ppt Art History 9_2562

ศิลปะอ่ทู อง หมายถงึ งานช่างท่ีกาหนดอายุได้ก่อน พ.ศ. 1893 ท่ีพระเจ้าอู่ทองสร้างกรุงศรีอยุธยาราว 100 ปี ลงมาจนถึงช่วงต้นของ สมัยอยุธยา โดยสร้างตามงานช่างแบบขอมผสมกับแบบทวารวดี ระหว่าง พ.ศ. 1800 - 2000 พระพุทธรูปท่ีพบมากในบริเวณที่ราบลุ่มแม่นาภาคกลางซ่ึงใน สมัยโบราณมีศูนย์กลางคือกรุงศรีอยุธยาเป็นเมืองหลวง นอกจากท่ี อยุธยาแล้ว ที่จังหวัดสุพรรณบุรีก็พบเป็นจานวนมากด้วย (รวมทัง นครปฐม อ่างทอง สิงห์บุรี ชยั นาท)

*

* พระพุทธรูปอู่ทอง รุ่น 1 หรืออู่ทองหน้าแก่ พบในเขตเมือง สรรคบุรี จ.ชัยนาท มีพระพักตร์ เหล่ียม พระนลาฏกว้าง เม็ดพระศก คมชัด ความกว้างของพระนลาฏรับ กับแนวพระขนงที่ต่อกันคล้ายปีกกา พระหนุป้านเป็นอย่างที่เราเรียกว่า “คางคน”

พระพุทธรูปอู่ทอง รุ่น 1 พักตร์รูปเหลี่ยม ขนงต่อกัน โอษฐ์หนา นลาฏกว้าง มีไรพระ ศก เม็ดพระศกเล็ก รัศมีรูปดอก บวั ตูม พ ร ะ อ ง ค์ ค ร อ ง จี ว ร ห่ ม เฉียง ชายจีวรเป็นแผ่นใหญ่ ปลายตัดตรง

พระพุทธรูปอูท่ อง รุ่น 2 หรืออู่ทอง หน้ากลาง จะมีพัฒนาการคลาย ความเคร่งขรึมท่ีพระพักตร์ลง มี ลักษณะคล้ายมนุษย์สามัญมากขึน แสดงให้เห็นถึงการค่อยๆ ลด อิทธิพลทางศิลปะแบบขอมลง เช่น พระเจ้าพนัญเชิง หรือพระพุทธไตร รตั นนายก วดั พนญั เชิง

เ ศี ย ร พ ร ะ ธ ร ร มิ ก ร า ช แบบอู่ทอง หรือแบบอโยธยา เคย เป็นพระประธานของพระวิหาร หลวงวัด ธรรมิกราช (ปัจจุบันอยู่ท่ี พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เจ้าสาม พระยา จ.พระนครศรอี ยธุ ยา)

พระพุทธรูปอู่ทอง รุ่น 3 หรืออู่ทอง หน้าหนุ่ม มีอิทธิพลของศิลปะสุโขทัย มากขึน พระพักตร์รูปไข่ พระนลาฏ แคบ พระวรกายเพรียวบางครังพบใน ลักษณะแข้งคมเป็นสัน เรียกว่า “แข้ง สัน” พบมากในกรุปรางค์ประธานวัด ราชบูรณะ จ.พระนครศรีอยุธยา ซ่ึง ส ร้ า ง ขึ น ใ น ส มั ย ส ม เ ด็ จ พ ร ะ บ ร ม ราชาธิราชที่ 2 (เจา้ สามพระยา)

การแบ่งช่วงเวลาในศิลปะอยธุ ยา ยคุ ตน้ ตงั แต่รชั กาลสมเด็จพระรามาธบิ ดที ี่ 1 ถงึ ยคุ กลาง รชั กาลสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ยคุ ปลาย รัชกาลสมเดจ็ พระรามาธิบดที ี่ 2 ถึงรชั กาล สมเดจ็ พระเจ้าทรงธรรม รัชกาลสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง จนถึง เสยี กรุงศรีอยธุ ยา

แผนผังวดั

สมยั อยธุ ยาตอนต้น • ลักษณะสถาปัตยกรรมเป็นแบบศิลปะขอม กับศิลปะ อู่ทอง นิยมสร้างปรางค์เป็นประธานของวัด โดยมี ลักษณะปรางคเ์ ลียนแบบเขมรแตส่ ูงชะลดู กวา่ • วิหาร สมัยอยุธยาตอนต้นนิยมทาขนาดใหญ่มากเป็น อาคารโถงส่ีเหลี่ยม ตัวอาคาร ผนัง เสา ก่อด้วยอิฐ ผนัง อาคารเจาะเป็นช่องแคบๆ คล้ายซ่ีลูกกรงเรียกว่า ลูกฟัก เพื่อให้มีทางระบายลมและให้แสงแดดส่องผ่าน เขา้ ไปได้





ชอ่ งแสงแบบลกู กรงประดบั ดอกเหล่ยี ม

ชอ่ งปรุ

แผนผังวัด : ยคุ ต้น  เจดีย์ประธานทรงปรางค์ มีระเบียงคดล้อมรอบมี พระพุทธรูปประดษิ ฐานภายใน  วิหารหลวงลาแนวระเบียงคดเข้ามาในบริเวณของ เจดียป์ ระธาน  อโุ บสถมขี นาดเลก็ กวา่ วิหารหลวง  เจดีย์บริวารเรียงรายรอบนอกของระเบียงคด ถัด ออกมามีกาแพงลอ้ มเป็นขอบเขต

ปรางคป์ ระธาน อโุ บสถ วหิ าร



วดั พระศรีรัตนมหาธาตุ จ.ลพบรุ ี

เจดยี ์ทรงปรางค์ ซึ่งเป็นรูปแบบทพ่ี ฒั นามากจากปราสาทใน ศิลปะขอม แต่มีรูปทรงเพรียวกว่าและเป็น ศาสนสถานเน่ืองใน พุทธศาสนา หันหน้าไปทางทศิ ตะวันออก สว่ นฐานกอ่ เปน็ ฐานบัวลกู ฟกั ซ้อนกนั 3 ชนั ส่วนกลางประกอบด้วยเรือนธาตุท่ีมีมุขยื่นออกมาทาง ตะวนั ออก สว่ นบน มกี ารซ้อนชนั แสดงถึงคติความเชือ่ เรือ่ งปราสาท ตัว อาคารใชว้ ัสดทุ ห่ี ลากหลายในการกอ่ สร้าง เช่น หินทราย ศลิ าแลง และอิฐ ปรางค์ประธาน ถือเป็นรูปแบบระยะแรกของเจดีย์ทรง ปรางค์ในประเทศไทย ก่อนท่ีจะวิวัฒนาการไปสู่เจดีย์ทรงปรางค์ ในสมยั อยุธยาตอนต้น

แบบแผนของวัดในยุคต้น ได้แก่ วัดพุทไธศวรรย์ (พ.ศ.1896), วัดมหาธาตุ (พ.ศ.1917), วัดพระราม (พ.ศ.1912) และวดั ราชบูรณะ (พ.ศ.1967)







*

พระเจดีย์ประธานทรงปรางค์ ตังอยู่บนฐานไพทีแบบฐาน บัวลกู ฟกั ฐานปรางค์ประกอบด้วย ฐานบัวลูกฟัก 1ชัน, ฐานบัว ลูกแก้วอกไก่ 2 ชนั และฐานบวั 1 ชัน ส่วนเรือนธาตุ เหนือขึนไปเป็นชันอัสดงและชันรัดประคด ประดับกลีบขนุนจานวน 7 ชนั ยอดสุดประดบั นภศลู มุขด้านทิศตะวันออกย่ืนออกมาเป็นตรีมุข เหนือหลังคา ของมุขประดับด้วยเจดีย์เพ่ิมมุมไม้สิบสองขนาดเล็ก ซึ่ง แบบอย่างดังกลา่ วคลา้ ยกบั วดั ราชบูรณะ



แผนผังของวัด มีแกนหลักตะวันออก-ตะวันตก เจดีย์ทรงปรางค์เป็นประธานของวัด มีระเบียง คดล้อมรอบ กลางแนวระเบียงคดด้านตะวันออก มีวิหาร ท้ายวิหารยื่นลาเข้ามาในระเบียงคด อุโบสถตรงแนวแกนอยู่ทางตะวันตก คือ แบบ แผนของวดั สมยั อยุธาตอนต้น

แผนผังวดั : ยุคกลาง  นิยมสร้างเจดีย์ทรงระฆังเป็นเจดีย์ประธาน เช่น วัด พระศรีสรรเพชญ์, วัดวรเชษฐาราม,วัดวรเชตุเทพ บารงุ











แผนผังวัด : ยุคปลาย นิยมสร้างอุโบสถเปน็ หลักสาคัญของวัด ทาให้วหิ าร หลวงลดความสาคัญลงไป รวมถึงขนาดท่ีลดลงด้วย วดั ไชยวัฒนารามเป็นวัดสดุ ท้ายที่มีการสร้างปรางค์ เป็นเจดีย์ประธาน

วดั ไชยวัฒนาราม



เจดยี ์ เจดยี ท์ รงปรางค์ : ยุคตน้ • ได้แก่ วัดราชบูรณะ , วัดพุทไธศวรรย์, วดั พระราม, วดั มหาธาตุ

ปรางค์ประธานวัดราชบูรณะ ประกอบด้วยมุขมีทางเข้าสาม ท า ง เ รี ย ก ว่ า “ ต รี มุ ข ” ที่ สันหลังคาของมุขประดับด้วย เจดีย์ยอด ซึ่งได้แรงบันดาลใจมา จากศลิ ปะพม่าแบบพกุ าม

ยอดทรงแทง่ แบง่ เปน็ ชนั ซ้อนลดหล่นั กนั เรือนธาตุ ฐานบวั ลกู ฟัก





ตรมี ขุ







เจดียท์ รงปรางค์ : ยคุ กลาง  สรา้ งน้อยลงในยุคกลาง เชน่ วดั วรเชตุเทพบารุง เจดียท์ รงปรางค์ : ยคุ ปลาย  มขี นาดเล็ก ยกเว้นปรางค์วัดไชยวัฒนาราม

กลบี ขนนุ ประดับมมุ ชิดเข้าไปมากขึน เรอื นธาตุ มีมขุ สันๆ ทังสีด่ ้าน