Ақылия Бекбайқызы - Сөнбесін - Шырағың

ы Бул 1972 жылдар болатын. Осы кездесудж к е й т Нураганыц Ж? концерт!нж, мерей тойынан Эбекец калган емес. стыц еке/! де бул Нураганыц домбыра унпнц куД!реттш!Г1 Эбекеце эсер еткен! уш бейтерек, уш сонша, телевизор, радио багдарламаларындагы Нураганыц мздесу жаеайтын концерттершщ астын еызып, сол уакытта телевизор алдында е/'нщ ортасынан кимылдамай, кыбыр етпестен отыратын. Балалардыц да тыцдауын ! шыккан. Олар кажет етет1н. Концерт темам болганнан кейш ез ойын айтып, тендер: Нургиеа б!разга дей!н кещл-куйш баса алмай, енер1н шынайы багалап, Нусшжанов. Бул талантына бас н!п: «Улттьщ санамызга бас и д!ретт рухани куштщ апарамын, — деп куд!рет1 осындай болу керек кой», - деп тамсанып отыратын. ан! - деп шыгып Кос журек б1рш-б1р! укса керек. Кешн Нурага Эбекецд! жаксы керш кетп. Жи1 еркелеп, телефон согып турды. болды. Ауданда [алган. Эбекецнщ Естен кетпейт!н б!р окига: Эбекец Казак КСР Жогаргы Кецес!Н1ц неше турл!С! тур. депутаты болып сайланды. Нурагац телефон шалып: «Ертец уйщде бол, мж куттыктап барамын», - депт1. Эбекен катты даярльщ та кеттг Коцыр устшде болды. Э с 1ресе балаларга ескертт: '<Кустар кайтып Сащер жаксылап тыцдандар! Осындай кереметп кергж ^екен салтанатты жоксыцдар! Домбыраныц ондай унш ест:ген жоксындар! Уше/)ц де уйде болуларыц керек. Кайталанбайтын гажап кездееу болмак! арыстьщ кездееу! Кандай еркел1к болса да кетерем1з, уктыцдар ма? - деп балаларын 1а, - деп сонша даярлады. - Мен усталмаган жаца домбыра сатып екелемщ - деп Ы. кетп. < саясатка к е ш т [айтем!з? Тепнде Уедел!уакыттаНурагацуйге ю р т келдт Эбекецнщ куанганынан калады», - деген! журег! жарылып кете жаздады. Нурагацныц колында домбыра. легжн1ц б!зге ел! Мынау жаца арнайы жасатып екелген домбырам. Эл! кеппегж, жаца гана алып жаздырдым. Тыцда, не жаздырганымды! - деп суйекпж ернектел1п жасалган домбырадагы жазуды 031 окыды. «Ом1релиевтщ баласы мен немерелер!не. Бауырыц Нургисадан. 1980 жыл 20 наурыз» дегж жазу. Азымды кепке багалап, кабыл ал, бауырым! - деп тес кагыстырды. Бул кунп кеш, б!з уш щ балалар уш!н ерекше кеш болды. Нурагац ерекше кещлденш, барлык енер1мж домбыра кулагында ойнады. Жецгемп ен салды. Пианино да тартылды. Балалар ек! !шект! домбыра куд1ретш ерекше сезшдг Бала журеп ете незж емес пе? Гулмира ол кезде юшшеу болатын. Кеш!М13дщ аягында: «Мж жд! Ти!ждиева боламын» - деп кальнгты. Барлыгымыз мез болдык. Ю)

Мше, ^ ж уреп не дещ карапайым, алт - Кердщ нурлы, букш Т бар. Ол э)ел: к Ек!НШ1, оныц екенш. Ушшш! Балалар: - Пап Эбекец: - Бала маган дегж ага Каир Нура; немерем!3 ене^ пж Актоты е] б)т:рткен. Анд: орындашы», енер адамдар: немерелерше ауруханада ж: «Халык каЬар болмады. - Нурги дауылпаз ту; телеграмма б! жатты. - Нура халкын ен ма Осы кезде ест1дш. Арага да ем)рдж кс шыгар. Б1р1Н Алдарыцнан демектн.

- Мше, цуд1реттщ куш мж еруак конганын кердщ бе, бала журеп не дейд1? - деп Нурагац мэз. Шынында, Нурагац ете карапайым, алтын журект! адам ед] гой. Эбекец б1зге: - Кердщдер гой, Нурагацныц енерде гана емес ем)рде де жуз! нурлы, бук1л тула бойы ен мж куй. Оныц уш турл1 улы каенеп бар. Ол е)ел] композитор, казакша ойлайтын композитор болды. Екшии, оныц куйш) колдарын керд!цдер гой, кандай буынсыз екжш. Уш1нш1, ол - аскан дирижер, - деп тусшд1руде болды. Балалар: - Папа, сж1 бауырым деп жазыпты домбырага,- дегжге Эбекец: - Балалар, Нурагац барлык казак халкыныц агасы. Оныц маган дегж агалык камкорлыгы гой, - деп тусшд1рд1. Каз1р Нураганыц касиетт1 домбыраеы тер)мпде шул1 тур. Уш немерем!3 енер мектебшщ домбыра сыныбында окиды. Э т б е к пж Актоты екшш] еыныпта, Элияны атасы ез] жетелеп журш б)т1рткж. Анда-санда Нургиса агасыныц домбырасымж: «Аккуды орындашы», - деп ракаттанып тыцдайтын. Жалпы Эбекец онер адамдарын, казак енерш жогары багалайтын. Балаларына, немерелерше осыны уйреттт Ом1рдж етершеи аз кун бурын ауруханада жатканда: - Атасы-ау, буг!нп поштада Нургиса агага «Хальщ каЬарманы» атагы берш1пт1,- дегжде, куанышында шек болмады. - Нургиса - халыктыц улы, хальщтыц тарихы гой. ^айталанбас дауылпаз тулга. Эз1м ауруханадан шыкканда газет аркылы телеграмма берем1н. Сендер жаксы сез таба алмайсыцдар! деп жатты. - Нураганы тусше бшу керек. Егер ол К1С1Ш еркелете б)лее, халкын эн м ж куйге белей бшетш адам, - деп б!р курсшдт Осы кезде Нургиса ага да ауруханада нашарлап жатыр деп ест)Д1к. Арага кеп уакыт салмай Эбекецнщ кыркында Нургиса агай да ем1рдж кеттт Мумкш ол ею адам о дуниеде табысып жаткан шыгар. Б1р]Н1ц-б1р! о дуниел!к болганын бул дуниеде естш едт Алдарыцнан жарылкасын, бул дуниеге нурын шашкандар! демекпш. 103

УШ ШЫРША СЫРЫ - Папа, осы б1здщ «Родительский дом» дегж уЙ1М)з кайда? Барлык балалардьщ сондай уй) болады екен. Бугтн б!зге осы такырыпка шыгарма жазуга тапеырма бердт Мен не жазарымды бшмей отырмын. Б1ресе Есште, б:ресе Талгарда, жд1 м!не, Каскелецде турып жатырмыз. М ж щ атам болтан ба? Олар кайда турган? Олардыц малы болган ба? Тагы баска сурактарды бала абыржып коя бастады. Атасы маган карады. М ж оган караймын. - Балам, мж бер1не б:рт)ндеп жауап берермш. Оз1рше эке- шешец кайда турса, сол сждердщ уйлер!ц болады, - дед! де маган муцды к е з т ж б!р карап: - Ал, апасы, ойлайьщшы, осы меселж! калай шешем!3? Ер азаматка тэн уш касиет болады деупп ед!. Олар: Ер адамга балалы болу, уй салу, агаш егу демеупн ме ед1. М ж де осы касиеттщ тек б1реу1 гана бар гой. Болаттыц мына сурагы мж1 катты ойлантып отыр, т:пт1 жауабым да жок. Окем туралы к е й т айтармын, алдымж мыналар ер ж етсщ кате тус1нш калар. Мына турган уй)М 13 утм е ттщ уЙ1 болса да, эз1рге осы уйде турамыз гой, г?) алдына агаш егеЙ1н. Агаш болганда да тацдап, коп жылгы Алатау баурайында осет!н агаш болсын. Апасы, б!р дананыц мынадай сез] есшде калыпты: - Егер С13 б1р жылды мецзесещз, кур!ш егщ]з. - Егер С13 жуз жылды мецзесещз, агаш ег]щз. - Егер С13 мэцпл1кт1 мецзесещз, Адам, ягни, урпак тербиелещз, - дегж екен. Ендеше, 613 агаш отыргызайык, урпак тэрбиелетк. Сонымен уйдщ алдына уш тереют окел!п отыргыздык. Дара турганын кызым Гулмирага арнаймын. Екьекщен косарланып турганы ек1 улым болсын, - деп отыргызды. Бул шыршаны кыста суьщ тускж де отыргызады е к ж - деп, желтоксан айында отыргызды. Балаларга: - Мше, осы агаш еккен уй сждердщ «Родительский» дегж уйлерщ болады, ездерщ кут)п ос!ресщдер. Желтоксан айыныц аягы. Тацертец балалардьщ сабакка кетер кезг Гулмира уйге жылап К1рд1. [04

;егж уй1М1з кайда? - М ет урлап кет!птт г Бупн бпге осы - Не дейд1? - деп далага шьщсак, шынымен, Гулмирага арнап Мен не жазарымды отыргызган шыршамызды урлап кетшт1. Ол кезде жаца жылда мгарда, енд! мше, табнги шырша ешекейленш тойланатын ед]. 'ан ба? Олар цайда - Жылама, ертен кайтадан егемш, - деп ертещ нде кайтадан шырша отыргызды да, жаца жыл откенше 031 т у н те н кузетш :тады. Атасы маган шьщты. Келес1 жылы да, ягни, ерб1р желтоксан айыныц аягында 031 кузететш. Сонымен осы уш шырша бес жаска келгенше рмш. Эз)рше еке- кузетуде, кутыуде болды. Теуба, каз1р осы уш шыршаныц тше/1 ы , - дед! де маган шыгар, осында барльщ немерелерш туып, о с т келе жатыр. Осы кутты кара шацырактагы шыршалар 1978 жылы отыргызылган. шешемп? Олар: Ер адамга ^ едг Менде осы 1ына сурагы мен] )кем туралы кейш пнш калар. Мына уйде турамыз гой, еп жылгы Алатау ньщ мынадай соз) эпакторбиелещз, не тербиелейт. эгыздык. !мын. Ею -сю дсн гызды. зады екш, — деп, , осы агаш еккен &], ездерщ к у т т ^сабакка кетер

№ РУХАНИ БАИЛЬЩ Мен 61Л1М1МД! Эбекец аркылы тольщтырдым. Ж урепм ауырган кезде, кадамымды санап, далада б!рнеше сагат ж уруш е тура келд1. Сонда Эбекеце е з т терец тусшбейт1н, тусшсем де Эбекецнщ ойын бшу уннн сурактар койып, оны тыцдауды эдетке айналдырдым. Б!рде: - Энеукунп хатта «байлык, байлык» деп жазылыпты. Б!зде байлык жок кой, - дедш. - Нетып туешбей калдыц? Халык: «Жаны саудыц-тен) сау» демей ме. Б!здщ жанымыз еау, тен1мп сау болмай жур тем. Сж1ц журегщн1ц ауырганы жазылтанда бпдж бай ешк!м болмайды. Балалардьщ окуына, журш-туруына, енер кууына, дснеаулыгын сактауына жагдай жасап, улды уята, кызды княта кондыреак, бпден бай енжш болмайды. Байльщтыц ец кымбаты - нн]м1здеп рухани байлык. Рухани байлыгыца туешжтеме берпп. - Ол - сами б ш тщ . Сен - мугагнмещ. Рухани байлытыц жок болса, окушыга, оз бала-шагацныц келешепне капай жол сшгейс!н? Рухани байлык - сж щ адамгерш1Л1гщ, улкжд! улкенше, К1Ш1Н] К1ш!ше курметто/щ, кундел1кт! б)Л)М1нд] тольщтыруыц, басканыц бойында- гы жагымсыз кыльщтан аулак болуыц. Огксн]цд] жаксы бшущ, ягни, тект]л<пцд1 бшу)н де - байлык- деп, балага тусшд1ргждей тусшд1ре- пн. К^3)р ой ласам, Эбекецнщ жаны таза, рухани байлыгы кемел болган екж Эзшщ сыртынан жазылган анонимд1 хатка мен бермедт Меде-ни-ет1 жогары, рухани адам баскалардан ерекше болады екж. Кай жиынга барсац да Эбекецнщ айналасына топталып жиналган адамды кореоц, Эбекец ецпмесш тыцдайтын. Окыганынан, кеюрепне токыганынан корген) мж бшгжшен айтылатын ецгшелершщ мазмуны ер турл1, тербиелж мен1 мол болушы ед1. д.тс.иг)/' ] /////</// ) п.'г к/рсе ОС 106

ПАСЬЩТАН ОПА КУТПЕ - Мен кей адамдарды тустбейм1н,-деп Эбекец ренж1п келед1. - Неге, не болды? -деген сурагыма - Кеше мж! мактап сейлеп ед1, ал бугщ керюшше каралап, барльщ жумыетыц кем-кет1Г)н маган жабуда. Оныц сезшде жан жок демеймт, б)рак дел сол жерде айтуы дурыс емес деп ойлаймын. - К т д 1 юнелап айтып турсын? - Элп Дмитрий Ивановичп айтамын да,-деп катты ржжщг Шын меншде, ол кун калай ауса, солай майысатын кунбагыс сиякты болганы ма? Дел1рек айтканда, мундай адамдар желдщ ыгына карай калай жыгылуды бш едг «Пасьщтан опа кутпе» дегж осы да. Маган кер1 эсер: тие ме деген ойын жинактап: - Б1здщ казак кецшге аса мен берген. Кещлд1ц магынасын терец т у с ш т , «Эр адамныц кещл! патша», «Кещл б!р атым насыбайдан калады» деген. Б1рак кунделжт! жумыс барысында кеп кещл белмейм!з, ескермейм!з. Мен сендерд1 ренж:т1п алсам, кеш)р1м сураймын гой- деп, ез сезш ез1 тужырымдады. Кещл Ш]рк1нн1ц аягын ызага, кекке айналдырмау керек. Ие, Эбекецнщ ондай кеиир1м сурау едет! бар едт - Кепирш сурау - оцай емес, ол - ерлж - деп немерелерше уйрететш. Шл генге и т у , туйшгенге туйшу, адамгеринл1кке суйш у адалдыкка жупну Эбекецнщ тепнен дарыган улы касиеп едт

И!Р!М сез Эбекен, Ж1пттерд1 таныстырып жатыр: Мырзабеков Болат, Оралбаев Себет, Жаманкулов, Назарбаев Нурсултан 613Д1К!, б)рак карагандылык, - деп калжыцдап кояды. Сол кезде Нураганыц: «Кейб<р сез трнмдер) адамныц жадында тайга баскан тацбадай жазылып калып, кеп жагдайда жол нускайтын багдарыц сиякты ойыца ой косып отырады» деген сез1 бугшпдей е с т д е калыпты. 1976 жылдары Жогаргы партия мектеб1нде окитын б1р топ жптгтер Эбекецмж уйге келдт Эздер] сонша кещлд:. Сол кун! емтихан тапсырган болу керек. Дастаркан жайып коюды Эбекец тапсырып кеткен. Эцпм е емтихан, казак деген сезд1ц айналасында болды гой дейм1н. Юр!п-шыгып журш толык тус)не алмадым. «Ж1г<ттер, таласты койсацдаршы. Эрб)р казак б1здщ жалгызымыз гой» дегж сезд1 Нурсултан Назарбаевтыц айтканы ес!мде калыпты. Ек!нш1 б)р сезк «Эр адамныц кудайы - езшщ ары» деген сез. Осы сездер мж щ е с т д е мецп калды. Тшт! окушыларга осы сезд1 рет1 келгжде ел1 кунге д е й т айтамын. Оз1Н1ц ел)н, халкын суюд1ц не екетн ез пайымдауыммж тусшд1ремш. Тамак !ш т болганнаи кейш Ж1г!ттер: - Нурекеце бата бер, ертец Мескеуге кетед1 гой, - деп, ец улкен1 Эбекец болганнан кейш бата сурады. Эбекец: - Эз!це сен, езщд) алып шыгар акылыца, ецбегщ е сен! деп дана Абайдыц есиетшен бата бердг )0В

[ырзабеков Болат, ^лтан 613ДЖ1, б!рак адамнын жадында )п жагдайда жол гырады» дегж сез! е окитын б1р топ кещлдг Сол кун! ып цоюды Эбекец эзд!ц айналасында ; тус1не алмадым. пдщ жалгызымыз ы ес!мде калыпты. щ ары» деген сез. лыларга осы сезд1 Яц халкын суюдщ :це бата бер, ертец [ганнан кейш бата цбегще сен! - деп

Казак малжанды хальщ. Табигаттагы жарасымды б:р кылык терт-тулш малдьщ б:р-б1ртен жанасуы. К^закта оны «бота калжыц» дейдт Б13 еке/м!здщ арамыздагы калжьщ сотан уксас, зшс!з калжьщ болатын. Атасы келшдерше де: - Эзшщ жарасса атацмж калжыцдас дейд!,-деп калжьщдасып отыратын. - Калжыцныц т у б т д е шындык та болады, оны угып койыцдар. Немерелер1ме женс!з дауыс кетермецдер. Б1р1цд1 Актобеге, б1рщд1 Семейте ж!берем,- д^ш ! едт Атасы кейде бала сиякты ундемей калатын. Сол уакытта: - Атасы, казакта «бастьщ бажылдай урысса, кш кертгенге таба болар, ал ундемей тунерсе, урей алар» деген метел бар гой. Сол метелдщ екшпн сьщары езще тимей ме? - десем: - ие, еж де 61р..., - деп тагы «бота калжыцга» айналдырып: Б<р анекдот айтып берейш бе? - дейтш. 16 баглан козы 20 бер! 30 арыстан 40 каблан 50 тулк1 60 ЖЫЛКЫ 70 пндер 80 пут суйек 90 кураган ку журек. Ал осыларды шеппп кернп. - Адамныц жасы шыгар. - Оны тура шештщ, б)рак талдап беруге шамац келмейд1-ау! - Т ыцдап ал, Он алтыда баглан козыдай Жиырмада берщей Отызда арыстандай Кырыкта кайратты кабыландай Елуде тулкщей ку (тппмен алдайтын) Алпыста жаксы жылкыныц утрш дей Жетп1сте нндерл! аттай уйден узай алмайсыц Сексенде саудыраган ку суйегщ калады.

асымды б)р кыльщ Токсанда кураган ку журек калса да, кощлдщ арсыздыгы азакта оны «бота сол емес пе? Жае б)реу етш бара жатса, коз с у з т карайсыц. :лжьщ соган уксас, Осыньщ шешу!н шешкен мж емес, К^арамжде нгешсн екен. Сабыр шакырганьща рахмет,- деп токтайтын. - Аягындагы 70, 80, 90 нацмен калжыцдас маган унамайды, - де/пп едг Аузына Алла салды ма екж, осы жас лжьщныц тубшде оган буйырмай, алпыс бесшде ом!рдж озды гой. :мерелерте жонс:з Семейге Ж1берем,- «Эзш-оспактан кашкан едшетт! суймейд1». Бул Эбекецнщ атын. Сол уакытта: айтатын соз! едг чм кор!нгенге таба етел бар гой. Сол г - и э , сж д е 61р..., ир анекдот айтып Ш ]. Щкелмейдьау!

*** !юр!, бор] еам; шылар нарк!н)н < Келшдер алгаш келгенде, «Б13 ерб1р саланьщ мамандарымыз», сд)к. Б)рсулср;йн « бп д ж кеп улы алуы керек. Апасы, «Абысын тату болса ас кеп» есг)ч калдык. Там< дегж макалды Дана м ж Жаннага тусшд1р1п кой. Щайткжмж олар ер уйдщ балалары, ертурл1 тербие алган гой » деп маган да тапсырма 6уЙ )р!М П СН 1урТ!И ! берепн. Мен кел1ндерге каталырак болсам, сж жумсартарсьщ жене олар ер ещрдщ балалары. Б]р1 - Семей, б1р1 - Актебе. Б1р) Оз) ушын гурег - К1Ш1 жуздщ кызы, б1р1 - орта жуздщ кызы, мен жд] тольщ казак К ен ндс кара к болдым. Балаларым улы жуз деп немерелер1мнщ бойында ер жн ти н е т)н-т!к уе[ жуздщ каны бар, акылды, арман куатын балалар болып есед1 деп сгг). Бурып есту)\\ кейде кеудесше куаныш сыймай шаттанатын. еорелер!Н)н бер жн суре! <н «Бауыржа! - «Жуз» деп отырганда езщ жуз туралы не айтпакшы едщ» Жанымыздан о - десем, «не, сж щ н е т мецзеп отырганыцды бшемщ «Азгантай ск<ум!з ел) турмы гана казакпыз, етпексщ бе белшектеп» дегж бабалар с е з т жи1 суыч барады. ой а айтамын. Бул жерде бул сезд1 ондай магынада айтып отырганым жок. Эркайсысы езшщ тарнхн тепн бшу керек. С ж щ де кай жуздж, Жнтпм. со) е кайдан шыкканыцды, ата-тегщ туралы айтып б е р д т емес пе? Огыр. рахмет! д Маган косылганда небары 17 жаста болатынсьщ. С ж щ жуз, ру Б)разотыргани туралы маглуматыц шамалы едт Ол туралы маглуматтьщ барлыгын бар терелкан алы елщдеы «патша» атацнан 6 1 ЛД1М де, оны кагазга жазып кой дым, оныц нес) айып. Немерелер1м де апасыныц кайдан шыкканын б1лу Вауыржан М керек кой. С ж щ руыц - Аргын; Каракесек: Каз дауысты Казыбек, Саеыи калдык, аргы жагын ез1ц бшесщ. Эбекец ерб1р демалыста барлыгымыздыц М ж тсрлсн-те басымыз косылуын калайтын, ашык ецпмеге шакырып, езшщ ойын аузына енчеце са букпес13 б1лд1ретщ кездесш калган кейб1р жагымды-жагымсыз жайлар туралы 6 1 ЗДЩ де ой-п1К1рлер1М13д1 ашьщ айтуымызды Д С Й М Н !. ет1нет1н. Эркайсымыз ер саланыц маманымыз, ер такырыпка ецпме козгаймыз, - Шыгып КСГС! ^)бекен,1е ун ж Болат - курылысшы, Коз)мн!Ц аеты Талгат - инженер, жатканын ба)<кал Дана - дер1гер, туре< ел;й. Жаны\\ Жанна - енер адамы - Сен н м т н к Б13 ашылып сейлесек, балаларга тербие болады. «Оку бар да, ем1рдж току бар» окуларыц ез салаларыц бойынша ж еткш тп Ьауыржан М болуы мумкш. Ал току жагынан ем1рдж калып коймацдар. Жолдас Саган б)р ещ ! - жораларыцмж араласып, ем!рд! кер!цдер. Согысган ка: кунын жинан бе] П2 ан)-жаланаш оты К419

мамандарымыз», ЦАСИЕТИ АДАМ Му болса ас кеп» 1(айткенмж олар Бер!, бер1 ес1мде. Жаз айы, емтихан тапсырып, 28 панфилов- югандатапсырма шылар паркшщ тиндег! «Жулдыз» кафес!не тамактануга келш я жумсартарсьщ едж. Б1реулердщ «Бауыржан Момышулы келе жатыр» деген сезш <р] - Актебе. Б1р] естш калдьщ. Тамагымызды енд! ала береЙ1к дегенде, Эбекец м ет енд] тольщ казак бушр1мнж турт!п калды, «тур!» - дегет. нн)ц бойында ер ! болып есед! деп Эз1 ушып турегелд1. Кезшде кара кезтд)р1к, б1р колында сенд1 таягы, бойын жас айтпакшы едщ» Ж1птше тт-т1к устап келе жаткан К1С1Н! керш калдым, журепм д]р шем1ц «Азгантай етт!. Бурын е с т у т болмаса, кергж емесп!н. Тек Эбекецнщ ютап ^абалар сезш жи! серелершщ бер жагында ак тер! тон кигж ескери кишгж адамныц ^тып отырганым суретш «Бауыржан атац» дегж ш ест1гем. Жанымыздан ете шыгып, тер жакка барып орналасты. Эбекец щде кай жуздж, екеум13 ел1 турмыз. Дел б1р ескери кызметкер сияктымыз. Тамак !)Д]мемес пе? суып барады, ез1 аягым ауыр кез! болатын. ын. Ганн жуз, ру - Ж1ПТ1М, сен оскерде болгансьщ-ау! Анау кел!нге обал болады. маттыц барлыгы н Отыр, рахмет! - дегж буйрьщты дауысты естщ т. я жазып кой дым, Б1раз отырганнан кейш даяшы колында б!р к1шкжтай шоколады н шыкканын бшу бар терелкж1 алып келдг ;ауысты Казыбек, - Бауыржан Момышулы агай с^здерге берш Ж1берд1, - деп тур. <барлыгымыздыц Сасып калдьщ, жд) не ютейм^з? ырып, 031Н1Ц0ЙЫН М ж терлеп-тепшт тамагымды 1шш отырмын. Эбекец ел1 гымды-жагымсыз аузына ештеце салмай отырып калды. Шамасы ойланып отыр-ау ык айтуымызды деймш. з, ер такырыпка - Шыгып кетешк! - деймш. Эбекецде ун жок. лы. «Оку бар да, Кезш нщ астымж ол юсшерге карап коямын. Б]р кезде турып !ынша жеткш1кп жатканын байкадым. Эбекец маган тагы «тур!» - дед г Эз1 ушып )ймацдар. Жолдас турегелдт Жанымыздан тагы ете шьщты. - С ж К1мнщ колынан шоколад жегж:цд1 б1лес1ц бе? - Бауыржан Момышулы тек батыр гана емес, касиетп, едш адам. Саган б1р ецпмж) айтайын. Согыстан кайтканда ел «не сыйльщ жасаймыз, жылкыньщ кунын жинап берсек пе екж дептт Оны естш койган Баукец «ел аш-жалацаш отырганда сыйлыгы не?» деп ашуланса керек. ИЗ

Бауыржан агамыз - ар перзжт!, цасиет] белек адам. Ол казактыц багына тутан. Б1здщ тш турганымызды, сенщ аягьщньщ ауыр екжд1гш байкап калды. Шоколадты сол ушш берш Ж1берд1. «Сен маган таты ул тауып бересщ», - деп калжыцдады. Касиетщнен айналайын, Бауь:ржан ата. Шынымен б1р айдан кейш осы Талгатым дуниеге келдт Атын Бауыржан деп койсак па екж деп ойландык. Б)рак ол кезде улкжнен асу кайда! Апасы: Тамылжыган Талгарда туды аты, Талгат болады деп кесш айтты.

адам. Ол цазактыц 1 аягыцнын ауыр р1П Ж1берД1. [жыцдады. .шымен б:р айдан жан деп койсак па кайда! алгат болады деп

МАРЖАН сездщ ИЕС! Жастайынан енбектен кол узбей, сеныц ыстьщ-суыгына араласкан адамга жазаньщ ен улкен) - жумыссыздьщ болады екен. Кадыр Мырза-Элидщ тЫ м м айтсак: Жумыс, Жумыс. Тисе оньщ шарапаты, Жазылады жаньщньщ жаракаты, - дегендей, Эбекец кез жанарыньщ нашарлауына байланысты жасы жетпей «зейнеткер» атанды. - Бупнде мен у ш т кереп жылы сез гана гой, оньщ ез1 де сатулы бола бастаганы ма? - деп жолдастарына кетген б!р сепнде жол журуге жиналды. - Атасы-ау, кайда жол тарттьщыз? - деген сурагыма колындагы ею парак кагазын маган устата салып: - Асты еызылган сез иелерте кетпм. Ягни «сез» 1здеп кегпм, - деп калжыцдады. Тун1мен б)р нерсж1 жазып етырган. Сезге байланысты макал-метелдер де коса жазылган. - Жаксы сезд! т е р т келем, жаман сезден ж е р т келем, саган пайда емес пе? - деп тагы калжыцдады. Жаксы сез Кацку сез Тапкыр сез Жаман сез Ацкау сез Кес)р сез Энерл1 сез Тетт1 сез Кад1рл1 сез Кисьщ сез Ойлы сез Алгыр сез Ойсыз сез Тиянакты сез Терец сез Кер1 кеткж сез Орынсыз сез Пасык сез Орынды сез Сумацдаган сез Жуйел1 сез Мейекп сез Жуйес13 сез Асыл сез Буралкы сез Жылмац сез Ащы сез Жылдам сез Кыцыр сез Улы сез Мылжыц сез Ауыр сез Сумакай сез Маржан сез Кулкш1 сез Кердец сез Калжьщ сез Киянат сез П6

сикырлы сез щ ыстьщ-суыгына К^олындагы кагазды устата салды да: рздьщ болады екж. Сез тус}нетш адамга айтылады гой. Сез - улы куД1рет. Сол дей, Эбекец кез етпей «зейнеткер» сез аркылы цанша адамныц тагдырын шеннп журм13. Жетесше )ныц ез] де сатулы т б1р сэтшде жол жетк131п сейлегж сездж алынбайтын камал жок. Тыцда! Шокан агыма колындагы кайтыс бол ганда, кайгыдан тура алмай калган Шыцгыска Эдшбек ^ез» 1здеп к е т т т , I отырган. Сезге шешен былай депт1: :рш келем, саган 7яг?)яя ЯЛШЫЯ ЯМ, А.яяг*ь/с ь/^ г!/р Сем оо/яяь/я Б'я^ъ/^г)/)/ шяуыи /яяг/?;я/)иь///. т у р быляя/ - дегжде. Шыцгыс: - Маган осындай токтау сез айтатын к)С1 болмады гой, - деп басын кетергж екж. Кердщ бе, б1р ауыз сездщ куд*рет1 кандай? Оз1мн1ц де жиган сез1м бар. «Айтпаса, сездщ атасы елед1» - дегж гой. Мен де жиган сездершд! жолдаетарыма айтып келешн. Атадан - атага тараган сез мейеп - тэрбие, бпнм гой. Ягни, сондай сезд: айтушы адамды ]здеймш, - деп шыгып кеттг Эбекец сезд1 шебер, шешен сейлейтш. Тыцдаушысыныц кулагыныц курышын кандырып, курметше белжет]н. Эрине, ол ушш тш байлыгы жетк1Л1кт1, сейлеу тербиес1, медейиет1 мол ед1. Кеп макал-мэтел, акыл-накыл, данальщ сездерд1ц казынасы жадында журетш. Б13 кол устасып, косылгаинан берп жинаган байлыгымыз К1тап болды. Сол окыган К1таптагы мойект) сездердьц астын сызып, оны е з т е ез тусш!Г1мж айтып беретш. Тек сол сез мейегш тер1п алып, 1ске жаратса, кейшг) урпак сол сездщ кушретш тусшсе, деп армандайтын. «Кещлшде туйгж1 жоктыц цартайганда айтары жок» дегж накыл сезд1 кеп кайталаушы едг

ырАуызсез Ом1рден кетер уакытында да екеум1з б1р ауыз сезге токтадык. «Сыйластыц бар жерде кимастык бар», - деп ацыргы сезш айтты. Сейлей бшмейтшдерге: «Артында дымы жоцтыц айтар сез! де жок», - деп репжитш. Атамыз Абай айткандай: Л).7 ) 'МЛ7/. ь/ (/НН/Н<7гЪ/г'Я ,МС// КЯ 76Я, 7)с а.7л/б'с'е'//.нс// болясы^ Эбекец Т!рппл1к езенше ез кез1мен карап, ез б т г ш е , ез тебес!не шыгып отырып, ез сезш айтатын ед!-ау! Эбекец едебиегп суйд1, асыл сездерд1 жиды. Сонымен б1рге ез1 де жыр маржандарын кецшше туйд!.

,3 сезге тоцтадьщ. .!ргы сез:н айтты. иц айтар сез) де Ж, лпне, ез теб есте Ж АТЫЦ ДА, ХАТЫЦ ДА Ж ЭЛМЕЙД!, ЭБЕ... ^онымт б)рге ез] [ [

ТЕЛЕГРАММА ЗЦЗЦ 078 СВ 0 ! 2515112 (264 264 100/01 0083 16 01 04 09) Астана - 100 гос 264 100/013083 68 04/09 16 01 Высшая Правительствжная Алматы облысы Каскелец ауданыныц ек1М[ Элихан Эбд1ханулы Тойбаевка ЭБЕН МУ!<АШ^ЛЫ ЭМ !РЭЛНЕВТ!Н ОТБАСЫНА ТАБЫСТАЛСЫН. К^имас дос, кад)рл1 азамат Эбен Мущашулыныц дуниеден еткенЁн естш кайгырулымын. Ж аны жайсац, журтына сыйлы абзал азамат едь Маркумнын жаны жаннатта, нманы саламат болсын. Тагдыр отбасына рахымын сыйлап, бала-шагасына шапагатын тигЁзсш. Туган-туыс п т журагат болган мке бекемдЁк етсе, болаттай к к е бекЁсе, артта калгандары т!л^Ён т1лесе иг!. Казацстан Республикасыныц Президент) Нурсултан НАЗАРБАЕВ.

мпсльсгнажая 1ИЧЫЧЫЦ ЭК)М! }лы То!)баевка АСЫНА чни дуиис ап чына сын.ни <аиы еа.ип)а < <а-ша! асына бо.иан к к с дары н.ж!)1н <н Презн.ю) ]) )А^АРЬАШ.

ЖАЦСЫНЬЩ АТЫ ОЛМЕЙД! «Откж)н багаламаган, бупн1 мж ертещн де багалай бшмейд1» демей ме даналар? Осы б)р атпал азаматтыц, ецбег! елге танылган устаздыц, ез арманы халык арманымж б1те кайнаскан ел агасыныц, саликалы когам кайраткер1Н1ц енегел! 1стерш естелж ретшде бупнп урпацтьщ назарына усынып, кецшше уялату Эбекецд! б)лет!н, оныц штипатына белжгж, жаксылыгын кергж, бул кунде жасы келгж аксакал ретшдеп мж щ басты парызым деп бшемш. 1972 жыл. Мамыр айыныц соцгы кун1. Мектеп 61т1ретш сыныптарда шыгармадан алгашцы емтихан журш жаткан кез. Шыгарма жазу ержкжнщ ермеп емес, ол - енер. Шыгарма жазу - шыгармашылык жумыс. Шыгарма окушылардан жан- жакты !здену мж терец бппмд1, косымша едебиеттерд1 ез ецбепнде шебер пайдалана бшетш ептшжт!, сауаттыльщты, уцыптыльщты кажет етет1н, шек1рттердщ ем1рге, когамга, заманга кезкарастарын айкындайтын таразы !спетт! дуние. Сондьщтан, бул сынакка 6 астрономияльщ сагат берыгж. М ж бгпретш сыныпта ассистж ттерш мж емтиханда отырганмын. Сагат кунд!зг1 11:00. Емтихан журш жаткан кен залга мектеп директоры мж аудандьщ партия комитет1нщ 11 хатшысы Э.Ом1релиев келдг Хатшы тацтага кернею ет1п жазган шыгарма такырыптарын окып, б1збж катар жайгасып отырган соц окушылардан: - Такырыптардыц тусш 1кс13, киыны бар ма? - деп сурады. - Киыи емес. Бул тацырыптарга бурын б!з сыныпта шыгарма жазганбыз, - дед1 окушылар жарыса кецшд! жауап берш. Оте жаксы болган екж. Онда кепшш1гщ жумысты «5»-ке орындайтын боларсыцдар, - деп Э б ж Мукашулы жайдары езу тартты. Зал )ш)нде жангажайлы тыныштьщ биледг Хатшы емтиханда аттай ею сагат отырды. Сагат 13.00-де уш окушы жумысын етк1зд1. Уш жумысты да байыппж карап шыккан хатшы маган: Мына уш шеюртицздщ жумысын карап шыгып, калай багалайтыныцызды маган айтыцызшы, - дедг М ж шыгармаларды егжей - тегжейл! карап шыгып: Э б ж Мукашулы, уш е уж де «жаксы» дегж бага коямын, - дедш. 122

пай б1лмейд1» - Жок, оныцыз окушы ецбег!не киянат болады. Уш балацыз да :лге танылган ете жаксы жазган: «5» лайык. Эд1л багалацыз, - дед! де, хатшы :ел агасыныц, орнынан турды. Мен куанып к е т т т . Бойымды билегж коркыныш гел!к ретшде су сепкждей басылды. Бетше кан ж упрдт Директорым да жайма- ату Эбекецд] шуак турге енд1. Осы окигадан бурый да, кейш де 50 жыл устаздык ет!П жур!п, мж лауазымды тулгалардьщ мемлекетт<к емтиханда бул кунде кеп уакыт отыртанын, ер окушынын ецбепне ерекше мен бертжш цеп бмемш. кергж де, ест1гж де емеепш. Сонымж б!рге, осы жолы мж Э б ж геп б тр е тш Мукашулыныц !здж!мпаз, бш!М! терец едебиетш!, окушы бйимш едш баталай бшет!н бш!кт! педагог, адам жанына терец уцшетш жатцан кез. шебер де, суцгыла психолог, байсалды да карапайым басшы :р. Шыгарма е к ж ж кез жетюздш. Осы алгашкы емтпханныц корытындыеы мардан жан- бойынша 22 окушыныц 9-ы «ете жаксы», 8-1 «жаксы» 5-еу! биеттерд) ез «канагаттанарльщ» дегж бага алды. Б1р жет! еткж соц, директорым !уаттылыкты, кабинет!не шакырып: амга, заманга )ндыктан, бул Жумабек, 613 каз!р гана аудандык партия комитет!нж :тш сыныпта телеграмма алдьщ. Эм!релиев Э б ж Мукашулы сж ! ертец сагат ^ндпп 11:00. 9-га кабылдауына шакырады. Емтихан корытындыеы жаксы, б)р )<л аудандык жаксылык боларына сж!мдш1н. Барып кайт, - дедт Э бж Мукашулы атшы тактата мж! жылы шыраймж кабылдады. Емтиханныц нетижесш сурады. б!збен катар Аудандык бшш бел!мшщ бастыгы Г.Старыгин ек^т мж!ц жеке )с-кагаздарымды карап отыр екж (ол кезде м угалтдердщ жеке !с- сурады. кагазы аудандык бпим бел1мшщ кадрлар бел!мшде еакталатын). пта шыгарма :р!п. Б:з акылдаса келш, С!ЗД1 езщ!з устаздык етш журген [ысты «5»-ке О. Жандосов мектебше оку бел1М!нщ мецгеруш!С1 ет!п жайдары езу тагайындауды жен керш отырмыз. Бул жумыска 15-Ш1тамыздан аыемтиханда бастап к!р!сес13, - дед! хатшы. ысын етюзд1. [: - Э бж Мукашулы, м ж орыс тш!не жет!к емесп!н. Мектеп ею ыгып, калай тшде бшш беред1. Жиналыстар да, 1с-кагаздары да орыс тпинде мгармаларды журедт Бул жумыс маган ауыр. Ыкыласыцызта рахмет, ютей алмайтын шыгармын, - д е д т . га коямын, - - Олай демещз. С 1здерд!ц мектептерщ!зде казак сыныптары- ныц саны баеым. Жумысыцыз нетижел!. Казак плш жет1к бшгж адам бер!н де баскара алады. Аудандык бш1м бел1М1нщ инспекторы болып !стейтш орыс Т1ЛШ1Ц маманы Валжтина Васильевна Горбачукты С1зге кемектесш, б!рге жумыс !ст^ге Ж!берем13. Орыс !23

№ оиландырды. и бор)н)н колыиа сыныптарындагы )с-кагаздарын сол адам ж урпзедг С13 тартынбай колга тнпзбсй ез ана тш1щзде жумыс жасацыз. Жиындарды да, ю-цагаздарын октын кез сд да казак тшшде журпз)Ц)з. Мына Разалиевич)Ц)з не, Разалыулы «Алмас кылы) деп толтырмайсыз ба жеке )с-кагаздарыцызды, кайтадан казакша те\\елс)ЗД)К. аза толтырыцыз, келютж пе? Солай ма, Григорий Филиппович? - деп б)тс кайнасып. Старигинге парады (Старигин аздап казакша бшетш). Эбен Мукаы - Солай, Э б ж Мукашулы, бер1 реттелш, казак тшшде кайта гуган жер) Е жазылады, - дед) Старигин. Э б ж Мукашулыныц кеомд1, батыл дунисгс келга), п)юр) маган рухани демеу болды, мж кел)ом бердш. Ана т)Л)нде Эжсс! - Кулпь сейлеу кулкше, орыс тшшде сейл^ меджиеттшшке айналып, жасынан-ак ж казак еыныптары мж казак мектептер) б1ртшдеп жабылып жаткан атанды. Экес) сол кезец ушш бул неткж батылдык десещзш1?! Осы жумысты кетп. Алгач! аталган мектепте 30 жыл табысты, абыройлы аткардым. Мектеп облысынын те жаман болган жок. Ецбепм де багаланды. Э б ж Мукашулы 27 жасында со ауданда басшы болып жургж кезде ( 1970-1975 ж.ж.) )с бшетш алдында оке С коптегж казак азаматтарыныц оркжш ес)р1п, аудандьщ б ш т беру, угым оныц ба< джсаульщ, мэджиет саласында айтулы езгер1стер болды. Э бж Эба)гс жумба Мукашулына ат устшен сейле/, журе тыцдау, «керем)н», «ертец балгын жаныя кел1Ц)з», «ойымызда болсын» дегж т1ркестер жат едг Улкжд1 немерес)на) жа де, к)Ш1Н1 де зей)н койып, зер сала тыцдайтын. Бугшде каЬарына туралы сурай) М1нгж кешеп кецестж заманда ана тйпнщ мортебесш би1ктет1п, мерей)н округе б1р к)одей атсалыскан Эбекецдей ел жандылыгын -Ержсгксн ез басыньщ улпс)мж, )С!мж танытады, тулганыц орны ойсырап-ак турады. - дсн жубатып Эба) Мука) Умытпасам, 1971 жылдыц басы болар. «Ецбек жалыны» (каз)рп «Ецбекшщазак») газетшщ сол кездег) редакторы, жазушы ауысады ч)с( Цыдырбек Нус)белиевтщ кабинетшде кездес1п, солемдесш, бш)КТ)ЛИ)Н, К( амандьщ сурасканнан кейш, Э б ж Мукашулы кецшд1 кейште маган жогары баси)ь сез арасында мынадай сурактар койды: Алматы обл Балкан), !лс. - Жумабек, сж 1лияс Есжберлнннщ «Алмас кылыш» романын жу мыстарга ж окыдыц ба? ол облысымы жан-жакты да - Окыдым, Эбеке, оны неге сурадыцыз? - дед1м. кол узбей жу - С ж едебиет пеншщ мугал)м1сщ гой. Эдебиет - тербижщ окуга тус)и ( куаты, каруы, ер! хальщ ем1ршщ, арман - тшепнщ айнасы емес та Эбскенма) пе? Уакыт тауып, тагы да окып шьщ. - дедг Эбекецнщ «уакыт тауып, тагы да окып шьщ» дегж сез! мж: )24

;зед1. Сп тартынбай ойландырды, тез умытылмады. Ол кезде «Алмас кылыш» дегенщ [ да, 1С-кагаздарын бер1Н1н колына туспейтт. Зиялы кауым, зердел! азаматтар колдан- [1щз не, Разалыулы колта тиг1збей, жастытыныц астына койып, б!р1нж б!р! алып , кайтадан казакша окитын кез едт КеЙ!н мж бул ютапты асыкпай кайта окыдым. Филиппович? —деп «Алмас кылыш» аркылы б1ртутас ел болу уипн, бостандык, ЖТ1Н). те)елс13Д1к, азаттьщ жолындаты халык арманы мен ез арманыныц <;азак тмшде кайта б)те кайнасып жатканын ацгарткан екж. мц кес!мд1, батыл <ерд1м. Ана тшшде Э б ж Мукашулыньщ туган жылы барша казакка ейгш1 1932 жьщ ггтшжке айналып, туган жер! - Ецбекпнказак ауданынын Жацашар ауылы. Эбекен р жабылып жаткан дуниете келтжде екесшщ отбасында езш ж б)рге уш-ак жан болды. н?! Осы жумысты Эжес1 - Кулпы, шешес1 - Рахима. Э б ж (шын аты Эбд1кадыр) ек! аткардым. Мектеп жасынан-ак жетшд!к таксы ретт тартты. «Жауыздын баласы» . Эбен Мукашулы атанды. Экес1 Мукаш 1934 жылы халык жауы атанып усталып ?5 ж.ж.) ю бшетш кеттт Алташ Карагандыдагы атышулы «Карлагта», кеЙ1н М еск^ дандык бш1м беру, облысыныц Дмитриев каласындаты турмеде отырады. ]937 жылы ютер болды. Э бж 27 жасында сол жерде атылады. Булд1рппндей жас нерестж!н кез ^<керемн1», «ертец алдында еке бейнес1 калган жок. 8 жаска келгжше еке туралы угым оньщ бастан етк!згж киындыгы мж татдыр таукымет! жас жат ед1. Улкжд) Эбж ге жумбак болып келдт Акылды еже Кулпы немересшщ Бупнде каЬарына балгын жанын жаралап, ецсесш тус1рг!с! келмед!. Эке тагдырын тебесш б и т т е т т , немересшж жасырды. Онаша калганда ес юре бастаган бала екес1 и ел жандылыгын туралы сурайтын. Сонда ежесп ! орны ойсырап-ак - Ер жеткжщде берш айтам, екен алыста, ел!-ак келер, кул ыным, кЕцбек жалыны» - деп жубатып коятын. 'дакторы, жазушы :сш, сэлемдес!п, Эбен Мукашулы 1966 жылдан бастап партия, совет жумысына ,шд] кейтте матан ауыеады шебер уйымдастырушылык каб!лет1н, бйпм1 мж б1Л1кт1лМн, кепшшжт! соцынан ерте бшетш 1скерл1пн таныган 'ылыш» романын жогары басшы уйымдар Э бж Мукашулына улкж сж!м б1лд!рт, Алматы облысыньщ Талдьщорган каласына, Панфилов, (М. Балкаш, 1ле, Талгар, Ецбекшщазак аудандарына басшыльщ жумыетарга Ж1беред!. Осы жумыстарды абыройлы аткара жур)п, биет - тэрбиенщ ол облысымыздыц зкономикасы м ж меджиет1Н1ц еркендеуше, днщ айнасы емес жан-жакты дамуына субел! улее косты. 1976 жылы жумыетан кол узбей ж у р т , СОКП ОК-нщ жанындагы партия мектебше ;» деген сез! м ж ! окуга т у с т оны да у з д т б!Т1ред1. Елбасымыз Н. Назарбаев та Эбекецм ж б!рге осы мектепте окыды. 1975 жылы каз:рг1

Карасай ауданы аткару комитетшщ терагаеы болды. Соцгы кыз\\<еткер). дем! узшгенше сол ауданда жем1си ецбек етт1. 1980-1985 жж. ауданыныц Эбен Мукашулы X шакырылган К^азак КСР Жогаргы Кецесшщ шалкыган ка депутаты болып сайланды. Е л тгзд щ келел1 де езектг меселелергн шешетш, жогаргы мшбеден ой айтатын бижке кетершд] Бул «Елу жыл кез-келгж тулганыц колы жете бермейпн биж тугыр. Бул - ел даг<альчы. сыйлаган, ел курметтегж, ел сешмш актаган азаматтарга гана бершетш мумкшдгк. Осындай жогары лауазымды жумыстардыц 1991 жыл бер1нде де Эбен Мукашулы езшщ елжанды, ел1 ушш ешреп герезсс) тец туган азамат, кара кылды как жарган еды басшы екжш корсете м о т т и к к е т<1 бшд1. Жастайынан жетгмдж, жалгыздьж, жокшылык таксыретш Ел)М);д)исая<; тартып, ежес1 мен шешес:н1ц езеп екс1кке толган зарлы куйш о и ср!стсрге ) керш ескен кажырлы Ж1Г)Т емгрлж жар тацдауда да кателескен кай га ораллы жок. Озшщ ауырын аркаласып, жецшш жебейт1н т у с Ы п мол, халыкгын т)л тербие коргж, жаца гана оку б1т:рген жас аруга емгрлж сергк Ауыл;и.!К окг болуга колка салды. 1^ол устасып барып, кыздыц ата - анасыньщ У]чксми)руль батасын алып, бас косты. Эбекец & л*о.7 орамалга ора жанында кыи 0 ( .^/// сот? болар, Ом)релиевгср дегендей, Акылия Бекбайкызы Эбекецн1ц ем1ршщ сенг А ган Эбен. Э; болды, сый-курмет! жарасты, махаббаты кайрактай берж болды. 1 !ле]) кабыл б Эм1рге ею ул мж кыз екелд1. Отбасын думанга беледт Эбекецд1 жалгыздьщтан куткарды. Улагатты ата-ана рет1нде оларга енегел: ()м<рдсн от тербие берд1, мепеледц ес!рд1, окытты. Егеменд1 ел1не абыройлы оргалык кочч кызмет ететш тект1 азаматтар етш шыгарды. Улдын улкж! Болат ЖОЛЫ, срсн С! «18К Е К СО М РА N У» Ж Ш С-нщ бастыгы, К1Ш1С! Талгат - Талгар д е жары к кор^ ауданыньщ ек!мц кызы Гулмира елшшжте жауапты жумыс хаты олмсйдЬ !СТеЙД!. Акылия Бекбайкызы суйжт1 жар, аяулы ана, немере- шеберелерш1н касиетт1 ежес1 гана емес, облысымызга, республикамызга танымал устаз, б ш т берудщ журтка ейгьи майталманы, бала жаныньщ багбаны, 1^аскелец каласындагы Абай атындагы интернат-гимназияда жумыс ютейд1. КСРО жене К^Р Б ы т беру 1С1нщ узд!п , 1^Р Бшгм беру ю ш щ курметт! )26

болды. Соцгы кызметкерц «Ы.Алтынсарин» медалшщ иегер!, Карасай 1980-1985 жж. ауданыньщ курметт1 азаматы. Жузшен имандылык нуры аргы Кецесшщ шалкыган кад1рл! кажы. хп меселелерш кетершдт Бул «Елу жылда ел жаца, жуз жылда - казан» демей ме халык угыр. Бул - ел даналыгы. аматтарга гана ; жумыстардыц 1991 жыл Сан гасырлык арманта кол жеттт Баскалармж и ушш ещреп терезес! тен ел болдьщ. Кецест1к жуйж1ц Т13ГШ1 узшд). Казак екжш керсете мецгш1кке Т1ртд1. Демократия еалтанат курды, тарих жанарды. [ьщ таксырет1н Ел1М)здщ саяси-эле/меттж, экономикальщ, мэдж и ем1р1нде айтулы ш зарлы куЙ!н езтер)стерге кадам басты. Жогалткан улттык кундылыктарымыз ^да цателескен цайта оралды. Ецбекш:казак ауданындаты Александровка ауылы Н ТуСШ!Г) МОД халыктыц тшепмж 1997 жылы Саймасай ауылы болып езгерд}. ем1рл1к с е р т Ауылдык округтщ аты Саймасайдыц атымж аталды. Саймасай на - анасыныц Ушкемшрулы Э бж Мукашулыныц жетшпп атасы екж. ем)ршщ сэн1 Эбекец баки дуниеге аттанар алдында кара кайрацты ак й берж болды. орамалга оралган калпында устелдщ уст)не койыпты. Кайрак лед). Эбекецд] жанында кынабына салынган алмас кездж бар. Онда: «Эл1бек, оларга енегел! Эм)релиевтердщ кайрат-ж1гер1, ар-намысын саган тапсырамын. Л1не абыройлы Атац Э б ж Эл)бек - немерелерд1ц 1шшдеп жалтыз ул Лайым, ата Нулкж1 Болат т т е п кабыл болтай. шгат - Талгар уапты жумыс Эм1рдж озтаннан кейш Каскелец каласыньщ Лжин атындаты ортальщ кошес1 Эбекецнщ атымж аталатын болды. Оньщ ом1р ана, немере- жолы, ерж ецбеп туралы естел!ктер, К1таптар жарык кордт Эл1 эблысымызга, де жарык коре берер! акикат. «Жаксыныц аты олмейд1, галымныц Журтка ЭЙГ1Л! хаты олмейд1» дегж осы болар... каласындагы :тейд]. КСРО Жумабек ШОРМАНОВ, ардагер устаз, тнщ курметт! Ецбекннказак ауылыныц курметт) азаматы. («П резид^т жене халык газетшен»)

Б13ДЩ Талгар кайнаган емгр! ке Талгарды айрык! нагыз кемелдену келген екен. Алдынан ет! б!Т)р] отнж кейш алдында езшд! э] Эбаг агай 61 жылдардын орт кезде ер турл1 б!т)ретш болдык калдык. Тагдыр/ спортшылар да, Эрине, бузыктьн К^алай болганда шыкканбыз. «Эй, калай д болды гой»-дейт Мектеп окуп Ал енд) сейма! кластагы он уд еркайсымыздын К араганда байк Мектепте окып Жакаевпен, Бост отыратын. Класымызда е с т д е Зора Ку айта кел)п, уй Кы гандыц Шьщ айткан едь «Каз «К,азакгар кай е; берген] де есте к 9^)39

УСТАЗДЫ САГЫНУ Б)здщ Талгар юшкжтай кала болганымж, оныц кыз-кыз кайнаган ем!р1 кейб1р улкж калаларга белпс13 болар ед1. Э б ж агай Талгарды айрыкша жаксы керетш. К,аз!р ойлап отырсам, оныц нагыз кемелджу жылдары осы калада кызмет ютегж кезецше туе келгж екж. Алдынан откж шек1рт1 болгандьщтан шыгар, мектепт! бМ ргж нж кейш де оны устазым деп бшд1м. К,аз!р де оныц рухы алдында ез!мд! ердайым шек1рт! сезшемш. Э бж агай б1здщ класка ете жакын болатын. Алпысыншы жылдардыц орта тусындагы мектеп реформасына орай (ол кезде ер турл! реформалар журпзш жататын), бп Н-класс б т р е т ш болдьщ та, ею жыл бойы мектептщ ересек класы болып калдьщ. Тагдырдыц ез1 солай жольщтырды ма, ейтеу!р, класта спортшылар да, енерпаздар да, бележдшер де жетш артылатын. Эрине, бузьщтыгымыз жагынан да ешюмнж кем туспедж бшем. Калай болганда да, кластан жет1-сег131М13 педсовет дегжте туеш шыкканбыз. «Эй, калай десецдер де, сол педсовет еждерге ем1рлж сабак болды гой»-дейтш ед1 агай. Мектеп окушысы ушш мугал!мнщ еж!М1 айрьщша болатын. Ал жд! еж !м ж санасуы дегж щ 13 нагыз бакыт ед] гой. Э б ж агай кластагы он ул, он бес кыздыц еркайсысымж санаса алатын, еркайеымыздыц ез! айтатындай «жанды жер]М1зд!» бшетш. Былай Караганда байкала бермейтш ерекет1м1зд! калт Ж1бермейтш. Мектепте окып жургжде-ак, б1ршама ысылып калган Оразбек Жакаевпж, Бостан Асановпж, Курбан Надыровпж калжыцдасып отыратын. Класымызда ек! уйгыр кызы, уш уйгыр баласы окыды. Эл1 е с т д е Зора Кудайбергжованыц есшше байланысты б:р ацызды айта келш, уйгырлардьщ кене хальщ екж)н, олардыц непз) Кытайдыц Шыцжац дегж жершде, онда казактардыц да кеп екжш айткан ед1. «Казактар тагы кай елде турады?» дегж сурагымызга: «К,азактар кай елде турмайды?» деп сурасацдаршы деп, куле жауап бергж) де есте калыпты. Ашыгын айтсам, агай журпзетш едебиет 9^39 129

жене когамтану пендер! цазацтану пендер)не кеб1рек уксайтын ед1. Кулеш , Жуманов Эрине, ол туста барльщ мэселе ашьщ айтыла бермейтш. Б1рак агай Сарыбасва Бибж б1здщ мектептж тыс меселелерд1 де бшу1М13Д1 цалады ма екен, кеп кездсс<]рд4м. еск жайлардан хабардар ететш. Оныншы класты окып ж у р гж 1М13де М усабаева Кулия! агай 613Д1Мухтар Э)езовтщ муражайына апарды. Бул ез1 кеб1М13дщ с;ц. Агайдышсрл( музей дегенге алгаш баруымыз болатын. Кеп жай тацсьщ. Асыкпай бер )\\н зд] кластаы журш кердж. Агай келупплер ттабы на тыек жазды. К,ыздар [ныгатын. да, улдар да жазды. Агайдыц жазгандарына кез жупрт1п ед1м, ризашылыгын айта келш, жазушынын ем1р кезецдер1, соныц Э бж агаймл !Ш1нде жастьщ шагы м ж Щазакстаннан сырт ж ургж кез1 толык турдым. ! [артия-к камтылмаганын жазыпты. Бер1М13 тыска шыкканда: - Улкж ем]рд! кал ыбынан ажыр^ танып-бшдж дедщ бе?-дед1 маган карап. Устаз гой, шеюрттершщ ур))]сыч к^тын. ! ж жазганын карап шьщкан екж. 1^ызарактап калсам керек, «Жаксы аудачдык чар)ия жазыпсыц, Мухтар Омарханулыньщ улкж ем1р екж1 рас», - деп кугын-сург)н тсш мж1 кетермелеп койды. Устаздын, бул сезше к е д т п д е й кокиланып Асып-тасчайтын. калдым да, езпнц «ем1р жолы тольщ камтылмаган» деп жазуыньщ себебш сурадым. Алгаш рет Алаш козгалысы туралы сонда Э бж Буки) класым: агайдыц аузынан ест1Д1м. Крыска гана кайырып айтты. Бекейханов, зайыбы да б<зд) Дулатов дегж фамилиялар аталды. Маган сол козгалыстыц жадырай еш )мсл< шпнде Э б ж Эм1рэлиевтщ ез1 де болгандай кершетш едг Эрине, ой лап отырсам. ( ол туста козгалыс туралы айту былай турсын, кеп адам бшм(упп е к ж ю й . К)м бше де ед1. 1^аз1р ойласам, агай ез б еттш е 1зд ж т, соныц бер! женшде дегендер дс бшепн болган гой. Талгар каласына казак ес!мдершщ бершуше де дарыган шыгар. ^ оньщ мурындык болганы анык Оз1 директор болган мектеб!мЬд1н устаз гой. С екж Сейфуллин, калальщ К1тапхананыц М ухтар Э^езов е с т д е р ш ж аталуы 613 уш]н улкж оцига болганымж, оныц буган Ыз/йц класс м каншама куш-ж1гер жумсаганын тусше бшмейтшбгз. Э б ж агай гына да жинал ете талапшыл болатын. Соган орай, сабакты жаксы оцитындарды ек)нш)С)нде кез) еркелетш, камкорльщ б1лд1рш отыратын. Ондайда Алдабергж арнайы ксл)н. ор1 Кесшбаевтыц, Бетес Масабаеваныц, Сагынбек К^ожабергжовтщ, м асапаны ч оты Майра Амантаеваныц аттары алдымж аталар ед1. «Карашы ен1, орындарын табу! мектепте жаксы оцыгандар жаксы маман да болып шьщты», - улксн болды мао деп масаттанып коятын. Агай кездескж сайын кластагы барльщ дега)д) б)р гурл окушыларды тугждеп, К1мнщ кайда, не 1степ жургжш теппш теп мсн)р[\\!Д] жаяарг сурайтын. Ондайда: «Жуырда Токтарбаев Эл1шерд1 к е р д т , болады да турды бастыктары жаксы маман деп мактады. Айтпакшы, Садьщова 130

'б1рек уксайтын едт Кулеш, Жуманова Майра дегендер кайда? Айсаров Нурахмет, :рмейт!н. Б)рак агай Сарыбаева Бибшур мугал!м болыпты. Матрузиев Вильянды цалады ма екен, кеп к езд есп р д т, ескери кызметте екен. Сж дер мектеп б1Т1ргел1 окып жургжш!зде Мусабаева Кулияны кермедш...» деп бер!М)зд1 санамалап шыгар .1. Бул ез! кебш пдщ едт Агайдьщ зердес1 керемет, мектепп елдекашан бМ рш кетеек те, ж гацсык. Асьщпай берш1зд1 кластагыдай фамилиямызбен, атымызбен атап тугендеп ек жазды. Кыздар шыгатын. кез жупртш е д т , Эбен агаймж ер турл1 кызмет аткарып жургжш де кездест кезендерт соныц турдым. Партия-кецес кызметшщ кандайында журсе де устаздык жургж кез! толык калыбынан ажырамайтын. Кей 1С1М13ге куанса, кей ерекет!М1з ушш жда: - Улкен ем1рд! урыеып коятын. Кещл1 шалкып, канаттанып ж уртж кезшде де, ; гой, шек1рттер1нщ аудандык партия комитетшщ б!ршш1 хатшылыгынан алынып, юам керек, «Жаксы кугын-сурпн тепершпн тартып жургж шагында да 1здеп бардым. ф екж! рас», - деп Асып-таспайтын, унжыргасы туспейтш. Агай берш адам едт цмпдей кокиланып ган» деп жазуыныц Букш клаеымызбен Эбен агай мен Акылия тетейдщ (агайдьщ туралы сонда Э бж зайыбы да б1здщ мектепте мугал!м болды) катарласа басып, айтты.Бекейханов, жадырай ецпмелесш келе жатканына кызыга карайтынбыз. К,аз!р сол козгалыстьщ ойлап отырсам, сол туста олар жап-жас жЫт, жап-жас келшшек )ршетш едт Эрине, екж гой. К т бш сщ шынайы махаббат, адал сезш, мелд1р щкерлж кеп адам бшме/пп дегждер де б1зте агай м ж тетейдщ сондай жарасымдылыгынан юньщ бер! женшде дарыган шыгар. У стаз дегждер барльщ уакытта да, барльщ 1сте де 1ершщ бершуте де устаз гой. шган мектеб1м1здщ Б)здщ класс мектеп б1Т1ру1М13дщ 20 жылдытына да, 30 жылды- Мухтар Э)езов гына да жиналдык. Алгашкысында кат-кабат жумыстарына, нымен, оньщ бутан екшш1сшде кезшщ ауырып журген 1не карамастан, Эбен агай ;йтшб!з. Эбен агай арнайы кел1п, ортамызда болды. Сол сеттерде ерекше б!р жадырап, аксы окитындарды масаттанып отырушы едт К1м бш сщ шек1рттер1нщ ем1рдж ез щайда Алдабергсн орындарын табуы куанткан да шыгар. Элде б1здж ум!Т1 будан да ( Кожабергжовтщ, улкж болды ма екж? Ал 40 жылдыгымызга Эбен агай келе алмайды ед1. «Карашы ен), дегжд1 б1р турл1 ойлагым келмейд1. Жайдары жуз1 нурланып, болып шыкты», - мей!ршд] жанарынан шуак тетше, кушагын ашып келе жаткандай н кластагы барлык болады да турды... кургенш тепгпптеп Эл1шерд! керд!м, Ержуман СМАЙЫЛ, гпакшы, Садыкова «Е гем ж ^азацстан» газет!н1ц бас редакторы 131

ХАЛКЫМ ДЕП СОККАН ЖУРЕК тур. Агамыз К! б)р унс<з сити Жаны жайсац, зиялы азамат Эбен Мукашулы Эмгрэлиев, енпмегс арала< егер журегг согып турганда, дэл осы кундер1, кегмд<р кектемнщ жанга жайлы жайма шуак шагында 67 жаска Атасыныг толып, жануясыныц ортасында, немерелергнгц аясында кел- аганы ссылай! кесгр куанышка кенелш отырар ед4. Эл! кунгс ал сагыныш сезЬ Т]ршш1к барда ем1р жалгаса беред1. Мше, тагы да наурыз айы сагынышы т)ч туып, жер-ана кайта тулеп, барша пршшгк жасарып, буршж жарып, атасы отырган коктеп-когерш, дурк1реп, жайнап барады. Акылмянын ж ес!М)зге «Олд! Кектем леб! еседг Тещректщ бер1 пршшш ыргагына кошкж. калдырган)) дс Агылган адамдар, зулаган мешине. Бэр1 де асыгыс, кайда барады, неге асыгады деп ойлайсын, елде баратын жерше тез жету керек Э бж Мука! пе, т1ршш1кте бэрше улгеру1 керек пе? Сан турл1 ойга берыесщ. Ом)рдс ошпе< Касымдагы Усенбай ага да ой устшде келедг Байкаймын, оз!мж Урнагына кал, узак жыл сырлас болган, б1р жерде б1рге к ы з м е т ютеген, аралас- куралас жургж аяулы шюш Э б ж аганы ойлап келед1-ау с)рэ. Олай Ол К)С! Е! дейтш1м, сол К1сшщ кара шацырагын бетке алып келе жатырмыз жылы наурьн гой. К^аланыц кер1кп кешелершщ б!р) - Лжин кошесш бой лап Мукатты «ХЕ тем ж ж у р т келем13. Таякка суйжгж1 болмаса, Усж бай ага эл! жанкан жалас кукыгы жок. ор тьщ. Биыл сексжнщ с е ц п р ж келедь деп е ш к т айтпайды, шпрак. жайсац азама Эбен Мукашулы тамаша адам ед1 гой. Ондай адам дуниеге ете Содан соц сирек келед1. Ешк1мд1 алаламайтын. Талай басшыльщ кызметтер жсрдс жазыкс аткарды. Сонда байкаганым, адамды жуз!не карап емес, 1сше карап багалайтын. Аиасы Рак Усекец осылай деп тагы да ойга шомды. М у м тн каз1рп бу;[ «купиянь кепб1р басшылардыц усак кыльщтары, карапайым хальщтан гер1 «Халык жауг ез камын кеб1рек ойлайтын пасьщ пигылдары ойына оралган коркады. Сон шыгар... тск тунде ез Селдж соц Лжин кешес1 15 уйдщ кок какпасын ашып, 1шке курдастарын ендж. Б13Д1 Эбен аганыц ом!рл1к жары Акылия м ж суй ж п улы Анасынан экс Талгат ыстык штипатпж карсы алды. Сосын торге шыгуымызды айтам деи жу( ОТ1НД1. Кец де жарьщ конак болмесшщ как торшен орын алган слсстсте алма Эбекецнщ бпге таныс суйк1мд! сурет1 кезш пге ыстьщ коршд1. Аса жылайтыя. 0< б1р укыптылыкпж жиналган заттар, жазу столы, оныц устш деп канала!<ума) к!таптары мж газеттер!, блокноттары - берг-бер! сол калпында акгалганы ту б)р-ак алганд 132

РЕК тур. Агамыз каз!р келш калатындай есерде отырмыз. Б)здщ осы б1р унс13 сетш1зд1 ацгарган болуы керек, Акылия Бекбайкызы )шулы Элпрэлиев, ецпмеге араласты. кундер), кегмд)р агында 67 жаска Атасыньщ ем!рден озганына да алты айдьщ жуз1 болды. (Э бж !н!ц аясында кел- аганы осылайша немерелершщ т1Л1нде атайды екж). Сж бейм13. Эл1 кунге алые сапардан м те-м ш е оралатындай кимастьщ, гагы да наурыз айы сагыныш сез1мшде журемш. Эс1ресе немерелерш1ц ол кю!ге дегж рып, буршж жарып, сагынышы тш тж белек. Элияны айтсацызшы, кунде тацертецплж атасы отырган устелге отырып, онымж тшдескждей куй кешед1... ; ыргагына кешкен. Акылияньщ жанарына мелд1р тамшылар уЙ1ршд1. Осы сет б1здщ 1гыс, цайда барады, е с т !з г е «Элд1 деуге бола ма ойлацдаршы, елмейтугын артына сез р1Ж тез жету керек калдырган» дегж улы Абайдьщ есиет1 оралды. НЭЛ1 ойга бершесщ. Байкаймын, ез!мж Э бж Мукашулы Ом1релиев агамызды елд1 деуге ауыз бармайды. мет ]стеген. аралас- Эм1рде ешпес 131 калды. Румырын жалгастырар урпагы бар. келед1-аус1ре. Олай Урпагына калдырган есиетт1 сез] бар... ып келе жатырмыз ^н кешесш бойлап Ол юс1 Ецбекшщазак ауданынын, Жацашар ауылында 1932 :а, Усенбай ага ел! жылы наурыз айында дуниеге келд1. Ек1 жаска келгжде екес! айтпайды, ширак. Мукашты «халык жауы» деп айдап к е т . «Уштштщ» сондагы ай адам дуниеге ете жапкан жаласы - бул бидщ баласы, ауылдьщ кецеске сайлануга жыльщ кызметтер кукыгы жок, СЖ1МС13 адам деп айып таккан. Сейт1н, казактын, ап емес, юше карап жайсац азаматын К,арагандыдагы «Карлагтан» б<р-ак шыгарады. Содан сон М еск ^ тубш деп Дмитриевка селосына жетк1зшд1. Сол зь Мумкш каз1рг] жерде жазьщсыздан-жазьщсыз атылады. 1ым хальщтан гер! эы ойына оралган Анасы Ракима жалгыз улы Эбжн1ц журепн жаралап алам ба деп, бул «купияны» баласы ебдж ержетш, азамат болганша жасырады. ;пасын ашып, 1шке «Халык жауыныц» баласы дегж атка кала ма де) ей саясаттан ия мен суЙ1кт! улы коркады. Сондьщтан ол «еке, ата» сезш айтпай ееп. «Эке» сезш 'ергс шыгуымызды тек тунде ез!мж-ез) жатканда 1Ш1ЖН гана айтатын ед]. Экес1 бар ер)нен орын алган курдастарын кергжде оныц жылагысы келетщ кызганатын. ыстьщ кершд1. Аса Анасынан екес1 жайында сураса, жасырып ештснс айтпайтын, кей)н ты. оньщ устшдеп айтам деп жубататын. Экесшщ бейнссш кез алдына елестетейш десе, бэр! сол калпында елестете алмай, ен болмаса сурет1 де калмаганына бала журеп зар жылайтын. Осылайша Э б ж агамыз ем)р бойы екес1 жайлы ойлаумж, капаланумж етп. Тек 1996 жылы екео Мукаш Ом1рел1улыныц акталганы туралы Жарльщ колына тигжде барып, «Уф!» деп демш б!р-ак алгандай болды. «М ж жд! «халык жауыныц» баласы емеепщ 133

СЛ1М деп стрега]. халкына, уюметке адал кызмет еткж азаматтьщ айтып тауысум баласымын» дегж мактаныш сез1М1Ж белждг Сондагы агамыздыц горбинку )С)не куанышында шек белган жок. Бала кун иж ецсесш езш келгж б!Л!К<! кадрла; кас!ретг]ц ауыр жугш С1лк)п тастап, мына ем1рге адал да, гашьщ дербсе зешсн кезбж карады. Озш еркш сезшдг Экес1нщ еруагына багыштап, когамдык жум Ом1релиевтер еулет1 ас берд1. алкасыиыи тор катысгы. Эбен Ракима ана Эбжд1 ештмнен кем кылмай ес!ргж едг Жасынан сскерус)з калг? зердел1, акылды бала онжылдьщты уздж б1Т1ргж соц, Алматы наградаларгаш мемлекеттж университетьнщ (бурынгы КазПИ) казак тын м ж болып ек< ори эдебиет1 факультетше тусш, оны кызыл дипломмж б1Т1рд1. Казакстапныи болып сайлан; Жас маман езшщ ецбек жолын устаздьщтан бастайды. Узак жумыстаргаар жыл агарту саласында жемют1 ецбек етедт 1(атардагы мугалгмнж талаишылдыгь мектеп директоры, аудандьщ оку б ел тш щ мецгеруиисше б)ткж карапай дейш есед1. К^ызметтж кол узбей журш, 1976 жылы СОКП-ныц да бойларынаг жанындагы Жогаргы партия мектебше тусш, оны уздж б т р е д т торбиелендг. ' )скерЛ1Г! МЖ уЙЫМДаСТЫруШЫЛЬЩ кабшеТ1Н, бШ1КТ1Л1Г1Н, бсрд!. Бупчдс кепшшжп соцынан ерте бшетшш таныган жогаргы басшы курылыс инж< органдар Э б ж Мукашулына улкж с ж ш бшд1рд1. Алматы Онын жолдась облысыныц Панфилов, Талдьщорган каласында, Балкаш, 1ле, Казактын мем Талгар, Ецбекшщазак. К^аскелец аудандарында партия комитетшщ Мамачдыгы уыт-насихат б ел тш щ мецгерушю! терагасыныц орынбасары, бу]тчде Каске, аудандьщ партия комитетшщ хатшысы, аудандьщ аткару суй)кт! кызы Г комитетшщ терагасы кызметтерш аткарып, облысымыздыц философия фа елеуметтж-экономикальж дамуына мол улес косты. гурады. казак Месксуде окы Эбен Эм1рэлиев 1975 жылдан ем1р!Н1ц соцгы жылыиа дейш жылдарында ли осы К^арасай ауданыныц басшы органдарында жем1ст1 ецбек журед) екен. < маиызы кушг етт1. Осы кезецде ауданымыздыц есш-оркждеуше ерекше кещл сагыиышы м< белд1 1976 жылы Хальщаральщ дж саул ьщ сактаууй ы м ы (В О З ) конфержциясыныц жогары дорежеде уйымшылдыкпж етуше колында окс( белсже атсалысты. Жандосов, Жамбыл, Шамалган ауылдарында, ез)ш ие б)р лу Аксайда аурухана курылысын салып пайдалануга беруге тжслсй мендс де кчьч араласты. Бул ауылдарга асфальт жол теселш, су кубырлары норссге уйрс! курдел! женде/дж оттг К^аскелец ауруханасы да курдел1 жендеудж алып калу - с етш, осында жацадан перзжтхана салынды. Ол кюшщ араласуымж К^аскелец каласында б!рнеше тургын уйлер салынып, пайдалануга бершдт «Алатау» сауда уш бой тузедт Мундай енегел! 1стерд1

;т еткен азаматтьщ айтып тауыеу мумк1н емес. Эбекец ауданымызда кадрларды !р1ктеу, эндагы агамыздыц тербиелеу юше бележе катыеты. Каз!р Э б ж ага тербиелеп ес1ргж цсесш езт келген бш1кт1 кадрлар кептеп саналады. Джсаулыгына байланысты ге адал да, гашык дербес зейнеткерлжке шыкканнан кей!н де ардагер агамыз уагына багыштап, когамдык жумыстардан кол узгж жок. Аудандык аксакалдар алкасыныц торагасы болып, ауданныц когамдык ем!р!не бележе рген ед1. Жасынан катыеты. Э б ж Мукашулыныц Отан алдындагы сщ 1ргж ецбег! ?ген соц, Алматы ескерус!3 калган жок, лайыкты курметт1 атактарга, мемлекетт!к I) казак тш1 мж наградаларга ие болды. Оныц омырауында адал ецбепнщ куесшдей мж бтрд]. болып ею ордж, он медаль жаркырады. Халык сж!М!не б е л ж т , н бастайды. Узак Цазакстаннын Жогаргы Кецесшщ ( 1980-1985 жылдары) депутаты [рдагы м угалтнж болып сайланды. Кандай кызмет аткармасын, кандай когамдык Н менгеруппсж жумыстарга араласпасын, тындырымдылыгымж, укыптылыгымж, жылы СОКП-ньщ талапшылдыгымж, едшд1пмж, 1скерл!пмж танылды. Ана сут!мж ИуЗД!К 6 )Т)реД!. б1ткж карапайымдылыгынан айныган жок. Ек! ул, б)р кызыныц :пн, бпнктштн, да бойларынан осы касиеттерд1 керпс! келетш. Бер!н де осыган жогаргы басшы тербиелейд1. Олардан тараган немерелер]не де телш-тербие илд!рд!. Алматы берд). Бупнде Э б ж аганыц улкж улы Болат - жогары бшшд! да, Балкаш, 1ле, курылыс ннжжер1, орыс тиннде елец жазатын талантты Ж1пт. пртия комитетшщ Оныц жолдасы Дана - жогары бш1мд1 дер^ер. К!пн улы Талгат - :ыц орынбасары, Казактыц мемлекетт1к ауыл шаруашылыгы ннстнтутыныц тулеп. удандык аткару Мамандыгы - инжжер. Жубайы Жанна консерваторпяны б!Т!ргж, бупнде Каскелецдея музыка мектебшде устаздык етед!. Агамыздыц облысымыздыц суйжт1 кызы Гулмира болса, Мескеу мемлекеттж университет!н!ц гы. философия факультетш бтпргж. Ер! Ралымжан екеу1 Мескеуде 'ы жылына дей)н турады, казак елпнлжшде дииломатиялык жумыста. Осы Гулмира ;а жем!ст1 ецбек Мескеуде окыган жылдарында, одан кейшп кызметке араласкан ше ерекше кешл жылдарында екес1нж келгж хаттарды укыптыльщпж жинап гау уйымы (ВОЗ) журед! екж. Ойткж! еке хаты терец мазмунга толы, тербиелж ылдьщпж ету)не мацызы куптп, ер хатынан екж :ц кызына дегж махаббаты мж ш ауылдарында, сагынышы мелд1реп тур. К&з!р анасы Акылия Бекбайкызыныц га беруге пкелей колында ек е стщ кызына жазган 540 хаты сактаулы. Эр хат т, су кубы рлары езшше б1р дуние... Мына б1р хатка назар аударайьщшы: «Кызым, урдел! жендеудж мжде де киыншылык болады, б1рак оны жецу керек. Ом1р сж ! ер пнщараласуымж нерсеге уйретедь Соган карай икемд1 болу, ем!рдж езше керект! !ып, пайдалануга алып калу - ол адамныц нег!зг1 максаты. Аудан биылгы жоспарды й енегел! !стерд!

барльщ жагынан орындады. Экещц бшесщ гой, жумыс десе «Ака! Сыйластьк жанын берет]нш. С ж улкж елемде журсщ. Сж1ц ойлау кабшетщ Шыксак та Урпак тер( б1здщ еркайсымыздан елдекайда ерекше болуы керек. Жаныцда Бул дуние^ Бейбннеме ер турл! жануяда, ер турл1 мшезде тербиелжгж кыздар, балалар Бул кунде У л десе ул бар. Олардьщ ю-ерекеп, шеш1М1 ер баска. Сондьщтан солармж Босагамды Шацырагь п л табысып, жаксы жагын ала бшуге тырысуьщ керек. С ж ж ем1р ТуТ1Н1МД11 Бейбинем! соны кажет етедт Ак ниетпа Акылды КЫЗЫМ, «КЫЗ - КЫЛЫГЫМЖ сулу». Кыз сулулыгы - Мен у1 жазылган а< [шшде, мшезшде. тудырып, те коштасыпты Нагыз сулу - менщ кызым!» - дептт Айта жур Эрб1р еке балага осындай камкорлык жасаса, балага жол «Кейш аша сапарга атта керсетсе, киын-кыстаудан етш, жол табуына багдаршам болар ед1, Асыл, акылд - дейд1 Акылия ецпме арасында. Акылия о алмай у т п з ! Эбекец колына калам алып, ец соцгы сезш суЙ1кт1, кимас жары асыл ардагы сез1мдер1 ой Акылия мж балдай тетт1 немерес) Элияга арнапты. Онда непзшен Бугшде ^ макал, накыл сездер гана жазылган. Элияны урпагыныц жол басы атасынан ка мура - шар деп бппп ержетш, осы макалдыц магынасын тусшер, баскаларына - К,ара шан, Мукашульн тусшд1рер, осыдан сабак алар десе керек. еЛ1М13Д1Ц бс «длыя/ /нул/шр Жс/с/нар^а/; су^^ар :мы<?я<3ы. Тура <?ул боларсы^. ^ул болярсы^, 6////С & / ж / 2мы^арсы^. Жщ б)ы Эеже, ерл/А* жь/^/рг/^/^. 7улиарЭы я?ул7?ар Су^^арбы су/щар имт/мбы. Жалх'ммм;? коз; /нускея; - .жарп?м ял^аяы^. Жа.ий7^?м7? коз/ шускеи/ - .жол ^ал^янм^. А*ОЯ буртл'м?77?Ж сяр<^'///с// с у ^ ^ а р 7ИОИ .ЖЬ;ЛКЫ7?Ы7? гл'р<^'/7/е// /7?ул/?ар - дегж. Элия атасымж акыргы рет осы кагазга жазылган сездер аркылы коштасты. Себеб1 ертецше Атасы операцияга жаткан ед1, содан турмады. Атасы озш немерелерше керсетуге руксат етпед). «Уйдж калай кетпм, солай коз алдында калсын» дегж] болар, - дейд1 б1зге Акылия кен1Л1 босап, - Маган арнаган ец соцгы сез! мынау:

ж, жумыс десе «Ака! }ц ойлау кабшетщ Сыйластык бар жерде кимастьщ бар [ керек. Жаныцда Шьщсак тауымыз б:р болды ^кыздар, балалар Урпак тэрбиелеуде максатымыз б1р болды. !дьщтан солармен Бул дуниеде жанымыз б1р болды. керек. Сент ем1р Бейб!шеме Акапа! Кыз сулулыгы Бул кунде басыма бакыт кус болып кондыц. Ул десе ул, кыз десе кыз тауып бердщ. ^аса, балага жол Босагамды кержт: етт]ц! царшам болар ед1, Шацырагымды бгнк еттщ! тк и , кимас жары Тут1н:мд: тузжт: етт1ц! гы. Онда непзшен Бэйб!шемнен - Аканнан айналдым, еадагац-ак кетейш! агыныц жол басы А к ниетпа!, шыным сол, Акылтайым!» )нер, баскаларына Аталарыц. жои 14.07.1998 жыл. ан сездер аркылы каткан ед1, содан 10 палата. сатетпед!. «Уйден олар, - дейд1 б!зге Мен упнн мэцг1Л1к сапар алдындагы агынан жарылып гы сез: мынау: жазылган асыл сез: улкен куш-куат, акыл, парасаттылык тудырып, теубам а келу1ме тура келед1. Атасы б!збен м ец г1Л1к коштасыпты. Айта журс!н, 1ске асырсын деп акыргы сезш калдырыпты. «КеЙ1н ашарсыцдар» деп кек конвертт! усынды. Мецг!Л!к сапарга аттанар т у т саналы турде кандай ой толгамда болды. Асыл, акылды адам ем1р1мен осылай коштасты... Акылия осыны ж уреп ерше отырып айтты да, б1р нуктеден кез алмай унс!з калды. Есше кырьщ уш жыл б!рге ем!р сур1п, отаскан асыл ардагы тускен болар, сыйластыгы мен б1р-б1рше дегж кимас сезтдер 1 ойына оралган болар. Берше шук!ршш1к ету керек. Бупнде Эбен агамыздыц Акасы уш б:рдей к а с и е т дуниеге - атасынан калган мура Кара кайракка, езшен урнагына калган мура шар болаттан куйылган алмас Пышакка, ец бастысы - Кара шацыракка ие болып отыр. Осы кара шацыракка Эбен Мукашулынан тараган урпак тату-тетт1 ем1р сур1п, егемен ел!М!здщ болашагына б!рге бара жатыр. А к жол болсын! !37

ж мм///)я г #1 гом /г/у //;;/? г№'ЛС/(

б\\'/<;м/л (7й<

...Усенбай ага еке/мп касиетт1 кара шацырактан Ом)релиевтер еулетш!ц карашацырагынан ерекше б1р кимастык сез!м кушагында шыкканымызда кун екшд!ге таянган едг Отесш К^УБИЕВ. «Заман жаршысы» газетшгц бас редакторы. К^аскелецкаласы. 1999 жыл !40

шацырактан АРДАЩ Ы АРА кше б!р кимаетык таянган ед]. Уацыт Ш 1р к т ете беред) гой. Э б ж аганыц дуние салганына да б1раз кундер болды. Арамызда елдщ курмет1не беленгж, бтесш Е^УБИЕВ. халкым ушш деп кеп ецбек е)Ц1р г ж ардакты агамыздыц жоктыгы Нбас редакторы. кабыргамызга катты батады. цаласы. 1999 жыл Эбекецнщ ецбек жолын, ем!р-тарихын мен жаксы бшемш. Эйткж), кеп жылдар бойы Эбекецмен кызметтее ж еж жакын достык карым-катынаста болдым. Эбен аганыц тек ез)не гана тен жаксы касиеттер1 маган ете айкын. Оз1нщ кабшетт1Л1гшщ, дарындылыгыныц аркаеында Эбекец басшыльщ жумыска ерте аралаеады. Ец жас мектеп директоры, аудандык оку бел1мшщ мецгерупнс! болды. Сонан соц кеп жылдары партия, кецес органдарында басшы кызметте болды. Ецбекппказак аудандык партия комитетшщ ек тп п хатшысы болып к тегж кез1нде, Эбекец ауданныц кадрларын [ржтеп, тербиелеуде кеп жумыстарды 1ске асырды. Эбекецн!ц аркаеында агарту, меджи жене денсаулык сактау салаларына колынан !С келенн кажырлы жастар, теж1рибел1 мамандар келд1. Бул жалпы жумыетыц алга басуына, ауданныц экономикасы мен меджиетшщ жогарылауына улкж есер етт1. Эбекец ез1мж б1рге 1стейтт кызметкерлерге ерекше камкорлык жасап отыратын. Олардыц хал жагдайын бше отырып, керект! кезде накты кемепн де аямайтын. Аганыц устаздык камкорлыгын мж кеп керд1м. Ецбекшщазак ауданында б1раз жылдар кызмет аткарганнан кейщ Эбен ага облысымыздагы ец б)р улкж аудан - Каскелец ауданына аткару комитетш)ц терагасы болып сайланды. Нетижел! ецбепнщ аркаеында сол ауданнан республикамыздыц Жогаргы К ж естщ депутаты болып сайланады. Бул - агамызга керсет1лгж улкж курмет ед1. Эбекец ете кепшш ед1, отырган жер1 суйк!мд! езщ орынды кулк1 болатын, езшен меЙ1Л1 улкен, юпи немесе курдаеы болсын, еркайсысымж тш табысып, жаркылдасып, езше баурай алатын. Ол едемш1кт1, меджиетт!Л1кт!, турактыльщты, жан тазалыгын, едшетт1Л1кт! жаксы керетш. Э и болса сондай касиеттердщ нее! ед1.

Э цп м ел ерт кызьщты, тартымды етш, канатты сездермен Бп б)р КСЗД коркемдеп, елен, шумацтарымж жалгастырып отыратын. Суырып алдында дер!С салма цасиет1 де бар ед1. ж!Г)тт)к чмгым ! 96 6 оку жылд: Э б ж ага отбасында, уй шннде камкор еке, суЙ1кт1 жар, мейр!мд1 (кей)ч С ек л С< ата болды. Эбекец мен Акылия жецгем13 екеушгц б1рш-б1р1 тусше кезде мекгечди бшу1, еыйлаетыгы бер1М13Д1 еуйс1нд1ретш едт Талай-талай достьщ бп< с агайдынс отырыстарымызда Эбекецнщ «б1здщ Акылия Бекбаевна» деп айткан жылы леб1здер1 ерекше е е з т м ж айтылатын. с ГС )14. О й л а н о ! Эбекецнщ бул емгрде калдырган байлыгы улдары мж о н меджиепЬ кызы, немерелер1. Перзжттер1 Болат, Талгат, Гулмира жогары бере)!Н. очы е бш1мд) мамаидар, улкж тербиел1 азаматтар, елжанды, патриот, сабаю ач сабак келешектершен зор ум1т кутт1ретш кызметкерлер. ЛеЙ1м, жагымды дауы агамыздыц урпактары амаи-есж болып, Эбекецнщ жолын ары гуе!нд)р)п: «Кс карай жалгастырып, бакытты болсын деп тшеймш. ка ч.инасу СОЗ) б)ЗД)Н ОМ) М ж щ коз алдымда Эбекец ауыр наукаспж 70 кун арпалысса ор)е)\\нзд)Н ка да, кез1 жумылганша ешкандай сыр бермей, ауруды женемш дегж болуы устазьн ум1тш жогалтпаган, рухын тус1рмегж куйшде калды. Кун1-тун1 халыкка туе)ч^ Эбекецнщ жанында емханада Акылия жецгемьз, улдары Болат, бар деп омлай\\ Талгат, кызы Гулмира жене баскалар ылги кузетумж болды, колдан келетш барльщ шараларды юке асырады. Б1рак та кайырымсыз сум Ксй)н ажал кад1рл1 Э б ж аганы арамыздан мецпл1к келмес сапарга алып Кае келен. Ен кеттт ауажомнын т макганыш сп Э б ж агаиыц жаркын бейнес1 еш уакытта ес1М13дж кетпейд1. уегазымпыц I Ардакты аганыц топырагы торка, жаны жаннатта болсын деп эк<м болыч Ж' тшеймш. карай !чек)рг. чю к1рг езды, 3. МЫЦБАЕВ, ойла. Мычау 1 караша, 1998 жыл алмаймыч». - 142 Осычдай у агай б)згс сч ^

ггы сездермж ЕЦЦЫМБАТТЫМЫЗ ратын. Суырып Б:з б1р кезде озге окушылар сиякты партада отырып, устаз п жар, мейршд1 алдында дерю алган шек1рттер<м!з. Б1р!М1з бойжеткен, б1р]М)зд)н, б1рт-б1р1 т усте ж!Г1тт1к шагымыздьщ калыптасып келе жаткан кез1, ягни 1963­ м-талай достык. 1966 оку жылдары. Талгар каласындагы №2 казак орта мектебшщ аекбаевна» деп (кейш Сэкен Сейфуллин аты бершд1) тулектер1М!з. Э б ж агай осы кезде мектеп директоры болатын. Жацадан калыптасып келе жаткан .'[ улдары мен б)зге агайдьщ сырткы жур!с-турысы, жинакылыгы еоншальщ эсер рмира жогары ететт. Ойлап отырсак, агай сол кезде 30 жастагы ж!пт екж. Осыньщ санды, патриот, ез: медж иетт1Л1ктщ б!р кыры едг Кою кара шашы мацдайына тусе ^рлер. ЛеЙ!м, берет:н, оны едемшеп баппж орнына коятын. Когам тану дегж щ жолын ары сабактан сабак берд]. Баска устаздарга уксамайтын жумсак та, жагымды дауыспж 613Д1 езш ж теп санап, сабакты сабырльщпж ' кун арпалысса тусшд!рш: «^огамды жаксы тусЁнсецдер, келешек адам болып ^ женемш дегж калыптасуларыца кемекш! болады» - дегж устаздык улагатты лды. Куньтун! сез) 613Д1Н ем:рге дегж кезкарасымыздыц дурыс калыптасып, ой ер1С1М13дщ кенею!не себеб) тигж болу керек, «Шеюрттщ жаксы улдары Болат, болуы устазынан». Мшеки, ез1М!з де каз!рп когамды тус)Н)п, н болды, колдан хальщка тусшд1ретш жагдайга келдж. Устаздыц мунда сезс:з улес1 вйырымсыз сум бар деп ойлаймыз. Ес сапарга алып Кейш Э б ж агамыз Казак КСР Жогаргы Кецес1Н1ц депутаты, мзден кетпейд). Каскелец, Ецбекшщазак аудандарыныц аупартком хатшысы, га болсын деп ауаткомныц терагасы болганда шек1рттер! сыртынан куанып, мактаныш ет]п журдж. Устаздарга карап урпак есер дегждей ! устазымныц камкорлыгын мж Талгарда, Карасай ауданында е к т болып жургжде керд:м. Б1ршш1 болып куттыктап: «Устазга 3. МЫЦБАЕВ, карап шек!рт, ш етртке карап устаз куанады» дегж осы. Устаздан заша, 1998 жыл. шек1рт оздь1. Шын журектж куттьщтаймын. Халкыцньщ камын ойла. Мынау Теле би атанньщ батасы, одан улкж батаны мж бере алмаймын», - деп Теле бидщ батасын жазып усынды. Осындай улагатты устазымыздыц бейнес) мецп ес)м)зде. Э б ж агай бпге ен кымбатты адам. Ш этрттерп Ерльзайыпты-Нуржамал Чадаева, Элихан Эбд)ханулы Тойбаев- К^арасай ауданыныц эк!м)

Р.8 . Кеп узамай калаулы азамат Элихан Алматы облысы ЭК1М1Н1Н б1ршш1 орынбасары болып жогарылады. Юм бш сщ атасыныц шын журектж бергж батасы кабыл болган шыгар деп ойлаймын. К^аз1р де халцыныц калаулысы, Межш1ске депутат болып сайланды. Не де болса, жас та болса, бас бола бшетщ кездегжш алыстан шетщ цай ортада журсе де б1ртога, салицалы, сабырлы м ш е з т ж шын сыйласып, ойнап-кулетш осындай азаматтардын шыгар тауы биштей берсе екен деп тшеймш м ж де. ОЗАТТЫК ДИПЛОМ с отлмчшл ДИПЛОМЫ В X? В X? ЧЗЛ0 (м Прмыю.. кн. г<.. полныйкурс ^ У --- ^ ДИПЛОМ с отличит А М ОЯЭЗЯ I,. . .. .. < , 144

ЫСЫЭК1М1Н1Ц Награжден орденом № ордена асыньщ шын аймын. Каз1р :айланды. Не ыстан шетш, нез)мж шын шыгар тауы з № 161018 Награжден орденом № ордена Указом Прямджума Всрмхиого Сами СССР * ^ е 7 *т*< У ___ ?^ ) .......................... <9 г. ............ ............ ....... г. ...........................)9.... г. ...............— ...... М— г. ........................-1 9 — г. .......................— !9— г. ...... 19— г ........ !9 - г. ...............)9 - г. з N9 923859 Ю-439

<4 /^ ССР С/(У Я/Ч.г#0 ^адСС.\" А*УЭ Л //Г № ^ __ ^ ^ с' ^ /'^ж кйхриж^м ;Мимм<гт^р<т«ол ))^ССР экячко.ч ..Ожмнчмн^ /6язя%ССРО^у ССР <м«ч<.^енмм КйЗ«^глоял^С/^'' УГг^ ? 1 ... Ч.р*4 ^3< 4^.5.!^.'^^:'рГ' /му^и^ ^ -. г. 4^^ <*(у л< \" <? /9 ^9. У ДО С Т О В Е Р Е Н ЦЕ ^^ положения п^,., о значке „О тли чн и ку здравоохранения\" 74^ ^ 44^ ?* 4. З н ачк о м „О тл и ч н и к у зд р а в о о х р а н е н и я * н а г р а ж ­ даются работники учреждений системы М инистерства здравоохранения \"СССР, показавш ие образцы соцма- И*^.& (^^лючммчу жжр* АЛМА-АТИНСНИЙ ОБЛАСТНОЙ СОВЕТ V ' О3 . НАРОДНЫХ ДЕПУТАТОВ И С П О Л Н И Т Е Л Ь Н Ы Й Н^О М И Т Е Т УДОСТОВЕРЕНИЕ № ^ Товарищ У М РАЛ ИЕВ Абен Мукашевич является председателем исполкома Кас- кеденского райсовета народньп^епутатов Я?А

ЛЙМЬА^ША/ йол<)м

. . Л-7' ^ / ^.7 И/С /*! .. ^1^ ; ^йили^ \", , ^//ц<^ /у ^ /*; Лг<?^/У^, *7<ь^ ^Г<Мл^* —^ / . Л^^Г^М/ЛГ^ /^л/з^/'^ / < / ^Й?уе^ ^ . './Д у <^л&<^/' /^й<^ -^г!< /&й^ * %-^ ..Зз^'^^а^ /'V, /ЙЙ&Ч*^ Ж^<% !)бсл^/(////( аз д*?л тя/(й ясм Дйслга7с/( ^ялясь^м()й^&^ ТУ^ммн дйи/<?<лмс Э ^ м /И^йшуль^ ^.мф^лмс^/и//( ^ м / н бсрг жамж^)^ л;ялй ^^/.м//^//( /яс////.н/

КАЙ РАН АРА! Цайран ага, Кад1рл1, женщ белек, С13 дегенде шалциды кещл ерек. Цаскелецге келгенде камкоршы боп, Сезщменен колдадыц мж1 жебеп. Эзш-калжьщ жарасып арамызда, Этка[ жайта, токталып ер ацызга. Аз сезбенен ацгартып кеп жагдайды, Сеуле шашып журуин ен санамызга. Содан ба екен С13 десе жаным калмай, 1здегетм касымнан табылгандай, Жол сштейтш б1р К1С1 болса деунп ем. Журген арман 1ске асты орындалмай. Кестел1 ойдьщ келт1р1п киындарын, Дедщ бе екен «бауырым, б]лс1н берш...» Акылменен ескерту жасай койып, 1шке тыгып коясьщ урсу жагын. Жаны жайсац, Кецш1 дархан агам, Куат - купп бойынан таркаматан. Таркаса егер Неше б1р анекдотты 1шек-сшес1н катырып айта ма адам?! Кершет1н сезшен терецд1Г1, 1штей токып кещлге келем муны Бойта жиган каншама касиетщ мж, Ж е т т жатар парасат, кемелдМц. Сыйластыгым жарасып жаца гана, «1^алыц калай, - дейт!н ец, - кара бала?» Такиясын басына сендеп киш Уксай кетер гулама, данага да! К^ол бос кезде ц о с ы л ы п бастарымыз,

Ашылгандай шайдай болып аспанымыз. Адамшыльщ жайында сыр айтушы ем, Ескершмей арада жастарымыз. Кещл1 б1р кеп сарай, ашьщ едг, Бул ем1рге соншама гашыц ед1. Эткжн)ц жайын айтып, сыр бшд1рмес, Тект1 адамныц тект1 улы, асылы едт Жалган дуние, Жалт етш, сыртын берд1, Кецппм кол беп, Ж урепм тш!мделд]. А йкайласам келмейсщ, цайран ага, Жоктыгыцыз шынымен 6 1 Л1НД1 ендт К)м журед1 мэцгипк бул жалганда, Керек едщ, амал не, ул п алганга. Аяк асты гайып боп кеткж1це М ж де арманда, Жецгей де, Ул да арманда. Сену киын, сенбеймш сум жалганга, С е т 1здеймш таулардан, шыцдардан да. Мунаюмж караймын нулы орманга, Достардьщ арасында орныц белек Ерекше б т к туратын тулган кайда? С 13Д1буг!н жок десем, мына ц а у ы м , Илана ма, бшмеймш, иланбай ма? Кещл алац, Мен жи1 карай берем Бейсауат ецгш е айтып турган жанга! Сап кецш1м, токтагын, акылга кед К)м журед! мэцпл!к бул жалганда! [нщ ШЕКЕРБЕК, К^аза^стан Ж урналистер Одагынын мушесг. ^аскелец цаласы, 1998 жыл )30