หนังสือ คำพ่อ คำแม่

กรมกิจการสตรแ� ละสถาบันครอบครัว (สค.) กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่นั คงของมนษุ ย พระธรรมกติ ติวงศ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบณั ฑติ ) “ทุกวัน…เปน วันของครอบครัว” www.dwf.go.th

ภูมิคมุ้ กันทดี่ ที ่สี ดุ ของเด็ก คือ ความรักจากครอบครวั

คำปรารภ รัฐมนตรีว่าการ กระทรวงการพัฒนาสงั คมและความม่นั คงของมนุษย์ การเปล่ียนแปลงทางดา้ นเศรษฐกิจ สงั คม การเมือง เทคโนโลยี สภาวะแวดลอ้ ม รวมถงึ ภาวะยากจนและปญั หาหนส้ี นิ ในครวั เรอื น ลว้ นสง่ ผลกระทบไปยงั ครอบครวั ทำใหพ้ อ่ แมม่ งุ่ เนน้ หาแต่รายได้ จนไม่มีเวลาดูแลสมาชิกในครอบครัว การเล้ียงดูบุตรหลานด้วยวัตถุสิ่งของหรือ ใช้ส่อื ในการเล้ียงดูแทนการอบรมด้วยคำสัง่ สอนทด่ี ีงาม และการใช้ความรนุ แรงในการแก้ปัญหา ตลอดจนปญั หายาเสพตดิ และการพนนั ทำใหบ้ ตุ รหลานหา่ งเหนิ จากครอบครวั สง่ิ เหลา่ นล้ี ว้ นเปน็ ภัยคุกคามที่ทำให้ครอบครัวประสบปัญหา และบั่นทอนความเข้มแข็ง คุณธรรม จริยธรรมของ ครอบครวั พอ่ แมต่ อ้ งอาศยั สตปิ ญั ญาและการมสี ว่ นรว่ มของคนในครอบครวั เพอื่ สรา้ งครอบครวั ที่อบอุ่นและมีความสุข ซึ่งทำได้ไม่ยากหากสมาชิกในครอบครัวหันมาใส่ใจกัน สร้างความรัก ความเขา้ ใจ สมาชกิ ในครอบครวั รจู้ กั บทบาทหนา้ ทข่ี องตนเอง สอ่ื สารตอ่ กนั อยา่ งสรา้ งสรรค์ และ ใชเ้ วลาวา่ งทำกจิ กรรมรว่ มกนั อยา่ งมคี ณุ ภาพ รวมถงึ การปลกู ฝงั หลกั คดิ คณุ ธรรม และจรยิ ธรรม ที่เหมาะสม ครอบครัวที่อบอุ่นและเข้มแข็งจะสามารถสร้างภูมิคุ้มกันให้บุตรหลานรอดพ้นจาก ปัญหาและภัยคุกคามต่างๆ ได้ อีกท้ังถ้าครอบครัวสามารถตั้งรับกับปัญหาได้ก็จะเป็นพื้นฐาน ท่มี ั่นคงของชมุ ชน สังคมและประเทศชาติต่อไป หนงั สือ “คำพ่อ คำแม”่ เล่มน้ี พระเดชพระคุณท่านเจ้าคุณพระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑิต) เจ้าอาวาสวดั ราชโอรสาราม ไดป้ ระพนั ธข์ ้ึน โดยรวบรวมร้อยเรียง หลักคำสอนของพอ่ และแม่ทมี่ ีคุณประโยชน์ในการอบรมส่งั สอน เพอื่ ปลกู ฝงั คุณธรรม จรยิ ธรรม ทศั นคตแิ ละคา่ นยิ มทด่ี งี ามแกบ่ ตุ รหลาน รวมทง้ั การทำหนา้ ทข่ี องลกู ใหถ้ กู ตอ้ ง และการแสดงความ กตญั ญตู อ่ พอ่ แม่ ซงึ่ ลว้ นแลว้ แตเ่ ปน็ หนทางสคู่ วามสขุ อนั จะทำใหเ้ กดิ สติ มปี ญั ญาในการแกป้ ญั หา ทเ่ี กิดข้นึ ในชวี ิต ทำให้รจู้ กั การดำเนินชีวิตอยบู่ นความไมป่ ระมาท มคี ณุ ธรรมประจำใจ สามารถ ดำเนินชีวิตไดอ้ ย่างมคี วามสุขโดยแทจ้ ริง ผมหวังเป็นอย่างยิ่งว่าผู้ที่ได้อ่าน หนังสือ “คำพ่อ คำแม่” เล่มน้ี จะได้นำเอาแนวคิด และพลงั ที่ย่ิงใหญ่ในการขบั เคลอ่ื นการพฒั นาประเทศใหเ้ จริญและยัง่ ยนื พลเอก (อนันตพร กาญจนรตั น์) รฐั มนตรวี า่ การกระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ย์

คำนำ ปลัดกระทรวงการพัฒนาสงั คมและความม่ันคงของมนษุ ย์ “เด็กเปรยี บเสมอื นผา้ ขาว จะยอ้ มสีอะไรลงไปกต็ ิดงา่ ยฉันใด การอบรมส่งั สอนคนในวัยเดก็ ยอ่ มเกิดผลดีกว่าทำเมือ่ เดก็ โตข้นึ เป็นผู้ใหญแ่ ล้วฉันนน้ั ” พ่อแม่ทุกคนย่อมอยากเห็นลูกเติบโตเป็นผู้ใหญ่ท่ีดีของสังคม แต่เด็กจะเติบโตขึ้น เปน็ ผใู้ หญท่ ด่ี ไี ดห้ รอื ไมน่ น้ั พอ่ แมเ่ ปน็ ผมู้ บี ทบาทสำคญั ในการสรา้ งกระบวนการเรยี นรทู้ างสงั คม แกเ่ ด็ก เป็นผู้ปลกู ฝังความคิด คา่ นิยม ความเชอ่ื และทัศนคตคิ ุณธรรม จรยิ ธรรมให้กบั เดก็ และ เยาวชนตั้งแต่ในวัยเยาว์ แต่ในปัจจุบันสภาพแวดล้อมรอบตัวเด็กและวิถีชีวิตที่เต็มไปด้วย การแขง่ ขนั สภาพเศรษฐกจิ และสงั คมทรี่ มุ เรา้ ทำใหพ้ อ่ แมม่ เี วลานอ้ ยลงในการอบรมบม่ นสิ ยั ลกู บางครอบครวั อาจจะไมม่ เี วลาอบรมสง่ั สอนลกู เลย สง่ ผลกระทบใหค้ วามสมั พนั ธภ์ ายในครอบครวั ลดลง ซ่งึ บ่นั ทอนความอบอนุ่ และความเขม้ แขง็ ของสถาบนั ครอบครัว เด็กและเยาวชนตกอยู่ใน ภาวะเส่ียงต่อปัญหาและภัยทางสังคม บางคนหันไปพ่ึงยาเสพติด สื่อออนไลน์ หรือติดเพื่อน ชกั ชวนกนั ไปในทางทไ่ี มด่ ี ดงั นน้ั พอ่ แมจ่ งึ ตอ้ งใหค้ วามรกั ความอบอนุ่ ปลกู ฝงั คณุ ธรรม จรยิ ธรรม เป็นตัวอย่างท่ีดีให้กับเด็ก เพราะเด็กก็เปรียบเสมือนผ้าขาว เราควรสร้างสรรค์ส่ิงที่ดีงามให้แก่ เขาตั้งแต่ยังเล็ก เพ่ือให้เด็กและเยาวชนเติบโตไปเป็นผู้ใหญ่ที่ดีมีคุณภาพและเป็นกำลังสำคัญ ในการพฒั นาประเทศชาตใิ หเ้ จริญต่อไป กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ เป็นหน่วยงานหลักในการสร้าง สังคมและพัฒนาคนให้มีคุณภาพ มีภูมิคุ้มกันต่อการเปล่ียนแปลงและเสริมสร้างทุกภาคส่วน ใหม้ สี ว่ นร่วมในการพฒั นาสงั คม จงึ หวังเป็นอยา่ งยิ่งว่า เน้ือหาในหนงั สือเล่มนีจ้ ะเป็นประโยชน์ ต่อพ่อแม่ รวมถึงสมาชิกในครอบครัวทุกครอบครัว จะได้นำไปปรับใช้ในการสร้างสัมพันธภาพ ท่ดี ใี นครอบครวั อนั นำไปสคู่ รอบครัวเข้มแขง็ และยง่ั ยนื (ดร.ปรเมธี วิมลศิร)ิ ปลดั กระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ย์

คยุ กับผูอ้ ่าน อธิบดีกรมกจิ การสตรีและสถาบนั ครอบครัว ครอบครวั เปน็ สถาบนั ทางสงั คมทเ่ี ลก็ ทสี่ ดุ แตส่ ำคญั ทสี่ ดุ ในสงั คม เพราะทำหนา้ ทใี่ นการ หล่อหลอมขัดเกลา และปลูกฝังความเป็นมนุษย์ ทั้งการอบรมเลี้ยงดู ให้ความรัก ความอบอุ่น ชว่ ยเหลอื เกอ้ื กลู กนั และถา่ ยทอดวฒั นธรรมทางสงั คมทด่ี ใี หแ้ กส่ มาชกิ ในครอบครวั เพอื่ ใหเ้ ตบิ โต เป็นคนดีมีคุณภาพของสังคม สมาชิกทุกคนในครอบครัวจึงมีส่วนสำคัญในการทำให้ครอบครัว อบอุ่น ด้วยการมอบความรัก ให้กำลังใจซึ่งกันและกัน ร่วมแบ่งปันความทุกข์ และร่วมยินดี ในความสุขแก่กันในครอบครัว หน้าที่ของพ่อแม่คือการอบรมเลี้ยงดูบุตรหลานในแต่ละช่วงวัย ใหเ้ หมาะสม และใหล้ กู หลานเตบิ โตภายใตก้ รอบวฒั นธรรมประเพณที ด่ี งี าม เพอื่ ใหเ้ ปน็ คนดขี อง สังคม กรมกิจการสตรีและสถาบันครอบครัว ในฐานะหน่วยงานหลักในการส่งเสริมศักยภาพ สตรีและเสริมสร้างความเข้มแข็งของสถาบันครอบครัว ได้จัดพิมพ์หนังสือ “คำพ่อ คำแม่” เพอ่ื เผยแพรอ่ งคค์ วามรดู้ า้ นครอบครวั ในการอบรมสง่ั สอนบตุ รหลานใหเ้ ปน็ คนเกง่ และดี มคี ณุ ธรรม จริยธรรมและสู้ชีวิต เพื่อให้ผู้สนใจได้นำไปปรับใช้ในวิถีชีวิตประจำวันและชีวิตครอบครัว ซึ่ง ถือเป็นส่วนหน่ึงในการสร้างกระบวนการเรียนรู้ทางสังคมให้แก่สมาชิกในครอบครัว ให้เติบโต เป็นผู้ใหญท่ ีด่ ีมีคุณภาพและเป็นกำลังสำคญั ในการพัฒนาประเทศ หนังสอื “คำพอ่ คำแม่” ที่ท่านกำลังเปิดอ่านอยูใ่ นขณะน้ี เป็นหนงั สือทีไ่ ดร้ วบรวมเอา หลกั คำสอนของพอ่ แมท่ ม่ี คี ณุ ประโยชนใ์ นการอบรมสง่ั สอนเพอ่ื ปลกู ฝงั คณุ ธรรม จรยิ ธรรม ทศั นคติ และค่านิยมท่ีดีงามแก่บุตรหลาน ซ่ึงคำส่ังสอนของพ่อแม่น้ัน เป็นสมบัติที่ล้ำค่ากว่าสมบัติใดๆ ท่ีผู้เป็นพ่อแม่จะมอบให้กับลูกทุกคน พ่อแม่ทุกคนมีหน้าท่ีคอยส่ังสอนลูกให้เป็นคนดี และมี จิตใจทด่ี ี กล่าวชื่นชมเมื่อลูกทำดี ครั้นเมือ่ ลูกทำผดิ พลาดกก็ ล่าวเตอื น สง่ั สอนให้คำแนะนำและ ปลอบโยนใหก้ ำลงั ใจ ลกู เองกต็ อ้ งรจู้ กั หนา้ ทขี่ องตน คอื การเปน็ คนกตญั ญรู คู้ ณุ พอ่ แม่ ปฏบิ ตั ติ าม คำสงั่ สอน สง่ิ สำคญั ทส่ี มาชกิ ในครอบครวั ตอ้ งปฏบิ ตั ติ อ่ กนั คอื การรจู้ กั บทบาทและทำหนา้ ทข่ี อง ตนเอง การพดู จาสือ่ สารตอ่ กนั อย่างสรา้ งสรรค์ และใช้เวลาทำกจิ กรรมดีๆ ร่วมกนั ในครอบครวั ผมหวงั เปน็ อยา่ งยง่ิ วา่ ทกุ ทา่ นทไ่ี ดอ้ า่ นหนงั สอื เลม่ นแ้ี ลว้ จะไดน้ ำเอาเกรด็ ความรไู้ ปปรบั ใชใ้ นการ อบรมส่งั สอนลกู หลาน อันจะนำไปสู่ความเข้มแข็งของชุมชน และประเทศชาตติ ่อไป (นายเลิศปญั ญา บูรณบัณฑิต) อธบิ ดกี รมกจิ การสตรแี ละสถาบนั ครอบครวั

ความนำ คำพ่อ คำแม่ สารบัญ ๒๔ ความในใจ ๒๕ ครอบครวั อบอุน่ ๑ ยาบำรุงหวั ใจ ๒๖ รกั พรี่ กั นอ้ ง ๒ ตชิ มเป็นลมปาก ๒๗ ความทุกข์ของพ่อแม ่ ๓ มองในแงด่ แี งร่ า้ ย ๒๘ ยอดปรารถนาของพ่อแม่ ๔ ยารกั ษาใจ ๒๙ หวงั ใจจะไดเ้ หน็ ๕ คนยาขม ๓๐ วิชาเปน็ ทรพั ย์ ๖ การครองใจคน ๓๑ ค่าของเงนิ ทอง ๗ ความรับผิดชอบ ๓๒ บวั ในตม ๘ ฟังหไู ว้ห ู ๓๓ ซ่ือกนิ ไมห่ มด ๙ การใช้คน ๓๔ คุณของความลำบาก ๑๐ ระเบยี บวินยั ๓๕ นำ้ ใจมีค่ากวา่ นำ้ เงิน ๑๑ ความดอื้ รั้น ๓๖ รกั ษาคำพดู ๑๒ ใจแคบ ใจกวา้ ง ๓๗ ยอมโงบ่ า้ งก็ดี ๑๓ อย่าเอาอยา่ งเขา ๓๘ ให้อภยั ๑๔ หนกั เอาเบาส ู้ ๓๙ เกบ็ หอมรอมรบิ ๑๕ คตู่ อ่ สทู้ ่แี ทจ้ รงิ ๔๐ เพ่อื นแท้ตลอดชวี ติ ๑๖ ระบายเสียบา้ งจะได้สบาย ๔๑ อบายมุข ๑๗ มองการณ์ไกล ๔๒ สมบตั ผิ ้ดู ี ๑๘ การเตรยี มพร้อม ๔๓ ความเกรงใจ ๑๙ ความมีน้ำใจ ๔๔ มารยาทสังคม ๒๐ ทำสิ่งที่ไม่เสีย ๔๕ คนหลงลมื ๒๑ ภมู ิต้านทานทุกข ์ ๔๖ ๒๒ รหู้ น้าไม่รูใ้ จ ๒๓ ใจเขาใจเรา

คดิ กอ่ นพดู ๔๗ ความจงรกั ภกั ดี ๗๒ หกล้มต้องลุก ๔๘ เวรกรรมมจี รงิ ๗๓ รักยาวใหบ้ นั่ รักสน้ั ให้ต่อ ๔๙ ความใฝฝ่ ัน ๗๔ เลย้ี งลกู ให้โต ๕๐ สุขภาพร่างกาย ๗๕ เล้ียงลูกใหด้ ี ๕๑ สุขภาพจติ ใจ ๗๖ หัดให้มากกวา่ หดั ขอ ๕๒ ส่งิ แวดลอ้ ม ๗๗ อยา่ เพ่ิงสน้ิ หวัง ๕๓ อา่ นตวั ให้ออก ๗๘ จงใช้เงิน อยา่ ใหเ้ งนิ ใช ้ ๕๔ บอกตวั ใหไ้ ด ้ ๗๙ ความถกู ตอ้ ง ๕๕ ใช้ตวั ให้เป็น ๘๐ อยา่ แลง้ น้ำใจ ๕๖ กตญั ญูคือยาชูกำลงั ๘๑ ทาสอารมณ์ ๕๗ เลอื กแต่ทด่ี ี ๘๒ ทำใจได้กไ็ มเ่ ดอื ดร้อน ๕๘ บ่อเกดิ กำลงั ใจ ๘๓ การเลอื กคบคน ๕๙ ความยึดติด ๘๔ ความสุจริต ๖๐ ความเยอ่ หยง่ิ ถือตวั ๘๕ ภัย ๓ อยา่ ง ๖๑ เอาชนะกันดว้ ยเหตุผล ๘๖ พษิ ภยั จากบุหร ี่ ๖๒ สตินำ ปัญญาตาม ๘๗ ดี – ช่วั ๖๓ การใหก้ ำลังใจกัน ๘๘ ช่วยเหลอื ตวั เอง ๖๔ กตัญญตู ่อตวั เอง ๘๙ การบรหิ ารเวลา ๖๕ การตอบแทนบญุ คณุ ๙๐ คาถาประทับใจ ๖๖ ทำดไี ด้ แต่อยา่ ใหเ้ ด่น ๙๑ คนที่รักเราจริง ๖๗ ชีวติ มีค่า ๙๒ เหน็ กงจกั รเปน็ ดอกบวั ๖๘ การเอาเปรียบคนอ่นื ๙๓ ช้าเสยี การ นานเสยี กิจ ๖๙ ประสาคนแก่ ๙๔ ชา้ เป็นการ นานเป็นคณุ ๗๐ ฝากไวใ้ ห้ลกู ๙๕ ใจงาม ๗๑

คำสอนของพอ่ แม่ คอื มรดกล้ำคา่ กวา่ เงนิ ทอง

คำพ่อ คำแม่ พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบณั ฑิต) ...ความนำ... ลูกรัก... บัดน้จี กั ลำนำ เปน็ คำสอน จากหัวใจ พ่อแม ่ รักแน่นอน ทุกบทตอน วอนเหน็ เป็นสำคัญ มุ่งถ่ายทอด ความคดิ ชผี้ ิดถูก มุ่งให้ลกู รู้ใจ ความใฝฝ่ นั เปน็ แนวคิด ศกึ ษา คา่ อนนั ต์ ธำรงมน่ั ความด ี วิถีไทย ขอให้ลูก ต้ังจิต พนิ จิ อา่ น จะพบพาน ความจรงิ อนั ยงิ่ ใหญ่ ทกุ อย่างเป็น สจั ธรรม คา่ อำไพ ดีทำไว ้ ชั่วเวน้ จะเป็นคุณฯ

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th ความในใจ ลกู รกั ... ลูกก็โตพอที่จะรู้เร่ืองราวของชีวิตบ้างแล้ว ลูกคงจะรู้แล้วว่าพ่อแม่นั้นรักลูก มากแคไ่ หน ลูกเปรียบเหมอื นดวงตาดวงใจของพอ่ แมท่ กุ คน ทพ่ี อ่ แมเ่ หนอ่ื ยยากลำบาก ทำงานทำการจนไม่ค่อยมีเวลาให้แก่ลูกทุกวันนี้ ลูกก็คงพอทราบแล้วว่าก็เพ่ือตัวลูกเอง ทั้งนั้น ลำพังสองปากสองท้องของพ่อแม่ ทำงานแค่ครึ่งวันก็พออยู่ได้แล้ว ท่ีพ่อแม่ ทุกคนเป็นอย่างนี้ก็เพราะความรักลูกนั่นเอง ที่บอกนี่มิใช่เพื่อเรียกร้องบุญคุณหรือ เพอื่ เรียกร้องอะไรจากลูกหรอก เพราะในวันหน้าลูกก็จะร้ไู ดเ้ อง อันท่ีจริงพอ่ แมท่ กุ คนแหละลูกที่ต้องการอะไรหลาย ๆ อย่างจากลูก แต่กพ็ ดู ไม่ได้ มนั เหมอื นนำ้ ทว่ มปาก เปน็ ตน้ วา่ พอ่ แม่ถงึ แมจ้ ะรำ่ รวยมสี ิง่ ของมากมายเหลอื ใช้ แต่ก็ยังอยากได้ของขวัญของฝากจากลูกอยู่ดี แม้ของนั้นจะไม่มีราคาค่างวดนัก หรือสู้ของที่มีอยู่ไม่ได้ แต่เมื่อเป็นของฝากจากลูก พ่อแม่ก็ปลื้มในอกเหลือล้นแล้ว เมื่อลูกมีขนมมีอาหารมาฝาก ถึงแม้จะอิ่มแล้ว ก็สามารถกินของที่ลูกนำมาได้อีก ดว้ ยความเตม็ ใจ เสอ้ื ผา้ ทล่ี กู นำมาให้ แมจ้ ะไมส่ วยงามอะไรนกั แตพ่ อ่ แมก่ จ็ ะใสอ่ วดลกู เอาใจลูก หรอื เมือ่ ลูกมาเยย่ี มเยยี น แมจ้ ะไม่มีอะไรติดมอื มาเปน็ ของฝากเลย มีแต่หนา้ มาใหเ้ หน็ มแี ตม่ อื ทง้ั สองมาไหวห้ รอื กราบทต่ี กั เทา่ นพ้ี อ่ แมก่ พ็ อใจแลว้ มนั ทำใหอ้ ม่ิ อก อ่ิมใจไม่น้อย ในใจของพ่อแม่ทุกคนเป็นอย่างนี้แหละลูก ต่อไปวันหน้าถ้าลูกมีลูก ของตัวเองนน่ั แหละจะเขา้ ใจความรสู้ กึ อยา่ งนไี้ ด้ดี 2 คำพอ่ คำแม่ พระธรรมกติ ตวิ งศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบณั ฑิต)

ก ร ม กิ จ ก า ร ส ต รี แ ล ะ ส ถ า บั น ค ร อ บ ค รั ว Department of Women’s Affairs and Family Development ครอบครวั อบอนุ่ ลูกรัก... คำวา่ ครอบครวั เปน็ คำทม่ี คี วามหมายมาก คอื หมายถงึ ความรกั ความอบอนุ่ ความเป็นอันหนง่ึ อันเดียวกัน สมัยลกู เป็นเด็ก ๆ เราอยู่รวมกันเปน็ ครอบครวั มีเสียง หัวเราะ สนุกสนาน มีเสียงว่ิงเล่นวิ่งไล่กัน ได้ทานอาหารร่วมกัน ได้ทำอะไรด้วยกัน ดมู นั มีชีวติ ชีวา แมพ้ อ่ กับแม่จะทำงานเหน็ดเหนื่อยกันมา พอเหน็ หนา้ ลกู ๆ มาคอย ต้อนรับที่หน้าประตู ถามว่าเหน่ือยไหมแล้วช่วยถือกระเป๋าถือของให้ เท่าน้ีก็ หายเหนื่อยแล้ว เห็นลูกกินได้นอนหลับ พ่อกับแม่ก็สบายใจ นี่แหละลูกเอ๋ยที่เขาว่า ครอบครวั ท่ีอบอุ่น ตอนน้ีลกู ก็โตกันแลว้ หากสามารถเสกเปา่ ได้ พ่อกับแมก่ อ็ ยากจะ เสกเป่าให้ครอบครัวเราเป็นครอบครัวท่ีอบอุ่น พร้อมหน้าพร้อมตากันเหมือนตอน เปน็ เดก็ แมจ้ ะนาน ๆ ครงั้ กย็ งั ดี เห็นหนา้ เห็นตากัน ทานข้าวดว้ ยกนั ถามไถ่ทกุ ขส์ ขุ ของกันและกัน ได้อุ้มหลานตัวน้อย ๆ เท่าน้ีก็ยืดอายุให้พ่อกับแม่ได้อีกหลายปีแล้ว ลูกเอย๋ คำพอ่ คำแม่ 3 พระธรรมกติ ติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑิต)

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th รกั พี่รักนอ้ ง ลกู รัก... พกี่ นั น้องกนั รักกนั ไวเ้ ถดิ สายเลอื ดเดยี วกันยงั ไง ๆ ก็ตัดกนั ไมไ่ ด้ขายกนั ไม่ขาด ดอกลูก อยา่ ได้รงั เกียจรังงอนหรือริษยาตาร้อนกนั เลย ช่วยเหลือกัน ดแู ลกนั จะดีกว่า พี่กันนอ้ งกันมาทะเลาะกันนั้นเป็นเรื่องน่าละอายและน่าอดสูมากที่สุด ซึ่งคนดี ๆ เขาไมท่ ำกนั นะลูก คดิ ถงึ หวั อกพ่อหวั อกแมบ่ ้าง ถ้าจะทะเลาะกัน คิดถึงตอนเป็นเดก็ ๆ กันสิลูก ทะเลาะกันแล้วก็ดีกัน หันหน้าเล่นหัวกันเหมือนเดิม ลืมเร่ืองท่ีผ่านมาเสีย รักกันไว้สามัคคีกันไว้ มีอะไรก็จะได้ช่วยเหลือกันได้ สามีอาจหาใหม่ได้ ภรรยาอาจ หาใหม่ได้ ลกู กอ็ าจหาใหม่ได้ แตพ่ ห่ี รอื น้องหาไมไ่ ดอ้ ีกแล้วมีเทา่ ไรกเ็ ทา่ นนั้ เม่ือตัดพี่ ตัดนอ้ งกเ็ หมือนกบั ตดั เลือดตดั เนือ้ ของพอ่ กับแม่น่ันแหละลูก 4 คำพอ่ คำแม่ พระธรรมกิตตวิ งศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบณั ฑติ )

ก ร ม กิ จ ก า ร ส ต รี แ ล ะ ส ถ า บั น ค ร อ บ ค รั ว Department of Women’s Affairs and Family Development ความทุกขข์ องพ่อแม่ ลูกรัก... สิ่งท่จี ะทำใหพ้ ่อแม่สบายใจทีส่ ุดกค็ ือการได้เหน็ ลกู ๆ มาพร้อมหนา้ พร้อมตากัน มานง่ั คยุ กนั มาทานขา้ วดว้ ยกนั มอี ะไรกป็ รกึ ษาหารอื กนั แตเ่ รอ่ื งทท่ี ำใหพ้ อ่ แมส่ ะเทอื นใจ และไม่สบายใจอย่างที่สุดก็คือการท่ีลูก ๆ ไม่ถูกกัน ไม่พูดจากัน ห่างเหินเมินหมาง ต่อกัน ย่ิงถ้าลูก ๆ อิจฉาริษยากัน ทะเลาะเบาะแว้งกัน หรือถึงกับฟ้องร้องขึ้นโรง ขน้ึ ศาลเพอ่ื เอาแพเ้ อาชนะหำ้ หน่ั กนั เอง ก็ยิ่งทำให้พ่อแม่สะเทือนใจมากขึ้น มันถึงกบั ทำใหพ้ อ่ แมน่ อนสะอนื้ ทกุ คนื ทเี ดยี วแหละลกู เมอ่ื ลกู ยงั เลก็ ๆ กนั อยู่ ลกู ทะเลาะกนั บา้ ง ตบตีกันบ้าง พ่อแม่เห็นเข้าแม้จะไม่สบายใจอยู่บ้างแต่ก็พอทนได้ เพราะเด๋ียวก็ดีกัน ลืมเร่ืองท่ีทะเลาะกันแล้วก็เล่นหัวกันต่อไป เรื่องของเด็กก็เป็นอย่างน้ี ไม่เก็บเอามา เป็นอารมณ์นาน แต่เมื่อลูกซ่ึงโต ๆ กันแล้วมาทะเลาะกัน มันดีกันได้ไม่เร็วเหมือน ตอนเปน็ เด็ก พ่อแม่จะเสียใจมากหากลูก ๆ เปน็ อยา่ งนน้ั พอ่ กับแม่หวงั ว่าลูกคงเข้าใจหวั อกพ่อแม่ในข้อน้ดี ี พอ่ กบั แม่จึงอยากยอ้ นยุค ไปหาอดตี ท่ลี ูก ๆ มาพร้อมหน้าพร้อมตากนั ทานขา้ วด้วยกนั ไปมาหาส่กู ันเหมอื นตอน เป็นเดก็ ๆ ถา้ เป็นไดพ้ ่อกบั แม่กค็ งจะนอนตายตาหลบั คำพ่อ คำแม่ 5 พระธรรมกิตตวิ งศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบณั ฑติ )

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th ยอดปรารถนาของพอ่ แม่ ลูกรกั ... ลูกอาจจะยังไม่รู้สึกถึงความปรารถนาสุดยอดของพ่อแม่ ตราบเท่าที่ลูก ยงั มไิ ดเ้ ปน็ พอ่ แมค่ น คอื พอ่ แมท่ กุ คนเวลาเจบ็ ปว่ ยหรอื วา้ เหวข่ น้ึ มา ถา้ ไดเ้ หน็ ลกู ของตวั มาปรนนบิ ัตดิ แู ลใกล้ชิด มาเย่ียมเยยี นให้เห็นหน้าบ่อย ๆ นัน่ แหละลกู เอ๋ยคือยาวิเศษ ขนานแทท้ จ่ี ะทำใหพ้ อ่ แมห่ ายเจบ็ หายไขไ้ ดเ้ รว็ พลนั ทเี ดยี ว ลกู แวะเวยี นมาใหเ้ หน็ หนา้ คอยไตถ่ ามสขุ ทกุ ข์ พอ่ แมท่ กุ คนกป็ ลมื้ ทสี่ ดุ แลว้ และดเู หมอื นจะเปน็ สดุ ยอดปรารถนา ของพ่อแม่ทุกคนด้วย ย่ิงตอนที่ตัวเองแก่ชราลงไป และช่วยเหลือตัวเองไม่ค่อยได้ ยิ่งแล้วใหญ่ ยิ่งจะปรารถนาต้องการมากข้ึนเป็นทวีตรีคูณ แม้จะรู้ว่าลูกของตัว มธี รุ ะยงุ่ มีงานต้องทำมากมาย ไม่คอ่ ยมีเวลาไปมาหาสนู่ กั แตก่ ็อดทจ่ี ะเหน็ แกต่ ัวไม่ได้ ยังปรารถนาจะให้ลกู มาปรนนบิ ัติดูแลอยู่ดี 6 คำพ่อ คำแม่ พระธรรมกติ ติวงศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑติ )

ก ร ม กิ จ ก า ร ส ต รี แ ล ะ ส ถ า บั น ค ร อ บ ค รั ว Department of Women’s Affairs and Family Development หวงั ใจจะไดเ้ หน็ ลกู รัก... พ่อแม่ทุกคนนอกจากปรารถนาจะให้ลูกมาดูแลเอาใจใส่แล้ว ยังมีสิ่งที่ ปรารถนาที่สุดอีกอย่างหน่ึงคือ หวังใจจะได้เห็นลูกเจริญก้าวหน้า ได้รับความสำเร็จ ในชีวิต มีชีวิตที่ดีงาม มีความสมบูรณ์พูนสุข หากลูกเป็นได้ตามท่ีปรารถนา พ่อแม่ ทุกคนจะไม่อิจฉาลูกเลย หวั่นใจอย่างเดียวว่าจะไม่ได้เห็นลูกเป็นอย่างนั้นเท่าน้ัน ทพ่ี อ่ แมย่ อมลำบากเลยี้ งลกู กนั มากเ็ พอ่ื สง่ เสรมิ ลกู ใหบ้ รรลถุ งึ ความหวงั นน้ั หากไดเ้ หน็ ลูกเปน็ คนดี มีความรคู้ วามสามารถ ฉลาดทันคน มงี านทำเป็นหลักฐาน ประสบความ สำเร็จในชีวิตไดต้ ามทหี่ วัง พอ่ แม่ทุกคนก็หายเหนือ่ ยแล้ว อย่าทำให้พ่อกบั แมผ่ ิดหวงั ก็แลว้ กัน คำพอ่ คำแม่ 7 พระธรรมกติ ติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑิต)

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th วชิ าเปน็ ทรพั ย์ ลูกรัก... สภุ าษติ พระร่วงกลา่ วไวว้ ่า “เมอื่ นอ้ ยให้เรียนวชิ า ให้หาสนิ เมือ่ ใหญ”่ คอื เมื่ออายุยังน้อยให้ศึกษาเล่าเรียนหาวิชาความรู้ เมื่อเติบโตเป็นผู้ใหญ่ให้ใช้ความรู้ หาสินทรัพย์เงินทองตั้งเน้ือตั้งตัว คำสอนนี้ดีแท้ลูกเอ๋ย การศึกษาเล่าเรียนนั้นเป็น จุดเร่ิมต้นที่สำคัญของคนเรา วิชาความรู้เป็นเครื่องมือในการทำมาหากิน คนท่ีศึกษา ยอ่ มมวี ชิ า คนทมี่ วี ชิ ายอ่ มไดเ้ ปรยี บในเรอื่ งการประกอบอาชพี ทา่ นวา่ “วชิ าเปน็ ทรพั ย”์ คือวิชาความรู้น้ันเป็นทรัพย์ต้นทุนท่ีอยู่ข้างในตัวคนเรา ติดตัวเราไปได้ทุกแห่งหน ไม่ลำบาก ต้องดูแลรักษา นำออกมาใช้ได้ตลอดเวลา และสามารถใช้เป็นเครื่องมือ หาทรัพย์ภายนอกได้ด้วย ลูกจึงควรตั้งใจศึกษาเล่าเรียนให้ดี ให้มีความรู้ให้มากที่สุด เท่าที่จะมากได้ ลูกได้วิชาความรู้เท่ากับได้มรดกอันสำคัญไว้แล้ว แม้จะไม่ได้มรดก ที่เป็นทรัพยส์ นิ เงินทองอกี กส็ ามารถจะใช้วชิ าความรหู้ าเอาได้ มคี ำกลอนที่จำไว้ได้ จงึ ขอฝากลกู ไวเ้ ปน็ ขอ้ คิด คำกลอนนน้ั มีว่า พอ่ (แม)่ ไม่มี เงนิ ทอง จะกองให้ จงตั้งใจ พากเพียร เรียนหนังสือ หาวชิ า ความรู้ เปน็ ค่มู อื เพอื่ ยึดถือ เอาไว ้ ใชเ้ ล้ยี งกาย พ่อกับแม ่ มีแต่ จะแกเ่ ฒ่า จะเลี้ยงเจา้ เรือ่ ยไป น้นั อยา่ หมาย ใชว้ ิชา ช่วยตน ไปจนตาย เจา้ สบาย แมก่ บั พอ่ ก็ชน่ื ใจฯ 8 คำพ่อ คำแม่ พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑติ )

ก ร ม กิ จ ก า ร ส ต รี แ ล ะ ส ถ า บั น ค ร อ บ ค รั ว Department of Women’s Affairs and Family Development ค่าของเงินทอง ลกู รัก... เงนิ ทองเปน็ ของมคี า่ และหาไดไ้ มง่ า่ ยนกั กวา่ จะไดก้ ต็ อ้ งแลกดว้ ยหยาดเหงอื่ และแรงงาน ขอ้ นี้ลูกกค็ งรแู้ ล้ว ดังน้ันเงินทองทพี่ อ่ หรือแมใ่ หล้ กู ใชน้ ้ัน ลกู กใ็ ช้ไปเถอะ ขออย่างเดียวให้ลูกใช้อย่างรู้คุณค่าและคุ้มค่า คือให้รู้ว่ามันมาอยู่กับเราได้อย่างไร และจะใช้อยา่ งไรจงึ จะได้ประโยชน์คุ้มค่า มใิ ชม่ แี ล้วกใ็ ช้ ๆ ให้หมดไป ถา้ หากใชอ้ ย่าง คุ้มค่าและจำเป็นลูกก็ใช้ไปเถอะ จะมากแค่ไหนพ่อกับแม่ก็จะหาให้จนพอแก่ความ ต้องการ แม้จะตอ้ งทำงานหนักเพิ่มขนึ้ อกี กท็ นได้ ถา้ หากว่าเงินทองทุกบาททกุ สตางค์ จะเปน็ ตัวผลกั ดนั ให้ลกู มีอนาคตสดใสงดงามได้ ลูกก็ไม่ตอ้ งห่วงเรื่องน้ี ขอบอกลูกนิดเดียวเท่านั้นว่า ก่อนจะใช้เงินขอให้ลูกฉุกคิดสักนิดหน่ึงว่า ควรหรือไม่ควร อย่างไร เช่น ลูกอยากจะไปดูหนังสักรอบหน่ึง ลองคิดดูว่าค่าดูหนัง รอบเดียวเพียงสองชั่วโมงเศษ ซ่ึงเป็นเงินท่ีพ่อหรือแม่ทำงานท้ังวัน กว่าจะได้มาน้ัน พอจะคุ้มกันไหมกับความสนุกท่ีได้รับ หรือลูกอยากจะได้อะไรสักอย่างหน่ึงท่ีเพื่อน รวย ๆ เขามีกนั แตต่ อ้ งใชเ้ งินทพ่ี ่อหรอื แม่ตอ้ งทำงานต้งั ครงึ่ เดอื น อย่างนี้สมควรจะมี เหมือนเขาไหม ถ้าลูกคิดได้ ลูกก็จะเห็นคุณค่าของเงินทอง และลูกก็จะสามารถ ตง้ั เนอ้ื ต้ังตวั ไดใ้ นเรว็ วัน ขอใหล้ ูกคดิ ดูใหด้ ี ๆ กอ่ นจะใช้เงนิ ทอง คำพอ่ คำแม่ 9 พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑติ )

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th บวั ในตม ลกู รัก... ใครก็ตามถ้าเขาสามารถให้วิชาความรู้พิเศษท่ีหาได้ยากแก่เราได้ เราก็ควร ยินดีไปเรยี นกบั เขา ไมค่ วรไปตงั้ แง่รังเกยี จถึงชาติตระกูล รูปรา่ ง หรือความประพฤติ ของเขา เขาจะเปน็ คนยากจน พกิ ลพกิ าร หรือมคี วามประพฤติไมด่ อี ยา่ งไรก็เป็นเรอ่ื ง ส่วนตัวเขา เขาสอนให้เราฉลาดหรือมีวิชาความรู้พิเศษนั้นได้ก็พอแล้ว ครู อาจารย์ ที่สอนเรามาก็ใช่ว่าจะร่ำรวยหรือมีความประพฤติดีทุกคนไป แต่เราก็เคารพนับถือ ท่านว่าเป็นครูอาจารย์ของเราได้เพราะเราไม่ได้คำนึงถึงพ้ืนเพและความประพฤติ ของท่านมากนัก ถ้าเรามัวไปตั้งแง่รังเกียจส่ิงนอกตัวท่ีไม่ดีของท่าน แล้วไม่ยอมรับ ความรทู้ ท่ี า่ นให้ เรากจ็ ะไมไ่ ด้ความรู้อะไรมากมายเลย ทำนองเดียวกัน ข้อธรรมหรือคำพูดท่ีมีคติเตือนใจซ่ึงแม้จะออกมาจากปาก ของนักบวชผู้ประพฤติไม่เรียบร้อยหรือคนท่ีต่ำต้อย หากเป็นประโยชน์ต่อเรา เราก็ ไม่ควรรังเกียจ ควรศึกษาและปฏิบัติตามเพื่อประโยชน์แก่ตัวเราเอง เหมือนเม่ือเรา ต้องการดอกบัว เราลงไปในสระน้ำเห็นดอกบัวแล้วก็เด็ดเอาแต่ดอกบัวมาเท่านั้น ไยจะมามัวคำนึงถึงท่ีเกิดของดอกบัวนั้นว่ามาจากโคลนตมด้วยเล่า ได้ดอกบัวมาก็ เป็นอนั สมประสงค์แล้ว จะสนใจทีเ่ กิดของดอกบวั ไปทำไม ดอกบวั ท่ีเกดิ จากโคลนตม ที่เน่าเหม็น จะสกปรกเน่าเหม็นไปดว้ ยก็หาไม่ เชน่ เดยี วกัน ข้อธรรม วิชาความรู้และ คำพูดท่ีเป็นคติดังกล่าวแม้จะมาจากคนไม่ดี คนด้อยการศึกษาหรือคนพิการ ถ้าเรา ต้องการและเขาให้เราได้ก็เป็นอันจบกัน จะไปคำนึงถึงพื้นเพ รูปร่าง หรือความ ประพฤตขิ องเขาทำไมคำนงึ ถงึ แต่สิง่ ที่เขามีและเขาให้เราได้จะมิดกี ว่าหรือ 10 คำพอ่ คำแม่ พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑติ )

ก ร ม กิ จ ก า ร ส ต รี แ ล ะ ส ถ า บั น ค ร อ บ ค รั ว Department of Women’s Affairs and Family Development ซื่อกินไม่หมด ลกู รกั ... มีคำโบราณกล่าวไวว้ า่ “ซอื่ กนิ ไม่หมด คดกินไมน่ าน” ลูกคงเคยได้ยิน คำนี้ บอกใหเ้ รารู้ว่าความซื่อหรือความซือ่ สตั ย์นัน้ กินใชไ้ ม่มวี นั หมด ดกี วา่ เงินทอง เงินทอง กินไปใช้ไปก็หมดไปเรื่อย แต่ความซื่อสัตย์กินไม่มีวันหมด คือถึงเงินทองไม่มีก็อาจ ใชค้ วามซอ่ื สตั ยไ์ ปขอหยบิ ขอยมื คนอน่ื ได้ คนใหย้ มื เขากเ็ ตม็ ใจเพราะเราซอ่ื สตั ยต์ อ่ เขา ไม่คิดคดโกงเขา แต่ถ้าเราไม่ซื่อต่อเขา คดโกงเขา เขาก็ให้เพียงครั้งเดียว ตัวเองก็จะ ลำบากไปตลอด คนเราอยู่กับใครทำงานกับใครก็น่าที่จะซ่ือสัตย์ต่อเขา ต่องานที่ทำ และตอ่ คำพดู ของตนเอง อนั ความซอื่ สตั ยน์ ้ันก็คือความจริงใจ ปากกับใจตรงกัน คำพูดกับการกระทำ ตรงกัน ไม่คดในข้องอในกระดูก ความซ่ือสัตย์น้ีเป็นอมตะกินไม่หมด กินได้ตลอดไป เพราะคนอ่นื เขาไว้ใจ ลูกควรมั่นอยู่ในความซ่ือสตั ย์ ตรงไปตรงมา ทำอะไรก็ยึดความ ซอ่ื สตั ยเ์ ปน็ ทต่ี ง้ั แมจ้ ะไดผ้ ลประโยชนต์ อบแทนนอ้ ยกอ็ ยา่ ทง้ิ ความดขี อ้ นี้ ใครจะเหน็ วา่ การเอารดั เอาเปรยี บคนอนื่ โดยเฉพาะนายจา้ งหรอื ราชการไดเ้ ปน็ ความฉลาดกช็ า่ งเขา ใครเขาจะหาวา่ เราโงเ่ ราเซอ่ อยา่ งไรกอ็ ยา่ ไปคดิ มาก เราอยา่ ไปคดิ อยา่ งเขา เพราะหาก เราไมซ่ อื่ สตั ยไ์ ปทำผดิ อะไรเขา้ ถกู จบั ไดข้ นึ้ มา คนทวี่ า่ เราโง่ คนทยี่ ใุ หเ้ ราทำผดิ เขาไมม่ า ช่วยเราหรอก เราจะต้องรับโทษรับผิดไปตามลำพัง ถ้าทำงานด้วยความซ่ือสัตย์ ในเบ้ืองต้นเราอาจลำบากแต่ก็สบายใจในภายหลัง เราก็ไม่ต้องได้รับทุกข์โทษอะไร ตลอดไป คำพ่อ คำแม่ 11 พระธรรมกิตตวิ งศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑติ )

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th คุณของความลำบาก ลกู รัก... พอ่ แมก่ เ็ หมอื นกนั ทกุ คน คอื นอกจากจะไมต่ อ้ งการใหต้ วั เองลำบากแลว้ กย็ งั ไม่ต้องการให้ลูกของตนต้องลำบากด้วย ไม่มีพ่อแม่คนไหนที่ต้องการให้ลูกตัวเอง ลำบากหรือยากจน แต่บางคร้ังก็ทำให้ลูกต้องลำบากเหมือนกัน เพราะพ่อแม่นั้น ไม่อาจทำให้ลูกสบายได้ทุกอย่าง แต่ลูกรู้ไว้อย่างหนึ่งว่า อันความลำบากน้ันมิใช่จะมี เพยี งพษิ รา้ ยทำใหค้ นเราทกุ ขย์ ากอยา่ งเดยี ว หากมองในมมุ กลบั ความดหี รอื ประโยชน์ ของความลำบากกพ็ อมอี ยู่ คอื ความลำบากทำใหค้ นเราแกรง่ ขนึ้ ฉลาดขน้ึ ทำใหค้ นเรา คดิ เปน็ และทำให้เป็นผูใ้ หญ่ขึน้ ความลำบากสอนให้คนเราชว่ ยตวั เองเป็น เพราะต้อง ดิ้นรนเพ่ือความอยรู่ อด มีคนไม่น้อยที่เขาได้ดิบได้ดีมาจากความลำบาก โดยถือคติว่า “ยากไปก่อน แล้วจะสบายเม่ือปลายมือ” ตอนต้นเขาหกล้มหกลุกมา เหน่ือยยากมาจนสายตัว แทบขาด แต่พอลำบากนานเข้าก็มองเห็นลู่ทางที่จะทำให้สบาย เขาก็สบายได้จริง ๆ ในเวลาต่อมา ตรงกันข้ามหลายคนสบายมาต้ังแต่เกิด ไม่รู้จักความลำบาก พอมีเหตุ ทำใหต้ อ้ งลำบากขน้ึ มากแ็ ทบจะเอาตวั ไมร่ อด ทำอะไรไมเ่ ปน็ จบั อะไรไมถ่ กู กวา่ จะเอา ตัวรอดได้ก็เกือบเอาชีวิตไม่รอดทีเดียว ดังน้ันลูกอย่าไปกลัวความลำบาก ให้ถือว่า ความลำบากเป็นครู เป็นกำไรชีวิต และเป็นบทเรียนท่ีเราต้องจดจำ ไม่หันเข้าไปหา มนั อีก 12 คำพอ่ คำแม่ พระธรรมกติ ติวงศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑติ )

ก ร ม กิ จ ก า ร ส ต รี แ ล ะ ส ถ า บั น ค ร อ บ ค รั ว Department of Women’s Affairs and Family Development น้ำใจมีค่ากว่าน้ำเงนิ ลกู รัก... เมื่อลูกไปรับราชการหรือไปรับจ้างเขาทำงานอะไรก็ตาม ก็จงทำงานนั้น ให้เต็มท่ีเต็มกำลังความสามารถ ให้คุ้มกับเงินเดือนหรือค่าจ้างของเขา หากจะทำให้ เกินกว่าเงินเดือนหรือค่าจ้างน้ันได้ก็ยิ่งดี อย่าทำงานเพียงเพื่อให้ได้เงินอย่างเดียว อย่าคิดแต่เพียงให้งานเสร็จ ๆ ไป เท่านั้น ควรทำงานเพ่ือให้ได้งานที่ดีด้วย จึงจะ เหมาะสม คนเราควรเปน็ คนมีนำ้ ใจ อย่าเป็นคนแลง้ น้ำใจ คนท่ีทำงานเกินค่าของเงินตอบแทนด้วยความเต็มใจ แสดงถึงจิตใจ ที่ไม่เอารัดเอาเปรียบเขา แม้จะเสียเวลาอีกนิด แต่งานออกมาดี มันจะเป็นความ ภาคภมู ใิ จของเราเอง ความภาคภมู ใิ จอยา่ งนแ้ี หละทจ่ี ะหลอ่ เลย้ี งหวั ใจของเราใหช้ มุ่ ชน่ื เบกิ บานอยเู่ สมอ ซง่ึ ไมอ่ าจซอ้ื หาไดจ้ ากไหน นอกจากจะไดจ้ ากความมนี ำ้ ใจของเราเอง เม่ือใจมีน้ำใจ ใจก็มีน้ำหล่อเลี้ยงให้ชุ่มชื่น มันก็มีแค่น้ีแหละ ผิดกับคนท่ีแล้งน้ำใจ นอกจากจะไม่มีสิ่งท่ีภาคภูมิใจแล้ว จิตใจของเขาจะแห้งผากเหมือนนาท่ีแล้งน้ำ ขอให้ลูกฝึกความเป็นคนมีน้ำใจเข้าไว้เถิดลูก เร่ืองอย่างนี้อย่าถือว่าเป็นการได้เปรียบ เสยี เปรียบ แต่ใหถ้ ือวา่ เปน็ เรื่องของน้ำใจท่จี ะพึงมีให้แกก่ นั เพื่อจะอยู่ทำงานดว้ ยกัน นาน ๆ ในทีส่ ุดแลว้ นำ้ ใจยอ่ มมคี ่ากวา่ น้ำเงนิ นะลกู คำพอ่ คำแม่ 13 พระธรรมกิตตวิ งศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑิต)

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th รักษาคำพดู ลูกรัก... เรอ่ื งคำพดู เปน็ เรอ่ื งสำคญั เรอ่ื งหนง่ึ ของคนเรา ควรระวงั เรอื่ งคำพดู ๒ อยา่ งคอื กอ่ นพดู ต้องคิดหนา้ คดิ หลงั ให้ดี และเมื่อพดู ไปแล้วจะต้องรกั ษาคำพูด เพราะคำทพ่ี ูด ออกไปแลว้ จะเปน็ นายของเรา จะบงั คบั ใหเ้ ราตอ้ งทำตาม เชน่ รบั ปากอะไรกบั ใครเขาไว้ ก็ต้องทำให้ได้อย่างที่รับปาก แม้จะต้องลงทุนลงแรงขนาดไหน แม้ถึงจะต้องตาย ก็ต้องยอมเพ่ือรักษาคำพูด เรื่องคำพูดน้ีคนเขาถือกันมาก ถ้าเสียเร่ืองคำพูดไปแล้ว แม้อย่างอื่นจะดีงามอย่างไรก็จะพลอยเสียไปด้วย อย่างที่เขาว่าเสียเครดิตนั่นแหละ โบราณเขาจงึ สอนไว้ว่า “เสียชีพอยา่ เสียสัตย์” ดังนัน้ เมื่อลูกคดิ วา่ ตัวเองจะต้องลำบากเพราะรกั ษาคำพูด กอ็ ย่าไปรับปาก ใครเขาง่าย ๆ จงไตร่ตรองให้ดีเสียก่อนว่าเมื่อรับปากเขาแล้ว เราจะทำได้อย่างน้ัน หรือเปลา่ จะเดอื ดร้อนภายหลังไหม คดิ ให้รอบคอบใหถ้ ้วนถ่ีกอ่ น หากเห็นว่าสามารถ ทำได้ค่อยรับปาก จึงจะชอบดว้ ยหลักและจะไมเ่ ปน็ คนเสียหลักเอาง่าย ๆ คนเราหาก รักษาคำพูดไว้ไม่ได้จะไปรักษาอะไรได้ เพราะขนาดคำพูดซ่ึงอยู่ในตัวแท้ ๆ ยังรักษา ไว้ไม่ได้ ของนอกตัวอื่น ๆ จะรักษาได้อย่างไร จึงขอให้ลูกไตร่ตรองให้ดีก่อนพูด กอ่ นรบั ปากใครและอยา่ เปน็ คนลมื คำพดู งา่ ยๆรกั ษาคำสตั ยไ์ วใ้ หม้ น่ั คนรกั ษาคำสตั ยน์ นั้ แมต้ วั จะตายไป โลกก็ยังยกย่องไม่รู้ลืม เชน่ ดงั พนั ทา้ ยนรสงิ หผ์ ู้ซ่อื สตั ย์ คนท่เี สยี สัตย์ แมจ้ ะเอาตวั รอดไดค้ ราวหนงึ่ ตอ่ ไปเมอ่ื มเี หตกุ ารณค์ บั ขนั เกดิ ขน้ึ กจ็ ะไมม่ ใี ครมาแยแส ถูกโดดเด่ยี วอยู่ตามลำพงั 14 คำพอ่ คำแม่ พระธรรมกิตตวิ งศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบณั ฑิต)

ก ร ม กิ จ ก า ร ส ต รี แ ล ะ ส ถ า บั น ค ร อ บ ค รั ว Department of Women’s Affairs and Family Development ยอมโง่บ้างกด็ ี ลูกรกั ... การทำตัวเป็นคนมนี ำ้ ใจ มคี วามซอ่ื สัตย์ ตรงไปตรงมา รักความยุติธรรมนัน้ คนอนื่ เขาอาจมองไปวา่ เราโง่ ไมร่ จู้ กั กอบโกย ไมร่ จู้ กั ทำมาหากนิ ไมถ่ อื คตนิ ำ้ ขน้ึ ใหร้ บี ตกั ก็ยอมให้เขามองให้เขาว่าไปเถอะ ยอมให้เขาว่าโง่ดีกว่าจะเป็นคนไร้น้ำใจ ไม่ซื่อสัตย์ ไมย่ ตุ ิธรรม เราทำงานด้วยความซือ่ สัตย์ มนี ำ้ ใจ ตรงไปตรงมา แม้จะไมร่ ่ำรวยเหลือกิน เหลือใช้เหมือนเขานกั แตเ่ ราก็สบายใจ ครอบครัวเราอาจขาดแคลนไปบา้ งแตก่ อ็ บอุ่น อยู่กันพร้อมหน้า ไม่วิตกกังวลหรือหวาดระแวงอะไรมาก ระหว่างร่ำรวยแต่ไม่อบอุ่น กบั อบอุ่นแต่ไมร่ ำ่ รวย ลกู จะเลอื กทางไหน มีคนส่วนหน่ึงต้องเชิดคอทำหน้าช่ืนอยู่ในสังคม มีเวลาไว้คอยเอาอกเอาใจ คนอ่ืนมากกวา่ ครอบครวั ของตวั เอง หรอื ต้องดนิ้ รนคอยรักษาผลประโยชน์ของตัวเอง อยตู่ ลอดเวลา ใหเ้ วลาแกผ่ ลประโยชนม์ ากกวา่ ครอบครวั หรอื ตอ้ งคอยประจบสอพลอ คนอื่นเพ่ือผลประโยชน์นั้น มักจะคิดว่าตัวเองฉลาดที่ทำอย่างน้ันได้ โดยลืมนึกไปว่า เพราะความฉลาดนั่นแหละทท่ี ำให้ตวั เองกินไมเ่ ป็นเวลา นอนไม่เป็นเวลา ไมม่ ีเวลาให้ ครอบครวั ทำใหค้ รอบครวั ขาดความอบอนุ่ ตอ้ งคอยพนิ อบพเิ ทาคนอน่ื เกนิ ความจำเปน็ ลูกเอ๋ย คนท่ีนอนไม่หลับเพราะคิดมากเรื่องงานเรื่องธุรกิจนั้น ล้วนเป็นคนที่คิดว่า ตวั เองฉลาดท้งั นน้ั แหละ คนท่ียอมตัวเปน็ คนโง่หรือเปน็ คนโง่จริง ๆ นัน้ หวั ถึงหมอน เมอ่ื ไรเปน็ หลบั ยาวได้ตลอดคนื ยอมเป็นคนโงเ่ สียบ้างกส็ บายดีเหมือนกันนะลกู คำพ่อ คำแม่ 15 พระธรรมกติ ตวิ งศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑิต)

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th ใหอ้ ภัย ลกู รกั ... ในโลกนไี้ มม่ ใี ครทที่ ำอะไรถกู ตอ้ งหรอื ดไี ปทง้ั หมด และกไ็ มม่ ใี ครทจี่ ะทำอะไร ให้ถูกใจเราไปได้ทุกอยา่ ง เราเองกเ็ หมอื นกนั ใช่ว่าจะทำดีทำถกู ไปเสียทุกอยา่ ง หรอื ทำใหค้ นอนื่ ถกู ใจไปไดท้ กุ คน ขอ้ นเี้ ปน็ ธรรมดา คนอนื่ เขาทำผดิ พลาดบา้ ง บกพรอ่ งบา้ ง ทำไม่ถูกใจเราบ้าง ล่วงเกินเราบ้าง ถ้าให้อภัยเขาได้ก็ให้อภัยเขาไปเถิด อย่าไปถือสา อยา่ ไปโกรธเคอื งหรอื ไปตอ่ วา่ เขาเลย นงิ่ เฉยเสยี ทำเปน็ ไมร่ ไู้ มเ่ หน็ เสยี บา้ งกไ็ ด้ อยา่ ไป เก็บมาใส่ใจมากนัก เมื่อให้อภัยเขาแล้วคนท่ีสบายใจก็คือตัวเรานี่แหละ ผูกโกรธไว้ กเ็ หมอื นกบั ผูกโซร่ อ้ น ๆ ไว้ทใ่ี จ ตอ้ งคดิ แค้นอาฆาต รมุ่ รอ้ นรำ่ ไป ไม่มีอะไรดเี ลย ใหอ้ ภยั อกี อยา่ งหนง่ึ คอื ใหค้ วามไมม่ ภี ยั แกค่ นอนื่ หมายความวา่ ทำตวั ของเรา ไม่ใหเ้ ป็นพิษเป็นภัยแกค่ นอืน่ ไม่กอ่ ความกลัว ความเดือดรอ้ น หรือความหวาดระแวง แก่คนอ่ืน แต่ทำตัวเป็นคนเปิดเผย เป็นกันเอง ทำตัวให้เป็นท่ีไว้วางใจของคนอื่น ทำอย่างน้ีเรียกว่าให้อภัย ให้อภัยเป็นความดีแก่ตัวเราเอง คือผู้คนเขาจะไว้เนื้อเชื่อใจ มอบหมายงานสำคัญให้ทำ ผิดกับคนที่มีพิษภัย ไว้ใจไม่ได้ ไปท่ีไหนคนเขาก็ไม่อยาก ให้เขา้ ใกล้ อยู่ท่ีไหนคนเขากร็ ะแวง ทำงานอะไรเขาก็ไมไ่ วใ้ จ มนั เสียทกุ อย่าง ขอใหล้ กู อย่าได้ทำตัวอย่างนั้นเลย ให้อภัยคนอื่นได้ลูกก็จะสบาย ทำตัวให้ไม่มีพิษภัยได้ ลกู จะอยทู่ ไ่ี หนกอ็ ยไู่ ด้ ไมม่ ใี ครรงั เกยี จ ฝกึ ใหอ้ ภยั เขา้ ไว้ อยา่ ไปคดิ วา่ เปน็ การเสยี เกยี รติ เมื่อตอ้ งใหอ้ ภยั เพราะคนเรารักเกยี รติรักศักดิ์ศรี จนเกินจำเปน็ น่ีแหละ จงึ ต้องมานงั่ คมุ แค้นก่อกรรมทำเวรกนั ไม่สน้ิ สุด 16 คำพ่อ คำแม่ พระธรรมกติ ตวิ งศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบณั ฑิต)

ก ร ม กิ จ ก า ร ส ต รี แ ล ะ ส ถ า บั น ค ร อ บ ค รั ว Department of Women’s Affairs and Family Development เกบ็ หอมรอมริบ ลกู รกั ... เมื่อเราต่อสู้ทำงานได้เงินหรือทรัพย์สินมาแล้ว จะทำให้เราตั้งตัวได้ทันที กห็ าไม่ เพราะเงนิ ทองทไ่ี ดน้ น้ั มใิ ชไ่ ดม้ าครง้ั เดยี วเปน็ กอบเปน็ กำใหญโ่ ตจนตง้ั ตวั ไดเ้ ลย แตจ่ ะทยอยไดม้ าเรอ่ื ย ๆ ชว่ งทไ่ี ดม้ านแ้ี หละทส่ี ำคญั หากไดม้ าแลว้ ไมร่ จู้ กั กนิ ไมร่ จู้ กั ใช้ ไม่รู้จักเก็บหอมรอมริบ ได้มาแล้วก็จะหมดไป การอดออมซ่ึงหมายถึงการเก็บหอม รอมรบิ ไวน้ นั้ เปน็ ความจำเปน็ มาก ไดเ้ งนิ ทองมาแลว้ กแ็ บง่ ปนั เปน็ สว่ น ๆ คอื กนิ ใชบ้ า้ ง เก็บออมไว้บ้าง จะมากน้อยอย่างไรก็เก็บออมไว้ มิใช่ว่าได้มาแล้วก็กินใช้จนหมด หมดแลว้ กห็ าใหม่ คนทที่ ำอยา่ งนเี้ รยี กวา่ “คนทำมาหากนิ ” สว่ นคนทเ่ี กบ็ ออมเรยี กวา่ “คนทำมาหาเกบ็ ” สว่ นทเ่ี กบ็ ไวน้ แี่ หละจะคอ่ ยพอกพนู ขนึ้ เรอื่ ย ๆ จนกลายเปน็ ทรพั ย์ ก้อนโต พอที่จะทำใหต้ งั้ ตัวเปน็ หลักฐานได้ การท่ีจะเก็บหอมรอมริบได้ก็ต้องอยู่ที่การอดออมเป็นสำคัญ คือต้องยอม อดบา้ ง อย่าตามใจปาก อย่าตามใจตวั มากนกั อยากกนิ อะไรอดไดก้ อ็ ดไว้ กนิ เฉพาะ ท่ีจำเป็น ขอให้กินเพราะหิวแต่อย่ากินเพราะปากมันอยากกิน อยากใช้อะไรอดได้ ก็อดไว้ ใช้เฉพาะที่จำเป็นต้องใช้ ซื้อเฉพาะท่ีจำเป็นต้องซ้ือ อย่าซื้อเพราะอยากได้ เพยี งอยา่ งเดยี ว เมอ่ื เราอดได้ เงนิ ทองกย็ งั อยกู่ บั เรา เอาสว่ นนแ้ี หละไปออมไวอ้ กี ทหี นง่ึ ทำอยา่ งนแ้ี หละทเ่ี ขาเรยี กวา่ “อดออม”หรอื “เกบ็ หอมรอมรบิ ”ถา้ ลกู อยากตงั้ เนอ้ื ตง้ั ตวั ให้ได้เร็ว ๆ ก็ต้องปฏบิ ตั ิตัวอยา่ งนจ้ี ึงจะสมหวงั คำพ่อ คำแม่ 17 พระธรรมกติ ตวิ งศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑติ )

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th เพ่อื นแทต้ ลอดชวี ิต ลูกรกั ... ลูกเคยคิดไหมวา่ เพ่ือนทีด่ ีท่สี ุดของคนเราคอื หนังสือ หนังสือเป็นเพ่ือนเราได้ ตลอดเวลา ไม่ว่าจะยามสุข ยามทุกข์ ยามเศร้าโศก หรือยามเหงา ติดตามเราไปได้ ทกุ หนทุกแห่ง ไม่ว่าจะในป่า ในเขา หรอื ในท้องทะเล จนท่สี ุดแม้ในห้องนอน ไมว่ า่ ลูก จะเป็นอะไรอยู่ท่ไี หน ลกู อย่าทงิ้ หนงั สือ ท้ิงหนงั สอื กเ็ ทา่ กบั ท้งิ เพือ่ นที่ดีทสี่ ุด พยายาม อา่ นหนงั สอื ให้มาก ๆ อา่ นหนงั สอื อะไรกไ็ ด้ หนังสอื เปน็ เหมอื นแผนท่ชี ที้ างใหเ้ ราเดิน ได้ถกู และตรง อา่ นหนังสอื มากกจ็ ะมแี ผนทส่ี ำหรบั ดำเนนิ ชวี ติ มาก เพราะหนงั สอื กค็ อื สมองของคนเขยี นซง่ึ เขากลน่ั กรองมาดแี ลว้ อา่ นหนงั สอื มากเลม่ เทา่ ไร กเ็ ทา่ กบั มเี พอื่ น มากเท่าน้นั เทา่ กับไดเ้ พิม่ สมองของคนเขียนเข้ามาไว้ในตัวเรามากเท่านนั้ ยามที่เราว่าง ยามท่ีเราเหงา ยามท่ีเราต้องการเพื่อนคิดเพ่ือนคุย ก็จงเลือก หยิบหนังสือข้ึนมาอ่าน จะช่วยเราได้มาก หนังสือดีเล่มหนึ่งเท่ากับเพ่ือนท่ีดีคนหนึ่ง ส่วนสิ่งพิมพ์ซึ่งมิใช่หนังสือนั้นเราก็ควรอ่าน แต่เมื่อเราอ่านแล้วก็ใช้สติปัญญาของเรา พจิ ารณาดวู า่ จะเชอ่ื ตามคนเขยี นหรอื ไมอ่ ยา่ งไร เพราะคนเขยี นกม็ หี ลายระดบั มคี วามรู้ และความคดิ แตกตา่ งกนั ไป มเี จตนาแตกตา่ งกนั ไป ทเ่ี ราควรพจิ ารณาใหม้ ากกค็ อื เรอ่ื ง ทค่ี นเขยี นมเี วลานอ้ ย มขี อ้ มลู นอ้ ย ขอ้ มลู ไมด่ พี อ หรอื ตอ้ งรบี เขยี นเพอ่ื ใหเ้ สรจ็ ไปวนั ๆ อยา่ งนโี้ อกาสทจี่ ะผดิ พลาดมมี าก เรากต็ อ้ งกรองเอาเอง จบั สาระแกน่ สารของเรอ่ื งใหด้ ี อยา่ เช่ือไปเสียทกุ เร่อื ง แตก่ ็อย่าปฏิเสธไปเสยี ทกุ อย่าง 18 คำพ่อ คำแม่ พระธรรมกติ ตวิ งศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบณั ฑิต)

ก ร ม กิ จ ก า ร ส ต รี แ ล ะ ส ถ า บั น ค ร อ บ ค รั ว Department of Women’s Affairs and Family Development อบายมุข ลูกรัก... อบายมขุ ตา่ ง ๆ เชน่ เหล้า การพนัน รวมไปถึงบุหร่ี ยาเสพติดน้นั กร็ กู้ นั อยู่ ทกุ คนวา่ มันเปน็ ของไม่ดี เป็นตัวบ่อนทำลายเงินทอง สขุ ภาพร่างกาย และก่อให้เกิด ความเดอื ดรอ้ นใหค้ นรอบขา้ งมากมาย แตท่ ง้ั ทร่ี เู้ ตม็ อกนแ่ี หละกย็ งั ตกเปน็ ทาสของมนั ทง้ิ มันไม่ได้ ดว้ ยเหตผุ ลตา่ ง ๆ ที่สรรหามาอ้าง ซง่ึ ลว้ นบอกวา่ เปน็ ความจำเปน็ ทงั้ สิ้น ตัวลกู เองลองไตรต่ รองพิจารณาให้ดใี ห้ลกึ สักนดิ ว่า ส่ิงเหล่านี้เคยใหอ้ ะไรที่ดี ๆ แกค่ น ติดบ้าง เคยให้คุณท่ีจีรังยั่งยืนหรือเปล่า เคยทำให้ใครได้ดิบได้ดีหรือทำให้มีหน้ามีตา ข้ึนมาบ้างไหม เห็นมีแต่ทำลายคนเรา ทำให้คนเราตกต่ำ ทำให้ส้ินเปลืองโดยใช่เหตุ ทำใหเ้ สียเวลา เสยี สุขภาพทกุ อยา่ ง แล้วอยา่ งนี้ก็อยากจะถามลกู วา่ ถา้ เราไปเปน็ ทาส ของมนั เขา้ จะเป็นการสมควรหรอื ไม่สมควรกนั พิจารณาดใู ห้ดี คำพอ่ คำแม่ 19 พระธรรมกิตตวิ งศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบณั ฑิต)

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th สมบตั ผิ ู้ดี ลูกรกั ... เมอื่ เราอยู่ในสังคมและจะตอ้ งติดต่อกบั ผูอ้ น่ื การวางตวั ดี พูดจาดี รวมไปถึง การแต่งเนื้อแต่งตัวดีเป็นสิ่งจำเป็นมาก เพราะน่ันเป็นการแสดงถึงว่าเราเป็นผู้ดี ได้รับการอบรมบ่มนิสัยมาดี จึงแสดงอากัปกริยาออกมาดีให้คนเห็น เขาเรียกคน เช่นน้ีว่า คนมีสมบัติผู้ดี คนมีสมบัติผู้ดีย่อมจะได้เปรียบคนท่ีขาดคุณสมบัติเหล่านี้ ในทุกเร่ือง ทั้งความนิยมนับถือ การให้ความสนิทสนม รวมไปถึงให้ความไว้วางใจ จนมอบหมายหน้าทกี่ ารงานท่สี ำคญั ใหท้ ำ สมบตั ผิ ดู้ คี อื การแสดงอากปั กรยิ าออกมาในทางเรยี บรอ้ ย นา่ ชม ไมข่ ดั หขู ดั ตา เต็มไปด้วยความนิ่มนวล อ่อนน้อม และอ่อนหวาน ลูกควรฝึกสมบัติผู้ดีไว้เป็นสมบัติ ประจำตัว เป็นต้นว่า ควรแต่งตัวด้วยเสื้อผ้าท่ีเหมาะสมกับวัย ไม่ถอดเส้ือผ้าในที่ สาธารณะ ควรมีความอ่อนน้อมถ่อมตน รู้จักกราบไหว้ ให้ความเคารพต่อผู้ใหญ่ จะพูดจาก็สำรวมปาก ไม่พูดเสียงดังเอะอะโวยวายในที่สาธารณะหรือในห้องประชุม ไมพ่ ดู สอดแทรกในขณะทผ่ี ใู้ หญก่ ำลงั สนทนากนั อยู่ รจู้ กั เกรงใจคนอน่ื เวลารบั ประทาน อาหารก็สำรวมระวัง ไม่มูมมาม ไม่พูดในขณะท่ีมีคำข้าวอยู่ในปาก จะลุกจะนั่ง ก็สำรวมระวัง ดูให้เหมาะที่เหมาะทาง เหล่าน้ีเป็นสมบัติผู้ดีที่ลูกควรฝึกไว้ทั้งนั้น สมบัติผู้ดีเป็นเหตุให้คนเรามีเสน่ห์น่ารัก และเป็นเหตุให้ผู้ใหญ่รักใคร่เอ็นดู อยากจะ ชูชบุ อปุ ถัมภ์ เปน็ อาภรณ์ประดบั ตวั ท่ีนำออกอวดคนอื่นได้ทุกแห่ง 20 คำพอ่ คำแม่ พระธรรมกิตตวิ งศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบณั ฑติ )

ก ร ม กิ จ ก า ร ส ต รี แ ล ะ ส ถ า บั น ค ร อ บ ค รั ว Department of Women’s Affairs and Family Development ความเกรงใจ ลูกรัก... เมอ่ื ลกู จะทำอะไร ไมว่ า่ จะทำในบา้ นตวั เองหรอื ทำทไ่ี หนกต็ าม ถา้ สง่ิ ทจ่ี ะทำนน้ั อาจไปทำให้คนข้างเคียงเดือดร้อนรำคาญหรือไปรบกวนคนอื่น ลูกต้องระวังให้มาก อยา่ ทำอะไรตามใจชอบหรอื ถือสิทธิวา่ ทำได้ ควรเกรงใจคนอ่นื เขาบา้ ง อยบู่ ้านติดกัน อยหู่ อ้ งตดิ กนั อยหู่ อ้ งเดยี วกนั เกรงใจกนั ไวแ้ หละดจี ะไดไ้ มท่ ะเลาะกนั ไมท่ ำใหผ้ ดิ ใจกนั เสยี เปลา่ ๆ สรา้ งมติ รดกี วา่ สรา้ งศตั รู หากจำเปน็ จะตอ้ งทำ กค็ วรบอกใหเ้ ขารลู้ ว่ งหนา้ หรือขออนุญาตเขายิ่งดี ไม่เสียหายอะไรหรอก เม่ือเราเกรงใจเขา เขาก็จะเกรงใจเรา ยินดีอนุญาตและทนรำคาญหรือทนเดือดร้อนชั่วคราวได้ ข้อนี้ขอให้ลูกเอาใจเขา มาใส่ใจเรา รู้สึกถึงอกเขาอกเราด้วย อย่าทำอะไรตามใจชอบ ขอให้ลูกจำไว้เถิดว่า ความเกรงใจเปน็ สมบตั ขิ องผดู้ ี เปน็ ยาเสนห่ ์ เปน็ มารยาทสงั คม และทำใหไ้ มต่ อ้ งผดิ ใจ กับใครโดยไมจ่ ำเปน็ ดว้ ย ยกตัวอยา่ งเชน่ อย่ใู นห้องประชมุ คนอ่นื เขาตง้ั ใจฟัง แตเ่ ราเอาแต่คุยเสียงดัง ทำให้คนอ่ืนรำคาญหนวกหู เราประกอบอาชีพหรือซ่อมแซมอะไรที่ส่งเสียงรบกวน เพอื่ นบา้ นหรอื หอ้ งขา้ งเคยี ง ทำใหเ้ ขาเดอื ดรอ้ น อยา่ งนเี้ ราตอ้ งเกรงใจ ตอ้ งบอกเขาบา้ ง ถา้ จะตอ้ งทำนาน ๆ กต็ อ้ งเกรงใจเขาใหม้ าก ๆ อยา่ งนจ้ี ะไมม่ เี รอ่ื งอะไรมาก อยา่ ไปคดิ แบบ นักเลงว่ามีเรื่องก็มี ความคดิ อยา่ งนีเ้ ป็นความคดิ ของคนเห็นแกไ่ ดเ้ หน็ แกต่ ัว ไม่นกึ ถึง หวั อกคนอ่นื ลกู อยา่ ไดค้ ิดอย่างนเี้ ลย มันเป็นเรือ่ งน่าละอายมากกวา่ คำพอ่ คำแม่ 21 พระธรรมกติ ตวิ งศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑติ )

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th มารยาทสงั คม ลูกรัก... การอยู่ร่วมกันในสังคมนั้น ส่ิงหน่ึงที่ขาดไม่ได้คือมารยาทสังคม เช่น ความออ่ นนอ้ มถอ่ มตน การรจู้ กั ผหู้ ลกั ผใู้ หญ่ การแสดงสมั มาคารวะ มารยาทสงั คมเชน่ นี้ เป็นอาภรณ์ประดับตัวดีกว่าเสื้อผ้าและเคร่ืองประดับหรูหราราคาแพง ลูกควรฝึกฝน ปฏิบัติมารยาทสังคมเหล่านี้เข้าไว้ให้คล่องแคล่วเคยชิน เวลาทำจริงจะได้ไม่เคอะเขิน เวลาไปพบปะติดต่องานกับผู้อ่ืนก็ดี ไปหาผู้หลักผู้ใหญ่ก็ดี หากลูกรู้จักและปฏิบัติ มารยาทสังคมได้ดี ลูกจะได้คะแนนนิยมเป็นพิเศษจากผู้ท่ีลูกไปหา มารยาทสังคมน้ี เป็นเสน่ห์ของคนอีกอย่างหน่ึงเหมือนกับความเกรงใจ ไม่ว่าใครล้วนแต่ชอบคน อ่อนน้อมถ่อมตน มีสัมมาคารวะ พูดจาอ่อนหวาน รู้จักวางตัวดีด้วยกันทั้งนั้น คนมี ความรู้ดี มีฐานะดี แต่ขาดเสน่ห์คือมารยาทสังคม จะน่ายกย่องนับถือได้อย่างไร เล่าลกู 22 คำพอ่ คำแม่ พระธรรมกิตตวิ งศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑติ )

ก ร ม กิ จ ก า ร ส ต รี แ ล ะ ส ถ า บั น ค ร อ บ ค รั ว Department of Women’s Affairs and Family Development คนหลงลืม ลกู รัก... ในบรรดาคุณธรรมหรือความดีท่ีคนเราควรมีควรประพฤตินั้น ท่านว่า สติ เปน็ ยอด หมายความวา่ สตเิ ปน็ สำคญั ทส่ี ดุ สตคิ อื ความระลกึ นกึ ได้ รวมไปถงึ ความรสู้ กึ ตัวอยู่เสมอ ไม่หลงลืม ไม่เผลอไผล ในทางปฏิบัติเม่ือเราจะทำอะไร จะพูดอะไร จะต้องคิดหน้าคิดหลังให้ดี คิดให้รอบคอบ อย่าวู่วาม อย่าใจเร็วด่วนได้ จะได้ ไมผ่ ิดพลาด และทำอะไรไมบ่ กพรอ่ ง แม้อาจจะผดิ พลาดบกพร่องไปบ้างก็จะเสียหาย น้อย เพราะไดค้ ดิ ไตรต่ รองมาดแี ลว้ การคิดอยา่ งรอบคอบนแี้ หละคอื ตวั สติ ดังน้ัน ลูกควรต้ังสติให้มั่นคงเข้าไว้ โดยการนึกล่วงหน้าไว้เสมอว่า วันน้ีเรา จะทำอะไรบ้าง พรุ่งนี้จะทำอะไรบ้าง คือวางแผนไว้ล่วงหน้าน่ันเอง น่ีก็เป็นหลักของ สตเิ หมอื นกนั คนทม่ี สี ตนิ นั้ จะไมเ่ ผลอไผล ไมผ่ ดิ พลาดไมผ่ ดิ นดั แตจ่ ะถกู ตอ้ งตรงเวลา และไดร้ บั ผลตอบแทนทดี่ งี ามเสมอ ผดิ กบั คนที่ขาดสติ จะทำอะไรก็มักผิดพลาด เผลอไผล ทำให้เสียงานและเสียหาย ร่ำไป คนที่ถกู เรียกวา่ “คนหลง” หรือ “คนหลงลมื ” นนั้ กค็ อื คนทชี่ อบเผลอไผล ไมร่ กั ษาสตินนั่ เอง คำพอ่ คำแม่ 23 พระธรรมกิตตวิ งศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑติ )

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th ยาบำรุงหัวใจ ลูกรกั ... ลูกรไู้ หมวา่ ขนมก็ดี อาหารกด็ ี เงินทองหรือสิ่งของอะไรกด็ ีท่ลี กู เอามาให้พ่อ หรอื ใหแ้ ม่ เมอ่ื ลกู มาเยยี่ มเยยี นนน้ั มนั เปน็ ยาวเิ ศษทที่ ำใหพ้ อ่ กบั แมน่ ช้ี นื่ ใจนกั เพราะมนั เปน็ ของลกู เปน็ ของที่ลูกเอามาให้ แมข้ องอยา่ งน้ันพอ่ กับแม่จะมีอยูแ่ ลว้ แม้พอจะหา ซ้ือหาใช้หรือพอจะทำกินเองได้ แต่ก็สู้ของท่ีลูกเอามาให้ไม่ได้หรอกลูก น่ากินน่าใช้ กว่าเยอะ เพราะมันเปน็ ของผสมดว้ ยนำ้ ใจของลกู ดว้ ยไงละ่ ลกู มาใหพ้ ่อกบั แมไ่ ดเ้ ห็น หน้าก็ช่ืนใจมากอยู่แล้ว แต่ก็ช่ืนใจมากขึ้นไปอีกเม่ือลูกยังมีของฝากมามอบให้กับมือ ของลกู อกี สว่ นหนง่ึ มนั เปน็ สง่ิ ทห่ี ลอ่ เลย้ี งจติ ใจพอ่ กบั แมใ่ หช้ น่ื บานไปไดน้ านทเี ดยี วหละ ยาอะไรจะมาบำรงุ หัวใจได้ดเี ทา่ ยาประเภทนีเ้ ลา่ ลกู เอย๋ 24 คำพอ่ คำแม่ พระธรรมกิตตวิ งศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑิต)

ก ร ม กิ จ ก า ร ส ต รี แ ล ะ ส ถ า บั น ค ร อ บ ค รั ว Department of Women’s Affairs and Family Development ตชิ มเป็นลมปาก ลูกรัก... เวลามีคนมาติหรือชมเรา จะต้องต้ังสติให้ดี อย่าลอยไปตามลมปากของเขา เปน็ อันขาด หากเขาติหรือชมเรากล็ องคิดดวู า่ เราเลวเราแยอ่ ยา่ งทีเ่ ขาตหิ รอื ไม่ หากว่า เป็นอย่างนั้นจริงก็ไม่ควรไปโกรธเขา หากไม่เป็นจริงก็คิดเสียว่าเขาไม่รู้จักเราจริง เรอ่ื งราวก็จะไม่ลุกลามบานปลายไปใหญ่โต หากเราดีจริงอยา่ งท่เี ขาชม กแ็ สดงวา่ เขา รูจ้ ักเราจริง หากเราไม่ดอี ยา่ งทเ่ี ขาชม เรากไ็ มค่ วรจะเหลิงไปลม ๆ แลง้ ๆ แสดงวา่ เขา ชมตามมารยาทหรอื เพราะเขา้ ใจผดิ ถา้ คดิ ไดท้ ำใจไดอ้ ยา่ งน้ี กจ็ ะไมม่ อี าการขน้ึ ๆ ลง ๆ ไปตามคำติ คำชมของคนอ่ืนเลย คำติชมเป็นเพียงลมปากผ่านมาแล้วก็ผ่านไป มันทำให้เราดีหรือเลวไม่ได้ดอก ใครหลงไปกับคำติคำชมก็มีแต่จะบ้าโดยใช่เหตุ ประการเดียว คำพ่อ คำแม่ 25 พระธรรมกติ ตวิ งศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑติ )

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th มองในแงด่ ี แง่ร้าย ลกู รัก... การทล่ี กู จะยกยอ่ งหรอื ยอมรบั ใครสกั คนวา่ เปน็ คนดนี น้ั จะตอ้ งดใู หร้ อบคอบ ใหถ้ อ่ งแทก้ อ่ นและดกู นั ใหน้ าน ๆ อยา่ คดิ แตเ่ พยี งเฉพาะหนา้ เชน่ คดิ วา่ คนนเ้ี ขาดตี อ่ เรา เขาช่วยเหลือเราหรือเขาพูดจาดีกับเรา เราก็เห็นว่าเขาเป็นคนดี ความจริงคือที่เขาดี ต่อเรา มิได้แปลว่าเขาเป็นคนท่ีดีจริง ๆ ที่เขาดีต่อเราน้ันอาจเป็นเพราะเขาหวังอะไร จากเรา หรอื เราสามารถทำสง่ิ ทเี่ ขาตอ้ งการใหเ้ ขาได้ หรอื อยา่ งนอ้ ยเราไมไ่ ดไ้ ปขดั ขวาง ผลประโยชนอ์ ะไรของเขา เขากย็ อ่ มดตี อ่ เราเปน็ ธรรมดา คนทดี่ จี รงิ ๆ นนั้ จะตอ้ งดตี อ่ เรา และคนอื่นด้วย ทำนองเดียวกัน เขาดีต่อคนอื่นแต่ไม่ดีต่อเรา ก็มิได้แปลว่าเขาเป็น คนไม่ดี คนไม่ดีน้ันจะต้องไม่ดีทั้งต่อเราและคนอื่นด้วย ท่ียกเร่ืองน้ีขึ้นมาบอกลูก ก็เพื่อให้ลกู รู้ไวล้ ว่ งหน้าจะไดไ้ ม่เชอ่ื คนง่าย ๆ ไม่ถูกเขาหลอกเอา และจะได้ไม่กล่าวหา ใครงา่ ย ๆ วา่ เปน็ คนไมด่ ี คือไมต่ ้องการให้ลูกมองคนในแง่ดีหรือแงร่ ้ายโดยส่วนเดยี ว นน่ั เอง 26 คำพอ่ คำแม่ พระธรรมกิตตวิ งศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบณั ฑติ )

ก ร ม กิ จ ก า ร ส ต รี แ ล ะ ส ถ า บั น ค ร อ บ ค รั ว Department of Women’s Affairs and Family Development ยารักษาใจ ลูกรกั ... ขึ้นช่ือว่าความทุกข์แล้วเป็นไม่มีใครปรารถนาแน่นอน แต่ทุกคนก็มีทุกข์ ติดตัวกนั อยู่ท้ังนน้ั มากบา้ งนอ้ ยบ้างกต็ อ้ งมี พระท่านว่าทุกขม์ ี ๒ อย่าง คอื ทุกขก์ าย กับทุกข์ใจ ทุกข์กายแก้ได้ด้วยอาหาร เครื่องนุ่งห่ม ท่ีอยู่อาศัย และยารักษาโรค แตท่ กุ ขใ์ จนน้ั ทา่ นวา่ ตอ้ งแกด้ ว้ ยธรรมะ ธรรมะเปน็ ยาแกท้ กุ ขท์ างใจ เปน็ ยาหอมบำรงุ หวั ใจ เป็นที่พึ่งทางใจ คนเราเม่ือมีทุกข์ทางกาย ได้อาหารเป็นต้นมารักษาก็หาย แต่ทุกข์ ทางใจตอ้ งใชธ้ รรมะมารกั ษา คนทไี่ มเ่ หน็ ความจรงิ ขอ้ น้ี เมอื่ มที กุ ขท์ างใจกจ็ ะทกุ ขห์ นกั ว้าเหว่ เศร้าสร้อย บ่นเพ้อ รำพันและโวยวายโทษนั่นโทษนี่ ส่วนคนท่ีมีธรรมะและ ปฏิบัติธรรมะจะมีภูมิต้านทานทุกข์ทางใจได้ดีกว่าคนปกติ แม้จะเผชิญกับทุกข์ก็ บรรเทาทุกข์ได้เอง และสามารถหาความสุขได้แม้ในยามทุกข์เข็ญ ลูกจงฝึกฝน ทำความเขา้ ใจธรรมะใหด้ เี ถิด จะเขา้ ใจได้เองวา่ ธรรมะนัน้ ดีอยา่ งไร คำพอ่ คำแม่ 27 พระธรรมกติ ติวงศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบณั ฑติ )

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th คนยาขม ลกู รัก... คนบางคนอาจพูดจาไม่เพราะหู ตรงไปตรงมา ปากกับใจตรงกัน ผู้ฟังจะ ไมช่ อบแตค่ นอย่างนจี้ ะตอ้ งดูให้ลึก ๆ ดูใหน้ าน ๆ เพราะมกั จะเป็นคนดที ่นี า่ คบหาได้ อยู่ในประเภท “คนยาขม” คือมลี กั ษณะเหมือนกบั ยาขม ตามปกตยิ าขมน้ันจะเปน็ ยาดีมีประโยชน์ ดังท่ีคนโบราณกล่าวไว้ว่า “คนซ่ือมักกล่าวคำไม่เพราะหู แต่เป็น ประโยชนใ์ นกาลภายหนา้ เหมอื นยาดที ข่ี มปาก แตเ่ ปน็ ประโยชนแ์ กค่ นไข”้ ตรงกนั ขา้ ม คนบางคนพูดจาไพเราะ แต่อาจเป็นอันตรายต่อเราก็ได้ เพราะฉะน้ัน การจะตัดสิน วา่ ใครดไี มด่ ดี ว้ ยคำพดู ของเขาเพยี งอยา่ งเดยี วเทา่ นน้ั ดจู ะเสยี่ งกบั ความผดิ พลาดไมน่ อ้ ย ขอ้ สำคญั คอื ตอ้ งคอ่ ย ๆ ดู คอ่ ย ๆ พจิ ารณา ดวู า่ ปากกบั ใจเขาตรงกนั หรอื เปลา่ เปน็ คน ประเภท “คนยาขม” หรอื ประเภท “นำ้ ตาล” หรอื ประเภท “ยาพิษ” ตอ้ งดใู ห้ดี ๆ 28 คำพอ่ คำแม่ พระธรรมกิตตวิ งศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑิต)

ก ร ม กิ จ ก า ร ส ต รี แ ล ะ ส ถ า บั น ค ร อ บ ค รั ว Department of Women’s Affairs and Family Development การครองใจคน ลูกรกั ... เจา้ นายทใ่ี จดี มคี วามยตุ ธิ รรม เหน็ อกเหน็ ใจและเปน็ กนั เองกบั ลกู นอ้ ง ไมเ่ อารดั เอาเปรียบหรือกดขี่เบียดเบียนลูกน้อง ลูกน้องย่อมจะประทับใจและให้ความเคารพ ยำเกรงทั้งต่อหน้าและลับหลัง เม่ือลูกมีโอกาสได้เป็นเจ้านายหรือเป็นผู้บังคับบัญชา คนอื่นก็อย่าลืมความจริงข้อนี้ ถ้าอยากให้ลูกนอ้ งรัก อยากให้เขาประทับใจและจงรัก ภกั ดี กต็ อ้ งทำในสง่ิ ทจ่ี ะทำใหเ้ ขารกั ประทบั ใจ และจงรกั ภกั ดี มากกวา่ ทำในสงิ่ ทจี่ ะทำ ใหเ้ ขากลวั แต่ไมย่ ำเกรง ผ้ปู กครองทใ่ี ชพ้ ระเดชมากกว่าพระคณุ จะมแี ต่คนกลัว แตไ่ ม่ ประทับใจและไม่เกิดความจงรักภักดี ส่วนผู้ที่ใช้พระคุณมากกว่าพระเดช คนเขาจะ ทั้งกลัวทัง้ เกรงและประทบั ใจ เรียกว่าปกครองเขาไดท้ ั้งกายและใจ ผใู้ หญท่ ค่ี ดิ จะครองใจคนโดยใชอ้ ำนาจทางการบงั คบั บญั ชา ทำใหเ้ ขาเกรงกลวั นน้ั นบั ว่าเขา้ ใจผิดโดยแท้ อำนาจทีแ่ ทจ้ รงิ นั้นเกดิ จากการสร้างความประทับใจเป็นสำคญั ความประทบั ใจยอ่ มเกดิ ไดจ้ ากการให้ จากความเออ้ื เฟอื้ เผอื่ แผเ่ ปน็ หลกั เชน่ ใหเ้ งนิ ทอง สงิ่ ของเครอ่ื งใช้ ใหก้ ำลงั ใจ ใหค้ วามเปน็ กนั เอง ใหค้ ำแนะนำทดี่ ี ใหค้ ำปลอบใจ ใหอ้ ภยั ใหค้ วามอบอนุ่ รวมไปถงึ ใหเ้ กียรติ ใหก้ ารยกยอ่ งเชิดชูด้วย ถา้ ตอ้ งการจะครองใจคน ใหต้ ลอดไปกต็ อ้ งฝกึ ใหส้ งิ่ เหลา่ นแ้ี กเ่ ขาและใหบ้ อ่ ย ๆ การปกครองคนทดี่ กี ค็ อื ปกครอง ใจคน และการปกครองใจคนท่ีดีท่ีสุดคือปกครองให้เขาเกิดความประทับใจ เมื่อเขา เกดิ ความประทับใจแล้ว ปญั หาในการปกครองกแ็ ทบจะไม่มเี ลยทเี ดยี ว คำพ่อ คำแม่ 29 พระธรรมกิตตวิ งศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑติ )

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th ความรบั ผิดชอบ ลูกรกั ... เม่ือลูกทำงานของตัวเองหรือได้รับมอบหมายให้ทำงานอะไร ส่ิงที่ลูกต้อง ยึดถือให้มั่นคงที่สุดคือความรับผิดชอบ สิ่งที่เรียกว่าความรับผิดชอบนั้นก็คือ การที่มี ความตง้ั ใจมคี วามจรงิ ใจทำงานนน้ั ๆใหส้ ำเรจ็ ไปดว้ ยดีเรยี บรอ้ ยและทนั ตามกำหนดเวลา ไมต่ อ้ งใหใ้ ครมาคอยจำ้ จจี้ ำ้ ไชบอ่ ย ๆ ไมต่ อ้ งใหใ้ ครมากระตนุ้ เตอื นใหท้ ำ แตเ่ ตอื นตวั เอง อยเู่ สมอวา่ นเ่ี ปน็ งานทตี่ นตอ้ งทำ คนทท่ี ำงานแบบนเี้ ขาเรยี กวา่ คนมคี วามรบั ผดิ ชอบดี เป็นท่ีต้องการของหมู่คณะ และคนเช่นนี้จะเจริญก้าวหน้าได้เร็วกว่าคนที่ขาดความ รับผิดชอบ คนท่ีปล่อยปละละเลยหน้าท่ีของตัวหรือคนท่ีทำงานแบบไม่เต็มใจ แบบเสยี ไมไ่ ดอ้ ยา่ งทีพ่ ูดกนั สมยั นว้ี า่ แบบเช้าชามเยน็ ชาม ลูกทราบดังนี้แล้ว จึงควรฝึกให้เป็นคนมีความรับผิดชอบ วิธีฝึกก็ไม่ยากนัก เรมิ่ ตน้ ดว้ ยการเตอื นตวั เองใหไ้ ดก้ อ่ น เตอื นตวั เองวา่ นเ่ี ปน็ หนา้ ทขี่ องเรา เปน็ งานของเรา เป็นเร่ืองของเราท่ีตัวเราจะต้องจัดต้องทำ และเมื่อลงมือทำก็พยายามทำให้ดีที่สุด ทำจนสดุ กำลงั และเรยี่ วแรงทม่ี อี ยู่ แสดงความรคู้ วามสามารถใหเ้ ตม็ ท่ี ผลทไ่ี ดก้ จ็ ะเกดิ แก่ ตวั เราเอง เราจะเปน็ ผไู้ ดร้ บั ผลโดยตรง อยา่ งนเ้ี ปน็ ตน้ เตอื นใจตวั เองอยา่ งนอ้ี ยเู่ สมอ ๆ ความรับผิดชอบก็จะค่อย ๆ เกิดข้ึนแก่ลูก นานเข้าลูกก็จะกลายเป็นคนรับผิดชอบ ท่ีดเี ยย่ี มโดยอตั โนมตั ิ 30 คำพ่อ คำแม่ พระธรรมกติ ติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑิต)

ก ร ม กิ จ ก า ร ส ต รี แ ล ะ ส ถ า บั น ค ร อ บ ค รั ว Department of Women’s Affairs and Family Development ฟงั หูไวห้ ู ลูกรัก... ในวงสนทนาน้ันย่อมจะหนีไม่พ้นการพูดจากันจนเลยเถิด โดยยกเอาเรื่อง คนนนั้ คนน้ีมานนิ ทามาวจิ ารณ์กัน ลูกจะต้องทำใจใหห้ นักแนน่ ในเรอื่ งน้ี ทำหูให้หนกั เขา้ ไว้ อยา่ เปน็ คนหเู บาเชอื่ คำพดู ใครงา่ ย ๆ โดยเฉพาะถา้ ลกู เปน็ ผใู้ หญ่ เปน็ ผบู้ งั คบั บญั ชา เป็นหัวหน้าคนหรือเป็นหัวหน้าครอบครัว เพราะคนบางคนพูดไปโดยไม่รับผิดชอบ พูดไปตามที่ใจอยากจะพูดไม่คำนึงถึงผลกระทบว่าจะทำให้ใครเดือดร้อนเสียหาย อยา่ งไร นกึ อยากจะพดู กพ็ ดู บางคนกพ็ ดู ดว้ ยความสนกุ ปาก อยากเหน็ คนฟงั เตน้ ไปตาม คำพูดของตัว เขาเรียกคนประเภทน้ีว่า “ป้ันน้ำเป็นตัว” บางคนพูดเพราะต้องการ ใหแ้ ตกแยกกนั ตอ้ งการกดคนอน่ื ไว้ มสี ารพดั เรอื่ งสารพดั ความตอ้ งการ ลกู ฟงั คนเหลา่ นี้ พดู แลว้ ตอ้ งชง่ั ใจใหด้ ี อยา่ เชอ่ื ทนั ที ฟงั หไู วห้ กู อ่ น ตอ้ งพสิ จู นต์ อ้ งพจิ ารณาใหร้ อบดา้ น ลูกจะได้ไมเ่ สยี ใจไม่ผิดหวงั และไม่เดอื ดรอ้ นภายหลงั คนหูเบานั้นทำให้ตัวเองต้องเดือดร้อน เสียคน เสียเครดิต ไม่เป็นท่ีนับถือ ของใคร ๆ มามากแล้ว และความเป็นคนหูเบาน้ันทำให้สามีภรรยากันต้องหย่าร้าง แยกทางกนั เดนิ ทำใหค้ รอบครวั ลม่ จม อยไู่ มเ่ ปน็ สขุ หวาดระแวงกนั หรอื ตอ้ งระทมทกุ ข์ กนั ท้ังสองฝ่ายมามากตอ่ มากแล้ว ระวังตวั ไวก้ ่อนเป็นดี คำพ่อ คำแม่ 31 พระธรรมกติ ติวงศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบณั ฑิต)

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th การใช้คน ลูกรกั ... การมอบหมายให้คนไปทำงานซึ่งเรียกกันโดยทั่วไปว่าใช้คนนั้น จะต้องดู ใหร้ อบคอบถถี่ ว้ น ดูทัง้ งานและดูท้ังคน คือตอ้ งใช้คนใหเ้ หมาะกบั งานใครมคี วามถนัด ทางไหน มีประสบการณ์ในงานน้ันอย่างไร รวมไปถึงความรู้ ความรับผิดชอบ ความไว้วางใจได้ของเขาเป็นอย่างไรต้องดูให้ดี ถ้าใช้คนได้เหมาะกับงานก็จะทำให้ งานเดินไปได้คล่อง ไม่ติดขัด หากใช้คนไม่เหมาะกับงาน ใช้คนที่ขาดคุณสมบัติ ใชเ้ พราะเหน็ แกห่ นา้ กนั หรอื ใชโ้ ดยไมพ่ จิ ารณาใหถ้ ถี่ ว้ น นอกจากจะทำใหง้ านไมเ่ ดนิ แลว้ ยงั อาจทำใหเ้ กดิ ความเสยี หายอีกด้วย มีตัวอย่างให้เห็นไม่น้อยที่ผู้ใหญ่เลือกใช้คนที่ไม่เหมาะกับงาน ไปมอบหมาย งานทต่ี อ้ งเสย่ี งตอ่ ความเสยี หายสงู ไปใหค้ นทข่ี าดประสบการณท์ ำ จงึ ทำใหก้ จิ การนน้ั ๆ หยุดชะงัก ก้าวหน้าไม่ได้ บางแห่งใช้คนท่ีเป็นพวกพ้องหรือเด็กฝากท่ีขาดคุณสมบัติ ข้างต้นไปทำ ถึงทำให้กิจการหรืองานส่วนรวมเสียหายก็มี ดังน้ัน เมื่อลูกจะใช้ใครจะ มอบหมายให้ใครทำงานก็ควรพิจารณาให้ดี ใครก็ตามแม้จะมิใช่พวกพ้องของเราหรือ มคี วามรไู้ มม่ าก แตม่ ปี ระสบการณแ์ ละมคี วามรบั ผดิ ชอบ สามารถทำใหง้ านทล่ี กู ตอ้ งการ สำเร็จไปได้ด้วยดี ก็ควรใช้เขา ดีกว่าใช้พวกพ้องแต่ไม่เป็นงานไปทำ ไม่ควรเอางาน มาเส่ียงกับคนท่ีขาดฝีไม้ลายมือ เพราะจะทำให้กิจการของลูกไม่ก้าวหน้า หรือถึงกับ ทำใหล้ ้มได้ อยา่ เส่ยี งดกี ว่า 32 คำพ่อ คำแม่ พระธรรมกิตตวิ งศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑิต)

ก ร ม กิ จ ก า ร ส ต รี แ ล ะ ส ถ า บั น ค ร อ บ ค รั ว Department of Women’s Affairs and Family Development ระเบียบวนิ ัย ลกู รกั ... แจกนั ดอกไมท้ ใี่ ครเหน็ ใครชมวา่ สวยนน้ั ขน้ึ อยกู่ บั คนจดั เขา้ ใจจดั แตง่ ดอกไม้ บางชนิดแม้จะดูไม่สวย แต่ถ้าคนจัดมีฝีมือก็สามารถจัดให้สวยได้ ตรงกันข้ามดอกไม้ แมจ้ ะสวยอยา่ งไร แตค่ นจดั ไมม่ ฝี มี อื กท็ ำใหแ้ จกนั ดอกไมน้ น้ั ดเู ปน็ ธรรมดา ๆ ไมน่ า่ สนใจ อะไร สิ่งของเครื่องใช้ในบ้านก็สามารถทำให้บ้านดูสวยงาม มีเสน่ห์ได้ถ้าเจ้าของบ้าน รู้จกั จัดแต่ง คนเรากเ็ ช่นกัน จะเป็นคนดดู ีมเี สนห่ น์ ่ามองได้ กต็ ้องอาศยั เจ้าตวั จัดแตง่ ตัวเอง ไม่ว่าดอกไม้ สิ่งของ หรือแม้กระทั่งคนเราท่ีดูสวยงามอย่างน้ันได้ ก็เพราะ ถกู จัดแตง่ ให้เขา้ ระเบยี บ ระเบียบเป็นเครอ่ื งมอื จดั แตง่ ให้เกดิ ความเรียบร้อย สวยงาม นา่ ดูน่าชม คนเราจงึ ควรมรี ะเบยี บและรักระเบยี บเพื่อใหท้ ุกอย่างดูสวยงาม ลูกเองก็เช่นกัน ถึงจะขาดแคลนอะไรไปบ้างแต่ก็อย่าขาดระเบียบในตัวเอง ทำอะไรใหเ้ ปน็ ระเบยี บเขา้ ไว้ จดั ระเบยี บตวั เองในเรอื่ งเวลาในการทำงาน ในการทำกจิ ประจำวัน โดยท่ีสุดในการเข้าสังคม ก็ไม่ต้องถึงกับเป็นคนเจ้าระเบียบจนอึดอัด เสียทีเดียว เพียงอย่าให้เข้าข่ายเป็นคนมักง่ายเสียทุกเร่ืองเท่าน้ันก็ดีถมไปแล้ว แต่ถ้า เป็นคนเครง่ ครัดในระเบยี บไดเ้ ปน็ การดที ่สี ุด หากลกู เป็นคนมักง่ายไร้ระเบยี บ ลูกจะ เปน็ คนทีด่ ดู ีและมีเสน่ห์ในสายตาคนอื่นไดอ้ ยา่ งไร คำพอ่ คำแม่ 33 พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑิต)

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th ความดื้อรน้ั ลูกรกั ... ในการอยู่ร่วมกันไม่ว่าจะอยู่แบบเพ่ือนหรือแบบสามีภรรยากัน ย่อมจะมี สงิ่ หนง่ึ เขา้ มาแทรกกลางอยเู่ สมอ สงิ่ นนั้ กค็ อื ความเขา้ ใจผดิ กนั ซงึ่ เปน็ เรอื่ งปกตธิ รรมดา ยิ่งเป็นสามีภรรยากันด้วยแล้วมักจะเข้าใจผิดกันได้ง่ายและบ่อยกว่าเป็นอย่างอื่น อยา่ ลมื วา่ ความเขา้ ใจผดิ กค็ อื ความเขา้ ใจทไี่ มถ่ กู ผดิ ไปจากความเปน็ จรงิ ความเขา้ ใจผดิ นี้ มันเป็นเพียงอารมณ์ชั่ววูบ เป็นความเข้าใจของตนฝ่ายเดียว ซ่ึงความจริงมิได้เป็น เช่นนนั้ เลย ตนเข้าใจเพียงคนเดียวว่ามันถกู เขาจงึ เรียกว่าความเขา้ ใจผดิ คนทมี่ คี วามเข้าใจอะไรผิด ๆ มกั จะมคี วามดอ้ื ร้ัน ไม่ยอมฟังเสียงใคร คิดวา่ ตัวเองถูกคนเดียว คนอ่ืนไม่เข้าใจตัวเอง ทำไปทำมาเลยไปกันใหญ่ ต้องถกเถียงกัน ไม่ยอมลดราวาศอกให้แก่กัน ท้ายที่สุดก็แตกกันมองหน้ากันไม่ติด ลูกควรจำไว้ว่า ความดื้อรั้น เพราะความเข้าใจผิดนั้นไม่เคยให้คุณแก่ใครเลย มีแต่จะทำให้เกิดความ แตกแยก เกิดความไม่สบายใจด้วยกันท้ังสองฝ่าย เป็นสามีภรรยากันเป็นเพ่ือนกัน จะมาด้ือรนั้ ถอื ทฐิ ิมานะกนั ทำไม หนั หนา้ คุยกนั ปรบั ความเข้าใจกันเสียจะไดส้ บายใจ ดว้ ยกันมดิ ีกว่าหรือ 34 คำพอ่ คำแม่ พระธรรมกิตตวิ งศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑิต)

ก ร ม กิ จ ก า ร ส ต รี แ ล ะ ส ถ า บั น ค ร อ บ ค รั ว Department of Women’s Affairs and Family Development ใจแคบ ใจกวา้ ง ลูกรกั ... คนบางคนแม้จะยากจนแต่ก็มีพวกพ้องมาก เวลามีงานมีการอะไรก็มีคน มาชว่ ยเหลอื หอ้ มลอ้ ม งานยากกเ็ ปน็ งานงา่ ย สว่ นบางคนแมม้ ที รพั ย์ มยี ศศกั ดิ์ แตก่ ข็ าด พวกพ้อง ถึงมีผู้มาห้อมล้อมก็เป็นประเภทไว้ใจไม่ได้ มารุมล้อมเพราะผลประโยชน์ เท่านั้น คนสองประเภทนี้หาดูได้ไม่ยากในสังคมปัจจุบัน อันท่ีจริงพวกพ้องน้ันมี ความจำเป็นมากในเมื่อเราอยู่ในสังคมซ่ึงต้องทำงานด้วยกัน ต้องติดต่อกันไม่ทางใด ก็ทางหนึ่ง สิ่งท่ีจะทำให้คนเรามีพวกพ้องที่รักกันจริงและมีความจริงใจต่อกันคือ ความมีน้ำใจต่อกัน มีความเอื้ออาทรห่วงใยกัน เวลามีความจำเป็นก็เข้าช่วยเหลือ โดยไมต่ ้องขอรอ้ ง มอี ะไรก็แบง่ ปนั กัน คนทม่ี ีน้ำใจอย่างนี้เรียกคนใจกวา้ ง คนใจกวา้ ง จะมพี วกพอ้ งมาก ตรงกนั ขา้ มคนแลง้ นำ้ ใจเรยี กวา่ คนใจแคบ คนใจแคบจะขาดพวกพอ้ ง ถึงคราวจำเป็นจะหาคนช่วยเหลือได้ยาก ต้องตอ่ สู้ตามลำพัง เม่ือลูกทราบดังน้ีแล้วก็ขอให้ลูกเป็นคนใจกว้าง อย่าเป็นคนใจแคบ มีอะไร จะชว่ ยเหลอื คนอนื่ ไดก้ ช็ ว่ ยกนั ไป อยา่ ตระหนเ่ี สยี ดายโดยไมจ่ ำเปน็ ใครเดอื ดรอ้ นอะไร พอจะช่วยได้ก็ช่วยเขาไป อย่างน้อยก็ช่วยให้กำลังใจเขา เช่นไปเย่ียมเยียนเขา ไปปลอบใจเขาก็ยงั ดี คนเรายามมที ุกข์ได้เห็นคนมาเยย่ี มเยียนกพ็ อมีกำลังใจต่อส้ชู วี ติ ตอ่ ไปได้ เกดิ เปน็ คนใชว่ า่ จะมสี ขุ สมหวงั ตลอดไป อาจมสี กั วนั ทเ่ี ราตอ้ งมคี วามทกุ ขบ์ า้ ง เมอ่ื วนั นน้ั มาถงึ เราจะรสู้ กึ วา่ นำ้ ใจจากพรรคพวกเพอ่ื นพอ้ งนน้ั เปน็ ยาวเิ ศษชโลมใจเรา ให้อบอุน่ และเกิดความหวังขนาดไหน คำพ่อ คำแม่ 35 พระธรรมกติ ติวงศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบณั ฑติ )

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th อย่าเอาอยา่ งเขา ลูกรกั ... ลกู คงจะเคยเหน็ คนบางพวกชอบนงั่ จบั กลมุ่ นนิ ทาชาวบา้ น ไดน้ งั่ คยุ กนั เมอื่ ไหร่ เปน็ ไดเ้ อาเรอ่ื งของคนโนน้ คนนมี้ านนิ ทา พดู ถงึ เขาในแงม่ มุ ตา่ ง ๆ ซง่ึ ลว้ นเปน็ เรอื่ งทที่ ำ ให้เขาเสียหายท้ังน้ัน ชอบทำตัวเป็นผู้รู้ เป็นผู้สันทัดกรณี ทั้งที่รู้จริงบ้างไม่จริงบ้าง แตเ่ มอ่ื พดู แลว้ กส็ นกุ ปากหยดุ ไมอ่ ยู่ ลกู เอย๋ ธรรมดาคนพดู มากนน้ั เปน็ ไปไมไ่ ดท้ ค่ี ำพดู นน้ั จะเปน็ จรงิ ไปเสยี ทง้ั หมด คนประเภทนี้ลูกไม่ควรเอาอยา่ ง อยา่ เปน็ อย่างเขา ถา้ มีใคร เอาเรื่องของเราไปนินทา ไปพูดถึงในทางไม่ดีบ้าง เราก็คงไม่ชอบเช่นกัน ฉะน้ัน ลูกกไ็ มค่ วรทำเช่นนั้นกบั คนอ่ืน การพูดถึงคนอื่นนั้นต้องระวังให้มาก แม้เป็นเรื่องจริง เป็นเรื่องที่ดี ก็ต้อง ระมัดระวังจะเป็นการล่วงเกินเขา เขาคงไม่ชอบท่ีเราเอาเร่ืองของเขามาพูด ถ้าเป็น เรื่องไม่จริงหรือเป็นเรื่องท่ีเราคิดเราคาดเอาเอง ก็ยิ่งจะเป็นบาปปากมากข้ึน ไม่เป็น ประโยชนใ์ ด ๆ เลย เสยี เวลาเปลา่ ดว้ ย สู้เอาเวลามาคดิ เร่อื งของตัวเองดีกวา่ หากไมม่ ี อะไรจะคิด ก็นอนพกั ผ่อนหรือไปเดนิ เล่น นัง่ นอนอ่านหนังสอื ฟังวิทยุ ดูทีวีเสียดีกว่า เพราะไม่เกิดโทษทางปากและไม่เป็นทุจริตทางวาจา ใครเขาจะนินทาว่าร้ายใครก็ เป็นเรื่องของเขา อยา่ ไปรว่ มวงกะเขาดว้ ยเปน็ ดที ่ีสุด 36 คำพ่อ คำแม่ พระธรรมกติ ติวงศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑติ )

ก ร ม กิ จ ก า ร ส ต รี แ ล ะ ส ถ า บั น ค ร อ บ ค รั ว Department of Women’s Affairs and Family Development หนักเอาเบาสู้ ลูกรกั ... คนท่ีเขาต้ังเน้ือต้ังตัวได้จนมีหลักฐานม่ันคงน้ัน มีน้อยคนท่ีได้ทรัพย์มรดก มาต้ังตัว ส่วนใหญ่จะเร่ิมต้นมาจากความลำบาก ได้เพียงลำแข้งและจิตใจที่เด็ดเดี่ยว มาเป็นมรดก แลว้ ใชล้ ำแข้งและจติ ใจน้ันมาตอ่ สู้ชวี ิต เป็นคนสชู้ วี ติ ตอ่ สู้แบบหลงั สู้ฟา้ หนา้ สดู้ นิ หรอื หนกั เอาเบาสกู้ นั เขาจงึ ไดม้ ฐี านะดมี หี ลกั ฐานมน่ั คงอยา่ งทเ่ี หน็ ประเภท ท่ีหนักไม่เอา เบาไม่สู้ เอาแต่สนุก ชอบแต่ความสบายประเภทเหยียบขี้ไก่ไม่ฝ่อนั้น ไม่มีโอกาสสรา้ งตวั ไดแ้ น่นอน แมจ้ ะมมี รดกกองใหญไ่ วใ้ หก้ ินใช้ ไมช่ ้าก็ผลาญหมด ลูกเอ๋ย ผู้ใหญ่สอนกันมานานแล้วว่า “ชีวิตคือการต่อสู้ ศัตรูคือยากำลัง” คำวา่ ศตั รใู นทน่ี น้ี อกจากหมายถงึ คนแลว้ ยงั หมายถงึ ความลำบากและอปุ สรรคตา่ ง ๆ ดว้ ย เมื่อคนเราต้องต่อสู้ชีวิตก็ต้องพบกับความลำบาก แต่ขอให้ลูกคิดว่าความลำบากนั้น เป็นยากำลังท่ีจะกระตุ้นให้เรามีความมุมานะและความขยันพยายาม เพื่อเอาชนะ ความลำบากจนไปถึงจุดหมายปลายทางคือความสบายให้ได้ พ่อแม่ไม่มีมรดกที่เป็น ทรัพยส์ ินใหล้ ูกหรือมใี ห้ก็ไม่มากนกั แต่ลกู กไ็ ด้ลำแขง้ และจติ ใจไวพ้ ร้อมแล้ว ใช้ลำแขง้ และจิตใจนั้นต่อสู้ไป สู้งาน สู้ชีวิต หนักเอาเบาสู้ อย่าท้อแท้และอย่างอมืองอเท้า รอโชควาสนา สกั วันหน่งึ ลูกก็จะผงาดเป็นหนึ่งในจำนวนผู้ม่ังค่ังได้อยา่ งภาคภมู ใิ จ คำพ่อ คำแม่ 37 พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบณั ฑติ )

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th คู่ต่อสทู้ แ่ี ทจ้ ริง ลกู รกั ... ในการทำงานทุกอย่างนั้นย่อมจะต้องมีการแข่งขันต่อสู้ มีความยากลำบาก ตา่ ง ๆ กันไป ซึง่ เรยี กกันว่ามีอปุ สรรคในการทำงาน คนทีท่ ำงานสำเรจ็ น้ันคอื คนที่ผ่าน อปุ สรรคนน้ั ๆ มาแลว้ หนกั บา้ งเบาบา้ ง แตก่ ใ็ ชว่ า่ ทกุ คนจะฝา่ ฟนั อปุ สรรคนน้ั มาจนถงึ จดุ สำเรจ็ ไดท้ กุ คนไป การทจ่ี ะฟนั ฝา่ อปุ สรรคจนพน้ ไปไดก้ ด็ ว้ ยการตอ่ สกู้ บั อปุ สรรคนน้ั ๆ เท่านั้น มิใช่จะพ้นได้ด้วยการหลบเลี่ยงหรือกระโดดข้ามไปเหมือนกับการข้ามรั้ว แตต่ อ้ งฝา่ เขา้ ไปท่ามกลางอปุ สรรคนั้น เหมือนตอ้ งแล่นเรือฝ่าคลน่ื ลมหรอื เดินฝา่ แดด ฝา่ ฝนไป จงึ จะผา่ นคลน่ื ลมและผ่านแดดผ่านฝนไปได้ ความจรงิ การตอ่ สกู้ บั อปุ สรรคจะไมย่ ากนกั ถา้ เราไดต้ อ่ สกู้ บั จติ ใจและกำลงั ใจ ของตัวเองจนชนะก่อน จิตใจและกำลังใจของเราน่ีแหละถือว่าเป็นคู่ต่อสู้ที่แท้จริง ของคนเรา การตอ่ สกู้ บั จติ ใจและกำลงั ใจของตวั เองน้ี ยากกวา่ การตอ่ สกู้ บั อปุ สรรคตา่ ง ๆ ในภายนอกคอื หนาว ร้อน ลมแดด ความหวิ ความลำบาก เป็นต้น การต่อสกู้ บั จิตใจ ให้ชนะคือต้องปลุกใจให้ตื่นตัว ไม่ให้ท้อแท้ ท้อถอยให้มีกำลังใจ ไม่ให้หมดกำลังใจ ไปเสียก่อน เม่ือต่อสู้กับจิตใจตัวเองจนชนะและมีกำลังใจท่ีเข้มแข็งแล้ว ก็จะสามารถ ตอ่ สกู้ ับอปุ สรรคภายนอก จนกระท่งั ฟนั ฝ่าผา่ นพ้นไปไดโ้ ดยสวัสดี แต่หากเอาชนะใจ ตวั เองดว้ ยการฝา่ ฟนั อปุ สรรคสำคญั คอื ความเกยี จครา้ น ความทอ้ แท้ ความหมดกำลงั ใจ ไม่ได้แลว้ จะไปตอ่ ส้ฟู ันฝา่ อปุ สรรคอะไรได้ ตอ่ สกู้ บั ใจตัวเองใหช้ นะกอ่ น แล้วก็จะชนะ ทกุ อย่างในโลกได้ พระท่านวา่ ไวอ้ ยา่ งนี้ 38 คำพ่อ คำแม่ พระธรรมกติ ติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบณั ฑติ )

ก ร ม กิ จ ก า ร ส ต รี แ ล ะ ส ถ า บั น ค ร อ บ ค รั ว Department of Women’s Affairs and Family Development ระบายเสยี บ้างจะได้สบาย ลูกรกั ... ยอ่ มจะมสี กั วนั หนงึ่ ทีค่ นเราตอ้ งพบกบั ความทุกขห์ รอื ปญั หาทที่ ำใหอ้ ดึ อดั ใจ จะบอกใครกไ็ มไ่ ด้ รู้มากคนกไ็ มไ่ ด้ หรอื ความทกุ ขช์ นิดท่ีตัวเองคดิ วา่ คนอน่ื ไม่สามารถ จะชว่ ยเหลอื ได้ ความทกุ ขแ์ บบนจ้ี ะทำใหเ้ กดิ ความเครยี ด คดิ หนกั จนปวดหวั กนิ ไมไ่ ด้ นอนไม่หลับ ถึงกลายเป็นโรคประสาทไปได้ง่าย ๆ หากลูกประสบกับภาวะเช่นนี้ กะเขาบ้างลูกอย่าได้เก็บไว้คนเดียว ต้องระบายออกมาเสียบ้างจะทำให้สบายใจข้ึน เหมือนคนท้องผูกแหละลูก พอถ่ายออกเสียได้ก็จะรู้สึกโล่งสบายตัวข้ึน ความเครียด และความวิตกกังวลในเร่ืองต่าง ๆ ที่มีอยู่ในใจก็เช่นกันต้องระบายออกมา แต่อย่าไป ระบายโดยทำลายขา้ วของหรือด่าวา่ ทุบตคี นรอบขา้ งเข้า จะเพ่ิมทุกขเ์ พิม่ เร่อื งมากขน้ึ วธิ ีระบายความเครยี ดอึดอดั ใจทดี่ ที สี่ ุดกค็ ือเล่าให้คนอืน่ ฟงั คนทเี่ ราควรเล่า ใหฟ้ งั เปน็ อนั ดบั แรกคอื พอ่ แม่ เรามเี รอื่ งคบั อกคบั ใจอยา่ งไรกม็ าเลา่ ใหพ้ อ่ แมฟ่ งั พอ่ แม่ ทกุ คนไม่เป็นพิษเปน็ ภยั แก่ลกู พ่อแมย่ ่อมเหน็ ใจลูกและเขา้ ใจลกู เสมอ แมบ้ างคร้ังจะ แก้ปัญหาให้ลูกไม่ได้ แต่ก็เป็นที่ระบายทุกข์ของลูกได้ ลูกจะเล่า จะร้องไห้ จะแสดง อารมณ์อะไรต่อหน้าพ่อแม่ก็ได้ท้ังน้ัน ถ้าเม่ือทำอย่างนั้นแล้วจะทำให้ลูกสบายใจข้ึน พอ่ แมก่ ย็ นิ ดรี บั ฟงั ยนิ ดรี บั รู้ และเหน็ ใจลกู ไดเ้ สมอ อยา่ เหน็ พอ่ แมเ่ ปน็ คนอน่ื ความเครยี ด ความทุกขก์ ังวลทัง้ มวลของลูก ลูกควรมาระบายไว้ที่พอ่ แม่ อย่าเกบ็ สุมอกไว้คนเดยี ว พอ่ แม่นั้นยอมเป็นกระโถนสำหรับลูกเสมอ คำพ่อ คำแม่ 39 พระธรรมกติ ตวิ งศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบณั ฑิต)

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th มองการณ์ ไกล ลกู รกั ... มีคำพดู สมยั ใหมอ่ ย่คู ำหน่ึงคือคำวา่ “มองการณ์ไกล” หมายถึงจะทำอะไร กต็ ามใหม้ องไปขา้ งหนา้ มองยาว ๆ มองถงึ อนาคต ซงึ่ เปน็ คำพดู ทมี่ คี วามหมายดี เพราะ คนทม่ี องการณไ์ กลนน้ั จะไดร้ บั ความสำเรจ็ ในกจิ การตา่ ง ๆ ทต่ี วั ทำในระยะยาว คนทม่ี อง อะไรแคบ ๆ มองเฉพาะหน้า มองผลระยะส้ัน ก็จะได้รับความสำเร็จในระยะส้ัน ๆ แล้วกล็ ้มเหลว ไม่ม่นั คง ดังนั้น เมื่อลกู จะทำกิจการอะไรกต็ าม ลูกตอ้ งมองการณ์ไกล เขา้ ไว้ ยงิ่ เป็นงานใหญย่ ่ิงต้องมองให้ไกลย่ิงขึ้น คนทม่ี องการณ์ไมไ่ กลจะเจริญกา้ วหน้าเปน็ หลักเป็นฐานได้ยาก สว่ นคนมอง การณไ์ กลเขาจะมองอย่างรอบคอบถีถ่ ว้ น คิดถงึ ผลไดผ้ ลเสยี ไมค่ ดิ แตผ่ ลได้อยา่ งเดยี ว คดิ ถงึ ทหี นที ไี ลไ่ วล้ ว่ งหนา้ คดิ วธิ เี ดนิ หนา้ และถอยหลงั ไวพ้ รอ้ มสรรพ พดู แบบสมยั ใหม่ ก็คือวางแผนการดำเนินงานไว้อย่างดีถี่ถ้วน รอบคอบ พินิจพิจารณาหลายรอบ หลายตลบนน่ั เอง คนทม่ี องการณไ์ กลเขาจะไมค่ ดิ เพยี งแคป่ จั จบุ นั เทา่ นน้ั แตจ่ ะคาดการณ์ ไปถึงอนาคตอันยาวไกล เพราะเขามองได้ไกลเขาจึงได้รับความสำเร็จสูง ส่งผลสบาย ไปช่ัวลูกชั่วหลาน ลูกลองฝึกเป็นคนมองการณ์ไกลดูบ้างคือมองไปข้างหน้ายาว ๆ มองให้ตลอดถงึ ลูกถงึ หลานย่ิงดี อย่ามองใกล้ ๆ เพียงแคเ่ อาตวั รอดไปวนั ๆ หรือเพยี ง ความสำเรจ็ เปน็ คร้งั คราวเท่านัน้ ฝกึ มองใหไ้ กล ๆ วางแผนระยะยาวไว้ ทำได้อย่างน้ี ลูกกจ็ ะเปน็ คนหนง่ึ ท่ีเขา้ ข่ายเป็นผมู้ องการณ์ไกล และจะไดร้ ับความสำเรจ็ อย่างถาวร เหมือนกับคนอ่นื ๆ 40 คำพอ่ คำแม่ พระธรรมกติ ติวงศ์ (ทองดี สรุ เตโช ป.ธ.๙, ราชบณั ฑติ )

ก ร ม กิ จ ก า ร ส ต รี แ ล ะ ส ถ า บั น ค ร อ บ ค รั ว Department of Women’s Affairs and Family Development การเตรียมพร้อม ลูกรัก... ในชีวติ แตล่ ะวนั ของคนเรานน้ั มีเร่ืองทีจ่ ะต้องให้แก้ไขอย่รู ่ำไป เดยี๋ วเร่ืองโน้น เดี๋ยวเรื่องนี้ บางคร้ังก็นำความลำบากทุกข์ยากมาให้เพราะแก้ไขไม่ได้ แม้ลูกเองก็คง เคยประสบเร่อื งอยา่ งน้ีมาบา้ งแล้ว อยากบอกวิธีสกั อยา่ งหน่งึ เกีย่ วกบั เรอื่ งนี้ นน่ั ก็คือ การเตรยี มพรอ้ ม ซง่ึ หมายถงึ การตระเตรยี มปอ้ งกนั แกไ้ ขใหพ้ รอ้ มไวล้ ว่ งหนา้ กอ่ นทป่ี ญั หา หรือเรื่องน้ันจะมาถึง เหมือนการเดินทางไกลซึ่งจะต้องเตรียมการล่วงหน้าให้พร้อม ไมว่ า่ จะเปน็ แผนการเดนิ ทาง เสบยี ง เสอ้ื ผ้า พาหนะ รวมถงึ เงินท่ีตอ้ งใช้จ่ายถงึ เวลา กห็ ยบิ ฉวยเดินทางไดท้ ันที เดนิ ทางไปแล้วก็จะไม่ขาดเหลืออะไร การเตรียมพร้อมเป็นการป้องกันและแก้ปัญหาที่ดีท่ีสุด เมื่อเกิดปัญหา ก็แก้ได้ทันที เช่นเตรียมเคร่ืองดับเพลิงไว้พร้อม พอเกิดไฟไหม้ก็หยิบมาใช้ได้ทันที เตรียมหยูกยาท่ีจำเป็นไว้พร้อม พอเจ็บไข้อะไรก็พอประทังได้ไม่ร้ายแรง เตรียมกาย เตรียมใจ เตรียมคิดไว้ล่วงหน้าว่าต่อไปจะเป็นอย่างไร จะทำอะไร จะทำอย่างไร ดงั นเ้ี ปน็ ตน้ การเตรยี มพรอ้ มอยา่ งนท้ี างพระเรยี กวา่ ไมป่ ระมาท คนทมี่ คี วามรอบคอบ เขาจะเตรยี มพรอ้ มเสมอ พอเกดิ ปญั หาเกดิ เหตกุ ารณค์ บั ขนั ขน้ึ กจ็ ะสามารถ ผา่ นปญั หา ผ่านเหตุการณ์น้ัน ๆ ไปได้โดยไม่ทุกข์ไม่ลำบากมากนัก ท่านจึงสอนกันมาว่า อย่าเป็นคนประมาทเตรียมตัวให้พร้อมเข้าไว้ ป้องกันไว้ก่อนดีกว่ามาแก้ไขภายหลัง ความประพฤตแิ บบวัวหายแลว้ ลอ้ มคอกนน้ั ทา่ นสั่งสอนกนั มาว่าอย่าทำ คำพอ่ คำแม่ 41 พระธรรมกิตตวิ งศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบณั ฑิต)

ทุ ก วั น...เ ป็ น วั น ข อ ง ค ร อ บ ค รั ว www.dwf.go.th ความมนี ำ้ ใจ ลกู รกั ... เคยบอกลูกมาบ้างแล้วว่าคนเราเม่ือจะไปอยู่ท่ีไหนจะอยู่กับใครก็ตาม ขอให้เปน็ คนมีนำ้ ใจเขา้ ไว้ ขาดอะไรก็ขาดไดไ้ มม่ ใี ครตำหนิ แต่อยา่ ขาดนำ้ ใจเปน็ ใช้ได้ อย่าเป็นคนแล้งน้ำใจ อย่าใจแคบ คิดเอาแต่ได้ ไม่คิดถึงอกใคร ช่วยเหลือใครไม่ได้ คนเราหากเป็นคนแล้งน้ำใจแล้วก็ไม่มีใครอยากจะมาอยู่หรือมาคบหาแบบจริงใจด้วย ที่เขาทนอยู่ก็เพราะไม่มีทางไปเท่าน้ัน เหมือนแผ่นดินที่แล้งน้ำ ผู้คน สัตว์ พืชและ ต้นไม้ก็ไม่อยากอยู่ไม่อยากเกิดบริเวณนั้น แต่จะไปหลบอยู่อาศัยกันบนแผ่นดินที่มี น้ำสมบูรณ์ ส่วนคนท่ีมีน้ำใจจะมีผู้คนมาพ่ึงพาอาศัยอยู่ อยู่แล้วก็ไม่อยากจาก แม้ว่า บางคร้ังจะอยู่อยา่ งคับแคบก็ตาม ลูกรู้อย่างน้ีแล้ว ควรพยายามทำตัวให้เป็นคนมีน้ำใจเข้าไว้ ยิ่งคนใกล้ชิด คนทเ่ี ราตอ้ งพง่ึ พาอาศยั เขาชว่ ยทำการทำงาน เชน่ เปน็ ลกู จา้ งหรอื ลกู นอ้ ง ยง่ิ ตอ้ งมนี ำ้ ใจ ตอ่ เขาให้มาก หากเขาลำบากเดือดรอ้ นอะไรกช็ ่วยเหลอื กนั ไปเท่าท่ีจะช่วยได้ ใครทำดี ทำประโยชน์ให้เรา กอ็ ยา่ ลมื บญุ คุณของเขา ทดแทนคุณเขา ใหร้ างวัล ใหก้ ำลงั ใจเขา อยา่ งนอ้ ยกพ็ ดู ชมเชยเขาใหเ้ ขาไดช้ น่ื ใจสกั นดิ กย็ งั ดี การเออ้ื เฟอ้ื เขาดว้ ยนำ้ ใจนแ่ี หละลกู จะเป็นมนต์วิเศษท่ีดึงดูดให้เขาติดใจรักใคร่เรา อ่อนน้อมต่อเรา ความมีน้ำใจ เป็นสิ่งวเิ ศษนกั ลกู เอ๋ย คนเราแมร้ ูปร่างจะไมห่ ล่อ ไม่สวยกม็ ีเสน่หไ์ ด้ดว้ ยความมนี ้ำใจ ตรงกันข้ามแม้จะหล่อหรือสวยอย่างไร หากแล้งน้ำใจเสียแล้วก็ทำให้หมดเสน่ห์ลงไป มากทีเดยี ว คนโบราณทา่ นจงึ บอกไวว้ า่ “มีนำ้ ใจเปน็ เสน่ห์ แล้งนำ้ ใจเป็นเสนียด” 42 คำพ่อ คำแม่ พระธรรมกิตตวิ งศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบณั ฑิต)