"Қазыналы Қарасай"

айында ауданды к газсттщ казакшасы жабылып, тек орыс тшжнде !993 жылга д ей ж отыз жылдай шыгып турганын каскеленд'к окырмандар жаксы бм сд ь !993 жы лдан бер) газет ею ттлде-казак ж эне орыс тйннде «Заман жаршысы» деген атпен шыгып келед!. Б уп н де ом)р езгеред!. ЕлжмЬ тэуелс<зд)к алды . М уны н оз) баспасоз кызметкерлср!Н)Н дс тыны сы н аш ы п, ел алды ндагы каламгерлжк пары зын айкы ндай тустж. Газет б у п н д е жана техннкамсн каруланган. Комиьютерде тер м ш , беттелсд! «Заман жаршысым аудан э ю м н н н колдауы м сн жары к керуде. Ж урналистер эрдайы м аудан эк<м) /^рмАтмсмм^у келес# самым усш#м^ И !491

Ансар Турсынханулы Мусахановтын камкорлыгы мен кемепн айкын сезжнед). Б упн де газет тиражы !2Н 0 данага жетт). Бупн танда газет редакциясында 9 кызметкер енбек етед), онын жетеу) жогары б)Л!мд!. Бугш п кун1 газетт!Н мазмунды да керкем, сапалы д а тар- тымды шыгуына мол улес косып келе жаткан журналнстер А.Исаеванын, К.Копбаеванын, Н.Элменбетованын, А.Кыстыкбаеванын, Т.Мухтарованьщ, Б.Кадыковтын, компьютерш! КБалабекованын, сондай-акбас есепш )Э. Турлымбекованын, фотот<лш! Е.Элиаскаровтын ес)мдер! аталды. Мерейл) би<ктен осы газетте эр жылдары енбек еткен редакторлар мен журналистерд) де курметпен еске ала- мыз. Газет1М)зд!н !957-1962 жылдардагы редакторы, карт журна­ лист, согыс жэне енбек ардагер1 Усенбай Тастанбековке алгысымыз шекс)з. Э р жылдары Ашыкулы, Эбд)рахманов, М.Саламатов, Э.Элиев, К.Ержанов, Э.Жайлаубеков, И.Тарнов, ВДанилю к, Д.Зенков, С.Волков, Ш.Садыканулы газет редакциясына басшылык жасап, ужымды уакыт алга койган мжидеттердж жузеге асыруга жумылдыра б)лд]. 2002 жылдын тамыз айынан Этесш Кубиев бас редактор мш детш е к<р!С!п, ага буыннын жаркын <стерш, )зпл)к )3)н жалгастырып, б у п н п заманмен ун деспруде тын шыгармашылык !зден)стер) мен куантып келед). «Ш абыт жэне К» жауапкершынп шектеул) сержктестйгп !998 жылы Магазов Кер1мжан Алматы облысында алгашкылардын б<р) болып «Шабыт кооператив!н ашты». 2002 жылы «Шабыт жэне К» ЖШС ы болып кайта курылды. Тэуелс)з Казакстан мемлекет)И)н уыгынын бер)к, шанырагынын би<к болуына К. Мага­ зов баскарып отырган «Шабыт жэне К» жауапкершЫ п шектеул! сер!ктест!Г! шеберлершщ коскан улесж комакты. Жапон ел!нен шыккан юш! баспахана «Коника» кесед), жазады. Ек) метрл)к улкен «Муль­ тикам» кесетш аппаратура орнек салса, «Неоновый» жарнама станог) кала кошелерш мейрамхана, кафе !штержн безенджред). Дизайнерлжк офис биыл салынып, пайдалануга бершд). Т)г!н цехы мен баспа станоп баска болмеге кош)р!лд). Аукымы кен, мумк!нд)п мол «Шабыт жэне К» жауапкершЫ п шектеул) сер)ктест)Г! маманда- рына Карасай, Жамбыл аудандарынын мекемелер! сураныс бер)п келед!. Мекемен)н жет!ст)ктер): 2007 жылы Елбасы Н.Н Назарбаевтын «Нур Отан» халыктык - демократиялык партиясынын Алгыс хаты, К Р мемлекегпк Туы жэне Елтанбасын жасау у или Эд)лет министрл)П 2006 жылгы карашадагы серия А А , № 00044 лицензиясын «Шабыт жэне К»

ЖШС - га ржнмдсп, Казахстан бойынша рэм<здерд) жасап салуга руксат бсрген. !998 жылы Карасай ауданынын эмлсмасына конкурс жарияланганда К X . Магазовтын жумысы узд<к дсп танылды.

Т уауьм м ж аам к Байбактинов Кайрат Жумад!лулы Байбактинов Кайрат Жумэдшулы 196! жылы 20 кантарда Алматы облысы Каскелен ауданында Шамалган ауылын­ да дуниеге келген. !978 жылы Фурманов атындагы мектепт) б т р д ). !982 жылы Ал­ маты каласындагы Казак Мемлекетпк спорт жэне туризм институтын бт р д ). 1982Н983 жылдары Шамалган ауылындагы №92 Калалык кэе)пт)к-техникалык училищесшде, !983-!984 жылдары Фрунзе атындагы орта мектепте денешыныктыру пэн) м у га л т ) болып кызмет )етед) !984-!985 жылдары Кенее Армиясы катарыида эскери борышын отеген. !985-!988 жылдары № Н Ауылдык кэсшпк-техникалык училищеешде дене шыныктыру пэн) мугал)м) болып кызмет )стед). !988-!990ж ж . Каскелен аудандык кенес)н!Н депута­ ты, аудандык спорт комитетннцторагасы болып кызмет аткарды. !990- !992 жж. балалар мен жасесшр)мдер спорт мектеб!нде ат спортынын жаттыктырушысы болып кызмет )стед). !992-!994 жылдары Каскелен каласындагы шаруашылык - есеп базарынын директоры. !994-!998 жылдары Жср-Ана» акнионерл)к компаниясынын Президент), !999 жылдын тамызыиан бастап «Бекжа)) жэне К » жауапкершЫ п шектеул) сер)ктеет)Г)И)н бас директоры кызмсттерш аткарган. !999 жылы 29 ма- мырда Алматы облысы Карасай ауданы Шамалган ауылдык аумагында ауыл эк)М) кызмепне тунгыш рет баламалы турде жалпыхалыктык сайлау етк)3)ЛД). Сайлауга катыска!) жет) ум)ткерд)Н ншнен Кайрат Жумад)лулы 52,7 пайыз дауыс жинап, Шамалган ауылдык аумагынын эк)М) болып сайланды. 2005-2006 жылдары Карасай ауданы эк)М )нщ орынбасары кызметш аткарды .2007 жылдан казфге дейш КР мемлекепзк кызмет )стер) агентппн щ Алматы облыстык аумактык баскармасынын орынбасары кызмепн аткарып келед). 2002жылы Эл-Фараби атындагы Казак Улттык Мемлекепзк университет)не окуга туеш, 2004 жылы зангер мамандыгы бойынша б т р д ). 2005 жылы Халыкаралык мамандыктар институты на туеш, 2009 жылы Казахстан Мемлекетпк экономика жэне кукь!к Академиясын каржы мамандыгы бойынша б)Т)р)п шыкты. Кайрат Жумадшулы «Казакстан Республикасынын Парламенпне !0 жыл» медал)мен, «Мемлекегт)к кызмет )стер) А ген п )г)н е !0 жыл» тесбелгмимен марапапалган. «Отан» республикалыксаяси партиясынын саяси кенес)н)н Алгыс хатымен марапатталды.

^аскелец калалы к аумагы Каскелен калалык аумагы !935 жылы курылды. Калалык аумактын жер колем! - 7928 га. Аумакка карайтын елд! - 3. Каскелен каласы, Эйтей ауылы, Кектебе ауылы. Каскелен каласы. Аумактагы халык саны - 6422!. Ау.) !24455. Калалык аумакта 43 - тен астам улт ок!лдер! турады. Улы Отан согысынын о т —жалынында Каскелен аумагынан мыннан астам ер-азаматтар майдан даласына аттанды. Каз'рп танда Улы Отан согысынын 47 ардагер! турады. Ардагерлердщ ерл!к Истерт бейбгг заманда жалгастырын, Ауганстанда интернационалдык борышын отеп келген азаматтарда Каскелен аумагында зор курметке ие болып келед!. Калалык аумакта ауган согысынын 7! ардагер! турады. 1963 ж. 3 сэу!рдсг! Каз КСР Жогаргы Кецес! Прсзидиумынын Жарлыгымен Каскелен ауылы аудан карамагындагы калалар са- С.Ж.Жмл басе натына енпз!лд]. Осы жылы курамына Известковый, Интернаци­ ональный, Авангард, Восход ауылдары к!рген Каскелен калалык Кенес! курылды. !969 жылы Каскелен калалык Кенес! халык депутаттарынын Аткару Комитет! курылды. /(0,70.76/^ ЗКАМММЖ !97! жылы 9 акпандагы Алматы облыстык Аткару Комитет!Н!ц шеш!М!МС!! Авангард, Восход ауылдары Каскелен калалык Кенес! курамыиан алынып. Октябрь ауылдык Кенес! курамына енпзшд!. !992 жылы 5 акпанда Алматы облысынын Халык Депутаттары КенесМ н шеш!м4мсн Интер­ национал ауылынын атауы Эйтей ауылы дсп езгерплд!, ал !992 жылдан эк!мш!Л!к атауы Каскелен калалык эю м ш й н п деп кайта атала бастады.

% М Д 7М% <риммри<ды К тм О л м м нем ор&^лултбу?/ ^^^^П .И С припцов ;!^ г А.Б.Булгакбаев (1959 - 1972 жж.); А.А.Бурбаев (1972 - 1977 ж ж ); А.О.Медеуов (1977 - 1984 жж); М .Б.Баймурзаев (1984 - 1988 ж ж ); А.К.Тогаев (1988 - 1997 ж ж ); С .Ж .Ж ы лкыбаев (1997 - к д ). Ятбосм^м^ #/00 боймммду дм/пам лога^д .меюи^ммму Алматы облыстык этмшцмпнщ 2007 жылгы 18 казандагы №204 Каулысы бойынша жэне облыст!ик Мэслихаттын шсш)м)меи Извест­ ковый атауы Кок-тебе болып озгертжлд!. Каскелен каласынын экономикасы мен мэдениет!н<ц ерксндеу)не ерск- ше енбек сщ'рген кайраткерлер катарында К,Молдабсков, С.Туякбаев. Н.А.Алдашев, С.А.Атекеев. А.Б.Булгакбаев. А.КДоспанов,Э.А.Белг)баев. ЭК-Тогаев. Б.Ом<рэлисв, БКосунов снякты ел курметзне боленген азамат- тар бар. Каскелен калалык аумагында 8 орта мектеп орналаскан. Олар: Абай атындагы орта мектеп -гимназиясы, В.Г.Бслинский атындагы орта

мектеп (оры с т ш н д е бжл<м беред!.). К осунов аты н дагы о р т а м ектеп, А .П уш кин аты н дагы орта мектеп (аралас), А.Байжанов атындагы орта мектеп (казак тйпнде), С.Керимбеков атындагы орта мектеп (казак тЬпнде), К С этбасв атындагы орта мектеп (аралас), Н .Э лш кулов атындагы орта мектеп. Эйям?й ам/ылу солжамя/яы Абай аты ндагы орта мектеп - гнмназнясы !937 жылы кантар айы нын ВКП (б) Казакстан олкел)к комитетш щ пленумы каулысынын нег)3)нде !937 ж ылгы кыркуйекте аудан орталыгы Каскелен селосында казак орта мектеб) аш ы л д ы . М ектепке !945 ж ы л ы у л ы акы н А бай ес<м! бермдж. Мектеп !998 жы лы желтоксанда мектеп - гимназия мэртебесш е ие болды. Каз)р мектеп - гим- назияда 67 м угал)м ж ум ы с йггейд), 946 окуш ы б)Л)м алады . М ектеп - гим назияда 3! сы ны п бар. М ектептщ дам у тарихы мен алды нгы катарлы бш!м ордасына айиалуына мсктспт)н эр жылдардагы басшылары: Багман Кеижскссв, М ахмут Оспанбеков. Ыдырыс Жанетов, Орал Токмурзин, А йтбек Бейюов, Габдолла Мсйрамов, Ж апсарбай Булдсбсков. Эбджрахман Байжа-

нов, Шымырбасв Даулетбай, Жанузакова Кулэй, Эд!лбеков Нурмаганбет, Эз)баев Уэли, Кошанова Мэрия, Кикымов Манас, Муканова Мария, Саратова Нагима сиякты тэж)рибес) мол бЫ кт) мамандар улес косса, буг)нг) кундеп мектеп - гимназия директоры Мухамедярова Баян Эбд)кер!мкызы мектепт)и озшд)к иг! дзетур] мен заман талабына сай шыгармашылык )зден!стер)н жалгастыруда. Устаздык улагатымен та- нылып, ел ыкыласына беленген Шэршо Эди, Катталов Рахметолла, Иса­ ев Сей)тхан, Отепова Шэмшия, Балгабеков Базкеи, Кенжебекова Барап, Сапаргалиева Нурила, Сапаргалиев Мукаш, Бейсембетов Капас, Аскаров Эсет, Нус<балиева Жуз)мхан, Кулмаганова ГауЬар, Кулмаганов Габдолла, орыс тмн мугал)м) Байер, Игилманов Уэли, Байжанова Зубайра семлд! ез !С)Н)н нагыз майталмандары шэк!рттер журег!нен орын алган. Бул мектепт) Казакстан Республикасынын Президент! Нурсултан Эб!шулы Назарбаев, Алматы облысынын басшыларынын б!р< Ед!ге Жунюбеков, белпл! журналист - жазушы Усенбай Тастанбеков, педа­ гогика гылымдарынын докторы Орал Токмурзин, жазушы Сейдахмет Берд!кулов, акын - жазушы Нурсултан Эл)мкулов сиякты республикага белг!л! азаматтар б)Т!рдь В.П Белинский аты н дагы орта межггеп Мектеп !867 жылы курылган. !948 жылы мектепке орыстыи атакты эдебиет сыншысы жэне педагогы Виссарион Григорьевич Белинскийд!н ес)М! бер!ЛД!. !999 жылы Белинский мектебше гимна­ зия мэртебес! бер)лд). 2003 жылдан бер! Белинский мектеб)н С.А. Мецд!кулова баскарып келед). Каз)рг) танда мектепте 87 мугал)м кызмет !стейд! жэне !400 окушы б)Л)м алады. Мектепте «Аргонавт» балалар гылыми когамы жумыс ктейдь 2004 жылы мектеп тулеп А.Омарбеков (мугал)м) Н. Ссмижонова) Грецияда математика пэн) бой­ ынша етк!3!лген халыкаралык олимпиадада ек)нш) орынды женш алды. 2007 жылы мектеп езш щ !40 жылдык мерейтоын атап отть

А.Байжанов атындагы орта мектеп Мектеп гимаратында !967-!993 жылдар аралыгында Каскелен педагогикалык училещес! орналасты. !993 жылдан бастап А.Байжанов атындагы орта мектеп болып кайта курылды. !999-2000 оку жылынан бастап, б)Л!м жуйес! казак тынне кош!р!ЛД!. Мектеп директоры Лэйлэ Абзаматкызы Косаева жана гасырдын бэсекеге кабш егп б!Л!мд] урпагын тэрбиелеу !С!нде мол тэж!рибе жинаган б!л<кт! басшы. Аумак халкы спорттагы узд!к жет!ст!ктер!мен ерекшеленген : А.Махамбетова (дойбыдан К Р чемпионы), Н.Пернебаев (дойбыдан К Р 2 дуркш чемпионы) сиякты жастарды улп тутады. Сс<?ыс 7лл Калалык аумакта - 3 (420 орынды) балабакша жумыс !стейд!. «Сандугаш» балабакшасы )992 жылы казак т!Л!нде жумыс !стейт!н балабакша болып ашылды. Сол уакыттан бер! балабакша менгеруилс! кызмет)н Ж.Н.Багындыкова аткарады. Балабакшада каз)рг) уакытта !2 тэрбиеш) енбек етед) жэне !85 бала тэрбиеленуде. Калалык аумакта 4 колледж бар. Олар: «Мэдениет» колледж!, Техникалык колледж, «Аяжан» медининалык колледж!, «Жэрдсм» медициналык колледж!.

Сонымен катар СЖ андосов атындагы № И техникалык лицей, косалкы мектеп - интернаты, санырау балаларга арналган когамдык уйы м жумы с )СТеЙД). Мэдениет ошактарына токталсак: Карасай ауданынын тарихи - елкетану музей), аудандык мэдениет уй), кжтапхана орналаскан. Карасай аудандык Мэдениет уйжнде «Ардагерлер хоры» уйжрмес), «Акыска» туржк ултты к - мэдени орталыгы (директоры С.Ибрагимов) жумыс )стейд). Калалык аумактагы денсаулык сактау орындары: !. Аудандык орталык аурухана (200 орындык); 2. Калалык жукпалы ауру- лар ауруханасы (!20 орындык); 3. Калалык акылы медициналык орталык (48 орындык); 4. С.Мустафаевтыц клин %%млюй (ууЭямммьм; (20 орындык); ! Фелдшерл)к-акушерл)к пункт (Эйтей ауылы); Жалпы медициналык МБй&мируяей мекемелер саны - 40. Олар: Карасай аудандык санитарлык-эпидэкспертизалык орталыгы; Каи кую станциясы; «Бранк и К» медициналык орталыгы; «Нур» медициналык орталыгы; Дэр<ханалар; Т)с емдейтш кабинеттер. Медициналык мекемелерде 23! жогаргы санатты дэр)гер, 289 медбике кызмет )стейд). Калалык аумакта ек) шипажай орналаскан. Олар: «Сары-Арка» ши­ пажайы (!50 орындык); «Таи» демалыс уй) (50 орындык). Шипажай- лар Казакстанныц тукп<р - тукп)р) мен жакын ш ет елдерден келепн демалушылардын е)) суй)кт) демалу орнына айналган. Аумактагы спорт мекемелер): стадион, Карасай батыр атындагы балаларга арналган спорт кеше))) жэне жасесп)р)мдерд)н спорт мектеб). «Аоз ЖШС

Каскелен калалык аумагында Карасай аудандык халыкка кызмет керсету мекемелер! орналаскан. Олар: 1.Халыкка кызмет керсету орталыгы; 2.Эд)лет баскармасы; З.Толем акы телеу орталыгы; 4.Казынашылык; 5. Турл) денгейдег! банктер; б.Аудандык эскери комитет); 7.Аудандык !шю !стер Бел! 8.Мемлекетт)к казыналык кэсшорын «Благоустройство»; 9.КСК ЖШС «Тазалык», ЖШС «Б)рл)к»; !О.Жылжымайтын мул)кт) т!ркеу а ге н гп п Я. Электр байла­ ныс торабы. !2. «Ушконырирригация» сушаруашылыгы. Калалык аумак халкына - !2 жанармай кую бекет), 8 монша, 17 автокел)кке техникалык кызмет керсетет)н бекет, !9 шаштараз, !4 кел)к жуу орындары, !! децгелек жендеу орындары, 3 почта бел!мшес), ! АТС кызмет керсстсдй Диасам сяор/п Агешсм/ 69! орта жэне шагын кэсшкерлйстщ курылымы бар. Нег!зп <р) кэсшорындары: «Хамле» ЖШС. «АКСУ» ЖШС, «Даулет- Серпш-603» А К- «Ремдорстрой» «АК.Алматыгазсервнс - Хол­ динг» ЖШС, «!8КЕК С О М Р А ^ » ЖШС, «Каскелен автобус парк)» ЖШС, «КСМК-2» ЖШС « ПМК - 6 !3» ЖШС, «Эльдар» СПК. Аумакта 34 саяжай бар. УН !3 9 №

Шамалган ауылдык аумагы Шамалган ауылдык аумагы !983 жылы курылды. Ауылдык аумактын жер колем! — 25,95! гектар. Шамалган ауылдык аумагы 6 елдж мекеннен турады. Олар: Шамалган, Енбекин, Уштерск, Сауыншы, Кумарал, Айкым. Аумактын орталыгы-Шамалган ау­ ылы. Ауылдык аумак халкынын саны - !88!2 адам, отбасы саны - 3778. Аумакта 2 0 - дан астам улт екшдер) турады. Шамалган ауылы егемен ел тарихы тер)нем ерскшс орын алады, себеб) бул ауыл ел!М)здщ алгашкы Президент! Н.Э.Назарбасвтын юнд!к каны тамып, есейш - ержеткен, улкен Руслам ем)рге канат каккан киел) мекен). Аумактын Мрймбае# кыскаша тарихына кез жупртсек: !907 жылы Жет)су облыстык кешькон баскармасы Вер­ ный каласынан 36 шакырым жердег) Шамалган езенш щ жанынан Ресен конысаударушыларынаарнапконыстандыружертел)М)нбелд). Облыстык статистикалык комитетт)н хатшысы В.Е.Недзвецкий курастырган «19!3 ж. ! кантардагы Жетюу облысындагы эк)мш)л)к курылгылар, отырыкшы пункттср жэне кешпел) болыстар» аныктамасына сэйкес !9!0 жылы Турк)стан генерал-губернаторы А.В.Самсоновтын ес)м)мсн аталатын Самсонов ауылынын негп! каланды. !9!3 жылы ауыдда !46 аула бол­ ды. !9!3-!9!8 жылдын кантары аралыгында ауыл Самсонов деп, ал !9!8 жылы мамырынан Шамалган деп аталабастады. !929-!930ж ж . Шамалган колхозы курылды. !935 жылы 3! кантарда Казакстан Орталык Аткару Комитепнщ каулысына сэйкес, Шамалган ауылдык кенес) курылды. Алгашкы колхоз терагалары: В.В.Бобков (!930-!93! жж), В.ГМорозихин (!93!-!933 ж ж ). Ситников (!930-!93! ж ж ), Красиков(!946-!95! жж), Ф.Ивакин (!95! ж ).

[954 ж. ауылдын атауы Фурманов колхозы болып езгерт!лд!. Осы жылы Фурманов пен Воро­ шилов колхозы косылып, Ворошилов атындагы колхоз деп атала бастады. Колхоз председател! болып Федор Ивакин сайланды. Колхоз осы жылдары алдынгы катарлы миллионер колхоздар катарына косылды. !959 жылы Шамалган колхозы Шамалган совхозы болып кайта курылды. Э р жылдардагы кызмет еткен совхоз директорлары. Ф.Д.Ивакин (!959-!96!), Милютен (!96!-!964), И.А.Бухарин (!982-!986), В.Зароченцев (!986-!989), С.Сэдуакасов (!989-!996). !983 жылы Шамалган ауылдык кенес! курылды. !996 жылы Шамалган совхозы таратылып, ж^кешеленд]ру жузеге асырылды. Ауылдык кенестщ терагалары: В.Шустов, А.Алимбстов, Я А.Ж.Шымшыков (!992-!993), КО.Медеуов (!993-!994), КЭДатубаев (!994-!995), Е Д.Оразалиев (!995-!999). !999 жылы 5 маусымын- ]да Шамалган ауылдык аумагында Республикада тунгыш рет ауыл [этмше жалпы халыктык сайлау етюзшдг Халыктын улкен ыкыласы мен сен)М!неие болган «Бекжан» жауапксрийлп) шектеул) сер!ктест!Г!Н)н бас директоры КЖ Байбактинов52,7% дауысжинап, Шамалган ауылынын эк<м) болып сайланды. Шамалган ауылдык аумагынын эк)мдер): КЖ Вайбактинов (!999-2005), Е.Н.Алдашев (2005-2007), А Ж.Шымшыков (2007-2009), Р.К.Кер!мбаев (2009 жыл­ дын кыркуйепнен казфге дейш). Улы Отан согысынын отты жылдарында аумактан 600 ер - азамат согыска аттанды. Олардын жартысына жуыгы елге оралып, бейб)т енбекке араласты. Каз)рг) танда аумакта Улы Отан Согысынын 6 Ля Фдзылонм*/ ардагер) турады. Олар: П.К.Иванов (Кызыл Жулдыз орден!, Ерл!Г! яюрядлсм уш!н, Ленинградты азат еткен) уш!н медал)мен жэне 9 мерекелж медальдарымен марапатталган), Ч.Идрисов(! !! дэрежел! Улы Отан Согысы орден)мен, медалдармен марапатталган), А.Я.Сидоренко (Кызыл Ж улдыз орден!, Жапонияны женген) уш!н медал)мен, !0 мерекел!к медалмен марапатталган), А.А.Спицын(Н-!Н дэрежел) ]Улы Отан Согысы ордешмен, Жапонияны женген! уш!н мсдал)мен, мерекел[к медалдармен марапатталган), В.Н.Шустов (Кызыл Жулдыз орден), Германияны женген) уш)н, Жапонияны женген) уш)н, Кенигсбергт)н алынуы медал)мен т.б. медалдармен марапатталган), К.Юсупов (Н-Ш дэрежел) Улы Отан Согысы ордендер!мен. Гер­ манияны женген! уш!Н мсдал4мен марапатталды). Улы Отан согысы ардагерлер!Н!н ерлж )стер!н бейб!т заманда жалгастырып, Ауганыстанда интернационалдык борышын етеп келген азаматтар да Шамалган аумагында зор курметке не болып келед). Аумакта 47 ауган согысынын ардагер) турады. Аумактын спорттагы жет!ст!ктер!не токталсак: !986 жылы Респу­ бликада алгашкылардын б!р! болып Шамалган ауылынын тургыны О/мам смысымы^ Бакишев Сер)к Тойбайулы бокстан КР чемпионы атагын иеленд). Сонымен катар Т.Сыдыков бокстан КР спорт шебер), жастар ара- сынан Азиянын кола жулдегер). К.Байтелов Тай-бокстан элем чем­ пионы. Аумакта 5 мектеп жумыс !стейд!. Карасай батыр орта мектеб! (700 орындык); М.Эуезов атындагы орта мектеп (640 орындык); Шамалган мектеп - гимназиясы (600 орындык); Енбекни орта мектеб) (250 орындык); Шамалган орта мектеб! (600 орындык). Карасай батыр орта мектеб! аумак тарихынын торшсн орын алады. !9!9 жылы алгашкы бастауыш мектеп ашылды. Мектеп жетекиис! болып Б.Богданов сайланды. !930 жылы мектепке Фурманов ес!М! бер)Л!П, жет! жылдык болып ашылды. !948 - !957 жж. осы Фурманов мектеб!нде !69 2)

ел)М)зд)н Президент) Н.Э.Назарбаев б)Л)м алды. !956 жылы мектеп Ю жылдык болып кайта курылды. !974 жылы жана мектеп уй) салынып, пайдалануга бержлд) (директоры Т.А.Абдулкаримов). &МИЬ%? О/УЖО .МСЯЯУСбш/// !999 жылы 2! соу)рдс Фурманов атындагы орта мектепкс казактын хас ба­ тыры Карасай есжм) бершд). Мектепте Ел- басы НЭ.Назарбаев ом)р) мен кызметше арналган «Шапагат» муражайы жумыс кгтейд). Муражайга ардакгы устаз, «Курмст белпсЬ> орденжщ иегер) ИШ.Байконысова жетекпнлж етедж.2008 жылдан Карасай ба­ тыр орта мектеб)н «Казакстан Республика- сы Б)л)м беру юшщ курметт) кызмстксрЬ>, «Шапагат» медал)нщ негер) Е.МДалабаева баскарып келед). Дарынды басшы МеруертТолсгенкызынын бастамасымсн мектепте окушылардын гылыми когамы жумыс жстеп, Елбасы ]сабактары ж урп зтед). Мектепте сапалы б)Л)м. саналы тэрбие берш, озык тэж)рибслер)меи болжежп журген шыгармашыл устаздар бар. Олар: И.ЕРгнзбаева, ГМ.Алтынбасва, Б.К^Дюссбасва. ДТ.Баракбасва. С.Н.Эйтнмбетова. ГМ.Айдарханова, ЗН.Испанова, О.Н.Шкарупина, Ж Ш Карабекова, ОВ.Ш тыбен. ГА. Джанабергенова. У.К^Малибаева.О.И. Черникович, Н.Н.Болтенко. Мектеп спорттык жет)ст)ктср)мси де ауданга танымал. Тогызыншы сынып окушысы Тойбасв Айтас Республикалык жарыста 1 орынды иеленд!. Агыбаев Алматбск 2008 жылы Унд)стан мен Баку де бокстан еткЫлгсн элем чемпионатында ! орынды жсн)п алып. жулдегер атанды. Мектеп тулектер) «Болашак» багдарламасы бойынша

шет мемлекеттерде б!Л)м алуда. Олар: Ж ай лауб ай Ерлан Д у й сен б еку лы 2006-2009 жылдары АКШ-тын Колифорния штатындагы Монтери халыкаралык зерттеу институтында б)Л)м алый, Алматы каласында экономист - финансист мамандыгы бойынша кы зм ет )стсйд). Бакишсва Сэния Сер!ккызы 2008 жылдан «Болашак» багдарламасы бойынша Англиянын БАСИ каласында экономика-финанс магистратурасында б)Л)м алуда. М.Эуезов атындагы орта мектеп 1963 жылы курылды. [976 жылы мектепке М.Ф.Фрунзс се)м). !995 жылы зангар жазушы М.Эуезов ес!М1бершд). Каз:рг) танда мектепте 740 окушы бш!м ала­ ды, 63 устаз енбек етед]. Мектепте дарынды окушылардын гылыми когамы жумыс ютейдж. 2002 жылдан каз<рге дей)н мектеп директоры кызмет<н «Бмнм беру кш )н узд)Г)», Ы.Алтынсарин медалнин иегер) Я.А.Карабалина абыроймен аткаруда. Ш амалган ауы лы ндагы мектеп-гимназия 2003 жылы заман талабына сай салынып, 2004 * жылы ЗОтамызда пайдалануга бершд). Мектепте 67 устаз енбек ет<п, 750 окушы б!Л!малады. Мск- тсп тулектср) жыл сайын етк13!летш УБТ-тест)леу сынагынан ауданда ен жогаргы жет)ст)ктсрге жег)п келед]. Мектеп директоры кызметш «Бш!М беру к!н щ узд)гЬ) Ф.И.Баймуратова аткарады. Денсаулык сактау саласы бойынша: аумакта б)р !50 орындык емхана жонс б)р аурухана халыкка кызмет керсетед). 2006 жылы Шамалган ауылында коп 8. профиль;п сонгы улг)мсн жабдыкталган аурухана пайдалануга бер)лд4. Онда !27 медицина кызметкср) жумыс )стсйд).

Елбасынын «!00 мектеп, 100 аурухана» багдарламасына сэйкес 2008 жылы жана улгщег) балабакша (280 орын), каз!рг! заман талабына сай сэнд) улгщег) мектеп уй)Н)н (600 орын) курылысы салынып, 2009 жылы 2 сэу)рде пайдалануга бер)лд). Аумакта №2 кэс)пт)к лицей) (450 орын), Шамалган су шаруашылыгы колледж) жумыс )стейд). Колледж (директо­ ры Т А.Ибрагимов), «Экономика», бухгалтерл)к есеп, аудит, «салык )С)», «гидротехникалык курылыс», «экология» табиги ресурстарды унемд) колдану салалары бойынша мамандар даярлайды. Шамалган № 2 кэс)пт)к лицей) (директоры Б.Ж.Аманов) ауыл шаруашылыгына кажетт) 8 сала бойынша мамандар даярлайды. Аумакта мэдениет уй), 2 балабакша, 24 дукен, 2 монша, халыкка кызмет керсетед). 253 шаруа кожалыгы бар. Орта жэне шагын енеркэсш мекемелер): ЖШС «БН Винзовод» (308 мын АКШ акшасы), ЖШС «Роза» (Ушконыр минералды суы), ТОО «Нурбол», ТОО «Сигма», ТОО «БН Инвест», ТОО «Экофуд». ШдМЯЛАМ/ я%рж#мдсммм?? ом/ылу Е ^б^сы //.йязб%?бяее А^тяысуиы

Елтай ауылдык аумагы Елтай ауылдык аумагы 1983 жылы курылган. Орталыгы - Бсреке ауылы. Аумактын жалпы колем! - 14501 га. Елд! мекен- дер саны -11. Олар: Береке, Елтай, Исаев, Каратебе, Жармухамбст, Кекезек,Рахат, Кектоган, Мэдениет, Аксенгжр, 71 разъезд.Кеп ултты аумак болып есептелед). Халык саны - 10840 адам. Н епзп улт казактар - 86 % - ы курайды. Казжрг! Елтай ауылдык аумагы бурынгы Верный уем. Улкен Алматы болыстыгына караган. Болыстык курамына№ 5 Каратебе. № 1 Коске, №8 Сиыршы ауылдары кфген. Байбосын Тамабаев бастаган 1916 жылгы улт-азаттык козгалыстын негпг4 ошагы ]болган аймак. 1928-1930 жж. ел)М)здеп ужымдастыру кезен'нде №! Коске. № 5 Каратебе, № 8 Сиыршы ауылдары 61р!г1п Молотов, Елтай. Ле­ нин, Сталин, Жармухамбет, Кекезек колхоздары болып курылды. 1929 жылы каз<рп Карасай ауданынын орнында ек< аудан - Ка­ линин жэне !лс ауданы курылды. Калинин ауданынын орталыгы - Каскелен. ал 1ле ауданынын орталыгы алгашында Ашташкен (Сандыкбай) кейш Елтай ауылы болды. Елтай, Ленин, Молотов колхоздарын ен алгаш Э.Мыктыбеков, К.Эж1беков, Ж. Акымжанов, С.Шабдарбаев сиякты азаматтар баскарды. КеЙ!НГ! жылдары Елтай колхозын - А.Ш эршкулов (1948-1950 ж ж ); «Сталин» колхозын - Э.Кыргабаков, «Молотов» колхозын - Б.Сарыбаев, «Октябрь» бурынгы Молотов колхозын - В А.Мякин (1957-1960 ж ж .); СТуякбаев (1960-1961 жж.) баскарды. 1961 жылы колхоздар б)р!кт]ршш, «Жет!су» кеншарына айналды. Осы алгашкы кеншарды 1961 - 1962 ж ж П.В.Поляков баскарды. Будан к е й н п кеншар директоры кызмет)и аткаргандар:

4)и м м р ям м с<м м с ке%сс/нм1 м ^м ^тср / /Лу/я&уес Ом^у? — Р.С.Абдувалиев (!962-!966 жж): А.ЕКо- Кт*я-азаймпьмь Аго/я€рм&г бенбасв (!966-!97) жж); БУДуйссибаев (!97!- !972 жж); К.Кеьфгалиев (!973-!980 жж); Б.С.Оспанов (!98!-!984 жж); К.ГЖун)сов (!984Н985 жж.); А.Байбараков (!986Н987 жж); В.П.Сайкин (!988-!994 жж); Б.Ц Катаев (!994Н995 жж ). !996 жылдан бер) «Жепсу* АОК - Исагулов Жанат Молдагулулы баска­ рып келед) Елтай ауылдык кенест. ауылдык аумакты бжскаргаи азаматтарЭ.Байгабатов, Э. Кыргабаков. М.Ыскаков. Т^уйсебаев, ЭБектенов. А.ААхатаев, А.А.Кургулнн, ЙСКСмагулов. Э.Бнсенбиев. Ж Жа А.Шэр)пкулов. Б.С Ахметтаев. &Б.Ж

2000 жылдын сэуф айынан бастап ауылдык аймактын эмм! кызметж Айтбск Туткабайулы Плепбергенов аткарып келедь Улы Отан согысы жылдарыяда Елтай ауылдык аумагынан 277 адам согыска шакырылып. сонын !67-! шей)т болып, ЧО-ы кайтып оралган. Каз!рп кездс Улы Отам согысынын 3 ардагер! калды. Олар: А.И.Кубарева, Д К овтун, УАзбергенов. Улы Отан согысы кезшде аты анызга айналган каЬарман жерлесшжз ушкыш - аэроновт Сэт Жылкышсв «Кызыл Жулдыз» орденш жэне Чехословакнянын батыры атагын алган. Бсйбгг ом ф деп ерен енбеп уш<н шопан Дэл!баева Болатынай, Казак КСР Жогаргы Кснссшщ депутаты болып сайланып. Октябрь Революцнясы орден)мен марапагталса. механизатор - Тсл- таев Алмабек «Ленин», «Енбек Кызыл Ту» ордендершщ нею болды. Ауылдык аумак колемшде 6 мектеп бар. Онын 3 ) орта,^-! бастауыш мсюсн. М.Ьсйссбаев атындагы ортамектеп,(дирскторыР.Е. Ергашева): Кокозекорта м ею сб) (директоры Ж .Ь.М анкссва). №20 орта мектеп (директоры А.Наурызбаев).

Бастауыш мектептер: Исаев ауылында (менгеруш) Б.Кыргаба- коеаХ Б.Тамабаев атындагы (менгерушк! ФКалнсм). Жармухамбет ауылындагы (менгерушкй К^арбасоаа) Елтай ауылында !9!9 жылы ен алгашкы сауат ашу мектебжнж менгерушжсж - Байтуманоа Койкслд! болды. Мектеп !9!9 жылдан !936 жылга дей<н бастауыш. Ж937 - !937 жылга дей)н орталау (7 жылдык). <937 жылдан бер! жалпы бйпм беретж орта мектепке айналды. )998 жылы Мае<мхан Бейсебаев аты бер!лд!. Мектепте 84 устаз енбек етед) Э р жылдары мектепт) баскарып. оку-тэрбие жумысын уйымдастыру южне енбек ейшрген азаматтар: КБайтуманов (!9!9Н936 жж.); М.Э6!лов (!936-!940 жж): ТЛуйсебекоа (!940Н94! жж); А.Тастем)ров (!94!-!942 жж); Ж.Ау6мнров (!942Н943 жж); К.Бскмаганбетоа ()943-!944 жж); М Ахметов (!944Н943 жж); ДДонбаев (!945-!947 жж); Т.Райымкулоа (!947-!949 ж; М.Ихамберлмн (!949-!95! жж); СГабдуллин ()93!-!954 жж ); Х.Бекмагамбетое (!954- !962 жж); М Кикымов (!962-!963 жж); М.Бсгалнеж (!963-!964 жж.); ЖРысмендиев ( )964-!972 жж); В Н.Шнн ()972-]974 жж); ТКабдолданоа (!974Н977 жжД; ТНазаров (!977Н979 жж.); З.М.Абеноаа ()979-!980 жж.); КС.Кошыгулов ([980-2004 жж). Мсктеб)М)тд)н кептеген тулектер! ел!м!зд!н экономикасы мен мадениет1Н)н дамуына зор улес косып халык курметше белендж. Мы- салы: М.Бейсебаев - Казакстан Мнннстрлер кенесшщ терагасы, Б.Эынмова халык эртжеж. А.Карапетян «Бахусм АК президент!, Б.Ибраимов филология гылымынындокторы. КЭбджкаржмова - Халыкаралык «Боэторгай* балалар шыгармашы1ык конкурсы директоры, Б-Кутпанов Халыкара лык акпараттандыру академнясынын толык мушес!. Ж.Тумбаев - Комаев атындагы уннверемтеттт профессоры. &ям<лммоа/*мсмм- 5рйс*мбмм /*ЫМ<ДН *ААУдасыр кмм&кг- АоКСЭГК М/ЫСЬЩЛЕ^рЫСМММ^ АЖ№ММбаж^/ ммср/ лрамлжлм

Икчурмла тхгмя - окня угям?&ум Лрслубтмкитм^ лгс^м#жиы Н Омбаев - КазУТУ-нж проректоры. К.К. Тмсубаев - Алматы облыстык ИБ бастыгынын орын­ басары. тА Мугал^мдер арасында жогары жсткгпктергс жсткендср: Яременко Т.Н физика пэнжсн мугал)мдер арасында республикалык олимпиада жеммпаты. ЭшжмоваЖ.С. - !0 сынып немжстйжж окулыгынын авторы. Ж анэдм О Б. - К^Р Б*л)м беру клнж узджп, география пэнжнен мкгтемел)к окулыктардын авторы. Мектепте сапалы бмжм, саналы тэрбие бержп, озык тэжрибелсржмсн болюш журген шыгармашыл устаздар бар. Олар: С.С. Тойымбетова. Токбасва. Т.К^ Маткалыкова. РА Алуе- ва. Г!. Ургсшова. Б. Тжлегенов, ГК^ Игсатова. ГО. Айтакова. РШ . Акчурина. Н. Матыбасв. С. Бегалиев. Н.Уалисва. Ш.А. Кудайбергенова, Н.Б. Кудайбсргснов. Б.Р Слямова, А.Тжлеужанова, К. Исабаева, Б. Нугманова, Т. Бухаева, С.Шахметова. Окушылардан Баймаханов Руслан - Ел!м4зде тунгыш рет етк!3!лгсн «XX!- гасыр кошбасшысы» интеликтуалдык бш4м сайысында жсшмпаз атанып, 32 мын АКШ доллары келемшде сыйакы жеижн алды. Жанймлова Раушан биология пэжинен. Акчурина Элиа. Ашимова Ардак нем)с тжлж пэтнен. Махатов Сагындык - тарих пэтн ен Республикалык олимпиада жсн'мпаздары атанды. Малды- баева Айксржм - облыстык «Ж елсу аруы» конкрусынын Гран-при иегер). орям ддсбьмм м*::

Кокозек ауы лы нда алгашкы бастауыш мектеп !947 жылы ашылды. Мектептжн алгаш кы устазы, эр< менгерушкж Ш экетай Толебайкызы бол­ ды. !960-!96! оку жылында мектеп 8 жылдык болып курылды. Стяжкин Максим Петрович (!96!- !965жж); Ш ин Виктор Николаевич (Ж963Н976 ж ж ); Кудайбергенов Нурсултан Бимулдаулы ()993Н998 ж ж ); Бегалие- ва Шолпан Салтайкызы (2000-2007 жж.) мектеп директоры кызметтерш аткарды. Ббрскс ауылым()а^ы зм*а^й()ям ^зк*м.мы 2007 жылдан бер) мектеп директоры кызметш Манкеева Жамилэ Белесбеккызы аткарып келедж. 2000 жылы 25 тамызда жана мектеп гимараты салынып, Н жылдык мектепке айналды. Мектепт! 2006 - 2007 оку жылында ен алгаш Бейсен- биев Ренат «Алтын белпм ен» бжт)рд). Ленин (каз)рг) Байбосын) ауылындагы бастауыш мектепт)н алгашкы мугал!м), эрж менгерушюж —Бисенгалиева Микамал Аскаркызы, Сталин (каз!рг! Исаев) ауылындагы алгашкы мугал)мдер - Байсалбасва Сакып , К)ргабакова Кул!мхан болды. Береке ауылында Президенттщ «!00 мектеп Ю0 аурухана» багдарламасы бойынш а 2009 жылы жаца дэр)гсрл!к емхана !скс косылды. Емхананнын бас дэржгер) Копербасва Бакыт Омжрзаккызы. Аумакта 5 ФАП халыкка кызмет егудс.

Райымбек ауылдык аумагы Райымбек ауылдык аумагы 1983 жылы курылган. Орталыгы - Райымбек ауылы. Ауылдык аумактын жер келем4 - 16945 га. Елд4 мекендер саны - 6. Олар: Райымбек, Абай, Булакты, Долан, Кыргауылды, Кумтоган. Жалпы халык саны -19679. Аула саны - 425!. Коп ултты аумак болып есептелед). Нег)зп улт казактар - 85 %. Абай, Райымбек ауылдары алгашкыда 1930 ж. ВОГПУ колхозда- ры болды. Онын карамагында уш ауыл Жанатурмыс, 1-Озбек (каз<рг) Райымбек), 2 -Озбек (каз!рп Абай ауылы) болып курылган. 1995-2003 жылдар аралыгында ауылдык аумак кенесшщ 4уыл<)м% зкмн терагалары болып Ж. Дуйсенбаев, С.Е.Тойбаев, Ж.К.Жанкойликов, Ш.Ж.Жансей)товалар кызмет !стед!. 2008 жылы ауылдык аумак эк!\\п кызмет)не А.Кешк4мбаев тагайындалды, бупнг] кун) бул мш детп Амангелд! Айдарулы Дэренбаев аткарып келед:. Ауылдык аумакта 7 мектеп бар, онын 2-у) бастауыш. Аумакта 3 емхана, 1 фельдшерл)к-акушерл!к пункт, 5 мейрамхана^5 дэр)хана, 2 бала бакша, б)р мэдениет уй! бар Абай ауылында колхоздын нег!3!н калаган - В.И.Иванов болды. Ауылдын алгашкы уйымдастырушылары: Пусырманов Айтжан, Жумагулов Игали, Ом)рбеков Кад<ргали. Улы Отан согысына ауылдык аумактан 8! азамат аттанып, майданнан елге 46 адам аман - есен оралып, бейб]т енбекке араласты. !950 жылдан ауыл атауы «Абай» колхозы деп атала бастады. !958 жылы колхоз таратылып, орнына «Абай» кеншары болып кайта курылды. 1959 жылы Жанатурмыс, Каменка, 1 Э збекп елд) мекендер) Каскеленн!И «Ленин» колхозына косылды. Абай ауылы бурынгы «Ленин» кеншарынын уйрек фермасы- «Абай» кус кеншары болып аталды. Кус кеншарынын алгашкы директоры 1962 - 1970 жж. А.Ф.Иванников болды. 1970 жылы Е.Ж.Байбараков «Абай»» кус кеншарынын бас директоры болып тагайындалды. Алгашкыда осы кеншарга Чапаев, Абай, Ават ауылдары косылды.

ЕЖ.Байбараковтын келу)мен «Абай» кеншары экономикасы керкейген ауданымыздын «миллионер» шаруашылыктарынын бфше айналды. Абай ауылындагы М. Габдуллин атындагы орта мектептщ непзш 1966 жылы Кикымов Манас Оразтайулы калады. Бул мектепке баетапкыда Чернышевский аты бершдь Осы мектептщ озат устаздары: С.А. Балгыибаев, М. Муканова, Ф.М. Закирова, Н.Ф. Родинко, С. Молдагулова, А.А. Ракыш, Ж.А. Эм)реев, Н.Х. Хамитов, Ж.С. Сыздыков, Н Е. Ес]мов, Д, Атамкулов, Т. Алмаганбетов. А л Ес)мова Панара Шамалган мектеб)нде Елбасы Н.Э. Назарбаевтын алгашкы устазы болган. Бул ауылдан бук)л ел<м)зге танымал азаматтар шыккан. Олар эр салада абыройлы жет)ст)ктерге жетш,халык курмет)не боленген жандар А. Шабдарбаев, Е. Атамкулов, Х.К. Ракышев, К Байбараков, А. Шпекбаев, Н. Алдаев, С. Ерк)нбайулы. !930 жылдары Райымбек ауылы (бурынгы Озбек-! ауылы) ВОГПУ колхозы болды. Онын непзш Кожамкулов Нусшкул калаган. Яррмта - АолАМ/яод /%)%мюсем- Кты ео^м^м уся/а?. /6дд(рбаея /(Р бмм# беру М Лэбфилмм с^бе/г д/н)алу? о/имм^о^м мс/оисбА .мех/мсб/

Ктм омам созысм 7942 ж ы л 20 бмм/ беру 1969 жылы Райымбек ауылы «Ленин» атындагы жемк-жидек сут кеншары болып аталды. 1970 жылы «Ленин» атындагы жем!с - жидек жэне сут кеншарга «ХХ111 партсъезд» атындагы кецшарына айналды. Бул елд! мекенге !977 жылы Райымбек батырдын ес!м! бер!лд). Осы жылдардагы ауыл басшылары - Иванов А.В. Доцеевич, Нестеренко, Филиппенко, Егем- бердиев, И.Ескснднров, Ж.Жанкойлыков, Б.Солтанбаев болды. Райымбек ауылында 1966-67 оку жылында бастауыш мектеп ашыл­ ды. Мектеп!н ен алгашкы мснгеруш!с! 1збасва Нурила Нуржанкызы болды. 1977 жылы орта мектеп гимараты салынып, пайдалануга бершд). Осы жылы мектепке Кенен Эз!рбасв аты бер!лд!. Алгашкы мектеп директоры Мамыров Рысбай Мамырулы. К етн п жылдары мектепт! баскаргандар: 1979-80 жж. А. Базарбаев; 1980-83 жж. Е.К Курманбаев; 1983-84 жж. А.Г Недостоев; 1984-85 жж. Ахметова; 1985-87 жж. К К Сайбеков; 1987-90 жж. С.Б Касенов; 1991- 2007 жж. А.Х Хатистова; 2007-2008 жж. РЖ Дэуренбаева; 2008-2009 жж. Р.Ш. Калабаева. Каз!рп кезенде Касымова Нагима Толеубайкызы мектеп директоры кызмет!н аткаруда. Мектепте Казакстан Республикасынын бш!м узд!ктер! - А.Хатиева. Ж.Турсынбасва, ГРысбекова, К.Ом!рэлнева, К-Еспаева, К^Б. Жаманкулова сиякты б!л!кт) устаздар б)Л!М! мен тэж!рибес!н окушыларга сапалы б!л)м мен саналы тэрбие беру !с!не арнап келед!. Мектеп тулектер) турл) салада жем)ст! енбек етуде. Мысалы: Ораз- ымбетова Жумагул - медицина гылымынын докторы, Кок)мбаев Бекен - жогары санатты хирург. Долан ауылы ужымдастыру кез!нде подхоз, НКВД, МВДдсп аталган. ягни МВД-нын косалкы шаруашылыгы болган. 1958 жылы колхоз- дарды кайта куру кезшде коконю - сут шаруашылыгынын «Ленин» кеншарынын бол!мшес! болды. 1971 жылы улкен совхоздарды кайта

болу кемнле «XX!!! партсъезд* болып курылып ауыл Восход, кейш До­ лан деп аталды О сы болжмшен< алгаш кы ларды н бфж болы п К А б ди ев. К.Касымоа баскарды. Казжрп бастауыш м ектептщ )ргстаеы !948 ж ылы каланган. Онын алгаш кы менгеруш мер) Е.В.Волкова. И А .Горбунов, П.М.Барабикова болды. !950 жылы 7 жылдык мектепке айналды. М ектептщ директоры Яцу- нова Галина Петровна болды. М ектеп !982-!993 ж ы лга дейш онд)ржспк оку комбинаты (ООК), содан кей<н кайта бастауы ш мектепке айналды. 2000 жылдан бер) казак сыныптары ашылып. мектеп менгерушкл м ш д елн Раисова Гулнар Шалдаубайкызы аткарып келед) Булакты ауылы !958 жылдан «Ленин» атындагы совхоздын Кыргауылды бюнмшес)болды. !97! жылы«ХХ!!!партсьездмсовхозынын № ! Авангард болжмшесще айналды. Бул бол)мшен) А.А.Посников, Мах- судов, КА бдиев баскарган. 2006 жылдьщ наурызынан ауыл «Булакты» деген атауга ие болды. Ауылдагы бастауыш мектеп !993 ж ылы кантар айы нда аш ы л­ ды. Ашылган жылдан бер) м сктогп Касымова Нагнма Телсубайкызы баскарды. Ауылдын экономикалык жэне алеуметпк жагынан дамуына улкен улес коскан азаматтар: Смайлов Байкен, Атымтаев Турыс, Касымов Ж умаш. Айнакулов Телсген, Абдисв Копжасар, Абднев Смади, Туку баева КулжаЬаи. Айтснова Кулжан. Кусайынова Култай. Кыргауылды ауылы Алматы мал дэр)герл)к институттын оку-тэж)рибе шаруашылыгы бол§ан. Алгашкы директоры- Карыбасв Есжан Кврыбайулы. Ушинский орта м ектебщ щ <ретасы !949 ж ы лы каланган. Онын алгаш кы директоры Кер)мтасв И са Т алснгутулы болды. И.Т Ксржмтаев аталган мсктепт! 33 ж ы л баскарды Казжргж кезде мектепт!н директоры Баталова Сауле Тауфиккызы.

ММЯЖЖМЙбуутяа МЮЙЯРбМйусяю з& у уэкымм Мектептщ елжмпге танымал тулектерж: Кержмтасва Жанна Исаевна - Казакстан Республика­ сынын халык артжсж, Жургснов атындагы онер академнясынын деканы, Синявский Юрий Нико­ лаевич - медицина гылымынын докторы. Аумактагы кэсжпорындар: жауапкершжлжгж шектеулж сержктестжктер (ЖШС): «Казак кагаты». «Казакстан ресалтинг», «Антиген», «Нах», «Алдамир», «Едил-Аксу». «Капстройгруп». «Абсо­ лют», «Карт ЛТД», «Кокжал», «Негжз», «Алсу», «Пульсар», «Тансык», «АСС Казакстан», т.б «Антиген» ГОК ЖШС Абай ауылында орналаскан. !998 жылы курылган. Бас директоры Ахмедсадыков Нурлан Нуролдаулы, профессор, ветеринария гылымдарынын докторы. «Антиген» гылыми-онджржстжк кэсжпорны встсрннариялык микробиология; вирусология жэне паразитология саласында гылыми зерттеулер жургжзу, сонымен катар жануарлардын жукпалы жэне инвазиялыкауруларына карсы диагностикалык, емджк жэне алдын алу дэрмектсржжжонджредж. ЛОАЖ Ш С у.жыиы «Антиген» ГОК-нын штаты 45 жумыскердж курайды. Олардын арасында 4 профессор, ветери­ нария гылымдарыныж* докторлары, 8 ветеринария жэне биология гылымдарынын кандидаттары, жогары дэрежелж мамандар жумыс жстейдж.

Умтыл ауылдык аумагы Умтыл ауылдык аумагына карасты алты елд! мекен бар: Алмалыбак, Жалпаксай, Жамбыл, Улан, Келд], Мерей. Орталыгы - Жалпаксай ауылы. ^ м ак ты н жалпы жер келем! - 6663 шаршы километр. Курамы ида !0 -га жуык улттар мен улыстардын ек<лдер) бар !6234 мыцга тарта ауылдык аумак тургындары тату-тэтт! ыитымакта ем!р сур1п келед!. 5 орта мектеп, 3 амбу­ латория,! фельдшергнк пункт, ! балалар бакшасы, ! Казпошта бел!мшес! бар. Аумак кэс)порындары жогары дэрежедег) мамандар- Км/мы.7 мен жэне жумысшылармен толык камтылган. жмм Ауылдык кенес терагалары болып А. Итако- А)мея?(?# ва, К Танатов, Ф.Кэк!мжаиов, А.Жумагалиев, Б.Байбекова, М.Баймурзаев, А.Тасболатов, Э.Бейсембаев, Е.Оразалиев кызмет аткарды. 2008 жылдан бер! Бер!к Ку- летов Умтыл ауылдык аумагынын эк!М! кызмет!н аткарып келед!. Км/иыл яумлдм% «Каскелен» тэинрибе шаруашылыгы !959 ж ы лы В.Р. Вильямс атындагы Казак Гылыми-зерттеу Институты тэж]рибе базасы иепзшде курылган. Негжзг) багыты -Алматы облысынын колхоз, совхозда- рын камтамасыз ету уш!Н, тукым дайындау, будандастырылган жогары сапалы жугер! тукымын Казакстанда тарату болып табылады. Шаруашылык жер!нде бидай, арпа, жугер!, кант кызылшасы ес!р!лед!. Тукымды тазалау, сурыптауда жана технология пайдаланылады. !964 жылы Эстония мен Литвадан терт жуз бас кара ала тукымды бузаулар экел!нд).О нынмаксаты -ауы л шаруашылыгында жогары сапалы ен!м

алу. <982 жылы «К.гаскелен» тэяприбс ш..а^р^у/яаштыыл^ы гы н а малды ес{рудепжет4ст4ктер! уШ)Н «Асыл тукымды зауытм атагы бержлдь # амым с д ^ м ы д у ]р< кара мал ес<румен б .р г е ш ар у а ш ы л ы к «Д ж абе-ч^кы мды жылкыны кебейтумен айна- лысты. Уюмет жогары нэтижеге жеткен сауыншылар енбег)н багалап Алишева Р.М, Медведева В.И. Енбек Кызыл Ту, Э.П.Цибсрт «Курмет белпс!» ордендер)мен марапаттады. Осы тэж)рибе шаруашылыгына Талгат Ахмстулы Тег)сов (!963-!982), В.ИДухнова (!982- !990) сиякты б)Л!кт! маман-агроно\\щар, Ауыл шаруашылыгы гылымынын кандидаттары басшылыкстт). Ал )999 жылдан агроном, ^ ы л шаруашылык гылымынын кандидаты Ермек Нурманбстов баскарып келед1. «Алтын Ай» ЖШС Мерей ауылында 2002 жылы Т)ркелд!. Шаруашылык ужымынын нег!зп ба§ыты - жумыртка басып шыгаратын «Родонит» тауык тур!н асырауда атап айтарлык нэтижеге хл-м

кол ж еттздж . Ж алпы «Алтын Ай» ЖШС б)р жылда !57млн. жумыртка, 387 тонна тауык етш енд)ред). Кус фабрикасынын ен!мдер! «АЬ8АО» сату маркасымен Т1ркел1П сатылуда. мимрмармм Жалпы Умтыл ауылдык аумагы бойынша шагын жэне орта кэсшкерлж мекемелер саны - 4 0 ! , енеркэсш турлср) оннан аса, курылыс- !0, !4 кел!к жэне байланыс, 25 сауда жэне когамдык тамактану, жеке кэсшкерлер - 285, ауыл шаруашылыккожалыктары -!8, сауда орындары-5 4 , когамдык тамактандыру орны - !5, АЗС - 3, кел)к жуу орны- 3 ,! 5 шаштараз, 60 дукен орналаскан. Энеркэс)п саласында срекше жеткт!ктерге жеткен темендег! кэсшорындарды атап кер- сетуге болады: «Айканат» туйекус шаруа­ шылыгы (А.Пернебеков), «Алтын Ай» ЖШС кус фабрнкасы (С.Акмурзаев), «А ^^А ^!N РООЭ» ЖШС (зефир, драже) (Якуби Манана), «Алмалыбак» шарап зауыты (Ш.Абдуллин), «Ш ай орталыгы» ЖШС (М.Серикбаев), «Куз­ нецова» ЖШС (Г.Кузнецова). Умтыл ауылдык аумагынын элеуметт)к- экономикалык жагдайы жаксару уст!нде. Шагын кэс)пкерл!к дамып, шагын жэне Ошам содысм орташа бизнеспен айналысушылардын катары жыл сайын есе тусуде. Мэселен, жеке кэс)пкер Е.Балапанов «Карлыгаш» сауыктыру кешен!н, Оцгарбай Жамбыл ауылында кымызхана ашып, салауатты ем!р салтын калыптастыруга уйыткы болса, Е.Молдабеков «Алма-Ата» эмбебап сауда орталыгын ашты. Жаца гимараттар соцгы сэулет улг!С)мен салынган.

Аумактагы Улы Отан сотые ардагерлер): Х.Р.Арынгазиев, И.Абиров, П.Багатев, Б.В.Волошин, М.Жетп!сбаев, Н.Т.Кузнецов, В.Н.Климов, Ж.Кайыпов, А.Д.Майков, А.Мамытбеков, С.М.Молд- ахметов, Ж.Отарбаев, КОмаров, Н.В.Предыбайло, М.С.Сураев, Т.И.Слесаренко, В.М.Хлопов, Н.Укиев, Э.Ашеев сиякты Улы Отан согысынын ардагерлер) ел курметше лайык. Кнел) ец)р, Умтыл ауылынын кутты топырагынан К Р н ы ц халык эрткл Байд)лда Калтаев аты елге танылган акындар; Саяд)л Кер)мбеков, Молдабек Саламатов; айтыс акындары: Омаркул Итаков, Табня Кэражанова, Оспантай казак мэдениет)н)ц ез)нд)к орынын неленген онер иелер). Сонымен катар, Каракуш)ков Оспанбай, Нусшбаев Халел, Кикымов Мушай, Ажбанбетова Разия жэне Енбек Кызыл Ту орден иегер) Сейсембай Булантаев сиякты азаматтар аумактыц мактаны)ны. Эд-Форабм ,меюиея-2мммазмясымм% : Умтыл ауылдык аумагында 5 орта мектеп бар. , Алмалыбак елд) мекен)нде «Дарынды балаларга арналган уш т:лде окь)татын Эл- Фараби атындагы арнаулы гимназиясы» орналаскан. 2003 жылы ауданда ек)НШ) болып мектеп-гимназия мэртебесже ие болды. Мектеп ужымынын басшысы отырган Нагима Сагатова, жана гасырдыц мэртебес)не ултжанды, патриот, т<л)н, ел)н суйет)н, эр) б)Л)мд) урпагын тэрбиелеуде озык тэж)рибес)мен танылды.

Мектеп непзш калаган тэж)рибел), б)Л)мд) устаздар: ЭДуйссбек, М.Сергелекова, Н.Сагатова, М.Сулейменова, ГЭб)шсва, Н.Ракишсва, Б.Тумаева, С.Нусжпжаиова, О.Ег)збаева, Б.Мустафина, К.Дэулетбаева, А.Тыныбаева, У.Ахетова, А.Егеубаев, Б. Саурамбаева мектеп абыройын жогары кетер!п, шэк)рттер)И)н б)Л)м кекжиепнде ез орындарын ислену) уш)н талмай )зденш, шыгармашылыкпен жемют) енбек ет)п келед). (УЙЙЮЛЬММЙ Аырккниыдуюмлдры .МСК/ЯСЯ/М/М/К Мектеп-гимназия облыстык «Тандаулы мектеп - 200!» байкауыныц бас жулдсгер), Республикалык фестивальдщ лауреаты атанды. 2006 жылы облыстык «Узджк ауыл мектеб)» байкауында Н орын, 2006 жылы 5 желтоксанда «Б4л)м уясы -2006м !! Республикалык конкурсына катысты. Мектептщ узджк нэтижеге жетжп, абырой би)пнен кершу)не басшылык еткен директорлар: !. !99!-2003 жж Э. Дуйсебек - КР Б )Л )м узджп, Ы.Алтынсарин атындагы тесбслп исгер), Ауыл шаруашылык гылымынын кандидаты, Ресей Жаратылыстану гылымдары академиясынын шетелджк мушес). Казак Б)Л)М Академиясынын корреспондент мушес). Э Дуйсебек ()99!- 2003 жж.) 2. «КР Бжл)м беру )С)нщ узд<гЬ>А.Егеубайулы - 2003-2005 ж ж сиякты б)Л)кт) басшылардын коскан улсс) зор. 3. 2005 жылдан бсрп «К Р Б)Л)м узд)пм, Ы Алтынсарин атындагы тесбелп, КР Б)лжм жэне Гылым министрл)пн)н Б)Л)м беру )С)нде «Та- лантгарды тэрбиелеудсг) енбеп уш)н» медальдарынын иегер), Н. Сагатова алдынгы буыннын жаксы )стер)н одан эр) жалгастырып, шэюрттерд) каз)рг) заман талабына сай. жана эд)с-тэс)лдермсн окыту шараларын жскерл)кпен жузеге асырып отыр. 2007 жылы тамыз айында «Дарынды балаларга арналган уш ттлде окытатын Эл- Фараби атындагы арнаулы гимназиясы» мэртебесше ие болды.

Устаздар енбепнщ жем<с) мен мектеп тулектершщ жакеы жет!ст)ктер) мектеп бедел!и аркашанда бижктепп отырды. Осы жылдар <иннде гимназияиын !9 окушысы «Алтын белпы иегерлер! атанды. Кептеген тулектер КР Президент!нщ «Болашак» багдарламасы бойынша Ре- сей, Корея, Англия, Кытай мемлекеттершде б!л!м алуда. кум/ме Алмалыбак ауылындагы орта мектеп-гимназиясы аудандагы озык оку орындарынын б)р!.2004 жылдан мектепт! Сэуле Оралханкызы Махамбетова баскарып келед!. Мектептщ озык тэж!рибес!мен таиылган: Н.ИЛоктева, Л.М. Варава,Н.Б.Ракышева Н.Б. Волковинская сиякты улагатгы устаздар енбек етед!.

Мектеп-гимназия 2004 жылдан Ы.Алтынсарин атындагы Казак Б)Л)м академиясынын т)рск мектеб!, 2004-2006 жылдарда жана буын окулыктарынын эксприментальды орталыгы болып, аудандык, облыс­ тык, республикалык семинар практикумдар жуйел) турде етюзЫп отырады. 2008 жылдан мектеп Халыкаралык Мектептер Кенес) ^ Ассоциясынын мушел)Г)не кабылданып (МАСШС), 2009 жылдан Гы­ лым Магистратурасынын тэж!рибес)нен ету уинн 3 жылдык кел)С)М- шарт жасасты. 2008 жылдын сэу)р айында Павлодар каласында Казакстан Республикасынын К)пн гылым академиясынын уйымдастыруымен еткен 34-пн гылыми-практик^лык «Б)Л)м мен гылымнын ыкпалдастыгы-) болашакка кадам» конференциясынын «Архитектура и строительство» ! бел)М)нде Зауытбеков Айбек «Энергетика^ пирамид» жобасын коргауда ! дэрежел) ди- пломымен, Момбекова Калиман агылшыи т)Л)нде жазылган «3-х язычный словарь ассо­ циативных пословиц и поговорок» жобасы- мен Н дэрежел) дипломымен марапатталды. Аудан мектептер) бойынша журпзшетш рейтннгте Алмалыбак ауылындагы орта мектеп-гимназия-сынын керсетк)пн жылдан- жылга ес)п келед). 2009 оку жылында УБТ- н)ц корытындысы бойынша б)Л)м сапасы 90%, орташа балл 98 % керсегп. Мектепт)ц !0 тулеп - «Алтын белп» негер). Жамбыл ауылында алгашкы мектеп !929 жылы 4 кластык бастауыш мектеп болып ашылды.!982 жылы мектепт)ц осы кунг) гимараты салынып, жана мектеп ашылды. Жамбыл атындагы орта мектептщ директо­ ры Э.Б.Есрепов. Бул мектепте жыл сайын жыр алыбы Жамбылдьщтуган кунше арналган облыстык практикалык конференция етк)3)лед). Жамбыл ауылынын мактан тутартулектер) каз)рг) кезде ауданда ецбек аткаруда. Калиев Ед)л Эбуулы Карасай аудандык эк)М)нщ орынбасары, Донбаев Серик Дэл)байулы «Дэулет-Серпш» АК-ныц бас директо­ ры, !збасаров Ом)рбек Талгар аудандык !шк) 1стер бел)М)нде Эшеев Мухтар Алма­ ты калалык !шк) 1стер Бел)М)нде-да жумыс )стейд). Крупская атындагы орта мектеп Улан Аррсядй ауылында орналаскан.Мектеп директоры «Казакстан Республикасы б)Л)м беру )С)Н)ц узд)Г)» Айнагул Сэметкызы Эд)лханова. Крупская атындагы орта мектепте окушылардын шыгармашылык кабшеттерй)

бастауыш сыныптан бастап дамытуга мугалжмдер тарапынан ерскше кон)л белшсд). Мектепте «Дарынды балаларды аныктау», «Ермнджк- баланын дарындылыгы мен шыгармашылыгын дамытудын непз)» такырыптарында Финдляндия мсмлскет)Н)и педагогтары семинар етюзд). Эр пэн мугалжмдер) ез пэндер)нде дарынды окушыларды аныктап, зерттеу жумыстарын журпзед). Ж умыстын нэтижесжнде мектептжн жас сурстиис) Оразов Саят 2009 жылдын 4-!4 ма- мыр аралыгында Греция мемлекепнщ Солоники каласында еткен дарынды балаларга арналган «Балалар. Интеллект. Шыгармашылык» интелсктуалды сайысына сурст кормсс)мсн катысып, Н дэрежел) днпломмен марапатталды. Жаб* Орозоа Соя/я/пым %яяасмм&* ошкем коснее/ А.С. М акарожо атындагы орта мектеп Селекция елд) мекеншде орналаскан. М ектсттн ди­ ректоры Айгул Сатанкызы Ксмпжрбаева. 1933 жылы Селекция жершде бастауыш сынып мектеб), )943 жылы жет) жылдык болып ашылды. Мектеп директоры болып, Улы Отан согысы кезшде Украинадан эвакуаииялаиып келген Янушкеевич тагайындалды. !954 жылдан жалпы б Ы м берстп) орта мектепке айналып. А.С.Макаренконын ес)М ) бержлд). Улы Отан согысынан кей)нг) жылдары Жалпаксай ауылында Денсаулык сактау мексмсс) «Фельдшерл)к-акушерл)к пункт)» жумыс жасаган. Мунда !962 жылга д е т и алгашкы фель­ дшер, енбек ардагер) Мария Скворина кызмет аткарган. !962 жылы 50 тесекттк селолык ау- рухана, емхана ашылды. Аурухана жумысын дурыс жолга койып, халыкка кызмет керсстудс ел курмет)не беленген алгаш кы бас дэр)гер4 Зоя Богомолова, Хатипа Искаковалар (!979 Н988 жж.) абыройлы енбек еткен. !988 жылдан Алмалыбак ауылдык емханасын КР Денсаулык сактау )С)НЩ узд)Г) Ж умабек Ибрайымов баскаруда. Каз)рг) танда Мерей ауылык амбулаториясы А.А. Имияров, Улан ауылдык фельдшерлйс пункттн ПС. Эдмханова. Жамбыл ауылдык амбулатория- сын А.А. Сарина баскарып отыр.

!ргел< ауы лды к аумагы 1998 жылы 30 казан куш Алматы облыстык мэслихаттын шепнм! бойынш а Октябрь кенес аумагы !ргсл! ауылдык аумагы деп аталды. Ал Прямой путь ауылы - бурынгы астана- мыз Алматынын фгеежнде тургандыктан !ргел) ауылы деп усынылды. Сонымен, Каскелен ауылы Прямой путь ауылынын тургындарынын усынысымен )998 жылы 3 инлдеде Октябрь ауылдык кенесжщ шеш!м!мен !ргел! ауылы деп. Путь Ильича ауылы Кексай, Октябрь ауылы Терект! болып жанаша аталды. Путь Ильича ауылы ауыл тургындарынын усынысымен жэне Октябрь ауылдык кенесшщ шеш!м!мен Коксай ауылы деп езгерт!лд!. Ауылдык аумактын жер колем! 5995 га. Аумакта 3 елд! мекен: Кексай, !ргел!, Кемертоган орналаскан. Жалпы халык саны Ю930 адам. Ауылдык аумакта 20-дан астам улт ек!лдер! коныстанган. 3 денсаулык сактау мекемелер!, 2 фелдшерл!к-акушсрл!к пункт, 5 дэр!хана. Ауыл тарихына кез жупртсек: !927 жылы курылган Октябрь ауылдык кенес!не Прямой путь, Кемертоган, КазМИС, Райымбек, Восход, Учхоз, Аксай, Авангард, Мирный ауылдары кфген. Ауылдык кенестщ алгашкы председател! Алматы каласынын азаматы Евдаков Иосиф болган. Ауылдык кенес курылганнан берп ауылдык кенестщ терагалары: Ш.Тертбаев, Ж.Султанбеков сиякты азаматтар ел иг!Л!П не кызмет !степ, курметке беленд!. Октябрь селолык кенест!н терагасы кызмепн аткаргандар: Абдыбек Атшабаров 1963-1977 жж., Ш.Г.Жылкыайдаров 1978-1991 жж., С.СТуякбаев 1991-1999 жж.

%7Ы О тя а м С м ы с ы ^ м )а ^ ^ м ^ р / !999 жылы Октябрь ауылдык кенес) Каскелен ауданы мэслихатынын шсш!м<мен !ргел< ауылдык аумагы болып езгерплдж. !999-2003 жж. аралыгында 1ргелж ауылдык аумагы эк!М) кызметж С.С.Туякбаев, ал 2003 жылдан казфг) уакытка дейш Жанат Жолдасбекулы Тэжиев аткаруда. Ауылдык аумакта !0 Улы Отан согысынын ардагерж бар: А Артыкбаев, М.А.Карташов, Л.А.Курский, С.ТДобрицкий, Н.Н.Кириленко, Л.Сейсекенов, Ш.Раимкулов, ДГНегла-тюков, БТутадзе, Т.Нурбсков. Ауган согысына катыскан ардагерлер: ЕД А бдисв, А.А.Альпеисов, А.С.Брянцев, ГА.Галиулина, Ж.Т.Карамендиев, А.С.Катубаев, Ж.А.Ка-сснов, Е.А.Кенебаев, Н И.Косенко, Б.А.Казыкенов, А.Е.Мадиев, Б.Ж.Майлыбаев, М.М.Мамедов, В.П.Митрофанов, А.Ф.Мордасов, Ю.Я.Рахимназаров, Б.Е.Сейдагалимов. Арда­ герлер кенесшщ торагасы Смагул Садыркул. !9!4 жылы Путь Ильичада дуниеге келген, Улы Отан Согысынын енбек ардагер! Ашимова Пшаннын енбек жолын айту абзал. Пшан эжсмЬ халкына калтыксыз енбек еткен жан. Сма<?ул ( а ^ ы ^ ^ т - /Ушам - Имслдмбряммя ауы.т()ы^ а ^ м а ^ ы м со^ыс эоммс смбск ЯР^ССМММ ммра^асм )М24

Улы Отан согысы кезшде колхоз терагасы, колхоз парторгы кызметтерш аткарган. «1941-1945 жж. согыс ардагер!» б елгк), «1941-1945 жж. УОС ерен енбег) уинн», «Ерен енбег!», медал<мен жэне «Енбектеп жаксы керсетк)штер) уш)н» жогаргы кенеснйн №070032 Курмст Грамота- сымен марапатталган. Б)рнеше мэрте ауылдык жэне Каскелен аудандык кенестщ депутаты болып сайланган. Зор курметке не болган Ашимова Пшан жастармен акыл-тэж)рибес!мен бел)С!П, улг! боларлыктай ем!р ке- шуде. Каз!рде теренге тамыр жайып, ес!п-енген эулетт)н енегел) эжес!. 1900 жылы дуниеге келген, Улы Отан Согысынын ардагер), !ргел< ауылынын тургыны Токмамбетова Сулушаш биылгы жылы 109 жаска келш отыр. Сулушаш эже киын-кыстау жылдарда жауынгерлерд) кажегп ки!М-кешек, азык-тул<к уш)н аянбай енбек етш, керек-жарактармен камтамасыз етш , енбег) С!Н'п, зейнетксрл)кке абыроймен шыккан асыл жан. Эжем<зд)н 21 нсмерес), 25 шебсрес) бар. Балаларынын ортасында бакытты ем!р суруде. Енбек ардагер! №Н СПМК курлыс фирмасынын директоры Ту- тадзе Хайрутдин Каримовичтзн енбек жолы туралы айтып кету туралы абзал: устаз, прораб, инженер, бас инженер, СПМК бастыгы. 50 мектеп, 10 аурухана, Педиатрия институты, «Арасани сауыктыру емдеу кешен!, тургын уйлер салынуына басшылык етть Каз)рп танда жалпы орта бЫ м берепн 2 орта мектеп шэк)рттерге сапалы бмнм беруде. Сонын бф<, Л Толетой атындагы мектеп езж щ !зден!мпаз, шыгармашыл устаздары аркылы республикага танымал ужымга айналды. Мектеп тарихына токталар болсак !ргел! ауылында XX гасырдын 30 жылдарында«Прямой путь»колхозыуйымдастырылып, «Сауатсыздыкты жою» уранымен 15-50 жас аралыгындагы ауыл тургындары уш)н тунгыш мектеп ашылды. Ал 1940-1941 жылдары Ботбаев Хамит Сержкулы баскарган бастауыш мектеп, 1950-1960 жылдары ж ергйнкп азаматымыз

Смюям рмЯЯ!Ы% ггов Мэди баскарган мектеп 8 жылдык болып езгерд). Мектеб)М)зд)н гимараты орналаскан )осы ккп атында. Л.Н.Толстой аты !965 жылы мектепке бер)лд). !97!-2008 ж ж мектеп бас- ры: М.Т.Кэркенов. Н.Х.Хамитов, К.И.Жанакбаева, Н.Ф.Родинко, К.Р.Тайбекова, К А Абдрау, арсенбаева, Г.А.Айтжанова жэне 2008 жылдан бер) Б.К Кэр)баева баскарып келед). Б уп н п 2!83 окушы б)л<м алып, 95 мугал)м дэр)с беруде. *р%мм аду кгептщ тарихында аса кад<рл) орын алатын устаздар катарына 45-50 жыл енбек етш келе н:Каз КСР Агарту озык )С)нщ узд)к кызметкер), «Енбек ардагер)» Ж)бек Кожамкулкызы, т ы к агарту )С)нщ узд)к кызметкер) С Атчабарова; сондай-ак Н.Жангазина, З.Иргалиева, рышева, М Демегенов. Х.Рахимова жэне курметт) демалыстагы енбег) с)нген ардагер- ьДжанузакова, ОЕманакова, Н.Киламбаева, Р.Масалимова, А.Вислогузова, А.Рябцева,

Л.Машкеновалардыц есжмдер! курметке лайык. М.Мэметова атындагы мектеп !<И9 жылы ! кантарда ауыл тургындарынын каржысына салы- нып. Путь Ильича ауылындагы бастауыш мектеп болып ашылды. Ал !980 жылы орта бмнм берепн мектепке айналды. !988 жылы М.Мэметова аты бермын. Мектеп ауласында М.Мэметованын ескертк)ш< орнатылган, сонымен катар, Улы Отан согысынын ардагерлерже арналган муражайы бар. Аталган мектепте 78 устаз енбек е п п , 23!2 окушы дэр!с алып келедж. Саналы гумырын бала тэрбиес<не арнаган. «КазКСР Б)Л)м )С)Н!н узджп» атанган карт устаздар Г.И.Рожнова мен С.А.Пак жэне «КазКСР б!Л)м министрл!г!н!н курмет грамотасы» иегерж Р.Т.Жиенбасв сиякты устаздардын енбег! зор. Сонымен катар, каз!рп кездеп мектеп­ ке е з улестерж косып. шыгармашылыкпен енбек етж журген устаздар: Ж.И.Маулнмова, Г.М.Тусупова, Ш.Р.Сарбагысова, С.И.Маулимова, ГД.Рыскельдиева. ВВЛисневская, Л.Ф.Отт, К.В.Касымова. Н.Бсйсссва, Р.Нусупова, ЗЭбшбскова жэне «Жыл адамы - 2008» атагына ие болган Р.Х.Кусайынова. Шагын-бизнес орындары - Н44, дукен - 25, базар - 2, сауда орны - 220, когамдык тамактандыру орталыгы - 2, кафе - 8, сервистж жэне турмыстык колем) - 56, енд!ркт)к мекемелер - !4, стади­ он - 2, сейлесу пукт) - 3, еркертюш дайындау - !, енджркгпк кооператив- тер - 3, коммуналдык болжм - «Алтын Орда» эмбебап сауда орталыгы (А.Альпиев), мейрамхана «Керуен сарайы» (А.Исмаилов) жэне ЖШС «Курдас-7» 2003 жылдан бастап уйымдастырылып, 2007 жылы 38 жумыс орынды курылыс базары болып ашылды. Басшысы Серж Сатымбайулы.

Таусамалы ауылдык аумагы й рю ьм ялм ауыл<)ы% Ауылдык аумак !957 жылы курылды. Жер колем) - 92,0 га. Е ацма^ымы^ Аумак эю м днш е 7 елд) мекен карайды. Олар: Таусамалы, Акжар, Жанатурмыс, Таужолы, Тастыбулак, Шугыла, Наурыз. Халкынын саны -2900!. Коп ултконыстанган аумак. Дерек кездер) казф п аумакорнында)928 жылы артелькурылганын айгактайды. !930 жылы Каменка поселкалык кенес) курылды. )957 жылгы 3! казандагы Казак КСР Жогаргы Кенес! Президиумынын шепнмше сэйкес Алматы ауылдык аумагы таратылын. Каменка поселкалык кенес! Каскелен ауданынын курамына енгЫлд!. !976 жылгы !6 карашадагы Казак КСР Жогаргы Кенес) Президиумынын жарлыгына сэйкес Каменка ауылдык кенесЫ н орталыгы Жогаргы Каменка елд) мекен)И)н атауы Каменка ауылы деп. Каменка ауылдык кенесшщ курамындагы томен г) Каменка елд) мекен)н)н атауы Калкаман ауылы деп езгерт)лд). !995 жылы Каменка ауылдык аумагы курылды. Е л ш Ь тэуелс)ЗД<к алган жылдары аумак атауы Таусамалы ауылдык аумагы болып езгерплдг /поражаем /Уазарба^н, ^ и#а/пы обтмем яаряп/я лгашм/ысы /^.7елембекой, Даскеле;; ау^амымы^ яаршмл лгаяж/ы- см Е.Д.О?азалмсс, Ссн/малмс?я/к А.ЙАузлм?мка. /Р М лмгыл ^ Ауылдык аумактын эр жылдардагы торагалары: К.Иванинко, В.Алсксеев, К.Ногинскии, А.Пинин, К.Коробейников, А.Бурбаев, О.Жусанбаев, М.Т.Кэркенов, М.К.Кулбаев, Р.А.Таубаев, М.М.НурсеЙ!ТОв, БУБолдешов, ЕД О разалиев сиякты азами: )ар болды. Улы Отан согысынын каЬарлы кундержде аумактын эрбф ек)нш) азаматы согыска аттанды. Улы Жен4с жылдарында слу ер - азамат елге аман оралып, бенбжт енбекке араласты. Олар согыстан кей ж п ауыртпалыкты кетеруде де аянган жок. Каз)рг) танда Таусамалы ауылдык аумагында Улы Отан согысынын !6 ардагер) турады. Ардагер аталарынын е р м п н кайталап, ауган согысына катыскан ер - азамат- тарын аумак халкы мактан тутады. Аумакта 23 ауган согысынын ардагер! турады.

Со<?ыс эмгэме Аумак тулектер) П.П Дрозд (Кызыл жулдыз орден!Н!н иегер)), В.В.Тарасов (Кызыл жулдыз орден!Н!Ц иегер4) ауган согысында ерл)кпен каза тапты.

Он'рдсг! жалпы бынм беретш 4 мектеп: Б.Сокпакбаев атындагы казак орта мектеб), ГТитов атындагы орыс мектеб!, С.Кепбаев атындагы аралас мектеп, Жанатурмыс ауылындагы аралас орта мсктеб).ТэуелсЬ ел<м!здж жана сападагы бэсекеге кабжлстт!,тжл!н,ултын суйеттн урпагын тэрбиелеуле б!л<ктш!пн арттырып, тэжфибесжн байытып келед). Л7мямю оруум ул<сыл#ы Б. Сокпакпаев атындагы мектеп тарнхына токталсак: Аудандык Аткару Комитетшжн !993 жылгы маусымдагы № 25 шеш)М) бойынша. Каменка ауылында ИМЯ жылы ! кыркуйек кун< казак орталау мектеб! ашылды. Аудандык аткару комитет!нщ !994 жылдын 5<кыркуйепндег! № 9 - 362 шеипм) бойынша аталган мектепке балалар эдебист4и!Н классиг) БСокпакбасв ес)М! бершд). !994 - )995 жж. оку жылынан бастап мектеп толы к орта мектеп багдарламасына кечирмд!. Каз)рг! танда мектепте 96 мугалш кызмет кггеп, И63 окушы бш!м алуда. 2008 жылы мектеп тулег) ЕББскетов «Болашак» багдарламасы бойынша АКШ - та окуга жолдама алды, 8 «б» сынып окушысы Кенжебек Медет 2009 жылдын наурыз айынан бер< футболдаи тэж1рибс алмасу максатында Бразил ияда окиды.

Со%я#%баей атм м & ю ы злселбу? ол^осы Жанатурмыс мектеб! !966 жылы 8 жылдык мектеп болып курылды. Алгашкы мектеп директоры СМ уканов болды. Мектепте 43 мупыпм кызмет )стейд), 483 окушы окиды. Аумактагы денсаулык мекемелер): Таусамалы ауылдык амбулатория емханасы, Акжар Жанатурмыс, Наурыз ауылдары!)да фельдшерл)к- акушерл)к пункттер бар. Денсаулык мсксмелер)нде 18 дэриер, 26 медби- ке жумыс )стейд). УфГАнаты аумл<)м% Таусамалы ауылдык аумагында !986 жылдан бер) «Алатау» шнпа- жайы жумыс ютейд). !986 жылдын карашасынан бер) шипажайдын бас

дэрпер) кызметш тэж!рибес! мол б)Л!кт! маман О.Б.Туктзбаев аткарады. Тунгыш рет Казакстан Республикасы Президент! Н.Э.Назарбаевтыц тапсырмасымен «Алатау» шипажайыныц терри- ториясында элемд)к децгейдеп гольф аланы салынды. Каз<рг< кезде гольф аланында халыкаралык денгейдеп турнирлер етк)3)Л)п турады. Аумак экономикасы мен мэдениет)н)п дамуына зор улес коскан енбек ерлер4н халык ерекше мактан тутады. Олар: С.И.Марюхин, Н.Н.Пацукова, А.С.Плахина, В.А.Кузьменко. к Аумакта 32 дукен, !8 мейрамхана, 8 конак уй халыкка кызмет керсетед). Сонымен катар 264 шагын жэне орта кэс4порын, шаруа кожалыгы бар. !р! енеркэсш орындары: 1. «Карьер Аксай» ЖШС (директоры А.В.Богомолов), 2. «Бетон- Вгройсервис» ЖШС (С.А.Игнатов), 3. «Тэуекел» ЖШС (директоры М ^.Н урбаев), «Ремкран» ЖШС (директоры В.С.Буяков), «Селден коргау» ЖШС (директоры Б.К Абрахманов), «Казавто- дорм ЖШС (директоры К.М.Байкутанов), «Трансмеханизация» ЖШС (директоры Т.Ш.Карашев), «Интеграция достык» ЖШС (Э. Эк!мбеков), «Казэнергоцветмет» ЖШС (А.А.Григорьев), «!ле Алатауы улттык багы» ЖШС (директоры М.С.Сулейменов), «Агрополив» ЖШС (директоры С.Х.Хабиев), «Аксай» республикалык балалар ауруханасы.

Жаца-Шамалган ауылдык аумагы 1973 ж. ! кантарда аудан курамына! Ш амалган тем!ржол поселкалык кецсс! бо­ лып К!рД). 1940 жылдан бастап Ш амалган теилржол поселкалык кенес) Жана Шамалган ауылдык кенес) болып атала бастады. Турар, Келащы ауылдары, Кироватындагы колхозы, Е ктщ н мен Кошмамбст ауылдарын б[р!кт!р)п, Ленин атындагы колхозы деп 1961 жылга дейжн атаган. Колхоздын торагасы бо­ лып Дуйсеков Жумад)л кызмет аткарды. 29 тамыз 1961 ж. Облыстык аткару комитетш щ шеш)М! бойынша Калинин жэне Жана Ш амалган ауылдык кенестер! Л%УЯМ?М%МЗЫ б!р!кт!р1лш Жана-Шамалган ауылдык кенес! болып аталды. ! казан !970 ж. Жана-Шамалган ауыл кенес) толыгымен аудан курамында болды. Ауылдык кенесЫ н терагалары: Букенбаев Шарип, Ходзицкий Абрам Иванович, Логвиненко Иван Фомич, Кадыров Рейс Назимович, Болы- сов Мухамедрахым, Сексенбаев Жомарт, Кисибаева Галия Садыркызы, Нестеренко Борис Иванович, Беркембаев Алпыс Кепбайулы кызмет аткарды. 1961 жылы Турар, Келащы, Батан, Кошмамбет ауылдары жэне Ш амалган бекет) б1р)кт!р!Л!п «Дружба» совхозы курылды. Совхоз сут, кекетс жэне мал шаруашылыгымен айналысты. Совхоз директорла- ры: 1961-!97! жж. Карпжков Э убэю р М уканулы, 197Ы984 жж. Телешов

Фтебалы Телешулы, 1984-1985 жж. Салдаров Н урайдар Салдарулы, !985-!988 жж. Сайкин Вла­ димир Петрович, !988-1990 жж. Шарипов Марат Шарипулы. )990-1993 жж. Атыгайов Талгат !ргебайулы, 1993-1995 жж. Ом!ралиев Талгат Эбенулы кызмет аткарды. Кты согысы ар&уеумер/ «Дружба» совхозы ерекше жетюпктср! уш)и б<рнеше рст аудандык, облыстык ауыспалы Кызыл Тудын жежмпазы болды. Совхоз енбеккерлерж жогаргы уюмсттзк марапаттауларыиа ис болды. Атап айтканда: механизатор Нухан Атыгаев, бригадир Ыстыбай Желд)баев. комбайнер Алексей Крестильников, тракторист Ш шмамбет Жсксенбаев «Ленин» ордежмен: А.Бсрк)мбаев. Д.Абашидзе «Енбек Данкы» ордетм ен. комбайнер В.П.Коломесн, Шойгараев Толеу «Енбек Кызыл Ту» орден)мен жэне «Курмет Белп» орден)мсн Ж.Еркагалисвтер марапатталды. «Дружба» совхозы ыдырап, шаруа кожылыктары курылды. Аумакка карасты Турар, Колащы, Батан, Кошмамбет ауылдары, Шамалган бекеп жэне Куркудык, Жынгылды бел)мшелер! елд< мскен!нен турады. Жер колем) - !8564,2 га, халык саны - 26337, онын 82 пайызы казак улты, 8 пайызы орыс улты, ал Ю пайызы баска улт ок)лдер)н к у р а й д ы ^

Ж ана-Ш амалганауы лды каум акпайдаболды .Э тм деркА .К .Берю нбаев (1994-2003), Е.Н.Алдашев (2003-2005), А.С.Самадинов (2005-2006), КМ.Аманова (2007 дацтар-казан), Б.С.Ахметаев (2007 караша - 2008), А.А.Асанбеков (2008 ж. мамыр-казан), 2008 жылдыц казаннан Аманова Галия Матанкызы кызмет аткаруда. Каз!рг! кезде аумакта он терт согыс ардагерлер! ем)р суруде. Ауылдык аймагы бойынша Ауганстан согысына 22 адам катыскан. Чернобыль апатына катыскандар: Саламбаев Кайрат, Данатаров Жалгасбай Жамашович. Ардагерлер кенес!Н)н терагасы Сабыр Рахи­ мов. Жана-Шамалган ауылдык аумагында 657 шаруа кожалыгында дэнд! дакылдар, кекенктер ес)румен катар мал шаруашылыгымен де айналы- сады. Жана-Шамалган ауылдык аумакта бес орта мектеп бар, олар: Э.Байсалбаев, ККошмамбетов, ^.А лтынсарин, Ж.Барибаев атындагы жэне Шамалган бекетшдеп казак орта мектептер.

%МММЯОММЯ/1ЙЖЮМ— Я/?^ол — 3^м#бс^ом Роумам- «ЙМйМКМр* Ж Бфмбаса рря!а Лесяублмкяльмс л#с#гя!сб/м/^ <г4лямм лтмд#ммо()а д^сс^м#яа?ы б е л ^ м^^су?/ <9<8 жылы Турар ауылындагы бастауыш сатылы туркмжк (аудандагы ен алгашкы) мек­ теп жерг!л<кт) тургыны, жерлес!мЬ Э.Байсалбаевтын уйткысымен ашылды. Ал <992 жылы сол мектепке Э.Байсалбаевтын ес)М) бертд!. 2003 жылы КР-нын Гылым жэне Б)Л!м министф) Ш.К.Берк!мбаева мен Облыс эк<мЗ С.Умбетовтын т^келей ыкпалымен жана мектеп салынды. Каз)рп танда мектепте 45 мугал)м дэр!с бери), 500 окушы бынм алуда. 2009 жылдан мектеп директоры Шагынов Ерболат Мергенбайулы. Осы мектентен б)Л!Малган атакты мемлеке^г кайратксрлерй Бэдел Турсынбаев - енбек сМрген устаз, Сейсен Туякбаев - Отан согысынын ардагер!, Сей^лда Кепбаев - мемлекст кызметкер!, Берк)мбаева Шэмш! Кепбайкызы - КазМКП унивсрситет)н)н ректоры, КР-н Гылым жэне Б)Л)м министр кызметн* аткарган. Шамалган бекетждег! Ыбырай Алтынсарин атындагы орта мектеб). Мугал<мдер саны <22, окушы саны 1928. Мектеп тарихына келеек, ен алгашкыда <928 жылы Шамалган бекетшде бастауыш мектеп ашылды (мснгеружшс) А.К Моложавый). !937 жылы БЛКЖО-нын 30 жылдыгы атындагы орта мектеп салынды (мектеп директоры Шолпанкул Кулынбаев). Ал <977 жылы 476 окушыга арналган мектеп салын­ ды (алгашкы директорлары: Н И.Якушев, А.М.Папов). <994 жылдан [бер! КР б)Л!м беру юннн узд)п Эсемкул Курмашкызы Темфкулова баскарып келед!. Мектепке <995 жылы Ы.Алтынсарин аты бершдь Мектептщ сонгы жылдардагы жет!ст)ктер)не токталар болсак: мектеп тулектер): Бугыбаев Ербол Сер<кулы Эль-Фараби атындагы Казактын Мемлкетт)к Университет)н узд)к аяктап, «Болашак» багдарламасы бойынша АКШ-тын Аризон штатындагы магистрату- раны б т р д ц Казфг4 танда ол аталган университегпн окытушысы; Эл!мбекова Раушан Медеукызы 2008 жылы «Алтын белпи иегер! атанды. Колащы ауылындагы Ж.Бэр)6аев атындагы орта мектеп <932 жылы «Керегетасм мектеб! деп аталган. <964 жылы сю кабатты сепз жылдык мектеп ашылып, <968 жылы мектепке жерлес)М)з Жубаныш Бэржбаев ес!М) бер)лд<. М ектеттн алгашкы устаздары: Садыкул Тургенбаев, <лебай Курт^баев. Эбен Мусагулов. <960-шы жылдардан бастап енбеп сщген мугал)мдер: Бубира Кудайбсргснова. Бубггай

Кур)шбекова, Кснес Элжмкулов, Жакан Шуашсва, Талля Гатауовиа !ал­ кеева. Мектеп директоры болып кызмет аткаргандар: Садыхан Боииабасв, Ким Дуйсеков, Акан Косшиев, Онласын Акжолова, Роза Калыгулова. сяммм/мясмм&^м ерша мекшея Мсктепт[н шагындыгына карамастан окушылар Республикалык байкауларда «Тогызкумалак» улттык ойынынан М.Калыгулов (2004), бокстан А.Канагатов (2008) (жетекшм! жэне жаггыктырушы Б)рл)к То- иашсв) сиякты окушылар жулдел) орындарды иеленд). Мектептщ тулектерм Эльвира Топашсва 2006 жылы «Алтын белп» истер! атаидьц !эбасаров Тимур Республикалык конкурс: !. «Камерата Казакстан», 2. «Золатая труба». 3.*Со$то5 Вапё» эстрада-симфо^щялык оркестр мушес).