Scratch-Final

สสาถขาาบคันอสมง พเสิวรเมิตกอารร สอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี





ห วนย รา รเ ยี รนกูีคำ�นำ� สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) มีนโยบายในการยกระดับคุณภาพการ เรียนรู้ วทิ ยาศาสตร์ คณติ ศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี โดยสว่ นหนง่ึ ของการด�ำ เนนิ การนน้ั สสวท. ไดจ้ ดั ใหม้ กี ารวจิ ยั พฒั นาและ เผยแพร่ หลักสูตร สอ่ื อุปกรณ์และกระบวนการเรียนรู้ ทีม่ มี าตรฐานทัดเทียมนานาชาติ มีความ เหมาะสมกบั ผูเ้ รยี นทกุ กลมุ่ เปา้ หมาย และนำ�ไปเผยแพรส่ ู่กลุม่ เป้าหมายอย่างทั่วถงึ สาขาคอมพวิ เตอร์ สสวท. ไดด้ �ำ เนนิ โครงการการวจิ ยั และพฒั นาหลกั สตู ร “การเขยี น โปรแกรม Scratch เพอื่ สง่ เสรมิ ความคดิ สรา้ งสรรค”์ ซงึ่ เปน็ การพฒั นาขดี ความสามารถดา้ น ICT ให้มีประสิทธิภาพ และสอดคลอ้ งกับทกั ษะทจ่ี �ำ เปน็ ของผเู้ รยี นในศตวรรษท่ี 21 (21st century skills) ในสว่ นของทกั ษะดา้ นความคดิ สรา้ งสรรค์ และทกั ษะดา้ นไอซที ี โดยการพัฒนาหลักสูตรนี้จะ เปน็ การปลกู ฝังพน้ื ฐานดา้ นกระบวนการ ทักษะ ในการพัฒนาความคดิ สรา้ งสรรค์ ซง่ึ จะนำ�ไปสูก่ าร คิดแกป้ ญั หาท่แี ปลกใหม่ หรอื ประดิษฐ์คดิ คน้ สิง่ ท่แี ปลกใหม่ โดยการใชภ้ าษาโปรแกรมที่เข้าใจงา่ ย ไมซ่ บั ซอ้ น กระตนุ้ ใหผ้ เู้ รยี นมคี วามตอ้ งการในการเรยี นวชิ าการโปรแกรมในขน้ั สงู ในระดบั การศกึ ษา ทสี่ งู ขึน้ และเลือกเป็นวชิ าชีพ เพอ่ื สร้างแรงงานคณุ ภาพของประเทศด้าน ICT เข้าสู่ประชาคมอาเซยี น ในปี 2558 ตอ่ ไป ทง้ั นี้ หลกั สตู รดงั กลา่ วเปน็ หลกั สตู รส�ำ หรบั นกั เรยี นระดบั ชนั้ ประถมศกึ ษาตอนปลาย และมธั ยมศึกษาตอนตน้ การจัดทำ�เอกสารชุดน้ีได้รับความร่วมมืออย่างดีย่ิงจากครูผู้สอนวิชาเทคโนโลยี สารสนเทศและการส่ือสาร ผู้ทรงคุณวุฒิ และนักวิชาการสาขาคอมพิวเตอร์ สสวท. จึงขอ ขอบคณุ ไว้ ณ ที่นี้ สสวท. หวังเป็นอย่างย่ิงว่าเอกสารฉบับนี้จะเป็น ประโยชน์แกส่ ถานศึกษา และผู้เก่ยี วขอ้ งทุกฝ่าย ทไ่ี ดใ้ ชเ้ อกสารเลม่ นไ้ี ปปรบั ปรงุ และพฒั นาการจดั การเรยี นการสอนใหเ้ ขา้ กบั สภาพทอ้ งถน่ิ ตาม ความเหมาะสม และหากมขี อ้ เสนอแนะใดที่จะให้เอกสารนี้สมบูรณ์ย่ิงข้ึน โปรดแจ้ง สาขาคอมพวิ เตอร์ สสวท. ทราบดว้ ยจกั ขอบพระคณุ ยง่ิ สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี กรกฎาคม 2556B แบบฝึกทักษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพือ่ ส่งเสริมความคดิ สรา้ งสรรค์

หนว ย การ เร ยี นร ูี หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 การสรา้ งภาพเคลื่อนไหวประกอบเสียงดนตรี สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบันส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี C

สารบัญ หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี 1 การสรา้ งภาพเคล่ือนไหวประกอบเสียงดนตรี กิจกรรมท่ี 1 เรื่อง สำ�รวจโปรแกรม Scratch • ใบงานท่ี 1.1 มาร้จู ักโปรแกรม Scratch กันเถอะ 3 • ใบงานที่ 1.2 โปรเจกต์แรกของฉัน 6 • ใบความรทู้ ่ี 1.1 รจู้ ักโปรแกรม Scratch 11 • ใบความรทู้ ่ี 1.2 บลอ็ กสรา้ งภาพเคลอ่ื นไหวอย่างงา่ ย 18 กิจกรรมที่ 2 เร่ือง พ้ืนหลงั และตัวละคร • ใบงานท่ี 2.1 สร้างและสลบั พ้ืนหลัง 20 • ใบงานที่ 2.2 เพม่ิ ลบ และหมุนตัวละคร 23 • ใบความรู้ท่ี 2.1 พน้ื หลังและตัวละคร 29 กิจกรรมที่ 3 เร่อื ง สนกุ กับเสียง • ใบงานท่ี 3.1 สนกุ กับเสยี ง 33ห วนย รา รเ ยี รนกูี หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 2 การสรา้ งนิทาน กจิ กรรมที่ 4 เร่อื ง เรมิ่ รา่ งสร้างนทิ าน• ใบงานท่ี 4.1 ตามรอยนทิ าน 41• ใบงานที่ 4.2 สรา้ งบทละครโตต้ อบ 44 • ใบความรทู้ ี่ 4.1 นิทาน “กบกบั หนชู รา” 48• ใบความรู้ท่ี 4.2 บลอ็ ก ask และบล็อก join 54กิจกรรมที่ 5 เรื่อง กระจายสารอย่างสร้างสรรค์• ใบงานที่ 5.1 กระจายสารและรับสาร 57• ใบงานที่ 5.2 ศึกษาบทบาทจากสครปิ ต์ 63 • ใบความรทู้ ่ี 5.1 การกระจายสารและรับสาร 66กจิ กรรมที่ 6 เรื่อง ร่วมใจกนั เล่านิทาน• ใบงานที่ 6.1 นกั เลา่ นทิ านนอ้ ย 70• ใบความรทู้ ่ี 6.1 การเขียนแผนผังความคดิ และการเขียนสตอรบี อร์ด 75D แบบฝึกทกั ษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพอ่ื ส่งเสรมิ ความคิดสร้างสรรค์

หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี 3 มหัศจรรยง์ านศลิ ป์ หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 การสรา้ งภาพเคลื่อนไหวประกอบเสียงดนตรี กจิ กรรมที่ 7 เรือ่ ง เส้นตรงหลงทาง • ใบงานที่ 7.1 เสน้ ตรงหลงทาง 81 • ใบความรู้ท่ี 7.1 มมุ และทิศทาง 86 กจิ กรรมที่ 8 เรอ่ื ง ภาพสวยดว้ ยมอื เรา • ใบงานท่ี 8.1 ลากเส้นเลน่ ลาย 93 • ใบงานท่ี 8.2 ตัวปมั๊ 99 • ใบความรทู้ ่ี 8.2 การส่งั งานแบบวนซ�ำ้ 102 หน่วยการเรียนรูท้ ่ี 4 เกมสรา้ งสรรค์ กิจกรรมท่ี 9 เรื่อง มาสร้างเกมกนั เถอะ หนว ย การ เร ีย นร ู ี• ใบงานที่ 9.1 ร้จู กั เกมสรา้ งสรรค์ 113 • ใบงานท่ี 9.2 มารจู้ ักเงื่อนไขกันเถอะ 115 • ใบงานที่ 9.3 เกมทายตวั เลข 117 • ใบความรู้ท่ี 9.1 องค์ประกอบและประเภทของเกม 119 • ใบความรทู้ ่ี 9.2 เง่อื นไข 121 • ใบความรู้ท่ี 9.3 ตวั แปร 123 กจิ กรรมท่ี 10 เรือ่ ง สมั ผัสสนกุ• ใบงานท่ี 10.1 สัมผัสสนุก 126• ใบความรู้ที่ 10.1 สมั ผสั สนุก 133กจิ กรรมที่ 11 เรอ่ื ง การควบคุม การโตต้ อบผา่ นเมาสแ์ ละการจบั เวลา• ใบงานท่ี 11.1 เกมผีเส้อื นอ้ ย 136• ใบงานท่ี 11.2 เกมลอลงิ กนิ กล้วย 141 • ใบความรทู้ ่ี 11.1 การควบคุมตวั ละคร กบั เวลา 144• ใบความรูท้ ่ี 11.2 การควบคุมตวั ละครด้วยคยี ์บอรด์ 146กจิ กรรมที่ 12 เรือ่ ง การพัฒนาเกมสร้างสรรค์• ใบงานที่ 12.1 การพฒั นาเกมสรา้ งสรรค ์ 148สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบันส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี E

ีูกนร ีย เร าร ยนว หF แบบฝึกทักษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพื่อส่งเสรมิ ความคิดสร้างสรรค์



หนว่ ยการเรียนรูท้ ่ี 1 การสร้างภาพเคล่ือนไหวประกอบเสยี งดนตรี กิจกรรมท่ี 1 เร่ือง สำ� รวจโปรแกรม Scratch จดุ ประสงค์ ด้านการเขียนโปรแกรม 1.1 อธิบายหลักการโปรแกรมเบือ้ งตน้ 1.2 บอกส่วนประกอบของโปรแกรม Scratch 1.3 ใชง้ านโปรแกรมเบอ้ื งต้นและการก�ำ หนดคา่ ในบลอ็ กของโปรแกรม Scratch 1.4 เขยี นสครปิ ต์ให้ตัวละครเคล่ือนท่ีด้วยกลมุ่ บล็อก Motion เชน่ บล็อก move, If on edge bounce 1.5 เปลย่ี นชดุ ตวั ละครเพอ่ื ใหม้ องเหน็ เปน็ ภาพเคลอ่ื นไหวดว้ ยกลมุ่ บลอ็ ก Looks เชน่ บลอ็ ก Next costume 1.6 บนั ทกึ โปรเจกต์ ดา้ นความคดิ สรา้ งสรรค์ พัฒนาทักษะดา้ นความคดิ ละเอยี ดลออ2 แบบฝึกทกั ษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพือ่ สง่ เสริมความคิดสรา้ งสรรค์

ใบงานท่ี 1.1 มารูจ้ กั โปรแกรม Scratch กนั เถอะชือ่ -สกุล ………………………………………………...……..…………………………เลขที่………………….1 ศึกษาใบความรทู้ ่ี 1.1 เรือ่ งรจู้ ักโปรแกรม Scratch หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 การสรา้ งภาพเคลื่อนไหวประกอบเสียงดนตรี2 เปิดโปรแกรม Scratch โดยดับเบลิ คลิกท่เี มนลู ัดรปู แมวบนเดสกท์ อ็ ป จะปรากฏหนา้ ตา่ งโปรแกรม ดงั รปู ให้ใสห่ มายเลข  ถึง  ในชอ่ งวา่ งของแตล่ ะข้อใหส้ มั พนั ธก์ นั      หมายเลข……………… มี ทใ่ี ชเ้ ปลีย่ นภาษาของโปรแกรม Scratch ได้ การเขยี นสครปิ ต์ใหต้ ัวละคร ต้องวางบล็อกที่หมายเลข………………………….................... เมือ่ คลกิ การแสดงผลจะปรากฏที่หมายเลข…………………………….…….............. หมายเลข………………ประกอบด้วยกลุม่ บล็อกต่างๆ ทใี่ ชใ้ นการเขยี นสครปิ ต์ ถา้ คลิกท่กี ลุ่มบลอ็ ก Looks จะแสดงบล็อกในกลุ่มท่ีหมายเลข………………….................... หมายเลข………………เปน็ พน้ื ทแ่ี สดงรายการตวั ละคร และเวที หมายเลข………………แสดงข้อมลู ของตวั ละครที่เลอื ก เครื่องมอื ทใี่ ช้ในการประทบั ตราตวั ละครอยูท่ ่หี มายเลข……………………………................ สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 3

3 สรา้ งโปรเจกต์ใหมด่ งั นี้ คลกิ เมนู File -> New จะได้ตัวละครแมวหนึง่ ตัวบนเวทวี า่ งเปล่า ตัวละครแมวนี้ มีช่อื ว่า...............................4 เขยี นสครปิ ต์ให้ตัวละครแมวเดิน 10 หน่วย โดยท�ำ ตามขนั้ ตอนดังนี้3.1 คลกิ กลุม่ บลอ็ ก Motion แลว้ ลากบลอ็ ก ไปวางบนพื้นทเ่ี ขียนสคริปต์3.2 คลิกกลุ่มบลอ็ ก Control แล้วลากบล็อก มาวางต่อเชื่อมด้านบนของบล็อก ดงั รูป คลกิ ท่ีมมุ ขวาบนของเวที ปรากฏผลลัพธค์ ือ……………………….……………………… ทดลองเปล่ยี นแปลงค่าตัวเลขในช่องวา่ ง แล้วคลิก สังเกตผลลพั ธ์ทีเ่ กดิ ข้ึน 5 ถ้าตอ้ งการให้ตัวละครแมวเดนิ ถอยหลงั จะท�ำ อยา่ งไร .................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................4 แบบฝึกทกั ษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพือ่ ส่งเสรมิ ความคิดสร้างสรรค์

6 บันทึกโปรเจกตท์ ที่ ำ�ช่อื activity1_1 ดังนี้  คลิกเมนู File -> Save หรือ Save As จะปรากฏกรอบโต้ตอบ Save Project ดงั รปู หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 การสรา้ งภาพเคลื่อนไหวประกอบเสียงดนตรี    พมิ พช์ ือ่ ผทู้ �ำ โปรเจกต ์ พิมพร์ ายละเอยี ดเกย่ี วกบั โปรเจกต์ พมิ พช์ ือ่ โปรเจกต์ activity1_1  คลิกปุม่ โปรเจกต์จะถูกบนั ทกึ ไวท้ ี่ My Documents\Scratch Projects\7 ปดิ หน้าต่างโปรแกรม Scratch สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 5

ใบงานท่ี 1.2 โปรเจกต์แรกของฉัน ชื่อ-สกลุ ………………………………………………...……..…………………………เลขที่…………………. 1 ศึกษาใบความรูท้ ่ี 1.2 เร่ือง บล็อกสร้างภาพเคลื่อนไหวอย่างง่าย 2 เปดิ โปรเจกต์ช่อื activity1_1 ท่ไี ดส้ รา้ งไวจ้ ากใบงานที่ 1.1 ดงั น้ี  คลกิ เมนู File -> Open จะปรากฏกรอบโตต้ อบ Open Project  เลอื ก activity1_1 คลกิ ปมุ่   ป่มุ My Projects โดยท่ัวไปในการบันทึกไฟล์ ของโปรแกรม scratch จะถูกบันทึกไว้ใน โฟลเดอร์ My Documents\Scratch Projects\ โดยผเู้ รยี นสามารถคลกิ ทป่ี มุ่ My Projects ทอ่ี ยดู่ า้ นซา้ ยมอื เพื่อเปดิ ไฟลต์ า่ งๆ ท่ีไดบ้ นั ทกึ ไว้6 แบบฝึกทักษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพอื่ สง่ เสริมความคิดสรา้ งสรรค์

3 คลิกทแ่ี ทบ็ Costumes ให้สงั เกตตัวละคร Sprite1 หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 การสรา้ งภาพเคลื่อนไหวประกอบเสียงดนตรี 3.1 ตัวละคร Sprite1 มีชดุ ตวั ละคร.............ชดุ 3.2 ชดุ ตวั ละครแตล่ ะชดุ มีชือ่ อะไรบ้าง 1 ………………………………………………………….. 2 ………………………………………………………….. Animation (แอนเิ มชัน่ ) Animation หมายถงึ การน�ำ ภาพนงิ่ หลายๆ ภาพมาแสดงต่อเนอื่ งกนั โดย มกี ารก�ำ หนดชว่ งเวลาของการแสดงภาพนิ่งแตล่ ะภาพ ท�ำ ให้เห็นเป็นภาพเคลอ่ื นไหว3.3 คลกิ กลุ่มบลอ็ ก Looks เพิม่ บลอ็ ก คลิก แล้วสงั เกตและบนั ทึกผลลัพธ์ผลลพั ธ์คอื ................................................................................................................................... สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบันสง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 7

4 ถ้าต้องการให้แมวเคลอื่ นทีต่ ่อเน่อื งไปเรือ่ ยๆ ทำ�ไดโ้ ดยเขยี นสครปิ ต์ใหต้ วั ละครแมวดงั น้ี   คลิกทีก่ ลุ่มบล็อก Control  ลากบลอ็ กคลุมบลอ็ ก สงั เกตว่าจะปรากฏแถบสีขาวเมือ่ มีการลากบล็อก มาต่อกับบลอ็ ก หรือเม่ือลากบล็อก คลมุ4.1 คลกิ สังเกตผลลัพธ์ท่เี กดิ ขึ้น คอื ......................................................................................4.2 คลกิ สงั เกตผลลัพธท์ เี่ กิดขึ้น คือ ....................................................................................... แย่แล้ว!!! แมวหาย ไม่ต้องตกใจแก้ได้โดย คลิกขวาที่ Sprite ในสว่ นของรายการตวั ละคร แลว้ เลอื ก show แคน่ นี้ อ้ งเหมียวก็กลับมาแลว้ ^^8 แบบฝกึ ทกั ษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพ่ือสง่ เสริมความคดิ สร้างสรรค์

5 คลิกกลุ่มบล็อก Control เพมิ่ บล็อก คลกิ แลว้ สังเกตและบันทึกผลลพั ธ์ ผลลัพธ์6 ทดลองเปลี่ยนตวั เลขในบลอ็ ก หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 การสรา้ งภาพเคลื่อนไหวประกอบเสียงดนตรี 6.1 เปลยี่ นตัวเลขท่ีมคี ่ามากกวา่ 1 เช่น 2, 3 ผลลัพธท์ ี่ได.้ ..................................................... 6.2 เปลย่ี นตัวเลขทมี่ ีค่านอ้ ยกวา่ 1 เชน่ 0.1, 0.5 ผลลัพธ์ทีไ่ ด้................................................ 6.3 เปล่ียนตัวเลขท่มี คี า่ ติดลบ เชน่ -1, -2 ผลลัพธ์ทไี่ ด้........................................................7 คลกิ กลุ่มบลอ็ ก Motion เพม่ิ บลอ็ ก คลิก แลว้ สังเกตและบนั ทกึ ผลลัพธ์............................................................................................................................................................................................................................................................................................ สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบนั สง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 9

8 ทดลองคลิกปมุ่ รปู แบบการหมุนทั้ง 3 ลักษณะ ( ) แลว้ สังเกตผลลพั ธ์ จากนั้นวงกลมล้อมรอบ รูปตวั ละครที่เป็นผลลัพธห์ ลังชนขอบเวทีรูปแบบการหมุน หลังจากชนขอบดา้ นขวา หลังจากชนขอบดา้ นซ้าย8.1 ปุ่ม8.2 ป่มุ 8.3 ปุ่ม 9 คลิกที่ เพอื่ หยุดการทำ�งาน เลอื กการหมนุ แบบ แลว้ หมุนเส้นสนี �ำ้ เงิน  ที่ปรากฏท่ขี อ้ มลู ของ ตัวละครทีถ่ ูกเลือก (Sprite1) แลว้ สงั เกตผลลพั ธท์ ่ีเกดิ ข้นึ  เส้นสนี ำ�้ เงนิ ใชท้ ำ�อะไร 10 ใหย้ า้ ยตวั ละครแมวบนเวทีไปที่ตำ�แหน่งใกลเ้ คยี ง X : 100 , Y : 100 11 บนั ทึกโปรเจกตช์ อ่ื MyfirstProject10 แบบฝึกทักษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพ่ือสง่ เสริมความคิดสร้างสรรค์

ใบความรูท้ ่ี 1.1 รูจ้ กั โปรแกรม Scratch โปรแกรม Scratch (อา่ นว่า สะ – แครช) เป็นโปรแกรมภาษา ท่ีผูเ้ รยี นสามารถสร้างชนิ้ งานได้อยา่ งงา่ ย เชน่ หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 การสรา้ งภาพเคลื่อนไหวประกอบเสียงดนตรีนทิ านท่ีสามารถโต้ตอบกบั ผ้อู ่านได้ ภาพเคล่อื นไหว เกม ดนตรี และศลิ ปะ และเมื่อสร้างเป็นช้นิ งานเสรจ็ แล้ว สามารถนำ�ช้ินงานท่ีสร้างสรรค์น้ี แสดง และแลกเปลี่ยนความคิดเห็นร่วมกับผู้อื่นบนเว็บไซต์ได้ ทำ�ให้ผู้เรียนได้เรียนรู้หลักการทางคณติ ศาสตร์ และแนวคดิ การโปรแกรมไปพรอ้ มๆ กบั การคดิ อยา่ งสรา้ งสรรค์ มเี หตผุ ล เปน็ ระบบ และเกดิ การท�ำ งานรว่ มกนั1. สว่ นประกอบหลักของโปรแกรม  หน้าตา่ งการทำ�งานของโปรแกรม Scratch มีส่วนประกอบหลักดังน้ี       แถบเมนเู ครอ่ื งมอื (Toolbar) ปุ่มเปลี่ยนภาษาปุ่มบนั ทกึ โปรเจกต์ปุ่มเผยแพรผ่ ลงานทางเว็บไซต์ http://scratch.mit.edu/ สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 11

 เครอื่ งมือเวที (Stage Toolbar) ปมุ่ ประทบั ตราตัวละคร ปมุ่ ลบตัวละคร ปมุ่ เพ่มิ ขนาดตวั ละคร ปมุ่ ลดขนาดตัวละคร ปุ่มแสดงเวทขี นาดเล็ก ปุ่มแสดงเวทีขนาดใหญ่ ปุม่ นำ�เสนอ ขอ้ มลู ของเวที หรอื ตัวละครที่ถกู เลอื ก (Sprite Header Pane)  กลมุ่ บล็อก (Block Palette)  บล็อกในกลมุ่ ทีเ่ ลอื ก  พ้นื ท่ที �ำ งาน (Script Area) เวที (Stage) รายการตวั ละคร และเวทที ใ่ี ชใ้ นโปรเจกต์ปัจจุบัน (Sprites Pane)2. รูจ้ กั โปรเจกต์ โปรเจกตใ์ น Scratch มีโครงสร้าง 3 สว่ นประกอบดว้ ย 2.1 เวที (Stage) 2.2 ตวั ละคร (Sprite) 2.3 สครปิ ต์ (Script) สครปิ ต์ (Script) เวที (Stage)12 แบบฝกึ ทกั ษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพอ่ื สง่ เสริมความคิดสรา้ งสรรค์ ตวั ละคร (Sprite)

2.1 เวที หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 การสรา้ งภาพเคลื่อนไหวประกอบเสียงดนตรี เวทมี ีขนาดกว้าง 480 หนว่ ย สงู 360 หนว่ ย ในแต่ละโปรเจกต์มีเวทเี ดยี ว จงึ มีช่อื เดียวและไม่สามารถเปล่ียนชอ่ื ได้ เวทีใชแ้ สดงผลการท�ำ งานของสคริปต์ (script) เสยี ง (sound) หรอื พน้ื หลงั (background) ได้ และพนื้ หลังทจี่ ะแสดงบนเวทจี ะต้องมขี นาดไมเ่ กนิ ขนาดของเวที (480 X 360) ถ้าพ้ืนหลงั ที่ใช้มีขนาดใหญ่กวา่ โปรแกรม Scratch จะลดขนาดพ้ืนหลงั น้นั อัตโนมัติเพอื่ ให้พอดีกบั ขนาดของเวที    รายละเอยี ดของเวที  แทบ็ Scripts  แท็บ Backgrounds  แท็บ Sounds  สรา้ งพน้ื หลงั ใหม่ (New Background)  พน้ื หลงั ล�ำ ดบั ที่ 1 และ 2 การบอกต�ำ แหน่งใดๆ บนเวทีจะบอกโดยใช้คา่ (x, y) เช่น ต�ำ แหน่งกลางเวที จะมีคา่ (x, y) เป็น (0, 0) สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบนั สง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 13

2.2 ตัวละคร ตัวละครแต่ละตัวจะมีข้อมูลแตกต่างกัน โดยสามารถคลิกที่ภาพตัวละครในพื้นที่แสดงรายการตัวละคร เพื่อดูข้อมลู ของตัวละครนัน้ เช่น ตัวละครปลาทองในโปรเจกต์ Aquarium มขี อ้ มูลดังตาราง   หมายเลข ขอ้ มลู รายละเอยี ดข้อมลู ตัวละคร  Creature 6  ชือ่ ตวั ละคร x: -166 y: 125  104 องศา  ตำ�แหนง่ บนเวที หันไดเ้ ฉพาะซ้ายหรือขวา ทิศทางการเคลื่อนที่ (direction) ลากตัวละครไมไ่ ด้ รปู แบบการหมุนของตัวละคร มี 3 ลกั ษณะ หมุนไดร้ อบทิศทาง หันไดเ้ ฉพาะซา้ ยหรอื ขวา ห้ามหมนุ การลากตวั ละครในโหมดนำ�เสนอ หรือบนเวบ็ ไซต์ แม่กญุ แจปิด แมก่ ญุ แจเปดิ2.2.1 ช่อื ตัวละคร โปรแกรมจะตัง้ ช่ือตัวละครให้เปน็ Sprite1, Sprite2, Sprite3… ตามล�ำ ดบั ทสี่ ร้างข้นึ โดยอัตโนมตั ิถา้ ตอ้ งการเปลยี่ นชื่อตัวละครให้พิมพช์ อื่ ใหม่บนแถบช่อื หมายเลข  ตามภาพดา้ นบน14 แบบฝกึ ทักษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพือ่ สง่ เสริมความคดิ สรา้ งสรรค์

2.2.2 ชดุ ตวั ละคร หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 การสรา้ งภาพเคลื่อนไหวประกอบเสียงดนตรี ชุดตัวละคร (Costumes) เป็นภาพของตัวละคร ซึ่งสามารถเปลี่ยนแปลงภาพเดิม หรือเพ่ิม ภาพใหม่ และอาจเขียนสคริปตเ์ พิม่ ให้กบั ตัวละครเปลยี่ นชุด หรือให้มองเห็นเป็นการเคล่ือนไหวในรูปแบบต่างๆ ตามตอ้ งการ  รายละเอียดชดุ ตวั ละคร   แทบ็ Costumes   สร้างชุดตวั ละครใหม่  ชุดตวั ละคร ในตวั อยา่ งเป็น ชดุ ของตัวละครชอื่ Creature 1 ชือ่ ชดุ Jellyfish1 มีลกั ษณะสขี าว และ Jellyfish2 มีลกั ษณะโปรง่ ใส2.3 สครปิ ต์ สคริปต์คือชุดคำ�ส่ังสำ�หรับตัวละครหรือเวที เพ่ือสั่งให้ตัวละครหรือเวทีทำ�งานตามวัตถุประสงค์ท่ีต้องการโดยการเลือกสครปิ ตจ์ ากกล่มุ บล็อก ซ่งึ แบง่ เปน็ 8 กลมุ่ ดงั น้ีกลุ่มบล็อก การทำ�งาน การเคลอ่ื นไหว เช่น เคลอื่ นทไ่ี ปขา้ งหน้า หมุนไปทางซ้ายหรือขวา การควบคมุ เชน่ การวนซ้ำ� การตรวจสอบเงื่อนไข การแสดง เชน่ พูด คดิ เปลย่ี นขนาด การรับรู้ เชน่ การสัมผัส คลกิ เมาส์ จบั เวลา การแสดงเสยี ง เช่น เล่นเสียงสตั ว์ กลอง โน้ต ตัวดำ�เนนิ การ เชน่ บวก และ หรือ ปากกา เช่น ยกปากกาขึน้ ตงั้ ค่าสีปากกา ตัวแปร เชน่ สรา้ งค่าตัวแปร เมื่อคลิกทีก่ ลมุ่ บลอ็ กใด จะปรากฏบลอ็ กในกลมุ่ น้ัน บล็อกสำ�หรับตัวละครและเวทอี าจมคี วามแตกตา่ งกนั บ้างเช่น กล่มุ บลอ็ ก Motion ของตัวละครจะมบี ล็อกดงั รปู ดา้ นซา้ ย ส่วนรปู ดา้ นขวาเปน็ ของเวทีซ่ึงไม่มบี ล็อก Motion เนื่องจากเวทเี คลือ่ นทีไ่ มไ่ ด้ สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 15

บล็อก Motion สำ�หรบั ตวั ละคร ไมม่ ีบลอ็ ก Motion สำ�หรับเวที สครปิ ตห์ นง่ึ ๆ ประกอบไปดว้ ยบลอ็ กมาเรยี งตอ่ กันเป็นกลุ่ม บางบล็อกสามารถอยู่ข้างในหรือซ้อนอยู่ บนบลอ็ กอื่นได้ ตัวอย่างการเขียนสคริปต์ส่ังให้แมงกะพรุน เคล่อื นท่ี ก่อนเขียนสคริปต์ตอ้ งเลือกตวั ละครก่อน แลว้ นำ� บลอ็ กท่ตี ้องการมาเรยี งตอ่ กันในพน้ื ทสี่ �ำ หรับเขียนสครปิ ต์ 3. การส่ังใหโ้ ปรเจกตเ์ ร่ิมท�ำงานและหยุดท�ำงาน การส่ังใหโ้ ปรเจกตเ์ ริม่ ทำ�งาน ท�ำ ไดโ้ ดยคลิก ซงึ่ อยู่มมุ ขวาบนของเวที โดยทุกสครปิ ต์ของทุกตวั ละครและเวที ทเี่ ริม่ ตน้ สคริปต์ด้วยบล็อก จะเริม่ ท�ำ งานพร้อมกนั และถา้ ต้องการหยดุ การทำ�งานทั้งโปรเจกต์ ใหค้ ลิก16 แบบฝึกทักษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพอ่ื ส่งเสริมความคิดสรา้ งสรรค์

4. การบนั ทึกโปรเจกต์ คลกิ เมนู File -> Save หรอื Save As จะปรากฏกรอบโตต้ อบ Save Project  พิมพช์ ่ือผู้ท�ำ โปรเจกต ์  พิมพร์ ายละเอียดเกีย่ วกับโปรเจกต์  พมิ พช์ ่ือโปรเจกต์ คลิกปุม่ โปรเจกต์จะถกู บันทกึ ไว้ท่ี My Documents\Scratch Projects\ จะได้ไฟลข์ อ้ มูลท่มี ี หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 การสรา้ งภาพเคลื่อนไหวประกอบเสียงดนตรี ส่วนขยายเป็น .sb ในโฟล์เดอรท์ ใ่ี ช้บนั ทกึ งาน เชน่ MyFirstProject.sb     สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 17

ใบความรู้ท่ี 1.2 บลอ็ กสร้างภาพเคล่อื นไหวอยา่ งงา่ ย การสรา้ งโปรเจกตใ์ นโปรแกรม Scratch สามารถสรา้ งตวั ละครไดห้ ลายตัว ซึง่ ตวั ละครแต่ละตัว จะมชี ุดตัวละครอย่างนอ้ ยหน่ึงชุด และสามารถเพ่ิมเติมได้ การท�ำ ใหต้ วั ละครเคลอ่ื นไหวจะใชว้ ิธีเปลยี่ นสลับชดุ ตัวละครไปมาอยา่ งรวดเรว็พร้อมกบั สั่งให้ตัวละครเคลื่อนทใ่ี นลกั ษณะใดลกั ษณะหนงึ่ โดยมีการเขยี นสครปิ ต์จากกลุ่มบล็อกดงั ต่อไปนี้1. กลมุ่ บลอ็ ก Motionบล็อกทใ่ี ชใ้ นตัวละคร ความหมาย ไปข้างหนา้ หรือถอยหลัง ตัวอย่าง ไปขา้ งหนา้ 10 หน่วย ถ้าตวั ละครชนขอบให้สะทอ้ นกลบั2. กลุม่ บล็อก Looksบล็อกทใี่ ช้ในตัวละคร ความหมาย เปล่ียนชดุ ตัวละครเป็นชุดถัดไปทมี่ ีอยใู่ นรายการ3. กลมุ่ บล็อก Control ความหมาย บล็อกที่ใชใ้ นตัวละคร การทำ�งานซ�้ำ ไมร่ ู้จบ หยดุ รอเป็นเวลา 1 วนิ าที18 แบบฝกึ ทักษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพอ่ื สง่ เสริมความคิดสรา้ งสรรค์

หน่วยการเรียนรูท้ ่ี 1 หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 การสรา้ งภาพเคลื่อนไหวประกอบเสียงดนตรีการสร้างภาพเคล่ือนไหวประกอบเสยี งดนตรีกจิ กรรมท่ี 2เร่ือง พื้นหลงั และตัวละครจดุ ประสงค์ ดา้ นการเขยี นโปรแกรม 1.1 เพิม่ และสร้างตวั ละครใหมด่ ้วย Paint Editor และ export ตวั ละครออกไปเป็นไฟล์ 1.2 เพม่ิ และสลับพ้นื หลงั ดว้ ยบล็อก next background และ switch to background ในกลุม่ บล็อก Looks 1.3 ลบตัวละครและพ้ืนหลัง 1.4 ระบตุ �ำ แหนง่ ด้วยค่า (x, y) และรปู แบบการหมุนของตัวละคร ด้านความคดิ สรา้ งสรรค์ พัฒนาทกั ษะด้านความคดิ คลอ่ งแคลว่ คดิ ยืดหย่นุ คิดรเิ รมิ่ และคิดละเอยี ดลออ สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 19

ใบงานท่ี 2.1 สรา้ งและสลบั พน้ื หลัง ชือ่ -สกุล ………………………………………………...……..…………………………เลขที่…………………. 1 เปดิ โปรเจกต์ MyfirstProject ทส่ี รา้ งจากใบงานท่ี 1.2 2 เพ่ิมพืน้ หลังของเวที ดงั นี้  คลกิ ที่ Stage  คลิกแท็บ Backgrounds  20 แบบฝกึ ทักษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพอื่ สง่ เสรมิ ความคิดสรา้ งสรรค์

การเลอื กพืน้ หลังจากไฟล์ภาพ3 คลิกปุ่ม จะปรากฏหนา้ ตา่ ง Import Background ซ่ึงมโี ฟลเดอรภ์ าพกลุ่มตา่ งๆ ในทีน่ ี้ใหเ้ ลือกภาพ beach-malibu จากโฟลเดอร์ Nature ดังน้ี ดับเบลิ คลิกทีโ่ ฟลเดอร์ Nature จะปรากฏภาพต่างๆ ทีเ่ ป็นภาพธรรมชาติ หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 การสรา้ งภาพเคลื่อนไหวประกอบเสียงดนตรี คลิกทภ่ี าพ beach-malibu  คลกิ ปุ่ม ภาพพื้นหลังที่เลือกจะปรากฏบนเวที และรายการพื้นหลัง  สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 21

4 ลบพืน้ หลงั background1 โดยคลกิ ปุ่ม สงิ่ ท่ีปรากฏคอื ………………………………………………… 5 เพิ่มพื้นหลังจากไฟล์ช่ือ boardwalk จากโฟลเดอร์ Backgrounds\Outdoors\ ด้วยวิธีการเช่นเดียวกับ ข้อ 3 ท่ผี า่ นมา 6 เขยี นสครปิ ตใ์ ห้กบั เวทดี ังนี้ ผลลัพธ์เพิม่ สครปิ ต์ ผลลัพธ์ 6.1 ให้เปล่ยี นค่า wait เป็น 10 คลกิ ผลลพั ธท์ ่ีได.้ ........................................................................ 6.2 ให้เปลีย่ นค่า wait เปน็ 1 คลกิ ผลลัพธท์ ไี่ ด้......................................................................... 7 บนั ทกึ เป็นโปรเจกตใ์ หม่ ชือ่ activity2_122 แบบฝกึ ทักษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพ่ือสง่ เสรมิ ความคดิ สร้างสรรค์

ใบงานท่ี 2.2 เพ่มิ ลบ และหมุนตวั ละครชื่อ-สกุล ………………………………………………...……..…………………………เลขท…่ี ……………….1 ศึกษาใบความรทู้ ี่ 2.1 เรื่อง พ้ืนหลงั และตวั ละคร2 สรา้ งโปรเจกต์ใหม่ จากน้ันใหล้ บตวั ละครแมว โดยใช้เคร่อื งมอื ลบตวั ละครแมวออกไป หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 การสรา้ งภาพเคลื่อนไหวประกอบเสียงดนตรี3 เพม่ิ ตัวละครจากไฟล์ภาพ ดังนี้  คลกิ ท่ปี ุ่ม (Choose new sprite from file) จะปรากฏหนา้ ตา่ ง New Sprite ดังรูป    ดบั เบลิ คลิกโฟลเดอร์ Animals แล้วเลอื กชดุ ตัวละครรูปผีเส้อื ทีช่ ่อื Butterfly1-a  คลกิ ปมุ่ 4 เปล่ียนชอ่ื Sprite1 เป็น ผีเสอื้ สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบนั ส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 23

5 เพมิ่ ชดุ ตวั ละครทชี่ อ่ื Butterfly1-b ใหก้ บั ตวั ละครผเี สอื้ แลว้ สรา้ งสครปิ ตเ์ พมิ่ เตมิ ใหก้ บั ตวั ละครผเี สอ้ื เพอื่ ให้ขยบั ปกี ได้ ตามวิธีการในใบงานท่ี 1.2 6 สง่ ออกชดุ ตวั ละครผเี สอ้ื โดยคลกิ ขวาทตี่ วั ละคร เลอื ก export this sprite ใหน้ �ำ ไปจดั เกบ็ ไวใ้ นโฟลเดอร์ Costumes\Animals 7 ชอ่ื ตวั ละครทสี่ ง่ ออกคอื ...............................................................................ม.ี ...............ชดุ ตวั ละคร 8 ให้เพิ่มตวั ละครโดยให้เลือกตวั ละครท่เี พง่ิ สง่ ออกไป ชอื่ ตวั ละครทไี่ ดค้ อื ........................................ สงั เกตวา่ ตวั ละครทเ่ี พิม่ ข้ึนใหมน่ ี้ มีสครปิ ตม์ าใหด้ ้วยเลยหรือไม่ ................................................... ผเู้ รยี นคดิ วา่ ประโยชนข์ องการสง่ ออกตวั ละครคอื อะไร .................................................................. .............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................ 9 เพิม่ ตัวละครแบบสุม่ โดยคลกิ ที่ป่มุ (Get surprise sprite) 9.1. ตวั ละครทไี่ ดค้ อื ................................................................................................................... 9.2. ตวั ละครทไี่ ดเ้ หมอื นหรอื ตา่ งกบั เพอ่ื นหรอื ไม.่ ........................................................................ 10 เพิ่มตวั ละครแบบวาดข้นึ เอง โดยคลกิ ท่ปี มุ่ จะปรากฏหน้าตา่ ง Paint Editor ใหส้ รา้ งตัว ละครใหมเ่ ป็นรปู ตัวย้มิ และตัง้ ชอื่ ตวั ละครเป็น smile ดงั รปู24 แบบฝึกทกั ษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพ่ือส่งเสริมความคิดสรา้ งสรรค์

10.1. เพ่มิ ชดุ ตวั ละคร ให้กบั ตวั ละคร Smile ดงั นี้ คลิกปุ่ม เพ่ือสร้างชุดตัวละคร ใหม่รูปวงกลมเหมือนกับชุดตัวละคร cos- tume1  คลิกปุ่ม เพื่อแก้ไขชุดตัวละคร costume2 จะปรากฏหน้าตา่ ง Paint Editor หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 การสรา้ งภาพเคลื่อนไหวประกอบเสียงดนตรี ปรับแก้ชุดตัวละครตามภาพ แล้วคลิก เครื่องมอื เพอื่ ขยายขนาดรปู ภาพ คลิกปุม่   สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบันสง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 25

10.2. เพ่ิมสคริปต์ให้กับตัวละคร smile ท่ีเพ่ิงสร้างข้ึน ให้สลับชุดตัวละครได้ ดังที่ได้ทำ�มาแล้วใน ใบงาน 1.2 เพือ่ ใหต้ วั ละคร smile มกี ารยืดหดสลับกันตลอดเวลา 10.3. สง่ ออกตัวละครโดยนำ�ไปจดั เก็บไวท้ โี่ ฟลเดอร์………….........ชือ่ ชุดตัวละครคอื ………......... 11 ถ้าตัวละครอยใู่ นตำ�แหน่งตอ่ ไปน้ี 11.1 x = -200 และ y = 60 11.2 x = 100 และ y = -20 11.3 x = -50 และ y = -120 ให้ทำ�เคร่ืองหมาย × ระบตุ ำ�แหน่งตามท่ีโจทยก์ ำ�หนดให้26 แบบฝกึ ทักษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพอื่ สง่ เสรมิ ความคิดสร้างสรรค์

12 วาดเส้นทศิ ทางของตวั ละคร ตามทีร่ ะบลุ งในช่องผลลัพธ์ ทศิ ทาง ผลลพั ธ์12.1 -45 องศา12.2 75 องศา หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 การสรา้ งภาพเคลื่อนไหวประกอบเสียงดนตรี13 คลกิ ตวั ละคร smile เพ่ือเขียนสคริปตใ์ หก้ ับตัวละคร smile ดงั นี้ สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบนั ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 27

14 เพิ่มสครปิ ตต์ ่อไปนีใ้ ห้กับตวั ละคร smile สังเกตผลทไ่ี ดเ้ มอ่ื คลกิ ปุ่ม จะตอ้ งคลิก ..........คร้งั ตัวละครจะกลับมาอยู่ ต�ำ แหน่งเดิม15 ปรับปรงุ สคริปตใ์ หก้ ับตวั ละคร smile สังเกตผลที่ไดเ้ ม่ือคลกิ ปุ่ม จะต้องคลกิ ..........ครง้ั ตวั ละครจะกลับมาอยู่ ต�ำ แหน่งเดิมจากข้อ 14 และ 15 การใช้คำ�ส่ัง และแตกต่างกนั อย่างไร……………………………………….……………………………………………………….………..................……………………………………….……………………………………………………….………………16 ใหค้ ลกิ ท่ีตวั ละครทีเ่ พม่ิ มาในขอ้ 9 แล้วเขยี นสคริปตใ์ ห้ตวั ละครมกี ารเคลอื่ นไหว ตามจนิ ตนาการ17 บันทึกเปน็ ไฟลใ์ หม่ ชอื่ activity2_2วันน้ีฉนั คน้ พบอะไรแปลกใหม่28 แบบฝึกทักษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพื่อส่งเสรมิ ความคดิ สร้างสรรค์

ใบความรู้ท่ี 2.1 พน้ื หลงั ตัวละคร หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 การสรา้ งภาพเคลื่อนไหวประกอบเสียงดนตรี การสร้างโปรเจกตเ์ พื่อให้มีการเปลีย่ นภาพพืน้ หลังของเวทีได้หลายภาพ และการทำ�ให้ตัวละครสามารถเคลอ่ื นท่ีไปไดใ้ นทิศทางตา่ งๆ สามารถเขียนสคริปตใ์ ห้ตวั ละครหรอื พน้ื หลังแยกสว่ นกัน เพื่อสั่งงานใหเ้ กิดเหตุการณ์ทีต่ ่างกนั แต่แสดงผลการท�ำ งานไปพร้อมๆ กัน ซึ่งบลอ็ กท่ใี ช้มีดงั ตอ่ ไปน้ี1. บลอ็ กในกลมุ่ บล็อก Looks ของเวที เพ่ือสลับพ้นื หลัง สลับพน้ื หลงั ตวั อยา่ ง สลบั พน้ื หลังเป็นพื้นหลัง background1 สลับพ้นื หลังเป็นพ้นื หลงั ถัดไปทมี่ อี ยใู่ นรายการ2. บลอ็ กในกลมุ่ บล็อก Motion เพ่ือใหต้ ัวละครเคล่ือนท่ไี ปในทิศทางต่างๆ หมุนตามเข็มนาฬกิ า ตัวอย่าง หมนุ ตามเขม็ นาฬกิ า 15 องศา หมุนทวนเข็มนาฬิกา ตัวอย่าง หมนุ ทวนเข็มนาฬิกา 15 องศา ระบทุ ศิ ทางที่ตอ้ งการ ตวั อยา่ ง ระบทุ ศิ ทาง 90 องศา ไปท่ีตำ�แหนง่ (x, y) บนเวที ตวั อยา่ ง ไปตรงกลางเวที (x=0, y=0) ตงั้ ค่าต�ำ แหนง่ ตวั ละครไปด้านซ้ายหรือขวา ตวั อยา่ ง ตงั้ ค่าตวั ละครไปทีต่ �ำ แหนง่ x = 0 คือ กลางเวที x = 240 คือ ขอบขวาสดุ x = -240 คือ ขอบซา้ ยสดุ ต้ังค่าต�ำ แหน่งตัวละครไปด้านบนหรือด้านลา่ ง ตัวอยา่ ง ตั้งคา่ ตวั ละครไปที่ต�ำ แหน่ง y = 0 คอื กลางเวที y = 180 คอื ขอบบนสดุ y = -180 คือ ขอบลา่ งสุด สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบันส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 29

การก�ำหนดทิศทางและต�ำแหนง่ การเคล่ือนท่ีของตัวละคร เสน้ สนี �ำ้ เงนิ เปน็ ตวั ก�ำ หนดทศิ ทางการเคลอื่ นทขี่ องตวั ละคร ในภาพแมวมที ศิ ทางการเคลอ่ื นท่ี 108 องศา ทศิ ทางการเคลอ่ื นทที่ ร่ี ะบุในโปรแกรม Scratch เชน่ 0 0 องศาจะมที ิศทางการเคลอ่ื นทไี่ ปด้านบน 90 องศาจะมที ิศทางการเคลอ่ื นที่ไปทางขวา-90 -90 องศาจะมที ศิ ทางการเคลื่อนท่ไี ปทางซา้ ย 180, -180 องศาจะมีทิศทางการเคลอ่ื นทไี่ ปด้านลา่ ง -1 80 1 80 ตัวอยา่ ง ตัวละครแมวอยู่บนเวทีที่ ต�ำ แหนง่ x: 100 y:100 บนเวที และมีทศิ ทางการเคลอื่ นท่ี 108 องศา30 แบบฝกึ ทกั ษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพ่อื ส่งเสรมิ ความคิดสร้างสรรค์

การหมุนของตวั ละคร ถ้าค่าเป็นบวก จะเปน็ การหมุนตามเขม็ นาฬกิ า ถ้าคา่ เป็นลบจะหมนุ ทวนเข็มนาฬกิ า เช่น-180 มีทิศทางการเคลือ่ นทไี่ ปด้านลา่ งเหมอื นกับทศิ 180 องศา แตเ่ ปน็ การหมนุ ทวนเขม็ นาฬิกา ตวั อย่าง การระบทุ ศิ ทางของตัวละครในโปรแกรม Scratch เหนือ (อดุ ร) หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 การสรา้ งภาพเคลื่อนไหวประกอบเสียงดนตรี 0 องศาตะวนั ตกเฉยี งเหนอื (พายัพ) ตะวันออกเฉยี งเหนอื (อสี าน)ตะวนั ตก (ประจิม) -90 องศา 90 องศา ตะวันออก (บูรพา) ตะวนั ตกเฉยี งใต้ (หรด)ี ตะวนั ออกเฉยี งใต้ (อาคเนย)์ 180 องศา ใต้ (ทักษิณ) การเคล่ือนที่ไปได้ในทิศทางต่างๆ ของตัวละครจะไม่เกี่ยวข้องกับลักษณะการหันหนา้ ของตวั ละคร ดงั นั้นในการทำ�ใหต้ วั ละครเคลือ่ นท่ี ผู้เรยี นควรท�ำ ความเข้าใจกบั ประเดน็นี้ เพ่ือให้การแสดงผลการเคล่ือนทขี่ องตัวละครมีลักษณะเป็นธรรมชาติมากท่สี ุด สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบันสง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 31

หนว่ ยการเรียนรูท้ ่ี 1 การสรา้ งภาพเคล่อื นไหวประกอบเสียงดนตรี กิจกรรมท่ี 3 กิจกรรมท่ี 3 เร่อื ง สนุกกบั เสียง จดุ ประสงค์ ดา้ นการเขียนโปรแกรม 1.1 เพมิ่ เสียงให้ตัวละครโดยการแทรกไฟลเ์ สียง 1.2 เพม่ิ เสียงให้ตวั ละครโดยใชโ้ ปรแกรมบนั ทึกเสยี ง 1.3 เขียนสครปิ ตเ์ พ่ือเล่นเสยี งดว้ ยกลุ่มบลอ็ ก Sound โดยใชบ้ ล็อก Play sound, Play note ดา้ นความคดิ สร้างสรรค์ พัฒนาทักษะด้านความคิดยดื หยนุ่ คิดริเรมิ่ และคดิ ละเอยี ดลออ32 แบบฝึกทักษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพอื่ สง่ เสริมความคิดสรา้ งสรรค์

ใบงานท่ี 3.1 สนกุ กบั เสยี ง หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 การสรา้ งภาพเคลื่อนไหวประกอบเสียงดนตรี ชื่อ-สกุล ………………………………………………...……..…………………………เลขที…่ ………………. 1 สร้างโปรเจกต์ใหม่ เขียนสครปิ ต์ให้ตวั ละครแมวท้ัง 3 แบบ สงั เกตผลลพั ธแ์ ต่ละสคริปต์ 1.1 1.2 1.3 ผลลพั ธข์ อง 3 สคริปต์นี้แตกต่างกันอยา่ งไร 2 เพ่ิมเสียงใหต้ วั ละคร   คลิกแทบ็ Sounds   คลกิ ปุ่ม Import  จะปรากฏหนา้ ตา่ ง Import Sound  คลิกที่โฟลเดอร์ Animal  คลิกปมุ่ OK สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบันส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 33

 เลือกไฟล์ Horse คลิกปุ่ม OK จะปรากฏช่ือไฟล์ Horse เขยี นสครปิ ต์ play soundแล้วคลกิ ที่สคริปต์ เพอื่ สงั เกตผลลัพธ์ผลลัพธ์ท่ไี ด้คอื ............................................................................................................................................................................................................................................3 เพม่ิ เสียงใหต้ ัวละครโดยใชเ้ คร่อื งมอื บันทกึ เสยี ง คลิกแท็บ Sounds คลิกปมุ่ จะปรากฏหนา้ ต่าง Sound Recorder คลิกป่มุ เพื่อบนั ทกึ เสียงผา่ นไมโครโฟน คลกิ ปุ่ม เพอื่ สิน้ สดุ การบนั ทกึ เสยี ง เสยี งจะถกู บันทึกไว้ และปรากฏชื่อไฟล์ recording134 แบบฝึกทักษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพอื่ ส่งเสรมิ ความคิดสร้างสรรค์

 เขียนสคริปต์ play sound หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 การสรา้ งภาพเคลื่อนไหวประกอบเสียงดนตรี แล้วคลกิ ท่สี คริปต์ เพอ่ื สังเกตผลลัพธ์ ผลลัพธท์ ี่ได้คอื ............................................. .................................................................. .................................................................. 4 เขียนสคริปต์ แล้วตอบคำ�ตอบตอ่ ไปน้ี ผลลัพธท์ ี่ได้ คอื เพลง...................................................... ...................................................................................... เขยี นโนต้ ดนตรขี องทอ่ นเพลงดงั กลา่ ว................................ ........................................................................................ ........................................................................................ ....................................................................................... ........................................................................................ ....................................................................................... ตารางแสดงเสยี งดนตรีกบั ค่าตัวเลขในบล็อกเสยี งดนตรี ค่าตัวเลขในบลอ็ ก play note เสยี งดนตรี ค่าตวั เลขในบลอ็ ก play note โด 48 โด (สูง) 60 เร 50 เร (สงู ) 62 มี 52 มี (สูง) 64 ฟา 53 ฟา (สูง) 65 ซอล 55 ซอล (สูง) 67 ลา 57 ลา (สูง) 69 ที 59 ที (สูง) 71 สาขาคอมพิวเตอร์ สถาบันสง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 35

5 เขยี นสคริปตห์ รอื ระบุชนิดเคร่อื งดนตรี ลงในตารางต่อไปนี้ สคริปต์ ชนิดเคร่อื งดนตรี5.15.25.3 Electric Piano 15.4 Trumpet6 เขียนสครปิ ต์สร้างเพลง สว่ นของเนอ้ื เพลงและโน้ตดนตรี เพลง ช้าง ชา้ ง ช้าง นอ้ งเคยเห็นชา้ งรึเปลา่ ซอล ซอล ซอล ซอล มี เร มี ซอล โดเพลงชา้ ง ชา้ งมนั ตวั โตไม่เบา ซอล มี เร มี โด เร จมูกยาวๆเรยี กว่า งวง โด ลา โด โด ลา ซอล โด มีเขีย้ วใต้งวงเรียกวา่ งา โด ลา โด โด ลา ซอล โด มหี ู มตี า หางยาว ซอล ลา ซอล มี เร โด36 แบบฝึกทกั ษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพือ่ สง่ เสริมความคิดสรา้ งสรรค์

7 แต่งเพลงตามความสนใจ 1 เพลง โดยเลือกเสียงชนิดเครอ่ื งดนตรที ช่ี อบ แลว้ บันทกึ โปรเจกตช์ อื่ mysong หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 การสรา้ งภาพเคลื่อนไหวประกอบเสียงดนตรี เพลง สว่ นของเน้อื เพลงและโนต้ ดนตรี เพลง……………………………………… วนั นไี้ ดเ้ รียนรู้อะไรบ้างใส่เครื่องหมายถูกหน้าข้อท่ีผูเ้ รียนคดิ ว่าได้เรยี นรใู้ นกจิ กรรมนเี้ สรจ็ เรยี บร้อยแล้ว เพม่ิ เสยี งให้ตัวละครโดยการแทรกไฟลเ์ สยี ง เพมิ่ เสียงให้ตวั ละครโดยใช้โปรแกรมบนั ทึกเสียง เขยี นสคริปตเ์ พื่อเล่นเสยี งดว้ ยกลุ่มบลอ็ ก Sound โดยใชบ้ ล็อก Play sound, Play note สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบันสง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 37

38 แบบฝกึ ทักษะ การเขยี นโปรแกรม Scratch เพอ่ื ส่งเสรมิ ความคิดสร้างสรรค์

หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 2 การสร้างนทิ านสาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 39

หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี 2 การสรา้ งนทิ าน กิจกรรมท่ี 4 เร่ือง เร่มิ ร่างสร้างนิทาน จดุ ประสงค์ ดา้ นการเขยี นโปรแกรม 1.1 เขยี นสครปิ ต์ดว้ ยบลอ็ ก say, ask, think และ join ดา้ นความคดิ สรา้ งสรรค์ พฒั นาทักษะด้านความคิดคลอ่ งแคล่ว คดิ ยืดหยุ่น และคิดละเอยี ดลออ40 แบบฝกึ ทักษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพอ่ื สง่ เสริมความคดิ สร้างสรรค์

ใบงานท่ี 4.1 ตามรอยนิทาน ชื่อ-สกุล ………………………………………………...……..…………………………เลขท…่ี ………………. 1 ผู้เรียนสังเกตเห็นอะไรบ้างจากนิทานท่ีได้ชม และถ้าต้องการปรับปรุงนิทานให้น่าสนใจมากข้ึน จะปรับปรงุ อยา่ งไรส่งิ ที่สงั เกตไดจ้ ากนิทาน ส่ิงท่ตี อ้ งการปรับปรุง............................................................................... ............................................................................... หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 2 การสร้างนทิ าน............................................................................... .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. ............................................................................... 2 เปดิ โปรเจกต์ ช่อื frog_rat ในโฟลเดอร์ activity4 บนเดสกท์ ็อป และศกึ ษาใบความร้ทู ่ี 4.1 เรอื่ ง นิทาน “กบกบั หนูชรา” ไปพร้อมกนั สาขาคอมพวิ เตอร์ สถาบันส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 41

3 ทำ�เครอื่ งหมาย ลงใน ของตวั ละครท่ีมบี ทสนทนา 4 พื้นหลงั ที่ใชใ้ นนทิ านเป็นสถานท่ใี ดบา้ ง 1. ………………………………………………………………………………………........................ 2. ………………………………………………………………………………………........................ 3. ………………………………………………………………………………………........................ 4. ………………………………………………………………………………………........................ 5 มีบล็อกใดบ้างแตกต่างจากกิจกรรมทเ่ี คยศึกษามาแล้ว ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………42 แบบฝกึ ทกั ษะ การเขียนโปรแกรม Scratch เพ่ือส่งเสรมิ ความคดิ สร้างสรรค์