TM Nr 3/2017

Nº 3 czerwiec – lipiec 2017 (27) cena: 39 zł (w tym 5% VAT) transport-manager.pl WOLNOŚĆ, RÓWNOŚĆ, PROTEKCJONIZM...



107-1317-AllBlacks-205X275-v3.indd 1 14/06/2017 13:50

OD REDAKCJI 4 | Transport manager KARTY ZOSTAŁY ODKRYTE. TC Transport Order DAJMY ARGUMENTY NASZYM aplikacja dostępna od lipca! EURODEPUTOWANYM Tylko pozazdrościć! ® Mało kto wie, że znane hasło Wielkiej Rewolucji Francuskiej „Wolność, Równość, Braterstwo” w oryginale brzmiało „Wolność, Równość, Braterstwo, albo Śmierć”… Chcesz szybko znajdować odpowiednie zlecenia na platformie? Ta wersja tego hasła odżywa dzisiaj za sprawą nowych/starych podziałów Europy, Przetestuj największą platformę transportową w Europie do 4 tygodni bezpłatnie. których jednym z generatorów jest ogłoszony niedawno przez Komisję Europejską projekt Pakietu Mobilności. olskie środowisko transportowe z niepokojem czekało na zapowiadane na ostatni dzień maja ogłoszenie projektu Pakietu Mobil- ności. Raport na ten temat, rozpoczynający się wywiadem z europosłanką Elżbietą Łukacijewską (str. 24), wyjaśnia praktycznie Pwszystko w szczegółach. Można biadolić nad rozlanym mlekiem, narzekać na eurokratów i socjalne tendencje w starej Unii, ale może lepiej zastanowić się, co dalej robić. Przecież to, co przedstawiono 31 maja, to dopiero projekt Pakietu Mobilności, a nie jego ostateczny kształt, a całe ustawodawstwo Unii Europejskiej opiera się na wynegocjowanych konsensusach i kompromisach, na negocjowaniu przy wspólnym stole przeciwstawnych grup interesów. W rezultacie dochodzi się do kompromisu, a kompromis to dla obu negocjujących stron taki stan umysłów, w którym czują niedosyt, ale jednocześnie zadowolenie, że spór został zażegnany. Jest to „porozumienie osiągnięte w wyniku wzajemnych ustępstw”. Do takich negocjacji na pewno zasiądą obie strony konfliktu, czyli wybrani przez swoje narody eurodeputowani ze starej i nowej Unii. Co zrobić, żeby reprezentanci naszej części Europy zyskali jak najmocniejsze argumenty, które są podstawowym orężem w prowadzeniu sporu negocjacyjnego? Odpowiedź wydaje się jasna. Należy zjednoczyć wszystkie reprezentacje środowisk przewoźników drogowych w Polsce i naszej części Europy, ponad wszelkimi podziałami, jakie między nimi istnieją. Wiem, że takie podziały są w Polsce. Ale, Panie i Panowie – larum grają! – więc rzućcie wzajemne animozje, zakaszcie rękawy i weźcie się do obrony Waszych biznesów, bo za- grożone są fundamenty ich funkcjonowania. Wszyscy szefowie regionalnych i ogólnopolskich stowarzyszeń przewoźników, usiądźcie do wspólnego stołu, rzucając za siebie animozje, żale i własne interesy. Zaproście do działania szefów zrzeszeń przewoźników z Czech, Słowacji, Węgier, Bułgarii i innych krajów naszej części Europy. Zastanówcie się wspólnie z Waszą reprezentacją w Parlamencie Europejskim, jak dostarczyć eurodeputowanym tego „pa- liwa negocjacyjnego”, którym są argumenty. Może potrzeba jakichś danych, może potrzebne są jakieś badania, statystyki, liczby czy fakty, które po przekazaniu odpowiednim osobom, nie tylko z Polski, doprowadzą np. do sformowania mniejszości blokującej, która zatrzyma niebezpieczne tendencje. Mniejszość blokująca musi się składać z co najmniej 4 członków Rady UE, reprezentujących ponad 35 proc. ludności Unii. A może zostanie wypracowany ów kompromis możliwy do przyjęcia przez wszystkich. Łamy Transport Managera, konferencje Transport Manager Meetings i nasze inne zasoby są otwarte na wszelką pomoc, nagłaśnianie i kre- owanie inicjatyw zmierzających do ratowania międzynarodowego transportu drogowego z naszej części zjednoczonej (póki co) Europy. Marek Loos redaktor naczelny Transport Manager [email protected] ZESPÓŁ MEDIA4BUSINESS PRENUMERATA Marek Loos Marcin Haremza tel.: +48 61 30 70 226 redaktor naczelny Transport Manager [email protected] fax.: +48 61 841 17 54 WYDAWCA kom.: +48 726 558 835 Marta Karmelita [email protected] marek.loos@transport–manager.pl marta.karmelita@production–manager.pl Media4Business Sp. z o. o. Krystian Mielniczuk ul. Pniewskiego 18 dyrektor ds. rozwoju Karol Komsta SKŁAD 60-692 Poznań kom.: +48 730 555 552 [email protected] Expansja Advertising Sp. z o.o. [email protected] Agnieszka Magnuszewska ul. Kordeckiego 47, 60-144 Poznań [email protected] REDAKCJA Ewa Prukała tel. +48 61 841 17 52/53 Product Manager Grzegorz Rosiński fax +48 61 866 64 83 ul. Pniewskiego 18 kom.: +48 730 555 553 [email protected] [email protected] 60-692 Poznań [email protected] Natalia Stryjak tel.: +48 61 30 70 226 Przemysław Ozga [email protected] DRUK fax.: +48 61 841 17 54 redaktor naczelny Production Manager [email protected] kom.: +48 536 204 060 Expansja Advertising Sp. z o.o. www.transport-manager.pl [email protected] ul. Kordeckiego 47, 60-144 Poznań Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść opublikowanych reklam. Redakcja zastrzega sobie prawo do redagowania nadesłanych materiałów. Teraz także dostęp mobilny: PL_DE70_FRA_3_205x275.indd 1 30.05.2017 14:42:26

Tylko pozazdrościć! TC Transport Order ® aplikacja dostępna od lipca! Chcesz szybko znajdować odpowiednie zlecenia na platformie? Przetestuj największą platformę transportową w Europie do 4 tygodni bezpłatnie. Teraz także dostęp mobilny: PL_DE70_FRA_3_205x275.indd 1 30.05.2017 14:42:26

SPIS TREŚCI 6 | Transport manager W NUMERZE ZARZĄDZANIE LOGISTYKA 12 Houston, mamy problem 48 Windykacja polubowna ŁAŃCUCH DOSTAW 20 Klienci TSL na wakacjach w Niemczech 72 „Omni-wyzwanie” dla łańcucha WYWIAD NUMERU 52 Własna firma w Niemczech dostaw 24 Polscy eurodeputowani chcą –  szansa na lepszy biznes RAPORT pomocy przewoźników PROGNOZY TRANSPORT RAPORT 56 „Pas i Szlak” – coś więcej niż INTERMODALNY PROJEKT PAKIETU Jedwabny Szlak 80 Rekordowe zainteresowanie MOBILNOŚCI UE przewozami intermodalnymi 32 Pakiet mobilności w pigułce 63 300 pojazdów GEORGI 84 Trudna szansa na nieograniczony 34 Konsekwencje pakietu mobilności Transporte z Driverlinc+ od rozwój 36 Odpoczynek tygodniowy poza Astraty kabiną 64 Profesjonalne wsparcie firm 89 Sztuczna inteligencja transportowych w transporcie RAPORT 66 DKV ułatwia ekspansję 90 Jak liczyć… aby się doliczyć? ZAKŁADANIE FIRMY na Wschód TRANSPORTOWEJ 67 Dobra diagnoza kluczem do ŁAŃCUCHY DOSTAW ZA GRANICĄ: NIEMCY innowacji 94 Logistyka branży odzieżowej 38 Jak zostać przewoźnikiem za Odrą? NARZĘDZIA 44 Koniunktura sprzyja wymianie 98 Elektryczne widlaki już handlowej w przewadze TRANSPORT MANA GER MEETING W POZNANIU – 1 2 WRZEŚNIA 2 0 1 7 R . Trzecia tegoroczna konferencja Transport Manager Meeting – Praktyczne Aspekty Zarządzania Transportem odbędzie się w Poznaniu 12 września w ho- telu Novotel Poznań. Konferencje TMM są skierowane do kadry zarządzającej z sektora transportu, spedycji i logistyki (TSL). Wielkopolska jest ważnym ob- szarem dla polskiej i europejskiej logistyki. Dynamika przyrostu powierzch- ni magazynowych, wg firmy doradczej JLL, jest tu największa w Polsce. Tu od początku przemian ustrojowych wyrastają jak grzyby po deszczu centra logistyczno-dystrybucyjne, które muszą być obsługiwane przez firmy trans- portowe. Nasze konferencje organizujemy w różnych regionach Polski. Ich tematyka składa się z zupełnie innych zestawów prelekcji, ze względu na to, że branża TSL zmienia się dynamicznie. Zapraszamy tuż po wakacjach do Poznania.

SPIS TREŚCI 7 PRAWO FINANSE TECHNIKA 104 Swoboda (nie)świadczenia usług w transporcie międzynarodowym CENY / PROGNOZY / ANALIZY TRUCK 128 Paliwa 146 Wrażenia z jazdy – Renault T W GĄSZCZU 128 Waluty High 520 Maxispace 106 RODO – ochrona danych 129 Barometr transportowy 150 Dalekobieżny Iveco Stralis NP osobowych po nowemu na gaz 130 Handel zagraniczny 112 Sprawdzaj, zanim kupisz 130 Leasing nieruchomość na bazę NACZEPA NOWOŚCI 152 Uniwersalność to przewaga PORADY „kurtynek” 132 Monitorowanie ładunków 116 Sposoby na wysoką absencję – krok po kroku pracowników NARZĘDZIA 160 Telematyka wprowadza Big Data 122 Obowiązki zgłoszeniowe W GĄSZCZU pracowników delegowanych 138 Nie ma karuzeli podatkowej bez do transportu firmy transportowej! 167 Kastomizacja dzięki Big Data WYWIAD NUMERU Polscy eurodeputowani chcą pomocy przewoźników – z europoseł Elżbietą Łukacijewską, członkiem Komisji Transportu i Turystyki w Parlamencie Europejskim o rewizji unijnej Dyrektywy o pracownikach delegowanych rozmawia Marek Loos. Jakie tendencje przeważają w Komisji Europejskiej w związku z rewizją Dyrektywy o pracownikach delegowanych i niedawnym ogłoszeniem tzw. Pakietu Mobilności – socjalne, czy rynkowe? Czy łatwo będzie parlamentarzystom polskim i innym z naszej części Europy przeciwstawić się protekcjoni- stycznym działaniom krajów „Starej Unii”? Strona 24 RAPORT Zakładanie firmy transportowej za granicą: NIEMCY Polskie firmy rozszerzają obszar swojej działalności w Niemczech bardzo aktywnie. Na niedaw- nych targach Transport & Logistik w Monachium kilka polskich firm przewozowych prezento- wało się już pod niemieckim znakiem firmowym. Zagraniczna ekspansja naszych przewoźników widoczna jest szczególnie w branży TSL. W tym numerze Transport Managera rozpoczynamy cykl raportów, poświęconych detalom zakładania firm transportowych za granicą. Zaczynamy od Niemiec. Strona 38

8 | Transport manager 12 ZARZĄDZANIE HOUSTON, MAMY PROBLEM Tomasz Lizurej 24 POLSCY EURODEPUTOWANI CHCĄ POMOCY PRZEWOŹNIKÓW Marek Loos 32 PAKIET MOBILNOŚCI W PIGUŁCE Mateusz Włoch 56 „PAS I SZLAK” – COŚ WIĘCEJ NIŻ JEDWABNY SZLAK Zhixing Zhang

AKTUALNOŚCI ZARZĄDZANIE 9 DRIVERLINC LIGHT OD ASTRATY W WABERER’S W ramach zwiększenia wydajności operacyjnej firma Waberer’s International podpisała nową umowę z Astratą Europe. Kontrakt obejmuje wdrożenie 3,1 tys. urządzeń DriverLinc Light i jest wyrazem wzajemnego zaufania oraz kontynu- acji długoterminowej owocnej współpracy. Waberer’s oferuje swoim klientom usługi najwyższej jakości, wykorzystując przy tym nowoczesne technologie. Już od kwietnia 2010 r. Astrata wspierała działania firmy Waberer’s dostarcza- jąc profesjonalne, innowacyjne rozwiązania do zarządzania flotą, dostosowane do potrzeb firmy Waberer’s. Teraz, w wyniku szczegółowego przeglądu ofert dostępnych na rynku, Waberer’s ponownie wybiera systemy telematyczne od Astraty. RL AGRO-STAR PONOWNIE NAJLEPSZYM GRUPA SKAT URUCHAMIA ODDZIAŁ SERWISEM MAN W POLSCE W LONDYNIE Grupa SKAT uruchomia oddział w Londynie pod marką SKAT Logistics Ltd. Działalność firmy od wielu lat jest mocno kojarzona z rynkiem brytyj- skim, który nadal stanowi dla firmy SKAT strategiczny kierunek. Decyzja o powstaniu nowej jednostki terytorialnej jest spełnieniem po- trzeb wieloletnich klientów Grupy, gdyż pomimo rozwoju komunikacji te- lefonicznej i internetowej osobisty kontakt jest nadal najważniejszy. Obec- nie Grupa SKAT posiada sześć oddziałów w Polsce, w planach jest również 22 maja 2017 r. w siedzibie Akademii MAN w Wolicy odbył się finał kon- uruchomienie jednostek terenowych w innych krajach Unii Europejskiej. kursu Service Quality Award edycja polska, podczas którego wyłoniono Flota SKAT Transport posiada akredytacje UK Border Force. najlepszy autoryzowany serwis MAN na terenie naszego kraju. W polskiej Brytyjski nr tel. SKAT Logistics: +44 (0) 7535752330 edycji konkursu udział wzięły 3 Autoryzowane Stacje Obsługi, które uzy- [email protected] skały największą liczbę punktów w rywalizacji globalnego konkursu Servi- Adres: ce Quality Award: AGRO-STAR Tadeusz Nogaj, MAN Truck & Bus Center SKAT Logistics Ltd, Craven House Czeladź oraz TRANSBUD NOWA HUTA. Po raz drugi zwyciężył serwis 40-44 Uxbridge Road AGRO-STAR z Kalisza. TR Ealing, London, W5 2BS WIELTON PRZEJMUJE NIEMIECKĄ GRUPĘ LANGENDORF 23 maja 2017 r. firma Wielton, jeden z europejskich liderów w produkcji naczep i przyczep, przejął 80 proc. udziałów Grupy Langendorf, niemieckiego produ- centa naczep, w tym m.in. specjalistycznych pojazdów do przewozu szkła i pre- fabrykatów. Wartość transakcji wyniosła 5,3 mln EUR. W następstwie trans- akcji Grupa Wielton ma zwiększyć swoje przychody o 200 mln PLN w skali roku. Zgodnie z podpisaną umową, do końca 2022 r. spółka przejmie pozostałe 20 proc. udziałów. Akwizycja Langendorf to pierwszy krok w realizacji nowej strategii wzrostu Grupy ogłoszonej przez Wielton na początku kwietnia 2017 r. JH

AKTUALNOŚCI ZARZĄDZANIE 10 | Transport manager BUS IVECO DAILY – NOWOŚĆ W OFERCIE PRODUKTOWEJ GRUPY DBK Bus Iveco Daily 50C17V Euro 5 posiada silnik Diesla o mocy 170 KM, a jego pojemność skokowa wynosi 2 998 cm sześc. Pojazd zo- stał wyposażony w manualną skrzynię biegów, klimatyzację cen- tralną, ogrzewanie niezależne od pracy silnika, drzwi otwierane elektrycznie oraz boczne półki dla pasażerów. Przewagę tego mo- delu nad konkurencją stanowi długość przestrzeni pasażerskiej (fa- brycznie 5100 mm) wraz z 22 miejscami siedzącymi (19+1+1). Przy czym maksymalne do osiągnięcia parametry dla tego modelu to 23 miejsca (22+1) oraz masa całkowita do 6500 kg. DL TESTOWANIE APLIKACJI GREEN ZONES OPTIFUEL CHALLENGE 2017 NA TRANSPORT LOGISTIK Z FINAŁEM W HISZPANII Na targach w Monachium pokazano, jak łatwo moż- Światowy Finał Optifuel Challenge 2017 odbędzie się 17‒19 październi- na uniknąć na trasie mandatów i opóźnień. ka br. w Hiszpanii. Konkurs realizowany jest na trzech ciągnikach Renault Przedsiębiorstwa logistyczne i spedycyjne, Trucks T480 HSC, ciągnących naczepy kurtynowe Wielton. Kierowcy mają dzięki aplikacji Green Zones, miały moż- za zadanie pokonać konkursową trasę z jak najmniejszym spalaniem i jak liwość przetestowania online wszystkich największą średnią prędkością. Trasa wybrana jest tak, aby sprowokować tras i uniknięcia niemiłych niespodzia- jak najwięcej błędów. Finałowy zwycięzca wygrywa voucher o wartości 6 nek. Bazujący na danych geograficznych tys. euro, a firma zgłaszająca kierowcę do konkursu otrzyma ciągnik siodło- system map pozwala sprawdzić status wy Renault T480 Optifuel. OP stref ogłaszanych przez lokalne urzędy ochrony środowiska we wszystkich strefach ekologicznych w Niemczech, Austrii, Danii i Francji. Dzięki aplikacji można zaplanować na następny dzień prawa wjazdu lub zakazy dla stref zależnych od pogody. We wszystkich strefach ekologicznych można przybliżyć zoomem dowolny adres i sprawdzić status każdej strefy ekologicznej w czasie rzeczywistym w czterech językach. Dzienne wgrywanie do 21.00 komunikatów statusu stref ekologicznych ogłaszanych przez lokalne urzędy ochrony środowiska pozwala dodatkowo zaplanować na następny dzień prawa wjazdu lub za- kazy dla stref zależnych od pogody. FJ ZOSTAŃ GAZELĄ BIZNESU! nich firm. Tytuł Gazeli Biznesu to znak rozpoznawczy dobrze zarządzanych, uczciwych i cieszących się dobrą kondycją finansową firm. Jego czytelne i nie- zmienne od lat kryteria sprawiają, że jest on wiarygodny – udział w nim jest bezpłatny, a o jego przyznaniu nie decyduje żadne jury, lecz wyniki finansowe przedsiębiorstwa z trzech ostatnich lat. Zgłoszenia do rankingu są przyjmowane do 30.09.2017 r. Szczegółowe infor- Ogólnopolski dziennik gospodarczy „Puls Biznesu” rozpoczął przyjmowanie macje o rankingu można znaleźć na stronie gazele.pb.pl. zgłoszeń do kolejnej edycji rankingu najbardziej dynamicznych małych i śred- KL

AKTUALNOŚCI ZARZĄDZANIE 11 TRANSPOREON PREZENTUJE NOWĄ GENERACJĘ MOBILE ORDER MANAGEMENT Pełna przejrzystość, wszędzie, o każdej porze – mobilne zarządzanie zamówie- niami to dziś coś więcej niż informacja o aktualnym statusie wysyłki, dokumen- tacja elektroniczna i zautomatyzowane ETA (przewidywany termin przybycia pojazdu dostawczego). W nowej generacji aplikacji Mobile Order Management od Transporeon cyfrowo zintegrowane zostają procesy transportowe i partner łańcucha dostaw. Tym samym załadowcy, spedytorzy i odbiorcy towarów mogą efektywniej planować, upraszczać procesy i zwiększać wydajność, obniżając przy tym jednocześnie koszty. PO MYJNIA TIR W ŚWIECKU JUŻ OTWARTA OPŁATY DROGOWE JEDNYM URZĄDZENIEM W 7 KRAJACH Od lutego 2017 r. firma Easytrip ma w swojej ofercie nowe urządzenie po- kładowe Easy&Flexible do opłaty za przejazd drogami w 7 krajach Europy, dzięki czemu liczba urządzeń pokładowych w pojeździe się zmniejszy, po- dobnie jak liczba i wysokość opłat za dzierżawę urządzeń. Za myto można już płacić nowym urządzeniem we Francji, Hiszpanii i Portugalii, w Belgii (tunel Liefkenshoek), a także we Włoszech oraz w Polsce (odcinek auto- strady A4 Kraków-Katowice) i Austrii. Nowa usługa Easy&Flexible zapewnia użytkownikom także oszczędności w zakresie kosztów wysyłki i instalacji urządzenia, mniej pracy administra- cyjnej związanej z zarządzaniem urządzeniem (zamawianie, blokowanie), a co najważniejsze – program rabatów w pełnym zakresie. RP 15 maja 2017 r. do największej sieci Myjni TIR w Polsce dołączył kolejny obiekt. Nowa jedenasta Myjnia TIR Citronex zlokalizowana przy drodze krajowej nr 29 w miejscowości Świecko w pobliżu „słubickiego” zjazdu na autostradę A2 stanowi niezwykle atrakcyjny punkt na mapie kierowców TIR-ów. Mają oni do dyspozycji cztery tunele wyposażone w jedne z naj- nowocześniejszych systemów automatycznych bram myjących polskiego producenta marki Artus. W pobliżu Myjni TIR znajdują się stacja paliw Shell, przystacyjny supermarket z ofertą gastronomiczną, kantor wymiany walut, bankomat oraz kompleks sanitarny. Na terenie obiektu istnieje rów- nież możliwość skorzystania z usług Toll Collect. GW DNV GL URUCHAMIA PLATFORMĘ ANALITYCZNĄ LUMINA Aby ułatwić firmom lepsze wykorzystywanie systemów zarządzania, DNV GL uruchomiło platformę LUMINA, na którą składa się zestaw narzędzi do benchmarkingu, udostępniających organizacjom dane uzyskane z rynku i wspomagających proces identyfiko- wania priorytetowych obszarów wymagających poprawy. LUMINA umożliwia identyfikację słabych punktów, których eliminacja wymaga nakładów czasu i środków. – Operując ponad 1,6 mln spostrzeżeń z audytów, zebranych od 80 tys. klientów, platforma analityczna nie tylko daje obraz funk- cjonowania systemu zarządzania firmy, lecz także pozwala na porównanie wyników z osiągnięciami innych firm z tej samej branży – mówi Luca Crisciotti, prezes DNV GL. GR

ZARZĄDZANIE 12 | Transport manager METODOLOGIA PODEJMOWANIA DECYZJI KEPNER-TREGOE Tomasz HOUSTON, MAMY PROBLEM 1 Lizurej 1. Oryginalnie: „OK, Houston, we’ve had a problem here”

ZARZĄDZANIE 13 „Houston, mamy problem” – ta wiadomość, wysłana iedy podejmowane działania muszą być szybkie, 1 13 kwietnia 1970 r. ze statku Apollo 13 oznaczała, na 100 proc. skuteczne, a możliwość powtórzenia pro- że załoga znalazła się w poważnych tarapatach. Tak Kcesu rozwiązywania problemu nie istnieje, mówimy rozpoczęła się walka astronautów i naziemnej ekipy o zarządzaniu kryzysowym. Plan na ewentualność wystąpie- NASA o szczęśliwe zakończenie misji. Nieczęsto nia zdarzenia zagrażającego funkcjonowaniu biznesu musi być wspomina się, że ostateczny sukces osiągnięto, przygotowany i aktualizowany w każdej liczącej się ze skutkami między innymi, dzięki decyzjom podejmowanym ryzyka organizacji. Podobne znaczenie ma umiejętność strate- w myśl równie mało rozpowszechnionej metodologii gicznego decydowania typu Kepner-Tregoe. „buy or make”, podejmowana w środowisku inwestycyjnym: rozbudować fa- brykę czy dokonać upgrade technologii, a może przenieść pro- dukcję do innej części świata; zastosować zasilanie gazowe czy wykorzystać fotowoltaikę? Są to decyzje o wysokim ciężarze ga- tunkowym, które trzeba podjąć, mając świadomość, że w przy- padku błędu konsekwencje będą poważne i kosztowne. Aby ich uniknąć, Benjamin B. Kepner wspólnie z Ch. Tregoe opracowali system pozwalający uniknąć pułapek, które, jak zauważyli, są następstwem naturalnych ograniczeń: ƒ informacja może być postrzegana przez ludzi jako korzyst- na lub nie, w zależności od sposobu jej wyrażenia (liczy się mowa ciała, ton, a nie treść sama w sobie), ƒ dane, fakty, liczby w mocny sposób indukują odbiór rzeczy- wistości, która może być zgoła inna niż opisuje to statystyka, ƒ pamięć ludzka nie daje równego dostępu do wszystkich wspomnień. Pamiętamy najlepiej mocne, nietypowe zda- rzenia, opieramy się na własnych doświadczeniach, które w sposób sugestywny mogą wypaczać przebieg logicznego wnioskowania, ƒ kultura organizacji ma wpływ na sposób podejmowania de- cyzji. Każdy człowiek ma swoją indywidualną mapę myśli. Jednocześnie zaobserwować można wyrównanie sposobu myślenia pracowników, którzy spędzili określony czas w or- ganizacji. Zaobserwowano, że im większy skład zespołu, tym podejmowa- ne decyzje są gorszej jakości, a czas samego procesu dłuższy. Ten problem dotyka w szczególny sposób korporacje. Jak sprawić, aby strategiczny zespół, nawet w międzynarodowym składzie i na różnych poziomach kompetencji, podejmował najlepsze HOUST ON , WE HA VE A PROBLEM decyzje, nie ograniczając własnej kreatywności? KT posługuje się matrycami decyzyjnymi opartymi na zasa- ‘Houston, we’ve had a problem here’ said a phrase sent on 13th April 1970 from Apollo 13, meaning that the crew got into serious trouble. This was dach logicznego myślenia dla czterech sytuacji, w których me- how an effort of the astronauts and NASA ground team started to bring nedżerowie muszą praktycznie codziennie umieć znaleźć pra- the mission to a happy end. It is not commonly known that the final suc- widłowe odpowiedzi. cess was achieved, among others, thanks to decisions made according to a not-so-commonly known Kepner-Tregoe methodology.

RA_REC_PL_205x275 2017-05-15T14:19:40+02:00 www.mercedes-benz.com/roadeffi ciency ZARZĄDZANIE 14 | Transport manager T AB . 1 . POGLĄDO W A MATRY C A ANALIZY S YTUA C JI 1. OPRACUJ LISTĘ 2. ODDZIEL I SPRECYZUJ 3. USTAL PRIORYTETY 4. OKREŚL METODĘ ANALIZY 5. ZBUDUJ ZESPÓŁ ZAGROŻEŃ PROBLEMY Gdzie standardy nie są Czy wierzymy, że jedno spełniane? działanie rozwiąże problem? Czy sytuacja wymaga wyjaśnienia? Które problemy na Jak poważny jest obecny Czy stwierdzono różnicę między sta- przestrzeni ostatnich Czy mówimy o jednej, czy wpływ problemu na ludzi, nem oczekiwanym a  obecnym? Czy Kto powinien zostać miesięcy pozostają o większej ilości spraw? koszty, bezpieczeństwo, odchylenie ma ukrytą przyczynę? Czy zaangażowany nierozwiązane? wydajność, klientów, poznanie przyczyny źródłowej będzie w zakresie: reputację, itp.? Które decyzje muszą być Czy wszyscy zgadzamy się co pomocne? ƒ zarządzania teraz podjęte? do powodu naszych obaw? komunikacją ƒ realizacji zadań Jakie mamy dowody, że jest to Jak pilne jest wstrzymanie ƒ przeprowadzenia analiz Jakie decyzje są obecnie problem? narastania problemu ƒ akceptacji podejmowane i będą Co tak naprawdę rozumiemy ze względu na stopień ƒ kreatywnego myślenia konieczne do wdrożenia przez...? złożoności, wzrostu kosztów Czy konieczne będzie dokonanie wybo- po uzyskaniu propozycji lub wręcz braku dalszych ru? Czy dylematem będzie, jakie dzia- rozwiązań? Co tak naprawdę dzieje się możliwości rozwiązania łanie wybrać? Czy należy ustalić cele, w tej sytuacji? problemu? aby podjąć działania? Co takiego widzimy, słyszymy, Jakie główne projekty i plany czujemy lub smakujemy, że Co i kiedy powinno zostać mają być wkrótce wdrażane? wykonane? istnieje potrzeba działania? Jakich zmian spodziewamy Jakie działania są Czy została podjęta decyzja, jeszcze się w perspektywie czasu? rekomendowane w tej Jakie są dowody na to, nie wdrożona, i konieczne będą działa- Kto wykona te zadania? sytuacji? że poziom krytyczności nia eliminujące powstanie problemów Jakie istnieją szanse, Co sprawia nam kłopot w tej problemu będzie narastać? w przyszłości? Czy konieczne będzie możliwości? sytuacji? stworzenie planu uzasadniającego Kto zapewni podjęcie pewnych decyzji lub działań? Co powoduje konieczność Czy wartością dodaną będzie, jeśli plan dokumentację procesu Co nas martwi? zmiany sposobu zarządzania lub decyzje zostaną wdrożone lepiej i uzyskanych wyników? sytuacją? niż oczekiwano? 1. Analiza sytuacji (ang. Situation Appraisal) narastania. Dla uzyskanej w ten sposób kolejki zadań należy Jest to narzędzie ułatwiające zrozumienie i ewaluację sytuacji, określić metodę analizy – rozważyć najlepszą technikę zarzą- wspierające menedżera w podjęciu właściwego kierunku dzia- dzenia sytuacją, a także stopień jej użycia pod kątem jakościo- łań. Matryca SA (tab. 1) w racjonalny sposób kalibruje nasz wym i ilościowym. ogląd sytuacji na podstawie zestawu pytań i sekwencji pięciu Stosując się do wskazówek w matrycy SA decydujemy, czy chce- Druga generacja silników i układu kroków. Pytania mają na celu uzyskanie esencji z otaczających my przeprowadzić analizę przyczyn (na czym polegał błąd), menedżera informacji, a sekwencja na przeprowadzenie krok dokonać przeglądu dostępnych działań zapobiegawczych (jak przeniesienia napędu po kroku przez proces racjonalnego wnioskowania. wyeliminować przyczynę błędu), czy właściwym kierunkiem Po pierwsze, opracuj listę zagrożeń i możliwości dla obecnych działań będzie ocena wpływu potencjalnych przyszłych skut- + Predictive Powertrain Control lub przyszłych problemów, dla których należy podjąć działania ków decyzji (jak uniknąć błędów w przyszłości) oraz czy zasto- w obawie przed negatywnymi skutkami. Umiejętność posor- sować te techniki w pełnym, czy w częściowym wymiarze. Do- + Analiza użytkowania pojazdu Fleetboard towania problemów w ich codziennym natłoku na te, którymi bór kompetencji współpracowników w zależności od wymagań należy zająć się w pierwszej kolejności i osobiście dopilnować, sytuacji to kluczowa umiejętność menedżera świadomego, że oraz na pozostałe, które można w całości delegować, przesunąć określenie potrzebnego wsparcia to obowiązkowy etap w pro- w czasie lub odrzucić, to cenna kompetencja menedżera. cesie racjonalnego zarządzania procesem decyzyjnym. Ekonomiczność jest sumą wielu detali. Na początek spisujemy wszystkie sytuacje, które obecnie lub potencjalnie będą wymagały podjęcia działań. Następnie należy oddzielić i sprecyzować problemy – zarządzanie sytuacją złożo- 2. Analiza problemu (ang. Problem Analysis) Predictive Powertrain Control i analiza użytkowania pojazdu Fleetboard są dostępne na życzenie. ną z kilku problemów nie jest łatwe, trzeba je „rozbić” na prost- Metoda KT oferuje system analizy przyczynowo-skutkowej, Więcej informacji udzieli Państwu najbliższy dealer Mercedes-Benz. sze, zrozumiałe dla każdego w sposób umożliwiający ustalenie, który pozwala podjąć kroki korygujące problem. Aby zastoso- czym należy zająć się w pierwszej kolejności. wać matrycę PA, nie jest konieczne dysponowanie przedmio- Ewaluacja priorytetów to ocena uwzględniająca trzy wymiary tem problemu lub przeprowadzanie kosztownych testów w celu problemu: jak jest poważny, jak pilny i jakie są perspektywy jego weryfikacji przebiegu jego powstania (np. analiza katastrofy

RA_REC_PL_205x275 2017-05-15T14:19:40+02:00 www.mercedes-benz.com/roadeffi ciency Druga generacja silników i układu przeniesienia napędu + Predictive Powertrain Control + Analiza użytkowania pojazdu Fleetboard Ekonomiczność jest sumą wielu detali. Predictive Powertrain Control i analiza użytkowania pojazdu Fleetboard są dostępne na życzenie. Więcej informacji udzieli Państwu najbliższy dealer Mercedes-Benz.

ZARZĄDZANIE 16 | Transport manager zę, wypełniamy matrycę, tak aby wychwycić stany, w których …matryca PA stosowana jest do rozwiązywania problem wystąpił, oraz odseparować stany, w których problem problemów produkcyjnych mających postać odchylenia nie wystąpił, a mógł. Analizę porównawczą przeprowadzamy od standardowego procesu w przebiegu czasowym. na wszystkich poziomach specyfikacji na podstawie doświad- czenia i wiedzy ekspertów lub porównania wyróżników i zmian generujemy listę potencjalnych przyczyn. Traktując matrycę wahadłowca). Nie jest też wymagane podejście Gemba, aczkol- specyfikacji jako wskazówkę, przeprowadzamy weryfikację wiek matryca PA stosowana jest do rozwiązywania problemów najpierw pod kątem wyróżników, a następnie zmian. W pierw- produkcyjnych mających postać odchylenia od standardowego szym etapie chodzi o określenie, co jest odmiennego, czym róż- procesu w przebiegu czasowym. Kluczem do sukcesu jest umie- ni się stan „problem wystąpił” od stanu „problem nie wystąpił”. jętność moderowania etapem burzy mózgów, żelazna dyscypli- W drugim poszukiwane są zmiany w obszarze obiektu, mają- na w zarządzaniu dostępną informacją i umiejętność konstruk- ce najbardziej prawdopodobny wpływ na zaistnienie sytuacji. tywnego jej kwestionowania. Fundamentalnym postulatem Końcowym etapem jest testowanie potencjalnych przyczyn wyróżniającym PA jest wyraźne rozgraniczenie stanów, w któ- pod kątem spójności logicznej z danymi tworzącymi specyfi- rych problem wystąpił, od tych, gdy nie wystąpił, a mógł. kację problemu. Na podstawie weryfikacji słuszności założeń Sekwencja procesu analizy składa się z głównych etapów: wy- określana jest najbardziej prawdopodobna przyczyna oraz plan raź problem, zdefiniuj, ustal, co jest przedmiotem analizy oraz pozwalający na potwierdzenie postawionej tezy. na czym polega odchylenie od standardu. Następnie opisz w czterech wymiarach: co jest obiektem odchylenia, gdzie jest zlokalizowane, kiedy zaobserwowano wystąpienie oraz zakres, 3. Analiza decyzyjna (ang. Decision Analysis) trend, skalę odchylenia. Stworzony w ten sposób zapis tworzy Każda decyzja, którą podejmuje doświadczony menedżer, tabelę specyfikacji problemu (tab. 2). wymaga myślenia w kategoriach celu, alternatyw i potencjal- Na podstawie danych w tabeli odrzucono sensowność założeń, nego ryzyka. Najczęściej ma on do czynienia z koniecznością takich jak niesprawny: akumulator, rozrusznik, filtr powietrza, podjęcia decyzji na różnych poziomach złożoności: od skom- stacyjka, komputer, jakość paliwa oraz umiejętność uruchamia- plikowanych, wymagających przeglądu danych i informacji nia samochodu. od ekspertów, przez określenie wystarczalności i poziomu ja- Na podstawie oceny jakości i przydatności dostępnych infor- kości, na prostych decyzjach wyboru alternatywy „tak/nie” lub macji, przekazywanej przez zespół przeprowadzający anali- rutynowych, np. odnośnie zatrudnienia, kończąc. Ludzie lubią T AB . 2 . POGLĄDO W A MA TRY C A SPEC YFIKA C JI PROCESU P A – TZW . T ABELA SPEC YFIKA C JI PROBLEM NIE WYSTĘPUJE PROBLEM WYSTĘPUJE CO JEST WYRÓŻNIKIEM JAKIE ZASZŁY ZMIANY (a mógłby wystąpić) CO Samochód żony – nie można – – – obiekt odchylenia od stan- uruchomić dardu – – – GDZIE zaobserwowano samochód N/A – – od kilku miesięcy – KIEDY rano, poniżej zera °C, kolejne odpalenia, po pracy bez temperatura powietrza zaobserwowano pierwsze odpalenie problemu jest wyższa w godzinach – popołudniowych zimą – zaczęło się od długiego samochód mógłby nie odpalić przy ZAKRES obracania rozrusznika aż do powrocie z pracy, ale odpala bez – – w jakiej ilości, w jakiej skali, braku zapłonu problemu jaki jest trend narasta – dłuższy czas rozruchu – do braku zapłonu – – – Prawdopodobna przyczyna Niesprawna przepustnica powietrza dolotowego do potwierdzenia

ZARZĄDZANIE 17 T AB . 3 . POGLĄDO W A MA TRY C A D A NA PODST A WIE SUBIEKTYWNE J KA TEGORYZA C JI DLA OKREŚL ONEGO MODEL U , PRZEZNA CZENIA , L OKALIZA C JI I ST ANU TECHNICZNEGO SAMOCHODU . 1. CELE DECYZJI 2. ALTERNATYWY WYBORU Zakup nowego Remont Zakup używanego Warunki wymagane dane OK/NOK dane OK/NOK dane OK/NOK zagwarantowane bezpieczeństwo OK/NOK 5 pkt NCAP OK 5 pkt NCAP, stan pojazdu znany OK 5 pkt NCAP OK remont na oryginalnych częściach, nieznana historia przejechać niezawodnie 100 tys. km OK/NOK gwarancja 5 lat OK OK NOK gwarancja serwisowa przebiegu Warunki pożądane WAGA dane ocena wartość dane ocena wartość utrata wartości do inwestycji 10 1,1 7 70 0,7 9 90 koszty utrzymania (ubezpieczenie 9 wg taryfikatora 7 63 wg taryfikatora 9 81 + eksploatacja) spełnia normy środowiskowe 8 norma EURO 5 9 72 norma EURO 4 7 56 łatwość eksploatacji 7 serwis gwarancyjny, dostępność 9 63 dostępność serwisu, dostępność 8 56 części części komfort, wygoda jazdy 5 jazda próbna 8 40 autopsja 6 30 prestiż 3 ranking 9 27 ranking 7 21 335 334 3. RYZYKO P S PS P S PS podniesienie rygorów norm ekologicznych, ograniczenia dla samochodów 0,5 0,2 0,1 0,5 0,3 0,15 spalinowych, np. w centrach miast zmiana wartości akcyzy – wzrost popytu na krajowe auta używane 0,8 0,6 0,48 0,8 0,1 0,08 niestabilność cen paliw 0,5 0,5 0,25 0,5 0,5 0,25 ryzyko kradzieży 0,3 0,8 0,24 0,1 0,4 0,04 ryzyko utraty możliwości ubezpieczenia AC ze względu na wiek auta 0,6 0,1 0,06 0,8 0,3 0,24 1,13 0,76 decydować, ale często robią to intuicyjnie. Z kolei proces ten są najważniejszymi jego wyznacznikami. Wszystkie pozostałe, w zespole, gdzie uzyskanie pełnej zgodności w podejmowanych które dają możliwość porównania alternatyw, to warunki pożą- kwestiach jest utrudnione, kończy się nierzadko pominięciem dane. Nie oznacza to jednak, że są one mniej ważne od pierw- ważnych aspektów lub pojawieniem się błędów. To konsekwen- szych. Mówi się, że warunki konieczne wskazują, kto wchodzi cja chęci zachowania świętego spokoju, wyjścia z twarzą lub do gry, a warunki pożądane wyznaczają zwycięzcę. obawy przed konfrontacją z liderem, który najlepiej wykształcił umiejętności wywierania wpływu. 3. Ocena alternatyw. Podejmowanie decyzji w oparciu o procedurę systemowego Możliwość dokonania idealnego wyboru jest rzadko spotykana. myślenia wspiera matryca DA, składająca się czterech głównych Nie ma idealnych alternatyw, które spełniają wszystkie warun- kroków: ki wyboru, dlatego matryca DA daje szansę na zrównoważoną, racjonalną decyzję. Ocena alternatyw ma charakter wymierny 1. Zdefiniowanie decyzji. dzięki zgromadzeniu twardych danych dla kategorii warunków Podobnie jak w początkowym kroku procesu PA, rozpoczyna- pożądanych (Tab. 3). jąc analizę decyzji należy dokonać precyzyjnego określenia jej przedmiotu. Różnica polega na tym, że o ile w procesie analizy 4. Ocena ryzyka wyboru. przyczyn źródłowych zadajemy pytanie: „dlaczego? ”, to w pro- Ocena negatywnych konsekwencji wyboru to etap, który czę- cesie DA pytamy: „w jakim celu? ”, „jak? ”. Aby definicja przed- sto jest pomijany w procesie decyzyjnym. Nawet wtedy, gdy miotu decyzji była kompletna, musi wskazywać możliwość zastosowany został racjonalny proces myślowy, zdarza się, jakiegoś wyboru, działań oraz oczekiwanych rezultatów i ko- na przykład w sytuacji uzyskania wyraźnej przewagi jednej rzyści. Jasne określenie celu na początkowym etapie sprawi, że z alternatyw w poprzednim kroku, że menedżer nie bierze pod dyskusja o wyborze alternatyw nie będzie sztucznym nagina- uwagę wpływu prawdopodobieństwa (P) oraz istotności (S) niem na potrzeby przepchnięcia preferowanego rozwiązania. jako składników ryzyka. Nawet jeśli proces ten może odmienić końcowy rezultat. Pomimo wątpliwości, że ten etap procesu DA 2. Cel decyzji. rzadko opiera się na pewnikach, a częściej na doświadczeniu Cel decyzji należy podzielić na dwie kategorie: wymagane i po- i intuicji – to właśnie usystematyzowana matryca daje możli- żądane. Pierwsze gwarantują osiągnięcie celu, ale niekoniecznie wość poukładania naszych osądów w uporządkowany sposób

ZARZĄDZANIE 18 | Transport manager Źródło: Novotel Katowice Centrum 1. Charles H. Kepner and Benjamin B. Tregoe “The Rational Manager” 26 września 2017 r. 2. Charles H. Kepner and Benjamin B. Tregoe “The New Rational Manager” 3. Publikacje “Harvard Business Review”. Katowice MEETINGS i wypracowania finalnej decyzji, która rzeczywiście będzie sku- problemy. Jakie działania wdrożyć w przypadku, gdy strategicz- teczna. na biznesowo linia produkcyjna zostanie zniszczona w wyni- Na etapie oceny warunków wymaganych odrzucono jedną ku pożaru lub powodzi? Jak zminimalizować wpływ nagłego z trzech alternatyw. Pozostałe uzyskały podobne parametry braku dostępu do zasobu krytycznego na realizację projektu? w ocenie warunków pożądanych. O wyniku końcowym zadecy- Moment wystąpienia sytuacji kryzysowej nie jest właściwym dowała analiza ryzyka, która wskazała wyraźną przewagę opcji czasem na opracowywanie skutecznych planów działania. Sta- nr 2. Wynik można interpretować również w ten sposób, że aby wianie pytań: „co może pójść nie tak? ”, „w którym miejscu nasz zredukować ryzyko dla opcji nr 1, konieczne byłyby dodatkowe biznes jest najbardziej wrażliwy? ”, „ze względu na wystąpienie Praktyczne nakłady finansowe, obniżając tym samym wcześniejszą ocenę jakich sytuacji nasze zamierzenia mogą zostać niezrealizowa- warunków pożądanych. ne? ” – nie są wywoływaniem wilka z lasu, ale odpowiedzialnym Aspekty postępowaniem zespołu zarządzającego. Rozważając przyczyny potencjalnych problemów, pytania powinny odnosić się do jak Zarządzania 4. Ocena potencjalnych problemów/możliwości najbardziej konkretnych stanów i sytuacji tak, aby uzyskać opis (ang. Potential Problem/Opportunity Analysis) potencjalnych skutków, opracować listę działań i zaadresować Produkcją Narzędzie PPO ułatwia proces antycypacji, za pomocą którego ich realizację w momencie, gdy niepożądana sytuacja (lub menedżer ma szansę na projekcję przyszłości i podjęcie kroków oczekiwana możliwość) pojawi się na horyzoncie. Tak więc, www.konferencje.production-manager.pl mających na celu próbę jej kształtowania, nie czekając biernie wyruszając na wakacyjną podróż naszym wyremontowanym na to, co przyniesie los. Z pewnością ten typ racjonalnego za- samochodem, nie wystarczy poczucie, że mamy teraz spraw- rządzania jest mniej popularny od wcześniej przedstawionych. ną przepustnicę, silnik i zawieszenie. Wybierając się do górzy- Na ogół analizę PPO stosują menedżerowie, którzy w przeszłości stego kraju warto rozważyć wymianę przewodów hamulco- boleśnie doświadczyli skutków truizmu: zmiany są częścią życia wych i przegląd klimatyzacji, dodatkowo aktualizując dostęp i przetrwa nie największy, ale ten, kto posiada najlepszą zdolność do nawigacji GPS. Być może nie będziemy w stanie przewidzieć program konferencji adaptacji. Technika PPO w ogólnej zasadzie działania nie jest ani i kontrolować skutków, na które nie mamy wpływu, takich jak rozbudowana, ani skomplikowana. Składa się z sześciu etapów: stado owiec blokujące wąską serpentynę, ale ze znacznie więk- ƒ Określ działanie – główny cel lub rezultat końcowy wdro- szym prawdopodobieństwem ukończymy naszą misję bez ko- 1. JAK ANGAŻOWAĆ MENEDŻERÓW W TWORZENIE żenia, nieczności wzywania „Houston” na pomoc. I ROZWÓJ INNOWACYJNYCH PRODUKTÓW ƒ Stwórz listę potencjalnych problemów/możliwości – niepożą- Zapoczątkowana w latach 60-tych ub. wieku metodyka KT do- Marcin Dembecki – Production Manager, VOX danych lub pożądanych, które mogą wystąpić w przyszłości, czekała się ponad 30 lat później swego rodzaju Imprimatur, roz- 2. KORZYŚCI PŁYNĄCE Z WDROŻENIA ZROBOTYZOWANYCH ƒ Rozważ przyczyny potencjalnych problemów/możliwości, szerzając zakres zastosowania na branżę IT w środowisku ITIL LINII I STANOWISK ZROBOTYZOWANYCH ƒ Przygotuj plan zapobiegający wystąpieniu prawdopodob- (kodeks postępowania dla działów technicznych informatyki), Michał Ochmański – menedżer sprzedaży na Europę Środkowo-Wschodnią, COMAU ROBOTICS nych problemów lub zwiększający możliwość wykorzystania gdzie sytuacje zdalnego rozwiązywania problemów na podsta- 3 3. ZARZĄDZANIE PRZEZ STRUMIEŃ WARTOŚCI sprzyjających okazji, wie otrzymanych informacji są codziennością. Reprezentując Jarosław Okoń – trener, EY Academy of Business ƒ Podejmij działania, myśl anglosaskiej części świata w dziedzinie rozwiązywania ƒ Przygotuj system aktywacji zabezpieczeń lub kapitału na wy- problemów i podejmowania decyzji w oparciu o proces upo- padek pojawienia się problemu/możliwości. rządkowanego zbierania, kategoryzowania, organizowania, Naturalnym stwierdzeniem będzie, że każde działanie pocią- analizowania i potwierdzania informacji, oferta KT stanowi ga za sobą wymierne lub niewymierne koszty. O ile sens po- ciekawą alternatywę lub uzupełnienie arsenału popularnie sto- WSTĘP WOLNY szczególnych kroków PPO wydaje się oczywisty, to świadome sowanych metod. kosztowo poruszanie się w tej dziedzinie zarządzania wymaga niemałego doświadczenia. PPO nie do końca jest tym, czym jest analiza ryzyka w procesie DA. Ta druga umożliwia przede AUT OR wszystkim uzyskanie zrównoważonej pod względem osiągnię- Tomasz Lizurej cia maksymalnego celu przy minimum ryzyka decyzji bizne- Absolwent Akademii Morskiej w Gdyni oraz studiów pody- ZGŁOSZENIA | Natalia Stryjak, [email protected], tel.: +48 881 26 44 64 sowej (aczkolwiek rozwinięcie analizy ryzyka niepożądanych plomowych z zarządzania projektami Wyższej Szkoły Ban- Partner strategiczny: Partnerzy: Partnerzy merytoryczni: Partnerzy medialni: skutków dla zwycięskiej alternatywy nie jest na pewno stratą kowej we Wrocławiu. Posiada ponad 15-letnie doświadcze- czasu). W PPO menedżer konstruuje plan działań, na podstawie nie jako specjalista i menedżer techniczny w przemyśle. którego wdroży akcje eliminujące lub redukujące potencjalne

Novotel Katowice Centrum 26 września 2017 r. Katowice MEETINGS Praktyczne Aspekty Zarządzania Produkcją www.konferencje.production-manager.pl program konferencji 1. JAK ANGAŻOWAĆ MENEDŻERÓW W TWORZENIE I ROZWÓJ INNOWACYJNYCH PRODUKTÓW Marcin Dembecki – Production Manager, VOX 2. KORZYŚCI PŁYNĄCE Z WDROŻENIA ZROBOTYZOWANYCH LINII I STANOWISK ZROBOTYZOWANYCH Michał Ochmański – menedżer sprzedaży na Europę Środkowo-Wschodnią, COMAU ROBOTICS 3 3. ZARZĄDZANIE PRZEZ STRUMIEŃ WARTOŚCI Jarosław Okoń – trener, EY Academy of Business WSTĘP WOLNY ZGŁOSZENIA | Natalia Stryjak, [email protected], tel.: +48 881 26 44 64 Partner strategiczny: Partnerzy: Partnerzy merytoryczni: Partnerzy medialni:

ZARZĄDZANIE 20 | Transport manager JAK WYKORZYSTAĆ LETNI ODPOCZYNEK, ABY OSIĄGAĆ JESZCZE LEPSZE WYNIKI? KLIENCI TSL NA WAKACJACH Dominik Skowroński Nadchodzi okres spowolnionych obrotów, zarówno w sensie tempa naszego codziennego działania, jak i niższej sprzedaży, spowodowanej sezonem urlopowym. Zamiast ze zniecierpliwieniem czekać na koniec wakacji, lepiej wykorzystać ten czas w sposób twórczy, taki, który buduje pozycję konkurencyjną firmy i sprawia, że po wakacjach będzie ona silniejsza niż dotychczas. decydowanej większości managerów Nadchodzą wakacje, a więc moment w branży dobrze znane jest uczucie towarzyszące TSL, kiedy nadarza się szansa na zrealizowanie Zprzepisywaniu po raz kolejny niezrealizo- właśnie tych rzeczy, które są wiecznie odkłada- wanego zadania na kolejny dzień w kalendarzu. ne. Jest to okres, w którym warto zainwestować Zazwyczaj są to sprawy ważne, ale nie na tyle w rozwój potencjału marketingowo-sprzedażo- pilne, żeby podjąć natychmiastowe działanie. wego firmy. Naturalnie dla każdej firmy będzie W związku z tym czekają w kolejce. Przypomi- inny zestaw konkretnych działań. W tym artykule namy sobie o nich w różnych momentach dnia prezentuję zestaw możliwości, w którym z dużą i czujemy wewnętrzne rozdrażnienie, wynikające dozą prawdopodobieństwa każda z firm w branży z faktu, że najzwyczajniej w świecie nie mamy kie- TSL znajdzie inspirację dla siebie. dy nimi się zająć.

ZARZĄDZANIE 21 Najpierw rzeczy najważniejsze petencji, w marke- Zanim przejdziemy do wyboru konkretnych na- tingu warto zadbać W sezonie urlopowym warto zadbać, rzędzi, z którymi będziemy pracować, warto po- o zbudowanie narzę- żeby wyposażyć przedstawicieli handlowych chylić się najpierw nad elementami strategii fir- dzi, które pozwolą w zestaw materiałów, który będzie ich my. To właśnie z niej wynikać będą komunikaty, skierować odpo- które docierać będą do klientów. Co więcej, w za- wiedni komunikat wspierał w komunikacji z klientem. leżności od strategii będziemy adresować przekaz do klientów. Absolut- do danej grupy klientów, a nie do innej. W branży ną podstawą wydaje się w dzisiejszych czasach TSL coraz częściej można zaobserwować, że jeśli strona internetowa. Jednocześnie – jak się okazuje klient ma do wyboru 3 firmy transportowe, w tym – w branży TSL jest to obszar często zaniedbany. 1 z nich jest wyspecjalizowana w przewozie jego W świecie, gdzie klient po usłyszeniu nazwy fir- towaru, to wybór będzie oczywisty. A więc klu- my niemal od razu wpisuje jej nazwę w wyszu- czem jest odpowiedzenie sobie na zestaw abso- kiwarce internetowej, posiadanie strony www, lutnie podstawowych pytań. Sezon urlopowy która pochodzi z innej epoki, jest samobójstwem jest na to idealnym momentem. Taka dyskusja dla biznesu. Wbrew pozorom wykonanie strony wewnątrz firmy pozwala często też rozwiązać internetowej, która faktycznie sprzedaje, jest cza- powstające w trakcie pracy rozbieżności w wizji sochłonne. Wymaga skrupulatnego zaprojekto- pomiędzy członkami zespołu. Poniżej zamiesz- wania układu treści, który na końcu doprowadzi czam przykładową listę pytań, a alternatywą jest do efektu w postaci kontaktu ze strony klienta. wypełnienie kanwy modelu biznesowego, którą Następnie wybór lub zrobienie zdjęć, a także pi- zaprojektował Alex Osterwalder ze swoim zespo- sanie treści oraz tworzenie warstwy technicznej. łem. Można ją znaleźć bez problemu w Internecie. Sezon urlopowy stwarza przestrzeń do tego, żeby ƒ Kto jest naszym idealnym klientem? poważnie zająć się tym tematem. ƒ Jakie wozi towary? ƒ Na jakich kierunkach jeździ? ƒ Ile daje zleceń miesięcznie? Dostawcy usług ƒ Jakiego serwisu oczekuje? Jeśli firma korzysta z dostawców w zakresie po- ƒ Itp. szczególnych usług związanych z marketingiem, ƒ Jak chcemy pozycjonować się w głowie klien- takich jak budowanie kampanii Google AdWords ta? czy pozycjonowanie strony w wyszukiwarkach, ƒ Co wyróżnia naszą firmę na tle konkurencji? warto w wakacje przyjrzeć się bliżej wynikom. ƒ Jakimi kanałami zamierzamy docierać do na- Należy zweryfikować skuteczność tych działań, szych klientów? Poprzez: ponieważ, jak się często okazuje, są one prowa- – Giełdy? dzone w sposób nieefektywny. Dobrą praktyką – Wizyty handlowców? jest zaproszenie na spotkanie innej firmy, która – Telemarketing? świadczy tę samą usługę i zapytanie wprost, jak – Targi branżowe? oceniają jako specjaliści osiągane przez nas wyni- – Adwords? ki w danym obszarze. – Blog? – Media społecznościowe? – Pozycjonowanie strony www? Połącz to w końcu ze sprzedażą – Inne? Właśnie w sezonie urlopowym warto też zadbać, żeby wyposażyć przedstawicieli handlowych w zestaw materiałów, który będzie ich wspierał Co można zrobić w marketingu? w komunikacji z klientem. W zależności od tego, Tak jak w sprzedaży okres wakacyjny często jest o co już zadbaliśmy, zaczniemy od różnych ele- wykorzystywany do szkoleń i podnoszenia kom- mentów. Uważam za absolutnie niezbędne

ZARZĄDZANIE 22 | Transport manager w profesjonalnej firmie tyczący transportu specyficznego towaru, który Każdy ruch, nie tylko wakacyjny, który ujednolicenie stopek można zawsze wysłać mailem albo wydrukowa- przybliża nas w stronę budowy wizerunku e-mailowych oraz wy- ny wręczyć w trakcie spotkania. Alternatywą jest profesjonalnej firmy, jest ruchem korzystanie ich do ko- stworzenie listy rzeczy, które warto, żeby klient munikacji z klientem. wziął pod uwagę przy wyborze dostawcy usług właściwym. W jaki sposób? W mo- w sektorze TSL. Niezależnie, jaką formę przyjmie ich stopkach zawsze ten materiał, jego celem jest pokazanie klientowi zamieszczam zdjęcie. O ile zdjęcie jest wykonane know-how firmy, tak żeby zobaczył, że ma przed profesjonalnie, takie podejście buduje zaufanie. sobą kompetentnego i godnego zaufania partne- Człowiek, który siedzi przed monitorem kilka ty- ra. sięcy kilometrów dalej, widzi, że ma do czynienia Drugim typem materiałów wspierających jest z drugim człowiekiem. prezentacja firmy, która (UWAGA!) nie jest skon- W branży TSL klient często nie ma czasu na wysłu- centrowana na naszej firmie, ale na tym, co ważne chanie prezentacji firmy. W związku z tym ciężko dla klienta. A więc punktem wyjścia nie jest hi- jest znaleźć przestrzeń do powiedzenia kilku słów storia naszej firmy, tak jak to wygląda zazwyczaj, o sobie. Najtrudniej jest to zrobić w formie ma- ale rzeczywistość klienta i to, co dla niego istotne. ilowej. Chyba, że… pisząc maila do klienta zapra- Przez ten pryzmat dopiero pokazane są wyróż- szamy go do kliknięcia naszej stopki, ponieważ niki naszej firmy. Warto zadbać tutaj o niestan- zawiera ona link do 2‒, 4-minutowej animacji. dardową formę. Z mojego doświadczenia najle- Celem jest przykucie uwagi klienta i w sposób an- piej sprawdza się tutaj animacja, która w sposób gażujący zaprezentowanie klientowi tego, co jest zwięzły i angażujący przekazuje treści w formie jednocześnie dla niego ważne, a może to znaleźć historii. Jak już wspomniałem wcześniej, można we współpracy z nami. Zachęcam do wypróbo- ją wykorzystać w komunikacji mailowej, ale też wania. w trakcie spotkań, targów, konferencji i innych Naturalnie istnieje dużo więcej elementów będą- wydarzeń. Taka pomoc pozwala handlowcom cych wsparciem codziennej pracy działu sprze- uniknąć pułapki prezentacyjnej i pozwala prze- daży, takich jak np. wizytówki, foldery, animacje, nieść ciężar rozmowy na to, co istotne dla klienta, filmy, zdjęcia. Jednocześnie za najbardziej po- ponieważ wszystko, co chcemy, żeby klient o nas trzebne uważam 2 typy narzędzi marketingowych wiedział, zostanie dostarczone w animacji. dla handlowców. Jeden z nich to przygotowanie Jeżeli jesienią będziemy widzieć, że przychodzą dla osób zajmujących się sprzedażą treści meryto- do nas klienci, którzy wcześniej nie rozważali rycznych, które mogą zostać przesłane klientowi, współpracy z nami, to znaczy, że osiągnęliśmy jako próbka know-how. Może to być artykuł do- nasz cel. Jeśli dotychczasowi klienci zadzwonią i powiedzą, że nie wiedzieli, że zajmujemy się jedną z usług, o której właśnie się dowiedzieli, AUT OR to wygraliśmy. A więc wyznaczenie celu powinno Dominik Skowroński odbyć się na samym początku okresu wakacyjne- Prezes i konsultant w firmie Lark Business Consulting. go. Lepiej usiąść do tego 1 lipca niż 15 sierpnia, Co-president firmy KYKO, która rewolucjonizuje rynek dziewiarski na terenie kiedy już jesteśmy w trakcie działań. Jednocześnie Europy Środkowo-Wschodniej. każdy ruch, który przybliża nas w stronę budo- Jeden z pierwszych propagatorów idei Design Thinking w Polsce. Ekspert wy wizerunku profesjonalnej firmy, jest ruchem z zakresu marketingu i sprzedaży. Międzynarodowy negocjator. Wykładowca właściwym, takim, który buduje bezpieczeństwo Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego na anglojęzycznym kierunku biznesu. Business Management. Autor modelu Komunikacji Ekstrakcyjnej. Pasjonat budowania konkurencyjności polskich firm. www.larkbc.pl



RAPORT ZARZĄDZANIE 24 | Transport manager PROJEKT PAKIETU MOBILNOŚCI UE Rozmawia: POLSCY EURODEPUTOWANI Marek Loos z Elżbietą Łukacijewską CHCĄ POMOCY PRZEWOŹNIKÓW Z europoseł Elżbietą Łukacijewską, członkiem Komisji Transportu i Turystyki w Parlamencie Europejskim o rewizji unijnej Dyrektywy o pracownikach delegowanych rozmawia Marek Loos. INTERVIEW : POLISH MEPS NEED HAULIERS ’ SUPPORT Elzbieta Lukacijewska, Member of the European Parliament, Committee on working time, and sleeping in cabs. New rules are to be an answer to the Transport and Tourism: ‘It seems that social-oriented tendencies prevail in actions of some ‘old’ EU members who have recently introduced minimum the European Commission now. EU legislators mostly focus on drivers and wage, causing chaos for international hauliers. Some of the new >road regu- their employment conditions. The Revision on posted workers is a part of lations< can negatively affect Polish transport sector.’ a larger Road Package which is also to alter rules on drivers’ rest pauses,

RAPORT ZARZĄDZANIE 25 PROJEKT PAKIETU MOBILNOŚCI UE – Pani poseł. 31 maja karty zostały odkryte. Dowiedzieliśmy się jakiej Europy chce tzw. stara Unia Europejska. Ma to być „Europarlamentarzyści z naszej części Europy Europa socjalna, a nie Europa przedsiębiorcza, Europa po- są w zdecydowanej mniejszości w kwestii dzielona, a nie wspólna. Na podstawie tego co zobaczyła Pani przeciwstawiania się socjalnym zapisom w projekcie w projekcie Pakietu Mobilności, proszę powiedzieć jakie ten- dencje przeważają w Komisji Europejskiej w związku z rewi- zmian w Dyrektywie o pracownikach delegowanych.” zją Dyrektywy o pracownikach delegowanych i niedawnym ogłoszeniem tzw. Pakietu Mobilności – socjalne, czy rynko- leżanki z innych państw niekoniecznie byli wrogo nasta- we? Czy łatwo będzie parlamentarzystom polskim i innym wieni, o czym świadczy wyważona rezolucja Parlamentu z naszej części Europy przeciwstawić się protekcjonistycznym Europejskiego, uchwalona na ostatniej sesji w Strasburgu, działaniom krajów „Starej Unii”? to jesteśmy w zdecydowanej mniejszości. Poza tym nie po- – Gdy analizuje się dokumenty przedstawione przez Ko- maga ogólnie osłabiona pozycja Polski w Unii Europejskiej misję Europejską odczucie jest jednoznaczne – ochrona w ostatnim czasie i brak aktywności Rządu RP w tym te- socjalna i ograniczenie konkurencji. Rewizja przepisów macie. o pracownikach delegowanych jest częścią większego pa- kietu drogowego, który zakłada także zmiany związane – Czego oczekują polscy europarlamentarzyści zaangażo- z odpoczynkiem i czasem pracy kierowców czy noclegami wani w obronę interesów polskiego transportu od właścicie- w kabinach. Nowe przepisy są odpowiedzią na działania li firm transportowych i od ich stowarzyszeń? Jak wygląda niektórych państw starej unii, które wprowadziły niedawno aktywność przewoźników polskich i z innych krajów naszej płacę minimalną, a tym samym spowodowały chaos wśród części Europy w kwestii pomocy europarlamentarzystom przewoźników międzynarodowych. Mimo to obawiamy się, w artykułowaniu potrzeb środowiska transportowego z Pol- iż niektóre zapisy w nowych „rozporządzeniach drogowych” ski i z innych krajów Europy Centralnej? mogą w przyszłości negatywnie wpłynąć na polski sektor – Z pewnym żalem muszę niestety stwierdzić, że ak- transportowy. tywność polskich przewoźników w porównaniu do firm Z drugiej jednak strony, Komisja postawiła sobie także z innych państw jest zdecydowanie mniejsza. To dziwne, za priorytet rewizję przepisów rynkowych. Głównym celem bo powinno być odwrotnie – obecność polskich firm trans- jest w tej kwestii utrudnienie zakładania firm-skrzynek czy portowych na rynku europejskim jest przecież niepropor- uproszczenie zasad prowadzenia operacji kabotażowych. cjonalnie wyższa. Poza tym często lubimy komentować de- Komisja wprowadza także obostrzenia przepisów dotyczą- cyzje Unii tu, w kraju, ale rzadko bierzemy aktywny udział cych pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej poniżej w walce o swoje racje w instytucjach unijnych. 3.5 t. Natomiast zmiany w dyrektywach dotyczących zagad- Wiem, że firmy i stowarzyszenia z zachodnich państw za- nień socjalnych będą mieć zdecydowanie większy wpływ wsze aktywnie wspierają działania swoich europosłów. na nasz rynek. Na ten moment, po publikacji przez KE 13 W trybie natychmiastowym dostarczają im ekspertyzy, dokumentów zmieniających w sposób zdecydowany wizję stanowiska oraz argumenty, które ci później przedstawiają rynku transportowego, pozostaje nam czekać na rozdanie ich w Parlamencie, po czym niezwłocznie rozpoczniemy in- tensywną pracę nad ich ostatecznym kształtem. 7 czerwca ELŻBIETA ŁUKA CIJEWSKA organizuję wraz z innymi posłami Europejskiej Partii Ludo- wej Danutą Jazłowiecką i Markusem Pieperem konferencję Poseł Elżbieta Łukacijewska jest członkiem Komisji Transportu i Turystyki na ten temat. Będzie to okazja do pierwszych komentarzy, w Parlamencie Europejskim. Absolwentka Wydziału Zarządzania i Marke- wymiany poglądów i oceny nowego pakietu. tingu Politechniki Rzeszowskiej. Karierę polityczną rozpoczęła w 1998 r. Jeżeli chodzi o przeciwstawienie się działaniom państw Obecnie jej głównymi obszarami prac są: transport drogowy, kabotaż, „Starej Unii”, to nie ukrywam, że będzie trudno. Polscy kwestie bezpieczeństwa w transporcie, transport transgraniczny oraz europarlamentarzyści są w tej kwestii wyjątkowo zgodni – społeczne aspekty transportu z uwzględnieniem płacy minimalnej. interes polskich firm i kierowców jest tutaj najważniejszy. Prowadzimy intensywne zabiegi, by ten głos był w Euro- www.lukacijewska.pl parlamencie słyszalny. Mimo iż dotychczas koledzy i ko-

RAPORT ZARZĄDZANIE 26 | Transport manager PROJEKT PAKIETU MOBILNOŚCI UE 4Trans nami prowadzącymi do zaostrzenia przepisów socjalnych. „Przykre, że aktywność polskich przewoźników Reprezentują one pracowników – kierowców i ten głos jest i ich stowarzyszeń we wspieraniu ich bardzo ważny. Natomiast w przypadku legislacji drogo- europarlamentarzystów jest niewielka w porównaniu wej jest bardzo prawdopodobne, że ich działania pomogą firmom i państwom bogatszego zachodu, bo oni również z ich zachodnimi kolegami po fachu.” chcą zmian przepisów socjalnych, aby przede wszystkim wyeliminować konkurencję ze wschodu. Dobrze by było, na forum Parlamentu. Usprawnia to ich pracę, powodując, aby ten głos zrównoważyć, i to jest zadaniem polskim firm że są bardziej efektywni w przekonywaniu do swoich racji. i stowarzyszeń transportowych, które muszą potwierdzić, że Sama często dostaję prośby o spotkania od przedstawicieli naprawdę zależy im na obronie swoich interesów, które są różnych firm, stowarzyszeń i organizacji. Ale takie prośby też interesami ich pracowników. od organizacji polskich mogę policzyć na palcach jednej dłoni. – Zmiany w dyrektywach dotyczących transportu składają Myślę, że gdybyśmy się postarali współpracować nieco in- się z 4 głównych inicjatyw. Pierwsza z nich to rewizja Roz- tensywniej, i mówię tutaj o współpracy firm i stowarzyszeń porządzenia 1071/2009/EC ustanawiającego wspólne zasady z europarlamentarzystami jak i vice-versa, to mielibyśmy dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika większe szanse na powodzenie. Nasz głos z pewnością po- drogowego oraz Rozporządzenia 1072/2009/EC dotyczące- winien być słyszalny i dołożymy wszelkich starań, by tak go wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych było. Równocześnie proszę o większe zaangażowanie i po- przewozów drogowych. Proszę przybliżyć ten pakiet zmian moc ze strony polskich firm i stowarzyszeń, bo mając taki (zakładania firm na terenie innych państw członkowskich, mandat będzie nam łatwiej przekonywać do naszych, pol- kabotażu, zasad przewozów pojazdami do 3,5 t dmc i inne) skich racji. Otwarte są dla Państwa również drzwi europo- i przedstawić zagrożenia oraz ewentualnie szanse (o ile takie słów z innych krajów, bo przyjmowanie interesantów i wsłu- istnieją) związane z nimi dla polskich przewoźników. chiwanie się w głosy z różnych stron to w Europarlamencie – 31 maja Komisja Europejska przedstawiła propozycję re- norma. wizji rozporządzeń 1072 i 1071. Podstawowymi zmianami w ramach tych konkretnych dyrektyw, jakie czekają branżę – Z tego co wiem, znacznie bardziej aktywne są nasze związ- transportową, są: nowelizacja przepisów dotyczących ka- ki zawodowe kierowców. botażu, zasad zakładania firm w innych państwach człon- – Związki zawodowe w Polsce, ogólnie rzecz biorąc, są bar- kowskich oraz ustanowienie systemu lepszego wdrażania dzo aktywne, więc angażują się także na forum Unii. Kilka i egzekwowania przepisów. Ponadto KE wprowadziła zapisy tygodni temu w Parlamencie Europejskim odbyła się konfe- nawołujące państwa członkowskie do zebrania i przekaza- rencja o sytuacji w transporcie drogowym Unii Europejskiej nia informacji dot. operacji transportowych odbywających i faktycznie był tam obecny przedstawiciel związku zawo- się przy użyciu samochodów o masie poniżej 3,5 tony. Do- dowego z Polski. datkowo takie samochody, na wniosek państwa członkow- Z drugiej strony trudno się dziwić wzmożonej aktywno- skiego, nie byłyby już wykluczone z zakresu zastosowania ści związków zawodowych. Nam, europarlamentarzystom, całości rozporządzenia 1071. także zależy na tym, aby kierowcy pracowali w komforto- To, co również zainteresuje przewoźników, to zmiany w za- wych i bezpiecznych warunkach oraz aby byli odpowiednio sadach wykonywania operacji kabotażowych. Obecnie ope- wysoko wynagradzani. Jesteśmy także przeciwni wszelkim racje transportowe w danym kraju członkowskim wykony- nadużyciom, należy bowiem pamiętać, że oprócz wysokiej wane przez operatora zagranicznego są ograniczone do 3 jakości usług i rzetelnego wykonywania przewozów mię- w ciągu 7 dni. Z takiego stanu prawnego wynikają pewne dzynarodowych, polskie firmy transportowe konkurują nieprawidłowości i powstaje zjawisko tzw. kabotażu syste- lepszą ofertą cenową i to jest absolutnie jeden z naszych naj- matycznego, który polega na tym, iż przewoźnicy parkują większych atutów, który daje szansę na szybki rozwój firm swoje samochody blisko granicy i powtarzają kilku- bądź i tworzenie nowych miejsc pracy. kilkunastokrotnie operacje kabotażowe, wjeżdżając i wy- Natomiast musimy również zdawać sobie sprawę z tego, że jeżdżając z kraju, obchodząc regulację KE. Dlatego Komisja związki zawodowe z reguły będą opowiadać się za zmia- zaproponowała likwidację górnego progu operacji kabota-

4Trans

RAPORT ZARZĄDZANIE 28 | Transport manager PROJEKT PAKIETU MOBILNOŚCI UE do rozporządzeń 1071 i 1072, jeżeli uznają to za stosowne. „W Parlamencie Europejskim otwarte są dla polskich Obecnie Małe i Średnie Przedsiębiorstwa przewozowe wy- przewoźników również drzwi europosłów z innych rażają swoje obawy, że takie rozwiązania będą niosły za sobą krajów, bo przyjmowanie interesantów i wsłuchiwanie duże obciążenie administracyjne, a tym samym podniosą się w głosy z różnych stron to w Europarlamencie koszty. Jak będzie, przekonamy się w przyszłości. Komisja Europejska w nowych rozporządzeniach także kła- norma.” dzie duży nacisk na działania w kierunku lepszego wdra- żania i egzekwowania przez państwa członkowskie już ist- żowych z równoczesnym skróceniem czasu, w którym ten niejących przepisów poprzez bardziej skrupulatny system kabotaż się odbywa do 5 dni. częstszej kontroli pojazdów oraz bliższą i bardziej rozbudo- Następną nowością w przepisach jest rewizja zasad zakła- waną współpracę między krajami. dania firm na terytorium innego państwa członkowskiego. Te przepisy, wg KE, mają na celu przede wszystkim przeciw- Obecnie przedsiębiorstwa muszą założyć centrum opera- działać fragmentacji rynku Unii Europejskiej, jaka nastąpi- cyjne oraz zarejestrować jeden pojazd, aby legalnie działać ła m.in. po wprowadzeniu przez Niemcy i Francję płacy mi- na terenie danego kraju. Nie ma konkretnych wymogów nimalnej. Pakiet o mobilności – bo tak fachowo nazywa się odnośnie zatrudnienia określonej liczby pracowników bądź zbiór nowych inicjatyw – stanowi wyzwanie dla polskiego prowadzenia zdefiniowanej liczby operacji w danym kraju. sektora przewozowego. Nastąpi duża poprawa warunków Ponadto kontrola takiej firmy leży w gestii państwa człon- pracy kierowców i w znaczny sposób zwiększy się bezpie- kowskiego, co nie zawsze się sprawdza, dlatego często jak czeństwo na drogach. Należy pamiętać, że w najbliższym grzyby po deszczu, zwłaszcza w krajach Europy wschodniej, czasie ma zabraknąć prawie 100 tys. kierowców w europej- powstają tzw. „firmy skrzynki”. Komisja Europejska, chcąc skich firmach transportowych. Dużym wyzwaniem będzie ukrócić ten proceder, proponuje następujące zmiany: wy- przyciągniecie młodego pokolenia do tego zawodu tak, aby móg zatrudnienia zgodnie z przepisami kraju utworzenia zapewnić ciągłość dostaw i utrzymać rozwój gospodarki firmy, obowiązek płacenia podatku VAT oraz innych podat- na wielu płaszczyznach. ków w kraju utworzenia firmy, zatrudnianie proporcjonal- Ponadto, jak twierdzi Komisja Europejska, lepsza harmoni- nej do wielkości firmy liczby lokalnych pracowników oraz zacja i horyzontalne wdrożenie przepisów na pewno przy- prowadzenie proporcjonalnej do wielkości firmy liczby czynią się do lepszego funkcjonowania europejskiego ryn- operacji na terenie kraju. Takie zmiany mają na celu całko- ku przewozów. Niemniej jednak już teraz wzbudza to wiele witą eliminację zjawiska zakładania „firm skrzynek” z krajo- kontrowersji i według niektórych stanowi poważne zagro- brazu Unii Europejskiej. żenie dla czterech podstawowych fundamentów funkcjo- Kolejnym zagadnieniem, o którym chciałam opowiedzieć, nowania UE, czyli swobodnego przepływu osób, towarów, jest włączenie samochodów o masie poniżej 3,5 tony w za- kapitału i usług. Poprzez wprowadzenie zmian, które mają kres zastosowania dyrektyw, o których jest tutaj mowa. Dzię- uderzyć zwłaszcza w państwa z Europy Wschodniej – obec- ki rozwojowi gałęzi handlowych i sprzedaży internetowej, nie bardziej konkurencyjne – dzięki niższym kosztom pra- liczba małych samochodów dostawczych cały czas rośnie. cy, nie rozwiążemy problemów sektora transportu. W związku z tym coraz częściej pojawiają się głosy, że być Rozwiązania powinny być wyważone, a rynek zliberalizo- może należałoby objąć te pojazdy takimi samymi regulacja- wany. Oczywiście podkreślam jeszcze raz, iż nie możemy mi, jakimi objęte są ciężarówki i TIRy (np. obowiązkiem po- pozwolić na nielegalne praktyki, jakimi są zatrudnianie siadania tachografów, przepisami dot. czasu pracy kierow- kierowców przez zachodnie firmy na umowach rumuń- cy itp.). Miałoby to zmniejszyć ryzyko sytuacji, w których skich czy bułgarskich (w ramach „firm skrzynek”), podczas kierowcy tych samochodów byliby wykorzystywani, jeżeli gdy przedsiębiorstwo działa tylko w krajach starej unii. Ale chodzi o ich czas pracy czy zasady odpoczynku. Aby w pełni wystarczyłaby lepsza współpraca między państwami człon- wyjść naprzeciw tym obawom, KE zdecydowała na razie, iż kowskimi, bardziej skrupulatne kontrole i egzekwowanie to państwa członkowskie do 2025 roku będą zbierały infor- przepisów, aby istotnie zmniejszyć ich odsetek. macje na temat skali użycia samochodów o masie do 3,5t w przewozach międzynarodowych oraz będą mogły narzu- – Drugi proponowany blok zmian obejmuje poprawę prze- cić firmom wykorzystującym takie pojazdy stosowanie się pisów socjalnych w transporcie drogowym: organizację czasu

RAPORT ZARZĄDZANIE 29 PROJEKT PAKIETU MOBILNOŚCI UE pracy kierowców, odbiór odpoczynku oraz kwestie pracow- ników delegowanych w transporcie, czyli: Rozporządzenie Nr „Nam – europarlamentarzystom – także zależy na tym, 561/2006, Dyrektywa 2002/15/EC oraz Dyrektywa 2006/22/ aby kierowcy pracowali w komfortowych i bezpiecznych EC. warunkach oraz aby byli odpowiednio wysoko – Zaproponowane zmiany przepisów socjalnych będą naj- trudniejszym i najbardziej kontrowersyjnym etapem prac wynagradzani.” w Parlamencie Europejskim. Komisja Europejska przed- stawiła bowiem szereg zmian w organizacji czasu pracy o pracownikach delegowanych, zastosowana do niektórych kierowców oraz w zasadach odbioru odpoczynku tygo- operacji transportowych, a głównym kryterium jest tu mi- dniowego. Bardzo ogólnie mówiąc, obecnie kierowca może nimalny czas trwania usługi transportowej wykonywanej sam zdecydować o odebraniu swojego dziennego lub skró- w przyjmującym państwie członkowskim. conego tygodniowego odpoczynku w kabinie samochodu, jeżeli znajduje się daleko od bazy firmy i jeżeli posiada wa- – Planowana jest również rewizja Dyrektywy 1999/62/EC, runki sypialne w kabinie. Nie ma konkretnych przepisów mówiącej o wprowadzeniu jednolitej w całej UE opłacie dro- regulujących postępowanie kierowcy w przypadku korków gowej dla samochody ciężarowe, zwanej eurowinietą. na autostradzie bądź w przypadku braku odpowiednich – W myśl tej dyrektywy wprowadzenie opłat ma zachę- miejsc parkingowych. Ponadto obecne przepisy wymagają, cać przewoźników do korzystania z bardziej ekologicznych aby w ciągu dwóch kolejnych tygodni aktywności kierowca pojazdów, wybierania mniej obciążonych tras, zoptyma- wykorzystywał przynajmniej dwa pełne, regularne, tygo- lizowania załadunku swoich pojazdów, a w konsekwencji dniowe 45-cio godzinne odpoczynki lub jeden regularny, do bardziej efektywnego wykorzystania infrastruktury. tygodniowy i jeden skrócony min. 24 godz. Taki skrócony Warto również zwrócić uwagę na dwie zasady: „zanieczysz- odpoczynek w identycznej liczbie godzin kierowca rekom- czający płaci” i „użytkownik płaci”, na których opiera się pensuje sobie przy okazji innego dziennego odpoczynku, ta dyrektywa. Ponadto mają zostać wprowadzone również trwającego minimum 9 godz. w ciągu 3 tygodni od wybra- opłaty na odcinkach najbardziej zakorkowanych. W tym nia odpoczynku skróconego. Według nowych przepisów, każdego tygodnia aktywności kierowca jest zobowiązany „W KE pojawiają się głosy, iż pojazdy dostawcze należy odebrać odpoczynek w ilości 45 godzin – w przypadku 4 objąć takimi samymi regulacjami, jak ciężarówki i TIRy kolejnych tygodni ciągłej pracy. Tygodniowy odpoczynek (np. posiadanie tachografów, przepisy dot. czasu pracy skrócony nie będzie mógł trwać mniej niż 24 h i kierow- ca będzie musiał odebrać rekompensatę podczas kolejne- kierowcy itp.).” go tygodniowego odpoczynku „en bloc” i ten odpoczynek, co ważniejsze, nie będzie mógł odbywać się w kabinie po- miejscu pojawia się jednak zasadne pytanie: kto ostatecznie jazdu. Dodatkowo pracodawca jest zobowiązany do takiej poniesie tego typu opłaty, gdyż w finalnym rozrachunku organizacji czasu pracy kierowcy, aby ten mógł wrócić koszt ten będzie pokryty przez konsumentów jako ostatecz- do domu na odpoczynek tygodniowy przynajmniej raz nych odbiorców towarów. w ciągu 3 następujących po sobie tygodni. Ja oczywiście jak najbardziej zgadzam się z tym, że kierowca – Co z kolei zakłada rewizja Dyrektywy 2004/52/EC oraz powinien odbierać należyty odpoczynek poza swoim pojaz- decyzja Komisji w sprawie Elektronicznego Systemu Poboru dem. Niestety nikt nie mówi o tym, że najpierw musi zostać Opłat (EETS). zapewniona odpowiednia infrastruktura przystosowana – UE docelowo dąży, aby przy użyciu jednego urządzenia do tego, aby kierowcy swobodnie mogli zostawić swoje sa- kierowcy byli w stanie pokonywać wszystkie autostrady kra- mochody na strzeżonych parkingach i udać się na odpoczy- jów w UE, umożliwiając użytkownikom uiszczanie opłaty nek do „przyautostradowych” hoteli, a takich miejsc w Euro- drogą elektroniczną. EETS, czyli European Electronic Toll pie jest jeszcze zbyt mało. Service, to system bardzo ambitny i potrzebny dla rozwoju Kolejną propozycją KE jest także ustanowienie zasad do- sektora transportu, choć nie ulega wątpliwości, że najtrud- tyczących pracowników wysoko mobilnych. Tak jak się niejszą kwestią jest w tym przypadku zharmonizowanie spodziewaliśmy, jest to zmodyfikowana wersja dyrektywy poszczególnych regulacji oraz systemów funkcjonujących

RAPORT ZARZĄDZANIE 30 | Transport manager Rozwiązania Astrata Europe PROJEKT PAKIETU MOBILNOŚCI UE Pełna kontrola nad wszystkimi procesami logistycznymi Pozycjonowanie Czas pracy kierowcy Jego pracodawca, czyli przedsiębiorstwo z polski będzie „Według nowych przepisów, każdego tygodnia zmuszony do poniesienia takich samych kosztów, jak przed- aktywności kierowca byłby zobowiązany odebrać siębiorstwa danego kraju. Co prawda, KE, zaproponowała odpoczynek w ilości 45 godzin – w przypadku również zmiany w kwestii obowiązków administracyjnych, jak np. brak konieczności posiadania przedstawiciela na te- 4 kolejnych tygodni ciągłej pracy.” rytorium danego kraju czy choćby możliwość archiwizacji The smartest way to dokumentów w formie elektronicznej, ale przy całokształcie focus on your drivers w różnych krajach UE. Wejście w życie tego systemu spowo- przepisów jest to nikłe pocieszenie i nie mogę się zgodzić duje z pewnością ułatwienie podróżowania przez UE, lecz na propozycję w takim kształcie, gdyż powtórzę, nie jest ona DriverLinc umożliwia w tym przypadku wymagane jest wdrożenie innowacyjnych w interesie polskich przedsiębiorstw. Dlatego też zabiegali- fundamentalną przemianę działań rozwiązań technologicznych i informatycznych oraz odpo- śmy o wyłączenie transportu spod dyrektywy o delegowa- operacyjnych leżących po stronie wiedniej infrastruktury. niu pracowników i wypracowanie rozwiązań uwzględniają- Zarządzanie naczepami kierowcy. Zarządzanie paliwem i Negatywne konsekwencje braku takiego systemu są często cych specyfikę transportu międzynarodowego. i chłodniami stylem jazdy obserwowane – kolejki do bramek na autostradach w okre- sach wzmożonego ruchu to udręka wielu, nie tylko pol- – Jaki tak naprawdę jest cel proponowanych zmian? skich kierowców. Jedną z przyczyn tej sytuacji jest zapewne – W tej sprawie trudno nie podzielać obaw bardzo często brak porozumienia pomiędzy poszczególnymi państwami, zgłaszających się do mnie przedstawicieli sektora trans- co do ostatecznego kształtu systemu oraz problemy związa- portu, którzy są zdania, że pod argumentem ochrony praw ne z interoperacyjnością. Wielokrotnie na forum Parlamen- socjalnych państwa UE forsuje przepisy, które w znaczący tu Europejskiego podkreślana była konieczność harmoni- sposób ograniczą konkurencję, wprowadzą nadmierną zacji funkcjonujących rozwiązań. Ważne jest, by nie szła ona biurokrację i tak naprawdę doprowadzą do wyelimino- w parze z dyskryminacją, jak w przypadku planów Niemiec wania z rynku świetnie radzących sobie na nim przedsię- na wprowadzenie opłat dla obcokrajowców za korzystanie biorstw z Europy Wschodniej, w tym w dużej mierze tych z autostrad. Na to zgody być nie może. z Polski. Faktem jest, że po Europie jeździ 200 tys. polskich Zarządzanie Komunikacja i ciężarówek, wykonujących znaczną część europejskich podwykonawcami zarządzanie zleceniami – Mają też zostać ustalone ogólnoeuropejskie zasady dele- operacji transportowych. Być może, w przekonaniu niektó- gowania pracowników. rych państw członkowskich, stanowią one dla ich rynków – Właśnie ta kwestia budziła chyba największe kontrower- zagrożenie i stąd też próby ograniczenia niejako swobody sje i obawy. Proponowane przez Komisję Europejską zmia- prowadzenia działalności gospodarczej, w postaci obciążeń The smartest way to The smartest way to ny w przepisach o delegowaniu pracowników, co do zasady i barier administracyjnych np. przez Niemcy czy Francję. focus on logistics focus on your loads miały na celu poprawę warunków pracy, a de facto spro- Życzyłabym sobie i zarówno wszystkim tym, którzy ten sek- wadzają się to do tego, że miejsca pracy tysięcy kierowców tor tworzą, aby wprowadzane zmiany służyły tylko i wyłącz- FleetVisor oferuje wzrost TripMonitor w czasie rzeczywistym pozostaną zagrożone i wielu firmom grozi bankructwo. nie rozwojowi tego sektora, jego dalszej ekspansji, skupieniu wydajności i pełniejszą kontrolę dostarcza dane o dokładnej lokalizacji ładunków oraz informuje o ewentualnych oty, flnad działaniami całej W przedstawionych zmianach pracownik-kierowca będzie się na poprawie bezpieczeństwa, kwalifikacjach kierowców umożliwiając sprawniejsze zmianach czasu dostawy (ETA), czy też traktowany, jako pracownik delegowany, czyli taki, któ- i zapewnieniu im godnych warunków socjalnych. I będę zarządzanie wszystkimi jej odstępstwach od planowanej trasy, ry powinien mieć zapewnioną płacę minimalną zgodnie pracowała aby tak właśnie było. Kontrola zasobami. niezależnie od systemu telematycznego, z Analityka z przepisami kraju, w przypadku, kiedy: wykonuje przewóz trasy którego korzystają Twoi podwykonawcy. biznesowa kabotażowy (już od pierwszego dnia) bądź przebywa na te- – Dziękuję za rozmowę. renie danego kraju przynajmniej 3 dni w trakcie miesiąca. Jeżeli dążysz ku innowacyjnym rozwiązaniom dla branży transportowo-logistycznej, skontaktuj się z nami. Poznaj najnowsze rozwiązania i narzędzia dostępne na platformie FleetVisor, składające się na innowacyjny i kompleksowy otą. flsystem do zarządzania www.astrata.eu | +48 22 307 04 85 | [email protected] | High Tech Campus 32, 5656 AE Eindhoven, Holandia

Rozwiązania Astrata Europe Pełna kontrola nad wszystkimi procesami logistycznymi Pozycjonowanie Czas pracy kierowcy The smartest way to focus on your drivers DriverLinc umożliwia fundamentalną przemianę działań operacyjnych leżących po stronie Zarządzanie naczepami kierowcy. Zarządzanie paliwem i i chłodniami stylem jazdy Zarządzanie Komunikacja i podwykonawcami zarządzanie zleceniami The smartest way to The smartest way to focus on logistics focus on your loads FleetVisor oferuje wzrost TripMonitor w czasie rzeczywistym wydajności i pełniejszą kontrolę dostarcza dane o dokładnej lokalizacji nad działaniami całej fl oty, ładunków oraz informuje o ewentualnych umożliwiając sprawniejsze zmianach czasu dostawy (ETA), czy też zarządzanie wszystkimi jej odstępstwach od planowanej trasy, Kontrola zasobami. niezależnie od systemu telematycznego, z Analityka trasy którego korzystają Twoi podwykonawcy. biznesowa Jeżeli dążysz ku innowacyjnym rozwiązaniom dla branży transportowo-logistycznej, skontaktuj się z nami. Poznaj najnowsze rozwiązania i narzędzia dostępne na platformie FleetVisor, składające się na innowacyjny i kompleksowy system do zarządzania fl otą. www.astrata.eu | +48 22 307 04 85 | [email protected] | High Tech Campus 32, 5656 AE Eindhoven, Holandia

RAPORT ZARZĄDZANIE 32 | Transport manager PROJEKT PAKIETU MOBILNOŚCI UE KOMISJA EUROPEJSKA OGŁOSIŁA PLANOWANE ZMIANY DOTYCZĄCE TRANSPORTU DROGOWEGO PAKIET MOBILNOŚCI W PIGUŁCE Mateusz Włoch 31 maja 2017 r. to ważny dzień dla branży transportowej w Europie – Komisja Europejska zaprezentowała 8 inicjatyw ustawodawczych, w tym 5 ze szczególnym naciskiem dla transportu drogowego. Do najważniejszych z nich należą: Kiedy płacę minimalną należy stosować? ƒ uporządkowanie kwestii płacy minimalnej dla Kierowca będzie traktowany jako pracownik kierowców, delegowany, czyli taki, który powinien mieć za- ƒ uproszczenie przepisów dotyczących czasu pewnioną płacę minimalną zgodnie z przepisami jazdy oraz odpoczynku, kraju, w którym w danym momencie wykonuje ƒ zmiana zasad dotyczących kabotażu, swoją pracę jeśli: ƒ zwalczanie firm tzw. „skrzynek pocztowych”, ƒ wykonuje przewóz kabotażowy (już od pierw- ƒ profesjonalizacja rynku transportu poniżej szego dnia), 3,5 t. ƒ przebywa na terenie danego kraju przynaj- mniej 3 dni w ciągu miesiąca. Oznacza to, że jeżeli kierowca wykonujący trans- Płaca minimalna dla kierowców port międzynarodowy będzie przebywał w da- w transporcie nym kraju łącznie w ciągu miesiąca 3 dni, to już Duże zmiany czekają firmy w transporcie mię- wtedy pracodawca będzie miał obowiązek wypła- dzynarodowym. Na poziomie przepisów europej- cania płacy minimalnej zgodnie z tym krajem. skich zostaną uporządkowane kwestie stosowania płacy minimalnej dla kierowców z poszczegól- nych krajów. Kontynuowane są działania mające Co z obowiązkami administracyjnymi? zapewnić tzw. „równą płacę za tę samą pracę”. W tym przypadku Komisja Europejska chce uła- Zwrócono szczególną uwagę, że obecnie jedynie twić firmom spełnienie wymogów administracyj- niektóre kraje członkowskie wprowadziły stoso- nych, związanych z wypłatą i kontrolą płacy mini- wanie reguł dotyczących delegowania w trans- malnej, głównie poprzez: porcie drogowym. ƒ zniesienie obowiązku powoływania przedsta- Nowe przepisy pozwolą na wykonywanie Nowe przepisy mają wiciela na terytorium danego kraju, przewozów kabotażowych w ciągu 5 dni natomiast obowiązy- ƒ przechowywanie niezbędniej dokumentacji z nieograniczoną liczbą dostaw. wać we wszystkich kra- w formie elektronicznej. jach UE.

RAPORT ZARZĄDZANIE 33 PROJEKT PAKIETU MOBILNOŚCI UE Natomiast ze względu na uskutecznienie kontroli, Przewidywane poszerzenie rynku transportowego Komisja szacuje, że w 2050 r., rynek transportu drogowego rzeczy wzrośnie aż o 60 proc. kierowcy będą zaznaczać w tachografach prze- względem roku 2010. W tym samym okresie rynek transportu osób ma wzrosnąć aż kroczenie granic – początkowo ma się to odbywać o 42 proc. Potwierdza to konieczność wprowadzenia zmian w tym sektorze. ręcznie podczas odpoczynków, później ma się 2010 2050 +42% tym zająć GPS montowany w tachografach. Uproszczenie przepisów dotyczących czasu jazdy oraz odpoczynku W ramach pakietu mobilności zostaną zmienione +60% również zasady dotyczące odbioru odpoczynków tygodniowych. Podkreślone zostało natomiast, że obecne normy czasu jazdy i odpoczynku są pra- widłowe i niezbędne do zapewnienia bezpieczeń- stwa na drodze. Oznacza to, że nie zwiększy się czas jazdy, ani nie skróci czas odpoczynku. Zmiany obejmą stosowanie przepisów dotyczą- czy wynagrodzenia. Taka działalność jest nielegal- cych odpoczynków tygodniowych w taki sposób, na, ale mimo wszystko nadal często niezauważalna aby dać kierowcom możliwość spędzenia więcej przez służby kontrolne. Nowe przepisy mają okre- czasu w domu, a nie w drodze. Ma to być również ślać jaśniejsze kryteria do rozprawienia się z tego korzyść dla firm transportowych poprzez zwięk- typu firmami, w szczególności poprzez wzmoc- szenie elastyczności czasu pracy – kierowcy będą nienie współpracy pomiędzy służbami kontrolny- mogli zrobić więcej odpoczynków tygodniowych mi z poszczególnych krajów członkowskich. skróconych w trasie. Należy jednak zauważyć, że kierowca podczas od- poczynku tygodniowego regularnego będzie mu- Transport pojazdami o dmc do 3,5 t siał mieć zapewniony nocleg poza kabiną pojazdu. Komisja Europejska w swoich propozycjach Przepisy mają być bardziej szczegółowe w tej kwe- rozwiała również kwestię montażu tachografów stii. Obecnie, taki zakaz obowiązuje w przepisach, w pojazdach o dmc do 3,5 t – nie będą one obję- ale nie jest on egzekwowany przez wszystkie kraje. te takim obowiązkiem. Planuje się natomiast za- stosowanie w transporcie do 3,5 tony niektórych przepisów transportowych UE, np. dotyczących Zmiana zasad dotyczących kabotażu tworzenia przedsiębiorstw transportowych. Obecne przepisy pozwalają na kabotaż w ciągu 7 Już dzisiaj wiemy w jakim kierunku będzie zmie- dni, ale liczba operacji jest ograniczona do trzech. rzała Komisja Europejska tworząc i modyfikując Nowe przepisy pozwolą na wykonywanie przewo- przepisy dotyczące rynku transportowego. Kolej- zów kabotażowych w ciągu 5 dni z nieograniczoną ne szczegółowe propozycje zmian w przepisach liczbą dostaw, co będzie łatwiejsze do egzekwowa- będą publikowanie w ciągu najbliższych 12 mie- nia. Zmniejszeniu ulegnie również liczba pustych sięcy. przebiegów, tym samym oszczędzając paliwo. AUT OR Mateusz Włoch Zwalczanie firm tzw. „skrzynek Ekspert ds. rozwoju i szkoleń INELO pocztowych” Firmy „skrzynki pocztowe” są tworzone w celu obejścia zobowiązań prawnych, zwykle w takich dziedzinach jak: podatki, ubezpieczenia społeczne

RAPORT ZARZĄDZANIE 34 | Transport manager PROJEKT PAKIETU MOBILNOŚCI UE KONSEKWENCJE PAKIETU MOBILNOŚCI Maciej Wroński Przedstawiony przez komisarz Violetę Bulc 31 maja 2017 r. Pakiet Mobilności pozbawił nas złudzeń, czyje interesy reprezentuje dziś Komisja Europejska. Wbrew szumnym zapowiedziom, iż Pakiet będzie rozsądnym kompromisem pomiędzy sprzecznymi interesami starych i nowych państw członkowskich Unii Europejskiej, a także wbrew swojej nazwie, pakiet zawiera propozycje utrwalające obowiązujące już dzisiaj we Francji, Niemczech, Austrii i Włoszech rozwiązania, służące wyłącznie ochronie interesów gospodarczych tych państw, kosztem jednolitego europejskiego rynku transportu drogowego. otyczy to w szczególności tej części Pakietu, która Zaproponowany kierunek prac nad rewizją przepisów dyrek- odnosi się do unijnych dyrektyw o pracownikach tywy o delegowaniu wraz z usankcjonowaniem ich stosowania Ddelegowanych (96/71/EC i 2014/67/EU). Komisja w Pakiecie Mobilności oznacza, że oparte na dotychczaso- Europejska (KE) przyjęła bowiem zasadę, że kierowcy w trak- wych doświadczeniach z MiLoG-iem optymistyczne nadzieje cie wykonywania przewozów kabotażowych i dwustronnych, na możliwość dostosowania się do przepisów o delegowaniu co do zasady podlegają przepisom o delegowaniu. prawdopodobnie okażą się być płonne. Trudno bowiem wy- obrazić sobie przeciętnego polskiego przedsiębiorcę znającego i stosującego szczegółowe postanowienia kilkudziesięciu zagra- Płaca nie tylko minimalna nicznych układów zbiorowych. Rzekome kompromisowe rozwiązania (np. zwolnienie z wy- Konieczność stosowania wszystkich zobowiązań wynikających mogu wypłacania miejscowego wynagrodzenia i z przepisów z polskiego Prawa Pracy oraz jednocześnie dodatków do płacy, o urlopach wobec kierowców przebywających nie więcej niż 3 należności i innych świadczeń przewidzianych w miejscowych dni w miesiącu w danym państwie) nie uwzględniają rynkowej przepisach i porozumieniach państwa przyjmującego, sku- rzeczywistości i tym samym mają jedynie „kosmetyczne” zna- tecznie zniechęci i uniemożliwi wykonywanie dotychczasowej czenie. działalności gospodarczej przez małe i średnie firmy transpor- Naszej uwadze nie może umknąć fakt, iż równolegle do prac towe. Należy przy tym pamiętać, że przewoźnik będzie musiał nad Pakietem Mobilności w Brukseli toczą się – pod dyktan- wyliczać czas pracy, należne urlopy i inne dni wolne od pracy do polityków z Paryża i Berlina – prace nad rewizją Dyrekty- na podstawie kilkunastu systemów prawnych. Te i inne bariery wy o pracownikach delegowanych. Wśród nowych rozwiązań mogą oznaczać koniec polskiej obecności na międzynarodo- zaproponowanych przez KE, znajdują się m.in. postanowienia wym rynku przewozu rzeczy i osób, w takim jak dotychczas o stosowaniu nie tylko płacy minimalnej określonej w krajo- wymiarze. wych przepisach państwa przyjmującego, ale także o stoso- Dlatego w swoim stanowisku w sprawie Pakietu Mobilności waniu lokalnych stawek, dodatków i należności określonych Związek pracodawców „Transport i Logistyka Polska” zwró- w układach zbiorowych i porozumieniach branżowych. cił uwagę, iż jego przyjęcie pogłębi kryzys Unii Europejskiej,

RAPORT ZARZĄDZANIE 35 PROJEKT PAKIETU MOBILNOŚCI UE utrwalając i zwiększając podział na państwa starej i nowej Unii, WYZW ANIE DLA POLSKIEGO państwa peryferyjne i państwa centralne oraz państwa bogate TRANSPORTU i biedne. Pakiet spowoduje głębokie zaburzenia na rynku trans- portu drogowego, co bezpośrednio odbije się na unijnej wymia- Grzegorz Lichocik nie towarowej i oznaczać będzie zamykanie rynków krajowych, prezes Dachser w Polsce poprzez ograniczenie konkurencyjności importu i eksportu towarów w ramach Unii Europejskiej związane ze znacznym – Najnowsza propozycja KE to wyzwanie dla polskiej bran- wzrostem kosztów usług przewozowych. ży transportowej, realizującej przewozy międzynarodowe. W 2015 r. taką działalność prowadziło blisko 30 tys. firm dysponując 185 tys. pojazdów, z których prawie 10 proc. Ucieczka od kierowców skupione było w 107 firmach. Wprowadzenie nowych re- Odnosząc się do konsekwencji społeczno-gospodarczych dla gulacji uderzy w całą branżę, a nawet częściowo w naszą Polski, należy obawiać się, że przyjęcie Pakietu Mobilności spo- gospodarkę, w szczególności w średnich i małych prze- woduje bezpośrednio: konieczność likwidacji kilkuset tysięcy woźników, a takich jest najwięcej. Wprowadzenie szczegó- miejsc pracy w transporcie drogowym i w branżach zależnych, łowej administracji, oprócz zwiększenia kosztów, ma też ujemny bilans w wymianie towarów i usług z zagranicą oraz pozytywny aspekt – spowoduje większą transparentność upadłość co najmniej kilkunastu tysięcy przedsiębiorców. Od- firm i wzrost konkurencyjności. bije się to także na branżach wspierających transport drogowy, takich jak motoryzacja, sektor usług finansowych, telematycz- nych i wielu innych. przewóz towaru z Hiszpanii do Polski wymagałby kolejnego Oczywiście sam transport drogowy przetrwa bo przetrwać wykorzystania prowadzonego przez miejscowego kierowcę musi. Nie ma bowiem dla niego żadnej alternatywy. Niemniej hiszpańskiego, francuskiego, niemieckiego i polskiego ciągnika wiele musi się zmienić, aby możliwe było prowadzenie prze- samochodowego, które przeciągałyby naczepę przez państwa wozów drogowych w warunkach narzuconych nam przez leżące na tej trasie (tzw. metoda „koni rozstawnych”). polityków. I tu możliwych jest wiele scenariuszy. Jeden z nich Innym scenariuszem, uwzględniającym postęp technologicz- zakłada zmiany o charakterze organizacyjnym. Odpowiedzią ny, jest wykorzystanie pojazdów autonomicznych oraz vehicle na zamknięcie rynków może być bowiem przepinanie cią- platooningu, co pozwoliłoby wyeliminować lub zminimalizo- gników samochodowych na granicach. W takim scenariuszu wać rolę kierowcy, na którym koncentrują się planowane przez Komisję Europejską rozwiązania prawne. Technicznie takie rozwiązania są możliwe już dziś, niemniej popyt na nie zosta- DUŻO NIEPOK O JU nie wygenerowany dopiero z chwilą, gdy warunki pracy i płacy kierowcy staną się istotną barierą dla rynku transportu drogo- Szymon Wądołowski wego. Oczywiście wszystkie możliwe scenariusze związane są dyrektor ds. taboru własnego Adampol ze znacznym zwiększeniem kosztów transportu, za które za- płacą obywatele Unii Europejskiej – konsumenci. Ale to chyba – Pakiet wprowadza uregulowania przewozów samocho- niestety nie jest zbyt ważne dla polityków decydujących dzisiaj dami o dmc do 3,5 t, eliminuje firmy „skrzynki pocztowe”, o przyszłości transportu drogowego. ustala kwestie opłat drogowych oraz wprowadza dużo nie- pokoju. Ten niepokój związany jest ze zmianami w dele- gowaniu pracowników, gdzie praktycznie każdy kierowca AUT OR wykonujący przewóz międzynarodowy (nie licząc tranzytu) będzie traktowany jako delegowany pracownik (większa Maciej Wroński biurokracja). Inne nasze obawy to dalszy brak uwolnienia Prezes związku pracodawców Transport rynku przewozów kabotażowych oraz zmiany w Rozporzą- i Logistyka Polska dzeniu WE 561/2006, które po wstępnej analizie nie są tak elastyczne dla kierowców, jak zapowiadała to KE.

RAPORT ZARZĄDZANIE 36 | Transport manager PROJEKT PAKIETU MOBILNOŚCI UE KOLEJNE KRAJE WPROWADZAJĄ ZAKAZ ODBIERANIA ODPOCZYNKU TYGODNIOWEGO W KABINIE ODPOCZYNEK TYGODNIOWY POZA KABINĄ Paulina Eliasz Tematem budzącym wiele kontrowersji wśród kres odpoczynku kierowcy został unormowany przewoźników jest aktualnie zakaz spędzania w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady odpoczynków weekendowych w kabinie pojazdów. Onr 561/2006 z 15 marca 2006 r. Rozporządzenie to de- Aktualnie obowiązuje on na terenie: Francji, Belgii, finiuje „tygodniowy okres odpoczynku” jako tygodniowy okres, Holandii, a od niedawna również w Niemczech. w którym kierowca może swobodnie dysponować swoim cza- Zapowiadają się również zmiany w przepisach sem i obejmuje regularny tygodniowy okres odpoczynku lub we Włoszech. skrócony tygodniowy okres odpoczynku. Regularny tygodniowy okres odpoczynku oznacza odpoczynek trwający co najmniej 45 godzin, natomiast skrócony tygodnio- wy okres odpoczynku oznacza odpoczynek trwający krócej niż 45 godziny, który można, skrócić do nie mniej niż 24 kolejnych godzin. Warto zaznaczyć, że zgodnie z przytoczonym rozporządzeniem w art. 8 pkt. 8, jeżeli kierowca dokona takiego wyboru, dzienne okresy odpoczynku i skrócone tygodniowe okresy odpoczynku poza bazą można wykorzystywać w pojeździe, o ile posiada on odpowiednie miejsce do spania dla każdego kierowcy i pojazd znajduje się na postoju. Kary za złamanie zakazu? Francja Z dniem 11 lipca 2014 r. we Francji wprowadzono drastyczne kary za wykonywanie regularnych odpoczynków tygodnio- wych w pojeździe przez kierowcę w transporcie międzyna- rodowym, sięgające do 30 tys. euro, co nie wyklucza także kar pozbawienia wolności do roku dla osób zarządzających transportem. Na chwilę obecną jednak średnia wysokość rze- czywiście nakładanych kar za powyższe naruszenia wynosi ok. 2,3 tys. euro. Chociaż przepisy ustawy nr 2014‒790 z 10 lipca 2014 r. w zakresie „walki z dumpingiem socjalnym” są w kwestii zasad kontroli odpoczynków tygodniowych niejasne, francu- ska policja przyjęła określone metody weryfikacji okoliczności związanych z odpoczynkiem tygodniowym. Mianowicie je- żeli z okazanych danych wynika, że kierowca realizował tygo- dniowy odpoczynek regularny we Francji, kontrolerzy żądają

RAPORT ZARZĄDZANIE 37 PROJEKT PAKIETU MOBILNOŚCI UE okazania jakichkolwiek dokumentów potwierdzających fakt spędzania odpoczynku poza pojazdem. Do tych dokumentów należą oczywiście rachunki hotelowe, a także zaświadczenia pracodawcy z podaniem okoliczności związanych z odbiorem Holandia odpoczynku (u rodziny, na bazie kontrahenta, u klienta itp). Od maja 2014 r. holenderskie prawo, konkretnie zbiór ATBv, W przypadku stwierdzenia przez kontrolującego naruszenia który dotyczy czasu szeroko rozumianej pracy, przewiduje karę zasad odbioru odpoczynku tygodniowego, dalsza podróż może za 45-godzinną przerwę odbytą w kabinie ciężarówki – 1,5 być kontynuowana wyłącznie po opłaceniu wymierzonej kary tys. euro dla właściciela firmy. Mimo, że w Holandii prawo za- pieniężnej. braniające spania w kabinie ciężarówki zostało wprowadzone już jakiś czas temu, nie było do tej pory egzekwowane. Wraz z wprowadzeniem obostrzeń Unii Europejskiej wszystko może się zmienić, gdyż kraj ten może być traktowany jako miejsce Belgia bazy dla kierowców. 21 czerwca 2014 r. Belgia wprowadziła karę za regularny od- poczynek tygodniowy w kabinie pojazdu. Kara wynosi 1,8 tys. euro. Przedstawiciele belgijskich służb kontrolnych odpo- Czy „pakiet drogowy” pomoże? wiedzieli na najczęściej zadawane pytania w sprawie kontroli Jak wynika z powyższej analizy decyzja w zakresie penalizo- odbioru odpoczynku regularnego tygodniowego w kabinie wania odbioru odpoczynku tygodniowego w kabinie należy pojazdu. Na pytanie: „Czy służby kontrolne sprawdzą okre- do państwa członkowskiego i jest wprowadzana na poziomie sy odpoczynków regularnych tygodniowych, które wypadały przepisów krajowych. Zgodnie z obecnie obowiązującymi w 28-dniowym okresie kontrolnym, inne niż aktualnie kon- przepisami – z art. 19 rozporządzenia (WE) nr 561/2006 – kary trolowany? Czy wymagane będzie zaświadczenie o miejscu powinny być skuteczne, proporcjonalne, odstraszające oraz nie- odbierania odpoczynku tygodniowego regularnego? ” służby dyskryminujące. Patrząc na obowiązujące w obecnym stanie kontrolne odpowiadają: „Fakt odbierania odpoczynku regular- prawnym regulacje krajowe, wątpliwość budzi proporcjonal- nego tygodniowego w kabinie pojazdu musi być stwierdzony ność tych sankcji w stosunku do rodzaju naruszenia przepi- przez organ kontrolny na miejscu. Naruszenie może być stwier- sów, a także rozpiętość możliwości nałożenia kary w zależności dzone jedynie „na gorącym uczynku”. Kontrolujący nie mogą od kraju. Poszczególne państwa członkowskie autonomiczną żądać dowodów, że kierowca nie odbierał odpoczynku regular- decyzją mogą wprowadzić, jak widać, dość dowolnie wysoką nego w kabinie pojazdu we wcześniejszym okresie. Kontrolu- karę i to właściwie z dnia na dzień. Śladem sąsiadów podążać jący w takiej sytuacji nie będą wymagać żadnych zaświadczeń chcą także Włosi, którzy podczas spotkania w dniu 17 maja od pracodawcy.” 2017 r. zapowiedzieli, że zamierzają zaostrzyć środki do walki z dumpingiem socjalnym (tzw. Manovrina 2017), wskazując wyraźnie na możliwość wprowadzenia zakazu odbierania regu- larnego odpoczynku w kabinie. Niemcy Niestety, pozytywnych zmian nie przyniesie także zaprezento- Przepisy dotyczące wykorzystywania regularnych odpoczyn- wany przez Komisję Europejska w dniu 31 maja 2017 r. „Pakiet ków tygodniowych w pojeździe na terenie Niemiec weszły drogowy”, który podtrzymuje założenie ogólnoeuropejskie- w życie 25 maja 2017 r. Wg nowo wprowadzanych przepisów go zakazu odbioru regularnych odpoczynków tygodniowych odpowiedzialność za prawidłowość korzystania z odpoczyn- w kabinie pojazdu pod groźbą surowych kar. ków będzie nakładana zarówno na przewoźników, jak i zatrud- nionych kierowców. AUT ORKA Kwota mandatu za spędzenie tygodniowej 45-godzinnej prze- Paulina Eliasz rwy w kabinie wynosi 500 euro dla kierowcy oraz 1,5 tys. dla starszy prawnik z Kancelarii Prawnej Translawyers jego pracodawcy, a nie tak jak dotychczas wskazywano 60/180 euro za każdą godzinę nieprawidłowo wykorzystanego odpo- czynku. Do kontroli będzie uprawniona zarówno policja, jak i urzędnicy BAG oraz służby celne.

RAPORT ZARZĄDZANIE 38 | Transport manager ZAKŁADANIE FIRMY TRANSPORTOWEJ ZA GRANICĄ: NIEMCY JAK ZOSTAĆ PRZEWOŹNIKIEM Michał Stachowski ZA ODRĄ? Polskie firmy rozszerzają obszar swojej działalności w Niemczech bardzo aktywnie. Widoczne jest to szczególnie w branży transportowej. Firmy chcące zaistnieć na niemieckim rynku mogą skorzystać ze wsparcia, jakie jest tam dostępne. W kolejnych numerach Transport Managera będziemy publikowali cykl raportów poradnikowych dla przewoźników zakładających lub zamierzających założyć firmę za granicą. Będziemy prezentować związaną z tym specyfikę poszczególnych krajów Europy. W powakacyjnym numerze TM opiszemy Słowację.

RAPORT ZARZĄDZANIE 39 ZAKŁADANIE FIRMY TRANSPORTOWEJ ZA GRANICĄ: NIEMCY ednym z najłatwiejszych sposobów nawią- dyplomatycznych, czy na stronach internetowych zania współpracy z niemieckimi firmami samych przedsiębiorstw. Często jednak informa- Jjest uczestnictwo we wszelkiego rodzaju tar- cje te nie są wystarczające, by przekazać naszemu gach, imprezach wystawienniczych oraz misjach nowemu odbiorcy towar warty setki czy nawet gospodarczych, organizowanych np. przez izby miliony złotych. handlowe. W celu zdobycia informacji na temat Dla wielu polskich małych i średnich eksporte- organizowanych targów i podobnych imprez rów, w tym firm świadczących usługi transpor- warto skorzystać z usług Polsko-Niemieckiej Izby towe, niezwykle ważne jest działanie prewencyj- Przemysłowo-Handlowej. Wśród innych instytu- ne. Najistotniejszym przy podjęciu współpracy cji wspierających nawiązywanie kontaktów z nie- handlowej z zagranicą jest sprawdzenie wiary- mieckimi przedsiębiorstwami oraz prowadzenie godności i wypłacalności kontrahenta. Taka we- biznesu warto wymienić: ryfikacja firm oferowana jest przez wywiadow- ƒ Niemiecką Agencję Inwestycji i Handlu nie handlowe, w tym wywiadownię COFACE. ƒ Instytut Polski w Berlinie W raporcie wywiadowni znajdują się informacje, ƒ Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Amba- które przede wszystkim stanowią źródło bez- sady RP stronnej oceny stabilności i kondycji finansowej ƒ Wydział Ekonomiczny Ambasady RP w Ber- danej firmy. Pełny raport handlowy zawiera mię- linie dzy innymi dane finansowe i rejestrowe, ocenę płatności, maksymalny limit kredytu kupieckie- go, informacje dotyczące powiązań osobowych Informacja o przyszłym kontrahencie przedsiębiorstw, ale także informacje negatywne Wiele informacji na temat przyszłych kontrahen- (tj. doświadczenia windykacyjne oraz informacje tów z Niemiec można uzyskać w zagranicznych o niewypłacalności). izbach handlowych lub w polskich placówkach

RAPORT ZARZĄDZANIE 40 | Transport manager ZAKŁADANIE FIRMY TRANSPORTOWEJ ZA GRANICĄ: NIEMCY Formy prowadzenia POSTĘPOWANIA SĄDOWE Dla naszych zachodnich sąsiadów działalności najważniejszymi cechami w przypadku w Niemczech Uwaga na sposób obliczania prowadzenia biznesu jest wiarygodność, Po przystąpieniu przez biegu przedawnienia poczucie obowiązku oraz zdolność Polskę do Unii Eu- Skierowanie sprawy do sądu czasem bywa ko- nieczne, aby wyegzekwować należność. Należy ropejskiej, w obrocie podejmowania decyzji. handlowym z Niem- przy tym uważać na okres przedawnienia, który cami zostały usunięte w należnościach za usługi transportowe jest krót- wszelkie ograniczenia ilościowe i środki pozata- szy nawet niż w Polsce. Przedawnienie z tytułu ryfowe, co niewątpliwie sprzyja nawiązywaniu umów transportowych wynosi zazwyczaj 6 mie- długofalowej współpracy. Jednym z największych sięcy. Warto również zwrócić uwagę, iż przy ob- ograniczeń w przypadku współpracy z przedsię- liczaniu okresu przedawnienia wobec należności biorstwami zza zachodniej granicy może być roz- za usługi transportowe również przyjęto szcze- budowany system przepisów administracyjnych, gólne rozwiązanie. W większości przypadków który sam w sobie nie stanowi bariery. Jednak okres przedawnienia liczony jest od końca roku, w przypadku literalnego i bardzo restrykcyjnego w którym należy wypłacić roszczenie. Zatem ter- przestrzegania przepisów przez miejscowe orga- min przedawnienia wypada 31 grudnia każdego ny administracyjne może skutecznie zahamować roku. Natomiast okres przedawnienia dla faktur rozwój współpracy, w celu ograniczenia konku- dotyczących umów transportowych liczony jest rencyjności zagranicznych przedsiębiorstw. od momentu pełnej realizacji dostawy (po prze- Na dodatkowe ograniczenia ze strony tamtej- kazaniu towaru odbiorcy). Bieg okresu przedaw- szych przepisów muszą być przygotowane rów- nienia może zostać przerwany przez monity są- nież osoby chcące rozpocząć działalność lub dowe, skargi, polecenia zapłaty lub płatności. współpracę w sektorze usług budowlanych oraz Aby uniknąć problemów na etapie procesowym, szeroko rozumianego rzemiosła, które podlega- należy pamiętać, że kontrakty lub inne umowy ją wewnętrznym, specyficznym uregulowaniom zawarte z kontrahentami powinny być sporzą- (np. konieczność uzyskania certyfikatu lub zgło- dzone na piśmie (podpisane). Domagajmy się szenia zamiaru wykonania usług budowlanych). również określenia w umowie sposobu płatności Dodatkowo warto wziąć pod uwagę fakt, że nie- za pośrednictwem przelewu bankowego. miecka mentalność w kontaktach biznesowych W ramach postępowania sądowego nie istnieją znacząco różni się od często spontanicznego w Niemczech specjalne procedury, które doty- polskiego nastawienia. Dla naszych zachodnich czyłyby zagranicznych wierzycieli. Należy jedynie sąsiadów najważniejszymi cechami w przypadku wspomnieć, iż sądem właściwym do zatwierdze- prowadzenia biznesu jest wiarygodność, poczucie nia zagranicznego nakazu zapłaty jest sąd rejono- obowiązku oraz zdolność podejmowania decyzji. wy w Berlinie. Przed podjęciem decyzji o inwestycji na rynku Średni okres postępowania sądowego zależy niemieckim lub rozpoczęciu działalności gospo- od przyjętej procedury. Procedura przyspieszona, darczej za granicą warto dokonać szczegółowej nie wymagająca przedstawiania dokumentacji, analizy potrzeb i oczekiwań ekonomicznych. zbliżona nieco do obecnej w Polsce procedury Ma to znaczenie w kontekście wyboru m.in. for- EPU (elektroniczne postępowanie upominaw- my prowadzonej działalności oraz wielkości ge- cze), trwa od 3 do 4 miesięcy. nerowanych kosztów. Zwykłe postępowanie – inicjowane pozwem – trwa od 6 do 18 miesięcy. Czasem procedura jest Sądem właściwym do zatwierdzenia dłuższa, co może być wynikiem indywidualnych zagranicznego nakazu zapłaty jest sąd możliwości poszczególnych sądów oraz stopnia rejonowy w Berlinie. złożoności sprawy.



RAPORT ZARZĄDZANIE 42 | Transport manager ZAKŁADANIE FIRMY TRANSPORTOWEJ ZA GRANICĄ: NIEMCY Po uzyskaniu odpowiednika naszego tytułu wy- W celu uzyskania nakazu zapłaty w imieniu za- konawczego, procedura egzekucyjna trwa od 6 granicznych wierzycieli, właściwym sądem jest miesięcy do nawet ponad roku. Amtsgericht Wedding (w Berlinie). Na wstępie przedstawia się: ƒ arkusz informacyjny zawierający imiona, na- Rodzaje postępowań sądowych zwiska, kwalifikacje przedstawiciela firmy i ad- w Niemczech res powoda, Zgodnie z prawem niemieckim, są dwa główne ƒ potwierdzenie przez powoda, że wypłacono tryby postępowań: zaliczki na rzecz urzędnika biura sądowego. 1. Uproszczone. Wniosek o nakaz – w formie wydruku z systemu 2. Zwykłe. lub online (zautomatyzowana obsługa) – należy przesłać do sądu lokalnego. RODZA JE POSTĘPO W AŃ SĄDO WY CH Dłużnik (pozwany) otrzymuje dwa tygodnie W NIEMCZECH od daty doręczenia, aby zapłacić żądaną sumę pie- niędzy lub złożyć zarzut bez podawania przyczyn Postępowanie zwykłe Postępowanie uproszczone sporu. W przypadku braku odwołania się dłuż- nika, sąd doręcza dłużnikowi nakaz egzekucyjny Sprzeciw Brak drogą pocztową. pozwanego sprzeciwu Na tym etapie dłużnik ma możliwość sprzeciwu wobec nakazu egzekucyjnego. Orzeczenie sądu Nakaz W ciągu dwóch tygodni od daty doręczenia może on wdać się w spór. Sprzeciw Brak sprzeciwu Od momentu wytoczenia powództwa w tym try- do orzeczenia do orzeczenia bie, aby sąd przyjął, że dłużnik nie wdał się w spór, muszą upłynąć zazwyczaj 3 – 4 miesiące. Egzekucja 6-12 miesięcy Postępowanie zwykłe Postępowanie uproszczone Proces w tym trybie inicjuje powód (wierzyciel) Postępowanie uproszczone regulują artykuły poprzez wytoczenie powództwa. Ten tryb stoso- od 688 do 703 kodeksu postępowania cywilnego wany jest najczęściej w przypadku, gdy roszczenie (Zivilprozeßordnung/ZPO). Z prawnego punktu jest kwestionowane, a rozwiązanie polubowne widzenia niepotrzebny jest żaden monitujący list nie jest możliwe, ale także za niezapłacone czeki (przypomnienie). Sytuacja ta jest więc inna niż i weksle. w Polsce, gdzie po ostatnich zmianach powrócił Uproszczony przebieg procesu: obowiązek wezwania dłużnika do dobrowolnej ƒ Prawnik wysyła pozew do sądu. zapłaty. ƒ Dłużnik przesyła swoje argumenty do sądu W tym postępowaniu dochodzone są należności w ciągu 14 dni. bezsporne. Większość landów (państw niemiec- ƒ Sąd wyznacza datę rozprawy lub zleca proce- kich) przyjęła standardową i w pełni zautomaty- durę pisemną. zowaną obsługę postępowań w sprawie nakazu Jeśli pozwany nie wda się w spór w terminie, po- zapłaty. W tym trybie decyzje wydaje urzędnik wód może zwrócić się do sądu z wnioskiem o wy- sądowy (Rechtspfleger), a nie sędzia po rozpa- danie wyroku zaocznego. Istotnym faktem jest, trzeniu wydaje nakaz zapłaty (Mahnbescheid), iż dokumenty procesowe winny być doręczone a jeśli pozwany nie złożył sprzeciwu, wierzyciel pozwanemu. Prawomocne orzeczenie jest wyko- może złożyć wniosek o egzekucję. nalne przez 30 lat.

RAPORT ZARZĄDZANIE 43 ZAKŁADANIE FIRMY TRANSPORTOWEJ ZA GRANICĄ: NIEMCY W postępowaniach sądowych zalecane jest ko- ƒ Postępowanie egzekucyjne (jako kontynuacja rzystanie z lokalnych kancelarii prawnych. Obec- działań w trybie szybkiego i zwykłego postę- ne na rynku są również firmy i kancelarie, które powania sądowego): 6‒12 miesięcy lub nawet znają prawo zarówno polskie, jak i niemieckie. dłużej. Takie rozwiązanie jest rekomendowane. ƒ Postępowanie upadłościowe: 1 – 6 lat, a czasa- Średnie okresy trwania procesów sądowych: mi nawet 10 lat lub dłużej. ƒ Postępowanie uproszczone: 3-4 miesiące. ƒ Zwyczajne postępowanie sądowe (proces są- dowy): 6-18 miesięcy lub nawet dłużej (zależy AUT OR od sądu lokalnego i złożoności postępowania). Michał Stachowski zastępca dyrektora działu windykacji w Coface F ORMY DZIAŁALNOŚCI GOSPOD ARCZE J NA TERENIE NIEMIEC Wśród form prawnych obowiązujących w Niemczech należy wymienić: ƒ Przedstawicielstwo – zakładane najczęściej przez ƒ Spółki osobowe – podobnie jak w Polsce istnieje przedsiębiorców, którzy chcą kontynuować działalność w Niemczech możliwość założenia działalności w formie podstawową w Polsce oraz rozszerzyć działalność wcho- spółek osobowych praktycznie na tych samych zasa- dząc na rynek niemiecki. Podkreślane jest istnienie dach. Spółka prawa cywilnego powstaje w wyniku umo- przedsiębiorstwa macierzystego za granicą (w Polsce). wy regulującej wzajemne relacje, zawartej między kil- Biura przedstawicielskie zakładane są przede wszystkim koma osobami prowadzącymi działalność gospodarczą. w celu rozpoznania rynkowego oraz wsparcia sprzedaży. Spółka jawna (OHG) wymaga rejestracji w niemieckim ƒ Oddział – tę formę od przedstawicielstwa odróżnia fakt, rejestrze handlowym. Podobnie jest w przypadku spółki że oddział jest prawnie samodzielnym podmiotem, za- komandytowej (KG), gdzie nie jest wymagany minimalny rejestrowanym w niemieckim rejestrze, pod warunkiem, kapitał, jednak jeden ze wspólników (komplementariusz) że posiada własne kierownictwo, własną księgowość odpowiada całym swoim majątkiem, a drugi (komandy- oraz własny majątek. Oddział może zawierać własne tariusz) odpowiada do wysokości wniesionego wkładu. umowy, jednak za zobowiązania odpowiada stojąca ƒ Spółki kapitałowe – dla przedsiębiorców zamierzają- za oddziałem firma zagraniczna (w tym przypadku polski cych rozpocząć działalność na terenie Niemiec w więk- przedsiębiorca). szej skali proponowane są rozwiązania spółek kapita- ƒ Działalność w imieniu własnym – w Niemczech możli- łowych. Do tej grupy zalicza się spółkę z ograniczoną we jest również prowadzenie działalności na niewielką odpowiedzialnością (Gmbh) oraz spółkę akcyjną (AG). skalę pod własnym imieniem i nazwiskiem przedsiębior- W przeciwieństwie do innych form, w przypadku spół- cy. Do założenia takiej formy prawnej nie jest wymagany ek kapitałowych wymagania są zdecydowanie wyższe. ani kapitał minimalny, ani inne kryteria formalne. Naj- W przypadku Gmbh minimalny kapitał zakładowy wynosi większą wadą prowadzenia własnej działalności gospo- 25.000 EUR, a co ważne, może być założona nawet przez darczej za granicą jest tak samo, jak w przypadku kra- jedną osobę fizyczną, która nie musi być obywatelem jowej działalności, pełna odpowiedzialność właściciela Niemiec. Wymagane jest jednak zawarcie umowy spółki własnym majątkiem za powstałe długi i zobowiązania. w formie aktu notarialnego, a także spółka musi posia- Ponadto podjęcie działalności w tej formie wymaga tak- dać siedzibę w obrębie miejscowego sądu rejestrowego, że zgłoszenia we właściwym urzędzie ds. gospodarki w którym jest zarejestrowana. W przypadku spółki AG (Gewerbeamt). minimalny kapitał zakładowy wynosi 50.000 EUR.

RAPORT ZARZĄDZANIE 44 | Transport manager ZAKŁADANIE FIRMY TRANSPORTOWEJ ZA GRANICĄ: NIEMCY BRANŻA TRANSPORTOWA KORZYSTA NA DUŻEJ I ROSNĄCEJ WYMIANIE HANDLOWEJ POMIĘDZY POLSKĄ A NIEMCAMI KONIUNKTURA SPRZYJA WYMIANIE HANDLOWEJ Grzegorz Sielewicz Niemcy to największa gospodarka w Europie i piąta na świecie (po USA, Chinach, Indiach i Japonii) potęga ekonomiczna. Niemcy są trzecim po Chinach i USA światowym eksporterem. Eksport stanowi tu ponad jedną trzecią produkcji krajowej. Niemcy od wielu lat pozostają także pierwszym partnerem handlowym Polski.

RAPORT ZARZĄDZANIE 45 ZAKŁADANIE FIRMY TRANSPORTOWEJ ZA GRANICĄ: NIEMCY ainteresowanie polskich eksporterów nie- narodowe, jak i średniej wielkości firmy – łącznie mieckim rynkiem wciąż rośnie. Od ponad ponad 6 tys. niemieckich przedsiębiorstw, które są Zdwudziestu lat Niemcy są największym aktywne w Polsce. Zgodnie z raportem NBP, bez- partnerem handlowym dla naszego kraju. Pol- pośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce osią- ska, pod względem inwestowania, jest także jed- gnęły po 2015 r. ponad 712 mld zł. Niemcy zna- nym z najbardziej atrakcyjnych krajów Europy lazły się na drugim, pod tym względem, miejscu Środkowo-Wschodniej dla niemieckich firm. wśród wszystkich krajów po Niderlandach. Zaan- Dynamiczny rozwój polskiej przedsiębiorczości, gażowanie naszych zachodnich sąsiadów sięgnęło przystąpienie do Unii Europejskiej oraz otwarcie 116,6 mld zł. W samym tylko 2015 r. wyniosły 9,8 przez Niemcy swojego rynku pracy w natural- mld zł, czyli niemal jedną piątą wszystkich pienię- ny sposób przyczyniają się do rosnącego zain- dzy, które napłynęły do Polski tytułem inwestycji teresowania krajowych firm wejściem na rynek ze strony zagranicznych firm. Jednak uwzględnia- niemiecki. Niemcy to także pomost dla polskich jąc kraj siedziby podmiotu dominującego w gru- inwestorów w dotarciu na dalsze rynki Europy pie kapitałowej, Niemcy są największym inwesto- Zachodniej. rem bezpośrednim (blisko 136 mld zł). Mamy dodatni bilans Transport obsługuje wymianę handlową w handlu z Niemcami Branża transportowa korzysta na dużej wymia- Znaczenie Niemiec, jako największego odbiorcy nie handlowej pomiędzy Polską a Niemcami oraz naszego eksportu, potwierdzają dane statystycz- znacznej obecności niemieckich firm w naszym ne. Według wstępnych danych w 2016 r. Polska kraju, produkujących nie tylko na potrzeby pol- wyeksportowała do naszego zachodniego sąsiada skiego rynku, ale także zajmujących się działalno- towary o równowartości 50,2 mld EUR, co sta- ścią eksportową. Ponadto, Niemcy są najbardziej nowiło wzrost o ponad 3 proc. w porównaniu powszechnym krajem tranzytowym w dalszym z poprzednim rokiem. Udział Niemiec w naszym przewozie towarów do Europy Zachodniej. całkowitym eksporcie przekroczył 27 proc. W wy- Sytuacja makroekonomiczna sprzyja branży mianie handlowej z Niemcami utrzymujemy do- transportowej. Ceny ropy na rynkach światowych datni bilans handlowy, jednak nasz zachodni są- mimo, że nie są już na tak niskich poziomach jak siad jest także naszym największym partnerem na początku 2016 r. to jednak wciąż kwotowania handlowym w przypadku importu. W zeszłym ropy pozostają zauważalnie niższe niż w latach roku wartość importu z Niemiec wyniosła niemal 2011‒2014. Solidne tempo wzrostu gospodarcze- 42 mld EUR, co stanowiło wzrost o 3 proc. w po- go Polski zasilane zarówno popytem wewnętrz- równaniu z rokiem 2015. nym, jak również aktywna działalność naszych Polski eksport do Niemiec opiera się nie tylko przedsiębiorstw na rynkach zagranicznych, przy- na dobrach finalnych, ale także obejmuje części czynia się do rosnącego popytu na usługi trans- i komponenty wykorzystywane w dalszej pro- portowe. Ożywienie gospodarcze na naszym dukcji niemieckich firm. Ze względu na bliskość głównym kierunku eksportowym – strefie euro, geograficzną oraz konkurencyjność kosztową mimo że dosyć powolne, sprzyja polskiej branży i jakościową, współpraca pomiędzy polskimi transportowej, która jest liderem międzynarodo- a niemieckim firmami obejmuje wiele gałęzi go- wego transportu drogowego w Unii Europejskiej spodarki. Jednocześnie Niemcy pozostają jednym nie tylko dzięki świadczeniu usług na rzecz pol- z większych inwestorów zagranicznych w Polsce. skich podmiotów, ale także zagranicznych kon- Zgodnie z danymi Polsko-Niemieckiej Izby Prze- trahentów, chociażby w formie usług kabotażo- mysłowo-Handlowej przez ostatnie 25 lat nie- wych. Nasza prognoza zakłada, że lokomotywa mieckie firmy zainwestowały w Polsce łącznie 28 strefy euro – gospodarka niemiecka wzrośnie mld EUR. To zarówno wielkie koncerny między- w tym roku o 1,6 proc.

RAPORT ZARZĄDZANIE 46 | Transport manager ZAKŁADANIE FIRMY TRANSPORTOWEJ ZA GRANICĄ: NIEMCY Należy jednak dodać, że korzyści płynące ze stro- Perspektywiczne gałęzie ny makroekonomicznej nie są w stanie zniwelo- gospodarki Niemiec wać wpływu specyficznych problemów, z którymi Do perspektywicznych, a zarazem rozwojowych boryka się branża transportowa. Nawet kieru- branż dla polskiego eksportu na rynek niemiec- nek Europy Zachodniej przysparza niepewności ki można zaliczyć: artykuły rolno–spożywcze, w działalności biznesowej. W przypadku Niemiec meble i akcesoria meblowe, artykuły dekoracyj- obowiązująca od stycznia 2015 r. ustawa o płacy ne i wyposażenia wnętrz, artykuły ogrodnicze, minimalnej nakłada na tamtejszych i zagranicz- usługi. Dobre perspektywy będzie miał również nych pracodawców obowiązek zapłaty pracowni- eksport usług budowlanych, zwłaszcza w zakresie kowi zatrudnionemu w tym kraju wynagrodzenie robót wysoko wyspecjalizowanych oraz montażu wynoszące co najmniej 8,84 EUR za godzinę. produkowanych w Polsce wyrobów. W dalszym Wprowadzone przepisy obniżają przewagę kon- ciągu istnieje duże zapotrzebowanie rynku nie- kurencyjną przewoźników z Europy Środkowo- mieckiego na tzw. proste wyroby branży medycz- -Wschodniej, jednak ze względu na dużą eks- nej, szczególnie materiały opatrunkowe, przy- pozycję naszej branży transportowej na usługi bory i narzędzia jednorazowe, odzież medyczną międzynarodowe, wydają się one istotną barierą, i szkło laboratoryjne. Wzrasta znacząco popyt zwłaszcza dla polskich firm z branży. Pod koniec na usługi medyczne wysoko wyspecjalizowane, stycznia 2015 r. niemieckie władze podjęły decy- usługi stomatologiczne oraz chirurgii plastycznej. zję o zawieszeniu wykonywania i egzekwowania Obserwuje się również duży wzrost zaintereso- przepisów dotyczących przejazdów tranzytowych wania turystyką wyjazdową do Polski, związaną w odniesieniu do polskich i innych zagranicz- ze świadczeniem usług typu lecznictwa sanato- nych przewoźników do czasu wyjaśnienia sprawy ryjnego i uzdrowiskowego (SPA). przed Komisją Europejską. Jednak w przypadku Wśród importowanych przez Niemcy towarów przewozów dwustronnych i kabotażu przepisy na uwagę polskiego eksportera zasługują obecnie: nadal obowiązują, a przewoźnicy są zobligowa- wyroby hutnicze, produkty chemiczne, pojazdy ni do spełnienia szeregu wymogów formalnych, i części zamienne, surowce naturalne (np. węgiel w tym wymogu powiadamiania przed rozpoczę- kamienny, brunatny i metale kolorowe), aparatura ciem operacji transportowej oraz wypełnienia radiotechniczna, nośniki informacji oraz artykuły obowiązku ewidencjonowania i przechowywa- spożywcze i meble. Stąd, polscy producenci mają nia dokumentacji. Ponadto, interpretacja, któ- realne szanse nawiązania współpracy handlowej re składniki polskiego systemu wynagrodzenia z niemieckimi firmami z ww. branż i konkretnych mogą być zaliczane do zagranicznej pensji mi- grup towarowych wskazanych powyżej. nimalnej, sprawia trudności, a brak jednoznacz- nej wykładni oraz możliwość obciążenia karą aż do 500 tys. EUR przyczynia się do utrzymującej się niepewności wśród firm transportowych. Po- mimo, że z Polski do Niemiec możemy swobod- nie przejechać, nasz eksport oraz przewożący go transport napotyka Gospodarka niemiecka wzrośnie na wiele działań pro- AUT OR w tym roku o 1,6 proc. tekcjonistycznych ha- mujący realizację am- Grzegorz Sielewicz bicji polskich firm. Główny ekonomista Coface w Europie Centralnej.

PROSTOTA www.eurotoll.pl Sieć 55 tys. km płatnych dróg, jeden dostawca, przejrzysta faktura. OPTYMALIZACJA ● Tribox Air, jedno urządzenie na Kontroluj budżet i wydatki za przejazdy we Francji, pomocą Twojego indywidualnego konta klienta i spersonalizowanych Hiszpanii, Portugalii, powiadomień. Austrii, Belgii (Viapass) i wkrótce w Niemczech Skorzystaj ze wszystkich dostępnych zniżek i maksymalnych ● Aktualizacja i ulg. przeniesienie Tribox Air do nowego pojazdu bez wymiany urządzenia INNOWACJE (technologia ‘over the air’) ● Geolokalizacja (opcjonalnie) DORADZTWO T: 61 221 05 24

RAPORT ZARZĄDZANIE 48 | Transport manager ZAKŁADANIE FIRMY TRANSPORTOWEJ ZA GRANICĄ: NIEMCY WINDYKACJA POLUBOWNA W NIEMCZECH Emilia Krzemińska Członkostwo Polski w Unii Europejskiej otworzyło nowe kierunki handlu dla krajowych przedsiębiorców. Zauważalnie nastąpił zwrot wektora handlu ze Wschodu na Zachód. Do naszych największych zachodnich rynków zbytu należą do dziś Niemcy. Według ostatnich danych (za styczeń 2017), udział Niemiec wzrósł do 28,5 proc. w całości polskiego eksportu. Wraz z nowym rynkiem i szerokim spektrum nowych odbiorców polscy przedsiębiorcy muszą się liczyć, że wśród niemieckiego porządku prawnego i politycznego ustabilizowania znajdą się nierzetelni kontrahenci, którzy nie dokonają zapłaty za zakupiony towar. odatkowo w trakcie jednorazowej Termin przedawnienia roszczenia transakcji czy wieloletniej współpra- W Niemczech przyjęło się dążenie do polubow- Dcy międzynarodowej może się zdarzyć nego zakończenia postępowań windykacyjnych. niewypłacalność niemieckiego odbiorcy czy ko- Zarówno windykatorzy na drodze polubownej, nieczność dochodzenia swoich należności przed jak i adwokaci na drodze sądowej, dążą do za- sądem niemieckim. W takich sytuacjach polscy warcia ugody nawet, jeśli obejmuje ona znacz- przedsiębiorcy najczęściej poszukują profesjo- ną redukcję wierzytelności. Warto zaznaczyć, iż nalnej pomocy w odzyskaniu należności, gdyż ugoda sądowa kosztuje wierzyciela więcej niż dochodzenie swoich praw w obcym kraju może zwykłe postępowanie sądowe. Przy odzyskiwaniu sprawiać trudności językowe, kulturowe, a przede należności w każdym kraju ważną kwestią jest wszystkim formalno-prawne. pilnowanie terminów przedawnienia. W trans-

RAPORT ZARZĄDZANIE 49 ZAKŁADANIE FIRMY TRANSPORTOWEJ ZA GRANICĄ: NIEMCY porcie mamy do czynienia z rocznym terminem firmy inkaso, odzy- i liczy się on od momentu zrealizowania dostawy skującej należno- W Niemczech przyjęło się dążenie do towaru (po przekazaniu towaru odbiorcy). Bieg ści na rzecz owego polubownego zakończenia postępowań przedawnienia w Niemczech można przerwać przedsiębiorcy zgod- przez wystosowanie do kontrahenta sądowego nie z prawem, o ile nie windykacyjnych. przypomnienia o płatności, złożenie reklamacji, ma podpisanej bez- zaproponowanie harmonogramu spłat czy roz- pośredniej umowy o współpracę. poczęcie spłaty zobowiązania. Odzyskiwanie należności na terenie Niemiec Niemcy są dość łatwym państwem do windyka- przyśpieszają wszystkie pisemne ustalenia poczy- cji ze względu na obowiązujący porządek prawny nione z kontrahentem, dotyczące płatności, w tym jak i realia geograficzne. Średnia długość procesu podpisany kontrakt o współpracę. Ważnym jest odzyskiwania należności od niemieckiego kon- upewnienie się, że osoba podpisująca kontrakt trahenta trwa około 4 tygodni. Niemiecki dłuż- ma uprawnienia do reprezentowania danej firmy. nik oprócz należności głównej ma obowiązek Dane te zweryfikować można w niemieckich re- dokonać zapłaty odsetek i kosztów rekompensa- jestrach. ty za straty, jakie poniósł wierzyciel dochodząc swoich praw. Co jest ciekawe, ale i niezrozumiałe dla polskich klientów na windykację niemieckich Wezwanie do zapłaty dłużników, polski przedsiębiorca nie otrzyma Przed rozpoczęciem współpracy z niemiecką zwrotu kosztów rekompensaty od niemieckiej firmą można sprawdzić na stronach niemiec-

RAPORT ZARZĄDZANIE 50 | Transport manager Ponad 1200 stacji ZAKŁADANIE FIRMY TRANSPORTOWEJ ZA GRANICĄ: NIEMCY paliwowych Karty flotowe umożliwiające tankowania na stacjach paliw w 8 krajach Europy kich sądów, czy wobec nie się dochodzenie swoich wierzytelności, tym oraz szeroka gama oferowanych usług są Windykacja polubowna jest podstawą danej firmy nie zo- szybciej się je odzyska. gwarancją dobrej jakości zarówno dla firm, sukcesu całego procesu odzyskiwania stał złożony wniosek jak i dla kierowcy podczas podróży należności. o ogłoszenie upadłości, znać jednak należy sąd, Czynności windykacyjne w którym dana spółka Windykacja polubowna jest podstawą sukce- jest zarejestrowana. Przy współpracy z Niemca- su całego procesu odzyskiwania należności. mi nacisk należy kłaść na dokonywanie płatno- To od podjętych negocjacji zależy ilość i wielkość Niemcy 171 Hiszpania 100 ści poprzez przelew bankowy. Z drugiej strony rat spłat, redukcja zadłużenia w celu szybszej, kontrahent niemiecki ma możliwość wycofania jednorazowej spłaty, ustanowienie zabezpieczeń, Austria 17 Francja 850 polecenia przelewu. Bywa wszakże tak, iż kontra- odzyskanie odsetek czy kosztów windykacji (re- hent niemiecki zleca bankowi przelew, otrzymu- kompensata). Firmy windykacyjne czy kancelarie Belgia 28 Holandia 14 je potwierdzenie przelewu, które jest następnie prawne specjalizujące się w odzyskiwaniu należ- przesyłane polskiemu przedsiębiorcy na dowód, ności z rynku niemieckiego w trakcie negocjacji Słowenia 4 Luksemburg 16 iż płatność została uiszczona, po czym zleca ban- dążą do pozyskania wszystkich informacji na pi- kowi wycofanie danego przelewu za opłatą kil- śmie, co w przyszłości może zaowocować prze- kunastu EUR. W przekonaniu o zapłacie polski rwaniem biegu przedawnienia czy wydaniem przedsiębiorca wysyła towar do kupującego, nie wyroku na korzyść wierzyciela. otrzymując rzeczywistej zapłaty. Dla bezpieczeń- Do najbardziej skutecznych czynności windy- stwa transakcji należy zatem poczekać dzień lub kacyjnych należą telefony, pisemne wezwania dwa, aż środki zostaną zaksięgowane na koncie do zapłaty, wizyty terenowe i spotkania z dłużni- sprzedającego. kiem. Pamiętać należy, iż niemiecki dłużnik nie Najskuteczniejszymi zabezpieczeniami transakcji podejmie rozmowy na temat długu, dopóki nie są jednak gwarancje bankowe, poręczenia, usta- otrzyma wezwania do zapłaty. Takie wezwanie nowienie zastrzeżonego prawa na towarze, nota- uwiarygadnia kontakt telefoniczny windykatora rialne uznanie długu czy cesja wierzytelności lub i znosi podejrzenie dłużnika o wyłudzenie. Po- Kredytowe Akcyzowe Przedpłatowe ON B do chłodni Gotówkowe aktywów. Zgodnie z niemieckim prawem dłużnik nadto, ze względu na rozbudowane prawo regu- pozostaje w zwłoce, jeśli należność nie została za- lujące ochronę danych osobowych, nie można płacona w terminie 30 dni od wymagalności fak- zawezwać dłużnika do zapłaty poprzez wysłanie tury bądź otrzymania równoważnego wezwania wiadomości email, dopóki dłużnik sam uwiary- TORTUGA SERVICES do zapłaty, chyba że strony uzgodniły inny termin godni, iż dany adres email należy do niego, czyli płatności w umowie. Polski wierzyciel powinien dłużnik musi pierwszy wysłać wiadomość email wysłać pierwsze wezwanie do zapłaty natych- do windykatora. miast po dacie wymagalności faktury maksy- Czynności windykacyjne podejmowane wobec Opłaty drogowe Mosty Opłata mandatów malnie do 30 dnia. Upływ kolejnych dni bez we- dłużników niemieckich nie różnią się znacznie zwania jest bezcelowy i odracza termin płatności. od podejmowanych wobec dłużników z innych Praktyka windykacyjna w Niemczech jest dobrze krajów. Jednak znajomość lokalnego prawa, spe- Eurowiniety Pociągi Serwis ogumienia znana i powszechna, dlatego im szybciej rozpocz- cyfiki funkcjonowania praktyki windykacyjnej, na trasie zachowań kulturowych i biznesowych w Niem- czech pozwala na szybsze i skuteczne dotarcie AUT ORKA Odzyskiwanie do dłużnika i odzyskanie należności. Zatem wy- Promy podatku VAT Ubezpieczenia Emilia Krzemińska daje się być istotnym i koniecznym przekazanie koordynator ds. windykacji zagranicznej zlecenia odzyskiwania należności w profesjonal- w Coface ne ręce odpowiednich firm windykacyjnych czy Tunele Odzyskiwanie Odzyskiwanie podatku kancelarii prawnych. akcyzowego zapłaconych kar www.redtortuga.com | Tel.: (0034) 93 557 22 73