รายวิชาช่องทางการพัฒนาอาชีพ อช2100

หนงั สือเรยี นสาระทักษะการดําเนินชีวิต รายวชิ า ชองทางการพฒั นาอาชพี (อช21001) ระดบั มธั ยมศึกษาตอนตน หลักสตู รการศกึ ษานอกระบบระดบั การศึกษาขน้ั พน้ื ฐาน พุทธศกั ราช 2551 (ฉบับปรบั ปรงุ พ.ศ. 2554) สาํ นกั งานสง เสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั สาํ นักงานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงศกึ ษาธกิ าร หามจําหนา ย หนังสอื เรยี นเลม นี้จดั พิมพดวยเงนิ งบประมาณแผน ดินเพื่อการศกึ ษาตลอดชีวติ สาํ หรบั ประชาชน ลิขสทิ ธ์ิ เปนของ สํานักงาน กศน. สํานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ

เอกสารทางวชิ าการลาํ ดบั ท่ี 25/2555 หนงั สือเรยี นสาระทักษะการดําเนินชวี ิต รายวชิ า ชอ งทางการพัฒนาอาชพี (อช21001) ระดบั มธั ยมศึกษาตอนตน ฉบบั ปรบั ปรุง พ.ศ. 2554 ลิขสทิ ธิ์เปนของ สาํ นักงาน กศน. สํานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ เอกสารทางวิชาการลําดบั ที่ 25/2555



สารบญั คาํ นํา หนา คาํ แนะนําการใชหนงั สือเรียน โครงสรางรายวชิ าชอ งทางการพฒั นาอาชีพ บทท่ี 1 การงานอาชพี เรื่องที่ 1 ความสําคัญและความจําเปนในการพฒั นาอาชพี 7 เร่อื งท่ี 2 การพัฒนากระบวนการผลิตอาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และภูมภิ าค 5 ทวีป 8 ไดแก ทวีปเอเซีย ทวปี ออสเตรเลยี ทวปี อเมรกิ า ทวปี ยโุ รป และทวีปอฟั รกิ า 9 เรอื่ งท่ี 3 กลุมอาชีพใหม เรอ่ื งที่ 4 การประกอบอาชพี ในภูมิภาค 5 ทวปี 37 37 เรอื่ งที่ 5การพัฒนากระบวนการจัดการงานอาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และ 40 ภมู ภิ าค 5 ทวีป ไดแก ทวปี เอเซีย ทวีปออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา ทวปี ยุโรป และทวีปอัฟรกิ า 48 เรื่องที่ 6 คณุ ธรรม จรยิ ธรรม เรอื่ งที่ 7 การอนุรักษพลังงานและสิ่งแวดลอมในชุมชน สังคม ประเทศ และ 79 ภูมภิ าค 5 ทวีป ไดแ ก ทวปี เอเซยี ทวปี ออสเตรเลีย ทวปี อเมรกิ า ทวปี ยโุ รป และทวีปอฟั รกิ า 83 บทท่ี 2 ชองทางการพัฒนาอาชีพ เรอื่ งท่ี 1 ความจําเปนในการมองเห็นชองทางเพื่อพัฒนาอาชีพ 85 เรอื่ งที่ 2 ความเปนไปไดในการพัฒนาอาชีพ 86 เรือ่ งท่ี 3 การกําหนดวิธีการพัฒนาอาชีพพรอ มเหตุผล 87 บทท่ี 3 การตัดสนิ ใจเลือกพฒั นาอาชีพ 94 เรอื่ งท่ี 1 การตัดสนิ ใจเลือกพัฒนาอาชีพ 95 เรือ่ งท่ี 2 การตัดสินใจพัฒนาอาชีพดวยการวิเคราะหศักยภาพ 96 บรรณานกุ รม 107 111

คาํ แนะนาํ การใชห นงั สือเรยี น หนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวิชาชองทางการพัฒนาอาชีพ รหัส อช21001 ระดับ มธั ยมศกึ ษาตอนตน เปนหนงั สือเรยี นที่จัดทาํ ขึน้ สําหรบั ผูเรียนที่เปนนักศึกษานอกระบบ ในการศกึ ษาหนงั สือเรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวิชาทักษะการพฒั นาอาชีพ ผูเรียนควรปฏิบัตดิ ังน้ี 1. ศึกษาโครงสรางรายวิชาใหเขาใจในหัวขอและสาระสําคัญ ผลการเรียนรูที่คาดหวัง และขอบขาย เน้อื หา 2. ศึกษารายละเอียดเนื้อหาของแตละบทอยางละเอียด และทํากิจกรรมตามที่กําหนด หากยังไมเขาใจ ควรกลับไปศึกษาและทําความเขาใจในเนื้อหานั้นใหมใหเขาใจ กอนที่จะศึกษาเรื่องตอไป 3. หนงั สอื เรยี นเลมนี้มี 3 บท คือ บทที่ 1 การงานอาชีพ บทที่ 2 ชองทางการพัฒนาอาชีพ บทที่ 3 การตัดสนิ ใจเลอื กพัฒนาอาชพี

โครงสรา งรายวชิ าชอ งทางการพฒั นาอาชพี ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน (อช21001) สาระสําคัญ เปนองคความรูเ กีย่ วกับการงานอาชีพและเทคโนโลยี ซึง่ ประกอบดวยการสํารวจวิเคราะหอาชีพใน ชุมชน ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเซีย ทวีปออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และ ทวีปอัฟริกา เพื่อนําไปสูก ารพัฒนาระบุสิง่ ที่ตองการพัฒนาอาชีพเหตุผลความจําเปนที่ตองการพัฒนาอาชีพ ดานตาง ๆ แสวงหาความรูแ ละเทคนิคการพัฒนาอาชีพวิเคราะห ความรู และเทคนิคทีไ่ ดมา เพือ่ นําไปสูก าร พัฒนาอาชีพ การตัดสินใจเลือกวิธีการ เพือ่ พัฒนาอาชีพและการตรวจสอบความเปนไปไดในการพัฒนา อาชีพ ใหผูเรียนสามารถเลือกแนวทางการพัฒนาอาชีพที่เหมาะสมตอตนเองและชุมชนได ผลการเรียนรทู ค่ี าดหวงั 1. อธิบายความหมาย ความสําคัญ วิเคราะหลักษณะงาน ขอบขายอาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเซีย ทวีปออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปอัฟริกา ท่ีจะ นําไปสูการพัฒนาอาชีพที่เหมาะสมกับศักยภาพของตนและสอดคลองกับชุมชน สังคม 2. อธบิ ายเหตุผล ปจจัยความจําเปนในการพัฒนาอาชีพที่เหมาะสมกับศักยภาพของตนเองได 3. จัดระบบความสําคัญในการตัดสินใจพัฒนาอาชีพได 4. ปฏบิ ัตกิ ารวิเคราะห เพื่อการพฒั นาอาชีพได ขอบขา ยเน้ือหา บทท่ี 1 การงานอาชีพ บทท่ี 2 ชองทางการพัฒนาอาชีพ บทท่ี 3 การตดั สนิ ใจเลอื กพัฒนาอาชีพ สอ่ื การเรียนรู 1. กจิ กรรม 2. หนงั สอื เรียน

7 บทท่ี 1 การงานอาชีพ สาระสําคัญ อาชีพในปจจุบันมีอยูห ลากหลายในสังคม มีทั้งสรางขึน้ ใหมจากทรัพยากรที่มีอยู หรือพัฒนาขยาย ขอบขายจากอาชีพหนึ่งเปนอาชีพหนึ่ง หากผูเรียนมีโลกทัศนทางอาชีพจะทําใหมีความรู ความเขาใจ อธิบาย ความสําคัญ และความจําเปน ลักษณะขอบขายกระบวนการผลิตงานอาชีพ การจัดการในงานอาชีพ คุณธรรม จรยิ ธรรม และการอนรุ ักษพ ลังงานและสิ่งแวดลอมจะทําใหเห็นชองทางในการพัฒนาอาชีพ ตัวช้วี ัด 1. อธิบายความสําคัญและความจําเปนในการพัฒนาอาชีพ 2. อธิบายลักษณะขอบขายกระบวนการผลิตงานอาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และ ภูมิภาค 5 ทวีป ไดแ ก ทวีปเอเซีย ทวีปออสเตรเลีย ทวปี อเมริกา ทวีปยโุ รป และทวีปอัฟริกาเพือ่ นํามาวิเคราะหในการพัฒนา อาชีพ 3. อธิบายการจัดการในงานอาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเซีย ทวีปออสเตรเลีย ทวีปอเมรกิ า ทวีปยโุ รป และทวปี อฟั รกิ า เพื่อนํามาวิเคราะหในการพัฒนาอาชีพ 4. อธิบายคุณธรรม จริยธรรมในการพัฒนาอาชีพ 5. อธิบายการอนุรักษพลังงานและสิง่ แวดลอมในการพัฒนาอาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และ ภมู ิภาค 5 ทวปี ไดแก ทวีปเอเซยี ทวปี ออสเตรเลีย ทวปี อเมรกิ า ทวปี ยโุ รป และทวีปอฟั ริกา ขอบขา ยเน้ือหา เรอ่ื งท่ี 1 ความสําคัญและความจําเปนในการพัฒนาอาชีพ เร่ืองท่ี 2 การพัฒนากระบวนการผลิตอาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเซยี ทวีปออสเตรเลยี ทวปี อเมริกา ทวีปยโุ รป และทวีปอฟั ริกา เร่ืองที่ 3 กลุมอาชีพใหม เรอื่ งที่ 4 การประกอบอาชีพในภูมิภาค 5 ทวปี เรื่องที่ 5 การพัฒนากระบวนการจัดการงานอาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแ ก ทวปี เอเซีย ทวปี ออสเตรเลยี ทวปี อเมรกิ า ทวปี ยุโรป และทวปี อฟั รกิ า เร่อื งที่ 6 คณุ ธรรม จรยิ ธรรม เร่ืองท่ี 7 การอนุรักษพลังงานและสิง่ แวดลอมในชุมชน สังคม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเซยี ทวีปออสเตรเลีย ทวีปอเมรกิ า ทวีปยุโรป และทวปี อัฟริกา

8 เรือ่ งที่ 1 ความสําคญั และความจําเปน ในการพฒั นาอาชพี ความสําคัญและความจําเปนของการพัฒนาอาชีพ วิเคราะหลักษณะขอบขายการงานอาชีพ กระบวนการทํางาน การบริหารจัดการของอาชีพตาง ๆ ในชุมชน สังคม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวปี เอเซีย ทวีปออสเตรเลยี ทวปี อเมรกิ า ทวปี ยโุ รป และทวปี อัฟริกา เพื่อการพัฒนาอาชีพจากการงานอาชีพ ตา ง ๆ ความสําคัญในการพัฒนาอาชีพ การพัฒนาอาชีพเปนสิง่ ทีส่ ําคัญในวิถีชีวิตและการดํารงชีพในปจจุบันเพราะอาชีพเปนการสราง รายไดเพือ่ เลี้ยงชีพตนเองและครอบครัว อาชีพกอใหเกิดผลผลิตและการบริการ ซึง่ สนองตอบตอความ ตองการของผูบ ริโภค และที่สําคัญคือ การพัฒนาอาชีพมีความสําคัญตอเศรษฐกิจของประเทศชาติ ความสําคัญจึงเปนฟนเฟองในการพัฒนาคุณภาพชีวิต เศรษฐกิจ ชุมชน สงผลถึงความเจริญกาวหนาของ ประเทศชาติ ความจําเปน ในการพัฒนาอาชีพ ความจําเปนในการพัฒนาอาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเซีย ทวีปออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปอัฟริกา ที่เหมาะสมกับตนเอง วิเคราะหความเปนไปได ตา ง ๆ ไดแ ก การลงทุน การตลาด กระบวนการผลิต การขนสง การบรรจุหีบหอ การแปรรูป และผลกระทบ ตอชุมชน และสง่ิ แวดลอ ม ความรูความสามารถของตนเองตอสิง่ ทีต่ องการพัฒนา การลําดับความสําคัญของ การพัฒนาที่มีความเปนไปได เพื่อนําขอมูลทีว่ ิเคราะหไวนําไปปรึกษาผูร ู การตัดสินใจเลือกพัฒนาอาชีพที่ เหมาะสมกับตนเอง โดยวิเคราะหความพรอมของตนเอง ความตองการของตลาด เทคนิคความรู ทักษะใน อาชีพ และความรับผิดชอบตอสังคม ทรัพยากรธรรมชาติ และสง่ิ แวดลอ ม

9 เรอ่ื งที่ 2 การพัฒนากระบวนการผลติ อาชพี ในชมุ ชน สงั คม ประเทศ และภมู ภิ าค 5 ทวปี ไดแก ทวปี เอเซีย ทวปี ออสเตรเลีย ทวปี อเมริกา ทวปี ยโุ รป และทวีปอัฟริกา เปนการวิเคราะห ลักษณะ ขอบขาย กระบวนการผลิตทางอาชีพจากงานตาง ๆ ในวิถีชีวิต ไดแก งานบาน งานเกษตร งานชาง งานประดิษฐ และงานธุรกจิ 1. งานบาน งานบาน เปนการวิเคราะหเกี่ยวกับงานบานและชีวิตความเปนอยูในบาน ผาและเครื่องแตงกาย อาหารและโภชนาการ โดยเนนการแกปญหาในการทํางาน มีความรับผิดชอบ สะอาด มีระเบียบ ประหยัด อดออม อนุรักษพลังงานและสิง่ แวดลอม เพือ่ นําไปสูการสรางงานอาชีพที่เหมาะสมกับศักยภาพของตนเอง และสอดคลองกับชุมชน สังคม 1.1 บานและชีวิตความเปนอยใู นบา น ความสัมพันธของสมาชิกในบาน บานเปนปจจัยที่จําเปนในการดํารงชีวิต บานเปนที่อาศัยใหความ ปลอดภยั ความรกั ความอบอนุ รวมกันทํากิจกรรมตาง ๆ เปนศูนยรวมของสมาชิกทุกคนในครอบครัว และมี ความสมั พนั ธตอ กัน ความหมายของครอบครัว ครอบครัวเปนหนวยหนึง่ ของสังคม ประกอบดวยสมาชิกตัง้ แต 2 คนขึน้ ไปอยูรวมกันบานเดียวกัน ชวยกันดูแลรักษาและออกคาใชจายของบานรวมกัน และยังเปนรากฐานหรือสถาบันที่สําคัญของสังคมใน การใหการศึกษา อบรมเลี้ยงดแู ละสรา งประสบการณดา นตาง ๆ แกสมาชกิ ทอี่ าศยั อยรู ว มกัน ลกั ษณะของครอบครวั มีดังนี้ 1. ครอบครัวที่ประกอบดวยกลุมคนทีม่ ีความผูกพันกันทางกฎหมาย คือ การสมรส และการรับ บคุ คลอน่ื เปน บุตรบญุ ธรรม 2. ครอบครัวที่ประกอบดวยกลุมคนทีม่ ีความผูกพันกันทางสายเลือด ไดแก พอ แม ลูก ปู ยา ตา ยาย พ่ี นอง หลาน 3. ครอบครัวที่ประกอบดวยกลุมคนที่มีการใชจายรวมกัน จากเงินงบประมาณเดียวกันอาจเกีย่ วพัน กนั ทางสายเลอื ด หรอื ไมเ ก่ยี วพนั กนั เชน พอ แม ลกู พ่ีนอ ง นายจาง ลูกจาง เพ่ือน ความสําคัญของครอบครัว ครอบครัวตองมีหัวหนาครอบครัว โดยปกติจะเปนบิดา แตบางครอบครัวอาจเปนมารดาหรือญาติ ผูใหญ หัวหนาครอบครัวเปนบุคคลสําคัญในการสรางความสัมพันธและบรรยากาศใหสมาชิกในครอบครัวมี ความรัก ความอบอุน ความเขาใจอันดีตอกัน สมาชิกจะไดรับแบบอยางทีด่ ีจากครอบครัวทําใหมีจิตสํานึกใน บทบาทภาระหนาที่ของตนเองที่มีตอครอบครัวและสังคม

10 ดังนัน้ ครอบครัวจึงเปนสถาบันทีส่ ําคัญตอการปลูกฝงคุณลักษณะอันพึงประสงคใหเกิดแกสมาชิก ของครอบครัว ไดแก ความเปนผูม ีระเบียบวินัย มีความรับผิดชอบ ซือ่ สัตยตรงตอเวลา รูจักการเสียสละ ซึ่ง เปนรากฐานสําคัญใหสมาชิกของครอบครัวกาวไปสูสถาบันอื่น ๆ ของสังคมไดอยางมีคุณภาพ การสรางความสมั พนั ธใ นครอบครวั บรรยากาศของครอบครัวที่มีสมาชิกอารมณดีมีความสัมพันธอันดีตอกัน สามารถทําได ดังนี้ 1. ใหสมาชิกมีสวนรวมแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับงาน หรือปญหาของครอบครัว 2. ฝกใหร จู กั การเปนผูฟงและผพู ูดทีด่ ี 3. ยอมรับนับถอื ในความคิดเหน็ ของผอู ่ืน 4. มอบหมายงานใหเหมาะสมกับวัยและความสามารถ 5. รูจักหลีกเลยี่ งการขัดแยง พยายามทําความเขา ใจและรจู ักการใหอ ภัยซึ่งกันและกัน 6. มีกิจกรรมหรอื งานทที่ ํารวมกัน ชว ยใหเ กดิ ความสามัคคี การปรับตัวเขาหากัน 7. มีสัมมาคารวะ ประพฤติตนเหมาะสมกับวัยและกาลเทศะ 8. ใหความเคารพนบั ถือตอ ผอู าวุโส 9. ใหความชวยเหลอื เออื้ อาทรและมนี ํ้าใจอนั ดีตอกัน 10. รูจักเสยี สละตามสมควรแกโอกาส หนา ท่คี วามรับผิดชอบของสมาชกิ ในครอบครวั สมาชิกทุกคนในครอบครัวมีสวนรวมในการทํางานบาน ไมควรมอบภาระใหกับผูใดผูหน่ึง งานตาง ๆ จะสําเร็จไดดวยดีตองอาศัยความรวมมือรวมใจของสมาชิกทุกคน ซึง่ หลักในการแบงงานและความ รับผดิ ชอบควรพิจารณา ดังน้ี 1. วิเคราะหและวางแผนรวมกันวามีงานอะไรบางที่จะตองจัดทําในครอบครัว 2. มอบหมายงานใหสมาชิกทําตามความสามารถ ความถนัด และเหมาะสมกับวัย 3. กําหนดหนาทีร่ ับผิดชอบงานของแตละคนใหชัดเจนวาใครมีหนาทีอ่ ะไรและมีงานใดทีส่ มาชิก ควรทํารวมกัน ลักษณะงานในบา น ลักษณะงานในบานมีหลายประการ สมาชิกในครอบครัวควรมีสวนรวม ลักษณะงานในบานแบง ออกได 2 ประเภท คอื 1. งานสวนตัว เปนงานที่สมาชิกตองปฏิบัติสําหรับตนเอง เชน ดานสุขภาพอนามัยตัวเอง คือ การทํา ความสะอาดรางกาย การทําความสะอาดเครือ่ งใชสวนตัว รับประทานอาหารทีม่ ีประโยชนตอรางกาย พกั ผอ นใหเ พยี งพอ ดา นการวางแผนมกี ารวางแผนในการใชเ วลาแตล ะวนั ใหเ ปน ประโยชนและเหมาะสมกับ ลกั ษณะงานทีป่ ฏิบตั ิ

11 2. งานสวนรวม เปนงานที่ไดรับมอบหมายจากสมาชิกในครอบครัว หรือเปนงานที่แบงเบาภาระของ บิดามารดา ผูป กครอง และสมาชิกในบาน เชน การประกอบอาหาร งานซักรีดเสือ้ ผา และทําความสะอาด เครื่องนงุ หม การจดั และการดแู ลรกั ษาบาน การใช การเก็บ การบํารุงรักษา การเลือก ซอมแซม ตัดแปลง เครื่องมือเครื่องใชในบานใหถูกวิธีและ เหมาะสมกับบริเวณพื้นทีใ่ นบาน จะชวยใหสะดวกตอการนํามาใชและยืดอายุการเก็บรักษา ซึง่ จะเปน ประโยชนต อ การจัดและการดแู ลรักษาบาน แบงไดดงั น้ี 1. อุปกรณการทําความสะอาดบาน เชน ไมกวาดประเภทตาง ๆ หลังจากใชแลวควรเก็บในบริเวณที่ ลับตาหรือขางตูทีส่ ูง เพือ่ หยิบใชไดสะดวกในการใชงานครัง้ ตอไป สารทีช่ วยในการทําความสะอาด เชน ผงซกั ฟอก นาํ้ ยาขดั พื้น ควรเก็บใสภ าชนะทมี่ ีฝาปด มดิ ชิด 2. อุปกรณเครื่องใชไฟฟา เชน เตารีด โทรทัศน เตาไฟฟา ฯลฯ ควรจัดวางในทีอ่ ากาศถายเทหรือ หมนุ เวยี นไดรอบ ไมควรมนี า้ํ ขัง และหลงั จากใชง านแลวตองถอนปลั๊กออกใหเ รยี บรอ ย 1.2 ผา และเครอื่ งแตง กาย การเลือกใชผาและเครื่องแตงกายผาและความสําคัญของเสือ้ ผา ผาเปนเครือ่ งนุง หมที่ใหประโยชน ตอการดํารงชีวิตของมนุษย ผาเปนเครือ่ งนุง หมที่ใหความอบอุน แกรางกาย ปองกันอันตรายจากการ ปฏิบัติงานตาง ๆ และเพือ่ ใหเกิดความสวยงาม นอกจากนัน้ ผายังใชในการตกแตงบานเรือน กอนทีจ่ ะนําผา มาใชใหเกิดประโยชนตอการดํารงชีวิต ควรศึกษาและเลือกใชใหถูกตองตามความเหมาะสม การเลือกใชเ สอ้ื ผา เคร่อื งแตงกายท่ถี กู ตอ ง จะตอ งคาํ นึงถงึ 1. การสํารวจและรูจักตนเอง การพิจารณารูปราง ลักษณะของผูสวมใส เชน ความสูง เตีย้ ความอวน ผอม สีผวิ สีตา สผี ม จุดดแี ละจุดบกพรองของรูปรางหนาตา 2. ในการเลอื กแบบเสอ้ื แบบเส้ือทดี่ ีควรเปน แบบท่ีงา ย ๆ แตนาสนใจ มีจุดเดนเพียงจุดเดียวไมควรมี การตกแตงรุงรังมากเกินไป และเลือกใหเหมาะสมกับบุคลิกของผูสวมใส 3. งบประมาณเรือ่ งเสอ้ื ผา ควรซื้อมาใชแลว คุม คา เงนิ ทเ่ี สียไปและใชไ ดนาน การทาํ ความสะอาด ดแู ลและรักษาผา และเครอ่ื งแตง กาย เสื้อผานอกจากจะตองเลือกเสื้อใหเหมาะสม ใหถูกตองกับบุคลิกภาพ โอกาส สถานทีแ่ ลว ผูส วมใส ควรศึกษาการรักษาความสะอาดอยางถูกวิธีเพือ่ ยืดอายุการใชงาน ความทนทาน รวมทัง้ รูจ ักการซอมแซม เสือ้ ผาใหอยูใ นสภาพพรอมทีจ่ ะใชประโยชนไดทันที การทําความสะอาดเสื้อผาควรคํานึงถึงชนิดของผา เสียกอนวาควรใชน้ํายา ผงซักฟอกหรือสบูชนิดใด ผาที่ซักนัน้ ทนตอการขยี้หรือไม และอุณหภูมิมากนอย เพียงใด รวมทัง้ ความคงทนของสีผา ควรอานปายที่ติดกับตัวเสื้อใหละเอียดเกี่ยวกับคุณสมบัติของเสือ้ ผาที่ นํามาใช เพราะผาแตละชนิดการดูแลรักษาแตกตางกัน ดังนัน้ ควรไดศึกษาเพือ่ จะไดมีเสือ้ ผาทีใ่ หมและ ใชง านไดน าน ๆ

12 การซักผา มีจุดมุงหมาย คือ การทําความสะอาด ลบรอยเปอนออกใหห มด การซักผาทําได 2 วธิ ี คอื 1. ซักดว ยนํา้ เรยี กวาซกั เปย ก 2. ซักดวยสารละลายโดยผา ตองไมถูกนํา้ เรียกวา ซักแหง การซักผาทถี่ กู ตอ งจะชวยทาํ ใหผ าทนทานและสวยงามอยเู สมอ มีลาํ ดบั ขัน้ ตอน ดงั นี้ 1. ตรวจดูรอยชาํ รดุ ของเสอ้ื ผา กอนลงมือซกั ถา มรี อยชาํ รุดควรซอมแซมกอน 2. รูดซิปและปลดเข็มขดั ออกจากหว ง เพราะจะทําใหฟ นซิปหรือเขม็ ขดั เสยี ในระหวา งทซี่ ัก 3. ลวงดูกนกระเปา หากมีสิง่ ของหรือสิง่ แปลกปลอม ควรเอาออกใหหมด เพราะบางครัง้ สิง่ เหลานี้ จะทาํ ใหเ ส้ือผา เปอ น ถา ซักดว ยเครอ่ื งจะทําใหเ ครื่องซกั ผาเสยี เรว็ 4. กําจดั รอยเปอ นและจดุ ดางดาํ ใหหมดกอนลงมือซกั 5. แยกประเภทของผากอนที่จะนําไปซัก เพราะผาบางชนิดอาจสีตก 6. กอนนําผาลงไปซักกับผงซักฟอกหรือน้าํ สบู ควรซักน้าํ เปลากอน 1 ครัง้ เพื่อขจัดสิง่ สกปรก เชน ฝนุ ละออง หรือคราบส่ิงสกปรกอ่นื ๆ เพราะผา บางชนิดสกปรก สามารถดูดซึมซับไดรวดเร็วจะทําใหผานัน้ เกาเรว็ สไี มสดใส การรดี ผา ควรปฏบิ ตั ิ ดังนี้ 1. เสียบปลั๊กเตารีดแลวเปดสวิตชปรับอุณหภูมิความรอนใหเหมาะสมกับเนือ้ ผาทีก่ ําลังรีด หรืออาน จากปายที่ติดเสื้อวาควรใชอุณหภูมิเทาไหรในการรีด การรีดควรกลับตะเข็บดานในทดลองรีดดูกอน เพื่อ ปอ งกนั ผาเสยี หาย 2. การรีดเตารีดไอน้ํา ควรใชน้าํ กลัน่ เติมกอนเสียบปลัก๊ ไฟเปดสวิตช ไมควรใชน้าํ ประปาเติมเพราะ ถาใชน้าํ เติมไปนาน ๆ ทําใหน้าํ ที่ตกตะกอนจับตัวทําใหอุดตันที่ทอไอน้าํ ได ดังนั้น หลังจากเลิกใชทุกครัง้ ควรถา ยนาํ้ ออกใหห มด 3. อยาพรมน้าํ เปยกมากจนเกินไป ควรพรมน้าํ ทิง้ ไวประมาณ 5-10 นาที แลวคอยรีด เพราะถา ผาเปยกมากเกินไปจะทําใหเสียเวลาการรีดผาและจะเสียคาไฟฟามากขึ้นกวาปกติ 4. ควรรีดผาหลาย ๆ ตัวในครัง้ เดียวกัน ถาผาเนือ้ บาง ๆ ควรรีดหลังสุด เพราะผาบางไมไดใช อณุ หภูมิสูง เหมาะทีจ่ ะรีดหลังจากถอดสวติ ชแลว เพื่อเปนการประหยดั กระแสไฟฟา และเงินอกี ดว ย 5. ระวังอยาใหเตารีดหลนหรือตก ขณะที่กําลังจะหยุดรีดชัว่ ขณะหนึง่ ควรปดสวิตช หรือ ถอดปลั๊ก เตารีดเพื่อปอ งกันการเกดิ ไฟไหม 6. ขณะทีร่ ีดผาควรใหสายเตารีดเรียบไมมวนงอ เพราะจะทําใหสายเสียดสีกัน ทําใหฉนวนหุม สายไฟไมทนทานจะทําใหเกิดอันตรายได 7. เมื่อรีดผาเสรจ็ ทกุ ครง้ั ตองปดสวติ ช ถอดปลก๊ั และเกบ็ พบั สายใหเรยี บรอ ยทุกคร้ัง 8. เตารดี หลังจากใชแลว หากมสี ิ่งสกปรกตดิ อยู ควรใชผ า ชบุ นํ้าหรอื เบนซินหมาด ๆ เช็ดออกทกุ คร้ัง

13 การซอ มแซมเสือ้ ผา เสื้อผาที่ชํารุดอาจเนื่องมาจากการซักรีด หรือถูกสิ่งอืน่ เกาะเกีย่ ว ทําใหเสื้อผามีรอยตําหนิหรือ เสยี หาย เสื้อผา ที่ใสอยูบางตัวยังใหม ตองการกลับมาใชประโยชนอีก จึงจําเปนตองศึกษาวิธีการซอมแซมให เหมาะสมและถูกวิธี การซอมแซมเสื้อผา นอกจากจะนํากลับมาใชไดอีก ยังสามารถดัดแปลงเสือ้ ผาใหได แบบใหมแปลกตา ทําใหเกิดความสวยงามยิ่งขึ้นและนาสวมใส กอนที่จะนําเส้อื ผา มาซอมแซม ควรพิจารณากอนวาควรซอมแซมวิธีใดจึงจะเหมาะสมโดยพิจารณา จากรอยชํารุดกอนและวิธีการซอมแซมสามารถนํากลับไปใชไดอีกนานหรือไมการซอมแซมก็ไมยุงยาก กจิ กรรม ใหผูเรียนหาภาพการแตงกายของบุคคลตาง ๆ คนละ 3 ชุด ใหเหมาะสมกับวัย กาลเทศะและฐานะ ทางเศรษฐกจิ พรอมทั้งแสดงความคิดเห็น 1.3 อาหารและโภชนาการ การเลือกบริโภคอาหารเครือ่ งดืม่ และมารยาทในการรับประทานอาหาร อาหาร เปนหนึง่ ในปจจัย 4 ท่ีสาํ คญั ตอการดํารงชีวิต รา งกายจะเจรญิ เตบิ โตแขง็ แรงและมสี ุขภาพท่ีดตี อ งไดร ับอาหารทถ่ี กู สขุ ลกั ษณะ มคี ณุ คา ทางโภชนาการเพยี งพอกบั ความตอ งการของรา งกายในแตล ะวยั ซง่ึ มคี วามแตกตา งกนั อาหาร หมายถึง สิง่ ที่กินเขาสูรางกายแลวไมมีโทษตอรางกาย แตนําไปใชประโยชนได โดยสราง ความเจริญเติบโต ซอมแซมสวนที่สึกหรอ ชวยใหรางกายดําเนินชีวิตตามปกติและปราศจากโรค สารอาหาร หมายถึง สวนประกอบทีเ่ ปนสารเคมีทีม่ ีอยูใ นอาหารและรางกาย สามารถนําไปใช ประโยชนได ไดแก โปรตีน คารโบไฮเดรต วติ ามิน เกลือแร ไขมนั อาหารสมสวน หมายถึง อาหารที่มีสารอาหารครบทั้งปริมาณและคุณภาพตามความตองการของ รางกาย การเลอื กบรโิ ภคอาหารใหถูกหลกั อนามัย การมีความรูค วามเขาใจเกีย่ วกับการเลือกบริโภคอาหารใหถูกหลักอนามัย จะชวยปองกันการ แพรกระจายของเชื้อโรคที่มีในอาหารได หลักการเลอื กบรโิ ภคอาหารใหถกู หลักอนามัย 1. ควรบริโภคอาหารสุก เนือ่ งจากอาหารสุกเปนอาหารทีผ่ านการฆาเชือ้ ดวยความรอน จึงมีความ ปลอดภัยมากกวาอาหารดิบ 2. ควรใชชอนกลางประจําสําหรับตักกับขาวในการรับประทานอาหาร เพือ่ เปนการปองกันการ แพรกระจายของโรคทต่ี ิดตอได 3. ควรลางมือกอนรับประทานอาหารดวยน้าํ สบูท ุกครัง้ โดยเฉพาะผูน ิยมบริโภคขาวเหนียวและ อาหารอืน่ ๆ ดว ยมือ

14 4. รูจกั เลือกบริโภคอาหารท่สี ะอาดและปลอดภยั 5. อาหารตองมีคุณคาสูงและราคาไมแพงนัก การเลือกซื้ออาหารควรพิจารณาถึงคุณคาของ สารอาหารตามหลักโภชนาการ 6. อาหารตองมีคุณภาพ สังคมในปจจุบันมีการเลือกซือ้ อาหารมารับประทานกันมากขึน้ ผูบริโภค ควรพิจารณาอาหารใหว า สดใหม ไมบูดเนาหรอื สง กลิน่ เหม็น ไมควรเก็บอาหารทีซ่ ือ้ ไวนานเกินเพราะจะทํา ใหอ าหารไมมคี ุณภาพ 7. ทําความสะอาดและเก็บภาชนะอุปกรณเครือ่ งใชอยางถูกตอง หลังทําความสะอาดผึง่ ใหแหงและ ควรเก็บเขาทีใ่ หเ รียบรอ ย เพ่ือปอ งกันฝุน ละอองและไมอ บั ช้ืน การปฏบิ ตั ิหลงั รับประทานอาหาร 1. เมื่อรับประทานอาหารอม่ิ แลว ควรรวบชอ นและสอ มไวใ นจาน 2. ชว ยกนั เกบ็ ภาชนะตา ง ๆ เก็บกวาดเชด็ ถูใหเ รียบรอ ย (รับประทานอาหารที่บาน) 3. ควรลุกจากโตะอาหารพรอมกัน ๆ ถาจําเปนตองลุกกอนควรกลาวขออนุญาตแลวเก็บเกาอีไ้ วใน สภาพเดิม การเลือกบรโิ ภคอาหารใหเหมาะสมตามวัย อาหารสําหรับผูใหญ (อายุ 40 ปขึ้นไป) วัยนีร้ างกายมีการเสริมสรางเซลลตาง ๆ เพื่อรักษา สมรรถภาพการทํางานในรางกายใหคงที่ จึงควรไดรับอาหารครบทั้ง 5 หมูและไดสดั สว นทเี่ หมาะสม ดงั น้ี โปรตนี นม 1 แกว ตอ วนั ไข 1 ฟองตอวัน หรอื สัปดาหล ะ 3-4 ฟอง เนือ้ สัตว 100 กรมั ตอวัน เคร่ืองในสตั ว 1 คร้งั ตอ สัปดาห ถว่ั เมลด็ แหง 50 กรมั แปง หรอื น้ําตาล (ใน 1 วนั ) ขาวสวยหรืออาหารจากแปง 3 จาน (250-300 กรมั ) เผือก มัน 1 หัวเลก็ น้าํ ตาล 2 ชอนโตะ น้าํ มนั หมู 2 ½-3 ถว ยตวง ผกั / ผลไม (ใน 1 วนั ) ผักใบเขียวสุก ½ ถว ยตวง ผกั ใบเขยี วสด 1 ถว ยตวง ผักประเภทหัว ดอก ผล ½ ถว ยตวง ผลไม 1 ผลเลก็ (สม 1 ผล) น้ําผลไม ½ ถว ยตวง

15 อาหารสําหรบั ผูสูงอายุ (อายุ 60 ปข้นึ ไป) วัยนีม้ ีการเปลีย่ นแปลงไปในทางเสือ่ มลงของเซลลอวัยวะ ตาง ๆไดแก เซลลของสมอง ไต หัวใจ กระดูออน กลามเนือ้ ลาย เปนตน และไมสามารถสรางขึน้ ใหมได จึง ควรไดร ับสารอาหารในปรมิ าณทเี่ พียงพอเชนเดียวกับวยั ผูใ หญ การเกบ็ และการถนอมอาหาร วธิ กี ารเกบ็ อาหารประเภทตา ง ๆ 1. การเก็บอาหารสด กอนเก็บไวในตูเย็นหรือตูแช ตองลางสิ่งปกปรกที่ติดมากับอาหารออกใหหมด ขณะทีแ่ ชเย็น และจะชว ยยดื อายกุ ารเกบ็ อาหารสดได 2. การเก็บอาหารแหง ตองปองกันความชื้นทีจ่ ะเกิดกับอาหาร เชน การเก็บเมล็ดพืช ควรทําใหแหงกอน นําไปเก็บในภาชนะมีฝาปดและไมอับช้ืน สวนพืชท่ีเปนหัวควรแขวนไวในท่ีโปรง สะอาด มีลมโกรกไดดี ควร นําไปผง่ึ แดดออ น ๆ เปน ประจํา 3. การเก็บอาหารกระปอง ควรเก็บไวในทีท่ ีม่ ีอากาศเย็น โปรงและไมอับชืน้ เพราะจะไดปองกันเชือ้ โรค ที่หลงเหลอื อยใู นกระปอ ง 4. การเก็บอาหารปรุงสําเร็จ อาหารที่เหลือจากการบริโภค ควรเก็บในตูเ ย็นไมเกิน 2 วัน กอนนํามา รบั ประทานควรอุนใหร อนจัด เพอื่ ทาํ ลายเช้ือจุลนิ ทรียท ่ีทาํ ใหเ กดิ อาการทอ งเสีย การถนอมอาหาร คอื วิธกี ารตาง ๆ ท่ีทาํ ใหอ าหารเกบ็ ไดนานกวาปกติ โดยไมบดู เสีย หลกั ในการถนอมอาหาร หลกั ในการถนอมอาหารสามารถทาํ ไดห ลายวธิ ี ดงั น้ี 1. การแชอาหารในอุณหภูมิต่ํา วิธีนี้ชวยใหอาหารเสียชาลง เพราะแบคทีเรียและเชื้อราซึ่งเปนตนเหตุ ใหญมีการเจริญเติบโตไดชา การเก็บอาหารไมใหเสียโดยใชอุณหภูมิต่าํ นี้จะเก็บไวไดนานเทาไรขึน้ อยูกับ อุณหภูมิในการเก็บ วิธีเก็บอาหารในตูเย็น จะเก็บอาหารไดในระยะส้ันประมาณ 1 สัปดาห แตถาตองการเก็บ อาหารในระยะยาวเปนเดือนหรือเปนป จะตองใชอุณหภูมิตํ่ากวาจุดเยือกแข็ง คือ แชใหอาหารแข็ง อาหารท่ีแช แข็งน้ถี านาํ มาไวใ นอณุ หภมู สิ งู ขน้ึ ก็จะเรม่ิ เสียไดอกี เชนเดียวกบั อาหารสดทวั่ ไป 2. การตากแหง แบคทีเรียและเชื้อราในอาหารจะเจริญเติบโต ทําใหอาหารเสียได ตองอาศัยความชื้น พอสมควร การตากแหง ทาํ ใหความชื้นในอาหารต่ําจนเชื้อจุลินทรียไมสามารถเจริญเติบโตได อาหารก็ไมเสียนิยม ใชกันมากกับเนือ้ สัตว ผักและผลไม เพราะทําไดงายและประหยัด การตากแหง อาจจะใชวิธีตากแดด อบ ปง ยาง หรอื รมควนั ก็ได สาํ หรับวิธหี ลงั น้ี ควนั ไฟยังมีสารบางอยา งชว ยถนอมอาหารไมใ หเ สยี อีกดวย 3. การใชความรอน วิธีนีอ้ าศัยความรอนเพือ่ ทําลายจุลินทรียทีจ่ ะทําใหอาหารเสียและทําลายเอนไซมทํา ใหปฏกิ ิริยาดําเนินไปไมไ ด การทาํ ลายจลุ นิ ทรยี ด วยความรอนนีอ้ าจทําไดห ลาย ๆ ขน้ั เชน 3.1 การทําลายเช้ือจุลินทรียบางตัว ใชกับอาหารบางชนิดท่ีตองการรักษาใหคงรูปเดิมไว เชน นมสด ใชวิธีพาสเจอรไรส ซึ่งใชความรอนต่าํ ไมถึงจุดเดือดเพียงแตทําลายเชือ้ จุลินทรียทีจ่ ะเปนอันตรายแก ผูบ ริโภคเทานัน้ ฉะนั้น นมสดที่ผานความรอนไมถึงจุดเดือดจะยังมีเชือ้ จุลินทรียอยูต องเก็บไวในที่อุณหภูมิต่ํา เพื่อไมใหเสยี 3.2 การทาํ ลายเชอื้ จุลินทรยี ท ั้งหมด วิธนี ใ้ี ชค วามรอ นสงู ในระยะยาว ใชวธิ ีสเตอรริไรส

16 เพื่อฆาเชื้อจุลินทรียในอาหารใหหมดและเก็บอาหารทีไ่ มมีเชือ้ จุลินทรียแลวในภาชนะทีม่ ิดชิด เชน บรรจุ กระปอง หรือบรรจุขวด อาหารที่ถนอมดวยวิธีนี้เก็บไวไดนานมาก เพราะไมมีสิง่ ทีจ่ ะทําใหอาหารเสียเหลืออยู แตวิธีการนย้ี ุงยากไมเ หมาะทีจ่ ะทาํ ในครอบครวั เพราะตนทนุ สงู เหมาะในการทาํ เปนอตุ สาหกรรมเทาน้นั 4. วธิ อี น่ื ๆ ไดแก การดอง การกวน การแชอ ิม่ ฯลฯ ใชม ากกับผักและผลไม ในประเทศเราวิธีเหลานี้ ชวยถนอมอาหารไวไดมาก โดยทําสิง่ แวดลอมใหมีสภาพไมเหมาะสมสําหรับการเจริญเติบโตของ เช้ือจุลนิ ทรยี  คณุ คาทางโภชนาการของอาการท่ีถนอมแลว วิธีการถนอมอาหารทุก ๆ วิธี ทําใหมีการเปลี่ยนแปลงในตัวอาหารเองมากบางนอยบางแลวแต วิธีการ สําหรับคุณคาทางโภชนาการนัน้ ก็มีการเปลีย่ นแปลงเชนเดียวกัน มากนอยขึน้ อยูก ับประเภทของ อาหารและวิธีการที่ทํา ถนอมไวโดยตากแหง เชน เนือ้ เค็ม ปลาแหง ปลากรอบ ฯลฯ ดองหรือหมักใสเกลือ เชน ปลารา หอยดอง ฯลฯ เหลานี้ โปรตีนในเนือ้ สัตวยังใชประโยชนไดแตการบริโภคอาหารเหลานีจ้ ะตอง ระวังในดานความสะอาด ควรจะทําใหสุกดเี สียกอ น ผักและผลไม สารอาหารทีส่ ําคัญ คือ วิตามิน โดยเฉพาะอยางยิง่ วิตามินซีสลายตัวไดงายโดยความ รอน การสัมผัสกับอากาศ ฯลฯ ฉะนั้น ผักและผลไมที่ถนอมวิตามินจะนอยลง เมื่อถูกความรอนและสัมผัส กับอากาศ สว นเกลอื แรในผกั และผลไมไมคอนมกี ารเปลยี่ นแปลง กจิ กรรม ใหผ ูเ รยี นจดั รายการอาหารและเครือ่ งดมื่ เพื่อสุขภาพ 3 ม้อื ใน 1 วัน สาํ หรบั บคุ คลดงั ตอ ไปนี้ (เลอื ก 1 หวั ขอ ) - เด็กวัยเรียน - ผใู หญ - ผูส ูงอายุ มื้ออาหาร ชื่ออาหาร/เครื่องดื่ม สว นผสม/วิธีปรงุ คุณคาทางโภชนาการ การอนรุ ักษพลังงานและสิ่งแวดลอม การอนุรักษพ ลงั งานและส่งิ แวดลอ มในครอบครัว ไดแ ก การใชไ ฟฟา นํ้าประปาอยา งประหยัด ดงั นี้

17 การใชไฟฟา 1. การเลือกซื้อเครื่องใชไฟฟาควรเลือกซื้อชนิดประหยัดไฟ เชน หลอดตะเกียบ หรือเครือ่ งใชไฟฟา ที่ระบุฉลากประหยัดไฟ 2. เครือ่ งใชไฟฟาที่กินไฟมาก เชน หมอหุงขาว กาตมน้าํ กระทะ เครือ่ งซักผา เตารีด หรือ เคร่อื งใชไฟฟาเสยี บปลั๊กทกุ ชนิด เมอ่ื ใชเ สรจ็ แลวตองถอดปลัก๊ ออกทนั ที 3. การใชเ ตารีดไฟฟารดี ผา ควรเตรยี มเส้อื ผา ที่จะรีด และเตรียมเคร่ืองใชอ่ืน ๆ ใหพรอมกอน เมื่อจะ รีดจึงเสียบปล๊กั ควรรีดคร้ังละมาก ๆ ประหยัดไฟฟา มากกวา รดี ทลี ะนอ ยและบอ ยครงั้ 4. เครอื่ งใชไฟฟาท่มี ีสวติ ซปด เปด เชน หลอดไฟ พดั ลม เมือ่ เลิกใชค วรปดสวติ ชท ันที 5. เครือ่ งปรับอากาศ ตองใชเทาที่จําเปน เมือ่ จะออกจากหองหรือหยุดใชงาน ควรปดเครือ่ งกอน ประมาณครึ่งชั่วโมง 6. ควรตรวจปลัก๊ สวิตชเครื่องใชไฟฟาในบานทุกชนิดใหเรียบรอย และอยูในสภาพดีเสมอเพื่อ ประหยดั ไฟฟา และปลอดภยั จากอบุ ตั เิ หตทุ ่ีจะเกิดจากไฟฟา การใชน้าํ ประปา 1. เมือ่ เปด กอกนาํ้ ประปาและใชนํ้าในปรมิ าณพอเพียงแลว ปดกอกนาํ้ ทนั ทีอยางปลอยใหนํ้าไหล จน ลน ภาชนะ 2. หม่นั ตรวจดูกอกนํ้า ทอ น้ําภายในบา นและบริเวณบาน ถา มีรอยรัว่ แตกตอ งรบี ซอมทนั ที 3. บานที่มีหองสุขาแบบชักโครก ควรเลือกซื้อชักโครกแบบประหยัดน้าํ และถาใชขวดพลาสติก กรอกน้าํ ใหเ ต็ม แชไวใ นถงั ชกั โครกจะชว ยประหยัดนา้ํ ได 4. น้ําทีใ่ ชแลว เชน น้าํ ซาวขาว น้าํ ลางผัก ผลไม น้าํ ลางจาน น้าํ ทีซ่ ักผา ถาเปนน้ําสุดทาย จะไมคอย สกปรกสามารถนําไปรดตนไมได 5. กอ นออกไปนอกบา น หรอื กอ นนอนควรตรวจดกู อ กนาํ้ ในบา นตอ งปด ใหเ รยี บรอ ย การเกบ็ ขยะภายในบา นและการแยกขยะ ปจจุบันปญหาสิง่ แวดลอม คือ ขยะ ซึง่ ตองกําจัดอยางรวดเร็ว ขยะ นอกจากทําลายสิง่ แวดลอมแลว ยังเปนจดุ รวมของสัตวทเ่ี ปน พาหนะนาํ โรค เชน หนู แมลงสาบ ดังนั้น การเก็บขยะและแยกขยะที่ถูกวิธี ชวย ใหส ะดวกตอการนาํ ไปยอ ยสลายหรอื นาํ ไปใชใ หเกิดประโยชน อีกทั้งชว ยรกั ษาสภาพแวดลอ มทีด่ ี กิจกรรม 1. ทานมีหลักในการมอบหมายหนาที่ใหกับสมาชิกในครอบครัวอยางไรบาง 2. ครอบครัวหนึ่งมีสมาชิกทั้งหมด 5 คน และมีความชอบที่ตางกัน ดังนี้ พอชอบปลูกตนไม แมชอบทําอาหาร ลูกสาวคนที่ 1 ชอบอานหนังสือ ลูกชายคนที่ 2 ชอบเลนเกม และลูกชายคนสุดทองชอบเลนกีฬา ทานมีวิธีการแบงหนาที่การทํางานบานใหกับคนในครอบครัวนี้ไดอยางไร

18 2. งานเกษตร งานเกษตร เปนการวิเคราะหเกีย่ วกับการปลูกพืช และการเลีย้ งสัตว ตามกระบวนการผลิตและการ จัดการผลผลิตมีการใชเทคโนโลยีเพือ่ การเพิม่ ผลผลิต ปลูกฝงความรับผิดชอบ การอนุรักษพลังงานและ สง่ิ แวดลอ มเพ่อื นําไปสกู ารสรา งงานอาชีพที่เหมาะสมกับศักยภาพของตนและสอดคลองกับชุมชน สังคม 2.1 การปลกู พชื การปลกู ผกั สวนครัวปลอดสารเคมี ผักเปนพืชทีเ่ รานํามาประกอบเปนอาหารในชีวิตประจําวัน มีคุณคาทางอาหารทีเ่ ปนประโยชนตอ รางกาย การปลูกผักสวนครัวปลอดสารเคมีเปนการปลูกผักโดยไมใชสารเคมี เชน ปุย เคมี และสารปองกัน กําจัดศตั รพู ืช แตใชป ุยคอก ปยุ หมักชีวภาพ นาํ้ สกัดชีวภาพ และสารสมุ นไพรปอ งกนั กําจัดแมลงมาใชในการ ปลกู ทําใหป ลอดภัยกบั ผูผลติ และผูบริโภค ความหมายของพืชผกั สวนครวั พืชผักสวนครัว หมายถึง พืชผักทีป่ ลูกในพืน้ ทีว่ างในบริเวณบานหรือหนวยงาน อาจปลูกลงแปลง หรือในภาชนะตาง ๆ เพือ่ ใชบริโภคในครอบครัว หากมีจํานวนมากเหลือจากการบริโภคก็สามารถนําไป จาํ หนา ยได การแบงประเภทของพืชผักสวนครวั 1. ผกั กินใบกินตน เชน คะนา ผกั บงุ กะหล่ําปลี ผกั กาดขาว 2. ผักกินฝกกนิ ผล เชน พริก มะเขือ ถ่ัวฝกยาว ถ่วั แขก ถว่ั พู 3. ผักกินหัวกินราก เชน ผกั กาดหัว กระชาย ขมน้ิ 4. ผักกนิ ยอด เชน กะหลาํ่ ดอก ดอกแค ขจร 5. ผกั กินดอก เชน ตําลงึ ชะอม การคัดเลอื กเมลด็ พันธุ มีวธิ กี ารคดั เลอื ก ดังน้ี 1. เปน เมลด็ ที่แกเต็มที่ เก็บจากผลหรอื ฝก ทแ่ี กหรือสกุ จดั มีอาหารสะสมในเมลด็ มาก 2. เปน เมลด็ ทสี่ มบูรณ ไมมรี อยแตก หักรา ว หรือลบี 3. เปนเมลด็ ทีเ่ ก็บมาใหม ๆ ไมเกบ็ ไวน านจนเกินไป 4. เปนเมล็ดที่สะอาดปราศจากโรคและแมลง เครื่องมอื และอุปกรณใ นการปลกู ผกั เครือ่ งมือและอุปกรณในการปลูกผักเปนสิง่ ที่ชวยใหทํางานไดสะดวกและรวดเร็วยิง่ ขึน้ ไดงานที่มี คุณภาพ ประหยัดเวลา แรงงาน และสงผลใหไดผลผลิตมากยิง่ ขึน้ เชน เครื่องพรวนดิน อุปกรณรดน้าํ และ เครื่องพนยา เปนตน

19 หลกั การปลกู ผกั สวนครัวปลอดสารเคมี 1. ไมใ ชส ารเคมใี ด ๆ ในการปลกู ผัก เชน ยาปองกนั และกาํ จัดเชอื้ รา ยาฆาแมลง ปุยเคมี และยากําจัด วชั พืช 2. ใชวธิ ีการปอ งกันและกาํ จัดศัตรพู ชื โดยวธิ ผี สมผสาน 3. ใชปุย ทีไ่ ดจากธรรมชาติ เชน ปุย คอก ปุยหมัก อินทรียวัตถุตาง ๆ บํารุงดินโดยใชจุลินทรียเขามา ชว ย 4. ใชป ยุ หมกั ชวี ภาพ นาํ้ สกัดชีวภาพ นํ้าหมักสะเดา หรือสารสมุนไพรอยางสมํ่าเสมอทุก 7-10 วัน ถามี แมลงศัตรูพืชมารบกวน พนสารสมุนไพรกําจัดแมลงใหบอยขึ้นเปนทุก 2-3 วนั หรอื ทกุ วนั 5. ไมปลอยใหท ี่ดินวางเปลา ควรมกี ารปลกู พชื หมนุ เวียน 6. ใชพนั ธุพืชตา นทานโรค 7. เตรียมดินปลูกใหอุดมสมบูรณ จะทําใหพืชผักสมบูรณแข็งแรงตานทานโรค ใหผลผลิตทีด่ ีและมี คณุ ภาพ 8. ปลูกผักผสมผสาน โดยปลูกสลับหรือคละกันในแปลงเดียว ปองกันการทําลายของหนอน และ แมลง 9. ปลูกพืชใหเหมาะสมกับฤดูกาล การเตรยี มดนิ ปลูกผกั เลือกสถานที่ในการปลูกผักสวนครัว ควรเปนสถานทีท่ ี่ไมมีน้ําทวมขังไดรับแสงแดดอยางนอยวัน ละ 6 ชว่ั โมง ไมมสี ัตวเลี้ยงมารบกวน ใชจอบหรือมีดดายหญา บริเวณทีจ่ ะปลูกแปลงควรมีขนาดกวาง 1-1.5 เมตร ยาว 4 เมตร ขุดดินลึกประมาณ 30 เซนติเมตร ตากดิน ยอยดินเก็บวัชพืช ใสปุย คอก ปุย หมัก จํานวน 1 ปบ ตอพื้นที่ 1 ตารางเมตร และปุย หมักชีวภาพ 1 กิโลกรัม คลุกเคลาใหเขากัน คลุมดวยฟาง รดน้าํ สกัด ชีวภาพ 1 ลิตร ตอ นํ้า 20 ลติ ร ใหช มุ หมกั ท้ิงไว 2-3 วนั การปลูกผกั สวนครัว มวี ิธกี ารปลกู ดังนี้ 1. เพาะกลาแลวยายปลูก อาจเพาะในแปลงหรือในภาชนะจะชวยประหยัดคาเมล็ดพันธุ เชน กะหลาํ่ ปลี กะหล่าํ ดอก มะเขือเทศ พรกิ ฯลฯ 2. หวานเมล็ดในแปลงปลูก เปนผักทีเ่ มล็ดมีราคาไมแพง ปลูกงาย เชน คะนา ผักบุง กวางตุง ผกั กาดขาว ฯลฯ 3. ปลูกแบบหยดหลุม เปน การปลูกผกั ทม่ี เี มล็ดใหญ เชน ถว่ั พู ถวั่ ฟก ยาว ฟก ทอง ฯลฯ การบํารงุ รกั ษาผกั สวนครัว มีวธิ ีการ ดังนี้ 1. การรดนาํ้ ควรรดนํ้าอยา งสมาํ่ เสมอ เชา และเยน็ ใหช ุมช้นื พอเหมาะอยางใหน้ําขังแฉะ 2. ใสปยุ ใชป ยุ ท่ไี ดจ ากธรรมชาติ เชน ปยุ คอก ปุย หมกั นาํ้ สกดั ชวี ภาพ หรือปุยหมักชวี ภาพ 3. การปองกันกําจัดศัตรูพืช ใชวิธีผสมผสานและใชสารสมุนไพรกําจัดแมลงไมใชสารเคมี

20 การเกบ็ เกยี่ วผักสวนครวั การเก็บเกีย่ วและระยะเวลาในการเก็บเกีย่ วของพืชผักแตละครัง้ จะแตกตางกันออกไปตามชนิดของ ผัก เชน แตงกวา อายุ 30-45 วัน หลังปลูก ผลออนสีเขียวออนปนขาวไดขนาด ผักบุง อายุ 25 วัน ตนออนสูง ประมาณ 30 เซนติเมตรขึ้นไป ขอควรรู ผักกินตนบางชนิดเมื่อโตเต็มทีแ่ ลว เหลือโคนตนทีม่ ีใบติดไว 2-3 ใบ รดน้าํ ใหปุย ดูแลรักษาตอไป จะมีตาขา งหรือแขนงผักเกิดขน้ึ มา สามารถเก็บมารับประทานไดอ ีก เชน คะนา กะหลาํ่ ปลี ผักบุง การเกบ็ ผกั ทตี่ อ งถอนออกมาทงั้ ตน ควรรดน้าํ ใหดินช้ืน จะทาํ ใหถอนไดงาย จัดเรียงเปนกองนําสวน รากไปลา งนาํ้ เอาดนิ ออก นาํ มาจดั เรยี งใหโ คนตน เสมอกนั ดงึ ในบรเิ วณโคนตน และใบทีเ่ นาเสียออก การแปรรปู พืชผักสวนครัว ผักสวนครัวถามีปริมาณมากใชบริโภคในครัวเรือนไมหมดก็สามารถนําไปจําหนายหรือแปรรูปดวย วิธีการตา ง ๆ เชน การตากแหง เชน พรกิ หอม กระเทยี ม การทําปุยหมักชีวภาพ ปุย หมักชีวภาพ ไดจากการหมักอินทรียวัตถุกับน้าํ สกัดชีวภาพ เปนการเพิม่ จุลินทรียไปชวยยอย สลายอินทรียวัตถทุ ําใหด นิ มคี วามอดุ มสมบรู ณย่งิ ขึน้ วธิ ีใชปยุ หมกั ชวี ภาพกับผักสวนครัว 1. ใสปุยลงไปในแปลงปลกู ขณะเตรยี มดินอัตราสวน 1 กโิ ลกรัมตอ พื้นที่ 1 ตารางเมตร 2. พืชผักที่มีอายุเกือบ 2 เดือน เชน ถั่วฟกยาว แตง พริก มะเขือ ใชปุย ชีวภาพรองกนหลุมกอนปลูก 1 กาํ มือ 3. หลังจากปลูกผักแลวใสปุย หมักชีวภาพทุก 7-10 วัน และรดดวยน้ําสกัดชีวภาพ 1 ชอนโตะ ตอนา้ํ 5-10 ลติ ร ทกุ 5-7 วนั 4. ดินที่ใชปุยหมักชีวภาพควรเปนดินที่มีสวนผสมของปุยหมัก ปุยคอก หรืออินทรียวัตถุเพื่อเปน อาหารของจลุ ินทรยี ต อ ไป 5. บริเวณแปลงปลูกผักควรมีวัสดุคลุมแปลง เพื่อรักษาอุณหภูมิและความชื้นใหเหมาะสมกับการ เจรญิ เตบิ โตของจุลนิ ทรีย 6. เพอ่ื เปน การประหยดั ปยุ หมักชีวภาพ กอ นนาํ ไปใชควรนําไปคลุกเคลากับปุยหมัก หรือปุยคอกใน อตั ราสว นปุยชวี ภาพ 1 สว น ตอปยุ หมกั หรอื ปุย คอก 10 สว น การจัดจาํ หนา ย ภาระการตลาด ตองศึกษาความไดเปรียบเสียเปรียบของปจจัยตนทุน อายุของสินคา โควตา และ สิทธิบัตรทีไ่ ดครอบครองหรือแปรรูปกึง่ อุตสาหกรรมเพือ่ ตอบสนองตลาดภายในประเทศ หากเกินความ พอดีสามารถวางแผนการตลาดสูตลาดตางประเทศได

21 กจิ กรรม ใหผูเ รยี นวางแผนการปลกู ผักลงในตารางดานลาง ขัน้ ตอน วธิ กี ารปฏิบัติ 1. การเตรียมการกอนปลูก ............................................................................................................ 2. การเตรยี มอปุ กรณ ............................................................................................................ 3. การเตรยี มดนิ ............................................................................................................ 4. วิธปี ลูก ............................................................................................................ 5. การดูแลรักษา ............................................................................................................ 6. การเก็บเกี่ยว ............................................................................................................ กิจกรรม จงตอบคําถามตอไปนี้ 1. ผักสวนครวั คืออะไร 2. การปลูกพืชสวนครัวปลอดสารเคมีมีประโยชนอยางไร 3. วสั ดุอปุ กรณใ นการทาํ ปยุ หมักชวี ภาพมอี ะไรบา ง 4. อนิ ทรียวตั ถุในทอ งถ่นิ ของผเู รยี น ทส่ี ามารถนํามาทาํ ปยุ หมักชีวภาพมีอะไรบาง 5. วิธีการปองกันและกําจัดแมลงสําหรับการปลูกผักปลอดสารเคมีมีวิธีการอยางไรบาง 2.2 การเลี้ยงสัตว การเลีย้ งสัตวมีจุดประสงคที่สําคัญ คือ เพื่อเปนอาหารของประชากรภายในครอบครัว หมูบ านใน ประเทศ และเพ่ือประชากรโลก ซงึ่ อาหารท่ไี ดจากสตั ว ไดแก อาหารประเภทเนอ้ื นม และไข อาหารประเภท เนือ้ ไดจาก โค กระบือ สุกร สัตวปก สัตวน้ํา จระเข อาหารประเภทนมไดจากโคนม แพะนม และควายนม เปนตน อาหารประเภทไขไดจากไขไก ไขเปด ฯลฯ นอกจากนี้ การเลี้ยงสัตวยังใหประโยชนในดาน เครือ่ งนุง หม ยารักษาโรค เครือ่ งประดับและกอใหเกิดรายไดจากผลประกอบการจากอุตสาหกรรมการเลีย้ ง สตั ว สภาพปญหาของการเล้ียงสตั ว ปญหาของการเลีย้ งสัตวในประเทศไทยมีมากทีก่ ําลังรอการแกไข ซึง่ เราสามารถแบงสภาพปญหา ออกเปนหัวขอใหญ ๆ ได 5 ปญ หา คือ

22 1. ปญหาเร่ืองคน ปญหาของคนในภาคเกษตร คือ ผลิตไดแตขายไมออกคนยังขาดความรูเ รือ่ ง การตลาด ขาดการชวยเหลือจากภาครัฐอยางจริงจัง ขาดความชวยเหลือเพื่อตั้งกลุมซึ่งจะทําอยางไรใหคนเกิด ความเออ้ื เฟอ อาทรตอ เพอ่ื นรว มอาชพี 2. ปญ หาเร่อื งเงินทนุ หมายถึง เงินทุน เกษตรกรสวนใหญคิดได ทําไดและทําไดดีแตขาดเงินทุนใน การดาํ เนินกิจกรรมการเลย้ี งที่ตอเนอื่ ง ทาํ ใหข าดรายไดหมนุ เวยี นในฟารม 3. ปญหาเรือ่ งปจจัยการเลีย้ ง เริม่ จากทีด่ ิน โรงเรียน อุปกรณการเลีย้ ง ธรรมชาติในทองถิ่น เปน ปญหาทีผ่ เู ลย้ี งสตั วแ ละหนวยงานภาครัฐตอ งรว มมือกันแกไข 4. ปญหาเรือ่ งการจัดการฟารม เกษตรกรขาดความรู ความเขาใจเกีย่ วกับกระบวนการเลี้ยงสัตวใน เรือ่ งความสมดุลของการลงทุนกับผลตอบแทนที่คุมคาที่สุด รวมถึงการใชแรงงาน เงินทุน และปจจัยการ เลี้ยงไมเหมาะสมกอใหเกิดปญหาในดานการจัดการฟารมในเวลาตอมา 5. ปญหาเรือ่ งกิจกรรมดานการตลาด เกษตรกรในประเทศไทยปจจุบัน ประสบปญหานี้เปนหลัก หลักการเล้ยี งสัตวทด่ี ีควรคํานงึ ถึงปจ จยั น้ีเปน ปจ จยั แรกในการทจ่ี ะตดั สินใจลงทนุ ในการเลีย้ งสัตว ชนดิ และประเภทของสตั วท คี่ วรเลยี้ ง สตั วเลี้ยงท่ีสาํ คัญทางเศรษฐกิจ แบงออกตามชนิดและประเภทได ดังนี้ 1. สตั วใ หญ ไดแ ก โค หรือวัว แบงออกเปน 3 ประเภท คือ โคนม เลีย้ งเพื่อตองการน้าํ นมเปนหลักโคเนื้อเลีย้ งเพื่อ ตอ งการเนอื้ เปนหลกั โคก่ึงเน้ือก่งึ นมเล้ยี งไวเพ่ือตองการทั้งเนอื้ และนม กระบือหรือควาย แบงออกเปน 2 ประเภทใหญ คือ กระบือปลัก เลีย้ งเพือ่ ใชงานและใหเนื้อ กระบือ แมนาํ้ (กระบือนม) เลย้ี งไวเ พอื่ ตอ งการนา้ํ นม 2. สัตวเ ลก็ ไดแ ก - สุกร แบงออกเปน 2 ประเภทคือ สุกรเนื้อ ไดแก สุกรทีน่ ําเขาจากตางประเทศเมื่อ ปรับปรุงพันธุแ ลวจะใหเนือ้ เปนหลัก สุกรน้าํ ไดแก สุกรพืน้ เมืองในประเทศ สุกรประเภทนีเ้ ลีย้ งงายใหเนื้อ นอยมีมันมาก - แพะ แบงออกไดเปน 2 ประเภท คือ แพะนมเลี้ยงไวเพือ่ ใหนมเปนหลัก แพะเนื้อใหเนือ้ เปน หลักเลี้ยงงายโตเรว็ - แกะ เล้ยี งเพื่อใหขนเปน หลักมากกวาเนือ้ 3. สตั วป ก ไดแ ก - ไก แบงออกเปน 3 ประเภท ไดแก ไกเนื้อ ไกไ ข ไกส วยงาม - เปด ไดแก เปด เน้อื เปดไข 4. สัตวน ้ํา ไดแก - ปลาทะเล - ปลานํ้าจดื

23 - ปลาสวยงาม - ปลาน้าํ กรอ ย - สตั วครึ่งบกคร่งึ น้าํ การเลือกสถานท่เี ลย้ี งสัตว เม่อื ตอ งการเล้ียงสตั ว สงิ่ ทีต่ องคาํ นงึ เปน อนั ดบั แรก คอื สถานที่สําหรับเล้ียง ยอมตองการสถานที่อัน จําเพาะและเหมาะสมกับตัวของเขาเอง ตามหลักธรรมชาติชนิดของสัตว ภูมิอากาศ รวมถึงความเหมาะสม ของสัตวชนิดนั้น ๆ ยังตองคํานึงถึงเปาหมายของการเลี้ยงวาจะเลีย้ งสัตวเพือ่ อะไร เพื่อนันทนาการ เพื่อ การคาหรืออื่น ๆ เมื่อทราบความตองการเปนเบื้องตนแลว จึงควรพิจารณาสถานที่เลีย้ งสัตวซึง่ จะมี ขอพจิ ารณาสถานทเ่ี ล้ยี งสตั ว ดงั น้ี ขนาดและสัดสวนรางกายสัตวท ี่จะเลี้ยง - พนื้ ท่ตี ั้งฟารม ทเ่ี หมาะสมตามประเภทของสตั วน น้ั ๆ - ประเภทของโรงเรือน - ขนาดของโรงเรือนเลี้ยงสัตว และการตอเตมิ ในอนาคต - มีแหลงน้ําพอเพียง - การคมนาคมสะดวก - สภาพภูมิอากาศเหมาะสมกับชนิดและประเภทของสัตว การคดั เลือกพนั ธุ ลกั ษณะพนั ธุสัตว 1. สัตวพันทาง คือ สัตวทีผ่ สมพันธุโ ดยธรรมชาติ ไมมีการคัดเลือกสายพันธุท ําใหสัตวเลีย้ งดอย คณุ ภาพทางดานผลผลิต สสี ัน รูปรา งและไมส ามารถประมาณการผลผลติ ที่คาดวาจะไดรบั แนนอนได 2. สัตวพันธุแท คือ สัตวทีไ่ ดรับการคัดเลือกแลวเมือ่ มีการผสมพันธุสัตว ลูกทีไ่ ด จะมีลักษณะ เหมือนพอแมทั้งรูปราง สีสัน น้าํ หนัก เมือ่ โตเต็มทีท่ ั้งไดรับการยอมรับจากสมาคมผูเ ลีย้ งสัตวและสามารถ ประมาณการการใหผลผลติ ได การปอ งกันและดูแลรกั ษาโรคสัตว นักเลี้ยงสัตวทีด่ ีควรคํานึงถึงการปองกันรักษาสุขภาพของสัตวเปนอันดับตน ซึ่งเปนวิธีที่ประหยัด ทั้งเงินและคารักษาโรค โรคสัตว มี 2 สาเหตใุ หญ คอื 1. โรคทีเ่ กิดจากเชอื้ โรค เชน แทง ตดิ ตอ วณั โรค ปากและเทา เปอ ย หวัดไก ฯลฯ 2. โรคที่ไมเกิดจากเชื้อโรค เชน โรคกระเพาะและลําไส บาดแผลหรือของมีคมบาด เปนตน การถนอมอาหารและการแปรรปู การถนอมอาหารเปนการเก็บรักษาอาหารทีเ่ หลือ เพื่อใชบริโภคในมือ้ ตอไป โดยใหคุณคาของ อาหารสญู เสยี นอ ยท่สี ุด การถนอมอาหารวิธีงา ย ๆ มีดังนี้

24 1. การทําใหแหง เนือ้ สัตวบกและสัตวน้าํ มีการทําแหงเชนเดียวกัน เมือ่ มีเนือ้ สดหรือปลาสดเหลือ มาก ใหนําเนื้อหรือปลามาทําใหเปนชิ้นบาง ๆ ตามความพอใจ นํามาคลุกเกลือเพื่อปองกันการเนาเสีย วางแผ บนตะแกรงหรือกระจาด แลวนําไปผึง่ แดดจนแหงในระหวางตากควรกลับชิ้นเนือ้ ใหทุกสวนไดรับความ รอ นโดยทั่วถงึ เมื่อแหง แลว นํามาเกบ็ โดยการผึง่ กระจาดในทีไ่ มอับชื้นเพราะจะทําใหมีกลิ่นเหม็น เราเรียกวา เนือ้ เค็มหรือปลาเค็ม ระยะเวลาการเก็บรักษาจะมากหรือนอยขึน้ อยูก ับความเค็ม และความแหงของเนือ้ ถา แหงมากจะเก็บไวไดนานระหวางการเก็บควรนําออกผึ่งแดดบางเพื่อใหอาหารเก็บไวไดนานขึ้น 2. การหมักเกลือ การถนอมผลิตผลการเกษตร อาจจะใชเกลือเปนตัวชวยในการรักษาไมใหเนาเสีย ทางดานเนือ้ สัตว จะเนาเสียไดงายควรนําเนื้อมาหัน่ เปนชิ้นบาง ๆ นําไปหมักกับเกลือ เกลือจะเปนตัวรักษา ไมใหอาหารเนา โดยการดูดน้ําในเนื้อออกมาแลวสงความเค็มเขาไปแทนที่การหมักเหลือถานําเนื้อไปตากให แหง จะทําใหเนอื้ เก็บไดนาน การถนอมอาหารประเภทเนือ้ มีวิธีการทําหลายอยาง ตามลักษณะของเนือ้ สัตวแตละชนิดผูเ รียนควร ศึกษาเพิม่ เติมจากตําราถนอมอาหาร ศึกษาในหัวขอทีน่ าสนใจบางครัง้ อาจจะเปนอาชีพเสริมสรางรายไดแก ครอบครัวได การจัดการผลผลิตและการจดั จําหนาย การจัดการผลผลิตทางดานสัตว ความไดเปรียบหรือเสียเปรียบขึน้ อยูก ับราคาในตลาดและตนทุนใน การยืดอายุการขายเพื่อรอราคาใหสูงขึ้น เพื่อระบายสินคา ออกสตู ลาด ตลาดการคาสัตว แบง ออกเปน 2 ระบบ ระบบตลาดภายในประเทศ ไดแก พอคาคนกลาง โรงงานแปรรูป ตลาดรวบรวมผลผลิตขนาดใหญ กลมุ คนเหลา นีจ้ ะรวบรวมผลผลติ จากผเู ลย้ี งสัตวเ พ่ือท่จี ะไดกระจายไปตามแหลงรับซ้ือทั่วไปภายในประเทศ โดยการขายสตั วเ ปน หรอื แปรรปู ไปสผู ูบ รโิ ภคปลายทาง ตลาดตางประเทศ เมือ่ ความตองการภายในประเทศลดนอยลง เนือ่ งจากเกินความพอดีเราสามารถ สงออกผลติ ภัณฑจ ากสัตวอ อกนอกประเทศได ปจจบุ ันมีการคา และการลงทนุ เพอ่ื การสงออกหลายรปู แบบ ลกั ษณะการจัดจาํ หนายสตั วเลย้ี งหรอื ผลติ ภณั ฑ - การคาขายลกู สัตว เชน ลูกสุกร ลกู ปลา เพ่อื นําไปเลย้ี ง เปนตน - การคาขายสัตวใหญ เพ่อื นาํ ไปเปน อาหารหรอื วัตถุประสงคอ นื่ - การคา ขายสตั วพอพันธุ แมพนั ธุ เพื่อใชท าํ พนั ธุ - การคาขายซากสัตวชําแหละ เปนการบริการในทองถิ่น - การคาขายผลิตภณั ฑจากสตั ว เชน นม ไข หนัง เขา ฯลฯ - การทํากิจการโรงงานทีเ่ กีย่ วของกับสัตว เชน โรงงานผลิตภัณฑอาหารสัตว โรงฟอกหนัง โรงงาน แปรรปู เนอ้ื เปน ตน

25 กจิ กรรม ใหผูเ รียนคิดวิธีทีจ่ ะใชพลังงานจากธรรมชาติ มาประกอบการเลีย้ งสัตวใหมากทีส่ ุดโดยไมทําลาย สิ่งแวดลอมมาคนละ 1 เรอ่ื ง พรอ มอภิปรายในกลมุ 3. งานชา ง งานชาง เปนการวิเคราะหเกี่ยวกับการทํางานตามกระบวนการของงานชาง ซึง่ ประกอบดวย การ บํารุงรักษา การติดตัง้ และประกอบ การซอม และการผลิต เพือ่ จะนําไปสูก ารสรางงานอาชีพทีเ่ หมาะสมกับ ศักยภาพของตนและสอดคลองกับชุมชน สังคม 3.1 การติดตง้ั และการประกอบ เครือ่ งมือเครือ่ งใชหลาย ๆ ชนิด กอนนําไปใชงานตองนําชิ้นสวนแตละชิ้นมาประกอบกันใหเปน เครื่องมือเครือ่ งใชเครื่องนั้น ๆ แมกระทั่งเครื่องใชในบานที่เรียกวา เฟอรนิเจอรแบบถอดประกอบ การ ประกอบตองทําตามลําดับขั้น ดังนี้ 1. อานแบบหรือผังทีต่ ิดมากับชุดอุปกรณ โดยทัว่ ไปเครือ่ งมือเครื่องใชที่โรงงานผลิตมาจําหนายมัก มีรูปแบบ ผัง การติดตัง้ การประกอบ คุณลักษณะของเครื่อง การใชงาน การรักษา ตลอดถึงขอควรระวัง ความปลอดภัยในการใชที่อาจจะเกิดแกผูใ ช และความปลอดภัยตอเครือ่ งมือ ใหอายุการใชงานนานขึน้ และ ความปลอดภัยในการเก็บรักษา เปนตน เครือ่ งมือเครือ่ งใชบางชิน้ ตองนําชิน้ สวนมาปรับแตงใหเหมาะสม แลวนําแตละชิน้ มาประกอบกัน แบบหรือผังอาจจะเขียนคลายของจริง ยอขนาดหรือขนาดเทาของจริง ถา ขนาดเทาของจริงใหนําชิ้นสวนเหลานั้นทาบลงกับแบบ เพื่อตรวจสอบวาอุปกรณชิน้ นัน้ เปนชิน้ เดียวกับแบบ ถาแบบผังมีขนาดเล็กกวาของจรงิ ใหเ ทยี บเคียงกันวารปู รา งเหมอื นกันหรอื ไม มสี ว นโคง เวา หยัก นูน กี่แหง อยางไร การติดตัง้ การประกอบตองใชชิน้ ไหนเปนหลัก ชิน้ รองประกอบอยางไร เรียงตามลําดับกอนหลัง อาจมีหมายเลขกํากับตําแหนงทีต่ อเชือ่ ม อาจจะใชตะปูควง น็อต สกรู หรือลิม่ เสียบขัดกันเทานั้น หรืออาจ ตองใชก าว ใชต ะกัว่ บัดกรี 2. ตรวจสอบจํานวนชิน้ สวนกับแบบใหถูกตอง กอนประกอบชิ้นสวนใหตรวจนับกอนวาชิ้นสวน ของเครือ่ งนั้น ๆ มีจํานวนกีช่ ิ้น ถูกตองตรงตามแบบทีแ่ นบมากับเครือ่ งหรือไม เครื่องมือเครือ่ งใชบางชนิด บางประเภทอาจมีหลายรุน แตละรุน คลายคลึงกัน อาจแตกตางเฉพาะขนาดหรืออุปกรณบางชิน้ แบบทุกรุน ใชอ นั เดียวกัน แตจะกําหนดในหมายเหตุเฉพาะแตละรุนไว รุนนน้ั ๆ ประกอบอปุ กรณก่ีชิ้น ชิ้นใดไมมีในรุน น้ัน สภาพของช้ินสว นชํารุดหรือไม หากชํารุดแตกหักไมควรนํามาประกอบใช 3. อานทําความเขาใจขัน้ ตอนการประกอบ ขัน้ ตอนการประกอบจะกําหนดไวในแบบเปนชิ้นสวน หลกั และช้นิ สว นช้ินตอ ๆ ไปตามลําดบั 1 2 3 ชิ้นสวนหลักวางอยางไร หงาย คว่าํ เอียง นอน ยืน ชิน้ สวนชิน้ ท่ี 1 ประกอบทางดานไหน บน ลาง ซาย หรอื ขวา ชน้ิ สว นชนิ้ ตอ ๆ ไป วางตอ จากชน้ิ ไหนอยา งไร 4. ลงมือประกอบตามลําดับขัน้ ตอนที่กําหนด นําชิ้นสวนที่เปนหลักวางในตําแหนงและทิศทางที่ เหมาะสม อาจตองใชอุปกรณหรือเครือ่ งมืออืน่ จับ ยึด หรือตองมีคนชวยจับ นําชิน้ สวนลําดับที่ 2 3 4 และ 5

26 ตามลําดับมาประกอบตามลําดับ ตามแบบกําหนด หามนําชิ้นสวนอื่นมาประกอบกันกอนโดยปฏิบัติ นอกเหนือไปจากแบบอาจจะทําใหประกอบยาก และทําใหชิ้นสวนเสียหาย 5. ประกอบใหครบทุกชิน้ กอนลงมือทดลองใช ประกอบชิ้นสวนใหครบทุกชิ้นกอนทดลองใช บางครัง้ ผูป ระกอบอยากลองทัง้ ทีป่ ระกอบชิ้นสวนไดเพียงบางชิน้ อยากจะทดสอบที่ละขั้น ๆ ในระหวาง ประกอบ เนือ่ งจากชิน้ สวนตองใชยึดโยงซึ่งกันและกันหากประกอบยังไมสมบูรณหากทดลองจะทําใหเกิด การแตกหกั ชํารุดได ดงั น้ัน ตอ งประกอบทุกช้นิ สว นใหครบถวนตามแบบกอ นแลว จึงทาํ การทดสอบ 6. ชิน้ สวนชิน้ ใดประกอบยากอยาฝน ใหคอย ๆ พิจารณา การประกอบชิน้ สวนอาจจะพิจารณา รูปแบบไมชัดเจนหรือแบบผังที่ใหมาไมชัดเจน ในสวนที่ซอนหรือทับกัน หรือบางจุดตองใชภาพขยาย ยุงยากอานแบบไมเขาใจ หรือมองอยางผิวเผินใชความเคยชินตัดสินใจประกอบ อาจจะขัดกันตองพยายามฝน กดผลกั จนประกอบได อาจจะทําใหชิ้นสวนนั้นโคง งอ และหักในทีส่ ุด หากรูส ึกวาการประกอบชิน้ สวนนัน้ ไมส ะดวกยงุ ยากใหกลับไปพิจารณาแบบผังใหมอกี ครง้ั ชิ้นสว นถกู ตองตามแบบรนุ จรงิ หรอื ไม กจิ กรรม ใหป ระกอบโตะ อาหาร จาํ นวน 1 ตัว ตามแบบ วัสดอุ ุปกรณ 1. พน้ื โตะ ขนาด 100 x 20 x 10 เซนติเมตร สาํ เรจ็ รูป จาํ นวน 1 ชิน้ 2. ขาโตะ ไมแทง ส่เี หลี่ยมยาว 1.2 เมตร จาํ นวน 4 ทอ น 3. นอ็ ตพรอ มแหวนรอง จาํ นวน 4 ชุด เครือ่ งมอื กญุ แจเลอ่ื น กญุ แจลอ็ ก และคมี ปากแบนขนาดใหญ ขนั้ ตอนการประกอบ 1. เตรยี มเครื่องมือและวัสดุใหพรอ ม 2. วางพน้ื โตะ บนพน้ื หรอื บนโตะทาํ งาน หงาย พืน้ โตะ (งาน) ขึ้น 3. นําขาโตะหมายเลข 1 วางบนพื้นใหสกรูที่ติดกับขาโตะเสียบในชองหมายเลขที่ 1 บนพื้นโตะ 4. ใสน ็อตเขา กับสกรู หมนุ น็อตจนแนน 5. ปฏบิ ัตขิ นั้ ที่ 3 และ 4 กับขาโตะหมายเลข 2 6. ปฏบิ ัติขัน้ ท่ี 3 และ 4 กับขาโตะหมายเลข 3 7. ปฏบิ ตั ขิ ้นั ที่ 3 และ 4 กับขาโตะหมายเลข 4 8. จับโตะที่ประกอบเสร็จแลววางกับพืน้ ใชมือสองขางผลักดู แข็งแรงหรือไม หากโอนเอนใหปรับ หมนุ นอ็ ตใหแ นน ขน้ึ 3.2 การบํารุงรักษา เคร่ืองมือเคร่อื งใช เมอื่ ใชไปนานมักสึกหรอ สภาพชํารุด คลาดเคล่ือนจากสภาพเดิม ฝุนละอองเกาะ สกปรก ตองดูแลรักษา ปรับแตง ทําความสะอาด ดังนี้

27 1. การปรบั แตง เคร่ืองมอื เครอื่ งใช เครอื่ งมือเคร่อื งใชท่ปี ระกอบขึ้นขากช้ินสวนหลาย ๆ ช้ิน โดยการ ใชการเชื่อมยึด น็อต สกรู หรือวิธีอืน่ ใด เมื่อใชงานไปนาน จากการสัน่ สะเทือน จากการเคลือ่ นยายหรือ อุบัติเหตุ ตาํ แหนงเช่อื มตอระหวางชนิ้ สวนอาจจะเคลือ่ นจากทีเ่ ดมิ ตอ งรีบแกไขปรับแตงใหอยูในสภาพปกติ กอนใชงานตอไป หากคิดวาไมเปนไร ชํารุดเล็กนอย ยังใชการไดไมเปนไร หากใชตอไปอาจจะเกิดอันตราย กับผใู ชแ ละอาจจะเกิดความเสยี หายตอเครื่องมอื ไดดว ย 2. การทําความสะอาดประจําวัน/ สัปดาห/ เดือน/ ป เครือ่ งมือเครือ่ งใชทุกชิน้ กอนนําไปใชงานตอง ตรวจสภาพใหพ รอมกอนและหลังการใชง านแลว กอนเกบ็ เขาตหู รอื ท่เี ก็บใหทําความสะอาดเสียกอนเปนการ ทําความสะอาดประจําวัน เครือ่ งมือเครือ่ งใชบางชนิดอาจมีเศษวัสดุ ขยะจากการทํางานเขาไปติดสะสม ภายในเครื่อง ไมสามารถทําความสะอาดอยางงาย ๆ ได ควรมีวันหยุดพักเครือ่ ง ทําความสะอาดประจํา สปั ดาห หรือประจาํ เดือน หรอื ประจําป แลว แตช นดิ ของเครอื่ งมอื นัน้ ๆ 3. ปรบั เปลี่ยนอะไหลตามอายุการใชง าน เครื่องมือเครื่องใชทุกชิ้นใชไปนาน ๆ ชิ้นสวนโดยเฉพาะท่ี มีการเคลือ่ นไหวจะสึกหรองาย เชน เครื่องมือประเภทเครือ่ งกลเครือ่ งไฟฟา เมื่อใชงานระยะหนึง่ จะตอง ปรับเปลีย่ นชิน้ สวนใหมตามทีค่ ูม ือของเครื่องนัน้ ๆ กําหนด เชน การเปลีย่ นแหวน เปลีย่ นบูต กระเดือ่ ง คัน กระแทก นํา้ มันเครอ่ื ง นาํ้ มนั หลอ ลน่ื จาระบี เปน ตน 4. นําไปใหศูนยบริการตรวจสภาพตามกําหนด เครื่องมือเครื่องใชบางชนิด ใชเทคโนโลยีคอนขาง สูง ตองใชเครื่องมือเครื่องวัดพิเศษเฉพาะ ผูใ ชงานไมสามารถซอมบํารุงไดเอง ตองนําไปใหศูนยบริการชวย ตรวจสอบ ปรับแตงใหเทานั้น ซึ่งคูม ือที่มากับเครื่องจะระบุไววา ใชงานไปเปนระยะเวลานานเทาไร ควร นําไปบริการตรวจสภาพ ผูใชตองปฏิบัติตามคูมือเพื่อยืดอายุการใชงานของเครื่องมือเครื่องใช 5. การขัดของบางลักษณะตองใหชางซอมเทานัน้ หามซอมเอง เครือ่ งมือบางชนิด เชน เครือ่ งไฟฟา เครือ่ งกล ผูใ ชไมสามารถซอมเองได เพราะบริษัทผูผลิตสงวนไวสําหรับผูผ ลิต ผูแทนจําหนายเทานัน้ หาก ผใู ชแ กไ ขเองอาจจะทําใหชาํ รดุ เสียหายมากขน้ึ กจิ กรรม ใหนํารถจักรยานยนตไปตรวจสภาพตามที่กําหนดแลวบันทึกการซอมบํารุงมาดวย 3.3 การซอ ม เครือ่ งมือเครื่องใช หากรูสึกวาใชงานไมคลอง ติดขัดไมสะดวกสบาย หรือมีความรูสึกวาไม ปลอดภัยควรดําเนนิ การตรวจซอมกอนนาํ ไปใช ดงั น้ี 1. ศึกษาใหรูจ ักคุณลักษณะของเครือ่ งมือเครือ่ งใช เครือ่ งมือเครื่องใชทุกชนิดที่วางจําหนายใน ทองตลาด ในชุดหรือกลองบรรจุจะมีตัวเครื่องมือเครือ่ งใช ยังมีคูมือและใบรับประกันติดมาดวยใหอาน รายละเอียดคูมือ ซึง่ จะประกอบดวยคุณลักษณะของเครื่องมือนัน้ การใชงาน การบํารุงรักษา ขอควรระวัง และอื่น ๆ เฉพาะคุณลักษณะของเครือ่ ง ประกอบดวย น้าํ หนัก ขนาดกวาง ยาว สูง วัสดุทีใ่ ชถาเปนเครือ่ งกล เครือ่ งไฟฟา จะบอกขนาดกําลัง แรงมา ความสามารถในการทํางานยาวนานเทาใดควรพักหรือใชได

28 ตลอดเวลา เปนตน หากเกิดการชํารุดดวยอาการหนึ่งอาการใด มักจะบอกขั้นตอนการตรวจสอบและตรวจ ซอ มเบอ้ื งตนไวใ นคมู ือ ใหล องทาํ ตามข้นั ตอนท่รี ะบุในคูมอื นนั้ 2. ตรวจสภาพภายนอก กอนถอดชิน้ สวนใด ใหตรวจสอบภายนอกกอนวาสภาพภายนอกเปน อยางไร แตกหักหรอื ไม ยบุ บุบสลาย อาจทําใหก ระทบตอชนิ้ สวนภายในได แตถาสภาพภายนอกปกติแสดง วาการขัดของเกิดจากสภาพการใชงาน จึงตองถอดชิ้นสวนประกอบภายนอกออก แลวคนหาชิน้ สวนทีช่ ํารุด เสยี หายตอ ไป 3. ถอดชนิ้ สวนประกอบออกตรวจสอบ ชิน้ สวนภายนอกที่ประกอบเปนตัวเครือ่ ง อาจประกอบดวย ชิน้ สวนหลาย ๆ ชนิ้ ตอ งนําคูมอื ผงั การประกอบเครอ่ื งมาพิจารณาในการถอดชิ้นสวนดวย ใหถอดยอนถอย จากลําดับสุดทายไปหาลําดับที่ 1 โดยใชไขควรหรือคีม หรือกุญแจเลือ่ น แลวแตกรณี บางชนิดอาจใชเปน เขีย้ วหรือเดือยเกาะเกีย่ วกัน อาจใชมือกดสวนหนึง่ ดันสวนหนึง่ แลวปลดออก การถอดบูต สลักบางชิน้ อาจ ตอ งใชเครอื่ งมอื ประเภทเครอื่ งดูด 4. หากเห็นวาชิ้นสวนใดสึกหรอตองเปลี่ยนใหม ชิน้ สวนที่เกี่ยวของกับการหมุน การกระแทก การ เคล่ือนท่ี ชิ้นสวนที่ทาํ ใหเ กิดการเคลอื่ นไหวใชไปนานวนั จะเกิดการสึกหรอ เมื่อถอดชิน้ สวนมาดูแลวเห็นวา สกึ หรอควรเปลย่ี นใหม 5. ประกอบใหอ ยใู นสภาพปกติ เมื่อเปลี่ยนอะไหลใหมทุกชิน้ แลวใหตรวจความเรียบรอย ใสอะไหล ใหมเขาไปในสภาพเดิมหรือไม หากปกติแลวใหประกอบชิน้ สวนอืน่ ใหเปนตัวเครือ่ งเขาปกติตามขัน้ ตอน การประกอบเครื่อง จากประสบการณท ่ีถอดหรอื ดูจากคมู อื ประกอบ 6. ทดสอบขัน้ ตน เมือ่ ประกอบเครือ่ งเสร็จแลวใหทดลองเครื่องกอนนําไปใชงานจริง ถาเปนเครือ่ ง ประเภทไฟฟา ใหกดสวิตชแ ลว สงั เกตวา มีสิ่งผิดปกติหรือไม กลิ่นเหม็นไหม เคร่ืองรอนผิดปกติ หากผิดปกติ เพียงนิดหนอยควรปดสวิตชทันทีแลวตรวจสอบใหม ถาประเภทเครื่องยนตใหติดเครื่องยนตเดินเปลาระยะ หนึง่ กอน 7. ทดลองใชงานจริงระยะหนึ่ง หลังจากทดลองเครือ่ งจนใชไดจริงแลว ใหใชดวยความระมัดระวัง คอยสังเกตอาการเปลีย่ นแปลงทีอ่ าจเกิดขึน้ ในระหวางการใชงาน หากมีเสียง อาการสั่น รอนจัดผิดปกติ ให หยุดพักการทํางานไวกอน แลวทําการตรวจสอบตามกระบวนการตรวจสอบแลวจึงนําไปใชงานตอไป 8. นําไปใชง านจรงิ เมื่อเครื่องที่ซอมแซมใชงานไดตามปกติแลว จึงนําไปใชงานจริง กิจกรรม ใหซอมเครอ่ื งใชในบา นหนงึ่ ชิ้น แลว บันทกึ ข้ันตอนการซอมไวด วย 4. งานประดษิ ฐ งานประดิษฐ เปนการวิเคราะหเกีย่ วกับการทํางานดานการประดิษฐสิง่ ของเครือ่ งใชทีเ่ นนความคิด สรางสรรค โดยเนนความประณีต สวยงาม ตามกระบวนการงานประดิษฐและเทคโนโลยี และเนนการ อนุรักษและสืบสานศิลปวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณีไทย ตามภูมิปญญาทองถิ่นและสากลเพื่อ นําไปสูการสรางงานอาชีพที่เหมาะสมกับศักยภาพของตนเองและสอดคลองกับชุมชน สังคม

29 ความหมายของงานประดิษฐ ประดิษฐ แปลวา คิดทําขึน้ งานประดิษฐจึงหมายถึงการนําเอาวัสดุตาง ๆ มาทําเปนผลิตภัณฑใหม เพ่อื ประโยชนใชสอยดา นตา ง ๆ เชน เปนของเลน ของใช หรือเพื่อความสวยงาม ประโยชนของงานประดษิ ฐ มดี ังน้ี 1. เปนการใชเวลาวางใหเกิดประโยชน 2. มีความภาคภูมิใจในผลงานของตน 3. มีรายไดจากผลงาน 4. มีความคิดริเริ่มสรางสรรคผลงานใหม ๆ 5. เปน การฝก ใหรจู ักสงั เกตสง่ิ รอบ ๆ ตัว และนาํ มาใชใ หเ กดิ ประโยชน ลกั ษณะของงานประดิษฐ แบงเปน 2 ประเภท คือ 1. งานประดิษฐทั่วไปเปนงานที่บุคคลสรางขึ้นมาจากความคิดของตนเองโดยอาศัยการเรียนรูจากสิ่ง รอบ ๆ ตวั นาํ มาดัดแปลงหรือเรยี นรจู ากตาํ รา เชน การประดิษฐข องใชจ ากเศษวสั ดุ การประดิษฐด อกไม 2. งานประดิษฐทีเ่ ปน เอกลักษณไ ทยเปน งานที่ไดรับการสืบทอดมาจากบรรพบุรุษในครอบครัวหรือ ในทองถิ่น หรือทําขึ้นเพื่อใชในงาน หรือเทศกาลเฉพาะอยาง เชน มาลัย บานศรี งานแกะสลัก ประเภทของงานประดิษฐ งานประดิษฐตาง ๆ สามารถเลือกทําไดตามความตองการและประโยชน ใชสอย ซึ่งอาจแบงประเภทของงานประดิษฐตามโอกาสใชส อย ดังน้ี 1. ประเภทที่ใชเปนของเลน เปนของเลนที่ผูใ หญในครอบครัวทําใหลูกหลานเลน เพือ่ ความ เพลิดเพลิน เชน งานปนดินเปนสัตว สิ่งของ งานจักสานใบลานเปนโมบาย งานพับกระดาษ 2. ประเภทของใช ทําขึน้ เพื่อเปนของใชในชีวิตประจําวัน การสานกระบุง ตะกรา การทําเครื่องใช จากดนิ เผา จากผาและเศษวสั ดุ 3. ประเภทงานตกแตง ใชตกแตงสถานที่ บานเรือนใหสวยงาม เชน งานแกะสลักไม การทํากรอบรูป ดอกไมประดิษฐ 4. ประเภทเครือ่ งใชในงานพิธี ประดิษฐขึน้ เพือ่ ใชในงานเทศกาล หรือประเพณีตาง ๆ เชน การทํา กระทงลอย ทําพานพุม มาลัย บายศรี วัสดแุ ละอุปกรณท่ีใชใ นงานประดษิ ฐ การเลือกใชว สั ดุอปุ กรณในการประดิษฐชิน้ งาน ตอ งเลอื กใหเหมาะสมจงึ จะไดงานออกมามีคุณภาพ สวยงาม รวมทงั้ ตอ งดูแลรกั ษาอปุ กรณเ ครอื่ งใชเ หลา นใี้ หอยูในสภาพท่ใี ชง านไดตลอดเวลา 1. วัสดุและอปุ กรณในงานประดษิ ฐ แบงออกเปน ประเภทตาง ๆ ดงั น้ี ประเภทของเลน - วสั ดุท่ใี ช เชน กระดาษ ใบลาน ผา เชอื ก พลาสตกิ กระปอง

30 - อปุ กรณทีใ่ ช เชน กรรไกร เขม็ ดา ย กาว มีด ตะปู คอน แปรงทาสี ประเภทของใช - วัสดุทใ่ี ช เชน กระดาษ ไม โลหะ ดิน ผา - อุปกรณที่ใช เชน เล่อื ย สี จักรเยบ็ ผา กรรไกร เคร่อื งจกั เจาะ ประเภทของตกแตง - วสั ดทุ ่ใี ช เชน เปลือกหอย ผา กระจก กระดาษ ดนิ เผา - อุปกรณท ่ีใช เชน เขม็ เยบ็ ผา เขม็ รอ ยมาลัย คมี คอน เขม็ หมุด 2. การเลือกใชแ ละการบํารุงรักษาอุปกรณ มหี ลกั การดงั น้ี 1. ควรเลอื กใชใ หถกู ประเภทของวัสดแุ ละอปุ กรณ 2. ควรศึกษาวิธีการใชกอนลงมือใช 3. เม่ือใชแลวเกบ็ ไวใหเ ปน ระเบยี บเรียบรอ ย 4. ซอมแซมเครอื่ งมือท่ีชํารดุ ใหพ รอ มใชเสมอ การประดิษฐช ิน้ งาน ขนั้ ตอนในการปน 1. กาํ หนดโครงสรา ง รปู รา งของชน้ิ งาน ตามลกั ษณะสดั สว นของชน้ิ งาน การยอ สว น ขยายสว น 2. ศึกษาลักษณะธรรมชาติของชิน้ งานทีต่ องการปน เชน ตัวสัตวตาง ๆ ศึกษารูปทรงภายนอก ภายในรายละเอียดตาง ๆ เชน ลําตัว หัว หู หาง ฯลฯ ในการเลียนแบบใหเหมือนจริง หรือเปนรูปรางที่ แตกตางไปจากความเปนจริง รูปรางตลกขบขัน วสั ดอุ ุปกรณท ี่ใชในการปน 1. แปง หรอื ดินสาํ หรับปน 2. กาวลาเทกซ กาวไฟฟา (กาวปน) 3. ลวดขนาดตา ง ๆ 4. การไกร ปากคมี เขม็ เย็บผา ไมจิ้มฟน 5. ดา น เอ็น เชือก 6. ถุงพลาสติกหรอื แผน พลาสตกิ สาํ หรับรองพับ 7. โลชัน่ หรือครมี ทาผวิ 8. ภาชนะสําหรับจัดวาง 9. สีสําหรบั ผสมแปงหรอื ดนิ อาจใชสผี สมอาหาร สโี ปสเตอร วธิ ีการผสมแปง 1. แปง กาว สารกันรา โลชน่ั ใสก ะละมงั คนสว นผสมใหเขา กนั 2. โลชน่ั ทามอื นวดแปง จนเปน กอ นนม่ิ นวดบนพน้ื โตะ จนแปง เนยี นนมุ ไมต ดิ มอื

31 3. เก็บแปงใสถุงพลาสติก แบงผสมสีตามตองการ ในปจจุบันมีแปงและดินสําเร็จขายแตราคา คอนขางแพง กิจกรรม ใหผูเรยี น ตอบคาํ ถามตอ ไปนี้ 1. ความแตกตางของชิ้นงานปนในสมัยโบราณกับปจจุบันมีความแตกตางกันอยางไรบาง 2. อปุ กรณท่ีใชในงานประดษิ ฐม ีอะไรบาง มวี ธิ กี ารใชอ ยางไร 3. ขอปฏบิ ตั ิหลงั จากใชอปุ กรณทุกครั้ง ควรทําอยางไร 4. การประดษิ ฐช้ินงานดว ยตนเอง มขี อดอี ยา งไร 5. งานธรุ กจิ งานธุรกิจ เปนการวิเคราะหงานหรือกิจกรรมทีเ่ ปนการนําเอาทรัพยากรตาง ๆ มาใชรวมกันหรือ เปลีย่ นสภาพเพือ่ ที่จะกอใหเกิดคุณคาทีส่ ูงกวาเดิม โดยที่ผูซ ึง่ เปนเจาของหรือผูจ ัดการหวังวา สิ่งที่ตนทําน้ัน จะย่ังยนื และเจรญิ กา วหนา ตอ ไปในอนาคต โดยในงานหรือกิจกรรมทางธุรกิจจะกลาวถึงงานการตลาด งานการ ผลิต หรือบริการ งานการเงินและบัญชี และงานทรัพยากรมนุษย ความรูธ รุ กิจในชีวิตประจําวัน ปจ จุบนั ชีวิตคนเราสวนใหญเ ก่ยี วพันกบั เร่ืองธุรกิจเกือบท้ังสิ้น เพื่อความอยูรอด ความสะดวกสบาย จะตองอาศัยปจจัยตาง ๆ ในการดําเนินชีวิต อันไดแก ปจจัย 4 ซึง่ ก็คือ อาหาร เครือ่ งนุง หม ทีอ่ ยูอ าศัยและยา รักษาโรค ความตองการเหลานั้นเปนสาเหตุทําใหเกิดกิจกรรมที่เกี่ยวของกับการผลิต การจําหนาย การซื้อ ขายแลกเปลี่ยน ความหมายของธุรกจิ ธุรกิจ คือ กิจการทีก่ อใหเกิดสินคาและบริการ ชองทางการประกอบธุรกิจไมใชเพียงแตมุง หวังผล กําไร แตมุงอํานวยสินคาและบริการเพื่อสนองความตองการของมนุษย จุดมงุ หมายของธุรกิจ คอื 1. เพือ่ ใหบรกิ ารแกผูบรโิ ภคอปุ โภค 2. นําผลกําไรมาสูผูลงทนุ 3. เพื่อความอยูรอดและเจรญิ เตบิ โต ความสมั พนั ธร ะหวางธุรกิจกบั บคุ คล เราอาจแบงความสัมพันธระหวางธุรกิจกับบุคคลออกเปน 2 ลักษณะ คือ 1. ความสัมพันธของธุรกิจกับบุคคลในฐานะผูบริโภค คือ การบริโภคสิง่ ของ เครือ่ งใช เชน เสื้อผา อาหาร นอกเหนอื จากปจ จยั 4 เนื่องจากคนเรามีความตอ งการไมม สี ้ินสุด 2. ความสัมพันธของธุรกิจกับบุคคลในฐานะผูผลิต เมื่อเปนผูบ ริโภคจะตองผลิตใหไดมูลคาเทากับ มูลคา การบริโภค มฉิ ะนัน้ จะยากจน เชน การเปนผูผลติ ในครอบครวั ชว ยพอแมท าํ งาน

32 ธุรกจิ ทีเ่ กี่ยวของในชีวติ ประจําวนั ประเภทของธรุ กิจที่เกี่ยวขอ งในชวี ติ ประจาํ วนั มีดังน้ี 1. ธุรกิจผลิตสินคา เปนธุรกิจที่ผลิตสินคาสนองความตองการของผูบ ริโภค ไดแก ธุรกิจการเกษตร ธรุ กจิ เหมอื งแร ธุรกจิ อตุ สาหกรรมในครวั เรือน อุตสาหกรรมโรงงาน และธรุ กจิ กอ สรา ง 2. ธรุ กิจจําหนายสนิ คา เปนธุรกิจท่ีกระจายสินคาจากผูผลิตไปยังผูบ ริโภค เชน การจําหนายสินคาที่ ใชในการดาํ รงชีวติ สินคา ที่อํานวยความสะดวกสบาย ซ่งึ ธรุ กจิ ประเภทน้เี ปน ธุรกจิ ขายปลกี และขายสง 3. ธุรกิจการบริการ เปนธุรกิจใหบริการแกลูกคา ไดแก ธนาคาร โรงแรม โรงเรียน โรงภาพยนตร การคมนาคมและการขนสง กจิ กรรม ใหผูเ รียนศึกษาคนควาเรื่องประเภทของธุรกิจทีเ่ กี่ยวของกับชีวิตประจําวัน บันทึกเปนรายงานสง และนํามาอภิปรายในการพบกลุม งานสาํ นกั งาน การจดั เกบ็ เอกสารทางธุรกิจ ความหมายของเอกสารทางธุรกิจ หมายถึง เอกสารตาง ๆ ทีท่ ําขึน้ เปนลายลักษณอักษร อาจจะเขียน ขึ้นเองในลักษณะของจดหมาย พิมพเปนแบบฟอรม เชน ใบเสร็จรับเงิน ใบกํากับสินคา เปนตน เพือ่ ใชเปน หลักฐานในการดําเนนิ งานตา ง ๆ ทางธรุ กิจ หรือใชใ นการอา งอิงกรณที มี่ ีปญหาเกดิ ขนึ้ ความสําคัญและประโยชนของเอกสารทางธุรกิจ คือ ใชเปนขอมูลสนับสนุนดานการบริหารงานให มีประสิทธิภาพ เพือ่ ประโยชนในการคาระหวางประเทศ เพือ่ ใหเกิดความเปนธรรม ใชคุม ครองสิทธิแกผู ลงทุน ใชประกันในการขอเครดิต เพือ่ ใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบของกรมสรรพากรและการเรียกรอง คาเสียหาย ประเภทของเอกสารทางธุรกิจ จาํ แนกได ดงั น้ี 1. เอกสารการเครดิตและการเงิน ไดแก เช็ค ตัว๋ แลกเงิน ตัว๋ สัญญาใชเงิน ใบหุน พันธบัตร เปน ตน 2. เอกสารการซื้อขายและขายสินคา หรือเอกสารการคา เชน ใบเสนอราคา ใบเสร็จรับเงิน 3. เอกสารการขนสง เชน ใบรับสินคาขึ้นเรือ ใบตราสงสินคา สัญญาเชาเหมาซื้อ 4. เอกสารประกันภัย ไดแก ใบคําขอทําประกัน กรมธรรมประกนั ภัย เปน ตน 5. เอกสารการนําเขาและสงออก เชน ใบขนขาเขา ใบตราสง ใบรับของจากทาเรือ การจดั เก็บเอกสารทางธุรกจิ เอกสารทางธุรกิจมีความสําคัญ จะตองมีการเก็บเอกสารใหเปนระบบ เพื่อใหคนหาไดสะดวกหยิบ ใชไดงายและใชเปนหลักฐานอางอิงกรณีทีม่ ีปญหาเกิดขึน้ วิธีการจัดเก็บเอกสาร ทีน่ ิยมใชกันคือ การเก็บ ตามลําดับตัวอักษร ชื่อบริษัท หางราน การเก็บเอกสารตามตัวเลขโดยใชตัวเลขแทนชื่อบุคคล หางราน

33 บริษัท การเก็บเอกสารตามชือ่ เรือ่ งและการเก็บเอกสารตามภูมิศาสตร ใชชือ่ สถานที่ ประเทศ จังหวัด อําเภอ เปน หนว ยจดั เกบ็ การใชเ ครอื่ งใชสํานักงานและการบาํ รงุ รกั ษา เครื่องใชสํานักงาน หมายถึง เครื่องมือเครือ่ งใชสํานักงานที่จัดทําขึน้ เพื่ออํานวยความสะดวกสบาย ในการปฏิบัติงานสํานักงานใหเปนอยางมีประสิทธิภาพ เชน เครื่องพิมพดีด เครื่องคํานวณเลข โทรศัพท โทรสาร เครือ่ งถายเอกสาร และเครื่องคอมพิวเตอร เปนตน การเลือกใชเครื่องใชสํานักงานชนิดใด ขนาด เทาใด ขึ้นอยูกับขนาดและความจําเปนของแตละธุรกิจ ความสําคัญและประโยชนของเครือ่ งใชสํานักงาน คือ ทําใหงานมีความถูกตอง แมนยํา ลดความ ผิดพลาด ลดตนทุนในการทํางาน ชวยใหงานเสร็จดวยความรวดเร็ว เรียบรอย สวยงาม และทุน แรงผูป ฏิบัติ ลดความเมื่อยลา การบํารงุ รกั ษาเครื่องใชสํานักงาน มีการบํารุงรักษา อาจทําได 3 วิธี คือ 1. เรียกใชบริการเปนครั้งคราว 2. ทาํ สญั ญารบั บรกิ ารจากผจู ําหนา ยโดยตรง 3. ศึกษาวิธีการบํารุงรักษาจากหนังสือคูมือการใช การนําเทคโนโลยีมาใชในงานธรุ กิจ ปจจุบันหนวยงานธุรกิจจํานวนมากไดนําเทคโนโลยีมาใชงานธุรกิจ เพื่อชวยในการปฏิบัติงาน ใน สาํ นักงานมีประสิทธภิ าพมากขึ้นและสะดวกขน้ึ ดงั นี้ 1. งานพิมพเอกสาร โดยใชคอมพวิ เตอรพ มิ พเอกสารตา ง ๆ แทนเครื่องพิมพดีด 2. งานฐานขอ มูล ใชคอมพิวเตอรเพื่อรวบรวม ประมวลผล บนั ทกึ และจดั เก็บขอ มลู ตา ง ๆ 3. งานติดตอสอื่ สาร โดยใชคอมพวิ เตอรเพอ่ื รวบรวม ประมวลผล บนั ทกึ และจดั เก็บขอ มลู ตา ง ๆ 4. งานดา นการเงินและการบญั ชี เชน การนําคอมพิวเตอรเขา มาใชในการทําบญั ชีเงนิ เดอื น เปน ตน งานการเงนิ และบญั ชี เปาหมายทีส่ ําคัญของตนเองและครอบครัวก็คือ การทําใหความเปนอยูข องครอบครัวดีขึน้ ไม ประสบปญหาเรื่องการใชจายเงิน การใชจายเงินทีด่ ีก็ควรที่จะจัดทําแผนการใชจายเงินและจัดทํางบประมาณ ของตนเองและครอบครัวอยางเปนระบบ บุคคลในครอบครัวก็ตองชวยกันบันทึกบัญชีเงินสดของตนเองและ ครอบครัวอยางเปนระบบ เพื่อที่จะไดนําของแตละคนมารวบรวม ทําการเปรียบเทียบงบประมาณกับการจาย จริงของครอบครัว เปาหมายทีส่ ําคัญอีกประการหนึง่ ก็คือ การทีต่ นเองและครอบครัวมีเงินออมและสามารถ นาํ เงินออมนนั้ ไปลงทนุ ทาํ ธรุ กิจ การทาํ งบประมาณของตนเองและครอบครวั งบประมาณ หมายถึง การวางแผนประมาณการรายรับ-รายจาย เพือ่ เปนแนวทางในการใชจายอยาง ประหยัด งบประมาณแบงออกไดเปน 2 สวน คือ

34 1. รายรบั แบง ออกเปน - รายรบั ประจําวนั เปน รายไดท แ่ี นน อน เปน รายสัปดาห รายเดือน - รายรบั จร เปน รายไดท่ีเกิดขึ้นไมแนนอน เปนบางครั้งบางคราว 2. รายจาย แยกประเภทได ดงั น้ี - รายจา ยเพือ่ ความตองการพืน้ ฐาน ไดแ ก คา อาหาร ท่ีอยู เส้อื ผา และคายา - รายจา ยเพื่อดําเนินชีวิตประจําวนั ไดแ ก คาน้ํา คา ไฟฟา คาโทรศพั ท ฯลฯ - รายจายเพื่อประโยชนระยะยาว เชน เงนิ ออมเพ่ือการศกึ ษา เงินประกนั ชีวติ - รายจายอื่น ๆ เชน คาของขวัญในโอกาสตาง ๆ เงินทําบุญ เงินบริจาค เงินชวยงาน ขนั้ ตอนการจดั ทํางบประมาณ 1. ประมาณการรายรับประจําเดือน 2. ประมาณการรายจายประจําเดือน ตามความจําเปนกอนหลัง 3. ประมาณการรายรับ-รายจา ยตอ งเทา กนั

ตวั อยางประมาณการรายรับ-รายจายของครอบครัว 35 งบประมาณเดอื นมนี าคม 2553 ประมาณการรายรับ 6,400 4,500 เงนิ เดอื นสามี 10,900 เงนิ เดอื นภรรยา 1,500 รวม 4,000 ประมาณการรายจาย 500 รายจายเพื่อความตองการขั้นพื้นฐาน 500 6,500 คาเชาบาน 600 คาอาหาร 250 คา เสื้อผา 250 คารักษาพยาบาล 150 150 1,400 รายจา ยเพื่อการดําเนินชวี ิตประจาํ วนั 500 คารถ 1,000 คากาซหงุ ตม 1,000 2,500 คาไฟฟา คาน้ําประปา 10,900 คาโทรศัพท รายจายเพื่อประโยชนระยะยาว คา ประกันชวี ิต เงินฝากธนาคารเพื่อการศึกษา เงนิ ออม รายจา ยอืน่ ๆ 500 รวม

36 ประโยชนของการจดั ทาํ งบประมาณ มดี ังนี้ 1. ทําใหมีแผนการใชจายเงินอยางเปนระบบ 2. ชวยลดปญหาการใชจายเงินมากกวารายได 3. สามารถจัดสรรเงินออมไวใชจายในอนาคต การออมทรพั ยแ ละการลงทนุ กบั ธนาคารและสถาบนั การเงนิ การออมทรัพย หมายถึง การนําเงินรายไดสวนทีจ่ ัดสรรไวเพือ่ ประโยชนในอนาคต หรือในยาม จาํ เปน การลงทนุ หมายถึง การนําเงินออมทีส่ ะสมไวไปใชเพือ่ ใหเกิดประโยชนหรือวัตถุประสงค อยางใด อยางหนึ่งโดยเฉพาะ สถาบันการเงิน หมายถึง องคการทางการเงินที่จัดขึน้ มาเพือ่ ดําเนินงานทางดานการเงิน ทําหนาที่ เปนสอื่ กลางทางการเงนิ ไดแ ก ธนาคาร บรษิ ทั เงนิ ทุน บริษัทหลกั ทรัพย เปนตน ประเภทของการลงทนุ เราสามารถที่จะนําเงินออมทีม่ ีอยูไปลงทุนได 2 ประเภทใหญ ๆ คือ พันธบัตร และหุน ซึง่ ทั้งสอง ชนิดเรยี กวา หลักทรพั ย 1. พันธบัตร คือ ตัวสัญญาใชเงินทีร่ ัฐบาลหรือบริษัทเปนผูออกโดยสัญญาวาจะใชเงินภายใน ระยะเวลาทก่ี าํ หนดพรอมดอกเบ้ีย 2. หนุ ของบริษัท หนุ หมายถงึ ใบรับรองวาเปนผมู สี ว นในกิจการหรือเปนเจาของบรษิ ัท กจิ กรรม 1. ใหผเู รียนจดั ทําบญั ชีเงินสดของตนเอง เปนรายบุคคล 2. ระยะเวลาในการปฏิบัติงานประมาณ 1 สปั ดาห 3. นําเสนอผลการปฏิบตั งิ านโดยการสมุ ตัวอยาง

37 เรอื่ งท่ี 3 กลมุ อาชพี ใหม จากการเปลี่ยนแปลงในบริบทโลกทัง้ ในสวนการรวมกลุม ทางการเงิน การเปลีย่ นแปลง เทคโนโลยีอยางรวดเร็ว การเปลีย่ นแปลงของธรรมชาติและสิง่ แวดลอม การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของ ผูบ ริโภค การรวมกลุม ทางเศรษฐกิจ และประการสําคัญคือ การเปลีย่ นแปลงโครงสรางประชากรทางสังคม ดังนัน้ อาชีพในปจจุบันจะตองมีการพัฒนาวิธีการและศักยภาพในการแขงขันไดในระดับโลก ซึ่งจะตอง คํานึงถึงบริบทภูมิภาคหลักของโลก หรือ “รูศักยภาพเขา” หมายถึงทวีปเอเซีย ทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป ทวีป ออสเตเลีย และทวีปแอฟริกา และจะตอง “รูศ ักยภาพเรา” หมายถึงรูศ ักยภาพหลักของพืน้ ทีป่ ระเทศไทย คือ ศักยภาพของทรัพยากรธรรมชาติในแตละพื้นที่ ศักยภาพของศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวิตของแต ละพืน้ ที่ และศักยภาพของทรัพยากรมนุษยในแตละพืน้ ที่ ดังนัน้ เพือ่ ใหการประกอบอาชีพสอดคลองกับ ศักยภาพหลักของพืน้ ที่และสามารถแขงขันในเวทีโลก จึงไดกําหนดกลุมอาชีพใหม 5 กลุม อาชีพ คือ กลุม อาชีพใหมดานการเกษตร กลุมอาชีพใหมดานพาณิชยกรรม กลุมอาชีพใหมดานอุตสาหกรรม กลุมอาชีพใหม ดานความคิดสรางสรรค และกลุมอาชีพใหมดานบริหารจัดการและบริการ 1. กลุมอาชพี ใหมด านการเกษตร คือการพัฒนาอาชีพในดานการเกษตรเกีย่ วกับการปลูกพืช เลี้ยงสัตว การประมง โดยนํา องคความรูใหม เทคโนโลยี/นวตั กรรม มาพัฒนาใหสอดคลองกับศักยภาพหลัก ของพน้ื ท่ี คอื ศักยภาพของทรพั ยากรธรรมชาตใิ นแตละพ้นื ท่ี ตามลักษณะภูมิอากาศ ศักยภาพของภูมิประเทศ และทาํ เลทตี่ ัง้ ของแตละพ้ืนที่ ศักยภาพของศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีของแตละพ้ืนที่และศักยภาพ ของทรัพยากรมนุษยในแตละพืน้ ที่ อาชีพใหมดานการเกษตร เชน เกษตรอินทรีย เกษตรผสมผสาน เกษตร ทฤษฎใี หม วนเกษตร ธุรกจิ การเกษตร เปน ตน 2. กลุม อาชีพใหมดานพาณิชยกรรม คือการพัฒนาหรือขยายขอบขายอาชีพดานพาณิชยก รรม เชน ผูใ หบริการจําหนายสินคาทัง้ แบบคาปลีกและคาสงใหแกผูบ ริโภคทัง้ มีหนารานเปนสถานที่จัด จําหนาย เชน หางราน หางสรรพสินคา ซุปเปอรสโตร รานสะดวกซือ้ และการขายที่ไมมีหนาราน เชนการ ขายผา นส่อื อเิ ลคทรอนกิ ส 3. กลุมอาชีพใหมดานอุตสาหกรรม คือการพัฒนาอาชีพทีอ่ าศัยองคความรู เทคโนโลยี/ นวัตกรรม อาชีพเกีย่ วกับงานชาง ซึ่งไดแกชางไฟฟา ชางไม ชางยนต ชางประปา ชางปูน และชางเชือ่ มให สอดคลองกับความตองการของตลาดในประเทศและตางประเทศและศักยภาพหลักของพืน้ ที่ เชน ผูผ ลิต ชน้ิ สวนอเิ ลคทรอนิกสเ ครื่องใชไ ฟฟา หรืออุปกรณอ ิเลคทรอนกิ สโ ดยทวั่ ไป เชน IC PCB ผูประกอบรถยนต และยานยนตประเภทตาง ๆ ผูผ ลิต ตัวแทนจําหนายหรือผูป ระกอบชิน้ สวนหรืออะไหลรถยนต ผูใ หบริการ ซอมบํารุงรถยนต ผูจ ัดจําหนายและศูนยจําหนายรถยนตทัง้ มือหนึง่ มือสอง ผูผ ลิตและจําหนายเครื่องจักร และเครือ่ งมือทุกชนิด เชนเครื่องจักรกลหนัก เครื่องจักรกลเบา ผลิตอุปกรณหรือสวนประกอบพื้นฐานของ เครอ่ื งใชไฟฟา ตาง ๆ เชน สายไฟ หลอดไฟ ฉนวนไฟฟา มอรเตอรตาง ๆ การผลติ อลูมเิ น่ยี ม ผลิตและตัวแทน

38 จําหนายผลิตภัณฑเหล็ก สเตนเลส ผูผ ลิตจําหนายวัสดุกอสราง วัสดุตกแตง สุขภัณฑ การกอสราง อาคาร หรอื ที่อยอู าศัย 4. กลุมอาชพี ใหมดานความคิดสรางสรรค ทามกลางกระแสการแขงขันของโลกธุรกิจทีไ่ รพรมแดนและการพัฒนาอยางกาว กระโดดของเทคโนโลยีการสือ่ สารและการคมนาคม การแลกเปลีย่ นสินคาจากที่หนึง่ ไปยังอีกสถานที่ทีอ่ ยู หา งไกลนั้นเปนเร่อื งงายในปจ จบุ นั เมื่อขอจํากดั ของการขามพรมแดนมิใชอุปสรรคทางการคาตอไปจึงทําให ผูบ ริโภคหรือผูซ ื้อมีสิทธิเลือกสินคาใหมไดอยางเสรีทั้งในดานคุณภาพและราคา ซึง่ การเรียนรูและพัฒนา สินคา และบริการตาง ๆท่มี อี ยูในตลาดอยูแ ลวในยุคโลกไรพ รมแดนกระทาํ ไดง า ย ประเทศทมี่ ีตนทุนการผลิต ต่ํา เชนประเทศจีน อินเดยี เวียดนาม และประเทศในกลุม ยุโรปตะวันออก จะมีความไดเปรียบในการแขงขัน ดานราคา ดวยเหตุนี้ประเทศผูนําทางเศรษฐกิจหลายประเทศจึงหันมาสงเสริมการดําเนินนโยบายเศรษฐกิจ สรา งสรรคเ พอ่ื พฒั นาสนิ คาและบรกิ ารใหม ๆ และหลีกเล่ยี งการผลติ สินคา ท่ตี อ งตอ สูด านราคา โดยหลักการ ของเศรษฐกิจสรางสรรคคือแนวคิดหรือแนวปฏิบัติที่สราง/เพิม่ มูลคาของสินคาและบริการไดโดยไมตองใช ทรัพยากรมากนัก แตใชความคิด สติปญญา และความสรางสรรคใหมากขึ้น ทิศทางของแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติฉบับที่ 11 (พ.ศ. 2555 – 2559) ได กําหนดยุทธศาสตรการปรับโครงสรางเศรษฐกิจสูก ารเจริญเติบโตอยางคุณภาพและยัง่ ยืน ใหความสําคัญกับ การปรับโครงสรางเศรษฐกิจบนฐานความรู ความคิดสรางสรรคและภูมิปญญา ภายใตปจจัยสนับสนุนที่ เอือ้ อํานวยและระบบการแขงขันที่เปนธรรมเพือ่ สรางภูมิคุม กันใหกับประเทศ มุง ปรับโครงสรางและการ ลงทุนใหสอดคลองกับความตองการของตลาดทัง้ ภายในและตางประเทศ สรางมูลคาเพิม่ ใหกับสาขาบริการ ที่มีศักยภาพบนพืน้ ฐานของนวัตกรรมและความคิดสรางสรรค พัฒนาธุรกิจสรางสรรคและเมืองสรางสรรค เพิม่ ผลิตภาพของภาคเกษตรและสรางมูลคาเพิ่มดวยเทคโนโลยีและกระบวนการผลิตทีเ่ ปนมิตรกับ สิง่ แวดลอม พัฒนาภาคอุตสาหกรรมสูอ ุตสาหกรรมฐานความรูเ ชิงสรางสรรคและเปนมิตรตอสิง่ แวดลอม พัฒนาโครงสรางพื้นฐานและระบบโรจิสติกส สรางความมั่นคงดานพลังงานควบคูไปกับการปฏิรูปกฎหมาย และกฎระเบียบตาง ๆทางเศรษฐกิจและการบริหารจัดการเศรษฐกิจสวนรวมอยางมีประสิทธิภาพเพือ่ ใหเปน ฐานเศรษฐกิจของประเทศที่เขมแข็งและขยายตัวอยางมีคุณภาพ กลุมอาชีพใหมดานความคิดสรางสรรค จึงเปนอาชีพทีอ่ ยูบ นพืน้ ฐานของการใชองคความรู (Knowledge)การศึกษา(Education) การสรางสรรคงาน (Creativity) และการใชทรัพยสินทางปญญา (Intellectual Property) ทีเ่ ชือ่ มโยงกับพืน้ ฐานทางวัฒนธรรม(culture) การสั่งสมความรูข องสังคม(Wisdom) และเทคโลโลยี/นวัตกรรมสมัยใหม (Technology and Innovation) (อาคม เติมพิทยาไพสิฐ,2553) ดังนัน้ กลุม อาชีพใหมดานความคิดสรางสรรค จึงเปนการตอยอดหรือการพัฒนาอาชีพในกลุม อาชีพเดิม คือกลุมอาชีพ เกษตรกรรม กลุมอาชีพอุตสาหกรรม กลุม อาชีพพาณิชยกรรม กลุมอาชีพคหกรรม กลุม อาชีพหัตถกรรม และกลุมอาชีพศิลปกรรม

39 กลุม อาชีพใหมดานความคิดสรางสรรค เชน แฟชัน่ เสือ้ ผา เครื่องประดับ เครือ่ งสําอาง ทรงผม สปาสมุนไพร การออกแบบสื่อ/ภาพยนตร/โทรทัศน เครือ่ งใชไฟฟา เฟอรนิเจอร วัสดุกอสรางแบบ ประหยดั พลังงาน เซรามิก ผา ทอ จักสาน แกะสลกั รถยนตพ ลงั งานทางเลอื ก ขากลอตั โนมัตเิ พ่ือผพู กิ าร การ ทองเทย่ี วเชงิ วฒั นธรรม ตลาดนาํ้ อโยธยา เปนตน 5.กลุม อาชีพใหมดานบริหารจัดการและบริการ เชน ธุรกิจบริการทองเทีย่ ว ธุรกิจบริการ สุขภาพ ธุรกิจบริการโลจิสติกส ธุรกิจภาพยนต ธุรกิจการจัดประชุมและแสดงนิทรรศการ บริการทีป่ รึกษา ดานอสงั หารมิ ทรพั ย ท่ปี รกึ ษาทางธรุ กจิ งานอาชีพใหมทั้ง 5 กลุม ในอนาคตจะมีการเติบโตทางธุรกิจมากขึน้ จึงมีความตองการ เจา หนา ท่ี บคุ คล พนกั งาน เพอ่ื ควบคมุ และปฏบิ ตั งิ านทม่ี คี วามรู ความสามารถ และทกั ษะฝม อื เปน จาํ นวนมาก

40 เร่ืองที่ 4 การประกอบอาชีพในภูมิภาค 5 ทวีป ภูมิภาคของโลกประกอบดวย 5 ภูมิภาค ไดแ ก เอเชีย อเมริกา ยุโรป ออสเตรเลยี แอฟรกิ า ซง่ึ ในแตละภมู ภิ าคจะมลี ักษะการประกอบอาชีพที่แตกตางกัน เพราะมีความแตกตางกันทางสภาพบริบทของ พน้ื ท่ี ไดแ กทรัพยากรธรรมชาตแิ ละพืน้ ที่ ลกั ษณะภูมอิ ากาศ ภมู ิประเทศ ศลิ ปะ วัฒนธรรม ประเพณี วิถี ชีวิตและการดํารงชีวิตของประชาชน ดังนั้นในการประกอบอาชีพ ผูประกอบการจําเปนตองเขาใจในความ แตกตา งของสภาพบริบทของพื้นทีด่ งั กลา ว เพราะในอนาคต การติดตอทางการคาจะสามารถเชื่อมโยงติดตอ ซื้อขายไดอยางไมมีขอบเขตจํากัด ความแตกตางของลักษณะงานอาชีพในแตละภูมิภาค มีรายละเอียดดังนี้ ภมู ิภาคเอเชยี สว นใหญข องประเทศในภูมิภาคเอเซีย ประกอบอาชีพเกษตรกรรมเปน หลกั ไดแกก ารปลูกพชื การเล้ียงสัตว การประมง ปาไม รวมถึงงานอาชีพทางดานเหมืองแร และอตุ สาหกรรม ดว ย โดยในแตละอาชีพที่ประกอบการในภูมิภาคเอเชีย มีลักษณะการประกอบอาชีพ ดังนี้ การปลกู พืช เปน อาชพี เกษตรกรรมที่ประชาชนสวนใหญในแตละประเทศของภูมิภาค เอเชยี ดาํ เนนิ การประกอบเปนอาชีพ แตมีความแตกตางกันไปตามลักษณะภูมิอากาศ ภูมิประเทศ และการ ดํารงชีวิตของประชากร โดยประเทศในเขตพื้นที่ราบที่มีปริมาณฝนเพียงพอ และประชากรอาศัยอยูอยาง หนาแนน จะมกี ารดาํ เนนิ การประกอบอาชีพการปลูกพืชเพื่อเลี้ยงตนเอง แตใ นเขตพนื้ ทที่ ี่มีภูมอิ ากาศแบบ ปาดบิ ช้ืน มีประชากรอยบู างเบา จะประกอบอาชพี เกษตรกรรมปลกู พืชแบบเล่อื นลอย ทงั้ น้ี ในพืน้ ท่ีที่เปน ทุงหญา มรี ะบบชลประทาน สว นใหญจ ะประกอบอาชพี ปลูกพืชพรอ มการเลยี้ งสัตว โดยพ้นื ที่ใดของ ประเทศที่อยูในเขตอากาศหนาว เขตทะเลทราย และเขตภูเขา จะเปนพื้นที่ที่ไมสามารถประกอบอาชีพ เกษตรกรรมปลูกพืชได สําหรับพืชเศรษฐกิจที่สําคัญนิยมปลุกในประเทศของภูมิภาคเอเชีย เชน ขาวเจา ขาวโพด มะพราว ปาลมน้ํามัน มะกอก ชา ฝาย ปอ ปาน ยางพารา เปนตน การเล้ียงสัตว อาชีพเกษตรกรรมการเลี้ยงสัตว เปนอีกอาชีพหนึ่งที่ประชาชนในประเทศ ตางๆของภูมิภาคเอเชียนิยมประกอบอาชีพ แตมีความแตกตางกันไปตามสภาพภูมิประเทศ และภูมิอากาศ โดยในประเทศที่มีอากาศแหงแลงแถบเอเชียตะวันตกเฉียงใต และตอนกลางของภูมิภาค ซึ่งมีลักษณะพื้นท่ี เปน ทุงหญา กงึ่ ทะเลทราย ประชากรในเขตดังกลาว จงึ นิยมเลย้ี งสัตวแบบเรรอน ไดแก อฐู แพะ แกะ โค มา และจามรี โดยการเลี้ยงสตั วในลักษณะดังกลาว เปน การประกอบอาชีพเพ่ือตองการนมและเนอ้ื นํามาใชเปนอาหาร สวนในเขตอากาศรอนชื้นและอบอุน ประชากรจะนยิ มเล้ยี งสตั วเ พ่ือการบริโภคและการ สง เปนสินคา ออก ไดแก สุกร ไก เปด ทั้งน้ี ในเขตอากาศดังกลาว จะนิยมเลยี้ งโค กระบือ และมา เชนเดยี วกัน แตเปน การเล้ียงไวเ พือ่ ใชงาน การประมง การประกอบอาชีพประมงของภูมิภาคเอเชีย มีการดําเนินการประกอบอาชีพ ประมงใน 2 ลักษณะ ไดแก ประมงน้ําจืด และประมงทางทะเล การประกอบอาชีพประมงน้ําจืด สวนใหญ จะนิยมทําอาชีพประมงควบคูกับการปลูกพืช โดยเฉพาะพืชผัก สําหรับการประกอบอาชีพประมงทางทะเล มีการประกอบอาชพี ในเขตนานน้าํ แถบชายฝงตะวันออกของภมู ภิ าคเอเซีย ต้งั แตอ าวไทยไปจนถึงชอ ง

41 แคบเบริง ที่กระแสน้ําอุนกุโรชิโว ไหลมาบรรจบกับกระแสน้ําเย็นโอยาชิโว เพราะเปนแหลงที่มีอาหาร สมบูรณ ทําใหมีสัตวน้ําอยูเปนจํานวนมาก ประเทศญี่ปุน เปนประเทศที่มีการประกอบอาชีพประมงทางทะเล มากที่สุดในโลก นอกจากการประกอบอาชีพประมงจับสัตวน้ําทะเลแลว ตามแนวชายทะเล ยังมีการ ประกอบอาชีพการเลี้ยงหอยประเภทตางๆ รวมถึงสาหรายทะเล ซึ่งมีการประกอบอาชีพเชนนี้กระจาย โดยทั่วไปในประเทศที่มีพื้นที่ชายทะเล ปาไม อาชีพปาไม มีการดําเนินงานอาชีพใน 2 ลักษณะตามเขตภูมิอากาศ คือ ปาไมในเขตรอน จะเปนไมประเภทไมเนื้อแข็ง ในเขตประเทศ ไทย พมา ลาว กัมพชู า เวยี ดนาม อนิ เดีย และ ในประเทศกลุมหมูเกาะ สวนปาไมในเขตหนาว จะเปนปาตนสน โดยมีการนําไมสนมาใชทําเปนกระดาษ และลังไม เหมอื งแร ภูมภิ าคเอเชยี เปน ภูมิภาคทอ่ี ุดมไปดว ยแรธาตุนานาชนดิ เนื่องจากมสี ภาพภูมิ ประเทศเปนเทือกเขาที่มีอายุแตกตา งกนั แรธ าตทุ ส่ี าํ คัญท่มี กี ารขดุ ขึน้ มาใชป ระโยชน ไดแ ก เหล็ก ถา นหนิ ดีบุก นาํ้ มนั แมงกานิส เพชร พลอย เปนตน อุตสาหกรรม ในภูมิภาคเอเชีย การประกอบอาชีพดานอุตสาหกรรม สวนใหญจะเปน อตุ สาหกรรมแบบหัตถกรรมหรอื อตุ สาหกรรมในครวั เรือน ในลักษณะงานฝม อื ของที่ระลึก เชน ผาทอ เคร่ืองโลหะ เครื่องแกะสลัก เคร่อื งจักสาน เปนตน สําหรับอตุ สาหกรรมใหม ประเทศญีป่ ุน เกาหลี ไตหวัน และสิงคโปร ถูกจัดใหเปนประเทศในกลุมอุตสาหกรรมใหม ลักษณะวธิ กี ารคา ในภูมภิ าคเอเชยี การคาขายแตเดิม ประเทศในภูมภิ าคเอเชยี จะใชว ิธีตา ง คนตางขาย แตอนาคตตั้งแตป พ.ศ. 2558 กลุมประเทศในแถบเอเซียตะวันออกเฉียงใต ในนามของอาเซียน กําหนดทะลายกําแพงทางภาษี และรวมคาขายกับประเทศในภูมิภาคอื่น เพื่อใหสามารถกระจายสินคา และ สรางพลังการตอลองราคา ภมู ิภาคอเมริกา เน่ืองจากภูมิภาคอเมรกิ า มคี วามแตกตา งกนั ในดา นภมู ิประเทศ ภมู ิอากาศ และวถิ ี การดํารงชีวิตคอนขางสูง ในเขตอเมริกาใต และอเมริกาเหนือ การประกอบอาชีพของทั้ง 2 เขต จึงมีความ แตกตา งกนั ไปดว ย ดงั น้ี การปลกู พชื พชื นิยมปลกู พืช มีดังนี้ อเมรกิ าใต อเมรกิ าเหนือ ประเภท ขอ มลู ประเภท ขอมูล กาแฟ ปลูกมากในประเทศบราซิล มี ไมมีการปลูก มากถึงรอยละ 50 ของโลก และ ยังมีการปลูกในประเทศ โคลัมเบีย และเอกวาดอร

42 ประเภท อเมรกิ าใต ประเภท อเมรกิ าเหนือ โกโก ขาวโพด ขอ มูล ขอ มูล ขาวสาลี ขาวโพด ไมมีการปลูก ปลูกเพื่อนํามาทําเปน ขาวสาลี ชอ็ กโกแลต เคร่ืองดม่ื และขนม เปน พชื เศรษฐกจิ ของประเทศ หวาน นิยมปลูกในประเทศ สหรัฐอเมริกา ปลูกมากในแถบ ออ ย บราซลิ เอกวาดอร ภาคกลางของประเทศ กลว ย ฝาย เปนพืชที่ปลูกมากในประเทศ ปลูกมากในประเทศ บราซิล รวมถึง ประเทศ สหรฐั อเมรกิ า และแคนาดา อารเจนตินา เวเนซูเอลา เปรู โดยประเทศสหรฐั อเมรกิ า จะ และโคลัมเบีย ปลกู ขา วสาลฤี ดหู นาว สว น ประเทศแคนาดา จะปลูกขาว นิยมปลกู ในประเทศบราซิล สาลีฤดใู บไมผลิ อารเจนตนิ า ชลิ ี ไมมีการปลูก ไมมีการปลูก ปลูกมากในประเทศบราซิล ฝาย ปลูกมาในบรเิ วณลมุ แมน ้ํา มิสซิสซปิ ป ภาคตะวนั ตกของ ปลูกมากในประเทศเอกวาดอร รฐั แอริโซนา และแครฟิ อรเ นีย ปลูกมากในเขตที่ราบภาคกลาง ปลูกมากในประเทศบราซิล ของประเทศสหรัฐอเมริกา อารเจนตนิ า เปนพชื เศรษฐกิจทีส่ ราง ช่ือเสยี งใหแกประเทศ ไมมีการปลูก ถั่วเหลือง สหรฐั อเมรกิ า ปลูกมากในเขต ภาคตะวันออกของประเทศ ไมมีการปลูก ยาสบู สหรฐั อเมรกิ า ปลูกมากในเขตภาคใตของ ไมมีการปลูก ขา วเจา ประเทศสหรัฐอเมริกา

43 ประเภท อเมรกิ าใต ประเภท อเมรกิ าเหนือ ขอ มลู ผักและผลไม ขอมลู ไมมีการปลูก ตางๆ ในภาคตะวนั ออกของประเทศ สหรฐั อเมรกิ า มกี ารปลกู เชอรี สตรอเบอรี แอปเปล ภาคใต ปลูกสม สบั ปะรด ชายฝง ตะวันตกเฉยี งใต ปลกู องมุ มะกอก สม มะนาว การเลี้ยงสัตว ในเขตอเมริกาใต และอเมริกาเหนือ มีการเล้ยี งสัตว ดงั นี้ โคเน้ือ ในเขตอเมรกิ าใต นิยมเล้ียงในประเทศบราซิล อารเจนตนิ า และอุรุกวยั สวนในเขตอเมริกาเหนอื นยิ มเลย้ี งในแถบตะวนั ตกของประเทศ และจะเล้ียงเปนฟารม ปศุสัตวขนาดใหญ โคนม เขตอเมรกิ าใตไ มม กี ารเลี้ยงโคนม ในสว นของอเมรกิ าเหนือ นยิ มเลี่ยงใน เขตที่ราบภาคกลางและภาคตะวันออกของประเทศสหรัฐอเมริกา โดยพื้นที่ดังกลาว จะมรการปลูกขาวโพด และถั่วเหลือง ซ่ึงมีการนาํ ขาวโพด และถัว่ เหลือง มาใชเปนอาหารสัตว เพื่อใหโคนมมีสุขภาพแขง็ แรง แกะ เขตอเมรกิ าใต นยิ มเลย้ี งในประเทศอุรกุ วยั โดยมีการเลี้ยงจาํ นวนมากเปน อนั ดบั 2 ของโลก ในเขตอเมรกิ าเหนือ นยิ มเลย้ี งในภาคตะวนั ตก และตะวนั ตกเฉียงใตของ ประเทศสหรัฐอเมริกา สุกร เขตอเมรกิ าใต นยิ มเล้ียงในประเทศเปรู และบราซลิ สว นเขตอเมริกาเหนือ นิยมเลี้ยงในเขตที่เลี้ยงโคนม โดยใชหางนมนํามาเลี้ยงสุกร ปา ไม เขตอเมริกาใตเปนแหลงไมเนื้อแข็งที่มีอยูอยางอุดมสมบูรณและกวางขวาง แต นํามาใชป ระโยชนไดนอย เพราะการคมนาคมไมสะดวก สาํ หรบั เขตอเมรกิ าเหนอื สว นใหญป ระกอบอาชพี ปา ไม ท่สี วนใหญเปนไมเน้ือออ น เหมอื งแร เขตอเมริกาใตแ ละอเมรกิ าเหนือ มีแรธ าตุท่ีสาํ คัญอ่นื ไดแก อเมรกิ าใต อเมรกิ าเหนือ ประเภท ขอ มูล ประเภท ขอ มูล ถา นหนิ ไมมีทรัพยากรและการผลิต มีมากแถบเทือกเขาดาน ตะวันตกของประเทศ สหรฐั อเมรกิ า

44 อเมรกิ าใต อเมรกิ าเหนือ ประเภท ขอ มูล ประเภท ขอมลู เหลก็ มีมากในประเทศบราซิล มีการ เหลก็ มีมากที่บริเวณเทือกเขาเมซาบี ผลติ มากเปนอันดับ 2 ของโลก รฐั มนิ นโิ ซตา และเปน แหลง รวมท้ัง เวเนซเู อรา โบลเิ วีย ชิลี เหล็กท่ีสําคัญท่ีสดุ ในเขต อเมรกิ าเหนือ ทองคํา มีมากในประเทศบราซิล ทองคํา แหลง ผลิตทสี่ ําคัญ อยทู ่ี เทอื กเขารอกก้ี ทองแดง มีมากเปน อนั ดบั ท่ี 1 ของโลก ทองแดง แหลงผลิตทสี่ ําคัญ อยูท ี่ ในประเทศชิลี รวมทั้งใน เทือกเขารอกก้ี ประเทศบราซิล และเปรู ไมมีทรพั ยากรและการผลิต บอกไซด เปนแรธาตุที่นํามาใชเ พื่อการ ผลติ อลมู ิเนียม มมี ากทร่ี ัฐ อารคันซอ ดบี กุ ประเทศโบลเี วีย มกี ารผลิตดีบุก ไมมีทรพั ยากรและการผลติ มากเปนอันดับ 2 ของโลก สังกะสี ผลิตมากในประเทศเปรู บราซลิ ไมม ที รัพยากรและการผลิต และอารเ จนตินา นํ้ามนั ประเทศเวเนซูเอรา เปนประเทศ นา้ํ มนั มีแหลงผลิตทางตอนเหนอื ของ ทม่ี ีการผลติ มากท่สี ดุ และยงั มี รัฐอาลาสกา และภาคกลาง ในประเทศบราซิล โบลีเวีย ตอนลางของประเทศแคนาดา เอกวาดอร อุตสาหกรรม ในเขตอเมริกาใต จะเปนอตุ สาหกรรมเบา เชน การผลิตนํา้ ตาล อาหาร กระปอง ประเทศที่มีอุตสาหกรรมเจริญกาวหนา เปนอุตสาหกรรมขนาดใหญ ไดแกประเทศบราซิล และ อารเจนตินา เปนการผลิตเหล็กกลา นาํ้ มันและปโ ตรเคมี สวนอเมรกิ าเหนอื เปนสวนภูมิภาคที่เจริญกา วกนา มากทางอุตสาหกรรม โดยเฉพาะการผลิตในอุตสาหกรรมหลัก ภูมภิ าคยุโรป การดําเนินงานอาชีพของประเทศในภูมิภาคยุโรป มีลักษณะการประกอบอาชีพ ดังนี้ การปลกู พชื พน้ื ทีก่ ารปลูกพชื ของภมู ิภาคยุโรป สวนใหญปลูกในยโุ รปตะวนั ออกและ ภาคใตของประเทศอังกฤษ ภาคเหนือและภาคตะวันตกของประเทศฝรั่งเศส รวมถึงตอนเหนือของประเทศ เยอรมัน พืชทส่ี ําคญั และมผี ลตอเศรษฐกจิ ไดแ ก

45 ขาวสาลี ปลกู มาในประเทศยูเครน ฝรัง่ เศส อิตาลี สเปน โรมาเนยี บัลกาเรยี เยอร ทัน ฮังการี ขา โอด ขาวบารเลย ถัว่ มนั ฝรงั่ ปลกู ไดโดยทว่ั ไปของประเทศตา งๆในภมู ิภาค ยโุ รป องุน สม มะกอก มะนาว แอปเปล ปลกู มากในประเทศที่มีลักษณะอากาศแบบเมดิ เตอรเ นยี น ไดแ ก ประเทศอิตาลี ฝรงั่ เศส สเปน กรีซ การเลี้ยงสตั ว สตั วเศรษฐกจิ ท่นี ิยมเลีย้ ง ไดแก กวางเรนเดีย โคเนื้อ โคนม แพะ แกะ มา และสุกร โดยการเลย้ี งสตั วเศรษฐกจิ ดังกลาว ขนึ้ อยูกับความเหมาะสมของลกั ษณะภูมปิ ระเทศและภมู ิอากาศ การประมง แหลงทําการประมงที่สําคัญในภูมิภาคยุโรป ไดแก ทะเลเหนอื โดยเฉพาะบริเวณกระแสน้ําอนุ แอตแลนติกเหนอื บรรจบกับกระแสนาํ้ เย็นกรีนแลนดตะวันออก ทําใหมีอาหารสมบูรณ ปลาชุกชุม ประเทศที่ประกอบอาชีพประมงในเขตนี้ ไดแก ประเทศนอรเวย ดอซแ ลนด และสหราชอาณาจักร ทะเลดํา ทะเลสาบแคสเปยน และแมน้ําโวลกา มีการจับปลาสเตอรเจียน นํามาทํา เปนไขปลาคารเวียร ปาไม อาชีพปาไม มีการประกอบอาชีพอยางจริงจังในประเทศฟนแลนด สวีเดน รัสเซีย นอรเวย สว นใหญเ ปน ปา ไมใ นเขตหนาว มปี า ตนสนจาํ นวนมาก โดยมีการนํามาใชทําเปนเยื่อกระดาษ เหมอื งแร ภูมภิ าคยุโรป เปน แหลง แรท ่ีสาํ คัญจาํ นวนมาก ไดแก นา้ํ มนั และกา ซธรรมชาติ อยใู นบริเวณทะเลเหนอื และรอบทะเลสาบ แคสเปยน บอกไซด นํามาถลงุ เปนอลมู เิ นียม มีมากในประเทศฝรัง่ เศส ยูโกสลาเวีย ฮีงการี และเทอื กเขาคูราล ในประเทศรัสเซีย โพแทช นํามาใชในอุตสาหกรรมปุยและสบู มีมากในประเทศฝรั่งเศส เยอรมัน สเปน และรัสเซีย อตุ สาหกรรม ในภูมิภาคยโุ รป ถือไดวา เปนภมู ภิ าคอุตสาหกรรม ประชากรสวนใหญจะ ประกอบอาชีพอยูในภาคอุตสาหกรรม แหลงอุตสาหกรรมในภูมิภาคยุโรป จะอยูแถบยุโรปตะวันตก เชน ประเทศฝรงั่ เศส สหราชอาณาจกั ร เยอรมนั เนเธอรแลนด รวมถงึ ประเทศรัสเซยี ยูเครน เบลารสุ ในแถบ ยโุ รปตะวันออก ภมู ิภาคออสเตรเลีย การประกอบอาชีพของภูมิภาคออสเตรเลีย มีลักษณะการประกอบอาชีพ ดังนี้ การปลกู พชื เกษตรกรรมการปลูกพืช ถอื วา เปน อาชพี หลักของภูมิภาคออสเตรเลยี โดยใน การดําเนินการอาชีพเกษตรกรรมปลูกพืช เกษตรกรมีการนําเครื่องจักรกลเขามาชวยในการทําการเกษตร เนอ่ื งจาก พืน้ ท่ีของออสเตรเลียมคี วามแหงแลง และใชในการขดุ นํา้ บาดาล พืชทส่ี าํ คญั และมีผลตอ เศรษฐกิจไดแ ก ขาวสาลี เปนพชื เศรษฐกิจท่ีสําคัญที่สุดของภูมภิ าคออสเตรเลีย นอกจากน้นั ยงั มีการปลูก

46 ขาวเจา กลว ย ออย สบั ปะรถ องุน และสม กระจายในพ้นื ทภ่ี ูมภิ าคออสเตรเลยี ตามความเหมาะสมของสภาพ ภูมิประเทศ และภูมิอากาศ การเลี้ยงสัตว ในภูมิภาคออสเตรเลีย นยิ มเล้ียงสัตว ไดแ ก แกะ เปน การเลี้ยงไวเ พ่ือการใช ขน โคเนอ้ื มีการเลี้ยงในบริเวณทุงหญา สะวันนา และโคนม มีการเลีย้ งในบริเวณเขตอากาศอบอุน การประมง ภมู ิภาคออสเตรเลยี โดยเฉพาะฝงตะวันออก เปนบริเวณทม่ี ปี ลาจาํ นวนมาก ไดแก ปลาทูนา ปลาฉลาม ปลาแซนมอน ปลากระบอก รวมทั้ง มีการเลี้ยงหอยมกุ ท่ีเกาะเทอรสเตย แตง าน อาชีพดานประมง มีปญหาไมสามารถจับปลาที่มีชุกชุมไดมาก เพราะขาดแรงงาน ปาไม อาชีพปาไม มีการประกอบอาชีพปาไม ประเภทปายูคาลิปตัส เพราะมีจํานวนมากใน แถบตะวันออกของภูมิภาคออสเตรเลีย เหมอื งแร ภูมิภาคออสเตรเลีย เปน แหลงแรทส่ี ําคัญจาํ นวนมาก ไดแก เหลก็ มีมากท่ีรฐั เวสเทริ นออสเตรเลีย ถา นหนิ มีมากทซ่ี ิดนีย นวิ คาสเซลิ ทองคาํ มีมากทีเ่ วสเทิรนออสเตรเลยี ดบี กุ มมี ากทรี่ ฐั ควินสแลนด อตุ สาหกรรม ในภูมิภาคออสเตรเลีย มีการดาํ เนินงานอาชีพอุตสาหกรรมการเกษตรเปน สว นใหญ ไดแก การผลิตสิง่ ทด นํ้าตาล นม เนย อาหารกระปอ ง ดา นอุตสาหกรรมอนื่ มีการผลิต เครื่องใชไ ฟฟา การตอเรือ สวนใหญภาคอุตสาหกรรมจะประกอบการในแถบตะวันออกเฉียงใตข องภูมภิ าค ออสเตรเลยี ภูมภิ าคแอฟรกิ า การประกอบอาชีพของภูมิภาคแอฟริกา มีลักษณะการประกอบอาชีพ ดังนี้ การปลกู พชื ภูมิภาคแอฟริกาสวนใหญ เปนทะเลทราย ดินขาดความอุดมสมบูรณ ประชากรจะปลกู พืชไดเฉพาะบรเิ วณท่ีราบดนิ ตะกอนของปากแมน ้ําสายตางๆ ทาํ ใหผลผลติ ท่ไี ด ไม เพียงพอตอ การบริโภคของประชาชนในภมู ิภาค ทัง้ นี้ แหลง ปลูกและพชื ท่ีสาํ คัญของภมู ิภาคแอฟริกา ไดแก แหลง ปลูกพืชเมืองรอนในเขตรอนช้นื บริเวณลุมน้ําคองโก ชายฝง แอฟริกา ตะวนั ออก และตะวนั ตก มกี ารปลูกโกโก มากทีส่ ดุ นอกจากนัน้ มกี ารปลูกปาลม นาํ้ มัน กาแฟ ถ่วั ลิสง ออ ย ยางพารา เผอื ก และมนั ลมุ แมน้าํ ไนล เปน พนื้ ท่ีอากาศรอน แหง แลง สว นใหญปลูก ฝาย ชา อินทผาลัม ขาวฟาง เขตเมดิเตอรเ รเนยี น บรเิ วณดานเหนือสุดและดานใตสดุ ของภูมภิ าค มกี ารปลกู สม องุน มะกอก และขา วสาลี เขคอบอุนชืน้ บรเิ วณดา นตะวันออกเฉยี งเใตข องภมู ภิ าค มีการปลกู ผลไม ขา ว สาลี ขา วโพด การเลี้ยงสัตว ในภูมิภาคแอฟริกา มีการเลี้ยงสัตวและการลา สตั วปา ดงั นี้

47 โคเขายาว เลี้ยงไวเพื่อใชแรงงาน ใชเนื้อเปนอาหาร และเปนการแสดงฐานะทาง สังคม สวนใหญจ ะเล้ียงในเขตภาคตะวันออกและภาคใตของภูมภิ าค โคเนื้อ และโคนมพันธุตา งปะเทศ นิยมเลี่ยงในเขตที่มีภูมิอากาศอบอุนชื้น แพะ แกะ เปนการเลี้ยงแบบเรรอน ในเขตทะเลทราย อฐู เลี้ยงไวเพื่อใชเ ปน พาหนะ และอาหาร นิยมเลี้ยงในเขตทะเลทราย การลา สัตวป า โดยชนพ้ืนเมือง สัตวปาทีเ่ ปน ทนี่ ยิ มในการลา เพอื่ นํามาจําหนาย ไดแ ก งาชาง และนอแรด เหมอื งแร ภูมิภาคแอฟริกา เปนภูมิภาคที่มีแหลงแรเปนจํานวนมาก โดยเฉพาะ เพชร มี ปรมิ าณมากกวาทกุ ภูมิภาค โดยแรธาตุท่ีสาํ คญั อ่นื ไดแก เหล็ก มีมากที่รฐั เวสเทริ นออสเตรเลีย ถานหนิ มมี ากทสี่ าธารณรัฐแอฟรกิ าใต นํา้ มนั ปโตรเลียม มีมากที่ทะเลทรายสะฮารา ประเทศแอฟริกาเหนือ ลิเบีย แอลจีเรยี อยี ิปต ไนจเี รยี กาซธรรมชาติ มีมากในท่ีลมุ ของแอฟริกาเนือ และแอฟริกาตะวนั ตก โดย ประเทศ แอลจเี รยี มีปริมาณกาซธรรมชาติ มากทสี่ ุดแหง หน่ึงของโลก ทองคํา มีมากที่สาธารณรัฐแอฟรกิ าใต ทองแดง มีมากที่ประเทศซาอีร อตุ สาหกรรม ในภูมิภาคแอฟริกา มีการดําเนินงานอาชีพดานอุตสาหกรรม โดยเฉพาะที่ สาธารณรฐั แอฟริกาใต

48 เรอ่ื งที่ 5 การพัฒนากระบวนการจดั การงานอาชีพในชมุ ชน สังคม ประเทศ และภมู ิภาค 5 ทวปี ไดแ ก ทวปี เอเซยี ทวปี ออสเตรเลยี ทวีปอเมริกา ทวีปยโุ รป และทวีปอัฟรกิ า 1. การจัดการการผลติ กระบวนการของการจดั การการผลิต มีความสําคัญ จําเปน ตองมขี ้ันตอนทก่ี าํ หนดไวก อนหลงั อยา งชดั เจน เพื่อใหผดู ําเนนิ การ สามารถปฏิบัติตามไดอยางถูกตอง กระบวนการผลิต จําเปนตองมีความเขาใจและสามารถจัดระบบการ บรหิ ารจดั การ ไดอยางมีประสิทธภิ าพ เพราะเปนการกําหนดแนวทางการสื่อสาร การประกันคุณภาพ การ ประเมิน การควบคุม การตดิ ตามตรวจสอบ การดาํ เนนิ งาน การแกป ญ หา เปนเครื่องมือในการสราง นวตั กรรม รวมถึงการพยากรณส ิ่งทจี่ ะเกิดขึน้ กระบวนการของการจัดการ เปน การนําทรัพยากรมาเปนผลผลิต ดงั น้ี ปจจยั นาํ เขา กระบวนการ ปจ จัยนําออก Inputs Processes Outputs ทรพั ยากรการจดั การ หนา ทก่ี ารจดั การ 1. สินคา 1. คน 1. การวางแผน 2. เงนิ 2. การจดั องคก ร 2. บรกิ าร 3. วสั ดุอุปกรณ 3. การจดั คนเขา ทาํ งาน 4. วธิ กี าร 4. การอาํ นวยการ 5. การควบคมุ จากแผนภาพขางตน ปจจัยนําเขา ไดแ ก คน เงนิ วสั ดุอุปกรณ และวธิ กี าร ถูกนาํ เขาสูกระบวน การ ของการแปรรูปทรัพยากร โดยหนาทีก่ ารจัดการ 5 ประการ คอื การวางแผน การจัดองคกร การจัดคนเขา ทํางาน การอํานวยการ และการควบคุม เม่ือผานกระบวนการแปรรูปแลว ผลลพั ธท ไ่ี ดจ ะเปน ปจ จยั นาํ ออก ไดแ ก สนิ คา ตา ง ๆ หรืออาจอยูในรูปของการบริการ กระบวนการของการจัดการการผลิต เปน การวเิ คราะห ลักษณะ ขอบขาย ท่เี กี่ยวของกับการจัดการ การผลติ ไดแ ก การวางแผน การจัดทําโครงการ การใชวสั ดอุ ปุ กรณ การใชแรงงาน การใชสถานที่ และการ ใชท ุน

49 แนวคิดสําคญั การวางแผนงานเปนกิจกรรมเบื้องตนของการปฏิบัติงานใหผูปฏิบัติงานทราบถึงแนวทางวาตองทํา อะไร ที่ไหน เมอ่ื ใด อยางไร โดยมกี ระบวนการของการวางแผนเพ่ือใหไ ดแ ผนงานทด่ี ี สามารถปฏิบัติให สาํ เร็จไดตามวัตถปุ ระสงคท กี่ าํ หนด การวางแผนงานที่ดีจะเปนเครื่องมือของฝายปฏิบัติการที่จะชวยใหการ ดําเนินการมีความชัดเจน ราบรน่ื และประหยัดทรัพยากร การดาํ เนินกจิ กรรมใดกต็ าม ส่ิงท่ีตองมีอันดบั แรกนัน้ ก็คือ วัตถุประสงคหรือเปาหมายการประกอบ ธุรกจิ ก็เชน กนั จะตองกําหนดวัตถุประสงคหรือเปาหมายใหชัดเจน การวางแผนจะเปนการกาํ หนดแนวทาง ของการดําเนินกิจกรรมวาจะทําอะไร เม่ือใด อยางไร โดยใชทรัพยากรตาง ๆ เพื่อใหเกิดความสําเร็จตาม วัตถุประสงคท ต่ี องการ กิจกรรมที่ทํา วัตถุประสงค การวางแผน 1. การวางแผน “การวางแผนเปนจุดเริ่มตนของการทํางานตามนโยบาย เพื่อบรรลุวัตถุประสงคขององคกรโดย กาํ หนดกิจกรรมไวช ัดเจนวา จะใหใ ครทาํ อะไร ทไ่ี หน เม่ือใด เพราะอะไร ดวยวธิ ีใด เมื่อพบปญหาและ อุปสรรคที่คาดวาจะมีจะเกดิ อยา งนน้ั อยางนแี้ ลว จะแกไ ขอยา งไร ในชว งเวลาขา งหนา ของการดาํ เนนิ การ ภายใตงบประมาณที่ตั้งไว” นอกจากความหมายดังกลาวขางตน สามารถแสดงองคประกอบของการวางแผนงานไดด งั น้ี 1. การวางแผนเปนจุดเริ่มตนของการลงมือทํางาน เปนรากฐานหรือหนาที่ประการแรกของ กระบวนการการจัดการ 2. แผนงานตองสอดคลองหรือรับใชนโยบาย ซึ่งนโยบายสนองตอบวัตถุประสงคขององคกร 3. ในแผนงานประกอบดวยกิจกรรมตาง ๆ ตามลําดับความสําคัญและวิธีการทํางานอยางเปน ขนั้ ตอน 4. ทุกขั้นตอนของแตละกิจกรรม สามารถตอบคําถามได ดังนี้ 4.1 ใคร (ตามหนา ทีแ่ ละความรับผดิ ชอบที่ไดร บั มอบหมายใหท ํา) 4.2 ทําอะไร เรื่องอะไร (ตามภาระงาน) 4.3 ทาํ ทไ่ี หน จดุ ทีท่ ํางานหนวยงานท่ีทํา

50 4.4 ทาํ เมือ่ ใด คือ เริม่ ตนทําตามกิจกรรมทม่ี อบหมายเม่ือใด จะสิ้นสดุ ลงเมือ่ ใด 4.5 แสดงเหตุผลวา ทําเชน นี้ (กจิ กรรม) เพราะอะไร จะไดผลอยางไร 4.6 กาํ หนดวธิ ที าํ งานในแตล ะขน้ั ตอนเอาไวช ัดเจนพรอมกบั แสดงปญ หาและอุปสรรคที่ คาดวาเม่ือทาํ ถึงขนั้ ตอนน้ันแลว อาจเกดิ อะไรขน้ึ บางและจะไดดตี องกําหนดหรือแสดงวธิ กี ารแกปญหาและ วธิ หี ลกี เลย่ี งอุปสรรคนั้น ๆ เอาไวดว ย 5. ตอ งกาํ หนดชว งเวลาของแผนไวต ามลกั ษณะหรือชนดิ ของแผนงานนน้ั 6. ในทกุ กจิ กรรมจะตอ งใชทรพั ยากรหรืองบประมาณเทา ใดกาํ กับไวด วยจะยงิ่ ดี เมื่อรวมแลวจะ ทราบวาแผนงานนี้จะตองใชงบประมาณเทาใด ความสําคัญของการวางแผน การวางแผน เปนการกําหนดแนวทางวาจะทําอะไร เมื่อใด อยางไร โดยใชทรัพยากรตาง ๆ ของ องคกร ทําใหเห็นถึงความชัดเจนที่จะดําเนินไปสูความสําเร็จตามวัตถุประสงคทต่ี องการ หากการดาํ เนินการ ใดปราศจากการวางแผนจะกอใหเกิดปญหาตา ง ๆ ข้ึนดังนี้ 1. เกิดความสับสนวาจะตองทําอะไร ทําเมื่อใด ทําอยางไร 2. เกิดความเสี่ยงตอความสําเร็จ เพราะไมทราบแนวทางวาจะมีโอกาสสําเร็จตามวัตถุประสงคได อยางไร 3. เกิดความสูญเสียในการใชทรัพยากรตาง ๆ ซึ่งนํามาใชอยางไมเหมาะสมไมมีประสิทธิภาพสูงสุด และการสูญเสียเวลา 4. เกิดการทํางานที่หลงทิศทาง เบี่ยงเบนออกจากวัตถุประสงคเดิม 5. ไมสามารถติดตามความกาวหนาของงานและไมสามารถประเมินผลงานได การวางแผนจึงมีความสําคัญที่ชวยใหผูปฏิบัติงานไมเกิดความสับสนวาจะตองทํางานอะไร ทํา เมื่อใด งานใดทํากอน งานใดทําหลัง และทํางานโดยวิธีอยางไร เมื่อทํางานแลวสามารถติดตามความกาวหนา ของงานวาสําเร็จมากนอยเพียงใด มีโอกาสดําเนินถึงผลสําเร็จตามวัตถุประสงคหรือไมและสามารถ ประเมินผลงานไดวามีความสําเร็จเพียงใด ประเภทของแผนงาน การแบงประเภทของแผน มีการแบงในหลายลักษณะ ดังนี้ 1. แบงการวางแผนตามระยะเวลา แบงได 3 ประเภท 1.1 แผนระยะสัน้ เปนแผนงานทเ่ี ก่ยี วขอ งกบั กจิ กรรมเฉพาะอยาง หรือกิจกรรมที่มี ระยะเวลาดําเนินการไมนาน โดยปกติมักจะมีระยะเวลาดําเนินการไมเกิน 1 ป เชน แผนงานประจําป แผน งบประมาณ แผนงานเฉพาะกิจ เปนตน 1.2 แผนระยะปานกลาง เปนแผนงานที่มีระยะเวลาดําเนินการยาวนานกวา 1 ป สวนใหญจะ มีระยะเวลา 3-5 ป กลาวคือ มีระยะเวลาไมสั่นจนไมสามารถเห็นความสําเร็จ แตก็ไมยาวนานเกินไป เชน แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหง ชาติ แผนโครงการกอสรา งรถไฟฟา แผนการสรางเขื่อนเก็บกักน้ํา เปน ตน