยา่ งอนื่ +[วตถฺ ุ – เรอื่ ง]”’ดงั นี้/ “กึ – หรอื / ปน – ก็/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ‘อนฺตวา – มที สี่ ุด/ โลโกฯเปฯ – โลก ฯลฯ/ ‘อนนฺตวา – ไมม่ ที สี่ ดุ / โลโก – โลก/ ‘ตํ – นน้ั / ชีวํ – ชีวะ/ ตํ – นน้ั / สรีรฯํ เปฯ – สรรี ะ ฯลฯ/ ‘อญญฺ ํ – เป็ นอยา่ งอนื่ / ชีวํ – ชีวะ/ อญญฺ ํ – เป็ นอยา่ งอนื่ / สรีรฯํ เปฯ – สรรี ะ ฯลฯ/ ‘โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบือ้ งหลงั / มรณาฯเปฯ – จากความตาย ฯลฯ/ ‘น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบื้องหลงั / มรณาฯเปฯ – จากความตาย ฯลฯ/ ‘โหติ – ยอ่ มม/ี จ – ดว้ ย/ น – ไม/่ จ – ดว้ ย/ โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบื้องหลงั / มรณาฯเปฯ – จากความตาย ฯลฯ/ ‘เนว – ไม+่ น่นั แล/ โหติ – ยอ่ มม/ี น – ไมใ่ ช่/ น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบ้อื งหลงั / มรณา – จากความตาย/ อทิ เมว – น้ี+เทา่ นน้ั / [วตถฺ ุ – เรอื่ ง]/ สจจฺ ํ – เป็ นเรอื่ งจรงิ / โมฆมญญฺ ”’นฺต?ิ – เป็ นโมฆะ+อยา่ งอนื่ +[วตถฺ ุ – เรอื่ ง]”’ดงั น้ี?/ “เอตมปฺ ิ – น่นั +แม/้ โข – แล/ [วตถฺ ุ – เรอื่ ง]/ โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / อพยฺ ากตํ – ไมพ่ ยากรณ์แลว้ / ‘เนว – ไม+่ น่นั แล/ โหติ – ยอ่ มม/ี น – ไมใ่ ช/่ น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบื้องหลงั / มรณา – จากความตาย/ อทิ เมว – น้ี+เทา่ นน้ั / [วตฺถุ – เรอื่ ง]/ สจฺจํ – เป็ นเรอื่ งจรงิ / โมฆมญญฺ ”’นฺต.ิ – เป็ นโมฆะ+อยา่ งอนื่ +[วตฺถุ – เรอื่ ง]”’ดงั นี้/ “กสฺมา – อะไร/ [การณา – เพราะเหตุ]/ ปเนตํ – ก็+น่นั / [วตฺถุ – เรอื่ ง]/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ภควตา – อนั พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / อพยฺ ากต”นฺต?ิ – ไมท่ รงพยากรณ์แลว้ ”ดงั น้ี?/ “น – หามไิ ด/้ เหตํ – เพราะวา่ +น่นั / [วตถฺ ุ – เรอื่ ง]/ โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ อตถฺ สหํ ติ ํ – เป็ นเรอื่ งประกอบแลว้ ดว้ ยประโยชน์/ น – หามไิ ด/้ ธมฺมสหํ ติ ํ – เป็ นเรอื่ งประกอบแลว้ ดว้ ยธรรม/

52 นาทพิ ฺรหฺมจรยิ กํ – หามไิ ด+้ เป็ นจดุ เรม่ิ ตน้ ของพรหมจรรย์/ น – หามไิ ด/้ นิพฺพทิ าย – เพอื่ ความเบอื่ หน่าย/ [สวํ ตตฺ ติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ น – หามไิ ด/้ วริ าคาย – เพอื่ คลายกาํ หนดั ยนิ ด/ี [สวํ ตตฺ ติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ น – หามไิ ด/้ นิโรธาย – เพอื่ ความดบั / [สวํ ตฺตติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ น – หามไิ ด/้ อุปสมาย – เพอื่ ความสงบระงบั / [สวํ ตฺตติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ น – หามไิ ด/้ อภญิ ญฺ าย – เพอื่ ความรยู้ งิ่ / [สวํ ตตฺ ติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ น – หามไิ ด/้ สมโฺ พธาย – เพอื่ ความตรสั รู/้ [สวํ ตตฺ ติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ น – หามไิ ด/้ นพิ ฺพานาย – เพอื่ นิพพาน/ สวํ ตฺตติ – ยอ่ มเป็ นไป/ ตสมฺ า – นน้ั / [การณา – เพราะเหต]ุ / เอตํ – น่นั / [วตถฺ ุ – เรอื่ ง]/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / อพยฺ ากต”นฺต.ิ – ไมพ่ ยากรณ์แลว้ ”ดงั นี้/ “กึ – อะไรเลา่ / ปน – ก็/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / ภควตา – อนั พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / [วตถฺ ุ – เรอื่ ง]/ พฺยากต”นฺต?ิ – พยากรณ์แลว้ ”ดงั นี้?/ “อทิ ํ – นี้/ ทกุ ขฺ นฺติ – ทกุ ข+์ ดงั นี้/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / พยฺ ากต.ํ – พยากรณ์แลว้ / อยํ – นี้/ ทกุ ขฺ สมทุ โยติ – ทุกขสมทุ ยั +ดงั นี้/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / พยฺ ากต.ํ – พยากรณ์แลว้ / อยํ – นี้/ ทุกขฺ นิโรโธติ – ทกุ ขนิโรธ+ดงั น้ี/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / พยฺ ากต.ํ – พยากรณ์แลว้ / อยํ – นี้/ ทุกขฺ นิโรธคามนิ ี – ทกุ ขนิโรธคามนิ ี/ ปฏปิ ทาติ – ปฏปิ ทา+ดงั นี้/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / พยฺ ากต”นฺต.ิ – พยากรณ์แลว้ ”ดงั นี้/ “กสฺมา – อะไร/ [การณา – เพราะเหตุ]/ ปเนตํ – ก็+น่นั / [วตถฺ ุ – เรอื่ ง]/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ภควตา – อนั พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / พฺยากต”นฺต?ิ – พยากรณ์แลว้ ”ดงั น้ี?/ “เอตญหฺ ิ – น่นั +[วตถฺ ุ – เรอื่ ง]+เพราะวา่ / โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ อตฺถสหํ ติ ํ – เป็ นเรอื่ งอนั ประกอบแลว้ ดว้ ยประโยชน์/ เอตํ – น่นั / [วตถฺ ุ – เรอื่ ง]/ ธมมฺ สหํ ติ ํ – เป็ นเรอื่ งอนั ประกอบแลว้ ดว้ ยธรรม/ เอตํ – น่นั / [วตถฺ ุ – เรอื่ ง]/ อาทพิ รฺ หมฺ จรยิ กํ – เป็ นจดุ เรม่ิ ตน้ ของพรหมจรรย/์ เอตํ – น่นั / [วตฺถุ – เรอื่ ง]/ นิพฺพทิ าย – เพอื่ ความเบอื่ หน่าย/ [สวํ ตตฺ ติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ เอตํ – น่นั / [วตฺถุ – เรอื่ ง]/ วริ าคาย – เพอื่ คลายกาํ หนดั ยนิ ด/ี [สวํ ตฺตติ – ยอ่ มเป็ นไป]/

53 เอตํ – น่นั / [วตถฺ ุ – เรอื่ ง]/ นิโรธาย – เพอื่ ความดบั / [สํวตฺตติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ เอตํ – น่นั / [วตฺถุ – เรอื่ ง]/ อปุ สมาย – เพอื่ ความสงบระงบั / [สวํ ตตฺ ติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ เอตํ – น่นั / [วตถฺ ุ – เรอื่ ง]/ อภญิ ญฺ าย – เพอื่ ความรยู้ ง่ิ / [สํวตฺตติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ เอตํ – น่นั / [วตถฺ ุ – เรอื่ ง]/ สมโฺ พธาย – เพอื่ ความตรสั รู/้ [สวํ ตฺตติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ เอตํ – น่นั / [วตถฺ ุ – เรอื่ ง]/ นิพพฺ านาย – เพอื่ นิพพาน/ สวํ ตฺตต;ิ – ยอ่ มเป็ นไป/ ตสฺมา – นน้ั / [การณา – เพราะเหต]ุ / เอตํ – น่นั / [วตฺถุ – เรอื่ ง]/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / พยฺ ากต”นฺต.ิ – พยากรณ์แลว้ ”ดงั นี้/ “เอวเมตํ – เป็ นอยา่ งนน้ั +น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ ภควา – ขา้ แตพ่ ระผูม้ พี ระภาคเจา้ / เอวเมตํ – เป็ นอยา่ งนน้ั +น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ สุคต – ขา้ แตพ่ ระสคุ ต/ ยสสฺ ทานิ – ใด+[กจิ จฺ สฺส – เพอื่ กจิ ]+ณ บดั นี้/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / [ตสสฺ – นน้ั / กจิ จฺ สสฺ – เพอื่ กจิ ]/ กาลํ – ซง่ึ กาล/ มญฺญตี”ต.ิ – ขอจงกาํ หนด”ดงั น้ี/ อถ โข – ลาํ ดบั นน้ั แล/ ภควา – พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / อุฏฐฺ ายาสนา – เสด็จลกุ ขนึ้ แลว้ +จากอาสนะ/ ปกกฺ าม.ิ – เสด็จจากไปแลว้ / ๔๒๑. อถ โข – ลาํ ดบั นน้ั แล/ เต – เหลา่ นน้ั / ปรพิ ฺพาชกา – ปรพิ าชกทง้ั หลาย/ อจริ ปกกฺ นฺตสสฺ – เสด็จจากไปแลว้ ไมน่ าน/ ภควโต – เมอื่ พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / โปฏฐฺ ปาทํ – ชือ่ วา่ โปฏฐปาทะ/ ปรพิ ฺพาชกํ – ซงึ่ ปรพิ าชก/ สมนฺตโต – โดยรอบ/ วาจาสนฺนิโตทเกน – ดว้ ยปฏกั คอื ถอ้ ยคาํ / สญฌฺ พฺภรมิ กสํ ุ – ซง่ึ การเสียดแทง+ไดก้ ระทาํ แลว้ / “เอวเมว – ฉนั นน้ั +เหมอื นกนั / ปนายํ – ก็+น้ี/ ภวํ – ผเู้ จรญิ / โปฏฐฺ ปาโท – ทา่ นโปฏฐปาทะ/ ยญญฺ เทว – ใด+น่นั แล/ [วจนํ – ซง่ึ คาํ พดู ]/ สมโณ – พระสมณะ/ โคตโม – ผโู้ คดม/ ภาสติ – ยอ่ มตรสั / ตํ – นน้ั / ตเทวสฺส – นน้ั +น่นั แล+[วจนํ – ซงึ่ คาํ พดู ]+พระองคน์ น้ั / [สมณสฺส – ของพระสมณะ/ โคตมสฺส – ผโู้ คดม]/ อพภฺ นุโมทติ – ยอ่ มพลอยชนื่ ชม/ ‘เอวเมตํ – เป็ นอยา่ งนน้ั +น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ ภควา – ขา้ แตพ่ ระผูม้ พี ระภาคเจา้ / เอวเมตํ – เป็ นอยา่ งนน้ั +น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ สุคตา’ต.ิ – ขา้ แตพ่ ระสคุ ต’ดงั นี้/ น โข – ไมแ่ ล/ ปน – แตว่ า่ / มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ กญิ จฺ ิ – อะไร ๆ/ สมณสสฺ – อนั พระสมณะ/ โคตมสสฺ – ผโู้ คดม/ เอกสํ กิ ํ –

54 อนั เป็ นไปเพอื่ ความสน้ิ ทกุ ข์โดยสว่ นเดยี ว/ ธมฺมํ – ซงึ่ ธรรม/ เทสติ ํ – ทรงแสดงแลว้ / อาชานาม – ยอ่ มรชู้ ดั / ‘สสสฺ โต – เป็ นโลกเทยี่ ง/ โลโก’ติ – โลก’ดงั น้ี/ วา – หรือวา่ / ‘อสสสฺ โต – เป็ นโลกไมเ่ ทยี่ ง/ โลโก’ติ – โลก’ดงั น้ี/ วา – หรือวา่ / ‘อนฺตวา – มที สี่ ดุ / โลโก’ติ – โลก’ดงั น้ี/ วา – หรือวา่ / ‘อนนฺตวา – ไมม่ ีทสี่ ดุ / โลโก’ติ – โลก’ดงั นี้/ วา – หรือวา่ / ‘ตํ – นน้ั / ชีวํ – ชีวะ/ ตํ – นน้ั / สรีร’นฺติ – สรรี ะ’ดงั น้ี/ วา – หรือวา่ / ‘อญญฺ ํ – เป็ นอยา่ งอนื่ / ชีวํ – ชีวะ/ อญญฺ ํ – เป็ นอยา่ งอนื่ / สรรี ’นฺติ – สรรี ะ’ดงั น้ี/ วา – หรือวา่ / ‘โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบอ้ื งหลงั / มรณา’ติ – จากความตาย’ดงั น้ี/ วา – หรือวา่ / ‘น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบ้ืองหลงั / มรณา’ติ – จากความตาย’ดงั น้ี/ วา – หรือวา่ / ‘โหติ – ยอ่ มม/ี จ – ดว้ ย/ น – ไม/่ จ – ดว้ ย/ โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบอ้ื งหลงั / มรณา’ติ – จากความตาย’ดงั น้ี/ วา – หรอื วา่ / ‘เนว – ไม+่ น่นั แล/ โหติ – ยอ่ มม/ี น – ไมใ่ ช่/ น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบอื้ งหลงั / มรณา’ติ – จากความตาย’ดงั น้ี/ วา”ต.ิ – หรือวา่ ”ดงั น้ี/ เอวํ – อยา่ งนี้+[วจเน – ครน้ั เมอื่ พระดาํ รสั / ภควตา – อนั พระผมู้ ีพระภาค]/ วตุ เฺ ต – ตรสั แลว้ / โปฏฐฺ ปาโท – ชื่อวา่ โปฏฐปาทะ/ ปรพิ พฺ าชโก – ปรพิ าชก/ เต – เหลา่ นน้ั / ปรพิ ฺพาชเก – กบั ปรพิ าชกทง้ั หลาย/ เอตทโวจ – น่นั +[วจนํ – ซงึ่ คาํ ]+ไดก้ ลา่ วแลว้ / “อหมปฺ ิ – แมข้ า้ พเจา้ / โข – แล/ โภ – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ น – ไม/่ กญิ จฺ ิ – อะไร ๆ/ สมณสฺส – อนั พระสมณะ/ โคตมสสฺ – ผโู้ คดม/ เอกสํ กิ ํ – อนั เป็ นไปเพอื่ ความสน้ิ ทุกข์โดยสว่ นเดยี ว/ ธมฺมํ – ซง่ึ ธรรม/ เทสติ ํ – ทรงแสดงแลว้ / อาชานามิ – ยอ่ มรชู้ ดั / ‘สสสฺ โต – เป็ นโลกเทยี่ ง/ โลโก’ติ – โลก’ดงั น้ี/ วา – หรือวา่ / ‘อสสฺสโต – เป็ นโลกไมเ่ ทยี่ ง/ โลโก’ติ – โลก’ดงั นี้/ วาฯเปฯ – หรือวา่ ฯลฯ/ ‘เนว – ไม+่ น่นั แล/ โหติ – ยอ่ มม/ี น – ไมใ่ ช่/ น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบื้องหลงั / มรณา’ติ – จากความตาย’ดงั นี้/ วา; – หรอื วา่ / อปิ จ – อกี อยา่ งหนึ่ง/ สมโณ – พระสมณะ/ โคตโม – ผโู้ คดม/ ภตู ํ – ทจี่ รงิ / ตจฺฉํ – ทแี่ ท/้ ตถํ – ทแี่ น่นอน/ ปฏปิ ทํ – ซง่ึ ขอ้ ปฏบิ ตั /ิ ปญญฺ เปติ – ยอ่ มทรงบญั ญตั /ิ ธมฺมฏฐฺ ติ ตํ – อนั เป็ นธรรมฐติ /ิ ธมฺมนยิ ามต.ํ – อนั เป็ นธรรมนยิ าม/

55 ภูตํ – ทจี่ รงิ / โข – แล/ ปน – ก/็ ตจฉฺ ํ – ทแี่ ท/้ ตถํ – ทแี่ น่นอน/ ปฏปิ ทํ – ซง่ึ ขอ้ ปฏบิ ตั /ิ ปญญฺ เปนฺตสสฺ – ทรงบญั ญตั อิ ย/ู่ [สมณสฺส – เมอื่ พระสมณะ/ โคตมสสฺ – ผโู้ คดม]/ ธมมฺ ฏฐฺ ติ ตํ – อนั เป็ นธรรมฐติ /ิ ธมมฺ นิยามตํ – อนั เป็ นธรรมนิยาม/ กถญหฺ ิ นาม – ชอื่ อยา่ งไรแล/ มาทโิ ส – ผเู้ ชน่ กบั ขา้ พเจา้ / วญิ ฺญู – วญิ ญชู น/ สมณสสฺ – ของพระสมณะ/ โคตมสสฺ – ผโู้ คดม/ สุภาสติ ํ – ซงึ่ สุภาษิต/ สุภาสติ โต – โดยความเป็ นคาํ กลา่ วถูกตอ้ งแลว้ / นาพภฺ นุโมเทยยฺ า”ต?ิ – ไม+่ พงึ พลอยชืน่ ชม”ดงั นี้?/ จติ ตฺ หตถฺ สิ ารปิ ตุ ตฺ โปฏฐฺ ปาทวตถฺ ุ – เรอื่ งของหตั ถสิ ารีบุตรชื่อวา่ จติ ตะและปรพิ าชกชื่อวา่ โปฏฐปาท/ ๔๒๒. อถ โข – ลาํ ดบั นน้ั แล/ ทวฺ ีหตหี สสฺ – แหง่ ๒ – ๓ วนั / อจฺจเยน – โดยการลว่ งไป/ จติ ฺโต – ชื่อวา่ จติ ตะ/ จ – ดว้ ย/ หตถฺ สิ ารปิ ุตฺโต – หตั ถสิ ารบี ตุ ร/ โปฏฐฺ ปาโท – ชือ่ วา่ โปฏฐปาทะ/ จ – ดว้ ย/ ปรพิ พฺ าชโก – ปรพิ าชก/ เยน – ใด/ [ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]/ ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / เตนุปสงกฺ มสึ ุ; – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+เขา้ ไปเฝ้ าแลว้ / อุปสงกฺ มติ วฺ า – ครน้ั เขา้ ไปเฝ้ าแลว้ / จติ ฺโต – ชือ่ วา่ จติ ตะ/ หตถฺ สิ ารปิ ุตฺโต – หตั ถสิ ารีบุตร/ ภควนฺตํ – ซงึ่ พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / อภวิ าเทตวฺ า – ถวายอภวิ าทแลว้ / เอกมนฺตํ – ณ สว่ นขา้ งหน่ึง/ นิสที .ิ – น่งั ลงแลว้ / โปฏฐฺ ปาโท – ชื่อวา่ โปฏฐปาทะ/ ปน – ก็/ ปรพิ ฺพาชโก – ปรพิ าชก/ ภควตา – ดว้ ยพระผมู้ ีพระภาคเจา้ / สทฺธึ – กบั / สมโฺ มท.ิ – บนั เทงิ ใจแลว้ / สมฺโมทนียํ – เป็ นทบี่ นั เทงิ ใจ/ กถํ – ซง่ึ ถอ้ ยคาํ / สารณียํ – เป็ นทรี่ ะลกึ ถงึ กนั แลว้ / วตี สิ าเรตวฺ า – ใหร้ ะลกึ แลว้ / เอกมนฺตํ – ณ สว่ นขา้ งหน่ึง/ นิสีท.ิ – น่งั ลงแลว้ / เอกมนฺตํ – ณ สว่ นขา้ งหนึ่ง/ นิสนิ ฺโน โข – ผนู้ ่งั ลงแลว้ แล/ โปฏฐฺ ปาโท – ชือ่ วา่ โปฏฐปาทะ/ ปรพิ พฺ าชโก – ปรพิ าชก/ ภควนฺตํ – กบั พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจนํ – ซงึ่ คาํ ]+ไดก้ ราบทูลแลว้ / “ตทา – ในกาลนน้ั / มํ – กบั ขา้ พเจา้ / ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / เต – เหลา่ นน้ั / ปรพิ ฺพาชกา – ปรพิ าชกทง้ั หลาย/ อจิรปกกฺ นฺตสฺส – เสด็จจากไปแลว้ ไมน่ าน/ ภควโต – เมอื่ พระผูม้ ีพระภาคเจา้ / โปฏฐฺ ปาทํ – ชือ่ วา่ โปฏฐปาทะ/ ปรพิ ฺพาชกํ – ซงึ่ ปรพิ าชก/ สมนฺตโต – โดยรอบ/ วาจาสนฺนิโตทเกน – ดว้ ยปฏกั คอื ถอ้ ยคาํ / สญฌฺ พฺภรมิ กสํ ุ – ซง่ึ การเสยี ดแทง+ไดก้ ระทาํ แลว้ / ‘เอวเมว – ฉนั นน้ั +เหมือนกนั / ปนายํ – ก็+น้ี/ ภวํ – ผเู้ จรญิ / โปฏฐฺ ปาโท – ทา่ นโปฏฐปาทะ/ ยญญฺ เทว – ใด+น่นั แล/ [วจนํ – ซงึ่ คาํ พดู ]/ สมโณ – พระสมณะ/ โคตโม – ผโู้ คดม/ ภาสติ – ยอ่ มตรสั / ตํ – นน้ั / ตเทวสฺส

56 – นน้ั +น่นั แล+[วจนํ – ซงึ่ คาํ พดู ]+พระองคน์ น้ั / [สมณสสฺ – ของพระสมณะ/ โคตมสฺส – ผโู้ คดม]/ อพภฺ นุโมทติ – ยอ่ มพลอยชนื่ ชม/ ‘เอวเมตํ – เป็ นอยา่ งนน้ั +น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / เอวเมตํ – เป็ นอยา่ งนน้ั +น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ สคุ ตา”ต.ิ – ขา้ แตพ่ ระสคุ ต”ดงั นี้/ น โข – ไมแ่ ล/ ปน – ก็/ มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ กญิ จฺ ิ – อะไร ๆ/ สมณสสฺ – อนั พระสมณะ/ โคตมสสฺ – ผโู้ คดม/ เอกสํ กิ ํ – อนั เป็ นไปเพอื่ ความสนิ้ ทุกข์โดยสว่ นเดยี ว/ ธมฺมํ – ซงึ่ ธรรม/ เทสติ ํ – ทรงแสดงแลว้ / อาชานาม – ยอ่ มรชู้ ดั / “สสฺสโต – เป็ นโลกเทยี่ ง/ โลโก”ติ – โลก”ดงั น้ี/ วา – หรอื วา่ / “อสสสฺ โต – เป็ นโลกไมเ่ ทยี่ ง/ โลโก”ติ – โลก”ดงั นี้/ วา – หรือวา่ / “อนฺตวา – มีทสี่ ุด/ โลโก”ติ – โลก”ดงั น้ี/ วา – หรอื วา่ / “อนนฺตวา – ไมม่ ที สี่ ดุ / โลโก”ติ – โลก”ดงั น้ี/ วา – หรือวา่ / “ตํ – นน้ั / ชีวํ – ชีวะ/ ตํ – นน้ั / สรีร”นฺติ – สรรี ะ”ดงั น้ี/ วา – หรอื วา่ / “อญญฺ ํ – เป็ นอยา่ งอนื่ / ชีวํ – ชีวะ/ อญญฺ ํ – เป็ นอยา่ งอนื่ / สรีร”นฺติ – สรีระ”ดงั นี้/ วา – หรอื วา่ / “โหติ – ยอ่ มมี/ ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบอ้ื งหลงั / มรณา”ติ – จากความตาย”ดงั น้ี/ วา – หรอื วา่ / “น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบ้อื งหลงั / มรณา”ติ – จากความตาย”ดงั น้ี/ วา – หรอื วา่ / “โหติ – ยอ่ มมี/ จ – ดว้ ย/ น – ไม/่ จ – ดว้ ย/ โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบ้ืองหลงั / มรณา”ติ – จากความตาย”ดงั นี้/ วา – หรือวา่ / “เนว – ไม+่ น่นั แล/ โหติ – ยอ่ มม/ี น – ไมใ่ ช่/ น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบ้อื งหลงั / มรณา”ติ – จากความตาย”ดงั น้ี/ วา’ต.ิ – หรอื วา่ ’ดงั น้ี/ เอวํ – อยา่ งนี้/ [มยา – อนั ขา้ พระองค์]/ วุตฺตาหํ – กลา่ วแลว้ +ขา้ พระองค์/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / เต – เหลา่ นน้ั / ปรพิ ฺพาชเก – กบั ปรพิ าชกทง้ั หลาย/ เอตทโวจํ – น่นั +[วจนํ – ซงึ่ คาํ ]+ไดก้ ลา่ วแลว้ / ‘อหมฺปิ – แมข้ า้ พเจา้ / โข – แล/ โภ – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ น – ไม/่ กญิ จฺ ิ – อะไร ๆ/ สมณสสฺ – อนั พระสมณะ/ โคตมสฺส – ผโู้ คดม/ เอกสํ กิ ํ – อนั เป็ นไปเพอื่ ความสน้ิ ทกุ ข์โดยสว่ นเดยี ว/ ธมฺมํ – ซง่ึ ธรรม/ เทสติ ํ – ทรงแสดงแลว้ / อาชานามิ – ยอ่ มรชู้ ดั / “สสฺสโต – เป็ นโลกเทยี่ ง/ โลโก”ติ – โลก”ดงั น้ี/ วา – หรอื วา่ / “อสสสฺ โต – เป็ นโลกไมเ่ ทยี่ ง/ โลโก”ติ – โลก”ดงั น้ี/ วาฯเปฯ – หรอื วา่ ฯลฯ/

57 “เนว – ไม+่ น่นั แล/ โหติ – ยอ่ มมี/ น – ไมใ่ ช่/ น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบือ้ งหลงั / มรณา”ติ – จากความตาย”ดงั น้ี/ วา; – หรอื วา่ / อปิ จ – อกี อยา่ งหนึ่ง/ สมโณ – พระสมณะ/ โคตโม – ผโู้ คดม/ ภูตํ – ทจี่ รงิ / ตจฉฺ ํ – ทแี่ ท/้ ตถํ – ทแี่ น่นอน/ ปฏปิ ทํ – ซง่ึ ขอ้ ปฏบิ ตั /ิ ปญญฺ เปติ – ยอ่ มทรงบญั ญตั /ิ ธมมฺ ฏฐฺ ติ ตํ – อนั เป็ นธรรมฐติ /ิ ธมฺมนยิ ามต.ํ – อนั เป็ นธรรมนยิ าม/ ภูตํ – ทจี่ รงิ / โข – แล/ ปน – ก็/ ตจฺฉํ – ทแี่ ท/้ ตถํ – ทแี่ น่นอน/ ปฏปิ ทํ – ซง่ึ ขอ้ ปฏบิ ตั /ิ ปญญฺ เปนฺตสสฺ – ทรงบญั ญตั อิ ย/ู่ [สมณสฺส – เมอื่ พระสมณะ/ โคตมสสฺ – ผโู้ คดม]/ ธมมฺ ฏฐฺ ติ ตํ – อนั เป็ นธรรมฐติ /ิ ธมมฺ นิยามตํ – อนั เป็ นธรรมนิยาม/ กถญหฺ ิ นาม – ชอื่ อยา่ งไรแล/ มาทโิ ส – ผเู้ ชน่ กบั ขา้ พเจา้ / วญิ ฺญู – วญิ ญชู น/ สมณสสฺ – ของพระสมณะ/ โคตมสฺส – ผโู้ คดม/ สุภาสติ ํ – ซงึ่ สภุ าษิต/ สุภาสติ โต – โดยความเป็ นคาํ กลา่ วถกู ตอ้ งแลว้ / นาพภฺ นุโมเทยยฺ า”ต?ิ – ไม+่ พงึ พลอยชืน่ ชม”ดงั น้ี?/ ๔๒๓. “สพฺเพว – ทง้ั หมด+น่นั แล/ โข – แล/ เอเต – เหลา่ น่นั / โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ ปรพิ พฺ าชกา – ปรพิ าชกทง้ั หลาย/ อนฺธา – เป็ นคนตาบอด/ อจกฺขุกา; – เป็ นคนไมม่ จี กั ษุ/ ตฺวเํ ยว – ทา่ น+เทา่ นน้ั / เนสํ – เหลา่ นน้ั / [ปรสิ านํ – บรรดาบรษิ ทั ทง้ั หลาย]/ เอโก – ผเู้ ดียว/ จกขฺ ุมา. – เป็ นคนมีจกั ษุ/ เอกสํ กิ าปิ – อนั เป็ นไปเพอื่ ความสนิ้ ทกุ ขโ์ ดยสว่ นเดียว+บา้ ง/ หิ – ก็/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ เทสติ า – แสดงไวแ้ ลว้ / ปญญฺ ตตฺ า; – บญั ญตั ไิ วแ้ ลว้ / อเนกสํ กิ าปิ – อนั ไมเ่ ป็ นไปเพอื่ ความสนิ้ ทกุ ข์โดยสว่ นเดยี ว+บา้ ง/ หิ – ก็/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ เทสติ า – แสดงไวแ้ ลว้ / ปญญฺ ตตฺ า. – บญั ญตั ไิ วแ้ ลว้ / “กตเม – คืออะไรบา้ ง/ จ – ดว้ ย/ เต – เหลา่ นน้ั / โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / อเนกสํ กิ า – อนั ไมเ่ ป็ นไปเพอื่ ความสนิ้ ทกุ ข์โดยสว่ นเดยี ว/ ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ เทสติ า – แสดงไวแ้ ลว้ / ปญญฺ ตฺตา? – บญั ญตั ไิ วแ้ ลว้ ?/ ‘สสสฺ โต – เป็ นโลกเทยี่ ง/ โลโก’ติ – โลก’ดงั น้ี/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / อเนกสํ โิ ก – อนั ไมเ่ ป็ นไปเพอื่ ความสนิ้ ทกุ ข์โดยสว่ นเดยี ว/ ธมฺโม – ธรรม/ เทสโิ ต – แสดงไวแ้ ลว้ / ปญญฺ ตโฺ ต; – บญั ญตั ไิ วแ้ ลว้ / ‘อสสสฺ โต – เป็ นโลกไมเ่ ทยี่ ง/ โลโก’ติ – โลก’ดงั น้ี/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / อเนกสํ โิ ก –

58 อนั ไมเ่ ป็ นไปเพอื่ ความสน้ิ ทุกข์โดยสว่ นเดยี ว/ ธมฺโม – ธรรม/ เทสโิ ต – แสดงไวแ้ ลว้ / ปญญฺ ตฺโต; – บญั ญตั ไิ วแ้ ลว้ / ‘อนฺตวา – มที สี่ ดุ / โลโก’ติ – โลก’ดงั นี้/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาทฯเปฯ – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ ฯลฯ/ ‘อนนฺตวา – ไมม่ ีทสี่ ดุ / โลโก’ติ – โลก’ดงั นี้/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาทฯเปฯ – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ ฯลฯ/ ‘ตํ – นน้ั / ชีวํ – ชีวะ/ ตํ – นน้ั / สรีร’นฺติ – สรรี ะ’ดงั นี้/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาทฯเปฯ – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ ฯลฯ/ ‘อญญฺ ํ – เป็ นอยา่ งอนื่ / ชีวํ – ชีวะ/ อญญฺ ํ – เป็ นอยา่ งอนื่ / สรีร’นฺติ – สรีระ’ดงั นี้/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาทฯเปฯ – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ ฯลฯ/ ‘โหติ – ยอ่ มมี/ ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบอ้ื งหลงั / มรณา’ติ – จากความตาย’ดงั น้ี/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาทฯเปฯ – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ ฯลฯ/ ‘น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบื้องหลงั / มรณา’ติ – จากความตาย’ดงั น้ี/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาทฯเปฯ – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ ฯลฯ/ ‘โหติ – ยอ่ มม/ี จ – ดว้ ย/ น – ไม/่ จ – ดว้ ย/ โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบ้ืองหลงั / มรณา’ติ – จากความตาย’ดงั นี้/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาทฯเปฯ – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ ฯลฯ/ ‘เนว – ไม+่ น่นั แล/ โหติ – ยอ่ มม/ี น – ไมใ่ ช่/ น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบือ้ งหลงั / มรณา’ติ – จากความตาย’ดงั นี้/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / อเนกสํ โิ ก – อนั ไมเ่ ป็ นไปเพอื่ ความสนิ้ ทกุ ข์โดยสว่ นเดยี ว/ ธมโฺ ม – ธรรม/ เทสโิ ต – แสดงไวแ้ ลว้ / ปญญฺ ตฺโต. – บญั ญตั ไิ วแ้ ลว้ / “กสฺมา – อะไร/ [การณา – เพราะเหต]ุ / จ – ก็/ เต – เหลา่ นน้ั / โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / อเนกสํ กิ า – อนั ไมเ่ ป็ นไปเพอื่ ความสน้ิ ทกุ ขโ์ ดยสว่ นเดยี ว/ ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ เทสติ า – แสดงไวแ้ ลว้ / ปญญฺ ตตฺ า? – บญั ญตั ไิ วแ้ ลว้ ?/ น – ไม/่ เหเต – เพราะวา่ +เหลา่ น่นั / [ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย]/ โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ อตฺถสหํ ติ า – เป็ นธรรมอนั ประกอบแลว้ ดว้ ยประโยชน์/ [เอเต – เหลา่ น่นั / ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย]/ น – ไม/่ ธมมฺ สหํ ติ า – เป็ นสภาพอนั ประกอบแลว้ ดว้ ยธรรม/ [เอเต – เหลา่ น่นั / ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย]/ น – ไม/่ อาทพิ ฺรหมฺ จรยิ กา – เป็ นจดุ เรม่ิ ตน้ ของพรหมจรรย์/ [เอเต – เหลา่ น่นั / ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย]/ น – ไม/่ นิพพฺ ทิ าย – เพอื่ ความเบอื่ หน่าย/ [สวํ ตฺตนฺติ – ยอ่ มเป็ นไป]/

59 [เอเต – เหลา่ น่นั / ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย]/ น – ไม/่ วริ าคาย – เพอื่ คลายกาํ หนดั ยนิ ดี/ [สวํ ตตฺ นฺติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ [เอเต – เหลา่ น่นั / ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย]/ น – ไม/่ นิโรธาย – เพอื่ ความดบั / [สวํ ตฺตนฺติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ [เอเต – เหลา่ น่นั / ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย]/ น – ไม/่ อปุ สมาย – เพอื่ ความสงบระงบั / [สวํ ตฺตนฺติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ [เอเต – เหลา่ น่นั / ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย]/ น – ไม/่ อภญิ ญฺ าย – เพอื่ ความรยู้ งิ่ / [สวํ ตฺตนฺติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ [เอเต – เหลา่ น่นั / ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย]/ น – ไม/่ สมโฺ พธาย – เพอื่ ความตรสั รู/้ [สวํ ตตฺ นฺติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ [เอเต – เหลา่ น่นั / ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย]/ น – ไม/่ นิพฺพานาย – เพอื่ นพิ พาน/ สวํ ตตฺ นฺต;ิ – ยอ่ มเป็ นไป/ ตสฺมา – นน้ั / [การณา – เพราะเหต]ุ / เต – เหลา่ นน้ั / มยา – อนั ขา้ พเจา้ / อเนกสํ กิ า – อนั ไมเ่ ป็ นไปเพอื่ ความสนิ้ ทกุ ขโ์ ดยสว่ นเดียว/ ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ เทสติ า – แสดงไวแ้ ลว้ / ปญญฺ ตฺตา” – บญั ญตั ไิ วแ้ ลว้ ”/ เอกสํ กิ ธมโฺ ม – เอกงั สกิ ธรรม [ธรรมอนั เป็ นไปเพอื่ ความสนิ้ ทกุ ข์โดยสว่ นเดยี ว]/ ๔๒๔. “กตเม – คอื อะไรบา้ ง/ จ – ก็/ เต – เหลา่ นน้ั / โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / เอกสํ กิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความสนิ้ ทกุ ข์โดยสว่ นเดยี ว/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ เทสติ า – แสดงไวแ้ ลว้ / ปญญฺ ตฺตา” – บญั ญตั ไิ วแ้ ลว้ ”/ อทิ ํ – นี้/ ทุกฺขนฺติ – ทกุ ข์+ดงั นี้/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / เอกสํ โิ ก – อนั เป็ นไปเพอื่ ความสนิ้ ทกุ ข์โดยสว่ นเดยี ว/ ธมฺโม – ธรรม/ เทสโิ ต – แสดงไวแ้ ลว้ / ปญญฺ ตฺโต. – บญั ญตั ไิ วแ้ ลว้ / อยํ – น้ี/ ทกุ ฺขสมทุ โยติ – ทกุ ขสมทุ ยั +ดงั นี้/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / เอกสํ โิ ก – อนั เป็ นไปเพอื่ ความสน้ิ ทุกขโ์ ดยสว่ นเดยี ว/ ธมฺโม – ธรรม/ เทสโิ ต – แสดงไวแ้ ลว้ / ปญญฺ ตฺโต. – บญั ญตั ไิ วแ้ ลว้ / อยํ – น้ี/ ทกุ ขฺ นิโรโธติ – ทุกขนิโรธ+ดงั นี้/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / เอกสํ โิ ก – อนั เป็ นไปเพอื่ ความสน้ิ ทุกข์โดยสว่ นเดยี ว/ ธมโฺ ม – ธรรม/ เทสโิ ต – แสดงไวแ้ ลว้ / ปญญฺ ตโฺ ต. – บญั ญตั ไิ วแ้ ลว้ / อยํ – น้ี/ ทุกขฺ นิโรธคามนิ ี – ทกุ ขนิโรธคามนิ ี/ ปฏปิ ทาติ – ปฏปิ ทา+ดงั นี้/

60 โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / เอกสํ โิ ก – อนั เป็ นไปเพอื่ ความสนิ้ ทกุ ขโ์ ดยสว่ นเดยี ว/ ธมโฺ ม – ธรรม/ เทสโิ ต – แสดงไวแ้ ลว้ / ปญญฺ ตโฺ ต. – บญั ญตั ไิ วแ้ ลว้ / “กสฺมา – อะไร/ [การณา – เพราะเหต]ุ / จ – ก/็ เต – เหลา่ นน้ั / โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / เอกสํ กิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความสน้ิ ทุกข์โดยสว่ นเดยี ว/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ เทสติ า – แสดงไวแ้ ลว้ / ปญญฺ ตฺตา? – บญั ญตั ไิ วแ้ ลว้ ?/ เอเต – เหลา่ น่นั / โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ อตฺถสหํ ติ า – เป็ นธรรมอนั ประกอบแลว้ ดว้ ยประโยชน์/ [เอเต – เหลา่ น่นั / ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย]/ ธมฺมสหํ ติ า – เป็ นสภาพอนั ประกอบแลว้ ดว้ ยธรรม/ [เอเต – เหลา่ น่นั / ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย]/ อาทพิ ฺรหฺมจรยิ กา – เป็ นจุดเรม่ิ ตน้ ของพรหมจรรย/์ [เอเต – เหลา่ น่นั / ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย]/ นิพพฺ ทิ าย – เพอื่ ความเบอื่ หน่าย/ [สวํ ตฺตนฺติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ [เอเต – เหลา่ น่นั / ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย]/ วริ าคาย – เพอื่ คลายกาํ หนดั ยนิ ดี/ [สวํ ตตฺ นฺติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ [เอเต – เหลา่ น่นั / ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย]/ นิโรธาย – เพอื่ ความดบั / [สํวตฺตนฺติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ [เอเต – เหลา่ น่นั / ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย]/ อุปสมาย – เพอื่ ความสงบระงบั / [สํวตฺตนฺติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ [เอเต – เหลา่ น่นั / ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย]/ อภญิ ญฺ าย – เพอื่ ความรยู้ ง่ิ / [สวํ ตตฺ นฺติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ [เอเต – เหลา่ น่นั / ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย]/ สมโฺ พธาย – เพอื่ ความตรสั รู/้ [สวํ ตฺตนฺติ – ยอ่ มเป็ นไป]/ [เอเต – เหลา่ น่นั / ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย]/ นิพฺพานาย – เพอื่ นิพพาน/ สวํ ตตฺ นฺต;ิ – ยอ่ มเป็ นไป/ ตสมฺ า – นน้ั / [การณา – เพราะเหต]ุ / เต – เหลา่ นน้ั / มยา – อนั ขา้ พเจา้ / เอกสํ กิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความสนิ้ ทกุ ขโ์ ดยสว่ นเดยี ว/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ เทสติ า – แสดงไวแ้ ลว้ / ปญญฺ ตตฺ า” – บญั ญตั ไิ วแ้ ลว้ ”/ ๔๒๕. “สนฺติ – มอี ยู/่ โปฏฺฐปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ เอเก – พวกหน่ึง/ สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ เอววํ าทโิ น – เป็ นผมู้ ีวาทะอยา่ งนี้/ เอวทํ ฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผมู้ ที ฏิ ฐอิ ยา่ งน้ี/ ‘เอกนฺตสุขี – มคี วามสขุ โดยสว่ นเดยี ว/ อตฺตา – อตั ตา/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อโรโค – เป็ นอตั ตาไมม่ ีโรค/ ปรํ – ในเบื้องหลงั / มรณา’ต.ิ – จากความตาย’ดงั นี้/

61 ตฺยาหํ – เหลา่ นน้ั +[สมณพฺราหมฺ เณ – ซง่ึ สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]+ขา้ พเจา้ / อปุ สงกฺ มติ วฺ า – เขา้ ไปหาแลว้ / เอวํ – อยา่ งนี้/ วทามิ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘สจฺจํ – จรงิ หรอื / กริ – ไดย้ นิ วา่ / ตุมเฺ ห – ทา่ นทง้ั หลาย/ อายสฺมนฺโต – ขา้ แตท่ า่ นผมู้ ีอายุทง้ั หลาย/ เอวํวาทโิ น – เป็ นผมู้ วี าทะอยา่ งนี้/ เอวทํ ฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผมู้ ที ฏิ ฐอิ ยา่ งนี้/ “เอกนฺตสขุ ี – มคี วามสขุ โดยสว่ นเดยี ว/ อตตฺ า – อตั ตา/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อโรโค – เป็ นอตั ตาไมม่ ีโรค/ ปรํ – ในเบ้ืองหลงั / มรณา”ต?ิ – จากความตาย”ดงั น้ี?/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เจ – หากวา่ / เม – อนั ขา้ พเจา้ / เอวํ – อยา่ งนี้/ ปฏุ ฐฺ า – ถามแลว้ / ‘อามา’ติ – ใช่แลว้ ’ดงั น้ี/ ปฏชิ านนฺต.ิ – ยอ่ มยนื ยนั / ตยฺ าหํ – เหลา่ นน้ั +[สมณพฺราหมฺ เณ – กบั สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย] +ขา้ พเจา้ / เอวํ – อยา่ งนี้/ วทามิ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘อปิ – แมบ้ า้ งหรอื / ปน – ก/็ ตุมฺเห – ทา่ นทง้ั หลาย/ อายสมฺ นฺโต – ขา้ แตท่ า่ นผมู้ ีอายุทง้ั หลาย/ เอกนฺตสขุ ํ – ทมี่ สี ุขโดยสว่ นเดยี ว/ โลกํ – ซงึ่ โลก/ ชานํ – รอู้ ยู/่ ปสฺสํ – เห็นอยู/่ วหิ รถา’ต?ิ – ยอ่ มอาศยั อยู’่ ดงั น้ี/ อติ ิ – ดงั นี้/ ปุฏฐฺ า – ถกู ถามแลว้ / [เต – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ‘โน’ติ – ไม+่ [มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ชานาม – ยอ่ มรู]้ ’ดงั น้ี/ วทนฺต.ิ – จะกลา่ ว/ “ตยฺ าหํ – เหลา่ นน้ั +[สมณพฺราหฺมเณ – กบั สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย] +ขา้ พเจา้ / เอวํ – อยา่ งนี้/ วทามิ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘อปิ – แมบ้ า้ งหรือ/ ปน – ก/็ ตมุ ฺเห – ทา่ นทง้ั หลาย/ อายสมฺ นฺโต – ขา้ แตท่ า่ นผมู้ ีอายทุ ง้ั หลาย/ เอกํ – ๑ ราตรี/ วา – หรอื วา่ / รตฺตึ – ตลอดราตรี/ เอกํ – ๑ วนั / วา – หรอื วา่ / ทวิ สํ – ตลอดวนั / อุปฑฺฒํ – ครง่ึ หนึ่ง/ วา – หรอื วา่ / รตตฺ ึ – ตลอดราตร/ี อปุ ฑฒฺ ํ – ครงึ่ หน่ึง/ วา – หรือวา่ / ทวิ สํ – ตลอดวนั / เอกนฺตสขุ ึ – ทมี่ สี ขุ โดยสว่ นเดยี ว/ อตฺตานํ – ซง่ึ ตนเอง/ สญชฺ านาถา’ต?ิ – ยอ่ มรจู้ กั ’ดงั นี้?/ อติ ิ – ดงั น้ี/ ปฏุ ฐฺ า – ถกู ถามแลว้ / [เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ‘โน’ติ – ไม+่ [มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ชานาม – ยอ่ มรู]้ ’ดงั น้ี/ วทนฺต.ิ – จะกลา่ ว/ ตฺยาหํ – เหลา่ นน้ั +[สมณพรฺ าหมฺ เณ – กบั สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย] +ขา้ พเจา้ / เอวํ – อยา่ งน้ี/ วทามิ – ยอ่ มกลา่ ว/

62 ‘อปิ – แมบ้ า้ งหรือ/ ปน – ก็/ ตมุ เฺ ห – ทา่ นทง้ั หลาย/ อายสฺมนฺโต – ขา้ แตท่ า่ นผมู้ อี ายทุ ง้ั หลาย/ ชานาถ – ยอ่ มรจู้ กั / “อยํ – น้ี/ มคโฺ ค – มรรค [ทาง]/ อยํ – นี้/ ปฏปิ ทา – ขอ้ ปฏบิ ตั /ิ เอกนฺตสขุ สสฺ – ทมี่ ีสขุ โดยสว่ นเดยี ว/ โลกสฺส – ซง่ึ โลก/ สจฺฉิกริ ยิ ายา”’ต?ิ – เพอื่ การกระทาํ ใหแ้ จง้ ”’ดงั น้ี?/ อติ ิ – ดงั นี้/ ปุฏฐฺ า – ถกู ถามแลว้ / [เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ‘โน’ติ – ไม+่ [มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ชานาม – ยอ่ มรู]้ ’ดงั นี้/ วทนฺต.ิ – จะกลา่ ว/ “ตยฺ าหํ – เหลา่ นน้ั +[สมณพฺราหมฺ เณ – กบั สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย] +ขา้ พเจา้ / เอวํ – อยา่ งนี้/ วทามิ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘อปิ – แมบ้ า้ งหรอื / ปน – ก็/ ตมุ เฺ ห – ทา่ นทง้ั หลาย/ อายสมฺ นฺโต – ขา้ แตท่ า่ นผมู้ ีอายทุ ง้ั หลาย/ ยา – เหลา่ ใด/ ตา – เหลา่ นน้ั / เทวตา – เทวดาทง้ั หลาย/ เอกนฺตสขุ ํ – ทมี่ ีสขุ โดยสว่ นเดยี ว/ โลกํ – ซงึ่ โลก/ อุปปนฺนา – เขา้ ถงึ แลว้ / ตาสํ – เหลา่ นน้ั / [เทวตานํ – ของเทวดาทง้ั หลาย]/ ภาสมานานํ – ผกู้ ลา่ วอย/ู่ สทฺทํ – ซงึ่ เสยี ง/ สุณาถ – ยอ่ มไดย้ นิ / “[ตมุ เฺ ห – ทา่ นทง้ั หลาย]/ สปุ ฺปฏปิ นฺนาตถฺ – เป็ นผปู้ ฏบิ ตั ดิ แี ลว้ +ยอ่ มเป็ น/ มารสิ า – ดกู อ่ นทา่ นผนู้ ิรทกุ ขท์ ง้ั หลาย/ [ตุมเฺ ห – ทา่ นทง้ั หลาย]/ อชุ ุปฺปฏปิ นฺนาตฺถ – เป็ นผปู้ ฏบิ ตั ชิ อบแลว้ +ยอ่ มเป็ น/ มารสิ า – ดูกอ่ นทา่ นผนู้ ิรทกุ ขท์ ง้ั หลาย/ เอกนฺตสุขสสฺ – ทมี่ สี ขุ โดยสว่ นเดยี ว/ โลกสสฺ – ซงึ่ โลก/ สจฺฉิกริ ยิ าย; – เพอื่ การกระทาํ ใหแ้ จง้ / มยมปฺ ิ – แมข้ า้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ หิ – ก็/ มารสิ า – ดกู อ่ นทา่ นผนู้ ิรทกุ ขท์ ง้ั หลาย/ เอวปํ ฏปิ นฺนา – เป็ นผปู้ ฏบิ ตั แิ ลว้ อยา่ งนี้/ เอกนฺตสุขํ – ทมี่ ีสขุ โดยสว่ นเดยี ว/ โลกํ – ซง่ึ โลก/ อุปปนฺนา’ติ – เป็ นผเู้ ขา้ ถงึ แลว้ ’ดงั น้ี/ อติ ิ – ดงั น้ี/ ปฏุ ฐฺ า – ถกู ถามแลว้ / [เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ‘โน’ติ – ไม+่ [มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ชานาม – ยอ่ มรู]้ ’ดงั น้ี/ วทนฺต.ิ – จะกลา่ ว/ “ตํ – นน้ั / [วตถฺ ุํ – ซง่ึ เรือ่ ง/ ตฺวํ – เธอ]/ กึ – วา่ อยา่ งไร/ มญญฺ สิ – ยอ่ มเขา้ ใจ/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ นนุ – มใิ ชห่ รอื / เอวํ – อยา่ งนี้+[การเณ – ครน้ั เมอื่ เหตุ]/ สนฺเต – มีอยู/่ เตสํ – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหมฺ ณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อปฺปาฏหิ ีรกตํ – ซงึ่ ความเป็ นวาจาอนั ไมม่ หี ลกั ฐาน/ ภาสติ ํ – ภาษิต/ สมฺปชฺชตี”ต?ิ – ยอ่ มถงึ ”ดงั น้ี?/ “อทฺธา โข – แน่แทแ้ ล/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / เอวํ – อยา่ งนี้+[การเณ – ครน้ั เมอื่ เหตุ]/ สนฺเต – มอี ยู/่ เตสํ – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหมฺ ณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อปปฺ าฏหิ รี กตํ –

63 ซงึ่ ความเป็ นวาจาอนั ไมม่ หี ลกั ฐาน/ ภาสติ ํ – ภาษิต/ สมปฺ ชฺชตี”ต.ิ – ยอ่ มถงึ ”ดงั น้ี/ ๔๒๖. “เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ ปุรโิ ส – บรุ ษุ / เอวํ – อยา่ งน้ี/ วเทยยฺ – พงึ กลา่ ว/ ‘อหํ – ขา้ พเจา้ / ยา – ใด/ อมิ สฺมึ – นี้/ ชนปเท – ในชนบท/ ชนปทกลยฺ าณี – หญงิ งามแหง่ ชนบท/ ตํ – นน้ั / [ชนปทกลยฺ าณึ – ซงึ่ หญงิ งามแหง่ ชนบท]/ อจิ ฺฉามิ – ยอ่ มปรารถนา/ ตํ – นน้ั / [ชนปทกลฺยาณึ – ซงึ่ หญงิ งามแหง่ ชนบท]/ กาเมมี’ต.ิ – ยอ่ มรกั ใคร’่ ดงั น้ี/ ตเมนํ – นน้ั +น่นั / [ปุรสิ ํ – กบั บุรุษ/ มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ เอวํ – อยา่ งนี้/ วเทยยฺ ุํ – พงึ กลา่ ว/ ‘อมฺโภ – ผเู้ จรญิ / ปุรสิ – แน่ะบรุ ษุ / ยํ – ผใู้ ด/ ตวฺ ํ – เธอ/ ชนปทกลยฺ าณึ – ซง่ึ หญงิ งามแหง่ ชนบท/ อจิ ฉฺ สิ – ยอ่ มปรารถนา/ กาเมสิ – ยอ่ มรกั ใคร/่ ชานาสิ – ยอ่ มรจู้ กั / ตํ – ผนู้ น้ั / ชนปทกลยฺ าณึ – ซงึ่ หญงิ งามแหง่ ชนบท/ ขตตฺ ยิ ี – เป็ นนางกษตั รยิ ์/ วา – หรือวา่ / พฺราหฺมณี – เป็ นนางพราหมณี/ วา – หรือวา่ / เวสสฺ ี – เป็ นนางแพศย/์ วา – หรอื วา่ / สทุ ฺที – เป็ นนางศทู ร/ วา’ต?ิ – หรือวา่ ’ดงั นี้?/ อติ ิ – ดงั น้ี/ ปฏุ โฺ ฐ – ถกู ถามแลว้ / [โส – ผนู้ น้ั / ปุรโิ ส – บรุ ษุ ]/ ‘โน’ติ – ไม+่ [อหํ – ขา้ พเจา้ / ชานามิ – ยอ่ มรู]้ ’ดงั น้ี/ วเทยยฺ . – พงึ กลา่ ว/ ‘อมฺโภ – ผเู้ จรญิ / ปุรสิ – แน่ะบรุ ุษ/ ยํ – ผใู้ ด/ ตฺวํ – เธอ/ ชนปทกลยฺ าณึ – ซงึ่ หญงิ งามแหง่ ชนบท/ อจิ ฺฉสิ – ยอ่ มปรารถนา/ กาเมสิ – ยอ่ มรกั ใคร/่ ชานาสิ – ยอ่ มรจู้ กั / ตํ – ผนู้ น้ั / ชนปทกลฺยาณึ – ซงึ่ หญงิ งามแหง่ ชนบท/ เอวนํ ามา – เป็ นผมู้ ีชื่ออยา่ งนี้/ เอวโํ คตตฺ าติ – เป็ นผมู้ ตี ระกูลอยา่ งนี้/ วา – หรือวา่ / ทีฆา – เป็ นคนสูง/ วา – หรอื วา่ / รสฺสา – เป็ นคนต่าํ / วา – หรือวา่ / มชฺฌมิ า – เป็ นคนสนั ทดั / วา – หรือวา่ / กาฬี – เป็ นคนดาํ / วา – หรอื วา่ / สามา – เป็ นคนคลาํ้ / วา – หรือวา่ / มงคฺ รุ จฺฉวี – เป็ นคนผวิ เหลอื ง/ วาติ – หรอื วา่ +ดงั น้ี/ อมุกสฺมึ – โนน้ / คาเม – ในหมบู่ า้ น/ วา – หรือวา่ / นคิ เม – ในนคิ ม/ วา – หรอื วา่ / นคเร – ในเมอื ง/ วา’ต?ิ – หรือวา่ ’ดงั น้ี?/ อติ ิ – ดงั นี้/ ปุฏโฺ ฐ – ถกู ถามแลว้ / [โส – ผนู้ น้ั / ปุรโิ ส – บรุ ษุ ]/ ‘โน’ติ – ไม+่ [อหํ – ขา้ พเจา้ / ชานามิ – ยอ่ มรู]้ ’ดงั น้ี/ วเทยยฺ . – พงึ กลา่ ว/ ตเมนํ – นน้ั +น่นั / [ปรุ สิ ํ – กบั บรุ ษุ / มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ เอวํ – อยา่ งนี้/ วเทยยฺ ุํ – พงึ กลา่ ว/ ‘อมฺโภ – ผเู้ จรญิ / ปุรสิ – แน่ะบรุ ุษ/ ยํ – ผใู้ ด/ [ชนปทกลฺยาณึ – ซงึ่ หญงิ งามแหง่ ชนบท]/ ตวฺ ํ – เธอ/ น – ไม/่ ชานาสิ – ยอ่ มรจู้ กั / น – ไม/่ ปสสฺ สิ – ยอ่ มพบเห็น/ ตํ – ผนู้ น้ั / [ชนปทกลยฺ าณึ – ซงึ่ หญงิ งามแหง่ ชนบท]/ ตวฺ ํ – เธอ/ อจิ ฉฺ สิ – ยอ่ มปรารถนา/ กาเมสี’ต?ิ – ยอ่ มรกั ใคร’่ ดงั นี้?/ อติ ิ – ดงั นี้/ ปฏุ โฺ ฐ – ถกู ถามแลว้ / [โส – ผนู้ น้ั / ปรุ โิ ส – บุรษุ ]/ ‘อามา’ติ – ใชค่ รบั ’ดงั น้ี/ วเทยยฺ . – พงึ กลา่ ว/

64 “ตํ – นน้ั / [วตถฺ ุํ – ซงึ่ เรอื่ ง/ ตฺวํ – เธอ]/ กึ – วา่ อยา่ งไร/ มญญฺ สิ – ยอ่ มเขา้ ใจ/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ นนุ – มใิ ชห่ รอื / เอวํ – อยา่ งน้ี+[การเณ – ครน้ั เมอื่ เหตุ]/ สนฺเต – มอี ยู/่ ตสฺส – นน้ั / ปุรสิ สฺส – ของบุรุษ/ อปปฺ าฏหิ ีรกตํ – ซง่ึ ความเป็ นวาจาอนั ไมม่ หี ลกั ฐาน/ ภาสติ ํ – ภาษิต/ สมปฺ ชฺชตี”ต?ิ – ยอ่ มถงึ ”ดงั น้ี?/ “อทธฺ า โข – แน่แทแ้ ล/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / เอวํ – อยา่ งน้ี+[การเณ – ครน้ั เมอื่ เหตุ]/ สนฺเต – มีอยู/่ ตสฺส – นน้ั / ปุรสิ สฺส – ของบุรุษ/ อปฺปาฏหิ รี กตํ – ซงึ่ ความเป็ นวาจาอนั ไมม่ หี ลกั ฐาน/ ภาสติ ํ – ภาษิต/ สมฺปชฺชตี”ต.ิ – ยอ่ มถงึ ”ดงั น้ี/ “เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมือนกนั แล/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ เอวํวาทโิ น – เป็ นผมู้ วี าทะอยา่ งน้ี/ เอวทํ ฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผมู้ ที ฏิ ฐอิ ยา่ งนี้/ ‘เอกนฺตสุขี – มคี วามสุขโดยสว่ นเดยี ว/ อตตฺ า – อตั ตา/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อโรโค – เป็ นอตั ตาไมม่ โี รค/ ปรํ – ในเบ้อื งหลงั / มรณา’ต.ิ – จากความตาย’ดงั นี้/ ตยฺ าหํ – เหลา่ นน้ั +[สมณพฺราหฺมเณ – ซงึ่ สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]+ขา้ พเจา้ / อุปสงกฺ มติ วฺ า – เขา้ ไปหาแลว้ / เอวํ – อยา่ งน้ี/ วทามิ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘สจจฺ ํ – จรงิ หรอื / กริ – ไดย้ นิ วา่ / ตมุ ฺเห – ทา่ นทง้ั หลาย/ อายสมฺ นฺโต – ขา้ แตท่ า่ นผมู้ ีอายุทง้ั หลาย/ เอวํวาทโิ น – เป็ นผมู้ วี าทะอยา่ งน้ี/ เอวทํ ฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผมู้ ที ฏิ ฐอิ ยา่ งน้ี/ “เอกนฺตสุขี – มคี วามสุขโดยสว่ นเดยี ว/ อตฺตา – อตั ตา/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อโรโค – เป็ นอตั ตาไมม่ โี รค/ ปรํ – ในเบอ้ื งหลงั / มรณา”’ต?ิ – จากความตาย”’ดงั น้ี?/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เจ – หากวา่ / เม – อนั ขา้ พเจา้ / เอวํ – อยา่ งนี้/ ปุฏฐฺ า – ถามแลว้ / ‘อามา’ติ – ใช่แลว้ ’ดงั นี้/ ปฏชิ านนฺต.ิ – ยอ่ มยนื ยนั / ตยฺ าหํ – เหลา่ นน้ั +[สมณพรฺ าหฺมเณ – กบั สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย] +ขา้ พเจา้ / เอวํ – อยา่ งนี้/ วทามิ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘อปิ – แมบ้ า้ งหรอื / ปน – ก็/ ตุมฺเห – ทา่ นทง้ั หลาย/ อายสมฺ นฺโต – ขา้ แตท่ า่ นผมู้ อี ายุทง้ั หลาย/ เอกนฺตสขุ ํ – ทมี่ ีสุขโดยสว่ นเดยี ว/ โลกํ – ซงึ่ โลก/ ชานํ – รอู้ ยู/่ ปสฺสํ – เห็นอยู/่ วหิ รถา’ต?ิ – ยอ่ มอาศยั อยู’่ ดงั น้ี/

65 อติ ิ – ดงั น้ี/ ปุฏฐฺ า – ถกู ถามแลว้ / [เต – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ‘โน’ติ – ไม+่ [มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ชานาม – ยอ่ มรู]้ ’ดงั น้ี/ วทนฺต.ิ – จะกลา่ ว/ “ตยฺ าหํ – เหลา่ นน้ั +[สมณพฺราหมฺ เณ – กบั สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย] +ขา้ พเจา้ / เอวํ – อยา่ งน้ี/ วทามิ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘อปิ – แมบ้ า้ งหรอื / ปน – ก็/ ตมุ เฺ ห – ทา่ นทง้ั หลาย/ อายสฺมนฺโต – ขา้ แตท่ า่ นผมู้ ีอายทุ ง้ั หลาย/ เอกํ – ๑ ราตรี/ วา – หรือวา่ / รตฺตึ – ตลอดราตรี/ เอกํ – ๑ วนั / วา – หรอื วา่ / ทวิ สํ – ตลอดวนั / อปุ ฑฺฒํ – ครงึ่ หน่ึง/ วา – หรือวา่ / รตตฺ ึ – ตลอดราตร/ี อปุ ฑฒฺ ํ – ครงึ่ หนึ่ง/ วา – หรือวา่ / ทวิ สํ – ตลอดวนั / เอกนฺตสขุ ึ – ทมี่ ีสขุ โดยสว่ นเดยี ว/ อตฺตานํ – ซงึ่ ตนเอง/ สญชฺ านาถา’ต?ิ – ยอ่ มรจู้ กั ’ดงั นี้?/ อติ ิ – ดงั น้ี/ ปฏุ ฐฺ า – ถกู ถามแลว้ / [เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ‘โน’ติ – ไม+่ [มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ชานาม – ยอ่ มรู]้ ’ดงั น้ี/ วทนฺต.ิ – จะกลา่ ว/ ตยฺ าหํ – เหลา่ นน้ั +[สมณพรฺ าหมฺ เณ – กบั สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย] +ขา้ พเจา้ / เอวํ – อยา่ งน้ี/ วทามิ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘อปิ – แมบ้ า้ งหรอื / ปน – ก/็ ตมุ เฺ ห – ทา่ นทง้ั หลาย/ อายสฺมนฺโต – ขา้ แตท่ า่ นผมู้ อี ายุทง้ั หลาย/ ชานาถ – ยอ่ มรจู้ กั / “อยํ – นี้/ มคโฺ ค – มรรค [ทาง]/ อยํ – น้ี/ ปฏปิ ทา – ขอ้ ปฏบิ ตั /ิ เอกนฺตสขุ สสฺ – ทมี่ ีสุขโดยสว่ นเดียว/ โลกสสฺ – ซงึ่ โลก/ สจฺฉิกริ ยิ ายา’ต?ิ – เพอื่ การกระทาํ ใหแ้ จง้ ’ดงั น้ี?/ อติ ิ – ดงั น้ี/ ปฏุ ฐฺ า – ถกู ถามแลว้ / [เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ‘โน’ติ – ไม+่ [มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ชานาม – ยอ่ มรู]้ ’ดงั นี้/ วทนฺต.ิ – จะกลา่ ว/ “ตฺยาหํ – เหลา่ นน้ั +[สมณพรฺ าหฺมเณ – กบั สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย] +ขา้ พเจา้ / เอวํ – อยา่ งนี้/ วทามิ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘อปิ – แมบ้ า้ งหรือ/ ปน – ก/็ ตุมฺเห – ทา่ นทง้ั หลาย/ อายสมฺ นฺโต – ขา้ แตท่ า่ นผมู้ ีอายุทง้ั หลาย/ ยา – เหลา่ ใด/ ตา – เหลา่ นน้ั / เทวตา – เทวดาทง้ั หลาย/ เอกนฺตสขุ ํ – ทมี่ สี ขุ โดยสว่ นเดยี ว/ โลกํ – ซง่ึ โลก/ อุปปนฺนา – เขา้ ถงึ แลว้ / ตาสํ – เหลา่ นน้ั / [เทวตานํ – ของเทวดาทง้ั หลาย]/ ภาสมานานํ – ผกู้ ลา่ วอย/ู่ สททฺ ํ – ซงึ่ เสยี ง/ สณุ าถ – ยอ่ มไดย้ นิ / “[ตมุ เฺ ห – ทา่ นทง้ั หลาย]/ สปุ ปฺ ฏปิ นฺนาตถฺ – เป็ นผปู้ ฏบิ ตั ดิ ีแลว้ +ยอ่ มเป็ น/ มารสิ า – ดกู อ่ นทา่ นผนู้ ิรทุกขท์ ง้ั หลาย/ [ตมุ เฺ ห – ทา่ นทง้ั หลาย]/ อุชุปปฺ ฏปิ นฺนาตถฺ – เป็ นผปู้ ฏบิ ตั ชิ อบแลว้ +ยอ่ มเป็ น/

66 มารสิ า – ดกู อ่ นทา่ นผนู้ ิรทกุ ขท์ ง้ั หลาย/ เอกนฺตสุขสฺส – ทมี่ ีสขุ โดยสว่ นเดยี ว/ โลกสฺส – ซงึ่ โลก/ สจฉฺ ิกริ ยิ าย; – เพอื่ การกระทาํ ใหแ้ จง้ / มยมฺปิ – แมข้ า้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ หิ – ก็/ มารสิ า – ดกู อ่ นทา่ นผนู้ ิรทุกขท์ ง้ั หลาย/ เอวปํ ฏปิ นฺนา – เป็ นผปู้ ฏบิ ตั แิ ลว้ อยา่ งนี้/ เอกนฺตสขุ ํ – ทมี่ ีสขุ โดยสว่ นเดยี ว/ โลกํ – ซงึ่ โลก/ อุปปนฺนา”’ติ – เป็ นผเู้ ขา้ ถงึ แลว้ ”’ดงั นี้?/ อติ ิ – ดงั น้ี/ ปฏุ ฐฺ า – ถกู ถามแลว้ / [เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ‘โน’ติ – ไม+่ [มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ชานาม – ยอ่ มรู]้ ’ดงั นี้/ วทนฺต.ิ – จะกลา่ ว/ “ตํ – นน้ั / [วตถฺ ุํ – ซง่ึ เรอื่ ง/ ตฺวํ – เธอ]/ กึ – วา่ อยา่ งไร/ มญญฺ สิ – ยอ่ มเขา้ ใจ/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ นนุ – มใิ ชห่ รอื / เอวํ – อยา่ งนี้+[การเณ – ครน้ั เมอื่ เหตุ]/ สนฺเต – มอี ยู/่ เตสํ – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหฺมณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อปปฺ าฏหิ รี กตํ – ซงึ่ ความเป็ นวาจาอนั ไมม่ ีหลกั ฐาน/ ภาสติ ํ – ภาษิต/ สมฺปชฺชตี”ต?ิ – ยอ่ มถงึ ”ดงั นี้?/ “อทธฺ า โข – แน่แทแ้ ล/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / เอวํ – อยา่ งน้ี+[การเณ – ครน้ั เมอื่ เหตุ]/ สนฺเต – มีอยู/่ เตสํ – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหมฺ ณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อปปฺ าฏหิ ีรกตํ – ซงึ่ ความเป็ นวาจาอนั ไมม่ หี ลกั ฐาน/ ภาสติ ํ – ภาษิต/ สมปฺ ชฺชตี”ต.ิ – ยอ่ มถงึ ”ดงั นี้/ ๔๒๗. “เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ ปรุ โิ ส – บรุ ุษ/ จาตุมหาปเถ – ทหี่ นทางใหญส่ แี่ พรง่ / นิสฺเสณึ – ซงึ่ บนั ได/ กเรยยฺ – พงึ กระทาํ / ปาสาทสสฺ – สปู่ ราสาท/ อาโรหณาย. – เพอื่ การขน้ึ ไป/ ตเมนํ – นน้ั +น่นั / [ปรุ สิ ํ – กบั บุรษุ / มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ เอวํ – อยา่ งนี้/ วเทยยฺ ุํ – พงึ กลา่ ว/ ‘อมโฺ ภ – ผเู้ จรญิ / ปุรสิ – แน่ะบุรุษ/ ยสฺส – หลงั ใด/ ตวฺ ํ – เธอ/ ปาสาทสฺส – สปู่ ราสาท/ อาโรหณาย – เพอื่ การขน้ึ ไป/ นิสฺเสณึ – ซงึ่ บนั ใด/ กโรสิ – ยอ่ มกระทาํ / ชานาสิ – ยอ่ มรจู้ กั / ตํ – หลงั นน้ั / ปาสาทํ – ซง่ึ ปราสาท/ ปรุ ตฺถมิ าย – อนั มที างดา้ นตะวนั ออก/ วา – หรอื วา่ / ทสิ าย – ในทศิ / ทกขฺ ณิ าย – อนั มีทางดา้ นใต/้ วา – หรอื วา่ / ทสิ าย – ในทศิ ฯลฯ/ ปจฺฉิมาย – อนั มีทางดา้ นตะวนั ตก/ วา – หรอื วา่ / ทสิ าย – ในทศิ / อุตตฺ ราย – อนั มที างดา้ นเหนือ/ วา – หรือวา่ / ทสิ าย – ในทศิ / อจุ โฺ จ – มขี นาดสูง/ วา – หรือวา่ / นีโจ – มขี นาดต่าํ / วา – หรือวา่ / มชฺฌโิ ม – มขี นาดปานกลาง/ วา’ต?ิ – หรือวา่ ’ดงั น้ี?/ อติ ิ – ดงั นี้/ ปฏุ โฺ ฐ – ถกู ถามแลว้ / [โส – ผนู้ น้ั / ปุรโิ ส – บุรุษ]/ ‘โน’ติ – ไม+่ [อหํ – ขา้ พเจา้ / ชานามิ – ยอ่ มรู]้ ’ดงั น้ี/ วเทยยฺ . – พงึ กลา่ ว/

67 ตเมนํ – นน้ั +น่นั / [ปุรสิ ํ – กบั บรุ ษุ / มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ วเทยยฺ ุํ – พงึ กลา่ ว/ อมโฺ ภ – ผเู้ จรญิ / ปรุ สิ – แน่ะบุรุษ/ ยํ – หลงั ใด/ ตวฺ ํ – เธอ/ น – ไม/่ ชานาสิ – ยอ่ มรจู้ กั / น – ไม/่ ปสสฺ สิ – ยอ่ มพบเหน็ / ตสฺส – หลงั นน้ั / ปาสาทสฺส – สปู่ ราสาท/ ตฺวํ – เธอ/ อาโรหณาย – เพือ่ การขน้ึ ไป/ นิสเฺ สณึ – ซงึ่ บนั ใด/ กโรส’ี ต?ิ – ยอ่ มกระทาํ ’ดงั น้ี?/ อติ ิ – ดงั นี้/ ปุฏโฺ ฐ – ถกู ถามแลว้ / [โส – ผนู้ น้ั / ปุรโิ ส – บรุ ุษ]/ ‘อามา’ติ – ใชค่ รบั ’ดงั นี้/ วเทยยฺ . – พงึ กลา่ ว/ “ตํ – นน้ั / [วตถฺ ุํ – ซง่ึ เรือ่ ง/ ตฺวํ – เธอ]/ กึ – วา่ อยา่ งไร/ มญญฺ สิ – ยอ่ มเขา้ ใจ/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ นนุ – มใิ ชห่ รอื / เอวํ – อยา่ งนี้+[การเณ – ครน้ั เมอื่ เหตุ]/ สนฺเต – มอี ยู/่ ตสฺส – นน้ั / ปรุ สิ สสฺ – ของบรุ ษุ / อปฺปาฏหิ รี กตํ – ซงึ่ ความเป็ นวาจาอนั ไมม่ หี ลกั ฐาน/ ภาสติ ํ – ภาษิต/ สมปฺ ชฺชตี”ต?ิ – ยอ่ มถงึ ”ดงั นี้?/ “อทฺธา โข – แน่แทแ้ ล/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / เอวํ – อยา่ งนี้+[การเณ – ครน้ั เมอื่ เหตุ]/ สนฺเต – มอี ยู/่ ตสฺส – นน้ั / ปุรสิ สสฺ – ของบรุ ุษ/ อปปฺ าฏหิ ีรกตํ – ซงึ่ ความเป็ นวาจาอนั ไมม่ หี ลกั ฐาน/ ภาสติ ํ – ภาษิต/ สมฺปชฺชตี”ต.ิ – ยอ่ มถงึ ”ดงั น้ี/ “เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมอื นกนั แล/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ เอววํ าทโิ น – เป็ นผมู้ วี าทะอยา่ งนี้/ เอวทํ ฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผมู้ ที ฏิ ฐอิ ยา่ งนี้/ ‘เอกนฺตสขุ ี – มคี วามสุขโดยสว่ นเดียว/ อตตฺ า – อตั ตา/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อโรโค – เป็ นอตั ตาไมม่ โี รค/ ปรํ – ในเบื้องหลงั / มรณา’ต.ิ – จากความตาย’ดงั นี้/ ตยฺ าหํ – เหลา่ นน้ั +[สมณพรฺ าหฺมเณ – ซงึ่ สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]+ขา้ พเจา้ / อปุ สงกฺ มติ ฺวา – เขา้ ไปหาแลว้ / เอวํ – อยา่ งน้ี/ วทามิ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘สจฺจํ – จรงิ หรอื / กริ – ไดย้ นิ วา่ / ตุมฺเห – ทา่ นทง้ั หลาย/ อายสฺมนฺโต – ขา้ แตท่ า่ นผมู้ ีอายทุ ง้ั หลาย/ เอวํวาทโิ น – เป็ นผมู้ วี าทะอยา่ งน้ี/ เอวทํ ฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผมู้ ที ฏิ ฐอิ ยา่ งน้ี/ “เอกนฺตสขุ ี – มคี วามสุขโดยสว่ นเดยี ว/ อตตฺ า – อตั ตา/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อโรโค – เป็ นอตั ตาไมม่ ีโรค/ ปรํ – ในเบอื้ งหลงั / มรณา’ต.ิ – จากความตาย’ดงั น้ี/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เจ – หากวา่ / เม – อนั ขา้ พเจา้ / เอวํ – อยา่ งนี้/ ปฏุ ฐฺ า – ถามแลว้ / ‘อามา’ติ – ใช่แลว้ ’ดงั น้ี/ ปฏชิ านนฺต.ิ – ยอ่ มยนื ยนั /

68 ตฺยาหํ – เหลา่ นน้ั +[สมณพฺราหฺมเณ – กบั สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]+ขา้ พเจา้ / เอวํ – อยา่ งน้ี/ วทามิ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘อปิ – แมบ้ า้ งหรอื / ปน – ก/็ ตมุ เฺ ห – ทา่ นทง้ั หลาย/ อายสมฺ นฺโต – ขา้ แตท่ า่ นผมู้ อี ายทุ ง้ั หลาย/ เอกนฺตสขุ ํ – ทมี่ สี ขุ โดยสว่ นเดยี ว/ โลกํ – ซง่ึ โลก/ ชานํ – รอู้ ยู/่ ปสสฺ ํ – เหน็ อยู/่ วหิ รถา’ต?ิ – ยอ่ มอาศยั อยู’่ ดงั นี้/ อติ ิ – ดงั นี้/ ปฏุ ฐฺ า – ถกู ถามแลว้ / [เต – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ‘โน’ติ – ไม+่ [มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ชานาม – ยอ่ มรู]้ ’ดงั นี้/ วทนฺต.ิ – จะกลา่ ว/ “ตฺยาหํ – เหลา่ นน้ั +[สมณพฺราหมฺ เณ – กบั สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย] +ขา้ พเจา้ / เอวํ – อยา่ งน้ี/ วทามิ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘อปิ – แมบ้ า้ งหรือ/ ปน – ก็/ ตุมเฺ ห – ทา่ นทง้ั หลาย/ อายสมฺ นฺโต – ขา้ แตท่ า่ นผมู้ อี ายุทง้ั หลาย/ เอกํ – ๑ ราตรี/ วา – หรอื วา่ / รตฺตึ – ตลอดราตรี/ เอกํ – ๑ วนั / วา – หรอื วา่ / ทวิ สํ – ตลอดวนั / อุปฑฒฺ ํ – ครง่ึ หน่ึง/ วา – หรอื วา่ / รตฺตึ – ตลอดราตร/ี อุปฑฒฺ ํ – ครง่ึ หน่ึง/ วา – หรอื วา่ / ทวิ สํ – ตลอดวนั / เอกนฺตสขุ ึ – ทมี่ ีสขุ โดยสว่ นเดยี ว/ อตฺตานํ – ซง่ึ ตนเอง/ สญชฺ านาถา’ต?ิ – ยอ่ มรจู้ กั ’ดงั น้ี?/ อติ ิ – ดงั นี้/ ปฏุ ฐฺ า – ถกู ถามแลว้ / [เต – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ‘โน’ติ – ไม+่ [มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ชานาม – ยอ่ มรู]้ ’ดงั น้ี/ วทนฺต.ิ – จะกลา่ ว/ ตยฺ าหํ – เหลา่ นน้ั +[สมณพฺราหมฺ เณ – กบั สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย] +ขา้ พเจา้ / เอวํ – อยา่ งนี้/ วทามิ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘อปิ – แมบ้ า้ งหรอื / ปน – ก็/ ตมุ เฺ ห – ทา่ นทง้ั หลาย/ อายสมฺ นฺโต – ขา้ แตท่ า่ นผมู้ อี ายทุ ง้ั หลาย/ ชานาถ – ยอ่ มรจู้ กั / อยํ – น้ี/ มคฺโค – มรรค [ทาง]/ อยํ – นี้/ ปฏปิ ทา – ขอ้ ปฏบิ ตั /ิ เอกนฺตสขุ สสฺ – ทมี่ ีสุขโดยสว่ นเดยี ว/ โลกสสฺ – ซง่ึ โลก/ สจฉฺ ิกริ ยิ ายา’ต?ิ – เพอื่ การกระทาํ ใหแ้ จง้ ’ดงั นี้?/ อติ ิ – ดงั นี้/ ปฏุ ฐฺ า – ถกู ถามแลว้ / [เต – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ‘โน’ติ – ไม+่ [มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ชานาม – ยอ่ มรู]้ ’ดงั นี้/ วทนฺต.ิ – จะกลา่ ว/ “ตยฺ าหํ – เหลา่ นน้ั +[สมณพรฺ าหมฺ เณ – กบั สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย] +ขา้ พเจา้ / เอวํ – อยา่ งน้ี/ วทามิ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘อปิ – แมบ้ า้ งหรอื / ปน – ก็/ ตุมเฺ ห – ทา่ นทง้ั หลาย/ อายสมฺ นฺโต – ขา้ แตท่ า่ นผมู้ ีอายุทง้ั หลาย/ ยา – เหลา่ ใด/ ตา – เหลา่ นน้ั / เทวตา – เทวดาทง้ั หลาย/ เอกนฺตสขุ ํ – ทมี่ ีสขุ โดยสว่ นเดยี ว/ โลกํ – ซงึ่ โลก/ อุปปนฺนา

69 – เขา้ ถงึ แลว้ / ตาสํ – เหลา่ นน้ั / [เทวตานํ – ของเทวดาทง้ั หลาย]/ ภาสมานานํ – ผกู้ ลา่ วอย/ู่ สทฺทํ – ซงึ่ เสยี ง/ สุณาถ – ยอ่ มไดย้ นิ / “[ตมุ ฺเห – ทา่ นทง้ั หลาย]/ สปุ ฺปฏปิ นฺนาตถฺ – เป็ นผปู้ ฏบิ ตั ดิ แี ลว้ +ยอ่ มเป็ น/ มารสิ า – ดกู อ่ นทา่ นผนู้ ิรทกุ ขท์ ง้ั หลาย/ [ตมุ เฺ ห – ทา่ นทง้ั หลาย]/ อชุ ุปฺปฏปิ นฺนาตถฺ – เป็ นผปู้ ฏบิ ตั ชิ อบแลว้ +ยอ่ มเป็ น/ มารสิ า – ดกู อ่ นทา่ นผนู้ ิรทกุ ขท์ ง้ั หลาย/ เอกนฺตสุขสสฺ – ทมี่ สี ขุ โดยสว่ นเดยี ว/ โลกสสฺ – ซง่ึ โลก/ สจฺฉิกริ ยิ าย; – เพอื่ การกระทาํ ใหแ้ จง้ / มยมฺปิ – แมข้ า้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ หิ – ก็/ มารสิ า – ดูกอ่ นทา่ นผนู้ ิรทุกขท์ ง้ั หลาย/ เอวปํ ฏปิ นฺนา – เป็ นผปู้ ฏบิ ตั แิ ลว้ อยา่ งนี้/ เอกนฺตสุขํ – ทมี่ ีสขุ โดยสว่ นเดยี ว/ โลกํ – ซง่ึ โลก/ อุปปนฺนา’ต?ิ – เป็ นผเู้ ขา้ ถงึ แลว้ ’ดงั น้ี?/ อติ ิ – ดงั นี้/ ปุฏฐฺ า – ถกู ถามแลว้ / [เต – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ “โน”ติ – “ไม+่ [มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ชานาม – ยอ่ มรู]้ ”ดงั น้ี/ วทนฺต.ิ – จะกลา่ ว/ “ตํ – นน้ั / [วตถฺ ุํ – ซง่ึ เรือ่ ง/ ตวฺ ํ – เธอ]/ กึ – วา่ อยา่ งไร/ มญญฺ สิ – ยอ่ มเขา้ ใจ/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ นนุ – มใิ ชห่ รือ/ เอวํ – อยา่ งน้ี+[การเณ – ครน้ั เมอื่ เหตุ]/ สนฺเต – มอี ยู/่ เตสํ – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหมฺ ณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อปฺปาฏหิ ีรกตํ – ซงึ่ ความเป็ นวาจาอนั ไมม่ ีหลกั ฐาน/ ภาสติ ํ – ภาษิต/ สมฺปชฺชตี”ต?ิ – ยอ่ มถงึ ”ดงั นี้?/ “อทฺธา โข – แน่แทแ้ ล/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / เอวํ – อยา่ งน้ี+[การเณ – ครน้ั เมอื่ เหตุ]/ สนฺเต – มีอยู/่ เตสํ – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหฺมณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อปปฺ าฏหิ ีรกตํ – ซง่ึ ความเป็ นวาจาอนั ไมม่ หี ลกั ฐาน/ ภาสติ ํ – ภาษิต/ สมฺปชฺชตี”ต.ิ – ยอ่ มถงึ ”ดงั นี้/ ตโย – ๓ อยา่ ง/ อตฺตปฏลิ าภา – การไดอ้ ตั ภาพทง้ั หลาย/ ๔๒๘. “ตโย – ๓ อยา่ ง/ โขเม – แล+เหลา่ น้ี/ โปฏฺฐปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ อตฺตปฏลิ าภา – การไดอ้ ตั ภาพทง้ั หลาย/ โอฬารโิ ก – อนั หยาบ/ อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ มโนมโย – อนั สาํ เร็จไดต้ ามใจ/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ อรูโป – ทไี่ มม่ ีรปู / อตฺตปฏลิ าโภ. – การไดอ้ ตั ภาพ/ กตโม – เป็ นอยา่ งไร/ จ – ก็/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ โอฬารโิ ก – อนั หยาบ/ อตตฺ ปฏลิ าโภ? – การไดอ้ ตั ภาพ?/ รปู ี – เป็ นอตั ภาพทมี่ ีรูป/ จาตุมหาภตู โิ ก – เป็ นอตั ภาพทปี่ ระกอบดว้ ยมหาภูตรูป ๔ อยา่ ง/ กพฬกี าราหารภกโฺ ข – เป็ นอตั ภาพทบี่ รโิ ภคอาหารเป็ นคาํ ๆ/ อยํ – นี้/ โอฬารโิ ก – เป็ นการไดอ้ ตั ภาพทหี่ ยาบ/ อตฺตปฏลิ าโภ. – การไดอ้ ตั ภาพ/

70 กตโม – เป็ นอยา่ งไร/ มโนมโย – เป็ นการไดอ้ ตั ภาพทสี่ าํ เร็จไดต้ ามใจ/ อตตฺ ปฏลิ าโภ? – การไดอ้ ตั ภาพ?/ รูปี – เป็ นการไดอ้ ตั ภาพทมี่ รี ปู / มโนมโย – เป็ นการไดอ้ ตั ภาพทสี่ าํ เร็จไดต้ ามใจ/ สพฺพงคฺ ปจฺจงคฺ ี – เป็ นการไดอ้ ตั ภาพทมี่ ีอวยั วะครบถว้ น/ อหีนินฺทฺรโิ ย – เป็ นการไดอ้ ตั ภาพทมี่ ีอนิ ทรีย์ไมบ่ กพรอ่ ง/ อยํ – นี้/ มโนมโย – เป็ นการไดอ้ ตั ภาพทสี่ าํ เร็จไดต้ ามใจ/ อตตฺ ปฏลิ าโภ. – การไดอ้ ตั ภาพ/ กตโม – เป็ นอยา่ งไร/ อรโู ป – ทไี่ มม่ ีรูป/ อตฺตปฏลิ าโภ? – การไดอ้ ตั ภาพ?/ อรปู ี – เป็ นการไดอ้ ตั ภาพทไี่ มม่ รี ปู / สญญฺ ามโย – เป็ นการไดอ้ ตั ภาพทสี่ าํ เร็จดว้ ยสญั ญา/ อยํ – นี้/ อรูโป – เป็ นการไดอ้ ตั ภาพทไี่ มม่ ีรปู / อตฺตปฏลิ าโภ. – การไดอ้ ตั ภาพ/ ๔๒๙. “โอฬารกิ สฺสปิ – แมท้ หี่ ยาบ/ โข – แล/ อหํ – ขา้ พเจา้ / โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ อตฺตปฏลิ าภสฺส – ซงึ่ การไดอ้ ตั ภาพ/ ปหานาย – เพอื่ การละ/ ธมมฺ ํ – ซงึ่ ธรรม/ เทเสมิ – ยอ่ มแสดง/ ยถาปฏปิ นฺนานํ – ผทู้ ไี่ ดป้ ฏบิ ตั ติ ามนน้ั แลว้ / โว – อนั เธอทง้ั หลาย/ สกํ เิ ลสกิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความเศรา้ หมอง/ ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ ปหียสิ ฺสนฺติ – จกั ละได/้ โวทานิยา – อนั เป็ นไปเพอื่ ความผอ่ งแผว้ / ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ อภวิ ฑฺฒสิ สฺ นฺติ – จกั เจรญิ ยง่ิ / ปญญฺ าปารปิ ูรึ – ซงึ่ ความบรบิ รู ณ์แหง่ ปญั ญา/ เวปุลลฺ ตตฺ ญจฺ – ซง่ึ ความไพบูลย+์ ดว้ ย/ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเห็นแลว้ +น่นั เทยี ว/ ธมฺเม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ ง่ิ / สจฺฉิกตฺวา – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อปุ สมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รสิ ฺสถาต.ิ – จกั อาศยั อย+ู่ ดงั นี้/ สยิ า โข – พงึ มีแล/ ปน – ก็/ เต – ของเธอ/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ เอวมสสฺ – อยา่ งน้ี+[จนิ ฺตนํ – พระดาํ ร]ิ +ของพระองค/์ สกํ เิ ลสกิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความเศรา้ หมอง/ ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ ปหยี สิ ฺสนฺติ – จกั ละได/้ โวทานยิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความผอ่ งแผว้ / ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ อภวิ ฑฒฺ สิ ฺสนฺติ – จกั เจรญิ ยง่ิ / ปญญฺ าปารปิ รู ึ – ซง่ึ ความบรบิ รู ณ์แหง่ ปญั ญา/ เวปุลฺลตตฺ ญจฺ – ซง่ึ ความไพบลู ย์+ดว้ ย/ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเหน็ แลว้ +น่นั เทยี ว/ ธมเฺ ม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ ง่ิ / สจฺฉิกตวฺ า – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อุปสมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รสิ สฺ ติ – จกั อาศยั อย/ู่ ทุกฺโข – อนั ลาํ บาก/ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ วหิ าโรติ – ความเป็ นอย+ู่ ดงั นี้/ น โข – ไมแ่ ล/ ปเนตํ – ก็+น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ / ตยา – อนั เธอ]/ โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ เอวํ – อยา่ งนี้/ ทฏฐฺ พพฺ .ํ – พงึ เห็น/ สกํ เิ ลสกิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความเศรา้ หมอง/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ ปหียสิ ฺสนฺติ – จกั ละได/้ โวทานิยา –

71 อนั เป็ นไปเพอื่ ความผอ่ งแผว้ / จ – ดว้ ย/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ อภวิ ฑฒฺ สิ สฺ นฺติ – จกั เจรญิ ยงิ่ / ปญญฺ าปารปิ ูรึ – ซง่ึ ความบรบิ ูรณ์แหง่ ปญั ญา/ เวปุลลฺ ตตฺ ญจฺ – ซง่ึ ความไพบลู ย+์ ดว้ ย/ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเห็นแลว้ +น่นั เทยี ว/ ธมเฺ ม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ ง่ิ / สจฺฉิกตฺวา – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อปุ สมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รสิ สฺ ติ – จกั อาศยั อยู/่ ปามุชฺชํ – ความปราโมทย์/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ภวสิ ฺสติ – จกั มี/ ปี ติ – ปี ต/ิ จ – ดว้ ย/ ปสฺสทธฺ ิ – ปสั สทั ธ/ิ จ – ดว้ ย/ สติ – สต/ิ จ – ดว้ ย/ สมปฺ ชญญฺ ญจฺ – สมั ปชญั ญะ+ดว้ ย/ สุโข – เป็ นสุข/ จ – ดว้ ย/ วหิ าโร. – ความอย/ู่ ๔๓๐. “มโนมยสสฺ ปิ – แมท้ สี่ าํ เร็จไดต้ ามใจ/ โข – แล/ อหํ – ขา้ พเจา้ / โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ อตตฺ ปฏลิ าภสฺส – ซง่ึ การไดอ้ ตั ภาพ/ ปหานาย – เพอื่ การละ/ ธมฺมํ – ซง่ึ ธรรม/ เทเสมิ – ยอ่ มแสดง/ ยถาปฏปิ นฺนานํ – ผทู้ ไี่ ดป้ ฏบิ ตั ติ ามนน้ั แลว้ / โว – อนั เธอทง้ั หลาย/ สกํ เิ ลสกิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความเศรา้ หมอง/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ ปหยี สิ ฺสนฺติ – จกั ละได/้ โวทานิยา – อนั เป็ นไปเพอื่ ความผอ่ งแผว้ / ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ อภวิ ฑฺฒสิ ฺสนฺติ – จกั เจรญิ ยง่ิ / ปญญฺ าปารปิ ูรึ – ซงึ่ ความบรบิ รู ณ์แหง่ ปญั ญา/ เวปลุ ลฺ ตตฺ ญจฺ – ซงึ่ ความไพบลู ย+์ ดว้ ย/ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเหน็ แลว้ +น่นั เทียว/ ธมเฺ ม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ งิ่ / สจฺฉิกตฺวา – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อปุ สมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รสิ สฺ ถาติ – จกั อาศยั อย+ู่ ดงั น้ี/ สยิ า โข – พงึ มแี ล/ ปน – ก็/ เต – ของเธอ/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ เอวมสฺส – อยา่ งนี้+[จนิ ฺตนํ – พระดาํ ร]ิ +ของพระองค/์ ‘สกํ เิ ลสกิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความเศรา้ หมอง/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ ปหียสิ ฺสนฺติ – จกั ละได/้ โวทานิยา – อนั เป็ นไปเพอื่ ความผอ่ งแผว้ / ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ อภวิ ฑฺฒสิ สฺ นฺติ – จกั เจรญิ ยง่ิ / ปญญฺ าปารปิ ูรึ – ซงึ่ ความบรบิ ูรณ์แหง่ ปญั ญา/ เวปลุ ลฺ ตตฺ ญจฺ – ซงึ่ ความไพบลู ย์+ดว้ ย/ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเห็นแลว้ +น่นั เทียว/ ธมฺเม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ ง่ิ / สจฺฉิกตฺวา – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อุปสมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รสิ ฺสติ – จกั อาศยั อย/ู่ ทุกโฺ ข – อนั ลาํ บาก/ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ วหิ าโรติ – ความเป็ นอย+ู่ ดงั นี้/ น โข – ไมแ่ ล/ ปเนตํ – ก็+น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ / ตยา – อนั เธอ]/ โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ เอวํ – อยา่ งนี้/ ทฏฐฺ พฺพ.ํ – พงึ เห็น/ สกํ เิ ลสกิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความเศรา้ หมอง/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ ปหียสิ สฺ นฺติ – จกั ละได/้ โวทานยิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความผอ่ งแผว้ / จ – ดว้ ย/ ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ อภวิ ฑฺฒสิ ฺสนฺติ – จกั เจรญิ ยงิ่ / ปญญฺ าปารปิ ูรึ – ซงึ่ ความบรบิ ูรณ์แหง่ ปญั ญา/ เวปุลลฺ ตฺตญจฺ – ซงึ่ ความไพบลู ย์+ดว้ ย/ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเห็นแลว้ +น่นั เทยี ว/ ธมฺเม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ งิ่ / สจฺฉิกตฺวา –

72 กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อปุ สมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รสิ ฺสติ – จกั อาศยั อยู/่ ปามุชฺชํ – ความปราโมทย์/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ภวสิ สฺ ติ – จกั มี/ ปี ติ – ปี ต/ิ จ – ดว้ ย/ ปสสฺ ทฺธิ – ปสั สทั ธ/ิ จ – ดว้ ย/ สติ – สต/ิ จ – ดว้ ย/ สมปฺ ชญญฺ ญจฺ – สมั ปชญั ญะ+ดว้ ย/ สุโข – เป็ นสุข/ จ – ดว้ ย/ วหิ าโร. – ความอย/ู่ ๔๓๑. “อรูปสฺสปิ – ทไี่ มม่ รี ูป+แม/้ โข – แล/ อหํ – ขา้ พเจา้ / โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ อตตฺ ปฏลิ าภสสฺ – ซงึ่ การไดอ้ ตั ภาพ/ ปหานาย – เพอื่ การละ/ ธมมฺ ํ – ซงึ่ ธรรม/ เทเสมิ – ยอ่ มแสดง/ ยถาปฏปิ นฺนานํ – ผทู้ ไี่ ดป้ ฏบิ ตั ติ ามนน้ั แลว้ / โว – อนั เธอทง้ั หลาย/ สกํ เิ ลสกิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความเศรา้ หมอง/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ ปหยี สิ สฺ นฺติ – จกั ละได/้ โวทานิยา – อนั เป็ นไปเพอื่ ความผอ่ งแผว้ / ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ อภวิ ฑฺฒสิ ฺสนฺติ – จกั เจรญิ ยงิ่ / ปญญฺ าปารปิ ูรึ – ซง่ึ ความบรบิ ูรณ์แหง่ ปญั ญา/ เวปุลฺลตฺตญจฺ – ซง่ึ ความไพบลู ย+์ ดว้ ย/ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเห็นแลว้ +น่นั เทยี ว/ ธมฺเม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ ง่ิ / สจฉฺ ิกตฺวา – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อุปสมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รสิ สฺ ถาต.ิ – จกั อาศยั อย+ู่ ดงั น้ี/ สยิ า โข – พงึ มแี ล/ ปน – ก็/ เต – ของเธอ/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ เอวมสฺส – อยา่ งน้ี+[จนิ ฺตนํ – พระดาํ ร]ิ +ของพระองค/์ ‘สกํ เิ ลสกิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความเศรา้ หมอง/ ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ ปหียสิ สฺ นฺติ – จกั ละได/้ โวทานิยา – อนั เป็ นไปเพอื่ ความผอ่ งแผว้ / ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ อภวิ ฑฺฒสิ สฺ นฺติ – จกั เจรญิ ยง่ิ / ปญญฺ าปารปิ ูรึ – ซงึ่ ความบรบิ ูรณ์แหง่ ปญั ญา/ เวปุลฺลตตฺ ญจฺ – ซงึ่ ความไพบูลย์+ดว้ ย/ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเห็นแลว้ +น่นั เทยี ว/ ธมเฺ ม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ งิ่ / สจฺฉิกตวฺ า – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อปุ สมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รสิ สฺ ติ – จกั อาศยั อย/ู่ ทกุ ฺโข – อนั ลาํ บาก/ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ วหิ าโรติ – ความเป็ นอย+ู่ ดงั นี้/ น โข – ไมแ่ ล/ ปเนตํ – ก็+น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ / ตยา – อนั เธอ]/ โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ เอวํ – อยา่ งนี้/ ทฏฐฺ พฺพ.ํ – พงึ เห็น/ สกํ เิ ลสกิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความเศรา้ หมอง/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ ปหียสิ สฺ นฺติ – จกั ละได/้ โวทานิยา – อนั เป็ นไปเพอื่ ความผอ่ งแผว้ / จ – ดว้ ย/ ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ อภวิ ฑฒฺ สิ ฺสนฺติ – จกั เจรญิ ยงิ่ / ปญญฺ าปารปิ รู ึ – ซง่ึ ความบรบิ ูรณ์แหง่ ปญั ญา/ เวปุลลฺ ตตฺ ญจฺ – ซง่ึ ความไพบูลย+์ ดว้ ย/ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเห็นแลว้ +น่นั เทยี ว/ ธมเฺ ม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ ง่ิ / สจฺฉิกตฺวา – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อุปสมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รสิ ฺสติ – จกั อาศยั อยู/่ ปามุชฺชํ – ความปราโมทย์/ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ ภวสิ สฺ ติ – จกั มี/ ปี ติ – ปี ต/ิ จ – ดว้ ย/ ปสสฺ ทธฺ ิ – ปสั สทั ธ/ิ จ – ดว้ ย/ สติ – สต/ิ จ – ดว้ ย/ สมฺปชญญฺ ญจฺ – สมั ปชญั ญะ+ดว้ ย/ สุโข – เป็ นสขุ / จ – ดว้ ย/ วหิ าโร. – ความอย/ู่

73 ๔๓๒. “ปเร – เหลา่ อนื่ / [มนุสฺสา – มนุษย์ทง้ั หลาย]/ เจ – หากวา่ / โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ อมเฺ ห – ซงึ่ ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ เอวํ – อยา่ งนี้/ ปจุ ฺเฉยยฺ ุํ – พงึ สอบถาม/ ‘กตโม – เป็ นอยา่ งไร/ ปน – ก็/ โส – นน้ั / อาวโุ ส – ดูกอ่ นทา่ นผมู้ ีอายุทง้ั หลาย/ โอฬารโิ ก – อนั หยาบ/ อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ ยสสฺ – ใด/ [อตตฺ ปฏลิ าภสฺส – ซง่ึ การไดอ้ ตั ภาพ]/ ตมุ เฺ ห – ทา่ นทง้ั หลาย/ ปหานาย – เพอื่ การละ/ ธมฺมํ – ซง่ึ ธรรม/ เทเสถ – ขอจงแสดง/ ยถาปฏปิ นฺนานํ – ผทู้ ไี่ ดป้ ฏบิ ตั ติ ามนน้ั แลว้ / โว – อนั เธอทง้ั หลาย/ สกํ เิ ลสกิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความเศรา้ หมอง/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ ปหยี สิ สฺ นฺติ – จกั ละได/้ โวทานิยา – อนั เป็ นไปเพอื่ ความผอ่ งแผว้ / ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ อภวิ ฑฒฺ สิ สฺ นฺติ – จกั เจรญิ ยง่ิ / ปญญฺ าปารปิ ูรึ – ซง่ึ ความบรบิ ูรณ์แหง่ ปญั ญา/ เวปุลลฺ ตฺตญจฺ – ซง่ึ ความไพบูลย์+ดว้ ย/ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเห็นแลว้ +น่นั เทยี ว/ ธมฺเม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ ง่ิ / สจฺฉิกตฺวา – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อุปสมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รสิ ฺสถา’ติ – จกั อาศยั อย’ู่ ดงั น้ี/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / [มนุสสฺ านํ – แกม่ นุษย์ทง้ั หลาย]/ มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ เอวํ – อยา่ งนี้/ ปุฏฐฺ า – ถกู ถามแลว้ / เอวํ – อยา่ งนี้/ พยฺ ากเรยยฺ าม – พงึ พยากรณ์/ ‘อยํ – นี้/ วา – หรอื วา่ / โส – นน้ั / อาวุโส – ดกู อ่ นทา่ นผมู้ อี ายุทง้ั หลาย/ โอฬารโิ ก – อนั หยาบ/ อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ ยสสฺ – ใด/ [อตตฺ ปฏลิ าภสฺส – ซง่ึ การไดอ้ ตั ภาพ]/ มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ปหานาย – เพอื่ การละ/ ธมฺมํ – ซง่ึ ธรรม/ เทเสม – ยอ่ มแสดง/ ยถาปฏปิ นฺนานํ – ผทู้ ไี่ ดป้ ฏบิ ตั ติ ามนน้ั แลว้ / โว – อนั เธอทง้ั หลาย/ สกํ เิ ลสกิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความเศรา้ หมอง/ ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ ปหยี สิ สฺ นฺติ – จกั ละได/้ โวทานิยา – อนั เป็ นไปเพอื่ ความผอ่ งแผว้ / ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ อภวิ ฑฒฺ สิ ฺสนฺติ – จกั เจรญิ ยงิ่ / ปญญฺ าปารปิ รู ึ – ซง่ึ ความบรบิ ูรณ์แหง่ ปญั ญา/ เวปุลฺลตฺตญจฺ – ซงึ่ ความไพบูลย+์ ดว้ ย/ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเหน็ แลว้ +น่นั เทยี ว/ ธมฺเม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ ง่ิ / สจฺฉิกตฺวา – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อุปสมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รสิ ฺสถา’ต.ิ – จกั อาศยั อย’ู่ ดงั น้ี/ ๔๓๓. “ปเร – เหลา่ อนื่ / [มนุสฺสา – มนุษย์ทง้ั หลาย]/ เจ – หากวา่ / โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ อมเฺ ห – ซงึ่ ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ ปจุ เฺ ฉยฺยุํ – พงึ สอบถาม/ ‘กตโม – เป็ นอยา่ งไร/ ปน – ก็/ โส – นน้ั / อาวโุ ส – ดกู อ่ นทา่ นผมู้ ีอายุทง้ั หลาย/ มโนมโย – เป็ นอนั สาํ เร็จไดต้ ามใจ/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ ยสสฺ – ใด/ [อตตฺ ปฏลิ าภสฺส – ซงึ่ การไดอ้ ตั ภาพ]/ ตุมฺเห – ทา่ นทง้ั หลาย/ ปหานาย – เพอื่ การละ/ ธมมฺ ํ –

74 ซงึ่ ธรรม/ เทเสถ – ขอจงแสดง/ ยถาปฏปิ นฺนานํ – ผทู้ ไี่ ดป้ ฏบิ ตั ติ ามนน้ั แลว้ / โว – อนั เธอทง้ั หลาย/ สกํ เิ ลสกิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความเศรา้ หมอง/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ ปหยี สิ สฺ นฺติ – จกั ละได/้ โวทานิยา – อนั เป็ นไปเพอื่ ความผอ่ งแผว้ / ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ อภวิ ฑฺฒสิ สฺ นฺติ – จกั เจรญิ ยง่ิ / ปญญฺ าปารปิ ูรึ – ซง่ึ ความบรบิ ูรณ์แหง่ ปญั ญา/ เวปลุ ลฺ ตตฺ ญจฺ – ซงึ่ ความไพบลู ย์+ดว้ ย/ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเห็นแลว้ +น่นั เทยี ว/ ธมเฺ ม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ ง่ิ / สจฉฺ ิกตวฺ า – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อุปสมปฺ ชชฺ – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รสิ สฺ ถา’ต?ิ – จกั อาศยั อย’ู่ ดงั นี้?/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / [มนุสสฺ านํ – แกม่ นุษย์ทง้ั หลาย]/ มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ ปฏุ ฐฺ า – ถกู ถามแลว้ / เอวํ – อยา่ งน้ี/ พฺยากเรยยฺ าม – พงึ พยากรณ์/ ‘อยํ – น้ี/ วา – หรอื วา่ / โส – นน้ั / อาวุโส – ดกู อ่ นทา่ นผมู้ อี ายุทง้ั หลาย/ มโนมโย – เป็ นอนั สาํ เร็จไดต้ ามใจ/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ ยสสฺ – ใด/ [อตฺตปฏลิ าภสสฺ – ซง่ึ การไดอ้ ตั ภาพ]/ มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ปหานาย – เพอื่ การละ/ ธมมฺ ํ – ซงึ่ ธรรม/ เทเสม – ยอ่ มแสดง/ ยถาปฏปิ นฺนานํ – ผทู้ ไี่ ดป้ ฏบิ ตั ติ ามนน้ั แลว้ / โว – อนั เธอทง้ั หลาย/ สกํ เิ ลสกิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความเศรา้ หมอง/ ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ ปหยี สิ ฺสนฺติ – จกั ละได/้ โวทานิยา – อนั เป็ นไปเพอื่ ความผอ่ งแผว้ / ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ อภวิ ฑฒฺ สิ ฺสนฺติ – จกั เจรญิ ยงิ่ / ปญญฺ าปารปิ ูรึ – ซงึ่ ความบรบิ รู ณ์แหง่ ปญั ญา/ เวปุลฺลตฺตญจฺ – ซงึ่ ความไพบลู ย+์ ดว้ ย/ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเหน็ แลว้ +น่นั เทยี ว/ ธมฺเม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ งิ่ / สจฺฉิกตฺวา – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อปุ สมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รสิ ฺสถา’ต.ิ – จกั อาศยั อย’ู่ ดงั นี้/ ๔๓๔. “ปเร – เหลา่ อนื่ / [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ เจ – หากวา่ / โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ อมเฺ ห – ซงึ่ ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ ปุจเฺ ฉยยฺ ุํ – พงึ สอบถาม/ ‘กตโม – เป็ นอยา่ งไร/ ปน – ก็/ โส – นน้ั / อาวโุ ส – ดูกอ่ นทา่ นผมู้ ีอายุทง้ั หลาย/ อรโู ป – ทไี่ มม่ ีรปู / อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ ยสฺส – ใด/ [อตตฺ ปฏลิ าภสฺส – ซง่ึ การไดอ้ ตั ภาพ]/ ตุมเฺ ห – ทา่ นทง้ั หลาย/ ปหานาย – เพอื่ การละ/ ธมมฺ ํ – ซง่ึ ธรรม/ เทเสถ – ขอจงแสดง/ ยถาปฏปิ นฺนานํ – ผทู้ ไี่ ดป้ ฏบิ ตั ติ ามนน้ั แลว้ / โว – อนั เธอทง้ั หลาย/ สกํ เิ ลสกิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความเศรา้ หมอง/ ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ ปหียสิ สฺ นฺติ – จกั ละได/้ โวทานิยา – อนั เป็ นไปเพอื่ ความผอ่ งแผว้ / ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ อภวิ ฑฒฺ สิ สฺ นฺติ – จกั เจรญิ ยงิ่ / ปญญฺ าปารปิ รู ึ – ซง่ึ ความบรบิ ูรณ์แหง่ ปญั ญา/ เวปุลลฺ ตตฺ ญจฺ – ซง่ึ ความไพบลู ย์+ดว้ ย/ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเห็นแลว้ +น่นั เทยี ว/ ธมฺเม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ งิ่ / สจฺฉิกตฺวา –

75 กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อุปสมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รสิ สฺ ถา’ติ – จกั อาศยั อย’ู่ ดงั นี้/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / [มนุสสฺ านํ – แกม่ นุษยท์ ง้ั หลาย]/ มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ เอวํ – อยา่ งนี้/ ปฏุ ฐฺ า – ถกู ถามแลว้ / เอวํ – อยา่ งนี้/ พฺยากเรยยฺ าม – พงึ พยากรณ์/ ‘อยํ – นี้/ วา – หรอื วา่ / โส – นน้ั / อาวโุ ส – ดูกอ่ นทา่ นผมู้ ีอายุทง้ั หลาย/ อรโู ป – ทไี่ มม่ ีรูป/ อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ ยสฺส – ใด/ [อตฺตปฏลิ าภสสฺ – ซงึ่ การไดอ้ ตั ภาพ]/ มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ปหานาย – เพอื่ การละ/ ธมฺมํ – ซง่ึ ธรรม/ เทเสม – ยอ่ มแสดง/ ยถาปฏปิ นฺนานํ – ผทู้ ไี่ ดป้ ฏบิ ตั ติ ามนน้ั แลว้ / โว – อนั เธอทง้ั หลาย/ สกํ เิ ลสกิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความเศรา้ หมอง/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ ปหยี สิ สฺ นฺติ – จกั ละได/้ โวทานิยา – อนั เป็ นไปเพอื่ ความผอ่ งแผว้ / ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ อภวิ ฑฒฺ สิ ฺสนฺติ – จกั เจรญิ ยงิ่ / ปญญฺ าปารปิ รู ึ – ซงึ่ ความบรบิ รู ณ์แหง่ ปญั ญา/ เวปุลฺลตตฺ ญจฺ – ซง่ึ ความไพบูลย์+ดว้ ย/ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเห็นแลว้ +น่นั เทยี ว/ ธมเฺ ม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ งิ่ / สจฺฉิกตวฺ า – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อปุ สมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รสิ สฺ ถา’ต.ิ – จกั อาศยั อย’ู่ ดงั นี้/ “ตํ – นน้ั / [วตถฺ ุํ – ซงึ่ เรือ่ ง/ ตฺวํ – เธอ]/ กึ – วา่ อยา่ งไร/ มญญฺ สิ – ยอ่ มเขา้ ใจ/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ นนุ – มใิ ชห่ รือ/ เอวํ – อยา่ งน้ี+[การเณ – ครน้ั เมอื่ เหตุ]/ สนฺเต – มอี ยู/่ สปฺปาฏหิ รี กตํ – ซง่ึ ความเป็ นวาจามีหลกั ฐาน/ ภาสติ ํ – ภาษิต/ สมปฺ ชฺชตี”ต?ิ – ยอ่ มถงึ ”ดงั น้ี?/ “อทธฺ า โข – แน่แทแ้ ล/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / เอวํ – อยา่ งน้ี+[การเณ – ครน้ั เมอื่ เหตุ]/ สนฺเต – มอี ยู/่ สปปฺ าฏหิ รี กตํ – ซงึ่ ความเป็ นวาจามีหลกั ฐาน/ ภาสติ ํ – ภาษิต/ สมฺปชฺชตี”ต.ิ – ยอ่ มถงึ ”ดงั น้ี/ ๔๓๕. “เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ ปุรโิ ส – บุรุษ/ นิสเฺ สณึ – ซง่ึ บนั ใด/ กเรยฺย – พงึ กระทาํ / ปาสาทสฺส – สปู่ ราสาท/ อาโรหณาย – เพอื่ การขน้ึ ไป/ ตสเฺ สว – หลงั นน้ั +น่นั แหละ/ ปาสาทสฺส – แหง่ ปราสาท/ เหฏฐฺ า. – ในภายใต/้ ตเมนํ – นน้ั +น่นั / [ปรุ สิ ํ – กบั บรุ ษุ / มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ เอวํ – อยา่ งนี้/ วเทยยฺ ุํ – พงึ กลา่ ว/ ‘อมฺโภ – ผเู้ จรญิ / ปรุ สิ – แน่ะบุรุษ/ ยสสฺ – หลงั ใด/ ตฺวํ – เธอ/ ปาสาทสสฺ – สปู่ ราสาท/ อาโรหณาย – เพอื่ การขน้ึ ไป/ นิสฺเสณึ – ซงึ่ บนั ใด/ กโรสิ – ยอ่ มกระทาํ / ชานาสิ – ยอ่ มรจู้ กั / ตํ – หลงั นน้ั / ปาสาทํ – ซง่ึ ปราสาท/ ปุรตฺถมิ าย – อนั มที างดา้ นตะวนั ออก/ วา – หรือวา่ / ทสิ าย – ในทศิ / ทกขฺ ณิ าย – อนั มีทางดา้ นใต/้ วา – หรือวา่ / ทสิ าย – ในทศิ ฯลฯ/ ปจฺฉิมาย – อนั มที างดา้ นตะวนั ตก/ วา – หรือวา่ / ทสิ าย – ในทศิ / อตุ ตฺ ราย –

76 อนั มีทางดา้ นเหนือ/ วา – หรือวา่ / ทสิ าย – ในทศิ / อจุ โฺ จ – มขี นาดสูง/ วา – หรือวา่ / นีโจ – มขี นาดตา่ํ / วา – หรือวา่ / มชฺฌโิ ม – มขี นาดปานกลาง/ วา’ต?ิ – หรอื วา่ ’ดงั น้ี?/ โส – ผนู้ น้ั / [ปรุ โิ ส – บุรษุ ]/ เอวํ – อยา่ งนี้/ วเทยยฺ – พงึ กลา่ ว/ ‘อยํ – นี้/ วา – หรือวา่ / โส – นน้ั / อาวุโส – ดูกอ่ นทา่ นผมู้ อี ายุทง้ั หลาย/ ปาสาโท – ปราสาท/ ยสสฺ าหํ – หลงั ใด+[ปาสาทสฺส – สปู่ ราสาท]+ขา้ พเจา้ / อาโรหณาย – เพือ่ การขน้ึ ไป/ นิสเฺ สณึ – ซง่ึ บนั ใด/ กโรมิ – ยอ่ มกระทาํ / ตสฺเสว – หลงั นน้ั +น่นั แหละ/ ปาสาทสฺส – แหง่ ปราสาท/ เหฏฐฺ า’ต.ิ – ในภายใต’้ ดงั นี้/ “ตํ – นน้ั / [วตถฺ ุํ – ซงึ่ เรอื่ ง/ ตฺวํ – เธอ]/ กึ – วา่ อยา่ งไร/ มญญฺ สิ – ยอ่ มเขา้ ใจ/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ นนุ – มใิ ชห่ รอื / เอวํ – อยา่ งน้ี+[การเณ – ครน้ั เมอื่ เหตุ]/ สนฺเต – มีอยู/่ ตสสฺ – นน้ั / ปุรสิ สฺส – ของบรุ ษุ / สปฺปาฏหิ รี กตํ – ซงึ่ ความเป็ นวาจามีหลกั ฐาน/ ภาสติ ํ – ภาษิต/ สมปฺ ชฺชตี”ต?ิ – ยอ่ มถงึ ”ดงั น้ี?/ “อทธฺ า โข – แน่แทแ้ ล/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / เอวํ – อยา่ งนี้+[การเณ – ครน้ั เมอื่ เหตุ]/ สนฺเต – มีอยู/่ ตสฺส – นน้ั / ปุรสิ สฺส – ของบุรษุ / สปปฺ าฏหิ ีรกตํ – ซง่ึ ความเป็ นวาจามหี ลกั ฐาน/ ภาสติ ํ – ภาษิต/ สมปฺ ชฺชตี”ต.ิ – ยอ่ มถงึ ”ดงั น้ี/ ๔๓๖. “เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมอื นกนั แล/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ ปเร – เหลา่ อนื่ / [มนุสสฺ า – มนุษย์ทง้ั หลาย]/ เจ – หากวา่ / อมฺเห – ซง่ึ ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ เอวํ – อยา่ งนี้/ ปุจฺเฉยยฺ ุํ – พงึ สอบถาม/ ‘กตโม – เป็ นอยา่ งไร/ ปน – ก็/ โส – นน้ั / อาวุโส – ดูกอ่ นทา่ นผมู้ อี ายุทง้ั หลาย/ โอฬารโิ ก – อนั หยาบ/ อตฺตปฏลิ าโภฯเปฯ – การไดอ้ ตั ภาพ ฯลฯ/ กตโม – เป็ นอยา่ งไร/ ปน – ก็/ โส – นน้ั / อาวุโส – ดกู อ่ นทา่ นผมู้ ีอายุทง้ั หลาย/ มโนมโย – เป็ นอนั สาํ เร็จไดต้ ามใจ/ อตตฺ ปฏลิ าโภฯเปฯ – การไดอ้ ตั ภาพ ฯลฯ/ กตโม – เป็ นอยา่ งไร/ ปน – ก็/ โส – นน้ั / อาวุโส – ดูกอ่ นทา่ นผมู้ ีอายทุ ง้ั หลาย/ อรูโป – ทไี่ มม่ รี ูป/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ ยสฺส – ใด/ [อตฺตปฏลิ าภสฺส – ซงึ่ การไดอ้ ตั ภาพ]/ ตุมฺเห – ทา่ นทง้ั หลาย/ ปหานาย – เพอื่ การละ/ ธมมฺ ํ – ซงึ่ ธรรม/ เทเสถ – ขอจงแสดง/ ยถาปฏปิ นฺนานํ – ผทู้ ไี่ ดป้ ฏบิ ตั ติ ามนน้ั แลว้ / โว – อนั เธอทง้ั หลาย/ สกํ เิ ลสกิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความเศรา้ หมอง/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ ปหียสิ ฺสนฺติ – จกั ละได/้ โวทานิยา – อนั เป็ นไปเพอื่ ความผอ่ งแผว้ / ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ อภวิ ฑฒฺ สิ ฺสนฺติ – จกั เจรญิ ยง่ิ / ปญญฺ าปารปิ รู ึ – ซง่ึ ความบรบิ ูรณ์แหง่ ปญั ญา/ เวปุลลฺ ตตฺ ญจฺ – ซง่ึ ความไพบลู ย์+ดว้ ย/ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเหน็ แลว้ +น่นั เทียว/

77 ธมเฺ ม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ ง่ิ / สจฺฉิกตฺวา – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อปุ สมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รสิ สฺ ถา’ติ – จกั อาศยั อย’ู่ ดงั น้ี/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / [มนุสฺสานํ – แกม่ นุษย์ทง้ั หลาย]/ มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ เอวํ – อยา่ งนี้/ ปฏุ ฐฺ า – ถกู ถามแลว้ / เอวํ – อยา่ งน้ี/ พยฺ ากเรยยฺ าม – พงึ พยากรณ์/ ‘อยํ – น้ี/ วา – หรือวา่ / โส – นน้ั / อาวโุ ส – ดกู อ่ นทา่ นผมู้ อี ายทุ ง้ั หลาย/ อรูโป – ทไี่ มม่ รี ปู / อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ ยสสฺ – ใด/ [อตฺตปฏลิ าภสฺส – ซง่ึ การไดอ้ ตั ภาพ]/ มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ปหานาย – เพอื่ การละ/ ธมฺมํ – ซง่ึ ธรรม/ เทเสม – ยอ่ มแสดง/ ยถาปฏปิ นฺนานํ – ผทู้ ไี่ ดป้ ฏบิ ตั ติ ามนน้ั แลว้ / โว – อนั เธอทง้ั หลาย/ สกํ เิ ลสกิ า – อนั เป็ นไปเพอื่ ความเศรา้ หมอง/ ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ ปหยี สิ ฺสนฺติ – จกั ละได/้ โวทานิยา – อนั เป็ นไปเพอื่ ความผอ่ งแผว้ / ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ อภวิ ฑฒฺ สิ สฺ นฺติ – จกั เจรญิ ยงิ่ / ปญญฺ าปารปิ รู ึ – ซง่ึ ความบรบิ ูรณ์แหง่ ปญั ญา/ เวปุลฺลตฺตญจฺ – ซงึ่ ความไพบลู ย์+ดว้ ย/ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเหน็ แลว้ +น่นั เทียว/ ธมฺเม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ งิ่ / สจฉฺ ิกตวฺ า – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อปุ สมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รสิ ฺสถา’ต.ิ – จกั อาศยั อย’ู่ ดงั นี้/

78 “ตํ – นน้ั / [วตถฺ ุํ – ซงึ่ เรือ่ ง/ ตฺวํ – เธอ]/ กึ – วา่ อยา่ งไร/ มญญฺ สิ – ยอ่ มเขา้ ใจ/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ นนุ – มใิ ชห่ รอื / เอวํ – อยา่ งน้ี+[การเณ – ครน้ั เมอื่ เหตุ]/ สนฺเต – มอี ยู/่ สปฺปาฏหิ ีรกตํ – ซง่ึ ความเป็ นวาจามหี ลกั ฐาน/ ภาสติ ํ – ภาษิต/ สมปฺ ชฺชตี”ต?ิ – ยอ่ มถงึ ”ดงั นี้?/ “อทฺธา โข – แน่แทแ้ ล/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / เอวํ – อยา่ งนี้+[การเณ – ครน้ั เมอื่ เหตุ]/ สนฺเต – มอี ยู/่ สปฺปาฏหิ ีรกตํ – ซง่ึ ความเป็ นวาจามหี ลกั ฐาน/ ภาสติ ํ – ภาษิต/ สมปฺ ชฺชตี”ต.ิ – ยอ่ มถงึ ”ดงั นี้/ ๔๓๗. เอวํ – อยา่ งน้ี+[วจเน – ครน้ั เมอื่ พระดาํ รสั / ภควตา – อนั พระผมู้ พี ระภาค]/ วตุ เฺ ต – ตรสั แลว้ / จติ โฺ ต – ชือ่ วา่ จติ ตะ/ หตถฺ สิ ารปิ ุตฺโต – หตั ถสิ ารีบตุ ร/ ภควนฺตํ – กบั พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจนํ – ซงึ่ คาํ ]+ไดก้ ราบทลู แลว้ / “ยสมฺ ึ – ใด/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / สมเย – ในสมยั / โอฬารโิ ก – อนั หยาบ/ อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ โมฆสสฺ – อนั เป็ นโมฆะ/ ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / มโนมโย – เป็ นอนั สาํ เร็จไดต้ ามใจ/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ โมโฆ – เป็ นโมฆะ/ อรูโป – ทไี่ มม่ รี ปู / อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โหต;ิ – ยอ่ มเป็ น/ โอฬารโิ ก – อนั หยาบ/ วาสสฺ – หรือวา่ +พงึ มี/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / สจฺโจ – เป็ นเรอื่ งจรงิ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ ยสมฺ ึ – ใด/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / สมเย – ในสมยั / มโนมโย – เป็ นอนั สาํ เร็จไดต้ ามใจ/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ โมฆสฺส – อนั เป็ นโมฆะ/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โอฬารโิ ก – อนั หยาบ/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ โมโฆ – เป็ นโมฆะ/ อรโู ป – ทไี่ มม่ รี ปู / อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โหต;ิ – ยอ่ มเป็ น/ มโนมโย – เป็ นอนั สาํ เร็จไดต้ ามใจ/ วาสฺส – หรือวา่ +พงึ มี/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / สจฺโจ – เป็ นเรอื่ งจรงิ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ ยสมฺ ึ – ใด/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / สมเย – ในสมยั / อรโู ป – ทไี่ มม่ รี ปู / อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โหติ – ยอ่ มม/ี โมฆสฺส – อนั เป็ นโมฆะ/ ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โอฬารโิ ก – อนั หยาบ/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โหติ – ยอ่ มมี/ โมโฆ – เป็ นโมฆะ/ มโนมโย – เป็ นอนั สาํ เร็จไดต้ ามใจ/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โหต;ิ – ยอ่ มเป็ น/ อรโู ป – ทไี่ มม่ ีรปู / วาสสฺ – หรอื วา่ +พงึ มี/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / สจฺโจ – เป็ นเรอื่ งจรงิ / โหตี”ต.ิ – ยอ่ มเป็ น”ดงั นี้/

79 “ยสฺมึ – ใด/ จติ ตฺ – ดกู อ่ นจติ ตะ/ สมเย – ในสมยั / โอฬารโิ ก – อนั หยาบ/ อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โหติ – ยอ่ มม/ี เนว – ไม+่ น่นั แล/ ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / มโนมโย – เป็ นอนั สาํ เร็จไดต้ ามใจ/ อตฺตปฏลิ าโภติ – การไดอ้ ตั ภาพ+ดงั นี้/ สงขฺ ํ – ซง่ึ การนบั / คจฉฺ ติ – ยอ่ มถงึ / น – ไม/่ อรูโป – ทไี่ มม่ รี ปู / อตตฺ ปฏลิ าโภติ – การไดอ้ ตั ภาพ+ดงั น้ี/ สงขฺ ํ – ซงึ่ การนบั / คจฺฉติ – ยอ่ มถงึ / โอฬารโิ ก – อนั หยาบ/ อตฺตปฏลิ าโภตเฺ วว – การไดอ้ ตั ภาพ+ดงั น้ี+น่นั แล/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / สงขฺ ํ – ซง่ึ การนบั / คจฺฉต.ิ – ยอ่ มถงึ / ยสมฺ ึ – ใด/ จติ ตฺ – ดกู อ่ นจติ ตะ/ สมเย – ในสมยั / มโนมโย – เป็ นอนั สาํ เร็จไดต้ ามใจ/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โหติ – ยอ่ มม/ี เนว – ไม+่ น่นั แล/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โอฬารโิ ก – อนั หยาบ/ อตตฺ ปฏลิ าโภติ – การไดอ้ ตั ภาพ+ดงั น้ี/ สงขฺ ํ – ซง่ึ การนบั / คจฉฺ ติ – ยอ่ มถงึ / น – ไม/่ อรูโป – ทไี่ มม่ ีรปู / อตตฺ ปฏลิ าโภติ – การไดอ้ ตั ภาพ+ดงั นี้/ สงขฺ ํ – ซงึ่ การนบั / คจฉฺ ต;ิ – ยอ่ มถงึ / มโนมโย – เป็ นอนั สาํ เร็จไดต้ ามใจ/ อตฺตปฏลิ าโภตเฺ วว – การไดอ้ ตั ภาพ+ดงั น้ี+น่นั แล/ ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / สงขฺ ํ – ซง่ึ การนบั / คจฺฉต.ิ – ยอ่ มถงึ / ยสฺมึ – ใด/ จติ ฺต – ดูกอ่ นจติ ตะ/ สมเย – ในสมยั / อรูโป – ทไี่ มม่ รี ูป/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โหติ – ยอ่ มมี/ เนว – ไม+่ น่นั แล/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โอฬารโิ ก – อนั หยาบ/ อตฺตปฏลิ าโภติ – การไดอ้ ตั ภาพ+ดงั น้ี/ สงขฺ ํ – ซง่ึ การนบั / คจฉฺ ติ – ยอ่ มถงึ / น – ไม/่ มโนมโย – เป็ นอนั สาํ เร็จไดต้ ามใจ/ อตตฺ ปฏลิ าโภติ – การไดอ้ ตั ภาพ+ดงั นี้/ สงขฺ ํ – ซง่ึ การนบั / คจฉฺ ต;ิ – ยอ่ มถงึ / อรโู ป – ทไี่ มม่ ีรูป/ อตตฺ ปฏลิ าโภตเฺ วว – การไดอ้ ตั ภาพ+ดงั นี้+น่นั แล/ ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / สงขฺ ํ – ซง่ึ การนบั / คจฺฉต.ิ – ยอ่ มถงึ / ๔๓๘. “สเจ – ถา้ วา่ / [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ตํ – ซง่ึ เธอ/ จติ ฺต – ดกู อ่ นจติ ตะ/ เอวํ – อยา่ งนี้/ ปุจเฺ ฉยยฺ ุํ – พงึ สอบถาม/ ‘อโหสิ – ไดม้ แี ลว้ / ตวฺ ํ – เธอ/ อตีตมทธฺ านํ – ในกาลอนั ลว่ งไปแลว้ / น – ไม/่ ตฺวํ – เธอ/ นาโหส;ิ – ไม+่ ไดม้ แี ลว้ / ภวสิ ฺสสิ – จกั มี/ ตฺวํ – เธอ/ อนาคตมทธฺ านํ – ในกาลอนั ยงั มาไมถ่ งึ แลว้ / น – ไม/่ ตฺวํ – เธอ/ น – ไม/่ ภวสิ ฺสส;ิ – จกั มี/ อตถฺ ิ – มอี ยู/่ ตฺวํ – เธอ/ เอตรหิ – ในบดั น้ี/ น – ไม/่ ตวฺ ํ – เธอ/ นตฺถี’ติ – ยอ่ มไมม่ ี’ดงั น้ี/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ ปฏุ โฺ ฐ – ถกู ถามแลว้ / ตฺวํ – เธอ/ จติ ตฺ – ดูกอ่ นจติ ตะ/ กนิ ฺติ – วา่ อยา่ งไร/ พยฺ ากเรยยฺ าสี”ต?ิ – พงึ พยากรณ์”ดงั นี้?/ “สเจ – ถา้ วา่ / [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ มํ – ซงึ่ ขา้ พระองค์/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / เอวํ – อยา่ งนี้/ ปุจเฺ ฉยยฺ ุํ – พงึ สอบถาม/

80 ‘อโหสิ – ไดม้ ีแลว้ / ตวฺ ํ – เธอ/ อตตี มทฺธานํ – ในกาลอนั ลว่ งไปแลว้ / น – ไม/่ ตวฺ ํ – เธอ/ นาโหส;ิ – ไม+่ ไดม้ ีแลว้ / ภวสิ สฺ สิ – จกั มี/ ตฺวํ – เธอ/ อนาคตมทธฺ านํ – ในกาลอนั ยงั มาไมถ่ งึ แลว้ / น – ไม/่ ตวฺ ํ – เธอ/ น – ไม/่ ภวสิ สฺ ส;ิ – จกั มี/ อตถฺ ิ – มีอยู/่ ตวฺ ํ – เธอ/ เอตรหิ – ในบดั น้ี/ น – ไม/่ ตวฺ ํ – เธอ/ นตถฺ ี’ติ – ยอ่ มไมม่ ี’ดงั นี้/ เอวํ – อยา่ งนี้/ ปฏุ โฺ ฐ – ถกู ถามแลว้ / อหํ – ขา้ พระองค/์ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / เอวํ – อยา่ งนี้/ พยฺ ากเรยยฺ ํ – พงึ พยากรณ์/ ‘อโหสาหํ – ไดม้ ีแลว้ +ขา้ พเจา้ / อตตี มทธฺ านํ – ในกาลอนั ลว่ งไปแลว้ / นาหํ – ไม+่ ขา้ พเจา้ / น – ไม/่ อโหส;ึ – ไดม้ แี ลว้ / ภวสิ ฺสามหํ – จกั ม+ี ขา้ พเจา้ / อนาคตมทธฺ านํ – ในกาลอนั ยงั มาไมถ่ งึ แลว้ / นาหํ – ไม+่ ขา้ พเจา้ / น – ไม/่ ภวสิ สฺ าม;ิ – จกั ม/ี อตถฺ าหํ – มอี ย+ู่ ขา้ พเจา้ / เอตรหิ – ในบดั นี้/ นาหํ – ไม+่ ขา้ พเจา้ / นตถฺ ี’ติ – ยอ่ มไมม่ ี’ดงั นี้/ เอวํ – อยา่ งนี้/ ปฏุ โฺ ฐ – ถกู ถามแลว้ / อหํ – ขา้ พระองค/์ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / เอวํ – อยา่ งน้ี/ พยฺ ากเรยยฺ ”นฺต.ิ – พงึ พยากรณ์”ดงั น้ี/ “สเจ – ถา้ วา่ / ปน – ก็/ [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ตํ – ซง่ึ เธอ/ จติ ตฺ – ดกู อ่ นจติ ตะ/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ ปุจฺเฉยยฺ ุํ – พงึ สอบถาม/ ‘โย – อนั ใด/ เต – ของเธอ/ อโหสิ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / อตีโต – ทเี่ ป็ นอดตี / อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โสว – นน้ั +เทา่ นน้ั / เต – ของเธอ/ อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ สจโฺ จ – เป็ นเรอื่ งจรงิ / โมโฆ – เป็ นโมฆะ/ [อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ]/ อนาคโต – ทเี่ ป็ นอนาคต/ โมโฆ – เป็ นโมฆะ/ [อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ]/ ปจจฺ ุปปฺ นฺโน? – ทเี่ ป็ นปจั จุบนั ?/ โย – ใด/ เต – ของเธอ/ ภวสิ สฺ ติ – จกั มี/ อนาคโต – ทเี่ ป็ นอนาคต/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โสว – นน้ั +เทา่ นน้ั / เต – ของเธอ/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ สจฺโจ – เป็ นเรอื่ งจรงิ / โมโฆ – เป็ นโมฆะ/ [อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ]/ อตีโต – ทเี่ ป็ นอดีต/ โมโฆ – เป็ นโมฆะ/ [อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ]/ ปจฺจุปฺปนฺโน? – ทเี่ ป็ นปจั จุบนั ?/ โย – ใด/ เต – ของเธอ/ เอตรหิ – ในบดั นี้/ ปจฺจปุ ฺปนฺโน – ทเี่ ป็ นปจั จุบนั / อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โสว – นน้ั +เทา่ นน้ั / เต – ของเธอ/ อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ สจโฺ จ – เป็ นเรอื่ งจรงิ / โมโฆ – เป็ นโมฆะ/ [อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ]/ อตีโต – ทเี่ ป็ นอดตี / โมโฆ – เป็ นโมฆะ/ [อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ]/ อนาคโต’ต.ิ – ทเี่ ป็ นอนาคต’ดงั น้ี/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ ปฏุ โฺ ฐ – ถกู ถามแลว้ / ตวฺ ํ – เธอ/ จติ ฺต – ดกู อ่ นจติ ตะ/ กนิ ฺติ – วา่ อยา่ งไร/ พยฺ ากเรยยฺ าสี”ต?ิ – พงึ พยากรณ์”ดงั น้ี?/

81 “สเจ – ถา้ วา่ / ปน – ก็/ [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ มํ – ซงึ่ ขา้ พระองค์/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / เอวํ – อยา่ งน้ี/ ปุจเฺ ฉยยฺ ุํ – พงึ สอบถาม/ ‘โย – ใด/ เต – ของเธอ/ อโหสิ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / อตีโต – ทเี่ ป็ นอดตี / อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โสว – นน้ั +เทา่ นน้ั / เต – ของเธอ/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ สจฺโจ – เป็ นเรอื่ งจรงิ / โมโฆ – เป็ นโมฆะ/ [อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ]/ อนาคโต – ทเี่ ป็ นอนาคต/ โมโฆ – เป็ นโมฆะ/ [อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ]/ ปจจฺ ุปฺปนฺโน. – เป็ นปจั จุบนั / โย – ใด/ เต – ของเธอ/ ภวสิ สฺ ติ – จกั มี/ อนาคโต – ทเี่ ป็ นอนาคต/ อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โสว – นน้ั +เทา่ นน้ั / เต – ของเธอ/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ สจโฺ จ – เป็ นเรอื่ งจรงิ / โมโฆ – เป็ นโมฆะ/ [อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ]/ อตีโต – ทเี่ ป็ นอดตี / โมโฆ – เป็ นโมฆะ/ [อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ]/ ปจจฺ ุปปฺ นฺโน. – เป็ นปจั จุบนั / โย – ใด/ เต – ของเธอ/ เอตรหิ – ในบดั นี้/ ปจฺจุปปฺ นฺโน – ทเี่ ป็ นปจั จุบนั / อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โสว – นน้ั +เทา่ นน้ั / เต – ของเธอ/ อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ สจฺโจ – เป็ นเรอื่ งจรงิ / โมโฆ – เป็ นโมฆะ/ [อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ]/ อตีโต – ทเี่ ป็ นอดีต/ โมโฆ – เป็ นโมฆะ/ [อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ]/ อนาคโต’ต.ิ – ทเี่ ป็ นอนาคต’ดงั นี้/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ ปฏุ โฺ ฐ – ถกู ถามแลว้ / อหํ – ขา้ พระองค/์ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / เอวํ – อยา่ งน้ี/ พยฺ ากเรยยฺ ํ – พงึ พยากรณ์/ ‘โย – ใด/ เม – ของขา้ พเจา้ / อโหสิ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / อตีโต – ทเี่ ป็ นอดตี / อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โสว – นน้ั +เทา่ นน้ั / เม – ของขา้ พเจา้ / อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / สจโฺ จ – เป็ นเรอื่ งจรงิ / อโหสิ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / โมโฆ – เป็ นโมฆะ/ [อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ]/ อนาคโต – ทเี่ ป็ นอนาคต/ โมโฆ – เป็ นโมฆะ/ [อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ]/ ปจฺจปุ ฺปนฺโน. – ทเี่ ป็ นปจั จุบนั / โย – ใด/ เม – ของขา้ พเจา้ / ภวสิ สฺ ติ – จกั ม/ี อนาคโต – ทเี่ ป็ นอนาคต/ อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โสว – นน้ั +เทา่ นน้ั / เม – ของขา้ พเจา้ / อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / สจโฺ จ – เป็ นเรอื่ งจรงิ / [อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ]/ ภวสิ ฺสติ – จกั ม/ี โมโฆ – เป็ นโมฆะ/ [อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ]/ อตีโต – ทเี่ ป็ นอดีต/ โมโฆ – เป็ นโมฆะ/ [อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ]/ ปจฺจปุ ฺปนฺโน. – ทเี่ ป็ นปจั จบุ นั / โย – ใด/ เม – ของขา้ พเจา้ / เอตรหิ – ในบดั นี้/ ปจฺจุปปฺ นฺโน – ทเี่ ป็ นปจั จุบนั / อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โสว – นน้ั +เทา่ นน้ั / เม – ของขา้ พเจา้ / อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ สจโฺ จ – เป็ นเรอื่ งจรงิ / โมโฆ – เป็ นโมฆะ/ [อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ]/ อตีโต – ทเี่ ป็ นอดตี / โมโฆ –

82 เป็ นโมฆะ/ [อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ]/ อนาคโต’ต.ิ – ทเี่ ป็ นอนาคต’ดงั นี้/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ ปุฏโฺ ฐ – ถกู ถามแลว้ / อหํ – ขา้ พระองค/์ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / เอวํ – อยา่ งน้ี/ พยฺ ากเรยยฺ ”นฺต.ิ – พงึ พยากรณ์”ดงั น้ี/ ๔๓๙. “เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมือนกนั แล/ จติ ตฺ – ดกู อ่ นจติ ตะ/ ยสฺมึ – ใด/ สมเย – ในสมยั / โอฬารโิ ก – อนั หยาบ/ อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ เนว – ไม+่ น่นั แล/ ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / มโนมโย – เป็ นอนั สาํ เร็จไดต้ ามใจ/ อตตฺ ปฏลิ าโภติ – การไดอ้ ตั ภาพ+ดงั น้ี/ สงขฺ ํ – ซง่ึ การนบั / คจฺฉติ – ยอ่ มถงึ / น – ไม/่ อรโู ป – ทไี่ มม่ รี ูป/ อตตฺ ปฏลิ าโภติ – การไดอ้ ตั ภาพ+ดงั น้ี/ สงขฺ ํ – ซงึ่ การนบั / คจฺฉต.ิ – ยอ่ มถงึ / โอฬารโิ ก – อนั หยาบ/ อตฺตปฏลิ าโภตฺเวว – การไดอ้ ตั ภาพ+ดงั น้ี+น่นั แล/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / สงขฺ ํ – ซง่ึ การนบั / คจฺฉต.ิ – ยอ่ มถงึ / ยสฺมึ – ใด/ จติ ตฺ – ดกู อ่ นจติ ตะ/ สมเย – ในสมยั / มโนมโย – เป็ นอนั สาํ เร็จไดต้ ามใจ/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มม/ี ฯลฯ/ ยสมฺ ึ – ใด/ จติ ตฺ – ดูกอ่ นจติ ตะ/ สมเย – ในสมยั / อรโู ป – ทไี่ มม่ รี ูป/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โหติ – ยอ่ มมี/ เนว – ไม+่ น่นั แล/ ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โอฬารโิ ก – อนั หยาบ/ อตตฺ ปฏลิ าโภติ – การไดอ้ ตั ภาพ+ดงั น้ี/ สงขฺ ํ – ซงึ่ การนบั / คจฺฉติ – ยอ่ มถงึ / น – ไม/่ มโนมโย – เป็ นอนั สาํ เร็จไดต้ ามใจ/ อตตฺ ปฏลิ าโภติ – การไดอ้ ตั ภาพ+ดงั น้ี/ สงขฺ ํ – ซง่ึ การนบั / คจฉฺ ต;ิ – ยอ่ มถงึ / อรูโป – ทไี่ มม่ รี ูป/ อตฺตปฏลิ าโภตเฺ วว – การไดอ้ ตั ภาพ+ดงั นี้+น่นั แล/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / สงขฺ ํ – ซงึ่ การนบั / คจฺฉต.ิ – ยอ่ มถงึ / ๔๔๐. “เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ จติ ฺต – ดูกอ่ นจติ ตะ/ ควา – จากแมโ่ ค/ ขีรํ – นมสด/ ขรี มหฺ า – จากนมสด/ ทธิ – นมสม้ / ทธมิ หฺ า – จากนมสม้ / นวนีตํ – เนยสด/ นวนีตมฺหา – จากเนยสด/ สปฺปิ – เนยใส/ สปฺปิ มฺหา – จากเนยใส/ สปปฺ ิ มณฺโฑ. – หวั เนยใส/ ยสมฺ ึ – ใด/ สมเย – ในสมยั / ขีรํ – นมสด/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ เนว – ไม+่ น่นั แล/ ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / ทธตี ิ – วา่ เป็ นนมสม้ +ดงั นี้/ สงขฺ ํ – ซงึ่ การนบั / คจฉฺ ติ – ยอ่ มถงึ / น – ไม/่ นวนีตนฺติ – วา่ เป็ นเนยสด+ดงั น้ี/ สงขฺ ํ – ซงึ่ การนบั / คจฺฉติ – ยอ่ มถงึ / น – ไม/่ สปปฺ ี ติ – วา่ เป็ นเนยใส+ดงั นี้/ สงขฺ ํ – ซง่ึ การนบั / คจฺฉติ – ยอ่ มถงึ / น – ไม/่ สปฺปิ มณฺโฑติ – วา่ เป็ นหวั เนยใส+ดงั นี้/ สงขฺ ํ – ซง่ึ การนบั / คจฉฺ ต;ิ – ยอ่ มถงึ / ขีรํ – วา่ เป็ นนมสด/ ตเฺ วว – แตว่ า่ +เทา่ นน้ั / ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / สงขฺ ํ – ซง่ึ การนบั / คจฺฉต.ิ – ยอ่ มถงึ /

83 ยสมฺ ึ – ใด/ สมเย – ในสมยั / ทธิ – เป็ นนมสม้ / โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ นวนีตํ – เป็ นเนยสด/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ สปปฺ ิ – เป็ นเนยใส/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ สปปฺ ิ มณฺโฑ – เป็ นหวั เนยใส/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ เนว – ไม+่ น่นั แล/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / ขรี นฺติ – วา่ เป็ นนมสด/ สงขฺ ํ – ซงึ่ การนบั / คจฉฺ ติ – ยอ่ มถงึ / น – ไม/่ ทธตี ิ – วา่ เป็ นนมสม้ +ดงั น้ี/ สงขฺ ํ – ซงึ่ การนบั / คจฺฉติ – ยอ่ มถงึ / น – ไม/่ นวนีตนฺติ – วา่ เป็ นเนยสด+ดงั น้ี/ สงขฺ ํ – ซงึ่ การนบั / คจฺฉติ – ยอ่ มถงึ / น – ไม/่ สปฺปี ติ – วา่ เป็ นเนยใส+ดงั น้ี/ สงขฺ ํ – ซงึ่ การนบั / คจฉฺ ติ – ยอ่ มถงึ / น – ไม/่ สปปฺ ิ มณฺโฑตฺเวว – วา่ เป็ นหวั เนยใส+ดงั นี้+เทา่ นน้ั / ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / สงขฺ ํ – ซง่ึ การนบั / คจฺฉต.ิ – ยอ่ มถงึ / เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมอื นกนั แล/ จติ ฺต – ดูกอ่ นจติ ตะ/ ยสมฺ ึ – ใด/ สมเย – ในสมยั / โอฬารโิ ก – อนั หยาบ/ อตฺตปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มมี ฯลฯ/ ยสมฺ ึ – ใด/ จติ ฺต – ดกู อ่ นจติ ตะ/ สมเย – ในสมยั / มโนมโย – เป็ นอนั สาํ เร็จไดต้ ามใจ/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มมี ฯลฯ/

84 ยสมฺ ึ – ใด/ จติ ฺต – ดูกอ่ นจติ ตะ/ สมเย – ในสมยั / อรูโป – ทไี่ มม่ รี ูป/ อตตฺ ปฏลิ าโภ – การไดอ้ ตั ภาพ/ โหติ – ยอ่ มมี/ เนว – ไม+่ น่นั แล/ ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โอฬารโิ ก – อนั หยาบ/ อตตฺ ปฏลิ าโภติ – การไดอ้ ตั ภาพ+ดงั น้ี/ สงขฺ ํ – ซงึ่ การนบั / คจฺฉติ – ยอ่ มถงึ / น – ไม/่ มโนมโย – เป็ นอนั สาํ เร็จไดต้ ามใจ/ อตฺตปฏลิ าโภติ – การไดอ้ ตั ภาพ+ดงั น้ี/ สงขฺ ํ – ซง่ึ การนบั / คจฉฺ ต;ิ – ยอ่ มถงึ / อรโู ป – ทไี่ มม่ ีรปู / อตฺตปฏลิ าโภตเฺ วว – การไดอ้ ตั ภาพ+ดงั นี้+น่นั แล/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / สงขฺ ํ – ซง่ึ การนบั / คจฉฺ ต.ิ – ยอ่ มถงึ / อมิ า – เหลา่ นี้/ โข – แล/ จติ ตฺ – ดกู อ่ นจติ ตะ/ โลกสมญญฺ า – เป็ นโลกสมญั ญา (ชื่อทชี่ าวโลกใชเ้ รียก)/ โลกนิรุตตฺ โิ ย – เป็ นโลกนิรุตติ (ภาษาของชาวโลก)/ โลกโวหารา – เป็ นโลกโวหาร (โวหารของชาวโลก)/ โลกปญญฺ ตฺตโิ ย – เป็ นโลกบญั ญตั ิ (บญั ญตั ขิ องชาวโลก)/ ยาหิ – เหลา่ ใด/ [ปญญฺ ตตฺ หี ิ – ดว้ ยบญั ญตั ทิ ง้ั หลาย]/ ตถาคโต – ตถาคต/ โวหรติ – ยอ่ มกลา่ ว/ อปรามส”นฺต.ิ – โดยไมเ่ กยี่ วขอ้ ง”ดงั น้ี/ ๔๔๑. เอวํ – อยา่ งนี้+[วจเน – ครน้ั เมอื่ พระดาํ รสั / ภควตา – อนั พระผมู้ พี ระภาค]/ วุตฺเต – ตรสั แลว้ / โปฏฐฺ ปาโท – ชื่อวา่ โปฏฐปาทะ/ ปรพิ ฺพาชโก – ปรพิ าชก/ ภควนฺตํ – กบั พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจนํ – ซงึ่ คาํ ]+ไดก้ ราบทลู แลว้ / “อภกิ ฺกนฺตํ – ชดั เจนยงิ่ นกั / [ภาสติ ํ – พระภาษิต]/ ภนฺเต! – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ !/ อภกิ ฺกนฺตํ – ชดั เจนยง่ิ นกั / [ภาสติ ํ – พระภาษิต]/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / เสยฺยถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / [ปุคฺคโล – บุคคล]/ นิกกฺ ชุ ฺชติ ํ – ทคี่ ว่าํ แลว้ / [วตฺถุํ – ซง่ึ วตั ถุ]/ วา – หรอื / อุกกฺ ชุ ฺเชยยฺ – พงึ หงาย/ ปฏจิ ฺฉนฺนํ – ทปี่ ิ ดแลว้ / [วตถฺ ุํ – ซง่ึ วตั ถุ]/ วา – หรอื วา่ / ววิ เรยยฺ – พงึ เปิ ด/ มฬู หฺ สสฺ – ผหู้ ลงทางแลว้ / [ปคุ ฺคลสสฺ – แกบ่ คุ คล]/ วา – หรือวา่ / มคคฺ ํ – ซง่ึ หนทาง/ อาจกิ เฺ ขยยฺ – พงึ บอก/ อนฺธกาเร – ในทมี่ ดื / วา – หรอื วา่ / เตลปชฺโชตํ – ซง่ึ ประทีป/ ธาเรยฺย – พงึ ตาม/ ‘จกฺขมุ นฺโต – ผมู้ ตี าดี/ [ปคุ คฺ ลา – บคุ คลทง้ั หลาย]/ รูปานิ – ซง่ึ รูปทง้ั หลาย/ ทกขฺ นฺตี’ต;ิ – จกั เห็น’ดงั นี้/ เอวเมวํ – ฉนั นน้ั +เหมอื นกนั / ภควตา – อนั พระผมู้ มพี ระภาคเจา้ / อเนกปรยิ าเยน – โดยปรยิ ายเป็ นอเนก/ ธมโฺ ม – พระธรรม/ ปกาสโิ ต. – ประกาศแจม่ แจง้ แลว้ / เอสาหํ – น้ี+ขา้ พระองค์/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / ภควนฺตํ – ซงึ่ พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / สรณํ – วา่ เป็ นสรณะ/ คจฺฉามิ – ยอ่ มถงึ / ธมมฺ ญจฺ – ซง่ึ พระธรรม+ดว้ ย/ ภกิ ฺขุสงฆฺ ญจฺ . – ซงึ่ พระภกิ ษุสงฆ+์ ดว้ ย/

85 อุปาสกํ – วา่ เป็ นอุบาสก/ มํ – ซง่ึ ขา้ พระองค/์ ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / ธาเรตุ – ขอจงทรงจาํ ไว/้ อชฺชตคเฺ ค – ตง้ั แตว่ นั น้ีเป็ นตน้ ไป/ ปาณุเปตํ – ผเู้ ขา้ ถงึ ตลอดชีวติ แลว้ / สรณํ – ซง่ึ สรณะ/ คต”นฺต.ิ – ผถู้ งึ แลว้ ”ดงั น้ี/ จติ ตฺ หตฺถสิ ารปิ ตุ ตฺ อุปสมฺปทา – การทลู ขออปุ สมบทของหตั ถสิ ารบี ุตรชื่อวา่ จติ ตะ/ ๔๔๒. จติ โฺ ต – ชือ่ วา่ จติ ตะ/ ปน – ก็/ หตถฺ สิ ารปิ ุตฺโต – หตั ถสิ ารบี ุตร/ ภควนฺตํ – กบั พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจนํ – ซงึ่ คาํ ]+ไดก้ ราบทูลแลว้ / “อภกิ กฺ นฺตํ – ชดั เจนยงิ่ นกั / [ภาสติ ํ – พระภาษิต]/ ภนฺเต! – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ !/ อภกิ ฺกนฺตํ – ชดั เจนยง่ิ นกั / [ภาสติ ํ – พระภาษิต]/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / [ปุคฺคโล – บคุ คล]/ นิกกฺ ชุ ฺชติ ํ – ทคี่ วา่ํ แลว้ / [วตถฺ ุํ – ซงึ่ วตั ถุ]/ วา – หรอื / อกุ ฺกชุ ฺเชยยฺ – พงึ หงาย/ ปฏจิ ฉฺ นฺนํ – ทปี่ ิ ดแลว้ / [วตถฺ ุํ – ซง่ึ วตั ถุ]/ วา – หรือวา่ / ววิ เรยยฺ – พงึ เปิ ด/ มูฬหฺ สสฺ – ผหู้ ลงทางแลว้ / [ปุคฺคลสฺส – แกบ่ คุ คล]/ วา – หรือวา่ / มคคฺ ํ – ซงึ่ หนทาง/ อาจกิ ฺเขยยฺ – พงึ บอก/ อนฺธกาเร – ในทมี่ ดื / วา – หรอื วา่ / เตลปชฺโชตํ – ซงึ่ ประทีป/ ธาเรยยฺ – พงึ ตาม/ ‘จกขฺ ุมนฺโต – ผมู้ ตี าดี/ [ปุคคฺ ลา – บคุ คลทง้ั หลาย]/ รูปานิ – ซง่ึ รูปทง้ั หลาย/ ทกขฺ นฺตี’ต;ิ – จกั เห็น’ดงั นี้/ เอวเมวํ – ฉนั นน้ั +เหมอื นกนั / ภควตา – อนั พระผมู้ มพี ระภาคเจา้ / อเนกปรยิ าเยน – โดยปรยิ ายเป็ นอเนก/ ธมฺโม – พระธรรม/ ปกาสโิ ต. – ประกาศแจม่ แจง้ แลว้ / เอสาหํ – น้ี+ขา้ พระองค์/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ภควนฺตํ – ซงึ่ พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / สรณํ – วา่ เป็ นสรณะ/ คจฉฺ ามิ – ยอ่ มถงึ / ธมมฺ ญจฺ – ซงึ่ พระธรรม+ดว้ ย/ ภกิ ขฺ ุสงฆฺ ญจฺ . – ซงึ่ พระภกิ ษุสงฆ+์ ดว้ ย/ ลเภยยฺ าหํ – พงึ ไดร้ บั +ขา้ พระองค/์ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / ภควโต – ของพระผมู้ พี ระภาคเจา้ / สนฺตเิ ก – ในสาํ นกั / ปพพฺ ชฺชํ – ซง่ึ การบรรพชา/ ลเภยยฺ ํ – พงึ ไดร้ บั / อปุ สมฺปท”นฺต.ิ – ซง่ึ การอปุ สมบท”ดงั นี้/ ๔๔๓. อลตถฺ – ไดร้ บั แลว้ / โข – แล/ จติ โฺ ต – ชือ่ วา่ จติ ตะ/ หตถฺ สิ ารปิ ตุ โฺ ต – หตั ถสิ ารบี ตุ ร/ ภควโต – ของพระผูม้ พี ระภาคเจา้ / สนฺตเิ ก – ในสาํ นกั / ปพฺพชฺชํ – ซงึ่ การบรรพชา/ อลตถฺ – ไดร้ บั แลว้ / อุปสมปฺ ท.ํ – ซง่ึ การอุปสมบท/ อจิรปู สมฺปนฺโน โข – ผบู้ วชแลว้ ไมน่ านนกั / ปนายสมฺ า – ก็+ทา่ นผมู้ อี าย/ุ จติ โฺ ต – ชื่อวา่ จติ ตะ/ หตถฺ สิ ารปิ ตุ โฺ ต – หตั ถสิ ารีบตุ ร/ เอโก –

86 ผเู้ ดยี ว/ วูปกฏโฺ ฐ – หลีกเรน้ อยแู่ ลว้ / อปปฺ มตฺโต – เป็ นผไู้ มป่ ระมาทแลว้ / อาตาปี – เป็ นผมู้ คี วามเพียร/ ปหติ ตโฺ ต – เป็ นผอู้ ทุ ศิ กายและใจแลว้ / วหิ รนฺโต – อาศยั อย/ู่ นจริ สฺเสว – ตอ่ กาลไมน่ าน+น่นั แล/ ยสฺสตฺถาย – ใด+[พรฺ หฺมจรยิ ปรโิ ยสานสฺส – แกท่ สี่ ดุ แหง่ พรหมจรรย]์ +เพอื่ ประโยชน์/ กุลปุตตฺ า – กุลบุตรทง้ั หลาย/ สมฺมเทว – โดยชอบ+น่นั แล/ อคารสมฺ า – ออกจากเรือน/ อนคารยิ ํ – เป็ นบรรพชติ / ปพพฺ ชนฺติ – ยอ่ มบวช/ ตทนุตตฺ รํ – นน้ั +อนั ยอดเยยี่ ม/ พรฺ หมฺ จรยิ ปรโิ ยสานํ – ซง่ึ ทสี่ ดุ แหง่ พรหมจรรย/์ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเห็นแลว้ +น่นั เทียว/ ธมฺเม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ ง่ิ / สจฉฺ ิกตฺวา – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อปุ สมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ าส.ิ – อาศยั อยแู่ ลว้ / ‘ขีณา – สนิ้ แลว้ / ชาติ – ชาต/ิ วสุ ติ ํ – อยจู่ บแลว้ / พฺรหมฺ จรยิ ํ – พรหมจรรย์/ กตํ – กระทาํ เสร็จแลว้ / กรณียํ – ทคี่ วรกระทาํ / [กจิ ฺจํ – กจิ ]/ นาปรํ – ไมม่ ี+อยา่ งอนื่ / [กรณียํ – ทคี่ วรกระทาํ / [กจิ จฺ ํ – กจิ ]]/ อติ ถฺ ตฺตายา’ติ – เพอื่ ความเป็ นอยา่ งน้ี’ดงั นี้/ อพภฺ ญญฺ าส.ิ – ไดร้ ยู้ งิ่ แลว้ / อญญฺ ตโร – เป็ นองคใ์ ดองคห์ นึ่ง/ จ ปนายสมฺ า – ก็แล+ทา่ นผมู้ อี าย/ุ จติ ฺโต – ชือ่ วา่ จติ ตะ/ หตฺถสิ ารปิ ตุ โฺ ต – หตั ถสิ ารบี ุตร/ อรหตํ – บรรดาพระอรหนั ตท์ ง้ั หลาย/ อโหสตี .ิ – ไดเ้ ป็ นแลว้ +ดงั นี้/ โปฏฐฺ ปาทสตุ ตฺ ํ – โปฏฐปาทสตู ร/ นิฏฐฺ ติ ํ – จบแลว้ / นวม.ํ – ที่ ๙/ ๑๐. สุภสุตตฺ ํ – พระสูตรวา่ ดว้ ยสภุ มาณพ/ สภุ มาณววตถฺ ุ – เรอื่ งมาณพชื่อสุภะ/ ๔๔๔. เอวํ – อยา่ งน้ี/ เม – อนั ขา้ พเจา้ / สตุ ํ – ไดส้ ดบั มาแลว้ / เอกํ สมยํ – ในสมยั หนึ่ง/ อายสมฺ า – ทา่ นผมู้ อี ายุ/ อานนฺโท – ชือ่ วา่ อานนท/์ สาวตถฺ ยิ ํ – ในเขตกรงุ สาวตั ถี/ วหิ รติ – ยอ่ มประทบั อย/ู่ เชตวเน – ณ พระเชตวนั / อนาถปิ ณฺฑกิ สฺส – ของอนาถบณิ ฑกิ เศรษฐี/ อาราเม. – อนั เป็ นอาราม/ อจริ ปรนิ ิพพฺ ุเต – เสด็จดบั ขนั ธปรนิ ิพพานแลว้ ไมน่ าน/ ภควต.ิ – ครน้ั เมอื่ พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / เตน โข – นน้ั แล/ ปน – ก็/ สมเยน – โดยสมยั / สโุ ภ – ชื่อวา่ สภุ ะ/ มาณโว – มาณพ/ โตเทยยฺ ปตุ โฺ ต – ผเู้ ป็ นบตุ รของโตเทยยะ/ สาวตถฺ ยิ ํ – ในเขตกรงุ สาวตั ถี/ ปฏวิ สติ – ยอ่ มพาํ นกั อย/ู่ เกนจเิ ทว – บางอยา่ ง+น่นั แล/ กรณีเยน. – ดว้ ยธุระทคี่ วรกระทาํ / ๔๔๕. อถ โข – ลาํ ดบั นน้ั แล/ สโุ ภ – ชอื่ วา่ สภุ ะ/ มาณโว – มาณพ/ โตเทยฺยปตุ ฺโต – ผเู้ ป็ นบตุ รของโตเทยยะ/ อญญฺ ตรํ – คนใดคนหน่ึง/ มาณวกํ – ซง่ึ มาณพ/ อามนฺเตสิ – เรียกมาแลว้ / “เอหิ – จงมา/ ตฺวํ – เธอ/ มาณวก – แน่ะพอ่ มาณพ/ เยน – ใด/ [ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]/ สมโณ – พระสมณะ/ อานนฺโท – ชือ่ วา่ อานนท์/ เตนุปสงกฺ ม; – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+จงเขา้ ไปหา/

87 อปุ สงกฺ มติ วฺ า – ครน้ั เขา้ ไปหาแลว้ / [ตฺวํ – เธอ]/ มม – ของขา้ พเจา้ / วจเนน – ตามคาํ / สมณํ – กบั พระสมณะ/ อานนฺทํ – ชื่อวา่ อานนท/์ อปฺปาพาธํ – ซง่ึ ความมอี าพาธน้อย/ อปปฺ าตงกฺ ํ – ซง่ึ ความมีโรคเบาบาง/ ลหฏุ ฐฺ านํ – ซงึ่ ความมรี า่ งกายกระปรี้กระเปรา่ / พลํ – ซงึ่ ความมีพลานามยั สมบูรณ์/ ผาสุวหิ ารํ – ซงึ่ ความอยสู่ าํ ราญ/ ปุจฉฺ – จงสอบถามถงึ / ‘สโุ ภ – ชือ่ วา่ สภุ ะ/ มาณโว – มาณพ/ โตเทยฺยปตุ โฺ ต – ผเู้ ป็ นบตุ รของโตเทยยะ/ ภวนฺตํ – ผเู้ จรญิ / อานนฺทํ – กบั พระอานนท/์ อปปฺ าพาธํ – ซงึ่ ความมีอาพาธน้อย/ อปปฺ าตงกฺ ํ – ซง่ึ ความมโี รคเบาบาง/ ลหุฏฐฺ านํ – ซงึ่ ความมีรา่ งกายกระปรี้กระเปรา่ / พลํ – ซง่ึ ความมพี ลานามยั สมบูรณ์/ ผาสวุ หิ ารํ – ซง่ึ ความอยูส่ าํ ราญ/ ปุจฺฉตี’ต.ิ – ยอ่ มสอบถามถงึ ’ดงั นี้/ เอวญฺจ – อยา่ งน้ี+ดว้ ย/ [ตวฺ ํ – เธอ]/ วเทหิ – จงกราบเรียน/ ‘สาธุ – ขอโอกาส/ กริ – ไดย้ นิ วา่ / ภวํ – ผเู้ จรญิ / อานนฺโท – พระอานนท/์ เยน – ใด/ [ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]/ สุภสสฺ – ชือ่ วา่ สภุ ะ/ มาณวสฺส – ของมาณพ/ โตเทยยฺ ปุตตฺ สฺส – ผเู้ ป็ นบตุ รของโตเทยยะ/ นิเวสนํ – นิเวศน์/ เตนุปสงกฺ มตุ – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+จงเขา้ ไปหา/ อนุกมฺปํ – ซงึ่ ความอนุเคราะห/์ อปุ าทายา”’ต.ิ – อาศยั แลว้ ”’ดงั นี้/ ๔๔๖. “เอวํ – อยา่ งนน้ั / โภ”ติ โข – ขา้ แตท่ า่ นผเู้ จรญิ ”ดงั น้ีแล/ โส – นน้ั / มาณวโก – มาณพ/ สุภสฺส – ชื่อวา่ สภุ ะ/ มาณวสฺส – ตอ่ มาณพ/ โตเทยฺยปตุ ตฺ สฺส – ผเู้ ป็ นบตุ รของโตเทยยะ/ ปฏสิ ฺสุตฺวา – ฟงั ตอบแลว้ / เยนายสฺมา – ใด+[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+ทา่ นผมู้ ีอาย/ุ อานนฺโท – ชือ่ วา่ อานนท/์ เตนุปสงกฺ ม;ิ – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+เขา้ ไปหาแลว้ / อุปสงกฺ มติ วฺ า – ครน้ั เขา้ ไปหาแลว้ / อายสมฺ ตา – ดว้ ยทา่ นผมู้ อี ายุ/ อานนฺเทน – ชื่อวา่ อานนท์/ สทธฺ ึ – กบั / สมโฺ มท.ิ – บนั เทงิ ใจแลว้ / สมโฺ มทนียํ – เป็ นทบี่ นั เทงิ ใจ/ กถํ – ซงึ่ ถอ้ ยคาํ / สารณียํ – เป็ นทรี่ ะลกึ ถงึ กนั แลว้ / วีตสิ าเรตวฺ า – ใหร้ ะลกึ แลว้ / เอกมนฺตํ – ณ สว่ นขา้ งหนึ่ง/ นิสที .ิ – น่งั ลงแลว้ / เอกมนฺตํ – ณ สว่ นขา้ งหนึ่ง/ นิสนิ ฺโน โข – ผนู้ ่งั ลงแลว้ แล/ โส – นน้ั / มาณวโก – มาณพ/ อายสฺมนฺตํ – กบั ทา่ นผมู้ อี าย/ุ อานนฺทํ – ชอื่ วา่ อานนท/์ เอตทโวจ – น่นั +[วจนํ – ซงึ่ คาํ ]+ไดก้ ลา่ วแลว้ / “สโุ ภ – ชือ่ วา่ สภุ ะ/ มาณโว – มาณพ/ โตเทยยฺ ปตุ ฺโต – ผเู้ ป็ นบตุ รของโตเทยยะ/ ภวนฺตํ – ผเู้ จรญิ / อานนฺทํ – กบั พระอานนท/์ อปปฺ าพาธํ – ซง่ึ ความมอี าพาธน้อย/ อปปฺ าตงกฺ ํ – ซง่ึ ความมโี รคเบาบาง/ ลหฏุ ฐฺ านํ – ซงึ่ ความมีรา่ งกายกระปร้ีกระเปรา่ / พลํ – ซง่ึ ความมีพลานามยั สมบูรณ์/ ผาสุวหิ ารํ – ซงึ่ ความอยสู่ าํ ราญ/ ปุจฺฉต;ิ – ยอ่ มสอบถามถงึ /

88 เอวญฺจ – อยา่ งนี้+ดว้ ย/ [สโุ ภ – ชื่อวา่ สภุ ะ/ มาณโว – มาณพ/ โตเทยฺยปตุ ฺโต – ผเู้ ป็ นบุตรของโตเทยยะ]/ วเทติ – ยอ่ มกราบเรยี น/ ‘สาธุ – ขอโอกาส/ กริ – ไดย้ นิ วา่ / ภวํ – ผเู้ จรญิ / อานนฺโท – พระอานนท/์ เยน – ใด/ [ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]/ สภุ สฺส – ชื่อวา่ สุภะ/ มาณวสสฺ – ของมาณพ/ โตเทยยฺ ปตุ ตฺ สฺส – ผเู้ ป็ นบตุ รของโตเทยยะ/ นิเวสนํ – นิเวศน์/ เตนุปสงกฺ มตุ – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+จงเขา้ ไปหา/ อนุกมฺปํ – ซง่ึ ความอนุเคราะห/์ อปุ าทายา”’ต.ิ – อาศยั แลว้ ’”ดงั น้ี/ ๔๔๗. เอวํ – อยา่ งน้ี/ [วจเน – ครน้ั เมอื่ คาํ / มาณเวน – อนั มาณพ]/ วตุ ฺเต – กราบเรยี นแลว้ / อายสฺมา – ทา่ นผมู้ อี ายุ/ อานนฺโท – ชื่อวา่ อานนท/์ ตํ – นน้ั / มาณวกํ – ซง่ึ มาณพ/ เอตทโวจ – น่นั +[วจนํ – ซง่ึ คาํ ]+ไดก้ ลา่ วแลว้ / “อกาโล โข – เป็ นกาลไมส่ มควรแล/ [อยํ – นี้/ กาโล – กาล]/ มาณวก – ดูกอ่ นพอ่ มาณพ/ อตฺถิ – มีอย/ู่ เม – อนั อาตมา/ อชฺช – ในวนั นี้/ เภสชฺชมตฺตา – ยาถา่ ย/ ปี ตา. – ดมื่ เขา้ ไปแลว้ / อปเฺ ปวนาม – แมไ้ ฉน+ชือ่ / สเฺ วปิ – แมใ้ นวนั พรงุ่ นี้/ อปุ สงกฺ เมยยฺ าม – พงึ เขา้ ไปเยยี่ ม/ กาลญจฺ – ซงึ่ กาล+ดว้ ย/ สมยญจฺ – ซงึ่ สมยั +ดว้ ย/ อุปาทายา”ต.ิ – อาศยั แลว้ ”ดงั น้ี/ “เอวํ – อยา่ งนน้ั / โภ”ติ โข – ขา้ แตท่ า่ นผเู้ จรญิ ”ดงั น้ีแล/ โส – นน้ั / มาณวโก – มาณพ/ อายสมฺ โต – ตอ่ ทา่ นผมู้ อี ายุ/ อานนฺทสฺส – ชือ่ วา่ อานนท์/ ปฏสิ ฺสุตฺวา – ฟงั ตอบแลว้ / อฏุ ฐฺ ายาสนา – ลกุ ขน้ึ แลว้ +จากอาสนะ/ เยน – ใด/ [ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]/ สโุ ภ – ชือ่ วา่ สุภะ/ มาณโว – มาณพ/ โตเทยยฺ ปุตฺโต – ผเู้ ป็ นบตุ รของโตเทยยะ/ เตนุปสงกฺ มิ – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+เขา้ ไปหาแลว้ / อุปสงกฺ มติ ฺวา – ครน้ั เขา้ ไปหาแลว้ / สุภํ – ชือ่ วา่ สุภะ/ มาณวํ – กบั มาณพ/ โตเทยยฺ ปตุ ตฺ ํ – ผเู้ ป็ นบตุ รของโตเทยยะ/ เอตทโวจ – น่นั +[วจนํ – ซง่ึ คาํ ]+ไดก้ ลา่ วแลว้ / “อโวจมุ ฺหา – ไดก้ ราบเรียนแลว้ / โข – แล/ มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ โภโต – ของทา่ นผเู้ จรญิ / วจเนน – ตามคาํ / ตํ – พระองคน์ น้ั / ภวนฺตํ – ผเู้ จรญิ / อานนฺทํ – กบั พระอานนท/์ อปฺปาพาธํ – ซง่ึ ความมอี าพาธน้อย/ อปฺปาตงกฺ ํ – ซงึ่ ความมีโรคเบาบาง/ ลหุฏฐฺ านํ – ซงึ่ ความมรี า่ งกายกระปรี้กระเปรา่ / พลํ – ซงึ่ ความมพี ลานามยั สมบรู ณ์/ ผาสุวหิ ารํ – ซง่ึ ความอยสู่ าํ ราญ/ ปจุ ฉฺ ต;ิ – ยอ่ มสอบถามถงึ / เอวญฺจ – อยา่ งน้ี+ดว้ ย/ [สโุ ภ – ชือ่ วา่ สุภะ/ มาณโว – มาณพ/ โตเทยฺยปตุ โฺ ต – ผเู้ ป็ นบตุ รของโตเทยยะ]/ วเทติ – ยอ่ มกราบเรยี น/ ‘สาธุ – ขอโอกาส/ กริ – ไดย้ นิ วา่ / ภวํ – ผเู้ จรญิ / อานนฺโท – พระอานนท/์ เยน – ใด/ [ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]/ สุภสฺส – ชื่อวา่ สภุ ะ/ มาณวสฺส – ของมาณพ/ โตเทยยฺ ปตุ ตฺ สฺส – ผเู้ ป็ นบตุ รของโตเทยยะ/ นิเวสนํ

89 – นิเวศน์/ เตนุปสงกฺ มตุ – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+จงเขา้ ไปหา/ อนุกมฺปํ – ซงึ่ ความอนุเคราะห/์ อปุ าทายา”’ต.ิ – อาศยั แลว้ ’”ดงั น้ี/ เอวํ – อยา่ งนี้/ [วจเน – ครน้ั เมอื่ คาํ / มาณเวน – อนั มาณพ]/ วตุ เฺ ต – กราบเรียนแลว้ / โภ – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ สมโณ – พระสมณะ/ อานนฺโท – ชื่อวา่ อานนท/์ มํ – กบั ขา้ พเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจนํ – ซง่ึ คาํ ]+ไดก้ ลา่ วแลว้ / ‘อกาโล โข – เป็ นกาลไมส่ มควรแล/ [อยํ – น้ี/ กาโล – กาล]/ มาณวก – ดกู อ่ นพอ่ มาณพ/ อตฺถิ – มีอย/ู่ เม – อนั อาตมา/ อชฺช – ในวนั น้ี/ เภสชฺชมตตฺ า – ยาถา่ ย/ ปี ตา. – ดมื่ เขา้ ไปแลว้ / อปเฺ ปวนาม – แมไ้ ฉน+ชือ่ / สเฺ วปิ – แมใ้ นวนั พรงุ่ นี้/ อปุ สงกฺ เมยยฺ าม – พงึ เขา้ ไปเยยี่ ม/ กาลญจฺ – ซง่ึ กาล+ดว้ ย/ สมยญจฺ – ซง่ึ สมยั +ดว้ ย/ อุปาทายา’ต.ิ – อาศยั แลว้ ’ดงั นี้/ เอตฺตาวตาปิ โข – แมด้ ว้ ยคาํ มปี ระมาณเทา่ น้ีแล/ โภ – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ กตเมว – เป็ นอนั กระทาํ แลว้ +น่นั แล/ เอตํ – น่นั / [การณํ – เหตุ]/ ยโต โข – ใดแล/ [การณโต – เพราะเหตุ]/ โส – นน้ั / ภวํ – ผเู้ จรญิ / อานนฺโท – พระอานนท/์ โอกาสมกาสิ – ซง่ึ โอกาส+ไดก้ ระทาํ แลว้ / สฺวาตนายปิ – อนั จะมีแมใ้ นวนั พรงุ่ นี้/ อุปสงกฺ มนายา”ต.ิ – เพอื่ การเขา้ ไปหา”ดงั น้ี/ ๔๔๘. อถ โข – ลาํ ดบั นน้ั แล/ อายสฺมา – ทา่ นผมู้ อี ายุ/ อานนฺโท – ชื่อวา่ อานนท/์ ตสสฺ า – นน้ั / รตตฺ ยิ า – แหง่ ราตรี/ อจฺจเยน – โดยการลว่ งไป/ ปุพพฺ ณฺหสมยํ – ในสมยั อนั เป็ นเวลาเชา้ แหง่ วนั / นิวาเสตวฺ า – ทรงนุ่งหม่ แลว้ / ปตตฺ จีวรมาทาย – ซงึ่ บาตรและจวี ร+ทรงถอื เอาแลว้ / เจตเกน – ชือ่ วา่ เจตกะ/ ภกิ ขฺ ุนา – มีภกิ ษุ/ ปจฺฉาสมเณน – เป็ นปจั ฉาสมณะ/ เยน – ใด/ [ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]/ สภุ สสฺ – ชื่อวา่ สภุ ะ/ มาณวสฺส – ของมาณพ/ โตเทยยฺ ปุตตฺ สสฺ – ผเู้ ป็ นบตุ รของโตเทยยะ/ นิเวสนํ – นิเวศน์/ เตนุปสงกฺ ม;ิ – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+เขา้ ไปแลว้ / อปุ สงกฺ มติ วฺ า – ครน้ั เขา้ ไปแลว้ / ปญฺญตเฺ ต – ทปี่ ูลาดไวแ้ ลว้ / อาสเน – บนอาสนะ/ นิสที .ิ – น่งั ลงแลว้ / อถ โข – ลาํ ดบั นน้ั แล/ สโุ ภ – ชือ่ วา่ สุภะ/ มาณโว – มาณพ/ โตเทยยฺ ปตุ ฺโต – ผเู้ ป็ นบตุ รของโตเทยยะ/ เยนายสฺมา – ใด+[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+ทา่ นผมู้ ีอายุ/ อานนฺโท – ชือ่ วา่ อานนท/์ เตนุปสงกฺ ม;ิ – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+เขา้ ไปหาแลว้ / อุปสงกฺ มติ ฺวา – ครน้ั เขา้ ไปหาแลว้ / อายสฺมตา – ดว้ ยทา่ นผมู้ ีอาย/ุ อานนฺเทน – ชือ่ วา่ อานนท/์ สทธฺ ึ – กบั / สมโฺ มท.ิ – บนั เทงิ ใจแลว้ / สมโฺ มทนียํ – เป็ นทบี่ นั เทงิ ใจ/ กถํ – ซงึ่ ถอ้ ยคาํ / สารณียํ – เป็ นทรี่ ะลกึ ถงึ กนั แลว้ / วตี สิ าเรตฺวา – ใหร้ ะลกึ แลว้ / เอกมนฺตํ – ณ สว่ นขา้ งหน่ึง/ นิสที .ิ – น่งั ลงแลว้ /

90 เอกมนฺตํ – ณ สว่ นขา้ งหนึ่ง/ นิสนิ ฺโน โข – ผนู้ ่งั ลงแลว้ แล/ สโุ ภ – ชื่อวา่ สภุ ะ/ มาณโว – มาณพ/ โตเทยฺยปตุ ฺโต – ผเู้ ป็ นบุตรของโตเทยยะ/ อายสมฺ นฺตํ – กบั ทา่ นผมู้ ีอาย/ุ อานนฺทํ – ชื่อวา่ อานนท์/ เอตทโวจ – น่นั +[วจนํ – ซงึ่ คาํ ]+ไดก้ ลา่ วแลว้ / “ภวญหฺ ิ – ผเู้ จรญิ +ก็/ อานนฺโท – พระอานนท์/ ตสสฺ – พระองค์นน้ั / โภโต – ผเู้ จรญิ / โคตมสสฺ – ของพระโคดม/ ทีฆรตตฺ ํ – สน้ิ กาลยาวนาน/ อปุ ฏฐฺ าโก – เป็ นพระอุปฏั ฐาก/ สนฺตกิ าวจโร – เป็ นผอู้ ยใู่ นสาํ นกั / สมีปจารี. – เป็ นผมู้ ปี กตเิ ทยี่ วไปในทใี่ กล้/ ภวเมตํ – ผเู้ จรญิ +น่นั / [ขนฺธํ – ซง่ึ ขนั ธ]์ / อานนฺโท – พระอานนท/์ ชาเนยยฺ – พงึ รู/้ เยสํ – เหลา่ ใด/ โส – พระองคน์ น้ั / ภวํ – ผเู้ จรญิ / โคตโม – พระโคดม/ ธมมฺ านํ – ซง่ึ ธรรมทง้ั หลาย/ วณฺณวาที – เป็ นผมู้ ีปกตติ รสั สรรเสรญิ / อโหสิ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / ยตถฺ – ใด/ [ขนฺเธ – ในขนั ธ]์ / จ – ดว้ ย/ อมิ ํ – น้ี/ ชนตํ – ยงั หมแู่ หง่ ประชาชน/ สมาทเปสิ – ใหส้ มาทานแลว้ / นิเวเสสิ – ใหด้ าํ รงอยแู่ ลว้ / ปตฏิ ฐฺ าเปส.ิ – ใหต้ ง้ั ม่นั อยแู่ ลว้ / กตเมสานํ – เหลา่ ไหน/ โข – แล/ โภ – ผเู้ จรญิ / อานนฺท – ขา้ แตพ่ ระอานนท/์ ธมมฺ านํ – ซง่ึ ธรรมทง้ั หลาย/ โส – พระองคน์ น้ั / ภวํ – ผเู้ จรญิ / โคตโม – พระโคดม/ วณฺณวาที – เป็ นผมู้ ีปกตติ รสั สรรเสรญิ / อโหส;ิ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / กตฺถ – หมวดไหน/ [ขนฺเธ – ในขนั ธ]์ / จ – ดว้ ย/ อมิ ํ – น้ี/ ชนตํ – ยงั หมแู่ หง่ ประชาชน/ สมาทเปสิ – ใหส้ มาทานแลว้ / นิเวเสสิ – ใหด้ าํ รงอยแู่ ลว้ / ปตฏิ ฐฺ าเปสี”ต?ิ – ใหต้ ง้ั ม่นั อยแู่ ลว้ ”ดงั น้ี?/ ๔๔๙. “ตณิ ฺณํ – ๓ ประการ/ โข – แล/ มาณว – ดูกอ่ นมาณพ/ ขนฺธานํ – ซง่ึ ขนั ธ์ทง้ั หลาย/ โส – พระองคน์ น้ั / ภควา – พระผูม้ ีพระภาคเจา้ / วณฺณวาที – เป็ นผมู้ ปี กตติ รสั สรรเสรญิ / อโหส;ิ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / เอตถฺ – น่นั / [ขนฺเธ – ในขนั ธ]์ / จ – ดว้ ย/ อมิ ํ – น้ี/ ชนตํ – ยงั หมแู่ หง่ ประชาชน/ สมาทเปสิ – ใหส้ มาทานแลว้ / นิเวเสสิ – ใหด้ าํ รงอยแู่ ลว้ / ปตฏิ ฐฺ าเปส.ิ – ใหต้ ง้ั มน่ ั อยแู่ ลว้ / กตเมสํ – อะไรบา้ ง/ ตณิ ฺณํ? – ๓ ประการ?/ อรยิ สสฺ – อนั ประเสรฐิ / สลี กขฺ นฺธสฺส – ซง่ึ สลี ขนั ธ์/ อรยิ สฺส – อนั ประเสรฐิ / สมาธกิ ขฺ นฺธสฺส – ซงึ่ สมาธขิ นั ธ/์ อรยิ สสฺ – อนั ประเสรฐิ / ปญญฺ ากขฺ นฺธสสฺ . – ซงึ่ ปญั ญาขนั ธ/์ อเิ มสํ – เหลา่ นี้/ โข – แล/ มาณว – ดกู อ่ นมาณพ/ ตณิ ฺณํ – ๓ ประการ/ ขนฺธานํ – ซงึ่ ขนั ธท์ ง้ั หลาย/ โส – พระองคน์ น้ั / ภควา – พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / วณฺณวาที – เป็ นผมู้ ปี กตติ รสั สรรเสรญิ / อโหส;ิ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / เอตฺถ – น่นั / [ขนฺเธ – ในขนั ธ]์ / จ – ดว้ ย/ อมิ ํ – น้ี/ ชนตํ – ยงั หมแู่ หง่ ประชาชน/ สมาทเปสิ – ใหส้ มาทานแลว้ / นิเวเสสิ – ใหด้ าํ รงอยแู่ ลว้ / ปตฏิ ฐฺ าเปสี”ต.ิ – ใหต้ ง้ั มน่ ั อยแู่ ลว้ ”ดงั นี้/ สีลกขฺ นฺโธ – สีลขนั ธ์/

91 ๔๕๐. “กตโม – เป็ นอยา่ งไร/ ปน – ก็/ โส – นน้ั / โภ – ผเู้ จรญิ / อานนฺท – ขา้ แตพ่ ระอานนท์/ อรโิ ย – อนั ประเสรฐิ / สีลกขฺ นฺโธ – สลี ขนั ธ์/ ยสฺส – ใด/ [สีลกฺขนฺธสฺส – ซง่ึ สลี ขนั ธ์]/ โส – พระองคน์ น้ั / ภวํ – ผเู้ จรญิ / โคตโม – พระโคดม/ วณฺณวาที – เป็ นผมู้ ีปกตติ รสั สรรเสรญิ / อโหสิ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / ยตถฺ – ใด/ [สีลขนฺเธ – ในสีลขนั ธ์]/ จ – ดว้ ย/ อมิ ํ – น้ี/ ชนตํ – ยงั หมแู่ หง่ ประชาชน/ สมาทเปสิ – ใหส้ มาทานแลว้ / นิเวเสสิ – ใหด้ าํ รงอยแู่ ลว้ / ปตฏิ ฐฺ าเปสี”ต?ิ – ใหต้ ง้ั มน่ ั อยแู่ ลว้ ”ดงั นี้?/ “อธิ – น่นั +[โลเก – ในโลก]/ มาณว – ดูกอ่ นมาณพ/ ตถาคโต – พระตถาคต/ โลเก – ในโลก/ อปุ ปฺ ชชฺ ติ – ยอ่ มเสด็จอุบตั ขิ น้ึ / อรหํ – เป็ นพระอรหนั ต์/ สมฺมาสมฺพุทโฺ ธ – ผตู้ รสั รชู้ อบไดด้ ว้ ยพระองค์เอง/ วชิ ฺชาจรณสมฺปนฺโน – เป็ นผถู้ งึ พรอ้ มแลว้ ดว้ ยวชิ ชาและจรณะ/ สคุ โต – เป็ นผเู้ สด็จไปดีแลว้ / โลกวทิ ู – เป็ นผรู้ ูแ้ จง้ ซงึ่ โลก/ อนุตตฺ โร – อยา่ งยอดเยยี่ ม/ ปรุ สิ ทมฺมสารถิ – เป็ นสารถผี ฝู้ ึ กบุรษุ ทคี่ วรฝึ กได้/ สตฺถา – เป็ นพระศาสดา/ เทวมนุสฺสานํ – ของเทวดาและมนุษยท์ ง้ั หลาย/ พุทโฺ ธ – เป็ นผตู้ นื่ แลว้ / ภควา. – เป็ นผทู้ รงจาํ แนกธรรม/ โส – พระองคน์ น้ั / [ตถาคโต – พระตถาคต]/ อมิ ํ – นี้/ โลกํ – ยงั โลก/ สเทวกํ – พรอ้ มทง้ั เทวโลก/ สมารกํ – พรอ้ มทง้ั มารโลก/ สพฺรหฺมกํ – พรอ้ มทง้ั พรหมโลก/ ปชํ – ยงั หมสู่ ตั ว์/ สสฺสมณพฺราหมฺ ณึ – พรอ้ มทง้ั สมณพราหมณ์/ สเทวมนุสสฺ ํ – พรอ้ มทง้ั เทวดาและมนุษย์/ สยํ – ดว้ ยพระองคเ์ อง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ งิ่ / สจฺฉิกตฺวา – ทรงกระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อปุ สมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / ปเวเทต.ิ – ยอ่ มใหร้ ตู้ าม/ โส – พระองคน์ น้ั / [ตถาคโต – พระตถาคต]/ ธมฺมํ – ซงึ่ ธรรม/ เทเสติ – ยอ่ มแสดง/ อาทกิ ลฺยาณํ – อนั มคี วามงามในเบอ้ื งตน้ / มชฺเฌกลยฺ าณํ – อนั มีความงามในทา่ มกลาง/ ปรโิ ยสานกลยฺ าณํ – อนั มคี วามงามในทสี่ ดุ / สาตถฺ ํ – พรอ้ มทง้ั อรรถ/ สพยฺ ญชฺ นํ – พรอ้ มทง้ั พยญั ชนะ/ เกวลปรปิ ุณฺณํ – อนั บรบิ ูรณ์ครบถว้ นแลว้ / ปรสิ ทุ ธฺ ํ – อนั บรสิ ุทธแิ์ ลว้ / พรฺ หมฺ จรยิ ํ – ซง่ึ พรหมจรรย์/ ปกาเสต.ิ – ยอ่ มประกาศ/ ตํ – นน้ั / ธมมฺ ํ – ซง่ึ ธรรม/ สุณาติ – ยอ่ มสดบั / คหปติ – คหบดี/ วา – หรือวา่ / คหปตปิ ตุ ฺโต – บุตรคหบดี/ วา – หรือวา่ / อญญฺ ตรสฺมึ – ตระกูลใดตระกูลหน่ึง/ วา – หรือวา่ / กเุ ล – ในตระกลู / ปจฺจาชาโต. – ผเู้ กดิ แลว้ ภายหลงั / [ชโน – ชน]/ โส – นน้ั / [คหปติ – คหบด/ี วา – หรอื วา่ / คหปตปิ ุตฺโต – บตุ รคหบดี/ วา – หรอื วา่ / อญญฺ ตรสฺมึ – ตระกูลใดตระกลู หนึ่ง/ วา – หรอื วา่ / กเุ ล – ในตระกูล/ ปจจฺ าชาโต. – ผเู้ กดิ แลว้ ภายหลงั / [ชโน – ชน]]/ ตํ – นน้ั / ธมมฺ ํ – ซงึ่ ธรรม/ สุตวฺ า – ครน้ั ไดส้ ดบั แลว้ / ตถาคเต – ในพระตถาคต/ สทธฺ ํ – ซงึ่ ศรทั ธา/ ปฏลิ ภต.ิ – ยอ่ มไดเ้ ฉพาะ/

92 โส – นน้ั / [คหปติ – คหบดี/ วา – หรอื วา่ / คหปตปิ ตุ ฺโต – บตุ รคหบดี/ วา – หรือวา่ / อญญฺ ตรสมฺ ึ – ตระกูลใดตระกูลหน่ึง/ วา – หรือวา่ / กเุ ล – ในตระกลู / ปจจฺ าชาโต. – ผเู้ กดิ แลว้ ภายหลงั / [ชโน – ชน]]/ เตน – นน้ั / สทฺธาปฏลิ าเภน – ดว้ ยการไดเ้ ฉพาะซงึ่ ศรทั ธา/ สมนฺนาคโต – เป็ นผมู้ าตามพรอ้ มแลว้ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ ปฏสิ ญจฺ กิ ขฺ ติ – ยอ่ มตระหนกั / ‘สมพฺ าโธ – เป็ นเรอื่ งอดึ อดั / ฆราวาโส – การอยคู่ รองเรือน/ รโชปโถ – เป็ นทางแหง่ ธุลี/ อพโฺ ภกาโส – เป็ นทางปลอดโปรง่ / ปพพฺ ชชฺ า. – การบวช/ นยทิ ํ – ไมใ่ ช่+น้ี/ สุกรํ – เป็ นกรรมอนั กระทาํ ไดง้ า่ ย/ อคารํ – ซงึ่ เรือน/ อชฺฌาวสตา – ผอู้ ยคู่ รอง/ [ปคุ คฺ เลน – อนั บคุ คล]/ เอกนฺตปรปิ ณุ ฺณํ – ใหบ้ รสิ ทุ ธคิ์ รบถว้ นแลว้ / เอกนฺตปรสิ ทุ ฺธํ – ใหบ้ รบิ ูรณ์ครบถว้ นแลว้ / สงขฺ ลขิ ติ ํ – ใหเ้ ป็ นดจุ สงั ขท์ ขี่ ดั แลว้ / พรฺ หมฺ จรยิ ํ – ซงึ่ พรหมจรรย์/ จรติ ุ.ํ – การประพฤต/ิ ยนํ ูนาหํ – ไฉนหนอ+ขา้ พเจา้ / เกสมสฺสุํ – ซง่ึ ผมและหนวด/ โอหาเรตวฺ า – ปลงลงแลว้ / กาสายานิ – อนั ยอ้ มดว้ ยน้ําฝาด/ วตถฺ านิ – ซง่ึ ผา้ ทง้ั หลาย/ อจฉฺ าเทตวฺ า – นุ่งหม่ แลว้ / อคารสฺมา – ออกจากเรอื น/ อนคารยิ ํ – เป็ นบรรพชติ / ปพพฺ เชยยฺ ’นฺต.ิ – พงึ บวช’ดงั น้ี/ โส – เขา/ อปเรน – อนื่ อกี / สมเยน – โดยสมยั / อปปฺ ํ – น้อย/ วา – หรือวา่ / โภคกขฺ นฺธํ – ซง่ึ กองแหง่ โภคสมบตั /ิ ปหาย – ละทง้ิ แลว้ / มหนฺตํ – ใหญ/่ วา – หรือวา่ / โภคกขฺ นฺธํ – ซงึ่ กองแหง่ โภคสมบตั /ิ ปหาย – ละทงิ้ แลว้ / อปฺปํ – น้อย/ วา – หรือวา่ / ญาตปิ รวิ ฏฏฺ ํ – ซงึ่ หมแู่ หง่ เครอื ญาต/ิ ปหาย – ละทงิ้ แลว้ / มหนฺตํ – ใหญ/่ วา – หรือวา่ / ญาตปิ รวิ ฏฏฺ ํ – ซงึ่ หมแู่ หง่ เครอื ญาต/ิ ปหาย – ละทง้ิ แลว้ / เกสมสสฺ ุํ – ซงึ่ ผมและหนวด/ โอหาเรตวฺ า – ปลงลงแลว้ / กาสายานิ – อนั ยอ้ มดว้ ยนํ้าฝาด/ วตฺถานิ – ซง่ึ ผา้ ทง้ั หลาย/ อจฉฺ าเทตฺวา – นุ่งหม่ แลว้ / อคารสฺมา – ออกจากเรือน/ อนคารยิ ํ – เป็ นบรรพชิต/ ปพพฺ ชต.ิ – ยอ่ มบวช/ โส – เขา/ เอวํ – อยา่ งนี้/ ปพฺพชิโต – เป็ นผบู้ วชแลว้ / สมาโน – เป็ นอย/ู่ ปาตโิ มกขฺ สวํ รสวํ ุโต – สาํ รวมแลว้ ดว้ ยการสงั วรในปาตโิ มกข์/ วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ อาจารโคจรสมฺปนฺโน – เพียบพรอ้ มแลว้ ดว้ ยอาจาระและโคจร/ อณุมตเฺ ตสุ – มปี ระมาณเล็กน้อย/ วชฺเชสุ – ในโทษ/ ภยทสฺสาวี – มปี กตเิ หน็ ภยั / สมาทาย – สมาทาน/ สกิ ขฺ ติ – ศกึ ษาอยู/่ สกิ ฺขาปเทสุ – ในสกิ ขาบททง้ั หลาย/ กายกมมฺ วจีกมฺเมน – ดว้ ยกายกรรมและวจกี รรม/ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / กสุ เลน – อนั เป็ นกศุ ล/ ปรสิ ทุ ฺธาชีโว – เป็ นผมู้ ีอาชีวะบรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / สลี สมปฺ นฺโน – ชือ่ วา่ เป็ นผสู้ มบูรณ์แลว้ ดว้ ยศีล/ อนิ ฺทฺรเิ ยสุ – ในอนิ ทรียท์ ง้ั หลาย/ คตุ ตฺ ทวฺ าโร – เป็ นผคู้ มุ้ ครองทวารแลว้ /

93 สตสิ มฺปชญเฺ ญน – ดว้ ยสตสิ มั ปชญั ญะ/ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / สนฺตุฏโฺ ฐ. – เป็ นผสู้ นั โดษแลว้ / ๔๕๑. “กถญจฺ – เป็ นอยา่ งไร+ก็/ มาณว – ดกู อ่ นมาณพ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ สลี สมฺปนฺโน – ชื่อวา่ เป็ นผสู้ มบูรณ์แลว้ ดว้ ยศลี / โหต?ิ – ยอ่ มเป็ น?/ อธิ – น่นั +[โลเก – ในโลก]/ มาณว – ดกู อ่ นมาณพ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ ปาณาตปิ าตํ – ซงึ่ การฆา่ สตั ว์/ ปหาย – ละแลว้ / ปาณาตปิ าตา – จากการฆา่ สตั ว์/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ นิหติ ทณฺโฑ – เป็ นผวู้ างทณั ฑาวธุ แลว้ / นิหติ สตฺโถ – เป็ นผวู้ างศสั ตราวธุ แลว้ / ลชฺชี – เป็ นผมู้ ีความละอาย/ ทยาปนฺโน – เป็ นผมู้ คี วามเอ็นดู/ สพพฺ ปาณภูตหติ านุกมฺปี – เป็ นผมู้ ีปกตมิ งุ่ ประโยชน์เก้อื กูลตอ่ สรรพสตั ว์/ วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ ยมฺปิ – แมใ้ ด/ มาณว – ดกู อ่ นมาณพ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ ปาณาตปิ าตํ – ซงึ่ การฆา่ สตั ว์/ ปหาย – ละแลว้ / ปาณาตปิ าตา – จากการฆา่ สตั ว์/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ นิหติ ทณฺโฑ – เป็ นผวู้ างทณั ฑาวุธแลว้ / นิหติ สตฺโถ – เป็ นผวู้ างศสั ตราวุธแลว้ / ลชฺชี – เป็ นผมู้ คี วามละอาย/ ทยาปนฺโน – เป็ นผมู้ ีความเอ็นด/ู สพพฺ ปาณภตู หติ านุกมฺปี – เป็ นผมู้ ปี กตมิ งุ่ ประโยชน์เกอื้ กลู ตอ่ สรรพสตั ว์/ วหิ รต;ิ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ อทิ มฺปิ สสฺ – แมน้ ี้+[ปพฺพํ – ขอ้ ]+รปู นน้ั / [ภกิ ฺขโุ น – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สีลสมฺ .ึ – ในศีล/ (ยถา – ฉนั ใด/ อนุจเฺ ฉเทสุ – ในเน้ือหาทไี่ มต่ ดั ทง้ั / เอวํ – ฉนั นน้ั / [สามญฺญผลสตุ ตฺ ํ – สามญั ญผลสตู ร]/ วติ ฺถาเรตพพฺ ํ – พงึ ใหพ้ สิ ดาร)/ “ยถา – ฉนั ใด/ วา – หรอื วา่ / ปเนเก – ก็+บางพวก/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สทฺธาเทยยฺ านิ – ทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธา/ โภชนานิ – ซง่ึ โภชนาหารทง้ั หลาย/ ภุญชฺ ิตฺวา – ฉนั แลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอวรูปาย – เห็นปานน้ี/ ตริ จฉฺ านวชิ ฺชาย – ดว้ ยเดรจั ฉานวชิ า/ มจิ ฉฺ าชีเวน – ดว้ ยมจิ ฉาชีพ/ ชีวติ ํ – ซงึ่ ชีวติ / กปเฺ ปนฺติ – ยอ่ มเลี้ยง/ เสยยฺ ถทิ ํ – อยา่ งไร+น้ี [ปพพฺ ํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / สนฺตกิ มฺมํ – การทาํ พธิ ีบนบาน/ ปณิธกิ มมฺ ํ – การทาํ พธิ ีแกบ้ น/ ภตู กมฺมํ – การรา่ ยมนตรข์ บั ผี/ ภรู กิ มมฺ ํ – การตง้ั ศาลพระภูม/ิ วสฺสกมฺมํ – การทาํ กะเทยใหเ้ ป็ นชาย/ โวสสฺ กมมฺ ํ – การทาํ ชายใหเ้ ป็ นกะเทย/ วตถฺ กุ มฺมํ – การทาํ พธิ ีปลกู เรือน/ วตฺถปุ รกิ มมฺ ํ – พธิ บี วงสรวงพนื้ ที/่ อาจมนํ – การพน่ นํ้ามนตร์/ นฺหาปนํ – การรดน้ํามนตร์/ ชุหนํ – การทาํ พธิ บี ชู าไฟ/ วมนํ – การปรุงยาสาํ รอก/ วเิ รจนํ – การทาํ ยาถา่ ย/ อทุ ธฺ วํ เิ รจนํ – การทาํ ยาแกโ้ รคลมตขี นึ้ เบอ้ื งบน/ อโธวเิ รจนํ – การทาํ ยาแกโ้ รคลมตีลงเบื้องต่าํ / สสี วเิ รจนํ – การทาํ ยาแกป้ วดศรี ษะ/ กณฺณเตลํ – การทาํ น้ํามนั หยอดห/ู เนตฺตตปฺปนํ – การทาํ น้ํามนั หยอดตา/

94 นตถฺ ุกมฺมํ – การทาํ ยานตั ถุ์/ อญชฺ นํ – การทาํ ยาหยอดตา/ ปจฺจญชฺ นํ – การทาํ ยาป้ ายตา/ สาลากยิ ํ – การเป็ นหมอตา/ สลฺลกตตฺ ยิ ํ – การเป็ นหมอผา่ ตดั / ทารกตกิ จิ ฺฉา – การเป็ นหมอรกั ษาเด็ก (กมุ ารเวช)/ มูลเภสชฺชานํ – การใหส้ มนุ ไพรและยา/ อนุปปฺ ทานํ – เมอื่ โรคหาย/ โอสธนี ํ – ซงึ่ ยาทง้ั หลาย/ ปฏโิ มกโฺ ข – การลา้ งออก/ อติ ิ – ดงั นี้/ วา – หรือวา่ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะนี้/ เอวรูปาย – เห็นปานนี้/ ตริ จฺฉานวชิ ฺชาย – ดว้ ยเดรจั ฉานวชิ า/ มจิ ฺฉาชีวา – จากการเลย้ี งชพี ผดิ ทาง/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ ยมฺปิ – แมใ้ ด/ มาณว – ดูกอ่ นมาณพ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ ยถา – ฉนั ใด/ วา – หรือวา่ / ปเนเก – ก็+บางพวก/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สทธฺ าเทยฺยานิ – ทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธา/ โภชนานิ – ซง่ึ โภชนาหารทง้ั หลาย/ ภุญชฺ ติ วฺ า – ฉนั แลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอวรูปาย – เห็นปานน้ี/ ตริ จฉฺ านวชิ ฺชาย – ดว้ ยเดรจั ฉานวชิ า/ มิจฺฉาชีเวน – ดว้ ยมจิ ฉาชพี / ชีวติ ํ – ซง่ึ ชีวติ / กปฺเปนฺติ – ยอ่ มเล้ยี ง/ เสยฺยถทิ ํ – อยา่ งไร+น้ี [ปพพฺ ํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / สนฺตกิ มมฺ ํ – การทาํ พธิ ีบนบาน/ ปณิธกิ มมฺ ฯํ เปฯ – การทาํ พธิ แี กบ้ น ฯลฯ/ โอสธีนํ – ซง่ึ ยาทง้ั หลาย/ ปฏโิ มกฺโข – การลา้ งออก/ อติ ิ – ดงั นี้/ วา – หรอื วา่ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะนี้/ เอวรูปาย – เหน็ ปานนี้/ ตริ จฉฺ านวชิ ฺชาย – ดว้ ยเดรจั ฉานวชิ า/ มจิ ฉฺ าชีวา – จากมจิ ฉาชพี / ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มปฺ ิ สฺส – แมน้ ี้+[ปพพฺ ํ – ขอ้ ]+รูปนน้ั / [ภกิ ฺขโุ น – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สลี สมฺ .ึ – ในศีล/ ๔๕๒. “ส โข – น่นั แล/ โส – นน้ั / มาณว – ดูกอ่ นมาณพ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ เอวํ – อยา่ งนี้/ สลี สมปฺ นฺโน – ชือ่ วา่ เป็ นผสู้ มบูรณ์แลว้ ดว้ ยศลี / น – ไม/่ กโุ ตจิ – ไหน ๆ/ [ฐานโต – จากท]ี่ / ภยํ – ซง่ึ ภยั / สมนุปสฺสติ – ยอ่ มประสบ/ ยททิ ํ – ใด+ขอ้ น้ี [ไดแ้ ก]่ / สีลสวํ รโต. – จากการสาํ รวมในศีล/ เสยฺยถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มาณว – ดกู อ่ นมาณพ/ ราชา – พระราชา/ ขตตฺ โิ ย – ผเู้ ป็ นกษตั รยิ ์/ มทุ ฺธาวสติ โฺ ต – ผไู้ ดร้ บั มูรธาภเิ ษกแลว้ / นิหตปจฺจามติ ฺโต – เป็ นผกู้ าํ จดั ขา้ ศกึ ไดแ้ ลว้ / น – ไม/่ กุโตจิ – ไหน ๆ/ [ฐานโต – จากท]ี่ / ภยํ – ซงึ่ ภยั / สมนุปสสฺ ติ – ยอ่ มประสบ/ ยททิ ํ – ใด+ขอ้ น้ี [ไดแ้ ก]่ / ปจจฺ ตถฺ กิ โต. – จากขา้ ศกึ / เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมอื นกนั แล/ มาณว – ดกู อ่ นมาณพ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ เอวํ – อยา่ งนี้/ สีลสมฺปนฺโน – ชอื่ วา่ เป็ นผสู้ มบูรณ์แลว้ ดว้ ยศลี / น – ไม/่ กโุ ตจิ – ไหน ๆ/ [ฐานโต – จากที]่ / ภยํ – ซงึ่ ภยั / สมนุปสฺสติ – ยอ่ มประสบ/ ยททิ ํ – ใด+ขอ้ นี้ [ไดแ้ ก]่ / สีลสวํ รโต. – จากการสาํ รวมในศีล/

95 โส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ อมิ นิ า – นี้/ อรเิ ยน – อนั ประเสรฐิ / สลี กฺขนฺเธน – ดว้ ยสีลขนั ธ/์ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / อชฺฌตตฺ ํ – ในภายใน/ อนวชฺชสขุ ํ – ซง่ึ สขุ อนั ไมม่ ีโทษ/ ปฏสิ เํ วเทต.ิ – ยอ่ มเสวย/ เอวํ โข – อยา่ งน้ีแล/ มาณว – ดกู อ่ นมาณพ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ สีลสมฺปนฺโน – ชือ่ วา่ เป็ นผสู้ มบรู ณ์แลว้ ดว้ ยศีล/ โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ ๔๕๓. “อยํ โข – น้ีแล/ โส – นน้ั / มาณว – ดกู อ่ นมาณพ/ อรโิ ย – อนั ประเสรฐิ / สีลกขฺ นฺโธ – สลี ขนั ธ์/ ยสสฺ – ใด/ [สีลกขฺ นฺธสสฺ – ซง่ึ สลี ขนั ธ์]/ โส – พระองคน์ น้ั / ภควา – พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / วณฺณวาที – เป็ นผมู้ ปี กตติ รสั สรรเสรญิ / อโหสิ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / เอตฺถ – ใด/ [สีลกฺขนฺเธ – ในสีลขนั ธ]์ / จ – ดว้ ย/ อมิ ํ – น้ี/ ชนตํ – ยงั หมแู่ หง่ ประชาชน/ สมาทเปสิ – ใหส้ มาทานแลว้ / นิเวเสสิ – ใหด้ าํ รงอยแู่ ลว้ / ปตฏิ ฐฺ าเปส.ิ – ใหต้ ง้ั ม่นั อยแู่ ลว้ / อตถฺ ิ – มีอยู/่ เจเวตฺถ – แตว่ า่ +น้ี+[ธมฺมวนิ เย – ในพระธรรมวนิ ยั ]/ อุตฺตรกิ รณีย”นฺต.ิ – กรณียกจิ ทตี่ อ้ งปฏบิ ตั ยิ ง่ิ ขน้ึ ไปกวา่ ”ดงั น้ี/ “อจฺฉรยิ ํ – น่าอศั จรรยจ์ รงิ / โภ – ผเู้ จรญิ / อานนฺท – ขา้ แตพ่ ระอานนท/์ อพภฺ ุตํ – ไมเ่ คยปรากฏมาแลว้ / โภ – ผเู้ จรญิ / อานนฺท! – ขา้ แตพ่ ระอานนท!์ / โส – นน้ั / จายํ – ก็+นี้/ โภ – ผเู้ จรญิ / อานนฺท – ขา้ แตพ่ ระอานนท์/ อรโิ ย – อนั ประเสรฐิ / สลี กฺขนฺโธ – สีลขนั ธ/์ ปรปิ ุณฺโณ – บรบิ รู ณ์แลว้ / โน – ไมใ่ ช่/ อปรปิ ุณฺโณ. – ไมบ่ รบิ ูรณ์แลว้ / เอวํ – อยา่ งน้ี/ ปรปิ ณุ ฺณํ – ทบี่ รบิ รู ณ์แลว้ / จาหํ – ก็+ขา้ พเจา้ / โภ – ผเู้ จรญิ / อานนฺท – ขา้ แตพ่ ระอานนท/์ อรยิ ํ – อนั ประเสรฐิ / สีลกขฺ นฺธํ – ซง่ึ สีลขนั ธ/์ อโิ ต – นี้/ [สาสนโต – จากพระศาสนา]/ พหทิ ธฺ า – ในภายนอก/ อญเฺ ญสุ – เหลา่ อนื่ / สมณพฺราหมฺ เณสุ – ในสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ น – ไม/่ สมนุปสสฺ าม.ิ – ยอ่ มพจิ ารณาเหน็ / เอวํ – อยา่ งน้ี/ ปรปิ ณุ ฺณญจฺ – ทบี่ รบิ ูรณ์แลว้ +ก็/ โภ – ผเู้ จรญิ / อานนฺท – ขา้ แตพ่ ระอานนท์/ อรยิ ํ – อนั ประเสรฐิ / สลี กฺขนฺธํ – ซง่ึ สีลขนั ธ/์ อโิ ต – น้ี/ [สาสนโต – จากพระศาสนา]/ พหทิ ธฺ า – ในภายนอก/ อญเฺ ญ – เหลา่ อนื่ / สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อตฺตนิ – ในตน/ สมนุปสเฺ สยยฺ ุํ – พงึ พจิ ารณาเห็น/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ตาวตเกเนว – มปี ระมาณเพียงเทา่ นน้ั +น่นั แล/ [การเณน – ดว้ ยเหตุ]/ อตตฺ มนา – เป็ นผมู้ ใี จยนิ ดีแลว้ / อสฺสุ – พงึ เป็ น/ ‘อลเมตฺตาวตา – เป็ นการพอแลว้ +มปี ระมาณเพยี งเทา่ น้ี/ [การเณน – ดว้ ยเหต]ุ /

96 กตเมตฺตาวตา – เป็ นกจิ อนั กระทาํ เสร็จแลว้ +มีประมาณเพยี งเทา่ น้ี/ [การเณน – ดว้ ยเหตุ]/ อนุปฺปตฺโต – บรรลไุ ดต้ ามลาํ ดบั แลว้ / โน – อนั ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ สามญญฺ ตฺโถ – จดุ มงุ่ หมายแหง่ ความเป็ นสมณะ/ นตถฺ ิ – ยอ่ มไมม่ ี/ โน – ของขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ กญิ จฺ ิ – อะไร ๆ/ อุตตฺ รกิ รณีย’นฺต.ิ – กรณียกจิ ทตี่ อ้ งปฏบิ ตั ยิ ง่ิ ขนึ้ ไปกวา่ ’ดงั น้ี/ เอวํ – อยา่ งนน้ั / [ภาเว – ครน้ั เมอื่ ความเป็ น/ สนฺเต – มอี ยู]่ / จ ปน – ก็แล/ ภวํ – ผเู้ จรญิ / อานนฺโท – พระอานนท์/ เอวมาห – อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / ‘อตฺถิ – มีอย/ู่ เจเวตฺถ – แตว่ า่ +น้ี+[ธมฺมวนิ เย – ในพระธรรมวนิ ยั ]/ อตุ ตฺ รกิ รณีย’”นฺต.ิ – กรณียกจิ ทีต่ อ้ งปฏบิ ตั ยิ งิ่ ขนึ้ ไปกวา่ ’”ดงั น้ี/ สมาธกิ ขฺ นฺโธ – สมาธขิ นั ธ/์ ๔๕๔. “กตโม – เป็ นอยา่ งไร/ ปน – ก็/ โส – นน้ั / โภ – ผเู้ จรญิ / อานนฺท – ขา้ แตพ่ ระอานนท/์ อรโิ ย – อนั ประเสรฐิ / สมาธกิ ขฺ นฺโธ – สมาธขิ นั ธ/์ ยสฺส – ใด/ [สมาธขิ นฺธสสฺ – ซงึ่ สมาธขิ นั ธ]์ / โส – พระองคน์ น้ั / ภวํ – ผเู้ จรญิ / โคตโม – พระโคดม/ วณฺณวาที – เป็ นผมู้ ปี กตติ รสั สรรเสรญิ / อโหสิ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / ยตถฺ – ใด/ [สมาธขิ นฺเธ – ในสมาธขิ นั ธ์]/ จ – ดว้ ย/ อมิ ํ – น้ี/ ชนตํ – ยงั หมแู่ หง่ ประชาชน/ สมาทเปสิ – ใหส้ มาทานแลว้ / นิเวเสสิ – ใหด้ าํ รงอยแู่ ลว้ / ปตฏิ ฐฺ าเปสี”ต?ิ – ใหต้ ง้ั ม่นั อยแู่ ลว้ ”ดงั นี้?/ “กถญจฺ – เป็ นอยา่ งไร+ก็/ มาณว – ดกู อ่ นมาณพ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ อนิ ฺทฺรเิ ยสุ – ในอนิ ทรียท์ ง้ั หลาย/ คุตฺตทวฺ าโร – ชือ่ วา่ เป็ นผคู้ มุ้ ครองทวารแลว้ / โหต?ิ – ยอ่ มเป็ น?/ อธิ – น้ี/ [ธมฺมวนิ เย – ในพระธรรมวนิ ยั ]/ มาณว – ดกู อ่ นมาณพ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ จกขฺ ุนา – ดว้ ยตา/ รปู ํ – ซง่ึ รปู / ทสิ วฺ า – เหน็ แลว้ / น – ไม/่ นิมติ ตฺ คคฺ าหี – เป็ นผูถ้ ือเอาซง่ึ นิมติ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ นานุพยฺ ญชฺ นคฺคาหี. – เป็ นผมู้ ีปกตไิ มถ่ อื โดยอนุพยญั ชนะ/ ยตวฺ าธกิ รณเมนํ – อนั มคี วามไมส่ าํ รวมใดเป็ นเหต+ุ รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุํ – ซง่ึ ภกิ ษุ]/ จกขฺ นุ ฺทรฺ ยิ ํ – ซง่ึ จกั ขุนทรยี /์ อสวํ ตุ ํ – ผไู้ มส่ าํ รวมแลว้ / วหิ รนฺตํ – ผอู้ าศยั อยู/่ อภชิ ฺฌาโทมนสฺสา – อภชิ ฌา (เพง่ เล็งอยากไดข้ องเขา) และโทมนสั ทง้ั หลาย (ความทุกข์ใจ)/ ปาปกา – อนั เป็ นบาป/ อกสุ ลา – ฝ่ ายอกุศล/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ อนฺวาสฺสเวยยฺ ุ – พงึ ครอบงาํ / ตสฺส – นน้ั / [จกขฺ นุ ฺทรฺ ยิ สสฺ – ซง่ึ จกั ขุนทรีย]์ / สวํ ราย – เพอื่ การสาํ รวม/ ปฏปิ ชฺชติ – ยอ่ มปฏบิ ตั /ิ รกฺขติ – ยอ่ มรกั ษา/ จกขฺ นุ ฺทฺรยิ ํ – ซง่ึ จกั ขนุ ทรยี ์/ จกขฺ ุนฺทรฺ เิ ย – ในจกั ขนุ ทรยี ์/ สวํ รํ – ซงึ่ ความสาํ รวม/ อาปชฺชต.ิ – ยอ่ มถงึ / โสเตน – ดว้ ยหู/ สททฺ ํ – ซง่ึ เสียง/ สุตวฺ าฯเปฯ – ฟงั แลว้ ฯลฯ/ ฆาเนน – ดว้ ยจมูก/ คนฺธํ – ซงึ่ กลน่ิ / ฆายติ วฺ าฯเปฯ – สดู ดมแลว้ ฯลฯ/ ชิวหฺ าย – ดว้ ยลนิ้ / รสํ – ซง่ึ รส/ สายติ ฺวาฯเปฯ – ลมิ้ แลว้ ฯลฯ/

97 กาเยน – ดว้ ยกาย/ โผฏฐฺ พฺพํ – ซง่ึ โผฏฐพั พะ/ ผสุ ติ วฺ าฯเปฯ – ถูกตอ้ งแลว้ ฯลฯ/ มนสา – ดว้ ยใจ/ ธมมฺ ํ – ซง่ึ ธรรมารมณ์/ วญิ ญฺ าย – รแู้ จง้ แลว้ / น – ไม/่ นิมติ ตฺ คคฺ าหี – เป็ นผมู้ ปี กตถิ อื เอาซง่ึ นิมติ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ นานุพยฺ ญชฺ นคคฺ าหี. – เป็ นผมู้ ีปกตไิ มถ่ ือโดยอนุพยญั ชนะ/ ยตวฺ าธกิ รณเมนํ – ใด+อนั มคี วามไมส่ าํ รวมเป็ นเหต+ุ รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุํ – ซงึ่ ภกิ ษุ]/ มนินฺทรฺ ยิ ํ – ซงึ่ มนินทรยี /์ อสวํ ุตํ – ผไู้ มไ่ ดส้ าํ รวมแลว้ / วหิ รนฺตํ – ผอู้ าศยั อยู/่ อภชิ ฺฌาโทมนสสฺ า – อภชิ ฌา (เพง่ เล็งอยากไดข้ องเขา) และโทมนสั ทง้ั หลาย (ความทกุ ข์ใจ)/ ปาปกา – อนั เป็ นบาป/ อกุสลา – ฝ่ ายอกศุ ล/ ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ อนฺวาสฺสเวยฺยุ – พงึ ครอบงาํ / ตสฺส – นน้ั / [มนินฺทรฺ ยิ สฺส – ซงึ่ มนินทรยี ์]/ สวํ ราย – เพอื่ การสาํ รวม/ ปฏปิ ชฺชติ – ยอ่ มปฏบิ ตั /ิ รกฺขติ – ยอ่ มรกั ษา/ มนินฺทฺรยิ ํ – ซงึ่ มนินทรีย/์ มนินฺทฺรเิ ย – ในมนินทรยี /์ สวํ รํ – ซงึ่ ความสาํ รวม/ อาปชฺชต.ิ – ยอ่ มถงึ / โส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ อมิ นิ า – นี้/ อรเิ ยน – อนั ประเสรฐิ / อนิ ฺทฺรยิ สวํ เรน – ดว้ ยการสาํ รวมอนิ ทรยี ์/ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / อชฺฌตตฺ ํ – ในภายใน/ อพฺยาเสกสขุ ํ – ซงึ่ สขุ อนั ไมร่ ะคนกบั กเิ ลส/ ปฏสิ เํ วเทต.ิ – ยอ่ มเสวย/ เอวํ โข – ดว้ ยประการฉะนี้แล/ มาณว – ดกู อ่ นมาณพ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ อนิ ฺทฺรเิ ยสุ – ในอนิ ทรียท์ ง้ั หลาย/ คุตฺตทฺวาโร – ชื่อวา่ เป็ นผคู้ มุ้ ครองทวารแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ ๔๕๕. “กถญจฺ – เป็ นอยา่ งไร+ก็/ มาณว – ดูกอ่ นมาณพ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ สตสิ มปฺ ชญเฺ ญน – ดว้ ยสตสิ มั ปชญั ญะ/ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / โหต?ิ – ยอ่ มเป็ น?/ อธิ – น้ี/ [ธมฺมวนิ เย – ในพระธรรมวนิ ยั ]/ มาณว – ดกู อ่ นมาณพ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ อภกิ กฺ นฺเต – ในการเดนิ ไปขา้ งหน้า/ ปฏกิ ฺกนฺเต – ในการเดนิ ถอยหลงั / สมปฺ ชานการี – เป็ นผมู้ ปี กตถิ งึ พรอ้ มดว้ ยสมั ปชญั ญะ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ อาโลกเิ ต – ในการแลดู/ วโิ ลกเิ ต – ในการเหลยี วด/ู สมฺปชานการี – เป็ นผมู้ ีปกตถิ งึ พรอ้ มดว้ ยสมั ปชญั ญะ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ สมญิ ชฺ เิ ต – ในการคมู้ อื หรอื เทา้ / ปสารเิ ต – ในการเหยยี ดมอื หรอื เทา้ / สมปฺ ชานการี – เป็ นผมู้ ปี กตถิ งึ พรอ้ มดว้ ยสมั ปชญั ญะ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ สงฆฺ าฏปิ ตตฺ จีวรธารเณ – ในการใชส้ อยซงึ่ สงั ฆาฏิ บาตรและจวี ร/ สมฺปชานการี – เป็ นผมู้ ีปกตถิ งึ พรอ้ มดว้ ยสมั ปชญั ญะ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/

98 [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ อสเิ ต – ในการฉนั / ปี เต – ในการดมื่ / ขายเิ ต – ในการเคยี้ ว/ สายเิ ต – ในการลมิ้ / สมปฺ ชานการี – เป็ นผมู้ ีปกตถิ งึ พรอ้ มดว้ ยสมั ปชญั ญะ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ อุจจฺ ารปสสฺ าวกมฺเม – ในการถา่ ยอุจจาระและปสั สาวะ/ สมฺปชานการี – เป็ นผมู้ ีปกตถิ งึ พรอ้ มดว้ ยสมั ปชญั ญะ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ คเต – ในการเดนิ / ฐเิ ต – ในการยนื / นิสนิ ฺเน – ในการน่งั / สตุ เฺ ต – ในการนอน/ ชาครเิ ต – ในการตนื่ / ภาสเิ ต – ในการพูด/ ตุณฺหีภาเว – ในความเป็ นผนู้ ่ิง [กลา่ วคอื การไมพ่ ดู จา]/ สมปฺ ชานการี – เป็ นผมู้ ปี กตถิ งึ พรอ้ มดว้ ยสมั ปชญั ญะ/ โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ เอวํ โข – ดว้ ยประการฉะนี้แล/ มาณว – ดูกอ่ นมาณพ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ สตสิ มปฺ ชญเฺ ญน – ดว้ ยสตสิ มั ปชญั ญะ/ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ ๔๕๖. “กถญจฺ – เป็ นอยา่ งไร+ก็/ มาณว – ดูกอ่ นมาณพ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ สนฺตุฏโฺ ฐ – เป็ นผสู้ นั โดษแลว้ / โหต?ิ – ยอ่ มเป็ น?/ อธิ – น้ี/ [ธมฺมวนิ เย – ในพระธรรมวนิ ยั ]/ มาณว – ดูกอ่ นมาณพ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ สนฺตุฏโฺ ฐ – เป็ นผสู้ นั โดษแลว้ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ กายปรหิ ารเิ กน – อนั พอคมุ้ รา่ งกาย/ จีวเรน – ดว้ ยจวี ร/ กจุ ฉฺ ิปรหิ ารเิ กน – อนั พออม่ิ ทอ้ ง/ ปิ ณฺฑปาเตน – ดว้ ยบณิ ฑบาต/ โส – รูปนน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ เยน – ใด/ เยเนว – ใด+น่นั แล/ [ฐาเน – ณ สถานท]ี่ / ปกกฺ มติ – ยอ่ มหลีกไป/ สมาทาเยว – ถอื เอาแลว้ ซงึ่ บรขิ ารของตน+เทา่ นน้ั / ปกกฺ มต.ิ – ยอ่ มหลีกไป/ เสยฺยถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มาณว – ดูกอ่ นมาณพ/ ปกขฺ ี – ผเู้ ป็ นชาตปิ กั ษี/ สกโุ ณ – นก/ เยน – ใด/ เยเนว – ใด+น่นั แล/ [ฐาเน – ณ สถานที]่ / เฑติ – ยอ่ มบนิ ไป/ สปตตฺ ภาโรว – เป็ นผมู้ ปี ี กเป็ นภาระ+เทา่ นน้ั / เฑต.ิ – ยอ่ มบนิ ไป/ เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมอื นกนั แล/ มาณว – ดกู อ่ นมาณพ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ สนฺตฏุ โฺ ฐ – เป็ นผสู้ นั โดษแลว้ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ กายปรหิ ารเิ กน – อนั พอคมุ้ รา่ งกาย/ จีวเรน – ดว้ ยจีวร/ กจุ ฺฉิปรหิ ารเิ กน – อนั พออม่ิ ทอ้ ง/ ปิ ณฺฑปาเตน – ดว้ ยบณิ ฑบาต/ โส – รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ เยน – ใด/ เยเนว – ใด+น่นั แล/ [ฐาเน – ณ สถานท]ี่ / ปกกฺ มติ – ยอ่ มหลกี ไป/ สมาทาเยว – ถอื เอาแลว้ ซงึ่ บรขิ ารของตน+เทา่ นน้ั / ปกฺกมต.ิ – ยอ่ มหลกี ไป/ เอวํ โข – ดว้ ยประการฉะนี้แล/ มาณว – ดกู อ่ นมาณพ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ สนฺตุฏโฺ ฐ – เป็ นผสู้ นั โดษแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ ๔๕๗. “โส – รูปนน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ อมิ นิ า – น้ี/ จ – ดว้ ย/ อรเิ ยน – อนั ประเสรฐิ / สลี กขฺ นฺเธน – ดว้ ยสลี ขนั ธ์/ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / อมิ นิ า – น้ี/ จ – ดว้ ย/ อรเิ ยน – อนั ประเสรฐิ / อนิ ฺทฺรยิ สวํ เรน – ดว้ ยการสาํ รวมอนิ ทรยี ์/ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / อมิ นิ า – น้ี/ จ – ดว้ ย/ อรเิ ยน – อนั ประเสรฐิ /

99 สตสิ มปฺ ชญเฺ ญน – ดว้ ยสตสิ มั ปชญั ญะ/ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / อมิ าย – นี้/ จ – ดว้ ย/ อรยิ าย – อนั ประเสรฐิ / สนฺตฏุ ฐฺ ยิ า – ดว้ ยความสนั โดษ/ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / วิวติ ตฺ ํ – เงยี บสงดั / เสนาสนํ – ซงึ่ เสนาสนะ/ ภชติ – ยอ่ มใชส้ อย/ อรญญฺ ํ – ซงึ่ ป่ า/ รกุ ฺขมลู ํ – ซง่ึ โคนไม/้ ปพฺพตํ – ซง่ึ ภูเขา/ กนฺทรํ – ซงึ่ ซอกเขา/ คริ คิ ุหํ – ซง่ึ ถาํ้ / สสุ านํ – ซงึ่ ป่ าชา้ / วนปตถฺ ํ – ซงึ่ ป่ าชฏั / อพโฺ ภกาสํ – ซงึ่ ทแี่ จง้ / ปลาลปญุ ชฺ ํ. – ซง่ึ ลอมฟาง/ โส – รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ ปจฺฉาภตตฺ ํ – ในภายหลงั แหง่ อาหาร/ ปิ ณฺฑปาตปปฺ ฏกิ กฺ นฺโต – เป็ นผกู้ ลบั จากบณิ ฑบาตแลว้ / นิสีทติ – ยอ่ มน่งั / ปลฺลงกฺ ํ – ซง่ึ บลั ลงั ก์/ อาภชุ ติ ฺวา – คแู้ ลว้ / อชุ ุํ – ใหต้ รง/ กายํ – ซง่ึ กาย/ ปณิธาย – ตง้ั ไวแ้ ลว้ / ปรมิ ขุ ํ – ใหม้ ีเฉพาะหน้า/ สตึ – ซง่ึ สต/ิ อปุ ฏฐฺ เปตฺวา. – ดาํ รงไวแ้ ลว้ / ๔๕๘. “โส – รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ อภชิ ฺฌํ – ซงึ่ อภชิ ฌา (ความเพง่ เล็งอยากไดข้ องเขา)/ โลเก – ในโลก/ ปหาย – ละแลว้ / วคิ ตาภชิ ฺเฌน – อนั ปราศจากอภชิ ฌาแลว้ / เจตสา – มใี จ/ วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ อภชิ ฺฌาย – จากอภชิ ฌา/ จติ ฺตํ – ยงั จติ / ปรโิ สเธต.ิ – ยอ่ มชําระใหบ้ รสิ ทุ ธ/ิ์ พฺยาปาทปโทสํ – ซงึ่ ความมุง่ รา้ ยคือพยาบาท/ ปหาย – ละแลว้ / อพยฺ าปนฺนจติ ฺโต – เป็ นผมู้ ีจติ ไมพ่ ยาบาทแลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ สพพฺ ปาณภตู หติ านุกมปฺ ี – เป็ นผมู้ ปี กตมิ งุ่ ประโยชน์เกื้อกลู ตอ่ สรรพสตั ว์/ พฺยาปาทปโทสา – จากความมงุ่ รา้ ยคือพยาบาท/ จติ ตฺ ํ – ยงั จติ / ปรโิ สเธต.ิ – ยอ่ มชําระใหบ้ รสิ ทุ ธ/ิ์ ถนิ มทิ ฺธํ – ซงึ่ ถนี มทิ ธะ (ความหดหแู่ ละเซอื่ งซมึ )/ ปหาย – ละแลว้ / วคิ ตถนิ มทิ ฺโธ – เป็ นผปู้ ราศจากถนี มทิ ธะแลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ อาโลกสญญฺ ี – เป็ นผมู้ ีปกตกิ าํ หนดแสงสวา่ ง/ สโต – เป็ นผมู้ ีสต/ิ สมปฺ ชาโน – เป็ นผมู้ ีสมั ปชญั ญะ/ ถนิ มทิ ธฺ า – จากถนี มทิ ธะ/ จติ ตฺ ํ – ยงั จติ / ปรโิ สเธต.ิ – ยอ่ มชําระใหบ้ รสิ ุทธ/ิ์ อุทฺธจจฺ กกุ ฺกุจฺจํ – ซง่ึ อทุ ธจั จกกุ กุจจะ (ความฟ้ งุ ซา่ นและราํ คาญใจ)/ ปหาย – ละแลว้ / อนุทธฺ โต – เป็ นผไู้ มฟ่ ้ งุ ซา่ นแลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ อชฺฌตตฺ ํ – ในภายใน/ วปู สนฺตจติ โฺ ต – เป็ นผมู้ ีจติ สงบแลว้ / อุทธฺ จจฺ กกุ ฺกุจฺจา – จากอทุ ธจั จกกุ กุจจะ/ จติ ตฺ ํ – ยงั จติ / ปรโิ สเธต.ิ – ยอ่ มชําระใหบ้ รสิ ทุ ธ/ิ์ วิจกิ จิ ฉฺ ํ – ซง่ึ วจิ กิ จิ ฉา (ความลงั เลสงสยั )/ ปหาย – ละแลว้ / ตณิ ฺณวจิ กิ จิ โฺ ฉ – เป็ นผขู้ า้ มวจิ กิ จิ ฉาไดแ้ ลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ อกถกํ ถี – เป็ นผไู้ มม่ วี จิ กิ จิ ฉา/ กุสเลสุ – อนั เป็ นกศุ ล/ ธมเฺ มสุ – ในธรรมทง้ั หลาย/ วจิ กิ จิ ฺฉาย – จากวจิ กิ จิ ฉา/ จติ ตฺ ํ – ยงั จติ / ปรโิ สเธต.ิ – ยอ่ มชาํ ระใหบ้ รสิ ทุ ธ/ิ์ ๔๕๙. “เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มาณว – ดกู อ่ นมาณพ/ ปรุ โิ ส – บรุ ษุ / อณิ ํ – ซง่ึ หน้ี/ อาทาย – กมู้ าแลว้ / กมฺมนฺเต – ซง่ึ การงานทง้ั หลาย/ ปโยเชยยฺ .

100 – พงึ ประกอบ/ ตสฺส – ของเขา/ เต – เหลา่ นน้ั / กมฺมนฺตา – การงานทง้ั หลาย/ สมชิ ฺเฌยยฺ ุ.ํ – พงึ ประสบผลสาํ เร็จ/ โส – เขา/ ยานิ – เหลา่ ใด/ จ – ดว้ ย/ โปราณานิ – อนั เกา่ / อณิ มูลานิ – หน้ีทเี่ ป็ นตน้ ทนุ ทง้ั หลาย/ ตานิ – เหลา่ นน้ั / [อณิ มลู านิ – ซงึ่ หนี้ทเี่ ป็ นตน้ ทนุ ทง้ั หลาย]/ จ – ดว้ ย/ พยฺ นฺตึ – ใหห้ มดไป/ กเรยยฺ – พงึ ใช/้ สยิ า – พงึ ม/ี จสฺส – ก็+ของเขา/ อุตตฺ รึ – อนั ยง่ิ กวา่ / [ธนํ – ทรพั ย์]/ อวสฏิ ฐฺ ํ – เป็ นของเหลอื ลงแลว้ / ทารภรณาย. – เพอื่ การเลี้ยงดูบตุ รภรรยา/ ตสสฺ – แกเ่ ขา/ เอวมสฺส – อยา่ งนี้+[จนิ ฺตนํ – ความคดิ ]+พงึ มี/ ‘อหํ โข – ขา้ พเจา้ แล/ ปพุ เฺ พ – ในกาลกอ่ น/ อณิ ํ – ซงึ่ หนี้/ อาทาย – กมู้ าแลว้ / กมฺมนฺเต – ซงึ่ การงานทง้ั หลาย/ ปโยเชส.ึ – ประกอบแลว้ / ตสฺส – นน้ั / เม – ขา้ พเจา้ / เต – เหลา่ นน้ั / กมฺมนฺตา – การงานทง้ั หลาย/ สมชิ ฺฌสึ ุ. – สาํ เร็จผลดีแลว้ / โสหํ – นน้ั +ขา้ พเจา้ / ยานิ – เหลา่ ใด/ จ – ดว้ ย/ โปราณานิ – อนั เกา่ / อณิ มลู านิ – หน้ีทเี่ ป็ นตน้ ทนุ ทง้ั หลาย/ ตานิ – เหลา่ นน้ั / [อณิ มลู านิ – ซง่ึ หน้ีทเี่ ป็ นตน้ ทนุ ทง้ั หลาย]/ จ – ดว้ ย/ พฺยนฺตึ – ใหห้ มดไป/ อกาสึ – ไดใ้ ช้แลว้ / อตฺถิ – ยอ่ มม/ี จ – ดว้ ย/ เม – ของขา้ พเจา้ / อุตตฺ รึ – อนั ยง่ิ กวา่ / [ธนํ – ทรพั ย์]/ อวสฏิ ฐฺ ํ – เป็ นของเหลอื ลงแลว้ / ทารภรณายา’ต.ิ – เพอื่ การเล้ียงดบู ุตรภรรยา’ดงั น้ี/ โส – เขา/ ตโตนทิ านํ – เพราะความไมม่ หี น้ีสนิ นน้ั เป็ นเหตุ/ ลเภถ – พงึ ได/้ ปาโมชฺชํ – ซง่ึ ความเบกิ บานใจ/ อธคิ จเฺ ฉยฺย – พงึ ประสบ/ โสมนสฺส.ํ – ซง่ึ ความสขุ ใจ/ ๔๖๐. “เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มาณว – ดกู อ่ นมาณพ/ ปรุ โิ ส – บรุ ษุ / อาพาธโิ ก – เป็ นไขห้ นกั / อสสฺ – พงึ เป็ น/ ทกุ ขฺ โิ ต – เป็ นผถู้ งึ แลว้ ซงึ่ ความทกุ ข/์ พาฬหฺ คลิ าโน; – เป็ นผมู้ ีอาการป่ วยหนกั / ภตตฺ ญจฺ สฺส – อาหาร+ดว้ ย+ตอ่ เขา/ นจฉฺ าเทยยฺ – ยอ่ มไมช่ อบใจ/ น – ไม/่ จสฺส – ดว้ ย+ของเขา/ กาเย – ในกาย/ พลมตฺตา. – ความเป็ นผไู้ มม่ กี าํ ลงั / โส – เขา/ อปเรน – อนื่ อกี / สมเยน – โดยสมยั / ตมฺหา – นน้ั / อาพาธา – จากไข/้ มจุ เฺ จยยฺ ; – พงึ หาย/ ภตฺตํ – ภตั ตาหาร/ จสสฺ – ดว้ ย+ตอ่ เขา/ ฉาเทยยฺ – พงึ ชอบใจ/ สยิ า – พงึ ม/ี จสฺส – ดว้ ย+ตอ่ เขา/ กาเย – ในกาย/ พลมตฺตา. – ความเป็ นผไู้ มม่ กี าํ ลงั / ตสสฺ – แกเ่ ขา/ เอวมสสฺ – อยา่ งนี้+[จนิ ฺตนํ – ความคดิ ]+พงึ มี/ ‘อหํ โข – ขา้ พเจา้ แล/ ปพุ เฺ พ – ในกาลกอ่ น/ อาพาธโิ ก – เป็ นไขห้ นกั / อโหสึ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / ทุกขฺ โิ ต – เป็ นผถู้ งึ แลว้ ซง่ึ ความทุกข/์ พาฬฺหคลิ าโน; – เป็ นผมู้ ีอาการป่ วยหนกั / ภตฺตญจฺ – อาหาร+ดว้ ย/ เม – ตอ่ ขา้ พเจา้ / นจฺฉาเทยฺย – ยอ่ มไมช่ อบใจ/ น – ไม/่ จ – ดว้ ย/ เม – แกข่ า้ พเจา้ / อาสิ – ไดม้ แี ลว้ / กาเย – ในกาย/ พลมตฺตา. – ความเป็ นผไู้ มม่ กี าํ ลงั /


Like this book? You can publish your book online for free in a few minutes!
Create your own flipbook