คู่มือการจัดกิจกรรม สปก.ปลอดบุหรี่(คณะทำงาน) ย่อไฟล์

“มันนาจะเกิดจากการที่องคกรพยายามหาตัวบุคคลที่มาเปนตนแบบ (idol) ใหได หาที่มีความ หลากหลาย วาเขาสามารถเลิกได เขาเลิกไดอยางไร เขามีวิธีการหรือเขามีเทคนิคหรือวิธีการอยางไร เพราะแตละคนจะมีความแตกตางกัน เพราะฉะน้ันถาเขาประสบปญหาอะไรก็แลวแต คนน้ีใหคําปรึกษาได” คณุ สภุ าภรณ ผองอําไพ บรษิ ทั ยางโอตานิ จาํ กดั 101





104 แผนปฏิบัติการ สถานประกอบการ ปลอดบุหรี่

ภาพจําลองการพฒั นาสถานประกอบการปลอดบุหรี่ 105

106 เปรียบเทียบความแตกตางของการดาํ เนินงานดา นการควบคมุ การสูบบหุ รี่ท่ผี านมา กบั การควบคุมการสบู บุหรีอ่ ยา งเปนระบบ รายการ การควบคมุ การสบู บุหร่ีทผ่ี านมา การควบคมุ การสูบบหุ ร่ีอยางเปนระบบ 5.2 แผนปฏิบัตกิ ารคอื อะไร ไดส ะดวกมากยง่ิ ขน้ึ ลดภาระในการตดั สนิ ใจวา จะทาํ อะไร เม่อื ไหร เพราะมีการกาํ หนดไวลว งหนาวาจะทํากจิ กรรม แผนปฏิบัติการเปนแผนที่นําเสนอแนวทาง อะไรบา งในชว งเวลาหนง่ึ ๆ อกี ทงั้ ยงั สามารถเลอื กกจิ กรรม การดําเนินงานที่แสดงรายละเอียดของกิจกรรม เพ่ือให ท่ีจะทําตามลําดับความสําคัญและเหมาะสมกับ บรรลุวัตถุประสงคในชวงเวลาท่ีกําหนด โดยมีดัชนีช้ีวัด สถานการณ ทําใหการจัดกิจกรรมแตละคร้ัง มีผลผลิต ความสําเร็จของแผนที่ชัดเจน ดังน้ัน ความสําคัญ ที่เสริมแรงซ่ึงกันและกัน หรือตอยอดจากผลผลิตของ ของการมแี ผนปฏบิ ตั กิ าร จงึ อยทู กี่ ารเปน เครอ่ื งมอื ในการ กจิ กรรมทที่ าํ กอ นหนา นนั่ คอื การมแี ผนปฏบิ ตั กิ ารทาํ ให แปลงแผนงาน/โครงการไปสูกิจกรรมยอยในเชิงปฏิบัติ ลดความเส่ียงในการควบคุมใหเปนไปตามเปาหมายของ และชว ยในการควบคมุ ใหผ ปู ฏบิ ตั ิ หรอื คณะทาํ งานสถาน แผนงาน/โครงการ น่ันเอง ประกอบการปลอดบุหร่ีในที่นี้ ปฏิบัติงาน (ควบคุม การสูบบุหรี่ในที่ทํางานดวยการจัดกิจกรรมตางๆ)

107

108

109



111

112 สูบบุหร่ีในพื้นท่ีนอกอาคาร โดยมีการติดปาย “เขต บุหร่ีไดสําเร็จ ดวยการจัดกิจกรรมอํานวยความสะดวก สูบบุหร่ี” อยางชัดเจน และจัดใหม มี าตรการในการดแู ล ใหแกพนักงาน เชน การจัดตั้งคลินิกอดบุหรี่ในที่ และสงเสริมใหมกี ารปฏิบตั อิ ยา งเปนรูปธรรม ทํางาน การจัดสัมมนา การจัดใหมีผูเชี่ยวชาญมาให คําปรกึ ษา ฯลฯ ± การสรางระบบสื่อสารใหความรูแกพนักงาน ท้ังที่สูบและไมสูบบุหรี่ เชน การแจกเอกสารใหความรู ± การจัดกิจกรรมสรางเสริมสุขภาพอื่นๆ เชน เกยี่ วกบั พษิ ภยั บหุ รี่ การจดั นทิ รรศการปลอดบหุ รี่ การให การออกกําลังกาย การตรวจวัดสมรรถนะทางรางกาย ความรูทางเสียงตามสาย ฯลฯ โดยในกลุมที่ไมสูบบุหร่ี ของพนักงาน ฯลฯ มีการส่ือสารใหความรูเกี่ยวกับโทษของการสูบบุหร่ี การคุมครองสุขภาพของตนเองจากควันบุหร่ีมือสอง รวมท้ังความสําคัญในการทําใหที่ทํางานปลอดบุหร่ี ในขณะท่ีในกลุมของผูที่สูบบุหรี่ มีการส่ือสารที่มุงสราง ความตระหนกั ถงึ ความจาํ เปน ทจ่ี ะตอ งมภี าวะปลอดบหุ รี่ ในท่ีทํางาน รวมท้งั สรางแรงจงู ใจใหเ ลิกสูบบหุ ร่ี ± การสง เสรมิ พนกั งานทสี่ บู บหุ รใี่ หส ามารถเลกิ สบู 7. แผนการดาํ เนนิ งาน เปนการแสดงรายละเอียดของความสัมพันธ ระหวา งกจิ กรรมกบั เวลาของแผนปฏบิ ตั กิ ารนบั แตเ รม่ิ ตน จนสิ้นสุดแผน กิจกรรมหนึ่งๆ อาจเกิดขึ้นในหลายชวง เวลาของแผนได เชน การตดิ ตามประเมนิ ผล การประชา สมั พนั ธ การจดั ทาํ แผนการดาํ เนนิ งาน ในแผนปฎบิ ตั กิ าร จะชวยเพ่ิมความชัดเจนและชวยเพ่ิมความเขาใจในการ ส่ือของผูดําเนินงานในแผน และผูสนใจท่ีอยูนอกแผน ปฏิบัติการ นําเสนอในรูปแผนภูมิของกิจกรรม ในชวง เวลาของแผนจะมกี ารแสดงระยะเวลาในการทาํ กจิ กรรม ความถี่ และชวงเวลาของการทาํ กจิ กรรมหลายกจิ กรรม

ที่เกิดข้ึนตอเน่ืองและคาบเก่ียวกัน การแสดงแผนการ ดําเนินงานยังมีสวนชวยเพ่ิมพูนสัมฤทธ์ิผลของการจัดงบ ประมาณ การจัดใช และการบริหารงบประมาณของแผน ปฏิบัติการรวมท้ังหมดอกี ดว ย อกี ทั้งยงั มีสวนชวยในการ ประเมนิ โอกาสของความสาํ เรจ็ ในการดาํ เนนิ งานตามแผน ซึ่งสะทอนถึงความเขาใจ และความเปนไปไดในการทํา กจิ กรรมในชวงตางๆ ของแผนปฏิบัติการ 113



5.4 ตวั อยา งแผนปฏบิ ัติการสถานประกอบการปลอดบหุ รี่ แผนปฏิบัติการ สถานประกอบการปลอดบุหรี่ 1. ความเปนมา/หลักการและเหตุผล (เหตุผลที่ทําใหตองมีการปฏิบัติการ) การสูบบุหรี่เปนสาเหตุของปญหาสุขภาพท่ีรุนแรงถึงชีวิต และทําใหผูสูบเกิดความพิการตลอดชีวิตได กลุมประชากรที่สูบบุหรี่เหลานี้ นอกจากมีความเส่ียงตอการเกิดโรคเน่ืองมาจากการสูบบุหรี่แลว ยังปลด ปลอยควันบุหรี่มือสองที่สรางความเดือดรอนรําคาญ และเปนอันตรายตอสุขภาพของผูท่ีอยูรอบขาง โดยเฉพาะ ในสถานที่ทํางานหรือสถานประกอบการ ซ่ึงเปนแหลงที่ผูใหญไดรับควันบุหร่ีมือสองมากที่สุด โดยพบวา ในสถาน ประกอบการ จะมีพนักงานหยุดงานเนื่องจากภาวะสุขภาพท่ีมีสาเหตุมาจากการสูบบุหร่ีประมาณรอยละ 25-30 ของจาํ นวนผหู ยุดงานทั้งหมด ในขณะเดียวกัน การสูบบุหรี่มือสอง (Passive Smoking) หรือการไดรับควันบุหรี่จากผูใกลชิด ก็ทําให ผูท่ีไดรับควันบุหร่ีเกิดโรคที่มีอันตรายถึงชีวิตไดเชนเดียวกัน เชน โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคสมองขาดเลือด เปนตน นอกจากน้ัน การปลอยใหพนักงานสูบบุหร่ีในที่ทํางานของสถานประกอบการโดยไมมีมาตรการควบคุม ยังสรางความเส่ียงตอชีวิตและทรัพยสิน อันเนื่องมาจากการเกิดอัคคีภัย การเกิดอุบัติเหตุ รวมท้ังเพิ่มภาระและ คา ใชจายในการทําความสะอาดพน้ื ทีเ่ นื่องมาจากควันบหุ รี่และกน บุหร่ี จากการสํารวจสถานการณและพฤติกรรมการสูบบุหร่ีของพนักงาน ดวยการใชแบบสอบถามสัมภาษณ พนักงานของบรษิ ทั รวมท้งั สนิ้ …………….. คน ระหวางวนั ที่ ……………………… พบวา บรษิ ทั มีพนกั งานท่สี ูบบุหร่ี รวมท้ังสิ้น ……………. คน คิดเปนรอยละ …………….ของพนักงานท้ังหมด โดยพนักงานท่ีสูบบุหร่ีสวนใหญ (รอ ยละ………….) แสดงความตอ งการทจี่ ะเลกิ สบู บหุ รี่(แตย งั เลกิ ไมส าํ เรจ็ ) และมคี วามเหน็ วา หากบรษิ ทั มกี ารดาํ เนนิ การเพอื่ พฒั นาเปน สถานประกอบการปลอดบหุ ร่ี จะเปน แรงจงู ใจใหพ นกั งานทอ่ี ยากเลกิ บหุ รี่ หนั มาเลกิ สบู อยา งจรงิ จงั ในขณะที่ ทง้ั พนกั งานทสี่ บุ บหุ รแี่ ละไมส บู บหุ รสี่ งู ถงึ รอ ยละ…………… มคี วามเหน็ วา ควรพฒั นาสถานทที่ าํ งานของบรษิ ทั ใหปลอดจากควนั บหุ ร่ี เพอ่ื พัฒนาใหบริษทั …………………………………………………..เปน สถานประกอบการปลอดบหุ ร่ี (ตน แบบ) อยา งแทจ รงิ และเปน หนว ยงานทม่ี สี ภาพแวดลอ มในการทาํ งานทป่ี ราศจากควนั บหุ ร่ี อกี ทงั้ ยงั เปน หนว ยงานทม่ี กี ารดาํ เนินงานทร่ี บั ผิดชอบตอ สังคม CSR ดวยการสรางเสริมสขุ ภาพของพนกั งาน บริษัทฯ จึงไดจ ัดทาํ โครงการ …………… ……………………………….ขึ้น และไดจ ัดใหม ีการจดั ทาํ แผนปฏบิ ตั ิการ ……………………… เพ่ือเปน แนวทางในการ ขับเคลือ่ นใหบ รษิ ทั ไดรบั การพฒั นาใหเปนสถานประกอบการปลอดบหุ รี่ อยางเปนรูปธรรมและยงั่ ยืน 115

116 2. วัตถุประสงค (โครงการนี้ทําเพื่ออะไร) ± เพือ่ ใหบ ุคลากรของบริษทั …………… มีความตระหนักถงึ ผลเสียของการสบู บุหร่ี ทง้ั ตอตนเองตอ บริษัท และ ตอ สุขภาพของเพ่อื นรวมงานหรือผทู อี่ ยูข า งเคียงท่ีไมสูบบหุ รี่ ± เพอื่ สง เสริมบทบาทและการมสี ว นรว มของพนกั งานในการพฒั นาบริษัทใหเ ปน สถานประกอบการปลอดบุหรี่ ± เพอื่ ใหพนักงานของบรษิ ัทมกี ารสูบบุหร่นี อ ยลงหรอื เลิกสบู บหุ ร่ี ± เพอ่ื ใหบริษัทเปนสถานประกอบการปลอดบหุ ร่อี ยางแทจริง ± ……………………………………………………………………………………… ± ……………………………………………………………………………………… 3. เปาหมายและตัวชี้วัด (รูไดอยางไรวาทําสําเร็จ) เม่ือการดําเนนิ งานตามแผนปฏิบตั กิ ารแลว เสร็จ (ธนั วาคม 2552) ……..ชอื่ บรษิ ทั ……… จะเปนหนว ยงาน ที่มีการจัดการดานการควบคุมการบริโภคยาสูบและคุมครองสุขภาพของผูท่ีไมสูบบุหร่ีตามกฎหมายไทย โดยมีการ ดําเนินงานและมีตัวชวี้ ัดดงั ตอ ไปน้ี ± มนี โยบายควบคุมการสูบบุหรแี่ ละคุมครองสขุ ภาพของพนกั งานทไ่ี มสูบบหุ ร่ี ± มกี ารจดั เขตปลอดบหุ รแ่ี ละเขตสบู บหุ รไ่ี ดอ ยา งถกู ตอ งเหมาะสม (มปี า ยเขตปลอดบหุ รห่ี รอื หา มสบู บหุ รต่ี ดิ ตง้ั ในพนื้ ท่ีทกี่ าํ หนด และมีการจดั พืน้ ท่ีสบู บุหรี่อยางถูกหลกั ตามประกาศกระทรวงสาธารณสขุ ) ± มีการจัดกิจกรรมใหความรูเก่ียวกับผลเสียของการสูบบุหรี่แกพนักงาน ทําใหรอยละ 50 ของพนักงานมี ความรแู ละตระหนักถงึ ผลเสยี ของการสูบบหุ ร่ที ั้งตอ ตนเอง ตอ ผอู นื่ และตอบริษัท ± มีการใหความรูและเฝา ระวังการสูบบุหรีข่ องพนักงานที่สูบบหุ รี่ นอกเขตสูบบหุ ร่ี (รอ ยละ 80 ของผสู บู บุหรใ่ี ห ความรวมมอื ดวยการสบู บุหร่ีในเขตสูบบหุ ร่ีทีบ่ รษิ ทั จดั ไวใ ห) ± มีการจัดกิจกรรมสนับสนุนใหพนักงานสูบบุหรี่นอยลงหรือเลิกสูบบุหร่ี เชน การจัดผูเชี่ยวชาญใหคําปรึกษา เกี่ยวกับการเลิกสูบบุหรี่ การจัดทําคลินิกเลิกบุหรี่ การหามจําหนายบุหร่ี หรือจัดสถานที่รับฝากบุหรี่กอนเขาทํางาน เปน ตน (จาํ นวนบหุ รท่ี สี่ บู เฉลยี่ ลดลง จาํ นวนพนกั งานทส่ี บู บหุ รลี่ ดลงหรอื ไมเ พมิ่ ขนึ้ ) *** โดยการกาํ หนดตวั ชวี้ ดั จะตอ ง ประเมนิ จากผลการสาํ รวจสถานการณและพฤติกรรมการสูบบหุ รีข่ องพนกั งาน*** 4. กลยุทธในการดําเนินงาน เพื่อใหการดําเนินงานตามแผนปฏิบัติการบรรลุเปาหมาย และประสบความสําเร็จภายในเวลาท่ีกําหนดไว จงึ ไดกําหนดกลยุทธในการดาํ เนนิ งานไวดงั นี้ ± การมสี ว นรวมของทกุ ฝายในการทาํ กิจกรรมตามแผนปฏิบตั กิ าร ± การเปล่ยี นแปลงเรื่องใกลตวั ที่ทําไดท กุ คน และทาํ ไดทนั ที



118 วธิ ีการ ตัวอยางกจิ กรรมในแผนปฏิบัตกิ าร กิจกรรม กจิ กรรมยอย

ผลผลติ ระยะเวลา งบประมาณ เจาภาพ เชิงปรมิ าณ เชงิ คุณภาพ 119

120

7. การติดตามประเมินผล (มีวิธีการตรวจสอบความสําเร็จอยางไร) ± แบบสอบถาม หรอื แบบสํารวจพฤติกรรมการสบู บุหรี่ ± สดั สว นของบคุ ลากรทเี่ ขารว มกิจกรรมตา งๆ ทจี่ ัดขึ้นภายใตแ ผนปฏิบตั กิ าร ± เปรียบเทยี บผลจากตวั ชี้วดั ดังน้ี ³ มนี โยบายควบคุมการสูบบหุ รี่ และคมุ ครองสขุ ภาพของพนกั งานทไี่ มส ูบบุหร่ี ³ มกี ารจดั เขตปลอดบหุ ร่ี และเขตสบู บหุ รไ่ี ดอ ยา งถกู ตอ งเหมาะสม(มปี า ยเขตปลอดบหุ รห่ี รอื หา มสบู บหุ รี่ ตดิ ต้งั ในพ้นื ท่ที ี่กําหนด และมกี ารจัดพนื้ ที่สูบบุหรอ่ี ยางถูกหลักตามประกาศกระทรวงสาธารณสขุ ) ³ มีการจดั กิจกรรมใหความรเู ก่ียวกับผลเสยี ของการสบู บหุ รแ่ี กพ นักงาน ทําใหรอยละ 50 ของพนักงาน มคี วามรู และตระหนักถงึ ผลเสียของการสูบบหุ ร่ที ั้งตอ ตนเอง ตอผอู นื่ และตอบริษทั ³ มกี ารใหค วามรู และเฝา ระวงั การสูบบุหรข่ี องพนกั งานทีส่ ูบบหุ รี่ นอกเขตสบู บหุ ร่ี (รอยละ 80 ของผสู ูบ บหุ ร่ีใหค วามรว มมือดวยการสูบบุหร่ีในเขตสบู บหุ รที่ ีบ่ รษิ ทั จดั ไวให) ³ มีการจัดกิจกรรมสนับสนุนใหพนักงานสูบบุหรี่นอยลงหรือเลิกสูบบุหรี่ เชน การจัดผูเชี่ยวชาญใหคํา ปรึกษาเก่ียวกับการเลิกสูบบุหร่ี การจัดทําคลินิกเลิกบุหร่ี การหามจําหนายบุหรี่ หรือจัดสถานท่ีรับฝากบุหรี่กอนเขา ทํางาน เปนตน (จํานวนบุหร่ีท่ีสูบเฉล่ียลดลง จํานวนพนักงานที่สูบบุหร่ีลดลงหรือไมเพิ่มข้ึน) ***โดยการกําหนด ตัวชี้วัดจะตองประเมินจากผลการสํารวจสถานการณและพฤติกรรมการสูบบุหร่ีของพนักงาน กอนเร่ิมโครงการหรือ กอนจดั ทําแผนฯ*** 8. ผลที่คาดวาจะไดรับ (ไดความรู ทักษะ หรือผลงานอะไรบาง) ± บริษัทเปนสถานประกอบการปลอดบุหรี่ โดยมีการดําเนินงานดานการควบคุมการสูบบุหร่ีและคุมครอง สขุ ภาพของผทู ี่ไมส บู บุหร่ี ± พนกั งานมคี วามรูแ ละความตระหนกั เกยี่ วกบั ผลเสียของการสบู บหุ รี่ ± พนกั งานมที ศั นคติท่ดี ตี อโครงการพฒั นาสถานประกอบการปลอดบุหร่ี ± พนกั งานมีสุขภาพแข็งแรง ± บริษัทมคี า ใชจ ายที่เกดิ จากการขาดงานหรอื ลาปว ยของพนักงานลดลง 121



ความสาํ เร็จ ของการพฒั นา สถานประกอบการ ปลอดบหุ รี่

124 ปจ จัย ส่ิงสําคัญท่ีโครงการฯ ไมอาจปฏิเสธไดถึง ความสาํ เร็จ กระบวนการทํางาน เพ่ือควบคุมการสูบบุหร่ีในท่ีทํางาน ของการพฒั นา ใหป ระสบความสําเรจ็ คือ การที่พนักงานทุกคน (ผูบริหาร สถานประกอบการ คณะทํางาน และพนักงานท้ังที่สูบและไมสูบบุหรี่) ปลอดบหุ รี่ หรอื อยา งนอ ยพนกั งานสว นใหญ จะตอ งเหน็ ความสาํ คญั ของการควบคุมการสูบบุหรี่ในท่ีทํางาน และใหความ รวมมือกับการดําเนินงานในทุกข้ันตอน ทั้งนี้เพราะ การทําใหท่ีทํางานปลอดจากควันบุหร่ี ไมไดข้ึนอยูกับ จํานวนพนักงานท่ีเลิกบุหร่ีได แตอยูที่จะทําอยางไร จึงจะสามารถจัดระเบียบการสูบบุหร่ีเพื่อคุมครอง สขุ ภาพของผไู มส บู บหุ รจ่ี ากการรบั ควนั บหุ รมี่ อื สอง และ ปองกันการเกิดอัคคีภัยรวมท้ังทําใหพนักงานท่ีสูบ สามารถลด ละ เลิกบหุ ร่ีได พรอ มๆ กบั ปองกันไมใหมี พนักงานสูบบุหรี่หนาใหม จนในท่ีสุด สภาพแวดลอม

ของที่ทํางานในสถานประกอบการจะปลอดทั้งบุหร่ี เพอ่ื นาํ มาปฏบิ ตั กิ อ น จากนนั้ ตามดว ยการดาํ เนนิ การดา น และควันจากบุหรี่ 100% อยางเปนรูปธรรมและยั่งยืน อื่นๆ ท่ีจะตอกยํ้าหรือหนุนเน่ืองใหเกิดผลสัมฤทธ์ิใน ดังน้ัน การพัฒนาสถานประกอบการปลอดบุหรี่ การควบคมุ การสบู บหุ รใ่ี นทส่ี ดุ และเปน ทแ่ี นน อนวา การ จึงเปนเร่ืองของพนักงานทุกๆ คนนับตั้งแตเจาของ ดําเนินการในลักษณะดังกลาวไมสามารถทําใหสําเร็จได สถานประกอบการ ผูบริหาร พนักงานทุกๆ สวน โดยงา ยจากการมีผรู ับผิดชอบไมก คี่ น หากจะตอ งอาศยั ทั้งสายสํานักงานและสายการผลิต รวมท้ังลูกจางและ การทํางานท่ีเร่ิมจากการมีผูนํา แกนนําท่ีมีความต้ังใจ แรงงานทง้ั ชาวไทยและตา งชาติ การดําเนินงานท่ีเนนการสรางการมีสวนรวม ดังกลาวขางตน นอกจากจะตองอาศัยความตอเนื่อง ในการทํางานแลว มาตรการที่กําหนดข้ึนและกิจกรรม ทีจ่ ดั ยังตอ งมสี าระและรปู แบบทค่ี รอบคลุมสถานการณ และพฤติกรรมการสบู บหุ ร่ีของพนักงานในชว งเวลาตางๆ ไดอยางครบถวน อีกทั้งยังตองทําอยางเปนขั้นเปนตอน เนนการแยกแยะปญหาท่ีเรงดวน และสําคัญออกมา 125

126

127

128 5. สนับสนุนงบประมาณในการจัดทํากิจกรรม ความเขา ใจและหนั มาใหค วามรวมมือและปฏิบัติตาม ตางๆ ในการขับเคล่ือนสถานประกอบการปลอดบุหร่ี 7. ใหกําลังใจแกคณะทํางานฯในการดําเนินงาน อยางเต็มที่ ไมวาจะเปนงบประมาณในการทําส่ือ ประชาสัมพันธ งบประมาณในการจัดทําหองสําหรับใช เพ่ือพัฒนาสถานประกอบการปลอดบุหรี่ รวมท้ังให สูบบุหรี่ และการปรับปรุงภูมิทัศนในโรงงานใหเปนเขต กําลงั ใจแกพ นักงานท่ีกําลังเลกิ สบู บหุ รี่ ปลอดบุหร่ี งบประมาณในการจัดซื้อตูรับฝากบุหรี่และ ไฟแช็ค งบประมาณในการใชจัดฝกอบรม งบประมาณ 8. ใหรางวัลหรือประกาศเกียรติคุณคณะทํางานฯ ในสว นของการจัดทัศนศกึ ษานอกสถานท่ี หรือมอบใบประกาศเกียรติคุณ รางวัลหรือใหโบนัส เพอ่ื ยกยอ งและใหกําลังใจแกผทู ี่เลิกสูบบุหรี่ไดส ําเรจ็ 6. สรางคานิยมดวยการเปนแบบอยางท่ีดี โดย การเปนผูไมสูบบุหรี่ หรือปฏิบัติตามกฎระเบียบและ มาตรการตางๆ เพื่อสงเสริมภาวะปลอดบุหร่ี สถาน ประกอบการปลอดบุหร่ีหลายแหงท่ีผูบริหารทําตัว เปน ตน แบบ และเปน ตวั อยา งทด่ี กี บั พนกั งาน(โดยผบู รหิ าร ทสี่ บู บหุ ร่ี ใชโ อกาสของการเขา รว มโครงการพฒั นาสถาน ประกอบการปลอดบุหรี่เปนเครื่องมือในการเลิกบุหรี่ของ ตัวเอง โดยรวมประกาศเจตนารมณวาจะเลิกบุหรี่ใหได อยางเด็ดขาดซึ่งเปนแบบอยางที่ดีตอพนักงาน) ท้ังยัง ชวยเปนแรงผลกั ดนั ในการดาํ เนินงานตางๆ เชน คุยเปน การสวนตัวกับพนักงานที่ไมยอมเลิกบุหรี่ หรือพนักงาน ท่ีไมเห็นดวยตอการประกาศนโยบายปลอดบุหร่ี จนเกิด “จรงิ ๆตวั กจิ กรรมทท่ี าํ มนั กช็ ว ยในการขบั เคลอื่ นทง้ั หมด แตท ส่ี าํ คญั ทผ่ี มคดิ กค็ อื ผใู หญเ อาดว ย ประธานบรษิ ทั ลงนามนโยบายบหุ รมี่ าเอง มารว มทาํ กจิ กรรมตา งๆ อนั เนยี้ ถอื วามนั ศกั ดิ์สิทธค ือเบอรหนึ่งลงมาเอง การจะดาํ เนินงานอะไรมนั ก็งา ย” คณุ สนั ติ เทยี่ งธรรม ผชู วยผูจ ัดการฝา ยอาชีวอนามยั บรษิ ทั คอสโมกรปุ จํากดั (มหาชน)

“เรากไ็ ดร ว มไมร ว มมอื กนั ชว ยกนั ทาํ อยา งเตม็ ที่ นพ่ี ดู ถงึ ความภมู ใิ จในผบู รหิ ารเลยถอดรหัสสถานประกอบการปลอดบุหรี่: คูมือคณะทํางาน นะคะ เพราะถา ผบู รหิ ารมารว มทาํ กจิ กรรม กจิ กรรมทกุ อยา งกจ็ ะประสบผลสาํ เรจ็ ไปได ดวยดี เหมือนวันประกาศเจตนารมณ ผูบริหารมารวม ทานก็ยกตัวอยางตัวทานเองวา ตอนน้ันที่สูบเสียเวลาไปมากจริงๆ พอทุกคนไดยินก็คิด เหมือนกับวาพอผูบริหารเปน แบบอยางที่ดี พนักงานก็มีความสุขทจี่ ะทาํ นะคะ” คุณสาวิตรี ฉดุ กระโทก เจาหนา ทีค่ วามปลอดภยั บริษัท ซีพี ออลล จํากัด (มหาชน) ศูนยก ระจายสินคาโชคชัยรว มมติ ร “โครงการจะสาํ เรจ็ หรอื ลม เหลวขนึ้ อยกู บั วฒั นธรรมองคก รครบั องคก รเราผบู รหิ าร มคี วามตงั้ ใจ มคี วามมงุ มน่ั อยา งเตม็ ท่ี มกี ารประกาศเจตนารมณ เปน นโยบายอยา งชดั เจนวา บรษิ ัทเราจะเปน สถานประกอบการปลอดบหุ รี่ เปาหมายของเราคือเราจะทําอยางตอเนอ่ื ง พนักงานทส่ี ูบบหุ ร่ตี องเปน 0% ภายใน 2 ป” “..สิ่งที่เราไดรวมดําเนินงานโครงการพัฒนาสถานประกอบการปลอดบุหรี่ของ บริษัทเรานี้ เรานึกถึงวามันเปนความรับผิดชอบกับสังคม ทําอยางไรเราจึงจะตอยอดกับ ผคู นในสังคม เราอยากใหส ังคมไดเรยี นรูจากประสบการณข องเราดว ย” คณุ วชิ พล บญุ ประคอง บริษัท นูทริกซ จํากดั (มหาชน) 129



คณะทาํ งาน ในการดําเนินงานของคณะทํางานฯ ในสถาน ประกอบการปลอดบุหร่ีท่ีเขารวมโครงการฯ พบวา คณะทํางานสถานประกอบการปลอดบหุ ร่ี คณะทาํ งานควบคมุ การสบู บหุ รส่ี ว นใหญ มลี กั ษณะรว มกนั มีลกั ษณะอยางไร คือ เปนผูท่ีมีจิตสาธารณะเปนทุนเดิม กลาวคือ ตองการชวยเหลือผูอื่น และมีความสุขเมื่อไดชวยเพื่อน การขบั เคลอ่ื นใหเ กดิ ภาวะปลอดบหุ รใี่ นทที่ าํ งาน รวมงาน ทําใหตั้งใจในการทํางานดานนี้อยางแข็งขัน อยางเปนรูปธรรมและยั่งยืน จะตองทําอยางเปนระบบ แมจะมีภารกิจตามตําแหนงหนาที่การงานอยูเดิมแลว (ทําอยางเปนขั้นเปนตอน เปนองครวม และตอเนื่อง) นอกจากนี้ คณะทํางานเหลานี้ มักจะมีทัศนคติตอ จึงมีความจําเปนท่ีจะตองมีคณะทํางานสถานประกอบ- การควบคุมการสูบบุหร่ีที่เหมือนกัน กลาวคือ เห็น การปลอดบหุ รี่ ทม่ี บี ทบาทและหนา ทท่ี ช่ี ดั เจนเกยี่ วกบั การ บุหร่เี ปน พษิ รายตอ สงั คม มีโทษตอสุขภาพ ทาํ ใหมคี วาม ควบคมุ การสบู บหุ รขี่ องพนกั งาน ทง้ั น้ี เพอ่ื เขา มาผลกั ดนั ภาคภูมิใจตอผลสําเรจ็ ของการควบคมุ การสูบบหุ รี่ และ หรือขับเคลื่อนเร่ืองน้ีอยางจริงจัง โดยคณะทํางานดาน รูสึกเปนสุขที่ไดชวยเพื่อนรวมงานใหสามารถเลิกสูบบุหร่ี การควบคุมการสูบบุหร่ี เปนพนักงานท่ีถูกคัดเลือก ไดส าํ เรจ็ โดยคณะทํางานของสถานประกอบการปลอด หรือแตงต้ังเขามาทําหนาที่เชื่อมโยงความตองการของ บุหร่ี มักมีภูมิหลังหรือแรงบันดาลใจจากการท่ีมีบุคคล ผูบริหาร/เจาของกิจการกับการปฏิบัติงานของพนักงาน ใกลชิดเสียชีวิตหรือเจ็บปวยดวยโรคที่เกิดจากการสูบ อื่นๆ นั่นคือ เปนผูรับนโยบายการควบคุมการสูบบุหรี่ บุหร่ี หรือคณะทํางานบางคนเปนผูท่ีเคยสูบบุหร่ีมากอน ของสถานประกอบการ ไปขับเคล่ือนใหเกิดการปฏิบัติ รถู งึ ผลเสยี ตอ สขุ ภาพ และสามารถเลกิ ไดส าํ เรจ็ จงึ อยาก อยา งเปน รปู ธรรมและยง่ั ยนื ดว ยวธิ กี ารตา งๆ อยา งตอ เนอ่ื ง เหน็ เพอื่ นรว มงานทําไดบา ง ดังนั้นคณะทํางานจึงตองประกอบดวยพนักงาน ที่มี คณุ ลักษณะดังตอ ไปนี้ ± เปนผูที่ทํางานดวยใจ มีความสุขท่ีไดทํา มคี วามภาคภมู ใิ จในการทาํ ใหห นว ยงานตนเองเปน สถาน ประกอบการปลอดบหุ ร่ี ± มีความตระหนักตอผลเสียของการสูบบุหร่ี โดยเฉพาะในทท่ี าํ งาน ± เปน ผไู มส ูบบหุ ร่ี หรือเลกิ สูบบุหรีไ่ ดสําเร็จ ± คณะทํางานจะตองมีความเขาใจ มีทักษะ และเกิดกระบวนการเรียนรูในการขับเคล่ือนใหเกิดภาวะ ปลอดบหุ รี่ พรอ มทง้ั มที กั ษะการใหค าํ ปรกึ ษาแกพ นกั งาน ทั้งที่สูบและไมสบู บหุ รี่ 131

ถอดรหัสสถานประกอบการปลอดบุหรี่: คูมือคณะทํางาน 132

บุหรี่ และลงมือดําเนินการตามข้ันตอนอยางแข็งขัน เพื่อสรางความตระหนักถึงความสําคัญของการควบคุม ในกรณีนี้ ถึงแมผ ูบริหารจะไมใหความสนใจอยา งแทจ ริง การสบู บหุ รใ่ี นทที่ าํ งาน ใหเ กดิ ขนึ้ กบั คณะทาํ งานฯ รวมทงั้ การพฒั นาสถานประกอบการปลอดบหุ ร่ี กส็ ามารถสาํ เรจ็ จดั กจิ กรรมเสรมิ สรา งศกั ยภาพของคณะทาํ งานฯ ในการ ไดใ นระดับหนงึ่ ขบั เคลอื่ นสถานประกอบการปลอดบหุ ร่ี ดว ยการสนบั สนนุ ใหคณะทํางานไดมีโอกาสเรียนรูเกี่ยวกับกระบวนการ ดังน้ันการสงเสริมใหคณะทํางาน (มักจะเปน ดําเนินงานดานการควบคุมการสูบบุหร่ีอยางเปนระบบ กลุมพนักงานแกนนําหลายๆ คน) พรอมใจกันรวม (รลู ึกลงไปในรายละเอยี ดของกลยทุ ธ การวางแผน และ ทํางานขับเคล่ือนใหเกิดการเปลี่ยนแปลงในองคกร ดวย บริหารโครงการ รูวาจะตองเริ่มอยางไร ทําอะไรบาง การสรางความตระหนักถึงความสําคัญและความจําเปน และอยางไร) รวมถึงเทคนิคในการจัดกิจกรรมขับเคล่ือน ของการควบคุมการสูบบุหร่ีใหเกิดข้ึนกับคณะทํางานฯ ตางๆ เชน การสรางแนวรวม การสรางความตระหนัก เสยี กอ น ถอื เปน เรอื่ งทมี่ คี วามสาํ คญั เปน ลาํ ดบั แรกๆ โดย และทักษะการใหคําปรึกษาแกพนักงานท่ีตองการเลิก สถานประกอบการอาจตอ งจัดใหม ีการจัดกจิ กรรมเรียนรู บุหรี่ ฯลฯ (เชน การฝกอบรมเชิงปฏิบัติการ การสัมมนา ฯลฯ) “รสู กึ มคี วามสขุ ใจเปน อยา งยงิ่ ทไี่ ดเ ขา รว มโครงการพฒั นาสถานประกอบการปลอดบหุ รี่ ไดเ หน็ เพอื่ น พนกั งานมสี ขุ ภาพดี มเี งนิ เหลอื เกบ็ มคี วามรกั ความอบอนุ ในครอบครวั และเราเองไดม สี ว นทาํ ใหส งิ่ เหลา นน้ั เปน จรงิ ข้นึ มา แมจะไมส ําเรจ็ ทง้ั หมดทกุ คน แตเ ราก็ไดเรมิ่ ตนแลว มรี ปู ธรรมความสาํ เรจ็ มีบทเรียนประสบการณ รวมทง้ั มเี พอ่ื นเครอื ขา ยรว มกา วไปขา งหนา ดว ยกนั ทาํ ใหม กี าํ ลงั …ไมท อ ถอย…ภารกจิ การปรบั เปลยี่ นพฤตกิ รรม คนแมเปนเร่ืองท่ียาก ตองการการทุมเท ท้ังใจและเวลาของทีมทํางาน แตหากเม่ือเราทําไดสําเร็จกับคน คนหนึ่งแลว เราก็สามารถถายทอดใหกับเพ่ือนพนักงานคนอื่นๆ สามารถถายทอดใหกับสถานประกอบการ อื่นๆ ไดท ัง้ โลก” “งานน้ีตองทาํ ดวยใจ ตองมคี วามจริงใจท่ีจะทาํ มากอ น” คณุ พมิ พา วงษส วัสด์ิ บรษิ ัท อซี ซู ุ เอ็นย่นิ แมนแู ฟคเจอรง่ิ (ประเทศไทย) จาํ กัด “ภูมิใจที่ไดรวมโครงการสถานประกอบการปลอดบุหร่ี ภูมิใจที่มีสวนรวมในการชวยเหลือสังคม ในฐานะทีเ่ ปน คนไทยคนหน่งึ … มคี วามสุขทไี่ ดรว มโครงการ ทํางานดว ยความจริงใจ ดวยการสื่อสารธรรมดาๆ เรียบงา ย แตเปนพลงั ที่ยงิ่ ใหญ อยากทําใหดีท่ีสดุ อยากใหประสบความสาํ เรจ็ และในอนาคตขา งหนาจะตอง ทําใหด ีกวา เดมิ ” คุณธนารัตน แสงเพญ็ ออน บรษิ ทั เทพผดุงพรมะพรา ว จาํ กัด (แมพลอย) 133

134 “การทาํ โครงการนี้ เหนอื่ ย แตม คี วามสขุ เมอื่ ไดเ หน็ รอยยมิ้ ของพนกั งานผเู ลกิ สบู บหุ รไี่ ด โดยเฉพาะ ผูท่ีสูบบุหร่ีมานานตั้งใจจะเลิกแตเลิกไมได เมื่อมีโครงการพัฒนาสถานประกอบการปลอดบุหรี่น้ี ทําใหเขา เลกิ ได สดุ ทา ยความมงุ มนั่ ของเราคอื เรอื่ งสขุ ภาพของพนกั งานเอง เราจะทาํ โครงการพฒั นาสถานประกอบการ ปลอดบหุ ร่ีนต้ี อ และจะใชประสบการณจากโครงการฯ นี้ ไปตอยอดเรอ่ื งโครงการสง เสริมสขุ ภาพในมติ อิ นื่ เชน โรคเอดส และวณั โรค” คุณวิชพล บญุ ประคอง บรษิ ัท นูทรกิ ซ จาํ กัด (มหาชน) พนักงาน บุหรี่ที่หนวยงานกําหนดข้ึน และเขามามีสวนรวมในทุก ขนั้ ตอน นบั ตง้ั แตก ารหาแนวทางรว มกนั ในการดาํ เนนิ งาน พนักงานสถานประกอบการปลอดบหุ รี่ ดานการควบคุมการสูบบุหร่ีในสถานประกอบการ (ดวย มีลักษณะอยางไร การใหพ นกั งานรว มแสดงความคดิ เหน็ เกย่ี วกบั มาตรการ ควบคุมการสูบบุหรี่ของหนวยงาน ซ่ึงอาจทําในลักษณะ พนักงานเปนตัวแปรสําคัญของความสําเร็จใน ของการใชแ บบสอบถามสาํ รวจความคดิ เหน็ ของพนกั งาน การพัฒนาสถานประกอบการปลอดบุหร่ี เพราะเปน หรอื การเปด Webboard ใหพ นกั งานแสดงความคดิ เหน็ ) คนสวนใหญในสถานประกอบการท่ีนอกจากจะเปนผูท่ี จนกระท่ังการมีสวนรวมในระดับปฏิบัติการ เชน เปด สูบบุหร่ีแลว ยังเปนผูท่ีไดรับผลกระทบจากควันบุหร่ี โอกาสใหพ นกั งานทกุ คนเขา รว มกจิ กรรมรณรงคใ หค วามรู ดวย (ทั้งท่ีสูบเองและไมไดสูบ) การเขารวมกิจกรรม เกี่ยวกบั พิษภัยของบุหรี่ หรอื ใหพนกั งานทีไ่ มสูบบหุ รเ่ี ปน หรือปฏิบัติตามมาตรการตางๆ ที่จัดขึ้นเพื่อควบคุม พ่ีเลี้ยงเพ่ือนรวมงานท่ีกําลังอยูในโปรแกรมเลิกสูบบุหร่ี การสูบบุหร่ี หรือคุมครองสุขภาพของผูท่ีไมสูบบุหรี่ (กิจกรรม “เพ่ือนชวยเพ่ือน” หรือกิจกรรม “Buddy ดวยความเขาใจ เต็มใจ และอยางตอเนื่อง จะมีสวน เลิกสูบบหุ ร”่ี เปน ตน) การเปด โอกาสใหพ นักงานทุกคน สําคัญท่ีจะทําใหสถานประกอบการสามารถพัฒนา ชวยกันขับเคลื่อนภาวะปลอดบุหร่ีของหนวยงาน ใน หนวยงานตนเองใหเปนสถานประกอบการปลอดบุหร่ีได ขณะท่ีทั้งผูบริหารและคณะทํางานฯ ตางก็ผลักดันและ อยา งเปน รปู ธรรมและยง่ั ยนื ซงึ่ ภาวะดงั กลา วจะเกดิ ขน้ึ ได สนับสนุนการจัดกิจกรรมตางๆ อยางแข็งขัน เชื่อไดวา หากสถานประกอบการทําใหพนักงานสวนใหญเขาใจ สถานประกอบการดังกลาว จะมีโอกาสเปนหนวยงานท่ี และตระหนกั ถงึ ความสาํ คญั และความจาํ เปน ของการเปน ปลอดบุหรีไ่ ดสาํ เรจ็ ในทีส่ ดุ สถานประกอบการปลอดบหุ รี่ ในระดบั ทสี่ ามารถทาํ ใหล ด หรือไมเกิดปฏิกิริยาตอตานตอมาตรการควบคุมการสูบ

“จุดพลิกผันสําคัญของความสําเร็จในสถานประกอบการของเรา คือพนักงานของเรา... พนักงานของเรา คือผูท่ีมีสวนสําคัญตอความสําเร็จในโครงการน้ี เขาอยากเลิกสูบบุหร่ีแตไมรูวิธีการ… ผบู รหิ ารระดบั สูงทุกคนสูบบุหร่ี 100 เปอรเซ็นต ทา นเหลา นนั้ ไมไ ดข ัดขวางและไมไดสนบั สนนุ ” คุณพมิ พา วงษส วสั ด์ิ บรษิ ัท อซี ูซุ เอ็นยนิ่ แมนแู ฟคเจอรง่ิ (ประเทศไทย) จํากัด ทาํ อยา งไรจงึ จะทาํ ใหพ นกั งานมลี กั ษณะทพ่ี งึ ประสงค การสบู บหุ ร่ี นา จะเปน เรอ่ื งของพนกั งานทส่ี บู ตนเองไมไ ด การสรา งความเขา ใจทดี่ ขี องพนกั งานตอ นโยบาย สบู ก็ไมนา จะตอ งทําอะไร ในขณะที่พนกั งานที่ไมสูบบหุ ร่ี บางสว น เชน พนกั งานท่รี ับเขา มาใหม อาจมีความเสยี่ ง หรือมาตรการตา งๆ ทห่ี นว ยงานกําหนดขึ้นมาใหม เปน ตอ การเปน นกั สบู บหุ รห่ี นา ใหม เนอื่ งจากภาวะทางสงั คม สิ่งสําคัญลําดับแรกๆ ท่ีจะตอ งทํา กอ นทีจ่ ะมกี ารบงั คบั ในปจจบุ ัน เชน สภาพแวดลอ ม ความเครยี ด ฯลฯ ซึ่ง ใชม าตรการหรอื กฎระเบยี บใดๆ เกยี่ วกบั การควบคมุ การ ทาํ ใหค นมีพฤตกิ รรมเสยี่ งไดงา ย สบู บหุ ร่ี โดยเฉพาะในสถานประกอบการทไ่ี มเ คยมนี โยบาย หรอื มาตรการเกย่ี วกบั การควบคมุ การสบู บหุ รใ่ี นทท่ี าํ งาน ดงั นนั้ การพฒั นาสถานประกอบการปลอดบหุ ร่ี มากอน หรือในสถานประกอบการทพี่ นกั งานเคยสบู บุหร่ี จึงตองเนนการสรางความเขาใจใหเกิดขึ้นกับพนักงานที่ ไดใ นทุกพนื้ ที่ ไมต ดิ บหุ รดี่ ว ย โดยเฉพาะการทาํ ความเขา ใจกบั พษิ ภยั ของ การสรางการมีสวนรวมของพนกั งานทไ่ี มสบู บหุ รี่ บหุ รที่ ม่ี ตี อ สขุ ภาพ ทง้ั ทเ่ี ปน แบบสบู เองหรอื ไดร บั ควนั บหุ รี่ มือสอง นํามาซ่ึงความตระหนักถึงความสําคัญของการ จากการถอดบทเรียนสถานประกอบการปลอด สรางสภาพแวดลอมในที่ทํางานใหปลอดจากควันบุหรี่ บุหรี่ท่ีเขารวมโครงการฯ พบวา พนักงานในสถาน โดยชว ยกนั ดแู ลใหม กี ารปฏบิ ตั ติ ามมาตรการทหี่ นว ยงาน ประกอบการเหลาน้ีสวนใหญไมสูบบุหรี่ (รอยละ 74 กําหนดข้ึนมาใช พรอมท้ังชวยลดจํานวนพนักงานที่สูบ ของพนักงานทั้งหมด) อยางไรก็ตาม พบวา ถึงแม บหุ รลี่ ง ดว ยการสนบั สนนุ และใหก าํ ลงั ใจแกเ พอ่ื นรว มงาน พนักงานในสถานประกอบการจะรับรูขอมูลเกี่ยวกับ ท่ีตองการเลิกสูบบุหรี่ รวมสรางบรรยากาศที่ดีในการ ผลกระทบของการสูบบุหรี่ตอสุขภาพของผูสูบและผูท่ีอยู ทาํ งานเพอ่ื ชว ยลดความตงึ เครยี ดแกผ ทู สี่ บู บหุ รี่ ใหค วาม ใกลเคียง (ผลกระทบของควันบุหรี่มือสองโดยเฉพาะใน รวมมือในการจัดกิจกรรมรณรงคเลิกสูบบุหรี่ในสถาน ที่ทํางาน) แตความรูความเขาใจท่ีมีอยูก็ยังไมมีพลัง ประกอบการ ไมคิดริเร่ิมท่ีจะทดลองสูบบุหร่ี พรอมท้ัง เพียงพอที่จะผลักดันใหพนักงานท่ีไมสูบบุหร่ี เขามา หลกี เลยี่ งควนั บหุ รมี่ ือสอง มีสวนรวมในการขับเคล่ือนใหเกิดภาวะปลอดบุหรี่ใน ที่ทํางานอยางจริงจัง เนื่องจากเห็นวา การควบคุม 135



6.2 ปจจัยภายนอกหรือปจจัยสาํ เร็จดา น สถานการณและพฤติกรรมการสูบบุหร่ีในสถานประกอบ กระบวนการ การ และมักแปรเปลย่ี นไปตามเวลาหรอื สถานการณด า น อน่ื ๆ ทาํ ใหผ ลผลติ ทเ่ี กดิ จากการจดั กจิ กรรมแตล ะกจิ กรรม องคความรแู ละกระบวนการเรยี นรู (ซ่ึงมักจะจัดนานๆ ครั้ง เพราะเปนการจัดตามกระแส) ไมส ามารถตอ ยอดหรอื เสริมแรงซ่งึ กนั และกนั ได เรียกวา องคค วามรูแ ละกระบวนการเรียนรูเก่ียวกับ ไดผ ลผลิตแบบ “เบย้ี หวั แตก” มากกวาท่จี ะเปน กจิ กรรม การควบคมุ การสบู บุหรีอ่ ยา งเปน ระบบ ตอเนื่องจนกลายเปน “ปฏิบัติการ” หรือ action (ท่ีประกอบดวย activities ท่ีรอยเรียง) ท่ีทําใหเกิด ปจ จยั ทเ่ี ออ้ื ตอ ความสาํ เรจ็ ของการพฒั นาสถาน ผลผลิตหรือมีแนวโนมท่ีจะทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลงใน ประกอบการปลอดบุหร่ี ท่ีสําคัญอีกสวนหนึ่ง คือ เชงิ พฤตกิ รรมการสบู บหุ รแ่ี ละการรว มกนั สรา งภาวะปลอด องคค วามรแู ละกระบวนการเรยี นรู เกยี่ วกบั การขบั เคลอื่ น บหุ ร่ไี ด สถานประกอบการปลอดบหุ ร่ี ที่สถานประกอบการ (โดย คณะทํางานควบคุมการสูบบุหรี่ของสถานประกอบการ) ในทางตรงกันขาม หากคณะทํางานฯ เกิด จะตอ งใชในการขบั เคลอ่ื นใหเ กดิ การควบคมุ การสบู บหุ ร่ี กระบวนการเรียนรูและมีทักษะในการขับเคล่ือนสถาน ในหนวยงานตนเองอยางเปนรูปธรรม จัดเปนปจจัยเอื้อ ประกอบการปลอดบหุ รีอ่ ยา งเปนระบบ โดยมกี ารทาํ งาน ภายนอกที่จะชวยเสริมแรงใหกับปจจัยเอื้อภายในสถาน อยางเปนข้ันเปนตอน (มีการสํารวจและทําความเขาใจ ประกอบการ โดยพบวา การทส่ี ถานประกอบการมนี โยบาย ในสถานการณการสูบบุหรี่ของหนวยงานตนเอง ทําให ดานการควบคุมการสูบบุหร่ีอยางชัดเจน และมีคณะ สามารถจัดทําแผนปฏิบัติการที่ประกอบดวยกิจกรรมท่ี ทาํ งานรบั ผดิ ชอบงานดา นนโ้ี ดยเฉพาะ อกี ทง้ั คณะทาํ งานฯ ตรงกับปญหาสถานการณของหนวยงานตนเอง และ ยงั มคี วามตระหนกั ถงึ ความสาํ คญั ของการควบคมุ การสบู สามารถลงมือปฏิบัติการไดตามแผน) พรอมทั้งรูวิธีการ บุหรใ่ี นทที่ าํ งาน เปน คณะทาํ งานฯ ทมี่ จี ติ สาธารณะ มี ในการดําเนินการแตละขั้นตอนน้ันๆ ก็จะสามารถ ความสุขกับการชวยเหลือเพ่ือนรวมงาน แตยังขาด ขับเคล่ือนใหเกิดการปฏิบัติที่มุงสูเปาหมายของการเปน กระบวนการเรียนรูและขาดทักษะดานการควบคุมการ สถานประกอบการปลอดบหุ รใี่ นทส่ี ดุ สูบบุหรี่ ก็ยังไมสามารถดําเนินการดานนี้ไดอยางเปน รูปธรรม ท้ังนี้เพราะ ยังขาดกระบวนการเรียนรูและ ซง่ึ ในการถอดบทเรยี นสถานประกอบการทป่ี ระสบ ทักษะในการขับเคล่ือนภาวะปลอดบุหร่ีอยางเปนระบบ ความสําเร็จในการควบคุมการสูบบุหร่ี ภายใตแผนงาน ทําใหการจัดกิจกรรมสงเสริมภาวะปลอดบุหร่ีของหนวย พฒั นาสถานประกอบการปลอดบหุ รี่ พบวา การควบคุม งาน มักเปนไปในลักษณะท่ีเรียกวา “จัดตามกระแส” การสูบบุหรี่ของสถานประกอบการ นอกจากจะตองมี หรือ “Event Based Activities” ท่ีขาดการรอยเรียง ปจ จัยเอ้ือภายในทีป่ ระกอบดว ยผบู ริหารและคณะทํางาน เช่ือมโยง สาระ ชนิด และรูปแบบของกิจกรรมตาม แลว ยังตองมีปจจัยเอ้ือภายนอกไดแก องคความรูและ กระบวนการเรียนรู รวมทั้งทักษะความสามารถของ 137

ถอดรหัสสถานประกอบการปลอดบุหรี่: คูมือคณะทํางาน 138

ถอดรหัสสถานประกอบการปลอดบุหรี่: คูมือคณะทํางาน 139

140

“จากการมาเขา คา ยฝก อบรมทศี่ นู ยร วมตะวนั ทาํ ใหไ ดเ รยี นรจู ากกจิ กรรมแตล ะกจิ กรรมในแตล ะฐาน ทําใหเราไปสรางทีม ยังจําไดวามีกิจกรรมหน่ึง ถาเรามารวมกิจกรรมแลวเราสื่อสารฝายเดียวโดยไมได สื่อกลับสองทาง เราจะไมสามารถทํางานเปนทีมไดเลย ชอบกิจกรรมฐานการชอนเมล็ดขาวโพด เพราะ ทําใหเราเกดิ การวางแผน เราตอ งชวยกนั หลายความคิด หลายมุมมอง การเรียนรจู ากการฝกอบรมที่ศนู ยฯ สามารถประยุกตใชก ับการดําเนนิ งานตามโครงการฯ ในสถานประกอบการเราได” “ซง่ึ ตอนแรกเมอ่ื สมคั รเขา มารว มโครงการฯยงั ไมม คี วามมนั่ ใจวา จะทาํ ไดห รอื ไม แตพ อไดร บั คาํ ชแี้ จง ถงึ แนวทางและวธิ กี ารดาํ เนนิ งานโครงการฯ ตลอดจนการไดเ รยี นรจู ากกจิ กรรมการเขา คา ยฝก อบรมทศ่ี นู ยร วม ตะวันจึงเกิดความมั่นใจวาจะตองทําไดอยางแนนอน ความรูและทักษะท่ีไดจากการฝกอบรม สามารถนําไป ประยุกตใชไดดีท้ังในเร่ืองการสื่อสารสองทางและการสรางทีมงาน ตลอดจนมีความชัดเจนในแนวทางและ วิธีการดําเนินงานโครงการฯ” คณุ ธนารัตน แสงเพญ็ ออ น บรษิ ัท เทพผดุงพรมะพราว จํากดั (แมพลอย) “เปนการเติมเต็มใหนโยบายของคอสโมฯซึ่งมีอยูกอนแลวสมบูรณมากข้ึน อยางท่ีพี่บอกไปวา ของเราไมตองหวงเร่ืองพนักงานจะแอบสูบบุหรี่เพราะเรากําหนดเปนนโยบายบริษัทมีบทลงโทษที่ชัดเจน ดังนั้นปญหาตรงนี้ไมตองกังวล แตพอเราหามไมใหเขาสูบแลว เขาก็ลําบากทํายังไงเขาถึงจะเลิกได ตัวโครงการน้ี มาเปนคําตอบ ชวยใหพนักงานเลิกสูบได และที่สําคัญนะครับโครงการน้ี เปนเครื่องมือให คณะกรรมการความปลอดภัยสามารถทํางานไดสะดวกและไดผลมากข้ึน ลองคิดดูนะครับถาโรงงานท่ีผลิต สารเคมี วัตถุไวไฟหรือกระดาษ มีนโยบายหามสูบบหุ ร่ใี นโรงงานก็ไมแปลก แตโรงงานเรามีพนักงานต้งั สอง พันกวาคนแตสามารถควบคุมไมใหพ นักงานสบู บหุ ร่ีไดมนั สุดยอดไหมละ ” คณุ สนั ติ เที่ยงธรรม ผชู ว ยผจู ดั การฝา ยอาชีวอนามัย บรษิ ัท คอสโมกรุป จาํ กดั (มหาชน)

142 “เริ่มจากท่สี มาคมพฒั นาคุณภาพสิ่งแวดลอม มาจดั ประชุมชี้แจงโครงการพฒั นาสถานประกอบการ ปลอดบุหร่ี น้ีทน่ี ิคมอตุ สาหกรรมลาดกระบงั ประมาณป 52 ผมกเ็ ปนคนรบั ผิดชอบการจัดกจิ กรรมในบรษิ ทั เคซอี ีท้ังหมด ก็เลยเขาฟงโครงการดวย เพราะรูสึกวามนั เปน อะไรท่ดี ีมาก คอื เราทําอยูแลวแตม นั ยังไมมคี ูม ือ ไมมวี ธิ ีการ ไมร ูกระบวนการวาจะเริม่ ตนและไปตออยา งไร เราแคร ูว า เออสูบแบบนี้มันอนั ตรายตอ สถานท่ี ทาํ งาน อนั ตรายตอ บคุ คล แตย งั ไมม วี ธิ กี าร เหมอื นกบั เราเดนิ ไปยงั จดุ ใดจดุ หนงึ่ โดยไมม แี ผนที่ พอเขา ไปอบรม เออใชน ะมันมีวิธีการเริม่ ตน หนึ่ง สอง สาม สี่ ตามลําดับจนถงึ ทาํ เรยี บรอยแลว มกี ารสรปุ ผล ประเมนิ ผล เราก็เลยมาคุยกับคณะทํางานซ่ึงเปนพนักงาน พวกเจาหนาท่ีความปลอดภัย เปนคนในสายการผลิต แลว นาํ ไปเสนอกบั ผบู รหิ าร กโ็ อเค ซงึ่ จะเปน สว นหนง่ึ ทจ่ี ะทาํ ใหพ นกั งานในองคก รมสี ขุ ภาพดี แลว อกี เรอ่ื งหนง่ึ ก็คือพนักงานที่สูบบุหร่ถี าเขาสามารถลด ละ เลกิ ไดเขากจ็ ะเหลอื เงิน หมายถงึ เงนิ ท่ีเขาเสยี ไปกจ็ ะไดก ลับมา มคี วามสขุ ทง้ั ตวั เองและครอบครวั นค่ี อื หลงั จากทเ่ี ราเขา มารบั ฟง การบรรยายเรยี บรอ ย คอื เราจะรวู า โทษและ พษิ ภยั บหุ รไี่ มไ ดเ กดิ ขน้ึ กบั ผทู ส่ี บู อยา งเดยี วยงั มคี นรอบขา งหรอื ผไู ดร บั ควนั บหุ รม่ี อื สอง มนั มมี หตั ภยั มากกวา ผทู สี่ บู เองดว ยซาํ ซ่งึ ตรงน้ีเปนตวั จุดประกายใหเ ราเริ่มทําโครงการแลว ก็เร่มิ ลาํ ดบั หน่งึ สอง สาม มกี ารเขยี น แผนแลว กร็ ณรงคหลายรปู แบบ อนั ไหนทีเ่ ราเคยทาํ มาแลว เรากจ็ บั มันเขา มาในระบบการจดั การครบั ” คณุ ชาคริต หนสู งค หัวหนาแผนกพนกั งานสมั พันธแ ละสวัสดิการ บรษิ ัท เคซีอี อีเลคโทรนคิ ส จาํ กัด (มหาชน) งบประมาณ

กราฟแสดงสัดสวนงบประมาณ ท่ีใชเพื่อการจดั กจิ กรรมตางๆ จดั สภาพแวดลอ ม ส่อื สารใหความรู สนับสนนุ ใหเ ลิกสูบ อืน่ ๆ 143











เลา สถานประกอบการ ปลอดบุหร่ตี นแบบ

150 เรอ่ื งเลา การดําเนินงานของโครงการพัฒนาสถาน สถานประกอบการ ประกอบการปลอดบหุ ร่ี มกี ารคน พบวา สถานประกอบการ ทเ่ี ขา รว มโครงการฯ และประสบความสาํ เรจ็ ในการควบคมุ ปลอดบุหรี่ การสบู บหุ รี่ นอกจากจะมกี ระบวนการเรยี นรเู กย่ี วกบั การ ตนแบบ ควบคมุ การสบู บหุ รอี่ ยา งเปน ระบบ จนสามารถนาํ แนวทาง ดังกลาวไปประยุกตใชในการดําเนินงานของแตละสถาน ประกอบการไดจ รงิ จนเกดิ ผลสาํ เรจ็ เปน รปู ธรรมทชี่ ดั เจน แลว ยังสามารถคิดคนแนวทางการดําเนินงานโครงการ ในลักษณะการจัดกิจกรรมตางๆ ท่ีสอดคลองกับบริบท ศักยภาพ และวัฒนธรรมองคกรของสถานประกอบการ ตนเอง ทําใหเกิดผลสําเร็จในหลากหลายมิติและมีพลัง