หนังสือ เรื่อง e-Learning

บทที่ 9 สถาบนั การศกึ ษาแบบอเี ลิรน นงิ ภาพที่ 9.9 Blackboard ท่ีมา: http://anz.blackboard.com/sites/international/globalmaster/ 3. สถาบนั การศึกษาแบบอีเลริ นนงิ เต็มรปู แบบ (Full Cyber University) เชน University of Phoenix Online, Western Governors University, Andrew Jackson University, Cappella University, Jones International University, Kennedy-Warren University, Seoul Cyber University, Hanyang Cyber University เปนตน ภาพท่ี 9.10 หนาเวบ็ ไซต Cappella University ทมี่ า: http://www.capella.edu/190 อีเลริ น นิง: จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ตั ิ e-Lerning: from theory to practice

บทท่ี 9 สถาบนั การศกึ ษาแบบอีเลริ ์นนิง ภาพที่ 9.11 หนา เว็บไซต Seoul Cyber University ท่มี า: http://www.iscu.ac.kr/eng/ภาพที่ 9.12 หนาเวบ็ ไซต Hanyang Cyber University ท่มี า: http://en.hycu.ac.kr/ อเี ลริ น นิง: จากทฤษฎีสกู ารปฏิบตั ิ e-Lerning: from theory to practice 191

บทที่ 9 สถาบันการศกึ ษาแบบอเี ลริ นนงิ 4. มหาวิทยาลัยบรรษทั หรือสถาบันเพ่ือการฝก อบรม (Corporate University or Training Institutions) เชน Xchange and Click2learn แผนภาพที่ 9.13 หนาเว็บไซต Click2learn ทมี่ า: http://www.click2learn.co.za/192 อเี ลริ น นงิ : จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ัติ e-Lerning: from theory to practice

2. กรณศี ึกษาสถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนงิ สถาบันอุดมศกึ ษาท่ีไดเ ปดสอนในรูปแบบอเี ลิรน นิง ในสว นน้ีจะขอนาํ เสนอกรณีศกึ ษาสถาบันการศกึ ษาแบบอีเลิรนนงิ ที่ไดเ ปดสอนในรปู แบบอีเลริ น นงิ สรุปได 2 กรณี โดยกรณีแรกศึกษาจากสถาบนัแบบอีเลริ น นิงนานาชาติ สว นกรณที สี่ อง ศกึ ษาสถาบนั อเี ลิรน นงิ ในเอเชีย โดยแสดงรายละเอียดดังนี้ กรณีศึกษาท่ี 1 ผลการวิเคราะหลักษณะ สถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนิงท่ีมีรายช่ือเปนสมาชิกของ The United States Distance LearningAssociation หรือ USDLA (2005) ใน 5 ลาํ ดับแรกท่ี USDLA ไดจ ัดอนั ดบั ไวส รุปขอมลู ไดในตารางตอ ไปนี้ตารางท่ี 9.2 การวิเคราะห สถาบนั อดุ มศกึ ษาท่มี ีรายชอื่ เปน สมาชิกของ USDLA และไดร ับการประเมินโดย Waseda Universityลําดับท่ี สถาบันอุดมศึกษา รายละเอยี ด 1 สมาชิกของ USDLA Berkeley College รูปแบบสถาบัน www.berkeleycollege.edu/online - เปนสว นหนึง่ ของ Berkeley College ท่ีดําเนินการสอนแบบออนไลน และไดเ ปดการสอนในรูปแบบนม้ี าต้ังแตป  พ.ศ. 2541 (1998) ปจ จบุ ันมีการสอนถงึ 188 หอ งเรียน สาํ หรบั 28 หลักสูตรระดับปรญิ ญาตรแี ละประกาศนียบตั ร ตา ง ๆ โดยมนี กั ศึกษามากกวา 1,500 คน ลงทะเบยี นในปป จ จบุ ัน - มีการรว มกับ Sloan C Consortium นําเสนอบริการวชิ าการฟรี แบบออนไลนสูสาธารณะชนตงั้ แตป  พ.ศ. 2548 เปนตน มา - สาขาวิชาทเี่ ปด สอนรวมถึง Business, English, Fashion, Health, International Business, Justice Studies, Liberal Arts, Management, and Marketing. - มีบคุ ลากรไดร างวลั “Best Practices Gold Award for Excellence in Teaching Online in Online Higher Education” จาก the United States Distance Learning Association (USDLA) ในป พ.ศ. 2550 - ใช LMS Blackboard 8.0 ในการเรียนการสอน - ในใบประกาศนยี บัตร จะไมร ะบุวานกั ศกึ ษาไดเ รยี นแบบ online และนักศึกษาไมจ าํ เปนตองมาท่สี ถาบนั เลยก็ได นักศึกษาสามารถเขารว มรบั ปรญิ ญาหรือสามารถชมพธิ ีรบั ปรญิ ญาผา นเวบ็ ไซตได

ลาํ ดบั ที่ สถาบันอดุ มศกึ ษา รายละเอยี ด 2 สมาชิกของ USDLA จดุ ประสงค - เพื่อชว ยใหน ักศึกษาสามารถบรหิ ารเวลาสวนตัวในการทาํ งาน การเรยี น การใชชีวติ กับครอบครัว และการใชช วี ติ ในสังคมได องคประกอบสถาบนั - มกี ารดําเนินการสอนท้ังแบบเผชญิ หนา (face-to-face) ในหลกั สูตรปกติ และแบบออนไลน ซง่ึ แบบออนไลน จะมหี นวยงานสนับสนนุ นักศกึ ษา อาทิ ศูนยส นบั สนุนการเรยี น (Support Center), และศนู ยแ นะแนวใหค ําปรึกษา (Study Advisor) เปนตน ฯลฯ Rocster Institute of Technology รูปแบบสถาบนั http://online.rit.edu - เปนสว นหน่ึงของ Rochester Institute of Technology และเปน การเรียนแบบผสมผสาน และแบบ fully online - ไดการรับรองโดย The Middle States Association of Colleges and Secondary Schools - ใชเทคโนโลยี CMS และ LMS: Adobe Captivate (screen capture software) , Adobe Connect (web conference), Adobe Presenter (voice-annotated powerpoint), Clipboard (online survey system), iClicker (student response system), myCourses (course management system) , OCE (online course evaluation system), OWL (online writing lab), peer2peer (online peer evaluation), Premier Global (teleconference), Respondus (exam management software) - มกี ารเปดสอน ใน Second Life ชื่อวา RIT Second Life Island - ปจ จบุ ันมศี ิษยเ กาจากทั่วโลกประมาณ 90,000 คน จุดประสงค - เพ่ือชวยใหคณาจารยสามารถพัฒนาและใชเ ทคโนโลยีใหมๆ เพอ่ื ใหก ารเรียนการสอนแบบ ออนไลน มีประสิทธภิ าพสูง องคประกอบสถาบัน - มีการดาํ เนนิ การสอนทงั้ แบบเผชญิ หนา (face-to-face) ในหลักสตู รปกติ และแบบ ออนไลน ซ่งึ แบบออนไลน จะมี หนว ยงานสนับสนนุ นักศกึ ษา อาทิ ศูนยสนับสนุนการเรยี น และ ศูนยแ นะแนวใหค ําปรึกษา

ลาํ ดบั ที่ สถาบันอดุ มศึกษา รายละเอยี ด 3 สมาชกิ ของ USDLA 4 DePaul University รปู แบบสถาบัน School of Computer Science, - ปจจุบันเปล่ียนช่อื เปน College of Computing and Digital Media (CDM) และไดม ีการพัฒนาระบบ Course Online Telecommunications and (COL) lecture playback system ซึ่งจะมกี ารบันทกึ การสอนของอาจารยและใหนกั ศกึ ษาสามารถชมไดด วยตนเองภายหลัง Information Systems - มกี ารสอนในระดับบัณฑิตศึกษามากวา 80 วชิ า และ 9 หลักสตู รในระดับปรญิ ญาโท รวมถงึ dlweb.cti.depaul.edu • Computer Science; Computer, Information and Network Security; E-Commerce Technology; Human University of Texas System / Computer Interaction; Information Systems; Information Technology; Software Engineering; UT TeleCampus Telecommunication Systems; IT Project Management www.telecampus.utsystem.edu - ในใบประกาศนยี บัตร จะไมระบุวานกั ศกึ ษาไดเ รยี นแบบ ออนไลน จุดประสงค - เพอื่ ชวยใหน ักศกึ ษาทที่ ํางานอยู สามารถบรหิ ารการเรยี นไดอ ยา งมีประสทิ ธิภาพ ดว ยการชมบนั ทกึ การสอนของ อาจารยเม่ือตอ งการ โดยนักศกึ ษาท่เี รยี นแบบออนไลน จะไมไ ดร บั อนุญาตใหเขา เรียนแบบเผชญิ หนา แตอ าจตอ งมา สอบทมี่ หาวทิ ยาลยั องคป ระกอบสถาบัน - มกี ารดาํ เนินการสอนทัง้ แบบเผชิญหนา ในหลกั สตู รปกติ และแบบออนไลน ซง่ึ แบบ ออนไลน จะมหี นว ยงาน สนบั สนุนนกั ศกึ ษา อาทิ Support Center, Study Advisor, ฯลฯ รปู แบบสถาบัน - เปน สวนหนงึ่ ของ University of Texas และเปน การเรยี นแบบบออนไลนเต็มรูปแบบ (fully online) แตในบางวชิ า (จาํ นวนนอย) นักศกึ ษาอาจตอ งมาสอบที่มหาวทิ ยาลยั - ดาํ เนินการสอนตง้ั แต พ.ศ. 2541 (1998) โดยปจ จบุ ันมนี ักศกึ ษาลงทะเบยี นมากกวา 56,000 คน - หลกั สูตรที่เปดสอนมตี ั้งแตร ะดับ ปรญิ ญาตรี-โท-เอก และการอบรมท่ัวไป ตลอดจนการอบรมในหลักสูตรมืออาชพี ตางๆ - ใช LMS Blackboard ในการเรียนการสอน

ลาํ ดบั ท่ี สถาบนั อดุ มศกึ ษา รายละเอยี ด สมาชิกของ USDLA จดุ ประสงค - เพ่ือดาํ เนนิ การสอนในรปู แบบออนไลน ทีม่ ีมาตรฐานสูง และมนี วตั กรรมทางการศกึ ษาใหม ๆ มาใช โดยยึดหลัก Cambridge College นักศึกษาเปนสําคัญ (students centered) ในการดาํ เนินการ www.cambridgecollege.edu องคประกอบสถาบนั - มกี ารดาํ เนินการสอนแบบออนไลน ซงึ่ จะมหี นว ยงานสนับสนนุ นกั ศกึ ษา ทง้ั ศูนยสนบั สนนุ การเรยี น และ ศูนยแ นะแนว5 ใหคาํ ปรึกษา รูปแบบสถาบนั - สถาบนั ไดร ับการรบั รองโดย New England Association of Schools and Colleges, สถาบันและหลักสตู รไดร ับ อนุญาตจาก the Massachusetts Board of Higher Education และหลักสตู รตา งๆทีเ่ ปดสอนไดรบั การรบั รองโดย the California Bureau for Private Post-Secondary and Vocational Education, the Georgia Nonpublic Postsecondary Education Commission, the Council on Higher Education of Puerto Rico, and the Council of Higher Education for Virginia - เปนการสอนในรูปแบบผสมผสานโดยมี ศนู ยการศกึ ษาทางไกล (the Distance Learning Office) เปน หนวยงาน ท่ดี แู ลการเรยี นการสอนทางไกลของวิทยาลยั จุดประสงค - เพอ่ื ชว ยใหคณาจารยส ามารถพฒั นาและใชเทคโนโลยใี หมๆ เพอื่ ใหก ารเรยี นการสอนแบบออนไลน มีประสทิ ธิภาพสงู องคป ระกอบสถาบนั - มีการดาํ เนินการสอนแบบออนไลน ซ่ึง จะมหี นวยงานสนับสนนุ นักศึกษา อาทิ ศนู ยสนับสนนุ การเรียน (Support Center), ศนู ยแ นะแนวใหคําปรกึ ษา (Study Advisor) ฯลฯ

จากกรณศี กึ ษาสถาบันอีเลิรนนิง ของกลุมสมาชิก USDLA (2005) น้ัน เพื่อใหชัดเจนดานของรูปแบบการจัดการเรียนการสอนในแบบเผชิญหนา(face to face) แบบผสมผสาน (Blended Learning) และแบบออนไลนเต็มรูปแบบ (Fully Online) รวมถึงเทคโนโลยีและ LMS ที่สถาบันเหลานี้ใชงานผเู ขยี นขอสรปุ เปนตารางใหง ายตอ การเขา ใจ ดังนี้ตารางท่ี 10.2 สรุปการวิเคราะหสถาบันการศกึ ษาแบบอีเลริ นนงิ จากสมาชกิ USDLA ดวยระบบการสอนและการใชเ ทคโนโลยี สถาบัน การจดั การเรยี น เทคโนโลยีหลกั ทใ่ี ช เปน สถาบัน การสอน ทีเ่ ปดดําเนนิBerkeley College LMS Blackboard การเรียนการสอนwww.berkeleycollege.edu/online  เผชิญหนา AdobeProducts, iClicker, myCourses, OCE (online ในรปู แบบปกติ  แบบผสมผสาน course evaluation system), OWL (online writing lab),Rocster Institute of Technology  ออนไลนเตม็ รูปแบบ peer2peer (online peer evaluation), Premier Global อยูแลวhttp://online.rit.edu  เผชิญหนา (teleconference), Respondus (exam management   แบบผสมผสานDePaul University - School of Computer  ออนไลนเ ต็มรปู แบบ software) Science, Telecommunications andInformation Systems  เผชิญหนา Course OnLine (COL) lecture playback system dlweb.cti.depaul.edu  แบบผสมผสาน  ออนไลนเ ต็มรูปแบบ

สถาบนั การจดั การเรียน เทคโนโลยีหลักทใ่ี ช เปน สถาบัน การสอน LMS Blackboard ทเี่ ปดดําเนินUniversity of Texas System / UT LMS Cambridge College Learning Management การเรยี นการสอนTeleCampus  เผชญิ หนา System Portal MyCC Web portal: ในรปู แบบปกติwww.telecampus.utsystem.edu  แบบผสมผสาน  ออนไลนเ ตม็ รปู แบบ อยแู ลวCambridge College  เผชญิ หนา www.cambridgecollege.edu  แบบผสมผสาน 

บทที่ 9 สถาบนั การศกึ ษาแบบอีเลิรน นงิกรณศี กึ ษาที่ 21. Asia e University (AeU) http://www.aeu.edu.my Asia e University (AeU) เปนสถาบันแบบ Dual Mode คือเปดการสอนท้ังในช้ันเรียนในมหาวิทยาลัย และการสอนแบบอีเลิรนนิง ผูเรียนสามารถเลือกเรียนที่มหาวิทยาลัย หรือเรียนผานออนไลนตามความสะดวกของตน มหาวิทยาลัย AeU จัดต้ังข้ึนจากความรวมมือ Asia Dialogue Dialogue (ACD)AeU ไดร ว มมอื กบั Institution of Higher Learning (IHL) และศูนยฝ ก อบรมใน 30 ประเทศ ซึ่งเปนสมาชิกACD เพอื่ เปด สอนและอบรมใหแกประชาชนในทวีปเอเชีย การจดั การเรียนการสอน AeU เปดการเรียนการสอนทางไกล ซ่ึงประกอบดวยการเรียนดวยตนเอง (Self-independentstudy) การอภิปรายออนไลน (Online discussion) และการเรียนการสอนแบบปกติในหองเรียน(Face-to-face interaction/tutorial) ในการเรียน 3 หนวยกติ ท่ีมีเวลาเรียน 120 ช่ัวโมง จะมีการแบงการเรยี นเปน 78 ช่ัวโมง สําหรับการเรียนดวยตนเอง 30 ช่ัวโมงสําหรับการอภิปรายออนไลน และ 10 -12 ช่ัวโมงสาํ หรบั การเรียนการสอนแบบเห็นหนา กัน การรับรองวทิ ยฐานะ หลกั สูตรปรญิ ญาที่เปด สอนไดรบั การรับรองมาตรฐานโดย Malaysian Quality Agency (MQA)2. Multimedia University http://www.mmu.edu.my Multimedia University (MMU) กอตั้งขึ้นในป ค.ศ. 1996 โดยมีวัตถุประสงคเพื่อผลิตบัณฑิตดานไอที และมัลติมีเดยี ตามความตอ งการในปจ จบุ นั MMU ไดเปดหลักสูตรปริญญาทางไกลในป ค.ศ.1998 โดยมีวัตถุประสงคเพื่อจัดการเรียนการสอนที่มีความยืดหยุน มีคุณภาพ และคาใชจายท่ีเหมาะสม เพ่ือใหเปดโอกาสใหผูคนไดเรียนรูตลอดชีวิต หลักสูตรที่เปดสอนทางไกลประกอบดวย Bachelor of Management (Hons), Bachelor ofBusiness Administration (Hons) Human Resource Management และ Bachelor of Management(Hons) Marketing Management อีเลิรน นงิ : จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ัติ e-Lerning: from theory to practice 199

บทที่ 9 สถาบนั การศึกษาแบบอเี ลริ น นิง การจัดการเรยี นการสอน คณาจารยผูสอนเปนคณาจารยจากคณะบริหารจัดการ (Faculty of Management) การเรียนการสอนจะควบคมุ โดยหนว ยการเรียนการสอนทางไกล (Distance Education Unit) การเรียนการสอนจะประกอบดวย การเรียนออนไลนผานระบบมัลติมีเดีย (Multimedia LearningSystem (MMLS) ซึ่งมีระบบตาง ๆ เชน บอรดสนทนาออนไลน อีเมล การเรียนการสอนแบบปกติในหอ งเรียน (Face-to-face) ซึ่งจะจัดข้ึนที่มหาวิทยาลัยกลาง และศูนยเครือขาย 6 แหงท่ัวประเทศ แหงละ2 คร้งั ตอ 1 ภาคการศกึ ษา เพือ่ เปด โอกาสใหน ักเรยี นไดซักถามปญหากบั อาจารย การรับรองวทิ ยฐานะ หลักสตู รทางไกลที่เปดสอนไดร บั การรับรองมาตรฐานจาก The National Accreditation Board3. Open University, Malaysia http://www.oum.edu.my Open University กอ ตง้ั ดว ยความรว มมือจากสมาคมมหาวิทยาลัยรัฐ 11 แหงในประเทศมาเลเซียในป ค.ศ. 2000 มีการจัดการเรียนการสอนทางไกล ซึ่งมีเปาหมายคือกลุมคนทํางานท่ีตองการศึกษาตอในระดับอุดมศึกษา เพ่ือยกระดับความรูและทักษะที่เปนประโยชนตออาชีพการงาน และนําไปสูการเรียนรูตลอดชวี ิต การจดั การเรยี นการสอน LMS การจัดการเรียนการสอนจะประกอบดวย การใชระบบการจัดการเรียนการสอน Myการอภปิ รายออนไลน และการเรยี นการสอนแบบเหน็ หนากัน 3 – 5 ครง้ั ตอ 1 ภาคการศึกษา Open University มีศูนยเครือขายทั่วประเทศ 53 ศูนยท่ัวประเทศ โดยศูนยเหลานี้เปนเครือขายซึ่งประกอบดวยมหาวิทยาลัยรัฐและมหาวิทยาลัยเอกชน ที่ต้ังอยูในเมืองสําคัญ ๆ ของประเทศศูนยเครือขายจะมีหองสําหรับจัดการเรียนการสอน โดยมีอุปกรณตาง ๆ เชน คอมพิวเตอร อินเทอรเน็ตและหองสมุดการรับรองวทิ ยฐานะหลกั สูตรทางไกลที่เปด สอนไดรบั การรับรองมาตรฐานจาก The National Accreditation Board200 อีเลิรนนงิ : จากทฤษฎสี ูการปฏิบัติ e-Lerning: from theory to practice

บทท่ี 9 สถาบนั การศึกษาแบบอเี ลริ น นงิ4. Hanyang Cyber University www.hanyangcyberu.ac.kr มหาวิทยาลัย Hanyang Cyber University กอต้ังข้ึนโดยมีพ้ืนฐานจากแนวคิด “การเรียนรูตลอดชีวิต” ในป ค.ศ. 1999 เม่ือรัฐบาลเกาหลีออกกฎหมายเกี่ยวกับการศึกษาตลอดชีวิต จึงไดมีการกอตั้งHanyang Cyber University ในเริ่มแรกไดมีคณะท้ังหมด 12 คณะ และในปจจุบันมี 15 คณะเชน วทิ ยาศาสตรและวิศวกรรมคอมพวิ เตอร ภาษาองั กฤษ การทอ งเทย่ี ว บรหิ ารธุรกจิ เปนตน นักศึกษาของ Hanyang Cyber University มีตั้งแตผูที่จบชั้นมัธยมปลายไปจนถึงคนทํางานซึ่งตองการศึกษาเพ่ิมเติม โดยรอยละ 85 ของผูสมัครเขาเรียนจะเปนคนที่ทํางานประจํา มหาวิทยาลัยHanyang Cyber University เปด โอกาสใหทกุ คนสามารถศึกษาหาความรูไดอยา งเทาเทียมกันเปา หมายหลกัของมหาวิทยาลัยคือใหผูเรียนตระหนักไดถึงความสามารถที่แทจริงของตนและนําไปใหพัฒนาชุมชนและประเทศได มหาวิทยาลัย Hanyang Cyber University ไดใหความสําคัญท่ีการพัฒนาเน้ือหาออนไลนใหเ หมาะสมกบั ผเู รียน เพ่อื ปองกันไมใหผูเ รียนหยุดเรียนกลางคนั โดยไดม ีกลมุ อาจารยรว มกนั พัฒนาเน้ือหาออนไลนขึ้น5. Seoul Cyber University www.iscu.ac.kr มหาวทิ ยาลัย Seoul Cyber University กอ ตง้ั เม่อื ป ค.ศ. 2000 ภายใตแ นวคิดท่ีจะเปนสรางสรรคสังคมและสรา งคนใหเปน ผูนาํ ในยคุ เศรษฐกจิ สงั คมฐานความรู (knowledge-based society ) ของศตวรรษท่ี 21 มีการจัดการเรียนการสอนที่เนนผูเรียนเปนสําคัญ เปนการเรียนออนไลนเต็มรูปแบบ กลุมนักศึกษาจะเปนผูใหญท่ีมีงานทําแลว หรือเรียนเพื่อรับปริญญาใบท่ีสอง ในป 2012 มีจํานวนนักศึกษารวมทั้งส้ิน 1,916 สาขาวิชาท่ีเปดสอน ไดแก Human Welfare , Psychology andCounseling , Social Science , Business and International Management, InformationTechnolohy and Design, Culture and Arts และ General Education ในป ค.ศ. 2007 ไดรับการจัดอันดบั ท่ี 1 ในการจัดอนั ดับของมหาวทิ ยาลยั ไซเบอรจากจํานวน 27 มหาวทิ ยาลยั ในประเทศเกาหลใี ต อีเลิรน นงิ : จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ัติ e-Lerning: from theory to practice 201

สรปุ แนวคิดการจดั ตงั้ สถาบนั การศึกษาแบบอเี ลริ น นิงของประเทศมาเลเซีย 2 สถาบัน โดยแบงการวิเคราะหตาประเดน็ รูปแบบองคกร ลกั ษณะการเปดสอน ลักษณะการใชส ่อื การกําหนดหนว ยกติ การพจิ ารณาดานความเปน สถาบันเปดหลักสตู รวชิ าชพี และความตอ งการของตลาด การพจิ ารณาดา นความเปนสถาบันเปด หลักสตู รอยางกวา งขวาง การกาํ หนดผูสอน การมีอาํ นาจในการใหปรญิ ญา และการแสวงหากําไร สรุปไดดังตารางตอ ไปน้ีตารางท่ี 10.3 สรุปแนวคิดการจัดตง้ั สถาบันแบบอเี ลิรนนงิ ของประเทศในภมู ภิ าคเอเชีย สถาบัน ลกั ษณะการเปดสอน ลักษณะ หนว ยกิต เปนสถาบัน เปนสถาบัน ผูส อน มอี าํ นาจ แสวงหาแบบอเี ลิรนนิง การใชส่ือ เปดหลักสูตร เปดหลักสตู ร ชุดเดิม ชดุ ในการให กาํ ไร รปู แบบสถาบนั วิชาชพี และ กบั ปกติ ใหม ปรญิ ญา ความตองการ อยา ง ระบบ ระบบ สือ่ สอื่ โอน สะสมได ของตลาด กวา งขวาง / ปกติ ออนไลน หลัก เสริม ได สถาบนั แบบ Dual Mode / /1. Asia e University มีการสอนทงั้ ในชั้นเรยี น / / // / /(AeU), Malaysia ในมหาวิทยาลยั และ / // การสอนแบบอเี ลริ นนงิ / // / //2. Multimedia สถาบันทั่วไปทมี่ โี ปรแกรม // // / //University, หลายรปู แบบ เปด สอนทงั้ // // //Malaysia ระบบปกติ และระบบ /3. Open University, ออนไลน // //Malaysia Consortium ของ4. Hanyang Cyber มหาวทิ ยาลัยที่มีอยูเ ดิมUniversity, South สถาบนั ทีแ่ ยกออกมาจากKorea มหาวิทยาลัยแบบปกติ5. Seoul CyberUniversity, สถาบนั อีเลริ นนงิ เตม็South Korea รูปแบบ

บทที่ 9 สถาบนั การศกึ ษาแบบอีเลริ ์นนิง 3. องคป ระกอบของสถาบันการศกึ ษาแบบอเี ลริ น นิง สถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนิงเปนหนวยงานท่ีจัดการศึกษาระบบออนไลน ดังน้ันองคประกอบของสถาบันตองมีลักษณะเชนเดียวกับสถาบันการศึกษาแบบปกติ เพียงแตวามีองคประกอบบางประการเฉพาะดานท่ีตองพึ่งพาเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ผูเขียนไดสรุปองคประกอบสถาบันการศึกษาแบบอเี ลริ น นงิ จากมาตรฐานการรบั รองสถาบันการศกึ ษาแบบอีเลริ น นิง หลายๆ แนวคดิ ดงั นี้ Council for Higher Education Accreditation Accreditation and Assuring Quality inDistance Learning ไดนําเสนอองคประกอบของมาตรฐานการศึกษาสถาบันแบบอีเลิรนนิงไว7 องคป ระกอบ คือ 1. พันธกิจของสถาบัน (Institutional Mission) Does offering distance learning make sensein this institution? ทม่ี กี ารตอบสนองกบั การจัดการเรียนแบบทางไกล 2. โครงสรางองคการของสถาบัน (Institutional Organizational เปนสถาบันท่ีมีโครงสรางหนว ยงานที่เหมาะสมกบั คณุ ภาพการเรียนทางไกล 3. ทรัพยากรของสถาบัน (Institutional Resources) สถาบันมีทรัพยากรเพื่อการเรียนการสอนทางไกลทเ่ี พียงพอ 4. หลักสูตรและการสอน (Curriculum and Instruction) สถาบันมีหลักสูตรการเรียนทางไกลท่ีเหมาะสมและมีการออกแบบการสอนท่ีมีคณุ ภาพ 5. การสนบั สนนุ ดานคณาจารย ( Faculty Support) สถาบันมีการสนับสนุนอาจารยดานกาพัฒนาอาจารย อุปกรณการสอน ทรัพยากรและส่งิ อํานวยความสะดวก 6. การสนับสนุนนักศึกษา (Student Support) ดานการใหคําปรึกษา และอํานวยความสะดวกแกนักศึกษา 7. การประเมินผลการเรียนรูผูเรียน (Student Learning Outcomes) สถาบันมีระบบการประเมินการเรียนการสอนทางไกลเพือ่ ศกึ ษาดานผลสัมฤทธทิ์ างการเรยี นของนักศกึ ษา อเี ลริ นนิง: จากทฤษฎีสกู ารปฏบิ ตั ิ e-Lerning: from theory to practice 203

บทที่ 9 สถาบันการศกึ ษาแบบอเี ลิรนนิง Parker (2009) ไดเสนอ องคป ระกอบเพอ่ื การประเมินสถาบันแบบอเี ลิรน นิงทส่ี ามารถสรุปถงึ องคประกอบลกั ษณะสถาบนั ไว 8 ประการ คือ 1. สถาบันตองมนี โยบายสถาบนั (Institutional policy) สถาบนั มกี ารกําหนดนโยบายตา ง ๆ เพ่ือใช เทคโนโลยีทส่ี นับสนนุ การเรียนทางไกล 2. สถาบันตองมีการวางแผน (Planning) กําหนดการวางแผน เพ่ือการพัฒนามีการใช การพัฒนา และบรู ณาการเทคโนโลยสี าํ หรบั การเรยี นการสอน 3. สถาบันตองมีโครงสรางพื้นฐานดานเทคโนโลยีสารสนเทศ (Information technology infrastructure) เพือ่ สนบั สนนุ การเรียนการสอนทางไกล 4. สถาบันตองกําหนดวิธีการส่ือสารการเรียนการสอน กําหนดวิธีการเรียนการสอนที่ประยุกตใช เทคโนโลยสี ารสนเทศและการสือ่ สาร 5. สถาบันควรมีการพัฒนาบุคลากร เพ่ือใหบุคลการมีความสามารถใชเทคโนโลยีเพ่ือการเรียน การสอนทม่ี ปี ระสิทธิภาพ 6. สถาบันควรมกี ารพัฒนาบคุ ลากรสายสนับสนนุ เพือ่ ใหบ ุคลการมคี วามสามารถใชเทคโนโลยีให มีประสทิ ธิภาพ 7. สถาบนั ควรมีการฝก อบรมนกั ศึกษา โดยการฝกอบรมการใชเครื่องมือเทคโนโลยีในการเรียน ทางไกล 8. สถาบันควรมีการสนับสนุนนักศึกษา โดยกําหนดวิธีการตาง ๆ เพื่อสนับสนุนใหนักศึกษา สามารถใชเ ทคโนโลยตี า ง ๆ เพ่อื การเรียน204 อีเลริ นนิง: จากทฤษฎสี กู ารปฏิบัติ e-Lerning: from theory to practice

บทท่ี 9 สถาบนั การศกึ ษาแบบอีเลริ ์นนิง 4. แนวปฏบิ ัติการจัดการสถาบันการศีกษาแบบอีเลิรน นิงใหมคี ณุ ภาพ สถาบันการศกึ ษาแบบอเี ลริ น นงิ มีการจดั การศึกษาผา นระบบออนไลนใชเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสารเขามาเปนเครื่องมือสําคัญในการจัดการศึกษา แนวการจัดการศึกษาท่ีสถาบันจัดนั้นมีท้ังในรูปแบบการเรียนออนไลนเต็มรูปแบบ และการเรียนแบบผสมผสาน ดังน้ันการคํานึงถึงคุณภาพการจัดการศกึ ษาของ สถาบนั การศึกษาแบบอเี ลริ นนิงจึงควรใหความสําคัญอยางยิ่ง ตองมีการประเมินตรวจสอบจนรับรองคุณภาพการจัดการศึกษาวาเปนไปในรูปแบบเดียวกับสถาบันการศึกษาที่จัดการเรียนการสอนแบบในหองเรียนปกติ เน่ืองจากการจัดการศึกษา ถือเปนการใหบริการสาธารณะแกประชาชนที่รัฐบาลจะตองจดั ใหอ ยางท่ัวถงึ และมีคุณภาพ ทง้ั นีร้ ัฐไดห มายใหก ระทรวง กรม ตนสังกัด และสถานศึกษาเปนผูทําหนาที่ใหบริการจัดการศึกษาท่ีมีคุณภาพ และสอดคลองกับความตองการของสังคมใหแกผูรับบริการ คือผูเ รยี น และผูป กครองซึง่ เปน ผรู บั บรกิ ารโดยตรง ดังนน้ั สถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนิงท่ีทําหนาท่ีใหบริการการศึกษาแบบออนไลนน้ันควรมีการจัดการดานคุณภาพเชนเดียวกัน โดยประเด็นที่เปนแนวปฏิบัติในการจัดการคุณภาพนั้น สถาบันสามารถนําแนวทางของการตรวจสอบรับรองสถาบันการศึกษาแบบอเี ลริ น นงิ มาใชเพ่ือการจดั เตรียมสถาบันได ดังนี้ คณะกรรมาธิการสมาคมวิทยาลัยและโรงเรียนมลรัฐทางเหนือ ประเทศสหรัฐอเมริกา(A Commission of the North Central Association of Colleges and School : NCA, 2003) ซ่ึงเปนหนว ยงานท่ีมีหนา ท่ใี นการรับรองวิทยฐานะสถาบันการศึกษา (Academic Accreditation) ดวยการประเมินการเรียนทางไกลและอีเลิรนนิง ซึ่งมีเกณฑการรับรองวิทยฐานะสถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนิงประกอบดว ย 5 เกณฑหลกั คือ เกณฑท ่ี 1 พันธกจิ และเอกภาพ เกณฑท่ี 2 การเปรยี บเทียบสาํ หรบั อนาคต การประเมินผลการใชทรัพยากรและการวางแผนงานเพอ่ื ความสามารถในการเติมเต็มใหกับพันธกิจใหมีผลตอคุณภาพการศึกษาและตอบสนองในอนาคต ความทาทายและโอกาส เกณฑท่ี 3 การเรยี นรขู องผูเรียนและประสทิ ธภิ าพของการสอน เกณฑท ่ี 4 ความรูท ีไ่ ด การคน พบและการใชอ งคค วามรู เกณฑท ี่ 5 การจดั การและการบรกิ าร สถาบันการเรียนทางไกลในยุโรป (Distance Learning Academic in Europe) (2003)ไ ด พั ฒ น า เ ก ณ ฑ เ ก่ี ย ว กั บ ขั้ น ต อ น แ ล ะ ก ร ะ บ ว น ก า ร ใ น ก า ร พิ จ า ร ณ า ใ ห ก า ร รั บ ร อ ง วิ ท ย ฐ า น ะการเรยี นทางไกล (Accreditation of Distance Learning) ดานอีเลิรนนิง วาสถาบันที่เปดการศึกษาทางไกลตองคาํ นึงถึงแนวปฏบิ ัตดิ า นคณุ ภาพของสถาบัน โดยขอ คํานงึ ถงึ จาํ นวน 15 ดา น ดงั นี้ 1. สถาบนั (Institution) 2. สญั ญา (Contract) 3. การบริการ (Service) อีเลิรนนิง: จากทฤษฎสี กู ารปฏิบัติ e-Lerning: from theory to practice 205

บทท่ี 9 สถาบนั การศึกษาแบบอเี ลริ น นิง 4. ปรญิ ญา (Degree) 5. กระบวนการรบั เขาเรียน (Admission Procedure) 6. วัตถปุ ระสงคก ารศึกษา(Educational Objectives) 7. โปรแกรม/รายวชิ า (Course/Program) 8. การสอน (Didactics) 9. การรับรอง (Certification) 10.คณาจารยและพนกั งาน (Faculty and Staff) 11.ผสู อนและผูชว ยสอน (Tutorship and Assistance) 12. กระบวนการประเมนิ ผล (Evaluation process) 13. เทคนคิ และอปุ กรณสนบั สนุน (Technical and Support equipment) 14. การประกนั คณุ ภาพ (Quality Assurance) 15. การติดตอ สถาบัน (Contact) สํานักงานคณะกรรรมการรับรองวิทยฐานะสถาบันการศึกษา (Commission for Academic accreditation,2009) ประเทศสหรัฐอาหรับเอมิเรต ไดกําหนดมาตรฐานสําหรับอีเลิรนนิง (e-Learning Standard) โดยกาํ หนดให สถาบันการศกึ ษา (Institutional License) ตอ งมมี าตรฐาน 10 ดา น ดังนี้ 1) พันธกจิ และประสิทธิภาพของสถาบัน (Mission and Institutional Effectiveness) 2) องคก ร การบริหารและผูนาํ (Organization, Governance, and Leadership) 3) หลกั สตู รการศกึ ษา (The Academic Program) 4) คณาจารยและทมี ผูเช่ียวชาญ (Faculty and Professional Staff) 5) นักศกึ ษา (Students) 6) หองสมดุ และทรัพยากรสารสนเทศ (Library and Other Information Resource) 7) ทรยั ากรดา นกายภาพและเทคโนโลยี (Physical and Technology Resources) 8) งบประมาณ (Fiscal Resource) 9) การประยุกตแ ละการเผยแพรสูส าธารณะ (Public Disclosure and Integrity) 10) งานวิจยั (Research)206 อเี ลริ น นิง: จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ตั ิ e-Lerning: from theory to practice

บทท่ี 9 สถาบนั การศกึ ษาแบบอีเลิร์นนิง ในประเทศไทย สาํ นกั งานคณะกรรมการการอุดมศึกษา ไดก าํ หนดแนวทางการประเมินคุณภาพการจัดการศกึ ษาหลักสูตรในระบบการศึกษาทางไกล ไวเม่ือป พ.ศ. 2557 เพ่ือใหสถาบันการศึกษาท่ีจะขอเปดและดาํ เนินการหลักสตู รระดบั ปริญญา ในระบบการศึกษาทางไกล ในท่ีนี้รวมสถานศึกษาแบบอเี ลริ นนงิ ดวย วา สถาบนั การศกึ ษา ควรจัดการดานตาง ๆ เพ่ือการประมินคุณภาพการศึกษาทางไกล โดยมีประเด็น ดังนี้ 1. การบริหารจดั การ 1.1 การจดั การศกึ ษาทางไกลตองสอดคลองกับวิสยั ทัศน พันธกิจ แผนยทุ ธศาสตรแ ละแผนปฏบิ ตั ิการในการจัดการศกึ ษาทางไกลของสถาบันอุดมศกึ ษา 1.2 สถาบนั อดุ มศึกษามีศักยภาพและ ความพรอมในการจัดการศกึ ษาในระบบการศึกษาทางไกลอยา งย่ังยืน ในดานตาง ๆ ดงั น้ี (1) ดานงบประมาณ (2) ดานบคุ ลากร (3) ดา นระบบการจัดการศึกษาทางไกล (4) ดา นแผนการดําเนินงานการจดั การศึกษาทางไกล 1.3 การบริหารของสถาบนั เพื่อการกาํ กบั ติดตามผลลพั ธต ามพันธกจิ กลมุ สถาบนัและเอกลักษณข องสถาบัน 1.4 ผลการบริหารงานของคณะ 1.5 ระบบกํากับการประกันคุณภาพ หลักสูตรและคณะ 2. การกาํ กบั มาตรฐาน 2.1 การบรหิ ารจดั การหลกั สตู รตามเกณฑม าตรฐานหลักสูตรทก่ี าํ หนดโดย สาํ นักงาน คณะกรรมการการอุดมศึกษา 3. บณั ฑิต 3.1 คณุ ภาพบัณฑติ ตามกรอบมาตรฐานคณุ วฒุ ริ ะดบั อุดมศกึ ษาแหงชาติ 3.2 การไดงานทําหรือผลงานวิจยั ของผสู าํ เร็จการศึกษา 4. นักศึกษา 4.1 การรับนักศึกษา 4.2 การสงเสริมและพัฒนานกั ศกึ ษา 4.3 ผลทเ่ี กิดกับนักศึกษา 5. อาจารย 5.1 การบรหิ ารและพฒั นาอาจารย 5.2 คุณภาพอาจารยประจาํ หลกั สูตร 5.3 ผลทเี่ กิดกบั อาจารย 5.4 บุคลากรสนบั สนุนดานการสอนในระบบการศึกษาทางไกล อีเลริ นนิง: จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ัติ e-Lerning: from theory to practice 207

บทท่ี 9 สถาบนั การศกึ ษาแบบอเี ลิรนนิง 6. หลักสูตร การเรียน การสอน การประเมนิ ผเู รยี น 6.1 ของรายวชิ าในหลักสตู ร (มกี ารออกแบบการจดั การศึกษาสาํ หรับหลกั สตู รในระบบ การศกึ ษาทางไกล) 6.2 การวางระบบผูส อนและกระบวนการจัดการเรยี นการสอน 6.3 การประเมินผเู รียน 6.4 ผลการดําเนินงานตามกรอบมาตรฐานคุณวฒุ ิ 7. สง่ิ สนบั สนุนการเรยี นรู ในท่นี ี้ผเู ขยี น สรปุ ไดว า แนวปฏบิ ตั ิดา นการจัดสถาบนั การศึกษาแบบอีเลิรน นงิ ใหมีคุณภาพ ควรมี 7 แนวทาง ดงั รายละเอียดตอไปน้ี 1. สถาบนั การศกึ ษาแบบอีเลิรน นิง ตอ งมวี สิ ยั ทศั น นโยบาย สถาบนั ทมี่ กี ารดาํ เนินงานอีเลิรนนงิ และมกี ารบรหิ ารจดั การท่ดี ี 2. หลักสูตรและการออกแบบการเรยี นการสอน สถาบนั ศึกษาแบบอีเลริ น นงิ ควรมกี ารดําเนนิ งาน อเี ลิรน นิง ทช่ี ัดเจนดา นการพฒั นาหลักสตู รและการออกแบบการเรยี นการสอนแบบอีเลริ นนิง 3. ทรัพยากร เทคโนโลยี และ เทคโนโลยีสารสนเทศ โครงสรางทางดานเทคโนโลยสี ารสนเทศ การใหบริการ การสนบั สนุน 4. การจดั การเรียนการสอนแบบอีเลิรน นงิ สถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนงิ ควรมกี ารจัดการเรยี น การสอนอีเลริ นนงิ ท่ีมคี ุณภาพ 5. ผูเรยี น สถาบนั ศกึ ษาแบบอเี ลริ น นงิ ควรทม่ี ีการจัดการทด่ี ดี านการชว ยเหลือสนับสนนุ ผูเรียน 6. คณาจารยและบุคลากร สถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนิงควรมีการสนับสนุนคณาจารยใน การเรียนการสอน และการสนับสนนุ บุคลากร 7. การวดั และประเมนิ ผล สถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนิงควรมีการวัดและประเมินผลการศึกษาท่ี เปน มาตรฐาน เน้ือหาทั้งหมดในบทนี้ไดกลาวมาแลวถึงสถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนิง ในหัวขอหลักๆ คือ (1) สถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนิง (2) กรณีศึกษาสถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนิง (3) องคประกอบของ สถาบนั การศกึ ษาแบบอเี ลริ นนงิ และ (4) แนวปฏบิ ัติการจดั การสถาบนั การศึกษาแบบอเี ลริ น นงิ ใหม คี ณุ ภาพ ซึ่งหัวขอท้ัง 4 น้ี เช่ือวาเปนแนวทางใหสถาบันการศึกษา หนวยงานหรือองคกรตางๆ ที่จัดการศึกษาแบบ อเี ลิรนนงิ อยแู ลว หรือกาํ ลังจะจดั การศึกษาแบบอีเลริ นนิง สามารถนาํ ไปเปนแนวทางและประยุกตใชเพ่ือให การจัดการการศกึ ษาในสถาบนั ใหม ีมาตรฐานการศกึ ษา เปนท่ียอมรับของสังคม ตลอดจนสามารถจัดอันดับ สถาบนั ไดตอ ไป208 อเี ลิรน นิง: จากทฤษฎสี ูการปฏิบัติ e-Lerning: from theory to practice

บทที่ 10 การประกันคุณภาพการเรียนการสอนแบบอีเลริ นนิง การจดั การศกึ ษาในปจั จุบนั ได้มีการนํานวตั กรรมและเทคโนโลยที างการศึกษามาใช้เพ่อื เพิ่มทางเลอื กในการเรียนรู้ของผู้เรียน เพ่อื พฒั นาผู้เรยี นในยุคโลกาภิวฒั น์ ให้มคี วามรู้ความสามารถในการวเิ คราะห์ สงั เคราะหข์ อ้ มลู และขา่ วสาร มรี ปู แบบวธิ กี ารเรยี นการสอนท่เี น้นความแตกต่างระหว่างบุคคลมากข้นึ กระบวนการเรยี นการสอนเปล่ยี นบทบาทของครูจากการเป็นผู้ให้ ผู้ถ่ายทอด มาเป็นผอู้ อกแบบการศกึ ษา เพ่อื พฒั นาคนทม่ี คี วามแตกต่างกนั การเรยี นการสอนไม่จาํ กดั อย่เู ฉพาะในหอ้ งเรยี นและภายในสถาบนั การศกึ ษาอกี ต่อไป โดยการเรยี นการสอนแบบอเี ลริ น์ นิง ถูกนํามาใชใ้ นระบบการศกึ ษาเพ่อื สนบั สนุน และเพมิ่ ช่องทางการเรยี นรขู้ องผเู้ รยี นในสถาบนั อุดมศกึ ษาหลายๆ สถาบนั สามารถเขา้ ถงึผเู้ รยี นทอ่ี ย่หู ่างไกล โดยไม่จํากดั สถานท่ี และเวลาใดกไ็ ด้ และสนับสนุนระบบการเรยี นรูท้ ม่ี ผี ู้เรยี นเป็นศูนยก์ ลาง ทผ่ี เู้ รยี นสามารถควบคุมจงั หวะการเรยี นรไู้ ดด้ ว้ ยตวั เอง (Self-paced Learning) การเรยี นรดู้ ว้ ยตนเองในระบบอีเลิร์นนิง จึงเป็นช่องทางสําคัญทางหน่ึงของการเรียนรู้ของบุคคลในยุคน้ี ทัง้ น้ีสถาบนั การศกึ ษาหรอื มหาวทิ ยาลยั จํานวนมากในประเทศไทยไดม้ กี ารจดั การเรยี นการสอนแบบอเี ลริ น์ นิงทงั้ ในลกั ษณะเสรมิ การสอนในหอ้ งเรยี นปกติ และใชท้ ดแทนการสอนปกติ โดยทเ่ี ปิดการสอนแบบออนไลน์เตม็ รปู แบบโดยทไ่ี ม่มหี อ้ งเรยี นจรงิ นนั้ ยงิ่ ตอ้ งมกี ารประกนั คุณภาพการจดั การเรยี นการสอนว่าการเรยี นการสอนแบบอเี ลริ น์ นิงสามารถจดั การศกึ ษาใหไ้ ดผ้ ลเช่นเดยี วกบั การสอนทม่ี หี อ้ งเรยี นปกติ ในบทน้ีจะกล่าวถงึเร่ืองของการประกันคุณภาพการเรียนการสอนแบบอีเลิร์นนิง โดยแบ่งเป็ นหัวข้อหลัก ๆ คือ(1) ความสาํ คญั ของการประกนั คุณภาพอเี ลริ น์ นิง (2) แนวคดิ การประกนั คุณภาพอเี ลริ น์ นิง (3) ขอบข่ายการประกนั คุณภาพอเี ลริ น์ นิง และ (4) กรณีศกึ ษาการประเมนิ คุณภาพอเี ลริ ์นนิง โดยรายละเอยี ดแต่ละหวั ขอ้ ดงั ต่อไปน้ี อีเลริ นนิง: จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ตั ิ e-Learning: from theory to practice 209

บทที่ 10 การประกนั คุณภาพการเรยี นการสอนแบบอีเลิรนนงิ 1. ความสาํ คญั ของการประกนั คณุ ภาพอีเลิรน์ นิง ในปจั จุบนั หน่วยงานหรอื องค์กรต่าง ๆ มกี ารต่ืนตวั อย่างมากในเร่อื งการจดั หลกั สตู รการเรียน อเี ลริ ์นนิงอย่างกว้างขวาง มใิ ช่เฉพาะสถาบนั ระดบั อุดมศกึ ษา เท่านัน้ แต่รวมถึงระดบั พ้นื ฐานการศกึ ษา การศกึ ษานอกระบบ องค์กรสถาบนั ท่ีจดั ฝึกอบรมพฒั นาบุคลากร ตลอดจนการศกึ ษาตลอดชวี ิตเช่นกนั ดงั นัน้ การจดั การศกึ ษาดว้ ยการเรยี นการสอนอเี ลริ ์นนิงอย่างมคี ุณภาพจงึ เป็นประเดน็ ทต่ี ้องคํานึงอย่างยงิ่ เพราะว่า การประกนั คุณภาพการศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิง เป็นการดําเนินการตามมาตรการหรอื ระบบทส่ี รา้ ง ความมนั่ ใจ การยอมรับ และพึงพอใจต่อสงั คมว่า สถาบนั การศึกษาแบบอีเลิร์นนิงท่ีได้รบั การรบั รอง มาตรฐานสามารถจดั การศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิงไดอ้ ยา่ งมคี ณุ ภาพโดยมจี ุดมุง่ หมายเพ่อื ใหผ้ จู้ บการศกึ ษาแบบ อเี ลริ น์ นงิ มคี ุณภาพตามมาตรฐานทก่ี าํ หนดไว้ ความสาํ คญั ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การพฒั นาคุณภาพของการจดั การเรยี นแบบอเี ลริ น์ นงิ สามารถพจิ ารณา จากบรบิ ทต่าง ๆ ในทน่ี ้ี ขอนําเสนอความสาํ คญั 5 ประการ คอื ประการที่หน่ึง การประกันคุณภาพภายใน พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2542 ไดก้ าํ หนดเกย่ี วกบั ระบบประกนั คณุ ภาพใน ไวใ้ นหมวด 6 มาตรา 48 และมาตรา 49 กล่าวคอื หน่วยงานต้น สงั กดั และสถานศกึ ษาต้องจดั ใหม้ รี ะบบประกนั คุณภาพทงั้ ภายในและภายนอก เพ่อื ส่งเสรมิ พฒั นาคุณภาพ มาตรฐานของการจดั การเรียนการสอน อนั เป็นการนําไปสู่การพฒั นาการศกึ ษาสู่มาตรฐาน เพ่อื ให้เกดิ การศกึ ษาทม่ี คี ุณภาพทวั่ ทงั้ ประเทศ ประการท่ีสอง การประกนั คุณภาพภายนอก สาํ นักงานรบั รองมาตรฐานและประเมนิ คุณภาพ การศึกษา (สมศ.) ได้กําหนดเกณฑ์สําหรับการประเมินภายนอกให้กับสถาบันอุดมศึกษาท่ีเข้ารับ การประเมนิ ภายนอก ซง่ึ ประกอบดว้ ยมาตรฐาน 7 ดา้ น โดยสาระสาํ คญั ของมาตรฐานท่ี 6 ไดก้ าํ หนดให้ มาตรฐานดา้ นหลกั สตู รและการเรยี นการสอน เป็นกระบวนการพฒั นาและบรหิ ารหลกั สตู รใหม้ คี วามทนั สมยั โดยมุง่ เน้นใหม้ าตรฐานหลกั สตู รและการเรยี นการสอนในระดบั อุดมศกึ ษาจาํ เป็นต้องมกี ารจดั การศกึ ษาทม่ี ี ความยดื หยุ่น และสอดคลอ้ งกบั ความต้องการของผเู้ รยี นและสงั คม มจี ดั การเรยี นการสอนทใ่ี หค้ วามสาํ คญั กบั การพฒั นาคุณภาพผู้เรยี น เน้นการเรยี นรดู้ ้วยตนเองตามความต้องการ ความสนใจของผูเ้ รยี น โดยใช้ เทคนิคการสอนและอุปกรณ์การสอนท่ีหลากหลาย มีการประเมินผลการเรียนการสอนตามสภาพจริง และมกี ารใชป้ ระโยชน์ผลการประเมนิ ในการพฒั นาผเู้ รยี น การระดมทรพั ยากรทงั้ ดา้ นบุคลากร งบประมาณ อาคารสถานท่ี และสง่ิ อํานวยความสะดวก รวมทงั้ ความร่วมมอื จากแหล่งต่าง ๆ ทงั้ ภายในและภายนอก สถาบันอุดมศึกษา มุ่งเน้นการจดั กจิ กรรมหลกั สูตรและกิจกรรมการศึกษา เพ่ือให้จัดการศกึ ษาอย่างมี ประสทิ ธภิ าพสงู สดุ (สาํ นกั งานรบั รองมาตรฐานและประเมนิ คุณภาพการศกึ ษา, 2549)210 อเี ลริ น นิง: จากทฤษฎีสูก ารปฏบิ ัติ e-Learning: from theory to practice

บทที่ 10 การประกันคุณภาพการเรียนการสอนแบบอีเลริ นนงิ ประการท่ีสาม การประกนั คุณภาพของสถาบนั การศกึ ษาระดบั อุดมศึกษาทเ่ี ปิดสอนแบบอเี ลริ น์ นิง ตอ้ งใชแ้ นวปฏบิ ตั ติ ามหลกั เกณฑ์ ตามทค่ี ณะกรรมการการอุดมศกึ ษา (2548) ไดจ้ ดั ทาํ ประกาศเร่ืองแนวปฏิบัติการขอเปิ ดและดําเนินการหลักสูตรระดับปริญญาในระบบการศึกษาทางไกลโดยมรี ายละเอยี ดทน่ี ําเสนอแนวปฏบิ ตั ดิ า้ นการประกนั คุณภาพการศกึ ษาทางไกล 3 ประเดน็ ดงั น้ี 1. สถาบนั อุดมศึกษาต้องจดั ระบบและประกนั คุณภาพหลกั สูตรเป็นระยะ ๆ อย่างต่อเน่ืองมรี ายงานผลต่อสภาอุดมศกึ ษาต่อสาธารณะ และต่อคณะกรรมการการอุดมศกึ ษา เพ่อื นําผลการประเมนิ มาใชป้ รบั ปรงุ คณุ ภาพหลกั สตู รการศกึ ษาทางไกลใหท้ นั สมยั อยเู่ สมอ 2. สถาบนั อุดมศกึ ษาต้องกําหนดและพฒั นาระบบการประกนั คุณภาพการศกึ ษาภายในท่ีครอบคลุมปจั จยั คุณภาพทงั้ ด้านปจั จยั การนําเข้า กระบวนการ ผลผลิต และตัวบ่งช้ีคุณภาพ ตลอดจนการสรา้ งฐานขอ้ มลู เพ่อื การประกนั คณุ ภาพการศกึ ษาทเ่ี หมาะสมกบั ระบบการศกึ ษาทางไกลและการรบั รองการประเมนิ ภายนอก การประกันคุณภาพการศกึ ษาจะต้องมกี ารกระทําอย่างต่อเน่ืองมรี ายงานผลต่อสภาสถาบันต่อสาธารณะและคณะกรรมการการอุดมศกึ ษา เพ่อื นําผลการประกนั คุณภาพมาใช้ปรบั ปรุงคุณภาพและมาตรฐานการศกึ ษาทางไกลใหม้ ปี ระสทิ ธภิ าพและประสทิ ธผิ ลยง่ิ ขน้ึ 3. คณะกรรมการการศึกษาอาจดําเนินการให้มีการกํากบั ดูแล ติดตาม และประเมินผลการจดั การศึกษาในระบบการศึกษาทางไกลของสถาบนั อุดมศึกษา เพ่ือให้การจัดการศึกษาในระบบการศกึ ษาทางไกลเป็นไปอย่างมคี ุณภาพ และมาตรฐานตามเจตนารมณ์และแนวปฏบิ ตั ขิ องประกาศน้ี ประการท่ีส่ี Sloan Consortium (2007) ในฐานะองค์กรท่จี ดั ตงั้ ขน้ึ เพ่อื ดูแลเร่ืองคุณภาพการศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิง ในประเทศสหรฐั อเมรกิ า ไดน้ ําเสนอ เสาหลกั ของคุณภาพการเรยี นการสอนแบบอเี ลริ ์นนิงว่ามี 5 ประการ (Five Pillars of Quality Online Education) ประกอบดว้ ย 1) ประสทิ ธภิ าพของ การเรยี น (Learning Effectiveness) 2) ประสทิ ธภิ าพของค่าใชจ้ ่าย (Cost Effectiveness) 3) ความสามารถในการเขา้ ถงึ (Access) 4) ความพงึ พอใจของอาจารย์ (Faculty Satisfaction) และ 5) ความพงึ พอใจของนกั ศกึ ษา (Student Satisfaction) ประการที่ห้า กล่าวถงึ คุณภาพของการจดั การเรยี นทางไกล (Quality of Distance Education)ตามแนวคดิ ของสถาบนั รบั รองคุณภาพการศกึ ษาทางไกลในทวปี ยุโรป (Distance Learning Accreditationin Europe, 2009) นําเสนอถงึ องคป์ ระกอบสาํ หรบั การวดั ผลเพ่อื ใหก้ ารรบั รองวทิ ยฐานะกบั การเรยี นแบบทางไกล (Aaccreditation of distance education) ไว้ 6 ประการ ดงั น้ี 1) การจดั การ (Management) 2) หลกั สตู รและทรพั ยากร(Curricula and materials) 3) วธิ กี ารสอน (Pedagogical methods) 4) การบรกิ ารทางการศกึ ษาและผเู้ ชย่ี วชาญ (Educational services and professors) 5) การบรกิ ารผเู้ รยี น (Students services) 6)การสรรหาและรบั ผเู้ รยี น (Recruitment and admission of students) จากความสาํ คญั ทงั้ หา้ ประการทก่ี ลา่ วมาแลว้ ระบไุ ดว้ ่าการใหค้ วามสาํ คญั ต่อการจดั การศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นงิ อย่างมคี ุณภาพทต่ี อ้ งทต่ี อ้ งคาํ นึงถงึ หลากหลายองคป์ ระกอบ รวมถงึ ภารกจิ เพอ่ื การพฒั นาคุณภาพการศกึ ษา การพฒั นาสถานศกึ ษาเพ่อื ส่งเสรมิ ส่มู าตรฐานการศกึ ษา มาตรฐานดา้ นหลกั สูตรและการเรยี นการสอน หา้ เสาหลกั ของคณุ ภาพการศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นงิ และคุณภาพของการจดั การเรยี นทางไกล อเี ลริ นนิง: จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ตั ิ e-Learning: from theory to practice 211

บทท่ี 10 การประกนั คณุ ภาพการเรียนการสอนแบบอเี ลริ นนงิ 2. แนวคิดการประกนั คณุ ภาพอีเลิรน์ นิง แนวคดิ การประกนั คณุ ภาพอเี ลริ น์ นิงมาจากการขยายตวั การจดั การศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิงทเ่ี พม่ิ มาก ข้นึ พร้อมทงั้ ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่อื สารเขา้ มามีบทบาทอย่างมากต่อการจดั การศึกษา และการเรยี นรขู้ องบคุ คล ปจั จยั สาํ คญั เหล่าน้กี ระตุน้ ใหส้ ถาบนั การศกึ ษาต้องสรา้ งคุณภาพใหเ้ กดิ ขน้ึ อย่าง เป็นรูปธรรม เพ่อื ให้การดําเนินงานภายในสถานศกึ ษา ในแต่ละส่วนดําเนินไปอย่างมรี ะบบ แบบแผน และสามารถตรวจสอบได้อย่างถูกต้องโปร่งใส สาธารณชนสามารถรับรู้ถึงบทบาทหน้าท่ีของสถาบัน การศึกษา จึงได้มแี นวคดิ การประกนั คุณภาพการศกึ ษาท่เี ป็นกระบวนการบริหารจดั การท่มี ีการพฒั นา ปรบั ปรุงอย่างต่อเน่ือง เพอ่ื พฒั นาระบบการศกึ ษาใหม้ คี ุณภาพอย่างต่อเน่ือง ซง่ึ จะเป็นการสรา้ งความมนั่ ใจ ใหแ้ ก่ผูร้ บั บรกิ ารทางการศกึ ษาโดยตรงไดแ้ ก่ นักศกึ ษา ผูป้ กครอง และผู้รบั บรกิ ารทางออ้ ม ไดแ้ ก่ สถาน ประกอบการ ประชาชน และสงั คม ซ่งึ ระบบการประกนั คุณภาพการศึกษา มีแนวคดิ ในการดําเนินงาน 3 ขนั้ ตอน (สาํ นกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาแหง่ ชาติ 2543 :7) 1. การพฒั นาคณุ ภาพ (Quality Control) เป็นการกําหนดมาตรฐานคุณภาพ และพฒั นาสถานศกึ ษา ใหเ้ ขา้ สมู่ าตรฐาน 2. การตรวจสอบคุณภาพ เป็นการตรวจสอบ (Quality Audit) และตดิ ตามผลการดําเนินงานใหเ้ ป็น ไปตามมาตรฐานทก่ี าํ หนด 3. การประเมินคุณภาพ (Quality Assessment) เป็นการประเมนิ คุณภาพของสถานศกึ ษาโดย หน่วยงานท่กี ํากบั ดูแลในเขตพ้นื ท่ี และหน่วยงานต้นสงั กดั ในส่วนกลาง โดยการตรวจเย่ยี ม และประเมนิ สถานศกึ ษาเป็นระยะ ตามทก่ี าํ หนดโดยหน่วยงานตน้ สงั กดั เพ่อื ใหก้ ารช่วยเหลอื และเตรยี มพรอ้ มเพ่อื รอรบั การประเมนิ จากสาํ นกั งานรบั รองมาตรฐานและประเมนิ คุณภาพการศกึ ษาภายนอก ต่อไป ดงั นนั้ การศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิงตอ้ งใชแ้ นวการดาํ เนนิ การประกนั คณุ ภาพการศกึ ษา ดา้ นการพฒั นา คุณภาพ การตรวจสอบคุณภาพ และการประเมินคุณภาพ เช่นเดียวกนั การจดั การศึกษาแบบปกติท่มี ี ห้องเรียน เพียงแต่รายละเอียดมาตรฐาน ตัวบ่งช้ีการประเมินคุณภาพต้องมีความแตกต่างกัน ได้มี นักวชิ าการ องคก์ ร หน่วยงานทร่ี บั ผดิ ชอบดา้ นการศกึ ษาทางไกล และการจดั การศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิง ได้ นําเสนอแนวคดิ การประกนั คณุ ภาพอเี ลริ น์ นงิ สรุปไว้ ดงั น้ี Johnstone (2005) เสนอแนวทางการประกนั คุณภาพอเี ลริ น์ นิง ไว้ 5 ประเดน็ ดงั น้ี คอื 1. บรบิ ท ของสถาบนั 2. หลกั สตู รและการสอน 3. ปจั จยั สนับสนุนอาจารยผ์ สู้ อน 4. ปจั จยั สนับสนุนนักศกึ ษา และ 5. ระบบการวดั และประเมนิ ผล212 อเี ลริ น นิง: จากทฤษฎสี ูการปฏิบัติ e-Learning: from theory to practice

บทท่ี 10 การประกันคณุ ภาพการเรียนการสอนแบบอเี ลริ นนิง The United Kingdom’s distance education, citing the Open and Distance Learning QualityCouncil (ODL QC) standards. (2003) ไดก้ ําหนดมาตรฐานดา้ นประกนั คุณภาพการศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิงไว้ 9 ประการ คอื 1. จุดประสงคห์ ลกั สตู ร 2. เน้ือหารายวชิ า 3. การแนะนําการเรยี น 4. ระบบการรบั ผเู้ ขา้ศกึ ษาในสถาบนั 5. สง่ิ สนบั สนุนการเรยี น 6. แหล่งเรยี นรู้ 7. สวสั ดกิ ารผเู้ รยี น 8. หน่วยสนบั สนุนการเรยี นและ 9. การรบั รองมาตรฐานการศกึ ษา Swiss Agency for ICT in Education (2005) ไดก้ าํ หนดกรอบแนวคดิ ในการประกนั คุณภาพอเี ลริ น์ นิง (The common framework for e-learning quality) องคป์ ระกอบจาํ นวน 5 หมวด ดงั น้ี 1. ระบบโครงสรา้ งพน้ื ฐาน (infrastructure provision) 2. มาตรฐานดา้ นเทคนิค (technical standards) 3. การพฒั นาเน้อื หา (content development) 4. วธิ กี ารสอนและแบบฝึกปฏบิ ตั ิ (pedagogic affordances and practices)และ 5. การพฒั นาสถาบนั (institutional development) สาํ นักงานคณะกรรมการการอุดมศกึ ษา (2548) มกี ารกําหนดแนวปฏบิ ตั ติ ามเกณฑก์ ารขอเปิดการสอนตามหลกั สตู รระดบั ปรญิ ญาในระบบการศกึ ษาทางไกลนนั้ สถาบนั อุดมศกึ ษาตอ้ งนําเสนอประเดน็เพ่อื ใหส้ าํ นกั งานคณะกรรมการการอุดมศกึ ษาอนุมตั ซิ ง่ึ สามารถสรปุ เป็นองคป์ ระกอบในการประกนั คุณภาพอีเลิร์นนิงได้ 7 แนวทาง คอื 1. หลกั สูตร ความพร้อมละศกั ยภาพในการเปิดหลกั สูตร และการดําเนินการหลกั สตู ร 2. แบบจําลองระบบการศกึ ษาทางไกล 3. สอ่ื การศกึ ษาทางไกล 4. โครงสรา้ งพน้ื ฐาน อุปกรณ์และระบบการเกบ็ ขอ้ มลู 5. หอ้ งสมุด 6. ทต่ี งั้ และหรอื บรเิ วณอาคารสถานท่ี และทรพั ยากรอ่นื และ 7. แนวทางการประเมนิ การเรยี นการสอนทางไกล ฐาปนีย์ ธรรมเมธา (2552) ได้นําเสนอแนวทางการประกนั คุณภาพอีเลิร์นนิงว่าควรคํานึงถึงองคป์ ระกอบหลกั 6 ดา้ นหลกั ดงั น้คี อื 1. สถาบนั การศึกษาทม่ี นี โยบายท่ชี ดั เจนดา้ นอเี ลริ ์นนิง (Institutional policy) ควรมตี วั บ่งช้ีการประเมนิ เช่น การวางนโยบายและยทุ ธศาสตรก์ ารจดั โครงการอเี ลริ น์ นิงทช่ี ดั เจน ดา้ นวสิ ยั ทศั น์ พนั ธกจิแผนยุทธศาสตร์ แผนปฏบิ ตั ิการ และ โครงการขององค์กรท่ดี ําเนินการทงั้ การบรกิ ารจดั การ และการจดัการศกึ ษาดา้ นอเี ลริ น์ นงิ 2. โครงสรา้ งทางเทคโนโลยสี ารสนเทศ (Infrastructure of ICT) ควรมตี วั บ่งชก้ี ารประเมนิ เช่นระบบบรหิ ารจดั การเรยี นการสอน (Learning Management System: LMS) ระบบการตดิ ต่อส่อื สาร ฮารด์ แวร์ซอฟทแ์ วรท์ ใ่ี ชง้ าน อปุ กรณ์ เครอื ขา่ ยสอ่ื สารภายใน และภายนอกพรอ้ มใหบ้ รกิ ารแก่บุคลากร 3. ศนู ยท์ รพั ยากรสนับสนุน (Institutional Resource center) ควรมตี วั บ่งช้ี เช่น ดา้ นจาํ นวนส่อืดิจติ อลท่ีให้บริการ บุคลากรสนับสนุนการผลติ และการบริการ มเี อกสาร ตํารา วารสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ฐานขอ้ มูลประกอบการเรยี นท่เี พียงพอสําหรบั การศกึ ษาค้นคว้าของนักศกึ ษาในหอ้ งสมุดอเิ ลก็ ทรอนิกส์ของสถาบนั แบบอเี ลริ น์ นิง มรี ะบบการแนะนําวธิ กี ารเรยี น การส่อื สาร การใชเ้ คร่อื งมอื ส่อื สาร เช่น การใช้ป้ายประกาศ กระดานสนทนา หอ้ งสนทนา เป็นตน้ อีเลริ นนงิ : จากทฤษฎีสกู ารปฏบิ ตั ิ e-Learning: from theory to practice 213

บทที่ 10 การประกันคุณภาพการเรยี นการสอนแบบอีเลิรนนิง 4. หลกั สตู รการสอน (Curriculum and Instruction) ตวั บ่งชท้ี ค่ี วรกาํ หนด เช่น วธิ กี ารจดั ทาํ และ จดั หาหลกั สูตรอเี ลริ น์ นิง มกี ารดูแลด้านคุณภาพ มาตรฐานหลกั สตู ร จาํ นวนอาจารย์ของหลกั สตู ร วธิ กี าร ออกแบบการสอน การจดั การเรยี นการสอน และการประเมนิ การเรยี นการสอน เป็นตน้ 5. การสนับสนุนอาจารย์ (Support for faculty) ควรกําหนดตวั บ่งช้ี เช่น การสนบั สนุนและอาํ นวย ความสะดวกแก่อาจารย์ด้านการผลิตส่ือดิจิตอล การออกแบบการสอนอีเลิร์นนิง การพฒั นาอาจารย์ ดา้ นการสอนแบบอเี ลริ น์ นิง เป็นตน้ 6. การสนบั สนุนนกั ศกึ ษา (Support for student) ตวั บ่งช้ี เช่น มรี ะบบอาจารย์ และผชู้ ่วยอาจารย์ ใหค้ าํ ปรกึ ษา และตอบคําถาม และพรอ้ มจะใหก้ ารสนบั สนุนและใหค้ ําแนะนําแก่นกั ศกึ ษา ทงั้ แบบประสาน เวลา (Synchronous/Real-Time) และแบบทไ่ี มป่ ระสานเวลา (Asynchronous) สรปุ แผนภาพองคป์ ระกอบการประกนั คณุ ภาพอีเลิรน์ นิง ดงั นี้ ภาพที่ 10.1 องคป์ ระกอบการประกนั คณุ ภาพแบบอเี ลริ น์ นงิ214 อีเลิรน นงิ : จากทฤษฎสี ูการปฏบิ ัติ e-Learning: from theory to practice

บทท่ี 10 การประกันคณุ ภาพการเรียนการสอนแบบอเี ลริ น นงิ นอกจากน้ีสาํ นกั งานคณะกรรมการการอดุ มศกึ ษา (2555) ไดม้ เี อกสารแจง้ เวยี นสถาบนั อุดมศกึ ษาของรฐั ในสงั กดั และกาํ กบั และสถาบนั อุดมศกึ ษาเอกชน เร่อื ง เกณฑก์ ารประเมนิ คุณภาพการจดั การศกึ ษาระบบการศกึ ษาทางไกล มรี ายละเอยี ดเกณฑด์ า้ นประเมนิ คุณภาพการจดั การศกึ ษาระบบการศกึ ษาทางไกลจาํ นวน 11 เกณฑ์ คอื 1. การจัดการศึกษาทางไกลต้องสอดคล้องกับวิสัยทัศน์ พันธกิจ และแผนยุทธศาสตร์ของสถาบนั อุดมศกึ ษา 2. ระบบการศกึ ษาทางไกลทส่ี ถาบนั อดุ มศกึ ษาจดั ตอ้ งไมด่ อ้ ยกวา่ ระบบการสอนในชนั้ เรยี น 3. ระบบการสนับสนุน อาทิ การใหค้ ําปรกึ ษา ทุนการศกึ ษา การกยู้ มื การเขา้ ถงึ สอ่ื การสอน หรอืเอกสารการสอน หอ้ งสมดุ อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (E-Library) การเรยี น รด. ของนกั ศกึ ษาชาย 4. สอ่ื และการผลติ สอ่ื การผลติ สอ่ื การเรยี นการสอน และความสอดคลอ้ งของเน้ือหาส่อื กบั หลกั สตู รการจดั หา E-Book และการเขา้ ถงึ สอ่ื ต่าง ๆ ของนกั ศกึ ษา 5. เทคโนโลยที ใ่ี ชส้ นบั สนุนสถาบนั อุดมศกึ ษาจดั ใหม้ อี ะไรบา้ ง ประสทิ ธภิ าพของเทคโนโลยคี วามยงั่ ยนืและความสมั พนั ธส์ อดคลอ้ งกบั หลกั สตู รเป็นอยา่ งไร 6. นกั ศกึ ษา การคดั เลอื ก การรบั เขา้ ศกึ ษา การประเมนิ ผลการเรยี นการสอนซง่ึ ตอ้ งไม่ดอ้ ยกว่าในระบบชนั้ เรยี น 7. อาจารย์ผู้สอน ประสบการณ์ในการสอนในระบบการศึกษาทางไกล ความพร้อม การได้รับการฝึกอบรมเกย่ี วกบั การสอนระบบการศกึ ษาทางไกล การจดั ชวั่ โมงทาํ งาน (office hour) ของอาจารย์ 8. หน่วยงาน / คณะกรรมการทด่ี แู ลหลกั สตู รในระบบทางไกล 9. การมปี ฏสิ มั พนั ธ์ (Interactive) ระหว่างนักศกึ ษาและอาจารยผ์ สู้ อน ซง่ึ ตอ้ งเป็นแบบการสอ่ื สารสองทาง 10. การอนุมัติให้เปิดดําเนินการหลักสูตรต้องเป็นสาขาวิชาท่ีเป็นความต้องการของชุมชนและสงั คม โดยเป็นสาขาวชิ าทส่ี ถาบนั นนั้ ๆ มคี วามเชย่ี วชาญเฉพาะ และต้องมผี ลการประเมนิ คุณภาพการศกึ ษาภายนอก (EQA) ระดบั คณะในระดบั ดมี ากในรอบปีการศกึ ษาสดุ ทา้ ย 11. การอนุมตั ใิ หเ้ ปิดดาํ เนินการหลกั สตู รตอ้ งมกี าํ หนดเวลาในการสน้ิ สดุ หลกั สตู รตอ้ งจํากดั จาํ นวนนกั ศกึ ษา และกาํ หนดสดั สว่ นของอาจารยก์ บั นกั ศกึ ษาใหเ้ หมาะสม จากแนวคดิ การประกนั คุณภาพอเี ลิร์นนิง ท่ีกล่าวมาแล้วนัน้ ทุกแนวคิดมีจุดประสงค์เดียวกนัคอื เพ่อื การกําหนดมาตรฐานคุณภาพ ตรวจสอบคุณภาพการจดั การศกึ ษาแบบอเี ลริ ์นนิงให้เป็นไปตามมาตรฐานทก่ี าํ หนด ตลอดจนเพอ่ื การประเมนิ คุณภาพของสถานศกึ ษาทจ่ี ดั การศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นงิ อีเลริ นนงิ : จากทฤษฎีสกู ารปฏบิ ัติ e-Learning: from theory to practice 215

บทที่ 10 การประกนั คณุ ภาพการเรยี นการสอนแบบอีเลิรนนงิ 3. ขอบขา่ ยการประกนั คณุ ภาพอีเลิรน์ นิง ขอบข่าย หรือกรอบการดําเนินงาน (Framework) การประกันคุณภาพอีเลิร์นนิง จะเป็น การนําเสนอรายละเอยี ดขององคป์ ระกอบวา่ ควรมขี อ้ กาํ หนดอะไรบา้ งทค่ี วรคาํ นึงถงึ มปี ระโยชน์โดยตรงต่อ การนําไปจดั การดา้ นการควบคุมคณุ ภาพ และการประเมนิ คณุ ภาพอเี ลริ น์ นิง ต่อไป จงึ ขอนําเสนอขอบข่าย การประกนั คณุ ภาพอเี ลริ น์ นงิ ทร่ี วบรวมได้ ดงั น้ี The Quality Matters Program (2011) ซง่ึ เป็นองค์กรในประเทศสหรฐั อเมรกิ าได้ออกแบบ และพัฒนาเกณฑ์การประกันคุณภาพของการจัดการศึกษาในหลักสูตรอีเลิร์นนิง และหลักสูตรแบบ ผสมผสาน ไดแ้ สดงขอบขา่ ยและรายละเอยี ดการประกนั คณุ ภาพอเี ลริ น์ นงิ มรี ายละเอยี ดใน 8 เกณฑ์ ดงั น้ี 1. ขอ้ มูลเบอ้ื งตน้ และการแนะนํารายวชิ า (Course Overview and Introduction) ประกอบดว้ ยตวั บ่งช้ี 7ประการ คอื 1.1 ขอ้ มูลเบ้อื งต้นและคําแนะนํารายวชิ ามคี ําแนะนําท่ชี ดั เจนในการเรมิ่ ตน้ เรยี น และการคน้ หา สว่ นต่าง ๆ ของรายวชิ า 1.2 มกี ารแนะนําวตั ถุประสงคแ์ ละโครงสรา้ งของรายวชิ า 1.3 มกี ารแนะนําเกย่ี วกบั มารยาทการใชอ้ นิ เตอรเ์ นต็ การสนทนาออนไลน์ การใชอ้ เี มล์ และการสอ่ื สารอน่ื ๆ อยา่ งชดั เจน 1.4 มกี ารแจ้งข้อกําหนดของรายวิชาท่ผี ู้เรยี นจะปฏบิ ตั ติ ามไวอ้ ย่างชดั เจน หรือมลี ิงค์ของหน้า ขอ้ กาํ หนดนนั้ 1.5 มกี ารระบุความรทู้ ่จี ําเป็นต้องมกี ่อน (Prerequisite knowledge) และ/หรอื ความสามารถท่ี จาํ เป็นสาํ หรบั รายวชิ าไวอ้ ย่างชดั เจน 1.6 มกี ารระบุทกั ษะทางเทคนคิ ขนั้ พน้ื ฐานทจ่ี าํ เป็นตอ้ งมไี วอ้ ย่างชดั เจน 1.7 มสี ว่ นแนะนําขอ้ มลู ของผสู้ อนซง่ึ มคี วามเหมาะสมและสามารถเขา้ ถงึ ไดท้ างออนไลน์ เปิดโอกาสใหผ้ เู้ รยี นแนะนําตวั เองในหอ้ งเรยี น 2. วตั ถุประสงคก์ ารเรยี น (Learning Objectives) ประกอบดว้ ยตวั บ่งช้ี 5 ประการ คอื 2.1 วตั ถุประสงคก์ ารเรยี นเป็นผลลพั ธท์ ส่ี ามารถวดั ได้ 2.2 วตั ถุประสงคข์ องโมดลู /หน่วยการเรยี นเป็นผลลพั ธท์ ส่ี ามารถวดั ได้ และสอดคลอ้ ง กบั วตั ถุประสงคข์ องรายวชิ า 2.3 มกี ารระบวุ ตั ถุประสงคก์ ารเรยี นทงั้ หมดอย่างชดั เจน และเป็นมุมมองของผเู้ รยี น 2.4 มกี ารระบุคาํ แนะนําในการเรยี นใหบ้ รรลถุ งึ วตั ถุประสงคก์ ารเรยี นอย่างชดั เจน 2.5 วตั ถุประสงคก์ ารเรยี นไดร้ บั การออกแบบใหเ้ หมาะสมกบั ระดบั ของรายวชิ า216 อีเลริ นนงิ : จากทฤษฎสี กู ารปฏิบตั ิ e-Learning: from theory to practice

บทท่ี 10 การประกันคุณภาพการเรยี นการสอนแบบอเี ลริ น นิง3. การวดั และการประเมนิ ผลการเรยี น (Assessment and Measurement) ประกอบดว้ ยตวั บง่ ช้ี 5 ประการ คอื 3.1 ประเภทของการประเมนิ ทเ่ี ลอื กใชส้ ามารถวดั วตั ถุประสงคก์ ารเรยี น และสอดคลอ้ งกบั กจิ กรรม และทรพั ยากรของรายวชิ า 3.2 มกี ารระบเุ กณฑก์ ารใหค้ ะแนนอยา่ งชดั เจน 3.3 มกี ารระบุเกณฑเ์ ฉพาะและเกณฑแ์ บบอธบิ ายรายละเอยี ด ในการประเมนิ ผลงานและการมสี ว่ น ร่วมในหอ้ งเรยี นของผเู้ รยี น ซง่ึ ผกู พนั กบั เกณฑก์ ารใหค้ ะแนน 3.4 เคร่อื งมอื ในการประเมนิ ทเ่ี ลอื กใชจ้ ดั เรยี งตามลาํ ดบั มคี วามหลากหลาย และเหมาะสม กบั ผลงานทน่ี กั เรยี นไดร้ บั การประเมนิ 3.5 ผเู้ รยี นมโี อกาสทห่ี ลากหลายทจ่ี ะประเมนิ ความกา้ วหน้าในการเรยี นของตน4. สอ่ื การเรยี นการสอน (Instructional Materials) ประกอบดว้ ยตวั บง่ ช้ี 6 ประการ คอื 4.1 สอ่ื การสอนมสี ว่ นทาํ ใหเ้ กดิ ความสาํ เรจ็ ในการเรยี น ของรายวชิ านนั้ ๆ และบรรลถุ งึ วตั ถุประสงคก์ ารเรยี นในโมดลู /หน่วยการเรยี น 4.2 มกี ารอธบิ ายเป้าหมายของสอ่ื การสอน และการใชส้ อ่ื การสอนนนั้ ๆ ในกจิ กรรมการเรยี น อย่างชดั เจน 4.3 ทรพั ยากรและสอ่ื การสอนทใ่ี ชใ้ นรายวชิ ามกี ารระบุแหลง่ ทม่ี าอย่างเหมาะสม 4.4 สอ่ื การสอนมคี วามทนั สมยั 4.5 สอ่ื การสอนนําเสนอมุมมองทห่ี ลากหลายของเน้ือหารายวชิ า 4.6 มกี ารอธบิ ายความแตกต่างระหวา่ งสอ่ื การสอนทก่ี าํ หนดตอ้ งเรยี นและทเ่ี ป็นทางเลอื ก อย่างชดั เจน5. กจิ กรรมการเรยี นและปฏสิ มั พนั ธข์ องผเู้ รยี น (Course Activities and Learner Interaction) ประกอบดว้ ยตวั บ่งช้ี 4 ประการ คอื 5.1 กจิ กรรมการเรยี นชว่ ยสง่ เสรมิ ใหบ้ รรลถุ งึ วตั ถุประสงคก์ ารเรยี น 5.2 กจิ กรรมการเรยี นเปิดโอกาสใหม้ กี ารปฏสิ มั พนั ธท์ ส่ี ง่ เสรมิ ใหเ้ กดิ การเรยี นเชงิ รุก 5.3 มกี ารระบุระยะเวลาทผ่ี สู้ อนโตต้ อบในหอ้ งเรยี นและตอบกลบั เกย่ี วกบั การบา้ นไวอ้ ยา่ งชดั เจน 5.4 มกี ารระบุขอ้ กาํ หนดเกย่ี วกบั ปฏสิ มั พนั ธข์ องผเู้ รยี นอยา่ งชดั เจน6. เทคโนโลยใี นรายวชิ า (Course Technology) ประกอบดว้ ยตวั บง่ ช้ี 5 ประการ คอื 6.1 เคร่อื งมอื และสอ่ื ในบทเรยี นช่วยสง่ เสรมิ วตั ถุประสงคข์ องการเรยี น 6.2 เคร่อื งมอื และสอ่ื ในบทเรยี นช่วยสง่ เสรมิ ใหผ้ เู้ รยี นมคี วามตงั้ ใจในการเรยี น และเป็นผเู้ รยี น ทก่ี ระตอื รอื รน้ 6.3 มกี ารนําทางสว่ นต่าง ๆ ของบทเรยี นออนไลน์ ทม่ี ลี กั ษณะมเี หตุผล ต่อเน่ือง และมปี ระสทิ ธภิ าพ 6.4 ผเู้ รยี นสามารถเขา้ ถงึ เทคโนโลยที ม่ี คี วามจาํ เป็นในรายวชิ าไดโ้ ดยทนั ที 6.5 เทคโนโลยใี นบทเรยี นมคี วามทนั สมยั อีเลริ น นิง: จากทฤษฎีสกู ารปฏบิ ตั ิ e-Learning: from theory to practice 217

บทท่ี 10 การประกันคุณภาพการเรียนการสอนแบบอเี ลิรน นิง 7. การสนบั สนุนผเู้ รยี น (Learner Support) ประกอบดว้ ยตวั บ่งช้ี 4 ประการ คอื 7.1 ผสู้ อนใหค้ าํ อธบิ ายทดั เจนเกย่ี วกบั การสนบั สนุนทางเทคโนโลยสี าํ หรบั ผเู้ รยี น 7.2 ในคาํ แนะนํารายวชิ ามกี ารเช่อื มโยงหรอื ลงิ คไ์ ปถงึ ขอ้ มลู เกย่ี วกบั นโยบายและการใหบ้ รกิ าร เขา้ ถงึ ของสถาบนั 7.3 ในคาํ แนะนํารายวชิ ามกี ารเช่อื มโยงหรอื ลงิ คไ์ ปถงึ ขอ้ มลู ทอ่ี ธบิ ายวา่ บรกิ ารและทรพั ยากร ทางการเรยี นของสถาบนั ช่วยใหผ้ เู้ รยี นประสบความสาํ เรจ็ ในการเรยี นไดอ้ ย่างไร และผเู้ รยี น จะเขา้ ถงึ บรกิ ารไดอ้ ย่างไร 7.4 ในคาํ แนะนํารายวชิ ามกี ารเช่อื มโยงหรอื ลงิ คไ์ ปถงึ ขอ้ มลู ทอ่ี ธบิ ายวา่ บรกิ ารทส่ี นบั สนุนผเู้ รยี น ของสถาบนั ช่วยใหผ้ เู้ รยี นประสบความสาํ เรจ็ ไดอ้ ยา่ งไร และผเู้ รยี นจะเขา้ ถงึ บรกิ ารไดอ้ ย่างไร 8. การเขา้ ถงึ และง่ายต่อการใชง้ านระบบ ( Accessibility and Usability) ประกอบดว้ ยตวั บง่ ช้ี 4 ประการ คอื 8.1 มกี ารใชเ้ ทคโนโลยที เ่ี ขา้ ถงึ ได้ และมคี าํ แนะนําในการใช้ 8.2 บทเรยี นมสี อ่ื ทางเลอื กสาํ หรบั เน้อื หาภาพและเสยี ง 8.3 บทเรยี นออกแบบใหส้ ามารถอ่านไดง้ ่าย และทาํ ใหผ้ เู้ รยี นจดจอ่ 8.4 บทเรยี นออกแบบเพ่อื รองรบั การใชเ้ ทคโนโลยเี พอ่ื ช่วยเหลอื การเรยี น Mosoumi and Lindstrom (2012) ไดน้ ําเสนอ ขอบข่ายการประกนั คุณภาพในอเี ลริ น์ นิง (The e-quality framework ) ไว้ 7 องคป์ ระกอบ และรายละเอยี ดย่อย ดงั น้ี 1. องคป์ ระกอบดา้ นสถาบนั ( Institutional Factor) มอี งคป์ ระกอบย่อย คอื งานดา้ นสถาบนั งานบรหิ าร งานวจิ ยั และงานชอ่ื เสยี งของสถาบนั 2. องคป์ ระกอบดา้ นเทคโนโลยี (Technological Factor) มอี งคป์ ระกอบยอ่ ย คอื การพฒั นาโครงสรา้ ง พน้ื ฐานดา้ นเทคโนโลยี ระบบเทคโนโลยที จ่ี ดั การสอน การเขา้ ถงึ ระบบ และการออกแบบใหง้ ่ายต่อ การใชร้ ะบบ 3. องคป์ ระกอบดา้ นการออกแบบการสอน (Instructional Factor) มอี งคป์ ระกอบย่อย คอื การตงั้ จุดประสงค์ท่ชี ดั เจน การแสดงลกั ษณะการเป็นส่วนตน การเลือกบริบทการสอน การจดั แหล่ง ทรพั ยากรการเรยี น และแหลง่ ทรพั ยากรการเรยี นทเ่ี ป็นปจั จบุ นั และถกู ตอ้ ง 4. องคป์ ระกอบด้านศาสตรก์ ารสอน (Pedagogical Factor) มอี งคป์ ระกอบย่อย คอื การเน้นผเู้ รยี น เป็นสาํ คญั การสอ่ื สารปฏสิ มั พนั ธ์ การจดั สงั คมออนไลน์ การประเมนิ และแหลง่ ทรพั ยากรการเรยี น218 อเี ลริ น นงิ : จากทฤษฎสี ูการปฏิบตั ิ e-Learning: from theory to practice

บทที่ 10 การประกนั คณุ ภาพการเรยี นการสอนแบบอเี ลริ นนิง 5. องค์ประกอบดา้ นการประเมนิ (Evaluation Factor) มอี งค์ประกอบย่อย คอื การคุม้ ค่าใช้จ่าย การคุม้ คา่ จดั การสอน ความพงึ พอใจของนกั ศกึ ษา และ ความพงึ พอใจของอาจารย์ 6. องคป์ ระกอบดา้ นการสนับสนุนนกั ศกึ ษา (Student Factor) มอี งคป์ ระกอบย่อย คอื การสนบั สนุน ดา้ นการบรหิ ารจดั การ และการสนุบสนุนดา้ นเทคนิค 7. องคป์ ระกอบดา้ นการสนบั สนุนอาจารย์ (Faculty Factor) มอี งคป์ ระกอบย่อย คอื การสนับสนุน ดา้ นเทคนิคเพ่อื การพฒั นารายวชิ า การสนุบสนุนด้านการบริหารจดั การ และการสนับสนุนด้าน ศาสตรก์ ารสอน สรปุ เป็นแผนภาพ ได้ดงั ภาพ ดา้ นล่าง ภาพท่ี 10.2 ขอบขา่ ยการประกนั คุณภาพในอเี ลริ น์ นิง (The e-quality framework ) ฐาปนีย์ ธรรมเมธา (2557) ได้วิจัยเพ่ือพัฒนาตัวบ่งช้กี ารประเมินคุณภาพการศึกษาทางไกลในระดบั อุดมศึกษา โดยนําเสนอตัวบ่งช้ตี ามเกณฑ์การประเมนิ คุณภาพตามการจดั การเรียนการสอนทางไกล ไวจ้ าํ นวน 11 องคป์ ระกอบ และตวั บง่ ช้ี 23 ตวั บ่งช้ี มรี ายละเอยี ด ดงั น้ี องค์ประกอบที่ 1 การจดั การศึกษาทางไกลต้องสอดคล้องกบั วิสยั ทศั น์ พันธกิจ และแผนยทุ ธศาสตรข์ องสถาบนั อุดมศกึ ษา มี 1 ตวั บ่งช้ี คอื วสิ ยั ทศั น์ พนั ธกจิ แผนยุทธศาสตรแ์ ละแผนปฏบิ ตั กิ ารในการจดั การศกึ ษาทางไกล องคป์ ระกอบท่ี 2 ระบบการศกึ ษาทางไกลทส่ี ถาบนั อุดมศกึ ษาจดั ตอ้ งไม่ดอ้ ยกว่าระบบการสอนในชนั้ เรยี น มี 3 ตวั บ่งช้ี คอื 1. แนวทาง เกณฑห์ รอื มาตรฐานการพฒั นาและปรบั ปรุงหลกั สตู ร 2. ประมวลการสอนรายวชิ า และ 3. ประกาศขอ้ มลู รายวชิ า อีเลริ น นิง: จากทฤษฎีสกู ารปฏบิ ตั ิ e-Learning: from theory to practice 219

บทท่ี 10 การประกันคณุ ภาพการเรียนการสอนแบบอีเลิรนนิง องคป์ ระกอบท่ี 3 ระบบการสนบั สนุน อาทิ การใหค้ าํ ปรกึ ษา ทุนการศกึ ษา การกยู้ มื การเขา้ ถงึ สอ่ื การสอน เอกสารการสอน หอ้ งสมุดอเิ ลก็ ทรอนิกส์ (E-Library) การเรยี น รด. ของนักศกึ ษาชาย มี 3 ตวั บ่งช้ี คอื 1. คาํ ปรกึ ษาดา้ นวชิ าการ ความชว่ ยเหลอื เร่อื งทนุ การศกึ ษา ปญั หาสว่ นตวั และดา้ นอาชพี 2. หอ้ งสมุด ส่อื และทรพั ยากรการเรียนรู้ และ 3. การอบรมและข้อมูลท่จี ําเป็นในการเขา้ ถึงฐานขอ้ มูล ห้องสมุด ทรพั ยากรการเรยี นรู้ และ การบรกิ ารอน่ื ๆ ทจ่ี าํ เป็นเพ่อื การเรยี นทางไกล องค์ประกอบท่ี 4 ส่อื และการผลติ ส่อื การผลิตส่อื การเรียนการสอนและความสอดคล้องของ เน้ือหา สอ่ื กบั หลกั สตู ร การจดั หา e-book และการเขา้ ถงึ ส่อื ต่าง ๆ ของนกั ศกึ ษา มี 3 ตวั บ่งช้ี คอื 1. สอ่ื และ แหล่งทรพั ยากร 2. ดา้ นลขิ สทิ ธใิ์ นทรพั ยากรการเรยี น และ 3. การเขา้ ถงึ และการใชง้ านส่อื และแหล่ง ทรพั ยากร องคป์ ระกอบที่ 5 เทคโนโลยที ใ่ี ชส้ นับสนุนสถาบนั อุดมศกึ ษาจดั ใหม้ อี ะไรบา้ ง ประสทิ ธภิ าพของ เทคโนโลยคี วามยงั่ ยนื และความสมั พนั ธส์ อดคลอ้ งกบั หลกั สตู รเป็นอย่างไร มี 1 ตวั บ่งช้ี คอื 1. เทคโนโลยี เพอ่ื การจดั การศกึ ษาทางไกล องคป์ ระกอบที่ 6 นกั ศกึ ษา การคดั เลอื ก การรบั เขา้ ศกึ ษา การประเมนิ ผลการเรยี นการสอนซง่ึ ตอ้ งไม่ดอ้ ยกว่าในแบบชนั้ เรยี น มี 5 ตวั บ่งช้ี คอื 1. ขอ้ มลู ทผ่ี เู้ รยี นต้องรกู้ ่อนเรยี น 2. เกณฑแ์ ละวธิ กี าร คดั เลอื กผเู้ รยี น 3. การพฒั นาผเู้ รยี นใหม้ คี วามรแู้ ละมที กั ษะในการใชเ้ ทคโนโลยที ใ่ี ชใ้ นการศกึ ษาทางไกล 4. การบรกิ ารสาํ หรบั ผเู้ รยี นระหว่างการเรยี น และ 5. การวดั สมั ฤทธผิ ล องคป์ ระกอบที่ 7 อาจารยผ์ สู้ อน ประสบการณ์ในการสอนในระบบการศกึ ษาทางไกล ความพรอ้ ม การไดร้ บั การฝึกอบรมเกย่ี วกบั การสอนระบบการศกึ ษาทางไกล การจดั ชวั่ โมงทาํ งาน (office hour) ของ อาจารยม์ ี 1 ตวั บ่งช้ี คอื 1. คณาจารย์ และเจา้ หน้าทม่ี คี วามรู้ ทกั ษะ ในการจดั การศกึ ษาทางไกล องคป์ ระกอบที่ 8 หน่วยงาน/คณะกรรมการทด่ี ูแลหลกั สูตรในระบบทางไกล มี 1 ตวั บ่งช้ี คอื 1. หน่วยงานทร่ี บั ผดิ ชอบการจดั การศกึ ษาทางไกล องคป์ ระกอบท่ี 9 การมปี ฏสิ มั พนั ธ์ (Interactive) ระหว่างนักศกึ ษาและอาจารย์ ซง่ึ ต้องเป็น การสอ่ื สารสองทางมี 1 ตวั บ่งช้ี คอื 1. การสง่ เสรมิ การมปี ฏสิ มั พนั ธใ์ นการเรยี นรู้ องคป์ ระกอบที่ 10 การอนุมตั ใิ ห้เปิดดําเนินการหลกั สตู รต้องเป็นสาขาวชิ าทเ่ี ป็นความตอ้ งการ ของชุมชนและสงั คม โดยเป็นสาขาวชิ าท่สี ถาบนั นัน้ ๆ มคี วามเชย่ี วชาญเฉพาะ และต้องมีผลการประเมนิ คุณภาพการศกึ ษาภายนอก (EQA) ระดบั คณะในระดบั ดมี ากในรอบปีการศกึ ษาสุดท้าย มี 3 ตวั บ่งช้ี คอื 1. การอนุมตั หิ ลกั สตู ร 2. ผลการประเมนิ EQA และ 3. ความตอ้ งการของชมุ ชนและสงั คม องค์ประกอบที่ 11 การอนุมตั ิให้เปิดดําเนินการหลกั สูตรต้องมกี ําหนดในการส้นิ สุดหลกั สูตร ต้องจํากัดจํานวนนักศึกษา และกําหนดสดั ส่วนของอาจารย์กับนักศึกษาให้เหมาะสม มี 1 ตัวบ่งช้ีคือ 1. กาํ หนดเวลาเปิดและสน้ิ สดุ หลกั สตู ร220 อีเลิรน นงิ : จากทฤษฎีสูก ารปฏบิ ัติ e-Learning: from theory to practice

บทท่ี 10 การประกนั คุณภาพการเรียนการสอนแบบอเี ลิรนนงิ แนวคดิ ขอบขา่ ยการประกนั คณุ ภาพทงั้ สามแนวทางทก่ี ลา่ วมาขา้ งตน้ มรี ายละเอยี ดทส่ี ามารถใหส้ถาศกึ ษา องคก์ ร หน่วยงานทจ่ี ดั การศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิงนําไปส่กู ารประปฏบิ ตั ไิ ดช้ ดั เจนขน้ึ เพ่อื รบั ประเมนิคุณภาพการศกึ ษา และการจดั การเรยี นการสอนแบบอเี ลริ น์ นิง ต่อไป4. กรณีศกึ ษาการประเมินคณุ ภาพการเรยี นการสอนแบบอีเลิรน์ นิง เพ่อื ให้ผู้อ่านไดแ้ นวคดิ ท่ชี ดั เจนยงิ่ ขน้ึ ผูเ้ ขยี นขอนําเสนอแนวคดิ กรณีศกึ ษาการประเมนิ คุณภาพการศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิง ทส่ี ถาบนั การศกึ ษา องคก์ ร หน่วยงานทจ่ี ดั การศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิง สามารถนําไปจดั การศกึ ษาใหม้ คี ุณภาพ พรอ้ มรบั การประเมนิ คุณภาพ และสามารถพฒั นาระบบการศกึ ษาอเี ลริ น์ นิงใหม้ ีคุณภาพอย่างต่อเน่ือง ซ่งึ จะเป็นการสรา้ งความมนั่ ใจให้แก่ผูร้ บั บรกิ ารทางการศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิงต่อไปขอยกตวั อย่างเป็นการประเมนิ คณุ ภาพการเรยี นการสอนแบบอเี ลริ น์ นงิ ต่าง ๆ ดงั รายละเอยี ดต่อไปน้ี Quality Matters (2012) ในนําเสนอมาตรฐานการประเมนิ (Rubric Standards) ไดน้ ํามาจากขอบขา่ ยการประกนั คณุ ภาพ เสนอในรปู แบบประเมนิ มกี ารจดั ค่าระดบั คะแนนการประเมนิ ซง่ึ มรี ายละเอยี ดดงั ตารางตารางท่ี 10.1 รปู แบบการจดั คา่ ระดบั คะแนนการประเมนิองคป์ ระกอบ ตวั บง่ ชี้เพอื่ การประเมิน ระดบั คะแนน 1.1 มคี ําแนะนําท่ชี ดั เจนในการเรมิ่ ต้นเรยี น และการค้นหาส่วนต่าง ๆ 3 ของรายวชิ า 3 1.2 มกี ารแนะนําวตั ถุประสงคแ์ ละโครงสรา้ งของรายวชิ า1. ขอ้ มูลเบอ้ื งต้น 1.3 มีการแนะนําเก่ียวกบั มารยาทการใช้อินเตอร์เน็ต การสนทนา 2และการแนะนํา ออนไลน์ การใชอ้ เี มล์ และการสอ่ื สารอ่นื ๆ อย่างชดั เจนรายวชิ า 1.4 มีการแจ้งข้อกําหนดของรายวิชาท่ีผู้เรียนจะปฏิบตั ิตามไว้อย่าง 2 ชดั เจน หรอื มลี งิ คข์ องหน้าขอ้ กาํ หนดนนั้ 1.5 มกี ารระบุความรู้ท่จี ําเป็นต้องมกี ่อน (Prerequisite knowledge) 1 และ/หรอื ความสามารถทจ่ี าํ เป็นสาํ หรบั รายวชิ าไวอ้ ยา่ งชดั เจน 1.6 มกี ารระบุทกั ษะทางเทคนิคขนั้ พน้ื ฐานทจ่ี าํ เป็นตอ้ งมไี วอ้ ยา่ งชดั เจน 1 1.7 มีส่วนแนะนําข้อมูลของผู้สอนซ่ึงมีความเหมาะสมและสามารถ 1 เขา้ ถงึ ไดท้ างออนไลน์ 1.8 เปิดโอกาสใหผ้ เู้ รยี นแนะนําตวั เองในหอ้ งเรยี น 1 อเี ลิรนนิง: จากทฤษฎีสกู ารปฏิบัติ e-Learning: from theory to practice 221

บทท่ี 10 การประกนั คุณภาพการเรยี นการสอนแบบอีเลริ น นงิองคป์ ระกอบ ตวั บ่งชี้เพอ่ื การประเมิน ระดบั คะแนน2. วัตถุประสงค์ 2.1 วตั ถุประสงคก์ ารเรยี นเป็นผลลพั ธท์ ส่ี ามารถวดั ได้ 3การเรยี น 2.2 วตั ถุประสงคข์ องโมดูล/หน่วยการเรยี นเป็นผลลพั ธท์ ส่ี ามารถวดั ได้ 3 และสอดคลอ้ งกบั วตั ถุประสงคข์ องรายวชิ า 3 2.3 มกี ารระบุวตั ถุประสงค์การเรียนทงั้ หมดอย่างชดั เจน และเป็น 3 มมุ มองของผเู้ รยี น 3 2.4 มกี ารระบุคําแนะนําในการเรยี นให้บรรลุถึงวตั ถุประสงคก์ ารเรยี น อยา่ งชดั เจน 2.5 วตั ถุประสงคก์ ารเรยี นไดร้ บั การออกแบบใหเ้ หมาะสมกบั ระดบั ของ รายวชิ า 3.1 ประเภทของการประเมนิ ทเ่ี ลอื กใชส้ ามารถวดั วตั ถุประสงคก์ ารเรยี น 3 และสอดคลอ้ งกบั กจิ กรรมและทรพั ยากรของรายวชิ า 3 3.2 มกี ารระบุเกณฑก์ ารใหค้ ะแนนอยา่ งชดั เจน 33. การวัดและ 3.3 มกี ารระบุเกณฑเ์ ฉพาะและเกณฑแ์ บบอธบิ ายรายละเอยี ด ในการการประเมินผล ประเมนิ ผลงานและการมสี ่วนร่วมในหอ้ งเรยี นของผูเ้ รยี น ซง่ึ ผกู พนั กบั 2การเรยี น เกณฑก์ ารใหค้ ะแนน 2 3.4 เคร่ืองมือในการประเมินท่ีเลือกใช้จัดเรียงตามลําดับ มีความ หลากหลาย และเหมาะสมกบั ผลงานทน่ี กั เรยี นไดร้ บั การประเมนิ 3.5 ผเู้ รยี นมโี อกาสทห่ี ลากหลายทจ่ี ะประเมนิ ความกา้ วหน้าในการเรยี น ของตน 4.1 สอ่ื การสอนมสี ว่ นทาํ ใหเ้ กดิ ความสาํ เรจ็ ในการเรยี น ของรายวชิ านัน้ ๆ 3 และบรรลุถงึ วตั ถุประสงคก์ ารเรยี นในโมดลู /หน่วยการเรยี น 3 4.2 มกี ารอธบิ ายเป้าหมายของสอ่ื การสอน และการใชส้ อ่ื การสอนนนั้ ๆ 24. ส่ือการเรียน ในกจิ กรรมการเรยี นอยา่ งชดั เจน 2การสอน 4.3 ทรพั ยากรและส่อื การสอนทใ่ี ชใ้ นรายวชิ ามกี ารระบุแหล่งทม่ี าอย่าง 1 1 เหมาะสม 4.4 สอ่ื การสอนมคี วามทนั สมยั 4.5 สอ่ื การสอนนําเสนอมมุ มองทห่ี ลากหลายของเน้ือหารายวชิ า 4.6 มกี ารอธบิ ายความแตกต่างระหว่างส่อื การสอนท่กี าํ หนดตอ้ งเรยี น และทเ่ี ป็นทางเลอื กอยา่ งชดั เจน222 อเี ลิรน นงิ : จากทฤษฎสี ูก ารปฏิบัติ e-Learning: from theory to practice

บทท่ี 10 การประกนั คณุ ภาพการเรียนการสอนแบบอเี ลิรนนิงองคป์ ระกอบ ตวั บง่ ชี้เพอ่ื การประเมิน ระดบั คะแนน5. กจิ กรรม 5.1 กจิ กรรมการเรยี นชว่ ยสง่ เสรมิ ใหบ้ รรลถุ งึ วตั ถุประสงคก์ ารเรยี น 3การเรยี นและ 5.2 กจิ กรรมการเรยี นเปิดโอกาสให้มีการปฏสิ มั พนั ธ์ท่สี ่งเสรมิ ใหเ้ กดิ 3ปฏสิ มั พนั ธ์ การเรยี นเชงิ รุก 3ของผเู้ รยี น 5.3 มีการระบุระยะเวลาท่ีผู้สอนโต้ตอบในห้องเรียนและตอบกลับ 2 เกย่ี วกบั การบา้ นไวอ้ ยา่ งชดั เจน 5.4 มกี ารระบขุ อ้ กาํ หนดเกย่ี วกบั ปฏสิ มั พนั ธข์ องผเู้ รยี นอยา่ งชดั เจน 6.1 เครอ่ื งมอื และสอ่ื ในบทเรยี นช่วยสง่ เสรมิ วตั ถุประสงคข์ องการเรยี น 3 6.2 เคร่อื งมอื และส่อื ในบทเรยี นช่วยส่งเสรมิ ใหผ้ ู้เรยี นมคี วามตงั้ ใจใน 36. เทคโนโลยีใน การเรยี น และเป็นผเู้ รยี นทก่ี ระตอื รอื รน้ 3รายวชิ า 6.3 มกี ารนําทางสว่ นต่าง ๆ ของบทเรยี นออนไลน์ ทม่ี ลี กั ษณะมเี หตุผล 2 1 ต่อเน่ืองและมปี ระสทิ ธภิ าพ 6.4 ผเู้ รยี นสามารถเขา้ ถงึ เทคโนโลยที ม่ี คี วามจาํ เป็นในรายวชิ าไดโ้ ดยทนั ที 6.5 เทคโนโลยใี นบทเรยี นมคี วามทนั สมยั 7.1 ผู้สอนให้คําอธบิ ายทดั เจนเก่ยี วกบั การสนับสนุนทางเทคโนโลยี 3 สาํ หรบั ผเู้ รยี น และวธิ กี ารเขา้ ถงึ 3 7.2 ในคําแนะนํารายวชิ ามกี ารเช่อื มโยงหรือลงิ คไ์ ปถึงขอ้ มูลเก่ยี วกบั 27 . ก า ร ส นั บ ส นุ น นโยบายและการใหบ้ รกิ ารการเขา้ ถงึ ของสถาบนัผเู้ รยี น 7.3 ในคาํ แนะนํารายวชิ ามกี ารเช่อื มโยงหรอื ลงิ คไ์ ปถงึ ขอ้ มลู ทอ่ี ธบิ ายว่า 1 บรกิ ารและทรพั ยากรทางการเรยี นของสถาบนั ช่วยให้ผู้เรียนประสบ ความสาํ เรจ็ ในการเรยี นไดอ้ ยา่ งไร และผเู้ รยี นจะเขา้ ถงึ บรกิ ารไดอ้ ยา่ งไร 7.4 ในคาํ แนะนํารายวชิ ามกี ารเชอ่ื มโยงหรอื ลงิ คไ์ ปถงึ ขอ้ มลู ทอ่ี ธบิ ายว่า บ ริ ก า ร ท่ี ส นั บ ส นุ น ผู้ เ รี ย น ข อ ง ส ถ า บัน จ ะ ช่ ว ย ใ ห้ ผู้ เ รี ย น ป ร ะ ส บ ความสาํ เรจ็ ไดอ้ ย่างไร และผเู้ รยี นจะเขา้ ถงึ บรกิ ารไดอ้ ยา่ งไร8.การเขา้ ถึงและ 8.1 มกี ารใชเ้ ทคโนโลยที เ่ี ขา้ ถงึ ได้ และมคี าํ แนะนําในการใช้ 3งา่ ยต่อการใชง้ าน 8.2 บทเรยี นมสี อ่ื ทางเลอื กสาํ หรบั เน้อื หาภาพและเสยี ง 2ระบบ 8.3 บทเรยี นออกแบบใหส้ ามารถอา่ นไดง้ า่ ย และทาํ ใหผ้ เู้ รยี นจดจอ่ 2 8.4 บทเรยี นออกแบบเพ่อื รองรบั การใชเ้ ทคโนโลยเี พอ่ื ช่วยเหลอื การเรยี น 2 อีเลิรน นงิ : จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ัติ e-Learning: from theory to practice 223

บทท่ี 10 การประกันคณุ ภาพการเรยี นการสอนแบบอเี ลริ น นิง จากตารางของ Quality Matters น้ี สถานศกึ ษาท่จี ะรบั การตรวจสอบคุณภาพ ควรนํามาศกึ ษาองคป์ ระกอบ ตวั บ่งช้ี และน้ําหนักค่าระดบั คะแนน มาเป็นประเดน็ ในการดําเนินการจดั การศกึ ษาได้เป็นอยา่ งดี สาํ นกั งานคณะกรรมการการอุดมศกึ ษา (2557) ไดส้ รุปแนวทางสาํ หรบั การประเมนิ คุณภาพการจดัการศึกษาหลักสูตรในระบบทางไกล ไว้ 7 ประการ โดยกําหนด ตัวบ่งช้ีการประเมินย่อย เพ่ือให้สถาบนั อุดมศกึ ษาท่จี ะจดั การศึกษาทางไกล โดยเฉพาะการจดั การศกึ ษาทางไกลแบบอีเลิร์นนิง นําไปพจิ ารณาจดั การศกึ ษาใหม้ คี ุณภาพ และพร้อมรบั การประเมนิ คุณภาพ ตลอดจนพฒั นาระบบการศกึ ษาให้มีคณุ ภาพอยา่ งต่อเน่ือง การสรา้ งความมนั่ ใจใหแ้ ก่ผรู้ บั บรกิ ารการศกึ ษา และสงั คมต่อไป ทงั้ น้รี ายละเอยี ดแสดงดงั ตารางดา้ นล่างน้ีตารางท่ี 10.2 แสดงแนวทางการการประเมนิ คุณภาพการจดั การศกึ ษาหลกั สตู รในระบบการศกึ ษาทางไกลของ สกอ. (2557) องคป์ ระกอบการประเมิน ตวั บง่ ชี้1. การบรหิ ารจดั การ 1.1 การจดั การศกึ ษาทางไกลตอ้ งสอดคลอ้ ง กบั วสิ ยั ทศั น์ พนั ธกจิ แผนยุทธศาสตร์ และแผนปฏบิ ตั กิ ารในการจดั การศกึ ษา ทางไกลของสถาบนั อุดมศกึ ษา 1.2 สถาบนั อดุ มศกึ ษามศี กั ยภาพและ ความพรอ้ มในการจดั การศกึ ษาใน ระบบการศกึ ษาทางไกลอยา่ งยงั่ ยนื ในดา้ นต่าง ๆ ดงั น้ี (1) ดา้ นงบประมาณ (2) ดา้ นบุคลากร (3) ดา้ นระบบการจดั การศกึ ษาทางไกล (4) ดา้ นแผนการดาํ เนนิ งานการจดั การศกึ ษาทางไกล 1.3 การบรหิ ารของสถาบนั เพ่อื การกาํ กบั ตดิ ตามผลลพั ธต์ ามพนั ธกจิ กลุม่ สถาบนั และเอกลกั ษณ์ของสถาบนั 1.4 ผลการบรหิ ารงานของคณะ 1.5 ระบบกาํ กบั การประกนั คุณภาพ หลกั สตู รและคณะ224 อเี ลิรน นิง: จากทฤษฎสี ูการปฏบิ ัติ e-Learning: from theory to practice

บทที่ 10 การประกนั คณุ ภาพการเรียนการสอนแบบอเี ลริ น นงิ องคป์ ระกอบการประเมิน ตวั บ่งชี้2. การกาํ กบั มาตรฐาน 2.1 การบรหิ ารจดั การหลกั สตู รตามเกณฑม์ าตรฐานหลกั สตู รท่ี3. บณั ฑติ กาํ หนดโดย สกอ.4. นกั ศกึ ษา 3.1 คุณภาพบณั ฑติ ตามกรอบมาตรฐาน5. อาจารย์ คุณวุฒริ ะดบั อุดมศกึ ษาแหง่ ชาติ6. หลกั สตู ร การเรยี น 3.2 การไดง้ านทาํ หรอื ผลงานวจิ ยั การสอน การประเมนิ ของผสู้ าํ เรจ็ การศกึ ษา ผเู้ รยี น 4.1 การรบั นกั ศกึ ษา7. สงิ่ สนบั สนุนการเรยี นรู้ 4.2 การสง่ เสรมิ และพฒั นานกั ศกึ ษา 4.3 ผลทเ่ี กดิ กบั นกั ศกึ ษา 5.1 การบรหิ ารและพฒั นาอาจารย์ 5.2 คณุ ภาพอาจารยป์ ระจาํ หลกั สตู ร 5.3 ผลทเ่ี กดิ กบั อาจารย์ 5.4 บุคลากรสนบั สนุนดา้ นการสอนใน ระบบการศกึ ษาทางไกล 6.1 สาระของรายวชิ าในหลกั สตู ร (มกี ารออกแบบการจดั การศกึ ษาสําหรบั หลกั สูตรในระบบ การศกึ ษาทางไกล) 6.2 การวางระบบผสู้ อนและกระบวนการจดั การเรยี นการสอน 6.3 การประเมนิ ผเู้ รยี น 6.4 ผลการดาํ เนินงานตามกรอบมาตรฐานคุณวุฒิ 7.1 สงิ่ สนบั สนุนการเรยี นรู้ จากท่กี ล่าวมาแล้วในบทน้ีเร่อื งของการประกนั คุณภาพการเรยี นการสอนแบบอีเลริ ์นนิง โดยแบ่งเป็นหวั ขอ้ หลกั ๆ คอื (1) ความสาํ คญั ของการประกนั คุณภาพอเี ลริ น์ นิง (2) แนวคดิ การประกนั คุณภาพอเี ลริ น์ นงิ (3) ขอบขา่ ยการประกนั คุณภาพอเี ลริ น์ นิง และ (4) กรณีศกึ ษาการประเมนิ คุณภาพอเี ลริ น์ นิง คงเป็นแนวทางใหส้ ถาบนั การศกึ ษา ผูบ้ รหิ าร ผู้สอน และผู้สนับสนุน และทุกฝ่ายทเ่ี กย่ี วขอ้ งในการจดั การศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นงิ มแี นวปฏบิ ตั ทิ ช่ี ดั เจนต่อการจดั การศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นงิ ใหม้ คี ณุ ภาพ อเี ลิรน นิง: จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ตั ิ e-Learning: from theory to practice 225

บทท่ี 10 การประกันคุณภาพการเรียนการสอนแบบอีเลิรน นงิ226 อีเลิรน นงิ : จากทฤษฎสี ูการปฏิบัติ e-Learning: from theory to practice

ภาษาไทยจินตวีร คลายสังข และประกอบ กรณีกจิ . (2552). PEDAGOGY-BASED HYBRID LEARNING: จากแนวคดิ สูการปฏบิ ตั ิ. วารสารครศุ าสตรชวาล แพรตั กลุ (มปป). เทคนิคการวดั ผล. พมิ พค รัง้ ท่ี 3. กรงุ เทพฯ: สํานักพิมพว ฒั นาพานชิ .ชัยยงค พรหมวงศ, สมเชาว เนตรประเสริฐ,สุดา สินสกุล. ระบบสื่อการสอน. คณะครุศาสตร จุฬาลงกรณ มหาวิทยาลยั , 2520ถนอมพร เลาหจรัสแสง. รายงานวจิ ยั เร่ืองการบรู ณาการเทคโนโลยี e-Learning ประเภทเกมใน ช้ันเรยี น. สถานบริการเทคโนโลยสี ารสนเทศ มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม. (2550).ถนอมพร เลาหจรสั แสง. The Study and Modification of Open Source Game-Based Learning Engines with the Development of Game-Based Learning Prototypes for Higher Education. สาํ นักบริการเทคโนโลยีสารสนเทศ มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม. (2551).ถนอมพร เลาหจรัสแสง และ อุไรวรรณ หาญวงค การบูรณาการเทคโนโลยี e-Learning ประเภทเกมในช้ันเรียน : Integrating Game-Based e-Learning Technology in Classroom Setting .รายงานวิจยั นําเสนอในการประชมุ ทางวชิ าการ ครัง้ ที่ 45 มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร, 30 มกราคม – 2 กมุ ภาพนั ธ 2550.ทิศนา แขมมณี. (2547). 14 วธิ สี อนสําหรบั ครูมอื อาชีพ. กรงุ เทพฯ : สาํ นักพิมพแ หง จฬุ าลงกรณ มหาวทิ ยาลยั .ทศิ นา แขมมณี. (2548). รปู แบบการเรียนการสอน: ทางเลอื กที่หลากหลาย. กรุงเทพฯ : สาํ นกั พมิ พ แหง จุฬาลงกรณม หาวทิ ยาลยัทิศนา แขมมณ.ี (2545). ศาสตรก ารสอน องคค วามรูเพอื่ การจดั กระบวนการเรยี นรูท่ีมปี ระสิทธิภาพ. จุฬาลงกรณ. กรงุ เทพฯทศิ นา แขมมณี. (2550). ศาสตรการสอน. พมิ พค ร้งั ท่ี 6. กรงุ เทพฯ: สาํ นกั พมิ พแหงจฬุ าลงกรณ มหาวิทยาลยั .ทองจนั ทร หงสลดารมภ. (2550). การเรียนรโู ดยใชป ญ หาเปน หลัก (Problem-Based Learning). เอกสารประกอบการประชมุ เชงิ ปฏบิ ตั ิการ เรือ่ ง การเรยี นรโู ดยใชป ญหาเปน ฐาน (Problem-Based Learning). สาํ นักงานคณะกรรมการการอุดมศกึ ษา, 25-26. อเี ลริ น์ นิง: จากทฤษฎสี ่กู ารปฏบิ ตั ิ e-Lerning: from theory to practice 227

นาถวดี นนั ทาภินยั . (2546). รปู แบบปฏสิ ัมพนั ธทางการเรียนผานเครอื ขา ยและเมตาคอคนิชัน่ ในการเรยี นรูดว ยกรณีศึกษา ทมี่ ีผลตอ การแกไขปญ หาในวชิ าโครงงานอิเล็กทรอนกิ ส ของนักเรียนชัน้ มัธยมศกึ ษาปที่ 3. วทิ ยานพิ นธระดับดษุ ฎบี ณั ฑิตสาขาวชิ าเทคโนโลยี และสื่อสารการศึกษา คณะครุศาสตร จฬุ าลงกรณม หาวิทยาลยั . บปุ ผชาติ ทัฬหกิ รณแ ละคณะ (2544). ความรูเกีย่ วกับสอ่ื มลั ติมเี ดยี เพอื่ การศึกษา.กรงุ เทพฯ:ศนู ยพ ัฒนา หนังสือ, กรมวชิ าการ กระทรวงศกึ ษาธกิ าร. Evaluating E-Learning Developments . (2009). [Online]. Available ประเสริฐ ณ นคร และ ศรศี ักดิ์ จามรมาน นโยบายคอมพวิ เตอร ทบวงมหาวทิ ยาลัย เอกสารการสัมมนา วชิ าการดานคอมพวิ เตอร สมาคมคอมพวิ เตอรแ หงประเทศไทย ประจาํ ป พ.ศ. 2521 มถิ นุ ายน 2521 พิชิต ฤทธจ์ิ รญู . 2545. หลักการวดั และประเมินผลการศึกษา. พิมพค รงั้ ท่ี 2. กรุงเทพฯ: เฮาส ออฟ เคอรม สี ท. มณั ฑรา ธรรมบศุ ย (2545) “การพัฒนาคุณภาพการเรยี นรโู ดยใช PBL (Problem-Based Learning),” วารสารวชิ าการ ปท ี่ 5 ฉบบั ท่ี 2 กมุ ภาพันธ 2545 หนา 11-17. เยาวดี วบิ ลู ยศ รี. 2539. การวดั ผลและการสรา งแบบสอบผลสัมฤทธิ์. กรุงเทพมหานคร: สาํ นกั พิมพ จุฬาลงกรณม หาวทิ ยาลัย. ลว น สายยศ และองั คณา สายยศ. 2539. เทคนคิ การวัดผลการเรียนรู. กรงุ เทพมหานคร: ชมรมเดก็ . ลดั ดา ศุขปรดี ี. เทคโนโลยกี ารเรยี นการสอน. พมิ พค รง้ั ท่ี 3 โรงพมิ พพ ิฆเณศ, 2522. ศิริชัย กาญจนวาสี. (2544). ทฤษฎีการทดสอบแบบดั้งเดิม. พิมพคร้ังท่ี 4. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ แหง จุฬาลงกรณมหาวทิ ยาลยั . ศริ ชิ ยั กาญจนวาสี. (2544). ทฤษฎีการทดสอบแบบดง้ั เดมิ . กรงุ เทพฯ: โรงพมิ พจฬุ าลงกรณมหาวิทยาลยั . ศิรชิ ยั กาญจนวาสี. 2548. ทฤษฎกี ารทดสอบแบบดง้ั เดมิ . พมิ พค รั้งที่ 5. กรงุ เทพฯ: โรงพมิ พแ หง จฬุ าลงกรณมหาวทิ ยาลัย. ศกึ ษาธกิ าร ,กระทรวง ประกาศ เร่ือง แนวทางการบริหารเกณฑมาตรฐานหลกั สูตร ระดบั อุดมศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๔๘. ศึกษาธกิ าร ,กระทรวง ประกาศ เรื่อง หลกั เกณฑการขอเปดและดาํ เนินการหลกั สูตร ระดับปรญิ ญา ในระบบการศึกษาทางไกล พ.ศ. ๒๕๔๘. ศึกษาธิการ ,กระทรวง ประกาศ เรือ่ ง แนวทางการบรหิ ารเกณฑมาตรฐานหลกั สตู รระดบั อดุ มศึกษา พ.ศ. 2548. ศึกษาธกิ าร ,กระทรวง ประกาศ เร่อื ง หลกั เกณฑการขอเปดและดําเนนิ การหลกั สตู รระดับปรญิ ญา ในระบบ การศกึ ษาทางไกล พ.ศ. 2548.228 อเี ลริ น นิง: จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ตั ิ e-Lerning: from theory to practice

ศรีศักดิ์ จามรมาน . เอกสารประกอบการบรรยายในการประชมุ เชิงปฎบิ ตั กิ ารเร่ือง “การดําเนินกจิ กรรมบน ระบบ เครือขายสารสนเทศเพอื่ พัฒนาการศกึ ษา” ครั้งที่ 14 มหาวิทยาลยั นเรศวร วิทยาเขต สารสนเทศ จังหวดั พะเยา , 11-14 มกราคม 2549ศรศี กั ดิ์ จามรมาน.ราง-การประกนั คุณภาพในการจัดการเรียนการสอนทางไกลแบบอเี ลิรนน่ิง.[ออนไลน] เขา ถึงไดจ าก www.charm.au.edu/SCPaper/QA_eLearning.doc“ศรศี กั ด์ิ จามรมาน.ฉากตอไปของ ศ.ดร. ศรศี กั ดิ์ จามรมาน” นติ ยสาร Corporate Thailand ฉบบั สิงหาคม 2543 www.charm.au.edu/inTheNews/news_corparate _th.htmlศรีศกั ด์ิ จามรมาน แบบจําลองการคาดคะเนความตองการทางดา นทรพั ยากร (Resource Requirements Prediction Model) เอกสารประกอบการประชมุ เชงิ ปฏบิ ัตกิ ารดา นการบริหารการศกึ ษา ทบวงมหาวทิ ยาลยั 2521 และปรับปรงุ พิมพเ ปน เรือ่ งการใชคอมพวิ เตอรพ ยากรณความตอ งการ ดานทรัพยากรมหาวทิ ยาลยัศรศี กั ดิ์ จามรมาน “E-Education จะทนั สมยั จรงิ หรอื ” เอกสารประกอบการสมั มนาเรื่อ \"E-Education จะทันสมยั จรงิ หรอื \" ในงานวันสงเสริมการสง ออกไทย 2543 จัดโดยสมาคม อนิ เทอรเนต็ มหาวิทยาลัยอสั สมั ชัญ และบรษิ ทั เคเอสซี คอมเมอรเชยี ล อนิ เตอรเ นต จาํ กัด ณ หองประชมุ 215-217 ศูนยนทิ รรศการและการประชุมไบเทค 7 ตุลาคม 2543ศรีศกั ด์ิ จามรมาน จดหมายลาออกจาก 7 บริษทั ในกลุมเคเอสซี ลงวนั ที่ 24 กรกฎาคม พ.ศ. 2544 www.charm.au.edu/elearning_intent.htmlศรศี ักดิ์ จามรมาน “ผดุ ข้นึ มากมายหลายปรญิ ญาดา นอเี ลริ นนงิ่ : การศกึ ษาออนไลนในสหรัฐอเมรกิ า พ.ศ. 2548” แปลและเรียบเรยี งโดยทุนสนบั สนนุ มลู นธิ อิ าเซยี “Growing by Degrees: Online Education in the US 2005” Sloan Consortium สํานักพิมพมหาวทิ ยาลยั อัสสัมชญั มกราคม พ.ศ. 2549ศรศี กั ดิ์ จามรมาน และกนกวรรณ วอ งวฒั นะสนิ เทคโนโลยเี พ่ือการอุดมศึกษา เอกสารประกอบการบรรยาย โครงการสมั มนาประชาพิจารณ เร่อื ง ยทุ ธศาสตรก ารพฒั นาเทคโนโลยเี พ่ือการศึกษา ระดับอดุ มศึกษา จัดโดย ทบวงมหาวิทยาลัย ณ โรงแรมอมารีวอเตอรเกท 20 กันยายน 2543ศรศี กั ด์ิ จามรมาน และณัฎฐณชิ า ชอโพธทิ์ อง การศึกษาทางไกลอินเตอรเนต เอกสารประกอบ การอภิปราย ในกรณีศึกษา เรื่อง E-Learning ในโครงการ “International Conference on Best Practice University Management” โดย โครงการวจิ ัยและพัฒนาเพอื่ พฒั นา ผูบรหิ ารมหาวทิ ยาลยั รว มกบั มูลนิธิพัฒนาทรพั ยากรมนษุ ยระหวางประเทศ ทบวงมหาวิทยาลยั มหาวิทยาลยั ขอนแกน มหาวิทยาลยั เชยี งใหม จฬุ าลงกรณม หาวิทยาลยั มหาวทิ ยาลัยรามคาํ แหง มหาวทิ ยาลยั สุโขทยั ธรรมาธิราช และ The British Council ณ โรงแรมโซฟเ ทล จ. ขอนแกน 24 มกราคม 2546 อเี ลริ น์ นิง: จากทฤษฎสี ่กู ารปฏบิ ตั ิ e-Lerning: from theory to practice 229

ศรีศกั ดิ์ จามรมาน และณฎั ฐณชิ า ชอโพธิ์ทอง “อีเอด็ ดเู คช่ันระดบั อุดมศึกษา” เอกสารประกอบการสัมมนา งาน Government ICT @ Computer Thai 2003 จดั โดย สมาคมคอมพวิ เตอรแหง ประเทศไทย ในพระบรมราชูปถมั ภ ณ ศนู ยแ สดงสินคาอิมแพ็ค เมืองทองธานี 18 ธันวาคม 2546 ศรศี ักดิ์ จามรมาน และณฎั ฐณชิ า ชอโพธิ์ทอง “การศกึ ษาทางอนิ เทอรเ นต็ ระดบั อดุ มศึกษา” เอกสาร ประกอบการประชมุ “แนวทางการพัฒนา e-learning ในระดบั อดุ มศึกษาไทย” โดยคณะกรรมการ อนกุ รรมาธกิ ารอุดมศกึ ษา ในคณะกรรมาธิการการศึกษา ศาสนา ศลิ ปและวฒั นธรรม วฒุ ิสภา ณ มหาวทิ ยาลยั สโุ ขทยั ธรรมาธริ าช 23 ธันวาคม 2546 ศรศี ักด์ิ จามรมาน.รา ง-การประกนั คณุ ภาพในการจัดการเรยี นการสอนทางไกลแบบอเี ลริ น นงิ่ .[ออนไลน] เขาถึงไดจ าก www.charm.au.edu/SCPaper/QA_eLearning.doc“ ศรีศกั ดิ์ จามรมาน.ความกาวหนา ทางเทคโนโลยกี ับทศิ ทางการจดั การศึกษาในศตวรรษที่ 21 (อีเลริ น นงิ่ กบั สาธารณสขุ ยุคดิจทิ ัล1).[ออนไลน]เขาถงึ ไดจ าก www.charm.au.edu/SCPaper/eLearningHealthPPDec06.doc สุญาณี เดชทองพงษ และอนชุ ยั ธรี ะเรืองไชยศรี (2550). เอกสารประกอบการสอนหลักสูตรผเู ชยี่ วชาญ อเี ลิรนนิง วิชา ความรพู ื้นฐานอเี ลิรน นงิ รุนท่ี 1. สุพจน เหลางาม.เทคนคิ การจาํ ลองสถานการณ (Simulation Model).บณั ฑิตวทิ ยาลัยการ และนวตั กรรม สาขาการจัดการโลจิสติกส(รนุ ท่ี 3) มหาวิทยาลยั เทคโนโลยีพระจอมเกลา ธนบรุ ี 2552.ออนไลน เขา ถึงไดจ าก http://logisticscorner.com/index.php?option=com_content&view=article&id=579:simulation- model&catid=43:technologies&Itemid=91 สรุ เชษฐ นอ ยฤทธ,ิ์ 2552 [Online]. Available from: http://www.isanonline.com/model1/contents.htm ( 2009, April 6 ) สํานกั งานคณะกรรมการอุดมศกึ ษา มหาวทิ ยาลยั ไซเบอรไทย www.ThaiCyberU.go.th อุทมุ พร จามรมาน (2543) . ความเขาใจเก่ยี วกบั การประกันคุณภาพระดบั อดุ มศกึ ษา. ภาษาอังกฤษ Allen and Seaman. Growing by degree online Education in the United States. [Online]. 2005. Available form : http://www.sloanc.org/resources/growing_by_degrees.pdf [2006, Dec 22] http://elearning.ppu.edu/file.php/1/eLearning/elearning.pdf Anderson, T. (2004). Toward a theory of online learning. In T. Anderson & F. Elloumi (Eds.) Theory and Practice of Online Learning, 33-59. Retrieved Feb 11, 2009 from: http://cde.athabascau.ca/online_book/ch2.html BJ Schone, 2007. Engaging Interactions For e-Learning [Online]. Available from: http://www.EngagingInteractions.com ( 2009, January 11 )230 อีเลริ น นงิ : จากทฤษฎีสกู ารปฏบิ ัติ e-Lerning: from theory to practice

Bridges, E. M. (1992). Problem based learning for administrators. Eugene, OR: ERIC Clearinghouse on Educational Management. (ERIC Document Reproduction Service No. ED 347 617)British Association for Open Learning (BAOL). (2002, April). The development, implementation and use of the BAOL Quality Mark: A report to the Department for Education and Skills. Retrieved July 29, 2003, from http://www.baol.co.uk/PDF /qmrepdfes.pdfBritish Association for Open Learning (BAOL). (2002, April). The development, implementation and use of the BAOL Quality Mark: A report to the Department for Education and Skills. Retrieved July 29, 2003, from http://www.baol.co.uk/PDF/qmrepdfes.pdfChoi, I. & Lee, K. (2009). Designing and implementing a case-based learning environment for enhancing ill-structured problem solving: classroom management problems for prospective teachers. Education Technology Research and Development. 57: 99-129.Coffey, H. (2008). Project-based Learning[Online]. Available from: http://www.learnnc.org/lp/pages/4753[24 May 2010]Council for Higher Education Accreditation Accreditation and Assuring Quality in Distance Learning. [Online]. Available from: http://www.chea.org/Research/Accred-Distance-5-9- 02.pdf?pubID=246 ( 2009, April 15 ).Council for Higher Education Accreditation .Accreditation and Assuring Quality in Distance Learning. [Online]. Available from: http://www.chea.org/Research/Accred-Distance-5-9-02.pdf?pubID=246 ( 2009, April 15 ).David, J. L. (2008). What Research Says About Project-based Learning. Educational Leadership. Febuary: 80-82.Feasley, C. & Olgren, C. (2005). Evaluation for Distance Education. University of Wisconsin- Madison, Department of Continuing and Vocational Eduation.Flynn, A. E. & Klein, J.D. (2001). The influence of discussion groups in a case-based learning environment. Education Technology Research and Development. 49 (3): 71-86. อเี ลริ น์ นงิ : จากทฤษฎสี กู่ ารปฏบิ ตั ิ e-Lerning: from theory to practice 231

Grant, M. M. 2002. Getting a Grip on Project-based Learning: Theory, Cases and Recommendations. Meridian: A Middle School Computer Technologies Journal[Online]. Available from: http://www.ncsu.edu/meridian/win2002/514/3.html[24 May 2010] H.S. and Tamblyn, R.M. (1980). Problem-Based Learning. An Approach to Medical Education. Springer Publishing Company : New York Woods, D. R. (1996). Problem Based Learning: How to Get the Most from Jason Rhode , 2007 [Online]. Available from: http://www.flickr.com/photos/jrhode/2041352741/in/set- 72157594502933981( 2009, March 29 ) Jonassen, D. H. (1997). Instructional design modesl for wel-structured and ill-structured problem- solving learning outcomes. Education Technology Research and Development. 45 (1): 65-94. Jonassen, D. H. & Hernandez-Serrano, J. (2002). Case-based resoning and instructional design: Using stories to support problem solving. Education Technology Research and Development. 50 (2): 65-77. Jung, H., Jun, W. and Gruenwald, L. 2001. A Design and Implement of Web-Based Project- Based Learning Support Systems. [Online]. Available from : http://www.springerlink.com/content/pgc1nfmvbbe1e08n/ [2009, April 28] Khattri, N., A.L. Reeve and M.B. Kane. 1998. Principles and Practices of Performance Asessment. New Jersey: L. Erlbaun Associates. Lane, J. L. (2007). Quick Tips for Case Writing. Schreyer Institute for Teaching Excellence [Online] Available on http://www.schreyerinstitute.psu.edu/pdf/CaseWritingTips.pdf (August 15, 2010) Lane, J. L. (2007). Case Writing Guide. Schreyer Institute for Teaching Excellence [Online] Available on http://www.schreyerinstitute.psu.edu/pdf/CaseWritingGuide.pdf (August 15, 2010) McDaniel, E. 1994. Understanding Educational Measurement. Iowa: Wm. C. Brown Communications, Inc. Moore, M. & Kearsley, G. (2005). Distance Education: A Systems View. Belmont, Calif. : Thomson/Wadsworth Online College Education. [Online]. Available from: http://www.onlineeducation.net/online- accreditation.html ( 2009, April 10 ).232 อีเลริ นนิง: จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ตั ิ e-Lerning: from theory to practice

Online College Education.[Online]. Available from:http://www.online-education.net/online accreditation.html ( 2009, April 10 ).Parker K., Nancy. The Quality dilemma in Online Education Revisited Chapter 13: Theory and Practice of Online Learning. [Online]. Available from: http://www.aupress.ca/books/120146/ebook/13_Anderson_2008_Parker-Online_Courses.pdf. ( 2009, April 17 ).Prensky, Marc. 2001. Digital Game-Based Learning. New York: McGraw Hill.Parker K., Nancy. The Quality dilemma in Online Education Revisited Chapter 13: Theory and Practice of Online Learning.Ritchie, D. & Hoffman, B. (1997). Incorporating instructional design principles with the World Wide Web. In Kahn, B. (Ed.), Web-based instruction. Englewood Cliffs, NJ: Educational Technology Publications.PBL,McMaster University, 3rd edition, March 1996.Sally M. Johnstone (2005) ”Quality Issues for e-learning: Policies,Practices, and theChallenges for the Future” NIME. International Symposium 2005, p.90-103.Susan D'Antoni, editor The Virtual University Models and messages Lessons from case studies. Available from: http://www.unesco.org/iiep/virtualuniversity/home.php ( 2009, April 15 ).Sally M. Johnstone (2005) ”Quality Issues for e-learning: Policies,Practices, and the Challenges for the Future” NIME. International Symposium 2005, p.90-103.Susan D'Antoni, editor The Virtual University Models and messages Lessons from case studies. Available from: http://www.unesco.org/iiep/virtualuniversity/home.php ( 2009, April 15 ).Teerajamornman, J. (2006). Assessing Students Online. Paper presented in Internatioal Conference in e-Learning, orgainzed by Assumption University.Terry Anderson and Fathi Elloumi . Theory and Practice of Online Learning. Printed at Athabasca University, 2004 [Online]. 2004 . Available form : http://cde.athabascau.ca/online_book/pdf/TPOL_book.pdfWang, Qi, Quality assurance-best practices for assessing online programs. International Journal on E-Learning April 1, 2006Wang, Qi, Quality assurance--best practices for assessing online programs. International Journal on E-Learning April 1, 2006 อเี ลริ น์ นงิ : จากทฤษฎสี ่กู ารปฏบิ ตั ิ e-Lerning: from theory to practice 233

Waterman, M. A & Stanley, E.D. (1998). Investigate case based learning. In John Junck and Virginia Vaughan (Eds). BioQUEST Libriry V. Acadeic Press. [Online] Available on http://bioquest.org/case99.html Weatherby, K. 2007. Project-based Learning Around the World. Learning and Leading with Technology. Febuary: 12-16. Williams, D.D., Howell, S.L., & Hricko, M. (2006). Online assessment, measurement and evaluation: emerging practices. Hershey, Pa: Information science Publishing, c2006. http://chiron.valdosta.edu/whuitt/col/cogsys/bloom.html http://www.nwlink.com/~donclark/hrd/bloom.html E-Learning Concepts and Techniques. (2009). E-Learning Evaluation [Online]. Available URL: http://iit.bloomu.edu/Spring2006_eBook_files/chapter9.htm Evaluating E-Learning Developments . (2009). [Online]. Available URL: http://www2.warwick.ac.uk/services/ldc/resource/eguides/elearning/ William Horton. (2004). E-Learning Evaluation. America Society for Training & Development (ASTD). URL:http://www2.warwick.ac.uk/services/ldc/resource/eguides/elearning/ William Horton. (2004). E-Learning Evaluation. America Society for Training& Development (ASTD).234 อีเลริ นนิง: จากทฤษฎีสกู ารปฏบิ ัติ e-Lerning: from theory to practice

คณะผจู ดั ทำทป่ี รกึ ษา เลขาธกิ ารคณะกรรมการการอดุ มศึกษารองศาสตราจารยกำจร ตตยิ กวี รองเลขาธกิ ารคณะกรรมการการอดุ มศึกษาดร.สุภัทร จำปาทอง ทป่ี รกึ ษาโครงการมหาวทิ ยาลัยไซเบอรไทยผูช ว ยศาสตราจารย ดร.เชาวเลิศ เลศิ ชโลฬารผเู ขียน ผอู ำนวยการโครงการมหาวทิ ยาลยั ไซเบอรไ ทยผูชวยศาสตราจารย ดร.ฐาปนีย ธรรมเมธาผพู ิจารณาผลงานวจิ ัย ท่ีปรกึ ษาโครงการมหาวทิ ยาลยั ไซเบอรไ ทยผูชว ยศาสตราจารยส ุพรรณี สมบญุ ธรรม จุฬาลงกรณมหาวทิ ยาลยัรองศาสตราจารย ดร. อรจรีย ณ ตะก่ัวทุง มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตรรองศาสตราจารยส ายสมร ศรสี ุขประเสิรฐ จฬุ าลงกรณม หาวิทยาลยัรองศาสตราจารย ดร. จินตวรี  คลา ยสงั ขผจู ดั ทำรปู เลม เจา หนา ที่ผลติ ส่ือ โครงการมหาวิทยาลัยไซเบอรไ ทยนางจติ ตมิ า ระวังภยั