1 ๘. มหาสีหนาทสตุ ตฺ ํ – พระสูตราํ วา่ ดว้ ยการบนั ลืออยา่ งองอาจดงั พญาราชสหี ์/ อเจลกสสฺ ปวตถฺ ุ – เรอื่ งอเจลกสั สปะ/ ๓๘๑. เอวํ – อยา่ งนี้/ เม – อนั ขา้ พเจา้ / สตุ ํ – ไดส้ ดบั มาแลว้ / เอกํ สมยํ – ในสมยั หน่ึง/ ภควา – พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / อรุ ญุ ญฺ ายํ – ในเขตเมืองอุชุญญา/ วหิ รติ – ยอ่ มประทบั อยู/่ กณฺณกตถฺ เล – ณ กณั ณกถล/ มคิ ทาเย. – อนั เป็ นสถานทใี่ หอ้ ภยั แกเ่ น้ือ [มฤคทายวนั ]/ อถ โข – ลาํ ดบั นน้ั แล/ อเจโล – ผปู้ ูรณะ/ กสฺสโป – ครูกสั สปะ/ เยน – ใด/ [ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]/ ภควา – พระผูม้ ีพระภาคเจา้ / เตนุปสงกฺ ม;ิ – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+เขา้ ไปเฝ้ าแลว้ / อุปสงกฺ มติ ฺวา – ครน้ั เขา้ ไปเฝ้ าแลว้ / ภควตา – ดว้ ยพระผูม้ ีพระภาคเจา้ / สทฺธึ – กบั / สมฺโมท.ิ – บนั เทงิ ใจแลว้ / สมฺโมทนียํ – เป็ นทบี่ นั เทงิ ใจ/ กถํ – ซง่ึ ถอ้ ยคาํ / สารณียํ – เป็ นทรี่ ะลกึ ถงึ กนั แลว้ / วตี สิ าเรตฺวา – ใหร้ ะลกึ แลว้ / เอกมนฺตํ – ณ สว่ นขา้ งหนึ่ง/ อฏฺฐาส.ิ – ไดย้ นื อยแู่ ลว้ / เอกมนฺตํ – ณ สว่ นขา้ งหนึ่ง/ ฐโิ ต โข – ผูย้ นื อยแู่ ลว้ แล/ อเจโล – ผอู้ เจละ/ กสสฺ โป – ครูกสั สปะ/ ภควนฺตํ – กบั พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจนํ – ซง่ึ คาํ ]+ไดก้ ราบทลู แลว้ / “สุตํ – ไดย้ นิ มาแลว้ / เมตํ – อนั ขา้ พเจา้ +น่นั / [วจนํ – คาํ พดู ]/ โภ – ผเู้ จรญิ / โคตม – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ ‘สมโณ – พระสมณะ/ โคตโม – ผโู้ คดม/ สพพฺ ํ – ทกุ ชนิด/ ตปํ – ซงึ่ ตบะ/ ครหติ – ยอ่ มทรงตาํ หนิ/ สพพฺ ํ – ทง้ั ปวง/ ตปสสฺ ึ – ผบู้ าํ เพ็ญตบะ/ [ปคุ ฺคลํ – ซง่ึ บคุ คล]/ ลขู าชีวึ – วา่ เป็ นผมู้ ีอาชีวะเศรา้ หมอง/ เอกเํ สน – โดยสว่ นเดยี ว/ อปุ กโฺ กสติ – ยอ่ มทรงคดั คา้ น/ อุปวทต’ี ต.ิ – ยอ่ มชี้โทษ’ดงั น้ี/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ โภ – ผเู้ จรญิ / โคตม – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ เอวมาหสํ ุ – อยา่ งนี้+กลา่ วแลว้ / ‘สมโณ – พระสมณะ/ โคตโม – ผโู้ คดม/ สพฺพํ – ทุกชนดิ / ตปํ – ซง่ึ ตบะ/ ครหติ – ยอ่ มทรงตาํ หนิ/ สพฺพํ – ทง้ั ปวง/ ตปสฺสึ – ผบู้ าํ เพ็ญตบะ/ [ปุคคฺ ลํ – ซงึ่ บคุ คล]/ ลขู าชีวึ – วา่ เป็ นผมู้ ีอาชีวะเศรา้ หมอง/ เอกเํ สน – โดยสว่ นเดยี ว/ อปุ กฺโกสติ – ยอ่ มทรงคดั คา้ น/ อุปวทต’ี ติ – ยอ่ มชี้โทษ’ดงั นี้/ กจฺจิ – แลหรอื / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ โภโต – ผเู้ จรญิ / โคตมสสฺ – อนั พระโคดม/ วุตตฺ วาทโิ น – ชือ่ วา่ เป็ นผมู้ ปี กตกิ ลา่ วซงึ่ คาํ อนั ตรสั ไวแ้ ลว้ / น – ไม/่ จ – ดว้ ย/ ภวนฺตํ – ผเู้ จรญิ / โคตมํ – ซงึ่ พระโคดม/ อภูเตน – อนั ไมเ่ ป็ นจรงิ แลว้ / [วจเนน – ดว้ ยคาํ ]/ อพฺภาจกิ ขฺ นฺติ – ชื่อวา่ ยอ่ มกลา่ วต/ู่ ธมฺมสสฺ – แกธ่ รรม/ จานุธมมฺ ํ – ซงึ่ ธรรมอนั สมควร/ พยฺ ากโรนฺติ – ชือ่ วา่ พยากรณ์/ น – ไม/่ จ –
2 ดว้ ย/ โกจิ – อะไร ๆ/ สหธมมฺ โิ ก – อนั ชอบธรรม/ วาทานุวาโท – คาํ เลา่ ลอื / คารยหฺ ํ – อนั ควรตาํ หนิ/ ฐานํ – ซง่ึ ฐานะ/ อาคจฺฉต?ิ – ยอ่ มมาถงึ ?/ อนพภฺ กฺขาตกุ ามา – เป็ นผไู้ มป่ ระสงคเ์ พอื่ การกลา่ วตู/่ หิ – เพราะวา่ / มยํ – ขา้ พระองคท์ ง้ั หลาย/ ภวนฺตํ – ผเู้ จรญิ / โคตม”นฺต.ิ – ซงึ่ พระโคดม”ดงั นี้/ ๓๘๒. “เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ เอวมาหสํ ุ – อยา่ งนี้+กลา่ วแลว้ / ‘สมโณ – พระสมณะ/ โคตโม – ผโู้ คดม/ สพฺพํ – ทุกชนดิ / ตปํ – ซงึ่ ตบะ/ ครหติ – ยอ่ มทรงตาํ หนิ/ สพพฺ ํ – ทง้ั ปวง/ ตปสฺสึ – ผบู้ าํ เพ็ญตบะ/ [ปุคฺคลํ – ซงึ่ บคุ คล]/ ลขู าชีวึ – วา่ เป็ นผมู้ อี าชีวะเศรา้ หมอง/ เอกเํ สน – โดยสว่ นเดยี ว/ อปุ กฺโกสติ – ยอ่ มทรงคดั คา้ น/ อุปวทต’ี ต.ิ – ยอ่ มชี้โทษ’ดงั นี้/ น – ไม/่ เม – อนั ขา้ พเจา้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ วุตฺตวาทโิ น – ชื่อวา่ เป็ นผูม้ ปี กตกิ ลา่ วซงึ่ คาํ อนั กลา่ วไวแ้ ลว้ / อพฺภาจกิ ฺขนฺติ – ชื่อวา่ ยอ่ มกลา่ วตู/่ จ ปน – ก็แล/ มํ – ซงึ่ ขา้ พเจา้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ อสตา – อนั ไมม่ ีแลว้ / อภูเตน. – อนั ไมเ่ ป็ นจรงิ แลว้ / [วจเนน – ดว้ ยคาํ ]/ อธิ าหํ – น่นั +[โลเก – ในโลก]+ขา้ พเจา้ / กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ เอกจจฺ ํ – บางคน/ ตปสสฺ ึ – ผบู้ าํ เพ็ญตบะ/ [ปคุ ฺคลํ – ซง่ึ บุคคล]/ ลูขาชีวึ – วา่ เป็ นผมู้ ีอาชีวะเศรา้ หมอง/ ปสฺสามิ – ยอ่ มเห็น/ ทพิ ฺเพน – อนั เป็ นทพิ ย/์ จกขฺ นุ า – ดว้ ยจกั ษุ/ วสิ ุทฺเธน – อนั บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / อตกิ กฺ นฺตมานุสเกน – อนั กา้ วลว่ งจกั ษุอนั เป็ นของมนุษย์/ กายสสฺ – แหง่ กาย/ เภทา – เพราะการแตกสลายไป/ ปรํ – ในเบอ้ื งหลงั / มรณา – จากความตาย/ อปายํ – ซงึ่ อบาย/ ทคุ คฺ ตึ – ซง่ึ ทคุ ต/ิ วนิ ิปาตํ – ซงึ่ วนิ ิบาต/ นิรยํ – ซงึ่ นรก/ อปุ ปนฺนํ. – ผเู้ ขา้ ถงึ แลว้ / อธิ – น่นั +[โลเก – ในโลก]/ ปนาหํ – แตว่ า่ +ขา้ พเจา้ / กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ เอกจจฺ ํ – บางคน/ ตปสสฺ ึ – ผบู้ าํ เพ็ญตบะ/ [ปุคคฺ ลํ – ซงึ่ บุคคล]/ ลขู าชีวึ – วา่ เป็ นผมู้ อี าชีวะเศรา้ หมอง/ ปสฺสามิ – ยอ่ มเหน็ / ทพิ เฺ พน – อนั เป็ นทพิ ย์/ จกขฺ นุ า – ดว้ ยจกั ษุ/ วสิ ทุ เฺ ธน – อนั บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / อตกิ กฺ นฺตมานุสเกน – อนั กา้ วลว่ งจกั ษุอนั เป็ นของมนุษย์/ กายสสฺ – แหง่ กาย/ เภทา – เพราะการแตกสลายไป/ ปรํ – ในเบื้องหลงั / มรณา – จากความตาย/ สุคตึ – ซง่ึ สคุ ต/ิ สคฺคํ – ซง่ึ สวรรค์/ โลกํ – ซงึ่ โลก/ อุปปนฺนํ. – ผเู้ ขา้ ถงึ แลว้ / ๓๘๓. “อธิ าหํ – น่นั +[โลเก – ในโลก]+ขา้ พเจา้ / กสสฺ ป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ เอกจฺจํ – บางคน/ ตปสสฺ ึ – ผบู้ าํ เพ็ญตบะ/ [ปคุ ฺคลํ – ซงึ่ บุคคล]/ อปปฺ ทุกขฺ วหิ ารึ – ผมู้ ีปกตอิ ยเู่ ป็ นทกุ ข์/ ปสสฺ ามิ – ยอ่ มเห็น/ ทพิ เฺ พน – อนั เป็ นทพิ ย์/ จกขฺ นุ า – ดว้ ยจกั ษุ/ วสิ ทุ ฺเธน – อนั บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ /
3 อตกิ กฺ นฺตมานุสเกน – อนั กา้ วลว่ งจกั ษุอนั เป็ นของมนุษย์/ กายสสฺ – แหง่ กาย/ เภทา – เพราะการแตกสลายไป/ ปรํ – ในเบ้ืองหลงั / มรณา – จากความตาย/ อปายํ – ซง่ึ อบาย/ ทคุ คฺ ตึ – ซง่ึ ทคุ ต/ิ วนิ ิปาตํ – ซง่ึ วนิ ิบาต/ นิรยํ – ซง่ึ นรก/ อปุ ปนฺนํ. – ผเู้ ขา้ ถงึ แลว้ / อธิ – น่นั +[โลเก – ในโลก]/ ปนาหํ – แตว่ า่ +ขา้ พเจา้ / กสฺสป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ เอกจจฺ ํ – บางคน/ ตปสสฺ ึ – ผบู้ าํ เพ็ญตบะ/ [ปคุ ฺคลํ – ซง่ึ บคุ คล]/ อปฺปทุกขฺ วหิ ารึ – ผมู้ ีปกตอิ ยเู่ ป็ นทกุ ข์/ ปสฺสามิ – ยอ่ มเห็น/ ทพิ เฺ พน – อนั เป็ นทพิ ย์/ จกขฺ นุ า – ดว้ ยจกั ษุ/ วสิ ทุ ฺเธน – อนั บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / อตกิ กฺ นฺตมานุสเกน – อนั กา้ วลว่ งจกั ษุอนั เป็ นของมนุษย์/ กายสฺส – แหง่ กาย/ เภทา – เพราะการแตกสลายไป/ ปรํ – ในเบื้องหลงั / มรณา – จากความตาย/ สคุ ตึ – ซงึ่ สคุ ต/ิ สคฺคํ – ซง่ึ สวรรค์/ โลกํ – ซง่ึ โลก/ อุปปนฺนํ. – ผเู้ ขา้ ถงึ แลว้ / โยหํ – ใด+ขา้ พเจา้ / กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ อเิ มสํ – เหลา่ นี้/ ตปสสฺ ีนํ – ผบู้ าํ เพ็ญตบะ/ [ปุคฺคลานํ – ของบุคคลทง้ั หลาย]/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ อาคตญิ จฺ – ซง่ึ การมา+ดว้ ย/ คตญิ จฺ – ซง่ึ การไป+ดว้ ย/ จุตญิ จฺ – ซง่ึ การจตุ +ิ ดว้ ย/ อปุ ปตตฺ ญิ จฺ – ซงึ่ การบงั เกดิ +ดว้ ย/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / ปชานามิ – ยอ่ มรชู้ ดั / โสหํ – นน้ั +ขา้ พเจา้ / กึ – ทาํ ไม/ สพฺพํ – ทกุ ชนิด/ ตปํ – ซงึ่ ตบะ/ ครหสิ ฺสามิ – จกั ตาํ หนิ/ สพพฺ ํ – ทง้ั ปวง/ วา – หรอื วา่ / ตปสสฺ ึ – ผบู้ าํ เพ็ญตบะ/ [ปคุ คฺ ลํ – ซงึ่ บคุ คล]/ ลขู าชีวึ – วา่ เป็ นผมู้ อี าชีวะเศรา้ หมอง/ เอกเํ สน – โดยสว่ นเดยี ว/ อปุ กโฺ กสสิ สฺ ามิ – จกั คดั คา้ น/ อปุ วทสิ สฺ าม?ิ – จกั ช้ีโทษ/ ๓๘๔. “สนฺติ – มอี ย/ู่ กสสฺ ป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ เอเก – บางพวก/ สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ ปณฺฑติ า – เป็ นบณั ฑติ / นิปณุ า – เป็ นผมู้ ปี ญั ญาละเอยี ด/ กตปรปปฺ วาทา – เป็ นผทู้ าํ การโตเ้ ถียงผอู้ นื่ / วาลเวธริ ูปา. – เป็ นผมู้ ที า่ ทางเหมือนคนแมน่ ธนู/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภนิ ฺทนฺตา – ทาํ ลายอย/ู่ มญเฺ ญ – เหน็ จะ/ จรนฺติ – ยอ่ มเทยี่ วไป/ ปญญฺ าคเตน – ดว้ ยปญั ญา/ ทฏิ ฐฺ คิ ตานิ. – ซง่ึ ทฏิ ฐทิ ง้ั หลาย/ เตหปิ ิ – แมเ้ หลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ เณหิ – ดว้ ยสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เม – ของขา้ พเจา้ / สทธฺ ึ – กบั / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเห็น]/ เอกจฺเจสุ – บางอยา่ ง/ ฐาเนสุ – ในฐานะทง้ั หลาย/ สเมติ – ยอ่ มตรงกนั / เอกจฺเจสุ – บางอยา่ ง/ ฐาเนสุ – ในฐานะทง้ั หลาย/ น – ไม/่ สเมต.ิ – ยอ่ มตรงกนั / ยํ – ใด/ [วตถฺ ุ – ซงึ่ วตั ถ]ุ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอกจฺจํ – บางอยา่ ง/ วทนฺติ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘สาธู’ติ – ดี’ดงั นี้/ มยมฺปิ – แมข้ า้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ตํ – นน้ั / [วตถฺ ุ – ซง่ึ วตั ถุ]/ เอกจจฺ ํ – บางอยา่ ง/ วเทม – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘สาธู’ติ – ดี’ดงั นี้/
4 ยํ – ใด/ [วตถฺ ุ – ซง่ึ วตั ถ]ุ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอกจฺจํ – บางอยา่ ง/ วทนฺติ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘น – ไม/่ ‘สาธู’ติ – ดี’ดงั น้ี/ มยมฺปิ – แมข้ า้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ตํ – นน้ั / [วตถฺ ุ – ซงึ่ วตั ถ]ุ / เอกจฺจํ – บางอยา่ ง/ วเทม – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘น – ไม/่ สาธู’ติ – ดี’ดงั น้ี/ ยํ – ใด/ [วตฺถุ – ซงึ่ วตั ถ]ุ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอกจจฺ ํ – บางอยา่ ง/ วทนฺติ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘สาธู’ติ – ดี’ดงั น้ี/ มยมฺปิ – แมข้ า้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ตํ – นน้ั / [วตฺถุ – ซง่ึ วตั ถุ]/ เอกจจฺ ํ – บางอยา่ ง/ วเทม – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘น – ไม/่ สาธู’ติ – ดี’ดงั น้ี/ ยํ – ใด/ [วตถฺ ุ – ซง่ึ วตั ถ]ุ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอกจจฺ ํ – บางอยา่ ง/ วทนฺติ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘น – ไม/่ สาธู’ติ – ด’ี ดงั น้ี/ มยมฺปิ – แมข้ า้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ ตํ – นน้ั / [วตถฺ ุ – ซงึ่ วตั ถ]ุ / เอกจฺจํ – บางอยา่ ง/ วเทม – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘สาธู’ติ – ดี’ดงั นี้/ “ยํ – ใด/ [วตฺถุ – ซงึ่ วตั ถุ]/ มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ เอกจฺจํ – บางอยา่ ง/ วเทม – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘สาธู’ติ – ดี’ดงั นี้/ ปเรปิ – แมเ้ หลา่ อนื่ / [สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ตํ – นน้ั / [วตฺถุ – ซงึ่ วตั ถุ]/ เอกจจฺ ํ – บางอยา่ ง/ วทนฺติ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘สาธู’ติ – ด’ี ดงั นี้/ ยํ – ใด/ [วตฺถุ – ซงึ่ วตั ถุ]/ มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ เอกจจฺ ํ – บางอยา่ ง/ วเทม – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘น – ไม/่ สาธู’ติ – ด’ี ดงั นี้/ ปเรปิ – แมเ้ หลา่ อนื่ / [สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ตํ – นน้ั / [วตฺถุ – ซงึ่ วตั ถุ]/ เอกจฺจํ – บางอยา่ ง/ วทนฺติ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘น – ไม/่ สาธู’ติ – ดี’ดงั น้ี/ ยํ – ใด/ [วตถฺ ุ – ซง่ึ วตั ถุ]/ มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ เอกจจฺ ํ – บางอยา่ ง/ วเทม – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘น – ไม/่ สาธู’ติ – ด’ี ดงั น้ี/ ปเร – เหลา่ อนื่ / [สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ตํ – นน้ั / [วตฺถุ – ซงึ่ วตั ถ]ุ / เอกจฺจํ – บางอยา่ ง/ วทนฺติ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘สาธู’ติ – ดี’ดงั น้ี/ ยํ – ใด/ [วตถฺ ุ – ซง่ึ วตั ถุ]/ มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ เอกจจฺ ํ – บางอยา่ ง/ วเทม – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘สาธู’ติ – ดี’ดงั น้ี/ ปเร – เหลา่ อนื่ / [สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ตํ – นน้ั / [วตฺถุ – ซง่ึ วตั ถุ]/ เอกจฺจํ – บางอยา่ ง/ วทนฺติ – ยอ่ มกลา่ ว/ ‘น – ไม/่ สาธู’ต.ิ – ดี’ดงั นี้/ สมนุยญุ ชฺ าปนกถา – กถาวา่ ดว้ ยการไลเ่ ลียงสอบสวน/ ๓๘๕. “ตฺยาหํ – เหลา่ นน้ั +[สมณพรฺ าหฺมเณ – ซง่ึ สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]+ขา้ พเจา้ / อปุ สงกฺ มติ ฺวา – เขา้ ไปหาแลว้ / เอวํ – อยา่ งนี้/ วทามิ – ยอ่ มกลา่ ว/
5 ‘เยสุ – เหลา่ ใด/ โน – ของขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ อาวุโส – ทา่ นผมู้ ีอายทุ ง้ั หลาย/ ฐาเนสุ – ในฐานะทง้ั หลาย/ น – ไม/่ สเมติ – ยอ่ มตรงกนั / ตฏิ ฐฺ นฺตุ – จงยกไว/้ ตานิ – เหลา่ นน้ั / ฐานานิ. – ฐานะทง้ั หลาย/ เยสุ – เหลา่ ใด/ ฐาเนสุ – ในฐานะทง้ั หลาย/ สเมติ – ยอ่ มตรงกนั / ตตถฺ – เหลา่ นน้ั / [ฐาเนสุ – ในฐานะทง้ั หลาย]/ วญิ ญฺ ู – วญิ ญชู นทง้ั หลาย/ สมนุยุญชฺ นฺตํ – จงซกั ไซ/้ สมนุคาหนฺตํ – จงไลเ่ ลยี ง/ สมนุภาสนฺตํ – จงสอบสวน/ สตฺถารา – กบั พระศาสดา/ วา – หรอื วา่ / สตฺถารํ – ซงึ่ พระศาสดา/ สงเฺ ฆน – กบั หมสู่ าวก/ วา – หรอื วา่ / สงฆฺ ํ – ซง่ึ หมูส่ าวก/ ‘เย – สว่ นใด/ อเิ มสํ – เหลา่ นี้/ ภวตํ – ของทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ อกสุ ลา – ทเี่ ป็ นอกุศล/ อกุสลสงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ เป็ นอกศุ ล/ สาวชฺชา – ทมี่ ีโทษ/ สาวชฺชสงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ มีโทษ/ อเสวติ พพฺ า – ทไี่ มค่ วรเสพ/ อเสวติ พพฺ สงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ ไมค่ วรเสพ/ น – ไม/่ อลมรยิ า – ทไี่ มป่ ระเสรฐิ / น – ไม/่ อลมรยิ สงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ ไมป่ ระเสรฐิ / กณฺหา – ทเี่ ป็ นฝ่ ายช่วั / กณฺหสงขฺ าตา. – ทจี่ ดั วา่ เป็ นฝ่ ายช่วั / โก – ใครเลา่ / อเิ ม – เหลา่ น้ี/ ธมเฺ ม – ซงึ่ ธรรมทง้ั หลาย/ อนวเสสํ – ไมใ่ หม้ เี หลอื / ปหาย – ละแลว้ / วตตฺ ติ – ยอ่ มประพฤต/ิ สมโณ – พระสมณะ/ วา – หรอื วา่ / โคตโม – ผโู้ คดม/ ปเร – เหลา่ อนื่ / วา ปน – ก็หรอื วา่ / โภนฺโต – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ คณาจรยิ า’ต?ิ – คณาจารยท์ ง้ั หลาย’ดงั นี้?/ ๓๘๖. “ฐานํ โข – เป็ นฐานะแล/ ปเนตํ – ก็+นน้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ วชิ ฺชติ – มอี ยู/่ ยํ – ใด/ วญิ ญฺ ู – วญิ ญชู นทง้ั หลาย/ สมนุยุญชฺ นฺตา – ซกั ไซอ้ ย/ู่ สมนุคาหนฺตา – ไลเ่ ลียงอยู/่ สมนุภาสนฺตา – สอบสวนอย/ู่ เอวํ – อยา่ งนี้/ วเทยยฺ ุํ – พงึ กลา่ ว/ ‘เย – เหลา่ ใด/ อเิ มสํ – เหลา่ นี้/ ภวตํ – ของทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ อกสุ ลา – ทเี่ ป็ นอกุศล/ อกสุ ลสงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ เป็ นอกศุ ล/ สาวชฺชา – ทมี่ ีโทษ/ สาวชฺชสงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ มโี ทษ/ อเสวติ พพฺ า – ทไี่ มค่ วรเสพ/ อเสวติ พพฺ สงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ ไมค่ วรเสพ/ น – ไม/่ อลมรยิ า – ทไี่ มป่ ระเสรฐิ / น – ไม/่ อลมรยิ สงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ ไมป่ ระเสรฐิ / กณฺหา – ทเี่ ป็ นฝ่ ายช่วั / กณฺหสงขฺ าตา. – ทจี่ ดั วา่ เป็ นฝ่ ายช่วั / สมโณ – พระสมณะ/ โคตโม – ผโู้ คดม/ อเิ ม – เหลา่ น้ี/ ธมฺเม – ซง่ึ ธรรมทง้ั หลาย/ อนวเสสํ – ไมใ่ หม้ เี หลอื / ปหาย – ละแลว้ / วตฺตติ – ยอ่ มประพฤต/ิ ยํ – ใด/ วา ปน – ก็หรอื วา่ / โภนฺโต – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ ปเร – เหลา่ อนื่ / คณาจรยิ า’ต.ิ – คณาจารยท์ ง้ั หลาย’ดงั น้ี/ อติ หิ – ดว้ ยประการฉะน้ี+แล/ กสสฺ ป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ วญิ ญฺ ู – วญิ ญชู นทง้ั หลาย/ สมนุยุญชฺ นฺตา – ซกั ไซอ้ ยู/่ สมนุคาหนฺตา – ไลเ่ ลียงอยู/่ สมนุภาสนฺตา – สอบสวนอยู/่ อมฺเหว – ซงึ่ ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย+เทา่ นน้ั / ตตถฺ – นน้ั / [ปพฺเพ – ในขอ้ ]/ เยภยุ เฺ ยน – โดยมาก/ ปสเํ สยยฺ .ุํ – พงึ สรรเสรญิ /
6 ๓๘๗. “อปรมฺปิ – อนื่ อีก+แม/้ [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ โน – ซง่ึ ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ วญิ ญฺ ู – วญิ ญชู นทง้ั หลาย/ สมนุยญุ ชฺ นฺตํ – จงซกั ไซ/้ สมนุคาหนฺตํ – จงไลเ่ ลียง/ สมนุภาสนฺตํ – จงสอบสวน/ สตถฺ ารา – กบั พระศาสดา/ วา – หรอื วา่ / สตถฺ ารํ – ซง่ึ พระศาสดา/ สงเฺ ฆน – กบั หมสู่ าวก/ วา – หรือวา่ / สงฆฺ ํ – ซง่ึ หมสู่ าวก/ ‘เย – เหลา่ ใด/ อเิ มสํ – เหลา่ นี้/ ภวตํ – ของทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ อกสุ ลา – ทเี่ ป็ นอกศุ ล/ อกุสลสงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ เป็ นอกุศล/ สาวชฺชา – ทมี่ โี ทษ/ สาวชฺชสงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ มโี ทษ/ อเสวติ พพฺ า – ทไี่ มค่ วรเสพ/ อเสวติ พพฺ สงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ ไมค่ วรเสพ/ น – ไม/่ อลมรยิ า – ทไี่ มป่ ระเสรฐิ / น – ไม/่ อลมรยิ สงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ ไมป่ ระเสรฐิ / กณฺหา – ทเี่ ป็ นฝ่ ายช่วั / กณฺหสงขฺ าตา. – ทจี่ ดั วา่ เป็ นฝ่ ายช่วั / โก – ใครเลา่ / อเิ ม – เหลา่ นี้/ ธมเฺ ม – ซงึ่ ธรรมทง้ั หลาย/ อนวเสสํ – ไมใ่ หม้ ีเหลือ/ ปหาย – ละแลว้ / วตตฺ ติ – ยอ่ มประพฤต/ิ สมโณ – พระสมณะ/ วา – หรอื วา่ / โคตโม – ผโู้ คดม/ ปเร – เหลา่ อนื่ / วา ปน – กห็ รือวา่ / โภนฺโต – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ คณาจรยิ า’ต?ิ – คณาจารยท์ ง้ั หลาย’ดงั น้ี?/ ๓๘๘. “ฐานํ โข – เป็ นฐานะแล/ ปเนตํ – ก+็ นน้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ วชิ ฺชติ – มีอยู/่ ยํ – ใด/ วญิ ญฺ ู – วญิ ญชู นทง้ั หลาย/ สมนุยุญชฺ นฺตา – ซกั ไซอ้ ย/ู่ สมนุคาหนฺตา – ไลเ่ ลยี งอยู/่ สมนุภาสนฺตา – สอบสวนอย/ู่ เอวํ – อยา่ งน้ี/ วเทยยฺ ุํ – พงึ กลา่ ว/ ‘เย – เหลา่ ใด/ อเิ มสํ – เหลา่ นี้/ ภวตํ – ของทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ อกุสลา – ทเี่ ป็ นอกุศล/ อกสุ ลสงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ เป็ นอกุศล/ สาวชฺชา – ทมี่ ีโทษ/ สาวชฺชสงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ มีโทษ/ อเสวติ พพฺ า – ทไี่ มค่ วรเสพ/ อเสวติ พพฺ สงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ ไมค่ วรเสพ/ น – ไม/่ อลมรยิ า – ทไี่ มป่ ระเสรฐิ / น – ไม/่ อลมรยิ สงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ ไมป่ ระเสรฐิ / กณฺหา – ทเี่ ป็ นฝ่ ายช่วั / กณฺหสงขฺ าตา. – ทจี่ ดั วา่ เป็ นฝ่ ายช่วั / สมโณ – พระสมณะ/ โคตโม – ผโู้ คดม/ อเิ ม – เหลา่ นี้/ ธมฺเม – ซงึ่ ธรรมทง้ั หลาย/ อนวเสสํ – ไมใ่ หม้ เี หลือ/ ปหาย – ละแลว้ / วตตฺ ติ – ยอ่ มประพฤต/ิ ยํ – ใด/ วา ปน – ก็หรอื วา่ / โภนฺโต – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ ปเร – เหลา่ อนื่ / คณาจรยิ า’ต.ิ – คณาจารยท์ ง้ั หลาย’ดงั นี้/ อติ หิ – ดว้ ยประการฉะน้ี+แล/ กสฺสป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ วญิ ญฺ ู – วญิ ญชู นทง้ั หลาย/ สมนุยญุ ชฺ นฺตา – ซกั ไซอ้ ยู/่ สมนุคาหนฺตา – ไลเ่ ลยี งอยู/่ สมนุภาสนฺตา – สอบสวนอยู/่ อมฺเหว – ซงึ่ ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย+เทา่ นน้ั / ตตฺถ – นน้ั / [ปพฺเพ – ในขอ้ ]/ เยภยุ เฺ ยน – โดยมาก/ ปสเํ สยยฺ .ุํ – พงึ สรรเสรญิ / ๓๘๙. “อปรมฺปิ – อนื่ อีก+แม/้ [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ โน – ซงึ่ ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ วญิ ญฺ ู – วญิ ญชู นทง้ั หลาย/ สมนุยุญชฺ นฺตํ – จงซกั ไซ/้ สมนุคาหนฺตํ – จงไลเ่ ลยี ง/ สมนุภาสนฺตํ – จงสอบสวน/ สตฺถารา –
7 กบั พระศาสดา/ วา – หรือวา่ / สตฺถารํ – ซงึ่ พระศาสดา/ สงเฺ ฆน – กบั หมสู่ าวก/ วา – หรอื วา่ / สงฆฺ ํ – ซงึ่ หมูส่ าวก/ ‘เย – เหลา่ ใด/ อเิ มสํ – เหลา่ น้ี/ ภวตํ – ของทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ อกสุ ลา – ทเี่ ป็ นอกุศล/ อกสุ ลสงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ เป็ นอกศุ ล/ สาวชฺชา – ทมี่ โี ทษ/ สาวชฺชสงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ มีโทษ/ อเสวติ พพฺ า – ทไี่ มค่ วรเสพ/ อเสวติ พพฺ สงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ ไมค่ วรเสพ/ น – ไม/่ อลมรยิ า – ทไี่ มป่ ระเสรฐิ / น – ไม/่ อลมรยิ สงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ ไมป่ ระเสรฐิ / กณฺหา – ทเี่ ป็ นฝ่ ายช่วั / กณฺหสงขฺ าตา. – ทจี่ ดั วา่ เป็ นฝ่ ายช่วั / โก – ใครเลา่ / อเิ ม – เหลา่ น้ี/ ธมฺเม – ซง่ึ ธรรมทง้ั หลาย/ อนวเสสํ – ไมใ่ หม้ เี หลือ/ ปหาย – ละแลว้ / วตตฺ ติ – ยอ่ มประพฤต/ิ โคตมสาวกสงโฺ ฆ – หมแู่ หง่ สาวกของพระสมณะผโู้ คดม/ วา – หรือวา่ / ปเร – เหลา่ อนื่ / วา ปน – ก็หรอื วา่ / โภนฺโต – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ คณาจรยิ สาวกสงฆฺ า’ต?ิ – หมแู่ หง่ สาวกของคณาจารยท์ ง้ั หลาย’ดงั น้ี?/ ๓๙๐. “ฐานํ โข – เป็ นฐานะแล/ ปเนตํ – ก็+นน้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ กสสฺ ป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ วชิ ฺชติ – มอี ยู/่ ยํ – ใด/ วญิ ญฺ ู – วญิ ญชู นทง้ั หลาย/ สมนุยญุ ชฺ นฺตา – ซกั ไซอ้ ย/ู่ สมนุคาหนฺตา – ไลเ่ ลยี งอยู/่ สมนุภาสนฺตา – สอบสวนอย/ู่ เอวํ – อยา่ งนี้/ วเทยยฺ ุํ – พงึ กลา่ ว/ ‘เย – เหลา่ ใด/ อเิ มสํ – เหลา่ นี้/ ภวตํ – ของทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ อกุสลา – ทเี่ ป็ นอกศุ ล/ อกุสลสงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ เป็ นอกศุ ล/ สาวชฺชา – ทมี่ ีโทษ/ สาวชฺชสงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ มีโทษ/ อเสวติ พพฺ า – ทไี่ มค่ วรเสพ/ อเสวติ พพฺ สงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ ไมค่ วรเสพ/ น – ไม/่ อลมรยิ า – ทไี่ มป่ ระเสรฐิ / น – ไม/่ อลมรยิ สงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ ไมป่ ระเสรฐิ / กณฺหา – ทเี่ ป็ นฝ่ ายช่วั / กณฺหสงขฺ าตา. – ทจี่ ดั วา่ เป็ นฝ่ ายช่วั / โคตมสาวกสงโฺ ฆ – หมแู่ หง่ สาวกของพระสมณะผโู้ คดม/ อเิ ม – เหลา่ น้ี/ ธมฺเม – ซง่ึ ธรรมทง้ั หลาย/ อนวเสสํ – ไมใ่ หม้ เี หลอื / ปหาย – ละแลว้ / วตฺตติ – ยอ่ มประพฤต/ิ ยํ – ใด/ วา ปน – ก็หรือวา่ / โภนฺโต – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ คณาจรยิ สาวกสงฆฺ า’ต.ิ – หมแู่ หง่ สาวกของคณาจารย์ทง้ั หลาย’ดงั นี้/ อติ หิ – ดว้ ยประการฉะน้ี+แล/ กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ วญิ ญฺ ู – วญิ ญชู นทง้ั หลาย/ สมนุยญุ ชฺ นฺตา – ซกั ไซอ้ ยู/่ สมนุคาหนฺตา – ไลเ่ ลยี งอยู/่ สมนุภาสนฺตา – สอบสวนอยู/่ อมเฺ หว – ซงึ่ ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย+เทา่ นน้ั / ตตฺถ – นน้ั / [ปพฺเพ – ในขอ้ ]/ เยภยุ ฺเยน – โดยมาก/ ปสเํ สยฺย.ุํ – พงึ สรรเสรญิ / ๓๙๑. “อปรมฺปิ – อนื่ อกี +แม/้ [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ โน – ซง่ึ ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ วญิ ญฺ ู – วญิ ญชู นทง้ั หลาย/ สมนุยุญชฺ นฺตํ – จงซกั ไซ/้ สมนุคาหนฺตํ – จงไลเ่ ลียง/ สมนุภาสนฺตํ – จงสอบสวน/ สตถฺ ารา – กบั พระศาสดา/ วา – หรอื วา่ / สตถฺ ารํ – ซง่ึ พระศาสดา/ สงเฺ ฆน – กบั หมสู่ าวก/ วา – หรอื วา่ / สงฆฺ ํ – ซง่ึ หมูส่ าวก/
8 ‘เย – เหลา่ ใด/ อเิ มสํ – เหลา่ นี้/ ภวตํ – ของทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ อกุสลา – ทเี่ ป็ นอกุศล/ อกสุ ลสงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ เป็ นอกศุ ล/ สาวชฺชา – ทมี่ โี ทษ/ สาวชฺชสงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ มโี ทษ/ อเสวติ พพฺ า – ทไี่ มค่ วรเสพ/ อเสวติ พพฺ สงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ ไมค่ วรเสพ/ น – ไม/่ อลมรยิ า – ทไี่ มป่ ระเสรฐิ / น – ไม/่ อลมรยิ สงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ ไมป่ ระเสรฐิ / กณฺหา – ทเี่ ป็ นฝ่ ายช่วั / กณฺหสงขฺ าตา. – ทจี่ ดั วา่ เป็ นฝ่ ายช่วั / โก – ใครเลา่ / อเิ ม – เหลา่ นี้/ ธมฺเม – ซง่ึ ธรรมทง้ั หลาย/ อนวเสสํ – ไมใ่ หม้ เี หลอื / ปหาย – ละแลว้ / วตฺตติ – ยอ่ มประพฤต/ิ โคตมสาวกสงโฺ ฆ – หมแู่ หง่ สาวกของพระสมณะผโู้ คดม/ วา – หรือวา่ / ปเร – เหลา่ อนื่ / วา ปน – ก็หรือวา่ / โภนฺโต – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ คณาจรยิ สาวกสงฆฺ า’ต?ิ – หมแู่ หง่ สาวกของคณาจารยท์ ง้ั หลาย’ดงั น้ี?/ ๓๙๒. “ฐานํ โข – เป็ นฐานะแล/ ปเนตํ – ก็+นน้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ วชิ ฺชติ – มีอยู/่ ยํ – ใด/ วญิ ญฺ ู – วญิ ญชู นทง้ั หลาย/ สมนุยญุ ชฺ นฺตา – ซกั ไซอ้ ย/ู่ สมนุคาหนฺตา – ไลเ่ ลียงอยู/่ สมนุภาสนฺตา – สอบสวนอย/ู่ เอวํ – อยา่ งน้ี/ วเทยยฺ ุํ – พงึ กลา่ ว/ ‘เย – เหลา่ ใด/ อเิ มสํ – เหลา่ นี้/ ภวตํ – ของทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ อกุสลา – ทเี่ ป็ นอกศุ ล/ อกสุ ลสงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ เป็ นอกศุ ล/ สาวชฺชา – ทมี่ โี ทษ/ สาวชฺชสงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ มโี ทษ/ อเสวติ พพฺ า – ทไี่ มค่ วรเสพ/ อเสวติ พพฺ สงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ ไมค่ วรเสพ/ น – ไม/่ อลมรยิ า – ทไี่ มป่ ระเสรฐิ / น – ไม/่ อลมรยิ สงขฺ าตา – ทจี่ ดั วา่ ไมป่ ระเสรฐิ / กณฺหา – ทเี่ ป็ นฝ่ ายช่วั / กณฺหสงขฺ าตา. – ทจี่ ดั วา่ เป็ นฝ่ ายช่วั / โคตมสาวกสงโฺ ฆ – หมแู่ หง่ สาวกของพระสมณะผโู้ คดม/ อเิ ม – เหลา่ น้ี/ ธมเฺ ม – ซงึ่ ธรรมทง้ั หลาย/ อนวเสสํ – ไมใ่ หม้ ีเหลือ/ ปหาย – ละแลว้ / วตฺตติ – ยอ่ มประพฤต/ิ ยํ – ใด/ วา ปน – ก็หรือวา่ / โภนฺโต – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ คณาจรยิ สาวกสงฆฺ า’ต.ิ – หมแู่ หง่ สาวกของคณาจารย์ทง้ั หลาย’ดงั นี้/ อติ หิ – ดว้ ยประการฉะนี้+แล/ กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ วญิ ญฺ ู – วญิ ญชู นทง้ั หลาย/ สมนุยุญชฺ นฺตา – ซกั ไซอ้ ยู/่ สมนุคาหนฺตา – ไลเ่ ลียงอยู/่ สมนุภาสนฺตา – สอบสวนอยู/่ อมเฺ หว – ซง่ึ ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย+เทา่ นน้ั / ตตฺถ – นน้ั / [ปพฺเพ – ในขอ้ ]/ เยภยุ เฺ ยน – โดยมาก/ ปสเํ สยยฺ .ุํ – พงึ สรรเสรญิ / อรโิ ย – อนั ประเสรฐิ / อฏฐฺ งคฺ โิ ก – อนั ประกอบแลว้ ดว้ ยองค์ ๘ ประการ/ มคฺโค – มรรค [ทาง]/ ๓๙๓. “อตฺถิ – มอี ย/ู่ กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ มคโฺ ค – มรรค [ทาง]/ อตถฺ ิ – มีอยู/่ ปฏปิ ทา – ขอ้ ปฏบิ ตั /ิ ยถาปฏปิ นฺโน – ทผี่ ปู้ ฏบิ ตั ติ ามแลว้ อยา่ งไร/ สามเํ ยว – เอง+น่นั แล/ ญสฺสติ – จกั รู/้ สามํ – เอง/ ทกขฺ ติ – จกั เห็น/ ‘สมโณว – พระสมณะ+เทา่ นน้ั / โคตโม – ผโู้ คดม/ กาลวาที – เป็ นผมู้ ปี กตติ รสั ถกู เวลา/ ภตู วาที – เป็ นผมู้ ีปกตติ รสั คาํ จรงิ /
9 อตถฺ วาที – เป็ นผมู้ ีปกตติ รสั องิ ประโยชน์/ ธมฺมวาที – เป็ นผมู้ ีปกตติ รสั องิ ธรรม/ วนิ ยวาที’ต.ิ – เป็ นผมู้ ีปกตติ รสั องิ วนิ ยั ’ดงั น้ี/ กตโม – เป็ นอยา่ งไร/ จ – ดว้ ย/ กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ มคฺโค – มรรค [ทาง]/ กตมา – เป็ นอยา่ งไร/ จ – ดว้ ย/ ปฏปิ ทา – ขอ้ ปฏบิ ตั /ิ ยถาปฏปิ นฺโน – ทผี่ ปู้ ฏบิ ตั ติ ามแลว้ อยา่ งไร/ สามเํ ยว – เอง+น่นั แล/ ญสสฺ ติ – จกั ร/ู้ สามํ – เอง/ ทกฺขติ – จกั เหน็ / ‘สมโณว – พระสมณะ+เทา่ นน้ั / โคตโม – ผโู้ คดม/ กาลวาที – เป็ นผมู้ ีปกตติ รสั ถกู เวลา/ ภูตวาที – เป็ นผมู้ ีปกตติ รสั คาํ จรงิ / อตถฺ วาที – เป็ นผมู้ ปี กตติ รสั องิ ประโยชน์/ ธมมฺ วาที – เป็ นผมู้ ปี กตติ รสั องิ ธรรม/ วนิ ยวาที’ต?ิ – เป็ นผมู้ ีปกตติ รสั องิ วนิ ยั ’ดงั นี้?/ อ ย เ ม ว – น้ี + นี่ แ ห ล ะ / อ ริ โ ย – อัน ป ร ะ เส ริ ฐ / อ ฏฺ ฐ งฺ คิ โ ก – อนั ประกอบแลว้ ดว้ ยองค์ ๘ ประการ/ มคฺโค – มรรค [ทาง]/ เสยฺยถิทํ – อยา่ งไร+น้ี [ปพฺพํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / สมฺมาทฏิ ฐฺ ิ – สมั มาทฏิ ฐิ (ความเห็นชอบ)/ สมฺมาสงกฺ ปฺโป – สมั มาสงั กปั ปะ (ความดาํ รชิ อบ)/ สมฺมาวาจา – สมั มาวาจา (การเจรจาชอบ)/ สมฺมากมฺมนฺโต – สมั มากมั มนั ตะ (การกระทาํ ชอบ)/ สมฺมาอาชีโว – สมั มาอาชีวะ (การเล้ยี งชีพชอบ)/ สมฺมาวายาโม – สมั มาวายามะ (ความพยายามชอบ)/ สมฺมาสติ. – สมั มาสติ (ความระลกึ ชอบ)/ อยํ โข – นี้แล/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ มคโฺ ค – มรรค [ทาง]/ อยํ – นี้/ ปฏปิ ทา – ขอ้ ปฏบิ ตั /ิ ยถาปฏปิ นฺโน – ทผี่ ปู้ ฏบิ ตั ติ ามแลว้ อยา่ งไร/ สามเํ ยว – เอง+น่นั แล/ ญสฺสติ – จกั รู/้ สามํ – เอง/ ทกฺขติ – จกั เห็น/ ‘สมโณว – พระสมณะ+เทา่ นน้ั / โคตโม – ผโู้ คดม/ กาลวาที – เป็ นผมู้ ีปกตติ รสั ถกู เวลา/ ภูตวาที – เป็ นผมู้ ปี กตติ รสั คาํ จรงิ / อตถฺ วาที – เป็ นผมู้ ปี กตติ รสั องิ ประโยชน์/ ธมมฺ วาที – เป็ นผมู้ ีปกตติ รสั องิ ธรรม/ วนิ ยวาที”’ต.ิ – เป็ นผมู้ ปี กตติ รสั องิ วนิ ยั ”’ดงั น้ี/ ตโปปกกฺ มกถา – กถาวา่ ดว้ ยการหลกี บาปดว้ ยตบะ/ ๓๙๔. เอวํ – อยา่ งน้ี+[วจเน – ครน้ั เมอื่ พระดาํ รสั / ภควตา – อนั พระผมู้ ีพระภาค]/ วุตฺเต – ตรสั แลว้ / อเจโล – ผอู้ เจละ/ กสสฺ โป – ครกู สั สปะ/ ภควนฺตํ – กบั พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจนํ – ซงึ่ คาํ ]+ไดก้ ราบทลู แลว้ / “อเิ มปิ – แมเ้ หลา่ น้ี/ โข – แล/ อาวโุ ส – ผมู้ อี ายุ/ โคตม – ทา่ นพระโคดม/ ตโปปกฺกมา – การบาํ เพ็ญตบะทง้ั หลาย/ เอเตสํ – เหลา่ น้ี/ สมณพฺราหมฺ ณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สามญญฺ สงขฺ าตา – ทนี่ บั วา่ เป็ นสามญั คุณ/ จ – ดว้ ย/ พฺรหฺมญญฺ สงขฺ าตา – ทนี่ บั วา่ เป็ นพรหมญั คณุ / จ. – ดว้ ย/ อเจลโก – อเจลก (ประพฤตเิ ปลือยกาย)/
10 โหติ – ยอ่ มเป็ น/ มุตฺตาจาโร – เป็ นคนไมม่ มี ารยาท/ หตถฺ าปเลขโน – เป็ นคนเลียมือ/ น – ไม/่ เอหภิ ททฺ นฺตโิ ก – เป็ นผอู้ นั เขาเชิญใหไ้ ปรบั อาหารก็ไมไ่ ป/ น – ไม/่ ตฏิ ฐฺ ภทฺทนฺตโิ ก – เป็ นผอู้ นั เขาเชิญใหห้ ยดุ รบั อาหารก็ไมห่ ยดุ / นาภหิ ฏํ – ไม+่ ซงึ่ อาหารทเี่ ขาแบง่ ไวแ้ ลว้ / น – ไม/่ อุททฺ สิ สฺ กตํ – ซง่ึ อาหารทีเ่ ขาทาํ เจาะจงไวแ้ ลว้ / น – ไม/่ นิมนฺตนํ – ซงึ่ อาหารทีเ่ ขาเชญิ / สาทยิ ต.ิ – ยอ่ มยนิ ดี/ โส – เขา/ น – ไม/่ กุมภฺ มิ ุขา – จากปากหมอ้ / ปฏคิ คฺ ณฺหาติ – ยอ่ มรบั เฉพาะ/ น – ไม/่ กโฬปิ มขุ า – จากปากภาชนะ/ ปฏคิ คฺ ณฺหาติ – ยอ่ มรบั เฉพาะ/ น – ไม/่ เอฬกมนฺตรํ – ในระหวา่ งแหง่ ธรณีประต/ู [ปฏคิ คฺ ณฺหาติ – ยอ่ มรบั เฉพาะ]/ น – ไม/่ ทณฺฑมนฺตรํ – ในระหวา่ งแหง่ ทอ่ นไม/้ [ปฏคิ คฺ ณฺหาติ – ยอ่ มรบั เฉพาะ]/ น – ไม/่ มุสลมนฺตรํ – ในระหวา่ งแหง่ สาก/ [ปฏคิ คฺ ณฺหาติ – ยอ่ มรบั เฉพาะ]/ น – ไม/่ ทฺวนิ ฺนํ – ๒ คน/ ภญุ ชฺ มานานํ – ผกู้ าํ ลงั บรโิ ภค/ [มนุสฺสานํ – แหง่ มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ [ปฏคิ คฺ ณฺหาติ – ยอ่ มรบั เฉพาะ]/ น – ไม/่ คพภฺ นิ ยิ า – ของหญงิ มคี รรภ์/ [ปฏคิ ฺคณฺหาติ – ยอ่ มรบั เฉพาะ]/ น – ไม/่ ปายมานาย – ของหญงิ ผกู้ าํ ลงั ใหบ้ ตุ รดมื่ นม/ [ปฏคิ คฺ ณฺหาติ – ยอ่ มรบั เฉพาะ]/ น – ไม/่ ปรุ สิ นฺตรคตาย – ของหญงิ ทคี่ ลอเคลยี ชาย/ [ปฏคิ ฺคณฺหาติ – ยอ่ มรบั เฉพาะ]/ น – ไม/่ สงกฺ ติ ฺตสี ุ – ทนี่ ดั แนะกนั ทาํ ไว/้ [ปฏคิ คฺ ณฺหาติ – ยอ่ มรบั เฉพาะ]/ น – ไม/่ ยตฺถ – ใด/ [ฐาเน – ในท]ี่ / สา – สนุ ขั / อปุ ฏฐฺ โิ ต – เป็ นสตั ว์อนั เขาเลยี้ งแลว้ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ [ปฏคิ ฺคณฺหาติ – ยอ่ มรบั เฉพาะ]/ น – ไม/่ ยตถฺ – ใด/ [ฐาเน – ในท]ี่ / มกขฺ กิ า – แมลงวนั / สณฺฑสณฺฑจารนิ ี – เป็ นอนั ไตต่ อมเป็ นกลมุ่ ๆ/ [ปฏคิ ฺคณฺหาติ – ยอ่ มรบั เฉพาะ]/ น – ไม/่ มจฺฉํ – ซงึ่ ปลา/ [ปฏคิ ฺคณฺหาติ – ยอ่ มรบั เฉพาะ]/ น – ไม/่ มสํ ํ – ซงึ่ เนื้อ/ [ปฏคิ ฺคณฺหาติ – ยอ่ มรบั เฉพาะ]/ น – ไม/่ สุรํ – ซงึ่ สุรา/ [ปิ วต.ิ – ยอ่ มดมื่ ]/ น – ไม/่ เมรยํ – ซง่ึ เมรยั / [ปิ วต.ิ – ยอ่ มดมื่ ]/ น – ไม/่ ถโุ สทกํ – ซง่ึ ยาดอง/ ปิ วต.ิ – ยอ่ มดมื่ / โส – เขา/ เอกาคารโิ ก – เป็ นผรู้ บั อาหารในเรอื นหลงั เดยี ว/ วา – หรือวา่ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ เอกาโลปิ โก – เป็ นผเู้ ลย้ี งชพี ดว้ ยขา้ วคาํ เดยี ว/ ทวฺ าคารโิ ก – เป็ นผรู้ บั อาหารในเรือน ๒ หลงั / วา – หรอื วา่ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ทวฺ าโลปิ โกฯเปฯ – เป็ นผเู้ ลยี้ งชีพดว้ ยขา้ ว ๒ คาํ ฯลฯ/ สตตฺ าคารโิ ก – เป็ นผรู้ บั อาหารในเรือน ๗ หลงั / วา – หรอื วา่ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สตฺตาโลปิ โก – เป็ นผเู้ ลยี้ งชีพดว้ ยขา้ ว ๗ คาํ / เอกสิ สฺ าปิ – ๑ ใบ+แม/้ ทตตฺ ยิ า – ดว้ ยอาหารในถาดน้อย/ ยาเปติ – ยอ่ มเล้ยี งชีพ/ ทวฺ หี ปิ ิ – ๒ ใบ+บา้ ง/ ทตตฺ ีหิ – ดว้ ยอาหารในถาดน้อยทง้ั หลาย/ ยาเปตฯิ เปฯ – ยอ่ มเล้ียงชีพ ฯลฯ/ สตตฺ หปิ ิ –
11 ๗ ใบ+บา้ ง/ ทตตฺ ีหิ – ดว้ ยอาหารในถาดน้อยทง้ั หลาย/ ยาเปต;ิ – ยอ่ มเลย้ี งชีพ/ เอกาหกิ มฺปิ – ทเี่ ก็บไวค้ า้ งคนื ๑ วนั +บา้ ง/ อาหารํ – ซง่ึ อาหาร/ อาหาเรติ – ยอ่ มบรโิ ภค/ ทฺวีหกิ มฺปิ – ทเี่ กบ็ ไวค้ า้ งคนื ๒ วนั +บา้ ง/ อาหารํ – ซง่ึ อาหาร/ อาหาเรตฯิ เปฯ – ยอ่ มบรโิ ภค ฯลฯ/ สตฺตาหกิ มปฺ ิ – ทเี่ ก็บไวค้ า้ งคืน ๗ วนั +บา้ ง/ อาหารํ – ซง่ึ อาหาร/ อาหาเรต.ิ – ยอ่ มบรโิ ภค/ อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ เอวรูปํ – เห็นปานน้ี/ อทฺธมาสกิ มฺปิ – ทเี่ ก็บไวค้ า้ งคนื ๑๕ วนั +บา้ ง/ [อาหารํ – ซง่ึ อาหาร]/ ปรยิ ายภตตฺ โภชนานุโยคมนุยตุ โฺ ต – เป็ นผูป้ ระกอบแลว้ ซง่ึ ความขวนขวายในการบรโิ ภคภตั ทเี่ วยี นมา/ วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ ๓๙๕. “อเิ มปิ – เหลา่ นี้+บา้ ง/ โข – แล/ อาวโุ ส – ผมู้ อี าย/ุ โคตม – ทา่ นพระโคดม/ ตโปปกกฺ มา – การบาํ เพ็ญตบะทง้ั หลาย/ เอเตสํ – เหลา่ น้ี/ สมณพรฺ าหฺมณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สามญญฺ สงขฺ าตา – ทนี่ บั วา่ เป็ นสามญั คุณ/ จ – ดว้ ย/ พฺรหฺมญญฺ สงขฺ าตา – ทนี่ บั วา่ เป็ นพรหมญั คณุ / จ. – ดว้ ย/ สากภกฺโขปิ – เป็ นผกู้ นิ ผกั ดองเป็ นอาหาร+บา้ ง/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สามากภกโฺ ขปิ – เป็ นผกู้ นิ ขา้ วฟ่ างเป็ นอาหาร+บา้ ง/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ นีวารภกโฺ ขปิ – เป็ นผกู้ นิ ลูกเดอื ยเป็ นอาหาร+บา้ ง/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ทททฺ ุลภกโฺ ขปิ – เป็ นผกู้ นิ กากขา้ วเป็ นอาหาร+บา้ ง/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ หฏภกโฺ ขปิ – เป็ นผกู้ นิ ยางเป็ นอาหาร+บา้ ง/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ กณฺหภกฺโขปิ – เป็ นผกู้ นิ ราํ เป็ นอาหาร+บา้ ง/ อาจามภกฺโขปิ – เป็ นผกู้ นิ ขา้ วตงั เป็ นอาหาร+บา้ ง/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ปิ ญญฺ ากภกฺโขปิ – เป็ นผกู้ นิ กาํ ยานเป็ นอาหาร+บา้ ง/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ตณิ ภกฺโขปิ – เป็ นผกู้ นิ หญา้ เป็ นอาหาร+บา้ ง/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ โคมยภกฺโขปิ – เป็ นผกู้ นิ มลู โคเป็ นอาหาร+บา้ ง/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ วนมลู ผลาหาโร – เป็ นผกู้ นิ เหงา้ และผลไมใ้ นป่ าเป็ นอาหาร+บา้ ง/ ยาเปติ – ยอ่ มเยยี วยาอตั ภาพ/ ปวตฺตผลโภชี. – เป็ นผกู้ นิ ผลไมท้ หี่ ลน่ / ๓๙๖. “อเิ มปิ – แมเ้ หลา่ น้ี/ โข – แล/ อาวุโส – ผมู้ ีอาย/ุ โคตม – ทา่ นพระโคดม/ ตโปปกกฺ มา – การบาํ เพ็ญตบะทง้ั หลาย/ เอเตสํ – เหลา่ นี้/ สมณพฺราหฺมณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สามญญฺ สงขฺ าตา – ทนี่ บั วา่ เป็ นสามญั คณุ / จ – ดว้ ย/ พรฺ หฺมญญฺ สงขฺ าตา – ทนี่ บั วา่ เป็ นพรหมญั คณุ / จ. – ดว้ ย/ โส – เขา/ สาณานิปิ – ซง่ึ ผา้ ป่ าน+บา้ ง/ ธาเรติ – ยอ่ มนุ่งหม่ / มสาณานิปิ – ซง่ึ ผา้ แกมกนั +บา้ ง/ ธาเรติ – ยอ่ มนุ่งหม่ / ฉวทุสสฺ านิปิ – ซง่ึ ผา้ หอ่ ศพบา้ ง/ ธาเรติ – ยอ่ มนุ่งหม่ / ปํ สุกลู านิปิ – ซง่ึ ผา้ บงั สกุ ุล+บา้ ง/ ธาเรติ – ยอ่ มนุ่งหม่ /
12 ตริ ฏี านิปิ – ซงึ่ ผา้ เปลือกไม+้ บา้ ง/ ธาเรติ – ยอ่ มนุ่งหม่ / อชินมปฺ ิ – ซงึ่ หนงั เสอื +บา้ ง/ ธาเรติ – ยอ่ มนุ่งหม่ / อชินกฺขปิ มฺปิ – ซงึ่ หนงั เสือทีม่ เี ล็บตดิ อย+ู่ บา้ ง/ ธาเรติ – ยอ่ มนุ่งหม่ / กุสจรี มปฺ ิ – ซง่ึ คากรอง+บา้ ง/ ธาเรติ – ยอ่ มนุ่งหม่ / วากจีรมปฺ ิ – ซงึ่ ผา้ เปลอื กปอกรอง+บา้ ง/ ธาเรติ – ยอ่ มนุ่งหม่ / ผลกจีรมฺปิ – ซง่ึ ผา้ ผลไมก้ รองบา้ ง/ ธาเรติ – ยอ่ มนุ่งหม่ / เกสกมพฺ ลมปฺ ิ – ซงึ่ ผา้ กมั พลทาํ ดว้ ยผมคน+บา้ ง/ ธาเรติ – ยอ่ มนุ่งหม่ / วาฬกมพฺ ลมฺปิ – ซง่ึ ผา้ กมั พลทาํ ดว้ ยขนสตั วร์ า้ ย+บา้ ง/ ธาเรติ – ยอ่ มนุ่งหม่ / อลุ ูกปกขฺ กิ มฺปิ – ซง่ึ ผา้ ทาํ ดว้ ยขนปี กนกเคา้ +บา้ ง/ ธาเรติ – ยอ่ มนุ่งหม่ / เกสมสสฺ ุโลจโกปิ – เป็ นผถู้ อนผมและหนวด+บา้ ง/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ – เกสมสสฺ ุโลจนานุโยคมนุยตุ ฺโต เป็ นผหู้ ม่นั ประกอบแลว้ ซง่ึ การถอนผมและหนวด/ อพุ ฺภฏฐฺ โกปิ – เป็ นผยู้ นื อยา่ งเดยี ว+บา้ ง/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อาสนปฏกิ ขฺ ติ ฺโต – เป็ นผปู้ ฏเิ สธการน่งั แลว้ / อุกฺกฏุ โิ กปิ – เป็ นผนู้ ่งั กระโหยง่ +บา้ ง/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อกุ ฺกฏุ กิ ปปฺ ธานมนุยตุ ฺโต – เป็ นผูป้ ระกอบแลว้ ซงึ่ ความเพยี รดว้ ยการน่งั กระโหยง่ / กณฺฏกาปสฺสยโิ กปิ – เป็ นผนู้ อนบนหนาม+บา้ ง/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ กณฺฏกาปสฺสเย – บนหนาม/ เสยยฺ ํ – ซง่ึ การนอน/ กปฺเปติ – ยอ่ มสาํ เร็จ/ สายตตยิ กมฺปิ – อาบน้ําวนั ละ ๓ ครง้ั +บา้ ง/ อทุ โกโรหนานุโยคมนุยตุ ฺโต – เป็ นผูห้ ม่นั ประกอบแลว้ ซงึ่ การลงนํ้า/ วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ กายสฺส – แหง่ กาย/ อาตาปนปรติ าปนานุโยคมนุยตุ ฺโต – เป็ นผหู้ มน่ ั ประกอบแลว้ ซงึ่ การทาํ รา่ งกายใหเ้ ดือดรอ้ น/ อติ ิ เอวรปู ํ อเนกวหิ ติ ํ – หลายวธิ ดี งั กลา่ วมาน้ี/ วหิ รตี”ต.ิ – ยอ่ มอาศยั อยู”่ ดงั น้ี/ ตโปปกกฺ มนิรตฺถกถา – กถาวา่ ดว้ ยการหลกี บาปดว้ ยตบะทไี่ รป้ ระโยชน์/ ๓๙๗. “อเจลโก – เป็ นอเจลก (ประพฤตเิ ปลือยกาย)/ เจปิ – แมห้ ากวา่ / กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ มตุ ตฺ าจาโร – เป็ นคนไมม่ มี ารยาท/ หตถฺ าปเลขโนฯเปฯ – เป็ นคนเลียมือ ฯลฯ/ อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ เอวรปู ํ – เห็นปานน้ี/ อทธฺ มาสกิ มฺปิ – ทเี่ ก็บไวค้ า้ งคนื ๑๕ วนั +บา้ ง/ [อาหารํ – ซง่ึ อาหาร]/ ปรยิ ายภตฺตโภชนานุโยคมนุยตุ ฺโต – เป็ นผปู้ ระกอบแลว้ ซงึ่ ความขวนขวายในการบรโิ ภคภตั ทเี่ วยี นมา/ วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อยู/่
13 ตสฺส – นน้ั / [สมณสฺส – อนั สมณะ/ วา – หรอื / พฺราหฺมณสสฺ – อนั พราหมณ์]/ จายํ – ก็+นี้/ สีลสมฺปทา – สีลสมั ปทา/ จติ ฺตสมปฺ ทา – จติ สมั ปทา/ ปญญฺ าสมฺปทา – ปญั ญาสมั ปทา/ อภาวติ า – เป็ นอนั ไมอ่ บรมแลว้ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อสจฉฺ ิกตา. – เป็ นอนั ไมก่ ระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อถ โข – ทแี่ ทแ้ ล/ โส – เขา/ อารกาว – ในทไี่ กล+แล/ สามญญฺ า – จากสามญั คุณ/ อารกาว – ในทไี่ กล+แล/ พรฺ หมฺ ญญฺ า. – จากพรหมญั คณุ / ยโต – ใด/ [กาลโต – ในกาล]/ โข – แล/ กสสฺ ป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ อเวรํ – อนั ไมม่ เี วร/ อพฺยาปชฺชํ – อนั ไมม่ คี วามเบยี ดเบียน/ เมตฺตจติ ตฺ ํ – ซงึ่ เมตตาจติ / ภาเวติ – ยอ่ มเจรญิ / อาสวานญจฺ – แหง่ อาสวะทง้ั หลาย+ดว้ ย/ ขยา – เพราะความสนิ้ ไป/ อนาสวํ – อนั ไมม่ ีอาสวะ/ เจโตวมิ ตุ ตฺ ึ – ซง่ึ เจโตวมิ ุตต/ิ ปญญฺ าวมิ ุตฺตึ – ซง่ึ ปญั ญาวมิ ตุ ต/ิ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเหน็ แลว้ +น่นั แล/ ธมเฺ ม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ งิ่ / สจฺฉิกตฺวา – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อปุ สมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ อยํ – น่นั +[มยา – อนั ขา้ พเจา้ ]/ วจุ ฺจติ – ยอ่ มกลา่ วเรียก/ กสฺสป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ สมโณ – วา่ เป็ นสมณะ/ อติ ปิ ิ – ดงั นี้+บา้ ง/ พรฺ าหฺมโณ – วา่ เป็ นพราหมณ์/ อติ ปิ ิ . – ดงั นี้+บา้ ง/ “สากภกโฺ ข – เป็ นผกู้ นิ ผกั ดองเป็ นอาหาร/ เจปิ – แมห้ ากวา่ / กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สามากภกโฺ ขฯเปฯ – เป็ นผกู้ นิ ขา้ วฟ่ างเป็ นอาหาร ฯลฯ วนมูลผลาหาโร – เป็ นผกู้ นิ เหงา้ และผลไมใ้ นป่ าเป็ นอาหาร+บา้ ง/ ยาเปติ – ยอ่ มเยยี วยาอตั ภาพ/ ปวตฺตผลโภชี. – เป็ นผกู้ นิ ผลไมท้ หี่ ลน่ / ตสสฺ – นน้ั / [สมณสฺส – อนั สมณะ/ วา – หรอื / พฺราหฺมณสสฺ – อนั พราหมณ์]/ จายํ – ก็+น้ี/ สลี สมปฺ ทา – สลี สมั ปทา/ จติ ตฺ สมฺปทา – จติ สมั ปทา/ ปญญฺ าสมปฺ ทา – ปญั ญาสมั ปทา/ อภาวติ า – เป็ นอนั ไมอ่ บรมแลว้ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อสจฉฺ ิกตา. – เป็ นอนั ไมก่ ระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อถ โข – ทแี่ ทแ้ ล/ โส – เขา/ อารกาว – ในทไี่ กล+แล/ สามญญฺ า – จากสามญั คุณ/ อารกาว – ในทไี่ กล+แล/ พรฺ หมฺ ญญฺ า. – จากพรหมญั คณุ / ยโต – ใด/ [กาลโต – ในกาล]/ โข – แล/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ อเวรํ – อนั ไมม่ ีเวร/ อพยฺ าปชฺชํ – อนั ไมม่ ีความเบยี ดเบียน/ เมตฺตจติ ฺตํ – ซง่ึ เมตตาจติ / ภาเวติ – ยอ่ มเจรญิ / อาสวานญจฺ – แหง่ อาสวะทง้ั หลาย+ดว้ ย/ ขยา – เพราะความสน้ิ ไป/ อนาสวํ – อนั ไมม่ ีอาสวะ/ เจโตวมิ ุตตฺ ึ – ซงึ่ เจโตวมิ ตุ ต/ิ ปญญฺ าวมิ ุตฺตึ – ซงึ่ ปญั ญาวมิ ตุ ต/ิ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเห็นแลว้ +น่นั แล/ ธมฺเม – ในธรรม/ สยํ –
14 ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ งิ่ / สจฉฺ ิกตฺวา – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อปุ สมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ อยํ – น่นั +[มยา – อนั ขา้ พเจา้ ]/ วจุ ฺจติ – ยอ่ มกลา่ วเรียก/ กสสฺ ป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ สมโณ – วา่ เป็ นสมณะ/ อติ ปิ ิ – ดงั นี้+บา้ ง/ พฺราหมฺ โณ – วา่ เป็ นพราหมณ์/ อติ ปิ ิ . – ดงั น้ี+บา้ ง/ “สาณานิ – ซง่ึ ผา้ ป่ าน/ เจปิ – แมห้ ากวา่ / กสฺสป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ ธาเรติ – ยอ่ มนุ่งหม่ / มสาณานิปิ – ซง่ึ ผา้ แกมกนั +บา้ ง/ ธาเรตฯิ เปฯ – ยอ่ มนุ่งหม่ ฯลฯ/ สายตตยิ กมปฺ ิ – อาบนํ้าวนั ละ ๓ ครง้ั +บา้ ง/ อทุ โกโรหนานุโยคมนุยตุ โฺ ต – เป็ นผูห้ ม่นั ประกอบแลว้ ซงึ่ การลงนํ้า/ วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ ตสฺส – นน้ั / [สมณสสฺ – อนั สมณะ/ วา – หรอื / พฺราหมฺ ณสสฺ – อนั พราหมณ์]/ จายํ – ก็+น้ี/ สลี สมฺปทา – สลี สมั ปทา/ จติ ฺตสมปฺ ทา – จติ สมั ปทา/ ปญญฺ าสมปฺ ทา – ปญั ญาสมั ปทา/ อภาวติ า – เป็ นอนั ไมอ่ บรมแลว้ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อสจฉฺ ิกตา. – เป็ นอนั ไมก่ ระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อถ โข – ทแี่ ทแ้ ล/ โส – เขา/ อารกาว – ในทไี่ กล+แล/ สามญญฺ า – จากสามญั คุณ/ อารกาว – ในทไี่ กล+แล/ พรฺ หฺมญญฺ า. – จากพรหมญั คณุ / ยโต – ใด/ [กาลโต – ในกาล]/ โข – แล/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ อเวรํ – อนั ไมม่ เี วร/ อพฺยาปชฺชํ – อนั ไมม่ ีความเบียดเบยี น/ เมตฺตจติ ฺตํ – ซงึ่ เมตตาจติ / ภาเวติ – ยอ่ มเจรญิ / อาสวานญจฺ – แหง่ อาสวะทง้ั หลาย+ดว้ ย/ ขยา – เพราะความสนิ้ ไป/ อนาสวํ – อนั ไมม่ อี าสวะ/ เจโตวมิ ุตตฺ ึ – ซงึ่ เจโตวมิ ตุ ต/ิ ปญญฺ าวมิ ตุ ฺตึ – ซงึ่ ปญั ญาวมิ ุตต/ิ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเห็นแลว้ +น่นั แล/ ธมฺเม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ งิ่ / สจฺฉิกตวฺ า – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อุปสมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ อยํ – น่นั +[มยา – อนั ขา้ พเจา้ ]/ วจุ ฺจติ – ยอ่ มกลา่ วเรียก/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ สมโณ – วา่ เป็ นสมณะ/ อติ ปิ ิ – ดงั น้ี+บา้ ง/ พรฺ าหฺมโณ – วา่ เป็ นพราหมณ์/ อติ ปิ ี ”ต.ิ – ดงั น้ี+บา้ ง”ดงั น้ี/ ๓๙๘. เอวํ – อยา่ งน้ี+[วจเน – ครน้ั เมอื่ พระดาํ รสั / ภควตา – อนั พระผมู้ ีพระภาค]/ วุตเฺ ต – ตรสั แลว้ / อเจโล – ผอู้ เจละ/ กสฺสโป – ครูกสั สปะ/ ภควนฺตํ – กบั พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจนํ – ซงึ่ คาํ ]+ไดก้ ราบทูลแลว้ / “ทุกกฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ โภ – ผเู้ จรญิ / โคตม – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ สามญญฺ ํ – สามญั คณุ / ทกุ กฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ พฺรหมฺ ญญฺ ”นฺต.ิ – พรหมญั คณุ ”ดงั นี้/
15 “ปกติ – เป็ นเรอื่ งปกต/ิ โข – แล/ เอสา – น่นั / กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ โลกสฺมึ – ในโลก/ ‘ทุกกฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ สามญญฺ ํ – สามญั คุณ/ ทกุ ฺกรํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ พฺรหฺมญญฺ ’นฺต.ิ – พรหมญั คณุ ’ดงั นี้/ อเจลโก – เป็ นอเจลก (ประพฤตเิ ปลือยกาย)/ เจปิ – แมห้ ากวา่ / กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ มตุ ฺตาจาโร – เป็ นคนไมม่ ีมารยาท/ หตถฺ าปเลขโนฯเปฯ – เป็ นคนเลยี มือ ฯลฯ/ อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ เอวรปู ํ – เห็นปานน้ี/ อทฺธมาสกิ มปฺ ิ – ทเี่ ก็บไวค้ า้ งคืน ๑๕ วนั +บา้ ง/ [อาหารํ – ซง่ึ อาหาร]/ ปรยิ ายภตตฺ โภชนานุโยคมนุยตุ โฺ ต – เป็ นผูป้ ระกอบแลว้ ซง่ึ ความขวนขวายในการบรโิ ภคภตั ทเี่ วยี นมา/ วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ อมิ าย – น้ี/ จ – ดว้ ย/ กสฺสป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ มตฺตาย – ดว้ ยการปฏบิ ตั เิ ล็กๆ น้อย ๆ/ อมิ นิ า – นี้/ ตโปปกกฺ เมน – ดว้ ยการบาํ เพ็ญตบะ/ สามญญฺ ํ – สามญั คุณ/ วา – หรอื วา่ / อภวสิ ฺส – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / พรฺ หมฺ ญญฺ ํ – พรหมญั คณุ / วา – หรอื วา่ / ทกุ กฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ สทุ กุ กฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดแ้ สนยาก/ เนตํ – ไม+่ น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ อภวสิ ฺส – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / กลลฺ ํ – เป็ นกรรมอนั สมควร/ วจนาย – เพอื่ การกลา่ ว/ ‘ทกุ กฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ สามญญฺ ํ – สามญั คุณ/ ทกุ กฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ พรฺ หมฺ ญญฺ ’นฺต.ิ – พรหมญั คุณ’ดงั นี้/ “สกกฺ า – เป็ นกจิ สามารถ/ จ ปเนตํ – ก็แล+น่นั / [สามญญฺ ํ – สามญั คณุ / วา – หรอื วา่ / พรฺ หฺมญญฺ ํ – พรหมญั คณุ / วา – หรือวา่ ]/ อภวสิ สฺ – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / กาตุํ – เพอื่ การกระทาํ / คหปตนิ า – อนั คหบดี/ วา – หรือวา่ / คหปตปิ ุตฺเตน – อนั บุตรคหบดี/ วา – หรือวา่ / อนฺตมโส – โดยทสี่ ดุ / กุมภฺ ทาสยิ าปิ – อนั นางกมุ ภทาส+ี แม/้ ‘หนฺทาหํ – เอาเถดิ +ขา้ พเจา้ / อเจลโก – เป็ นอเจลก (ประพฤตเิ ปลือยกาย)/ โหมิ – ยอ่ มเป็ น/ มุตฺตาจาโร – เป็ นคนไมม่ มี ารยาท/ หตถฺ าปเลขโนฯเปฯ – เป็ นคนเลียมอื ฯลฯ/ อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ เอวรูปํ – เห็นปานน้ี/ อทฺธมาสกิ มปฺ ิ – ทเี่ กบ็ ไวค้ า้ งคนื ๑๕ วนั +บา้ ง/ [อาหารํ – ซง่ึ อาหาร]/ ปรยิ ายภตฺตโภชนานุโยคมนุยตุ ฺโต – เป็ นผูป้ ระกอบแลว้ ซงึ่ ความขวนขวายในการบรโิ ภคภตั ทเี่ วยี นมา/ วหิ รามี’ต.ิ – ยอ่ มอาศยั อยู’่ ดงั นี้/ “ยสมฺ า – ใด/ [การณา – เพราะเหตุ]/ จ – ดว้ ย/ โข – แล/ กสฺสป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ อญญฺ ตฺเรว – เวน้ +น่นั แล/ อมิ าย – น้ี/ มตฺตาย – จากการปฏบิ ตั เิ ลก็ ๆ น้อย ๆ/ อมิ นิ า – นี้/ ตโปปกกฺ เมน – จากการบาํ เพ็ญตบะ/ สามญญฺ ํ – สามญั คณุ / วา – หรอื วา่ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ พรฺ หฺมญญฺ ํ – พรหมญั คณุ / วา – หรอื วา่ / ทุกฺกรํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/
16 สุทกุ กฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดแ้ สนยาก/ ตสฺมา – นน้ั / [การณา – เพราะเหตุ]/ เอตํ – น่นั / กลฺลํ – เป็ นกรรมอนั สมควร/ วจนาย – เพอื่ การกลา่ ว/ ‘ทุกกฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ สามญญฺ ํ – สามญั คณุ / ทกุ กฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ พฺรหฺมญญฺ ’นฺต.ิ – พรหมญั คณุ ’ดงั น้ี/ ยโต โข – ใดแล/ [การณโต – เพราะเหต]ุ / กสฺสป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ อเวรํ – อนั ไมม่ เี วร/ อพยฺ าปชฺชํ – อนั ไมม่ ีความเบยี ดเบยี น/ เมตตฺ จติ ตฺ ํ – ซงึ่ เมตตาจติ / ภาเวติ – ยอ่ มเจรญิ / อาสวานญจฺ – แหง่ อาสวะทง้ั หลาย+ดว้ ย/ ขยา – เพราะความสนิ้ ไป/ อนาสวํ – อนั ไมม่ ีอาสวะ/ เจโตวมิ ุตตฺ ึ – ซง่ึ เจโตวมิ ุตต/ิ ปญญฺ าวมิ ตุ ฺตึ – ซงึ่ ปญั ญาวมิ ตุ ต/ิ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเห็นแลว้ +น่นั แล/ ธมฺเม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ งิ่ / สจฺฉิกตวฺ า – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อุปสมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ อยํ – น่นั +[มยา – อนั ขา้ พเจา้ ]/ วจุ ฺจติ – ยอ่ มกลา่ วเรยี ก/ กสสฺ ป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ สมโณ – วา่ เป็ นสมณะ/ อติ ปิ ิ – ดงั น้ี+บา้ ง/ พฺราหมฺ โณ – วา่ เป็ นพราหมณ์/ อติ ปิ ิ . – ดงั นี้+บา้ ง/ “สากภกฺโข – เป็ นผกู้ นิ ผกั ดองเป็ นอาหาร/ เจปิ – แมห้ ากวา่ / กสสฺ ป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สามากภกโฺ ขฯเปฯ – เป็ นผกู้ นิ ขา้ วฟ่ างเป็ นอาหาร ฯลฯ วนมูลผลาหาโร – เป็ นผกู้ นิ เหงา้ และผลไมใ้ นป่ าเป็ นอาหาร+บา้ ง/ ยาเปติ – ยอ่ มเยยี วยาอตั ภาพ/ ปวตตฺ ผลโภชี. – เป็ นผกู้ นิ ผลไมท้ หี่ ลน่ / อมิ าย – น้ี/ จ – ดว้ ย/ กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ มตฺตาย – ดว้ ยการปฏบิ ตั เิ ล็กๆ น้อย ๆ/ อมิ นิ า – นี้/ ตโปปกกฺ เมน – ดว้ ยการบาํ เพ็ญตบะ/ สามญญฺ ํ – สามญั คณุ / วา – หรือวา่ / อภวสิ สฺ – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / พรฺ หฺมญญฺ ํ – พรหมญั คณุ / วา – หรอื วา่ / ทุกกฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ สุทุกกฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดแ้ สนยาก/ เนตํ – ไม+่ น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ อภวสิ ฺส – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / กลฺลํ – เป็ นกรรมอนั สมควร/ วจนาย – เพอื่ การกลา่ ว/ ‘ทกุ กฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ สามญญฺ ํ – สามญั คณุ / ทกุ ฺกรํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ พรฺ หฺมญญฺ ’นฺต.ิ – พรหมญั คณุ ’ดงั นี้/ “สกฺกา – เป็ นกจิ สามารถ/ จ ปเนตํ – ก็แล+น่นั / [สามญญฺ ํ – สามญั คณุ / วา – หรอื วา่ / พฺรหฺมญญฺ ํ – พรหมญั คณุ / วา – หรือวา่ ]/ อภวสิ สฺ – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / กาตุํ – เพอื่ การกระทาํ / คหปตนิ า – อนั คหบดี/ วา – หรือวา่ / คหปตปิ ุตฺเตน – อนั บตุ รคหบดี/ วา – หรอื วา่ / อนฺตมโส – โดยทสี่ ดุ / กุมฺภทาสยิ าปิ – อนั นางกุมภทาส+ี แม/้ ‘หนฺทาหํ – เชญิ เถดิ +ขา้ พเจา้ / สากภกโฺ ข – เป็ นผกู้ นิ ผกั ดองเป็ นอาหาร/ วา – หรือวา่ / โหมิ – ยอ่ มเป็ น/ สามากภกโฺ ข – เป็ นผกู้ นิ ขา้ วฟ่ างเป็ นอาหาร/ วาฯเปฯ – หรอื วา่ ฯลฯ/ วนมูลผลาหาโร –
17 เป็ นผกู้ นิ เหงา้ และผลไมใ้ นป่ าเป็ นอาหาร+บา้ ง/ ยาเปมิ – ยอ่ มเยยี วยาอตั ภาพ/ ปวตตฺ ผลโภชี’ต.ิ – เป็ นผกู้ นิ ผลไมท้ หี่ ลน่ ’ดงั นี้/ “ยสฺมา – ใด/ [การณา – เพราะเหตุ]/ จ – ดว้ ย/ โข – แล/ กสสฺ ป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ อญญฺ ตเฺ รว – เวน้ +น่นั แล/ อมิ าย – นี้/ มตตฺ าย – จากการปฏบิ ตั เิ ลก็ ๆ น้อย ๆ/ อมิ นิ า – น้ี/ ตโปปกกฺ เมน – จากการบาํ เพ็ญตบะ/ สามญญฺ ํ – สามญั คณุ / วา – หรอื วา่ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ พฺรหมฺ ญญฺ ํ – พรหมญั คณุ / วา – หรอื วา่ / ทกุ ฺกรํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ สุทุกกฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดแ้ สนยาก/ ตสมฺ า – นน้ั / [การณา – เพราะเหตุ]/ เอตํ – น่นั / กลฺลํ – เป็ นกรรมอนั สมควร/ วจนาย – เพอื่ การกลา่ ว/ ‘ทุกกฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ สามญญฺ ํ – สามญั คุณ/ ทกุ กฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ พรฺ หฺมญญฺ ’นฺต.ิ – พรหมญั คุณ’ดงั น้ี/ ยโต โข – ใดแล/ [การณโต – เพราะเหต]ุ / กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ อเวรํ – อนั ไมม่ ีเวร/ อพยฺ าปชฺชํ – อนั ไมม่ ีความเบยี ดเบยี น/ เมตตฺ จติ ตฺ ํ – ซง่ึ เมตตาจติ / ภาเวติ – ยอ่ มเจรญิ / อาสวานญจฺ – แหง่ อาสวะทง้ั หลาย+ดว้ ย/ ขยา – เพราะความสน้ิ ไป/ อนาสวํ – อนั ไมม่ ีอาสวะ/ เจโตวมิ ตุ ตฺ ึ – ซงึ่ เจโตวมิ ุตต/ิ ปญญฺ าวมิ ุตตฺ ึ – ซง่ึ ปญั ญาวมิ ุตต/ิ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเห็นแลว้ +น่นั แล/ ธมเฺ ม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ ง่ิ / สจฺฉิกตวฺ า – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อปุ สมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ อยํ – น่นั +[มยา – อนั ขา้ พเจา้ ]/ วจุ ฺจติ – ยอ่ มกลา่ วเรียก/ กสฺสป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ สมโณ – วา่ เป็ นสมณะ/ อติ ปิ ิ – ดงั น้ี+บา้ ง/ พฺราหฺมโณ – วา่ เป็ นพราหมณ์/ อติ ปิ ิ . – ดงั นี้+บา้ ง/ “สาณานิ – ซงึ่ ผา้ ป่ าน/ เจปิ – แมห้ ากวา่ / กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ ธาเรติ – ยอ่ มนุ่งหม่ / มสาณานิปิ – ซงึ่ ผา้ แกมกนั +บา้ ง/ ธาเรตฯิ เปฯ – ยอ่ มนุ่งหม่ ฯลฯ/ สายตตยิ กมปฺ ิ – อาบนํ้าวนั ละ ๓ ครง้ั +บา้ ง/ อุทโกโรหนานุโยคมนุยตุ ฺโต – เป็ นผูห้ ม่นั ประกอบแลว้ ซงึ่ การลงน้ํา/ วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ อมิ าย – นี้/ จ – ดว้ ย/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ มตตฺ าย – ดว้ ยการปฏบิ ตั เิ ล็กๆ น้อย ๆ/ อมิ นิ า – น้ี/ ตโปปกกฺ เมน – ดว้ ยการบาํ เพ็ญตบะ/ สามญญฺ ํ – สามญั คณุ / วา – หรือวา่ / อภวสิ ฺส – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / พฺรหฺมญญฺ ํ – พรหมญั คุณ/ วา – หรือวา่ / ทกุ กฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ สุทกุ กฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดแ้ สนยาก/ เนตํ – ไม+่ น่นั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ อภวสิ ฺส – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / กลฺลํ – เป็ นกรรมอนั สมควร/ วจนาย – เพอื่ การกลา่ ว/ ‘ทกุ กฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ สามญญฺ ํ – สามญั คุณ/ ทกุ กฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ พฺรหมฺ ญญฺ ’นฺต.ิ – พรหมญั คุณ’ดงั นี้/
18 “สกฺกา – เป็ นกจิ สามารถ/ จ ปเนตํ – ก็แล+น่นั / [สามญญฺ ํ – สามญั คุณ/ วา – หรือวา่ / พรฺ หฺมญญฺ ํ – พรหมญั คณุ / วา – หรอื วา่ ]/ อภวสิ สฺ – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / กาตุํ – เพอื่ การกระทาํ / คหปตนิ า – อนั คหบดี/ วา – หรือวา่ / คหปตปิ ตุ ฺเตน – อนั บตุ รคหบดี/ วา – หรือวา่ / อนฺตมโส – โดยทสี่ ดุ / กมุ ภฺ ทาสยิ าปิ – อนั นางกมุ ภทาส+ี แม/้ ‘หนฺทาหํ – เอาเถดิ +ขา้ พเจา้ / สาณานิปิ – ซง่ึ ผา้ ป่ าน+บา้ ง/ ธาเรมิ – ยอ่ มนุ่งหม่ / มสาณานิปิ – ซงึ่ ผา้ แกมกนั +บา้ ง/ ธาเรมฯิ เปฯ – ยอ่ มนุ่งหม่ ฯลฯ/ สายตตยิ กมฺปิ – อาบน้ําวนั ละ ๓ ครง้ั +บา้ ง/ อทุ โกโรหนานุโยคมนุยตุ โฺ ต – เป็ นผูห้ มน่ ั ประกอบแลว้ ซง่ึ การลงนํ้า/ วหิ รามี’ติ – ยอ่ มอาศยั อยู’่ ดงั นี้/ “ยสฺมา – ใด/ [การณา – เพราะเหตุ]/ จ – ดว้ ย/ โข – แล/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ อญญฺ ตฺเรว – เวน้ +น่นั แล/ อมิ าย – น้ี/ มตฺตาย – จากการปฏบิ ตั เิ ล็กๆ น้อย ๆ/ อมิ นิ า – นี้/ ตโปปกกฺ เมน – จากการบาํ เพ็ญตบะ/ สามญญฺ ํ – สามญั คณุ / วา – หรือวา่ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ พรฺ หฺมญญฺ ํ – พรหมญั คณุ / วา – หรอื วา่ / ทุกกฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ สุทุกกฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดแ้ สนยาก/ ตสฺมา – นน้ั / [การณา – เพราะเหตุ]/ เอตํ – น่นั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ กลลฺ ํ – เป็ นกรรมอนั สมควร/ วจนาย – เพอื่ การกลา่ ว/ ‘ทุกกฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ สามญญฺ ํ – สามญั คณุ / ทกุ กฺ รํ – เป็ นกจิ ทที่ าํ ไดย้ าก/ พฺรหฺมญญฺ ’นฺต.ิ – พรหมญั คณุ ’ดงั นี้/ ยโต โข – ใดแล/ [การณโต – เพราะเหต]ุ / กสฺสป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ อเวรํ – อนั ไมม่ ีเวร/ อพยฺ าปชฺชํ – อนั ไมม่ ีความเบยี ดเบยี น/ เมตตฺ จติ ตฺ ํ – ซงึ่ เมตตาจติ / ภาเวติ – ยอ่ มเจรญิ / อาสวานญจฺ – แหง่ อาสวะทง้ั หลาย+ดว้ ย/ ขยา – เพราะความสน้ิ ไป/ อนาสวํ – อนั ไมม่ อี าสวะ/ เจโตวมิ ตุ ตฺ ึ – ซง่ึ เจโตวมิ ุตต/ิ ปญญฺ าวมิ ตุ ฺตึ – ซง่ึ ปญั ญาวมิ ุตต/ิ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเห็นแลว้ +น่นั แล/ ธมฺเม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ ง่ิ / สจฉฺ ิกตวฺ า – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อุปสมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ อยํ – น่นั +[มยา – อนั ขา้ พเจา้ ]/ วจุ ฺจติ – ยอ่ มกลา่ วเรียก/ กสสฺ ป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ สมโณ – วา่ เป็ นสมณะ/ อติ ปิ ิ – ดงั น้ี+บา้ ง/ พรฺ าหมฺ โณ – วา่ เป็ นพราหมณ์/ อติ ปิ ี ”ต.ิ – ดงั น้ี+บา้ ง”ดงั น้ี/ ๓๙๙. เอวํ – อยา่ งนี้+[วจเน – ครน้ั เมอื่ พระดาํ รสั / ภควตา – อนั พระผมู้ พี ระภาค]/ วุตฺเต – ตรสั แลว้ / อเจโล – ผอู้ เจละ/ กสสฺ โป – ครกู สั สปะ/ ภควนฺตํ – กบั พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจนํ – ซง่ึ คาํ ]+ไดก้ ราบทูลแลว้ / “ทุชฺชาโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ โภ – ผเู้ จรญิ / โคตม – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ สมโณ – สมณะ/ ทชุ ฺชาโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ พรฺ าหมฺ โณ”ต.ิ – พราหมณ์”ดงั น้ี/
19 “ปกติ – เป็ นเรอื่ งปกต/ิ โข – แล/ เอสา – น่นั / [ปพฺพา – ขอ้ ]/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ โลกสมฺ ึ – ในโลก/ ‘ทุชฺชาโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ สมโณ – สมณะ/ ทุชฺชาโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ พฺราหมฺ โณ’ต.ิ – พราหมณ์’ดงั น้ี/ [อยํ – น้ี/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรอื วา่ / พรฺ าหมฺ โณ – พราหมณ์/ วา – หรือวา่ ]/ อเจลโก – เป็ นอเจลก (ประพฤตเิ ปลือยกาย)/ เจปิ – แมห้ ากวา่ / กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ มตุ ตฺ าจาโร – เป็ นคนไมม่ ีมารยาท/ หตถฺ าปเลขโนฯเปฯ – เป็ นคนเลียมือ ฯลฯ/ อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ เอวรูปํ – เหน็ ปานน้ี/ อทธฺ มาสกิ มปฺ ิ – ทเี่ ก็บไวค้ า้ งคืน ๑๕ วนั +บา้ ง/ [อาหารํ – ซง่ึ อาหาร]/ ปรยิ ายภตตฺ โภชนานุโยคมนุยตุ ฺโต – เป็ นผปู้ ระกอบแลว้ ซงึ่ ความขวนขวายในการบรโิ ภคภตั ทเี่ วยี นมา/ วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ อมิ าย – น้ี/ จ – ก็/ กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ มตฺตาย – จากการปฏบิ ตั เิ ลก็ ๆ น้อย ๆ/ อมิ นิ า – นี้/ ตโปปกกฺ เมน – จากการบาํ เพ็ญตบะ/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรอื วา่ / ทชุ ฺชาโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ อภวสิ ฺส – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / พรฺ าหมฺ โณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ / ทุชฺชาโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ ตสมฺ า – นน้ั / [การณา – เพราะเหตุ]/ เนตํ – ไม+่ น่นั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ อภวสิ สฺ – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / กลฺลํ – เป็ นกรรมอนั สมควร/ วจนาย – เพอื่ การกลา่ ว/ ‘ทุชชฺ าโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ สมโณ – สมณะ/ ทุชฺชาโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ พฺราหมฺ โณ’ต.ิ – พราหมณ์’ดงั น้ี/ “สกฺกา – เป็ นผสู้ ามารถ/ จ ปเนโส – ก็แล+น่นั / [สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ วา – หรือวา่ ]/ อภวสิ สฺ – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / ญาตุํ – เพอื่ การรไู้ ด/้ คหปตนิ า – อนั คหบดี/ วา – หรอื วา่ / คหปตปิ ุตฺเตน – อนั บุตรคหบดี/ วา – หรือวา่ / อนฺตมโส – โดยทสี่ ดุ / กุมฺภทาสยิ าปิ – อนั นางกมุ ภทาสี+แม/้ ‘อยํ – นี้/ [สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]/ อเจลโก – เป็ นอเจลก (ประพฤตเิ ปลอื ยกาย)/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ มุตฺตาจาโร – เป็ นคนไมม่ ีมารยาท/ หตฺถาปเลขโนฯเปฯ – เป็ นคนเลยี มือ ฯลฯ/ อติ ิ – ดว้ ยประการฉะนี้/ เอวรปู ํ – เหน็ ปานน้ี/ อทธฺ มาสกิ มฺปิ – ทเี่ ก็บไวค้ า้ งคืน ๑๕ วนั +บา้ ง/ [อาหารํ – ซงึ่ อาหาร]/ ปรยิ ายภตตฺ โภชนานุโยคมนุยตุ ฺโต – เป็ นผูป้ ระกอบแลว้ ซง่ึ ความขวนขวายในการบรโิ ภคภตั ทเี่ วยี นมา/ วหิ รตี’ต.ิ – ยอ่ มอาศยั อยู’่ ดงั น้ี/
20 “ยสมฺ า – ใด/ [การณา – เพราะเหตุ]/ จ – ดว้ ย/ โข – แล/ กสฺสป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ อญญฺ ตฺเรว – เวน้ +น่นั แล/ อมิ าย – น้ี/ มตฺตาย – จากการปฏบิ ตั เิ ลก็ ๆ น้อย ๆ/ อมิ นิ า – น้ี/ ตโปปกกฺ เมน – จากการบาํ เพ็ญตบะ/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรอื วา่ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ / ทุชชฺ าโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ สุทชุ ฺชาโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ ากอยา่ งยงิ่ / ตสมฺ า – นน้ั / [การณา – เพราะเหต]ุ / เอตํ – น่นั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ กลฺลํ – เป็ นกรรมอนั สมควร/ วจนาย – เพอื่ การกลา่ ว/ ‘ทุชชฺ าโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ สมโณ – สมณะ/ ทชุ ฺชาโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ พฺราหฺมโณ’ต.ิ – พราหมณ์’ดงั น้ี/ ยโต โข – ใดแล/ [การณโต – เพราะเหต]ุ / กสสฺ ป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ อเวรํ – อนั ไมม่ ีเวร/ อพยฺ าปชฺชํ – อนั ไมม่ คี วามเบยี ดเบยี น/ เมตฺตจติ ตฺ ํ – ซงึ่ เมตตาจติ / ภาเวติ – ยอ่ มเจรญิ / อาสวานญจฺ – แหง่ อาสวะทง้ั หลาย+ดว้ ย/ ขยา – เพราะความสน้ิ ไป/ อนาสวํ – อนั ไมม่ อี าสวะ/ เจโตวมิ ตุ ตฺ ึ – ซงึ่ เจโตวมิ ุตต/ิ ปญญฺ าวมิ ุตตฺ ึ – ซง่ึ ปญั ญาวมิ ตุ ต/ิ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเหน็ แลว้ +น่นั แล/ ธมฺเม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ งิ่ / สจฺฉิกตวฺ า – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อุปสมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ อยํ – น่นั +[มยา – อนั ขา้ พเจา้ ]/ วจุ ฺจติ – ยอ่ มกลา่ วเรียก/ กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ สมโณ – วา่ เป็ นสมณะ/ อติ ปิ ิ – ดงั น้ี+บา้ ง/ พรฺ าหฺมโณ – วา่ เป็ นพราหมณ์/ อติ ปิ ิ . – ดงั น้ี+บา้ ง/ “[อยํ – น้ี/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พรฺ าหมฺ โณ – พราหมณ์/ วา – หรือวา่ ]/ สากภกฺโข – เป็ นผกู้ นิ ผกั ดองเป็ นอาหาร/ เจปิ – แมห้ ากวา่ / กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สามากภกฺโขฯเปฯ – เป็ นผกู้ นิ ขา้ วฟ่ างเป็ นอาหาร ฯลฯ วนมูลผลาหาโร – เป็ นผกู้ นิ เหงา้ และผลไมใ้ นป่ าเป็ นอาหาร+บา้ ง/ ยาเปติ – ยอ่ มเยยี วยาอตั ภาพ/ ปวตตฺ ผลโภชี. – เป็ นผกู้ นิ ผลไมท้ หี่ ลน่ / อมิ าย – นี้/ จ – ก็/ กสฺสป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ มตตฺ าย – จากการปฏบิ ตั เิ ลก็ ๆ น้อย ๆ/ อมิ นิ า – น้ี/ ตโปปกกฺ เมน – จากการบาํ เพ็ญตบะ/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / ทชุ ฺชาโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ อภวสิ ฺส – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ / ทชุ ฺชาโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ สทุ ชุ ชฺ าโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ ากอยา่ งยงิ่ / เนตํ – ไม+่ น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ อภวสิ ฺส – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / กลลฺ ํ – เป็ นกรรมอนั สมควร/ วจนาย – เพอื่ การกลา่ ว/ “สกกฺ า – เป็ นผสู้ ามารถ/ จ ปเนโส – ก็แล+น่นั / [สมโณ – สมณะ/ วา – หรอื วา่ / พฺราหมฺ โณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]/ อภวสิ สฺ – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / ญาตุํ – เพอื่ การรไู้ ด/้ คหปตนิ า – อนั คหบดี/ วา – หรือวา่ / คหปตปิ ตุ ฺเตน –
21 อนั บุตรคหบดี/ วา – หรอื วา่ / อนฺตมโส – โดยทสี่ ดุ / กุมภฺ ทาสยิ าปิ – อนั นางกมุ ภทาส+ี แม/้ ‘อยํ – น้ี/ [สมโณ – สมณะ/ วา – หรอื วา่ / พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ วา – หรือวา่ ]/ สากภกฺโข – เป็ นผกู้ นิ ผกั ดองเป็ นอาหาร/ วา – หรือวา่ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สามากภกโฺ ขฯเปฯ – เป็ นผกู้ นิ ขา้ วฟ่ างเป็ นอาหาร ฯลฯ วนมลู ผลาหาโร – เป็ นผกู้ นิ เหงา้ และผลไมใ้ นป่ าเป็ นอาหาร+บา้ ง/ ยาเปติ – ยอ่ มเยยี วยาอตั ภาพ/ ปวตตฺ ผลโภชี’ต.ิ – เป็ นผกู้ นิ ผลไมท้ หี่ ลน่ ’ดงั น้ี/ “ยสฺมา – ใด/ [การณา – เพราะเหตุ]/ จ – ดว้ ย/ โข – แล/ กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ อญญฺ ตฺเรว – เวน้ +น่นั แล/ อมิ าย – นี้/ มตฺตาย – จากการปฏบิ ตั เิ ล็กๆ น้อย ๆ/ อมิ นิ า – นี้/ ตโปปกกฺ เมน – จากการบาํ เพ็ญตบะ/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ พรฺ าหมฺ โณ – พราหมณ์/ วา – หรือวา่ / ทชุ ชฺ าโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ สทุ ชุ ชฺ าโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ ากอยา่ งยงิ่ / ตสมฺ า – นน้ั / [การณา – เพราะเหต]ุ / เอตํ – น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ กลลฺ ํ – เป็ นกรรมอนั สมควร/ วจนาย – เพอื่ การกลา่ ว/ ‘ทชุ ฺชาโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ สมโณ – สมณะ/ ทุชฺชาโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ พฺราหมฺ โณ’ต.ิ – พราหมณ์’ดงั น้ี/ อมิ าย – นี้/ จ – ก็/ กสฺสป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ มตฺตาย – จากการปฏบิ ตั เิ ล็กๆ น้อย ๆ/ อมิ นิ า – นี้/ ตโปปกกฺ เมน – จากการบาํ เพ็ญตบะ/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / ทชุ ฺชาโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ อภวสิ สฺ – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / พฺราหฺมโณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ / ทชุ ฺชาโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ สุทุชชฺ าโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ ากอยา่ งยงิ่ / เนตํ – ไม+่ น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ อภวสิ ฺส – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / กลลฺ ํ – เป็ นกรรมอนั สมควร/ วจนาย – เพอื่ การกลา่ ว/ ยโต โข – ใดแล/ [การณโต – เพราะเหต]ุ / กสฺสป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ อเวรํ – อนั ไมม่ เี วร/ อพฺยาปชฺชํ – อนั ไมม่ ีความเบยี ดเบยี น/ เมตฺตจติ ตฺ ํ – ซงึ่ เมตตาจติ / ภาเวติ – ยอ่ มเจรญิ / อาสวานญจฺ – แหง่ อาสวะทง้ั หลาย+ดว้ ย/ ขยา – เพราะความสน้ิ ไป/ อนาสวํ – อนั ไมม่ ีอาสวะ/ เจโตวมิ ุตตฺ ึ – ซง่ึ เจโตวมิ ุตต/ิ ปญญฺ าวมิ ุตฺตึ – ซงึ่ ปญั ญาวมิ ตุ ต/ิ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเห็นแลว้ +น่นั แล/ ธมฺเม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ ง่ิ / สจฉฺ ิกตวฺ า – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อุปสมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ อยํ – น่นั +[มยา – อนั ขา้ พเจา้ ]/ วุจฺจติ – ยอ่ มกลา่ วเรียก/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ สมโณ – วา่ เป็ นสมณะ/ อติ ปิ ิ – ดงั น้ี+บา้ ง/ พรฺ าหฺมโณ – วา่ เป็ นพราหมณ์/ อติ ปิ ิ . – ดงั น้ี+บา้ ง/ “[อยํ – น้ี/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรอื วา่ / พรฺ าหมฺ โณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]/ สาณานิ – ซง่ึ ผา้ ป่ าน/ เจปิ – แมห้ ากวา่ / กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/
22 ธาเรติ – ยอ่ มนุ่งหม่ / มสาณานิปิ – ซงึ่ ผา้ แกมกนั +บา้ ง/ ธาเรตฯิ เปฯ – ยอ่ มนุ่งหม่ ฯลฯ/ สายตตยิ กมปฺ ิ – อาบนํ้าวนั ละ ๓ ครง้ั +บา้ ง/ อทุ โกโรหนานุโยคมนุยตุ โฺ ต – เป็ นผูห้ ม่นั ประกอบแลว้ ซง่ึ การลงน้ํา/ วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ อมิ าย – น้ี/ จ – ก็/ กสสฺ ป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ มตตฺ าย – จากการปฏบิ ตั เิ ล็กๆ น้อย ๆ/ อมิ นิ า – น้ี/ ตโปปกกฺ เมน – จากการบาํ เพ็ญตบะ/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรอื วา่ / ทชุ ฺชาโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ อภวสิ ฺส – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / พรฺ าหมฺ โณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ / ทชุ ฺชาโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ สทุ ุชฺชาโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ ากอยา่ งยงิ่ / เนตํ – ไม+่ น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ อภวสิ ฺส – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / กลลฺ ํ – เป็ นกรรมอนั สมควร/ วจนาย – เพอื่ การกลา่ ว/ “สกกฺ า – เป็ นผสู้ ามารถ/ จ ปเนโส – ก็แล+น่นั / [สมโณ – สมณะ/ วา – หรอื วา่ / พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]/ อภวสิ ฺส – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / ญาตุํ – เพอื่ การรไู้ ด/้ คหปตนิ า – อนั คหบดี/ วา – หรือวา่ / คหปตปิ ุตเฺ ตน – อนั บตุ รคหบดี/ วา – หรือวา่ / อนฺตมโส – โดยทสี่ ุด/ กมุ ภฺ ทาสยิ าปิ – อนั นางกมุ ภทาส+ี แม/้ ‘อยํ – นี้/ [สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]/ สาณานิปิ – ซง่ึ ผา้ ป่ าน+บา้ ง/ ธาเรติ – ยอ่ มนุ่งหม่ / มสาณานิปิ – ซงึ่ ผา้ แกมกนั +บา้ ง/ ธาเรตฯิ เปฯ – ยอ่ มนุ่งหม่ ฯลฯ/ สายตตยิ กมปฺ ิ – อาบน้ําวนั ละ ๓ ครง้ั +บา้ ง/ อุทโกโรหนานุโยคมนุยตุ ฺโต – เป็ นผหู้ มน่ ั ประกอบแลว้ ซงึ่ การลงน้ํา/ วหิ รตี’ต.ิ – ยอ่ มอาศยั อยู’่ ดงั นี้/ “ยสฺมา – ใด/ [การณา – เพราะเหตุ]/ จ – ดว้ ย/ โข – แล/ กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ อญญฺ ตเฺ รว – เวน้ +น่นั แล/ อมิ าย – นี้/ มตตฺ าย – จากการปฏบิ ตั เิ ลก็ ๆ น้อย ๆ/ อมิ นิ า – นี้/ ตโปปกกฺ เมน – จากการบาํ เพ็ญตบะ/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรอื วา่ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ พฺราหมฺ โณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ / ทชุ ชฺ าโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ สทุ ุชฺชาโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ ากอยา่ งยง่ิ / ตสมฺ า – นน้ั / [การณา – เพราะเหต]ุ / เอตํ – น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ กลฺลํ – เป็ นกรรมอนั สมควร/ วจนาย – เพอื่ การกลา่ ว/ ‘ทชุ ชฺ าโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ สมโณ – สมณะ/ ทุชฺชาโน – เป็ นผทู้ รี่ ไู้ ดย้ าก/ พฺราหฺมโณ’ต.ิ – พราหมณ์’ดงั น้ี/ ยโต โข – ใดแล/ [การณโต – เพราะเหต]ุ / กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ อเวรํ – อนั ไมม่ ีเวร/ อพฺยาปชฺชํ – อนั ไมม่ คี วามเบยี ดเบยี น/ เมตตฺ จติ ตฺ ํ – ซง่ึ เมตตาจติ / ภาเวติ – ยอ่ มเจรญิ / อาสวานญจฺ – แหง่ อาสวะทง้ั หลาย+ดว้ ย/ ขยา – เพราะความสน้ิ ไป/ อนาสวํ – อนั ไมม่ อี าสวะ/ เจโตวมิ ตุ ตฺ ึ – ซงึ่ เจโตวมิ ตุ ต/ิ ปญญฺ าวมิ ตุ ฺตึ – ซง่ึ ปญั ญาวมิ ุตต/ิ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเห็นแลว้ +น่นั แล/ ธมเฺ ม – ในธรรม/ สยํ –
23 ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ งิ่ / สจฺฉิกตวฺ า – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / อปุ สมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ อยํ – น่นั +[มยา – อนั ขา้ พเจา้ ]/ วจุ ฺจติ – ยอ่ มกลา่ วเรยี ก/ กสฺสป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ สมโณ – วา่ เป็ นสมณะ/ อติ ปิ ิ – ดงั นี้+บา้ ง/ พฺราหมฺ โณ – วา่ เป็ นพราหมณ์/ อติ ปิ ี ”ต.ิ – ดงั น้ี+บา้ ง”ดงั นี้/ สีลสมาธปิ ญญฺ าสมปฺ ทา – ความสมบูรณ์ดว้ ยศลี สมาธิ และปญั ญา/ ๔๐๐. เอวํ – อยา่ งนี้+[วจเน – ครน้ั เมอื่ พระดาํ รสั / ภควตา – อนั พระผมู้ พี ระภาค]/ วุตฺเต – ตรสั แลว้ / อเจโล – ผอู้ เจละ/ กสฺสโป – ครกู สั สปะ/ ภควนฺตํ – กบั พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจนํ – ซงึ่ คาํ ]+ไดก้ ราบทลู แลว้ / “กตมา – เป็ นอยา่ งไร/ ปน – ก/็ สา – นน้ั / โภ – ผเู้ จรญิ / โคตม – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ สลี สมปฺ ทา – สลี สมั ปทา/ กตมา – เป็ นอยา่ งไร/ จติ ตฺ สมฺปทา – จติ สมั ปทา/ กตมา – เป็ นอยา่ งไร/ ปญญฺ าสมปฺ ทา”ต?ิ – ปญั ญาสมั ปทา”ดงั นี้?/ “อธิ – น่นั +[โลเก – ในโลก]/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ ตถาคโต – พระตถาคต/ โลเก – ในโลก/ อุปปฺ ชชฺ ติ – ยอ่ มเสด็จอุบตั ขิ นึ้ / อรหํ – เป็ นพระอรหนั ต์/ สมฺมาสมพฺ ทุ ฺโธฯเปฯ – ผตู้ รสั รชู้ อบไดด้ ว้ ยพระองคเ์ อง ฯลฯ/ (ยถา – ฉนั ใด/ อนุจเฺ ฉเทสุ – ในเนื้อหาทไี่ มต่ ดั ทง้ั / เอวํ – ฉนั นน้ั / [สามญญฺ ผลสตุ ตฺ ํ – สามญั ญผลสตู ร]/ วติ ถฺ าเรตพฺพํ – พงึ ใหพ้ สิ ดาร)/ ภยทสสฺ าวี – เป็ นผมู้ ปี กตเิ ห็นภยั / สมาทาย – สมาทานแลว้ / สกิ ขฺ ติ – ศกึ ษาอยู/่ สกิ ขฺ าปเทสุ – ในสกิ ขาบททง้ั หลาย/ กายกมฺมวจีกมเฺ มน – ดว้ ยกายกรรมและวจกี รรม/ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / กสุ เลน – อนั เป็ นกุศล/ ปรสิ ุทธฺ าชีโว – เป็ นผูม้ ีอาชีวะบรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / สีลสมฺปนฺโน – ชื่อวา่ เป็ นผสู้ มบรู ณ์แลว้ ดว้ ยศลี / อนิ ฺทฺรเิ ยสุ – ในอนิ ทรียท์ ง้ั หลาย/ คุตตฺ ทฺวาโร – เป็ นผคู้ มุ้ ครองทวารแลว้ / สตสิ มปฺ ชญเฺ ญน – ดว้ ยสตสิ มั ปชญั ญะ/ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / สนฺตฏุ โฺ ฐ. – เป็ นผสู้ นั โดษแลว้ / ๔๐๑. “กถญจฺ – เป็ นอยา่ งไร+ก็/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ สีลสมฺปนฺโน – ชือ่ วา่ เป็ นผสู้ มบูรณ์แลว้ ดว้ ยศีล/ โหต?ิ – ยอ่ มเป็ น?/ อธิ – นี้/ [ธมฺมวนิ เย – ในพระธรรมวนิ ยั ]/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ ปาณาตปิ าตํ – ซง่ึ การฆา่ สตั ว์/ ปหาย – ละแลว้ / ปาณาตปิ าตา – จากการฆา่ สตั ว์/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ นิหติ ทณฺโฑ – เป็ นผวู้ างทณั ฑาวธุ แลว้ / นิหติ สตโฺ ถ – เป็ นผวู้ างศสั ตราวุธแลว้ / ลชฺชี – เป็ นผมู้ ีความละอาย/ ทยาปนฺโน – เป็ นผมู้ คี วามเอ็นดู/ สพพฺ ปาณภูตหติ านุกมฺปี – เป็ นผมู้ ีปกตมิ งุ่ ประโยชน์เกอื้ กลู ตอ่ สรรพสตั ว์/ วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อยู/่
24 อทิ มปฺ ิ สสฺ – แมน้ ้ี+[ปพพฺ ํ – ขอ้ ]+รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สลี สมฺปทายฯเปฯ – ในสีลสมั ปทา ฯลฯ/ (ยถา – ฉนั ใด/ (ขอ้ ๑๙๔ – ๒๑๐) อนุจเฺ ฉเทสุ – ในเน้ือหาทไี่ มต่ ดั ทง้ั / [เอวํ – ฉนั นน้ั / สามญญฺ ผลสุตฺตํ – สามญั ญผลสตู ร/ วติ ฺถาเรตพพฺ ํ – พงึ ใหพ้ สิ ดาร])/ “ยถา – ฉนั ใด/ วา – หรอื วา่ / ปเนเก – ก็+บางพวก/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สทฺธาเทยยฺ านิ – ทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธา/ โภชนานิ – ซง่ึ โภชนาหารทง้ั หลาย/ ภญุ ชฺ ิตวฺ า – ฉนั แลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอวรปู าย – เห็นปานนี้/ ตริ จฉฺ านวชิ ชฺ าย – ดว้ ยเดรจั ฉานวชิ า/ มจิ ฺฉาชีเวน – ดว้ ยมจิ ฉาชีพ/ ชีวติ ํ – ซง่ึ ชีวติ / กปฺเปนฺติ – ยอ่ มเลี้ยง/ เสยฺยถทิ ํ – อยา่ งไร+นี้ [ปพพฺ ํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / สนฺตกิ มมฺ ํ – การทาํ พธิ บี นบาน/ ปณิธกิ มมฺ ฯํ เปฯ – การทาํ พธิ ีแกบ้ น ฯลฯ/ (ยถา – ฉนั ใด/ (ขอ้ ๒๑๑) อนุจฺเฉเทสุ – ในเนื้อหาทไี่ มต่ ดั ทง้ั / [เอวํ – ฉนั นน้ั / สามญญฺ ผลสตุ ตฺ ํ – สามญั ญผลสูตร/ วติ ถฺ าเรตพพฺ ํ – พงึ ใหพ้ สิ ดาร])/ โอสธีนํ – ซง่ึ ยาทง้ั หลาย/ ปฏโิ มกโฺ ข – การลา้ งออก/ อติ ิ – ดงั น้ี/ วา – หรือวา่ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะนี้/ เอวรูปาย – เหน็ ปานน้ี/ ตริ จฺฉานวชิ ชฺ าย – ดว้ ยเดรจั ฉานวชิ า/ มจิ ฺฉาชีวา – จากมจิ ฉาชีพ/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มปฺ ิ สสฺ – แมน้ ้ี+[ปพพฺ ํ – ขอ้ ]+รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สีลสมฺปทาย. – ในสีลสมั ปทา/ “ส โข – น่นั แล/ โส – นน้ั / กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ สีลสมปฺ นฺโน – ชือ่ วา่ เป็ นผสู้ มบรู ณ์แลว้ ดว้ ยศลี / น – ไม/่ กโุ ตจิ – ไหน ๆ/ [ฐานโต – จากที]่ / ภยํ – ซงึ่ ภยั / สมนุปสฺสติ – ยอ่ มประสบ/ ยททิ ํ – ใด+ขอ้ น้ี [ไดแ้ ก]่ / สีลสํวรโต. – จากการสาํ รวมในศีล/ เสยฺยถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ ราชา – พระราชา/ ขตตฺ โิ ย – ผเู้ ป็ นกษตั รยิ ์/ มุทธฺ าวสติ โฺ ต – ผไู้ ดร้ บั มูรธาภเิ ษกแลว้ / นิหตปจฺจามติ ฺโต – เป็ นผกู้ าํ จดั ขา้ ศกึ ไดแ้ ลว้ / น – ไม/่ กุโตจิ – ไหน ๆ/ [ฐานโต – จากท]ี่ / ภยํ – ซงึ่ ภยั / สมนุปสฺสติ – ยอ่ มประสบ/ ยททิ ํ – ใด+ขอ้ น้ี [ไดแ้ ก]่ / ปจจฺ ตฺถกิ โต. – จากขา้ ศกึ / เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมือนกนั แล/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ เอวํ – อยา่ งนี้/ สีลสมปฺ นฺโน – ชอื่ วา่ เป็ นผสู้ มบูรณ์แลว้ ดว้ ยศีล/ น – ไม/่ กุโตจิ – ไหน ๆ/ [ฐานโต – จากที]่ / ภยํ – ซง่ึ ภยั / สมนุปสสฺ ติ – ยอ่ มประสบ/ ยททิ ํ – ใด+ขอ้ นี้ [ไดแ้ ก]่ / สีลสวํ รโต. – จากการสาํ รวมในศีล/ โส – รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ อมิ นิ า – น้ี/ อรเิ ยน – อนั ประเสรฐิ / สลี กขฺ นฺเธน – ดว้ ยสลี ขนั ธ/์ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ /
25 อชฺฌตตฺ ํ – ในภายใน/ อนวชฺชสขุ ํ – ซง่ึ สขุ อนั ไมม่ โี ทษ/ ปฏสิ เํ วเทต.ิ – ยอ่ มเสวย/ เอวํ โข – อยา่ งน้ีแล/ กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ สีลสมปฺ นฺโน – ชือ่ วา่ เป็ นผสู้ มบรู ณ์แลว้ ดว้ ยศลี / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อยํ โข – นี้แล/ กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ สีลสมปฺ ทาฯเปฯ – เป็ นสลี สมั ปทา ฯลฯ/ ปฐมํ – ที่ ๑/ ฌานํ – ซง่ึ ฌาน/ อปุ สมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ อทิ มฺปิ สฺส – แมน้ ้ี+[ปพฺพํ – ขอ้ ]+รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ จติ ฺตสมปฺ ทายฯเปฯ – ในจติ ตสมั ปทา ฯลฯ/ ทตุ ยิ ํ – ที่ ๒/ ฌานํฯเปฯ – ซง่ึ ฌาน ฯลฯ/ ตตยิ ํ – ที่ ๓/ ฌานํฯเปฯ – ซง่ึ ฌาน ฯลฯ/ จตตุ ฺถํ – ที่ ๔/ ฌานํ – ซงึ่ ฌาน/ อปุ สมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ อทิ มปฺ ิ สฺส – แมน้ ้ี+[ปพฺพํ – ขอ้ ]+รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ จติ ตฺ สมฺปทาย. – ในจติ ตสมั ปทา/ อยํ โข – นี้แล/ กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ จติ ฺตสมฺปทา. – เป็ นจติ สมั ปทา/ “โส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ สมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ / จติ ฺเตฯเปฯ – ครน้ั เมอื่ จติ ฯลฯ/ ญาณทสสฺ นาย – เพอื่ ญาณทสั สนะ/ จติ ฺตํ – ซงึ่ จติ / อภนิ ีหรติ – ยอ่ มนําไป/ อภนิ ินฺนาเมตฯิ เปฯ – ยอ่ มน้อมไป ฯลฯ/ อทิ มฺปิ สฺส – แมน้ ี้+[ปพพฺ ํ – ขอ้ ]+รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ปญญฺ าสมฺปทายฯเปฯ – ในปญั ญาสมั ปทา ฯลฯ/ นาปรํ – ไมม่ +ี อยา่ งอนื่ / [กรณียํ – ทคี่ วรกระทาํ / [กจิ จฺ ํ – กจิ ]]/ อติ ถฺ ตฺตายาติ – เพอื่ ความเป็ นอยา่ งน้ี+ดงั นี้/ ปชานาตฯิ เปฯ – ยอ่ มรชู้ ดั ฯลฯ/ อทิ มปฺ ิ สสฺ – แมน้ ้ี+[ปพฺพํ – ขอ้ ]+รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ปญญฺ าสมฺปทาย. – ในปญั ญาสมั ปทา/ อยํ โข – นี้แล/ กสฺสป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ ปญญฺ าสมฺปทา. – เป็ นปญั ญาสมั ปทา/ “อมิ าย – น้ี/ จ – ดว้ ย/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ สีลสมปฺ ทาย – กวา่ สลี สมั ปทา/ จติ ฺตสมปฺ ทาย – กวา่ จติ สมั ปทา/ ปญญฺ าสมฺปทาย – กวา่ ปญั ญาสมั ปทา/ อญญฺ า – อยา่ งอนื่ / สีลสมฺปทา – สีลสมั ปทา/ จติ ตฺ สมฺปทา – จติ สมั ปทา/ ปญญฺ าสมฺปทา – ปญั ญาสมั ปทา/ อตุ ฺตรติ รา – ทยี่ อดเยยี่ มกวา่ / วา – หรอื วา่ / ปณีตตรา – ทปี่ ระณีตกวา่ / วา – หรือวา่ / นตถฺ .ิ – ยอ่ มไมม่ ี/ สีหนาทกถา – กถาวา่ ดว้ ยทรงบนั ลืออยา่ งองอาจดงั พญาราชสีห/์ ๔๐๒. “สนฺติ – มอี ยู/่ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ เอเก – พวกหนึ่ง/ สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สีลวาทา. – เป็ นผกู้ ลา่ วเรอื่ งศีล/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหมฺ ณา –
26 สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ อเนกปรยิ าเยน – โดยปรยิ ายเป็ นอเนก/ สลี สฺส – ซงึ่ ศีล/ วณฺณํ – ซงึ่ การสรรเสรญิ / ภาสนฺต.ิ – ยอ่ มกลา่ ว/ ยาวตา – มปี ระมาณเพยี งใด/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ อรยิ ํ – อนั ประเสรฐิ / ปรมํ – อนั ยอดเยยี่ ม/ สีลํ – ซง่ึ ศลี / นาหํ – ไม+่ ขา้ พเจา้ / ตตถฺ – นน้ั / [สเี ล – ในศีล]/ อตตฺ โน – ของตน/ สมสมํ – ผเู้ สมอเหมอื น/ สมนุปสฺสามิ – ยอ่ มตามเหน็ / กุโต – ไหน/ [ฐานโต – จากท]ี่ / ภยิ ฺโย! – โดยยงิ่ !/ อถ โข – ทแี่ ทแ้ ล/ อหเมว – ขา้ พเจา้ +เทา่ นน้ั / ตตถฺ – นน้ั / [สีเล – ในศลี ]/ ภยิ โฺ ย – โดยยง่ิ / ยททิ ํ – ใด+ขอ้ นี้ [ไดแ้ ก]่ / อธสิ ีล.ํ – อธศิ ลี / “สนฺติ – มอี ย/ู่ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ เอเก – พวกหนึ่ง/ สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ ตโปชิคุจฺฉาวาทา. – เป็ นผกู้ ลา่ วเรอื่ งตบะทกี่ ดี กนั กเิ ลส/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ อเนกปรยิ าเยน – โดยปรยิ ายเป็ นอเนก/ ตโปชคิ จุ ฺฉาย – ในตบะทกี่ ดี กนั กเิ ลส/ วณฺณํ – ซง่ึ การสรรเสรญิ / ภาสนฺต.ิ – ยอ่ มกลา่ ว/ ยาวตา – มปี ระมาณเพยี งใด/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ อรยิ า – อนั ประเสรฐิ / ปรมา – อนั ยอดเยยี่ ม/ ตโปชคิ ุจฉฺ า – ตบะทกี่ ดี กนั กเิ ลส/ นาหํ – ไม+่ ขา้ พเจา้ / ตตถฺ – นน้ั / [ตโปชคิ จุ ฺฉาย – ในตบะทกี่ ดี กนั กเิ ลส]/ อตตฺ โน – ของตน/ สมสมํ – ผเู้ สมอเหมือน/ สมนุปสสฺ ามิ – ยอ่ มตามเห็น/ กุโต – ไหน/ [ฐานโต – จากท]ี่ / ภยิ ฺโย! – โดยยง่ิ !/ อถ โข – ทแี่ ทแ้ ล/ อหเมว – ขา้ พเจา้ +เทา่ นน้ั / ตตถฺ – นน้ั / [ตโปชคิ จุ ฺฉาย – ในตบะทกี่ ีดกนั กเิ ลส]/ ภยิ โฺ ย – โดยยง่ิ / ยททิ ํ – ใด+ขอ้ นี้ [ไดแ้ ก]่ / อธเิ ชคุจฉฺ ํ. – อธเิ ชคจุ ฉะ [ตบะทกี่ ดี กนั กเิ ลส]/ “สนฺติ – มีอย/ู่ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ เอเก – พวกหน่ึง/ สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ ปญญฺ าวาทา. – เป็ นผกู้ ลา่ วเรอื่ งปญั ญา/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ อเนกปรยิ าเยน – โดยปรยิ ายเป็ นอเนก/ ปญญฺ าย – แหง่ ปญั ญา/ วณฺณํ – ซงึ่ การสรรเสรญิ / ภาสนฺต.ิ – ยอ่ มกลา่ ว/ ยาวตา – มีประมาณเพยี งใด/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ อรยิ า – อนั ประเสรฐิ / ปรมา – อนั ยอดเยยี่ ม/ ปญฺญา – ปญั ญา/ นาหํ – ไม+่ ขา้ พเจา้ / ตตถฺ – นน้ั / [ปญญฺ าย – ในปญั ญา]/ อตตฺ โน – ของตน/ สมสมํ – ผเู้ สมอเหมอื น/ สมนุปสฺสามิ – ยอ่ มตามเห็น/ กุโต – ไหน/ [ฐานโต – จากท]ี่ / ภยิ โฺ ย! – โดยยงิ่ !/ อถ โข – ทแี่ ทแ้ ล/ อหเมว – ขา้ พเจา้ +เทา่ นน้ั / ตตถฺ – นน้ั / [ปญญฺ าย – ในปญั ญา]/ ภยิ โฺ ย – โดยยงิ่ / ยททิ ํ – ใด+ขอ้ น้ี [ไดแ้ ก]่ / อธปิ ญญฺ .ํ – อธปิ ญั ญา/ “สนฺติ – มีอย/ู่ กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ เอเก – พวกหน่ึง/ สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ วมิ ุตฺตวิ าทา. – เป็ นผกู้ ลา่ วเรอื่ งความหลุดพน้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ ณา –
27 สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ อเนกปรยิ าเยน – โดยปรยิ ายเป็ นอเนก/ วมิ ตุ ตฺ ยิ า – แหง่ ความหลดุ พน้ / วณฺณํ – ซง่ึ การสรรเสรญิ / ภาสนฺต.ิ – ยอ่ มกลา่ ว/ ยาวตา – มีประมาณเพยี งใด/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ อรยิ า – อนั ประเสรฐิ / ปรมา – อนั ยอดเยยี่ ม/ วมิ ตุ ฺติ – ความหลดุ พน้ / นาหํ – ไม+่ ขา้ พเจา้ / ตตฺถ – นน้ั / [วมิ ตุ ตฺ ยิ า – ในความหลดุ พน้ ]/ อตฺตโน – ของตน/ สมสมํ – ผเู้ สมอเหมอื น/ สมนุปสสฺ ามิ – ยอ่ มตามเห็น/ กุโต – ไหน/ [ฐานโต – จากท]ี่ / ภยิ โฺ ย! – โดยยง่ิ !/ อถ โข – ทแี่ ทแ้ ล/ อหเมว – ขา้ พเจา้ +เทา่ นน้ั / ตตถฺ – นน้ั / [วมิ ุตตฺ ยิ า – ในความหลุดพน้ ]/ ภยิ โฺ ย – โดยยง่ิ / ยททิ ํ – ใด+ขอ้ นี้ [ไดแ้ ก]่ / อธวิ มิ ุตตฺ .ิ – อธวิ มิ ตุ ต/ิ ๔๐๓. “ฐานํ โข – เป็ นฐานะแล/ ปเนตํ – ก+็ นน้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ วชิ ฺชติ – มอี ยู/่ ยํ – ใด/ อญญฺ ตติ ถฺ ยิ า – ผเู้ ป็ นอญั เดยี รถยี ์/ ปรพิ ฺพาชกา – ปรพิ าชกทง้ั หลาย/ เอวํ – อยา่ งนี้/ วเทยยฺ ุํ – พงึ กลา่ ว/ ‘สหี นาทํ – ซงึ่ สีหนาท/ โข – แล/ สมโณ – พระสมณะ/ โคตโม – ผโู้ คดม/ นทติ – ยอ่ มทรงบนั ลือ/ ตญจฺ – นน้ั +[สีหนาทํ – ซง่ึ สหี นาท]+แตว่ า่ / โข – แล/ สุญญฺ าคาเร – ในเรือนวา่ ง/ นทติ – ยอ่ มทรงบนั ลอื / โน – ไม/่ ปรสิ าส’ู ต.ิ – ในบรษิ ทั ทง้ั หลาย’ดงั นี้/ เต – เหลา่ นน้ั / [อญญฺ ตติ ฺถยิ า – ผเู้ ป็ นอญั เดียรถีย/์ ปรพิ พฺ าชกา – ปรพิ าชกทง้ั หลาย]/ ‘มา – อยา่ / เหว’นฺตสิ ฺสุ – ก็+อยา่ งนน้ั +ดงั นี้+พงึ เป็ น/ [ตยฺ า – อนั ทา่ น]/ วจนียา. – เป็ นผพู้ งึ กลา่ ว/ ‘สีหนาทญจฺ – ซงึ่ สหี นาท+ดว้ ย/ สมโณ – พระสมณะ/ โคตโม – ผโู้ คดม/ นทติ – ยอ่ มทรงบนั ลือ/ ปรสิ าสุ – ในบรษิ ทั ทง้ั หลาย/ จ – ดว้ ย/ นทตี’ติ – ยอ่ มทรงบนั ลือ’ดงั น้ี/ [เต – เหลา่ นน้ั / อญญฺ ตติ ถฺ ยิ า – ผเู้ ป็ นอญั เดียรถยี /์ ปรพิ พฺ าชกา – ปรพิ าชกทง้ั หลาย]/ อยา่ งนี้+พงึ เป็ น/ [ตฺยา – อนั ทา่ น]/ เอวมสสฺ ุ – อยา่ งนี้+พงึ เป็ น/ วจนียา. – เป็ นผพู้ งึ กลา่ ว/ “ฐานํ โข – เป็ นฐานะแล/ ปเนตํ – ก็+นน้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ วชิ ฺชติ – มีอยู/่ ยํ – ใด/ อญญฺ ตติ ถฺ ยิ า – ผเู้ ป็ นอญั เดยี รถยี ์/ ปรพิ พฺ าชกา – ปรพิ าชกทง้ั หลาย/ เอวํ – อยา่ งนี้/ วเทยยฺ ุํ – พงึ กลา่ ว/ ‘สหี นาทญจฺ – ซงึ่ สีหนาท+ดว้ ย/ สมโณ – พระสมณะ/ โคตโม – ผโู้ คดม/ นทติ – ยอ่ มทรงบนั ลอื / ปรสิ าสุ – ในบรษิ ทั ทง้ั หลาย/ จ – ดว้ ย/ นทติ – ยอ่ มทรงบนั ลอื / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ วสิ ารโท – เป็ นผอู้ งอาจ/ นทตี’ติ – ยอ่ มทรงบนั ลือ’ดงั นี้/ เต – เหลา่ นน้ั / [อญญฺ ตติ ถฺ ยิ า – ผเู้ ป็ นอญั เดียรถีย/์ ปรพิ พฺ าชกา – ปรพิ าชกทง้ั หลาย]/ ‘มา – อยา่ / เหว’นฺตสิ สฺ ุ – ก็+อยา่ งนน้ั +ดงั นี้+พงึ เป็ น/ [ตยฺ า – อนั ทา่ น]/ วจนียา. – เป็ นผพู้ งึ กลา่ ว/
28 ‘สีหนาทญจฺ – ซงึ่ สหี นาท+ดว้ ย/ สมโณ – พระสมณะ/ โคตโม – ผโู้ คดม/ นทติ – ยอ่ มทรงบนั ลอื / ปรสิ าสุ – ในบรษิ ทั ทง้ั หลาย/ จ – ดว้ ย/ นทติ – ยอ่ มทรงบนั ลอื / วสิ ารโท – เป็ นผอู้ งอาจ/ จ – ดว้ ย/ นทตี”ติ – ยอ่ มทรงบนั ลือ”ดงั น้ี/ [เต – เหลา่ นน้ั / อญญฺ ตติ ถฺ ยิ า – ผเู้ ป็ นอญั เดยี รถีย/์ ปรพิ พฺ าชกา – ปรพิ าชกทง้ั หลาย]/ อยา่ งนี้+พงึ เป็ น/ [ตฺยา – อนั ทา่ น]/ เอวมสฺสุ – อยา่ งน้ี+พงึ เป็ น/ วจนียา. – เป็ นผพู้ งึ กลา่ ว/ “ฐานํ โข – เป็ นฐานะแล/ ปเนตํ – ก็+นน้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ กสฺสป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ วชิ ฺชติ – มีอยู/่ ยํ – ใด/ อญญฺ ตติ ถฺ ยิ า – ผเู้ ป็ นอญั เดยี รถยี ์/ ปรพิ ฺพาชกา – ปรพิ าชกทง้ั หลาย/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ วเทยยฺ ุํ – พงึ กลา่ ว/ ‘สีหนาทญจฺ – ซงึ่ สีหนาท+ดว้ ย/ สมโณ – พระสมณะ/ โคตโม – ผโู้ คดม/ นทติ – ยอ่ มทรงบนั ลอื / ปรสิ าสุ – ในบรษิ ทั ทง้ั หลาย/ จ – ดว้ ย/ นทติ – ยอ่ มทรงบนั ลือ/ วสิ ารโท – เป็ นผอู้ งอาจ/ จ – ดว้ ย/ นทติ – ยอ่ มทรงบนั ลอื / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ นํ – พระองคน์ น้ั / [สมณํ – กบั พระสมณะ/ โคตมํ – ผโู้ คดม]/ ปญหฺ ํ – ซงึ่ ปญั หา/ ปุจฺฉนฺตฯิ เปฯ – ยอ่ มทูลถาม ฯลฯ/ [เทวมนุสสฺ า – เทวดาและมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปญหฺ ญจฺ – ซงึ่ ปญั หา+แตว่ า่ / นํ – พระองคน์ น้ั / [สมณํ – กบั พระสมณะ/ โคตมํ – ผโู้ คดม]/ ปจุ ฉฺ นฺต;ิ – ยอ่ มทูลถาม/ โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ เนสํ – เหลา่ นน้ั / [เทวมนุสฺสานํ – แกเ่ ทวดาและมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปญหฺ ํ – ซงึ่ ปญั หา/ ปฏุ โฺ ฐ – ถกู ถามแลว้ / พยฺ ากโรตฯิ เปฯ – ยอ่ มพยากรณ์ ฯลฯ/ ปญหฺ ญจฺ – ซงึ่ ปญั หา+ดว้ ย/ เนสํ – เหลา่ นน้ั / [เทวมนุสสฺ านํ – แกเ่ ทวดาและมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปฏุ โฺ ฐ – ถูกถามแลว้ / พยฺ ากโรต;ิ – ยอ่ มพยากรณ์/ โน โข – ไมแ่ ล/ จ – ดว้ ย/ ปญหฺ สสฺ – ซง่ึ ปญั หา/ เวยยฺ ากรเณน – ดว้ ยการพยากรณ์/ จติ ฺตํ – ยงั จติ / อาราเธตฯิ เปฯ – ยอ่ มใหเ้ ลอื่ มใส ฯลฯ/ ปญหฺ สสฺ – ซง่ึ ปญั หา/ จ – ดว้ ย/ เวยยฺ ากรเณน – ดว้ ยการพยากรณ์/ จติ ฺตํ – ยงั จติ / อาราเธต;ิ – ยอ่ มใหเ้ ลอื่ มใส/ โน โข – ไมแ่ ล/ จ – ดว้ ย/ [เทวมนุสฺสา – เทวดาและมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ โสตพพฺ ํ – อนั ตนพงึ ฟงั / [วจนํ – ซงึ่ คาํ ]/ มญญฺ นฺตฯิ เปฯ – ยอ่ มสาํ คญั ฯลฯ/ โสตพพฺ ญจฺ สสฺ – อนั ตนพงึ ฟงั +[วจนํ – ซงึ่ คาํ ]+ดว้ ย+พระองคน์ น้ั / [สมณสสฺ – ของพระสมณะ/ โคตมสฺส – ผโู้ คดม]/ มญญฺ นฺต;ิ – ยอ่ มสาํ คญั / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ [เทวมนุสสฺ า – เทวดาและมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ สตุ ฺวา – ฟงั แลว้ / ปสีทนฺตฯิ เปฯ – ยอ่ มเลอื่ มใส ฯลฯ/ สุตวฺ า – ฟงั แลว้ / จสฺส – ดว้ ย+พระองค์นน้ั / [สมณสฺส – ตอ่ พระสมณะ/ โคตมสสฺ – ผโู้ คดม]/ ปสีทนฺติ – ยอ่ มเลอื่ มใส/
29 โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ [เทวมนุสฺสา – เทวดาและมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปสนฺนาการํ – ซง่ึ อาการของผเู้ ลอื่ มใส/ กโรนฺตฯิ เปฯ – ยอ่ มกระทาํ ฯลฯ/ ปสนฺนาการญจฺ – ซงึ่ อาการของผูเ้ ลอื่ มใส+ดว้ ย/ กโรนฺต;ิ – ยอ่ มกระทาํ / โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ [เทวมนุสฺสา – เทวดาและมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ตถตตฺ าย – เพอื่ ความเป็ นอยา่ งนน้ั / ปฏปิ ชฺชนฺตฯิ เปฯ – ยอ่ มปฏบิ ตั ติ าม ฯลฯ/ ตถตตฺ าย – เพอื่ ความเป็ นอยา่ งนน้ั / จ – ดว้ ย/ ปฏปิ ชฺชนฺต;ิ – ยอ่ มปฏบิ ตั ติ าม/ โน – ไม/่ จ – แตว่ า่ / โข – แล/ [เทวมนุสฺสา – เทวดาและมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปฏปิ นฺนา – ปฏบิ ตั ติ ามแลว้ / อาราเธนฺตี’ต.ิ – ยอ่ มชนื่ ชมยนิ ดี’ดงั นี้/ เต – เหลา่ นน้ั / [อญญฺ ตติ ฺถยิ า – ผเู้ ป็ นอญั เดียรถยี /์ ปรพิ พฺ าชกา – ปรพิ าชกทง้ั หลาย]/ ‘มา – อยา่ / เหว’นฺตสิ สฺ ุ – ก็+อยา่ งนน้ั +ดงั น้ี+พงึ เป็ น/ [ตฺยา – อนั ทา่ น]/ วจนียา. – เป็ นผพู้ งึ กลา่ ว/ ‘สหี นาทญจฺ – ซงึ่ สีหนาท+ดว้ ย/ สมโณ – พระสมณะ/ โคตโม – ผโู้ คดม/ นทติ – ยอ่ มทรงบนั ลอื / ปรสิ าสุ – ในบรษิ ทั ทง้ั หลาย/ จ – ดว้ ย/ นทติ – ยอ่ มทรงบนั ลือ/ วสิ ารโท – เป็ นผอู้ งอาจ/ จ – ดว้ ย/ นทติ – ยอ่ มทรงบนั ลือ/ [เทวมนุสสฺ า – เทวดาและมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปญหฺ ญจฺ – ซง่ึ ปญั หา+แตว่ า่ / นํ – พระองคน์ น้ั / [สมณํ – กบั พระสมณะ/ โคตมํ – ผโู้ คดม]/ ปุจฺฉนฺติ – ยอ่ มทูลถาม/ ปญหฺ ญจฺ – ซงึ่ ปญั หา+ดว้ ย/ เนสํ – เหลา่ นน้ั / [เทวมนุสสฺ านํ – แกเ่ ทวดาและมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปฏุ โฺ ฐ – ถกู ถามแลว้ / พยฺ ากโรติ – ยอ่ มพยากรณ์/ [เทวมนุสสฺ า – เทวดาและมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปญหฺ สสฺ – ซง่ึ ปญั หา/ จ – ดว้ ย/ เวยยฺ ากรเณน – ดว้ ยการพยากรณ์/ จติ ตฺ ํ – ยงั จติ / อาราเธติ – ยอ่ มใหเ้ ลอื่ มใส/ โสตพฺพญจฺ สสฺ – อนั ตนพงึ ฟงั +[วจนํ – ซง่ึ คาํ ]+ดว้ ย+พระองค์นน้ั / [สมณสสฺ – ของพระสมณะ/ โคตมสฺส – ผโู้ คดม]/ มญญฺ นฺติ – ยอ่ มสาํ คญั / [เทวมนุสสฺ า – เทวดาและมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ สุตฺวา – ครน้ั ฟงั แลว้ / จสสฺ – ดว้ ย+พระองคน์ น้ั / [สมณสฺส – ตอ่ พระสมณะ/ โคตมสฺส – ผโู้ คดม]/ ปสที นฺติ – ยอ่ มเลอื่ มใส/ ปสนฺนาการญจฺ – ซง่ึ อาการของผูเ้ ลอื่ มใส+ดว้ ย/ กโรนฺติ – ยอ่ มกระทาํ / [เทวมนุสสฺ า – เทวดาและมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ตถตตฺ าย – เพอื่ ความเป็ นอยา่ งนน้ั / จ – ดว้ ย/ ปฏปิ ชฺชนฺติ – ยอ่ มปฏบิ ตั ติ าม/ ปฏปิ นฺนา – ปฏบิ ตั ติ ามแลว้ / จ – ดว้ ย/ อาราเธนฺต’ี ติ – ยอ่ มชืน่ ชมยนิ ดี’ดงั นี้/ [เต – เหลา่ นน้ั / อญญฺ ตติ ฺถยิ า – ผเู้ ป็ นอญั เดยี รถีย/์ ปรพิ ฺพาชกา – ปรพิ าชกทง้ั หลาย]/ อยา่ งน้ี+พงึ เป็ น/ [ตยฺ า – อนั ทา่ น]/ เอวมสสฺ ุ – อยา่ งนี้+พงึ เป็ น/ วจนียา. – เป็ นผพู้ งึ กลา่ ว/
30 ตติ ถฺ ยิ ปรวิ าสกถา – กถาวา่ ดว้ ยการอยปู่ รวิ าสของเดยี รถยี ์/ ๔๐๔. “เอกมทิ าหํ – หน่ึง+นี้+ขา้ พเจา้ / กสสฺ ป – ดกู อ่ นกสั สปะ/ สมยํ – ในสมยั / ราชคเห – ในเขตกรงุ ราชคฤห/์ วหิ รามิ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ คชิ ฺฌกเู ฏ – ชื่อวา่ คชิ ฌกฏู / ปพพฺ เต. – ทภี่ ูเขา/ ตตฺร – นน้ั / [ราชคเห – ในเขตกรุงราชคฤห]์ / มํ – ซงึ่ ขา้ พเจา้ / อญญฺ ตโร – คนใดคนหนึ่ง/ ตปพรฺ หมฺ จารี – ผเู้ ป็ นเพอื่ นพรหมจารผี ปู้ ระพฤตติ ปะ/ [ปรพิ ฺพาชโก – ปรพิ าชก]/ นิคโฺ รโธ นาม – ชื่อวา่ นิโครธ/ อธเิ ชคุจฺเฉ – ในเรอื่ งตบะทกี่ ดี กนั กเิ ลส/ ปญหฺ ํ – ซงึ่ ปญั หา/ อปจุ ฉฺ ิ. – ไดถ้ ามแลว้ / ตสสฺ าหํ – นน้ั +[ปรพิ ฺพาชกสสฺ – แกป่ รพิ าชก]+ขา้ พเจา้ / อธเิ ชคจุ ฺเฉ – ในเรอื่ งตบะทกี่ ดี กนั กเิ ลส/ ปญหฺ ํ – ซงึ่ ปญั หา/ ปฏุ โฺ ฐ – ถกู ถามแลว้ / พยฺ ากาส.ึ – ไดพ้ ยากรณ์แลว้ / พฺยากเต – ไดพ้ ยากรณ์แลว้ / [มยา – อนั ขา้ พเจา้ / ปญเฺ ห – ครน้ั เมอื่ ปญั หา]/ จ ปน – ก็แล/ เม – ตอ่ ขา้ พเจา้ / อตตฺ มโน – เป็ นผมู้ ีใจยนิ ดแี ลว้ / อโหสิ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / ปรํ วยิ – ราวกะในวนั อนื่ / มตตฺ ายา”ต.ิ – โดยประมาณ”ดงั น้ี/ “โก – ใครเลา่ / หิ – ก็/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / ภควโต – ของพระผูม้ พี ระภาคเจา้ / ธมฺมํ – ซง่ึ ธรรม/ สุตวฺ า – ฟงั แลว้ / น – ไม/่ อตฺตมโน – เป็ นผมู้ ีใจยนิ ดแี ลว้ / อสสฺ – พงึ เป็ น/ ปรํ – ในวนั อนื่ / วยิ – ราวกะ/ มตฺตาย? – โดยประมาณ?/ อหมปฺ ิ – แมข้ า้ พเจา้ / หิ – ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / ภควโต – ของพระผูม้ พี ระภาคเจา้ / ธมฺมํ – ซง่ึ ธรรม/ สตุ วฺ า – ฟงั แลว้ / อตตฺ มโน – เป็ นผมู้ ใี จยนิ ดแี ลว้ / ปรํ – ในวนั อนื่ / วยิ – ราวกะ/ มตฺตาย – โดยประมาณ/ อภกิ กฺ นฺตํ – ชดั เจนยง่ิ นกั / [ภาสติ ํ – พระภาษิต]/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / อภกิ กฺ นฺตํ – ชดั เจนยงิ่ นกั / [ภาสติ ํ – พระภาษิต]/ ภนฺเต. – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / เสยฺยถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / [ปุคคฺ โล – บุคคล]/ นิกกฺ ชุ ฺชติ ํ – ทคี่ ว่าํ แลว้ / [วตฺถุํ – ซงึ่ วตั ถุ]/ วา – หรอื / อุกฺกชุ ฺเชยยฺ – พงึ หงาย/ ปฏจิ ฉฺ นฺนํ – ทปี่ ิ ดแลว้ / [วตฺถุํ – ซงึ่ วตั ถุ]/ วา – หรือวา่ / ววิ เรยฺย – พงึ เปิ ด/ มฬู ฺหสฺส – ผหู้ ลงทางแลว้ / [ปคุ ฺคลสฺส – แกบ่ คุ คล]/ วา – หรือวา่ / มคคฺ ํ – ซง่ึ หนทาง/ อาจกิ ฺเขยยฺ – พงึ บอก/ อนฺธกาเร – ในทมี่ ดื / วา – หรือวา่ / เตลปชฺโชตํ – ซง่ึ ประทีป/ ธาเรยยฺ – พงึ ตาม/ ‘จกขฺ มุ นฺโต – ผมู้ ตี าดี/ [ปุคคฺ ลา – บคุ คลทง้ั หลาย]/ รปู านิ – ซงึ่ รปู ทง้ั หลาย/ ทกขฺ นฺตี’ต;ิ – จกั เห็น’ดงั น้ี/ เอวเมวํ – ฉนั นน้ั +เหมอื นกนั / โภตา – ผเู้ จรญิ / โคตเมน – อนั พระโคดม/ อเนกปรยิ าเยน – โดยปรยิ ายเป็ นอเนก/ ธมโฺ ม – พระธรรม/ ปกาสโิ ต. – ประกาศแจม่ แจง้ แลว้ /
31 เอสาหํ – นี้+ขา้ พระองค์/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ภควนฺตํ – ซง่ึ พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / สรณํ – วา่ เป็ นสรณะ/ คจฺฉามิ – ยอ่ มถงึ / ธมฺมญจฺ – ซง่ึ พระธรรม+ดว้ ย/ ภกิ ขฺ ุสงฆฺ ญจฺ . – ซงึ่ พระภกิ ษุสงฆ์+ดว้ ย/ ลเภยฺยาหํ – พงึ ได+้ ขา้ พระองค/์ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ภควโต – ของพระผูม้ พี ระภาคเจา้ / สนฺตเิ ก – ในสาํ นกั / ปพพฺ ชชฺ ํ – ซง่ึ การบรรพชา/ ลเภยยฺ ํ – พงึ ได/้ อุปสมฺปท”นฺต.ิ – ซงึ่ การอุปสมบท”ดงั น้ี/ ๔๐๕. “โย – ผใู้ ด/ [ปคุ ฺคโล – บุคคล]/ โข – แล/ กสสฺ ป – ดูกอ่ นกสั สปะ/ อญญฺ ตติ ถฺ ยิ ปพุ ฺโพ – ผเู้ คยเป็ นอญั เดยี รถยี ์/ อมิ สฺมึ – น้ี/ [ธมฺมวนิ เย – ในพระธรรมวนิ ยั ]/ อากงขฺ ติ – ยอ่ มประสงค์/ ปพฺพชชฺ ํ – ซง่ึ การบรรพชา/ อากงขฺ ติ – ยอ่ มประสงค์/ อปุ สมปฺ ทํ – ซง่ึ การอุปสมบท/ โส – ผนู้ น้ั / [ปุคคฺ โล – บคุ คล]/ จตฺตาโร – ๔ เดือน/ มาเส – สน้ิ เดือนทง้ั หลาย/ ปรวิ สติ – ยอ่ มอยปู่ รวิ าส/ จตนุ ฺนํ – ๔ เดอื น/ มาสานํ – แหง่ เดือนทง้ั หลาย/ อจฺจเยน – โดยการลว่ งไป/ อารทธฺ จติ ตฺ า – เป็ นผพู้ อใจแลว้ / ภกิ ฺขู – ภกิ ษุทง้ั หลาย/ ปพพฺ าเชนฺติ – ยอ่ มใหบ้ รรพชา/ อปุ สมฺปาเทนฺติ – ยอ่ มใหอ้ ปุ สมบท/ ภกิ ขฺ ุภาวาย. – เพอื่ ความเป็ นภกิ ษุ/ อปิ จ – อกี อยา่ งหน่ึง/ เมตถฺ – อนั ขา้ พเจา้ +นี้/ [ปพเฺ พ – ในขอ้ ]/ ปคุ ฺคลเวมตตฺ ตา – ความแตกตา่ งระหวา่ งบุคคล/ วทิ ติ า”ต.ิ – คาํ นึงถงึ แลว้ ”ดงั น้ี/ “สเจ – ถา้ วา่ / [ปุคคฺ ลา – บคุ คลทง้ั หลาย]/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / อญญฺ ตติ ถฺ ยิ ปุพพฺ า – ผเู้ คยเป็ นอญั เดยี รถีย์/ อมิ สมฺ ึ – น้ี/ [ธมมฺ วนิ เย – ในพระธรรมวนิ ยั ]/ อากงนฺ ฺขติ – ยอ่ มประสงค/์ ปพพฺ ชฺชํ – ซงึ่ การบรรพชา/ อากงขฺ นฺติ – ยอ่ มประสงค์/ อุปสมปฺ ทํ – ซง่ึ การอปุ สมบท/ จตฺตาโร – ๔ เดือน/ มาเส – สนิ้ เดอื นทง้ั หลาย/ ปรวิ สนฺติ – ยอ่ มอยปู่ รวิ าส/ จตนุ ฺนํ – ๔ เดือน/ มาสานํ – แหง่ เดอื นทง้ั หลาย/ อจฺจเยน – โดยการลว่ งไป/ อารทธฺ จติ ตฺ า – เป็ นผพู้ อใจแลว้ / ภกิ ฺขู – ภกิ ษุทง้ั หลาย/ ปพพฺ าเชนฺติ – ยอ่ มใหบ้ รรพชา/ อุปสมฺปาเทนฺติ – ยอ่ มใหอ้ ุปสมบท/ ภกิ ฺขุภาวาย. – เพอื่ ความเป็ นภกิ ษุ/ อหํ – ขา้ พเจา้ / จตตฺ าริ – ๔ ปี / วสฺสานิ – สน้ิ ปี ทง้ั หลาย/ ปรวิ สสิ สฺ ามิ – จกั อยปู่ รวิ าส/ จตุนฺนํ – ๔ ปี / วสฺสานํ – แหง่ ปี ทง้ั หลาย/ อจฺจเยน – โดยการลว่ งไป/ อารทธฺ จติ ตฺ า – เป็ นผพู้ อใจแลว้ / ภกิ ฺขู – ภกิ ษุทง้ั หลาย/ ปพฺพาเชนฺตุ – จงใหบ้ รรพชา/ อปุ สมฺปาเทนฺตุ – จงใหอ้ ุปสมบท/ ภกิ ขฺ ุภาวายา”ต.ิ – เพอื่ ความเป็ นภกิ ษุ”ดงั น้ี/ อลตฺถ – ไดร้ บั แลว้ / โข – แล/ อเจโล – ผอู้ เจละ/ กสสฺ โป – ครกู สั สปะ/ ภควโต – ของพระผูม้ พี ระภาคเจา้ / สนฺตเิ ก – ในสาํ นกั / ปพฺพชชฺ ํ – ซง่ึ การบรรพชา/ อลตถฺ – ไดร้ บั แลว้ / อปุ สมฺปท.ํ – ซง่ึ การอุปสมบท/ อจิรูปสมฺปนฺโน – ผบู้ วชแลว้ ไมน่ าน/ โข – แล/ ปนายสมฺ า – ก็+ทา่ นผมู้ อี าย/ุ กสฺสโป – ชอื่ วา่ กสั สปะ/ เอโก – ผเู้ ดยี ว/ วูปกฏโฺ ฐ –
32 หลีกเรน้ อยแู่ ลว้ / อปปฺ มตโฺ ต – เป็ นผไู้ มป่ ระมาทแลว้ / อาตาปี – เป็ นผมู้ คี วามเพยี ร/ ปหติ ตโฺ ต – เป็ นผอู้ ทุ ศิ กายและใจแลว้ / วหิ รนฺโต – อาศยั อย/ู่ นจริ สเฺ สว – ตอ่ กาลไมน่ าน+น่นั แล/ ยสสฺ ตถฺ าย – ใด+[พฺรหฺมจรยิ ปรโิ ยสานสฺส – แกท่ สี่ ดุ แหง่ พรหมจรรย์]+เพอื่ ประโยชน์/ กุลปตุ ตฺ า – กุลบุตรทง้ั หลาย/ สมมฺ เทว – โดยชอบ+น่นั แล/ อคารสมฺ า – ออกจากเรือน/ อนคารยิ ํ – เป็ นบรรพชติ / ปพพฺ ชนฺติ – ยอ่ มบวช/ ตทนุตตฺ รํ – อนั ยอดเยยี่ มนน้ั / พรฺ หมฺ จรยิ ปรโิ ยสานํ – อนั เป็ นทสี่ ดุ แหง่ พรหมจรรย์/ ทฏิ เฺ ฐว – อนั ตนเห็นแลว้ +นี่แหละ/ ธมเฺ ม – ในธรรม/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ ง่ิ / สจฉฺ ิกตฺวา – กระทาํ ใหแ้ จง้ / อปุ สมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ าส.ิ – อาศยั อยแู่ ลว้ / ‘ขณี า – สนิ้ แลว้ / ชาติ – ชาต/ิ วสุ ติ ํ – อยจู่ บแลว้ / พรฺ หมฺ จรยิ ํ – พรหมจรรย์/ กตํ – กระทาํ เสร็จแลว้ / กรณียํ – ทคี่ วรกระทาํ / [กจิ จฺ ํ – กจิ ]/ นาปรํ – ไมม่ ี+อยา่ งอนื่ / [กรณียํ – ทคี่ วรกระทาํ / [กจิ ฺจํ – กจิ ]/ อติ ฺถตตฺ ายา’ติ – เพอื่ ความเป็ นอยา่ งน้ี’ดงั น้ี/ อพภฺ ญญฺ าส.ิ – ไดร้ ูย้ ง่ิ แลว้ / อญญฺ ตโร – เป็ นองคใ์ ดองคห์ น่ึง/ จ ปนายสมฺ า – ก็แล+ทา่ นผมู้ อี าย/ุ กสสฺ โป – ชือ่ วา่ กสั สปะ/ อรหตํ – บรรดาพระอรหนั ต์ทง้ั หลาย/ อโหสีต.ิ – ไดเ้ ป็ นแลว้ +ดงั น้ี/ มหาสหี นาทสตุ ฺตํ – มหาสหี นาทสตู ร/ นิฏฐฺ ติ ํ – จบแลว้ / อฏฺฐม.ํ – ที่ ๘/
33 ๙. โปฏฐฺ ปาทสุตตฺ ํ – พระสตู รวา่ ดว้ ยปรพิ าชกชื่อโปฏฐปาทะ/ โปฏฐฺ ปาทปรพิ พฺ าชกวตถฺ ุ – เรอื่ งโปฏฐปาทปรพิ าชก/ ๔๐๖. เอวํ – อยา่ งน้ี/ เม – อนั ขา้ พเจา้ / สุตํ – ไดส้ ดบั มาแลว้ / เอกํ สมยํ – ในสมยั หนึ่ง/ ภควา – พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / สาวตฺถยิ ํ – ในเขตกรงุ สาวตั ถี/ วหิ รติ – ยอ่ มประทบั อยู/่ เชตวเน – ณ พระเชตวนั / อนาถปิ ณฺฑกิ สฺส – ของอนาถบณิ ฑกิ เศรษฐี/ อาราเม. – อนั เป็ นอาราม/ เตน โข – นน้ั แล/ ปน – ก/็ สมเยน – โดยสมยั / โปฏฐฺ ปาโท – ชือ่ วา่ โปฏฐปาทะ/ ปรพิ ฺพาชโก – ปรพิ าชก/ สมยปปฺ วาทเก – เป็ นทปี่ ระกาศลทั ธ/ิ ตนิ ฺทกุ าจเี ร – อนั รายลอ้ มดว้ ยตน้ มะพลบั / เอกสาลเก – ชื่อวา่ เอกสาลกะ/ มลฺลกิ าย – ของพระนางมลั ลกิ า/ อาราเม – ในพระราชอทุ ยาน/ ปฏวิ สติ – ยอ่ มพาํ นกั อย/ู่ มหตยิ า – หมใู่ หญ/่ ปรพิ ฺพาชกปรสิ าย – ดว้ ยปรพิ าชกบรษิ ทั / สทธฺ ึ – พรอ้ มกบั / ตสึ มตเฺ ตหิ – มปี ระมาณอนั คูณดว้ ย ๓๐ รูป [๓,๐๐๐ รูป]/ ปรพิ ฺพาชกสเตห.ิ – มีรอ้ ยแหง่ ปรพิ าชก/ อถ โข – ลาํ ดบั นน้ั แล/ ภควา – พระผูม้ ีพระภาคเจา้ / ปพุ ฺพณฺหสมยํ – ในสมยั อนั เป็ นเวลาเชา้ แหง่ วนั / นิวาเสตฺวา – ทรงนุ่งหม่ แลว้ / ปตตฺ จีวรมาทาย – ซงึ่ บาตรและจวี ร+ทรงถอื เอาแลว้ / สาวตฺถึ – สกู่ รุงสาวตั ถ/ี ปิ ณฺฑาย – เพอื่ บณิ ฑบาต/ ปาวสิ .ิ – เสด็จเขา้ ไปแลว้ / ๔๐๗. อถ โข – ลาํ ดบั นน้ั แล/ ภควโต – แกพ่ ระผมู้ ีพระภาคเจา้ / เอตทโหสิ – น่นั +[จนิ ฺตนํ – พระดาํ ร]ิ +ไดม้ แี ลว้ / “อตปิ ฺปโค – เป็ นกาลเช้าเกนิ ไป/ โข – แล/ [อยํ – นี้/ กาโล – กาล]/ ตาว – กอ่ น/ สาวตฺถึ – สกู่ รุงสาวตั ถี/ ปิ ณฺฑาย – เพอื่ บณิ ฑบาต/ จรติ ุ.ํ – เพอื่ การเทยี่ ว/ ยนํ ูนาหํ – ไฉนหนอ+ขา้ พเจา้ / เยน – ใด/ [ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]/ สมยปฺปวาทโก – เป็ นทปี่ ระกาศลทั ธ/ิ ตนิ ฺทกุ าจีโร – อนั รายลอ้ มดว้ ยตน้ มะพลบั / เอกสาลโก – ชอื่ วา่ เอกสาลกะ/ มลลฺ กิ าย – ของพระนางมลั ลกิ า/ อาราโม – พระราชอทุ ยาน/ เยน – ใด/ [ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]/ โปฏฐฺ ปาโท – ชือ่ วา่ โปฏฐปาทะ/ ปรพิ พฺ าชโก – ปรพิ าชก/ เตนุปสงกฺ เมยยฺ ”นฺต.ิ – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+พงึ เขา้ ไปหา”ดงั น้ี/ อถ โข – ลาํ ดบั นน้ั แล/ ภควา – พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / เยน – ใด/ [ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]/ สมยปปฺ วาทโก – เป็ นทปี่ ระกาศลทั ธ/ิ ตนิ ฺทกุ าจีโร – อนั รายลอ้ มดว้ ยตน้ มะพลบั / เอกสาลโก – ชอื่ วา่ เอกสาลกะ/ มลฺลกิ าย – ของพระนางมลั ลกิ า/ อาราโม – พระราชอทุ ยาน/ เตนุปสงกฺ ม.ิ – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+เขา้ ไปหาแลว้ / ๔๐๘. เตน โข – นน้ั แล/ ปน – ก/็ สมเยน – โดยสมยั / โปฏฐฺ ปาโท – ชื่อวา่ โปฏฐปาทะ/ ปรพิ ฺพาชโก – ปรพิ าชก/ มหตยิ า – หมใู่ หญ/่ ปรพิ ฺพาชกปรสิ าย – ดว้ ยปรพิ าชกบรษิ ทั / สทฺธึ – พรอ้ มกบั / นิสนิ ฺโน – เป็ นผนู้ ่งั แลว้ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อุนฺนาทนิ ิยา – อนั มปี กตสิ ง่ เสียงอือ้ องึ /
34 อจุ ฺจาสททฺ มหาสททฺ าย – ดว้ ยเสยี งเกรยี วกราวโวยวายกนั ใหญ/่ อเนกวหิ ติ ํ – อนั มีประเภทตา่ ง ๆ/ ตริ จฉฺ านกถํ – ซงึ่ เดรจั ฉานกถา/ กเถนฺตยิ า. – ผนู้ ่งั สนทนาอยู/่ เสยยฺ ถทิ ํ – อยา่ งไร+นี้ [ปพฺพํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / ราชกถํ – ซง่ึ เรือ่ งพระราชา/ โจรกถํ – ซงึ่ เรอื่ งโจร/ มหามตฺตกถํ – ซงึ่ เรอื่ งมหาอาํ มาตย/์ เสนากถํ – ซงึ่ เรือ่ งกองทพั / ภยกถํ – ซง่ึ เรอื่ งภยั / ยทุ ธฺ กถํ – ซง่ึ เรอื่ งการรบ/ อนฺนกถํ – ซง่ึ เรือ่ งขา้ ว/ ปานกถํ – ซงึ่ เรอื่ งน้ํา/ วตฺถกถํ – ซง่ึ เรือ่ งผา้ / สยนกถํ – ซง่ึ เรือ่ งทีน่ อน/ มาลากถํ – ซง่ึ เรือ่ งระเบยี บดอกไม/้ คนฺธกถํ – ซง่ึ เรอื่ งของหอม/ ญาตกิ ถํ – ซง่ึ เรอื่ งญาต/ิ ยานกถํ – ซงึ่ เรอื่ งยาน/ คามกถํ – ซง่ึ เรอื่ งบา้ น/ นิคมกถํ – ซงึ่ เรือ่ งนิคม/ นครกถํ – ซง่ึ เรอื่ งเมอื ง/ ชนปทกถํ – ซงึ่ เรือ่ งชนบท/ อติ ถฺ กิ ถํ – ซง่ึ เรอื่ งสตรีและเรือ่ งบรุ ษุ / สรู กถํ – ซงึ่ เรอื่ งคนกลา้ หาญ/ วสิ ขิ ากถํ – ซง่ึ เรอื่ งตรอก/ กมุ ฺภฏฐฺ านกถํ – ซง่ึ เรือ่ งทา่ น้ํา/ ปพุ ฺพเปตกถํ – ซงึ่ เรอื่ งคนทีล่ ว่ งลบั ไปแลว้ / นานตตฺ กถํ – ซงึ่ เรือ่ งเบ็ดเตล็ด/ โลกกฺขายกิ ํ – ซง่ึ เรือ่ งโลก/ สมทุ ฺทกขฺ ายกิ ํ – ซงึ่ เรอื่ งทะเล/ อติ ภิ วาภวกถํ – ซง่ึ เรือ่ งความเจรญิ และความเสอื่ ม/ อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ วา. – หรอื วา่ / ๔๐๙. อททฺ สา โข – ไดเ้ ห็นแลว้ แล/ โปฏฐฺ ปาโท – ชื่อวา่ โปฏฐปาทะ/ ปรพิ พฺ าชโก – ปรพิ าชก/ ภควนฺตํ – ซงึ่ พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / ทูรโตว – แตท่ ไี่ กล+แล/ อาคจฉฺ นฺต;ํ – ผเู้ สด็จมาอยู/่ ทสิ ฺวาน – ครน้ั เห็นแลว้ / สกํ – ของตน/ ปรสิ ํ – ซงึ่ บรษิ ทั / สณฺฐเปสิ – หา้ มแลว้ / “อปปฺ สททฺ า – เป็ นผมู้ ีเสยี งเงยี บ/ โภนฺโต – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ โหนฺตุ – จงเป็ น/ มา – อยา่ / โภนฺโต – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ สททฺ มกตถฺ . – ซง่ึ เสียง+ไดก้ ระทาํ แลว้ / อยํ – นี้/ สมโณ – พระสมณะ/ โคตโม – ผโู้ คดม/ อาคจฺฉต.ิ – ยอ่ มเสด็จมาถงึ / อปฺปสทฺทกาโม – เป็ นผปู้ รารถนาซง่ึ เสยี งอนั เงยี บ/ โข – แล/ โส – พระองคน์ น้ั / อายสฺมา – ทา่ นผมู้ ีอายุ/ อปฺปสทฺทสสฺ – ซง่ึ เสียงอนั เงยี บ/ วณฺณวาที. – เป็ นผมู้ ีปกตติ รสั สรรเสรญิ / อปเฺ ปว นาม – ชื่อแมไ้ ฉน/ อปปฺ สททฺ ํ – วา่ มีเสยี งอนั เงยี บ/ ปรสิ ํ – ซงึ่ บรษิ ทั / วทิ ติ วฺ า – ทรงทราบแลว้ / อปุ สงกฺ มติ พฺพํ – วา่ อนั ตนพงึ เขา้ ไปหา/ มญเฺ ญยยฺ า”ต.ิ – พงึ สาํ คญั ”ดงั นี้/ เอวํ – อยา่ งน้ี+[วจเน – ครน้ั เมอื่ คาํ / โปฏฐฺ ปาเทน – ชื่อวา่ โปฏฐปาทะ/ ปรพิ ฺพาชเกน – อนั ปรพิ าชก]/ วตุ เฺ ต – กลา่ วแลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / ปรพิ ฺพาชกา – ปรพิ าชกทง้ั หลาย/ ตณุ ฺหี – เป็ นผนู้ ่ิงเสยี / อเหส.ุํ – ไดเ้ ป็ นแลว้ /
35 ๔๑๐. อถ โข – ลาํ ดบั นน้ั แล/ ภควา – พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / เยน – ใด/ [ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]/ โปฏฐฺ ปาโท – ชื่อวา่ โปฏฐปาทะ/ ปรพิ ฺพาชโก – ปรพิ าชก/ เตนุปสงกฺ ม.ิ – นน้ั +[ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]+เขา้ ไปหาแลว้ / อถ โข – ลาํ ดบั นน้ั แล/ โปฏฐฺ ปาโท – ชื่อวา่ โปฏฐปาทะ/ ปรพิ ฺพาชโก – ปรพิ าชก/ ภควนฺตํ – กบั พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจนํ – ซงึ่ คาํ ]+ไดก้ ราบทลู แลว้ / “เอตุ – โปรดเสด็จมา/ โข – แล/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ภควา. – พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / สวฺ าคตํ – เสด็จมาดแี ลว้ / ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ภควโต. – อนั พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / จิรสฺสํ – สนิ้ กาลนาน/ โข – แล/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / อมิ ํ – นี้/ ปรยิ ายมกาสิ – ซง่ึ ปรยิ าย+ไดท้ รงกระทาํ แลว้ / ยททิ ํ – ใด+ขอ้ นี้ [ไดแ้ ก]่ / อธิ าคมนาย. – น่นั +[ฐาเน – ในท]ี่ +เพอื่ การเสด็จมา/ นิสที ตุ – โปรดประทบั น่งั / ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ภควา – พระผูม้ ีพระภาคเจา้ / อทิ ํ – นี้/ อาสนํ – ทปี่ ระทบั น่งั / ปญญฺ ตตฺ ”นฺต.ิ – ปูลาดไวแ้ ลว้ ”ดงั น้ี/ นิสที ิ – ประทบั น่งั แลว้ / ภควา – พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / ปญญฺ ตฺเต – ปูลาดไวแ้ ลว้ / อาสเน. – บนทปี่ ระทบั น่งั / โปฏฐฺ ปาโทปิ – ชื่อวา่ โปฏฐปาทะ+แม/้ โข – แล/ ปรพิ ฺพาชโก – ปรพิ าชก/ อญญฺ ตรํ – ทใี่ ดทหี่ น่ึง/ นีจํ – อนั ต่าํ กวา่ / อาสนํ – ซงึ่ ทนี่ ่งั / คเหตวฺ า – เลือกแลว้ / เอกมนฺตํ – ณ สว่ นขา้ งหนึ่ง/ นิสที .ิ – น่งั ลงแลว้ / เอกมนฺตํ – ณ สว่ นขา้ งหน่ึง/ นิสนิ ฺนํ โข – ผนู้ ่งั ลงแลว้ แล/ โปฏฐฺ ปาทํ – ชื่อวา่ โปฏฐปาทะ/ ปรพิ พฺ าชกํ – กบั ปรพิ าชก/ ภควา – พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจนํ – ซง่ึ พระดาํ รสั ]+ไดต้ รสั แลว้ / “กาย – อะไร/ นุตถฺ – หนอ+ยอ่ มเป็ น/ [ตมุ ฺเห – อนั เธอทง้ั หลาย]/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ เอตรหิ – ในบดั นี้/ กถาย – ดว้ ยถอ้ ยคาํ / สนฺนิสนิ ฺนา; – เป็ นผนู้ ่งั พรอ้ มกนั แลว้ / สนฺนิปตติ า – เป็ นผปู้ ระชุมกนั แลว้ / กา – อะไร/ จ ปน – ก็แล/ โว – อนั เธอทง้ั หลาย/ อนฺตรากถา – ถอ้ ยคาํ ในระหวา่ ง/ วปิ ปฺ กตา”ต?ิ – คา้ งไวแ้ ลว้ ”ดงั น้ี?/ อภสิ ญญฺ านิโรธกถา – กถาวา่ ดว้ ยอภสิ ญั ญานิโรธ/ ๔๑๑. เอวํ – อยา่ งนี้+[วจเน – ครน้ั เมอื่ พระดาํ รสั / ภควตา – อนั พระผมู้ พี ระภาค]/ วุตฺเต – ตรสั แลว้ / โปฏฐฺ ปาโท – ชื่อวา่ โปฏฐปาทะ/ ปรพิ พฺ าชโก – ปรพิ าชก/ ภควนฺตํ – กบั พระผูม้ ีพระภาคเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจนํ – ซงึ่ คาํ ]+ไดก้ ราบทูลแลว้ / “ตฏิ ฐฺ เตสา – จงยกไวก้ อ่ น+น่นั / ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / กถา – ถอ้ ยคาํ / ยาย – ใด/ มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ เอตรหิ – ในบดั นี้/ กถาย –
36 ดว้ ยถอ้ ยคาํ / สนฺนิสนิ ฺนา. – เป็ นผนู้ ่งั พรอ้ มกนั แลว้ / เนสา – ไม+่ น่นั / ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / กถา – ถอ้ ยคาํ / ภควโต – อนั พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / ทุลลฺ ภา – เป็ นวาจาหาไดย้ าก/ ภวสิ ฺสติ – จกั เป็ น/ ปจฺฉาปิ – แมใ้ นภายหลงั / สวนาย. – เพอื่ การฟงั / ปุรมิ านิ – อนั มใี นกาลกอ่ น/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ทวิ สานิ – สนิ้ วนั ทง้ั หลาย/ ปุรมิ ตรานิ – อนั มีในกาลกอ่ นกวา่ / นานาตติ ถฺ ยิ านํ – ผมู้ ีลทั ธติ า่ งกนั / สมณพฺราหฺมณานํ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ โกตหู ลสาลาย – ในโกตหุ ลศาลา [ทศี่ าลาถกแถลง]/ สนฺนิสนิ ฺนานํ – น่งั พรอ้ มกนั แลว้ / สนฺนิปตติ านํ – ประชุมกนั แลว้ / อภสิ ญญฺ านิโรเธ – ในเรอื่ งอภสิ ญั ญานิโรธ/ กถา – ถอ้ ยคาํ / อทุ ปาทิ – เกดิ ขนึ้ แลว้ / ‘กถํ – อยา่ งไร/ นุ โข – หนอแล/ โภ – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ อภสิ ญญฺ านิโรโธ – อภสิ ญั ญานิโรธ/ โหตี’ต?ิ – ยอ่ มมี’ดงั น้ี?/ ตตเฺ รกจเฺ จ – นน้ั +[สมณพรฺ าหฺมเณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]+บางพวก/ [สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอวมาหสํ ุ – อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / ‘อเหตู – ไมม่ เี หตุ/ อปฺปจจฺ ยา – ไมม่ ีปจั จยั / ปุรสิ สสฺ – ของบุรษุ / สญญฺ า – สญั ญา/ อุปปฺ ชฺชนฺตปิ ิ – ยอ่ มเกดิ ขนึ้ +บา้ ง/ นิรุชฺฌนฺตปิ ิ . – ยอ่ มดบั ลง+บา้ ง/ ยสฺมึ – ใด/ สมเย – ในสมยั / [สตฺตา – สตั ว์ทง้ั หลาย]/ อปุ ปฺ ชฺชนฺติ – ยอ่ มเกดิ ขนึ้ / สญญฺ ี – มีสญั ญา/ [สตโฺ ต – สตั ว์]/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหต.ิ – ยอ่ มม/ี ยสมฺ ึ – ใด/ สมเย – ในสมยั / [สตฺตา – สตั วท์ ง้ั หลาย]/ นิรุชฺฌนฺติ – ยอ่ มดบั ลง/ อสญญฺ ี – ไมม่ ีสญั ญา/ [สตโฺ ต – สตั ว]์ / ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหตี’ต.ิ – ยอ่ มม’ี ดงั นี้/ อติ เฺ ถเก – น่นั +[ปรสิ ายํ – ในบรษิ ทั ]+บางพวก/ [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ อภสิ ญญฺ านิโรธํ – ซงึ่ เรือ่ งอภสิ ญั ญานิโรธ/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ “ตมญโฺ ญ – ผนู้ น้ั +[สมณํ – กบั สมณะ/ วา – หรือวา่ / พฺราหมฺ ณํ – กบั พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]+คนอนื่ / [สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พรฺ าหมฺ โณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]/ เอวมาห – อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / อยา่ งนี้+กลา่ วแลว้ / ‘น โข – หามไิ ดแ้ ล/ ปน – ก็/ เมตํ – น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ โภ – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ ภวสิ สฺ ต.ิ – จกั เป็ น/ สญญฺ า – สญั ญา/ หิ – เพราะวา่ / โภ – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ ปุรสิ สฺส – ของบุรุษ/ อตตฺ า. – เป็ นอตั ตา (ตวั ตน)/ สา – นน้ั / [สญญฺ า – สญั ญา]/ จ – ดว้ ย/ โข – แล/ อุเปตปิ ิ – ยอ่ มเวยี นเขา้ +บา้ ง/ อเปตปิ ิ . – ยอ่ มเวียนออก+บา้ ง/
37 ยสฺมึ – ใด/ สมเย – ในสมยั / อุเปติ – ยอ่ มเวยี นเขา้ / สญญฺ ี – มสี ญั ญา/ [สตฺโต – สตั ว์]/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ ยสฺมึ – ใด/ สมเย – ในสมยั / อเปติ – ยอ่ มเวยี นออก/ อสญญฺ ี – ไมม่ ีสญั ญา/ [สตฺโต – สตั ว]์ / ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหต’ี ต.ิ – ยอ่ มมี’ดงั น้ี/ อติ เฺ ถเก – น่นั +[ปรสิ ายํ – ในบรษิ ทั ]+บางพวก/ [สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ อภสิ ญญฺ านิโรธํ – ซง่ึ เรือ่ งอภสิ ญั ญานิโรธ/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ “ตมญโฺ ญ – ผนู้ น้ั +[สมณํ – กบั สมณะ/ วา – หรอื วา่ / พรฺ าหมฺ ณํ – กบั พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]+คนอนื่ / [สมโณ – สมณะ/ วา – หรอื วา่ / พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]/ เอวมาห – อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / ‘น โข – หามไิ ดแ้ ล/ ปน – ก็/ เมตํ – น่นั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ โภ – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ ภวสิ สฺ ต.ิ – จกั เป็ น/ สนฺติ – มอี ยู/่ หิ – เพราะวา่ / โภ – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ มหทิ ธฺ กิ า – ผูม้ ฤี ทธมิ์ าก/ มหานุภาวา. – ผมู้ ีอานุภาพมาก/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ อมิ สฺส – นี้/ ปุรสิ สสฺ – ของบรุ ุษ/ สญญฺ ํ – ซงึ่ สญั ญา/ อปุ กฑฺฒนฺตปิ ิ – ยอ่ มใหเ้ ขา้ ไป+บา้ ง/ อปกฑฺฒนฺตปิ ิ . – ยอ่ มใหอ้ อกไป+บา้ ง/ ยสมฺ ึ – ใด/ สมเย – ในสมยั / อปุ กฑฺฒนฺติ – ยอ่ มใหเ้ ขา้ ไป/ สญญฺ ี – มีสญั ญา/ [สตฺโต – สตั ว์]/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหต.ิ – ยอ่ มมี/ ยสฺมึ – ใด/ สมเย – ในสมยั / อปกฑฒฺ นฺติ – ยอ่ มใหอ้ อกไป/ อสญญฺ ี – ไมม่ ีสญั ญา/ [สตโฺ ต – สตั ว]์ / ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหต’ี ต.ิ – ยอ่ มมี’ดงั น้ี/ อติ เฺ ถเก – น่นั +[ปรสิ ายํ – ในบรษิ ทั ]+บางพวก/ [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ อภสิ ญญฺ านิโรธํ – ซง่ึ เรอื่ งอภสิ ญั ญานิโรธ/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ “ตมญโฺ ญ – ผนู้ น้ั +[สมณํ – กบั สมณะ/ วา – หรือวา่ / พฺราหมฺ ณํ – กบั พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]+คนอนื่ / [สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]/ เอวมาห – อยา่ งนี้+กลา่ วแลว้ / อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / ‘น โข – หามไิ ดแ้ ล/ ปน – ก็/ เมตํ – น่นั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ โภ – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ ภวสิ ฺสต.ิ – จกั เป็ น/ สนฺติ – มีอยู/่ หิ – เพราะวา่ / โภ – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ เทวตา – เทวดาทง้ั หลาย/ มหทิ ฺธกิ า – ผมู้ ีฤทธมิ์ าก/ มหานุภาวา. – ผมู้ ีอานุภาพมาก/ เต – เหลา่ นน้ั / [เทวา – เทวดาทง้ั หลาย]/ อมิ สฺส – นี้/ ปุรสิ สสฺ – ของบุรษุ /
38 สญญฺ ํ – ซงึ่ สญั ญา/ อุปกฑฒฺ นฺตปิ ิ – ยอ่ มใหเ้ ขา้ ไป+บา้ ง/ อปกฑฺฒนฺตปิ ิ . – ยอ่ มใหอ้ อกไป+บา้ ง/ ยสฺมึ – ใด/ สมเย – ในสมยั / [เทวตา – เทวดาทง้ั หลาย]/ อปุ กฑฒฺ นฺติ – ยอ่ มใหเ้ ขา้ ไป/ สญญฺ ี – มสี ญั ญา/ [สตฺโต – สตั ว์]/ ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหต.ิ – ยอ่ มมี/ ยสมฺ ึ – ใด/ สมเย – ในสมยั / [เทวตา – เทวดาทง้ั หลาย]/ อปกฑฒฺ นฺติ – ยอ่ มใหอ้ อกไป/ อสญญฺ ี – ไมม่ สี ญั ญา/ [สตโฺ ต – สตั ว์]/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหตี’ต.ิ – ยอ่ มม’ี ดงั น้ี/ อติ ฺเถเก – น่นั +[ปรสิ ายํ – ในบรษิ ทั ]+บางพวก/ [สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ อภสิ ญญฺ านิโรธํ – ซงึ่ เรือ่ งอภสิ ญั ญานิโรธ/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ “ตสสฺ – นน้ั / มยฺหํ – แกห่ มอ่ มฉนั / ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ภควนฺตเํ ยว – ซงึ่ พระผมู้ พี ระภาคเจา้ +น่นั แหละ/ อารพภฺ – ปรารภ/ สติ – สติ [การระลกึ ถงึ ]/ อุทปาทิ – เกดิ ขน้ึ แลว้ / ‘อโห – โอ/้ นูน – แน่/ [โส – นน้ั / ปคุ ฺคโล – บคุ คล]/ ภควา – เป็ นพระผมู้ พี ระภาคเจา้ / อโห – โอ/้ นูน – แน่/ [โส – นน้ั / ปุคคฺ โล – บุคคล]/ สคุ โต – เป็ นพระสุคต/ โย – ใด/ [ปคุ ฺคโล – บคุ คล]/ อเิ มสํ – เหลา่ นี้/ ธมมฺ านํ – ในธรรมทง้ั หลาย/ สุกสุ โล’ต.ิ – เป็ นผฉู้ ลาด’ดงั น้ี/ ภควา – พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / กสุ โล – เป็ นผฉู้ ลาด/ ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / ปกตญญฺ ู – เป็ นผรู้ อู้ ยา่ งช่าํ รอง/ อภสิ ญญฺ านิโรธสฺส. – ในเรอื่ งอภสิ ญั ญานิโรธ/ กถํ – เป็ นอยา่ งไร/ นุ โข – หนอแล/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / อภสิ ญญฺ านิโรโธ – อภสิ ญั ญานิโรธโหตี”ต?ิ – ยอ่ มเป็ น”ดงั นี้?/ สเหตกุ สญญฺ ปุ ฺปาทนิโรธกถา – กถาวา่ ดว้ ยสญั ญามเี หตุมปี จั จยั เกดิ ดบั / ๔๑๒. “ตตรฺ – นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ เณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ เอวมาหสํ ุ – อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / ‘อเหตู – ไมม่ เี หตุ/ อปฺปจจฺ ยา – ไมม่ ปี จั จยั / ปุรสิ สฺส – ของบุรษุ / สญญฺ า – สญั ญา/ อุปปฺ ชฺชนฺตปิ ิ – ยอ่ มเกดิ ขนึ้ +บา้ ง/ นิรุชฺฌนฺตปิ ิ ’ต.ิ – ยอ่ มดบั ลง+บา้ ง’ดงั น้ี/ อาทโิ ตว – แตเ่ บื้องตน้ +แล/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ ณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเหน็ ]/ อปรทธฺ .ํ – ผดิ แลว้ / ตํ – นน้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ กสิ สฺ – แหง่ อะไร/ เหตุ? – เป็ นเพราะเหตุ?/
39 สเหตู – มีเหต/ุ หิ – เพราะวา่ / โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ สปปฺ จฺจยา – มีปจั จยั / ปุรสิ สสฺ – ของบรุ ษุ / สญญฺ า – สญั ญา/ อุปปฺ ชฺชนฺตปิ ิ – ยอ่ มเกดิ ขน้ึ +บา้ ง/ นิรชุ ฺฌนฺตปิ ิ . – ยอ่ มดบั ลง+บา้ ง/ สกิ ฺขา – เพราะการศกึ ษา/ เอกา – อยา่ งหนึ่ง/ สญญฺ า – สญั ญา/ อปุ ปฺ ชฺชติ – ยอ่ มเกดิ ขน้ึ / สกิ ขฺ า – เพราะการศกึ ษา/ เอกา – อยา่ งหนึ่ง/ สญญฺ า – สญั ญา/ นิรชุ ฺฌต”ิ . – ยอ่ มดบั ลง”/ ๔๑๓. “กา – เป็ นอยา่ งไร/ จ – ดว้ ย/ สกิ ขฺ า”ต?ิ – การศกึ ษา”ดงั น้ี?/ ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / อโวจ – ไดต้ รสั แลว้ / “อธิ – น่นั +[โลเก – ในโลก]/ โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ ตถาคโต – พระตถาคต/ โลเก – ในโลก/ อุปปฺ ชชฺ ติ – ยอ่ มเสด็จอบุ ตั ขิ น้ึ / อรหํ – เป็ นพระอรหนั ต์/ สมมฺ าสมพฺ ทุ ฺโธฯเปฯ – ผตู้ รสั รชู้ อบไดด้ ว้ ยพระองคเ์ อง ฯลฯ/ (ยถา – ฉนั ใด/ อนุจเฺ ฉเทสุ – ในเนื้อหาทไี่ มต่ ดั ทง้ั / เอวํ – ฉนั นน้ั / [สามญฺญผลสตุ ตฺ ํ – สามญั ญผลสตู ร]/ วติ ฺถาเรตพฺพํ – พงึ ใหพ้ สิ ดาร)/ เอวํ โข – อยา่ งน้ีแล/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ อาวโุ ส – ผมู้ อี าย/ุ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ สีลสมฺปนฺโน – ชื่อวา่ เป็ นผสู้ มบรู ณ์แลว้ ดว้ ยศีล/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ เอวํ โข – อยา่ งนี้แล/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ สลี สมฺปนฺโน – ชื่อวา่ เป็ นผสู้ มบรู ณ์แลว้ ดว้ ยศลี / โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ ตสสฺ เิ ม – นน้ั +[ภกิ ขฺ ุโน – เมอื่ ภกิ ษุ]+เหลา่ นี้/ ปญจฺ นีวรเณ – ซงึ่ นิวรณ์ทง้ั หลาย ๕ อยา่ ง/ ปหีเน – อนั ตนละไดแ้ ลว้ / อตตฺ นิ – ในตน/ สมนุปสฺสโต – พจิ ารณาเหน็ อยู/่ ปาโมชฺชํ – ความเบกิ บานใจ/ ชายติ – ยอ่ มเกดิ / ปมุทติ สฺส – ผเู้ บกิ บานใจแลว้ / [ภกิ ขฺ ุโน – แกภ่ กิ ษุ]/ ปี ติ – ปี ต/ิ ชายติ – ยอ่ มเกดิ / ปี ตมิ นสฺส – ผมู้ ใี จประกอบดว้ ยปี ต/ิ [ภกิ ฺขุโน – ของภกิ ษุ]/ กาโย – กาย/ ปสสฺ มภฺ ติ – ยอ่ มสงบ/ ปสสฺ ทฺธกาโย – ผมู้ กี ายสงบแลว้ / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ สุขํ – ความสุข/ เวเทติ – ยอ่ มไดร้ บั / สุขโิ น – ผมู้ ีความสขุ / [ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ จติ ฺตํ – จติ / สมาธยิ ต.ิ – ยอ่ มตง้ั ม่นั / โส – รูปนน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ วิวจิ ฺเจว – สงดั แลว้ +น่นั แล/ กาเมหิ – จากกามทง้ั หลาย/ ววิ จิ จฺ – สงดั แลว้ / อกุสเลหิ – ฝ่ ายอกุศล/ ธมเฺ มหิ – จากธรรมทง้ั หลาย/ สวติ กกฺ ํ – มีวติ ก/ สวจิ ารํ – มีวจิ าร/ วเิ วกชํ – อนั เกดิ จากวเิ วก/ ปี ตสิ ุขํ – มปี ี ตแิ ละมสี ขุ / ปฐมํ – ที่ ๑/ ฌานํ – ซงึ่ ฌาน/ อุปสมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ ตสสฺ – รูปนน้ั / [ภกิ ฺขุโน – ของภกิ ษุ]/ ยา – อนั ใด/ ปรุ มิ า – อนั มอี ยใู่ นกาลกอ่ น/ กามสญญฺ า – กามสญั ญา (ความจาํ ไดห้ มายรเู้ รอื่ งกาม)/ สา – นน้ั / [กามสญญฺ า – กามสญั ญา (ความจาํ ไดห้ มายรเู้ รอื่ งกาม)]/ นิรุชฺฌต.ิ – ยอ่ มดบั ลง/
40 วเิ วกชปี ตสิ ขุ สุขุมสจจฺ สญญฺ า – สจั สญั ญาอนั ละเอยี ดมีปี ตแิ ละสขุ อนั เกดิ จากวเิ วก/ ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหติ – ยอ่ มมี/ [โส – รูปนน้ั / ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ วเิ วกชปี ตสิ ขุ สขุ ุมสจฺจสญญฺ ีเยว – เป็ นผมู้ สี จั สญั ญาอนั ละเอยี ดมปี ี ตแิ ละสขุ อนั เกดิ จากวเิ วก/ ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ เอวมปฺ ิ – แมด้ ว้ ยประการฉะน้ี/ สกิ ขฺ า – เพราะการศกึ ษา/ เอกา – อยา่ งหนึ่ง/ สญญฺ า – สญั ญา/ อปุ ฺปชฺชติ – ยอ่ มเกดิ ขน้ึ / สกิ ขฺ า – เพราะการศกึ ษา/ เอกา – อยา่ งหนึ่ง/ สญญฺ า – สญั ญา/ นิรชุ ฺฌต.ิ – ยอ่ มดบั ลง/ อยํ – น้ี/ สกิ ขฺ า”ติ – การศกึ ษา”ดงั นี้/ ภควา – พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / อโวจ – ไดต้ รสั แลว้ / “ปนุ – อกี / จปรํ – ก็+อนื่ อกี / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ วติ กกฺ วจิ ารานํ – แหง่ วติ กวจิ ารทง้ั หลาย/ วปู สมา – เพราะความสงบระงบั ไป/ อชฺฌตฺตํ – ในภายใน/ สมฺปสาทนํ – อนั มีความผอ่ งใส/ เจตโส – แหง่ จติ / เอโกทภิ าวํ – อนั มีภาวะเป็ นหนึ่งผุดขน้ึ / อวติ กกฺ ํ – อนั ไมม่ ีวติ ก/ อวจิ ารํ – อนั ไมม่ วี จิ าร/ สมาธชิ ํ – อนั เกดิ แตส่ มาธ/ิ ปี ตสิ ขุ ํ – อนั มีแตป่ ี ตแิ ละสขุ / ทุตยิ ํ – ที่ ๒/ ฌานํ – ซง่ึ ฌาน/ อปุ สมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ ตสสฺ – รูปนน้ั / [ภกิ ฺขุโน – ของภกิ ษุ]/ ยา – อนั ใด/ ปรุ มิ า – อนั มีอยใู่ นกาลกอ่ น/ วเิ วกชปี ตสิ ุขสขุ มุ สจฺจสญญฺ า – สจั สญั ญาอนั ละเอียดมีปี ตแิ ละสขุ อนั เกดิ จากวเิ วก/ สา – นน้ั / [วเิ วกชปี ตสิ ขุ สขุ ุมสจฺจสญญฺ า – สจั สญั ญาอนั ละเอียดมปี ี ตแิ ละสขุ อนั เกดิ จากวเิ วก]/ นิรุชฺฌต.ิ – ยอ่ มดบั ลง/ สมาธชิ ปี ตสิ ขุ สขุ ุมสจจฺ สญญฺ า – สจั สญั ญาอนั ละเอียดมปี ี ตแิ ละสขุ อนั เกดิ จากสมาธ/ิ ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ [โส – รูปนน้ั / ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ สมาธชิ ปี ตสิ ุขสขุ ุมสจจฺ สญญฺ เี ยว – เป็ นผมู้ ีสจั สญั ญาอนั ละเอียดมปี ี ตแิ ละสขุ อนั เกดิ จากสมาธ+ิ น่นั แล/ ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ เอวมปฺ ิ – แมด้ ว้ ยประการฉะนี้/ สกิ ขฺ า – เพราะการศกึ ษา/ เอกา – อยา่ งหนึ่ง/ สญญฺ า – สญั ญา/ อุปปฺ ชฺชติ – ยอ่ มเกดิ ขน้ึ / สกิ ขฺ า – เพราะการศกึ ษา/ เอกา – อยา่ งหนึ่ง/ สญญฺ า – สญั ญา/ นิรุชฺฌต.ิ – ยอ่ มดบั ลง/ อยมปฺ ิ – แมน้ ี้/ สกิ ขฺ า”ติ – การศกึ ษา”ดงั นี้/ ภควา – พระผูม้ ีพระภาคเจา้ / อโวจ – ไดต้ รสั แลว้ / “ปุน – อกี / จปรํ – ก็+อนื่ อกี / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ ปี ตยิ า – แหง่ ปี ต/ิ
41 จ – ดว้ ย/ วริ าคา – เพราะความจางคลายไป/ อุเปกขฺ โก – มีอุเบกขา/ จ – ดว้ ย/ วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ สโต – เป็ นผมู้ สี ต/ิ จ – ดว้ ย/ สมปฺ ชาโน – เป็ นผมู้ สี มั ปชญั ญะ/ สขุ ญจฺ – ซง่ึ สขุ +ดว้ ย/ กาเยน – ดว้ ยนามกาย/ ปฏสิ เํ วเทติ – ยอ่ มเสวย/ ยํ – ใด/ ตํ – นน้ั / [ฌานํ – ซงึ่ ฌาน]/ อรยิ า – พระอรยิ ะทง้ั หลาย/ อาจกิ ฺขนฺติ – ยอ่ มสรรเสรญิ / “อุเปกขฺ โก – เป็ นผมู้ อี เุ บกขา/ สตมิ า – เป็ นผมู้ ีสต/ิ สขุ วหิ ารี”ติ – เป็ นผมู้ ปี กตอิ ยเู่ ป็ นสขุ ”ดงั นี้/ ตตยิ ํ – ที่ ๓/ ฌานํ – ซง่ึ ฌาน/ อปุ สมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ ตสฺส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ ยา – อนั ใด/ ปรุ มิ า – อนั มอี ยใู่ นกาลกอ่ น/ สมาธชิ ปี ตสิ ขุ สขุ ุมสจฺจสญญฺ า – สจั สญั ญาอนั ละเอยี ดมีปี ตแิ ละสขุ อนั เกดิ จากสมาธ/ิ สา – นน้ั / [สมาธชิ ปี ตสิ ขุ สุขุมสจฺจสญญฺ า – สจั สญั ญาอนั ละเอยี ดมีปี ตแิ ละสขุ อนั เกดิ จากสมาธ]ิ / นิรชุ ฺฌต.ิ – ยอ่ มดบั ลง/ อุเปกขฺ าสขุ สุขมุ สจจฺ สญญฺ า – สจั สญั ญาอนั ละเอียดมสี ุขอนั เกดิ จากอเุ บกขา/ ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ [โส – รูปนน้ั / ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ อุเปกขฺ าสขุ สขุ ุมสจฺจสญญฺ ีเยว – เป็ นผมู้ สี จั สญั ญาอนั ละเอียดมีสขุ อนั เกดิ จากอุเบกขา+น่นั แล/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ เอวมฺปิ – แมด้ ว้ ยประการฉะนี้/ สกิ ขฺ า – เพราะการศกึ ษา/ เอกา – อยา่ งหนึ่ง/ สญญฺ า – สญั ญา/ อุปปฺ ชฺชติ – ยอ่ มเกดิ ขน้ึ / สกิ ขฺ า – เพราะการศกึ ษา/ เอกา – อยา่ งหนึ่ง/ สญญฺ า – สญั ญา/ นิรชุ ฺฌต.ิ – ยอ่ มดบั ลง/ อยมฺปิ – แมน้ ้ี/ สกิ ฺขา”ติ – การศกึ ษา”ดงั นี้/ ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / อโวจ – ไดต้ รสั แลว้ / “ปุน – อกี / จปรํ – ก็+อนื่ อกี / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ โปฏฺฐปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ สุขสสฺ – ซงึ่ ความสขุ / จ – ดว้ ย/ ปหานา – เพราะการละได/้ ทกุ ขฺ สสฺ – ซง่ึ ความทุกข์/ จ – ดว้ ย/ ปหานา – เพราะการละได/้ ปุพฺเพว – ในกาลกอ่ น+น่นั แล/ โสมนสสฺ โทมนสสฺ านํ – แหง่ โสมนนั และโทมนสั ทง้ั หลาย/ อตถฺ งคฺ มา – เพราะการตง้ั อยไู่ มไ่ ด/้ อทกุ ขฺ มสขุ ํ – อนั ไมม่ ีทกุ ข์ไมม่ สี ขุ / อุเปกขฺ าสตปิ ารสิ ทุ ธฺ ึ – อนั มีสตบิ รสิ ุทธเิ์ พราะอุเบกขา/ จตตุ ถฺ ํ – ที่ ๔/ ฌานํ – ซงึ่ ฌาน/ อปุ สมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ ตสฺส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ ยา – อนั ใด/ ปุรมิ า – อนั มีอยใู่ นกาลกอ่ น/ อเุ ปกขฺ าสุขสุขมุ สจจฺ สญญฺ า – สจั สญั ญาอนั ละเอียดมสี ขุ อนั เกดิ จากอเุ บกขา/ สา – นน้ั / [สจั สญั ญาอนั ละเอยี ดมสี ขุ อนั เกดิ จากอเุ บกขา]/ นิรุชฺฌต.ิ – ยอ่ มดบั ลง/
42 อทุกขฺ มสุขสขุ ุมสจฺจสญญฺ า – สจั สญั ญาอนั ละเอยี ดทไี่ มม่ ีทกุ ข์ไมม่ สี ขุ / ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ [โส – รปู นน้ั / ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ อทุกขฺ มสขุ สขุ ุมสจจฺ สญญฺ เี ยว – เป็ นผมู้ สี จั สญั ญาอนั ละเอยี ดทไี่ มม่ ีทกุ ข์ไมม่ ีสุข+น่นั แล/ ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ เอวมปฺ ิ – แมด้ ว้ ยประการฉะน้ี/ สกิ ขฺ า – เพราะการศกึ ษา/ เอกา – อยา่ งหน่ึง/ สญญฺ า – สญั ญา/ อปุ ฺปชฺชติ – ยอ่ มเกดิ ขน้ึ / สกิ ฺขา – เพราะการศกึ ษา/ เอกา – อยา่ งหน่ึง/ สญญฺ า – สญั ญา/ นิรชุ ฺฌต.ิ – ยอ่ มดบั ลง/ อยมฺปิ – แมน้ ้ี/ สกิ ขฺ า”ติ – การศกึ ษา”ดงั นี้/ ภควา – พระผูม้ ีพระภาคเจา้ / อโวจ – ไดต้ รสั แลว้ / “ปุน – อกี / จปรํ – ก็+อนื่ อกี / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ โปฏฺฐปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ สพฺพโส – โดยประการทง้ั ปวง/ รปู สญญฺ านํ – แหง่ รูปสญั ญาทง้ั หลาย/ สมตกิ กฺ มา – เพราะการกา้ วลว่ งไป/ ปฏฆิ สญญฺ านํ – แหง่ ปฏฆิ สญั ญาทง้ั หลาย/ อตฺถงคฺ มา – เพราะการดบั ไป/ นานตตฺ สญญฺ านํ – ซงึ่ นานตั ตสญั ญาทง้ั หลาย/ อมนสกิ ารา – เพราะการไมม่ นสกิ าร/ ‘อนนฺโต – หาทสี่ ดุ มไิ ด/้ อากาโส’ติ – อากาศ”ดงั น้ี/ อากาสานญจฺ ายตนํ – ซง่ึ อากาสานญั จายตนฌาน/ อปุ สมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ ตสฺส – รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุโน – ของภกิ ษุ]/ ยา – อนั ใด/ ปุรมิ า – อนั มอี ยใู่ นกาลกอ่ น/ รปู สญญฺ า – รูปสญั ญา/ สา – นน้ั / [รปู สญญฺ า – รูปสญั ญา]/ นิรชุ ฺฌต.ิ – ยอ่ มดบั ลง/ – อากาสานญจฺ ายตนสขุ มุ สจฺจสญญฺ า สจั สญั ญาอนั ละเอียดประกอบดว้ ยอากาสานญั จายตนฌาน/ ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ [โส – รปู นน้ั / ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ อากาสานญจฺ ายตนสขุ ุมสจจฺ สญญฺ ีเยว – เป็ นผมู้ สี จั สญั ญาอนั ละเอยี ดประกอบดว้ ยอากาสานญั จายตนฌาน+น่นั แล/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ เอวมปฺ ิ – แมด้ ว้ ยประการฉะน้ี/ สกิ ขฺ า – เพราะการศกึ ษา/ เอกา – อยา่ งหน่ึง/ สญญฺ า – สญั ญา/ อปุ ฺปชฺชติ – ยอ่ มเกดิ ขนึ้ / สกิ ขฺ า – เพราะการศกึ ษา/ เอกา – อยา่ งหน่ึง/ สญญฺ า – สญั ญา/ นิรุชฺฌต.ิ – ยอ่ มดบั ลง/ อยมปฺ ิ – แมน้ ้ี/ สกิ ฺขา”ติ – การศกึ ษา”ดงั นี้/ ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / อโวจ – ไดต้ รสั แลว้ / “ปนุ – อกี / จปรํ – ก็+อนื่ อกี / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ โปฏฺฐปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ สพฺพโส – โดยประการทง้ั ปวง/ อากาสานญจฺ ายตนํ – ซงึ่ อากาสานญั จายตนฌาน/ สมตกิ ฺกมมฺ –
43 เพราะกา้ วลว่ ง/ ‘อนนฺตํ – หาทสี่ ดุ มไิ ด/้ วญิ ญฺ าณ’นฺติ – วญิ ญาณ”ดงั น้ี/ วญิ ญฺ าณญจฺ ายตนํ – ซงึ่ วญิ ญาณญั จายตนฌาน/ อปุ สมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ ตสฺส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ ยา – อนั ใด/ ปรุ มิ า – อนั มอี ยใู่ นกาลกอ่ น/ อากาสานญจฺ ายตนสุขุมสจจฺ สญญฺ า – สจั สญั ญาอนั ละเอียดประกอบดว้ ยอากาสานญั จายตนฌาน/ สา – นน้ั / [อากาสานญจฺ ายตนสขุ มุ สจจฺ สญญฺ า – สจั สญั ญาอนั ละเอียดประกอบดว้ ยอากาสานญั จายตนฌาน]/ นิรุชฺฌต.ิ – ยอ่ มดบั ลง/ วญิ ญฺ าณญจฺ ายตนสขุ มุ สจจฺ สญญฺ า – สจั สญั ญาอนั ละเอยี ดประกอบดว้ ยวญิ ญาณญั จายตนฌาน/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ [โส – รปู นน้ั / ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ วญิ ญฺ าณญจฺ ายตนสขุ มุ สจจฺ สญญฺ เี ยว – เป็ นผมู้ สี จั สญั ญาอนั ละเอียดประกอบดว้ ยวญิ ญาณญั จายตนฌาน+น่นั แล/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ เอวมปฺ ิ – แมด้ ว้ ยประการฉะนี้/ สกิ ขฺ า – เพราะการศกึ ษา/ เอกา – อยา่ งหนึ่ง/ สญญฺ า – สญั ญา/ อุปฺปชฺชติ – ยอ่ มเกดิ ขน้ึ / สกิ ขฺ า – เพราะการศกึ ษา/ เอกา – อยา่ งหนึ่ง/ สญญฺ า – สญั ญา/ นิรชุ ฺฌต.ิ – ยอ่ มดบั ลง/ อยมฺปิ – แมน้ ี้/ สกิ ฺขา”ติ – การศกึ ษา”ดงั น้ี/ ภควา – พระผูม้ ีพระภาคเจา้ / อโวจ – ไดต้ รสั แลว้ / “ปุน – อกี / จปรํ – ก็+อนื่ อกี / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ สพฺพโส – โดยประการทง้ั ปวง/ วญิ ญฺ าณญจฺ ายตนํ – ซง่ึ วญิ ญาณญั จายตนฌาน/ สมตกิ กฺ มมฺ – เพราะกา้ วลว่ ง/ ‘นตถฺ ิ – ยอ่ มไมม่ ี/ กญิ จฺ ี’ติ – อะไร ๆ’ดงั น้ี/ อากญิ จฺ ญญฺ ายตนํ – ซงึ่ อากญิ จญั ญายตนฌาน/ อุปสมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ ตสสฺ – รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุโน – ของภกิ ษุ]/ ยา – อนั ใด/ ปุรมิ า – อนั มีอยใู่ นกาลกอ่ น/ วญิ ฺญาณญจฺ ายตนสขุ มุ สจฺจสญญฺ า – สจั สญั ญาอนั ละเอียดประกอบดว้ ยวญิ ญาณญั จายตนฌาน/ สา – นน้ั / [วญิ ญฺ าณญจฺ ายตนสขุ มุ สจจฺ สญญฺ า – สจั สญั ญาอนั ละเอียดประกอบดว้ ยวญิ ญาณญั จายตนฌาน]/ นิรุชฺฌต.ิ – ยอ่ มดบั ลง/ อากญิ จฺ ญญฺ ายตนสขุ มุ สจฺจสญญฺ า – สจั สญั ญาอนั ละเอยี ดประกอบดว้ ยอากญิ จญั ญายตนฌาน/ ตสฺมึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ [โส – รูปนน้ั / ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ อากญิ จฺ ญญฺ ายตนสขุ ุมสจฺจสญญฺ ีเยว –
44 เป็ นผมู้ สี จั สญั ญาอนั ละเอียดประกอบดว้ ยอากญิ จญั ญายตนฌาน+น่นั แล/ ตสมฺ ึ – นน้ั / สมเย – ในสมยั / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ เอวมปฺ ิ – แมด้ ว้ ยประการฉะนี้/ สกิ ขฺ า – เพราะการศกึ ษา/ เอกา – อยา่ งหน่ึง/ สญญฺ า – สญั ญา/ อปุ ฺปชฺชติ – ยอ่ มเกดิ ขนึ้ / สกิ ฺขา – เพราะการศกึ ษา/ เอกา – อยา่ งหน่ึง/ สญญฺ า – สญั ญา/ นิรุชฺฌต.ิ – ยอ่ มดบั ลง/ อยมฺปิ – แมน้ ี้/ สกิ ขฺ า”ติ – การศกึ ษา”ดงั น้ี/ ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / อโวจ – ไดต้ รสั แลว้ / ๔๑๔. “ยโต โข – ใดแล/ [การณโต – เพราะเหต]ุ / โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ อธิ – นี้/ [ธมมฺ วนิ เย – ในพระธรรมวนิ ยั ]/ [โย – รปู ใด/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ สกสญญฺ ี – เป็ นผมู้ สี กสญั ญา/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ โส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ ตโต – นน้ั / [ปฐมา – ที่ ๑/ ฌานโต – จากฌาน]/ อมตุ ฺร – โน้น/ [ฐาเน – ในท]ี่ / ตโต – นน้ั / [ทุตยิ โต – ที่ ๒/ ฌานโต – จากฌาน]/ อมตุ รฺ – โน้น/ [ฐาเน – ในท]ี่ / อนุปุพเฺ พน – โดยลาํ ดบั / สญญฺ คฺคํ – อนั เป็ นทสี่ ดุ แหง่ สญั ญา/ [อากญิ จฺ ญญฺ ายตนํ – ซง่ึ อากญิ จญั ญายตนฌาน]/ ผุสต.ิ – ยอ่ มบรรลุถงึ / ตสฺส – รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – เมอื่ ภกิ ษุ]/ สญญฺ คฺเค – อนั เป็ นทสี่ ดุ แหง่ สญั ญา/ [อากญิ จฺ ญญฺ ายตเน – ในอากญิ จญั ญายตนฌาน]/ ฐติ สสฺ – ดาํ รงอยแู่ ลว้ / เอวํ – อยา่ งน้ี+[ทฏิ ฐฺ ิ – ความคดิ ]/ โหติ – ยอ่ มมี/ ‘เจตยมานสสฺ – ผคู้ ดิ อย/ู่ เม – เมอื่ ขา้ พเจา้ / ปาปิ โย – อาการไมด่ /ี [โหติ – ยอ่ มมี]/ อเจตยมานสฺส – ผไู้ มค่ ดิ อย/ู่ เม – เมอื่ ขา้ พเจา้ / เสยโฺ ย. – อาการดกี วา่ / [โหติ – ยอ่ มมี]/
45 อหญเฺ จว – ขา้ พเจา้ +ดว้ ย+น่นั แล/ โข – แล/ ปน – ก็/ เจเตยยฺ ํ – ควรคดิ / อภสิ งขฺ เรยยฺ ํ – ควรคาํ นึง/ อมิ า – เหลา่ นี้/ จ – ดว้ ย/ เม – ของขา้ พเจา้ / สญญฺ า – สญั ญาทง้ั หลาย/ นิรชุ ฺเฌยยฺ ุํ – พงึ ดบั ลง/ อญญฺ า – เหลา่ อนื่ / จ – ดว้ ย/ โอฬารกิ า – ทหี่ ยาบ/ สญญฺ า – สญั ญาทง้ั หลาย/ อปุ ฺปชฺเชยฺย;ุํ – พงึ เกดิ ขน้ึ / ยนํ ูนาหํ – ไฉนหนอ+ขา้ พเจา้ / น – ไม/่ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ เจเตยยฺ ํ – ควรคดิ / น – ไม/่ จ – ดว้ ย/ อภสิ งขฺ เรยฺย’นฺต.ิ – ควรคาํ นึง’ดงั น้ี/ โส – รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ น – ไม/่ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ เจเตติ – ยอ่ มคดิ / น – ไม/่ จ – ดว้ ย/ อภสิ งขฺ โรต.ิ – ยอ่ มคาํ นึง/ ตสสฺ – รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – เมอื่ ภกิ ษุ]/ อเจตยโต – ไมค่ ดิ อยู/่ อนภสิ งขฺ โรโต – ไมค่ าํ นึงอย/ู่ ตา – เหลา่ นน้ั / เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ สญญฺ า – สญั ญาทง้ั หลาย/ นิรุชฺฌนฺติ – ยอ่ มดบั ลง/ อญญฺ า – เหลา่ อนื่ / จ – ดว้ ย/ โอฬารกิ า – ทหี่ ยาบ/ สญญฺ า – สญั ญาทง้ั หลาย/ น – ไม/่ อุปฺปชฺชนฺต.ิ – ยอ่ มเกดิ ขน้ึ / โส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ นิโรธํ – ซง่ึ นิโรธ/ ผสุ ต.ิ – ยอ่ มบรรลถุ งึ / เอวํ – ดว้ ยอาการอยา่ งนี้/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ อนุปุพพฺ าภสิ ญญฺ านิโรธสมปฺ ชานสมาปตตฺ ิ – การเขา้ ถงึ ความดบั สญั ญาของภกิ ษุผมู้ คี วามรสู้ กึ ตวั โดยลาํ ดบั / โหต.ิ – ยอ่ มมี/ “ตํ – นน้ั / [วตถฺ ุํ – ซง่ึ เรือ่ ง/ ตวฺ ํ – เธอ]/ กึ – วา่ อยา่ งไร/ มญญฺ สิ – ยอ่ มเขา้ ใจ/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ อปิ นุ – แมบ้ า้ งหรือหนอ/ เต – อนั เธอ/ อโิ ต – น้ี/ [กาลโต – จากกาล]/ ปุพเฺ พ – ในกาลกอ่ น/ เอวรูปา – เหน็ ปานนี้/ อนุปพุ พฺ าภสิ ญญฺ านิโรธสมปฺ ชานสมาปตตฺ ิ – การเขา้ ถงึ ความดบั สญั ญาของภกิ ษุผมู้ คี วามรสู้ กึ ตวั โดยลาํ ดบั / สุตปพุ พฺ า”ต?ิ – เคยไดย้ นิ มาแลว้ ”ดงั น้ี?/ “โน – หามไิ ด/้ เหตํ – ก็+น่นั / [วจนํ – คาํ / มยา – อนั ขา้ พระองค]์ / สตุ ปุพพฺ ํ – เคยไดย้ นิ มาแลว้ / ภนฺเต. – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / เอวํ โข – อยา่ งนี้แล/ อหํ – ขา้ พระองค/์ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / ภควโต – ของพระผูม้ พี ระภาคเจา้ / ภาสติ ํ – ซงึ่ พระภาษิต/ อาชานามิ – ยอ่ มรชู้ ดั / ‘ยโต โข – ใดแล/ [การณโต – เพราะเหต]ุ / โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ อธิ – น่นั +[โลเก – ในโลก]/ สกสญญฺ ี – เป็ นผมู้ สี กสญั ญา/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ โส – รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ ตโต – นน้ั / [ปฐมา – ที่ ๑/ ฌานโต – จากฌาน]/ อมุตรฺ – โนน้ / [ฐาเน – ในท]ี่ / ตโต – นน้ั / [ทุตยิ โต – ที่ ๒/ ฌานโต – จากฌาน]/ อมุตฺร – โน้น/ [ฐาเน – ในท]ี่ / อนุปุพฺเพน – โดยลาํ ดบั / สญญฺ คฺคํ – อนั เป็ นทสี่ ดุ แหง่ สญั ญา/ [อากญิ จฺ ญญฺ ายตนํ – ซง่ึ อากญิ จญั ญายตนฌาน]/ ผสุ ต.ิ – ยอ่ มบรรลถุ งึ /
46 ตสฺส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – เมอื่ ภกิ ษุ]/ สญญฺ คเฺ ค – อนั เป็ นทสี่ ดุ แหง่ สญั ญา/ [อากญิ จฺ ญญฺ ายตเน – ในอากญิ จญั ญายตนฌาน]/ ฐติ สฺส – ดาํ รงอยแู่ ลว้ / เอวํ – อยา่ งน้ี+[ทฏิ ฐฺ ิ – ความคดิ ]/ โหติ – ยอ่ มมี/ ‘เจตยมานสสฺ – ผคู้ ดิ อย/ู่ เม – เมอื่ ขา้ พเจา้ / ปาปิ โย – อาการไมด่ /ี [โหติ – ยอ่ มมี]/ อเจตยมานสสฺ – ผไู้ มค่ ดิ อย/ู่ เม – เมอื่ ขา้ พเจา้ / เสยโฺ ย. – อาการดกี วา่ / [โหติ – ยอ่ มมี]/ อหญเฺ จว – ขา้ พเจา้ +ดว้ ย+น่นั แล/ โข – แล/ ปน – ก็/ เจเตยยฺ ํ – ควรคดิ / อภสิ งขฺ เรยฺยํ – ควรคาํ นึง/ อมิ า – เหลา่ นี้/ จ – ดว้ ย/ เม – ของขา้ พเจา้ / สญญฺ า – สญั ญาทง้ั หลาย/ นิรชุ ฺเฌยยฺ ุํ – พงึ ดบั ลง/ อญญฺ า – เหลา่ อนื่ / จ – ดว้ ย/ โอฬารกิ า – ทหี่ ยาบ/ สญญฺ า – สญั ญาทง้ั หลาย/ อปุ ฺปชฺเชยยฺ ;ุํ – พงึ เกดิ ขน้ึ / ยนํ ูนาหํ – ไฉนหนอ+ขา้ พเจา้ / น – ไม/่ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ เจเตยยฺ ํ – ควรคดิ / น – ไม/่ จ – ดว้ ย/ อภสิ งขฺ เรยยฺ ”นฺต.ิ – ควรคาํ นึง”ดงั นี้/ โส – รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ น – ไม/่ เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ เจเตติ – ยอ่ มคดิ / น – ไม/่ จาภสิ งขฺ โรต.ิ – ดว้ ย+ยอ่ มคาํ นึง/ ตสฺส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – เมอื่ ภกิ ษุ]/ อเจตยโต – ไมค่ ดิ อยู/่ อนภสิ งขฺ โรโต – ไมค่ าํ นึงอย/ู่ ตา – เหลา่ นน้ั / เจว – ดว้ ย+น่นั แล/ สญญฺ า – สญั ญาทง้ั หลาย/ นิรชุ ฺฌนฺติ – ยอ่ มดบั ลง/ อญญฺ า – เหลา่ อนื่ / จ – ดว้ ย/ โอฬารกิ า – ทหี่ ยาบ/ สญญฺ า – สญั ญาทง้ั หลาย/ น – ไม/่ อปุ ปฺ ชฺชนฺต.ิ – ยอ่ มเกดิ ขนึ้ / โส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ นิโรธํ – ซงึ่ นิโรธ/ ผสุ ต.ิ – ยอ่ มบรรลุถงึ / เอวํ – ดว้ ยอาการอยา่ งน้ี/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ อนุปุพพฺ าภสิ ญญฺ านิโรธสมปฺ ชานสมาปตตฺ ิ – การเขา้ ถงึ ความดบั สญั ญาของภกิ ษุผมู้ คี วามรสู้ กึ ตวั โดยลาํ ดบั / โหตี”’ต.ิ – ยอ่ มมี”’ดงั น้ี/ “เอวํ – เป็ นอยา่ งนน้ั / โปฏฐฺ ปาทา”ต.ิ – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ”ดงั นี้/ ๔๑๕. “เอกญเฺ ญว – อยา่ งเดยี ว+เทา่ นน้ั / นุ โข – หรือหนอแล/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ภควา – พระผูม้ ีพระภาคเจา้ / สญญฺ คคฺ ํ – อนั เป็ นทสี่ ดุ แหง่ สญั ญา/ [อากญิ จฺ ญญฺ ายตนํ – ซง่ึ อากญิ จญั ญายตนฌาน]/ ปญญฺ เปติ – ยอ่ มทรงบญั ญตั /ิ อทุ าหุ – หรือวา่ / ปถุ ูปิ – เป็ นอนั มาก+แม/้ สญญฺ คเฺ ค – อนั เป็ นทสี่ ดุ แหง่ สญั ญา/ [อากญิ จฺ ญญฺ ายตเน – ซงึ่ อากญิ จญั ญายตนฌานทง้ั หลาย]/ ปญญฺ เปตี”ต?ิ – ยอ่ มทรงบญั ญตั ”ิ ดงั น้ี?/ “เอกมฺปิ – อยา่ งเดยี ว+บา้ ง/ โข – แล/ อหํ – ขา้ พเจา้ / โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ สญญฺ คฺคํ – อนั เป็ นทสี่ ดุ แหง่ สญั ญา/ [อากญิ จฺ ญญฺ ายตนํ – ซง่ึ อากญิ จญั ญายตนฌาน]/ ปญญฺ เปมิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ปถุ ปู ิ – เป็ นอนั มาก+บา้ ง/ สญญฺ คเฺ ค – อนั เป็ นทสี่ ดุ แหง่ สญั ญา/ [อากญิ จฺ ญญฺ ายตเน – ซงึ่ อากญิ จญั ญายตนฌานทง้ั หลาย]/ ปญญฺ เปมี”ต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั ”ิ ดงั น้ี/
47 “ยถา – โดยประการใด/ กถํ – อยา่ งไร/ ปน – ก/็ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / เอกมปฺ ิ – อยา่ งเดยี ว+บา้ ง/ สญญฺ คฺคํ – อนั เป็ นทสี่ ดุ แหง่ สญั ญา/ [อากญิ จฺ ญญฺ ายตนํ – ซง่ึ อากญิ จญั ญายตนฌาน]/ ปญญฺ เปติ – ยอ่ มทรงบญั ญตั /ิ ปถุ ูปิ – เป็ นอนั มาก+บา้ ง/ สญญฺ คเฺ ค – อนั เป็ นทสี่ ดุ แหง่ สญั ญา/ [อากญิ จฺ ญญฺ ายตเน – ซงึ่ อากญิ จญั ญายตนฌานทง้ั หลาย]/ ปญญฺ เปตี”ต?ิ – ยอ่ มบญั ญตั ”ิ ดงั นี้?/ “ยถา – โดยประการใด/ ยถา – โดยประการใด/ โข – แล/ โปฏฺฐปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ นิโรธํ – ซงึ่ นิโรธ/ ผสุ ต.ิ – ยอ่ มบรรลุถงึ / ตถา – โดยประการนน้ั / ตถาหํ – โดยประการนน้ั +ขา้ พเจา้ / สญญฺ คฺคํ – อนั เป็ นทสี่ ดุ แหง่ สญั ญา/ [อากญิ จฺ ญญฺ ายตนํ – ซง่ึ อากญิ จญั ญายตนฌาน]/ ปญญฺ เปม.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ เอวํ – ดว้ ยอาการอยา่ งน้ี/ โข – แล/ อหํ – ขา้ พเจา้ / โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ เอกมปฺ ิ – อยา่ งเดยี ว+บา้ ง/ สญญฺ คคฺ ํ – อนั เป็ นทสี่ ดุ แหง่ สญั ญา/ [อากญิ จฺ ญญฺ ายตนํ – ซงึ่ อากญิ จญั ญายตนฌาน]/ ปญญฺ เปมิ – ยอ่ มทรงบญั ญตั /ิ ปุถูปิ – เป็ นอนั มาก+บา้ ง/ สญญฺ คเฺ ค – อนั เป็ นทสี่ ดุ แหง่ สญั ญา/ [อากญิ จฺ ญญฺ ายตเน – ซง่ึ อากญิ จญั ญายตนฌานทง้ั หลาย]/ ปญญฺ เปมี”ติ – ยอ่ มบญั ญตั ”ิ ดงั นี้/ ๔๑๖. “สญญฺ า – สญั ญา/ นุ โข – หรือหนอแล/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ปฐมํ – กอ่ น/ อปุ ปฺ ชฺชติ – ยอ่ มเกดิ ขน้ึ / ปจฺฉา – ในภายหลงั / ญาณํ – ญาณ/ อทุ าหุ – หรอื วา่ / ญาณํ – ญาณ/ ปฐมํ – กอ่ น/ อปุ ปฺ ชฺชติ – ยอ่ มเกดิ ขน้ึ / ปจฺฉา – ในภายหลงั / สญญฺ า – สญั ญา/ อุทาหุ – หรอื วา่ / สญญฺ า – สญั ญา/ จ – ดว้ ย/ ญาณญจฺ – ญาณ+ดว้ ย/ อปุพฺพํ – ไมก่ อ่ น/ อจรมิ ํ – ไมห่ ลงั / อปุ ฺปชฺชนฺตี”ต?ิ – ยอ่ มเกดิ ขน้ึ ”ดงั น้ี?/ “สญญฺ า – สญั ญา/ โข – แล/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ ปฐมํ – กอ่ น/ อปุ ฺปชฺชติ – ยอ่ มเกดิ ขนึ้ / ปจฉฺ า – ในภายหลงั / ญาณํ – ญาณ/ สญญฺ ปุ ฺปาทา – เพราะความเกดิ ขน้ึ แหง่ สญั ญา/ จ ปน – ก็แล/ ญาณุปฺปาโท – ความเกดิ ขน้ึ แหง่ ญาณ/ โหต.ิ – ยอ่ มม/ี โส – รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ เอวํ – อยา่ งนี้/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / ‘อทิ ปฺปจจฺ ยา – เพราะสญั ญาเป็ นปจั จยั / กริ – ไดย้ นิ วา่ / เม – แกข่ า้ พเจา้ / ญาณํ – ญาณ/ อุทปาที’ต.ิ – เกดิ ขนึ้ แลว้ ’ดงั นี้/ อมิ นิ า – นี้/ โข – แล/ [ตยา – อนั เธอ]/ เอตํ – น่นั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ ปรยิ าเยน – โดยปรยิ าย/ เวทติ พพฺ ํ – พงึ ทราบ/ ยถา – โดยประการใด/ สญญฺ า – สญั ญา/ ปฐมํ – กอ่ น/ อปุ ฺปชฺชติ – ยอ่ มเกดิ ขนึ้ / ปจฺฉา – ในภายหลงั / ญาณํ – ญาณ/ สญญฺ ปุ ปฺ าทา – เพราะความเกดิ ขน้ึ แหง่ สญั ญา/ จ ปน – ก็แล/ ญาณุปฺปาโท – ความเกดิ ขน้ึ แหง่ ญาณ/ โหตี”ต.ิ – ยอ่ มมี”ดงั น้ี/ สญญฺ าอตตฺ กถา – กถาวา่ ดว้ ยสญั ญากบั อตั ตา/
48 ๔๑๗. “สญญฺ า – สญั ญา/ นุ โข – หรือหนอแล/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ปุรสิ สฺส – ของบรุ ษุ / อตฺตา – เป็ นอตั ตา/ อทุ าหุ – หรอื วา่ / อญญฺ า – เป็ นอยา่ งอนื่ / สญญฺ า – สญั ญา/ อญโฺ ญ – เป็ นอยา่ งอนื่ / อตตฺ า”ต?ิ – อตั ตา”ดงั นี้?/ “กํ – อยา่ งไร/ ปน – ก็/ ตฺวํ – เธอ/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ อตตฺ านํ – ซงึ่ ตน/ ปจฺเจสี”ติ – ยอ่ มหมายถงึ ”ดงั น้ี/ “โอฬารกิ ํ – อนั หยาบ/ โข – แล/ อหํ – ขา้ พระองค์/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / อตตฺ านํ – ซงึ่ ตน/ ปจเฺ จมิ – ยอ่ มหมายถงึ / รูปึ – อนั มรี ปู / จาตุมหาภตู กิ ํ – อนั ประกอบดว้ ยมหาภูตรปู ๔ อยา่ ง/ กพฬีการาหารภกขฺ ”นฺต.ิ – อนั บรโิ ภคอาหารเป็ นคาํ ๆ”ดงั น้ี/ “โอฬารโิ ก – อนั หยาบ/ จ – ดว้ ย/ หิ – ก็/ เต – ของเธอ/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ อตตฺ า – อตั ตา/ อภวสิ ฺส – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / รปู ี – เป็ นอตั ตาอนั มีรูป/ จาตุมหาภตู โิ ก – เป็ นอตั ตาอนั ประกอบดว้ ยมหาภตู รูป ๔ อยา่ ง/ กพฬีการาหารภกโฺ ข. – เป็ นอตั ตาอนั บรโิ ภคอาหารเป็ นคาํ ๆ/ เอวํ – อยา่ งนน้ั / [ภาเว – ครน้ั เมอื่ ความเป็ น]/ สนฺตํ – มอี ยู/่ โข – แล/ เต – ของเธอ/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ อญญฺ าว – เป็ นอยา่ งอนื่ +แล/ สญญฺ า – สญั ญา/ ภวสิ ฺสติ – จกั เป็ น/ อญโฺ ญ – เป็ นอยา่ งอนื่ / อตตฺ า. – อตั ตา/ ตทมนิ าเปตํ – นน้ั +น้ี+แม+้ น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ / ตยา – อนั เธอ]/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ ปรยิ าเยน – โดยปรยิ าย/ เวทติ พพฺ ํ – พงึ ทราบ/ ยถา – โดยประการใด/ อญญฺ าว – เป็ นอยา่ งอนื่ +แล/ สญญฺ า – สญั ญา/ ภวสิ สฺ ติ – จกั เป็ น/ อญโฺ ญ – เป็ นอยา่ งอนื่ / อตตฺ า. – อตั ตา/ ตฏิ ฐฺ เตว – จงยกไว+้ น่นั แล/ สายํ – นน้ั +นี้/ โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ โอฬารโิ ก – อนั หยาบ/ อตฺตา – อตั ตา/ รูปี – เป็ นอตั ตาอนั มรี ูป/ จาตมุ หาภตู โิ ก – เป็ นอตั ตาอนั ประกอบดว้ ยมหาภตู รูป ๔ อยา่ ง/ กพฬกี าราหารภกฺโข – เป็ นอตั ตาอนั บรโิ ภคอาหารเป็ นคาํ ๆ/ อถ – อยา่ งนน้ั / [ภาเว – ครน้ั เมอื่ ความเป็ น/ สนฺเต – มอี ย]ู่ / อมิ สฺส – น้ี/ ปรุ สิ สสฺ – ของบรุ ุษ/ อญญฺ า – เป็ นอยา่ งอนื่ / จ – ดว้ ย/ สญญฺ า – สญั ญา/ อปุ ปฺ ชฺชนฺติ – ยอ่ มเกดิ ขน้ึ / อญญฺ า – เป็ นอยา่ งอนื่ / จ – ดว้ ย/ สญญฺ า – สญั ญา/ นิรชุ ฺฌนฺต.ิ – ยอ่ มดบั ลง/ อมิ นิ า – น้ี/ โข – แล/ [ตยา – อนั เธอ]/ เอตํ – น่นั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ ปรยิ าเยน – โดยปรยิ าย/ เวทติ พพฺ ํ – พงึ ทราบ/ ยถา – โดยประการใด/ อญญฺ าว – เป็ นอยา่ งอนื่ +แล/ สญญฺ า – สญั ญา/ ภวสิ สฺ ติ – จกั เป็ น/ อญโฺ ญ – เป็ นอยา่ งอนื่ / อตฺตา”ต.ิ – อตั ตา”ดงั นี้/ ๔๑๘. “มโนมยํ – ทสี่ าํ เร็จไดต้ ามใจ/ โข – แล/ อหํ – ขา้ พระองค์/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / อตตฺ านํ – ซงึ่ ตนเอง/ ปจเฺ จมิ – ยอ่ มหมายถงึ / สพพฺ งคฺ ปจฺจงคฺ ึ – มอี วยั วะครบถว้ น/ อหนี ินฺทรฺ ยิ ”นฺต.ิ – ทมี่ อี นิ ทรยี ์ไมบ่ กพรอ่ ง”ดงั นี้/
49 “มโนมโย – เป็ นอตั ตาสาํ เร็จไดต้ ามใจ/ จ – ดว้ ย/ หิ – ก็/ เต – ของเธอ/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ อตฺตา – อตั ตา/ อภวสิ สฺ – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / สพพฺ งคฺ ปจจฺ งคฺ ี – เป็ นอตั ตาทมี่ ีอวยั วะครบถว้ น/ อหนี นิ ฺทฺรโิ ย – เป็ นอตั ตาทมี่ ีอนิ ทรยี ์ไมบ่ กพรอ่ ง/ เอวํ – อยา่ งนน้ั / [ภาเว – ครน้ั เมอื่ ความเป็ น]/ สนฺตมปฺ ิ – มีอย+ู่ แม/้ โข – แล/ เต – ของเธอ/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ อญญฺ าว – เป็ นอยา่ งอนื่ +แล/ สญญฺ า – สญั ญา/ ภวสิ ฺสติ – จกั เป็ น/ อญโฺ ญ – เป็ นอยา่ งอนื่ / อตฺตา. – ตน/ ตทมนิ าเปตํ – นน้ั +นี้+แม+้ น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ / ตยา – อนั เธอ]/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ ปรยิ าเยน – โดยปรยิ าย/ เวทติ พพฺ ํ – พงึ ทราบ/ ยถา – โดยประการใด/ อญญฺ าว – เป็ นอยา่ งอนื่ +แล/ สญญฺ า – สญั ญา/ ภวสิ สฺ ติ – จกั เป็ น/ อญโฺ ญ – เป็ นอยา่ งอนื่ / อตตฺ า. – อตั ตา/ ตฏิ ฐฺ เตว – จงยกไว+้ น่นั แล/ สายํ – นน้ั +น้ี/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ มโนมโย – เป็ นอนั สาํ เร็จไดต้ ามใจ/ อตตฺ า – อตั ตา/ สพฺพงคฺ ปจจฺ งคฺ ี – เป็ นอตั ตาทมี่ อี วยั วะครบถว้ น/ อหนี ินฺทฺรโิ ย – เป็ นอตั ตาทมี่ ีอนิ ทรยี ไ์ มบ่ กพรอ่ ง/ อถ – อยา่ งนน้ั / [ภาเว – ครน้ั เมอื่ ความเป็ น/ สนฺเต – มีอยู]่ / อมิ สสฺ – น้ี/ ปุรสิ สสฺ – ของบรุ ษุ / อญญฺ า – เป็ นอยา่ งอนื่ / จ – ดว้ ย/ สญญฺ า – สญั ญา/ อปุ ปฺ ชฺชนฺติ – ยอ่ มเกดิ ขนึ้ / อญญฺ า – เป็ นอยา่ งอนื่ / จ – ดว้ ย/ สญญฺ า – สญั ญา/ นิรุชฺฌนฺต.ิ – ยอ่ มดบั ลง/ อมิ นิ าปิ – แมน้ ้ี/ โข – แล/ [ปรยิ าเยน – โดยปรยิ าย]/ เอตํ – น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ ปรยิ าเยน – โดยปรยิ าย/ เวทติ พพฺ ํ – พงึ ทราบ/ ยถา – โดยประการใด/ อญญฺ าว – เป็ นอยา่ งอนื่ +แล/ สญญฺ า – สญั ญา/ ภวสิ ฺสติ – จกั เป็ น/ อญโฺ ญ – เป็ นอยา่ งอนื่ / อตตฺ า”ต.ิ – อตั ตา”ดงั น้ี/ ๔๑๙. “อรปู ึ – อนั ไมม่ ีรปู / โข – แล/ อหํ – ขา้ พระองค์/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / อตฺตานํ – ซง่ึ ตนเอง/ ปจเฺ จมิ – ยอ่ มหมายถงึ / สญญฺ ามย”นฺต.ิ – อนั สาํ เร็จดว้ ยสญั ญา”ดงั นี้/ “อรูปี – เป็ นอตั ตาอนั ไมม่ รี ปู / จ – ดว้ ย/ หิ – ก็/ เต – ของเธอ/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ อตฺตา – อตั ตา/ อภวสิ สฺ – จกั ไดเ้ ป็ นแลว้ / สญญฺ ามโย – เป็ นอนั สาํ เร็จดว้ ยสญั ญา/ เอวํ – อยา่ งนน้ั / [ภาเว – ครน้ั เมอื่ ความเป็ น]/ สนฺตมฺปิ – มอี ย+ู่ แม/้ โข – แล/ เต – ของเธอ/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ อญญฺ าว – เป็ นอยา่ งอนื่ +แล/ สญญฺ า – สญั ญา/ ภวสิ ฺสติ – จกั เป็ น/ อญโฺ ญ – เป็ นอยา่ งอนื่ / อตตฺ า. – ตน/ ตทมนิ าเปตํ – นน้ั +นี้+แม+้ น่นั / [ปพฺพํ – ขอ้ / ตยา – อนั เธอ]/ โปฏฐฺ ปาท – ดูกอ่ นโปฏฐปาทะ/ ปรยิ าเยน – โดยปรยิ าย/ เวทติ พพฺ ํ – พงึ ทราบ/ ยถา – โดยประการใด/ อญญฺ าว – เป็ นอยา่ งอนื่ +แล/ สญญฺ า – สญั ญา/ ภวสิ ฺสติ – จกั เป็ น/ อญโฺ ญ – เป็ นอยา่ งอนื่ / อตตฺ า. – อตั ตา/ ตฏิ ฐฺ เตว – จงยกไว+้ น่นั แล/ สายํ – นน้ั +นี้/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ อรปู ี – เป็ นอตั ตาอนั ไมม่ ีรปู / อตฺตา – อตั ตา/ สญญฺ ามโย
50 – เป็ นอนั สาํ เร็จดว้ ยสญั ญา/ อถ – อยา่ งนน้ั / [ภาเว – ครน้ั เมอื่ ความเป็ น/ สนฺเต – มีอยู]่ / อมิ สสฺ – นี้/ ปุรสิ สฺส – ของบรุ ษุ / อญญฺ า – เป็ นอยา่ งอนื่ / จ – ดว้ ย/ สญญฺ า – สญั ญา/ อปุ ปฺ ชฺชนฺติ – ยอ่ มเกดิ ขนึ้ / อญญฺ า – เป็ นอยา่ งอนื่ / จ – ดว้ ย/ สญญฺ า – สญั ญา/ นิรชุ ฺฌนฺต.ิ – ยอ่ มดบั ลง/ อมิ นิ าปิ – แมน้ ้ี/ โข – แล/ เอตํ – น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ ปรยิ าเยน – โดยปรยิ าย/ เวทติ พพฺ ํ – พงึ ทราบ/ ยถา – โดยประการใด/ อญญฺ าว – เป็ นอยา่ งอนื่ +แล/ สญญฺ า – สญั ญา/ ภวสิ สฺ ติ – จกั เป็ น/ อญโฺ ญ – เป็ นอยา่ งอนื่ / อตฺตา”ต.ิ – อตั ตา”ดงั นี้/ ๔๒๐. “สกฺกา – อาจ/ ปเนตํ – ก็+น่นั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / มยา – อนั ขา้ พระองค์/ ญาตุํ – เพอื่ การรู/้ ‘สญญฺ า – สญั ญา/ ปรุ สิ สสฺ – ของบุรุษ/ อตฺตา’ติ – เป็ นอตั ตา’ดงั น้ี/ วา – หรือวา่ / ‘อญญฺ าว – เป็ นอยา่ งอนื่ +แล/ สญญฺ า – สญั ญา/ อญโฺ ญ – เป็ นอยา่ งอนื่ / อตตฺ าติ – อตั ตา+ดงั น้ี/ วา’ต?ิ – หรอื วา่ ’ดงั นี้?/ “ทุชฺชานํ – เขา้ ใจไดย้ าก/ โข – แล/ เอตํ – น่นั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ ตยา – อนั เธอ/ อญญฺ ทฏิ ฐฺ เิ กน – ผมู้ ีทฏิ ฐแิ ตกตา่ งกนั / อญญฺ ขนฺตเิ กน – ผมู้ ีความถูกใจแตกตา่ งกนั / อญญฺ รุจเิ กน – ผมู้ คี วามพอใจแตกตา่ งกนั / อญญฺ ตฺราโยเคน – ผมู้ ีความมงุ่ หมายแตกตา่ งกนั / อญญฺ ตรฺ าจรยิ เกน – ผมู้ อี าจารย์แตกตา่ งกนั / ‘สญญฺ า – สญั ญา/ ปรุ สิ สฺส – ของบุรษุ / อตฺตา’ติ – เป็ นอตั ตา’ดงั น้ี/ วา – หรือวา่ / ‘อญญฺ าว – เป็ นอยา่ งอนื่ +แล/ สญญฺ า – สญั ญา/ อญโฺ ญ – เป็ นอยา่ งอนื่ / อตตฺ าติ – อตั ตา+ดงั น้ี/ วา”’ต.ิ – หรือวา่ ”’ดงั น้ี/ “สเจ – ถา้ วา่ / ตํ – นน้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / มยา – อนั ขา้ พระองค/์ ทชุ ฺชานํ – เขา้ ใจไดย้ าก/ อญญฺ ทฏิ ฐฺ เิ กน – ผมู้ ีทฏิ ฐแิ ตกตา่ งกนั / อญญฺ ขนฺตเิ กน – ผมู้ คี วามถกู ใจแตกตา่ งกนั / อญญฺ รุจเิ กน – ผมู้ คี วามพอใจแตกตา่ งกนั / อญญฺ ตฺราโยเคน – ผมู้ คี วามมงุ่ หมายแตกตา่ งกนั / อญญฺ ตฺราจรยิ เกน – ผมู้ อี าจารยแ์ ตกตา่ งกนั / ‘สญญฺ า – สญั ญา/ ปรุ สิ สสฺ – ของบุรุษ/ อตตฺ า’ติ – เป็ นอตั ตา’ดงั น้ี/ วา – หรือวา่ / ‘อญญฺ าว – เป็ นอยา่ งอนื่ +แล/ สญญฺ า – สญั ญา/ อญโฺ ญ – เป็ นอยา่ งอนื่ / อตตฺ า’ติ – อตั ตา’ดงั น้ี/ วา; – หรือวา่ / ‘กึ – หรอื / ปน – ก็/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / สสสฺ โต – เป็ นโลกเทยี่ ง/ โลโก – โลก/ อทิ เมว – นี้+เทา่ นน้ั / [วตถฺ ุ – เรอื่ ง]/ สจจฺ ํ – เป็ นเรอื่ งจรงิ / โมฆมญญฺ ’นฺต?ิ – เป็ นโมฆะ+อยา่ งอนื่ +[วตฺถุ – เรอื่ ง]’ดงั น้ี?/ อพฺยากตํ – ไมพ่ ยากรณ์แลว้ / โข – แล/ เอตํ – น่นั / [วตฺถุ – เรอื่ ง]/ โปฏฐฺ ปาท – ดกู อ่ นโปฏฐปาทะ/ มยา – อนั ขา้ พเจา้ / ‘สสสฺ โต – เป็ นโลกเทยี่ ง/ โลโก – โลก/ อทิ เมว – นี้+เทา่ นน้ั / [วตถฺ ุ – เรอื่ ง]/ สจฺจํ – เป็ นเรอื่ งจรงิ / โมฆมญญฺ ’นฺติ – เป็ นโมฆะ+อยา่ งอนื่ +[วตถฺ ุ – เรอื่ ง]’ดงั น้ี/
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
