ภาษาไทยพื้นฐาน

๒.๓ โครงการท่ีเสนอโดยหน่วยงาน เป็นโครงการใหมท่ ่ีรบั ผิดชอบโดยหนว่ ยงาน แต่จะตอ้ งมบี คุ คลเป็นผปู้ ระสานงานรว่ มมือตลอดจนควบคมุ ใหก้ ารดาเนนิ งานเป็นไป ตามโครงการเพื่อเกดิ ประโยชนแ์ ก่หนว่ ยงานอย่างแทจ้ รงิ ลักษณะการเขยี นโครงการทดี่ ี โครงการทด่ี ีย่อมทาใหป้ ระสิทธิภาพของการดาเนนิ งาน และผลตอบแทนทีอ่ งคก์ าร หรอื หน่วยงานจะไดร้ บั มีความคมุ้ ค่า การเขียนโครงการท่ีดี ควรมลี กั ษณะดงั นี้ ๑. เนอื้ หาของโครงการสามารถตอบสนองความตอ้ งการหรือแกป้ ัญหาของ องคก์ ารหรอื หนว่ ยงานได้ ๒. วตั ถปุ ระสงคแ์ ละเปา้ หมายของโครงการตอ้ งชดั เจน สามารถดาเนนิ งานและ ปฏิบตั ไิ ด้ ๓. รายละเอียดของโครงการตอ้ งสอดคลอ้ งและสมั พนั ธก์ นั ๔. รายละเอยี ดของโครงการเขา้ ใจไดง้ า่ ย และสะดวกต่อการดาเนินงานตาม โครงการ ๕. เป็นโครงการทส่ี ามารถนาไปปฏิบตั ิได้ สอดคลอ้ งกบั แผนงานหลกั ขององคก์ าร และสามารถติดตามประเมนิ ผลได้ ๖. โครงการตอ้ งกาหนดขนึ้ จากขอ้ มลู ท่ีมีความเป็นจริง และเป็นขอ้ มลู ทีไ่ ดร้ บั การ วเิ คราะหอ์ ย่างรอบคอบจากทกุ ฝ่ายขององคก์ ร ๗. โครงการตอ้ งไดร้ บั การสนบั สนนุ ในดา้ นทรพั ยากร และการบรหิ ารอย่าง เหมาะสม

๘. โครงการตอ้ งมรี ะยะเวลาในการดาเนินงาน คือตอ้ งระบถุ ึงวนั เวลาท่เี ร่มิ ตน้ และ สนิ้ สดุ โครงการ ๙. สามารถตดิ ตาม และประเมนิ ผลไดก้ ารจดั ทาโครงการได้ สว่ น ส่วนประกอบของโครงการ ๑. ส่วนนา หมายถงึ ส่วนทจ่ี ะบอกขอ้ มลู เบือ้ งตน้ ของโครงการโดยใหร้ ายละเอียด เก่ยี วกบั ช่อื โครงการ ผดู้ าเนนิ โครงการ หรอื ผรู้ บั ผดิ ชอบโครงการ ความเป็นมาของ โครงการ วตั ถปุ ระสงค์ ดงั นนั้ ส่วนนาจึงตอ้ งเขียนใหล้ ะเอยี ดเพื่อม่งุ หมายใหผ้ อู้ ่าน และบคุ คลทที่ างานรว่ มกนั หรอื ผทู้ ่ีมีหนา้ ทต่ี ดั สินใจอนมุ ตั ิใหท้ าโครงการมีความ เขา้ ใจพนื้ ฐานเป็นเบือ้ งตน้ กอ่ นทจ่ี ะอ่านรายละเอียดของโครงการต่อไป ดงั นน้ั ผเู้ ขยี น จึงตอ้ งมีความระมดั ระวงั ในเร่ืองการใชภ้ าษาใหถ้ กู ตอ้ งไดใ้ จความ เพือ่ ม่งุ ชปี้ ระเดน็ สาคญั ของโครงการใหช้ ดั เจน ๒. สว่ นเนือ้ หา หมายถึง ส่วนท่ีบอกสาระสาคญั ของโครงการโดยใหร้ ายละเอียด เก่ยี วกบั วธิ ีดาเนินการหรือขนั้ ตอนการปฏบิ ตั อิ ย่างละเอยี ด ถ้าขนั้ ตอนการทางานมี ความสลบั ซบั ซอ้ นมากเท่าใด ผเู้ ขยี นตอ้ งพยายามเรียงลาดบั ขนั้ ตอนการทางานอย่าง มีระบบและเขยี นแยกเป็นตอนๆเพ่ือไม่ทาใหผ้ อู้ ่านสบั สน ทงั้ นถี้ า้ เป็นโครงการระยะ ยาว อาจเขยี นตารางแสดงเวลาการทางานไวด้ ว้ ย ๓. ส่วนขยายความ หมายถงึ สว่ นประกอบต่าง ๆที่บอกรายละเอียดเก่ยี วกบั กลมุ่ เปา้ หมาย ซ่งึ เป็นกล่มุ บคุ คลทีไ่ ดร้ บั ผลจากการดาเนนิ โครงการ บอกกาหนด ระยะเวลา กรณีทเ่ี ป็นโครงการระยะสนั้ ตอ้ งแสดงตารางเวลาดาเนนิ โครงการ สถานท่ี งบประมาณค่าใชจ้ ่าย รวมทงั้ โครงการซึ่งอาจจะเป็นงบประมาณรวมหรือแจกแจง คา่ ใชจ้ า่ ยอยา่ งละเอียดกไ็ ด้ และส่วนของประโยชนห์ รือผลท่คี าดวา่ จะไดร้ บั จากการ

ดาเนนิ การตามโครงการนนั้ ๆ ถา้ เป็นโครงการท่ีจดั เก่ยี วกบั การอบรมสมั มนาตอ้ งมี ตารางเวลา หรอื กาหนดการประชมุ ไวด้ ว้ ย ส่วนขยายความเหล่านเี้ ป็นสว่ นที่สาคญั เชน่ เดยี วกบั ส่วนนา เพราะจะขยายความใหบ้ คุ คลท่ดี าเนนิ การร่วมกนั เขา้ ใจ รายละเอียดกระจ่างขนึ้ และผมู้ ีหนา้ ที่ตดั สนิ ใจอนมุ ตั ิใหท้ าโครงการใชเ้ ป็นขอ้ มลู ประกอบการตดั สนิ ใจไดด้ ีย่ิงขนึ้ เม่อื ไดท้ ราบวา่ ผลที่จะไดร้ บั นน้ั เป็นประโยชนอ์ ยา่ งไร และงบประมาณคา่ ใชจ้ า่ ยจดั สรรใหไ้ ดห้ รอื ไม่ อยา่ งไร การเขียนโครงการ ๑. ชอ่ื โครงการ การตงั้ ช่ือโครงการตอ้ งมคี วามชดั เจน เหมาะสม และเฉพาะเจาะจง เป็นท่เี ขา้ ใจได้ โดยงา่ ยสาหรบั ผนู้ าโครงการไปใชห้ รือผมู้ ีส่วนเก่ยี วขอ้ งกบั โครงการ ชอื่ โครงการจะ บอกใหท้ ราบวา่ จะทาส่งิ ใดบา้ ง โครงการที่จดั ทาขนึ้ นนั้ ทาเพอ่ื อะไร ช่อื โครงการ โดยท่วั ไปควรจะตอ้ งแสดงลกั ษณะงานทต่ี อ้ งปฏิบตั ิ ลกั ษณะเฉพาะของโครงการ และ จดุ มงุ่ หมายของโครงการ เชน่ โครงการประชมุ เชิงปฏบิ ตั กิ ารการวางแผนเขียน โครงการ โครงการขยายพนั ธุพ์ ืชเชงิ ธุรกิจเป็นตน้ นอกจากนีก้ ารเขยี นโครงการบาง โครงการ นอกจากจะมีช่ือโครงการแลว้ ผเู้ ขยี นโครงการอาจระบชุ ่ือแผนงานไวด้ ว้ ย ทงั้ นีเ้ พือ่ ใหเ้ กิดความชดั เจนมากยง่ิ ขนึ้ และเป็นการแสดงใหเ้ ห็นว่าโครงการทก่ี าหนด ขนึ้ อยใู่ นแผนงานอะไร สามารถสนบั สนนุ และสอดคลอ้ งกบั แผนงานนน้ั ไดห้ รอื ไม่ มากนอ้ ยเพียงใด การระบรุ ะดบั แผนงานทาใหม้ องเหน็ ภาพในมมุ กวา้ งมากขนึ้ และ ช่วยปอ้ งกนั ปัญหาการทาโครงการทค่ี ิดแบบแยกส่วนไดใ้ นระดบั หนึ่ง ๒. หน่วยงานที่รับผดิ ชอบโครงการ การเขยี นโครงการจะตอ้ งระบหุ น่วยงานที่รบั ผดิ ชอบในการจดั ทาโครงการนน้ั ๆ โดย จะตอ้ งระบหุ น่วยงานตน้ สงั กดั ท่ีจดั ทาโครงการ พรอ้ มทงั้ ระบถุ งึ หนว่ ยงานท่ีมอี านาจ

ในการอนมุ ตั ิโครงการ เหตทุ ี่ตอ้ งมกี ารระบหุ นว่ ยงานทร่ี บั ผิดชอบโครงการนนั้ ก็เพื่อ สะดวกตอ่ การตดิ ตามและประเมินผลโครงการในกรณีท่ีเป็นโครงการความรว่ มมือ ระหว่างหนว่ ย การเขยี นหนว่ ยงานทรี่ บั ผิดชอบกต็ อ้ งระบหุ นว่ ยงานที่รบั ผิดชอบ ๓. ผรู้ บั ผดิ ชอบโครงการ โครงการทกุ โครงการจะตอ้ งมีผทู้ าโครงการรบั ผดิ ชอบดาเนนิ งาน ตามโครงการท่เี ขยี น ไวไ้ ม่ว่าตนเองจะเป็นผเู้ ขยี นโครงการนน้ั หรอื ผอู้ ่นื เป็นผเู้ ขยี นโครงการกต็ าม จะตอ้ ง ระบผุ รู้ บั ผดิ ชอบโครงการนนั้ ๆ ใหช้ ดั เจน วา่ เป็นใคร มตี าแหน่งใดในโครงการนนั้ เช่น นายประสงค์ ตนั พิชยั มตี าแหน่งเป็นหวั หนา้ โครงการขยายพนั ธุพ์ ืช กต็ อ้ งระบุ ตาแหน่งในโครงการนน้ั ไปดว้ ย สว่ นตาแหน่งอนื่ ๆ รองลงมาในโครงการอาจจะเขียน รวมๆ วา่ เป็นผรู้ ว่ มโครงการ หรอื จะระบตุ าแหน่งหนา้ ทท่ี ร่ี บั ผดิ ชอบจรงิ ในโครงการ ดว้ ยก็จะมีความชดั เจนย่งิ ขนึ้ เช่น นายนริ นั ดร์ ย่ิงยวด มีตาแหน่งเป็นเลขานกุ ารของ โครงการขยายพนั ธุพ์ ืช เป็นตน้ ลาดบั การเรียงชือ่ ผรู้ บั ผดิ ชอบใหเ้ รยี งลาดบั จากหวั หนา้ โครงการเป็นลาดบั แรก และ ลาดบั สดุ ทา้ ยควรเป็นเลขานกุ ารของโครงการ ๔. หลักการและเหตผุ ล หลกั การและเหตผุ ล เป็นสว่ นสาคญั ทแ่ี สดงถงึ ปัญหาความจาเป็นหรือความตอ้ งการ ทต่ี อ้ งมกี ารจดั ทาโครงการขนึ้ เพอื่ แกป้ ัญหา หรอื สนองความตอ้ งการขององคก์ าร ชมุ ชน หรือทอ้ งถิน่ นนั้ ๆ ดงั นนั้ ในการเขียนหลกั การและเหตุผลผเู้ ขียนโครงการ จาเป็นตอ้ งเขยี นแสดงใหเ้ หน็ ถงึ ปัญหาหรอื ความตอ้ งการ พรอ้ มทงั้ ระบเุ หตผุ ลและ ขอ้ มลู ท่ีเก่ยี วขอ้ งกบั โครงการเพ่ือสนบั สนนุ การจดั ทาโครงการอย่างชดั เจน นอกจากนี้ อาจตอ้ งเชื่อมโยงใหเ้ ห็นวา่ โครงการท่ีเสนอนสี้ อดคลอ้ งกบั แผนกลยทุ ธ์ แผน ยทุ ธศาสตร์ หรอื นโยบายของชมุ ชน ทอ้ งถน่ิ องคก์ าร หรอื หนว่ ยงานเจา้ ของโครงการ

และเป็นการวางรากฐานไปสสู่ ภาพทพี่ ึงประสงคใ์ นอนาคตขององคก์ ารหรอื หนว่ ยงาน ท่เี ก่ยี วขอ้ งกบั โครงการทีไ่ ดจ้ ดั ทาขนึ้ โดยสรุป ผเู้ ขยี นโครงการตอ้ งพยายามหาเหตผุ ล หลกั การ และทฤษฎตี า่ ง ๆ สนบั สนนุ โครงการท่ีจดั ทาขนึ้ อย่างสมเหตสุ มผล ทงั้ นโี้ ดย มีจดุ มงุ่ หมายเพ่ือใหผ้ บู้ รหิ ารหรือผมู้ อี านาจหนา้ ท่เี หน็ ชอบและอนมุ ตั โิ ครงการท่ี นาเสนอใหด้ าเนินการได้ พรอ้ มทงั้ ใหก้ ารสนบั สนนุ ในดา้ นงบประมาณ บคุ ลากร และ ปัจจยั สนบั สนนุ อ่นื ๆ เพอ่ื ใหเ้ หน็ แนวทางการเขียนหลกั การและ เหตผุ ลไดช้ ดั เจนยง่ิ ขนึ้ ๕. วตั ถุประสงคแ์ ละเป้าหมาย โครงการทกุ โครงการจาเป็นตอ้ งมวี ตั ถปุ ระสงคแ์ ละเป้าหมายเป็นเครือ่ งชแี้ นวทางใน การดาเนินงานของโครงการ โดยวตั ถปุ ระสงคจ์ ะเป็นขอ้ ความทแ่ี สดงถงึ ความตอ้ งการ ทีจ่ ะกระทาส่ิงตา่ ง ๆ ภายในโครงการใหป้ รากฏผลเป็นรูปธรรม ซง่ึ ขอ้ ความท่ใี ชเ้ ขียน วตั ถปุ ระสงคจ์ ะตอ้ งชดั เจนไม่คลมุ เครือ สามารถวดั และประเมนิ ผลได้ โครงการแตล่ ะ โครงการสามารถมีวตั ถปุ ระสงคไ์ ดม้ ากกวา่ ๑ ขอ้ ลกั ษณะของวตั ถปุ ระสงคข์ นึ้ อย่กู บั ระดบั และขนาดของโครงการ เชน่ ถา้ เป็นโครงการขนาดใหญ่ วตั ถปุ ระสงคก์ จ็ ะมี ลกั ษณะท่กี วา้ งเป็นลกั ษณะวตั ถปุ ระสงคท์ ่วั ไป หากเป็นโครงการขนาดเลก็ สามารถ ลงปฏิบตั กิ ารในพนื้ ทเ่ี ป้าหมายหรอื ปฏบิ ตั ิงานในลกั ษณะที่แคบเฉพาะเรือ่ งเฉพาะ อย่าง วตั ถปุ ระสงคก์ ็จะมลี กั ษณะเฉพาะ หรือโดยท่วั ไปจะเรยี กวา่ วตั ถปุ ระสงคเ์ ฉพาะ ถึงอยา่ งไรก็ตามการเขยี นวตั ถปุ ระสงคใ์ นโครงการแต่ละระดบั แตล่ ะขนาดจะตอ้ งมี ความสมั พนั ธส์ อดคลอ้ งกนั วตั ถปุ ระสงคข์ องโครงการย่อย จะตอ้ งสมั พนั ธแ์ ละ สอดคลอ้ งกบั วตั ถปุ ระสงคข์ องโครงการขนาดใหญ่ การเขียนวตั ถปุ ระสงคค์ วรจะตอ้ งคานึงถึงลกั ษณะท่ดี ี ๕ ประการ หรอื จะตอ้ งกาหนด ขนึ้ ดว้ ยความฉลาด (SMART) ซึ่ง ประชมุ (๒๕๓๕) ไดอ้ ธิบายความหมายไวด้ งั นี้

S = Sensible (เป็นไปได)้ หมายถงึ วตั ถปุ ระสงคจ์ ะตอ้ งมีความเป็นไปได้ ในการ ดาเนนิ งานโครงการ M = Measurable (วดั ได)้ หมายถงึ วตั ถปุ ระสงคท์ ี่ดจี ะตอ้ งสามารถวดั และ ประเมนิ ผลได้ A = Attainable (ระบสุ ิง่ ทต่ี อ้ งการ) หมายถงึ วตั ถปุ ระสงคท์ ่ดี ีตอ้ งระบสุ ิ่งทตี่ อ้ งการ ดาเนนิ งาน อยา่ งชดั เจนและเฉพาะเจาะจงมากทส่ี ดุ R = Reasonable (เป็นเหตเุ ป็นผล) หมายถึง วตั ถปุ ระสงคท์ ด่ี ตี อ้ งมีความเป็นเหตุ เป็นผลในการปฏิบตั ิ T = Time (เวลา) หมายถึง วตั ถปุ ระสงคท์ ดี่ ีจะตอ้ งมขี อบเขตของเวลาทีแ่ น่นอนใน การปฏิบตั ิงาน การเขียนวตั ถปุ ระสงคข์ องโครงการมีลกั ษณะเป็นวตั ถปุ ระสงคเ์ ชงิ ปฏบิ ตั ิการที่ สามารถแสดงใหเ้ ห็นถึงแนวทางในการปฏิบตั ิงานไดอ้ ยา่ งชดั เจนและเขา้ ใจงา่ ยดงั นน้ั การเขียนวตั ถปุ ระสงคจ์ งึ ควรใชค้ า ที่แสดงถึงความตงั้ ใจและเป็นลกั ษณะเชงิ พฤตกิ รรมเพื่อแสดงใหเ้ ห็นถึงการดาเนนิ งานโครงการ เชน่ คาว่า อธิบาย พรรณนา เลอื กสรร ระบุ สรา้ งเสริม ประเมินผล ลาดบั แยกแยะ แจกแจง กาหนดรูปแบบ และ แกป้ ัญหา เป็นตน้ ดงั ตวั อย่างการเขียนวตั ถปุ ระสงคโ์ ครงการ เช่น - เพอ่ื ใหส้ ามารถอธิบายถึงวิธีการเขียนโครงการได้ - เพ่ือใหส้ ามารถเลอื กสรรวธิ ีการอนั เหมาะสมในการพฒั นาคณุ ภาพนิสิตฝึกสอน - เพื่อใหส้ ามารถระบขุ นั้ ตอนในการเตรียมโครงการสอนเกษตรได้ - เพื่อใหส้ ามารถจาแนกแยกแยะขอ้ ดีและขอ้ เสียของการฝึกงานเกษตรภายในฟารม์

นอกจากนีย้ งั มีคาที่ควรหลีกเล่ียง ในการใชเ้ ขียนวตั ถปุ ระสงคข์ องโครงการ เพราะเป็น คาทม่ี ีความหมายกวา้ ง ไมแ่ สดงแนวทางการปฏบิ ตั ใิ หบ้ รรลวุ ตั ถปุ ระสงค์ ยากต่อการ วดั และประเมินผลการดาเนนิ งานได้ คาดงั กลา่ วไดแ้ กค่ าวา่ เขา้ ใจ ทราบ คนุ้ เคย ซาบซงึ้ รูซ้ งึ้ เช่อื สนใจ เคยชิน สานกึ และยอมรบั เป็นตน้ ดงั ตวั อยา่ งประโยค ตอ่ ไปนี้ - เพือ่ ใหเ้ ขา้ ใจถงึ การดาเนินงานโครงการ - เพอื่ ใหส้ ามารถทราบถึงความเป็นมาของปัญหาการปฏิบตั ิการ - เพ่อื ใหเ้ กดิ ความซาบซงึ้ ในพระศาสนา สาหรบั การเขยี นเป้าหมาย ตอ้ งเขยี นใหช้ ดั เจนเพ่อื แสดงใหเ้ ห็นผลงานหรอื ผลลพั ธท์ ่ี ระบคุ ณุ ภาพ หรือปรมิ าณงานทคี่ าดว่าจะทาใหบ้ งั เกิดขนึ้ ในระยะเวลาที่กาหนดไว้ ซง่ึ การกาหนดผลงานอาจกาหนดเป็นรอ้ ยละ หรอื จานวนหน่วยทแี่ สดงปรมิ าณหรือ คณุ ภาพต่าง ๆ เช่น โครงการปลกู ขา้ วโพดฝักอ่อน เป้าหมาย คอื ไดผ้ ลผลิตขา้ วโพด ฝักอ่อนคณุ ภาพชนั้ ท่ี ๑ จานวน ๑๐ ตนั หรอื โครงการอบรมการขยายพนั ธุพ์ ชื เปา้ หมาย คือ เมื่อสนิ้ สดุ โครงการ ผทู้ ่เี ขา้ รบั การอบรมรอ้ ยละ ๘๐ สามารถขยายพนั ธุ์ พืชไดอ้ ยา่ งถกู วธิ ี เป็นตน้ ๖. วิธีดาเนนิ การ วธิ ีดาเนินการเป็นงานหรือกจิ กรรมทกี่ าหนดขนึ้ เป็นขนั้ ตอนตามลาดบั กอ่ นหลงั เพือ่ ใช้ ปฏิบตั ิใหบ้ รรลตุ ามวตั ถปุ ระสงคข์ องโครงการ วิธีการดาเนินการจึงนาวตั ถปุ ระสงคม์ า จาแนกแจกแจงเป็นกิจกรรมย่อยหลายกจิ กรรม โดยจะแสดงใหเ้ หน็ อย่างชดั เจนตงั้ แต่ ตน้ จนจบกระบวนการวา่ มีกิจกรรมใดที่จะตอ้ งทาเพือ่ ใหบ้ รรลวุ ตั ถปุ ระสงค์ ซงึ่ กิจกรรมต่าง ๆ เหล่านจี้ ะนาไปอธิบายโดยละเอยี ดในสว่ นของแผนการปฏิบตั ิงานหรือ ปฏทิ ินปฏบิ ตั ิงานอีกครง้ั หน่งึ

๗. แผนการปฏิบตั งิ าน การเขียนแผนปฏิบตั ิงานเป็นการนาเอาขนั้ ตอนต่าง ๆ ในการดาเนินงานมาแจกแจง รายละเอียดใหผ้ ทู้ าโครงการสามารถลงมือปฏบิ ตั งิ านได้ โดยจะเขยี นรายละเอยี ดแต่ ละงานท่ตี อ้ งทา มีใครเป็นผรู้ บั ผดิ ชอบในงานนนั้ บา้ ง จะทาเม่อื ใด และมีวิธีการในการ ทาอย่างไร และเพอื่ ใหแ้ ผนปฏิบตั งิ านสามารถดไู ดโ้ ดยง่าย และเป็นเครื่องมอื ในการ ควบคมุ โครงการ จึงเขยี นเป็นแผนภมู ิแทง่ หรือแผนภมู ิของแกนท์ ๘. ระยะเวลาในการดาเนินโครงการ ระยะเวลาในการดาเนนิ งานโครงการเป็นการระบรุ ะยะเวลาตงั้ แตเ่ รม่ิ ตน้ โครงการ จนกระท่งั ถงึ เวลาสนิ้ สดุ โครงการว่าใชเ้ วลาทงั้ หมดเทา่ ใดโดยแสดงใหเ้ หน็ จดุ เริม่ ตน้ และสนิ้ สดุ ของโครงการโดยระบุ วนั เดือน ปี ทเ่ี ร่มิ ทาและสนิ้ สดุ ถา้ หากเป็นโครงการ ระยะยาว และมีหลายระยะก็ตอ้ งแสดงชว่ งเวลาในแตล่ ะระยะของโครงการนนั้ ดว้ ย เพ่อื ใชเ้ ป็นรายละเอยี ดประกอบการพจิ ารณา อนมุ ตั โิ ครงการ ๙. งบประมาณและทรัพยากรทีต่ ้องใช้ งบประมาณและทรพั ยากรท่ตี อ้ งใชเ้ ป็นการระบถุ ึงจานวนเงนิ จานวนบคุ คล จานวน วสั ดุ ครุภณั ฑแ์ ละปัจจยั อืน่ ๆ ท่ีจาเป็นตอ่ การดาเนนิ โครงการนนั้ ๆ หลกั ในการกาหนด งบประมาณและทรพั ยากร ในการเสนองบประมาณเพอ่ื ดาเนินงานโครงการนนั้ ผู้ วางโครงการควรคานงึ ถึงหลกั สาคญั ๔ ประการในการจดั ทาโครงการ โดยจะตอ้ ง จดั เตรียมไวอ้ ยา่ งเพียงพอและจะตอ้ งใชอ้ ยา่ งประหยดั หลกั การในการจดั ทาโครงการ ดงั กลา่ วไดแ้ ก่

๑. ความประหยดั (Economy) การเสนองบประมาณโครงการจะตอ้ งเป็นไปโดยมี ความประหยดั ใชท้ รพั ยากรทกุ อย่างใหค้ มุ้ ค่าท่สี ดุ และไดค้ ณุ ภาพของผลงานดที ่สี ดุ ๒. ความมีประสิทธิภาพ (Efficiency) โครงการทกุ โครงการจะตอ้ งมคี ณุ ค่าเป็นท่ี ยอมรบั และทกุ คนมคี วามพงึ พอใจในผลงานที่เกดิ ขนึ้ โดยใชท้ รพั ยากรนอ้ ยทีส่ ดุ ประหยดั ทสี่ ดุ และไดร้ บั ผลตอบแทนคมุ้ ค่า ๓. ความมปี ระสทิ ธิผล (Effectiveness) โครงการทกุ โครงการจะตอ้ งดาเนินงาน เป็นไปตามวตั ถปุ ระสงคแ์ ละเป้าหมายที่กาหนดไว้ นาผลที่เกิดขนึ้ เทียบกบั วตั ถปุ ระสงคท์ ่ตี งั้ ไวห้ ากไดต้ ามวตั ถปุ ระสงคท์ ตี่ งั้ ไวก้ ถ็ อื ว่ามีประสทิ ธิผล ๔. ความยตุ ธิ รรม (Equity) การจดั สรรทรพั ยากรทกุ ชนิด หรือการใชจ้ า่ ยทรพั ยากร จะตอ้ งเป็นไปตามเกณฑท์ ่ีกาหนดไว้ ทงั้ นเี้ พอ่ื ใหท้ กุ ฝ่ายปฏบิ ตั ิงานไดอ้ ย่างตอ่ เน่ือง คลอ่ งตวั และมีประสทิ ธิภาพสงู สดุ หลกั การในการจดั ทางบประมาณโครงการและจดั สรรทรพั ยากร โครงการดงั กล่าว บางครง้ั เรยี กวา่ ๔E'S ซงึ่ เป็นหลกั สาคญั ของการบรหิ ารงานโดยท่วั ไปหลกั การหนงึ่ นอกจากนีค้ วรที่จะระบแุ หล่งทมี่ าของงบประมาณและจานวนทรพั ยากรอืน่ ๆ ทีต่ อ้ ง ใชค้ วรระบแุ หลง่ ทมี่ าของงบประมาณและทรพั ยากรดว้ ย เช่น จากงบประมาณ แผน่ ดิน งบประมาณเงนิ รายไดข้ องหนว่ ยงาน งบประมาณจากการช่วยเหลือของ ต่างประเทศ งบประมาณจากการบริจาคของหนว่ ยงานหรือองคก์ รเอกชน นอกจากนี้ อาจเป็นงบประมาณท่ไี ดจ้ ากการเก็บค่าลงทะเบียนของผเู้ ขา้ รว่ มโครงการ ซึง่ งบประมาณในลกั ษณะหลงั นมี้ กั นยิ มใชก้ บั โครงการฝึกอบรมเป็นส่วนใหญ่ และเป็น โครงการทีส่ ามารถดาเนนิ การไดโ้ ดยง่าย เนื่องจากไม่ตอ้ งพง่ึ พางบประมาณจาก ภายนอก

๑๐. การติดตามและประเมินผลโครงการ ในสว่ นนจี้ ะแสดงถงึ การติดตาม การควบคมุ การกากบั และการประเมนิ ผลโครงการ เพอ่ื ใหโ้ ครงการบรรลถุ งึ วตั ถปุ ระสงคท์ ี่ไดก้ าหนดไวอ้ ยา่ งมปี ระสิทธิภาพ ผเู้ สนอ โครงการควรระบวุ ิธีการทใ่ี ชใ้ นการควบคมุ และประเมินผลโครงการไวใ้ หช้ ดั เจน ทงั้ นี้ อาจจะตอ้ งระบบุ คุ คลหรือหนว่ ยงานท่รี บั ผดิ ชอบในการประเมินโครงการ พรอ้ มทงั้ บอกรูปแบบการประเมินผลโครงการ เช่นประเมินก่อนดาเนินการ ขณะดาเนนิ การ หลงั การดาเนินการ หรือจะระบเุ วลาชดั เจนว่าจะประเมนิ ทกุ ระยะ ๓ เดอื น เป็นตน้ ๑๑. ประโยชนท์ ่ีคาดวา่ จะไดร้ ับ ส่วนนจี้ ะเป็นการบอกถึงวา่ เม่ือโครงการท่ีทาสนิ้ สดุ ลง จะมีผลกระทบในทางทดี่ ีทคี่ าด วา่ จะเกดิ ขนึ้ โดยตรงและโดยออ้ ม โดยระบใุ หช้ ดั เจนว่าใครจะไดร้ บั ผลประโยชนแ์ ละ ผลกระทบนน้ั ไดร้ บั ในลกั ษณะอย่างไร ทงั้ ในเชิงปริมาณและเชิงคณุ ภาพ นอกจากสว่ นประกอบทงั้ ๑๑ รายการที่ไดก้ ล่าวแลว้ การเขียนโครงการแบบประเพณี นยิ มยงั อาจมสี ่วนประกอบอื่น ๆ อกี เชน่ ๑. หนว่ ยงานท่ีใหก้ ารสนบั สนนุ หมายถึง หนว่ ยงานท่ีใหค้ วามรว่ มมอื หรอื ให้ งบประมาณสนบั สนนุ ในการดาเนนิ งานเพื่อใหโ้ ครงการบรรลวุ ตั ถปุ ระสงคท์ กี่ าหนดไว้ ๒. ผเู้ สนอรา่ งโครงการ หมายถงึ ผเู้ ขียนและทาโครงการขนึ้ เสนอใหผ้ มู้ ีอานาจในการ พจิ ารณาอนมุ ตั ิโครงการ ใชใ้ นกรณีที่ผทู้ าโครงการไม่ไดเ้ ป็นผเู้ ขยี นโครงการเอง ๓. เอกสารอา้ งองิ หมายถึง เอกสารท่เี ป็นแหล่งคน้ ควา้ อา้ งองิ ในการทาโครงการใน เร่ืองนน้ั และใชส้ าหรบั ศกึ ษาคน้ ควา้ เพ่ิมเติมเมื่อผปู้ ฏบิ ตั โิ ครงการเกิดขอ้ สงสยั จากรูปแบบการเขียนโครงการท่กี ล่าวมาทงั้ หมด เป็นเพยี งรูปแบบที่ใชก้ นั โดยท่วั ไป จึงอาจจะมีลกั ษณะอยา่ งอน่ื ท่ีแตกต่างกนั ออกไปในสว่ นของรายละเอียด ขึน้ อย่กู บั แต่

ละหน่วยงานจะเป็นผกู้ าหนดไวเ้ พ่ือเป็นแนวทางสาหรบั ผเู้ ขยี นโครงการ สรุปแลว้ การ เขยี นโครงการจะตอ้ งมีเนอื้ หาสาระทลี่ ะเอยี ดชดั เจนเฉพาะเจาะจง โดยรูปแบบของ โครงการจะสามารถตอบคาถามดงั ตอ่ ไปนไี้ ด้ คือ ๑. โครงการอะไร หมายถึง ชื่อโครงการ ๒. ทาไมตอ้ งทาโครงการนนั้ หมายถึง หลกั การและเหตผุ ล ๓. ทาเพ่ืออะไร หมายถงึ วตั ถปุ ระสงค์ ๔. ทาในปรมิ าณเท่าใด หมายถึง เปา้ หมาย ๕. ทาอยา่ งไร หมายถงึ วธิ ีดาเนินการ ๖. ทาเมอ่ื ใดและนานแคไ่ หน หมายถงึ ระยะเวลาดาเนินการ ๗. ใชท้ รพั ยากรอะไร เทา่ ใด และไดจ้ ากไหน หมายถึง งบประมาณและทรพั ยากรอื่น ๆ ๘. ใครทา หมายถงึ ผรู้ บั ผดิ ชอบโครงการ. ๙. ตอ้ งทากบั ใคร หมายถงึ หนว่ ยงานหรือบคุ คลท่ีใหก้ ารสนบั สนนุ ๑๐. ทาไดบ้ รรลวุ ตั ถปุ ระสงคแ์ ละเป้าหมายหรือไม่ หมายถงึ การประเมนิ ผล ๑๑. เกดิ อะไรขนึ้ เมื่อสนิ้ สดุ โครงการ หมายถึง ผลทีค่ าดวา่ จะไดร้ บั ๑๒. มีปัญหาอปุ สรรคหรอื ไม่ หมายถึง ขอ้ เสนอแนะ โครงการทกุ โครงการ หากผเู้ ขยี นโครงการสามารถตอบคาถามทกุ คาถามดงั กล่าวได้ ทงั้ หมด อาจถือไดว้ ่าเป็นการเขียนโครงการที่มีความสมบรู ณใ์ นรูปแบบ และหากการ ตอบคาถามไดอ้ ย่างมีเหตผุ ลและมหี ลกั การ ย่อมถือไดว้ ่าโครงการที่เขียนขนึ้ นนั้ เป็น

โครงการทดี่ ี นอกจากจะไดร้ บั การพจิ ารณาอนมุ ตั โิ ดยงา่ ยแลว้ ผลของการดาเนินงาน มกั จะมปี ระสทิ ธิภาพดว้ ย การเขียนรายงานผลการดาเนนิ การโครงการ การเขียนรายงานผลการดาเนินการโครงการเป็นขนั้ ตอนสดุ ทา้ ยทเ่ี จา้ ของ โครงการจะตอ้ งจดั ทาหลงั จากเสรจ็ สนิ้ ระยะเวลาดาเนนิ โครงการแลว้ การเขียน รายงานผลอาจจะรายงานผลเพอื่ ใหห้ วั หนา้ งานหรือคณะกรรมการทเี่ ก่ยี วขอ้ งไดร้ บั ทราบผลการดาเนนิ การโครงการ หรอื อาจเป็นการเผยแพรเ่ พ่ือเป็นแบบอย่างหรือ แนวทางสาหรบั ผสู้ นใจ หรือเป็นเป็นแนวทางสาหรบั การจดั ทาโครงการในครงั้ ตอ่ ๆ ไป การเขียนรายงานผลการดาเนนิ โครงการอาจจะเขียนรายงานแบบงา่ ย ๆ กลา่ วคือ เขียนรายงานไปตามเคา้ โครงของโครงการโดยเขยี นรายงานตงั้ แตภ่ มู ิหลงั เพ่ือเป็นการ เกร่นิ นา แลว้ กลา่ วถงึ วตั ถปุ ระสงค์ ผลงานบรรลวุ ตั ถปุ ระสงคห์ รอื ไม่ ระยะเวลาเป็น อย่างไร พบอปุ สรรคใด ๆ หรือไม่ เขียนรายงานในลกั ษณะของความเรียงอาจมี รูปภาพประกอบการเขียนรายงานได้ เพื่อใหน้ ่าสนใจ และเป็นส่ิงยืนยนั ถงึ การลงมอื ปฏิบตั งิ านจริง ๆ การเขยี นรายงานผลการดาเนินโครงการอกี ลกั ษณะหนึง่ เป็นการรายงานผลแบบ เป็นวชิ าการหรอื แบบรายงานผลการวิจยั แต่อาจมีโครงสรา้ งทแี่ ตกต่างและง่ายขนึ้ เพื่อความเหมาะสมกบั วยั และระดบั ชนั้ เรยี น โดยท่วั ไปการเขยี นรายงานผลการ ดาเนนิ โครงการแบบนีม้ อี งคป์ ระกอบ ดงั นี้ ๑ ส่วนนา องคป์ ระกอบของสว่ นนา คือ

๑.๑ หน้าปก ผจู้ ดั ทาโครงการจะตอ้ งบอกชื่อรายงานผลโครงการอะไร รายชื่อ ผจู้ ดั ทาโครงการส่วนลา่ งของปกรายงาน ควรจะเขียนดว้ ยว่า รายงานโครงการนเี้ ป็น ของการศกึ ษารายวชิ าอะไร ภาคเรยี นที.่ ......... ปีการศึกษา.......... และอาจบอก สถาบนั การศกึ ษาดว้ ย ๑.๒ คานา การเขยี นคานา เป็นการเขยี นเพอ่ื อธิบายใหผ้ อู้ ่านไดท้ ราบวา่ การจดั ทา โครงการนมี้ คี วามเป็นมาอย่างไร มีวตั ถปุ ระสงคอ์ ยา่ งไรและเนอื้ หาโครงการดงั กล่าวมี ความสาคญั เก่ยี วขอ้ งกบั รายวชิ าทีเ่ รยี นอย่างไร ๑.๓ กติ ตกิ รรมประกาศ (ถา้ ม)ี การเขียนกิตติกรรมประกาศเป็นการเขยี น ขอบคณุ ผทู้ ี่เก่ยี วขอ้ งอาจจะเป็นผทู้ ่ใี หข้ อ้ มลู หรอื อาจารยท์ ป่ี รกึ ษากไ็ ด้ ๑.๔ สารบัญ การเขียนสารบญั เป็นการแสดงเนอื้ หาสาระจากโครงการว่ามเี รื่อง อะไรบา้ ง โดยเรียงไปตามลาดบั ตงั้ แต่บทที่ ๑ จนถึงบทสดุ ทา้ ย บรรณานกุ รม และ ภาคผนวก ๒ สว่ นของเนอื้ หา สว่ นของเนอื้ หารายงานโครงการ ไดแ้ ก่ ส่วนนา วธิ ีการดาเนนิ การ ศึกษา ผลการวเิ คราะหข์ อ้ มลู และสรุป อภปิ รายผล และขอ้ เสนอแนะ ❖ สว่ นนา ในส่วนของบทนาเป็นการเขียนอธิบายถงึ ความเป็นมาของการทาโครงการวา่ มี ความสาคญั และนา่ สนใจเหมอื นวธิ ีการดาเนนิ การศึกษาอย่างไร โดยแบง่ เป็น หวั ขอ้ ตา่ ง ๆ ❖ วิธีการดาเนนิ การศึกษา การเขียนวธิ ีการดาเนนิ การศึกษาควรเขยี นไปตามลาดบั ขนั้ ตอน ทงั้ นกี้ ็ควร สมั พนั ธก์ บั ประเภทของโครงการเชน่ กนั

* สารวจข้อมูล * รวบรวมข้อมูลทั้งหมด * ศกึ ษาวิเคราะหข์ ้อมลู * เรียบเรยี งเขียนราบงานโครงการ * เสนอผลงานในรูปแบบของการรายงานหรือจัดนิทรรศการตามความ เหมาะสม ❖ ผลการวเิ คราะห์ การวเิ คราะหข์ อ้ มลู วเิ คราะหไ์ ปตามรูปแบบของโครงการ เพื่อนาเสนอผลการวิเคราะหใ์ หถ้ กู ตอ้ งชดั เจนทส่ี ดุ มกั เสนอผลการวเิ คราะห์ เชิงพรรณนาวิเคราะห์ หรือเชงิ ปรมิ าณ หรอื อาจสรุปใหเ้ หน็ ภาพชดั เจนใน รูปแบบของตาราง แผนภมู ิ ตามความเหมาะสม ❖ส่วนสรุป อภิปรายผล และข้อเสนอแนะ ผทู้ าโครงการควรสรุปผลใหเ้ หน็ ชดั เจน อภปิ รายไปตามผลทีพ่ บว่าสาคญั และสมั พนั ธก์ บั วตั ถปุ ระสงคห์ รือไม่ อย่างไร ตลอดจนขอ้ เสนอแนะอน่ื ๆ ที่จะมปี ระโยชนต์ ่อการทาโครงการชนิ้ อ่ืน ๆ ต่อไป การประเมนิ ผลการจดั โครงการ การประเมินผลการจดั ทาโครงการเป็นกจิ กรรมท่ีมคี วามสาคญั อยา่ งยง่ิ ในการ บรหิ ารโครงการ การประเมนิ โครงการเป็นกระบวนการท่ีใหข้ อ้ มลู ยอ้ นกลบั ซงึ่ สามารถนามาใชใ้ นการปรบั ปรุงการดาเนินงานของโครงการใหม้ ีประสทิ ธิภาพมาก ย่ิงขนึ้ ทาใหท้ ราบขอ้ บกพรอ่ ง จดุ เด่น จดุ ดอ้ ยของโครงการ และทราบว่าโครงการได้ บรรลวุ ตั ถปุ ระสงค์ เป้าหมายเพยี งใด และช่วยใหข้ อ้ มลู ท่จี าเป็นสาหรบั การนาไปใชใ้ น การตดั สนิ ใจเก่ยี วกบั การดาเนินโครงการไดท้ งั้ ในปัจจบุ นั และในอนาคต