วารสารนวัตกรรมและการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 กลุมที่ 1 ประชากรท่ีใชในการศึกษาสภาพการจัดการความรู และองคความรูท่ีจําเปนในการทําหัตถกรรม ผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย ใชวิธีการสัมภาษณแบบเจาะลึก (In-depth interview) จํานวนท้ังหมด 9 คน ไดแก (1) ปราชญชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะ จํานวน 3 คน (2) ผูเช่ียวชาญ ดา นหตั ถกรรมผาฝา ยทอมือ จํานวน 3 คน และ (3) นกั วชิ าการดานผา และสงิ่ ถกั ทอ จํานวน 3 คน กลมุ ท่ี 2 ประชากรที่ใชในการสรางรูปแบบการจดั การความรูภูมิปญ ญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือ ของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย โดยนําผลจากการสัมภาษณฯ (ขั้นตอนที่ 1) และเอกสารที่ผูวิจัย ทําการศกึ ษา ใชวิธีการตรวจสอบสามเสาดานวิธีรวบรวมขอมูล (Methodological triangulation) รวมกับการสงั เกตการณ และการซักถาม (กลุมตัวอยางเดิม) จํานวนท้งั หมด 9 คน ไดแก (1) ปราชญชาวบานดานหัตถกรรมผา ฝายทอมือของ ชาวลัวะ จํานวน 3 คน (2) ผูเชี่ยวชาญดานหัตถกรรมผาฝายทอมือ จํานวน 3 คน และ (3) นักวิชาการดานผา และ สิง่ ถกั ทอ จํานวน 3 คน กลุมที่ 3 ประชากรท่ีใชในการประเมินรูปแบบการจัดการความรภู ูมิปญญาชาวบานดา นหัตถกรรมผาฝายทอ มือของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย โดยการนํา (ราง) รูปแบบฯ ไปประเมินโดยวิธีการสนทนากลุม (Focus group) จํานวนท้ังหมด 7 คน ไดแก (1) นักวิชาการดานการจัดการความรู จํานวน 4 คน (2) ผูเชี่ยวชาญดาน หัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลวั ะ หรอื ปราชญช าวบา นดานหตั ถกรรมผา ฝา ยทอมือของชาวลวั ะ จาํ นวน 2 คน และ (3) ผูมสี วนไดสว นเสยี จํานวน 1 คน เครือ่ งมือวจิ ยั เคร่อื งมือท่ใี ชในการเกบ็ รวบรวมขอ มลู แบง เปน 3 สวน ตามขน้ั ตอนการวจิ ัย ดงั นี้ สวนท่ี 1 แบบสัมภาษณ เรื่อง รูปแบบการจดั การความรูภูมิปญ ญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝา ยทอมือของ ชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย จํานวน 17 ขอ ที่ผานการตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือเพ่ือหาคาความตรงเชิง เน้ือหา (Content validity) โดยการวเิ คราะหดัชนคี วามสอดคลอง (Index of Item-Objective Congruence: IOC) จากผูเ ชย่ี วชาญท้ังหมด 5 ทา น สวนท่ี 2 ขอมูลสภาพการจัดการความรู และองคความรูท่ีจําเปนในการทําหัตถกรรมผาฝายทอมือของ ชาวลวั ะในภาคเหนือของประเทศไทย (ทไี่ ดจาก สว นที่ 1) สวนท่ี 3 รูปแบบการจดั การความรูภูมิปญ ญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนอื ของประเทศไทย แบบประเมินความสอดคลองรูปแบบการจัดการความรูฯ กับวัตถุประสงคในการศึกษาวิจัย และ แบบประเมินความเหมาะสมของรูปแบบการจัดการความรูฯ กับวัตถุประสงคในการศึกษาวิจัย จํานวน 10 ขอ ที่ผาน การตรวจสอบคุณภาพเคร่ืองมือเพื่อหาคาความเทย่ี วตรง (Content validity) โดยการวิเคราะหดัชนีความสอดคลอ ง (IOC) ซึ่งเปน การหาคาความสอดคลอ งระหวางขอ คําถามกบั วัตถปุ ระสงค จากผูเชี่ยวชาญท้ังหมด 5 ทา น การเกบ็ รวบรวมขอมูล ผูวิจยั ดําเนินการเก็บรวบรวมขอมลู ดว ยตนเอง ตามขน้ั ตอนการวจิ ัย 3 ข้นั ตอนดังน้ี ขั้นตอนท่ี 1 การศึกษาสภาพการจัดการความรู และองคความรูท่ีจําเปนในการทําหัตถกรรมผาฝายทอมือ ของชาวลัวะในภาคเหนอื ของประเทศไทย โดยใชว ธิ กี ารสมั ภาษณแบบเจาะลกึ (In-depth interview) (ใชเ ครื่องมือใน การเกบ็ รวบรวมขอมูล สว นท่ี 1 และใชป ระชากรในการวจิ ัย กลมุ ที่ 1) วิทยาลยั นวตั กรรมและการจัดการ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 48

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 ข้ันตอนที่ 2 สรางรูปแบบการจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะใน ภาคเหนือของประเทศไทย นําผลจากการสัมภาษณในข้ันตอนที่ 1 และเอกสารท่ีผูวิจัยทําการศึกษา ใชวิธีการ ตรวจสอบสามเสาดานวธิ รี วบรวมขอ มลู (Methodological triangulation) รว มกับการสงั เกตการณ และการซักถาม (ใชเครื่องมือในการเก็บรวบรวมขอมูล สว นท่ี 2 และใชประชากรในการวจิ ัย กลมุ ที่ 2) ขนั้ ตอนท่ี 3 ประเมินรปู แบบการจดั การความรูภ มู ิปญ ญาชาวบา นดา นหัตถกรรมผา ฝายทอมอื ของชาวลัวะใน ภาคเหนือของประเทศไทย โดยนํา (ราง) รูปแบบการจัดการความรภู มู ิปญญาชาวบานดา นหตั ถกรรมผา ฝา ยทอมือของ ชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย ไปประเมินโดยวิธีการสนทนากลุม (Focus Group Discussion) (ใชเครื่องมือ ในการเกบ็ รวบรวมขอ มลู สว นท่ี 3 และใชป ระชากรในการวิจัย กลมุ ที่ 3) การวิเคราะหขอมูล สถิติที่ใชในการวิเคราะหขอมูล ไดแก ดัชนีความสอดคลองระหวางขอคําถามกับจุดประสงค (IOC) สวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) คาเฉล่ีย (Mean) คาพิสัย (Range) และ Rating scale (Likert’s Scale) ผลการวิจยั การวิจัยเรื่อง รูปแบบการจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะใน ภาคเหนือของประเทศไทย เปนการศึกษาวิจัยที่มุงเนนในการจัดการความรูทางภูมิปญญา ดานหัตถกรรมผาฝายทอ มอื ของชาวลวั ะ บานมดื หลอง ตําบลบา นทบั อาํ เภอแมแ จม จงั หวัดเชยี งใหม เพื่อใหไดม าซึง่ รปู แบบการจัดการความรู ภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย ท้ังน้ีไดศึกษาสภาพการ จัดการความรู และองคความรูท่ีจําเปนเพ่ือสรางรูปแบบการจัดการความรูที่ไดรับการประเมินรูปแบบการจัดการ ความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย ตามกรอบแนวคิด วาดวยตัวแบบเชิงระบบของการจัดการความรูของ Marquardt ประกอบดวย การแสวงหาความรู การสรางความรู การแลกเปลี่ยนเรยี นรู และการประยุกตปรบั ใช ผลการวิจัย พบวาองคความรูดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะ บานมืดหลอง ตําบลบานทบั อําเภอ แมแจม จังหวัดเชียงใหม ประกอบไปดวย (1) องคความรูดานการผลิตเสนใยฝาย การตกแตงลวดลายบนผืนผาฝาย และการทอผาฝายของชาวลัวะบานมืดหลอง (2) องคความรูดานการยอมสีเสนใยฝายของชาวลัวะบานมืดหลอง (3) องคค วามรดู า นผา และการใชสอยผาฝายทอมือชาวลัวะ บา นมดื หลอง โดยนาํ องคความรทู ีไ่ ดมาผานกระบวนการ จัดการความรู จนไดมาซ่ึงรูปแบบการจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะใน ภาคเหนือของประเทศไทย 4 ขั้นตอน ดังนี้ (1) การแสวงหาความรู ดวยวิธีการสังเกต สัมผัส คนควา เปรียบเทียบ โดยอาศัยวัตถุตงั้ ตน หรือวัตถุตนแบบ จากผาทอโบราณในครอบครัว และในหมูบา น ทั้งน้ีจะตองมีความรูความเขาใจ พื้นฐานทางดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะ และโดยวิธีการสอบถาม พูดคุย บอกเลา สนทนา กับชางทอผา ในหมูบาน หรือผูที่เคยทอผาในหมูบาน หรือผูท่ีมีความรู ความเช่ียวชาญในการทอผาในหมูบาน และโดยวิธีการ แนะนํา การสอน การปฏิบัตติ าม หรือการทําเลียนแบบ กับชางทอผาในหมูบาน หรือผูที่เคยทอผาในหมบู าน หรือผูท่ี มีความรู ความเชี่ยวชาญในการทอผา ในหมูบา น (2) การสรางความรู โดยวธิ กี ารสงั เกต และทดลอง ซึง่ เปนการเรียนรู และฝกฝนจนเกิดความเช่ียวชาญ และความชํานาญดวยตนเอง ท้ังนี้จะตองมีความรูความเขาใจพ้ืนฐานทางดาน วิทยาลัยนวตั กรรมและการจดั การ มหาวิทยาลัยราชภฏั สวนสนุ ันทา 49

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 หัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะและโดยการสรางสรรคใหมในกรอบเดิม ซ่ึงเปนการเรียนรูและฝกฝนจนเกิด ความเช่ียวชาญ และความชํานาญดว ยตนเอง ท้ังนี้จะตอ งมคี วามรคู วามเขา ใจพ้ืนฐานทางดานหัตถกรรมผา ฝายทอมือ ของชาวลัวะ ในการสรางสรรคใหมในกรอบเดิม และโดยวิธีการพัฒนาทางดานการทอผา และเทคนิคการทอผา และการพัฒนาลวดลายใหมๆ ท่ีเปนผลมาจากการแสวงหาความรู และการสรางความรูในภาคปฏิบัติ ดวยวิธีการ สังเกต และทดลอง ซึ่งเปนการเรียนรูและฝกฝนจนเกิดความเชี่ยวชาญ และความชํานาญดวยตนเอง ท้ังนี้จะตอง มีความรูความเขาใจพ้ืนฐานทางดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะ เพ่ือตอบสนองตอความตองการทางดาน การใชสอย และระยะเวลา (3) การแลกเปลี่ยนความรู โดยวิธีการแลกเปลี่ยนความรูภายในกลุมอยางไมเปนทางการ ดวยวิธีการสอบถาม พูดคุย บอกเลา สนทนา แนะนํา การสอน การปฏิบัติตาม หรือการทําเลียนแบบ กับชางทอผา ในหมูบาน หรือผูที่เคยทอผาในหมูบาน หรือผูที่มีความรู ความเช่ียวชาญในการทอผาในหมูบานอยางไมเปนทางการ และโดยวิธกี ารแลกเปลี่ยนความรูภายในกลุมอยางเปนทางการ ดวยวิธีการสอบถาม พูดคุย บอกเลา สนทนา แนะนํา การสอน การปฏิบัติตาม หรือการทาํ เลยี นแบบ กบั ชา งทอผาในหมูบา น หรอื ผทู ่เี คยทอผาในหมบู า น หรือผทู ่ีมคี วามรู ความเช่ียวชาญในการทอผาในหมูบานอยางเปนทางการ ผานการจัดประชุม การเสวนา การฝกทักษะ การเรียนการสอน การฝกอบรมอยางเปนทางการ จากกลุม หรือชุมชน หรือหนวยงานจากภาครัฐและภาคเอกชนตางๆ ท่ีมีวัตถุประสงค เปาหมาย ประโยชน ข้ันตอน อยางชัดเจน และโดยวิธีการสังเกต รับฟง และเรียนรู ผานงานพิธีกรรม ความเช่ือ ที่จัดข้ึน ภายในกลุม เชน การสังเกตเคร่ืองแตงกายที่ใชในพิธีกรรม การรับฟงเรื่องราวจาการบอกเลา หรือถอยคําท่ีใชใน พิธีกรรม รวมไปถึงการสังเกตเครื่องแตงกายที่ใชในการแสดงประกอบพิธีกรรม (4) การประยุกตปรับใชความรู โดยการนําความรูในขั้นตอนการแสวงหาความรู การสรางความรู และการแลกเปลี่ยนความรูมาใชโดยตรงดว ยตนเอง และโดยการนําความรูมาคัดสรร เลือกใช ปรับใช และปรับเปลี่ยนดวยตนเอง ดังแผนภาพที่ 1 แสดงรูปแบบ การจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะ ในภาคเหนือของประเทศไทย (โมเดล ดอกฝา ย) วิทยาลยั นวัตกรรมและการจัดการ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏสวนสนุ นั ทา 50

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 ภาพที่ 1 แสดงรปู แบบการจัดการความรูภูมิปญ ญาชาวบา นดา นหตั ถกรรมผา ฝายทอมอื ของชาวลัวะ ในภาคเหนือของประเทศไทย (โมเดลดอกฝา ย) (แผนภาพโดยผศู กึ ษาวจิ ัย, 14 กุมภาพันธ 2563) ผลการสรางรูปแบบการจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะใน ภาคเหนือของประเทศไทย ในครั้งนี้ สามารถนําองคความรูท่ีไดเปนเคร่ืองมือท่ีสําคัญในการพัฒนางานหัตถกรรมสิ่ง ทอของชาวลัวะในทุกภูมิภาค ทั้งทางดานการพฒั นาความคิด และการสรางสรรค ซ่ึงสามารถนําไปตอยอดเพ่ือใชเปน เคร่ืองมือชวยอํานวยความสะดวกในการพัฒนาทางดานการออกแบบท้ังเพ่ือการตอบสนองตอการใชสอยตามจารีต และการใชสอยในปจจุบัน และการพัฒนาดวยการสรางสรรคเปนผลงานหัตถกรรม ที่สรางสรรคโดยการคัดสรร เลือกใช ปรับใช และปรับเปล่ียน ดวยวิธีการทดลอง การสรางสรรคใหมในกรอบเดิม รวมถึงการพัฒนาทางดาน การทอผา เทคนิคการทอผา และการพัฒนาลวดลายใหมๆ เพ่ือการตอบสนองตอการใชสอยในรูปแบบใหม และ การจําหนาย ท้ังนี้ผูวิจัยเชื่อวา หากนํารูปแบบการจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของ ชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย มาพัฒนาท้ังทางดานความคิดควบคูกับการพัฒนาดวยการสรางสรรคเปน ผลงานหัตถกรรม ที่สรางสรรคโดยการคัดสรร เลือกใช ปรับใช และปรับเปลี่ยน ไปพรอมกัน จะทําใหหัตถกรรม ผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนอื ของประเทศไทย เปนท้ังงานศาสตรและงานศิลปอันทรงคณุ คาทัง้ ในสังคมและ เศรษฐกิจตอไปในอนาคต วทิ ยาลัยนวัตกรรมและการจัดการ มหาวิทยาลยั ราชภัฏสวนสนุ ันทา 51

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 อภปิ รายผล การวิจัยเรื่อง รูปแบบการจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะใน ภาคเหนอื ของประเทศไทย สามารถอภปิ รายผลได 3 สวน ตามวตั ถปุ ระสงคข องการวจิ ยั ดังน้ี 1. สภาพการจัดการความรู และองคความรูท่ีจําเปนในการทําหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะ ในภาคเหนอื ของประเทศไทย ความรทู างดานหตั ถกรรมผาฝายทอมอื ของชาวลัวะ ถือไดวา เปน สงิ่ ทีไ่ ดรับการส่งั สมมา จากการประสบการณ ผานการถา ยทอดความรจู ากรุนสรู นุ ในลักษณะการเรยี นรแู บบงายๆ โดยใชข ้ันตอนในการจดจํา และการเขาใจเปนหลัก กลาวคือตองไดรับการฝกฝนเปนระยะเวลานาน จนเกิดเปนทักษะความเขาใจท่ีไดรับมาจาก ประสบการณ การไดยิน ไดฟง การคิด และการปฏิบัติซึ่งสิ่งเหลาน้ีจัดเปนทุนทางวัฒนธรรมท่ีมีความสําคัญอยางย่ิง ของมนุษย ส่งิ ดงั กลา วสัง่ สมงอกงามขน้ึ จากความรอบรปู ระสบการณ ผนวกดว ยความเฉียบคมในการหยงั่ รูอ ยางลุมลึก เพื่อการปรับเปลี่ยนสภาพทรัพยากรและองคความรูที่มีอยูเดิมใหเพ่ิมพูนคุณคาขึ้นอยางสอดคลอง และเหมาะสมกับ บรบิ ทตางๆ ของชุมชนและทอ งถนิ่ ทง้ั นีก้ ารศกึ ษาวจิ ยั เรอ่ื ง รปู แบบการจัดการความรูภมู ิปญ ญาชาวบานดานหตั ถกรรม ผาฝายทอมอื ของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย ไดศกึ ษาวจิ ยั รปู แบบการจัดการความรภู ูมิปญญาชาวบา นดาน หัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะ บานมืดหลอง ตําบลบานทับ อําเภอแมแจม จังหวัดเชียงใหม โดยอาศัยแบบ สัมภาษณ เรื่อง รปู แบบการจดั การความรภู ูมิปญญาชาวบา นดา นหตั ถกรรมผา ฝายทอมือของชาวลวั ะในภาคเหนือของ ประเทศไทย ท่ีผานการตรวจสอบคุณภาพเคร่ืองมือเพ่ือหาคาความเท่ียวตรง (Validity) โดยการวิเคราะหดัชนีความ สอดคลอง (IOC) จากผูเชี่ยวชาญท้ังหมด 5 ทาน ซ่ึงทําใหไดขอคําถามในแบบสัมภาษณ เรื่อง รูปแบบการจัดการ ความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย ท่ีมีความสอดคลอง กับวัตถุประสงคในการศึกษาวิจัย จํานวน 17 ขอ โดยมีคา IOC มากกวา 0.5 ซ่ึงสามารถนําไปใชได จากท้ังหมด 20 ขอ และมขี อ คําถามที่ไมม คี วามสอดคลอ งกับเกณฑ จาํ นวน 3 ขอ โดยไมสามารถนําไปใชได ซ่ึงมีคา IOC นอ ยกวา 0.5 ผูวิจัยจึงตัดขอคําถามนั้นออก โดยไดนําแบบสัมภาษณ เร่ือง รูปแบบการจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดาน หัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย ท่ีผานการประเมินจากผูเชี่ยวชาญขางตนมาใชใน การศึกษาวิจัย ทําใหไดมาซึ่งผลการศึกษาวิจัยท่ีเปนสภาพการจัดการความรูและองคความรูที่จําเปนในการทํา หัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะ ในภาคเหนือของประเทศไทย ไดแก (1) ขอมูลทั่วไปของชาวลัวะ บานมืดหลอง ตาํ บลบานทบั อําเภอแมแจม จังหวดั เชยี งใหม ประกอบไปดวย สถานที่ตงั้ ภมู ปิ ระเทศ ภมู ิอากาศ สังคม การปกครอง ความเช่ือ ประเพณี และวัฒนธรรม และ (2) องคความรูดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะ บานมืดหลอง ตําบลบา นทับ อาํ เภอแมแจม จังหวดั เชยี งใหม ท่ปี ระกอบไปดวยการผลติ เสน ใยฝาย การตกแตงลวดลายบนผนื ผาฝา ย การทอผาฝาย การยอมสีเสนใยฝาย ผา และการใชสอยผาฝายทอมือชาวลัวะ บานมืดหลอง ตําบลบานทับ อําเภอ แมแจม จังหวัดเชียงใหม ทั้งน้ีจากการศึกษาวิเคราะหขอมูลขางตนสามารถแบงความรูภูมิปญญาชาวบานดาน หัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลวั ะ บานมืดหลอง ตําบลบานทับ อําเภอแมแจม จังหวัดเชียงใหม ได 2 ประเภท คือ (1) ความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะ บานมืดหลอง ตําบลบานทับ อําเภอแมแจม จังหวัดเชียงใหม ที่ไมสามารถจับตองได และ (2) ความรูภูมิปญญาชาวบานดา นหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลวั ะ บานมดื หลอง ตาํ บลบานทบั อําเภอแมแจม จังหวดั เชยี งใหม ทสี่ ามารถจับตอ งได ผาและสิ่งถักทอของชาวลัวะ นิยมใชเสนใยฝายเปนวัสดุหลักในการทอ และมีขั้นตอนการทอแบบงายๆ ไมซับซอน ใชเสนใยฝายขนาดใหญ ทอดวยกี่เอวแบบโบราณ และตัดเย็บเปนเคร่ืองนุงหมทั้งเส้ือ และผานุง วทิ ยาลยั นวตั กรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏสวนสนุ ันทา 52

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 การตกแตง ลวดลายผา ของชาวลวั ะนน้ั ใชเ ทคนิควธิ ีการตกแตงลวดลายผาดว ยวธิ กี ารมดั หม่ีเสนยืน เรยี ก วิธกี ารมดั ปกุ ซ่ึงจะประกอบดวยการมัดปุกดํา และการมัดปุกแดง ทําใหเกิดเปนลวดลายสขี าวบนพื้นสีแดง และลายสีขาวบนพื้นสี ดําหรือสีน้ําเงินเขม นิยมใชเปนลวดลายบนผาซ่ิน หรือผานุงของชาวลัวะ เมื่อมองดูลวดลายบนผืนผาโดยรวมแลว จะใหความรูสึกถึงสายนํ้าไหล และหรือฝูงปลาที่กําลังแหวกวายลําธารไปมา เม่ือถูกแสงจากดวงอาทิตยสองกระทบ เกล็ดปลา ทําใหเกิดแสงสะทอนระยิบ ระยับ ซึ่งจะใหความรูสึกเคล่ือนไหวไปมาอยางตอเนื่อง นอกจากน้ันแลว ยงั พบวามีการใชเทคนิคการยก หรอื การเพิม่ เสน พุง พเิ ศษลงไปบนผืนผาเพอ่ื ใหเกดิ เปน “ลวดลายตวน” อนั ปรากฏอยู ในผนื ผาในพธิ กี ารชาวลวั ะ ไดแ กผ าตวน และผาลาเบย งานหัตถกรรมผาฝายทอมือบานมืดหลอง ตําบลบานทับ อําเภอแมแจม จังหวัดเชียงใหมน้ัน สามารถจัด ประเภทผาตามประโยชนห นา ทีก่ ารใชส อยได ดงั นี้ (1) ผา ทใี่ ชในชวี ติ ประจาํ วนั เปนผา ท่ชี าวลวั ะบา นมืดหลอง ทอข้ึนดว ยมอื จากกเี่ อวทีท่ ํามาจากไมไ ผ และ เสนฝาย ใหเกิดเปนผืนผา กลาวคือ ใชเสนฝาย และหรือเสนใยสังเคราะห เปนวัสดุในการทอดวยเทคนิคการทอ และการตกแตงลวดลายผาทั้งท่ีเทคนิคการทอขัดธรรมดา เทคนิคการยก เทคนิคการจก เทคนิคการขิด เทคนิค การมัดหมี่ รวมไปถึงเทคนิคการสลับสีเสนพุง การสลับสีเสนยืน และการปก-เย็บ เกิดเปนผืนผาทอท่ีมีลักษณะ โครงสรางหนาผาแคบ อันเปนสวนประกอบท่ีสําคัญในการตัดเย็บใหเกิดเปนเครื่องแตงกาย และเคร่ืองใชตางๆ เพื่อนํามาใชในการดํารงชีวิตประจําวันของชาวลัวะ บานมืดหลอง ตําบลบานทับ อําเภอแมแจม จังหวัดเชียงใหม โดยมีรายละเอียดประเภทผาที่ใชในชีวิตประจําวันชาวลัวะ บานมืดหลอง ตําบลบานทับ อําเภอแมแจม จังหวัด เชียงใหม ไดแ ก เคร่อื งแตงกายสําหรบั สตรชี าวลวั ะ ประกอบไปดว ย 1) เส้ือขาว หรือเส้ือขาวสาํ หรับสตรชี าวลวั ะ ภาษา ลัวะเรียกวา “ราเปะปง ” (2) ผา ซนิ่ หรือผาถงุ สาํ หรบั สตรีชาวลัวะ ภาษาลวั ะเรยี กวา “เด” (3) ปลอกแขน หรอื ผา พนั แขน ภาษาลัวะเรยี กวา “จบั เตะ” และ (4) ผา โพกหวั หรอื ผา คลมุ ศรี ษะ ภาษาลวั ะเรียกวา “ปกู าย” เครื่องแตงกายสําหรับบุรุษชาวลัวะ ประกอบไปดวย (1) เส้ือขาว หรือเสื้อขาวสําหรับบุรุษชาวลัวะ ภาษาลัวะเรียกวา “ราเปะปูราเมะ” และ (2) กางเกงขาว หรือกางเกงขาวสําหรับบุรุษชาวลัวะ ภาษาลัวะเรียกวา “เวปรู าเมะ” ผาและสิ่งทอท่ีใชในครัวเรือน ท่ีประกอบไปดวย (1) ยาม หรือ ถุงยาม ของชาวลัวะ ประกอบไปดวย “ถุงรายาง” “ถุงปง” “ถุงรางะ” “ถุงปุ” “ถุงซาย” หรือ “ถุงไซย” “ถุงลอง” “ถุงระงะสะคลัก” (2) ถุงแถบ ถุงไถ หรือถุงนอย (3) ผาตุมขาว หรือผาหมขาว ภาษาลัวะเรียกวา “ราโจะปง” และ (4) ผาตุมแดง หรือผาหมแดง ภาษา ลวั ะเรียกวา “ราโจะ สะคลกั ” (2) ผาที่ใชในพิธีกรรมสําหรับชาวลัวะ เปนผาท่ีชาวลัวะบานมืดหลอง ทอข้ึนดวยมือจากกี่เอวท่ีทํามา จากไมไผ และเสนฝา ยแท ใหเกิดเปนผนื ผา กลาวคอื ใชเสนฝา ยยอมสธี รรมชาติเปน วัสดุในการทอดวยเทคนิคการทอ ขดั ธรรมดา การสลับสเี สนพงุ การสลบั สีเสนยืน การยก การจก การขิด และ การมัดหม่ี รวมไปถงึ การปก และการเย็บ ใหเกิดเปนผืนผาหนา อันเปนสวนประกอบที่สาํ คัญในการตัดเย็บเปนเคร่ืองแตงกาย และเคร่ืองใชตางๆ เพ่ือนํามาใช ในพิธีกรรมของชาวลัวะบานมืดหลอง ตําบลบานทับ อําเภอแมแจม จังหวัดเชียงใหม ท้ังน้ีผืนผาท่ีใชในพิธีกรรมของ ชาวลัวะบานมืดหลอง ตามจารตี เดิมนัน้ จะตอ งถูกถกั ทอมาจากเสน ใยและการยอมสจี ากธรรมชาติเทาน้ัน โดยไมมวี ัสดุ หรือสวนประกอบอ่ืนใดท่ีถูกสังเคราะหข้ึนใหมท่ีมิไดมาจากธรรมชาติ ซ่ึงรายละเอียดประเภทผาที่ใชในพิธีกรรม วิทยาลยั นวตั กรรมและการจัดการ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สวนสนุ นั ทา 53

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 ชาวลัวะบานมืดหลอง ตําบลบานทับ อําเภอแมแจม จังหวัดเชียงใหม ไดแก (1) ผาปูศพ หละหรือ ผาหอศพ ประเภทท่ี 1 ภาษาลัวะเรยี กวา “ลาบาย” ในบางพนื้ ที่เรียก “ลาเบิย” หรอื “ลัมเบ” (2) ผา ปศู พ หละหรือ ผา หอศพ ประเภทที่ 2 ภาษาลัวะเรียกวา “ตวน” หรือ “ผาตวน” (3) ผาคลุมศพ และ ผาคลุมหนาศพ ภาษาลัวะเรียกวา “สะเจากวนเกร” และ (4) เส้อื ดํา หรอื เส้อื ดาํ สําหรบั สตรชี าวลัวะ ภาษาลัวะเรยี กวา “ราเปะ ลอง” 2. การวิเคราะหร ปู แบบการจดั การความรูภมู ิปญญาชาวบานดา นหตั ถกรรมผาฝา ยทอมือของชาวลัวะใน ภาคเหนือของประเทศไทย องคความรดู านหัตถกรรมผาฝายทอมอื ของชาวลวั ะ บานมืดหลอง ตําบลบานทับ อําเภอ แมแจม จังหวัดเชียงใหม ประกอบไปดวย (1) องคความรูดานการผลิตเสนใยฝาย การตกแตงลวดลายบนผืนผาฝาย และการทอผาฝายของชาวลัวะบานมืดหลอง (2) องคความรูดานการยอมสีเสนใยฝายของชาวลัวะบานมืดหลอง (3) องคค วามรดู า นผา และการใชสอยผาฝายทอมือชาวลวั ะ บา นมืดหลอง โดยนําองคความรทู ่ีไดม าผานกระบวนการ จัดการความรู จนไดมาซ่ึงรูปแบบการจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะใน ภาคเหนือของประเทศไทย 4 ขัน้ ตอน ดังน้ี (1) การแสวงหาความรู ดวยวิธีการสังเกต สัมผัส คนควา เปรียบเทียบ โดยอาศัยวัตถุตั้งตน หรือวัตถุ ตนแบบ จากผาทอโบราณในครอบครัว และในหมูบาน ท้ังน้ีจะตองมีความรูความเขาใจพ้ืนฐานทางดานหัตถกรรม ผา ฝา ยทอมอื ของชาวลัวะ และโดยวิธกี ารสอบถาม พดู คยุ บอกเลา สนทนา กับชางทอผา ในหมบู า น หรอื ผูท ่เี คยทอผา ในหมูบาน หรือผูที่มีความรู ความเชี่ยวชาญในการทอผาในหมูบาน และโดยวิธีการแนะนํา การสอน การปฏิบัติตาม หรอื การทําเลียนแบบกับชา งทอผาในหมบู าน หรอื ผทู ่เี คยทอผาในหมูบา น หรอื ผูท่ีมคี วามรู ความเชย่ี วชาญในการทอผา ในหมบู าน (2) การสรางความรู โดยวิธีการสังเกต และทดลอง ซ่ึงเปนการเรียนรูและฝกฝนจนเกิดความเช่ียวชาญ และความชํานาญดวยตนเอง ท้งั น้จี ะตอ งมีความรคู วามเขา ใจพื้นฐานทางดา นหตั ถกรรมผาฝายทอมือของชาวลวั ะและ โดยการสรางสรรคใหมในกรอบเดิม ซ่ึงเปนการเรียนรูและฝก ฝนจนเกิดความเช่ียวชาญ และความชํานาญดวยตนเอง ท้ังนี้จะตองมีความรูความเขาใจพ้ืนฐานทางดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะ ในการสรางสรรคใหมในกรอบ เดิม และโดยวิธีการพัฒนาทางดานการทอผา และเทคนิคการทอผา และการพัฒนาลวดลายใหมๆ ท่ีเปนผลมาจาก การแสวงหาความรู และการสรา งความรูในภาคปฏิบตั ิ ดวยวิธีการสังเกต และทดลอง ซ่ึงเปนการเรียนรูและฝกฝนจน เกิดความเช่ียวชาญ และความชํานาญดวยตนเอง ทั้งนี้จะตองมีความรูความเขาใจพื้นฐานทางดานหัตถกรรมผาฝาย ทอมอื ของชาวลัวะ เพ่ือตอบสนองตอความตอ งการทางดานการใชส อย และระยะเวลา (3) การแลกเปล่ียนความรู โดยวิธีการแลกเปล่ียนความรูภายในกลุมอยางไมเปนทางการ ดวยวิธีการ สอบถาม พูดคุย บอกเลา สนทนา แนะนํา การสอน การปฏิบัติตาม หรือการทําเลียนแบบ กับชางทอผาในหมูบาน หรือผูที่เคยทอผาในหมูบาน หรือผูท่ีมีความรู ความเชี่ยวชาญในการทอผาในหมูบานอยางไมเปนทางการ และ โดยวิธีการแลกเปลี่ยนความรูภายในกลุมอยางเปนทางการ ดวยวิธีการสอบถาม พูดคุย บอกเลา สนทนา แนะนํา การสอน การปฏิบตั ติ าม หรอื การทําเลียนแบบ กับชา งทอผา ในหมบู าน หรือผทู เ่ี คยทอผา ในหมบู า น หรอื ผทู มี่ คี วามรู ความเช่ียวชาญในการทอผาในหมูบานอยางเปนทางการ ผานการจัดประชุม การเสวนา การฝกทักษะ การเรียน การสอน การฝกอบรมอยางเปนทางการ จากกลุม หรือชุมชน หรือหนวยงานจากภาครัฐและภาคเอกชนตางๆ ที่มี วัตถุประสงคเปาหมาย ประโยชน ข้ันตอน อยางชัดเจน และโดยวิธีการสังเกต รับฟง และเรียนรู ผานงานพิธีกรรม วิทยาลัยนวตั กรรมและการจดั การ มหาวิทยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 54

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 ความเชื่อ ท่ีจัดข้ึนภายในกลุม เชน การสังเกตเครื่องแตงกายที่ใชในพิธีกรรม การรับฟงเรื่องราวจาการบอกเลา หรือ ถอ ยคําที่ใชใ นพิธีกกรม รวมไปถึงการสงั เกตเครือ่ งแตงกายท่ใี ชใ นการแสดงประกอบพิธีกรรม (4) การประยุกตปรับใชความรู โดยการนําความรูในขั้นตอนการแสวงหาความรู การสรางความรู และ การแลกเปลยี่ นความรมู าใชโดยตรงดว ยตนเอง และโดยการนาํ ความรูม าคัดสรร เลอื กใช ปรับใช และปรับเปลีย่ นดว ย ตนเอง 3. ประเมินรูปแบบการจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะใน ภาคเหนือของประเทศไทย ไดศึกษาวิจยั รูปแบบการจดั การความรูภมู ปิ ญญาชาวบานดานหตั ถกรรมผา ฝายทอมอื ของ ชาวลัวะ บานมืดหลอง ตําบลบานทับ อําเภอแมแจม จังหวัดเชียงใหม โดยอาศัยแบบสัมภาษณ เร่ือง รูปแบบ การจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย ท่ีผาน การตรวจสอบคุณภาพเคร่ืองมือเพ่ือหาคาความเที่ยวตรง (Validity) โดยการวิเคราะหดัชนีความสอดคลอง (IOC) ซึ่งเปนการหาคาความสอดคลองระหวางขอคําถามกับวัตถุประสงค จากผูเชี่ยวชาญท้ังหมด 5 ทาน มาใชในการเก็บ รวบรวมขอมูล ทั้งที่เปนขอมูลความรูท่ีสามารถจับตองได และขอมูลความรูท่ีไมสามารถจับตองได นํามาผาน กระบวนการวิเคราะหรูปแบบการจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะใน ภาคเหนอื ของประเทศไทย และการประเมินรปู แบบการจัดการความรูภูมปิ ญ ญาชาวบา นดา นหัตถกรรมผาฝา ยทอมือ ของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย ซึ่งเปนการประเมินความสอดคลอง และความเหมาะสมของรูปแบบ การจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย จากนักวิชาการและผูเช่ียวชาญท้ังหมด 7 คน โดยอาศัยแบบประเมินความสอดคลองและความเหมาะสมสําหรับ การสนทนากลุม (Focus Group Discussion) เรื่อง รูปแบบการจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรม ผาฝายทอมอื ของชาวลวั ะในภาคเหนอื ของประเทศไทย เปนเครื่องมือในการศึกษาวิจัย ทั้งน้ีสามารถแบงการประเมนิ ออกเปน 2 รูปแบบ คือ การประเมินความสอดคลองรูปแบบการจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรม ผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทยกับวัตถุประสงคในการศึกษาวิจัย และการประเมิน ความเหมาะสมของรปู แบบการจัดการความรภู ูมิปญญาชาวบา นดา นหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนือ ของประเทศไทยกบั วตั ถปุ ระสงคในการศึกษาวจิ ัย ซง่ึ ไดผ ลการประเมินดงั น้ี (1) การประเมินความสอดคลองรูปแบบการจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝาย ทอมือของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทยกับวัตถุประสงคในการศึกษาวิจัย พบวา รูปแบบการจัดการความรู ภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทยมีความสอดคลองกับ วัตถุประสงคในการศึกษาวิจัย ที่สามารถนําไปใชได จํานวน 10 ขอ โดยมีคา IOC มากกวา 0.5 จากท้ังหมด 11 ขอ ซึ่งรูปแบบการจัดการความรู ในขั้นตอนการจัดการความรู ข้ันท่ี 1 การแสวงหาความรู โดยวิธีการศึกษาเรียนรูจาก หนังสือ ตํารา และเอกสารตางๆ ที่เก่ียวของ เพียงขอเดียวท่ีมีคา IOC นอยกวา 0.5 แสดงวาไมมีความสอดคลองกับ วตั ถุประสงคในการศกึ ษาวิจัย ซึง่ ไมสามารถนําไปใชไ ด ผูวจิ ยั จงึ ตดั รูปแบบการจดั การความรู ในขอนีอ้ อก (2) การประเมินความเหมาะสมของรูปแบบการจัดการความรูภูมิปญ ญาชาวบา นดานหัตถกรรมผา ฝาย ทอมือของชาวลัวะในภาคเหนอื ของประเทศไทยกับวัตถุประสงคในการศึกษาวิจยั อาศัยแบบประเมนิ ความสอดคลอง และความเหมาะสมสําหรับการสนทนากลุม (Focus Group Discussion) เร่ือง รูปแบบการจัดการความรูภูมิปญญา ชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย เปนเครื่องมือในการศึกษาวิจัย และ วิทยาลัยนวัตกรรมและการจดั การ มหาวิทยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 55

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 แปลผลโดยใชม าตรวดั แบบ Rating scale (Likert’s Scale) 5 ระดบั ซง่ึ ใชค ําถาม หรอื หัวขอ การประเมินที่เปน เชิงบวก ไมใชคําถาม หรือหัวขอการประเมินที่เปนเชิงลบเพื่อปองกันการสับสน (Sisa-at, 2002) พบวา รูปแบบการจัดการ ความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทยมีความเหมาะสมกบั วตั ถุประสงคในการศกึ ษาวจิ ยั ทมี่ ีความเหมาะสมมาก สามารถนําไปใชไ ด โดยมีคาเฉลี่ย อยใู นชว งคาเฉลยี่ 3.21-4.00 จํานวน 10 ขอ จากทั้งหมด 11 ขอ ซ่ึงรูปแบบการจัดการความรู ในขั้นตอนการจัดการความรู ข้ันท่ี 1 การแสวงหา ความรู โดยวิธีการศึกษาเรียนรูจากหนังสือ ตํารา และเอกสารตางๆ ที่เก่ียวของ เพียงขอเดียวท่ีมีคาเฉลี่ย เทากับ 1 ซึ่งอยูในชวงคาเฉลี่ย 0.81-1.60 ควรปรับปรงุ ซ่ึงไมเหมาะสมกับวัตถุประสงคในการศึกษาวิจัย จึงไมสามารถนําไปใช ได ผวู จิ ยั จึงตดั รปู แบบการจัดการความรู ในขอนีอ้ อก ขอ เสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะในการนําผลงานวิจยั ไปใช แนวทางในการตอยอดองคความรูและพัฒนาหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศ ไทย ซึ่งมีลักษณะเปนแนวทางที่มุงเนนใหความสําคัญในดานเศรษฐกิจ โดยประสงคใหมีการนําความองครูที่ได ไปพัฒนาเปนผลงานหัตถกรรมเพื่อสงเสริมอาชีพ และเพิ่มรายไดแกกลุมชน ใหเกิดความยั่งยืนทางดานเศรษฐกิจ โดยอาศัยหลักการสวนผสมทางการตลาด หรือ Marketing Mix หรือ 4P ที่ประกอบไปดวย (1) Product (งานหัตถกรรมผาฝายทอมือชาวลัวะ) ซ่ึงจะตองสรางสรรคผลงานใหตรงกับความตองการของตลาด ความแตกตาง รูจักการประยุกตผลงานสรางสรรคใหเกิดเปนผลงานใหม เชน การนําผาฝายทอมือชาวลัวะที่มีเน้ือหนา แนน หยาบ มาประยุกตเปนพรมเช็ดเทา หรือใชเปนวัสดุหลักในการทําเฟอรนิเจอร เพื่อความคงทนตอเวลาและการใชสอย เปนตน (2) Place (ชองทางการจัดจําหนา ยงานหตั ถกรรมผา ฝา ยทอมือชาวลวั ะ) ซึ่งควรจะตอ งคํานึงถงึ การเขา ถงึ ของ ตลาด หรือผูซ้ือ และควรเพิ่มคุณคาหรือเสริมแรงใหกับผูผลิตใหเกิดความรูสึกอยากขาย และผูซื้ออยากซื้อ ทั้งการจัดต้ังเปนศูนยการเรียนรู และจําหนายผลิตภัณฑในแหลง หรือชุมชน มีการนําเสนอผลิตภัณฑผานการสาธิต และลงมือทําจริง อันเปนวิถีชีวิตท่ีมีมาแตเดิม ซ่ึงนอกจากจะชวยในเร่ืองของการจําหนายสินคาแลว ยังทําใหเกิด การทองเที่ยวในแหลง หรือชุมชน ในลักษณะการทองเที่ยวที่มีชีวิตอันเปนผลทําใหเกิดความยั่งยืนทางอาชีพ โดยใช ตนทนุ ทางวัฒนธรรมที่มมี าแตเดิม หรอื การนําสินคางานหัตถกรรมผาฝา ยทอมือชาวลัวะ เขาสูระบบการขายออนไลน เพื่อสะดวกตอการเขาถึงของผูซ้ือ และจัดสงสินคาผานการจัดสง รับฝากสงสินคา ของรัฐวิสาหกิจ และเอกชน (3) Promotion (การสงเสริมการตลาดงานหัตถกรรมผาฝา ยทอมอื ชาวลัวะ) โดยรวมมือกับภาคี เครือขาย หนวยงาน ตางๆ ท้ังหนวยงานของรัฐ และหนวยงานเอกชน ที่มีความเกี่ยวของ และมีศักยภาพในการสงเสริมทางดานการตลาด (4) Price (ราคางานหัตถกรรมผาฝายทอมือชาวลัวะ) เปนท่ีทราบดีแลววา งานหัตถกรรมผาฝายทอมือชาวลัวะ มีคุณคาและมูลคาในฐานะงานศาสตรและศิลป จึงควรมุงเนนในเห็นถึงคุณคาท่ีมีความสอดคลองกับมูลคาเปนสาํ คญั ทั้งนี้อาจกําหนดมูลคาหรือราคาตามความเหมาะสมกับตลาด ทั้งในระดับราคาเพียงราคาเดียว (One Price Policy) หรือราคาท่ีแตกตางกัน (Variable Price Policy) เปนตน ซึ่งจะข้ึนอยูกับคุณลักษณะเฉพาะของสินคาที่ผลิตและ พฒั นาขนึ้ มา วทิ ยาลัยนวัตกรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 56

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 2. ขอเสนอแนะในการวจิ ยั ครั้งตอไป แนวทางในการตอยอดองคความรู รูปแบบจัดการความรูภูมปิ ญญาชาวบานดานหัตถกรรมผา ฝา ยทอมือของ ชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย ซ่ึงมีลักษณะเปนแนวทางท่ีมุงเนนใหความสําคัญในดานวิชาการ เพ่ือศึกษา ประสิทธิผล อิทธิพลของปจจัยที่สงผลตอประสิทธิภาพ ของรูปแบบจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรม ผาฝายทอมือของชาวลวั ะในภาคเหนือของประเทศไทยในการวิจัยคร้ังตอไป และการวิจัยเชิงประเมินภายหลังการนาํ รูปแบบจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทยไปใช ท้ังน้ีควรใหมีการจัดเก็บความรู เพื่อสะดวกตอการเขาถึง หรือการใชความรู และเผยแพรความรูเพ่ือใหองคความรู ถกู ถา ยทอดผานนวตั กรรมการสือ่ สาร สนเทศ ท้ังการเผยแพรค วามรูในรูปแบบเอกสาร เปนตน เอกสารอา งองิ Brooking, A. (1999). Corporate Memory: Strategies for Knowledge Management. London: Thomson International Business Press. Dam-Nern, P. (2006). Knowledge management in the community. Buriram: Buriram Rajabhat University. (in Thai) Davenport, T. H. (1997). Information ecology. New York: Oxford University Press. Dee Si Tham, K. (2003). Increasing productivity in industrial work. Publishing House, Electrical and Electronics Institute. Bangkok: Sun Ad and Print Limited Partnership. (in Thai) Jindawong, P. (2006). Knowledge Management = Knowledge Management: The Experience. Bangkok: CWC. Printing. (in Thai) Marquardt, M.J. (2002). Building the Learning Organization: A Systems Approach to Quantum Improvement and Global Success. New York: McGraw-Hill. Nonaka, I. (1994). A dynamic theory of organizational knowledge creation. Organization Science, 5(1), 14-37. Raj, M. (1996). Encychopadic of Psychology and Education: Volumn 3 (M-Z). New Delhi: ANMOL Publications PVT. Sirindhorn Anthropology Center. (1999). Society and culture in Thailand. Thailand: Culture and society. Sisa-at, B. (2002). Initial research. 7th ed. Bangkok: Suveeriyasan. (in Thai) Tantikul, J. and Sitthiwarongchai, C. (2017). Factors affecting employee engagement with the organization of Garment Co., Ltd. Innovation and Management Journal, 2, 54-66. (in Thai) Thongdeerert, C. (2004). Local knowledge: Knowledge management towards social management. Bangkok: College of Social Management. (in Thai) Wichianpanya, P. (2004). Knowledge Management: Fundamentals and Applications. Bangkok: P.O. (in Thai) วิทยาลัยนวัตกรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั สวนสนุ นั ทา 57

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 Wigg, K. (1993). Knowledge Management Foundations. Arlington: Schema Press. Wipawin, N. (2004). Knowledge management and knowledge base. Bangkok: SR Printing Mass Products. (in Thai) Withet, N. (1999). Knowledge Management: Techniques for translating knowledge into competitive advantage. (Translated from Thomas H. Davenport, Lawrence Przac). Bangkok: Print D. (in Thai) Yosyingyong, K. (2006). Organization knowledge management and case studies. Bangkok: Mr. Copy (Thailand) Ltd. (in Thai) วิทยาลัยนวตั กรรมและการจัดการ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สวนสนุ นั ทา 58

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 รปู แบบการพัฒนาดา นการบรหิ ารทรัพยากรมนษุ ยส ําหรับวสิ าหกิจขนาดกลางและขนาดยอม ชนัดดา พัดทอง1,*, วันชยั ปานจนั ทร2 , ศจีมาจ ณ วเิ ชียร3, นวลละออ แสงสุข4 และ ชุมพล รอดแจม5 1,2,4คณะพัฒนาทรพั ยากรมนษุ ย มหาวทิ ยาลัยรามคําแหง 3วิทยาลยั เทคโนโลยอี ตุ สาหกรรม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาพระนครเหนอื 5วทิ ยาลยั นวตั กรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สวนสุนันทา Received: 15 June 2020 Revised: 25 June 2020 Accepted: 9 July 2020 บทคัดยอ การวิจัยครั้งน้ีมีวัตถุประสงค 3 ขอ คือ (1) เพื่อศึกษาสภาพและความตองการการพัฒนาดานการบริหาร ทรัพยากรมนุษยข องวสิ าหกจิ ขนาดกลางและขนาดยอ ม (2) พัฒนารูปแบบการพฒั นาดา นการบรหิ ารทรพั ยากรมนษุ ย สาํ หรับวสิ าหกจิ ฯ และ (3) ประเมนิ ความรคู วามเขา ใจในการนํารปู แบบฯ ไปใช การวิจัยคร้งั น้ีเปนการวิจัยและพัฒนา ดวยกระบวนการวิจัยเชิงคุณภาพ เลือกตัวอยางแบบเฉพาะเจาะจง: ผูเช่ียวชาญจํานวน 19 ทาน เปนผูใหขอมูลหลัก ผทู รงคุณวฒุ จิ ํานวน 7 ทา น ประเมินความเหมาะสมและความเปน ไปไดใ นการนาํ ไปใชของรูปแบบฯ และผูปฏิบัติงาน ทรัพยากรมนุษยในวิสาหกิจฯจํานวน 19 ทาน เขารวมฝกอบรมการใชรูปแบบฯ เครื่องมือท่ีใชในการวิจัย คือ แบบสัมภาษณชนิดมีโครงสราง แบบประเมินความเหมาะสมและความเปนไปไดฯ คูมือการใชรูปแบบฯ และ แบบประเมินความรูความเขาใจในรปู แบบฯ ผลการวจิ ัยพบวา (1) สภาพและความตอ งการการพฒั นาดานการบริหาร ทรัพยากรมนุษยของวิสาหกจิ ฯ ผูบริหารองคกรคาดหวังตอ การบริหารงานทรัพยากรมนุษยใ นอนาคต โดยคาดหวงั ใน บทบาท: ผูเ ช่ยี วชาญในงาน, คูคดิ เชิงกลยทุ ธ คคู ิดเชงิ ปรึกษาใหแ กพ นกั งาน ผพู ฒั นาบุคลากรและองคก ร และผลกั ดัน องคกรใหบรรลุเปาหมายในมุมมองของบุคลากรภายใน ลูกคา และสังคม เพื่อสรางความยั่งยืนใหแกองคกรตอไป (2) ผลการพฒั นารูปแบบฯ พบวา รปู แบบฯ มีองคป ระกอบสําคัญ คือ การปรบั เปลยี่ นการจดั การขัน้ พ้ืนฐานสูกลยุทธ การเชื่อมโยง เร่มิ จากวสิ ยั ทศั น กลยุทธและเปา หมายหลกั ขององคกร พฒั นาโครงสรา งพน้ื ฐานในงานทรัพยากรมนุษย ไดแก บทบาทและความสามารถของนักทรัพยากรมนษุ ย กระบวนการทํางานและเทคโนโลยีของงานทรัพยากรมนุษย การบริหาร 5 งานหลัก: การสรรหาและวาจาง การทบทวนผลตอบแทน การสนับสนุนการเรียนรูของบุคลากร และการพัฒนาองคกร การประเมินผลงาน การสรางความผูกพันในองคกร ควบคูการบริหารการเปลี่ยนแปลง (3) การประเมินความรูความเขาใจฯ พบวา คะแนนทดสอบหลังการฝกอบรมของท้ัง 19 ทานมีคามากกวาคะแนน ทดสอบกอ นการอบรมในทกุ หวั ขอ คําสาํ คญั : รปู แบบ การบรหิ ารทรพั ยากรมนษุ ย วสิ าหกิจขนาดกลางและขนาดยอม __________________________ * ผูประสานงานหลัก; อเี มล: [email protected] วทิ ยาลยั นวตั กรรมและการจดั การ มหาวิทยาลยั ราชภัฏสวนสนุ ันทา 59

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 Development Model of Human Resources Management for The Small and Medium Enterprises (SME) Chanadda Padthong1,*, Wanchai Panjan2, Sageemas Na Wichian3 Nounla-or Saengsook4 and Chompon Rodjam5 1,2,4 Faculty of Human Resource Development, Ramkhamhaeng University 3 College of Industrial Technology, King Mongkut's University of Technology North Bangkok 5 College of Innovation and Management, Suan Sunandha Rajabhat University Received: 15 June 2020 Revised: 25 June 2020 Accepted: 9 July 2020 ABSTRACT The purpose of this research was (1) to study the conditions and the development needs of human resources management of the small and medium enterprises (2) to develop the development model of human resources management for the small and medium enterprises (3) to assess knowledge and understanding in the implementing of the development model of human resources management for the small and medium enterprises. This is a research and development by qualitative method with the purposive sampling: 19 key informants, 7 experts for evaluating the model, 19 attendees in the classroom training. The results indicated as follows: (1) the conditions and the development needs of human resources management of the small and medium enterprises, that the management has the expectation of the future of human resources management by the roles; being human resources expert, being strategic partner for management, being consultant partner for employees, being people and organization developer. As well as pushing the organization to achieve goals from the perspective of the internal persons, customers, and social. This is to drive the sustainable organization. (2) The development model of human resources management for the small and medium enterprises, that it is important to transform the human resources management foundation to HR linkage strategy, start with the vision, strategy or goals of the organization to creating the human resources infrastructure: HR roles and capabilities, HR work processes, HR technologies and operating by linkage the context of 5 functions of human resources management: ( 1) Recruiting and hiring ( 2) Review remuneration management ( 3) Support people learning and organization development ( 4) Measure the performances by performance challenging system, ( 5) Engage employee by employee experiences. The changes management must be run all the time. 3) The assessment of knowledge and understanding in the implementation of the model, found that the test scores of all 19 people were higher than the scores before the training on all topics. Keywords: Model, Human Resources Management, The Small and Medium Enterprises (SME) * Corresponding author; Email: [email protected] วิทยาลยั นวตั กรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏสวนสนุ ันทา 60

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 ความเปน มาและความสําคัญของปญ หา ทรัพยากรมนุษยขององคกรไดถูกช้ีชัดวาเปนปจจัยสําคัญที่สามารถทําใหบริษัทเกิดความไดเปรียบในการ แขงขันอยางยั่งยืน ทามกลางสภาวการณที่มีการแขงขันสูงในปจจุบันของโลกธุรกิจ องคกรท่ีสามารถโนมนาว พฤติกรรมและสรางแรงจงู ใจใหกับพนักงานโดยผานระบบการบริหารทรัพยากรมนุษยจะเปน องคกรทสี่ ามารถเพิ่มผล การปฏิบัติงานใหแกองคกร และนําสูความอยูรอดขององคกรได (Boxall, 2012) ในหลายองคกรไดมีการนําระบบ การบริหารทรัพยากรมนุษยไปใช ซึ่งผูมีสวนไดสวนเสียขององคกรมักจะมีคําถามตางๆ เก่ียวกับการสรางคุณคา (Value Creation) ของบคุ ลากรตอ องคก ร เชน บคุ ลากรเหลานน้ั มีสว นชว ยใหองคก รบรรลุวัตถปุ ระสงคและเปา หมาย ขององคกรไดจริงหรือไม การวัดผลจะใชวิธีใด รวมถึงมีวิธีการบริหารบุคลากรอยางไรที่จะทําใหบุคคลเหลาน้ันแสดง พฤติกรรมที่สอดคลองกับการสรางคุณคาตอองคกรได หนวยงานบริหารทรัพยากรมนุษยคือหนวยธุรกิจในองคกรที่ สรางมูลคาทางธุรกิจใหองคกรดวยการสรางคน เฉกเชนเดียวกับที่ ฝายงานขายสรางมูลคาทางธุรกิจใหองคกรดวย การสรางยอดขายใหบรรลุเปาหมาย หรือฝายการตลาดที่สรางมูลคาทางธุรกิจใหองคกรดวยการสรางสวนแบง การตลาด เปนตน สําหรับหนวยงานบริหารทรัพยากรมนษุ ย นอกจากจะสรางมูลคาทางธุรกจิ ใหองคกรดวยการสรา ง คนแลว ยังสนับสนุนใหบุคลากรในทุกหนวยงานขององคกรมีขวัญและกําลังใจในการปฏิบตั ิงาน มีขีดความสามารถที่ จะสง มอบผลงานทด่ี ีใหแกหนว ยงานของตน และองคกรไดตอไป ดงั นนั้ จึงกลาวไดวาฝายทรัพยากรมนุษยมบี ทบาทใน การผลักดนั ใหฝ า ยงานอน่ื ๆ สามารถสรางมลู คาธุรกจิ ใหองคกรไดอ ยางมปี ระสิทธิภาพและยงั่ ยนื ได วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม (SME) ซ่ึงเปนกลุมธุรกิจที่มีอิทธิพลตอระบบเศรษฐกิจของประเทศไทย อยางมาก ท้ังในแงของการสรางงาน การสรางมูลคาเพิ่ม การสรางเงินตราตางประเทศ การชวยประหยัดเงินตรา ตางประเทศโดยการผลิตเพื่อทดแทนการนําเขาจากตางประเทศ การเปนจุดเริ่มตนของการลงทุน ตลอดจนการเปน แหลงพัฒนาทักษะฝมือ ซ่ึงจะกอใหเกิดการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจท้ังในสวนภูมิภาคและของประเทศอยางย่ังยืน ตอไป GDP ของวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม (SME) ป 2560 มีมูลคา 6,551,718 ลานบาท ขยายตัวรอยละ 5.1 เรงขึ้นจากปกอนท่ีขยายตัวรอยละ 4.9 และมีสัดสวนตอ GDP รวมท้ังประเทศคิดเปนรอยละ 42.4 โดยปจจัย สําคัญที่ทําให GDP ของ SME ยังคงขยายตัวไดสูง มาจากการขยายตัวของภาคการคาและภาคการบริการเปนหลัก ในดานการจางงานของวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม ป 2560 มีการจางงานจํานวน 14,785,172 คน คิดเปน สัดสวนรอยละ82.22 ของการจางงานรวม วิสัยทัศนของแผนการสงเสริมฯ ฉบับที่ 4 ก็ไดกําหนดให SME ไทยเติบโต แขงขันไดในระดับสากล เพ่ือเปนพลังสําคัญในการขับเคล่ือนเศรษฐกิจแบบกาวกระโดด (Competitive Growth) และเปนเคร่ืองมือการกระจายรายไดและลดความเหลื่อมล้ํา (Inclusive Growth) (Office of Small and Medium Enterprises Promotion, 2019) ขณะเดียวกันน้ี SME ยังคงมีขอ จํากัดและปญ หาในหลายๆ ดาน และหนงึ่ ในปญ หา สําคัญของ SME ก็คือ เร่ืองคน อันเปนตัวแปรสําคัญตอความกาวหนาของธุรกิจ โดยปกติแลวเจาของ SME มักเกง เร่ืองของการตลาด เกงเรื่องการผลติ เกงเร่อื งการบริการ จึงไดกอ รา งสรา งตัวได แตข าดอยูท่ี ทกั ษะการบริหารจดั การ รวมถงึ การจดั การเร่อื งคน อกี ท้ังดวยความเปน SME กย็ ากทีจ่ ะดงึ คนท่มี ีความสามารถเขา มาทาํ งาน และแมม ีคนเกง ๆ เขามารว มงานแลว ก็ยากทจี่ ะรักษาไวไ ดนานๆ จึงเปนเร่ืองท่ีนาสนใจและสําคัญย่ิง สําหรับการสงเสริมพัฒนาและยกระดับมาตรฐานงานบริหารทรัพยากร มนุษยสําหรับวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม ผูวิจัยจึงมีความสนใจท่ีจะศึกษา คนควาวิจัยและพัฒนารูปแบบ การพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษยส ําหรับวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม ดวยหวังเปนอยา งย่ิงวาจะชว ย วิทยาลยั นวตั กรรมและการจัดการ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏสวนสนุ ันทา 61

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 พฒั นาขดี ความสามารถในการแขงขนั ขององคกรวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม ตลอดจนสรา งเสรมิ ศกั ยภาพทาง เศรษฐกิจของประเทศไทยใหกาวหนา เตบิ โตไดอยา งยั่งยืนตอไป วัตถปุ ระสงคข องการวิจยั 1. เพื่อศึกษาสภาพและความตองการการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษยของวิสาหกิจขนาดกลาง และขนาดยอม 2. เพ่อื พฒั นารปู แบบการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษยส ําหรบั วสิ าหกจิ ขนาดกลางและขนาดยอม 3. เพ่ือประเมินความรูความเขาใจในการนํารูปแบบการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษยสําหรับ วิสาหกจิ ขนาดกลางและขนาดยอ มไปใช เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวขอ ง 1. แนวคดิ และทฤษฎเี ก่ยี วกบั การพัฒนารูปแบบ Daft (1992) ไดกลาวถึงความหมายของรูปแบบไว โดยสรุปไดวา รูปแบบ คือ ตัวแทนอยางงายที่ใชอธิบาย มิติที่สําคัญบางมติ ขิ ององคกร สวน Husen and Postlethwaite (1994) กลาวไวโ ดยสรุปไดว า รูปแบบมคี วามหมาย ที่แตกตางจากทฤษฎี เพราะรูปแบบยังไมใชขอเท็จจริงที่ไดพิสูจนแลว รูปแบบยังเปนสวนหนึ่งที่ผูวิจัยพยายาม วิเคราะหความสัมพันธท่ีเก่ียวเนื่องกัน เพื่อที่จะนําเสนอรูปแบบมาใชประโยชน จากการศึกษานิยามความหมายของ “รูปแบบ” ดังกลาวขางตน จึงสรุปไดวา “รูปแบบ (Model)” หมายถึง แบบจําลองอยางงาย หรือโครงสรางทาง ความคิดท่ีแสดงถึงความสมั พันธของมิติ หรือปรากฏการณตางๆ ที่มีความสัมพันธตอเน่ือง เปนเหตุเปนผลซ่ึงกันและ กัน โดยรูปแบบยังไมใชขอเท็จจริงที่ไดพิสูจนแลว แตรูปแบบเปนสวนหน่ึงท่ีผูวิจัยพยายามวิเคราะหความสัมพันธท่ี เกีย่ วเนื่องกัน เพื่อที่จะนาํ เสนอรปู แบบมาใชประโยชน Day and Eisner (2004) ไดเสนอแนวคิดการประเมินรูปแบบโดยผูทรงคุณวุฒิ ซ่ึงตางจากการดําเนินการ ทางวิทยาศาสตรเชิงปริมาณ โดยเฉพาะในบางเร่ืองตองการความละเอียดออนมากกวาตัวเลขท่ีนํามาพิจารณาดังนี้ (1) การประเมินโดยแนวทางน้ี จะเนนการวิเคราะหวิจารณอยางลึกซ้ึงในเฉพาะประเด็นที่ถูกนํามาพิจารณา ซ่ึงไม จําเปนตองเกี่ยวโยงกับวัตถุประสงคหรือผูมีสวนเก่ียวของกับการตัดสินใจเสมอไป แตอาจจะผสมผสานปจจัยตางๆ ในการพิจารณาเขาดวยกันตามวิจารณญาณของผูทรงคุณวุฒิ เพื่อใหไดขอสรุปเกี่ยวกับคุณภาพ ประสิทธิภาพ และความเหมาะสมของส่ิงที่จะทําการประเมิน (2) รูปแบบการประเมินที่เปนความเฉพาะทางในเรื่องที่จะประเมิน (3) ใชตัวบคุ คล คอื ผทู รงคณุ วุฒิเปนเครอ่ื งมือในการประเมนิ โดยใหค วามเชื่อมัน่ วา ผูทรงคณุ วุฒินั้นเทย่ี งธรรม และมี ดลุ ยพินิจทด่ี ี มาตรฐานและเกณฑมาจากประสบการณของผูทรงคณุ วฒุ ินนั้ ๆ และ (4) รูปแบบทย่ี อมใหม ีความยดื หยนุ ในกระบวนการทาํ งานของผทู รงคุณวุฒิตามอธั ยาศยั และความถนดั ของแตล ะคน สําหรับการวิจัยเร่ือง รูปแบบการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษยสําหรับวิสาหกิจขนาดกลางและ ขนาดยอมนี้ ผูวิจัยเลือกวิธีการประเมินความเหมาะสม และความเปนไปไดของการนํารูปแบบฯไปใชโดยอาศัย ผูทรงคุณวุฒิ ซึ่งเปนผูมีความเท่ียงธรรม มีดุลยพินิจท่ีดี มีมาตรฐาน และมีประสบการณในการบริหารและพัฒนา บุคลากรฝายทรัพยากรมนุษยในวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม เปนผูตรวจสอบและใหความคิดเห็นในรูปแบบ การพัฒนาดา นการบรหิ ารทรัพยากรมนุษยในวสิ าหกิจขนาดกลางและขนาดยอ มท่ีสรา งขนึ้ นี้ วิทยาลยั นวัตกรรมและการจดั การ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสนุ นั ทา 62

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 2. แนวคดิ และทฤษฎีเกี่ยวกับการบริหารทรัพยากรมนษุ ยในองคก ร Glenn Stahl (2006) ไดใหความหมายของการบริหารทรัพยากรมนุษยไววา การใหคนในองคกรสามารถ ปรับตัวและเอาชนะปญ หาตางๆ ซึ่งเกิดจากองคกรที่กําลังเปลีย่ นแปลง โดยใชทักษะ แรงจูงใจ และการเปดใหมีสว น รวม โดยมีวัตถุประสงคใหคนยอมรับองคกร กลาวโดยสรุป การบริหารทรัพยากรมนุษย (Human Resource Management: HRM) คือการใชกลยุทธเชิงรุกท่ีมีความสัมพันธกันอยางตอเนื่องในการบริหารจัดการทรัพยากรที่มี คุณคามากที่สดุ ในองคกร น่ันคือบุคคลท่ีทาํ งานทง้ั กรณีที่ทํางานรวมกันและกรณที ่ีทํางานคนเดียวเพ่ือบรรลุเปา หมาย ในการประกอบธุรกิจใดๆ กลยุทธในการบริหารทรัพยากรมนุษยน้ันจะเปล่ียนแปลงอยางรวดเร็วไปตามเวลาและ สถานการณ จึงตอ งมกี ารพฒั นาและปรบั ปรุงตลอดเวลา สําหรับงานวิจัยเร่ือง รูปแบบการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษยสําหรับวิสาหกิจขนาดกลางและ ขนาดยอม ผูวิจัยไดศึกษาแนวคิด ทฤษฎีที่เกี่ยวกับการบริหารทรัพยากรมนุษยในบริบทที่ครอบคลุมท้ัง งานบริหาร ทรัพยากรมนุษย (Human Resources Management) งานพัฒนาทรัพยากรมนุษย (Human Resources Development) และงานพฒั นาองคกร (Organization Development) 3. วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม “วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม” หรือ SME ยอมาจากภาษาอังกฤษ Small and Medium Enterprises หมายถึง องคกรธุรกิจท่ีเปนอิสระ มีเอกชนเปนเจาของ ดําเนินกิจการผลิตสินคา กิจการใหบริการ และ กิจการคาสงและคาปลีก ท้ังนี้ SME เปนธุรกิจที่มีจํานวนมากในประเทศไทย โดยผูประกอบการสวนใหญจะ ประกอบการในรูปของบุคคลธรรมดา คณะบุคคลหรือหางหุนสวนสามัญท่ีมิใชนิติบุคคล หางหุนสวนจํากัด บริษัท จํากัด หรือกิจการรวมคา ซ่ึงจะประกอบธุรกิจขายสินคา ผลิตสินคา หรือใหบริการ นอกจากนี้ลักษณะตาม กฎกระทรวงอุตสาหกรรมกาํ หนดจาํ นวนการจางงานและมูลคา สินทรัพยของวสิ าหกิจขนาดกลางและขนาดยอม ดังนี้ ภาพที่ 1 ประเภทวสิ าหกจิ ขนาดกลางและขนาดยอม (Office of Small and Medium Enterprises Promotion, 2019) วิทยาลัยนวัตกรรมและการจดั การ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสนุ ันทา 63

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 วธิ ีดาํ เนินการวจิ ัย แบบแผนของการวิจัย การวจิ ยั ในคร้ังนีเ้ ปน การวิจยั และพฒั นา (Research and Development) ตัวอยา งในการวจิ ยั ตัวอยางในการวิจัยไดมาจากการเลือกแบบเจาะจง (Purposive selection) โดยแบงออกเปน 3 กลุม ดงั ตอ ไปน้ี 1. กลุมผูเชี่ยวชาญ เปนผูใหขอมูลหลัก (Key Informant) เก่ียวกับสภาพและความตองการการพฒั นาดา น การบริหารทรัพยากรมนุษยของวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม คือ ผูบริหารงาน ผูกําหนดกลยุทธองคกร หรือ ผูรับผิดชอบและปฏิบัติงานทรัพยากรมนุษยในวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอมโดยตรง ซ่ึงยินดีเขารวมงานวิจัย คร้งั นี้ จาํ นวน 19 ทาน 2. กลุม ผทู รงคุณวุฒิ เปนผปู ระเมนิ ความเหมาะสมของรปู แบบฯและความเปนไปไดในการนาํ รูปแบบฯ ไปใช คอื ผทู ่ีมคี วามรู และประสบการณในงานทรัพยากรมนุษยทงั้ ภาควชิ าการและภาคธุรกจิ ซึ่งยินดเี ขารวมงานวิจยั คร้ังนี้ จาํ นวน 7 ทา น 3. กลุมผูเขารวมการฝกอบรม เพื่อทดลองเรียนรูรูปแบบฯที่ไดพัฒนาขึ้น โดยไดปรับปรุงแกไขใหมีความ สมบูรณมากทีส่ ุดแลว ตามคําแนะนําของกลุมผูทรงคณุ วุฒิ และรับการประเมินความรูความเขาใจในรูปแบบฯ จํานวน 19 ทา น เครือ่ งมือวิจยั เครื่องมือที่ใชในการวิจัยคร้ังนี้มี 3 ฉบับ ไดแก (1) แบบสัมภาษณเชิงลึก (2) แบบบันทึกการสนทนากลุม และ (3) แบบประเมนิ ความรคู วามเขาใจในการนํารปู แบบไปใช โดยมีรายละเอยี ดดังน้ี 1. แบบสัมภาษณเชิงลึก แนวทางการสัมภาษณเชิงลึกใชแบบสัมภาษณชนิดมีโครงสราง ประกอบดวย 6 ขอคําถาม ไดแก (1) บริษัทของทานมีการกําหนดวิสัยทัศนและพันธกิจหรือไม ถามี วิสัยทัศนและพันธกิจของบริษัท คืออะไร (2) โครงสรางองคกร และขอบเขตความรับผิดชอบแตละสวนงานเปนอยางไร (3) บริษัทของทานมีการ กําหนดนโยบาย และ/หรือกลยุทธของงานบริหารทรัพยากรมนุษยหรือไม ถามี นโยบายและ/ หรือกลยุทธในงาน บริหารทรัพยากรมนุษยของบริษัทเปนอยางไร (4) วิธีการดําเนินงานในปจจุบันดานการบริหารทรัพยากรมนุษยมี อะไรบา ง (5) การดาํ เนินงานบรหิ ารทรพั ยากรมนษุ ยท่อี งคกรตองการหรอื คาดหวงั ใหเปน เปนอยางไร และ (6) ลําดบั แรกในงานบริหารทรัพยากรมนุษยท่ีทานคาดหวังใหพัฒนาปรับปรุง เพื่อสนับสนุนองคกรใหบรรลุเปาหมาย ตอบสนองตอสถานการณป จจบุ ันขององคก รและ/หรืออนาคตอันใกล 2. แบบบันทกึ การสนทนากลุม แนวทางการสนทนากลมุ ยอ ย (Focus Group Guideline) แบง เปน 3 สวน ดังน้ี สวนท่ี 1 แบบประเมินความเหมาะสมของรูปแบบฯ เปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดับ สวนที่ 2 แบบประเมินความเปนไปไดในการนําไปใชของรูปแบบฯ เปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดับ สวนท่ี 3 คําถามปลายเปดสําหรับขอเสนอแนะอ่ืนๆ เพิ่มเติมในการปรับปรุงแกไขรูปแบบใหมี ความสมบรู ณท่สี ุด วิทยาลยั นวัตกรรมและการจดั การ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ ันทา 64

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 3. แบบประเมินความรูความเขาใจในการนํารูปแบบฯ ไปใช ดวย Pre-test และ Post-test ในการจัด ฝกอบรม การตรวจสอบความตรงตามเนอ้ื หา (Content Validity) ใชวิธกี ารวิเคราะหด ัชนขี องความสอดคลอ งระหวาง ขอคําถามกับวัตถุประสงค (Index of Item-Objective Congruence: IOC) จากผูทรงคุณวุฒิ จํานวน 5 ทาน ไดคา เทากับ 0.5 และตรวจสอบความเที่ยง (Reliability) ดวยการคํานวณคาสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) โดยผลการวิเคราะหพบวา มีคาความเท่ียงอยูในชวงตั้งแต 0.71-1.00 แสดงวา มคี วามเชื่อม่ันสูง การเกบ็ รวบรวมขอมลู ผูว จิ ัยและผชู วยนักวจิ ัยไดดําเนนิ การเกบ็ รวบรวมขอ มูลดังน้ี 1. การเก็บรวบรวมขอมูลจากเอกสาร เปนขอมูลท่ีเก็บรวบรวมไดจากเอกสารงานวิจัยหรือท่ีมีการศึกษาท่ีมี ประเด็นคําถามเก่ียวกับรูปแบบท่ีเหมาะสมของรูปแบบการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษยสําหรับวิสาหกิจ ขนาดกลางและขนาดยอม โดยคนควาเอกสารทั้งที่เปนเอกสารปฐมภูมิหรือทุติยภูมิจากหนวยราชการ สถาบันการศึกษา เอกชน ประเภทหนังสือ ตํารา รายงานการประชุม งานวิจัยปริญญานิพนธ ภาคนิพนธ การศึกษาคนควาอิสระ อนิ เตอรเนต็ และวดี ีทศั น โดยรวบรวมแยกประเดน็ ไวต ามเน้อื หา 2. การเก็บขอมูลจากภาคสนาม เปนขอมูลท่ีเก็บรวบรวมไดจากพ้ืนท่ีท่ีทําการศึกษาวิจัย โดยวิธีการสํารวจ เบ้ืองตน (Basic Survey) สัมภาษณท่ีไมเปนทางการ (Informal Interview) และการสัมภาษณที่เปนทางการ (Formal Interview) การสัมภาษณเชิงลึก (In-Depth Interview) การสังเกตแบบไมมีสวนรวม (Non-Participant Observation) การสังเกตแบบมีสวนรวม (Participant Observation) การสนทนากลุม (Focused Group) และ การจัดฝกอบรม (Classroom Training) โดยผวู จิ ัยดาํ เนนิ การตามข้นั ตอนดงั ตอไปน้ี (1) การสัมภาษณเชิงลึก (In-Depth Interview) ผูวิจัยขอหนังสือจากคณะพัฒนาทรัพยากรมนุษย มหาวิทยาลัยรามคําแหง เพ่ือขอเก็บขอมูลดวยการสัมภาษณเชิงลึก เมื่อไดรับอนุญาตใหสัมภาษณ ผูวิจัยดําเนินการ สมั ภาษณก ลุมผูใหข อ มลู หลักทงั้ 19 ทา น ตามวนั เวลา สถานท่ที ี่กลมุ ผใู หขอ มูลหลกั กําหนด (2) การสนทนากลุม (Focus Group) ผูวิจัยขอหนังสือจากคณะพัฒนาทรัพยากรมนุษย มหาวิทยาลัย รามคําแหง เพื่อเรียนเชิญผูทรงคุณวุฒิเขารวมการสนทนากลุมยอย เพื่อประเมินความเหมาะสมและความเปนไปได ในการนําไปใชของรูปแบบการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษยสําหรับวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม จํานวน 7 ทาน โดยใชสถานที่หองประชุมโรงแรมเอสซีปารค กรุงเทพฯ ในวันท่ี 23 พฤศจิกายน พ.ศ. 2562 เวลา 09.00-12.00 น. (3) การจัดฝกอบรบ (Classroom Training) ภายหลังการปรับปรุงแกไขรูปแบบฯจากการสนทนา กลมุ ผวู จิ ัยไดพ ัฒนาคูม อื การใชร ปู แบบฯตามคําแนะนาํ ของผทู รงคณุ วฒุ ิ และนําไปจดั ฝก อบรมใหแ กกลุมผปู ฏิบัติงาน ดานการบริหารทรัพยากรมนุษยในวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม จํานวน 19 ทาน โดยใชสถานท่ีหองประชุม โรงแรมเวียงลคอร ในวนั ท่ี 10 มกราคม พ.ศ.2563 เวลา 09:00-16:00 น. วทิ ยาลยั นวัตกรรมและการจัดการ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 65

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 การวเิ คราะหข อ มลู ผวู ิจยั ดําเนนิ การวเิ คราะหขอมลู ตามความมงุ หมายของการวิจัยดงั น้ี 1. ถอดเทปการสมั ภาษณผูใ หข อ มูลหลักแตล ะราย นาํ เนอื้ หาการสัมภาษณ มาวิเคราะหเนอื้ หา (Content Analysis) จดั แกน และจดั หมวดหมเู น้ือหา (Categorized) โดยการเรียบเรยี งเน้ือหาที่ไดเ ปนกลุม และพิจารณาวา สาระหลักเปนประเด็นหรือรายดา น ของแตล ะองคป ระกอบ 2. ตรวจสอบรายละเอียดกลุม เน้ือหาในแตละประเด็นหรือรายดา น วเิ คราะหและเรยี บเรียงเปนรายขอ ให สอดคลอ งกบั รายดานและเพอ่ื ใหเกดิ ความชดั เจนของเนอ้ื หา ในบางกรณีผวู ิจยั ไดเ ปล่ยี นแปลงภาษาทีใ่ ชเ พอ่ื ใหเ กดิ ความชัดเจน โดยทไี่ มไ ดเปลยี่ นแปลงสาระของขอความ 3. ตรวจสอบความชัดเจนของแตล ะรายขอ และสรปุ เปน เนอ้ื หารายขอคาํ ถาม 4. จัดทาํ ขอ มูลสรปุ เนือ้ หาเปน รายบุคคล และสรปุ ความถข่ี องคาํ ตอบในแตล ะหัวขอ คาํ ถาม เพ่ือใหเห็น ภาพรวมท่ีชดั เจนขนึ้ 5. ตรวจสอบความสอดคลอ งในความคิดเห็นของผใู หข อมูลหลักทั้ง 19 คน โดยอา นคําสมั ภาษณท ี่ไดจ าก ผูเชี่ยวชาญทงั้ หมดซา้ํ ดวยความระมัดระวัง เพอ่ื ตรวจสอบ ความคดิ เห็นและความถี่ในความคิดเห็นของผใู หขอมูลหลัก ในแตล ะรายขอ คําถาม 6. วิเคราะหผลการประเมนิ รางรปู แบบการพฒั นาดานการบรหิ ารทรพั ยากรมนษุ ยส ําหรับวสิ าหกิจขนาด กลางและขนาดยอมจากผทู รงคณุ วฒุ ิ โดยการหาคาเฉลยี่ (Mean) และสว นเบยี่ งเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) ผลการวิจัย ผลการวิจัยแบง ออกเปน 3 สว น ดงั นี้ สวนที่ 1 ผลการศกึ ษาสภาพและความตองการการพัฒนาดานการบรหิ ารทรพั ยากรมนุษยข องวสิ าหกิจขนาด กลางและขนาดยอ ม สรปุ ไดด งั ตารางท่ี 1 วทิ ยาลยั นวัตกรรมและการจัดการ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 66

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 ตารางท่ี 1 ผลการศกึ ษาสภาพและความตอ งการการพฒั นาดานการบรหิ ารทรัพยากรมนุษยข องวสิ าหกิจขนาดกลาง และขนาดยอม ประเด็นหลกั รายละเอียด ภาพรวมของการบรหิ ารจดั การองคก ร วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอ มโดยสว นใหญย งั ไมม กี ารกาํ หนดวสิ ยั ทศั น ของวสิ าหกจิ ขนาดกลางและขนาดยอม หรือกลยทุ ธองคก รตลอดจนกลยทุ ธในการบรหิ ารทรัพยากรมนุษยทช่ี ดั เจน โครงสรางองคก รเปน แนวนอนแบบไมซับซอ น ซงึ่ สวนใหญจ ะมหี นว ยงาน กจิ กรรมการบรหิ ารจดั การทรัพยากร ทรัพยากรมนุษยโ ดยตรง และบางองคกรแมย งั ไมม หี นว ยงานทรพั ยากรมนุษย มนษุ ยใ นปจจุบัน โดยตรง แตกม็ ีความคาดหวงั ตอการบรหิ ารงานทรัพยากรมนุษยใ นอนาคต ความคาดหวังตอ การพัฒนาดานการ (1) การบริหารคาตอบแทน (2) การประเมินผลการปฏิบตั งิ าน บรหิ ารทรัพยากรมนษุ ย (3) การวางแผนกําลงั คน (4) การสรรหาและคดั เลือก (5) พนกั งานสัมพนั ธ (6) สขุ ภาพและอนามยั (7) กฎระเบียบและนโยบายบรษิ ัท (8) การฝกอบรม กจิ กรรมการบรหิ ารจดั การทรพั ยากร และพัฒนา มนษุ ยท ีต่ องการใหพ ัฒนาปรบั ปรงุ เพอื่ สนบั สนนุ องคก รใหบรรลุเปาหมาย 1. การแสดงบทบาทของนักทรัพยากรมนษุ ย ใน 4 บทบาท ไดแ ก ตอบสนองตอ สถานการณป จ จุบัน (1) เปน ผเู ชี่ยวชาญในงาน (2) เปน คคู ิดเชิงกลยทุ ธใหแ กผบู รหิ าร ขององคก รและ/หรืออนาคตอันใกล (3) เปน คคู ิดเชิงปรกึ ษาใหแกพนักงาน (4) เปนผพู ัฒนาบุคลากรและ องคก ร 2. การผลกั ดนั องคกรใหบรรลเุ ปาหมาย ใน 3 มมุ มอง ไดแก (1) มุมมองของบุคลากรภายใน (2) มมุ มองของลูกคา (3) มุมมองทางสังคม 3. การมุงหวังใหก ารบรหิ ารทรพั ยากรมนษุ ยช ว ยสรางความย่ังยนื ใหแ กอ งคก ร (1) การบริหารผลการปฏิบตั งิ าน (2) ความผกู พนั ของพนกั งานตอองคกร (3) การฝก อบรมและพัฒนาบุคลากร (4) การสรรหาและคดั เลือก (5) ระบบการใหรางวัลและผลตอบแทน สวนท่ี 2 ผลการพัฒนารูปแบบการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษยสําหรับวิสาหกิจขนาดกลางและ ขนาดยอม สรุปไดวา รูปแบบการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษยสําหรับวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม มีองคประกอบท่ีสําคัญ คือ การปรับเปลี่ยนจากรูปแบบเดิมที่ใชใ นระดับพ้ืนฐานสูกลยุทธการเช่ือมโยงงานทรัพยากร มนุษย จากวิสัยทัศน กลยุทธและเปาหมายหลักขององคกร พัฒนาโครงสรางพ้ืนฐานของงานทรัพยากรมนุษย อันไดแก บทบาทและความสามารถของนักทรัพยากรมนุษย กระบวนการทํางานของงานทรัพยากรมนุษย เทคโนโลยี ของงานทรัพยากรมนุษย และดําเนินกิจกรรมหลักของการบริหารทรัพยากรมนุษยในบริบทที่เชื่อมโยงกัน ไดแก (1) การสรรหาและวาจาง (2) การทบทวนผลตอบแทน (3) การสนับสนุนการเรียนรูของบุคลากรและการพัฒนา องคกร (4) การประเมินผลงาน (5) การสรางความผูกพันในองคกร โดยมีการบริหารการเปล่ียนแปลงอยูตลอดเวลา สําหรับรูปแบบการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษยสําหรับวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอมท่ีผูวิจัยได พัฒนาข้ึนนี้ ผลการประเมินความเหมาะสม โดยภาพรวมอยูในระดับเหมาะสมมากท่ีสุด (X�= 4.56, S.D.= 0.71) วิทยาลยั นวัตกรรมและการจดั การ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ ันทา 67

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 และผลการประเมินความเปนไปไดในการนําไปใช โดยภาพรวมอยูในระดับประเมินความเปนไปไดมาก (X�= 4.35, S.D.= 0.83) ทั้งน้ีรูปแบบการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษยสําหรับวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอมที่ไดรับ การปรับปรุงแกไขแลวจากการบูรณาการตามคําแนะนํา ขอคิดเห็น และขอเสนอแนะอื่นๆ เพ่ิมเติมท่ีไดจาก ผทู รงคณุ วฒุ ิ แสดงไดดงั ภาพที่ 2 ภาพท่ี 2 รูปแบบการพฒั นาดา นการบรหิ ารทรพั ยากรมนษุ ยส าํ หรับวสิ าหกจิ ขนาดกลางและขนาดยอ ม สวนที่ 3 ผลการประเมินความรูความเขาใจในการนํารูปแบบการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษย สําหรับวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอมไปใช สรุปผลไดดังน้ี การประเมินความรูความเขาใจตามวัตถุประสงคของ การเรียนรู 6 หัวขอหลัก อันประกอบดวย (1) รูปแบบหลัก: การพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษยสําหรับ วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม (2) การสรรหาและวาจางบุคลากรสําหรับ SME (Hire SMEer) (3) การทบทวน ผลตอบแทนการทํางาน (Review Remuneration Management) (4) การสนับสนุนการเรียนรูของบุคลากรและ การพัฒนาองคกร (Support People Learning and Organization Development) (5) การประเมินผลงานดวย ระบบการทาทายผลการปฏิบัติงาน (Measure by Performance Challenges System) (6) การสรางความผูกพัน ในองคกรดวยการสรางสรรคประสบการณใหแกบุคลากร (Engaged by Employee Experience) พบวาคะแนน ทดสอบหลังการฝกอบรมของผูเขาฝกอบรมท้ัง 19 ทานมีคามากกวาคะแนนทดสอบกอนการอบรมท้ัง 6 หัวขอหลัก ดงั ท่กี ลา วมาขา งตน อภปิ รายผล ผลการศึกษาสภาพและความตองการการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษยของวิสาหกิจขนาดกลาง และขนาดยอ ม พบวา องคกรวสิ าหกจิ ขนาดกลางและขนาดยอมสว นใหญยงั ไมมีการกําหนดวสิ ยั ทศั น และพนั ธกจิ ของ วิทยาลัยนวัตกรรมและการจัดการ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 68

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 บริษัท ตลอดจนนโยบาย และ/หรือกลยทุ ธของงานบริหารทรพั ยากรมนุษยอยา งชัดเจน แตแมยังไมมนี โยบายหรือกล ยุทธในการบริหารทรัพยากรมนุษย ทุกองคกรลวนมีความคาดหวังตอการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษย คือ 1. ความคาดหวังตอการแสดงบทบาทของนักทรัพยากรมนุษย ใน 4 บทบาท ไดแก (1) เปนผูเชี่ยวชาญในงาน (2) เปนคูคิดเชิงกลยุทธใหแกผูบริหาร (3) เปนคูคิดเชิงปรึกษาใหแกพนักงาน (4) เปนผูพัฒนาบุคลากรและองคกร 2. ความคาดหวงั ใหการบริหารทรัพยากรมนษุ ยชวยผลกั ดันองคก รใหบรรลุเปาหมาย ใน 3 มุมมอง ไดแก (1) มุมมอง ของบุคลากรภายใน (2) มุมมองของลูกคา (3) มุมมองทางสังคม 3) ความคาดหวังใหการบริหารทรัพยากรมนษุ ยชว ย สรางความย่ังยืนใหแกองคกร ท้ังนี้สอดคลองกับการศึกษาของ Phrom Branch Na Sakon Nakhon (2010) เรื่อง การพัฒนาองคกรของผูประกอบการวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอมในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศ ไทย ซง่ึ สว นหนง่ึ ของผลการศกึ ษาพบวา แนวทางการพฒั นาการดาํ เนินงานของผูประกอบการวิสาหกจิ ขนาดกลางและ ขนาดยอม มี 2 แนวทางคือ (1) การพัฒนาดานส่ิงแวดลอมภายนอกองคกร คือ นโยบายภาครัฐและการสนับสนุน และการพัฒนาดานนโยบายการปลอยสินเช่ือสําหรับวิสาหกิจ (2) ดานสิ่งแวดลอมภายในองคกร ผูประกอบการตอง ดําเนินการดังนี้ การพัฒนาดานระบบบัญชีและการเงินของผูประกอบการ การพัฒนาองคความรูของผูประกอบการ การบริหารทรัพยากรมนุษยในสถานประกอบการ การจัดการทางการตลาด การใชกลยุทธการรับชวงการผลิตเพื่อ การพัฒนาองคก ร และการใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อการพัฒนาองคกร อันแสดงใหเ ห็นวา สภาพและความตองการ การพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษยของวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม ยังคงตองการการตอบสนอง โดยเฉพาะส่ิงแวดลอมภายในองคกรนั่นคือ การบริหารทรัพยากรมนุษยในองคกรนั่นเอง ซ่ึงเปนกุญแจสําคัญท่ีจะ นําไปสูการพัฒนาในดานอื่นๆ ตอไป อีกทั้งยังสอดคลองกับผลการศึกษาของ Sanprasert (2009) เร่ือง สมรรถนะ สําหรับนักบริหารทรัพยากรมนุษยขององคกรภาคธุรกิจในประเทศไทย ซึ่งผลการศึกษาพบวา นักบริหารทรัพยากร มนุษยขององคกรธุรกจิ ในประเทศไทย มีบทบาท 4 บทบาท คือ (1) บทบาทการวางระบบงานและนาํ การเปลยี่ นแปลง ดานการบริหารทรัพยากรมนุษย (2) บทบาทการบริหารทรัพยากรมนุษยเชิงกลยุทธ (3) บทบาทการใหคําปรึกษา แนะนําการบริหารทรัพยากรมนุษย (4) บทบาทการอํานวยความสะดวกและใหบริการดานทรัพยากรมนุษย ซ่ึงสอดคลองกับความคาดหวังตอการแสดงบทบาทของนักทรัพยากรมนุษยในการวิจัยคร้ังน้ี อันแสดงใหเห็นวา ผบู รหิ ารองคก รมองเห็นถงึ ความสาํ คญั และเล็งเห็นถึงขดี ความสามารถของนักทรัพยากรมนุษยที่จะไดรบั การพัฒนาให แสดงบทบาททส่ี าํ คญั ยิง่ ดังกลา วได ผลการพัฒนารูปแบบการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนษุ ยสาํ หรับวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอ ม พบวา มีองคประกอบที่สําคัญ คือ การปรับเปลี่ยนจากรูปแบบเดิมท่ีใชในระดับพื้นฐานสูกลยุทธการเช่ือมโยงงาน ทรัพยากรมนุษย จากวิสัยทัศน กลยุทธและเปาหมายหลักขององคกร พัฒนาโครงสรางพื้นฐานของงานทรัพยากร มนุษย อันไดแก บทบาทและความสามารถของนักทรัพยากรมนุษย กระบวนการทํางานของงานทรัพยากรมนุษย เทคโนโลยีของงานทรัพยากรมนุษย และดําเนินกิจกรรมหลักของการบริหารทรัพยากรมนุษยในบริบทที่เช่ือมโยงกัน ไดแก (1) การสรรหาและวา จา ง (2) การทบทวนผลตอบแทน (3) การสนับสนุนการเรยี นรขู องบุคลากรและการพฒั นา องคกร (4) การประเมินผลงาน (5) การสรางความผูกพันในองคกร โดยมีการบริหารการเปล่ียนแปลงอยูตลอดเวลา ทั้งน้ีสอดคลองกับการศึกษาของ Erasmus, Leadoff and Hamman (2010), Tantikul and Sitthiwarongchai (2017) ที่เนน หลักในความสามารถของผปู ฏบิ ัติงานดานทรัพยากรมนุษย โดยมุง สงเสริมความรู ทกั ษะ สมรรถนะของ นักทรัพยากรมนุษย ซึ่งหากผูรับผิดชอบงานบริหารทรัพยากรมนุษย มีความรู ทักษะและสมรรถนะเพียงพอ ก็จะ วทิ ยาลัยนวตั กรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 69

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 สามารถนําวิสัยทัศน พันธกิจขององคกรมาเปนแนวทางในการสรางกลยุทธการบริหารทรัพยากรมนุษยในองคกรของ ตนเพ่ือใหตอบโจทยและสอดคลอ งกับวิสัยทัศน พันธกิจขององคกร หรือมีสมรรถนะที่จะสามารถสนบั สนุน เปนคูคิด ทางธุรกิจกับผูบริหารสูงสุดในองคกร รวมทั้งผูบริหารหนวยงานอื่นๆ เพ่ือสรางวิสัยทัศน พันธกิจ ตลอดจนเปาหมาย ขององคกรใหท กุ คนในองคกรมีภาพเปาหมายรวมกัน ขอ เสนอแนะ 1. ขอ เสนอแนะในการนาํ ผลวิจยั ไปใช 1.1 การนํารูปแบบการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษยสําหรับวิสาหกิจขนาดกลางและขนาด ยอมไปใช เพ่อื เปน แนวทางในการบริหารงานดานทรัพยากรมนษุ ยส าํ หรับวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอมตอไปน้ัน องคกรควรจัดลําดับความสําคัญของการนําไปใช โดยประเมินความตองการและความจําเปนขององคกร ซ่ึงอาจมี บรบิ ทท่แี ตกตา งกันไปในแตล ะองคก ร 1.2 ควรพิจารณาผลการศึกษาสภาพและความตองการในการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษย สําหรับวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม ไปใชเปนแนวทางสําหรับหนวยงานภาครัฐในการกําหนดนโยบายสง เสริม วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอมตอไป โดยมุงเนนการสงเสริมดานการบริหารทรัพยากรมนุษยในองคกรสําหรับ วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอ ม เฉกเชนเดียวกับการบริหารดานการตลาด การบริหารดานการผลิต หรือดานอ่ืนๆ ในองคก ร 1.3 ควรพิจารณารูปแบบการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษยสําหรับวิสาหกิจขนาดกลางและ ขนาดยอมท่ีไดพัฒนาขึ้นน้ี ไปพัฒนาหลักสูตรฝกอบรมใหแกบุคลากรท่ีปฏิบัตงิ านดานการบริหารทรัพยากรมนุษยใน วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอมตอไป เพื่อใหเกิดความรูความเขาใจอยางถองแท และเปนการพัฒนา ขดี ความสามารถของบุคลากรในหนว ยงานบรหิ ารทรัพยากรมนุษยอ กี ทางหนงึ่ 1.4 ควรพิจารณาผลการศึกษาสภาพและความตองการในการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษย สําหรับวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม ตลอดจนรูปแบบการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษยสําหรับ วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอมท่ีไดพัฒนาขึ้นนี้ ไปประยุกตตอยอดเปนสวนหนึ่งของหลักสูตรการเรียนการสอน ในระดับอุดมศกึ ษา เพ่ือใหการจัดหลักสตู รตอบโจทยตรงตามความตอ งการของภาคธุรกจิ 2. ขอ เสนอแนะในการทําวิจัยคร้ังตอไป 2.1 ควรศึกษาประสิทธิภาพและประสิทธิผลของรูปแบบการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษย สําหรับวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอมตอไป 2.2 ควรศึกษาอิทธิพลของปจจัยที่สงผลตอประสิทธิภาพและประสิทธิผลของรูปแบบการพัฒนาดาน การบริหารทรพั ยากรมนษุ ยส ําหรบั วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอ มตอ ไป 2.3 ควรนํารูปแบบการพัฒนาดานการบริหารทรัพยากรมนุษยสําหรับวิสาหกิจขนาดกลางและขนาด ยอม ไปศึกษาวจิ ัยเพื่อพฒั นาหลักสูตรการฝก อบรมในแตล ะองคประกอบยอยของรูปแบบฯ เพื่อเกิดความเขาใจอยาง ถองแทแกผ ปู ฏิบัติ ใหส ามารถนํารูปแบบไปใชใหเกดิ ประโยชนสงู สุด 2.4 ควรศกึ ษารปู แบบการพฒั นาดานการบรหิ ารทรัพยากรมนษุ ยของกลมุ ธุรกจิ อน่ื ๆ ท่มี ลี กั ษณะเฉพาะ เพ่ือใหเ กดิ การบริหารจดั การทเี่ ฉพาะเจาะจงสําหรับกลมุ ธรุ กจิ นน้ั ๆ โดยตรง วิทยาลัยนวตั กรรมและการจัดการ มหาวิทยาลยั ราชภัฏสวนสนุ ันทา 70

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 2.5 ควรศึกษาวิจัยและพัฒนาหลักสูตรการพัฒนาสมรรถนะของบุคลากรฝายทรัพยากรมนุษย เพ่ือให บุคลากรมีความพรอมตอการเปล่ียนแปลง เกิดการเรียนรูดวยตนเอง ตลอดจนสามารถพัฒนาตอยอดไดภายหลัง การเรียนรรู ูปแบบการพฒั นาดานการบริหารทรัพยากรมนษุ ยฯ 2.6 ควรศึกษาวิจัยและพัฒนาดานนวัตกรรมการบริหารทรัพยากรมนุษยสําหรับวิสาหกิจขนาดกลาง และขนาดยอม เพ่ือรองรับนโยบาย และกลยุทธของวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอมที่มุงตอนวัตกรรมผลิตภัณฑ มากยงิ่ ข้ึนอยา งตอเนอ่ื ง เอกสารอา งองิ Boxall, P. (2012). High-performance work systems: What, why, how and for whom?. Asia Pacific Journal of Human Resource, 50, 169-186. Eisner, E. W. and Day, M. D. (Eds.). (2004). Handbook of Research and Policy in Art Education: A Project of the National Art Education Association. Mahwah, N. J.: Lawrence Erlbaum Associates. Erasmus, B.J., Loedolff, P.v.Z, and Hammann, F. (2010). Competencies for Human Resource Development Practitioners. South Africa: Institutional Repository, University of South Africa. Glenn Stahl, O. (2006). Public Personnel Administration Fourth Edition. Harper and Bothers Publishers. Husen, T. and Postlethwaite. N.T. (1994). The international encyclopedia of education. 2nd ed. New York: Pergawon press Inc. Office of Small and Medium Enterprises Promotion (OSMEP). (2019). Type SMEs. [Online]. Retrieved June 12, 2020, from: https://www.sme. go.th /th/cms-detail.php?modulekey=332&id=1334. (in Thai) Phrom Branch Na Sakon Nakhon, T. (2010). Organization development of small and medium enterprise entrepreneurs in the northeastern region of Thailand. Songkla: Prince of Songkla University. Richard, L. D. (1992). Organization Theory and Design. West Publishing Company. Sanprasert, S. (2009). The Human Resource Development Strategy of the Tourist Police Division, Royal Thai Police. Bangkok: Ramkhamhaeng University. (in Thai) Tantikul, J. and Sitthiwarongchai, C. (2017). Factors affecting employee engagement with the organization of Garment Co., Ltd. Innovation and Management Journal, 2, 54-66. (in Thai) วิทยาลยั นวัตกรรมและการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภฏั สวนสนุ ันทา 71

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 ปจจยั ท่ีสง ผลตอการยอมรับตน แบบนวตั กรรมการบรหิ ารจดั การรถตโู ดยสารสาธารณะ บรษิ ทั กาญจนบรุ ี เอก็ ซเพรส จาํ กดั รฐั ชณณั ธร แตงจยุ 1,*, วิไลลักษณ รักบํารงุ 2 1,2 วิทยาลัยนวัตกรรมการจัดการ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สวนสุนันทา Received: 25 June 2020 Revised: 08 July 2020 Accepted: 25 July 2020 บทคัดยอ การศึกษาครั้งน้ีมีวัตถุประสงค 2 ขอ คือ (1) เพื่อศึกษาลักษณะประชากรศาสตร ที่สงผลตอ การยอมรับตนแบบนวัตกรรมการบริหารจัดการรถตูโดยสารสาธารณะ และ (2) เพื่อศึกษาปจจัยดาน การยอมรับเทคโนโลยี สงผลตอการยอมรบั ตนแบบนวัตกรมการบริหารจัดการรถตูโดยสารสาธารณะ ระเบียบ วิธีวิจัยเปนงานวิจัยเชิงปริมาณ กลุมตัวอยาง คือ ผูโดยสารที่มาใชบริการรถตูโดยสารสาธารณะ บริษัท กาญจนบุรี เอ็กซเพรส จํากัด จํานวน 400 คน ใชวิธีการสุมตัวอยางแบบเปนระบบ เครื่องมือท่ีใชในการวิจัย คือ แบบสอบถามการวิเคราะหขอมูล โดยใชสถิติเชิงพรรณนา คือ คาความถี่ คารอยละ คาเฉลี่ย และ คาเบี่ยงเบนมาตรฐาน และสถิติเชิงอนุมาน คือ การวิเคราะหความแปรปรวน และการวิเคราะหความถดถอย เชิงพหุ ผลการวิจัยพบวา (1) ดานลักษณะประชากรศาสตรของผูโดยสารรถตูสาธารณะ ประกอบดวย เพศ อายุ ระดับการศึกษา อาชีพ รายไดเฉลี่ย พบวา ผูโดยสารที่มาใชบริการท่ีมีอายุตางกัน ยอมรับตนแบบ นวัตกรรมการบริหารจัดการรถตูโดยสารสาธารณะแตกตางกันที่ระดับ .05 นอกน้ันไมพบความแตกตางกัน และ (2) ปจจัยดานการยอมรับเทคโนโลยีท่ีสงผลตอการยอมรับตนแบบนวัตกรรมการบริหารจัดการรถตู โดยสารสาธารณะ สามารถทํานายได 71.3% เมื่อทดสอบตัวแปรอิสระท่ีสงผลตอตัวแปรตามครั้งละตัว พบวา พฤติกรรมที่มีแนวโนมจะใชทัศนคติตอการใชงาน ความงายตอการใชงาน และการรับรูถึงประโยชนสงผลตอ การยอมรับตน แบบนวัตกรรมการบริหารจัดการรถตูโดยสารสาธารณะอยางมนี ัยสาํ คญั ทางสถิตทิ ่ี .05 คาํ สําคัญ: การยอมรบั เทคโนโลยี ตน แบบนวัตกรรม การบรหิ ารจัดการ งานบริการ รถตโู ดยสารสาธารณะ * ผูประสานงานหลัก; อีเมล: [email protected] วทิ ยาลัยนวตั กรรมและการจัดการ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สวนสนุ นั ทา 72

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 Innovative Prototype for Public Van Transportation Management of Kanchanaburi Express Co.,Ltd. Ratchananthorn Taengjui1,*, Wilailuk Rakbumrung2 1,2College of Innovation Management, Suan Sunandha Rajabhat University Received: 25 June 2020 Revised: 08 July 2020 Accepted: 25 July 2020 ABSTRACT The objectives of this study were ( 1) to investigate the demographic characteristics that influence the acceptance of the innovative prototype for the public van management, and ( 2) to study the technological factors that influence the acceptance of the innovative prototype for the public van management. The research design is defined as quantitative. The samples of the study were selected by the systematic sampling, encompassing 400 van passengers serviced by Kanchanaburi Express. Questionnaires were employed. The collected data were analyzed by means of descriptive statistics: frequency, percentage, average, and standard deviation - and of inferential statistics: ANOVA and multiple regression analysis. The research findings revealed that ( 1) considering the demographic characteristics of the participants ( gender, age, education, and average income) , it has been unfolded that the participating passengers with different ages show a different degree to accept the innovative prototype for the public van management, which is at a level of .05. For the other factors, the difference was not found, and ( 2) the factors influencing the acceptance of the innovative prototype for the public van management could reveal approximately 71. 3% of prediction accuracy. As having tested each independent and dependent variable singly, it has been found that the behavioral intention to use, attitude toward using, perceived ease of use as well as perceived usefulness influence the participating passengers to accept the innovative prototype for the public van management, significantly at a statistical level of .05. Keywords: technology acceptance, innovative prototype, management, public vans *Corresponding author; Email: [email protected] วิทยาลยั นวัตกรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สวนสนุ ันทา 73

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 ความเปนมาและความสําคัญของปญ หา จากสถานการณการแพรระบาดของไวรัสโคโรนา หรือ COVID-19 หลายประเทศปดพรมแดนและประกาศ เคอรฟวสงผลใหการเดินทางลดลงอยางมากท้ังภายในประเทศและระหวางประเทศ ผูประกอบการขนสงท่ัวโลก ตางไดรับผลกระทบอยางรุนแรงจากกฎเกณฑหามการเดินทางและประชาชนที่หลกี เลยี่ งการใชร ะบบขนสงสาธารณะ ซึง่ ประเทศไทย รัฐบาลไดออกมาตรการล็อคดาวน หา มบุคคลท่วั ราชอาณาจักรออกจากเคหสถานในชว งเวลา 22.00- 04.00 น. และใหประชาชนงดหรือชะลอการเดินทางขามเขตพื้นท่ีจังหวัดเวนแตจําเปน ถึงวันท่ี 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2563 ตาม พ.ร.ก. การบริหารสถานการณในสถานการณฉุกเฉิน พ.ศ. 2548 ฉบับท่ี 5[1] อีกทั้งขอความรวมมือ จากภาคเอกชนในการกําหนดมาตรการใหทํางานจากท่ีบาน การเวนระยะหางทางสังคมและยังมีมาตรการตางๆ ดา นการเดนิ ทางภายในเมือง โดยเฉพาะในกรุงเทพฯ อยางไรกต็ าม สถานการณผตู ิดเชอ้ื COVID-19 ของประเทศไทย ในปจจุบันมีแนวโนนลดลงและเริ่มสามารถควบคุมได ภาครัฐจึงเริ่มมีนโยบายผอนปรนมาตรการล็อคดาวนท่ีมีอยู ทําใหกิจการตางๆ เร่ิมกลับมาใหบริการได ซึ่งจะสงผลใหประชาชนกลับมาเดินทางดวยระบบขนสงสาธารณะอีกครั้ง ทั้งการเดินทางในระยะทางสั้นและเดินทางขามจังหวัด ทั้งน้ี กอนที่ภาครัฐจะดําเนินการผอนปรนไดน้ัน ควรจะตอง เตรียมความพรอมสําหรับการปองกัน การแพรระบาดของเชื้อ COVID-19 จากการใชบริการขนสงสาธารณะ (Ongkittikul and Thongpat, 2020) บริษัท กาญจนบุรี เอ็กซเพรส จํากัด เปนผูใหบริการรถตูโดยสารสาธารณะเสนทางกรุงเทพฯ-กาญจนบุรี ซ่ึงเปนอีกหน่ึงบริษัทท่ีไดรับผลกระทบจากสถานการณการแพรระบาดของไวรัส COVID-19 โดยตองหยุดใหบริการ ขณะที่เกิดเหตุการณการแพรระบาดของไวรัส หลังจากวิกฤตครั้งน้ี จะเขาสู “New Normal” ถือวาเปนการ Disruptive ท่ีสงผลกระทบอยางรุนแรงของการใชชีวิตแนวใหม ท่ีทุกคนหันมาใชเทคโนโลยีท่ีทันสมัยมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะสมารท โฟนที่ถอื เปนเทคโนโลยที ่ีเปน ปจ จยั ท่ี 5 ของคนในยุคปจ จุบนั ทง้ั นจ้ี ากการดาํ เนนิ งานเดมิ ของบรษิ ทั พบวา ยังมีปญหาในกระบวนการดําเนินการใหบริการยังมีขอผิดพลาดในดานการจองต๋ัว การโทรศัพทสํารองท่ีน่ัง การจําหนายต๋ัว การบันทึก การจัดเก็บ และตรวจสอบขอมูลในดานการบริการ บริษัทจึงไดมีแนวคิดในการพัฒนา ตนแบบนวัตกรรมการบริหารจัดการรถตูโดยสารสาธารณะ ที่ใชงานผานสมารทโฟนข้ึน เพ่ือความสะดวกสบายตอ การใหบริการ การเพิ่มศักยภาพ และความสามารถในการบริหารจัดการไดอยางมีคุณภาพ เปนการเพ่ิมชองทางใน การติดตอสือ่ สารกบั ผูใชบ ริการ และสามารถตอบสนองความตอ งการตอผใู ชบ รกิ ารไดอ ยางมปี ระสิทธภิ าพ จากความสําคัญขางตน ผูวิจยั ในฐานะเปน ผบู ริหารบริษัท กาญจนบรุ ี เอ็กซเพรส จํากดั จงึ สนใจท่ีจะศกึ ษา เร่ือง ปจจัยท่ีสงผลตอการยอมรับตนแบบนวตั กรรมการบริหารจัดการรถตโู ดยสารสาธารณะ เพ่ือศึกษาและนําขอมลู ไปใชในการปรับปรุงตนแบบนวัตกรรมใหสอดคลองกับความตองการของผูใชงานในวิถีชีวิตรูปแบบใหม และเพ่ือเปน แนวทางในกาพฒั นาการบริหารจัดการ การกาํ หนดกลยุทธเพ่ือความยง่ั ยนื ของธุรกจิ ใหมีประสิทธภิ าพมากยิ่งขนึ้ วัตถุประสงคของการวิจัย 1. เพอื่ ศึกษาลักษณะประชากรศาสตรท่สี งผลตอการยอมรบั ตน แบบนวตั กรรมการบริหารจดั การรถตูโดยสาร สาธารณะ 2. เพอ่ื ศึกษาปจ จยั ดานการยอมรบั เทคโนโลยีที่สง ผลตอการยอมรับตน แบบนวตั กรรมการบริหารจัดการรถตู โดยสารสาธารณะ วทิ ยาลัยนวัตกรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั สวนสนุ นั ทา 74

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 สมมติฐานการวจิ ยั 1. ผูโดยสารที่มาใชบริการ มีลักษณะประชากรศาสตรตางกัน ยอมรับตนแบบนวัตกรรมการบริหารจัดการ รถตโู ดยสารสาธารณะแตกตา งกนั 2. ปจจัยดานการยอมรับเทคโนโลยี ในการรับรูถึงประโยชน ความงายในการใชงาน ทัศนคติในการใชงาน และพฤติกรรมทีม่ แี นวโนมที่จะใช สงผลตอ การยอมรบั ตน แบบนวัตกรรมการบริหารจดั การรถตูโดยสารสาธารณะ ขอบเขตของการวิจยั 1. ขอบเขตดา นเนือ้ หา งานวิจัยนี้มุงเนนศึกษาลักษณะประชากรศาสตร และปจจัยดานการยอมรับเทคโนโลยี ดานความงายใน การใชงาน การรับรูถึงประโยชน ทัศนคติในการใชงาน และพฤติกรรมที่มีแนวโนมที่จะใช ที่สงผลตอการยอมรับ ตนแบบนวตั กรรมการบริหารจดั การรถตโู ดยสารสาธารณะ 2. ขอบเขตดา นประชากร ประชากร คือ ผูโดยสารท่ีมาใชบริการรถตูโดยสารสาธารณะของบริษัท กาญจนบุรี เอ็กซเพรส จํากัด แบบไมทราบจาํ นวนประชากรทแ่ี นน อน 3. ขอบเขตดา นเวลา เริ่มตง้ั แตเดือน พฤศจกิ ายน 2562 ถงึ เดอื น เมษายน 2563 4. ขอบเขตดานพ้ืนที่ ศึกษาขอ มลู ในบริเวณพนื้ ทีส่ ถานีขนสง ผโู ดยสารสายใตใ หม กรุงเทพมหานคร สถานีขนสงจตจุ ักร (หมอชิต) และสถานีขนสง จังหวัดกาญจนบรุ ี เอกสารและงานวจิ ยั ที่เก่ียวของ 1. แนวคดิ ทฤษฎเี ก่ียวกบั นวัตกรรม Chaisanit (2010) ไดใ หความหมายของคาํ วา นวตั กรรม (Innovation) หมายถงึ การทําสงิ่ ตางๆ ดวยวธิ กี าร ใหมๆ และยังอาจหมายถึงการเปล่ยี นแปลงทางความคดิ การผลิต กระบวนการ หรือองคกร ไมว า การเปล่ยี นแปลงน้ัน จะเกิดข้ึนจากการพัฒนาตอยอด การเปลี่ยนแปลง การประยุกต หรือกระบวนการและในหลายสาขา เชื่อตรงกันวา การท่ีสงิ่ ใดสงิ่ หนึง่ จะเปนนวตั กรรมไดน ้นั จะตอ งมีความใหมอยางเห็นไดชัด Hughes (2003) ใหความหมายของนวัตกรรม (innovation) ไววา เปนการนําวิธีการใหมๆมาปฏิบัติ หลังจากไดผานการทดลองหรือไดรับการพัฒนาเปนข้ัน ๆ แลว โดยเร่ิมมาต้ังแตการ (1) คิดคน (2) การพัฒนา (Development) และ (3) นําไปปฏบิ ตั ิจริง (Implement) จากความหมายขางตน นวัตกรรม หมายถึง สิ่งประดิษฐคิดคนขึ้นใหม หรือเปล่ียนแปลงไปจากเดิมใหดีข้ึน ซ่ึงอาจเปนเทคโนโลยี ความคิด หรือผลิตภัณฑ และมีการนําสิ่งประดิษฐดังกลาวไปแพรกระจายกับกลุมผูใชงานและ พฒั นาสเู ชงิ พาณิชย วิทยาลัยนวัตกรรมและการจดั การ มหาวิทยาลัยราชภฏั สวนสนุ นั ทา 75

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 2. ความสําคัญของนวตั กรรมและการบริหารจดั การ Adair (1996) ไดกลาววา นวัตกรรมและการบริหารจัดการภายใตองคประกอบขององคการที่มีการ สรา งสรรค และพัฒนานวตั กรรมไวดงั นี้ (1) ผูบริหารจะตองมีความมุงมั่นในการสรางนวัตกรรม มีวิสัยทัศนกวางไกล และมีบทบาทเปนผูนํา เชิงกลยุทธ เพราะผูบรหิ ารมคี วามสาํ คญั ผลกั ดันและสนับสนนุ การปฏบิ ัตงิ านของบุคลากรใหมีคุณภาพยง่ิ ขนึ้ (2) มบี รรยากาศการทํางานทสี่ นับสนุนการสรางนวัตกรรม ซ่ึงประกอบไปดวย 3 ปจ จัย คือ การกระตุน ซึ่งกันและกัน (Mutual Stimulation) การใหขอมูลยอนกลับ (Feedback) และการวิพากษวิจารณเชิงสรางสรรค (Constructive Criticism) นวัตกรรมตองการทีมงานที่มีการสื่อสารในแนวขวาง (Lateral Communication) ท่ีดี เยี่ยม และมคี วามยดื หยนุ ของโครงสรา ง (3) การยอมรับความผิดพลาดหรือความลมเหลวจากความกลาเสี่ยง องคการและหัวหนาตองยอมรับ ความผิดพลาดหรอื ความลมเหลวจากการสรา งนวตั กรรมได โดยไมมกี ารโทษกัน เพราะความผดิ พลาดหรือลม เหลวจะ กลายเปนบทเรียนทมี่ ีประโยชนในการสรางสรรคน วตั กรรมของพนกั งาน (4) การส่ือสารในระดับเดียวกัน ความเปนอิสระของการไหลเวียนขอมูล ทําใหเกิดการคนพบความคิด ใหม โดยการรวบรวมขอ มูลและสนับสนุนใหเ ปน นวตั กรรม (5) โครงสรา งองคกรที่มคี วามยดื หยุน จะสงผลตอบรรยากาศทชี่ ว ยสง เสริมความคดิ สรา งสรรคใ นองคก ร ที่ยืดหยุนและเปดน้ัน มีการปรับตัวใหเขากับการพัฒนาแบบใหม และการเปล่ียนแปลงไดอยางรวดเร็ว ทําใหเกิดการ เรียนรู และความอยากรอู ยากเหน็ (6) การมีมุมมองในระยะยาว การสรางนวัตกรรมและการพัฒนาสินคาหรือบริการใหมเปนส่ิงที่ไมได เกดิ ขน้ึ ทันทีทนั ใด ตอ งมีการดาํ เนนิ ในขัน้ ตอนตาง ๆ กอ นท่ีจะเกดิ เปน นวัตกรรมขึ้นมา ดังน้ันองคก รตองมคี วามมุงมั่น ในการสนบั สนนุ ทางการเงนิ การวจิ ยั และการพัฒนาสินคา และสง่ิ สาํ คญั ในการกําหนดเปาหมายทางดา นนวัตกรรมที่ ควรคํานึง คือ การใหความสําคัญกับลูกคา และบริการ เพื่อใหเปนนวัตกรรมที่สรางผลกําไร และความสําเร็จ ใหกับ องคก รในอนาคต จากความสําคัญของนวัตกรรม และการบริหารจัดการน้ันพบวา นวัตกรรมจะเกิดไดก็ตอเมื่อไดมี การผสมผสานการสรา งความรู และการจดั การเพือ่ นํามาใชใ นการพัฒนานวตั กรรมขององคกร จึงเปน เรื่องสาํ คญั อยา ง มาก เนอ่ื งจากจะทําใหธรุ กจิ สามารถที่จะสรา งความไดเปรียบในเชิงการแขงขนั ทยี่ ั่งยืนได 3. แนวคิดเกี่ยวกับรถตโู ดยสารสาธารณะ ปจจุบันองคการขนสงมวลชนกรุงเทพ (ขสมก.) และผูประกอบการภาคเอกชนมีการบริการรถตูโดยสาร ธารณะแกประชาชนมากขึ้น ซ่ึงรถตูโดยสารสาธารณะเปนรถโดยสารอีกประเภทหนึ่งท่ีมีความสําคัญตอการเดินทาง เพ่ือใหถึงจดุ หมายปลายทางไดอ ยางรวดเร็ว ทนั ตอ เวลา และความตอ งการของผูใชง านทั้งนี้การใหบ ริการรถตูโดยสาร สาธารณะตองปฏบิ ัติตาม มาตรฐาน 2 ต ซึ่งเปนมาตรฐานการบริการของรถตโู ดยสารที่มาจากนโยบายของกระทรวง คมนาคม ที่ตองการใหรถตูปายดาํ ในตา งจังหวัดที่มรี ัศมีหางจาก กทม. ไมเกิน 300 กิโลเมตร เขามาอยูในระบบอยาง ถกู ตอ งตามกฎหมาย รถชนดิ นจ้ี ะมีใหบริการท้งั ในเสนทางหลกั ของ บขส. และชว งแยกตาง ๆ ทีร่ ถตสู ายนัน้ ๆ เดินอยู แลว เดมิ ระยะทางในการเดินรถทกุ เสนทางไมเกนิ 300 กโิ ลเมตรจากกรงุ เทพฯ มาตรฐาน 2 ต เปนรถตูโดยสารประจาํ ทางปรับอากาศท่ีเปด เดินรถเสนทางท่ีแยกยอย จากเสนทางเดนิ รถสายหลกั แบงเปนชวงเสนทางตางๆ แยกยอ ยกนั ไป วทิ ยาลัยนวัตกรรมและการจัดการ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ ันทา 76

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 ตามจุดตางๆ สวนใหญประเภทนี้จะเปนรถตูท่ีเปนรถตูโดยสารปายดําเดิมที่เดินรถอยูแลว นําเขามาอยูในระบบ การเดินรถของทางราชการ เพื่อใหถูกตองตามกฎหมายรถ จะคาดแถบสีฟา-เขียว สําหรับรถตูโดยสารนัน้ ไดกําหนด ใหใ ชรนุ ใหมท้งั หมด คอื TOYOTO NEW COMMUTER รุนใชกาซ NGV แตก็ยงั มบี างสายในมาตรฐาน 2 ต ใชรถรุน เกา อยูบางเสนทาง และการจอดรับสงก็ไมเหมือนกันดวย มาตรฐาน 2 จ จอดตามจุดรับสงเทานั้น มาตรฐาน 2 ต จอดรับสง ตามจุดท่ีผูโดยสารตองการจะลง (Autayarat, 2013) การใหบริการรถตูโดยสารสารธารณะควรคํานึงถึง คุณภาพการบริการที่จะสงมอบการบริการท่ีมีคุณภาพ ซึ่งเปนปจจัยสําคัญท่ีสงผลตอความสําเร็จของธุรกิจบริการ อันเน่ืองมาจากการทําใหผูใชบริการไดรับความพึงพอใจเทากับหรือมากกวาที่คาดหวังไว จนนําไปสูการกลับมาใช บริการซํ้า สอดคลองกับแนวคิดของ Etzel (2014) ท่ีไดอธิบายถึงการจัดการคุณภาพการบริการควรคํานึงถึง (1) การตั้งความหวังของผูบริโภค (2) ควรวัดระดับความคาดหวังจากกลุมลูกคาเปาหมาย และ (3) พยายามรักษา คณุ ภาพการบรกิ ารใหเ หนือกวา ระดับความคาดหวังของผบู ริโภค 4. แนวคิด และทฤษฎเี ก่ียวกบั การยอมรบั เทคโนโลยี Chaveesuk and Wongjaturapat (2012) ไดใหคํานิยามของการยอมรับเทคโนโลยีวา เปนองคประกอบท่ี ทําใหบุคคลเกิดความเปลี่ยนแปลง ที่เกี่ยวกับเทคโนโลยี 3 ดาน คือ (1) พฤติกรรม (2) ทัศนคติท่ีมีตอเทคโนโลยี (3) การใชงานเทคโนโลยีท่ีงายข้ึน จากความหมายขางตน สรุปไดวา การยอมรับเทคโนโลยี หมายถึง เปนการนํา เทคโนโลยีที่ยอมรับมาใชงาน ซึ่งกอใหเกิดประโยชนแกตัวบุคคล หรือการเปล่ียนแปลงตางๆ ท่ีเก่ียวกับพฤติกรรม ทัศนคติ และการใชงานเทคโนโลยีที่งายข้ึน นอกจากนี้การนําเทคโนโลยีมาใชงานทําใหแตละบุคคลมีประสบการณ ความรู และทกั ษะเพมิ่ ขนึ้ ผูวิจัยสนใจที่จะศึกษาในแบบจําลองการยอมรับเทคโนโลยี (Technology Acceptance Model: TAM) (Davis, 1989) โดยทฤษฎีดังกลาวนี้ มีปจจัยหลักไดแก ตัวแปรภายนอก โดย TAM จะเนนการศึกษาเกี่ยวกับปจจัย ตางๆ ท่ีสงผลตอการยอมรับ หรือการตัดสินใจท่ีจะใชเทคโนโลยีหรือนวัตกรรมใหม ซ่ึงปจจัยหลักท่ีสงผลโดยตรงตอ การยอมรับเทคโนโลยหี รือนวตั กรรมของผใู ช ไดแ ก ปจ จยั ภายนอก เชน ขอ มูลประชากรศาสตร มอี ิทธพิ ลตอ 2 ปจ จยั หลักท่ีสําคัญคือ การรับรูถึงความงายในการใชงาน (Perceived Ease of Use) และการรับรูถึงประโยชนท่ีเกิดจาก การใช (Perceived Usefulness) โดยปจจยั ที่มีอิทธิพลตอความต้งั ใจเชงิ พฤติกรรมในการใชเทคโนโลยี (Behavioral Intention) ซ่ึงในทายที่สุดความตั้งใจเชิงพฤติกรรมในการใชเทคโนโลยีจะสงอิทธิพลตอการต้ังใจใช และใชงานจริง ของเทคโนโลยี ความต้ังใจใช (Intention to use) หมายถึง ความตั้งใจทผ่ี ูใชพ ยายามใชงาน และความเปน ไปไดท ี่จะ ยอมรับ และใชงานตอเนื่อง ภาพท่ี 1 อธบิ ายถงึ โมเดลการยอมรับเทคโนโลยี (Technology Acceptance Model: TAM) (Davis, 1989) วิทยาลัยนวัตกรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั สวนสนุ นั ทา 77

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 5. ตนแบบนวตั กรรมการบรหิ ารจัดการรถตโู ดยสารสาธารณะ บริษัท กาญจนบุรี เอก็ ซเพรส จาํ กัด บริษัท กาญจนบุรี เอ็กซเพรส จํากัด เปนผูใหบริการรถตูโดยสารสาธารณะเสนทางกรุงเทพฯ - กาญจนบรุ ี จากการบริหารงานของบรษิ ทั มีปญหาดงั นี้ (1) ดานการจองต๋ัว การสํารองที่น่ังลวงหนา การจําหนายตั๋ว ผูโดยสารที่มาใชบริการตองการ ความสะดวกในการจองตวั๋ การสาํ รองทนี่ ง่ั ลวงหนา การซือ้ ต๋วั ออนไลนผานแอปพลิเคชันบนสมารท โฟน (2) ดานตารางเวลาเดินรถ ผูโดยสารสวนใหญมีความตอ งการรูตารางเวลาเดินรถ เพื่อเปนการวางแผน ในการเดนิ ทางมายงั จดุ ข้นึ รถทีแ่ นนอน โดยไมตอ งโทรถามพนกั งาน (3) การบันทึก การจัดเก็บ การตรวจสอบขอมูลดวยวิธี Manual ทําใหเกิดการคลาดเคลื่อน ปญหา ตามมา บริษัทฯ ไมส ามารถจัดเกบ็ ขอ มูลในระบบฐานขอมูลได และเกิดความลา ชาในกระบวนการดาํ เนนิ งาน จากปญหาขางตน บริษัทจึงมีแนวคิดในการพัฒนาตนแบบนวัตกรรมมาพัฒนาเปนแอปพลิเคชันเพื่อ การบริหารจัดการใหผูมาใชบริการ และผูใหบริการรถตูโดยสารสาธารณะมีความสะดวกสบายในขณะปฏิบัติงาน โดยสามารถใชผานสมารทโฟนติดตามการดําเนินงานไดอยางรวดเร็ว และมีประสิทธิภาพดังภาพตนแบบนวัตกรรม การบริหารจัดการรถตูโดยสารสาธารณะ ผูใชสามารถเขาสูระบบเพ่ือใชงาน มีฟงกชันท่ีสามารถอํานวยความสะดวก ตอผูใชง าน คือ (1) สมัครสมาชิกใหม (ลงทะเบียนคร้งั แรกสาํ หรบั สมาชิกใหม) (2) ลมื รหสั ผาน (กรณีที่ผูใชลืมรหสั ผา น จะใหกรอกขอมูลใหม และสงรหสั ผา นทาง e-mail, SMS หรือไลน) (3) คน หาเสนทาง (4) จองตว๋ั โดยสาร (5) ติดตาม รถ (6) เตมิ เงนิ (7) E-Ticket และ (8) ขอ มูลของฉัน (ขอมลู ท่เี กย่ี วขอ งกบั บริษัท) มรี ายละเอียด ดงั ภาพที่ 2 ภาพที่ 2 ตนแบบนวตั กรรมการบริหารจัดการรถตโู ดยสารสาธารณะ บริษทั กาญจนบรุ ี เอ็กซเพรส จาํ กัด (ท่ีมา: ผูว ิจยั ) วิทยาลัยนวัตกรรมและการจัดการ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ ันทา 78

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 6. งานวิจยั ทเ่ี กี่ยวของ Chukul (2016) ไดทําวิจัยเร่ือง ปจจัยที่มีอิทธิพลตอการเลือกใชบริการแอปพลิเคชันเรียกรถยนตโดยสาร ของผูบริโภคในเขตกรุงเทพมหานครและปริมณฑล พบวา จากผลการวิจัยพบวาปจจัยที่มีอิทธิพลตอการเลือกใช บรกิ ารแอปพลิเคชนั เรียกรถยนต โดยสารของผบู รโิ ภคในเขตกรงุ เทพมหานครและปรมิ ณฑล มี 2 ปจ จัย ไดแก ปจจยั ดานกระบวนการ บริการ และปจจัยดานผลติ ภณั ฑแ อพพลเิ คช่นั ตามลาํ ดบั ดานลักษณะประชากรศาสตร พบวา อายุ เปนปจ จัยเดยี วทีส่ ง ผลตอการเลอื กใชบรกิ ารแอปพลิเคชัน Pusakaew (2017) ไดทําวิจัยเรื่อง ปจจัยการยอมรับเทคโนโลยีที่มีผลตอการตัดสินใจใชบริการ Grab ของ ผูบริโภคในกรุงเทพมหานคร ผลการวิจัยพบวา สื่อที่มีอิทธิพลมากท่ีสุดคือ ไดรับการแนะนําจากเพ่ือนหรือคนรูจัก มีสาเหตุหลัก ที่ใชบริการ Grab เนื่องจากเห็นแอพพลิเคชั่น Grab มีประโยชนและมีความจําเปนตอการใชงานใน การเดินทาง และเห็นแอพพลิเคช่ัน Grab มีการอัพเดตปรับปรุงโปรแกรมสามารถปรับตัวไดเรียนรูส่ิงใหมๆ ของ แอพพลิเคชั่นไดรวดเร็ว และจากการวิเคราะหปจจัยการยอมรับเทคโนโลยีภาพรวมสงผล ตอการตัดสินใจใชบริการ Grab เมื่อพิจารณาจากปจจัยรายดาน พบวา สวนใหญใหความสําคัญทั้ง 2 ดาน ที่สงผลตอการตัดสินใจใชบริการ Grab ประกอบดวย ดานการรบั รูป ระโยชนและดา นการรบั รู ความงายตอ การใชงาน กรอบแนวคิดในการวจิ ัย จากการทบทวนวรรณกรรม แนวคิดทฤษฎีดานการยอมรับเทคโนโลยี และงานวิจัยที่เกี่ยวของของ Kiattipong (2015) Pusakaew (2017) Chuankhuntot and Others (2017) ผูวิจัยมีแนวคิดในการนําทฤษฎีและ งานวิจัยท่ีเก่ียวของมาประยุกตใชเปนกรอบแนวคิดการวิจัย โดยประยุกตใชตัวแปรดาน ลักษณะประชากรศาสตร และประยุกตใชทฤษฎีการยอมรับเทคโนโลยีของ Davis (1989) ดานปจจัยการยอมรับเทคโนโลยี ประกอบดวย (1) ความงายในการใชงาน (2) การรับรูประโยชน (3) ทัศนคติในการใชงาน และ (4) พฤติกรรมท่ีมีแนวโนมที่จะใช กําหนดเปนตัวแปรอิสระท่ีสงผลตอตัวแปรตาม คือการยอมรับตนแบบนวัตกรรมการยอมรับตนแบบนวัตกรรม การบริหารจัดการรถตโู ดยสารสาธารณะ บรษิ ัท กาญจนบุรี เอ็กซเ พรส จาํ กดั ดงั ภาพท่ี 2 วิทยาลัยนวัตกรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สวนสนุ นั ทา 79

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 ตัวแปรอสิ ระ ตัวแปรตาม ลักษณะประชากรศาสตร การยอมรบั ตนแบบนวตั กรรม 1. เพศ การบรหิ ารจัดการรถตูโ ดยสารสาธารณะ 2. อายุ 3. ระดบั การศึกษา บริษัท กาญจนบรุ ี เอก็ ซเพรส จาํ กัด 4. อาชีพ 5. รายไดเฉลี่ย ปจ จัยดานการยอมรับเทคโนโลยี (Davis,1989; Kiattipong, 2015; Pusakaew, 2017; Chuankhuntot and Others, 2017) 1. ความงายในการใชง าน 2. การรับรูประโยชน 3. ทัศนคตใิ นการใชงาน 4. พฤติกรรมท่มี แี นวโนมทจี่ ะใช ภาพท่ี 2 กรอบแนวคดิ ในการวจิ ัย วธิ ดี ําเนินการวิจัย แบบแผนของการวจิ ยั การวจิ ยั ในครั้งนเ้ี ปน การวจิ ยั เชงิ ปริมาณ (Quantitative Research) ผวู จิ ัยดําเนนิ การวิจัย ดงั น้ี 1. ศึกษาทฤษฎี เอกสาร งานวิจัยที่เกี่ยวของ สังเคราะหขอความจากทฤษฎี เอกสารและงานวิจัยท่ี เกยี่ วของแลวนาํ มาเขียนเปน นยิ ามเชงิ ปฏบิ ัตกิ ารทช่ี ัดเจนเปน กลาง และสามารถวัดได 2. สรางเปนแบบสอบถามตามองคประกอบ และพฤติกรรมบงช้ีที่นิยามเชิงปฏิบัติการไว วิพากษขอ คําถามในแบบสอบถามกับรวมกับอาจารยที่ปรึกษาและปรับแกตามขอเสนอแนะใหผูเชี่ยวชาญตรวจสอบความ เทีย่ งตรงเชิงพินจิ (Face Validity) โดยตรวจความสอดคลองระหวา งองคประกอบ และพฤตกิ รรมบงชี้ จํานวน 3 ทา น คา IOC โดยเลือกขอ ท่มี คี า จะตอ งมีคามากกวา หรอื เทา กับ 0.5 คดั เลอื กขอ คาํ ถามท่ีผา นเกณฑก ารประเมนิ และนํามา สรางเปน แบบสอบถามฉบับจรงิ 3. ทดลองใช (Try Out) คร้งั ท่ี 1 นาํ แบบสอบถามทผ่ี านการตรวจสอบ และปรับปรงุ แลว นาํ ไปทดสอบ กับประชากรที่มลี กั ษณะคลายกลุม ตัวอยาง จํานวน 30 คน เพ่ือตรวจสอบคา ความเชอ่ื มน่ั ของขอคําถามในแตละดาน วิทยาลยั นวัตกรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สวนสนุ ันทา 80

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 โดยใชสูตรสัมประสิทธิแอลฟา (Coefficient-α) ดวยวิธีการของ Cronbach แอลฟา (α) มีคา ≥ 0.70 ซ่ึงถือวา มากกวาเกณฑของระดบั ความเชือ่ ม่ันท่ียอมรบั ได 4. เกบ็ ขอ มูลครง้ั ท่ี 2 จาํ นวน 400 คน วเิ คราะหและสรปุ ผลการวิจัย ประชากรและตวั อยาง ประชากร คือ ผูโดยสารท่ีมาใชบริการรถตูโดยสารสาธารณะ บริษัท กาญจนบุรี เอ็กซเพรส จํากัด แบบไมท ราบจํานวนประชากรท่ีแนน อน ตัวอยาง คือ ผูโดยสารท่ีมาใชบรกิ ารรถตูโ ดยสารสาธารณะ บริษทั กาญจนบรุ ี เอก็ ซเพรส จาํ กดั จาํ นวน 400 คน โดยใชวิธีการคํานวณขนาดกลุมตัวอยางแบบไมทราบจํานวนประชากร (Cochran, 1977) ในการวิจัยฉบับนี้ เลือกใชสถิติทดสอบสมุติฐาน คือ การวิเคราะหความถดถอยเชิงพหุ ท้ังน้ีจากจํานวนกลุมตัวอยางท่ีคํานวณไดจึง เลือกใชวธิ กี ารสุม ตวั อยางแบบเปน ระบบ (Wanitbuncha, 2018) เครื่องมือวจิ ยั เคร่ืองมือท่ีใชในการเก็บรวบรวมขอมูล คือ แบบสอบถาม โดยแบงออกเปน 4 สวน คือ (1) ขอมูลลักษณะ ประชากรศาสตร ไดแก เพศ อายุ ระดับการศึกษา สถานภาพ อาชีพ (2) ดานปจจัยการยอมรับเทคโนโลยี (3) ดา นยอมรบั ตน แบบนวตั กรรมการบริหารจัดการรถตโู ดยสารสาธารณะ และ (4) ขอ เสนอแนะอ่ืนๆ เกณฑในการใหคะแนนในสวนน้ีจะเปนไปในลักษณะการกําหนดระดับมาตราสวนใหเปนคานํ้าหนักตัวเลข ตามวิธีของลิเคิรท (Likert Scale) ดังน้ันจึงไดกําหนดคาของคะแนนในแบบสอบถามที่มีระดับการยอมรับ 5 ระดับ (ธานินทรศิลปจารุ, 2549) มีคาต้ังแตระดับ 1 (ยอมรับอยูในระดับนอยท่ีสุด) ถึง ระดับ 5 (ยอมรับอยูในระดับ มากทส่ี ดุ ) การเกบ็ รวบรวมขอมลู ผูว จิ ยั เกบ็ รวบรวมขอมลู 2 วิธี คอื (1) เกบ็ รวบรวมขอ มลู โดยแจกแบบสอบถามดว ยตนเองในเขตพ้ืนที่ สถานขี นสงสายใตใหม, สถานขี นสงหมอชิต และสถานขี นสง กาญจนบรุ ี (2) เนอ่ื งจากเกิดสถานการณก ารแพร ระบาดของไวรัสโคโรนา หรือ Covid-19 จึงใชวิธีเก็บขอมูลดวยแบบสอบถามออนไลนกับกลุมลูกคาท่ีมาใช บรกิ ารดว ย การวิเคราะหข อมลู การวิเคราะหขอมูลโดยใช สถิติเชิงพรรณา คือ คาความถ่ี คารอยละ คาเฉล่ีย และคาเบี่ยงเบน มาตรฐาน และสถติ ิเชิงอนมุ าน คอื การวิเคราะหค วามแปรปรวน และการวิเคราะหค วามถดถอยเชงิ พหุ ผลการวิจัย 1. ผลการวิจัยดานขอมูลลักษณะประชากรศาสตร พบวา ผูโดยสารที่มาใชบริการสวนใหญเปน เพศหญิง จํานวน 255 คน คิดเปนรอยละ 63.7 อายุ 30-39 ป จํานวน 156 คน คิดเปนรอยละ 39.0 การศึกษาปริญญาตรี จํานวน 91 คน คิดเปนรอยละ 22.8 รายไดเฉลี่ยตอเดือน 10,001-30,000 บาท จํานวน 91 คน คิดเปนรอยละ 22.8 และสว นใหญอาชีพธรุ กจิ สว นตัว/อาชพี อิสระ จํานวน 41 คน คิดเปน รอยละ 10.3 2. ผลการศึกษาระดับความคิดเห็นเก่ียวกับปจจัยดานการยอมรับเทคโนโลยี และการยอมรับตนแบบ นวัตกรรมการบริหารจัดการรถตูโดยสารสาธารณะ ภาพรวมอยูในระดับมาก (x�=4.10) เม่ือพิจารณาเปนรายดาน วทิ ยาลัยนวัตกรรมและการจัดการ มหาวิทยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 81

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 พบวา ดานท่ีมีคามากที่สุด คือ ดานพฤติกรรมมีแนวโนมท่ีจะใชอยูในระดับมาก (x�=4.14) รองลงมาดานทัศนคติใน การใชงานอยูใ นระดบั มาก (x�=4.11) ดานการรบั รปู ระโยชนอ ยูในระดบั มาก (x�=4.09) และดานทีน่ อยทส่ี ดุ ความงาย ในการใชงานอยูในระดบั มาก (x�=4.06) 3. ผลการทดสอบสมมุตฐิ านการวิจัย สมมติฐานที่ 1 ผูโดยสารที่มาใชบริการที่มีลักษณะประชากรศาสตรตางกันยอมรับตนแบบนวัตกรรม การบริหารจดั การรถตโู ดยสารสาธารณะแตกตา งกนั 3.1 การยอมรับตนแบบนวัตกรรมกรบริหารจัดการถตูโดยสารสาธารณะ จําแนกตามเพศ พบวา Sig เทากับ .411 ซึ่งมากกวา 0.05 หมายถึงผูโดยสารที่มาใชบริการท่ีมีอายุตางกัน ยอมรับตนแบบนวัตกรรมการบริหาร จดั การรถตูโ ดยสารสาธารณะไมแ ตกตางกนั 3.2 การยอมรับตนแบบนวัตกรรมการบริหารจัดการถตูโดยสารสาธารณะจําแนกตามอายุพบวาคา Sig เทากับ .011 ซ่ึงนอยกวา 0.05 หมายถึง ผูโดยสารที่มาใชบ ริการท่มี ีอายตุ างกัน ยอมรับตนแบบนวตั กรรมการบริหาร จัดการรถตูโดยสารสาธารณะแตกตางกันที่ระดับ .05 ดังนั้น ผูวิจัยจึงทําการทดสอบความแตกตางรายคู โดยใชสถิติ LSD ตอพบวา 3.2.1 อายุต่ํากวา 20 ปกับอายุ 50-59 ป คา Sig เทากับ .015 ซ่ึงนอยกวา .05 หมายความวา ผูโดยสารท่ีมาใชบริการมีอายุตํ่ากวา 20 ป มีการยอมรับตนแบบนวัตกรรมการบริหารจัดการรถตูโดยสารสาธารณะ แตกตางเปน รายคู กับผูโดยสารท่มี าใชบ ริการอายุ 50-59 ป อยางมีนัยสําคัญ .05 โดยผูโดยสารท่ีมาใชบ ริการทีม่ ีอายุ ตํ่ากวา 20 ป มีการยอมรับตนแบบนวัตกรรมรถตูโดยสารสาธารณะนอยกวา ผูโดยสารที่มาใชบริการอายุ 50-59 ป โดยมีผลตางเฉล่ยี เทากับ 1.10 3.2.2 อายุตา่ํ กวา 20-29 ป กับอายุ 50-59 ป คา Sig เทากับ .000 ซง่ึ นอยกวา .05 หมายความวา ผูโดยสารที่มาใชบริการมีอายุตํ่ากวา 20 ป มีการยอมรับตนแบบนวัตกรรมการบริหารจัดการรถตูโดยสารสาธารณะ แตกตางเปน รายคู กับผูโดยสารทมี่ าใชบ ริการอายุ 50-59 ป อยางมีนัยสาํ คัญ .05 โดยผูโดยสารท่ีมาใชบ ริการทมี่ ีอายุ ตา่ํ กวา 20 ป มีการยอมรับตนแบบนอ ยกวาผูโดยสารท่ีมาใชบริการอายุ 50-59 ป โดยมีผลเฉลยี่ เทากบั 1.48 3.2.3 อายุตา่ํ กวา 30-39 ป กับอายุ 50-59 ป คา Sig เทากับ .000 ซ่ึงนอ ยกวา .05 หมายความวา ผูโดยสารท่ีมาใชบริการมีอายุตํ่ากวา 30-39 ป มีการยอมรับตนแบบนวัตกรรมการบริหารจัดการรถตูโดยสาร สาธารณะแตกตางเปนรายคู กับผูโดยสารที่มาใชบริการอายุ 50-59 ป อยางมีนัยสําคัญ .05 โดยผูโดยสารท่ีมาใช บริการทม่ี ีอายุตา่ํ กวา 30-39 ป มีการยอมรับตน แบบนอยกวาผโู ดยสารทม่ี าใชบรกิ ารอายุ 50-59 ป โดยมีผลตางเฉล่ยี เทากบั 1.40 3.2.4 อายุตํ่ากวา 40-49 ป กับอายุ 50-59 ป มีคา Sig เทากับ .000 ซ่ึงนอยกวา .05 หมายความ วาผูโดยสารท่ีมาใชบริการมีอายุตํ่ากวา 40-49 ป มีการยอมรับตนแบบนวัตกรรมการบริหารจัดการรถตูโดยสาร สาธารณะแตกตางเปนรายคูกับผูโดยสารท่ีมาใชบริการอายุ 50-59 ป อยางมีนัยสําคัญ .05 โดยผูโดยสารที่มาใช บริการที่มีอายุต่ํากวา 40-49 ป มีการยอมรับตนแบบนวัตกรรมการบริหารจัดการรถตูโดยสารสาธารณะนอยกวา ผูโดยสารทม่ี าใชบ ริการอายุ 50-59 ป โดยมผี ลตางเฉล่ียเทากับ 1.47 3.3 การยอมรับตนแบบนวัตกรรมการบริหารจัดการรถตูโดยสารสาธารณะจําแนกตามระดับการศึกษา พบวา คา Sig เทากบั .727 ซึ่งมากกวา 0.05 หมายถงึ ผูโดยสารท่ีมาใชบ ริการรถตโู ดยสารสาธารณะไมแ ตกตางกัน วิทยาลัยนวตั กรรมและการจัดการ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ ันทา 82

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 3.4 การยอมรับตนแบบนวตั กรรมการบริหารจดั การรถตโู ดยสารสาธารณะ จาํ แนกรายไดเฉลีย่ ตอเดือน พบวาคา Sig เทากบั .260 ซง่ึ มากกวา 0.05 หมายถงึ ผโู ดยสารท่ีมาใชบ รกิ ารรถตูโดยสารสาธารณะไมแตกตางกนั 3.5 การยอมรับตนแบบนวัตกรรมการบริหารจัดการรถตูโดยสารสาธารณะ จําแนกตามอาชีพพบวา คา Sig เทากบั .358 ซง่ึ มากกวา 0.05 หมายถึง ผูโดยสารทมี่ าใชบรกิ ารรถตูโดยสารสาธารณะไมแตกตางกนั 4. สมมติฐานท่ี 2 ปจจัยการยอมรับเทคโนโลยี ประกอบดวยดานทัศนคติในการใชงาน พฤติกรรมท่ีมี แนวโนมจะใช ดานความงายในการใชงาน และดานการรับรูถึงประโยชนสงผลตอการยอมรับตนแบบนวัตกรรมการ บริหารจัดการรถตูโดยสารสาธารณะ ผูวิจัยวิเคราะหเพื่อทดสอบสมมติฐานดวยสถิติความถดถอยเชิงพหุ โดยใชวิธี Stepwise มผี ลดงั นี้ จากการวิเคราะหอิทธิพลหรือหรือการสงผลระหวางตัวแปรตาม กับตัวแปรอิสระทุกตัว พบวา คา Adjusted R2= .710 หมายถึงตัวแปรอิสระท้ัง 4 ปจจัย คือ ดานทัศนคติการใชงาน พฤติกรรมที่มีแนวโนมจะใช ดานความงายในการใชงาน และดานการรับรูถึงประโยชน สงผลตอการยอมรับตนแบบนวัตกรรมการบริหารจัดการ งานบรหิ ารจดั การรถตโู ดยสารสาธารณะ สามารถอธบิ ายได 71.3% ผลการวิเคราะหคา ANOVA พบคา F = 245.243 Sig = .000 มีคานอยกวา .05 หมายถึงมีอยางนอย 1 ปจจัยท่ีสงผลตอการยอมรับตนแบนวัตกรรมการบริหารจัดการรถตูโดยสารสาธารณะ ผูวิจัยจึงไดวิเคราะหปจจัย ทสี่ ง ผลระหวางตวั แปรอิสระ และตวั แปรตามครง้ั ละ 1 ตวั ดังตารางที่ 1 ตารางที่ 1 ผลการวิเคราะหเ พื่อทดสอบสมมติฐานดว ยสถิตคิ วามถดถอยเชิงพหุ Unstandardized Standardized Collinearity Coefficients Coefficients Statistics ตัวแปร B Std. Beta Tolerance VIF Error t Sig คาคงท่ี (Constant) .209 .423 .494 .621 X3-ทศั นคติในการใชงาน .122 .032 .210 3.789 .000 .237 4.223 X4-พฤติกรรมมแี นวโนม .308 .044 .309 6.997 .000 .373 2.684 ท่จี ะใช X1-ความงา ยในการใช .182 .039 .214 4.618 .000 .337 2.967 งาน X2-การรบั รปู ระโยชนใ น .204 .049 .205 4.190 .000 .304 3.285 การใชงาน จากตารางที่ 1 เปนการทดสอบตัวแปรอิสระที่สงผลตอตัวแปรตามครั้งละตัว พบวา ทัศนคติในการใชงาน ที่จะใช Sig .000 พฤติกรรมมีแนวโนมที่จะใชคา Sig = .000 ความงายในการใชงานมีคา Sig = .000 และการรับรู ประโยชนใ นการใชงานมีคา Sig = .000 ซง่ึ คานอ ยกวา .05 หมายถึงทศั นคตใิ นการใชง าน พฤติกรรมมแี นวโนมทจ่ี ะใช วทิ ยาลัยนวัตกรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏสวนสนุ ันทา 83

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 ความงายในการใชงาน และการรับรูประโยชนในการใชงานสง ผลตอการยอมรับตนแบบนวัตกรรมการบริหารจัดการ รถตูโดยสารสาธารณะในระดบั นยั สาํ คญั ที่ .05 สามารถนาํ มาเขยี นเปนสมการความถดถอยไดดังน้ี Y� = .209 + .122 (X3) + .308 (X4) + .182 (X2) + .204 (X2) จากสมการความถดถอย พบวา ปจจัยการยอมรับเทคโนโลยีสงผลตอการยอมรับตนแบบนวัตกรรม การบริหารจัดการรถตูโดยสารสาธารณะ ปจจัยที่สงผลมากที่สุด คือ พฤติกรรมมีแนวโนมท่ีจะใชงานหากเพิ่มข้ึน 1 หนวย จะมีผลทําใหการยอมรับนวัตกรรมการบริหารจัดการรถตูโดยสารสาธารณะเพ่ิมข้ึนโดยเฉล่ีย .308 หนวย ดานการรับรูประโยชนในการใชงานหากเพิ่มข้ึน 1 หนวย จะมีผลทําใหการยอมรับนวัตกรรม การบริหารจัดการรถตู โดยสารสาธารณะเพิ่มข้ึนโดยเฉล่ีย .204 หนวย ดานความงายในการใชงานหากเพ่ิมข้ึน 1 หนวย จะมีผลทําให การยอมรบั นวัตกรรมการบรหิ ารจัดการรถตโู ดยสารสาธารณะเพมิ่ ขึ้นโดยเฉลี่ย .182 หนว ย และทัศนคติในการใชงาน ท่ีจะใชหากเพิ่มขึ้น 1 หนวย จะมีผลทําใหการยอมรับนวัตกรรมการบริหารจัดการรถตูโดยสารสาธารณะเพิ่มขึ้น โดยเฉล่ีย .122 หนว ย ตามลาํ ดับ อภปิ รายผล จากผลการวจิ ัยดานลักษณะประชากรศาสตรท ่ีสงผลตอการยอมรับตนแบบนวตั กรรมการบริหารจัดการรถตู โดยสารสาธารณะ ประกอบดว ย เพศ อายุ ระดบั การศกึ ษา อาชีพ รายได พบวา ผโู ดยสารท่ีมาใชบ รกิ ารทม่ี ีอายตุ า งกนั ยอมรับตนแบบนวัตกรรมการบริหารจัดการรถตูโดยสารสาธารณะแตกตางกันท่ีระดับ .05 นอกนั้นไมพบ ความแตกตา ง ท้ังนเ้ี นือ่ งจากชว งอายุมีผลตอ การตดั สนิ ใจเลือกใชบริการของแตละบุคคล ท้งั นคี้ นที่มีอายมุ ากกวาจะใช เหตุผลประกอบการพิจารณานานกวาคนที่มีอายุนอย สอดคลองกับงานวิจัยของ Chukul (2016) ไดทําวิจัย เร่ือง ปจจัยท่ีมีอิทธิพลตอการเลือกใชบริการแอปพลิเคชันเรียกรถยนตโดยสารของผูบริโภคในเขตกรุงเทพมหานคร และปริมณฑล พบวา อายุเปนปจ จยั เดยี วทสี่ งผลตอ การเลือกใชบรกิ ารแอปพลเิ คชัน ปจ จยั การยอมรับเทคโนโลยีสง ผลตอ การยอมรบั ตน แบบนวตั กรรมการบรหิ ารจัดการรถตโู ดยสารสาธารณะ ปจจัยท่ีสงผลมากที่สุด คือ พฤติกรรมมีแนวโนมที่จะใชงาน ดานการรับรูประโยชนในการใชงาน ดานความงายใน การใชงาน และทัศนคติในการใชงานที่จะใช ตามลําดับ ท้ังนี้เนื่องจากลูกคาสวนใหญมีความช่ืนชอบเทคโนโลยี ท่ีสามารถอํานวยความสะดวก สบาย และเสริมภาพลักษณที่ดีจึงมีพฤติกรรมท่ีจะใชงานมากยิ่งข้ึน อีกท้ังหลังจาก ทดลองใชตนแบบนวัตกรรมดังกลาวลูกคารับรูถึงประโยชนของการใชงานท่ีสามารถชวยบริหารจัดการ ขั้นตอน การเดินทางไดอยางมีประสิทธิภาพ มีฟงกชันการใชงานที่ตอบสนองความตองการของผูใชงาน เขาถึงขอมูลไดตลอด 24 ช่ัวโมง ชวยลดคาใชจ ายในการโทรสอบถามขอมูล และสามารถติดตามการเดินทางผา นสมารทโฟนได ซึ่งตนแบบ นวัตกรรมมีลักษณะการใชงานงาย สามารถตอบสนองความตองการจัดการการจองต๋ัวโดยสารไดในระยะเวลาอันสั้น จึงทําใหลกู คาเกิดทัศนคติในการใชง านที่จะใชเ ช่ือวาตนแบบนวัตกรรมเปน สิ่งทม่ี ีประโยชนก ับผูใชบ ริการรถตูโดยสาร สาธารณะ และเกดิ ความพงึ พอใจในฟง กช ันการใชงานของตนแบบนวัตกรรมดงั กลาว สอดคลองกบั แนวคิดของ Davis (1989) ท่ีไดอธิบายปจจัยท่ีสงผลตอการยอมรับเทคโนโลยีที่ประกอบดวย ปจจัย มีปจจัยภายนอก เชน ขอมูล ประชากรศาสตร การรับรถู งึ ความงา ยในการใชง าน การรับรถู งึ ประโยชนท่ีเกิดจากการใช ซึง่ เมอื่ ผูใชงานรบั รูถึงความ วทิ ยาลัยนวัตกรรมและการจัดการ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั สวนสนุ ันทา 84

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 งายตอการใชเทคโนโลยหี รือนวัตกรรมใหม ก็จะทําใหรับรูถงึ ประโยชน และท้ัง 2 ตัวจะสงผลตอทัศนคตทิ ่ีมตี อการใช ซึ่งท้ัง การรับรูถึงประโยชนที่เกิดจากการใช และทัศนคติที่มีตอการใชงาน เปนปจจัยที่สงผลตอ ความต้ังใจ เชิงพฤติกรรมในการใชเทคโนโลยี ซ่ึงในทายที่สุดความต้ังใจเชิงพฤติกรรมในการใชเทคโนโลยี จะสงอิทธิพลตอ การยอมรับและใชงานเทคโนโลยีหรือนวัตกรรมน้ันจริง งานวิจัยของ Pusakaew (2017) ไดทําวิจัยเรื่อง ปจจัย การยอมรับเทคโนโลยีที่มีผลตอการตัดสินใจใชบริการ Grab ของผูบริโภคในกรุงเทพมหานคร ผลการวิจัยพบวา สวนใหญใหความสําคัญทั้ง 2 ดาน ท่ีสงผลตอการตัดสินใจใชบริการ Grab ประกอบดวย ดานการรับรูประโยชนและ ดานการรับรู ความงายตอการใชงาน สอดคลองกับงานวิจัยของ Punyavai and Supawaan (2016) ไดทําการวิจัย เร่ือง ปจจัยการยอมรับเทคโนโลยี และประเทศแหลงกําเนิดสินคาที่สงผลตอทัศนคติในการใชบริการ Pre-order เครื่องสําอางผานทางออนไลนของผูบริโภคในเขตกรุงเทพมหานคร ผลการศึกษา พบวา ผลการทดสอบสมมติฐาน พบวา ปจจัยการยอมรับเทคโนโลยีดานการรับรูความงายในการใชงาน ปจจัยการยอมรับเทคโนโลยีดานการรับรู ประโยชน และปจจยั ประเทศแหลงกาํ เนิดสนิ คา สง ผลตอทัศนคติในการใชงานใชบ ริการ Pre-order เคร่อื งสาํ อางผา น ทางออนไลนของผูบริโภคในเขตกรุงเทพมหานครอยางมีนัยสําคัญทางสถิติท่ี .05 ผูตอบแบบสอบถามโดยสวนใหญ ใหค ะแนนอยใู นระดับมาก ซงึ่ สะทอ นใหเ ห็นถึงทศั นคตใิ นเชิงบวก ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะในการนําผลงานวิจยั ไปใช จากผลการศึกษาพบวา ปจจัยการยอมรับเทคโนโลยี สงผลตอการยอมรับตนแบบนวัตกรรมการบริหาร จัดการรถตูโดยสารสาธารณะ ปจจัยท่ีสงผลมากที่สุด คือ พฤติกรรมมีแนวโนมที่จะใชงานดานการรับรูประโยชนใน การใชงาน ดานความงา ยในการใชง าน และทัศนคติในการใชงาน ท่ีจะใชตามลําดับ ท้ังนี้ผทู ่ีสนใจสามารถนําขอ มลู ไป ใชในดานการปรับกลยุทธการดําเนินงานดานงานบริการสาธารณะในดานการพัฒนาบุคลากร เพิ่มทักษะการทํางาน ฝกอบรมเพิ่มความรูใหแกพนักงานโดยเฉพาะ เรื่องฟงกชันการใชงานแอปพลิเคชัน เพื่อใหพนักงานที่เก่ียวของมี ความรูความชํานาญในการทํางาน สามารถตัดสินใจ และแกไขปญหาท่ีรับผิดชอบในการปฏิบัติงานได เพื่อให ผใู ชบ ริการเกิดความพึงพอใจ และเกิดภาพลักษณท ด่ี ีตอองคก ร 2. ขอ เสนอแนะในการวิจยั ครง้ั ตอ ไป ในการทําวิจัยครั้งตอไป ควรทําการขยายขอบเขตงานวิจัยใหกวางข้ึน อาจจะศึกษากลุมตัวอยางท่ี หลากหลายเชื้อชาติมากข้ึน เน่ืองจากความแตกตางทางดานวัฒนธรรม และการดําเนินชีวิตของลูกคา ความชื่นชอบ ความตองการที่แตกตางกัน และควรมีการศึกษาความคาดหวังและความพึงพอใจตอการตัดสินใจ รวมถึงแรงกระตุน ภายนอกตาง ๆ ในการเลือกใชแอปพลิเคชันรถตูโดยสารสาธารณะ เพ่ือนําผลการศึกษาที่ไดไปปรับปรุงพัฒนา แอปพลิเคชนั่ ใหใชงานไดจริง ใหเกิดประสิทธิภาพ และตรงตามความตอ งการของลูกคาที่มาใชบ ริการมากยิ่งข้นึ ตอ ไป ในอนาคต วทิ ยาลัยนวตั กรรมและการจดั การ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ ันทา 85

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 เอกสารอา งอิง Adair, J. E. (1996). Effective innovation: How to Stay Ahead of the Competition. London: Pan Books. Autayarat, V. (2013). Analyze the safety of public transportation. [Online]. Retrieved 2 April 2020, from: http://trst.thairoads.org. (in Thai) Chaisanit, S. (2010). Definition of Innovation. [Online]. Retrieved 9 April 2020, from: http://it.east.spu.ac.th/informatics/admin/knowledge/A307Innovation%20and%20Technolo gy.pdf. (in Thai) Chaveesuk, S. and Wongjaturapat, S. (2012). Theoretical acceptance of information technology. [Online]. Retrieved 23 May 2020, from: http://www.it.kmitl.ac.th (in Thai) Chuankhuntot, B. and Others (2017). Technology Acceptance and E-Service Quality Affect to Costumers Satisfaction of Viabus Application in Pathum Thani Province. [Online]. Retrieved from: http://www.mmm.ru.ac.th/mmm/is/twin-6/sec1/6014154025.pdf (in Thai) Chukul, C. (2016). Factor that affect the choice of passenger in using application to call for public transportation in Bangkok and close perimeter. Bangkok: Faculty of Account and Commercial Thammasart Business School. (in Thai) Cochran, W.G. (1977). Sampling Techniques. 3d ed. New York: John Wiley and Sons Inc. Davis, F. (1989). Perceived usefulness: Perceived ease of use, and end user acceptance of information technology. MIS Quarterly, 13(3), 318-339. Etzel, M.J. (2014). Marketing. 12th ed. New York: McGraw Hill/Irwin. Hughes, C. (2003). What Does It Really Take To Get Into The Ivy League & Other Selective Colleges. New York: McGraw Hill. Kiattipong, N. (2015). Behaviorial Study of Consumer’s Decision Making in Using Car Service Application. Thesis of the Degree of Master of Science in Marketing Management. Bangkok: Thammasart University. (in Thai) Ongkittikul, S. and Thongpat, N. (2020). To prepare public transport system during Covid-19 crisis. [Online]. Retrieved from: https://tdri.or.th/2020/05/making-public-transport-safe-from-covid- 19/ (in Thai) Punyavai, P. and Supawaan, R. (2016). Factor that affect the acceptability of technology and the origin country of product that affect the decision of customer in Bangkok to pre-order online cosmetic. Online Journal of Innovation and Management of Ratchapat Suansunanta, 1(1), 21-29. (in Thai) Pusakaew, S. (2017). Research on Factor that affect the choice of passenger Grab in Bangkok. Bangkok: Business School, Bangkok University. (in Thai) Sinjaru, T. (2006). Research and analytical data from SPSS: Volume 11. Bangkok : Business and D. (in Thai) Wanitbuncha, K. (2018). Statistical Research Data: Volume 12. Bangkok: Samlada. (in Thai) วิทยาลยั นวตั กรรมและการจัดการ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ นั ทา 86

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 ปจจัยท่มี ผี ลตอการตัดสินใจของนักทอ งเที่ยวตอการทองเที่ยวเชงิ สุขภาพในพ้ืนท่ี กลมุ จังหวัดชายทะเลภาคตะวนั ออก ปย ะพงศ พัดชา1,*, ชวาลศักดิ์ เพชรจนั ทรฉ าย2 และ ชฎามาศ ขาวสะอาด3 1หลกั สตู รบริหารธรุ กจิ มหาบัณฑติ คณะวิทยาการจดั การ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏราชนครินทร 2หลักสตู รวทิ ยาการคอมพิวเตอร คณะวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยสวนดุสติ 3กลมุ วชิ าการศกึ ษาท่ัวไป คณะวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยสวนดุสติ Received: 08 July 2020 Revised: 30 July 2020 Accepted: 10 August 2020 บทคัดยอ งานวจิ ัยนี้มวี ตั ถปุ ระสงค เพอ่ื ศกึ ษาปจ จัยทม่ี ผี ลตอการตัดสินใจของนกั ทองเทีย่ วตอการทองเท่ียวเชิงสุขภาพ ในพนื้ ที่ กลุม จังหวดั ชายทะเลภาคตะวนั ออก คณะผวู จิ ยั ไดด าํ เนนิ การศกึ ษาโดยใชแ บบสอบถาม ในการเก็บขอ มลู จาก กลุมประชากรนักทองเท่ียวทั้งชาวไทยและชาวตางประเทศท่ีกําลังทองเท่ียวอยูในพ้ืนที่ กลุมจังหวัดชายทะเล ภาคตะวันออก จํานวน 400 คน โดยการเลือกกลุมตัวอยา งแบบบงั เอิญ เครื่องมือวิจัยคือ แบบสอบถาม เก็บรวบรวม ขอมูลและตรวจสอบความถูกตองของขอมูล แบบสอบถามท่ีไดรับคืนจํานวนรอยละ 100 สถิติท่ีใชในการวิเคราะห ขอมูล ไดแก คารอยละ คาเฉล่ียและสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการวิจัยพบวา ปจจัยที่มีผลตอการตัดสินใจมา ทองเท่ียวในพ้ืนที่ Active beach โดยภาพรวม อยูในระดับปานกลาง เมื่อพิจารณารายดานพบวา ดานสิ่งดึงดูดใจ อยใู นระดับมากท่ีสดุ ดา นส่ิงอํานวยความสะดวก อยูใ นระดับมาก ดา นการคมนาคมขนสง อยใู นระดบั มาก ดานการบริการ อยูในระดับมาก ดานการประชาสัมพันธสถานท่ีทองเท่ียว อยูในระดับมาก ขอเสนอแนะเพิ่มเติม ไดแก แหลงทองเท่ียว ตางๆ ควรมีภูมิทัศนสวยงาม สะอาด อาหารสะอาดไดมาตรฐาน มีความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยสิน ราคาท่ีพัก ไมสงู จนเกินไป คําสาํ คญั : การทองเทย่ี วเชงิ สขุ ภาพ กลมุ พน้ื ทก่ี ลมุ จงั หวัดชายทะเลภาคตะวนั ออก _________________________ * ผูประสานงานหลัก; อเี มล: [email protected] วทิ ยาลัยนวตั กรรมและการจัดการ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ ันทา 87

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 Factors affecting tourists decision on health tourism in the area Eastern Seaside Province Group Piyapong Phatcha1,* , Chawalsak Phetchanchai2 and Chadamach Kaosa-ard3 1Master of Business Administration Program, Faculty of Management Science, Rajabhat Rajanagarindra University 2Computer Science Program, Faculty of Science and Technology, Suan Dusit University 3General Education Group, Faculty of Science and Technology, Suan Dusit University Received: 08 July 2020 Revised: 30 July 2020 Accepted: 10 August 2020 ABSTRACT This research has objectives in order to study the factors affecting decision making on health tourism in the area Eastern Seaside Province Group, the researcher conducted the study by using questionnaires. To collect data from both Thai and foreign tourist groups currently active in the Active Beach area 400 people by accidental sample selection Research tools are questionnaires for data collection and data validation. 100 percent returned questionnaires. Statistics used in data analysis were percentage, average, and standard deviation. The results of the research showed that Factors affecting the decision to visit the Active beach area in general are at a moderate level. When considering each aspect, it was found that Attraction Is at the highest level Facilities at a high level Transportation At a high level Service At a high level Public relations for tourist attractions at a high level. Additional suggestions include tourist attractions that should have beautiful landscapes, clean, and clean food with standards. Be safe in life and property. Accommodation prices are not too high. Keywords : Wellness tourism, Eastern Seaside Province Group __________________________ * Corresponding Author; [email protected] วิทยาลัยนวตั กรรมและการจดั การ มหาวิทยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 88

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 ความเปน มาและความสาํ คญั ของปญ หา ภาคตะวันออกของประเทศไทยโดยเฉพาะจงั หวัด ชลบุรี ระยอง จันทบุรี และตราด ต้ังอยูในยุทธศาสตรที่ดี ที่สุดของภูมิภาคอาเซียน สามารถเชื่อมโยงไปยังภูมิภาคเอเชียตะวันออกและเอเชียใตไดอยางสะดวก ท้ังสองภูมิภาค เปนภูมิภาคท่ีมีประชากรจํานวนมากและมีอัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจสูง โดยสัดสวนผลิตภัณฑมวลรวม ประชาชาติ (Goss Domestic Product: GDP) ของภูมิภาคเอเชียและประเทศแถบแปซิคฟก คิดเปน 1 ใน 3 ของ มูลคา GDP ของโลก ถือวาเปนสดั สวนที่สูง นอกจากนี้พื้นที่ 3 จังหวัดภาคตะวันออก (จังหวัดฉะเชงิ เทรา ชลบุรี และ ระยอง ยงั เปนฐานการผลิตอตุ สาหกรรมท่สี ําคญั ของประเทศ ไดแ ก อตุ สาหกรรมปโตรเคมี อุตสาหกรรมยานยนตแ ละ ช้ินสวน เปนตน มีความพรอมของโครงสรางพื้นฐานที่สําคัญ ประกอบดวย ทาเรือพาณิชย แหลมฉบัง ทาเรือ อุตสาหกรรมมาบตาพุต ทางหลวงพิเศษระหวางเมือง (มอเตอรเวย) รถไฟรางคู และสนามบินอูตะเภา มีเมืองพัทยา เปน แหลง ทอ งเทย่ี วท่ีมชี ื่อเสียงระดับโลก รวมท้ังยังมีพ้นื ทเ่ี พยี งพอสําหรับรองรบั การขยายตวั ของอุตสาหกรรม ดังนัน้ รัฐบาลจึงกําหนดใหพ้ืนท่ีดังกลาวเปนพ้ืนที่เศรษฐกิจพิเศษ เรียกวา “ระเบียงเศรษฐกิจภาคตะวันออก (Eastern Economic Corridor: EEC) โดยกําหนดใหเ ปนพืน้ ทเี่ ศรษฐกจิ พิเศษของเอเชยี ท่สี นบั สนุนการเพ่ิมขดี ความสามารถใน การแขง ขันของประเทศ รวมทงั้ ยกระดบั คุณภาพชวี ิต และรายไดข องประชาชน (Office of the National Economic and Social Development Board, 2017) เมื่อกลาวถึงศักยภาพและความเปนไปได เพื่อการเพิ่มมูลคาทางเศรษฐกิจ กระตุนการคา การลงทุนดวย การสงเสริมกิจกรรมการทองเท่ียวในเขตพื้นที่ภาคตะวันออก พบวา รัฐบาลมีการสนับสนุนใหมีการสงเสริม การทองเที่ยวหลายรูปแบบ โดยเฉพาะการทอ งเท่ียวเชงิ สขุ ภาพ ในระเบียงเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวนั ออก โดยเฉพาะ ในจังหวัดฉะเชิงเทรา ชลบุรี และระยอง อีกทั้งยังสามารถเปนศูนยกลางของการทองเที่ยวเชิงสุขภาพที่สําคัญของ อาเซ่ียนไดอีกดวย รัฐบาลยังกําหนดเปาหมายการพัฒนาโดยมุงเนน ใหความสําคัญกับนักทองเที่ยวคุณภาพ คือ นักทองเทย่ี วท่ีมีรายไดส ูงและพรอมทจี่ ะกลบั เขา มาเท่ียวทป่ี ระเทศไทยอีก เพ่ือสรางงานสรา งรายไดใหก บั ประชาชนใน ประเทศ (Bangkokbiznews, 2019) การกระจายความเจริญไปสูทองถิ่น โดยที่ประชาชนตองมีการรวมตัวกัน หรือ ชมุ ชนจะตองมศี ักยภาพโดยการสรางเครือขา ยชุมชนท่ีเก่ียวขอ งดานสุขภาพ และรวมกลมุ กนั เพื่อใหเกิดความเขมแข็ง พ่ึงตนเองไดอ ยางยงั่ ยืน (Vuttichat and Piyaporn, 2016) ประเทศไทยมีศักยภาพและความพรอมทางการทองเท่ียวเชิงสุขภาพ (Wellness tourism) ซ่ึงอยูที่อันดบั ที่ 13 ของตลาดทองเท่ียวเชิงสุขภาพของโลก โดยมีเอกลักษณที่สําคัญคือ นําภูมิปญญา และศาสตรในการดูแลสุขภาพ ด่ังเดิมมาใชเปนสวนหนึ่งในการบริการทางสุขภาพ สงผลใหการบริการเชิงสุขภาพของไทย มีความหลากหลายและ มีความโดดเดน จนเปนท่ียอมรับและรูจักของนักทองเที่ยวเชิงสุขภาพท่ัวโลก ไมวาจะเปนแนวทางการดูแลสุขภาพ องครวม การนวดไทย การฟนฟูจิตใจ และรางกาย ตลอดจนการลางพิษและการดแู ลอาหารการกินตามธาตุเจาเรอื น สิ่งเหลาน้ีทําให การบริการทางการทองเที่ยวเชิงสุขภาพของไทย มีบริบทเฉพาะท่ีสามารถรองรับความตองการใน ทุกระดับต้ังแต Hight-end ไปจนถึงผูใชบริการในระดับท่ัว ๆ ไป โดยท่ีบริษัททัวรจะรวมการทองเท่ียวประเภทน้ีไว เปนสวนหน่ึงของโปรแกรมการนําเท่ียวของกรุปทัวร และแพ็คเกจทัวร หรือการบริการเสริมของที่พัก อาทิ สปา รีสอรท เปนตน (Kanda, 2018) ในขณะที่การทองเที่ยวเชิงสุขภาพมีเปาหมายเพื่อการดูแลสุขภาพเปนหลักยังไม แพรหลายเทาที่ควร ซ่ึงสวนใหญจะผนวกกิจกรรมการทองเท่ียวดานอื่น ๆ เขาดวยกัน แตมีการดูแลสุขภาพไปดวย อาทิ ทัวรแพทยแผนไทย ทัวรอาหารสมุนไพร ทัวรเกษตรธรรมชาติ ทัวรสมุนไพรชนบท ทัวรแหลงธรรมชาติ วิทยาลยั นวตั กรรมและการจดั การ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ นั ทา 89

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 การทองเท่ียวเชิงสุขภาพ ยังเปนรูปแบบการทองเท่ียวที่มีความเกี่ยวเน่ืองกับกลุมธุรกิจอ่ืนๆ มากมาย โดยเฉพาะ การ ทองเที่ยวรูปแบบเฉพาะกลุมประเภทอื่นๆ อาทิเชน การทองเที่ยวเชิงทําอาหาร การทองเท่ียวทางวัฒนธรรม การทองเท่ียวเชงิ กีฬา เปน ตน (Sirikorn, Phaibun and Iyates, 2019) จากความสําคัญดังกลาว คณะผูวิจัยจึงมีความสนใจ ศึกษาปจจัยท่ีมีผลตอการตัดสินใจของนักทองเที่ยวตอ การทองเที่ยวเชิงสุขภาพในพ้ืนที่ กลุมจังหวัดชายทะเลภาคตะวันออก เพ่ือนําผลที่ไดจากการวิจัยไปพัฒนาธุรกิจที่ สนบั สนุน การทองเท่ียวเชงิ สุขภาพในจังหวัด ฉะเชิงเทรา ชลบุรี และระยอง ใหกลายเปน ศูนยกลางทางการทองเที่ยว เชิงสุขภาพบนพื้นที่ กลุมจังหวัดชายทะเลภาคตะวันออก เพื่อเปนการสรางรายไดจากอุตสาหกรรมการทองเที่ยว ซง่ึ เปนอตุ สาหกรรมสําคัญในการพัฒนาเศรษฐกจิ บนฐาน “มัน่ คง มงั่ คงั่ และยั่งยนื ” ของประเทศตอ ไป วัตถปุ ระสงคข องการวิจยั เพ่ือศึกษาปจจัยท่ีมีผลตอการตัดสินใจทองเท่ียวเชิงสุขภาพในพ้ืนท่ี กลุมจังหวัดชายฝงทะเลภาคตะวันออก ของนักทองเทยี่ วชาวไทย และชาวตางชาติ ขอบเขตของการวจิ ยั 1. ในการวิจัยน้ีจะทําการศึกษาจากกลุมตัวอยางของนักทองเที่ยวชาวไทยและชาวตางชาติที่เดินทาง ทองเที่ยวในประเทศไทย ท่ีกําลังทองเทีย่ วในพื้นท่ี กลุมจังหวัดชายทะเลภาคตะวันออก โดยจัดเก็บขอมูลในเขตพ้ืนท่ี กลมุ จงั หวัดชายทะเลภาคตะวันออก ระหวา งวนั ที่ 1 พฤศจิกายน 2561 - 31 มกราคม 2562 2. การทองเท่ียวเชิงสุขภาพจะครอบคลุมการทองเท่ียวเชิงธรรมชาติ การใหบริการสปา นวด การทําสมาธิ และการออกกําลังกาย หรืออ่นื ๆ ทเ่ี กีย่ วของ กรอบแนวคดิ ในการวิจัย ในการทําวิจัยเรื่องปจจัยที่มีผลตอการตัดสินใจการทองเที่ยวเชิงสุขภาพในพ้ืนที่ Active Beach กรอบแนวคดิ ในการวิจัยผวู จิ ัยไดกําหนดตัวแปรตน และตวั แปรตาม ดังมีรายละเอียดดังน้ี วทิ ยาลยั นวัตกรรมและการจดั การ มหาวิทยาลัยราชภฏั สวนสนุ ันทา 90

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 ปจจยั สวนบคุ คล ปจจยั ทมี่ ผี ลตอ การตัดสินใจมาทองเที่ยว - เพศ การตดั สนิ ใจ แถบชายฝงทะเลตะวันออก - อายุ ทองเทยี่ ว ของประเทศไทย - ระดบั การศึกษา เชิงสุขภาพในพนื้ ท่ี - ดา นส่ิงดงึ ดดู ใจ - รายไดต อเดอื น กลุม จังหวดั ชายทะเล - ดา นสง่ิ อํานวยความ - อาชพี ภาคตะวนั ออก สะดวก - ดา นการคมนาคมขนสง - ดา นการบริการ - ดา นการประชาสมั พันธ สถานท่ที อ งเท่ียว ภาพท่ี 1 กรอบแนวคดิ ในการวจิ ัย วธิ ีดําเนินการวิจัย แบบแผนของการวจิ ยั การวิจัยเร่ืองปจจัยที่มีผลตอการตัดสินใจการทองเท่ียวเชิงสุขภาพในพื้นที่ กลุมจังหวัดชายทะเล ภาคตะวนั ออก เปน การวจิ ัยเชิงสหสมั พันธ (Correlational study) ประชากรและตัวอยาง ประชากรในการวิจัย คือ นักทองเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวตางประเทศท่ีกําลังทองเท่ียวอยูในกลุมพื้นที่ Active beach ในเขตพื้นท่ีจังหวัดชลบุรี จงั หวดั ระยอง จงั หวดั จนั ทบุรี และจงั หวดั ตราด ตัวอยางในการวิจัย คือ ประชากรในการวิจัย คือ นักทองเท่ียวท้ังชาวไทยและชาวตางประเทศที่กําลัง ทองเที่ยวอยูในกลุมพื้นที่ Active beach ในเขตพ้ืนที่จังหวัดชลบุรี จังหวัดระยอง จังหวัดจันทบุรี และจังหวัดตราด จาํ นวน 400 คน โดยไดม าจากการเลอื กแบบบังเอิญ (Accidental random sampling) เครื่องมือวิจัย เครื่องมือในการวิจัยไดแก แบบสอบถาม ซึ่งแบบออกเปน 3 ตอน ไดแก ตอนท่ี (1) ขอมูลเก่ียวกับปจจัย สวนบุคคล ตอนท่ี (2) ปจจัยท่ีมีผลตอการตัดสินใจมาทองเท่ียวแถบชายฝงทะเลตะวันออกของประเทศไทย โดยใช มาตราสว นประมาณคา 5 ระดบั ตอนที่ (3) ขอเสนอแนะและความคิดเหน็ ท่วั ไป การเกบ็ รวบรวมขอมูล การเก็บรวบรวมขอมูล ผูวจิ ยั ดําเนินการนาํ แบบสอบถามไปแจกใหกับประชากรดวยตนเอง และเกบ็ รวบรวม ขอมูลระหวาง วันท่ี 1 พฤศจิกายน 2561 - 31 มกราคม 2562 ตรวจสอบความสมบูรณของแบบสอบถาม และ จัดหมวดหมูขอ มลู ในแบบสอบถาม เพ่ือนาํ ขอ มูลไปวเิ คราะหหาคา ทางสถิติ วิทยาลัยนวัตกรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สวนสนุ ันทา 91

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 การวเิ คราะหขอมูล การวิเคราะหขอมูล ใชแจกแจงความถ่ึและการหาคารอยละในการวิเคราะหขอมูล ปจจัยท่ีมีผลตอ การตัดสินใจมาทองเท่ียวในพ้ืนท่ี กลุมจังหวัดชายทะเลภาคตะวันออก โดยใชคาเฉลี่ย สวนเบ่ียงเบนมาตรฐาน และ สรปุ ขอเสนอแนะและความคดิ เหน็ ทวั่ ไปเกย่ี วกับดา นตา งๆ ผลการวจิ ัย การวิจัยคร้ังนี้ คณะผูวิจัยมีวัตถุประสงค เพ่ือศึกษาปจจัยท่ีมีผลตอ การตัดสินใจทอ งเทีย่ วเชงิ สขุ ภาพในพืน้ ท่ี กลุม จังหวดั ชายทะเลภาคตะวนั ออก ผลการวิจยั มีลกั ษณะดงั น้ี 1. สัญลักษณที่ใชในการวิเคราะหขอมูล คณะผูวิจัยไดใชสัญลักษณทางสถิติในการเสนอผลการวิเคราะห ขอ มูล ดงั น้ี � แทน จํานวนกลุมตัวอยาง (Sample) x� แทน คาเฉลีย่ (Mean) S.D. แทน สว นเบีย่ งเบนมาตรฐาน (Standard deviation) 2. ผลการสํารวจและวิเคราะหขอมูล จากผลการตอบแบบสอบถาม ของกลุมตัวอยางไดผลออกมา โดยจําแนกขอมูลตามแบบสอบถามออกเปน 3 ตอน ดังน้ี วิทยาลัยนวตั กรรมและการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภฏั สวนสนุ นั ทา 92

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 ตอนท่ี 1 ขอ มลู เกี่ยวกบั ปจจัยสว นบุคคล ตารางที่ 1 จาํ นวนและรอยละขอ มลู ทวั่ ไปของนกั ทองเทย่ี วกลุม ตัวอยา ง ขอมูลทว่ั ไป จํานวน (คน) รอ ยละ 1. เพศ 164 41.00 ชาย 236 59.00 หญิง 400 100.00 รวม 82 20.50 160 40.00 2. อายุ 83 20.80 ตาํ่ กวา 25 ป 75 18.80 25-35 ป 400 100.00 36-45 ป 46 ป ข้นึ ไป 155 38.80 195 48.80 รวม 36 9.00 14 3.50 3. ระดับการศกึ ษา 400 100.00 ตํา่ กวาปริญญาตรี ปริญญาตรี 39 9.80 ปริญญาโท 128 32.00 สูงกวา ปรญิ ญาโท 107 26.80 126 31.50 รวม 400 100.00 4. รายไดต อเดือน 104 26.00 ต่ํากวา 10,000 บาท 169 42.30 10,001-20,000 บาท 69 17.30 20,001-30,000 บาท 35 8.80 มากกวา 30,000 บาท 23 5.80 400 100.00 รวม 5. อาชีพ รบั ราชการ/วิสาหกจิ พนกั งานเอกชน ประกอบอาชพี สว นตัว นักเรียน/นักศกึ ษา อืน่ ๆ รวม วิทยาลยั นวัตกรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั สวนสนุ ันทา 93

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 จากตารางท่ี 1 จํานวนและรอยละของกลุมตัวอยาง ผูตอบแบบสอบถาม 400 คน จําแนกตามขอมูล สวนบุคคลของผูตอบแบบสอบถาม จากขอมูลดังกลาวพบวา สวนใหญผูตอบแบบสอบถามเปนเพศหญิง คิดเปน รอยละ 59 โดยมีอายุอยูในชวง 25-30 ป คิดเปนรอยละ 40 มีระดับการศึกษาปริญญาตรี จํานวน 195 คน คิดเปน รอยละ 48.8 มีรายไดตอเดือน 10,001-20,000 บาท จํานวน 128 คน คิดเปนรอยละ 32 และมีอาชีพ พนักงาน เอกชน จํานวน 169 คน คิดเปน รอ ยละ 42.3 ตอนท่ี 2 ปจจยั ที่มีผลตอ การตัดสินใจมาทองเที่ยวแถบชายฝง ทะเลตะวนั ออกของประเทศไทย ตารางท่ี 2 คา เฉล่ีย สวนเบย่ี งเบนมาตรฐานและระดบั ความคดิ เห็นของนกั ทองเท่ยี วตอ ปจ จยั ท่ีมผี ลตอการตัดสนิ ใจ มาทอ งเท่ียวแถบชายฝง ทะเลตะวนั ออกของประเทศไทย โดยภาพรวม ปจจัยที่สงผลตอ การตัดสินใจมาทอ งเท่ียวแถบชายฝงทะเล x� � = 400 ตะวันออกของประเทศไทย 4.35 S.D. แปลผล อนั ดับ 1. ดา นส่ิงดงึ ดูดใจ 4.00 0.59 มากที่สดุ 1 2. ดานสิ่งอํานวยความสะดวก 4.13 0.68 มาก 3 3. ดานการคมนาคมขนสง 3.77 0.70 มาก 2 4. ดา นการบริการ 3.69 0.91 มาก 4 5. ดานการประชาสมั พนั ธส ถานทีท่ องเทย่ี ว 0.73 มาก 5 3.23 0.44 ปานกลาง รวม จากตารางท่ี 2 พบวา ปจจัยที่มีผลตอการตัดสินใจมาทองเที่ยวแถบชายฝงทะเลตะวันออกของประเทศไทย โดยภาพรวมอยใู นระดับปานกลาง (x� = 3.23, S.D. = 0.44) ซ่งึ เมอ่ื พิจารณาเปน รายดาน พบวา ดา นสิง่ ดงึ ดดู ใจ เปนอนั ดบั 1 อยูในระดับมากที่สุด (x� = 4.35, S.D. = 0.59) รองลงมาคือ ดานการคมนาคมขนสง อยูในระดับมาก (x� = 4.13, S.D. = 0.70) ลําดับตอ มา คอื ดา นสง่ิ อํานวยความสะดวก อยูในระดับมาก (x�= 4.00, S.D. = 0.68) และดานการบรกิ าร อยใู น ระดับมาก (x� = 3.77, S.D. = 0.91) และลําดับสุดทาย คือ ดานการประชาสัมพันธสถานที่ทองเที่ยว อยูในระดับมาก (x� = 3.69, S.D. = 0.73) ตามลําดับ ตารางที่ 3 คาเฉล่ยี สว นเบีย่ งเบนมาตรฐานและระดับความคดิ เห็นของนักทองเท่ยี วตอปจจยั ท่ีมีผลตอการตัดสินใจ มาทอ งเทยี่ วแถบชายฝง ทะเลตะวันออกของประเทศไทย ดานสงิ่ ดงึ ดดู ใจ ดา นส่ิงดงึ ดดู ใจ � = 400 1. แหลงทอ งเทย่ี วมีความสวยงามและเปน ธรรมชาติ 2. แหลงทองเท่ียวเชงิ เกษตร x� S.D. แปลผล อันดับที่ 3. อาหารอรอย หลากหลาย 4.54 0.61 มากท่ีสุด 1 4. มีประเพณี วัฒนธรรมและกิจกรรมที่นา สนใจ 4.23 0.81 มากที่สดุ 4 5. ความเปนมติ รของคน 4.36 0.73 มากที่สุด 3 4.22 0.81 มากที่สุด 5 รวม 4.41 0.68 มากที่สุด 2 4.35 0.59 มากที่สดุ วิทยาลัยนวัตกรรมและการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสนุ ันทา 94

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 จากตารางท่ี 3 พบวา ปจจัยที่มีผลตอการตัดสินใจมาทองเที่ยวแถบชายฝงทะเลตะวันออกของประเทศไทย ดานสิ่งดึงดูดใจ โดยรวมอยูในระดับมากที่สุด (x� = 4.35, S.D. = 0.59) ซึ่งเมื่อพิจารณาเปนรายขอ พบวา แหลงทองเที่ยว มีความสวยงามและเปนธรรมชาติ เปนอันดับ 1 อยูในระดับมากท่สี ดุ (x� = 4.54, S.D. = 0.61) รองลงมา คือ ความเปน มิตร ของคน อยูในระดับมากที่สุด (x� = 4.41, S.D. = 0.68) ลําดับตอมา คืออาหารอรอย หลากหลาย อยูในระดับมากท่ีสุด (x� = 4.36, S.D. = 0.73) และแหลง ทอ งเทย่ี วเชงิ เกษตร อยใู นระดบั มากท่ีสดุ (x�= 4.23, S.D. = 0.81) สวนลําดับสุดทาย คอื มีประเพณี วัฒนธรรมและกิจกรรมทนี่ า สนใจ อยใู นระดบั มากทส่ี ุด (x� = 4.22, S.D. = 0.81) ตามลาํ ดับ ตารางที่ 4 คา เฉล่ีย สว นเบย่ี งเบนมาตรฐานและระดับความคิดเห็นของนักทองเทีย่ วตอปจจัยที่มผี ลตอการตดั สินใจมา ทอ งเทย่ี วแถบชายฝง ทะเลตะวนั ออกของประเทศไทย ดา นสงิ่ อํานวยความสะดวก ดา นสงิ่ อํานวยความสะดวก x� � = 400 อันดับที่ 1. มที ่พี กั ทีเ่ พยี งพอและหลากหลายใหเ ลอื กใชบรกิ าร 4.22 S.D. แปลผล 1 2. มรี ะบบการกาํ จัดขยะและดูแลส่งิ แวดลอม 3.86 5 3. มสี ถานท่ีซอ็ ปปงใกลแหลง ทอ งเที่ยว 4.01 0.75 มากทส่ี ดุ 2 4. มีรา นจําหนายของที่ระลึกในราคาและคณุ ภาพท่ีเหมาะสม 3.93 0.87 มาก 4 5. มีระบบการสื่อสารโทรศพั ท อนิ เทอรเ นต็ ไวบ รกิ าร 0.80 มาก นกั ทองเทย่ี วอยางเพยี งพอ 3.99 0.84 มาก 4.00 รวม 0.91 มาก 3 0.68 มาก จากตารางที่ 4 พบวา ปจ จัยทมี่ ีผลตอ การตัดสนิ ใจมาทองเท่ยี วแถบชายฝงทะเลตะวันออกของประเทศไทย ดานสิง่ อํานวยความสะดวก โดยรวมอยูในระดับมาก (x� = 4.00, S.D. = 0.68) ซ่ึงเม่ือพิจารณาเปนรายขอ พบวา มีที่พักท่ีเพียงพอ และหลากหลายใหเลอื กใชบ รกิ าร เปน อันดับ 1 อยใู นระดับมากที่สุด (x� = 4.22, S.D. = 0.75) รองลงมา คอื มสี ถานทซี่ อ็ ปปง ใกลแหลงทองเท่ียว อยูในระดับมาก (x� = 4.01, S. D. = 0.80) ลําดับตอมา คือมีระบบการสื่อสารโทรศัพท อินเทอรเน็ตไว บริการนักทองเที่ยวอยางเพียงพอ อยูในระดับมาก (x� = 3.99, S.D. = 0.91) และมีรานจําหนายของท่ีระลึกในราคาและ คุณภาพท่ีเหมาะสม อยูในระดับมาก (x� =3.93, S.D. = 0.84) สวนลําดับสุดทาย คือ มีระบบการกําจัดขยะและดูแล ส่ิงแวดลอม อยใู นระดับมาก (x� = 3.86, S.D. = 0.87) ตามลําดบั วทิ ยาลยั นวตั กรรมและการจดั การ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ นั ทา 95

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 ตารางที่ 5 คา เฉลีย่ สวนเบ่ียงเบนมาตรฐานและระดบั ความคิดเหน็ ของนักทอ งเที่ยวตอ ปจจยั ทีม่ ีผลตอ การตดั สนิ ใจมา ทองเท่ยี วแถบชายฝง ทะเลตะวนั ออกของประเทศไทย ดานการคมนาคมขนสง ดา นการคมนาคมขนสง x� � = 400 อนั ดับท่ี 1. มที างเลือกการเดนิ ทางเขาถงึ แหลงทองเที่ยว เชน ทางรถยนต 4.20 S.D. แปลผล 2 ทางอากาศ ทางรถไฟ เปนตน 4.14 0.75 มาก 3 2. มบี รกิ ารขนสงที่เขา ถึงแหลง ทองเทีย่ ว 4.13 4 3. ระบบคมนาคมขนสง ที่มีความปลอดภัย 3.98 0.85 มาก 5 4. มบี รกิ ารรถสาธารณะไวอํานวยความสะดวกแกน กั ทองเทย่ี ว 4.22 0.81 มาก 1 5. มีเสน ทางการคมนาคมที่เช่อื มตอ สถานท่ที อ งเท่ียวตางๆ อยางทัว่ ถงึ 4.13 0.99 มาก 0.73 มาก รวม 0.70 มาก จากตารางที่ 5 พบวา ปจจัยท่ีมีผลตอการตัดสินใจมาทอ งเท่ียวแถบชายฝงทะเลตะวนั ออกของประเทศไทย ดานการคมนาคมขนสง โดยรวมอยูในระดับมาก (x� = 4.13, S.D. = 0.70) ซึ่งเม่ือพิจารณาเปนรายขอ พบวา มีเสนทาง การคมนาคมที่เช่ือมตอสถานที่ทองเที่ยวตางๆ อยางทั่วถึง เปนอันดับ 1 อยูในระดับมาก (x� = 4.22, S.D. = 0.73) รองลงมา คือ มีทางเลือกการเดินทางเขาถึงแหลงทองเท่ียว เชน ทางรถยนต ทางอากาศ ทางรถไฟ เปนตน อยูใน ระดับมาก (x� = 4.20, S.D. = 0.75) ลําดับตอมา คือ มีบริการขนสงท่ีเขาถึงแหลงทองเที่ยว อยูในระดับมาก (x� = 4.14, S.D. = 0.85) และระบบคมนาคมขนสงที่มีความปลอดภัย อยูในระดับมาก (x� = 4.13, S.D. = 0.81) สวนลําดับสุดทาย คือ มีบริการรถสาธารณะไวอํานวยความสะดวกแกนักทองเท่ียวอยูในระดับมาก (x� = 3.98, S.D. = 0.99) ตามลําดบั ตารางท่ี 6 คาเฉล่ีย สวนเบยี่ งเบนมาตรฐานและระดบั ความคดิ เห็นของนักทอ งเทีย่ วตอ ปจจยั ทีม่ ผี ลตอ การตดั สนิ ใจ มาทองเที่ยวแถบชายฝง ทะเลตะวนั ออกของประเทศไทย ดา นการบรกิ าร ดา นการบริการ x� � = 400 อันดับที่ 2 1. มีศนู ยใ หข อมลู แหลงทอ งเทยี่ วแกน ักทอ งเที่ยวอยางเพยี งพอ 3.90 S.D. แปลผล 4 2. มีจุดรับแสดงความคดิ เหน็ ไวอยา งเพยี งพอเหมาะสม 3.52 1.01 มาก 3 3. มีพยาบาลไวบ ริการอยา งทว่ั ถึง และเพยี งพอ 3.65 1.06 มาก 4. มกี ารจดั ใหม กี ารเชา อุปกรณการพักแรมและกิจกรรม 1.09 มาก 1 4.01 นนั ทนาการอยา งเพียงพอ 0.87 มาก รวม 3.77 0.91 มาก จากตารางที่ 6 พบวา ปจจัยที่มีผลตอการตัดสินใจมาทองเที่ยวแถบชายฝง ทะเลตะวนั ออกของประเทศไทย ดานการบริการ โดยรวมอยูในระดับมาก (x� = 3.77, S.D. = 0.91) ซึ่งเมื่อพิจารณาเปนรายขอ มีการจัดใหมีการเชา อุปกรณการพักแรมและกิจกรรมนันทนาการอยางเพียงพอ เปนอันดับ 1 อยูในระดับมาก (x� = 4.01, S.D. = 0.87) วิทยาลัยนวัตกรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั สวนสนุ ันทา 96

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 รองลงมาคือ มีศูนยใหขอมูลแหลงทองเที่ยวแกนักทองเที่ยวอยางเพียงพอ อยูในระดับมาก (x�= 3.90, S.D. = 1.01) ลําดับตอมา คือมีพยาบาลไวบริการอยางทั่วถึง และเพียงพอ อยูในระดับมาก (x� = 3.65, S.D. = 1.09) สวนลําดับ สุดทา ย คอื มจี ดุ รบั แสดงความคิดเหน็ ไวอยา งเพียงพอเหมาะสม อยูในระดบั มาก (x� = 3.52, S.D. = 1.06) ตามลําดบั ตารางที่ 7 คาเฉลี่ย สว นเบ่ยี งเบนมาตรฐานและระดบั ความคิดเหน็ ของนักทอ งเท่ียวตอปจ จัยท่ีมีผลตอ การตดั สินใจมาทองเที่ยวแถบชายฝง ทะเลตะวนั ออกของประเทศไทย ดา นการประชาสัมพันธ สถานทีท่ องเท่ียว ดานการประชาสมั พันธส ถานทีท่ องเท่ียว � = 400 1. ทานทราบขอ มลู การทองเทย่ี วจากนติ ยสาร/หนังสอื พิมพ x� S.D. แปลผล อนั ดบั ที่ 2. ทา นทราบขอมูลการทองเท่ยี วจากอินเทอรเน็ต 3. ทา นทราบขอมูลการทอ งเท่ยี วจากสือ่ วิทย/ุ โทรทัศน 3.73 0.97 มาก 3 4. ทานทราบขอมลู การทอ งเที่ยวจากสอื่ อ่ืนๆ เชน แผนพับ 4.29 0.78 มากท่ีสดุ 1 ปายโฆษณา 5. ทา นทราบขอมลู จากตวั แทนทางการทอ งเที่ยว 3.49 1.00 มาก 4 6. ทา นทราบขอ มูลจากญาติ/เพื่อน 3.39 1.02 ปานกลาง 6 รวม 3.43 1.12 มาก 5 3.80 1.00 มาก 2 3.69 0.73 มาก จากตารางที่ 7 พบวา ปจจัยท่ีมีผลตอการตัดสินใจมาทองเที่ยวแถบชายฝงทะเลตะวันออกของประเทศไทย ดานการประชาสัมพันธสถานท่ีทองเที่ยว โดยรวมอยูในระดับมาก (x� = 3.69, S.D. = 0.73) ซึ่งเมื่อพิจารณาเปนราย ขอ พบวา ทานทราบขอมลู การทอ งเทยี่ วจากอินเทอรเนต็ เปน อันดบั 1 อยใู นระดบั มากที่สดุ (x� = 4.29, S.D. = 0.78) รองลงมาคือ ทานทราบขอมูลจากญาติ/เพื่อน อยูในระดับมาก (x� = 3.80, S.D. = 1.00) ลําดับตอมา คือทานทราบ ขอมูลการทองเท่ียวจากนิตยสาร/หนังสือพิมพ อยูในระดับมาก (x� = 3.73, S.D. = 0.97) และทานทราบขอมูลการ ทองเท่ียวจากสื่อวิทยุโทรทัศน อยูในระดับมาก (x� = 3.49, S.D. = 1.00) กับทานทราบขอมูลจากตัวแทนทางการ ทอ งเท่ยี ว (x� = 3.43, S.D. = 1.12) สว นลําดับสุดทา ย คือ มีทา นทราบขอมลู การทองเท่ียวจากส่ืออ่นื ๆ เชน แผน พบั ปา ยโฆษณา อยใู นระดับปานกลาง (x� = 3.39, S.D. = 1.02) ตามลาํ ดับ ตอนที่ 3 ขอเสนอแนะอ่ืนๆ พบวา แหลงทองเท่ียวราคาแพงมากกวา 2 เทาทั้งดานราคาอาหาร ราคาที่พัก ทําใหนักทองเที่ยวที่เคยไปไมอยากไปอีก เพราะคาใชจายตางๆ เกินกวาราคาท่ีเหมาะสม สื่อโฆษณาในเวบไซตกับ สถานท่ีทองเท่ียวจริงไมตรงกัน สถานที่ทองเที่ยวและกิจกรรมมีแตแบบเดิมๆ ไมมีจุดนาสนใจท่ีเปนจุดเดน ควรมี ภมู ทิ ศั นส วยงาม สะอาด มีความปลอดภัยในชีวิตและทรพั ยส ิน เวบ็ ไซตเพ่มิ การแสดงผลเรอ่ื งการเดนิ ทางขนสง ดวยจะ ดีมาก และอัพเดตขอ มูลใหเ ปน ปจ จบุ นั วทิ ยาลัยนวตั กรรมและการจดั การ มหาวิทยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 97