คู่มือครูการจัดการเรียนรู้ระหว่างวัฒนธรรม ICE

คำนำ คูมือครูเลมนี้เปนสื่อการเรียนรูที่จัดทำขึ้นเพื่อใชเปนแนวทางในการจัดการเรียนรูโดยยึดหลักผูเรียน เปนศูนยกลางและการจัดการเรียนรูแบบปฏิบัติการ (Active Learning) ใหนักเรียนมีสวนรวมในกิจกรรม และกระบวนการเรียนรู สามารถสรางองคความรูไดดวยตนเอง ทงั้ เปน รายบุคคลและเปนกลมุ บทบาทของครู มหี นาที่เอื้ออำนวยการความสะดวกใหน ักเรียนประสบผลสำเร็จ โดยสรางบรรยากาศการเรียนรูท้ังในหองเรียน และนอกหองเรียน ทำใหนักเรียนสามารถเชื่อมโยงความรูในกลุมสาระการเรียนรูอื่นๆไดในเชิงบูรณาการดว ย วิธกี ารท่ีหลากหลาย เนน กระบวนการคิดวิเคราะห สงั เคราะห และสรปุ ความรดู วยตนเอง ทำใหนักเรียนไดรับ การพัฒนาทั้งดานความรู ดานคุณธรรม จริยธรรม และคานิยม และดานทักษะ/กระบวนการ นำไปสูการอยู รว มกนั ในสังคมอยา งสนั ตสิ ุข คูมือครูเลมนี้ ไดออกแบบการจัดการเรียนรูดวยเทคนิคและวิธีการสอนอยางหลากหลาย หวังวาจะ เปนประโยชนตอ การนำไปประยกุ ตใชในการจดั การเรยี นรูใหเ หมาะสมกบั สภาพแวดลอ มของนกั เรยี นตอไป คณะผจู ดั ทำ

สารบัญ เน้ือหา หนา บทที่ 1 บทนำ 1 1 1.1 โครงการพลังรวมชุมชน ในการจัดการศึกษาเพื่อการพัฒนาท่ีย่ังยนื 2 บทท่ี 2 แนวคดิ ในการพัฒนาหลักสตู รการเรยี นรูระหวา งวัฒนธรรม 2 2.1 การเรียนการรูระหวางวฒั นธรรม (Intercultural Education: ICE) 7 2.2 การจัดการเรยี นรูท่เี นน ผเู รยี นเปนศูนยก ลาง (Child Centered Approach) 8 2.3 การจัดการเรยี นการสอนแบบปฏิบตั ิการ (Active Learning) 13 2.4 เพศสภาพ (gender) 15 บทท่ี 3 การนำหลักสูตรการเรยี นรูร ะหวางวัฒนธรรมไปใช 15 3.1 นิยามคำศัพทท่ีใชใ นหลกั สตู รการเรียนรูระหวางวฒั นธรรมและเพศวิถี 19 3.2 ขอ ควรปฏิบัตขิ องผสู อนหรอื ผเู อื้อกจิ กรรม ICE 19 3.3 แนวทางในการใชแ ผนการจัดการเรียนรู 22 3.4 โครงสรางหลักสตู รการเรียนรูระหวางวฒั นธรรมระดบั ประถมศกึ ษาตอนปลายและ มธั ยมศึกษาตอนตน 46 3.5 สือ่ ที่ใชป ระกอบการจัดการเรยี นการสอนหลกั สูตรการเรียนรูร ะหวา งวัฒนธรรม 53 บทท่ี 4 แผนการจดั การเรียนรู 53 4.1 รหัสและคำอธบิ ายทีใ่ ชในการจดั การเรียนรหู ลักสตู รการเรียนรูระหวา งวัฒนธรรม 60 4.2 ผังมโนทศั นห นวยการเรยี นรขู องหลักสูตรการเรยี นรรู ะหวา งวัฒนธรรม 66 บทท่ี 5 เอกสาร/ความรเู สริมสำหรบั ครู 66 5.1 โครงงานและแฟมสะสมผลงาน 71 5.2 แบบบันทึกและแบบการประเมนิ ตา งๆ 76 บรรณานุกรม

บทท่ี 1 บทนำ 1.1 โครงการพลงั รว มชมุ ชน ในการจดั การศึกษาเพือ่ การพัฒนาทีย่ ั่งยนื เด็กชาติพันธุผูหญิงและเด็กผูชายในชายแดนไทย-เมียนมา เขาถึงการศึกษาที่มีคุณภาพสอดคลองกับภาษา และวัฒนธรรมอยางจำกัด เนื่องจากสังคมไทยยังคงมีความอคติกับกลุมชาติพันธุ การถูกเลือกปฏิบัติ ทำใหเด็กชาติพันธุผูหญิงและผูชายขาดความตระหนักในตนเองและขาดความม่ันใจในอัตลักษณทางวัฒนธรรมของ ตนเอง สืบเนื่องจาก หลักสูตรการเรียนการสอนยังไมมีการบรรจุเรื่องการศึกษาระหวางวัฒนธรรมที่สงเสริมความ ตระหนกั และความเขาใจระหวา งวัฒนธรรม ครแู ละครูผรู ูยังตองการพฒั นาศักยภาพในการจดั การสอนแบบปฏิบัติการ ที่มีเนื้อหาการเรียนรูระหวางวัฒนธรรมรวมถึงเพศสภาพในโรงเรียน ขาดการสนับสนุนดานเทคนิคสำหรับการพัฒนา หลักสูตรการสอนภาษาแมในโรงเรียนหรือชุมชนและคมู ือในการสอนภาษาแม และครูผูรดู านภาษาแมยังคงตองไดรับ การพัฒนาศกั ยภาพในการจัดการสอนภาษาแมที่มีเนนกระบวนการสอนแบบปฏิบตั กิ ารรวมถงึ เพศสภาพในโรงเรียน ดวยเหตุผล ดังกลาวขางตน ทางโครงการพลังรวมชมุ ชน ในการจัดการศกึ ษาเพื่อการพัฒนาทีย่ ั่งยืน ซึ่งเปน โครงการที่ดำเนินงานโดยมูลนิธิชวยเหลือเด็กชายแดนจังหวัดตาก ไดรับการสนับสนุนดานงบประมาณจากมูลนิธิ หมบู า นเดก็ เพซตาลอตซ่ี และไดด ำเนินการประสานความรวมมอื กับสำนักงานเขตพ้นื ที่การศกึ ษาประถมศึกษาจังหวัด ตาก เขต 2 องคการบรหิ ารสวนตำบลพระธาตุ และองคก ารบริหารสวนตำบลพระธาตุผาแดง รวมถึงหนว ยงานตาง ๆ ที่เกี่ยวของดานการศึกษาและดานวัฒนธรรม ในการขับเคลื่อนการศึกษาเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืนและเพื่อใหเด็ก ชาตพิ ันธุผ หู ญงิ และผูช ายเขา ถงึ การศึกษาท่มี ีคณุ ภาพท่ีสอดคลองกับภาษาและวฒั นธรรม เปาหมาย (IMPACT) เด็กชาติพันธุผูหญิงและผูชายในสังคมพหุวัฒนธรรมสามารถดำรงชีวิตและพัฒนาศักยภาพของตัวเอง ทา มกลางการเปลย่ี นแปลงของโลกไดอ ยางเปน สขุ เปา ประสงค/ผลลพั ธ (OUTCOME) เด็กชาติพันธุผูหญิงและผูชายในพื้นที่จังหวัดตาก ชายแดนไทย-เมียนมา เขาถึงการศึกษาที่มีคุณภาพ สอดคลองกับภาษาและวฒั นธรรม ผลผลติ /แนวทางการดำเนนิ งาน (OUTPUT) 1. การพัฒนาหลกั สตู รการศึกษาระหวา งวฒั นธรรม และบรรจุในชว งการลดเวลาเรียนเพม่ิ เวลารขู องโรงเรยี น 2. ครูในโรงเรยี นและผรู ูชมุ ชนไดร ับพฒั นาศกั ยภาพในการจัดการเรยี นการสอนแบบปฏบิ ัตกิ ารท่ีมเี นอื้ หาการ เรยี นรูระหวา งวฒั นธรรมในโรงเรยี น 3. การพัฒนาหลกั สตู รภาษาแมกะเหรยี่ งและแบบเรียนภาษาคะฉนิ่ กับมงในพื้นทโี่ รงเรยี นเปา หมาย 4. การพัฒนาครูภาษาแมในการบูรณาการการจัดการเรียนการสอนแบบปฏิบัติการและการเรียนรูระหวาง วัฒนธรรมในการเรยี นรภู าษาแม คูมอื การจัดการเรยี นรูสำหรบั ผสู อน ICE 1

บทท่ี 2 แนวคดิ ในการพฒั นาหลักสูตรการเรยี นรรู ะหวา งวัฒนธรรม 2.1 การเรียนรูระหวางวัฒนธรรม (Intercultural Education: ICE) กอนที่เราจะไปทำความรจู ักกบั การเรียนรูร ะหวา งวัฒนธรรมเรามาทำความรกู ับคำวา สังคมพหุวัฒนธรรม ขามวฒั นธรรม และระหวา งวัฒนธรรม มคี วามแตกตางกันอยางไร Multicultural: สงั คมพหุวัฒนธรรม ในชุมชนพหุวัฒนธรรม (ความหลากหลายทางวัฒนธรรม), เราอาศัยอยูรวมกัน เราใหความสำคัญกับ ความอดทน และรวมชื่นชมในเร่ืองอาหาร เคร่ืองแตงกาย เพลง การเตนรำ การละเลน และการแสดงออกทาง วัฒนธรรมอื่น ๆ ซึ่งจะมีปฏิสัมพันธในระดับผิวเผินและเปนไปอยางสุภาพ ชุมชนพหุวัฒนธรรมอาจรวม หมายถึง • สังคมทีย่ อมรบั ในความแตกตางหลากหลายทางวฒั นธรรมอยา งเทา เทยี ม • วัฒนธรรมท่ีแตกตา งกนั มีความเขาใจกนั โดยอาจจะอยูรวมกันหรอื ในบางเวลากต็ า งคนตางอยู • บอยครัง้ ท่ีมกี ารเฉลิมฉลองรว มกนั อยางผิวเผินในประเพณี, อาหาร และงานเทศกาลโดยไมไดเรียนรู • ไมมีการระบุเจาะจงในเรื่องของความแตกตางทางอำนาจและไมไดรับอนุญาตในการแลกเปลี่ยน วัฒนธรรมระหวางกลุม มีแนวโนมเพียงแคการเปนตัวแทนเทานั้น (ไมกลุมใดเปนกลุมอำนาจนำและ ไมม กี ารแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมระหวา งกลมุ ) คูมอื การจดั การเรยี นรูสำหรบั ผสู อน ICE 2

Cross-cultural: ขามวฒั นธรรม ในชุมชนขามวัฒนธรรม มีการขามขอบเขตกันอยูบาง เราพยายามสรางสะพานของความสัมพันธ ระหวางชุมชนทางวัฒนธรรมโดยการแบงปน รับฟง เรียนรูและเปดโอกาสในการเปลี่ยนแปลง ซึ่งตองมีความ ตั้งใจและแผนงานการศึกษารองรบั ในการสรา งชมุ ชน นอกจากนย้ี งั หมายรวมถงึ • วฒั นธรรมทแ่ี ตกตางกนั ต้ังแต 2 ข้นึ ไป • บอยครั้งที่มีการเปรยี บเทยี บหรอื มีความแตกตางจากวัฒนธรรมอื่น ๆ และมีหนึง่ วัฒนธรรมท่ีถือวา ดหี รือดอยกวา วฒั นธรรมอื่น ๆ • ไมมีการระบุเจาะจงในเรื่องของความแตกตางทางอำนาจ และมีขอบเขตที่จำกัดสำหรับการเรียนรู หรอื แลกเปลย่ี นระหวางวัฒนธรรม • อาจจะมีความเขาใจหรือการยอมรับในความแตกตางทางวัฒนธรรมแตในขณะเดียวกันก็มีการ จัดการในทางที่ไมยอมรับการเปล่ยี นแปลงในระดบั บุคคลและกลมุ คน คูม ือการจดั การเรยี นรูสำหรบั ผสู อน ICE 3

Intercultural: ระหวา งวฒั นธรรม ในชุมชนระหวางวัฒนธรรมมีความสัมพันธซึ่งกันและกันมีการแลกเปลี่ยนและมีความเทาเทียม โครงสรา งทางสังคมของเราและการปฏสิ ัมพันธใ นชวี ติ ประจำวนั นนั้ ถูกกำหนดโดยความยตุ ิธรรมการมีสวนรวม ความเคารพ ความเสมอภาค ความเขาใจ การยอมรับ อิสรภาพ ความหลากหลาย การสรางสันติภาพและการ เฉลิมฉลอง ชุมชนระหวางวัฒนธรรมหวังที่จะพาเราไปลึกกวาแบบพหุวัฒนธรรม หรือขามวัฒนธรรม นอกจากนย้ี ังหมายรวมถึง • มคี วามสมั พนั ธซง่ึ กันและกนั และระหวา งกัน • ผูคนที่มีความแตกตางทางวัฒนธรรมมีการปฏิสัมพันธ เรียนรูและเติบโตไปดวยกันมีการ แลกเปล่ียน เกิดการเปล่ียนแปลงและหลอ หลอมจากประสบการณของกนั และกนั • มุงเนนไปที่การสรางความสัมพันธ (ไมใชการเอาชีวิตรอด) การเชื่อมตอกันเปนไปอยางลึกซ้ึง การปฏสิ มั พันธ การประสานความรว มมอื เคารพและเรยี นรูซึ่งกนั และกัน • ไมมีใครถูกทอดทิ้งในกระบวนการระหวางวัฒนธรรม: บางคนจะเกิดการตรวจสอบวัฒนธรรมของ ตัวเองอยางลึกซึ้ง บางคนเกิดการเปลี่ยนแปลงผานการปฏิสัมพันธกับผูอื่น และหลาย ๆ คนเกิดการเรียนรู เพ่ิมเติมในการอยรู วมกนั ในชุมชน • ความไมสมดุลของเชื้อชาติและอำนาจทางวัฒนธรรมไดรับการแกไข ผูคนสามารถเรียนรูจากกัน และกันและนำไปสูการเปลี่ยนแปลงของทกุ คน คมู ือการจดั การเรยี นรูสำหรบั ผสู อน ICE 4

การเรียนรูทางวัฒนธรรม (InterculturalEducation) หมายถึงการกลาวถึงหัวขอของความสัมพันธ ของความหลากหลายทางวฒั นธรรม ในดา นการศึกษาโดยมีจุดมุงหมายเน้ือหาและแนวทางการศึกษาในระดับ ตาง ๆ ของระบบการศกึ ษา การเรียนรูระหวางวัฒนธรรม (ICE) เปนแนวคิดการสอน โดยการกำหนดเปาหมายและเนื้อหา การศึกษาซึ่งเปนมาตรฐานที่ไดมาจากอนุสัญญาสหประชาชาติวาดวยสิทธเิ ด็ก UNCRC (มาตรา 2 ขอ 28, 29 และ 30) รวมดวยเปาหมายการพัฒนาอยา งยงั่ ยนื เปาประสงคท ี่ 4.7 (SDG 4.7) มาตรฐานเหลานไ้ี ดก ำหนดให การศกึ ษาตองดำเนินการในลักษณะท่ีสงเสริมความเขาใจในความหลากหลายทางวัฒนธรรม ความสงบสุขและ ความอดทนอดกลน้ั และเคารพซง่ึ ความหลากหลายทางวัฒนธรรม รวมถึงการศึกษาดานสิทธิเด็กซึ่งครอบคลุม องคประกอบที่สำคัญของการเขาถึงการศึกษาที่มีคุณภาพและสรางรากฐานของวัฒนธรรมเพื่อสันติภาพและ การไมใ ชความรนุ แรง และเพื่อการอยรู ว มกันอยางสันติ ซงึ่ แนวทางมาตรฐานของยเู นสโกในการศึกษาระหวาง วัฒนธรรม (แกไขในป 2549) ที่วางเกณฑและกำหนดกรอบและขอมูลพื้นฐานและแนวทางในประเด็นสำคัญ และวัตถปุ ระสงคของการศึกษาระหวา งวัฒนธรรม ดังนี้ หลักการของ UNESCO ขอที่ 1: การศึกษาระหวางวัฒนธรรมเคารพซึ่งอัตลักษณทางวัฒนธรรมของ ผูเรยี น ผานการใหการศึกษาทีม่ ีคุณภาพ สอดคลอ งกบั วัฒนธรรมและตอบสนองตอทุกคน หลักการของ UNESCO ขอที่ 2: การศึกษาระหวางวัฒนธรรมใหผูเรียนทุกคนไดรับความรูทาง วัฒนธรรม ทศั นคตแิ ละทกั ษะทจ่ี ำเปน เพื่อใหเ กดิ การมีสว นรว มอยางแขง็ ขันและเตม็ ท่ีในสงั คม หลักการของ UNESCO ขอที่ 3: การศึกษาระหวางวัฒนธรรมใหผูเรียนทุกคนไดรับความรูทาง วัฒนธรรม ทัศนคติและทักษะที่ผูเรียนจะมีสวนรวมในการแสดงออกซึ่งความเคารพ ความเขาใจและความ สมานฉนั ทร ะหวางบุคคล กลุมชาติพนั ธุกลุม สงั คม กลมุ วัฒนธรรม กลุมศาสนา และชาติตางๆ คูมอื การจัดการเรยี นรูสำหรบั ผสู อน ICE 5

เนื้อหาในการเรยี นรรู ะหวา งวัฒนธรรม สามารถแบงออกไดเ ปน 5 ดาน โดยมรี ายละเอียดดงั น้ี 1.ตัวตนและความเกี่ยวพัน (Identity and Belonging) หรือขั้น I เปนการเรียนรูความเปน ตัวตนที่มีความเกี่ยวพันกับอัตลักษณทางวัฒนธรรมและประวัติศาสตรความเปนมาของตนเอง ตั้งแตระดับ ปจ เจกบุคคล ชมุ ชน ชาตพิ ันธุ เพศวถิ ี ตลอดจนประเดน็ วฒั นธรรมของแตล ะโรงเรียน 2.ความเหมือนและความแตกตาง (Similarity and Difference) หรือขั้น I-You เปนการ เรียนรูความเหมือนและความตางในความหลากหลายทางวัฒนธรรม สามารถสื่อสารความเปนอัตลักษณของ ตวั เอง และเรียนรู เขาใจ เคารพอตั ลักษณข องผูอ่นื 3.สทิ ธมิ นษุ ยชนและความรบั ผดิ ชอบ (Human Rights and Responsibilities) หรือขน้ั You เปนการเรียนรูสิทธิและหนาที่ของปฏิญญาวาดวยสิทธิมนุษยชนและอนุสัญญาวาดวยสิทธิเด็ก สามารถ ประยุกตใชดว ยความคำนึงสทิ ธแิ ละความรบั ผิดชอบในบทบาทหนา ท่ขี องตนเองและเคารพใหเกยี รตผิ อู ่นื 4.การเลือกปฏิบัติและความเทาเทียม (Discrimination and Equality) หรือขั้น You-We เปนการเรียนรูผลกระทบจากการเลือกปฏิบัติและแสวงหาแนวทางในการออกแบบการทำงานรวมกับผูอืน่ บน ความเสมอภาคและความเทาเทยี ม ทั้งทางเช้ือชาติ ศาสนา เพศ วัย สผี ิว รปู ราง หนา ตา สรีระทางรา งกายและ ฐานะทางเศรษฐกจิ 5.สันติภาพและความขัดแยง (Peace and Conflict) หรือขั้น We เปนนำศักยภาพของ ตนเอง สามารถทำงานรว มกับผอู ืน่ บนความหลากหลายวฒั นธรรมไดอยางสันติ ดังนั้นการเรียนรูระหวางวัฒนธรรมเพื่อการอยูรวมกันอยางสันติ เปนกระบวนการศึกษาเรียนรู อัตลักษณวัฒนธรรมที่มีความแตกตาง ซึ่งวัฒนธรรมมิไดหมายถึงเพียงเสื้อผา หัตถกรรม ภาษา อาหาร ดนตรี ศิลปวัฒนธรรม การละเลนเทานัน้ แตยังรวมถึงความคดิ ความเชื่อ ความคิดเห็นทั้งในระดับสว นปจเจกบุคคล และกลุมคน กลุมเชื้อชาติหรือแมแตกลุมองคกร กระบวนการเรียนรูและแลกเปลี่ยนจะเริ่มตนจากการเรียนรู ทำความเขาใจในระดับบุคคล I-Level จากนั้นจะเชื่อมไปสูการเรียนรูผูอื่น You-Level และเชอ่ื มไปยังกลุมคน กลุมองคกรซึ่งรวมกันโดยมีเปาหมายรวมกัน We-Level ทั้งนี้กระบวนการเรียนรูจะผานกิจกรรมตาง ๆ เชื่อมรอยเปนกระบวนเรียนรูที่เนนการรับรู นำไปสูการตระหนักรู และเกิดเปนความภาคภูมิใจ สรางความ เชื่อมั่นในอัตลักษณตัวตนของตนเอง เรียนรู เคารพรูจักตัวเองและการเชื่อมสูการเรียนรู เคารพ เขาใจผูอื่น ตระหนกั เหน็ คุณคา ความแตกตางในแตล ะวัฒนธรรม เปดใจในการเรียนรรู วมทั้งการส่ือสารเพ่ือการอยูรวมกัน อยา งสันติ (คณะทำงาน ICE-PLA ประเทศไทย: 2553) สรุป การเรียนการรูระหวางวัฒนธรรม (Intercultural Education: ICE) การจัดการศึกษาที่สะทอน ใหเ หน็ ถึงแนวคิดของการอยูรวมกนั อยางสันติ ใหความสำคัญกบั บริบทและวฒั นธรรมทองถนิ่ ของผูเรียนทุกคน และสามารถบูรณาการไดกับทกุ สาระวชิ า เพื่อใหผ ูเรียนเกิดการเรียนรูดาน อัตลกั ษณ ความเช่ือ วิถีวัฒนธรรม จนเกิดความภาคภูมิใจในตนเอง ในขณะเดียวกันก็มีความพรอมในการเรียนรูการใหความเคารพ ยอมรับใน ความหลากหลายทางวัฒนธรรม และสามารถสอ่ื สาร อธบิ ายตัวตนไดอ ยางม่ันใจและเหมาะสม คมู อื การจดั การเรยี นรูส ำหรบั ผสู อน ICE 6

2.2 การจดั การเรยี นรูทเ่ี นน ผเู รียนเปน ศนู ยกลาง (Child Centered Approach) การจัดการเรียนการสอนโดยยึดผูเรียนเปนศูนยกลาง ไดรับอิทธิพลมาจากสองแนวคิดหลัก คือ แนวคิดแรกปรัชญา Constructivism หรือ ทฤษฎีการสรางความรูดวยตนเอง เชื่อวาการเรียนรูเปน กระบวนการที่เกิดขึ้นภายในตัวผูเรียน ผูเรียนเปนผูสรางความรูจากความสัมพันธระหวางสิ่งที่พบเห็นกับ ความรูความเขาใจที่มีอยูเดิม เปนปรัชญาที่มีขอสันนิษฐานวา ความรูไมสามารถแยกจากความอยากรู ความรู ไดมาจากการสรางเพื่ออธิบาย จึงเนนใหผูเรียนสรางความรูโดยผานกระบวนการคิดดวยตนเอง ดังนั้นการ ยึดแนว Constructivism จึงเชื่อวาผูเรียนสามารถเรียนรูไดเอง ผานการลงมือปฏิบัติและจะทำใหความรูที่ได อยูในความทรงจำของผูเรียนไปไดยาวนาน และแนวคิดทีส่ อง คือ ปรัชญาจากกลุมมนุษยนิยม ( Humanism) ที่เชื่อวา การเรียนรูไมไดหมายถึง การที่ทำใหผูเรียน รูวิชาการเทานั้น แตตองทำใหมีจิตวิญญาณ มีเจตคติที่ดี และมคี ุณธรรม โดยพฒั นาเปนองคร วม (holistic) การเรยี นรู เกิดจากการคน พบความหมายของส่ิงท่ีเรียนดวย ตนเอง เปนปจจยั ภายในตวั ผูเรียนผูส อนจงึ ตองรบั รูในเบื้องตนวาผูเรยี นสามารถนำตนเอง พ่ึงพาตนเองไดและ มีศักดิ์ศรีความเปนมนุษย ดังนั้นการเรียนการสอนจึงตองใหอิสรภาพแกผูเรียน ในการสรางสรรคดวยตนเอง ไมบ บี บงั คบั หรอื บงการชีวติ ของผเู รยี นใหเปนไปตามแนวทางทีผ่ ูส อนตองการ 2.2.1 องคป ระกอบของการเรยี นรูท ี่เนน ผเู รียนเปนสำคญั 1) ผูเรยี นกบั ผูสอน คอื นักเรยี นไดรบั ความรูและประสบการณต า งๆ จากผูสอน 2) ผเู รยี นกบั ผูเรียน คอื นกั เรียนไดแลกเปลี่ยนความรแู ละประสบการณจ ากเพื่อนรว มชัน้ 3) ผูเ รียนกับวสั ดอุ ุปกรณ คือ นกั เรียนไดรับความรูและประสบการณตา ง ๆ จากสอ่ื การเรียนการสอน เชน หนงั สอื ใบความรูวิทยุโทรทศั นวีดิทัศนท ่ีผสู อนจัดใหเพื่อใชเปนส่อื การสอน 4) ผูเรียนกับสิ่งแวดลอม คือ นักเรียนไดรับความรูและประสบการณตางๆจากสิ่งตางๆรอบตัว เชน ปายนิเทศที่อยูขางทางธรรมชาติที่อยูรอบตัว หรือคำบอกเลาของผูใหญเปนตน ซึ่งแนวคิดทฤษฎีนี้ ทำให มองเห็นวา แทจริงแลว การเรียนรูของเด็กมิไดเกิดจากผูสอนแตผูเดียว แตเกิดจากสวนอื่นๆ ดวย ผูสอนเปน เพียง 1 ใน 4 ของแหลงความรู หรอื เปนผใู หความรูแกเดก็ ประมาณ 25 เปอรเซน็ ตเ ทาน้ันเอง 2.2.2 หลักสำคญั ของการจัดการเรียนการสอนแบบเนน ผเู รยี นเปนสำคัญ 1) ความตองการหรือความสนใจของผูเ รียนเปนสำคัญ 2) เปดโอกาสใหผ เู รยี นมีสว นรวมในการเรยี นมากทส่ี ดุ 3) เนนใหผูเรียนสามารถสรางองคความรูไดดวยตนเอง หมายความวาใหสามารถเรียนรูจาก ประสบการณในสภาพความเปนจริง สามารถวจิ ัยเชิงปฏิบตั กิ าร และสบื คนหาความรูดวยตนเอง 4) เปน การพึง่ พาตนเอง เพอื่ ใหเ กิดทกั ษะทจ่ี ะนำสิง่ ท่เี รียนรูไปใชไดจริงในชวี ิตประจำวัน และสามารถ เขาใจวิธีการเรียนรูของตนได คือรูวิธีคิดของตนเองและพรอมที่จะปรับเปลี่ยนวิธีคิดอยางเหมาะสม ไมเนนท่ี การจดจำเพยี งเน้ือหา คมู อื การจดั การเรยี นรสู ำหรบั ผสู อน ICE 7

5) เนนการประเมินตนเอง เดิมผูสอนเปนผูประเมิน การเปดโอกาสใหผูเรียนประเมินตนเองอยาง สม่ำเสมอและตอเนื่องจะชวยใหผูเรียนเขาใจตนเองไดชัดเจนขึ้น รูจุดเดนจุดดอ ยและพรอมที่จะปรับปรุงหรือ พัฒนาตนเองใหเ หมาะสมยง่ิ ขนึ้ การประเมินในสว นนเ้ี ปนการประเมนิ ตามสภาพจริงและใชแ ฟม สะสมผลงาน 6) เนนความรวมมอื ซ่ึงเปน ทกั ษะทีส่ ำคญั ในการดำเนินชีวติ ประจำวนั 7) เนน รูปแบบการเรียนรูซงึ่ อาจจดั ไดท้งั ในรปู เปนกลุมหรือเปน รายบุคคล สรุป การจัดการเรียนการสอนโดยยึดผูเรียนเปนศูนยกลาง เนนประโยชนของผูเรียนเปนหลักโดย จัดการเรียนการสอนที่สอดคลองกับความถนัด ความสนใจและความแตกตางระหวางบุคคล มีวิธีการท่ี หลากหลาย ผูเรียนมีสวนรวมในการกำหนดสาระที่จะเรียนรู ทำกิจกรรม และลงมือปฏิบัติจริง จนคนพบ ขอความรูและวิธีการปฏิบัติดวยตนเอง จากแหลงเรียนรูที่หลากหลายและสามารถนำความรูไปประยุกตใชใน ชีวิตประจำวนั 2.3 การจัดการเรยี นการสอนแบบปฏบิ ัตกิ าร (Active Learning) Active Learning เปนกระบวนการจัดการเรียนรูตามแนวคิดการสรางสรรคทางปญญา (Constructivism) หรอื ทฤษฎกี ารสรา งความรูด วยตนเอง เปน การเรยี นรผู า นการปฏบิ ตั ิ หรือ การลงมอื ทำซ่ึง ความรู ท่ีเกดิ ขึ้น เปนความรูที่ไดจากประสบการณ กระบวนการในการจัดกิจกรรมการเรียนรูที่ผูเรียนตองไดมี โอกาสลงมือกระทำมากกวาการฟงเพียงอยางเดียว ตองจัดกิจกรรมใหผูเรียนไดการเรียนรูโดยการอาน, การเขียน, การโตตอบ, การวิเคราะหปญหา อีกทั้งใหผูเรียนไดใชกระบวนการคิดขั้นสูง ไดแก การวิเคราะห, การสงั เคราะห, และการประเมินคา คูม ือการจดั การเรยี นรสู ำหรบั ผสู อน ICE 8

2.3.1 ทำไมตอ งเรยี นรแู บบปฏิบตั ิการ (Active Learning): พีระมดิ แหงการเรยี นรู คมู อื การจดั การเรยี นรูสำหรบั ผสู อน ICE 9

- การเรยี นรูโ ดยการอานทองจำผเู รียนจะจำไดใ นสิง่ ทเ่ี รียนไดเ พียง 10% - การเรียนรูโดยการฟงบรรยายเพียงอยางเดียวโดยที่ผูเรียนไมมีโอกาสไดมีสวนรวมในการเรียนรูเ มอ่ื เวลาผา นไปผเู รียนจะจำไดเพียง 20% - หากในการเรียนการสอนผูเรียนมีโอกาสไดเห็นภาพประกอบดวยก็จะทำใหผลการเรียนรูคงอยูได เพิม่ ขึ้นเปน 30% - กระบวนการเรียนรูที่ผูสอนจัดประสบการณใหกับผูเรียนเพิ่มขึ้น เชน การใหดูภาพยนตรการสาธิต จัดนทิ รรศการใหผูเ รยี นไดด รู วมท้ังการนำผเู รยี นไปทศั นศึกษาหรอื ดูงาน กท็ ำใหผลการเรยี นรเู พิม่ ขึ้นเปน 50% - การใหผ เู รยี นมีบทบาทในการแสวงหาความรแู ละเรียนรูอยางมีปฏิสัมพนั ธจนเกดิ ความรูความเขาใจ นำไปประยุกตใชสามารถวิเคราะห สังเคราะห ประเมินคาหรือ สรางสรรคสิ่งตางๆ และพัฒนาตนเอง เต็มความสามารถ รวมถึงการจัดประสบการณการเรียนรูใหเขาไดมีโอกาสรวมอภิปรายใหมีโอกาสฝกทักษะ การส่ือสาร ทำใหผ ลการเรียนรเู พม่ิ ข้นึ 70% - การนำเสนองานทางวิชาการ เรียนรูในสถานการณจำลอง ทั้งมีการฝกปฏิบัติในสภาพจริง มีการ เชอื่ มโยงกับสถานการณตา ง ๆ ซง่ึ จะทำใหผ ลการเรียนรเู กดิ ข้นึ ถึง 90% 2.3.2 ลกั ษณะของการจดั การเรยี นการสอนแบบ Active Learning 1) ทักษะการคิดอยางมีวิจารณญาณและการแกปญหา (Critical thinking and problem-solving skills) เปนการเรียนการสอนที่พัฒนาศักยภาพทางสมองไดแกการคิดการแกปญหาและ การนำความรูไปประยกุ ตใช 2) ทักษะการมีสวนรวม (Participation skills) เปนการเรียนการสอนที่เปดโอกาส ใหผ เู รยี นมสี ว นรวมในกระบวนการเรยี นรูสูงสุด 3) ทักษะการศึกษาคนควาดวยตนเอง (Self-study and searching skills) ผูเรียน สามารถสรา งองคค วามรู และจดั ระบบการเรยี นรูไดดว ยตนเอง 4) การสรางและพัฒนาทีมสัมพันธ (Team building) ผูเรียนมีสวนรวมในการเรียน การสอนทั้งในดา นการสรา งองคค วามรู การสรา งปฏสิ ัมพันธรว มกนั หรอื รวมมือกันมากกวาการแขงขนั 5) หนาที่และความรับผิดชอบ (Roles and responsibilities) ผูเรียนเรียนรูความ รบั ผิดชอบรวมกันการมวี ินัยในการทำงานการแบงหนา ที่ความรับผดิ ชอบ 6) ฝก ทักษะทางภาษา (ฟง -พดู -อา น-เขยี น) (Practice language skills (Listening, speaking, reading, and writing) เปนกระบวนการสรางสถานการณใหผูเรียนอานพูดฟงคิดอยางลุมลึก ผูเรียนจะเปนผจู ัดระบบการเรียนรดู ว ยตนเอง 7) ทักษะการคิดขั้นสูง (Advanced Thinking Skills หรือ Higher Order Thinking) เปนกิจกรรมการเรียนการสอนเนนทักษะการคิดขั้นสูง ผูเรียนมีการคิดการวิเคราะห การสังเคราะห และการ ประเมนิ ผล เพอื่ ใชใ นการแกไขปญ หา หรือสถานการณนั้น อยางมปี ระสิทธภิ าพ คูมอื การจัดการเรยี นรสู ำหรบั ผูส อน ICE 10

8) เทคโนโลยสี ารสนเทศ (Information Technology) เปนกจิ กรรมท่เี ปดโอกาสให ผูเรยี นบูรณาการขอมลู ขา วสารหรือสารสนเทศและหลักการความคิดรวบยอด 9) ผูสอนจะเปน ผูอำนวยความสะดวกในการจดั การเรียนรเู พื่อใหผ ูเรียนเปนผูปฏิบัติ ดว ยตนเอง (Teacher as facilitator in the learning process) 10) ทักษะการสะทอนความคิด (Reflection Skills) ความรูเกิดจากประสบการณ การสรา งองคความรแู ละการสรุปทบทวนของผเู รียน 2.3.3 บทบาทของผูสอนในการจัดกิจกรรมการเรียนรูตามแนวทางของ Active Learning 1) สรางบรรยากาศของการมีสวนรวม และการเจรจาโตตอบที่สงเสริมใหผูเรียนมี ปฏิสมั พันธท ด่ี ีกับผูสอนและเพือ่ นในชน้ั เรียน 2) จัดกิจกรรมการเรียนการสอนใหเปนพลวัต สงเสริมใหผูเรียนมีสวนรวมใน ทุกกิจกรรมรวมท้งั กระตนุ ใหผูเรยี นประสบความสำเร็จในการเรียนรู 3) จดั สภาพการเรียนรแู บบรวมมอื สง เสรมิ ใหเกดิ การรวมมอื ในกลมุ ผูเ รยี น 4) จัดกิจกรรมการเรียนการสอนใหทาทาย และใหโอกาสผูเรียนไดรับวิธีการสอนท่ี หลากหลาย 5) วางแผนเกี่ยวกับเวลาในการจัดการเรียนการสอนอยางชัดเจน ทั้งในสวนของ เน้อื หา และกิจกรรม 6) ครผู ูส อนตอ งใจกวาง ยอมรบั ในความสามารถในการแสดงออก และความคิดของ ทผ่ี เู รียน 2.3.4 ตัวอยางเทคนคิ การจัดการเรยี นรูแบบ Active Learning การจัดการเรียนรูแบบ Active Learning สามารถสรางใหเกิดข้ึนไดท้ังในหองเรยี น และนอกหองเรียน รวมทงั้ สามารถใชไดกับนักเรียนทุกระดับ ทง้ั การเรียนรูเปนรายบุคคล การเรียนรูแบบกลุม เล็ก และการเรียนรูแบบกลุมใหญ McKinney (2008) ไดเสนอตัวอยางรูปแบบหรือเทคนิค การจัดกิจกรรม การเรยี นรทู ีจ่ ะชว ยใหผูเ รยี นเกดิ การเรียนรแู บบ Active Learning ไดดี ไดแก 1) การเรยี นรแู บบแลกเปล่ยี นความคิด (Think-Pair-Share) คอื การจดั กจิ กรรมการเรียนรูท่ีใหผูเรียน คิดเกี่ยวกับประเด็นที่กำหนดแตละคน ประมาณ 2-3 นาที (Think) จากนั้นใหแลกเปลี่ยนความคิดกับเพื่อน อกี คน 3-5 นาที (Pair) และนำเสนอความคดิ เห็นตอ ผเู รียนทั้งหมด (Share) 2) การเรียนรูแบบรวมมือ (Collaborative learning group) คือ การจัดกิจกรรมการเรียนรูที่ให ผูเรียนไดทำงานรว มกบั ผอู น่ื โดยจดั เปนกลุมๆ ละ 3-6 คน 3) การเรยี นรูแบบทบทวนโดยผูเรยี น (Student-led review sessions) คอื การจัดกิจกรรมการเรียนรูท่ี เปด โอกาสใหผูเรยี นไดทบทวนความรแู ละพิจารณาขอสงสัยตา ง ๆ ในการปฏบิ ัตกิ จิ กรรมการเรยี นรู โดยครจู ะคอย ชว ยเหลือกรณที ่ีมีปญหา คมู ือการจัดการเรยี นรสู ำหรบั ผูส อน ICE 11

4) การเรียนรูแบบใชเกม (Games) คือ การจัดกิจกรรมการเรียนรูที่ผูสอนนำเกมเขาบูรณาการในการ เรยี นการสอน ซ่งึ ใชไดทง้ั ในขัน้ การนำเขาสบู ทเรยี น การสอน การมอบหมายงาน และหรอื ขน้ั การประเมนิ ผล 5) การเรียนรูแบบวิเคราะหวิดีโอ (Analysis or reactions to videos) คือ การจัดกิจกรรมการเรียนรูท่ี ใหผูเรียนไดดูวิดีโอ 5-20 นาที แลวใหผูเรียนแสดงความคิดเห็น หรือสะทอนความคิดเกี่ยวกับสิ่งที่ไดดู อาจโดย วิธีการพูดโตต อบกนั การเขียน หรอื การรวมกนั สรุปเปน รายกลมุ 6) การเรียนรูแบบโตวาที (Student debates) คือ การจัดกิจกรรมการเรียนรูที่จัดใหผูเรียนไดนำเสนอ ขอ มูลท่ีไดจากประสบการณและการเรยี นรู เพอื่ ยนื ยนั แนวคิดของตนเองหรือกลุม 7) การเรียนรูแบบผูเรียนสรางแบบทดสอบ (Student generated exam questions) คือ การจัด กิจกรรมการเรียนรทู ีใ่ หผ ูเรยี นสรางแบบทดสอบจากส่ิงท่ไี ดเรียนรูมาแลว 8) การเรียนรูแบบกระบวนการวิจัย (Mini-research proposals or project) คือ การจัดกิจกรรมการ เรียนรูที่อิงกระบวนการวิจัย โดยใหผูเรียนกำหนดหัวขอที่ตองการเรียนรู วางแผนการเรียน เรียนรูตามแผน สรุปความรูหรือสรางผลงาน และสะทอนความคิดในสิ่งที่ไดเรียนรู หรืออาจเรียกวาการสอนแบบโครงงาน (project-based learning) หรือ การสอนแบบใชป ญ หาเปนฐาน (problem-based learning) 9) การเรียนรูแบบกรณีศึกษา (Case study analysis) คือ การจัดกิจกรรมการเรียนรูที่ใหผูเรียนไดอาน กรณีตัวอยางที่ตองการศึกษา จากนั้นใหผูเรียนวิเคราะหและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นหรือแนวทางแกปญหา ภายในกลุมแลวนำเสนอความคดิ เห็นตอผูเรียนท้ังหมด 10) การเรยี นรูแบบการเขยี นบนั ทึก (Keeping journals or logs) คือ การจัดกจิ กรรมการเรยี นรทู ผ่ี เู รยี น จดบันทึกเรื่องราวตาง ๆ ที่ไดพบเห็น หรือเหตุการณที่เกิดขึ้นในแตละวัน รวมทั้งเสนอความคิดเพิ่มเติมเกี่ยวกับ บนั ทกึ ท่ีเขียน 11) การเรียนรูแบบการเขียนจดหมายขาว (Write and produce a newsletter) คือ การจัดกิจกรรม การเรียนรูที่ใหผูเรียนรวมกันผลิตจดหมายขาว อันประกอบดวย บทความ ขอมูลสารสนเทศ ขาวสาร และ เหตกุ ารณท ี่เกดิ ขึน้ แลวแจกจายไปยงั บุคคลอืน่ ๆ 12) การเรียนรูแบบแผนผังความคิด (Concept mapping) คือ การจัดกิจกรรมการเรียนรูที่ใหผูเรียน ออกแบบแผนผงั ความคิด เพ่อื นำเสนอความคิดรวบยอด และความเช่อื มโยงกันของกรอบความคิด โดยการใชเสน เปนตัวเชื่อมโยง อาจจัดทำเปนรายบุคคลหรืองานกลุม แลวนำเสนอผลงานตอผูเรียนอื่น ๆ จากนั้นเปดโอกาสให ผูเรียนคนอ่ืนไดซ ักถามและแสดงความคดิ เห็นเพมิ่ เตมิ สรุป การจัดการเรียนการสอนแบบปฏิบัติการ (Active Learning) เนนกระบวนการเรียนรูมากกวา เนื้อหาวิชาเพื่อชวยใหผูเรียนสามารถเชื่อมโยงความรู หรือสรางความรูใหเกิดขึ้นในตนเอง ดวยการลงมือปฏิบัติ จริงผานสื่อหรอื กิจกรรมการเรยี นรู ที่มีครูผูสอนเปนผูแ นะนำ กระตุน หรืออำนวยความสะดวก ใหผูเรียนเกดิ การ เรียนรูขึ้น โดยกระบวนการคิดขั้นสูง กลาวคือ ผูเรียนมีการคิดวิเคราะห สังเคราะห และการประเมนิ คาจากส่ิงท่ี ไดรบั จากกจิ กรรมการเรยี นรู ทำใหก ารเรียนรเู ปนไปอยา งมคี วามหมายและนำไปใชในสถานการณอ่ืน ๆ ไดอยางมี ประสิทธิภาพ คมู อื การจัดการเรยี นรสู ำหรบั ผสู อน ICE 12

2.4 เพศสภาพ (gender) 2.4.1 ทำความเขาใจเกี่ยวกับคำศัพทและความหมายที่เกี่ยวของกับคำวา “เพศสภาพ” ในแงม ุมตาง ๆ ดงั น้ี 1) เพศสรีระ (sex) หรือ เพศกำเนิด คือ โครงสรางทางสรรี วิทยาที่แสดงออกใหเหน็ วาเปน เพศหญิง เพศชาย เปน สิง่ ท่ธี รรมชาตมิ อบมาใหแ ตกำเนดิ 2) เพศสภาพ (gender) คือ เพศที่สังคมกำหนดบทบาทหนาท่ีใหเมื่อรางกายเกิดมา เปนหญิงหรือเกิดมาเปนชาย โดยสังคมและวัฒนธรรมไดหลอหลอมบทบาทหนาที่ของความหญิง และความ เปนชายไวแตกตางกัน เชนในครอบครัว สังคมกำหนดวา ผูชายเปนชางเทาหนา ผูหญิงเปนชางเทาหลัง ทั้งน้ี รวมถึง เกย กะเทย ทอม ดี้ ที่มบี ทบาททางเพศแตกตา งกนั 3) เพศวิถี (sexuality) คือ คานิยม บรรทัดฐานและระบบวิธีคิด วิธีปฏิบัติ การ แสดงออกเกยี่ วกบั ความปรารถนาทางเพศ คูรัก ชวี ติ คู ที่มีความสมั พันธกบั สงั คมและวฒั นธรรม 4) อัตลักษณทางเพศ (gender identity) คือ การที่สังคมกำหนดหรือหลอหลอม ลักษณะเฉพาะใหความเปนหญิงและชาย เชน สังคมกำหนดวา “เปนชายตองอดทน อยาใหใครเห็นน้ำตา” “ผูช ายเปน ชางเทา หนา ผหู ญิงเปน ชางเทา หลัง” เปน ตน 5) บทบาทหญงิ ชายหรอื บทบาททางเพศ (gender role) คือ บทบาทท่ีสงั คมกำหนด ตอความเปนหญิงความเปนชาย ทั้งนี้บทบาทหญิงชายเปลี่ยนแปลงไปตามที่สังคมและวัฒนธรรมนั้นเห็นวามี ความเหมาะสม เชนชายไทยมีคานยิ มวาตองมีหนาที่ในการเลย้ี งดูครอบครวั ชายแทต องแข็งแรง อดทน ใจกลา เปนผูนำ ผูหญิงตองเปน “กุลสตรี” “ตื่นกอน นอนทีหลัง” เปนตน โดยบทบาทหญิงชายแตละชวงวัย เปล่ียนแปลงไปไมเหมอื นกัน 2.4.2 หลกั สตู รการเรียนรูระหวางวัฒนธรรมทส่ี อดแทรกเพศวิถศี กึ ษา หลักสูตรการเรียนรูระหวางวัฒนธรรมที่สอดแทรกเพศวถิ ีศึกษา เปนการจัดการเรียนรูใหกบั เด็กและเยาวชน ทั้งในแงความนึกคิด อารมณ กายภาพ และสังคม เพื่อเตรียมความพรอมใหเด็กและเยาวชน ไดมีความรู ทักษะ ทัศนคติและคานิยมที่ชวยสงเสริมสุขภาพ สุขภาวะ และศักดิ์ศรีอยางสมบูรณ พัฒนา สมั พันธภาพทางสงั คมและความสมั พันธทางเพศท่เี คารพซ่ึงกนั และกัน คำนึงถึงผลกระทบจากการตัดสนิ ใจของ ตนตอ สขุ ภาวะของตนเองและผอู ื่น อีกท้งั เขาใจและสามารถปกปอ งสิทธิของตนเองไดอยางยงั่ ยนื ตลอดชีวติ คูมือการจดั การเรยี นรูสำหรบั ผสู อน ICE 13

เนื้อหาเพศวถิ ีศกึ ษาทสี่ อดแทรกในหลักสูตรการเรยี นรูระหวา งวฒั นธรรม จากการวิเคราะหสถานการณเพศสภาพในพื้นที่โครงการSEEDS สามารถออกแบบและพัฒนาเนื้อหา เพศวิถีศึกษาที่สอดแทรกในหลักสูตรการเรียนรูระหวางวัฒนธรรมในระดับการเรียนรูทั้ง 5 ขั้น ไดตามตาราง ดงั ตอ ไปน้ี ระดับขนั้ ความคิดรวบยอด เน้อื หาเพศวถิ ีศกึ ษา ตวั ตนและความ ความเปน ตัวตนทม่ี ีความเกีย่ วพันกับ เพศวถิ ี (รสนิยมทางเพศ) และเพศสรรี ะ เกีย่ วพนั อตั ลกั ษณทางวัฒนธรรมและประวัติศาสตร การดูแลปกปองรางกาย (คืออะไร ประเภท ความเปน มาของตนเองตั้งแต คน หาตนเองในประเด็นของเพศวิถ)ี ระดับปจ เจกบุคคลชมุ ชนชาติพันธเุ พศ วิถตี ลอดจนประเด็นวฒั นธรรมของ แตล ะโรงเรียน ความเหมอื น ความเหมือนและความตางในความ ความหลากหลายทางเพศ (ประเภทของเพศ และความตาง หลากหลายทางวฒั นธรรมสามารถส่ือสาร สภาพและเพศสรีระคืออะไร มีความเหมือน ความเปนอตั ลักษณข องตัวเองและ และความตา งกนั อยางไร ศนคติกับเพศตางๆ) เรยี นรูเขา ใจและเคารพอัตลักษณของผูอ่ืน สิทธมิ นษุ ยชน สิทธิและหนาทีข่ องปฏญิ ญาวาดวยสิทธิ สิทธคิ วามหลากหลายทางเพศ (คืออะไร และความ มนุษยชนและอนสุ ญั ญาวา ดวยสิทธเิ ดก็ ความสำคัญวา ดวยเรื่องอะไรบาง) รบั ผดิ ชอบ สามารถประยุกตใ ชด วยความคำนึงสทิ ธิ ความหลากหลายทางเพศ (เพศกับอาชพี ) และความรบั ผดิ ชอบในบทบาทหนา ท่ี ของตนเองและเคารพใหเกยี รติผูอืน่ การเลือกปฏบิ ตั แิ ผลกระทบจากการเลือกปฏบิ ัตแิ ละแสวงหา การกีดกันและเลือกปฏิบัติทางเพศ ละความเทา เทียม แนวทางในการออกแบบการทำงาน (โอกาสเขาถึงทรัพยากรทางเพศ รวมกบั ผูอนื่ บนความเสมอภาคและความ ความเสมอภาคในการตดั สินใจ) เทาเทยี มทง้ั ทางเชอ้ื ชาติ ศาสนา เพศ วัย สผี ิว การลอ เลียนทางเพศ (ลกั ษณะ ผลกระทบ) รูปราง หนา ตา สรรี ะทางรางกาย และฐานะ ทางเศรษฐกจิ สันติภาพและ การทำงานรว มกับผูอืน่ บนความ ความตระหนักความเสมอภาคทางเพศ ความขัดแยง หลากหลายวฒั นธรรมไดอ ยางสนั ติ รว มรณรงคสทิ ธคิ วามหลากหลายทางเพศ คมู อื การจดั การเรยี นรูสำหรบั ผูส อน ICE 14

บทท่ี 3 การนำหลกั สูตรการเรยี นรรู ะหวางวฒั นธรรมไปใช การนำหลักสูตรการเรียนรูระหวางวัฒนธรรมไปใชในโรงเรียน สามารถแบงเนื้อหาออกเปน 5 เรื่อง ไดแก 1. นิยามคำศัพทที่ใชในหลักสูตรการเรียนรูระหวางวัฒนธรรมและเพศวิถี 2. ขอควรปฏิบัติของผูสอน หรือผูเอื้อกิจกรรม ICE 3. แนวทางในการใชแผนการจัดการเรียนรู 4. โครงสรางหลักสูตรการเรียนรูระหวาง วัฒนธรรมระดับประถมศึกษาตอนปลายและมธั ยมศึกษาตอนตน 5. สื่อที่ใชประกอบการจัดการเรียนการสอน หลักสตู รการเรียนรรู ะหวา งวัฒนธรรม โดยมรี ายละเอียด ดังนี้ 3.1 นยิ ามคำศัพททีใ่ ชในหลักสูตรการเรียนรูระหวางวฒั นธรรมและเพศวิถี ลำดบั คำศัพท นิยามคำศัพท 1 การเรียนรรู ะหวางวัฒนธรรม การจัดการศึกษาที่สะทอนใหเห็นถึงแนวคิดของการอยูรวมกันอยางสันติ ใหความสำคัญกับบริบทและวัฒนธรรมทองถิ่นของ ผูเรียนทุกคน และสามารถ บูรณาการไดกับทุกสาระวิชา เพื่อใหผูเรียนเกิดการเรียนรูดาน อัตลักษณ ความ เชื่อ วิถีวัฒนธรรมจนเกิดความภาคภูมิใจในตนเองในขณะเดียวกันก็มีความพรอม ในการเรียนรูการใหความเคารพ ยอมรับในความหลากหลายทางวัฒนธรรม และ สามารถสื่อสาร อธบิ ายตวั ตนไดอ ยา งมน่ั ใจและเหมาะสม 2 การวิเคราะหศักยภาพตนเอง เปนการวิเคราะหศักยภาพตนเอง ตามความรู ความถนัด ความสามารถ ความ สนใจ และตามเพศวิถีของผูเรียน ในการทำงานรวมกับผูอื่นบนฐานของประเด็น ทางวัฒนธรรมของแตละโรงเรยี น 3 การส่ือสารอยางสรางสรรค การสื่อสารอยางสรางสรรค (Creative Communication) เปน กระบวนการทาง ความคิดที่ผานการกลั่นกรองมาอยางมีลําดับขั้นตอน โดยถูกสรางขึ้นจาก องคประกอบตาง ๆ ที่เกิดจากการศึกษาคนควา ประสบการณชีวิต การระดม ความคิด จากสภาพแวดลอม และทุกสิ่งที่อยูรอบตัวนํามาผสมผสานจนลงตัวตาม วัตถุประสงคหรือโจทยที่ไดรับมา และนําความคิดที่ไดนําเสนอออกมาในรูปแบบ ของการสอื่ สารตาง ๆ ตามท่ีผูเ รียนตงั้ ใจไว 4 การสอื่ สารระหวางวฒั นธรรม การสื่อสารระหวางวัฒนธรรม (Intercultural Communication) เปนการ ปฏิสัมพันธแบบเห็นหนาที่เกิดขึ้นระหวางบุคคลที่มาจากวัฒนธรรม ความเช่ือ คานิยม การรับรูอารมณและกระบวนการแสดงออก ซึ่งพฤติกรรมในการมี ปฏิสัมพันธทั้งการสงขาวสารและการรับขาวสารทั้งที่เปนวัจนภาษาและอวัจน ภาษาระหวา งบุคคลท่ีมพี ้นื ฐานทางวฒั นธรรมที่มีความแตกตา งกัน 5 การส่ือสารอยางสันติ การสื่อสารอยางสันติ (Nonviolent Communication) เปนเครื่องมือสำหรับการ เขาใจตนเองและผูอื่นอยางลึกซึ้ง สามารถนำไปใชในการแกไ ขปญหาความขัดแยง ไมวาจะในความสัมพันธสวนบุคคล ชุมชน องคกรเพื่อสังคม หรือองคกรธุรกิจ ซึ่งการสื่อสารอยางสันติมีหลักความกรุณาเปนพื้นฐาน หัวใจหลัก คือ การกระทำ คมู ือการจดั การเรยี นรูสำหรบั ผูส อน ICE 15

6 ตัวตนและความเกยี่ วพนั ทกุ อยา งของมนุษยน ้นั เปนไปเพอื่ ตอบสนองความตอ งการเบื้องลึก เมอื่ เรามีความ 7 อตั ลกั ษณความเปน ตวั ตน เขาใจและรับรูความตองการของทุก ๆ ฝายในปญหาความขัดแยง เราจะสามารถ ทงั้ แกไ ขปญ หาอยา งสรางสรรคแ ละสรางความสัมพนั ธทด่ี ีได 8 อตั ลักษณท างวฒั นธรรม ความเปนตัวตนที่มีความเกี่ยวพัน กับอัตลักษณทางวัฒนธรรมและประวัติศาสตร 9 อัตลกั ษณท างเพศ ความเปนมาของตนเอง ตั้งแตระดับปจเจกบุคคล ชุมชน ชาติพันธุ เพศวิถี 10 ความเหมือน ความตา ง ตลอดจนประเดน็ วฒั นธรรมของแตละโรงเรียน 11 ความหลากหลายทางวัฒนธรรม 12 ความหลากหลายทางเพศ อัตลักษณความเปนตัวตน คือ การตอบคำถามที่ถามวา “ฉันเปนใคร” ซึ่งคำตอบ 13 ชาติพนั ธุนยิ ม สำหรับคำถามนี้ขึ้นอยูกับปจจัยหลายอยาง กลาวคือ เปนลักษณะเฉพาะแตละ บคุ คลทไี่ มตายตัว โดยขึน้ อยกู บั การมีอยแู ละพฒั นาการของภาพรวมทางสงั คมและ 14 ชาตพิ นั ธสุ ัมพนั ธ บรบิ ททางประวตั ิศาสตรข องแตล ะคน อัตลกั ษณท างวัฒนธรรม คอื ตัวตนหรือคณุ ลกั ษณะเฉพาะทางดานภาษา เชื้อชาติ ศาสนาและวัฒนธรรม ของบุคคลหรือกลุม คน ซงึ่ มีลกั ษณะท่โี ดดเดน ไมเหมือนกับ บุคคลหรอื สังคมอ่ืน ทำใหเกดิ ความภาคภมู ิใจในตัวเอง โดยแตละกลุม/ชุมชนน้ันก็ จะมีอตั ลกั ษณทแี่ ตกตา งกันไป ขน้ึ อยูกับลักษณะของชุมชนทองถ่นิ นน้ั ๆ อัตลักษณทางเพศ (gender identity) เปนความรูสึกวาตนเองเปนชายหรือหญิง หรือเพศอื่นๆ โดยอาจสอดคลองกับเพศตอนแรกเกิดหรือไมก็ได และสวนใหญ มกั เกิดตั้งแตอายุ 2-3 ป ความเหมอื นและความตา งในความหลากหลายทางวฒั นธรรมสามารถส่อื สารความ เปน อัตลักษณของตวั เองและเรยี นรูเ ขา ใจและเคารพอตั ลกั ษณของผอู น่ื ความหลากหลายทางวัฒนธรรมคือการที่สังคมหนึ่งๆมีความ แตกตางทางเชื้อชาติ และวัฒนธรรมดำรงอยูซึ่งแตละวัฒนธรรมมีพลังในตัวเองไมถูกทำลายหรือตกอยู ใตอ ิทธพิ ลของวัฒนธรรมอืน่ ความหลากหลายทางเพศหรอื ที่สังคมไทยยังเรียกวา “เพศที่สาม” เชน เกย (gay) เลสเบี้ยน (lesbian) ไบ (bisexual) คนขามเพศ(transgender) และ intersex เปน ตน ชาติพันธุนิยม คือ ทัศนคติของกลุมคนที่เชื่อวา ชาติพันธุของตนเปน ศนู ยกลางหรือ วัฒนธรรมของตัวเองเปนใหญ และเชื่อวากลุมชาติพันธุของตนเองมีวัฒนธรรมท่ี ดีกวาของคนชาติอื่นหรือวัฒนธรรมของคนชาติอื่นๆ ซึ่งจะใหเกิดความรูสึกของ การดูถูกเพราะเชื่อวาวัฒนธรรมของกลุมชาติพันธุของตัวเองเปนสิ่งที่ถูกตองและ วัฒนธรรมของกลุมอื่นทท่ี ำแตกตา งไปจะผดิ หมด ชาติพันธุสัมพันธ เปนองคความรูที่เกี่ยวของกับกลุมชาติพันธุในมิติทาง ประวัติศาสตร ทางการเมือง ทางวัฒนธรรม และความสัมพันธทางเศรษฐกิจ ทาง สังคมกับคนกลุมอื่นในบริบททางรัฐชาติสมัยใหม เปนศาสตรที่มีความสำคัญตอ คูม อื การจัดการเรยี นรูส ำหรบั ผสู อน ICE 16

การสรางความเขาใจตอคุณคาของวัฒนธรรม ศักดิ์ศรีความเปนมนุษยและลดอคติ ที่มีตอกลุมชาติพันธุที่เปนชนกลุมนอย อันจะนำไปสูการอยูรวมกันอยางสันติ ในสงั คมพหวุ ฒั นธรรม และการพัฒนาอยา งยงั่ ยนื รวมทั้งตระหนกั ถึงศักยภาพของ ภูมิปญญาทองถิ่น และการปรับตัวของกลุมชาติพันธุที่หลากหลายในประเทศไทย และเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใตท ามกลางอิทธิพลของกระแสโลกาภิวัตน 15 สงั คมพหุวฒั นธรรม สังคมพหุวัฒนธรรม หมายถึง สังคมที่มีความหลากหลายทางวัฒนธรรม เชื้อชาติ ศาสนา วถิ ชี ีวติ ความคิดและวถิ ีปฏิบตั ิของกลุมชนในสังคมนั้น ๆ เพ่ือแสวงหาชีวิต ทีด่ อี ยดู วยกนั อยา งมีความสขุ สามัคคีและการเปด รบั การไหลบา ทางวฒั นธรรม 16 สิทธิเด็ก อนุสัญญาสหประชาชาติวาดวยสิทธิเด็ก สิทธิที่เด็กทุกคนไดรับมาตั้งแตเกิด 4 ประเภท ไดแก สิทธิที่จะมีชวี ติ อยูรอด สิทธิที่จะไดรับการปกปองคุมครอง สิทธิ ท่ีจะไดรับการพฒั นา และสทิ ธทิ ีจ่ ะมีสวนรว ม 17 สทิ ธมิ นษุ ยชน สิทธิมนุษยชน (Human Right) หมายถึง สิทธิที่มนุษยทุกคนมีความเทาเทียมกัน มศี กั ดิ์ศรขี องความเปนมนุษย สทิ ธิ เสรีภาพ และความเสมอภาคของบุคคลที่ไดรับ การรับรอง ทั้งความคิดและการกระทำที่ไมมีการลวงละเมิดไดโดยไดรับ การคุมครองตามรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย และสนธิสัญญาระหวาง ประเทศ 18 สทิ ธคิ วามหลากหลายทางเพศ สิทธิความหลากหลายทางเพศ เปนสิทธิที่มนุษยทุกคนมีความเทาเทียมกัน มีศักดิ์ศรีของความเปนมนุษย ไมวาจะรวยหรือจน มีสิทธิที่จะเลือกเพศของตนเอง ไดโดยอาจสอดคลองกบั เพศตอนแรกเกิดหรือไมก็ได 19 การเลือกปฏบิ ตั ิและความเทา เทยี ม ผลกระทบจากการเลือกปฏิบัติและแสวงหาแนวทางในการออกแบบการทำงาน รว มกบั ผูอ น่ื บนความเสมอภาคและความเทา เทียมทั้งทางเช้ือชาติ ศาสนา เพศ วัย สีผิว รูปราง หนาตา สรรี ะทางรางกายและฐานะทางเศรษฐกิจ การทำงานรวมกบั ผอู ่นื บนความ การทำงานรวมกบั ผูอน่ื บนความเสมอภาคและความเทา เทยี มโดยการแบง กลุมตาม เสมอภาคและความเทาเทยี ม ความสนใจตามความถนัดของผูเรียนโดยที่ไมมีการเลือกปฏิบัติทั้งทางเชื้อชาติ ศาสนา เพศ วัยสผี ิวรปู รางหนา ตาสรรี ะทางรา งกายและฐานะทางเศรษฐกิจ 20 17 คมู ือการจดั การเรยี นรสู ำหรบั ผูส อน ICE

21 อคติ อคติ คือ ‘ทางที่ไมควรดำเนิน ความลำเอียง’ ซึ่งอคติมักมีพื้นฐานมาจากลักษณะ แนวคิดแบบเหมารวม (Stereotype) มากกวาการยอมรับในความแตกตางหรือ บรบิ ทสถานการณทเ่ี กิดขน้ึ ไมวาจะรา ยหรอื ดอี คตเิ ปนทางลดั สูความใจรอนในการ ตัดสินใจหรอื ขาดการวเิ คราะหทเ่ี หมาะสม 22 การตตี รา การตตี รา คอื การทีส่ งั คมไมเห็นดวยกับลกั ษณะของบุคคลใดบุคคลหนึ่ง หรือความ เชื่อของบุคคลหรือกลุมคนซึ่งขัดกับวัฒนธรรมหรือแบบแผนที่เปนที่ยอมรับ โดยทั่วไป การตีตราจากสังคมยังนำไปสูการถูกมองขามหรือแบงแยก ซึ่งความ หมายถึงการที่ลักษณะหรือความเชื่อของบุคคลหรือกลุมคนใดทำใหเขาเหลาน้ัน ถกู แบง แยกหรือกีดกันออกไปจากคนกลุม ใหญในสงั คม 23 การเหมารวม การเหมารวม (stereotype) คือทัศนคติจากประสบการณที่เคยเจอ ซึ่งคนกลุม หนึ่งมีตอคนอีกกลุมหนึ่ง เชน เชื้อชาติ ศาสนา การเมือง เพศ ไปจนถึงกลุม วัฒนธรรมยอยของสังคม จนกลายเปนมาตรฐานในการตัดสิน และเชื่อไปวาพวก เขาเปนแบบนัน้ เหมือนกันหมด ท้ังที่ยังไมรูจักตัวตนจริงๆ โดยอาจเปน ไดท ั้งในทาง ที่ดี และไมดี แตแนวคิดของการเหมารวมสวนใหญมักมาพรอมอคติ จนกลายเปน การเหมารวมยกเขง ทีไ่ มคอยยตุ ิธรรมกับบางคนทไ่ี มไดเ ปน แบบน้นั เสมอไป 24 การเลือกปฏบิ ัติ การเลือกปฏิบัติ หมายถึง การกระทำหรือไมกระทำการใดอันเปนการแบงแยก กีดกัน หรอื จำกัดสทิ ธิ ประโยชนใด ๆ ไมว า จะทางตรงหรอื ทางออม 25 สันติภาพและความขดั แยง ผูเรียนมีความรู ความเขาใจ ในศักยภาพของตนเองและสามารถทำงานรวมกับ ผูอื่นบนความหลากหลายวัฒนธรรมปราศจากภาวะความรุนแรงทางตรง ความ รนุ แรงเชิงโครงสราง และความรนุ แรงทางวฒั นธรรม 26 การสื่อสารโดยคำนงึ ถงึ ความหลาก การสื่อสารโดยคำนึงถึงความหลากหลายทางวัฒนธรรมและเพศวิถี หลายทางวัฒนธรรมและเพศวิถี เปนกระบวนการทางความคดิ ที่ผานการกลั่นกรองมาอยางมีลําดับขั้นตอน โดยถูก สรางขึ้นจากองคประกอบตาง ๆ ที่เกิดจากการศึกษาคนควา ประสบการณชีวิต การระดมความคิด จากสภาพแวดลอม และทุกสิ่งที่อยูรอบตัวนํามาผสมผสานจน ลงตัวตามวัตถุประสงค และนําความคิดที่ไดนําเสนอออกมาในรูปแบบของการ สื่อสารตาง ๆบนความหลากหลายทางวัฒนธรรมและเพศวิถี ตามที่ผูสรางสรรค ตงั้ ใจไว 27 เพศวิถี เพศวิถี (sexual orientation) เปนความรูสึกทางอารมณหรือความสนใจทางเพศ ตอบุคคลหนึ่ง ซึ่งบุคคลนั้นอาจเปนเพศเดียวกัน (homosexuality) เพศตรงกัน ขาม (heterosexuality) ทั้งสองเพศ (bisexuality) หรือไมฝกใจทางเพศ (asexuality) ก็ได คูมือการจดั การเรยี นรสู ำหรบั ผูส อน ICE 18

28 เพศสภาพ เพศสภาพ เพศทางสังคม (gender) ความเปนชายหรือหญิงที่มาจากความรูสึก สวนตวั ซ่งึ ไดรับผลมาจากปจจัยทางสังคม ดงั นัน้ อาจไมจ ำเปนตองตรงกับเพศทาง ชีววิทยา และอาจเปล่ยี นแปลงได 3.2 ขอควรปฏบิ ัติของผูสอนหรอื ผเู อื้อกิจกรรม ICE 3.2.1 ผูสอนจะตองเอื้อกระบวนการแตละขั้นตอนของกิจกรรมใหชัดเจนและออกคำสั่งของ แตละขน้ั ตอนใหชัดเจน เพอื่ ใหผเู รียนไมเกดิ ความสบั สนในขนั้ ตอนการเรียนรู 3.2.2 หลังจากผูสอนเอื้อกระบวนการของกิจกรรมเสร็จเรียบรอยแลวใหผูสอนเปดพื้นที่การเรียนรู ใหกบั ผูเรยี นในการแลกเปล่ยี นซักถามขอสงสยั 3.2.3 การนำอภิปราย ควรใชคำถามที่ชดั เจน โดยคำถามนนั้ จะตองเปน คำถามท่ีเขาใจงา ย ไมกระทบ จิตใจกับผูเรียน และเชื่อมโยงกับกิจกรรมหรือปรากฏการณที่เกิดขึ้นในระหวางกิจกรรมกับวัตถุประสงคของ กจิ กรรม 3.3 แนวทางในการใชแผนการจัดการเรียนรู คูมือครูเลมนี้จัดทำขึ้นเพื่อเปนแนวทางใหครูใชประกอบการจัดการเรียนรูตามหลักสูตรการเรียนรู ระหวางวัฒนธรรม ในระดับชั้นประถมศึกษาปที่ 4-6 และมัธยมศึกษาปที่ 1-3 ซึ่งในหลักสูตรไดมีการแบง หนวยการเรียนรูออกเปน 5 หนวยการเรียนรู สามารถใชคูกับแผนการจัดการเรียนรู ไดแก หนวยการเรียนรูท่ี 1 เรื่องตัวตนและความเกี่ยวพัน หนวยการเรียนรูที่ 2 เรื่องความเหมือนและความตาง หนวยการเรียนรูที่ 3 เรื่องสิทธิมนุษยชนและความรับผิดชอบ หนวยการเรียนรูที่ 4 เรื่องการเลือกปฏิบัติและความเทาเทียม หนว ยการเรียนรูที่ 5 เรื่องสันติภาพและความขัดแยง ในแตละหนวยการเรียนรูจะแบงเปนแผนการจัดการเรียนรูมีองคประกอบดวยชื่อแผนการจัดการ เรียนรู ตัวชี้วัดหนวยหลัก ความคิดรวบยอด สาระการเรียนรู สมรรถนะการเรียนรูระหวางวัฒนธรรม หนวยการจดั การเรียนรยู อ ย และจำนวนช่ัวโมง ซ่ึงมรี ายละเอยี ดดังตอไปน้ี 3.3.1 ช่อื แผนการจัดการเรียนรู ประกอบดวย ลำดบั ที่ของหนว ยการเรียนรู ชอื่ หนว ยการเรียนรู และ เวลาเรียน เชน แผนการจัดการเรียนรู: การเรียนรูระหวางวัฒนธรรม หนวยการเรียนรูที่ 1 เรื่อง ตัวตนและ ความเกย่ี วพนั ภาคเรยี นท่ี 1 จำนวน 7 ชัว่ โมง 3.3.2 ตัวชี้วัดหนวยการเรียนรูหลัก เปนตัวชี้วัดที่ใชตรวจสอบนักเรียนกลังจากเรียนจบเนื้อหาท่ี นำเสนอในแตละแผนการจดั การเรียนรนู ัน้ ๆ 3.3.3 ความคิดรวบยอด เปนการบรรยายกรอบความคิดหลักในการจัดกิจกรรมการเรียนรูของแผน การจัดการเรียนรูแตละแผนตามจุดประสงคการเรียนรู โดยผูสอนไดระบุความคิดรวบยอดของเนื้อหาที่เรียน ทักษะหรือกระบวนการทางภาษาที่ฝก และคุณลักษณะที่พึงประสงคที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติภาระงานตาม ตวั ช้วี ัด คมู อื การจัดการเรยี นรูสำหรบั ผสู อน ICE 19

3.3.4 สาระการเรียนรู เปนหัวขอยอยที่นำมาจัดการเรียนรูในแตละแผนการจัดการเรียนรูซ่ึง สอดคลองกับสาระหลกั ของการเรียนรูระหวางวัฒนธรรม 3.3.5 สมรรถนะการเรียนรูระหวางวัฒนธรรม เปนสวนที่บอกสมรรถนะที่ตองการใหเกิดขึ้นกับ นกั เรียนภายหลงั จากเรียนจบในแตละแผน ทงั้ ในดา นความรู ดา นคณุ ธรรม จริยธรรมและคานิยม ดานทักษะ/ กระบวนการ ซึ่งสอดคลองสัมพันธกับตัวชี้วัดหนวยการเรียนรูหลักและเนื้อหาในการแผนการจัดการเรียนรู นนั้ ๆ 3.3.6 หนว ยการจดั การเรียนรูยอย ซ่งึ ประกอบดวย ตวั ชว้ี ัดของหนวยยอย สาระการเรียนรูของหนวย ยอย วตั ถุประสงคการเรียนรู กระบวนการจัดการเรียนรู ขัน้ สรุป ขอ เสนอแนะเพิ่มเติม อุปกรณ ส่ือการเรียนรู ชนิ้ งาน และการวัดและประเมินผล ดงั รายละเอยี ดดังตอไปน้ี 1) ตัวชี้วัดของหนวยยอย เปนตัวชี้วัดที่ใชตรวจสอบนักเรียนกลังจากเรียนจบเนื้อหาที่ นำเสนอในแตล ะหนวยการเรยี นรยู อยน้ัน ๆ 2) สาระการเรียนรูของหนวยยอย เปนหัวขอยอยที่นำมาจัดการเรียนรูในแตละหนวยการ จดั การเรยี นรยู อ ยน้นั ๆ ซึ่งสอดคลองกับสาระหลักของการเรยี นรูร ะหวา งวัฒนธรรม 3) วัตถุประสงคการเรียนรู เปนสวนที่บอกจุดประสงคที่ตองการใหเกิดขึ้นกับนักเรียนภาย หลังจากเรียนจบในแตละหนวยการเรียนรูยอย ทั้งในดานความรู ดานคุณธรรม จริยธรรมและคานิยม ดาน ทักษะ/กระบวนการ ซึ่งสอดคลองสัมพันธกับตัวชี้วัดหนวยการเรียนรูหลักและเนื้อหาในหนวยเรียนรูยอยนั้น 4) กระบวนการจัดการเรียนรู เปนการเสนอแนวทางในการจัดกิจกรรมการเรียนรูเนื้อหาใน แตละเรื่อง เพื่อใหครูสามารถนำไปใชประโยชนในการวางแผนการจัดการเรียนรูไดอยางมีประสิทธิภาพ ซงึ่ กระบวนการเรียนรปู ระกอบดว ย กิจกรรมนำเขา สบู ทเรยี น ข้นั สอน ขั้นสรุป 5) ขอเสนอแนะเพิ่มเติม เปนสิ่งท่ีผูสอนหรือผูเอื้อกระบวนการควรระมัดระวังในการสอน ไมวาจะเปนอุปกรณ สื่อการเรียนรู การต้งั คำถามหรือการแลกเปล่ียน 6) อุปกรณ เปนอุปกรณที่ใชในการจัดการเรียนรูในแตละหนวยการเรียนรูยอย เชน ดินสอ กาว กรรไกร กระดาษ A4 7) สื่อการเรียนรู เปนสื่อการเรียนรูทุกประเภทที่ใชในการจัดการเรียนรูซึ่งมีทั้งสื่อธรรมชาติ สง่ิ พิมพ ส่ือเทคโนโลยี และสือ่ บคุ คล 8) ชิ้นงาน ผลผลิตที่ไดจากการปฏบิ ตั ิงาน เชน ภาพวาด ใบงาน เปนตน หรือการปฏิบัตงิ าน ที่แสดงใหเห็นถึง กระบวนการทำงานอยางชัดเจน เชน การพูด การรายงานปากเปลา การอาน การแสดง บทบาทสมมตุ ิ เปนตน 9) การวดั และประเมินผล เปนการตรวจสอบผลการจัดการเรียนรวู าหลงั จากจัดการเรียนรูใน แตละแผนการจัดการเรียนรูแลว นักเรียนมีพัฒนาการ มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ตามเปาหมายที่คาดหวัง หรือไม และมสี ง่ิ ทจ่ี ะตองไดรับการพฒั นา ปรับปรุง สง เสรมิ ในดา นใดบา ง คูมอื การจดั การเรยี นรสู ำหรบั ผสู อน ICE 20

10) บันทึกหลังการจัดการเรียนรู เปนสวนที่ใหครูบันทึกผลการจัดการเรียนรูวาประสบ ความสำเร็จหรือไม มีปญหาและอุปสรรคอะไรเกิดขึ้นบาง และขอเสนอแนะสำหรับการปรับปรุงแผนการ จัดการเรยี นรคู ร้งั ตอไป 3.3.7 จำนวนชั่วโมง เวลาเรียนควรกำหนดใหเหมาะสมและเพียงพอกับการจัดกิจกรรมการเรียนรู เพอ่ื พฒั นาใหน กั เรยี น มีความสามารถตามทรี่ ะบุไวในมาตรฐานการเรยี นรแู ละตัวชี้วดั นอกจากนี้ยังอำนวยความสะดวกใหกับครู โดยจัดทำเอกสารและความรูเสริมสำหรับครู ไดแก โครงงาน แฟม สะสมผลงาน แบบบันทกึ และแบบประเมนิ คูมอื การจัดการเรยี นรสู ำหรบั ผูสอน ICE 21

3.4 โครงสรา งหลักสตู รการเรยี นรรู ะหวางวฒั นธรรมระดับประถมศึกษาตอนปลายและมธั ยม โครงสรา งหลกั สูตรการเรยี นรูระหวางวัฒนธ ระดบั หนว ยการ ความคิด ตวั ชี้วดั วิชาสังคม ตวั ช้วี ัด ห เรียนรู รวบยอด ICE+gender การเร I ตัวตนและ ความเปน ตวั ตนที่มี ป.4 ป.4 1.ทบทว ความเก่ยี ว ความเกยี่ วพนั กบั ส 4.2 ป.4/1 1.อธบิ ายความ ของควา พนั อตั ลักษณทาง อธบิ ายการต้ัง หมายและความ ตวั ตน วัฒนธรรมและ หลกั แหลง สำคัญของ 2.อัตลัก ประวัตศิ าสตร และพฒั นาการของ อตั ลักษณตนเอง ความเป ความเปนมา มนษุ ยยุคกอ น ประวัตศิ าสตร 3.อตั ลัก ของตนเอง ประวัตศิ าสตรแ ละ ความเปน มาของ ฒนธรร ต้ังแตระดับ ยุคประวัติศาสตร ตนเอง (คน หา ปจเจกบคุ คล โดยสังเขป ความเปน ตัวตน ชุมชน ชาติพนั ธุ ส 4.2 ป.4/2 ในประเดน็ เพศวิถี ตลอดจน ยกตวั อยาง วฒั นธรรม ประเดน็ วัฒน หลักฐานทาง และเพศวถิ ี ธรรมของ ประวตั ศิ าสตรท ี่พบ ครอบครัว ชุมชน แตล ะโรงเรยี น ในทอ งถิ่นท่แี สดง ชนเผา ประเดน็ พัฒนาการของ วฒั นธรรมของแต มนษุ ยชาติใน ละโรงเรียน) ดินแดนไทย โดยสงั เขป 2.ยกตวั อยา งเรื่อง ราวความเปน คมู ือการจดั การเรยี นรูสำหรบั ผสู อน ICE

มศึกษาตอนตน ธรรม KSA (ระดับประถมศึกษาตอนปลาย) หนวย จำนวนช่ั Knowledge Skill Attitude รียนรูยอ ย วนทีม่ า วโมง (ความรู) (ทกั ษะ) (ทศั นคต)ิ ามเปน 7 ผูเรยี นมีความรู ผูเรียนมที กั ษะในการ ผเู รยี นมคี วามภาคภมู ิ กษณ ปน ตวั ตน ความเขาใจ สอ่ื สารอธบิ ายความ ใจในอัตลักษณทาง กษณทางวั รม เกย่ี วกบั ความหมาย หมายและ ความสำคัญ วฒั นธรรมและ และความสำคัญ ของอตั ลักษณทาง ประวัติศาสตรความ ของอตั ลักษณท าง วฒั นธรรมและ เปน มาของตนเอง วัฒนธรรมและ ประวตั ิศาสตรความ ครอบครัว เพศวถิ ี ประวัติศาสตรความ เปนมาของตนเอง ชมุ ชน ชนเผา เปน มาของตนเอง ครอบครวั พศวิถีชุมชน รวมถงึ ประเด็น ครอบครวั เพศวิถี ชนเผา รวมถงึ ประเดน็ วฒั นธรรมของแตล ะ ชมุ ชน ชนเผา วัฒนธรรมของแตละ โรงเรยี นได รวมถึงประเด็น โรงเรยี น วัฒนธรรมของ แตล ะโรงเรียนได 22

ป.5 อัตลักษณท าง 1.ทบทว ส 4.2 ป.5/1 วัฒนธรรมและ พลอัตล อธิบายอทิ ธิพลของ ประวตั ิ ศาสตร ทางวัฒ ความเปนมาของ 2.อทิ ธพิ อารยธรรมอินเดยี ตนเอง (ตนเอง อัตลกั ษ และจนี ทม่ี ตี อไทย ครอบครวั ชุมชน วฒั นธร ชนเผา ประเดน็ ตนเองแ และเอเชียตะวัน วฒั นธรรมของแต วิถี ละโรงเรยี น) 3.ศกึ ษา ออกเฉยี งใต ไดอยา งชดั เจน กษณทา โดยสงั เขป วฒั นธร ส 4.2 ป.5/2 ป.5 ผลตอป อภิปรายอทิ ธิพล 1.อธบิ ายความ วฒั นธร ของวฒั นธรรม สำคัญ อิทธิพล ของอัตลกั ษณ ตา งชาติตอ สงั คม ทางวฒั นธรรม ประวัติ ศาสตร ไทยปจจบุ นั ความเปนมา โดยสังเขป และเพศวิถี ที่สงผลตอ ตนเอง (ครอบครัว ชมุ ชน ชนเผาประเดน็ วัฒนธรรมของแต ละโรงเรียน) โดยสังเขป คมู อื การจดั การเรยี นรูสำหรบั ผสู อน ICE

วนอิทธิ 7 ผเู รยี นมีความรู ผเู รยี นมีทกั ษะกา ผูเรียนเขา ใจและ ลักษณ ฒนธรรม ความเขาใจเกีย่ ว รอภิปรายและเชอื่ ม ตระหนกั ในอิทธิพล พลของ ษณท าง กบั ความสำคัญของ โยงอทิ ธิพลของ จากอัตลักษณทาง รรม และเพศ อทิ ธิพลจาก อัตลักษณท าง วัฒนธรรมและ าอทิ ธพิ ลลั อตั ลักษณท าง วฒั นธรรมและประวัติ ประวตั ศิ าสตร าง รรมทส่ี ง วฒั นธรรมและ ศาสตรความเปน มา ความเปนมาและเพศ ประเด็น รรม ประวัติศาสตรความ และเพศวิถีทสี่ งผล วถิ ีทส่ี ง ผลตอตนเอง เปน มาและเพศวิถี ตอตนเอง (ครอบครวั (ครอบครัว ชมุ ชน ทสี่ งผลตอ ตนเอง ชมุ ชน ชนเผา ชนเผา ประเด็น (ครอบครัว ชุมชน ประเด็นวัฒนธรรมของ วัฒนธรรมของแต ชนเผา ประเด็น แตล ะโรงเรยี น ละโรงเรียน) วฒั นธรรมของแต ละโรงเรยี นได 23

ป.6 2.อภปิ รายอิทธิ 1.ทบทว ส 4.1 ป.6/1 พลของอัตลักษณ ตอนอัต อธิบายความ ประวัติศาสตร ทางวฒั สำคัญของวธิ ี การ ทางวัฒนธรรม 2. ศกึ ษ ทสี่ งผลตอตนเอง อตั ลกั ษ ทางประวตั ิศาตร (วัฒนธรรมของ วัฒนธร แตละโรงเรยี น) 3.ขน้ั ตอ ในการศึกษา โดยสังเขป ศกึ ษาอ เรือ่ งราวทาง ทางวฒั ป.6 4.นำเสน ประวัตศิ าสตร 1.อธิบายขน้ั ตอน ขอมูลก การศกึ ษา อัตลกั ษ อยา งงา ย อัตลักษณทาง วัฒนธร ส 4.1 ป.6/2 วฒั นธรรมและ สรา งสร นำเสนอขอมูลจาก ประวตั ศิ าสตร ความเปนมาของ หลักฐานทห่ี ลาก ตนเอง หลายในการทำ (วัฒนธรรมของ แตละโรงเรยี น) ความเขาใจเรื่อง โดยสงั เขป 2.นำเสนอขอ มลู ราวสำคัญในอดตี รา งความคดิ ใน การศกึ ษา อตั ลกั ษณทาง วฒั นธรรมและ คมู ือการจัดการเรยี นรูสำหรบั ผูสอน ICE

วนขนั้ 7 ผูเ รียนมคี วามรู ผเู รียนมที ักษะในการ ผเู รยี นมีความ ตลักษณ ฒนธรรม ความเขาใจ สอื่ สารข้นั ตอนของ ตระหนักและให ษา ษณทาง เกีย่ วกบั ข้ันตอน อตั ลักษณท าง ความสำคัญกบั การ รรม อนการ การศึกษา วัฒนธรรมและประวตั ิ- เรียนรูอ ัตลกั ษณทาง อตั ลักษณ ฒนธรรม อตั ลักษณทาง ศาสตรค วามเปนมา วัฒนธรรมและ นอ การศึกษา วฒั นธรรมและ ของตนเอง ประวตั ศิ าสตรค วาม ษณท าง รรมอยาง ประวตั ศิ าสตรค วาม (ประเดน็ วัฒนธรรม เปน มาของตนเอง รรค เปนมาของตนเอง ของแตล ะโรงเรียน) (ประเดน็ วฒั นธรรม (ประเดน็ วฒั นธรรม อยา งสรา งสรรค ของแตละโรงเรยี น) ของแตล ะโรงเรียน) ได 24

ประวัตศิ าสตร ความเปนมาของ ตนเองอยา งสราง สรรค (ประเดน็ วฒั นธรรมของแต ละโรงเรียน) โดยสังเขป I- ความ ความเหมือน ป.4 ป.4 1.ความ YOU เหมอื น และความตา ง ส 4.1 ป.4/4 1.อธิบายความ และควา อธบิ ายความ เหมือนและความ ของสงั ค และความ ในความหลาก ตางของสังคม พหวุ ัฒน ตา ง หลายทาง แตกตา งทาง พหวุ ัฒนธรรม 2.ชาตพิ ชาตพิ ันธนุ ยิ ม ชาตพิ นั วฒั นธรรมสามารถ วัฒนธรรมของกลุม ชาติพันธุสัมพนั ธ 3.รปู แบ ส่ือสารความ และความหลาก สอ่ื สารบ เปนอตั ลกั ษณข อง คนในทองถน่ิ หลายทางเพศโดย พหวุ ัฒน ตวั เองและ สงั เขป เรยี นรเู ขาใจ และเคารพ อัตลักษณของผูอ่นื คูมือการจดั การเรยี นรสู ำหรบั ผูสอน ICE

มเหมอื น 6 ผเู รยี นมคี วามรู ผเู รียนมที กั ษะการ ผเู รียนมีความภมู ใิ จ ามตา ง คม ความเขาใจ สือ่ สารในประเด็น ในความเหมือนและ นธรรม พนั ธนุ ยิ ม เก่ียวกับความ ความเหมือนและ ความตางของสังคม นธสุ ัมพนั ธ บบการ เหมอื นและความ ความตา งของสงั คม พหุวัฒนธรรม บนสังคม นธรรม ตา งของสังคม พหวุ ัฒนธรรม ชาตพิ นั ธนุ ิยม พหุวฒั นธรรม ชาติพันธุนยิ มและ ชาตพิ นั ธสุ มั พนั ธ ชาติพันธุนยิ ม ชาตพิ ันธุส มั พันธ และความหลาก ชาตพิ ันธุส ัมพันธ และความหลากหลาย หลายทางเพศ และความหลาก ทางเพศ หลายทางเพศ 25

2.ยกตวั อยา งเรื่อง ราวของสงั คม พหวุ ัฒนธรรม ชาตพิ ันธุนยิ ม และชาติพนั ธุ สัมพนั ธไ ดอยา ง ชัดเจน 3.อธบิ ายรปู แบบ การสื่อสารและ ยกตวั อยา ง ประกอบไดโดย สังเขป ป.5 1.ทบทว 1.อธบิ ายความ เหมือนแ เหมือนของ ความตา ชาติพนั ธุ เพศ ชาตพิ นั ตนเองชาติพนั ธุ เพศตนเ และเพศอ่ืน ๆ 2.ทบทว ในพ้ืนทบี่ รบิ ท เหมอื นแ สังคมของผเู รียน ความตา โดยสังเขป ชาติพัน 2.อธิบายความ เพศอ่นื ตางของชาตพิ ันธุ 3.รูปแบ และเพศตนเอง สอ่ื สารใ คมู อื การจดั การเรยี นรสู ำหรบั ผสู อน ICE

ยกตัวอยาง ประกอบได วนความ 6 ผเู รยี นผูเรยี นมี ผเู รยี นมที กั ษะการ ผูเ รยี นเปดใจรบั ฟง และ างของ ความรคู วามเขาใจ สอ่ื สารในวฒั นธรรม ความเหมือน นธแุ ละ เอง เกย่ี วกับความ ปจ เจกของตนเองและ ความตา งของ วนความ และ เหมือนความตาง กลุมคนในวฒั นธรรม ชาติพนั ธแุ ละเพศ างของ นธุและ ของชาติพันธุแ ละ ของตนเอง ตนเองกับชาติพนั ธุ ๆ บบการ เพศตนเองกบั ชาติ และเพศอื่นๆ ใน พนั ธแุ ละเพศอ่นื ๆ และรูปแบบของการ รวมถึงความแตก สอ่ื สารในวฒั นธรรม ตา งของรูปแบบการ ปจเจกของตนเอง สอ่ื สารในพื้นท่ี และกลมุ คนใน บรบิ ทสงั คมของ วัฒนรรมของตนเอง ผเู รยี นและ 26

กบั ชาตพิ ันธุและ วฒั นธร เพศอื่น ๆ ในพน้ื ท่ี ตนเอง บริบทสงั คมของ 4.ความ ผูเ รียนโดยสังเขป และควา 3.อธิบายรูปแบบ ของประ การสือ่ สารใน ทางวฒั วฒั นธรรมปจเจก ของตนเองและ กลมุ คนใน วฒั นธรรมของ ตนเองพรอมยก ตัวอยา งประกอบ โดยสงั เขป ป.6 ป.6 1.ความ ส 4.1 ป.6/4 1.อธบิ ายความ และคุณ อธบิ ายคุณคา ทาง สำคญั และคุณคา วฒั นธร วัฒนธรรมท่ีแตก ของวฒั นธรรมทมี่ ี ความเห ตางกันระหวา งกลุม ความเหมอื นกัน ความตา คนในสังคมไทย ของวฒั นธรรม 2.ความ ส 4.1 ป.6/5 และเพศตนเอง และควา ตดิ ตามขอมลู ขาว กับวฒั นธรรม ของชาต สารเหตกุ ารณตา งๆ และเพศอนื่ ๆ 3.รูปแบ ในชีวิตประจำวนั โดยสังเขป สอื่ สารข เลอื กรบั และใช วัฒนธร คมู อื การจดั การเรยี นรูสำหรบั ผสู อน ICE

รรมของ ยกตัวอยา ง ประกอบได มเหมือน ามตา ง ะเดน็ ฒนธรรม มสำคัญ 6 ผเู รียนผเู รียนมี ผเู รยี นมีทกั ษะการ ผูเรียนยอมรับ ณคา ของ รรมท่ีมี ความรูความเขาใจ ส่อื สารและนำเสนอ วฒั นธรรมท่ีมีความ หมอื นและ างกนั เกยี่ วกบั ความ ขอ มลู คุณคาทาง เหมือนและความตาง มเหมือน ามตาง สำคญั และคุณคา วฒั นธรรมมีความ ของวัฒนธรรมและ ติพนั ธุ บบการ ของวฒั นธรรมทมี่ ี เหมอื นและความตา ง เพศตนเองกบั ของ รรมอื่น ความเหมือนและ ของวัฒนธรรมและ วัฒนธรรมและเพศ ความตางกนั ของ เพศตนเองกับ อนื่ ๆ วฒั นธรรมและเพศ วฒั นธรรมและ ตนเองกับ เพศอน่ื ๆ วฒั นธรรมและเพศ อืน่ ๆ ได 27

ขอ มลู ขาวสารใน 2.อธิบายความ 4.ความ การเรยี นรไู ดอยาง สำคญั และคุณคา และควา เหมาะสม ของวัฒนธรรมทีม่ ี ของประ ความตา งของ ทางวฒั YOU สิทธิ สทิ ธิและหนา ท่ี ป.4 วัฒนธรรมและ เพศตนเองกับ มนุษยชน ของปฏิญญา ส 2.1 ป.4/1 วัฒนธรรม และเพศอ่ืน ๆ และความ วาดว ยสิทธิ ปฏิบัติตนเปน โดยสังเขป 3.นำเสนอรปู แบบ รับผิดชอบ มนุษยชนและ พลเมืองดีตามวิถี การ สอ่ื สารของ วฒั นธรรมอื่น ๆ อนสุ ญั ญาวา ประชาธิปไตยใน อยางนอย 1 วัฒนธรรมและยก ดว ยสทิ ธเิ ด็ก ฐานะสมาชกิ ทดี่ ี ตวั อยางประกอบ โดยสงั เขป สามารถประยุกต ของชุมชน ป.4 1.สทิ ธเิ ด ใชดว ยความ คำนึง 1.วเิ คราะหสทิ ธิ พืน้ ฐาน ขั้นพ้นื ฐานที่เด็ก 2.การวเิ ทุกคนพึงจะไดรบั ศักยภา ตามหลักสิทธิ 3.การป เดก็ และความ หนา ท่ตี หลากหลายทาง วัฒนธร เพศ คมู อื การจดั การเรยี นรสู ำหรบั ผูสอน ICE

มเหมือน ามตา ง ะเดน็ ฒนธรรม ดก็ ขน้ั 7 1.ผเู รยี นมีความรู 1.ผูเรยี นมีทักษะการ ผเู รียนภูมใิ จใน น เคราะห ความเขาใจเกย่ี วกับ วเิ คราะหส ทิ ธขิ น้ั พ้ืน ศักยภาพของตนเอง าพตนเอง ปฏบิ ตั ิ ความหมายสทิ ธขิ ั้น ฐานท่เี ดก็ ทุกคนพงึ จะ และพรอมปฏิบตั ติ น ตามวิถี รรม พ้ืนฐานที่เดก็ ทุกคน ไดรับตามหลกั สิทธิเด็ก ตามบทบาทหนา ที่ พงึ จะไดร ับตาม และความหลากหลาย ความรับผิดชอบ หลกั สิทธิเดก็ และ ทางเพศได ตามวิถีประชาธปิ ไตย ความหลากหลาย 2.ผูเรียนมที กั ษะในการ ในฐานะสมาชิกท่ดี ี ทางเพศได ใชเ ครื่องมือสำหรบั การ ของกลมุ 28

สทิ ธิและความรบั ส 2.1 ป.4/2 2.วเิ คราะห ผดิ ชอบในบทบาท ปฏิบัติตนในการ ศกั ยภาพของ หนาที่ของตนเอง เปนผนู ำและผูต าม ตนเอง (ความรู และเคารพให ท่ดี ี ความสามารถ เกยี รติผูอ น่ื ส 2.1 ป.4/3 ความถนัด วิเคราะหส ิทธิ ตามเพศวิถี) ขน้ั พนื้ ฐานที่เด็ก ไดในการทำงาน 1.วิธีกา ทกุ คนพึงไดร ับตาม รวมกับผอู ื่น มครองต กฎหมาย (บนฐานของ หรือผูอ ประเดน็ ทาง ป.5 วฒั นธรรมของแต ส 4.1 ป.5/1 ละโรงเรียน) ยกตัวอยา ง 3.ปฏิบัตติ นตาม บทบาทหนา ท่ี ความรับผิดชอบ ของแตละคนตาม วถิ วี ัฒนธรรมและ วิถีประชาธิปไตย ในฐานะสมาชิกที่ ดขี องชุมชน ป.5 1.เสนอวธิ กี าร ปกปองคุม ครอง ตนเองหรอื ผูอ่ืน คมู อื การจดั การเรยี นรูสำหรบั ผสู อน ICE

2.ผเู รียนมคี วามรู วิเคราะหศักยภาพของ ความเขา ใจเกย่ี วกบั ตนเอง (ความรู เครือ่ งมือการ ความสามารถ วเิ คราะหศ ักยภาพ ความถนัด ตามเพศวิถ)ี ของตนเอง (ความรู ไดในการทำงานรวม ความสามารถ กับผูอ่ืน (บนฐานของ ความถนัดตามเพศ ประเด็นทางวฒั นธรรม วิถี)ไดในการทำงาน ของแตละโรงเรยี น) รว มกับผอู น่ื (บนฐานของ ประเดน็ ทาง วัฒนธรรมของ แตละโรงเรียน) ารปกปองคุ 7 1.ผูเรียนมคี วามรู 1.ผูเรยี นมที กั ษะในการ ผเู รยี นเปด ใจ ตนเอง ความเขาใจเกยี่ วกับ เสนอวธิ กี ารปกปอง ยอมรับศักยภาพของ อื่น ความหมาย คมุ ครองตนเองหรือ ตนเองและผูอื่น ความสำคัญหลกั ผอู ื่นจากการ 29

และปฏบิ ัติตนตาม จากการละเมดิ 2.การค สถานภาพ บทบาท สิทธเิ ดก็ และสทิ ธิ ศกั ยภา สทิ ธิ เสรภี าพและ ความหลากหลาย ตนเอง หนาทใ่ี นฐานะ ทางเพศ 3.บทบา พลเมอื งดี 2.การวิเคราะห เสรภี าพ ส 4.1 ป.5/2 ศกั ยภาพของ หนาทใ่ี น เสนอวธิ ีการปกปอง ตนเอง (ความรู พลเมือง คมุ ครองตนเองหรอื ความสามารถ ผูอนื่ จากการ ความถนัด ละเมิดสทิ ธเิ ดก็ ตามเพศวิถี) ไดใ นการทำงาน รว มกับผอู ่นื (บนฐานของ ประเดน็ ทาง วัฒนธรรมของ แตล ะโรงเรยี น) 3.ยกตัวอยา งและ ปฏบิ ัติตนตาม สถานภาพ บทบาทสทิ ธเิ สรี ภาพและหนา ที่ ในฐานะพลเมืองดี คมู อื การจดั การเรยี นรูสำหรบั ผสู อน ICE

คนหา การของสิทธเิ ด็ก ละเมิดสิทธเิ ด็กและ พรอ มปฏิบตั ิตนตาม าพของ และสทิ ธคิ วาม สิทธคิ วามหลากหลาย สถานภาพ บทบาท าทสทิ ธิ พและ หลากหลายทาง ทางเพศได สิทธิเสรีภาพ นฐานะ งดี เพศพรอ มยก 2.ผเู รียนมที กั ษะในการ สิทธคิ วามหลาก ตวั อยางได อธบิ ายศกั ยภาพของ หลายทางเพศ 2.ผเู รยี นมคี วามรู ตนเองและผอู น่ื และหนา ทใี่ นฐานะ ความเขาใจเกี่ยวกับ (ความรู ความสามารถ พลเมืองดี เครอ่ื งมอื การ ความถนัด ตามเพศวถิ )ี วเิ คราะหศ ักยภาพ ไดใ นการทำงานรว ม ของตนเอง (ความรู กับผอู ่ืน (บนฐานของ ความสามารถ ประเด็นวฒั นธรรม ความถนดั ของแตละโรงเรียน) ตามเพศวถิ ี) ไดใ นการทำงาน รว มกบั ผอู ่ืน (บนฐานของ ประเดน็ ทาง วัฒนธรรมของ แตล ะโรงเรียน) 30

ป.6 1.เสนอวิธีการ 1.วิธกี า ส 4.1 ป.6/1 ปฏิบตั ิตาม ปกปองคุมครอง คุม ครอ กฎหมายที่ เดก็ จากการ โรงเรยี น เก่ยี วของกับชีวิต ละเมดิ สทิ ธิเด็ก 2. การค ประจำวนั ของ และสิทธิความ ศักยภา ครอบครัวและ ชมุ ชน หลากหลายทาง 3.ปฏบิ ตั เพศในระดบั กฎหมา โรงเรียนได ขอ งกบั ช 2.วเิ คราะห ประจำว ศักยภาพของ ตนเอง (ความรู ความสามารถ ความถนัด ตามเพศวถิ ี) ไดในการทำงาน รวมกับผอู ่ืน (บนฐานของ ประเดน็ ทาง วัฒนธรรมของ แตละโรงเรียน) 3.ยกตวั อยา งและ ปฏิบัติตาม คมู อื การจดั การเรยี นรสู ำหรบั ผูสอน ICE

ารปกปอ ง 7 1.ผเู รยี นมีความรู 1.ผเู รยี นมที ักษะการ ผูเรียนมคี วามมนั่ ใจ องเด็กใน น ความเขา ใจเกย่ี วกบั วเิ คราะหศ ักยภาพของ ในศกั ยภาพของตน คนหา าพตนเอง วิธีการปกปอง ตนเองได (ความรู เองและผอู ่ืนพรอม ตติ าม ายที่เกีย่ ว คุมครองเด็กจาก ความสามารถ สรา งการมีสว นรว ม ชีวิต วนั การละเมดิ สิทธเิ ดก็ ความถนดั ตามเพศวถิ )ี ในการเรียนรูและการ และสทิ ธคิ วาม 2.ผูเรยี นมีทกั ษะในการ พฒั นาทเ่ี หมาะสมกับ หลากหลายทาง ใชศ ักยภาพของตนเอง ศกั ยภาพทหี่ ลาก เพศในระดบั และผูอนื่ ท่ีเหมาะสม หลายของแตล ะคน โรงเรยี น (ความรู ความสามารถ 2.ผเู รียนมีความรู ความถนัด ตามเพศวิถ)ี ความเขาใจเก่ียวกับ ไดในการทำงานรวม ความสำคัญของ กบั ผอู นื่ (บนฐานของ สิทธเิ ดก็ และเสนอ ประเดน็ ทางวฒั นธรรม วธิ กี ารปกปอ ง ของแตล ะโรงเรยี น) คมุ ครองเด็ก จากการละเมดิ สิทธิเดก็ ในระดับ โรงเรยี นได 31

กฎหมายที่ เกี่ยวของกับชวี ติ ประจำวันของ ครอบครวั และ ชมุ ชน YOU- การเลือก ผลกระทบจากการ ป.4 1.รูจริงห WE ปฏิบตั ิ เลอื กปฏบิ ัติและ 1.อธบิ ายความ (Percep และความ แสวงหาแนวทาง เทาเทยี ม ในการออกแบบ หมาย ลักษณะ 2.ความ การทำงานรวมกับ ของอคติ ตตี รา ในการล ผอู ื่นบนความ เสมอภาคและ โดยสงั เขป การตีตร ความเทา เทียม ทัง้ ทางเช้ือชาติ 2.ยกตวั อยางเรื่อง ในการท ศาสนา เพศ วัย สีผวิ รูปราง ราวอคติ ตตี รา รวมกบั ผ หนาตา สรีระ ทางรา งกายและ ทางวฒั นธรรม ใจเขาใจ ฐานะทาง เศรษฐกจิ และทางเพศได 3.การท คูมือการจดั การเรยี นรูสำหรบั ผูสอน ICE อยา งชดั เจน กบั ผูอื่น 3.ทำงานรว มกับ ปราศจา ผอู ืน่ บนความ อคตแิ ล เสมอภาคและ ตีตรา:ล ความเทา เทียม ปฏบิ ัตดิ เรา ป.5 1.ไมคว 1.อธิบายความ คนอนื่ จ คิดของต

หรอื เปลา 10 ผูเ รียนความรู ผูเรียนมีทกั ษะการ ผเู รียนตระหนักใน ption) ความเขา ใจ สื่อสารทำงานรว มกับ การทำงานรว มกับ มตระหนัก ความหมายและ ผอู ืน่ บนความ ผอู ่ืนโดยปราศจาก ลดอคติ ลกั ษณะของ เสมอภาคและความ อคติและตีตราบน รา การอคติ การตีตรา เทา เทยี มทางเพศ ความเสมอภาคและ ทำงาน และทางเพศ ความเทาเทียมทาง ผูอื่น: พรอมยกตัวอยางได เชื้อชาติ ศาสนา เพศ จเรา วยั สีผิว รปู รา ง ทำงานรว ม หนา ตา สรีระ นโดย ทางรา งกาย ากความ และฐานะทาง ละการ เศรษฐกจิ ลงมือ ดว ยสองมือ วรตดั สิน 10 ผเู รยี นความรู 1.ผเู รียนมที ักษะในการ ผเู รียนตระหนักใน จากความ ตัวเอง: ความเขาใจเกยี่ วกบั อธิบายลกั ษณะของ การทำงานรว มกับ การเหมารวมและ การเหมารวมและการ ผูอ น่ื โดยปราศจาก การเลอื กปฏิบัติ เลอื กปฏิบตั ทิ าง การเหมารวมและ 32

หมายลกั ษณะ รูจ รงิ หร ของการเหมารวม (Percep และการเลือก 2.ความ ปฏิบตั โิ ดยสงั เขป ในการเ 2.ยกตวั อยางเร่ือง และการ ราวการเหมารวม ปฏิบตั ใิ การเลือกปฏิบตั ิ ทำงานร ทางวัฒนธรรม ผูอื่น: ใจ และทางเพศได 3.การท อยา งชัดเจน กับผอู น่ื 3.ทำงานรวมกับ ปราศจา ผูอ น่ื บนความ เหมารว เสมอภาคและ การเลือ ความเทา เทยี ม ลงมือปฏ สองมือเ คมู อื การจดั การเรยี นรูสำหรบั ผสู อน ICE

รอื เปลา ทางวฒั นธรรมและ วัฒนธรรมและทางเพศ การเลือกปฏบิ ัตบิ น ption) ทางเพศได พรอมยกตัวอยา ง ความเสมอภาคและ มตระหนกั ประกอบไดอยา ง ความเทาเทียมทาง เหมารวม ชดั เจน เช้อื ชาติ ศาสนา เพศ รเลือก 2.ผูเ รยี นมที ักษะการ วัย สผี วิ รปู รา ง ในการ ทำงานรวมกบั ผูอื่นบน หนา ตา สรรี ะ รวมกับ ความเสมอภาคและ ทางรางกาย และ จเขาใจเรา ความเทาเทียม ฐานะทางเศรษฐกจิ ทำงานรวม ทางเพศ นโดย ากการ วมและ อกปฏิบตั ิ: ฏิบตั ิดวย เรา 33

ป.6 1.ไมคว 1.อธบิ ายผล คนอนื่ จ กระทบ ของอคติ คดิ ของต การตตี รา รจู ริงหร การเหมารวมและ (Percep การเลือกปฏบิ ัติ 2.สาเหต ทางวฒั นธรรม กระทบ และทางเพศ การตีตร โดยสงั เขป เหมารว 2.นำเสนอทีม่ า การเลือ สาเหตแุ ละ ทางวฒั ผลกระทบของ และทาง อคติ การตตี รา ใจเขาใจ การเหมารวมและ 3.การท การเลอื กปฏบิ ัติ กับผอู ื่น โดยสังเขป ปราศจา 3.ทำงานรวมกับ อคติ ตตี ผูอน่ื บนความ การเหม เสมอภาคและ และการ ความเทา เทยี ม ปฏบิ ัติ: ปฏบิ ัติด มอื เรา คมู อื การจดั การเรยี นรูสำหรบั ผูสอน ICE

วรตัดสิน 10 ผูเรียนมีความรู ผูเรยี นมีทักษะสอื่ สาร ผเู รยี นมคี วามเปน จากความ ตวั เอง: ความเขาใจ และทำงานรว มกับผอู ่ืน ผนู ำทม่ี หี วั ใจของการ รอื เปลา ption) เกยี่ วกบั สาเหตุและ โดยปราศจากการอคติ ไมอ คติ ตีตรา ตุและผล บของอคติ ผลกระทบของอคติ ตีตรา การเหมารวม เหมารวมและไมเ ลอื ก รา การ วมและ การตตี รา และการเลือกปฏิบตั ิ ปฏิบตั บิ นความ อก ปฏิบัติ ฒนธรรม การเหมารวมและ บนฐานความเสมอภาค เสมอภาคและความ งเพศ: จเรา การเลอื กปฏบิ ตั ิ และความเทา เทยี ม เทาเทียมทางเช้อื ชาติ ทำงานรว ม นโดย ทางวฒั นธรรมและ ทางเพศ ศาสนา เพศ วัย สีผิว ากความ ตรา ทางเพศได รูปราง หนา ตา มารวม รเลือก สรีระทางรางกาย ลงมือ ดว ยสอง และฐานะทาง เศรษฐกิจ 34