Қуат Қайранбаев - Көңілдің қоңырауы

*** Алып ушкан кундер етп кешеп, Уакыт катал, оньщ тугел ece6i. Алайда оган багынбайтын сез1м бар, Табылмайтын 1здесен де еш емй Алда не тур, келген дейсщ керш к1м, Жумбак болып сен де маган жолыктьщ. Сымбатьща, сездерще елггпм, Елещщщм, керсем дед1м, кер1кпм. Fашьщтары тамсанбаган Ай rap in, Ce3iMirvigi саган деген жайдан ук. Еш нэрсеге тавданбаспын десем де, Кылыгьща кала берд1м байланып. Айкара ашып кещлщнщ керпесш, От сез1мдер ертей 6epciH, epTeciH. Эдемгсщ, оны езщ де бшесщ, Бшгеннен сон журтка эдеш epKeciH. Акылдысыц, бул эйелдщ багы ма, Турактадьщ ce3iMiMHiH тагына. Алыстасам жанарьщмен арбайсын, Жакындасам жолатпайсьщ жаныца. Жылылыкты куткен жокпын эрюмнен, Кайтсем екен, кымбатсьщ сол калпыцмен. Арулардьщ езщдеш аз шыгар, Он кызга да карамаспын, бэлшм, мен. CeHi ойлаумен атты арайлап неше кун, Каймыкпаймын кайтады-ау деп месел1м. Журепмде конактаган жумбаксыц, Жауабын да саган берд!м, шеш езщ!

СЕНЩ КАРА К03Щ Н ЕН Сенщ кара кезщнен Тунгиыкка кездесш елшенбеген, Умгг о т ы жалгасып ертенменен, Нур куятын журекке шаттанганда, Тек арайлы сэттерд1 керсем дегем. Сенщ кара кезщнен, Кайсарлыкты сезшш д!н{ мыкты, Мен1н жаным ерекше кылык укты, Шапагатын шашатын кун нурындай, Тексе дегем эркашан жылылыкты. Сенщ кара кезщнен, Шабыт алып ашкамын жыр сандьщты, Жур кальщтап бугшде сункар мьщты, блещ м мен жанарьщ eri3 ед], Тек кезщнен 1здеймш 1чкэрл1кп. Сен1н кара кезщнен, Алау отты мен бупн таба алмадым, Бэлюм, кермей калдым деп сан алдадым, Жануямныц жылуы жанарында, Ол жылусыз калайша жанар багым?!

шсо Б1Р CE3IM >s Эн бе едщ элдилеген, ьст-з елен бе едщ?! Эйтеу1р, ез1цщ ансап елецдед1м. SES5 Бшсец гой журепме шаттык орнап, Bip сен деп нала-муцга боленгенщ. 204 Жыр ма едщ, мен жазбаган жырактагы, Кэусар ма ец жалгасатын булакка эш? Жанымньщ тыныштыгын талкан етш, Кецщде беймаза куй турактады. Сагым ба ец, элде мендж киял ма едщ, Кеудеме кер1мсалдыц куяр лебш? Гайыптыц гажайыбы болсац, rnipK iH , Журектен тамган жасты тияр ма ед1м?! Жолыккан жаппар куннщ жалганымен, Сен менщ орындалмас арманым ба ец? Сенделш сез1м1мде шарк уратын, Жан ба ед1м жаны жутац, талгамы кем?! Дак па едщ дара тускен журектеп, Ойламай езщ жайлы кун етпедг Кеудеме Kipin алган керенау муц, Гул еккеш белпаз, Кул еткеш.

Гол 6ip мун кеуде тусты сыздатады, Япырмай, кулага ма кузга тагы?! Сез1мнщ жанартауы атылганда, Миымньщ катпарына муз катады. Bip суып, 6ip куйемш сагыныштан, Кайтемш бул журекп алып ушкан? ©зге 6ip терезеден жарык 1здеп, Бэлюм, мен жан болармын жачылыскан?! Деуип ед1м, 6api ем1рде кенеред1, Гайыптан 6ip сез1м кеп себеледь Тунгиьщ тылсымьща тастай салып, Эуреге салып койдьщ неге меш?!

САГЫНЫШ Кеш тусп, тун болды, тагы атты жарык кун, Тацменен таласып несше камьщтым. Журепм сыздайды, буйыгып 6ip сез!м, Ce6e6i 03inai сагынып калыппын! Сагыныш дегеннщ 6ipi сор, 6ipi бак, Сагынам мен сеш кеткенде тым узап. Япырай, кайтешн, сагынам мен ceHi, Сагынып жолыгып, коштасып турып-ак! Кектем бе, жаз ба екен? болсыншы куз меши, Коцшм езщнен кудерш узбейдк Журектщ тер1нен эз бейнец кол булгап, Жанарым жер-коктен ез1цщ1здейдь.. Куанган кез1мде сагынам мен ceHi, Киналган сэттер1 мун басып енсеш. вщмде, туЫмде мэнгшк 6iprecin, Сагыныш екен-ау ce3iMHiH елшемН..

*** Жасырмаймын, рас ед1 унатканы м, Унщнен таткандай ем булак нэрш. Жетп ме кулагьща, жетпед1 ме, 0з1цщ энге коскан жырактагы ун?! Ешюмге жумбак емес кумартканым, Тагдырдьщ к1м сыйласын кш ак тацын. Элдилеп сез1м!мд1 ез кеудемде, Сен де сейт деп, cipa да жук артпадым. Аян ед1, 6ip саган ынтыкканым. Жарамнын т1рлж к е н тм суртш канын. Сезер едщ мендеп алау отты, Журектщ керер босан тыртыктарын. Бегденщ калай демей басынбагы, Эйтеу1р болсам деупи ем касында эль YpKtiin алам ба деп, урлеп кана, Кагушы ем жапыракты шашьщцагы. Жанымды K0 Min койып жалкы муцга, Журемш жапан тузде жортуылда. Ал сен болсан кешеде бара жаттьщ, Бейтаныс 6ip еркектщ колтыгында...

Кыз сез! С1збенен ауырдым, Емделпм келмейдк Тумшалап rayip мун, Сез1м1м шелдейщ. Журекте тэтп мун, Кун1-тун сыздайды. Керек жок шаттыгьщ, ¥найды жуз кайгы. (лзбенен дертпмш, Бутан ем конбайды. КецшсЬ кеп KyHiM, Кезден жас тамбайды. Сыркатты мендеп, Баршадан кызганам. Y M iT iM ceH reH i, Дерт кетсе сыздаган. Деп баскан 6ip перне, влецнщ уйкасы. Keicreri Уркер ме, Жанымньщ шипасы?! (лзбенен сыркатпын, Емделем несше? Дерт1мнен нур таптым, Оралган Keniire!

ТЭТТ1 М ¥Ц 1нкэр erri MeHi езще гул ещн, Аяулым-ау, тапсацшы еьад 6ip емш. Катар журш, тш ката алмай езще, Журек сырын жетюзе алмай журемш. Дидарьща жинагандай бак-нурыц, Сенен керем ем1р1мнщ шаттыгын. Ес1мд1 алып, ел1тетш куш-тун, Сен екенсщ, о, махаббат, тэтп муч. Bip бейнеш шыгара алмай санадан, Мен сиякты киналды ма бар адам? Аяулым-ау, ceзбeдiн бе 6ip жанды, Сенен 6ip сэт кезш алмай караган. Сезд1 ме екен сез1м1мд1 журегщ, Ару бейне, тапсацшы ецщ 6ip емш. Махаббатка сусап журген гашьщтыц, Сен болмасац и м беред1 тшегш!

СЕН ЕКЕУМ13 Тузде т1рлж кебешп, уйде алацым, Жургешмде журекп буйдаладьщ. Гшшзсец де сез1мнщ бал шарабын, Айды эпер деп сен меш кинамадыц. Наркыцды экеп сен маган жуктемедщ, (Жок-ау 6ipaK менщ де тук 6epepiM.) KipniriHJii 6ip кактьщ коштасарда, Айтар ма деп б1рдеме куткен е/им. Салтым белек демедщ, наркым белек, 0н-бойьщнан сезшд1 тартымды эдеп. ЕлЫзде ескен саялы бэйтеректей, Деп турады жанарьщ «салкындап ет». ¥найсыц деп айтпайсьщ, суйемш деп, Сезд1ред1 онынды киец ундеп. Ершщ жетюзбеген емеуршд!, Боталаган кезщнен туйемш кеп. Жанарымен аймалап жолыкканда, (Сез1мнщ де азабы мол укканга.) Елеуаздеу емеурш танытасьщ, От куйылар ондайда барып цанга. Жан боларсын бшмейтш бас уруды, Базынан да, назьщ да жасырулы. Сырларынды сезе алмай эбнермш, Жургендей-ак жаныма ап касык уды. Сен екеум1з осылай куй кешем1з, Суйшмд1 бола алмайсьщ суймесе кыз. Тез1мн1н турагында табыссак та, Сез1мнщ курагында уйлесем1з.

K0PIKTIM Керд1м де ceHi, K e p iic riM , Ce3iMiM сел боп, жел1кпм. Кездер1 сокыр емес кой, Койды екен сеш K e p in KiM ? Керд1м де сеш, KepiicriM, Тулгаца керкем елггпм. ©згелер кердьау дегенде, Кеудеш керд1 келш мун. Керд1м де ceHi, KepiicriM, Атьщды атай 6epinniH. Кайталай оны бергешм, Fашыктык дерп деп уктым. KepfliM де ceHi, KepiicriM, Аруга арман телшпш. Сез1мнен тарттым азапты, Кайдан да маган жольщтын? Керд1м де ceHi, KepiicriM, 0з1мнен-ез1м корыктым. 0ртешп, нпркш, барамын, Мунменен гана cepiKniH.

АРУЛАР Сез1м1мнщ кекке ерлеген шынары, Жырларымныц суалмайтын булагы. Айдынымньщ ерт шалмайтын курагы, Калай гана айтылмастан тынады. Арулар... К ецш мнщ кексеген1, кумары, 1нкэрлйстщ шарьщтаган нур эш. Киялымнын кальщтаган кыраны, Жаксылыктын жанга жайлы турагы. Арулар... Махаббаттын сакшысындай кырагы, Шабытымнын бас бшмейтш пырагы. К е ц тм н щ елецдеул1 кулагы, Айтылар сез таусылган жок, тыц эль Арулар... К удтм нщ сешлмейтш туманы, Кеюректщ басылмайтын кумэш. Адамзаттыц есюрмейтш ураны, Акындардьщ мэнп-баки жыр эш - Арулар... Журепмнщ дурсш не кшэл1, Ойларымньщ шешшмейтш сурагы. Сулулыкка к¥штаРлыКтьщ сынагы, Коз жумганда, сонда гана тынады. Арулар...

ЩКЭРЛ1К Шын щкэрлш тезу ме? Кещлдщ кеп еекемк Жырдан маржан тегуге Меш мэжбур етедь Багынбайтын еш емге Кайтем мынау дерт1мдь EpiicriMiH десем де, Туткындадьщ ерюмдк Жаймашуак жанардан Есетшдей жаз демк Жаралгандай самалдан Унщ кандай назды е/й. Кымсынуьщ, кылыгьщ Еш эдептен аспайды. Жарасымды бурымын Сез1мдерге бастайды. Орай шьщсан алдымнан 96irepre туеемш. Жас аруга тацдырган Сез1м - неткен куш едщ! Жаныц шуак себшген, Жш баргым келедк Алаулаган ершнен Сушп алгым келедк Айта алмасам кезще, Кшэламас меш ешюм. Fашык болып езще, Кешудемш елее кун.

СЕ31МНЩ КАРЛЫГАШЫ Сез1мнщ жанга берер кеп кореп, Журектен сыр ашты деп секпе меш. Аяулым, жолыккан кун есщде ме? Карлыгаш уя салган кектем едк Кандайлык аялы ед1 алаканыц, Кез1ннен сез1м нурын таратамын. Bip журген кундер естен кетер ме екен, Карлыгаш ушырганша балапанын. Тэта ед! сез1м неткен, Тацдарым езщд1 епкен. Шаттанган кез1м кептен кектем едк Шын бакыт кушкан ед1м, Шарьщтан ушкан ед1м, Осындай кыска ма едщ, шектемел1?! Арман боп араласты булакка ум1т, CepTi ед1 гашыктардьщ - турактыльщ. Эшмен карлыгаштьщ оралам деп, Айтып ец кушагымда жылап турып. 0зщмен жанса деп ем жанса багым, Карлыгаш эн салгалы каншама кун. ¥яда шырылдайды сэби ce3iM, Кайырылмай кайда журсщ, ацсаганым?! Демепй жай 6ip дастан, Журупп ек айырылмастан. Жол шектщ кайырылмастан шетке неге? Тагдырыц толып муцга, Тузакка жолыктьщ ба, Кайтуга корыктыц ба кектемеде?!

К0КТЕД1 ME К0ШЕТ1М? Кез салып керсем еткенге, Kiaipep тагат жок менде. Кек еск1н erin кеткен ем, Кешнде калган кектемде. Керсем де жанньщ не 6 ip iH , Керкще тойды кецшм. Кек талды саган тапсыргам, Кездесер кунге деп ырым. Келе алмай калдым, кур сулде, Кермед1м деп те курсшбе. Кешетке саган тапсырган, Кез1щй салып журсщ бе? Кецивд 6epin кайгыга, Кулкщ де 6ip сэт тайды ма? Керемет сагынышыннан Кошет1м гулш жайды ма? Керк1нд1 муцга шалдыра, KipGinre кеуде толды ма? Кеткен сон, элде кек шыбьщ Кектемей жатып солды ма? Келше тускен езгенщ, Кшэмшш, бэлюм, кезбемш. Кещлде солай журсщ сен, Кшктей гана кербез1м!

АК КАЙЬЩГА БАРАЙЬЩ Сен корд in бе гулдегенш бактардыц, Шаттык унш, кызгалдактьщ шоктарын? Шабыт 1здеп, сая Аздеп жаныма, Жаз шыккалы сол бактарга коп бардым. Сэн табигат сактагандай сыр гунык, Жазгы бактар кеткен екен кулиырып. Сулулыкка ун коскандай эуещц, Жерд1 e6in, аспанда кун тур кулш. Бак та жаксы, гул де эсем, дегенмен Сол бактардан кулазумен келем мен. Табнгаттан таба алмаган жылылык, Тапкандаймын онашада еленнен. Сен керд1н бе, кос шыршаны 6 ip оскен, Жуп Tepeicri аспанменен т1рсскен. Жалгыз турган 6ip кайьщ бар сол бакта, Жылдар бойы жалгыздьщпен курескен. Сол ак кайьщ желмен гана ымдаскан, Ce3iMinae тудыргандай жыр-дастан. Жалгыз турып курсшед1 акырын, 0те алмадым мойынымды бурмастан. Ак кайьщга адам деп 6i3 карайык, Kacipei i KeTneciHuii молайып. Сая болып, калсын 6ipre куанып, Журил, калкам, ак кайьщга барайьщ!

Mynrifli гой, кез1 болды оянбак, Ак кайьщга барайьщшы аяцдап. Сусылдаган жапырактар эн салып, 0 з тагдырын берсш 6i3re баяндап. 0 ткерд1 гой дауылды да, кешющп, Мумкш, элде бес тузелш, бес сынды. Еш Kip6iHci3 кулю болсын саясы, Жоктатпайык ак кайьщга ешюмдь 0зш дьезщ жене бшу - басты сын, Журил, калкам, эсем бакка KeniKiciH. Шын махаббат бар екенш ак кайыц, Саган айткан сездер1мнен ecTiciH!

ЖУРЕК СЫРЫ Журсем кеше кулак аспай сырт унге, Махаббаттыц мэжнушмш бул кунде. Жаннан артык жаксы керу 6ipeyzu, Айтьщцаршы, бул ем1рде мумюн бе? Конгандай-ак басыма кеп жуз кайгы, Жаным неге жарык кунде муздайды? Жаксы керу дерт екен-ay жалганда, CeHi ойласам журек нйрюн муздайды. Жариялап сез1м1мд1 галамга, Айкайласам дертке дауа табам ба? Bip бейне жур журег!мн1ц тершде, Bip арман бар жетк1збеген санамда. Сау басыма алгандай-ак тшеп мун, Туамде эркез жолдарьща гул ект1м. Эуелеген эшм болып 63iHe, Жетсе деймш жанайкайы журект1н.

ГАШЬЩТЫК ДЕРТ1 Тургандай алгашкы рет K epin гулд!, Жамальщ неге MeHi ел1кт1рд1? Жанарын тартып Kerri тунгиыкка, Бул тагдыр калай 6i3fli жольщтырды? Куй ме едщ сагымдайын u ie p T in еткен, Барасьщ сез1м1мд1 e p T in ектем. Кеудемнен ушеам дейш кептер-журек, Еашьщтык киын ед1 дерт1 неткен?! Осылай айналдьщ да арманыма, Баладым 6ip езщщ бар багыма. Жаным-ау, жазгырмагын, жазьщтымын, ¥натып 6ip ез1щц калганыма. Бшмеймш, беймэл1м жол бастадым ба, Кулмеймш, мунаямын кас кагымда. Жаным-ау, жабыркамай 6ip самгайык, Шарыктап махаббаттыц аспанында.

ЕРКЕЛЕШ1 Сез1мнщ жок ерте-кепп, Тез1м1мд1 ертемепп. Кещл тербер кылыгыцмен, Еркелепп, еркелепп. Сен бар жерге жете ме мун, Кездеспесен нетер ед1м. Еркелепп,еркелепп, Не icTecen де кетеремш. Бузык деме ойы мына, Мшд1м сез1м кайыгына. Еркелеп кеп асылсацшы, Ак бшекпен мойыныма. Кецшмде умгг-нала, Кызыгамын кылыкка да. Сикыр сулу кездерщмен, Караеаншы кулш кана. CeHi жатка санамак KiM. Жан-жуйеме тарап актьщ. Ее шыгарар еркелжпен, Журекке енш бара жаттьщ. Сез1мн1н жок ерте-кепл, Тез1м1мд1 ертемепп. Кещл тербер кылыгьщмен, Еркелепп, еркелепп.

Бшесщ бе? <g?№Куат КАЙРАНБАЕВ ----------------------------------------- Озщ менен сез1мнщ куресшде, Keiueri еткен эр кунщ жур ес1мде. Ш35 -< # > К0И1ЛДЩ фНЫРАУЫ Жастык кетш, 6ip Kyui картаярмыз, Тасталармыз сол кезде куресшге. 221 Угамысыц? Журек пе екен сез1мнщ турагы шын, Алып келгем тек содан жыр агысын. Бэр1 алдамшы дуниеден 6i3 де етер\\пз, Топыракка айналар була мусш. Кермейсщ бе? Кол булгаган кызыкты ермей тунге. Бал шараптан нэр татпай, шелдейсщ де, Онашада алысып жастыкпенен, От кушакта 6ip тыным бер дейсщ бе? Тындашы, эш! К ы з-ж ттп тескейде тун косады, Кара кезд1 калайша муц басады? Жастык дэурен кeлмeйдi кайта айналып, Суда i3i калмайды, кумда шаны. Ойлап Kepiui, Ж1бергенде к¥штарлык бейбакты елий, Кар жаудырмай кабактан жайнап келпи. Жас тшегш Кудай да куптайды екен, Ынтык жандар KepiHep кай уакта ep ci?!

Сезшдщ бе? Таусылганда кеудеде тез1м мулде, Журегще багынып езщнщ де. Сез1мще cepiK боп, еркшдепп, Куан, шаттан, тек кана кез1щп шме... Ал ещц, сезшдщ бе? *** Езге айналып кэд1мп, Жасадым ба жалган ic. Тон боп кеткен тэшмд1, Ж1б1тетш бар ма куш? Сая бак па дегешм, Саудыраган cap камыс. Ширьщ атып елещм, Муцсыз кундер калды алые. 1здеп дуние дерегш, О, киялым, самгап уш! Клайда барсам KepepiM - Алдау, арбау, алданые.

НЕСИЕЛ1 КАРЫНДАС Бар сез1м1н бщщрш туршдеп, Кос жанарын тецкерш, кугймдедь Осылай да, ойпырмай, карай ма екен? Осыдан гой адамньщ булшбеп. «Cepici3 шабыт 1здеп, дала кезген, Меселвдз кайтпапты кара кезден...» Деп эзшдеп кояды арасында, Танитынын ацгартып бала кезден. Кещтмда кектемдей гулге белеп, Не жан деймш бейуакта журген ерек?! Ещц 6ip сэт е л т п сазды эуенге, Билеп журм1з айналып шыр кебелек... Бой бермей санадагы бетен унге, Журшшн 6ip киялдьщ жетегшде. ¥ялы байланыстьщ нем1рлерш, Киылып сурап алды кетершде. Содан сон кеудеде 6 ip куралып мун, Уакыттын етпейтййн 6ip-aK уктым. Коз салып телефонга кайта-кайта, Елепзе 6epyai шыгарыппын. Тосканда тез1м1цщ ебед1 куз, Bip куш хабарласты межел1 кыз... «Агай, - дед1 ол б1рден, - керек боп тур, Несиемд1 телеуге комепщз!..»

К¥РБЫ Ж АН (Муцагали пшен) Турса да бшк шоктыгьщ, К ещ лаз отп кеп кунщ. Keuieri кайтып екпшщ, Кездерщ неге теки муц? Тап-туйнак ед1 iciH, де, Тамсандым сол 6ip мусшге. Жападан-жалгыз журесщ, 0щмде тугш, туамде. Кызгалдак едщ коктемде, Кызыкпас оган жок пенде. Кездер1 шыккыр ж тттер, Керместен ceHi кеткен бе?.. Тамшылар муж1р тасты да, 0рл1гщ, бэлюм, бас кшэ. Сез айтсам деген жйтгп, Рухьщньщ мысы басты ма? Кыз едщ коркем, жасаулы, Клмдердщ саган басы ауды? Шыкпады неге 6ip еркек, Ауыздьщтайтын асауды? Кебешп 6 y r iH куса тым, Кайтусыз жатыр куш акыц. Баранды бугш жнггтер, Сулуды сендей кушатын.

Телеген калган «Кособа», Ж1бект1 бугш тоса ма? Киылыспайтын жолдары, Тагдырга мынау не шара... Мереюй icxi куп керер, Дэстур1м калай жутады. Ананы ардак туткан ел Кызын да ка/iip тутады. Санацды жайлап epKiH ой, TycneciH салтым талапай... Кыз деген елдщ керю гой, Emin кой еоны, балакай! \"к * ie YmIt шогын урлеп атса куле кун, Арулардыц керсек дейм1з гул ещн. Кажет болса 6ip ескертюш орнату, Кою керек аналардыц журегш! Бас иетш данасы да, баласы, Дайын эркез M e f iip iM i, дэм-асы. Ару деген тек эйел деп укпаныз, Ол - алдымен адамзаттыц анасы. *** Керкщнен жаз жадырап, кулшт1 куз, Кол жетпесш бшсек те - умггпм1з. Куаныш сыйлай берий айналаца, KYлкiнмeн бал татыган, кылыкты кыз...

*** Ацсауменен ай арудыц текпсш, 0з1цщ ойлап коп кундер1м orri шын. Раушан сыйлап, сез1м1мд1 жетюзд1м, Журепмд1 усынганым деп тусш!.. Бар ма, жок па сендей жандар бул мацца? Eniicripin, елкед i сырган да. Махаббатты жок дегенге сенбеймш, Сез1м тербер шын сулульщ турганда!

C 03IM E ИЛАНБАГЫН.. Катал уакыт адамды эрлеген бе, Канша сырым айтылмай калды еленге. Сулу сезбен сез1мд1 себелетсем, Сенбе менде махаббат бар дегенге. Махаббат пен гадауат егесшде, Тш м болган журекп KepeciH бе? Калыпты сез1м1мн1н 6ip nioKiMi, Он сепздщ от жаккан белесшде. 0тк1зе алмас жасыкты булдап ешюм, Осемдшке куштар боп, жырлап ест1м. Жалындаган жанымньщ 6ip парасын, Кезещнде калдырдым жиырма бестщ. Сока атындай жургем жок атызбенен, Турен салып тьщ жерге, бак 1здегем. КецЫ мнщ бас бшмес кек доненш, Алып калды абайсыз отыз деген. Кенген жаным тагдырдыц кандайына, Олен менщ айналды мэцп айыма. Оспадар отыз бес кеп ойда-жокта, Белпсш салып Kerri мацдайыма. Шын жYЙpiк цпдерленбей, шыркасын да, Самгадым, оны керген журт осында. TycipreH сергелденге сез1мдер1м, Кырыктьщ калып койды кыркасында.

Содан соц ж т т п к т щ бурып кешш, Калдырдык келер кундо умпке шын. Самайга ак T ycipin, ойга тузак, Келген-д1 кеарленген кырьщ бесщ. Сан жылдар салган i3in тащы ренге, Баскаша айтар бугш эцпмец де. Сулуга суктанамын баягыдай, Сол гана жастык шактан калды менде. Сондьщтан суйем десем мен егер де, Журектен шын щкэрлш себелер ме? Ce3iMe оз1м айткан иланбаймын, Жас ару, сен де маган сене берме! Айналдым сен1н кезщнен, Аузьщнан сенщ айналдым. Ада 6ip етпей сез1мнен. Кундер1м келд1 жайнар мьщ. Айналдым сенщ даусыцнан, Сагынам эркез кулюцдь Керсем 6ip деймш тау-шьщнан, Куантсан деймш журтынды. Айналдым сенщ мурньщнан, Жургенщ неткен ыстьщ 6ip. Мерейщ асып курбьщнан, Елще жагар ic кып тур.

Айналдым мынау шекеден, Куат КДЙРАНБАЕВ ------------------------------- Корытар арман-ойывды. Еркелтщ й кетерем, Жайласын тектш бойынды. Айналдым сенщ барьщнан, Кок аспан еткен кещлдй Жан ед1м жырга табынган, 0лещ м сен деп тегшдй Айналдым, балам, шырайдан, Жайкалып ecuii, жасымай. Тшеймш кун-тун Кудайдан, Экеннщ жайы осылай. { -<#> К0Ц1ЛД1Ц ЦОНЫРАУЫ 229

КОС ШЫРАГЫ10 Бакыт солай кунге колын соз^Р ма’ Тосар эл{ вм1рщнщ жазы алдг1- Не жетед1 кулюсше сэбидщ, Балалы уй айналмай ма базар*2 Киындыкка калмай жолда тоСьшьш’ Алга бассын куаныштыц кеш1НЬ1К- ГауЬартайым, Маржантайым,аман бол, Оздерщ боп кеудедеп кос ум1г- Кос карашьщ, куанышым, керкемш’ Жулдыз болып жайнатыцдар кегш- Ата-анацньщ актап арман, маКсать,н> Жаркын болсын эркашанда ертеЧ1н! TeMipre де тш 6 iT ip in , сейлетк^’ Арулар-ай, сикырсындар ой, *1еткен? Тулымшагы желб1реген кыз б^,а’ Гул жайнаган бугш, мше бой^еткен- Журектерге тускен кезде ж ал # ЖУК> Мэжнун болган менщ мынау >а1|мД1 ¥К- Бойжеткен боп кеше журген к^3бала, Ак жамылган бугш, Miне калЫщыК- Сендер жокта энге осылай косамба? Киындык та байкалмайды тас^вда- Нурга белеп мынау жалган ду1®ен1» Эсем болып кальщдаршы каигш а -

АСЫЛ АНАМ 0зщ болып жаншы багым, Кектен нурдай тамшыладыц. Сэбище арнап едщ, Журегщнщ бар шуагын. Асыл анам, асыл анам, Пейшщмен тасып агам. Сен бар жерде жасымагам, Тен келмей/й каеьща адам. Сенсщ маган арман мусш, 0з1н еттщ жалганды шын. Жер-Ананыц махаббатын, Бойга жиып алганбысьщ. Жаньщ б1зге нур елшдей, Журпй эркашан куле кундей. 0Mip заны болса-ау, mipKiH, Аналардыц тiлeгiндeй.

ГАУХАРЫМА АК TIJIEK KiM езгерткен ем1рдщ бул елшемш, Конесщ-ау аттандырар келсе кун. Кеше гана сэби ед1, бугш жар, Жулам калай журепмнщ белшегш? Кызым-ау, тэгам менщ, Мекенде шаттык елш. Кабыл ал аттанарда, Экецнщ ак тшегш. Арманьщнан согып алып ак кала, Арай токтщ жакынга да, жатка да. Алдьщ талай бшктерд1 алкынбай, Эр icine караушы ед1м шаттана. Fумыр кешш тус1рмейтш арга сын, Тагдыр-кекте канаттарьщ талмасын. Тшеущд1 тшеп журер 613 бармыз, Жубьщменен бакытты бол, каргашым!

МАРЖАНЫМА АК ЖОЛ! 0 т й eMip бул жалганньщ жайлап KoriH, Керд1 оны барша агайын, байракты ел1м. Keuieri томпацдаган Маржантайым, ¥ядан ушады деп ойлап па ед1м?! Жiгepi жогары ед1, талабы да, 'Прлйсгщ тура шапты камалына. Талмастан арман куды, бш м куды, Киын жол багынады саналыга. Жаксымен эркашанда болып курбы, 1згшк, 1зет барын мол уктырды. Буралып бойжетшт1, байкамаппыз, Жйтгп Жэшбектей жольщтырды. Жас жанды жаксылыкка тартып элем, Жубымен жараспай ма, наркыменен. Келш боп ак босага аттаган-ды, Ежелп халкымыздьщ салтыменен. Куп кордж, запдылык кой муньщ 69pi, Конады жас шанырак тугырга эль Ендш айтар б1здщ тшепм1з - Бакытка боленсшип гумырлары! Бак деген кызым, Маржан, байлык емес, Ай сайын алатугын айлык емес. Дуние, ден сау болса, колдьщ Kipi, Жиганьщ т1рл1ктеп жай 6ip елее. 0м1рдщ кыр-сырына канып едщ, Тегщщ курметтесш танып елщ Бак деген, кызым, Маржан, ен алдымен Жарым деп тандап суйген Жэшбегщ!

Ананьщ умытасын калай унш, Ак шашын курметтеп ет самайыньщ. Бак деген, кызым, Маржан, баламыз деп, Жан-жактан алкалаган агайыныц! Жан жарын жулдыз болып бар аспанда, ЖYpeгiн жол керсетсш адасканда. Бак деген, кызым, Маржан конатын кус, Сыйластык, татулыгы жарасканга! Алдьщда алар асу, алгадай шьщ, Кумэнд! кадамдарга бармагайсыц. Конбайды кайта айналып киел1 кус, YpKirin абайсызда алмагайсьщ! Бишеспк бipeyлepдeн баратканда, Алдымен ашу емес, тагат тацда. Тапсырдым, кызым, Маржан, 6ip озщщ, Алдымен кущретп Жаратканга. Жас келш журт алдында сыналар ма, Бшмесш уйретпесек кшэ бар ма? Тапсырдым айдындагы аккуымды, Ел болып ipre жайган кудаларга! Кайтемш, боташымды дара мактап, Жургейсщ умтмд1, балам, актап. Тапсырдым Маржанымды журт алдында, Жэшбек, 6ip 03iHe аманаттап! Бак бергш кос ботама жаны нурдай, Жол корсет T ipinm iicre жанылдырмай. Агайын, кол жайыцдар, батам осы, Жараткан, тшепмд1 кабыл кылгай! Эумин!

НЕМЕРЕ Конгандай кеп бак кусым, Арайлап кун атты шын. Кермегендер сезбейдьау, Немеренщ тэтпсш. Жайкалгандай тipшiлiк, Кецинмде гул шыгып. Езшед1 журепм, Жупргенде умсынып. Кетеремш жер епсе, Жастык болам керексе. Эр былдыры бал сынды, Эр кылыгы ерекше. Тыпырласа тай-кулын, Жогалады кайгы-мун. Усынса да бермеймш, Бар элемнщ байлыгын. Кенбе мейлщ, кон мейлщ. Кулкю1мен емдеймш. Одан кымбат элемде, Жан бар десе сенбеймш. Шыгаргам жок тосын жай К ецш мнщ хошындай. Балдай тэтп немерем, Мансуртайым осындай!!!

Т0РТ1НШ 1 Б0Л1М @Mip сыры ........... ....~^gj^P--------



ЖЕЦ1МПАЗДАР ¥РПАГЫ М Ы З (Шалцыма) Кеше гана табы кетш кектемнщ, Жаймашуак; жазы келд1 текп елдщ. Алайда элем калпында осы турды ма, Не айтады кене тарих, еткен кун? Перзенп едш дала-беск тербеген, Bipre туган киындьщ, муц, шерменен. Б1з бармаган элемде жер калды ма, Кдйгы бар ма дэмш татып кермеген? Умгг о т ы н тутандырып кунге алып, Майыссак та жасымадьщ, сынбадык. Журектерге кайрап алып намысты, Кез жасымен суалдырып, шывдадык. Бермесе де ешюм 6i3re терд1 елеп, Шыцыраудан шыцга шыктьщ ермелеп. 41-дщ каргыс аткыр кезше, Ei3 осылай ецсе Tiicren келген ек. Согыс деген суык сез кеп 6ip гана, Т тр ещ ц байтак элем, кыр, дала. Боздакдарым к етт канды касапка, Бала отырды сока менен тырмага. Есш ерлер ерлж жасап майданда, Ажал деген торын мьщтап жайды алга. Жутып жатты жac-кэpiнi талгамай, Согыс деген ажалга эмсе тойган ба?!

Кез ед1 бул ем1р-ел1м т1рескен, Талай-талай ум1ттердщ нуры ешкен. Халык болып карсы шыгып душпанга, Терт жыл e iri майданменен, куреспен. Сум фашистщ ойы болмай коздеген, Мазак пенен маскарага тезд1 ерен. Бугшп урпак бшмей ecciH азабын, Жетюзе алман айтып муны сезбенен. Жeнic келд1, 6epin тарих сабагын, Журектерге жупщйрш нала, мун. Жещс келд1 каныменен ерлердщ, Кез жасымен аныраган ананыц. Жс(йс келд1 ерт1п шаттьщ самалын, Талкандады K acipeiriH камалын. Жещс келд1, сэби болып кермеген, Ецбепмен ес бшмеген баланьщ. Жещс келд1, артта калып Kecip кун, Жалмап жутып, борш алып бес улдьщ. Жещс келд1, жар кызыгын кере алмай, Назасын ап жастык кушкан жестрдщ. Канын T erin , сурте журш TepiH мьщ, Дэл бгздердей коргады екен жерш юм? Жещс келд1 барша элемге паш етш, Бастап рухын, еркшдщщ ел1мнщ. Кэршщ де, жастьщ жагып у м т н , Енбек етпк ецсе т1ктеп куш-тун. Жещс келд1, сураганын теледк, Канша киын, кымбат болсын куны тым

Бейб1т куннен H eci6eH i T e p in 6i3, Кектем шыгып, жаз да кайтты, келш куз. Каншама жыл ашык аспан астында, Жещс KyHiH тойлауменен келшшз. Кек шеп шыгып куба жонга ертенген, Бугшпш жалгастырдык сртенмен. Ардагерлер алгы сапта келед1, Омырауын орден, медаль кемкерген. Талай жылдар атты 6i3re тан кулш, Согыс деген жадымызда жангырып. Жешс кун1 кутты болсын, жарандар, Бейбггшшк жасай берсш мэнгшк!

KYH КАЙДА? Теске ургызып самалын, Жаспен жуып жанарын. Нелер заман кешпед1, Перзенттер1 даланьщ. Эдш сез1н айта алды, Дуб1рден жер шайкалды. Тумар ханым басын ап, Кирдщ колын кайтарды. Тещцк уппн таласты, Татулыгы жарасты. Кырам деген кеп кытай, Корганынан opi асты. Казбай эр кез кепке орды, Бейбл кун де eткepдi. Каптап келген мунгыл да, Елге сщш жок болды. Канга бояп талгамын, Саламын деп жанга мун. Жарты элемд1 жаулаган, Кайда бугш калмагьщ?! Душпан болып секем1, Уайымы кеп ед1. Кай киырга кетпед1, Жаска толып етеп.

Жатка 6epin кимасты, Жасыл бeлдi кум басты. Урпагынын камы ушш, Кытай барды, Ущц асты. Тузде калып суйеп, Кущрещц куй ель Умытпады 6ipaK та, Туган жерш киел1. Жауы шауып жуйелц Мун жутса да жш ель Кастерлед1 кашанда, Туган тш н кнель Кал май кеше тук тандау, Куй кенирдш букпандау. 0зге де емес, K ayirm , Бугш шгген шыккан жау. Санап езш акыл-дур, Курметтед1 кэшрд1 ул. Ана тш н менсшбей, Ата жерш сатып жур. Артканнан сон табысы, Бугшп улдыц тан ici. От пен суда шындалган, Кайда казак намысы?! Не айтамыз мундайда, Ушмд1 урпак тывдай ма... Барлык казак казакша, Сейлейтугын кун кайда?!

ШАТТЫК ЖЫРЫ Ерк1н елмш, тэуелспбш мен бугш, Кеуде кере тыныстайтын келд1 кун. Кек байрагым желб1рейд1 дегенге, Айтса-дагы будан бурын сещй юм?! Ерк1н елмш, Журтын алга бастаган, Шарыктайды Энураным - аскак эн. Сар далада, Сарыарканьщ торшде, Fажап кала - бой тузед1 Астанам. Еркш елмш, Жолын тапкан еортаннан, KeuiTi баетар epiM шьщты ортамнан. Касиетп шаныракпен кемкерген, Тулпар - тумар, куншуакты Елтанбам. Ата Зацым - елдйтмнщ айгагы, Кырандайын канаттарын жайды эш. Доетьщ пенен татульщты ту e T in , Кызу енбек казанында кайнады. TipinmiKTe тендж жырын шыркаган, Бейбгтшшк аркаеында журт аман. бршелене еркениет epiHe, Эр кун сайын жакындаймын 6ip табан.

Нурын Terin аткан кушм арайлы, Дидарымнан i3rmiic нур тарайды. Мамыражай -прлйше казактыц, Алыс-жакын кызганышпен карайды. БедерЫзге усынады TepiH юм? Бугш курмет бтгш ен кершд1м. Аман еткен азап пенен тозактан, Куанышын кеп кермегей ел1мнщ!

ТЕМ1РКАЗЫК Т ф л к упйн т1рестщ, =§' шындык уийн KypecTiH- п: Алты алаштьщ арманын ж1бек етш жыр естщ. ^ Жартас сынды жардагы жангырьщты кайтсш ел, Карангыда тас тунек ацдамады муны ешюм. Жамандьщтан жаскатып, кауштерден калкалап, Журтын упйн жасадьщ жау кайтарар нар талап. Зар заманда тудьщ да зарын айттын казактьщ, вттщ солай екйрден дэyip жугш аркалап. Келарем деп келеге карыштаган журт унш, Тартты бшем т1рл1ктен iuiiH кай™, сыртын мун, Каймананьщ камын жеп, кара сезден корган сап, Уятына айналдьщ соры кальщ журтынньщ. Пенделерге беймэл1м Тэщршщ жолдары, Дэулетше эулеттщ кещл in неге толмады?! Оятам деп курескен уйкыдагы урпагын, Семсер сездщ санлагы, Ойлы жырдьщ огланы. Байльщ, мансап дегещц тэрк exiгт калауьщ, g Ансап едщ елще енер, бш м тарауын. Жыгылмасын дедin де жалгыз-жарым кетердщ, ^ Акикаттьщ ак туын, -g Эдшджтщ жалауын. \"3•сО<>г 245

Сагым етш кетпедш cap даланьщ елесш, Кайрат кылдьщ жарам деп карацгылык кебесш. ¥лы Ибрагим, улы Абай, Пайгамбар да атанып, Санасында ултьщныц тулгаланып келесщ. 0рнекп елец, ойлы сез ■прлй’щнщ бар мэш, Арты солай ем1рдщ арга тусер салмагы, Коленкеа уакыттьщ, шац-тозаны дэу1рдш, Дараланган тулганды келецкелей алмады. «Абай...» - дед1 айналац, Абайласын дед! ме?! Айлы тунде адаспай, карайласын дед1 ме?! Абайсызда жар баспай, жол керсетш елше, Абай деген жулдыз боп шьщты казак кегше. Азаттыкты тэу етт1м, алас бугш кораш кун, Алты курлык кулак сап, алыптармен жарастым. Ал улы Абай бугш де Тем1рказык сиякты, Жол керсетш эл1 тур аспанында Алаштьщ!!!

МУЦАГАЛИ РУХЫНА Таныс арман, Таныс ce3iM, Таныс мун. Канша акынды эуреге сап, Жаныштьщ. Каншама рет шаттык куйып журекке, Кияларга бастамады эн-ушкын? Жас сэбидш керсеткендей кылыгын, Конактаса кеудеге кеп жыр-угым. Жетелеп 6ip журд1 ме екен жас бала, Тусшде де поэзия кулынын. Мурат кылсан тэн рахатын, жан дауын, Еюталай бшктерге самгауьщ. Байлык, Кызык, Сауык емес, неге екен, Азабы мол жырга туст1 тандауьщ. Асуды алар жйер болмай тауды аспа, Жаксы атанам демеп едщ жау, доска. Кара жолда юм журмейд1 шубырып, 0лец-жырга сурлеу салдьщ эу баста. Хас шебердш тумшалайды данкын юм? Кеш тусшд1 шын багасын наркыннын. Кара елен деп капа болып кещлщ, Осы жолда сан суршдш, сан турдыц.

Бшк мурат 6ipeynepre тау-сагым, Тэубе дейм1з уакыт втсе, ауса кун. 0лен де сол ерге умтылган еренге, Татырады туныгы мен кэусарын. 0м1рщд1 тумшалаумен 6ip-aK мун, 0з1ц еттщ, олецщмен гул аттьщ. Коз1н ашып, журтка усынган жыр-дэурен, Суын iiiiin кслсм1з сол булактыц.

ШАЦАНТАЙДЫЦ АРМАНЫ (Монолог) Тагдырыма таусылып, Шагар болсам таска мун. Талай солып талшыбык, Тегшген-д1 жас каным. Киындыкка каскайып, кыннан кылыш суырып, Коркактыкты корлык деп, Жаудан бугып кашпадым. Куйттемед1м ешкашан шыбын жан мен бас камын, Кеюрепмде туншыкты намыс пенен аскак ун. Бул замана казакка кашан текп мешрш, Кара булттай кайгыдан арылган жок аспаным. Перзент1м деп, далам деп сейлей койсын ce3iH юм, Тэуелаздж алам деп газиз жаннан бeзiндiм. Ата жаумен алысып Жерге Tipen найзамды, Толарсактан саз K eu iin , ат устшде коз ш д 1 м . Керей ед1 суйепм, Камал бузып тауды асар. Душпан тебе керсетсе кайрап ал да жауга сал. Анам Жамал - жалайыр, Экем жауды кашырган, Epniri y n iiH ел койган лакап аты - Жаукашар.

Тазарганша урыс сап туган жердщ жар-кузы, Талай-талай боздактын ен далада калды i3i. Жаукашар мен Жамалдьщ жанынан да кад1рл1, Укшеген умилен мен екенмш жалгызы. Жетем деген жшггтщ журер жолын шектер к1м, Жалында ойнап жуйрштщ, Жаугерлк кун еткерд1м. Кеп болганмен агайын, 6ipey eдiм атадан, Содан болар, туыстан Tenepinrri кеп керд1м. Жакынменен жаттаспай, Тьщнан дуб ip тындадьщ. Сауга салдым халкыма 6ipfli 6epin, мьщды алып, Жылкыменен жусадык, 6ipre жортып бер1мен, Ес бшгел! жан-тэщц ерл1ктерге шыцдадьщ. Жулып берер кысылса жолдасы yuiiH журегш, Жау тшеген жасындай байрактьщ ердщ 6ipi ед1м. Алыстарга кез TiicriM, Асулардан ассам деп, Кызыл керген кырандай кектен тоят тшед1м. Ел муцдес1 - ез муддем, Солай бурдык K e u iT i ещц, EpiKTi елдщ уланы ерюн OMip кешкен-дк Кайырымды конакка кайнаулы тур казаным, Харам ойлы зулымдар кылышымнан сескещй. Журесшен турганмен жасык ед1 журт эл1, Калай ocin-кебейер Жаукашардьщ 6ip талы. Акылына керк1 сай таццап алган косагым, Ару ед1 Жанылдай - Кабанбайдьщ урпагы.

Жабыркасам жебед1 Жамалдайын жан анам, SSS2 Жацыл болды шыркалган шацырагымда самал эн. -XS «Байтал болса уйфде кулын да мол болар» деп, ©суше урпактын камкорльщпен караган. Калкып Kerri ку калмак халкымньщ бар каймагын, СП 0юнгенмен, еткенге таба алады айла KiM? 13 ауыл кондырып, го 13 эйел алганда, Ие болар жepiмe урпак камын ойладым. Тыйылган-ды осылай жепм зары, жес1р муц, Ана-аруды курметтеп, жолын KecTiM кecipдiц. 21 ул, 30 кыз ющппмнен тарады, Bip гумырда рулы елд1 канат жайып ecipfliM. Умытпаган ел элi куба калмак кыспагын, Ацдыган жау бшсш деп Шакантайда куш барын. 0pi ауылда 100 сарбаз, косылганда мьщ сан кол Сэйгулкпен, сауытпен сакадай-сай устадым. Конбесен де бул фэни - gj отер жылдар, отер кун, j3i=z:ii Келмек парыз болган сон бакша да кетермш. 0 H m i, cepi, баксынын бэрш жиып маныма, О Жабыркаган журтымньщ аскак рухын кетерд1м. zr Ереуш аты ерттеугп карсы келер кушке юм, У> EpiM мыгым екен деп ерюнсшш, шспед1м. сг Еркщщп ел1мнщ ертепдей болсын деп, Ертелi-кеш туз кезш, Ат устшен туспед1м. S5SS 251