Scratch-Final

ใบงานท่ี 8.1 ลากเสน้ เลน่ ลาย ช่ือ-สกุล ………………………………………………...……..…………………………เลขท่…ี ……………….1 ศกึ ษาการท�ำ งานจากค�ำ ส่ังตอ่ ไปน้ี แล้วตอบค�ำ ถาม1.1 1) กำ�หนดต�ำ แหนง่ x = 0 , y = 0 1.2 1) ก�ำ หนดตำ�แหน่ง x = 0 , y = 0 หนว่ ยการเรยี นร้ทู ี่ 3 มหัศจรรย์งานศลิ ป์ 2) ก�ำ หนดทศิ ทางเป็น 90 2) ก�ำ หนดทศิ ทางเป็น 90 3) วางปากกา 3) วางปากกา 4) เดินหน้า 100 หน่วย 4) ท�ำ ข้อ 4.1 และ 4.2 ซ�้ำ 4 รอบ 5) หมุนตามเขม็ นาฬกิ า 90 องศา 4.1) เดินหนา้ 100 หนว่ ย 6) เดนิ หนา้ 100 หนว่ ย 4.2) หมนุ ตามเข็มนาฬกิ า 90 องศา 7) หมุนตามเข็มนาฬิกา 90 องศา 5) ยกปากกา 8) เดนิ หน้า 100 หน่วย 9) หมนุ ตามเข็มนาฬกิ า 90 องศา 10) เดนิ หน้า 100 หน่วย 11) หมุนตามเข็มนาฬกิ า 90 องศา 12) ยกปากกาวาดรปู ผลลัพธท์ ี่ได้ วาดรูปผลลัพธ์ท่ไี ด้ สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบันส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 93

1.3 ข้อสรุปจากการท�ำ งานในข้อ 1.1 และ 1.2 เหมอื นหรอื ต่างกนั อยา่ งไร……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………. 2 ศึกษาการทำ�งานจากคำ�สง่ั ต่อไปน้ี ผลลพั ธ์2.1 เขียนสครปิ ตต์ ามแนวคดิ ทก่ี ำ�หนด แลว้ สังเกตผลลพั ธท์ ่ีได้ แนวคิด 1) กำ�หนดต�ำ แหน่ง x = 0 , y = 0 2) ก�ำ หนดทิศทางเปน็ 90 3) วางปากกา 4) เดินหนา้ 100 หน่วย 5) หมนุ ตามเขม็ นาฬิกา 90 องศา 6) เดินหน้า 100 หน่วย 7) หมุนตามเข็มนาฬกิ า 90 องศา 8) เดนิ หนา้ 100 หนว่ ย 9) หมุนตามเขม็ นาฬกิ า 90 องศา 10) เดินหนา้ 100 หนว่ ย 11) หมุนตามเขม็ นาฬิกา 90 องศา 12) ยกปากกา 2.2 เขยี นสคริปตต์ ามดงั รูป แล้ววาดผลลัพธท์ ไี่ ด้ (ถา้ ตอ้ งการเอาตัวละครแมวออกใหเ้ พิม่ คำ�ส่งั )แนวคดิ ผลลพั ธ์94 แบบฝกึ ทักษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพอ่ื สง่ เสรมิ ความคิดสรา้ งสรรค์

2.3 ผลลัพธท์ ่ีได้จากข้อ 2.1 และ 2.2 เหมอื นหรือต่างกนั อยา่ งไร หนว่ ยการเรยี นร้ทู ี่ 3 มหัศจรรย์งานศลิ ป์……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..... 2.4 สครปิ ต์จากขอ้ 2.1 และ 2.2 เหมือนหรือต่างกันอย่างไร……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………........................................................... 3 ปรบั ปรุงสครปิ ตใ์ นขอ้ 2.2 เพื่อสร้างรูปสเ่ี หล่ยี มจัตุรัส ยาวด้านละ 150 หนว่ ย ให้มขี นาดของเส้น = 5 หน่วย และมสี เี สน้ เปน็ สนี ้�ำ เงนิ มีบลอ็ กอะไรบ้างทเี่ กย่ี วกบั การก�ำ หนดขนาดเสน้ และสขี องเสน้4 สร้างโปรเจกตช์ ่อื Art14.1 วาดรูปสามเหลย่ี ม โดยเขียนสคริปตด์ ังน้ี ผลลัพธ์ แนวคิด สครปิ ต์สามเหลี่ยม 1 รูป 1) ก�ำ หนดพกิ ดั x = 0 , y = 0 2) กำ�หนดทิศทางเป็น 90 3) วางปากกา 4) วนซ้�ำ 3 รอบ 4.1) เดนิ หน้า 100 หนว่ ย 4.2) หมนุ ตามเขม็ นาฬกิ า 120 องศา 5) ยกปากกา สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 95

4.2 ปรบั ปรงุ สคริปตต์ ามตวั อยา่ งตอ่ ไปนี้ แบบท่ี 2 แบบที่ 1 2) 1) ผลลพั ธ์ ผลลัพธ์สามเหลี่ยม 4 รูป96 แบบฝกึ ทกั ษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพ่ือสง่ เสริมความคิดสรา้ งสรรค์

4.3 วาดรปู วงกลมโดยเขียนสคริปต์ดังน้ี หนว่ ยการเรยี นร้ทู ี่ 3 มหัศจรรย์งานศลิ ป์ ผลลัพธ์ แนวคดิ สคริปต์วงกลม 1) กำ�หนดพิกัด x = 100 , y = 80 2) ลากเสน้ ยาว 5 หน่วย 3) หมุน 10 องศา 4) ท�ำ ซ้ำ�ข้อ 2 และ 3 จำ�นวน 36 ครงั้ (หมนุ ครบ 360 องศา) ได้ รูปวงกลม สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 97

4.4 ปรับปรงุ สครปิ ต์ในข้อ 4.2 ใหไ้ ด้ผลลพั ธ์ดงั นี้ สครปิ ต์ ผลลพั ธ์ วงกลม 2 รปูวงกลม 3 รปู ลองทำ�ดสู จิ ๊ะ98 แบบฝึกทักษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพื่อสง่ เสริมความคิดสร้างสรรค์

ใบงานท่ี 8.2 ตัวปั๊ม หนว่ ยการเรยี นร้ทู ี่ 3 มหัศจรรย์งานศลิ ป์ ชอื่ -สกุล ………………………………………………...……..…………………………เลขท่ี…………………. 1 สรา้ งตวั ละครใหม่ โดยใช้ Paint Editor วาดรูปกลบี ดอกไม้ 1 กลบี  คลิก เพอื่ วาดรปู ตวั ละครใหม่  วาดรูปกลีบดอกไม้ 1 กลีบ โดยใช้เครือ่ งมือ Paint Editor  คลกิ Set costume center เพอ่ื จดั ศนู ยก์ ลางภาพใหอ้ ยทู่ ป่ี ลายกลบี จากนนั้ คลกิ ปมุ่2 เปลีย่ นชื่อตัวละครเป็น StampFlower แลว้ สงั เกตผลลัพธ์3 เขยี นสคริปต์ วาดรปู ดอกไมโ้ ดยใช้ตราประทบั ดงั นี้ คลกิสาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบันส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 99

4 สรา้ งตวั ละครเกสรดอกไม้ และเขียนสคริปต์ใหต้ วั ละครเกสรดอกไม้ ดงั ภาพ5 เพ่ิมเตมิ สครปิ ต์ให้ตัวละครเกสรดอกไมม้ ตี ำ�แหน่งเดยี วกับดอกไม้โดยใช้บลอ็ ก6 คลกิ แลว้ สงั เกตผลลัพธ์ 7 ปรับปรุงสครปิ ต์ใหต้ วั ละครเกสรดอกไม้ปรากฏดังรูป มี 2 วิธที ี่จะท�ำ ให้เกสรดอกไม้ปรากฏ ลองทำ�ดูท้งั 2 วิธนี ะจ้ะ วธิ ีท่ี 1 เพม่ิ บลอ็ ก ให้ตวั ละครเกสรดอกไมด้ ังนี้วธิ ีท่ี 2 เพมิ่ บลอ็ ก ให้ตัวละครดอกไม้ และ ใหต้ วั ละครเกสร100 แบบฝกึ ทกั ษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพ่ือส่งเสรมิ ความคิดสร้างสรรค์

8 บันทึกโปรเจกต์ชือ่ flower9 เปดิ โปรเจกต์ใหม่ แล้วเขยี นสครปิ ต์ใหต้ วั ละครแมว ดังน้แี ล้วบนั ทึกผลลพั ธ์สคริปต์ ผลลัพธ์ เกิดอะไรขนึ้ เม่อื คลกิ หลายๆ ครง้ั ................................................................................... หนว่ ยการเรยี นร้ทู ี่ 3 มหัศจรรย์งานศลิ ป์ ................................................................................... เกิดอะไรขนึ้ เมื่อคลิก ................................................................................... ................................................................................... ...................................................................................10 แก้ไขโปรเจกต์ flower ให้ดอกไมไ้ ปปรากฏที่ต�ำ แหน่งตา่ งๆ บนเวทแี บบสมุ่ ตวั อยา่ ง สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 101

ใบความรูท้ ่ี 8.2 การส่งั งานแบบวนซ้�ำ การสัง่ งานแบบวนซ้ำ�ใช้ส�ำ หรับเขยี นสครปิ ตท์ ี่สง่ั ใหก้ ารทำ�งานซำ้�กนั ไปมาหลายๆ รอบ ใหพ้ ิจารณา สคริปต์ทีส่ งั่ ให้ตวั ละครเดนิ วนอย่บู นเวทีเป็นรูปส่ีเหลย่ี ม โดยเคล่ือนท่ไี ปข้างหนา้ 100 กา้ ว จากนนั้ หมนุ ทศิ ตามเข็มนาฬกิ าไป 90 องศา ท�ำ แบบน้ซี �้ำ กัน 4 รอบ ดังน้ี ตัวอย่างท่ี 1 การเขยี นสคริปต์แบบลำ�ดบั สครปิ ตด์ งั กลา่ วมบี ลอ็ กทใ่ี ชค้ �ำ สง่ั ซ�้ำ กนั จ�ำ นวนมาก สามารถเขยี นสครปิ ตใ์ นรปู แบบของค�ำ สงั่ วนซ�้ำ จะไดส้ ครปิ ตท์ ส่ี น้ั ลง ดงั น้ี ตวั อย่างที่ 2 การเขยี นสคริปต์แบบวนซ้�ำ การแกไ้ ขสคริปต์ที่เขยี นแบบลำ�ดับทำ�ให้เสยี เวลาในการแกไ้ ข เช่น ถา้ ต้องการใหต้ ัวละครเดินเปน็ รูปสี่เหลยี่ มทก่ี ว้างขนึ้ ก็ ตอ้ งมีการแก้ไขสคริปต์ถึง 4 จุด ถ้าใช้การทำ�งานแบบวนซ้ำ�การแกไ้ ขสคริปตจ์ ะทำ�ไดง้ า่ ยข้นึ ตัวอย่างท่ี 3 เปรียบเทยี บการแก้ไขสครปิ ต์แบบล�ำ ดบั และแบบวนซ้ำ�102 แบบฝกึ ทักษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพือ่ สง่ เสรมิ ความคดิ สร้างสรรค์

การควบคุมล�ำ ดบั การทำ�งานแบบวนซำ�้ มหี ลายลกั ษณะ ตามแต่ละชนิดของบลอ็ กควบคุม เชน่บล็อก คำ�อธิบาย ตวั อยา่ ง การท�ำ งานซ�ำ้ ไมร่ ้จู บ เดินไปข้างหนา้ ครั้งละ 10 หน่วย เมือ่ ชนขอบเวทีให้เดนิ กลบั ท�ำ ซ�ำ้ แบบนไ้ี ปเรื่อยๆ ไม่รจู้ บการท�ำ งานซ�้ำ ตามจ�ำ นวนรอบ เดนิ ไปขา้ งหนา้ 50 หน่วยที่ก�ำ หนด หมุนตามเขม็ นาฬิกา 36 องศา ทำ�ซำ้�แบบน้ี 10 รอบ หนว่ ยการเรยี นร้ทู ี่ 3 มหัศจรรย์งานศลิ ป์กลุม่ บล็อก Pen โปรแกรม Scratch มีกลุ่มบล็อก Pen ซึ่งเปรียบเสมือนปากกาท่ีช่วยในการวาดรูปต่างๆ โดยสามารถกำ�หนดลกั ษณะปากกาได้ เช่น กำ�หนดสี ขนาดเสน้ การยกปากกา การวางปากกา กลมุ่ บลอ็ ก Pen มดี ังนี้ บล็อก ความหมาย ก�ำ หนดสปี ากกา สามารถคลกิ เลือกสีได้ ก�ำ หนดสปี ากกา โดยระบุคา่ สเี ปน็ ตวั เลข เพม่ิ หรอื ลดคา่ สปี ากกา เพิ่มหรอื ลดเฉดสีปากกา ก�ำ หนดเฉดสีของปากกา โดยระบคุ า่ เฉดสเี ป็นตวั เลข เพมิ่ หรอื ลดขนาดของปากกา กำ�หนดขนาดปากกา โดยระบขุ นาดเป็นตวั เลข ประทับตราตัวละคร สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 103

บล็อกค�ำส่งั สมุ่ (pick random) ในการเขยี นสครปิ ตโ์ ปรแกรมนอกจากการใชค้ �ำ สงั่ พนื้ ฐาน เพอื่ สรา้ งการเคลอ่ื นทอี่ ยา่ งงา่ ยแลว้ โปรแกรม Scratchยงั มคี �ำ สั่งส�ำ หรบั การสมุ่ ตวั เลข มรี ปู แบบและการใช้งาน ดงั นี้บล็อก คำ�อธิบาย ตวั อยา่ งการสุ่มตัวเลขจาก1 ถึง 10 ให้ตัวละครเคล่ือนท่ีไปข้างหน้าเท่ากับตัวเลขท่ีได้จากการสุ่มเลข 1 ถึง 10 ใหต้ วั ละครแสดงตวั เลขโดยการสมุ่ เลขจาก 1 ถงึ 10 ใหต้ วั ละครเคลอ่ื นทไี่ ปขา้ งหนา้ เทา่ กบั ตวั เลขทไี่ ดจ้ ากการสมุ่ เลข 1 ถงึ 10 โดยท�ำ ซ�้ำ คำ�สั่ง move เปน็ จ�ำ นวน 5 ครง้ั เคลอ่ื นที่ไปข้างหน้า 10 หนว่ ย โดยท�ำ ซำ้�คำ�สั่ง move 10 step เปน็ จำ�นวนครงั้ ตามตัวเลขท่สี มุ่ ได้104 แบบฝกึ ทักษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพื่อส่งเสรมิ ความคิดสร้างสรรค์

แบบฝึ กหัดเพ่ิมเติม สร้างโปรเจกต์ชือ่ ArtPractice แลว้ เขียนแนวคดิ และสคริปตใ์ หต้ วั ละครวาดรปู เพ่อื ใหไ้ ด้ผลลพั ธ์ ดงัตารางต่อไปนี้ ผลลัพธ์ แนวคิด สครปิ ต์สี่เหลีย่ ม 8 รปู 1) วาดรปู สีเ่ หล่ียม 1 รูป 2) ก�ำ หนดมุมในการวาดส่เี หลย่ี มรูป ตอ่ ไป 45 องศา 3) ทำ�ซ้�ำ ขอ้ 1 และ 2 จนครบ 8 ครง้ั กงจักร ……………………………………… หนว่ ยการเรยี นร้ทู ี่ 3 มหัศจรรย์งานศลิ ป์ ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ………………................................ธง แนวคดิ ที่ 1 1) วาดด้ามธง 2) วาดธงรปู สามเหลี่ยม แนวคดิ ที่ 2 1) วาดธงรปู สามเหลี่ยม 2) วาดดา้ มธง สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบนั ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 105

ผลลัพธ์ แนวคิด สคริปต์ธงหลากสี ……………………………………… ………………………………………วงกลม 2 วง ……………………………………… ………………………………………คล่ืน ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… 1) วาดคร่ึงวงกลมด้านบน 2) วาดรปู วงกลมด้านลา่ ง ท�ำ ซ�้ำ ขอ้ 1 และ 2 จนครบ 2 ครัง้ เปา้ ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ………………………………………106 แบบฝกึ ทกั ษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพ่อื สง่ เสรมิ ความคดิ สร้างสรรค์

ผลลพั ธ์ แนวคิด สคริปต์ดอกไม้สามมติ ิ ……………………………………… ……………………………………… หนว่ ยการเรยี นร้ทู ี่ 3 มหัศจรรย์งานศลิ ป์วงกลมดอกไม้ ……………………………………… ………………………………………นกขโี้ มโห ……………………………………… ………………………………………ต้นไม้ ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………... ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบนั สง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 107

ผลลพั ธ์ แนวคดิ สครปิ ต์กลีบดอกไม้ 1) กำ�หนดพิกัด x = -100,ดอกไม้ y = -80 2) ลากเส้นสั้นๆ 3) ก�ำ หนดมมุ หมุน 1 องศา 4) ทำ�ซ�้ำ ข้อ 2 และ 3 ไปจน 90 รอบ ได้กลบี ดอกไมค้ รงึ่ กลีบ 5) ……………………… 6) ……………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ………………………………….......108 แบบฝกึ ทกั ษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพอ่ื สง่ เสรมิ ความคดิ สรา้ งสรรค์

หนว่ ยการเรยี นร้ทู ี่ 3 มหัศจรรย์งานศลิ ป์สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 109

110 แบบฝกึ ทกั ษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพอ่ื สง่ เสริมความคิดสร้างสรรค์

หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 4 เกมสร้างสรรค์สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 111

หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี 4 เกมสร้างสรรค์ กิจกรรมท่ี 9 เร่อื ง มาสรา้ งเกมกนั เถอะ จุดประสงค์ ดา้ นการเขียนโปรแกรม 1.1 อธบิ ายองค์ประกอบและประเภทของเกม 1.2 สรา้ งประโยคเง่ือนไขโดยใช้บลอ็ กตวั ดำ�เนนิ การ >, < และ = 1.3 เขยี นสครปิ ต์ในการตรวจสอบเงอื่ นไขโดยใช้บล็อก if–else 1.4 ใช้กลมุ่ บลอ็ ก Variables ดา้ นความคิดสรา้ งสรรค์ พฒั นาทักษะด้านความคิดคล่องแคล่ว คดิ ยดื หยนุ่ คิดริเรมิ่ และคดิ ละเอยี ดลออ112 แบบฝึกทกั ษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพ่อื สง่ เสริมความคดิ สรา้ งสรรค์

ใบงานท่ี 9.1 รู้จักเกมสรา้ งสรรค์ รายช่อื สมาชิกในกลมุ่ ที.่ ........... 1..................................................................................2.................................................................................. 3..................................................................................4.................................................................................. 1 สมาชกิ ในกล่มุ ช่วยกันเขยี นชื่อเกมทเี่ คยเล่นมาใหม้ ากทสี่ ุด ......................................................... หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 4 เกมสร้างสรรค์......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 2 เลอื กเกมทเ่ี คยเลน่ 1 เกมจากข้อท่ี 1 แลว้ เขียนอธิบายกลไกหลักของเกม สว่ นติดตอ่ กับผใู้ ช้ และ การเลา่ เรอ่ื งราวลงในตาราง (ตอ้ งเปน็ เกมทไ่ี ม่ซ�้ำ กบั เกมในใบความรู้ที่ 9.1) ชอื่ เกม....................................................................................กลไกหลกั ของเกม ส่วนติดต่อกับผใู้ ช้ การเล่าเร่ืองราว................................................... ................................................... ...................................................................................................... ................................................... ...................................................................................................... ................................................... ...................................................................................................... ................................................... ...................................................................................................... ................................................... ...................................................................................................... ................................................... ...................................................................................................... ................................................... ...................................................................................................... ................................................... ...................................................................................................... ................................................... ................................................... สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบันสง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 113

3 เพ่ิมเตมิ ส่วนทคี่ ิดวา่ จะปรบั ปรุงเปล่ยี นแปลงใหเ้ กมในขอ้ 2 มีความน่าสนใจมากข้นึ ตามหวั ขอ้ ใน รปู หกเหล่ียม114 แบบฝกึ ทักษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพ่อื ส่งเสริมความคดิ สรา้ งสรรค์

ใบงานท่ี 9.2 มารูจ้ กั เง่อื นไขกันเถอะรายชอื่ สมาชิกในกล่มุ ท.ี่ ...........1..................................................................................2...........................................................................1 พจิ ารณาเง่ือนไข จากสถานการณ์ แลว้ ท�ำ เคร่ืองหมาย ลงในชอ่ งวงกลม พร้อมบนั ทกึ ผลลัพธ์ลำ�ดับ ข้ันตอนวิธกี าร สถานการณ์ พจิ ารณาเง่อื นไข ผลลัพธ์1.1 ถา้ ตำ�แหนง่ y > 0 แลว้ ตำ�แหนง่ x, y = (-20,50) จรงิ สปี ากกาคอื หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 4 เกมสร้างสรรค์ กำ�หนดสีปากกาเป็นสแี ดง ตั ว แ ป ร n o มี ค่ า เ ป็ น เท็จ1.2 ถ้า ตวั แปร no มคี า่ > 5 แล้ว 3 สีด�ำ สีแดง จริง ก�ำ หนดสีปากกาเป็นสนี �ำ้ เงิน เท็จ สปี ากกาคอื มิฉะนน้ั สนี ำ้�เงิน สีเขียว กำ�หนดสีปากกาเป็นสีเขียว ต�ำ แหน่ง x, y = (-30,20) จริง สปี ากกาคอื1.3 กำ�หนดสปี ากกาเปน็ สีเขียว เทจ็ สนี ำ�้ เงนิ ถ้า ตำ�แหน่ง x = 30 แลว้ สเี ขียว ปากกาเป็นสีนำ้�เงนิ สชี มพู มิฉะนั้น ปากกาเป็นสีชมพู1.4 ถา้ ตวั แปร count มีค่า < 30 แล้ว ตวั แปร count จริง พดู ว่าพูดวา่ นอ้ ยกวา่ 30 มีคา่ เปน็ 40 เท็จ ...................................มิฉะนั้น พูดว่าพดู วา่ มากกว่า 30 จรงิ ................................... เทจ็1.5 ถา้ ตวั แปร age มีค่า > 15 แล้ว ตัวแปร age มีค่าเป็น 10 พูดวา่ คณุ โตแล้ว มิฉะน้ัน พดู วา่ คณุ ยงั เดก็1.6 ถ้า ตัวแปร answer = เอก แลว้ ตวั แปร answer มคี า่ เปน็ นนุ่ จรงิ ................................... พูดว่า สวสั ดีครบั เอก เท็จ ................................... ................................... มฉิ ะน้ัน พดู ว่า ยินดที รี่ ูจ้ กั ครับ สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 115

2 ศึกษาใบความรทู้ ่ี 9.2 แลว้ พจิ ารณาสครปิ ต์ตอ่ ไปนี้ สครปิ ต์ อธบิ ายค�ำ ส่ัง ผลลพั ธ์2.1 1.กำ�หนดตวั แปร guess เป็น 10 2.ถ้า ตวั แปร guess นอ้ ยกว่า 10 แลว้ ตวั ละคร ไม่พูดอะไร2.2 เพราะว่า ตัวแปร guess ตวั ละครพดู วา่ Hello มีค่าเป็น 10 ทำ�ให้เงอ่ื นไข เป็น จรงิ เท็จ ดงั นัน้ จงึ ไมพ่ ดู ว่า Hello 1.กำ�หนดตัวแปร guess เป็น ………. ตวั ละคร พูดว่า ……………… 2.ถ้า ตัวแปร guess …………. ……. แลว้ เพราะว่า ตวั แปร guess ตวั ละครพดู วา่ …………………… มคี า่ เปน็ ........ ท�ำ ใหเ้ งื่อนไข มิฉะน้นั ตวั ละครพูดว่า rabbit เป็น จริง เทจ็ ดงั นนั้ จงึ พูดว่า rabbit2.3 1.กำ�หนดตัวแปร guess เป็น …………. ตวั ละคร พูดวา่ ……………… 2.ถ้า ตวั แปร guess ………...… ….… แลว้ เพราะวา่ ตวั แปร guess ตัวละครพดู ว่า ………………. มีค่าเปน็ ........ ทำ�ใหเ้ ง่ือนไข มิฉะน้ัน ตัวละครพดู วา่ rabbit เปน็ จริง เทจ็ ดงั นั้นจงึ ……………………….2.4 1. ……………………..……… เปน็ .............. ตวั ละคร พูดวา่ ……………… 2. ถา้ ............................................. แล้ว เพราะวา่ ........................... ............................................ มคี ่าเปน็ ........ ท�ำ ให้เง่อื นไข มฉิ ะน้ัน ..................................... เปน็ จรงิ เท็จ ดังนน้ั จึง ……………………….2.5 1. ……………………..……… เปน็ .............. ตวั ละคร พูดว่า …………….…… 2. ถ้า ............................................. แล้ว หยุดรอ แล้วพูดวา่ ................ ............................................ เพราะวา่ ตวั แปร guess มฉิ ะนนั้ ..................................... มีค่าเป็น ........ ทำ�ให้เงื่อนไขแรก 3. หยดุ รอ …….. วินาที เปน็ จริง เทจ็ 4. ถา้ ............................................. แลว้ ดงั นน้ั จงึ ……………….…………. ............................................ หยดุ รอ …….. วนิ าที มฉิ ะนน้ั .................................... ท�ำ ใหเ้ ง่ือนไขที่สองเปน็ จรงิ เทจ็ ดงั นน้ั จงึ .....................................116 แบบฝึกทกั ษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพ่อื สง่ เสริมความคดิ สรา้ งสรรค์

ใบงานท่ี 9.3 เกมทายตวั เลขชื่อ-สกุล ………………………………………………...……..…………………………เลขที…่ ………………. สรา้ งโปรเจกต์ใหม่ เกมทายตวั เลข (guess) จากตวั เลขทโี่ ปรแกรมสมุ่ มาใหร้ ะหว่าง 1 - 10 โดยเขยี นสคริปตใ์ หต้ ัวละครแมว ต่อไปน้ี1 สรา้ งตวั แปร guess โดยคลกิ เลือกกล่มุ บลอ็ ก จากนัน้ คลิก พมิ พ์ช่ือตวั แปร guess ในกล่องโตต้ อบ Variable name แลว้ คลิกปุ่ม OK สังเกตท่เี วที สง่ิ ทพี่ บคือ……………………………………................................................................... ถ้านำ�เครอื่ งหมาย ออก สังเกตท่ีเวที สง่ิ ท่พี บคือ ....................................................... หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 4 เกมสร้างสรรค์2 เขียนสครปิ ต์ กำ�หนดค่าใหก้ บั ตัวแปร guess ดว้ ยการใหโ้ ปรแกรมส่มุ ตวั เลข ระหว่าง 1 - 103 เพมิ่ บล็อก ask เพ่ือให้ผใู้ ช้ ทายค่า ของตวั แปร guess4 สรา้ งเง่ือนไขเพ่อื ตรวจสอบตวั เลขทร่ี บั เข้ามากบั ตัวแปร guess สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบนั สง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 117

5 คลิกปุ่ม แลว้ ทดสอบใส่ค่าตัวเลข 6 โปรแกรมดงั กล่าว จะสามารถทายตวั เลขได้ 1 คร้งั แต่ถ้าตอ้ งการให้ทายตวั เลขได้ 3 คร้ัง จะต้องเลอื ก ใช้บลอ็ กใด ให้เลอื กระหวา่ งบลอ็ ก forever และ repeat โดยทดลองใช้บล็อกทงั้ 2 เพ่ิมเข้าไปใน สคริปตใ์ นข้อ 4 แลว้ คลิกปุม่ ค�ำ ตอบคอื7 เพมิ่ บลอ็ ก ตอ่ ทา้ ยสครปิ ตท์ งั้ หมด (หลงั จากการใชบ้ ลอ็ ก repeat ในขอ้ 6) แล้วคลิกปมุ่ ทายตวั เลข สังเกตผลทีเ่ กิดข้ึน .....................................................................................................................8 ใหแ้ สดงคา่ ตวั แปร guess ดูคา่ ตัวแปร guess แลว้ ทายค่าตัวเลขใหถ้ กู ต้อง บนั ทกึ ผลลพั ธท์ ไี่ ด.้ ......................................................................................................................9 เพิม่ บลอ็ ก stop all ลงในสคริปต์เดิม (ในข้อ 4) ตามต�ำ แหนง่ แล้วกด ทายคา่ ตัวเลขให้ถูกต้อง บนั ทกึ ผลลพั ธท์ ไี่ ด.้ ......................................................................................................................10 บันทกึ โปรเจกตช์ ือ่ Guess_Number11 ปรับปรงุ เกมทายตัวเลขให้มคี วามน่าสนใจเพ่มิ เติมและบนั ทกึ เปน็ โปรเจกต์ใหมช่ ื่อ New_GNumber ฉันเรยี นรูว้ า่ ฉนั สงสัยวา่118 แบบฝึกทกั ษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพื่อสง่ เสรมิ ความคิดสรา้ งสรรค์

ใบความรู้ท่ี 9.1 องคป์ ระกอบและประเภทของเกม เกมบนคอมพิวเตอร์น้ันมีหลายประเภท แต่ละประเภทก็มีองค์ประกอบปลีกย่อยแตกต่างกัน เช่นเกมต่อสู้อาจจะต้องเน้นองค์ประกอบด้านความเหมือนจริงของภาพมากกว่าเกมแนวปริศนา อย่างไรก็ตามองคป์ ระกอบพ้นื ฐานของเกมท่นี กั พัฒนาจะตอ้ งคำ�นงึ ถึงมีดงั น้ี เกม กลไกหลกั ของเกม สว่ นติดต่อผูใ้ ช้ การเลา่ เรอ่ื งราว1. นกข้โี มโห ยิง โดยใช้หลักการทาง ฉากปอ้ มปราการ นก เน่อื งจากพระราชาหมู และเหล่า ฟสิ ิกส์ แต่ละตัว ไข่ หมูเขียว ลูกสมุนผู้เลอะเลือน ได้ขโมยไข่ ผเู้ ลน่ 1 คน หนังสต๊ิก ท้ังหมดไปจากคุณ ช่วยเหลือไข่ ใช้เมาส์ หรอื คยี ์บอรด์ ของคุณด้วยการพังป้อมปราการ หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 4 เกมสร้างสรรค์ เพื่อควบคุมการยิง แต่ละด่านด้วยกระสุนท่ีคุณมี..... หนังสติ๊ก เพ่อื ชงิ ไขค่ นื2. โอเอก็ ซ์ คิดกลวธิ ใี นเตมิ O หรอื X ตาราง 9 ชอ่ ง ผู้เล่น 2 คน ต่างประลองความ เพื่อให้ฝ่ายของตัวเองมีตัว ตัวอักษร O,X สามารถด้วยการเรียงอักษรใน อักษรเรียงครบ 3 ตัวใน ใช้เมาส์ เพ่ือคลิก ฝ่ายตนเองหากครบ 3 ตัวในแนว แนวใดก็ได้ ตำ�แหน่งการวางตัว ใดก็ได้ ฝ่ายที่ครบก่อนชนะโดย ผู้เลน่ 2 คน อกั ษร ผลดั กนั เตมิ ทีละ 1 ครง้ั3. ตีตวั ตุ่น ตตี ัวตนุ่ ตามต�ำ แหน่งทีต่ วั ฉากไร่ ตัวตุ่น ฆ้อน เจ้าตัวตุ่นจอมป่วนได้เข้ามาขุด4. หมากรกุ ตุ่นโผล่ออกมา หลุม ใช้เมาส์หรือ รูในไร่หัวผักกาดสร้างความเสีย ผเู้ ลน่ 1 คน คีย์บอร์ดเพ่ือควบคุม หายให้แก่ชาวไร่ ชาวไร่จึงไล่เอา การตี ฆ้อนตีหัวตัวตุ่นที่โผล่ขึ้นมา เพื่อ ขับไล่พวกมันออกไปจากไร่ของ ตนเอง เดินหมากตามแนวสีดำ� ตารางหมากฮอส หมากดำ�และหมากแดงแข่งขัน และกินหมากฝ่ายตรง ตวั หมาก 2 สี กันอย่างเอาเป็นเอาตายเพื่อ ข้ามให้ได้ หากเข้าฮอส ใ ช้ เ ม า ส์ เ พ่ื อ ค ลิ ก กำ�จัดฝ่ายตรงกันข้ามให้หลุด จะสามารถเดินหมากข้าม ต�ำ แหนง่ การวางหมาก จากกระดาน จบเกม นับหมาก ก ร ะ โ ด ด ใ น แ น ว สี ดำ � ไ ด้ ของแต่ละฝ่าย ฝ่ายท่ีมีหมากอยู่ มากกวา่ 1 ชอ่ งได้ บนกระดานมากเป็นฝ่ายชนะ ผู้เลน่ 2 คน สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 119

ก่อนการสร้างเกมควรกำ�หนดแนวทางว่าจะทำ�เกมออกมาในกลุ่มของเกมใด ซึ่งเป็นตัวกำ�หนดกลุ่มเป้าหมายของผ้เู ล่น เพือ่ เป็นแนวในการกำ�หนดเทคโนโลยที ีจ่ ะนำ�มาใช้งาน ประเภทของเกมมกี ารแบง่ ไวห้ ลายรปู แบบ โดยอาจแบง่ ตามการใช้ประโยชน์ เช่น เพื่อความสนุกสนาน เพื่อฝกึ ทักษะ หรือเพอื่ การเรียนการสอนหรือแบ่งตามลักษณะการสร้างภาพ เชน่ เกม 2 มติ ิ เกม 3 มติ ิ หรอื ขึ้นอยู่กับองค์ประกอบของเกม ซึง่ อาจแบ่งไดห้ ลายประเภท ดงั นี้ ประเภทเกม ตัวอยา่ งเกม1. เกมจ�ำ ลอง เป็นเกมที่พยายามเลียนแบบเหตุการณ์จริง เพื่อพัฒนาทักษะของผู้เล่น เช่น เกมการฝึกบิน จำ�ลอง เกมการขบั รถจ�ำ ลอง เกมสรา้ งเมอื ง เกมทำ�อาหาร เกมเลยี้ งสตั ว์2. เกมแอคชน่ั เปน็ เกมยิงปนื หรอื ตอ่ สู้ ท่ีผ้เู ลน่ เป็นตวั เอก ทตี่ ้องต่อสู้กบั ผูร้ ้าย ไปจนถึงสตั ว์ประหลาดต่างๆ ตามระดับการเล่นมีท้ังเล่นแบบคนเดยี วและเล่นเปน็ กลุ่ม3. เกมผจญภัย เป็นเกมที่ต้องเดินตะลุยไปตามฉากที่กำ�หนด เพ่ือทำ�ภารกิจให้สำ�เร็จในฉากนั้นๆ อาจจะมี อปุ สรรค ปญั หา หรอื มกี ารเกบ็ เงิน เกบ็ ของ หรือ หาสิง่ จำ�เป็นในระดับของเกมท่ีแตกต่างกัน ไป เชน่ หากุญแจเพ่อื เปดิ ประตู สะสมเหรียญเพ่ือซ้อื ของในเกม4. เกมอาร์พีจี เป็นเกมที่ต้องเล่นไปตามเน้ือเรื่องของเกม โดยระหว่างเดินทางจะพบศัตรู มีรูปแบบการต่อสู้ เป็นระบบผลัดกันเลน่ เพอื่ เลอื กท่จี ะตอ่ สู้ หรือ เลอื กใช้ของ หรือ ใช้พลังเวทมนต์5. เกมตอ่ สู้ เป็นเกมต่อสู้กันโดยมีตัวละครต่อสู้กันแบบตัวต่อตัว ไม่ว่าจะต่อสู้กับผู้เล่นด้วยกันเอง หรือ คอมพวิ เตอร์ก็ตาม ด้วยเทคนิคในการต่อส้เู ฉพาะตวั ตามตัวละครทเ่ี ลือกมาเล่น6. เกมวางแผน เป็นเกมที่ใช้ความคิด วางแผน นำ�กลยุทธ์มาใช้เพ่ือเอาชนะ เกมมีเรื่องราวเป็นนิทาน หรือ ตำ�นาน มตี วั ละครนำ�และการผกู เร่อื งเขา้ กับการต่อสู้ และวางแผนในเกม7. เกมปรศิ นา เปน็ เกมใชค้ วามคิดสำ�หรบั แก้ปัญหา ในแตล่ ะภารกจิ แต่ละจุดประสงค์ในเกม เชน่ เกมตัวต่อ เกมตอ่ เพชร เกมหาทางออก เกมนกขีโ้ มโห เกมหมากรุก เกมโอเอก็ ซ์8. เกมกฬี า เปน็ เกมทเี่ ลน่ เพอ่ื แขง่ ขนั โดยจ�ำ ลองการแขง่ ขนั กฎ และกตกิ ามาจากกฬี า และการแขง่ ขนั ทว่ั ไป เพ่ือการเปน็ ทีห่ น่ึงของการแข่งขนั เช่น เกมแขง่ รถ เกมแขง่ ฟุตบอล เกมตีเทนนสิ เกมวง่ิ แขง่9. เกมการศกึ ษา เป็นเกมที่สร้างข้ึนมาเพ่ือให้เล่นแล้วได้รับความรู้ตามวัตถุประสงค์ของเกมนั้นๆ สร้างไว้ เช่น เกมคำ�นวณคณิตศาสตร์ เกมสลับตัวอักษรภาษาอังกฤษให้เป็นคำ�ศัพท์ เกมเติมคำ�ลงในช่อง วา่ ง เกมทายรปู สัตว์ เกมสมการคณติ ศาสตร์ เกมฝกึ พมิ พ์120 แบบฝกึ ทักษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพ่อื สง่ เสรมิ ความคิดสรา้ งสรรค์

ใบความรู้ท่ี 9.2 เง่อื นไขบล็อก if, if-else บลอ็ ก if ใช้ในการทำ�งานแบบมีเงือ่ นไข (Condition) เพ่อื ควบคุมทศิ ทางการทำ�งาน ในการตัดสินใจอยา่ งใดอย่างหน่งึ โดยถ้าเง่ือนไขหลังใน เป็นจรงิ จะทำ�ค�ำ สั่งภายในบลอ็ ก if แต่ถา้ เง่อื นไขเปน็ เทจ็ จะไปท�ำ ค�ำ สัง่ ทตี่ อ่ จากบล็อก if ในกรณีทีเ่ ปน็ บลอ็ ก if else ถา้ หากเง่ือนไข เปน็ จรงิ จะทำ�คำ�สัง่ ภายในบล็อก if แต่ถา้ เง่ือนไขเป็นเทจ็ จะทำ�ค�ำ สง่ั ภายในบล็อก else การสรา้ งประโยคเงอ่ื นไขใน จะใชบ้ ลอ็ กในกลมุ่ เปน็ ตวั ด�ำ เนนิ การ เพอ่ื ชว่ ยในการประเมนิหรอื เปรียบเทียบเพอ่ื ให้ไดผ้ ลเปน็ จริงหรือเท็จ ใน Scratch มีกลุ่มบล็อก Operators ทมี่ ีตวั ดำ�เนนิ การเพ่อื นำ�มาใช้สร้างเงอ่ื นไขได้ ตัวอย่างเชน่ หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 4 เกมสร้างสรรค์ บล็อก ความหมาย ตัวอย่างการใช้งาน ผลลัพธ์ น้อยกว่า เทจ็ มากกวา่ จรงิ เทา่ กนั เทจ็ตัวอยา่ งการใชง้ านบลอ็ ก if และ if-else บลอ็ ก if-else บล็อก if สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 121

ถ้า ตัวแปร count มีค่า ถ้า ตัวแปร count มีคา่ เทา่ กบั 3 แล้วมากกวา่ 5 แล้ว กำ�หนดขนาดปากกาเปน็ ขนาด 10 ก�ำ หนดปากกาเป็นสีแดง มิฉะน้นั กำ�หนดขนาดปากกา เป็นขนาด 2ตวั อยา่ ง การเขยี นสคริปต์โปรแกรมตดั เกรด เทจ็ เทจ็ จรงิ เท็จ จริง เท็จ จรงิ จริง122 แบบฝึกทักษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพื่อสง่ เสริมความคิดสรา้ งสรรค์

ใบความรูท้ ่ี 9.3 ตัวแปรกลมุ่ บลอ็ ก Variables ตวั แปร (variables) คือ ชือ่ ทก่ี ำ�หนดข้ึนเพื่อใช้เก็บขอ้ มลู และเรียกใชใ้ นการทำ�งานต่างๆ การเรียกใชต้ ัวแปรในกลุ่มบล็อก จะต้องสรา้ งข้นึ เองโดยคลกิ จากน้นั ต้งั ชอ่ื ตวั แปร โดยควรใช้ชือ่ ที่มคี วามหมายทีส่ อดคล้องกบั ข้อมูล เช่น Name ใช้ส�ำ หรับเกบ็ คา่ ชื่อ, Score ใช้ส�ำ หรับเก็บคา่ คะแนน และ Count ใชส้ ำ�หรับการนบั ค่า เมือ่ สรา้ งตัวแปร count เสรจ็ แล้วจะมีบลอ็ กเกิดขนึ้ มาอกี 5 บล็อก คือ หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 4 เกมสร้างสรรค์ บลอ็ ก คำ�อธิบาย แสดงคา่ ตวั แปร ท่เี วที ซอ่ นคา่ ตวั แปร ทเ่ี วที กำ�หนดค่าเริ่มตน้ ใหก้ บั ตัวแปร count ใหม้ ีคา่ เปน็ -5 กำ�หนดค่าเริ่มต้นให้กับตัวแปร count ใหม้ ีคา่ เป็น 8 เปล่ียนค่าตวั แปร count เพม่ิ ข้นึ คร้งั ละ 1 หน่วย เปลย่ี นค่าตวั แปร count ลดลงคร้งั ละ 3 หนว่ ย แสดงตัวแปร count และข้อมูล ซ่อนตวั แปร count และข้อมูล สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 123

รูปแบบการแสดงข้อมลู ตัวแปรบนเวทมี ี 3 แบบ ดังนี้ รูปแบบ ค�ำ อธิบาย การแสดงบนเวที1. normal readout แบบเริ่มต้น2. large readout แบบขนาดใหญ่3. slider แบบแถบเลอื่ นโดยสามารถก�ำ หนดคา่ ตำ่�สดุ และสงู สุดของแถบเล่ือนได้ การกำ�หนดรูปแบบการแสดงข้อมูลตวั แปรทำ�ได้โดย คลิกขวาทต่ี วั แปรบนเวที จากนน้ั ใหเ้ ลือกรปู แบบที่ตอ้ งการ หากต้องการซ่อนการแสดงข้อมลู ตวั แปรบนเวทใี หค้ ลกิ ขวาท่ตี ัวแปรบนเวที จากนัน้ ให้เลือก hide ตวั แปรบนเวทจี ะถูกซอ่ น และ เครอ่ื งหมาย หน้าชื่อตวั แปรกจ็ ะหายไป124 แบบฝกึ ทกั ษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพือ่ ส่งเสรมิ ความคดิ สร้างสรรค์

หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี 4 หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 4 เกมสร้างสรรค์เกมสรา้ งสรรค์กจิ กรรมท่ี 10เร่ือง สมั ผสั สนกุจดุ ประสงค์ ดา้ นการเขียนโปรแกรม 1.1 สรา้ งชนิ้ งานโดยใชค้ ำ�ส่งั touching 1.2 สร้าง Variables เพอื่ ใชส้ ำ�หรับการนับ 1.3 เขียนสครปิ ตว์ นซ�ำ้ แบบมีการตรวจสอบเงอื่ นไขโดยใช้บลอ็ ก forever if และ repeat until ดา้ นความคดิ สรา้ งสรรค์ พฒั นาทักษะดา้ นความคิดยดื หยุ่น คิดรเิ ร่ิม และคิดละเอียดลออ สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบันส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 125

ใบงานท่ี 10.1 สัมผัสสนกุ ชอ่ื -สกลุ ………………………………………………...……..…………………………เลขท่…ี ………………. 1 สร้างโปรเจกต์ใหม่ โดยน�ำ เขา้ ตวั ละครยีราฟ เงาและพน้ื หลังจากโฟลเดอรช์ ือ่ activity10 บนเดสกท์ ็อป ของเครอ่ื งคอมพวิ เตอร์ 2 เขียนสคริปต์ใหต้ วั ละครยีราฟและเงาปรากฏตัว โดยวางอยูท่ ี่ต�ำ แหนง่ (141,-73) และ (-161,-73) ตาม ลำ�ดับ และปรับขนาดใหเ้ ล็กลง 52% ดังรูป การสัมผสั ตัวละคร 3 เขียนสคริปต์เพิ่มให้ยีราฟ เพื่อสร้างเง่ือนไขว่า เม่ือใดก็ตามถ้านำ�ตัวละครยีราฟมาสัมผัสกับเงาให้ร้อง เสยี ง Rattle แลว้ คลกิ ปมุ่ สังเกตผลลพั ธ์126 แบบฝึกทกั ษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพอื่ ส่งเสรมิ ความคดิ สร้างสรรค์

4 เพ่ิมสคริปต์ต่อจากเดิม โดยเม่ือตัวละครยีราฟสัมผัสกับเงาแล้วให้หายไปปรากฏตัว ณ จุดเดิม หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 4 เกมสร้างสรรค์ คลกิ ปุม่ สงั เกตผลลัพธ์ 5 เพ่มิ ตวั ละครยรี าฟอีก 1 ตัว โดยการ duplicate Sprite (คลกิ ขวาทตี่ ัวละครยรี าฟในสว่ นของแถบ รายการตัวละคร) 6 ปรบั ตัวละครยีราฟตวั ใหมใ่ หห้ ันอีกด้านโดยการ Edit Costumes จำ�วิธีการได้ม้ยั จำ�ไมไ่ ดด้ ู หน้าถดั ไป สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบันสง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 127

 คลกิ เลอื ก Sprite1  คลิกแท็บ Costumes  คลิกป่มุ Edit  คลิกปุม่ Flip Horizontally  คลิกปมุ่ OK 128 แบบฝกึ ทักษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพื่อสง่ เสรมิ ความคดิ สรา้ งสรรค์

7 ตัวละครยรี าฟตัวใหมจ่ ะมีสคริปตจ์ ากตวั ละครยีราฟตวั เดิมตดิ มาดว้ ย ใหป้ รับแกส้ คริปตด์ ังน้ี 7.1 ปรับต�ำ แหนง่ ของตัวละครยีราฟตัวใหมใ่ หเ้ ร่มิ ตน้ ปรากฏตัวท่ตี ำ�แหนง่ (25,-73) บนเวที 7.2 เปล่ียนบลอ็ ก เป็น คือ รอจนกระทง่ั เงอ่ื นไขเปน็ จรงิ และวนซ�ำ้ ไปเรอ่ื ยๆ สังเกตการทำ�งานของคำ�ส่งั เหมอื นหรือต่างกนั อยา่ งไร?การสมั ผสั สี เป็น 7.3 แก้ไขสคริปต์จากบล็อก หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 4 เกมสร้างสรรค์ โดยการเปล่ียนสีท�ำ ได้ดังน้ี  คลิกท่สี ี จะปรากฏหลอดดูดสี  เลอ่ื นเมาสไ์ ปดดู สที ต่ี วั ละครเงายรี าฟบนเวที 7.4 เปล่ียนเสยี งเมอ่ื ตวั ละครยีราฟตวั ใหมส่ มั ผัสกับสีของเงายีราฟ เปน็ เสียงเครื่องดนตรี 1 เลน่ โน้ตตัวท่ี 60 เปน็ เวลา 0.5 จงั หวะ (beat) 7.5 เมื่อตัวละครยรี าฟตวั ใหม่สมั ผัสเงาแล้วให้หายไปแลว้ มาปรากฏท่ตี �ำ แหนง่ เดมิ ยากมยั้ ลองท�ำ ดูนะจ๊ะ มีแนว ทางในหน้าถัดไป สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 129

สรุปค�ำ ส่ังในข้อ 7 ลองเขยี นสคริปต์ของยรี าฟตวั ใหมใ่ หถ้ ูกตอ้ ง คลกิ ป่มุ สงั เกตผลลพั ธ์130 แบบฝกึ ทักษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพือ่ สง่ เสริมความคิดสรา้ งสรรค์

8 สรา้ งตัวแปรชอื่ count ส�ำ หรบั เกบ็ ข้อมูลจำ�นวนครั้งในการสมั ผสั โดยมเี ง่อื นไขดังน้ี “เมอ่ื ยรี าฟตัวแรกสมั ผัสกบั เงา ใหน้ บั จำ�นวนการสมั ผัสในแตล่ ะครง้ั ”การสรา้ งตัวแปร count เพ่ือเก็บค่าการนบั8.1 เลือกกลุ่มบล็อก Variables8.2 คลกิ จากน้นั ตั้งชอ่ื ตัวแปรวา่ count หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 4 เกมสร้างสรรค์8.3 เขียนสครปิ ตเ์ พิม่ ให้กบั ยีราฟตวั แรก กำ�หนดคา่ เริ่มต้นให้กบั ตัวแปร count ให้เทา่ กับ 0 เปล่ียนค่า count เพ่ิมข้ึนคร้ังละ 1 หน่วย เมื่อยีราฟตัวแรกมีการสัมผัสกับเงา จากน้ันใส่เครื่องหมาย เพอื่ ให้แสดงค่าการนบั บนเวที สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 131

8.4 เขยี นสคริปตใ์ หย้ รี าฟตัวใหม่ โดยเม่อื ยรี าฟตัวใหม่สัมผัสกับเงา หรือยรี าฟตวั เดิม ใหล้ ดค่าการนบั ลง 1 หนว่ ย และหายไปอยู่ ณ ต�ำ แหนง่ เดิม 8.5 หากเพิ่มเตมิ เง่ือนไขว่าตอ้ งการให้หยุดการเลน่ สครปิ ตท์ ้งั หมดเมื่อคา่ ของ count < -5 ตอ้ งแก้ไขโปรแกรมโดย ใชบ้ ล็อกในข้อใด ใหเ้ ขยี นสคริปต์เพือ่ ทดสอบเง่อื นไขดงั กล่าว 9 ปรับปรุงโปรเจกต์ของตนเองใหม้ คี วามสนกุ และท้าทายตามตอ้ งการ132 แบบฝกึ ทกั ษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพ่ือส่งเสริมความคดิ สร้างสรรค์

ใบความรูท้ ่ี 10.1 สมั ผสั สนุกการวนซ้�ำแบบมีเง่ือนไข (Conditional Loop) การทำ�งานแบบวนซ�ำ้ โดยมีเง่ือนไข แบ่งได้เปน็ 2 ลักษณะ คือ การท�ำ ซ�ำ้ เมอ่ื เงือ่ นไขเปน็ จรงิ (forever if) และการทำ�ซ�ำ้ จนกวา่ เงอ่ื นไขจะเป็นจรงิ (repeat until)บลอ็ ก ความหมาย ตัวอย่างทำ � ซ้ำ � โ ด ย ต ร ว จ ส อ บ หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 4 เกมสร้างสรรค์เง่ือนไขก่อน ว่ายังเปน็ จรงิอยู่หรือไม่ ถ้าเง่ือนไขเป็นจริง จงึ จะทำ�ซ้ำ� ถ้าเง่อื นไข เดินไปขา้ งหน้าทีละ 10 หน่วย ต่อเมือ่ มกี ารกดแปน้ไมเ่ ปน็ จรงิ ก็จะหยดุ รอไป พมิ พ์ บนคียบ์ อรด์เรอื่ ยๆ ท�ำ ซ�ำ้ จนกวา่ เงอ่ื นไขจะเปน็จรงิหากเงื่อนไขเป็นจริงจะจบการท�ำ งานภายในลปู และ เดนิ ไปขา้ งหน้าทลี ะ 10 หน่วย จนกวา่ จะมีการไปท�ำ คำ�สง่ั ถดั ไป กดแปน้ พิมพ์ Space Bar บนคีย์บอรด์ และจะ หยุดการทำ�งานถงึ แมว้ ่าจะปล่อยแป้นพิมพบ์ น Space Bar แล้ว ก็จะไมเ่ ดนิ ต่อนอกจากน้ี ยงั มบี ลอ็ กท่เี ป็นค�ำ สั่งใชง้ านเฉพาะ โดยมีการตรวจสอบเงอ่ื นไข เชน่ บลอ็ ก wait untilบล็อก ความหมาย ตวั อยา่ ง หยุดรอเวลา จนกระทง่ั เงอ่ื นไข เป็นจรงิ จงึ จะท�ำ คำ�ส่ังต่อไป หยดุ รอเวลา จนกวา่ จะมกี ารกดแปน้ พมิ พ์ Space Bar แลว้ จึงหมุน 15 องศา สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 133

กลุม่ บลอ็ ก Sensing มบี ล็อกทใ่ี ช้ตรวจสอบการรับรูต้ ่างๆ เช่น การสัมผสั สี การสัมผสั ตัวละคร การตรวจสอบตำ�แหนง่ เมาส์ การตรวจสอบการกดแป้นพมิ พ์1. บลอ็ ก ใชต้ รวจสอบวา่ ตัวละครนนั้ สมั ผัสกับ ตวั ชเ้ี มาส์ ขอบเวที หรอื ตัวละครอื่นหรอื ไม่ ตัวอย่างการใชง้ าน คลิก ผลลัพธ์ที่ได้คือ เม่ือทดลองเล่ือน เมาส์สัมผสั ตัวละคร ตวั ละครจะแสดงค�ำ พดู ว่า Oh! Touching me แต่เมื่อเลอื่ นเมาสอ์ อกจะ แสดงค�ำ พูดวา่ Away2. บล็อก ตรวจสอบว่าตัวละครนน้ั สัมผัสกับสีท่ีกำ�หนดหรือไม่ ตัวอยา่ งการใช้งาน คลิก แล้วทดลองเลื่อนตัวละครไปทับสี ม่วง ผลลพั ธท์ ไี่ ดค้ อื จะแสดงคำ�พูดวา่ purple เป็นเวลา 1 วินาที134 แบบฝกึ ทกั ษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพ่ือส่งเสรมิ ความคิดสร้างสรรค์

หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 4 หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 4 เกมสร้างสรรค์เกมสร้างสรรค์กจิ กรรมท่ี 11เร่อื ง การควบคุม การโต้ตอบผา่ นเมาสแ์ ละการจบั เวลา จุดประสงค์ ดา้ นการเขยี นโปรแกรม 3.1 เขยี นสคริปต์ควบคมุ ตัวละคร การเคล่อื นที่ การหมุนผา่ นเมาส์และคยี บ์ อร์ด 3.2 ใช้บล็อก timer และ reset timer ในการก�ำ หนดเวลา ด้านความคิดสรา้ งสรรค์ พฒั นาทักษะด้านความคดิ ยืดหยุ่น คิดรเิ ริ่ม และคดิ ละเอยี ดลออ สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบนั ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 135

ใบงานท่ี 11 เกมผเี สื้อนอ้ ยช่อื -สกลุ ………………………………………………...……..…………………………เลขท…ี่ ……………….ศึกษาองค์ประกอบของเกมในข้อ 1-5 เล่อื นสวงิ ไปสมั ผสั กบั ผีเสื้อแลว้ คลกิ เมาส์ จับได้ 1 ตวั 1 ผังความคิดองคป์ ระกอบของเกม ได้ 1 คะแนน มเี วลา 20 วนิ าทีในการเลน่ เกม 1.หกลลักไก ฉาก-สวน ตัวละคร-ผีเส้อื , สวิง คะแนน และเวลาเกมผีเสือ้ ต2ดิ .ตส่อ่วผนู้ใช้ ผูเ้ ลน่ ควบคุมสวงิ ด้วยเมาส์ นอ้ ย มาชว่ ยจบั ผีเส้อื ที่ใกลจ้ ะสญู พนั ธ์ุ ซึ่งกำ�ลงั บนิ อยู่ใน 3เ.รอื่กงารราเลว่า สวน เพื่อนำ�ไปขยายพนั ธต์ุ ่อไป 2 วิธกี ารเล่นเกม ผเู้ ลน่ จะต้องลากเมาส์ควบคมุ สวิงใหเ้ คล่อื นทไ่ี ปจับผีเสอ้ื การจบั ผเี ส้ือ คอื เล่ือนสวงิ ให ้ สมั ผสั กับผีเสื้อแลว้ คลกิ เมาส์3 กติกาของเกม จับผเี ส้ือใหไ้ ดม้ ากท่ีสดุ ภายในเวลา 20 วินาที 4 เกณฑก์ ารใหค้ ะแนน คะแนน รางวลั โบนัส 1 คะแนน - เง่อื นไขในการใหร้ างวัล จบั ผเี สือ้ ได้ 1 ตัว136 แบบฝกึ ทักษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพอ่ื สง่ เสริมความคิดสรา้ งสรรค์

5 ออกแบบฉากและตัวละคร คำ�อธบิ าย พนื้ หลงั /ตวั ละครฉาก ฉากสวนผีเสื้อ ผีเสอ้ื กระพอื ปกี บินไปมาอยู่ในสวนแหง่ หนงึ่ สวงิ สวิงเคลื่อนทต่ี ามการเลอ่ื นของเมาส์ หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 4 เกมสร้างสรรค์ขนั้ ตอนการสร้างโปรเจกต์มดี งั น้ี 1 สรา้ งโปรเจกตใ์ หม่ช่อื Butterfly และลบตวั ละครแมวออก 2 เลอื กใชภ้ าพพ้นื หลังเป็นภาพ woods-and-bench 3 ใหใ้ ช้ตวั ละครผเี สอื้ ที่ไดส้ รา้ งขึ้นจากใบงานท่ี 2.2 หากไมม่ ตี วั ละครทไี่ ดส้ รา้ งไวจ้ ากใบงานท่ี 2.2 ใหส้ รา้ งใหม่ โดยเลอื กภาพผเี สอื้ กางปกี ชอื่ ภาพ butterfly1-a และผีเสอ้ื หบุ ปีกชื่อภาพ butterfly1-b จากโฟลเดอร์ Media\Costumes\Animals เปล่ียนชื่อตวั ละคร เป็น “ผีเส้ือ” เลอื กรูปแบบการหมนุ เป็นแบบหันหน้าซา้ ยขวา และ เขียนสคริปตใ์ ห้ตัวละครผีเสือ้ ขยบั ปกี เมื่อ และบนิ ไปกลับเม่อื ชนขอบเวที4 สร้างตัวละครสวิงโดยเลอื กไฟล์ wizardhat.png ในโฟลเดอร์ Media\Costumes\Things แลว้ เปลย่ี นชือ่ตัวละครเปน็ “สวงิ ” จากนั้นแกไ้ ขภาพใหเ้ ป็นดงั รปู และ set costume center ใหอ้ ยตู่ รงกลางสวงิ สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบนั ส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 137

5 เขยี นสครปิ ต์ให้กบั ตวั ละครสวงิ จากน้ัน คลิก แล้วสังเกตผลลัพธ์ 6 เพิ่มสครปิ ตใ์ หต้ ัวละครสวงิ กระจายสารวา่ “จบั ไดแ้ ลว้ ” เมือ่ จบั ผเี สอื้ ได้ด้วยการคลิก จากนนั้ เพม่ิ สครปิ ตใ์ หก้ บั ตวั ละครผเี สอื้ เมอ่ื ไดร้ บั สารวา่ “จบั ไดแ้ ลว้ ” และใหส้ รา้ งตวั แปร “จ�ำ นวน ผีเสอื้ ” เพ่ือเกบ็ จำ�นวนผีเสื้อทีถ่ ูกจบั ได้ โดยให้เพิ่มคา่ ตัวแปรครั้งละ 1 แลว้ ปรับปรงุ สครปิ ตเ์ พื่อยา้ ยต�ำ แหนง่ ตัวละครผีเส้ือแบบสุม่ จากนั้นคลกิ เพือ่ ลองไล่จบั ผเี ส้ือดู บันทึกผลลัพธ์ แนวคิด การเพมิ่ สคริปต์ เมอื่ ไดร้ ับสารวา่ “จับได้แล้ว” ตอ้ งคกู่ บั แนวคิด สร้างตวั แปรเพือ่ เก็บจ�ำ นวนผีเสือ้ ทจี่ บั ได้ แนวคิด การย้ายตำ�แหนง่ ผเี สอ้ื แบบสุม่ 7 กำ�หนดให้ “จำ�นวนผีเสอ้ื ” เร่ิมนบั 0 ใหม่ทุกครัง้ ท่ี คลิก138 แบบฝึกทักษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพ่ือส่งเสรมิ ความคิดสร้างสรรค์

การก�ำหนดเวลาในการเล่นเกม 8 กำ�หนดเวลาในการเลน่ เกม โดยเพิ่มตัวแปร “เวลา” แล้ว เพมิ่ สครปิ ตใ์ ห้กบั เวที เพ่อื จบั เวลา จากนน้ั คลิก และสงั เกตผลลัพธ์ อธบิ ายการท�ำ งานของสครปิ ต์9 แกไ้ ขสคริปต์ใน ข้อ 8 แล้ว คลกิ และสงั เกตผลลัพธ์ อธิบายการท�ำ งานของสคริปต์ หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 4 เกมสร้างสรรค์10 แก้ไขสครปิ ตใ์ น ข้อ 9 แล้ว คลกิ และ บนั ทึกผลลัพธ์ อธิบายการทำ�งานของสครปิ ต์11 ทดลองแก้ไขสคริปต์ใน ขอ้ 10 แล้ว คลิก และ บันทึกผลลพั ธ์ อธบิ ายการทำ�งานของสครปิ ต์ สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบนั สง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 139

11 จากผลลพั ธ์ในข้อ 8, 9, 10 และ 11 ผลลัพธแ์ ตกต่างกนั อยา่ งไร คิดว่าเพราะอะไร ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………….... 11 กำ�หนดเวลาในการเลน่ ใหเ้ ปน็ 20 วินาที140 แบบฝกึ ทกั ษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพือ่ ส่งเสริมความคดิ สรา้ งสรรค์

ใบงานท่ี 12 เกมลอลิงกนิ กลว้ ยช่อื -สกุล ………………………………………………...……..…………………………เลขท่…ี ……………….ศกึ ษาองค์ประกอบของเกมในข้อ 1-5 1 ผงั ความคดิ องค์ประกอบของเกมเกมลอลงิ 1.หกลลักไก ลิงเคล่อื นที่ไปสัมผัสกับกลว้ ย จบั ได้ 1 หวี ได้ 1 หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 4 เกมสร้างสรรค์กินกลว้ ย 2. สว่ น คะแนน ตดิ ตอ่ ผู้ใช้ มีเวลา 15 วนิ าทีในการเลน่ เกม ฉาก-ป่า ตวั ละคร-ลงิ , กล้วย คะแนน และเวลา ผู้เล่นควบคุมลิงดว้ ยคีย์บอรด์ 3เ.รื่อกงารราเลว่า มาชว่ ยกนั พานอ้ งลงิ ทก่ี �ำ ลงั หวิ ไปหากลว้ ยกนิ กนั เถอะ 2 วิธีการเล่นเกม ผเู้ ลน่ จะตอ้ งกดลกู ศรบนคยี บ์ อรด์ เพอ่ื ควบคมุ ลงิ ใหเ้ คลอื่ นทไ่ี ปกนิ กลว้ ย การกนิ กลว้ ย คอื เลอื่ นลิงใหส้ ัมผัสกับกลว้ ย3 กตกิ าของเกม ลงิ ไปกินกล้วยให้ไดม้ ากท่ีสุด ภายในเวลา 15 วินาที 4 เกณฑ์การให้คะแนน คะแนน รางวลั โบนสั 1 คะแนน - เงอ่ื นไขในการใหร้ างวลั กินกลว้ ยได้ 1 หวี สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 141

สรา้ งโปรเจกต์ โดยจะมตี วั ละคร 2 ตัว คอื (ลิง) และ (กล้วย) ลงิ จะเดิน เก็บกล้วยท่ีถูกสุม่ ตำ�แหนง่ ไว้ในป่า ผู้เลน่ จะตอ้ งใช้คยี บ์ อร์ดควบคุมทิศทางของลิงให้เคลือ่ นทไ่ี ปเกบ็ กล้วย เก็บได้ 1 หวี คิดเปน็ 1คะแนนขนั้ ตอนการสร้างโปรเจกต์มดี ังน้ี1 สรา้ งโปรเจกต์ใหมช่ อื่ monkey และลบตวั ละครแมวออก2 เลอื กใชภ้ าพพ้นื หลังเป็นภาพ woods 3 สร้างตัวละครลงิ โดยใช้ภาพ monkey แล้ว ทำ�การคดั ลอกภาพเปน็ ชุดตัวละครใหม่แลว้ กลบั ด้านภาพ4 เขยี นสคริปต์ให้ตัวละครลงิ จากนั้น คลกิ แล้วสงั เกตผลลพั ธ์ ลิงพูดคา่ x position = y position =5 เพิม่ สคริปต์ให้ตัวละครลิง จากนนั้ คลกิ แล้วสงั เกตผลลพั ธ์พร้อมตอบค�ำ ถาม เมือ่ กดแป้น ลกู ศรชีข้ นึ้ (up arrow) ค่า y เพิ่มขึ้น ลดลง6 เพิม่ สคริปต์ให้ตวั ละครลงิ จากน้นั คลกิ แลว้ สงั เกตผลลพั ธ์พร้อมตอบค�ำ ถาม เมอื่ กดแปน้ ลกู ศรชลี้ ง (down arrow) คา่ y เพม่ิ ขึ้น ลดลง142 แบบฝกึ ทักษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพื่อส่งเสรมิ ความคดิ สรา้ งสรรค์