คู่มือพืชและสัตว์เศรษฐกิจสำคัญของจังหวัดน่านทางเลือกและทางรอด

ขพอชื งแจลงัะสหตัววัดเนศารนษ…ฐทกาจิ งสเําลคอื ัญกและทางรอด

พชื และสัตว์เศรษฐกิจสำ� คญั ของจงั หวดั นา่ น...ทางเลอื กและทางรอด ภายใต้โครงการ โมเดลทางเลือกในการพฒั นาคนไทย 4.0 บนพ้ืนทส่ี ูง ในภาคเหนือตอนบน ดร.ศิรพิ ร กิรติการกุล ดร.อัครพงศ์ อนั้ ทอง ดร.สุขสถติ พ์ พิสิษฐส์ ัชญา ดร.นลนิ ี คงสุบรรณ์ กรกฎาคม 2563 สนับสนนุ โดย : ส�ำนักงานการวจิ ยั แหง่ ชาติ (วช.) โครงการรักษป์ า่ นา่ น พชื และสตั ว์เศรษฐกจิ ส�ำคญั ของจงั หวัดน่าน...ทางเลือกและทางรอด

คำ� น�ำ จงั หวัดน่านเป็นจงั หวัดทม่ี ีพื้นท่เี ป็นปา่ ต้นนำ�้ ทสี่ �ำคัญของประเทศไทย เพราะ เป็นท่ีมาของนำ้� ทา่ ประมาณรอ้ ยละ 40 ของแมน่ ำ�้ เจา้ พระยา แต่ในชว่ งเวลาท่ีผา่ นมา การขยายตัวของประชากรและการเกษตรเชิงพาณชิ ย์ไดท้ �ำให้ปา่ ต้นน้ำ� ในจังหวดั นา่ น เสื่อมโทรมไปมาก ในปี พ.ศ. 2558 พบว่า มีพนื้ ทีป่ า่ คงเหลือเพยี งร้อยละ 67 ของ พื้นทป่ี ่าท่มี ีอยู่เดิม โครงการนา่ นแซนด์บอกซ์ เป็นโครงการนวัตกรรมน�ำรอ่ งดา้ นการ บริหารจัดการภายใตค้ ณะกรรมการดำ� เนินงานในพืน้ ท่ีจงั หวดั น่าน เพ่อื ขบั เคล่ือนการ แก้ไขปัญหาด้านทด่ี ิน ป่าไมแ้ ละการใช้ประโยชนท์ ด่ี ินในพน้ื ท่ีจงั หวัดน่านใหเ้ ป็นไปอยา่ ง รวดเรว็ และมีประสทิ ธภิ าพ มเี ป้าหมายกรอบการจัดสรรปา่ สงวนอยทู่ ่ี 72-18-10 โดยคงปา่ ต้นนำ�้ ปัจจุบนั ทีร่ อ้ ยละ 72 ของพนื้ ที่ทงั้ หมด และใหร้ าษฎรคนื พ้ืนท่ีป่าร้อยละ 18 ให้มาเป็นป่าท่มี ตี น้ ไม้ใหญ่ แต่ใหป้ ลูกพชื เศรษฐกจิ ใตต้ น้ ไม้ใหญไ่ ด้ รอ้ ยละ 10 ยอม ให้ปลูกพืชเศรษฐกจิ ไดเ้ ต็มท่ี เพือ่ ใหบ้ รรลุเป้าหมายดังกลา่ ว การจดั การองค์ความรู้ใน ระบบการปลูกพืชทีเ่ หมาะสมจะชว่ ยเปน็ ขอ้ มูลในการตัดสนิ ใจแก่เกษตรกรและชุมชน ใน การเลอื กปลูกพืชไดอ้ ย่างเหมาะสมกบั พื้นท่ีในล่มุ นำ้� ต่างๆ มหาวทิ ยาลัยแม่โจ้ ไดจ้ ดั ทำ� คู่มอื “ พืชและสตั ว์เศรษฐกิจสำ� คัญของจังหวัดนา่ น...ทางเลอื กและทางรอด ” มี วัตถุประสงคเ์ พ่อื ถา่ ยทอดและเผยแพร่องคค์ วามรู้ระบบการปลกู พืชในจงั หวัดน่าน รวมท้งั แสดงใหเ้ หน็ โครงสรา้ ง ตน้ ทนุ และผลตอบแทน ของพืชและปศสุ ตั ว์ 4 กลมุ่ ไดแ้ ก่ พชื ใหม่สร้างรายได้สงู พชื เดมิ ของชมุ ชนทม่ี ศี กั ยภาพ พชื เพ่ือการกินอยู่ในครัว เรอื น และสัตว์เพอ่ื เสรมิ รายได้และการกนิ อยู่ คมู่ อื ฉบบั นเี้ ปน็ ส่วนหนง่ึ ของโครงการวจิ ยั เร่อื ง โมเดลทางเลือกใน การพฒั นาคนไทย 4.0 บนพ้ืนท่สี ูงในภาคเหนอื ตอนบน คณะผูว้ จิ ยั ขอขอบคณุ ศาสตราจารย์ ดร.ม่ิงสรรพ์ ขาวสอาด ท่กี รณุ าให้คำ� แนะน�ำท่ีมคี ณุ คา่ ย่งิ ในการ พฒั นาองค์ความรกู้ ารวิจยั ในโครงการนี้ตลอดจนการจัดท�ำค่มู ือฉบับนจี้ นบรรลุ วัตถุประสงค์ของโครงการ ขอขอบคณุ ส�ำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ท่ีให้การ สนบั สนุนงบประมาณในการวจิ ัย ขอขอบคุณโครงการรกั ษป์ ่านา่ น ที่ใหก้ ารสนบั สนุน งบประมาณการพิมพค์ ู่มอื ฉบบั น้ี คณะผูว้ ิจัยหวงั ว่าคู่มือฉบับน้จี ะเป็นประโยชน์แก่ เกษตรกรและผทู้ ส่ี นใจ เพอื่ สนับสนุนใหเ้ กดิ การปรับเปล่ียนระบบการผลติ ทางการ เกษตร และการเล้ียงชีพท่ียง่ั ยนื และเปน็ มิตรต่อส่ิงแวดล้อมต่อไป ดร.ศริ พิ ร กริ ตกิ ารกุล ดร.อคั รพงศ์ อ้ันทอง ดร.สุขสถิตพ์ พิสษิ ฐส์ ัชญา ดร.นลนิ ี คงสุบรรณ์ กรกฎาคม 2563 ก พืชและสตั ว์เศรษฐกจิ สำ� คญั ของจงั หวดั นา่ น...ทางเลือกและทางรอด

ข้อแนะน�ำการใชค้ ู่มือ ค่มู อื ฉบับนี้ไดร้ วบรวมขอ้ มลู พืชและสัตวเ์ ศรษฐกจิ ที่สำ� คญั ของจังหวัดนา่ น ไว้จำ� นวน 68 รายการ แบง่ ออกเป็น 4 กลมุ่ ประกอบดว้ ย กลุม่ A พืชใหม่สร้างรายได้สูง กลุม่ B พืชเดิมของ ชุมชนท่ีมีศกั ยภาพ กลุ่ม C พชื เพื่อการกินอยู่ในครวั เรอื น และกล่มุ D สัตว์เพอื่ เสริมรายได้และการกนิ อยู่ ไดจ้ ดั ท�ำสารบัญไว้ 2 แบบ โดยสารบัญด้านหน้าของค่มู อื เป็นการเรยี งล�ำดับ 4 กลุ่มตามผล ตอบแทนการลงทุนจากมากไปหาน้อย ซ่ึงไดแ้ สดงงบกระแสเงนิ สด (Cash flow) ของการลงทุนในการผลติ พชื หรือสตั ว์ชนดิ น้ันๆ ประกอบ ส่วนสารบัญด้านหลังเรียงล�ำดับตามตัวอักษร แยกเป็นพืช และสตั ว์ สำ� หรับชนิดของพืชท่สี ามารถปลูกร่วมกับป่าได้ จำ� นวน 20 รายการ สัตว์อย่รู ว่ มกับป่า จ�ำนวน 2 รายการ ซ่ึงเป็นพืชและสัตวท์ ่ี เหมาะสมในการผลติ ในพน้ื ทล่ี มุ่ น้�ำชน้ั 1 - 2 ได้ทำ� เคร่ืองหมาย* ใน สารบัญ ท้ัง 2 แบบ สำ� หรับงบกระแสเงนิ สดของผลตอบแทนการลงทนุ ได้ค�ำนวณ บนขอ้ สมมตุ ิ (Assumption) ของราคาและผลผลติ เฉลย่ี ในปีการ ผลติ 2562 ของจงั หวดั นา่ น ขพชื และสัตว์เศรษฐกจิ สำ� คัญของจงั หวดั นา่ น...ทางเลอื กและทางรอด

Aกลมุ่ พชื ใหม่สรา้ งรายไดส้ งู สารบัญ A1.พริกหวาน A2.เสาวรส 1 A3.อนิ ทผาลัม 3 A4.ขิง 5 A5.สตรอเบอร ่ี 7 A6.กญั ชง 9 A7.พริกไทยดำ� 11 A8.ทเุ รียน 13 A9.มะนาว 15 A10.โกโก*้ 17 A11.อะโวคาโด้ 19 A12.ไผ่ซางหมน่ * 21 A13.กาแฟ* 23 A14.หมอ่ น 25 A15.ไผย่ กั ษ*์ 27 A16.มะคาเดเมีย 29 A17.มะม่วงหิมพานต์ 31 A18.ปาลม์ นำ�้ มนั 33 35 หมายเหตุ : *พืชท่ปี ลูกร่วมกบั ปา่ ได้ ค พชื และสัตวเ์ ศรษฐกิจส�ำคญั ของจงั หวัดนา่ น...ทางเลอื กและทางรอด

Bกลุ่ม พชื เดิมของชุมชนทม่ี ีศักยภาพ สารบัญ B1.ไผร่ วก* 37 B2.เผือก 39 41 B3.ฟักทอง 43 45 B4.มะไฟจนี 47 49 B5.มะขาม 51 53 B6.ยาสูบ 55 57 B7.มะละกอฮอลแลนด ์ 59 61 B8.มะม่วงน�ำ้ ดอกไม้ 63 65 B9.เงาะ 67 69 B10.ผักหวานปา่ * 71 B11.กล้วยน�้ำวา้ 73 75 B12.ลองกอง 77 79 B13.มะแขว่น* 81 B14.สม้ เขียวหวาน 83 85 B15.ใบชา (เมีย่ ง)* 87 B16.ฟกั ทองพื้นเมือง 89 91 B17.ลำ� ไย 93 B18.ถวั่ เหลอื ง B19.มะม่วงแกว้ B20.มะขามปอ้ ม* B21.ลางสาด B22.ใบหม*่ี B23.มะเก๋ียง* B24.กระเทยี ม B25.กฤษณา* B26.สกั * B27.กระถนิ เทพา* B28.ตา๋ ว* B29.ลิ้นจ่ี หมายเหตุ : *พืชทีป่ ลกู ร่วมกบั ปา่ ได้ ฆพืชและสัตวเ์ ศรษฐกิจสำ� คัญของจังหวัดน่าน...ทางเลอื กและทางรอด

Cกลมุ่ พืชเพ่ือการกนิ อยู่ในครัวเรือน สารบัญ C1.พรกิ สวน C2.ขา่ 95 C3.หวาย* 97 C4.ขม้นิ ชนั * 99 C5.สะเดา* 101 C6.ตะไคร้ 103 C7.ชะอม 105 107 C8.แค* 109 C9.หัวบุก* 111 C10.ขา้ วนา 113 C11.ข้าวไร่ 115 117 C12.งาขม้ี อ้ น หมายเหตุ : *พชื ทปี่ ลกู ร่วมกับปา่ ได้ ง พืชและสตั ว์เศรษฐกจิ สำ� คัญของจงั หวดั น่าน...ทางเลือกและทางรอด

Dกลมุ่ สัตวเ์ พ่อื เสริมรายไดแ้ ละการกินอยู่ สารบัญ D1.แพะ D2.ผึง้ * 119 D3.กระบือ 121 D4.ไก่พนื้ เมือง 123 D5.โคขุน 125 D6.โคพน้ื เมือง* 127 D7.หมูด�ำ (สามสายพันธุ์) 129 D8.กบ 131 D9.ปลาดุก 133 135 หมายเหตุ : *สตั วอ์ ยู่ร่วมกบั ป่าได้ จพืชและสตั วเ์ ศรษฐกจิ สำ� คัญของจงั หวัดน่าน...ทางเลือกและทางรอด

พชื และสัตวเ์ ศรษฐกจิ สำ� คญั ของจังหวดั นา่ น...ทางเลอื กและทางรอด

กลุม่ A = พืชใหม่สร้างรายไดส้ งู A1.พริกหวาน ชอื่ พชื พรกิ หวาน (Bell pepper ) ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Capsicum annuum L. เดอื นทีป่ ลกู /เก็บเกีย่ วผลผลติ - ปลกู ไดต้ ลอดปี แหล่งพันธ/์ุ เมลด็ พันธุ์ - พริกหวานจะให้ผลประมาณ 75 วนั หลงั ยา้ ยปลูกในแปลง หน่วยงาน/บรษิ ทั ทีร่ บั ซ้อื - โครงการหลวงส่วนขยาย - โครงการหลวงส่วนขยาย เงือ่ นไขทางกายภาพ แดดปานกลาง (รอ้ ยละ 70 - 80) ≥ 500 เมตร จากระดบั นำ้� ทะเล ดินรว่ นปนทราย ระบายน้�ำไดด้ ี 18 - 32 Cํ 600 – 1,250 มิลลเิ มตร/ปี 1พชื และสัตวเ์ ศรษฐกจิ ส�ำคัญของจงั หวัดน่าน...ทางเลือกและทางรอด

ตารางที่ A1 ต้นทนุ ผลตอบแทนการผลติ พริกหวานในจงั หวัดนา่ น 2 พชื และสตั ว์เศรษฐกิจสำ� คัญของจงั หวัดนา่ น...ทางเลือกและทางรอด

กล่มุ A = พืชใหม่สรา้ งรายได้สงู A2.เสาวรส ชื่อพชื เสาวรส (Passion fruit) ช่อื วิทยาศาสตร ์ Passiflora foltida Linn. ช่วงเกบ็ เกีย่ วผลผลิต - ตดิ ผลเมอื่ ต้นมอี ายปุ ระมาณ 4 - 5 เดือน พนั ธ์ทุ ี่นยิ มปลกู - เก็บเก่ยี วไดเ้ มอื่ อายุ 50 - 70 วัน หลังติดผล แหล่งพันธ/์ุ เมล็ดพนั ธุ์ - ผลผลติ ชว่ งเดือนสิงหาคม - กุมภาพันธ์ หน่วยงาน/บริษัท ทีร่ บั ซื้อ - พนั ธุ์สมี ่วง (รสหวาน) พนั ธุ์สเี หลอื ง (รสเปรี้ยว) - โครงการหลวงสว่ นขยาย - โครงการหลวงสว่ นขยาย เง่ือนไขทางกายภาพ แดดจัด พันธสุ์ มี ว่ งเจริญไดด้ ีที่ 1,000 เมตร จากระดับน้�ำทะเล พันธสุ์ ีเหลืองจะเจริญได้ดีในท่ีราบตำ่� ดนิ รว่ นซยุ ดนิ ท่ีเป็นกรด (pH) ต�่ำกว่า 5.5 20 - 27 ํC > 1,500 มิลลิเมตร/ปี 3พชื และสตั ว์เศรษฐกจิ ส�ำคัญของจงั หวดั น่าน...ทางเลอื กและทางรอด

ตารางท่ี A2 ตน้ ทนุ ผลตอบแทนการผลิตเสาวรสในจงั หวัดนา่ น 4 พชื และสตั ว์เศรษฐกิจส�ำคัญของจงั หวัดน่าน...ทางเลือกและทางรอด

กลมุ่ A = พืชใหมส่ รา้ งรายได้สงู A3.อินทผาลัม ชอื่ พชื อนิ ทผาลมั (Date Palm) ช่อื วทิ ยาศาสตร ์ Phoenix dactylifera L. ชว่ งเก็บเก่ียวผลผลิต - ใหผ้ ลผลิตในปีที่ 5 แหล่งพนั ธ์/ุ เมลด็ พันธ์ุ - ฟาร์มโกหลัก อ.ไชยปราการ จ.เชยี งใหม่ เง่อื นไขทางกายภาพ แดดจัด ดนิ ร่วนปนทราย ไม่มนี ำ้� ขงั 25 - 32 ํC > 2,000 มลิ ลเิ มตร/ปี 5พืชและสตั วเ์ ศรษฐกิจส�ำคัญของจงั หวัดนา่ น...ทางเลอื กและทางรอด

ตารางที่ A3 ต้นทนุ ผลตอบแทนการผลิตอนิ ทผาลมั ในจงั หวัดนา่ น 6 พชื และสตั ว์เศรษฐกิจสำ� คัญของจงั หวัดนา่ น...ทางเลอื กและทางรอด

กลุ่ม A = พชื ใหม่สร้างรายได้สูง A4.ขงิ ชือ่ พืช ขิง (Ginger) ช่อื วิทยาศาสตร ์ เดือนทปี่ ลกู /เกบ็ เกี่ยวผลผลติ Zingiber officinale Roscoe. หนว่ ยงาน/บรษิ ัท ที่รับซอ้ื - ปลูกระหว่างเดือนกุมภาพนั ธ์ - มนี าคม - ขงิ อ่อนเก็บเกย่ี วเดอื นกรกฎาคม - สิงหาคม - ขิงแก่เก็บเกี่ยวเดือนพฤศจกิ ายน - มกราคม - วิสาหกจิ ชุมชนชีววถิ ตี ำ� บลน้ำ� เก๋ียน ต.น้ำ� เก๋ียน อ.ภเู พียง - วสิ าหกจิ ชุมชนกลุม่ สมุนไพรบ้านฝายมลู ต.ป่าคา อ.ทา่ วงั ผา - กลุ่มแปรรปู ผลติ ภัณฑบ์ า้ นกอก ต.ท่าน้าว อ.ภเู พียง จ.น่าน เงอ่ื นไขทางกายภาพ แดดจัด ≤ 1,500 เมตร จากระดับนำ�้ ทะเล ดินร่วนซยุ ดินรว่ นปนทราย หรือดินเหนยี วปนทราย 20 - 30 ํC > 1,000 มลิ ลิเมตร/ปี 7พืชและสัตว์เศรษฐกิจสำ� คญั ของจงั หวัดน่าน...ทางเลอื กและทางรอด

ตารางที่ A4 ต้นทนุ ผลตอบแทนการผลติ ขงิ ในจงั หวัดนา่ น 8 พชื และสัตว์เศรษฐกจิ ส�ำคัญของจงั หวดั นา่ น...ทางเลอื กและทางรอด

กล่มุ A = พืชใหม่สร้างรายได้สูง A5.สตรอเบอร่ี ช่อื พืช สตรอเบอร่ี (Strawberry) ช่อื วิทยาศาสตร ์ Fragaria × ananassa. เดือนทปี่ ลูก/เกบ็ เก่ยี วผลผลติ - ใหผ้ ลผลิตในปที ี่ 1 พนั ธุ์ท่ีนิยมปลกู - ปลกู เดือนกันยายน – ตลุ าคม แหลง่ พนั ธ/์ุ เมลด็ พันธ์ุ - เกบ็ เกีย่ วผลผลติ เดอื นมกราคม – พฤษภาคม หน่วยงาน/บรษิ ัท ทีร่ บั ซอ้ื - พันธพ์ุ ระราชทาน 80 - โครงการหลวงส่วนขยาย - โครงการหลวงสว่ นขยาย เงอื่ นไขทางกายภาพ แดดปานกลาง 1,200 -1,400 เมตร จากระดับน้ำ� ทะเล ดนิ รว่ น มีอินทรียว์ ตั ถสุ ูง ช่วงกลางวัน 25 Cํ /ชว่ งกลางคนื 18 ํC 1,714 มิลลเิ มตร/ปี 9พชื และสัตว์เศรษฐกิจสำ� คัญของจงั หวัดนา่ น...ทางเลอื กและทางรอด

ตารางท่ี A5 ตน้ ทุนผลตอบแทนการผลติ สตรอเบอร่ีในจงั หวัดนา่ น 10 พชื และสตั ว์เศรษฐกจิ สำ� คัญของจงั หวัดนา่ น...ทางเลือกและทางรอด

กลุ่ม A = พืชใหมส่ รา้ งรายไดส้ ูง A6.กัญชง ชือ่ พืช กัญชง (Hemp) ช่ือวทิ ยาศาสตร ์ Cannabis sativa L. subsp. เดอื นท่ปี ลกู /เกบ็ เกีย่ วผลผลติ - ปลูกเดอื นเมษายน - พฤษภาคม หน่วยงาน/บริษัท ทีร่ ับซอ้ื - เก็บเกยี่ วต้นเพือ่ ทำ� เสน้ ใยประมาณเดอื นสงิ หาคม - กนั ยายน - สหกรณ์ผ้ปู ลกู เฮมพ์อำ� เภอพบพระ จ�ำกดั - มลู นิธโิ ครงการหลวงและสถาบนั วจิ ัยและพฒั นาพ้ืนท่สี งู (องคก์ ารมหาชน) เงือ่ นไขทางกายภาพ แดดปานกลาง (ร้อยละ 70 - 80) 200 - 1,300 เมตร จากระดับน้ำ� ทะเล ดินร่วน ทรายรว่ น ดินเหนยี วร่วน 19 - 25 Cํ 1,200 - 1,900 มิลลเิ มตร/ปี 11พืชและสัตว์เศรษฐกิจสำ� คญั ของจังหวัดน่าน...ทางเลือกและทางรอด

ตารางที่ A6 ตน้ ทุนผลตอบแทนการผลิตกญั ชงในจงั หวัดนา่ น 12 พืชและสตั ว์เศรษฐกิจส�ำคญั ของจงั หวดั น่าน...ทางเลือกและทางรอด

กลมุ่ A = พืชใหมส่ รา้ งรายไดส้ ูง A7.พรกิ ไทยดำ� ชือ่ พชื พริกไทยดำ� (Black pepper) ชอื่ วิทยาศาสตร ์ Piper nigrum L. เดือนท่ีปลกู /เก็บเกย่ี วผลผลิต - ให้ผลผลติ ต้ังแตป่ ที ่ี 1 เงอื่ นไขทางกายภาพ แดดปานกลาง - แดดน้อย ไม่เกิน 1,200 เมตร จากระดับน้�ำทะเล ดินรว่ น ดินรว่ นปนทราย หรอื ดนิ รว่ นเหนียว 10 - 30 ํC > 1,200 มลิ ลเิ มตร/ปี 13พืชและสตั ว์เศรษฐกจิ ส�ำคัญของจังหวัดนา่ น...ทางเลอื กและทางรอด

ตารางที่ A7 ้ตนทุนผลตอบแทนการผ ิลตพ ิรกไทย �ดำใน ัจงหวัด ่นาน 14 พชื และสตั วเ์ ศรษฐกจิ ส�ำคญั ของจงั หวดั น่าน...ทางเลอื กและทางรอด

กลุ่ม A = พชื ใหมส่ รา้ งรายไดส้ ูง A8.ทุเรยี น ชือ่ พชื ทเุ รียน (Durian) ช่ือวทิ ยาศาสตร ์ Durio zibethinus L. ช่วงเกบ็ เกย่ี วผลผลติ - ให้ผลผลติ ในปีที่ 4 - 5 พนั ธทุ์ น่ี ิยมปลูก - เก็บเกี่ยวเดือนพฤษภาคม - มิถุนายน - พนั ธห์ุ มอนทอง เงื่อนไขทางกายภาพ แดดจัด ≤ 650 เมตร จากระดบั น้ำ� ทะเล ดินร่วน ดนิ ร่วนปนทราย ดนิ เหนียว ปนทราย ระบายน�้ำดี ไม่มนี ำ้� ทว่ มขัง 25 - 30 ํC > 1,600 มิลลิเมตร/ปี 15พืชและสัตว์เศรษฐกิจสำ� คัญของจังหวัดน่าน...ทางเลอื กและทางรอด

ตารางที่ A8 ต้นทนุ ผลตอบแทนการผลิตทเุ รียนในจังหวดั นา่ น 16 พชื และสตั ว์เศรษฐกิจสำ� คัญของจงั หวัดนา่ น...ทางเลอื กและทางรอด

กลมุ่ A = พชื ใหมส่ ร้างรายไดส้ ูง A9.มะนาว ชอ่ื พชื มะนาว (Lemon) ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Citrus aurantiifolia (Christm.) Swingle. ชว่ งเก็บเกี่ยวผลผลิต - ใหผ้ ลผลิตในปที ่ี 3 พันธุ์ทีน่ ยิ มปลูก - เกบ็ เกยี่ วผลผลิตในเดือนมถิ นุ ายน - สงิ หาคม แหล่งพันธ์/ุ เมล็ดพนั ธุ์ - พันธแุ์ ป้น พันธ์ตุ าฮติ ิ พันธแ์ุ ปน้ พิจิตร หนว่ ยงาน/บริษทั ที่รับซอ้ื - กลมุ่ ปลกู มะนาวบ้านยอด ต.ยอด อ.สองแคว จ.นา่ น - กล่มุ ปลกู มะนาวบา้ นยอด ต.ยอด อ.สองแคว จ.น่าน เงื่อนไขทางกายภาพ แดดจัด ≤ 600 เมตร จากระดบั นำ้� ทะเล ดนิ รว่ นซุย 23 - 34 ํC 500 - 1,200 มิลลิเมตร/ปี 17พืชและสตั วเ์ ศรษฐกิจส�ำคัญของจงั หวัดน่าน...ทางเลือกและทางรอด

ตาราง ่ที A9 ต้น ุทนผลตอบแทนการผ ิลตมะนาวใน ัจงหวัด ่นาน 18 พชื และสตั วเ์ ศรษฐกจิ ส�ำคญั ของจงั หวดั น่าน...ทางเลอื กและทางรอด

กลมุ่ A = พชื ใหม่สร้างรายได้สงู A10.โกโก*้ ชอื่ พืช โกโก้ (Cocoa) ชื่อวทิ ยาศาสตร ์ Theobroma cacao L. ชว่ งเก็บเกยี่ วผลผลิต - ให้ผลลติ ในปที ่ี 3 พนั ธ์ุโกโก้ - เกบ็ เก่ียวผลผลิตเดอื นตลุ าคม 1) พนั ธุ์ชมุ พร 1 ขน้ึ ทะเบยี นพนั ธกุ์ บั กรมวชิ าการเกษตร หนว่ ยงาน/บริษัท ทรี่ ับซื้อ 2) พนั ธ์ุ I.M.1 พันธ์วุ จิ ัย โดยมหาวิทยาลัยแมโ่ จ้ สามารถผสม แหลง่ พนั ธุ์ ขา้ มดอกในต้นเดยี วกันได้ ใหผ้ ลผลิตสูง ทนแลง้ คณุ ภาพเมล็ดดี ให้กลิ่นหอมเม่อื แปรรปู - วิสาหกจิ ชุมชน ต.ยอด อ.สองแคว จ.น่าน - Cocoa Valley Cafe ต.ปัว อ. ปวั จ.นา่ น - Cocoa nan in thawangpha อ.ทา่ วังผา จ.นา่ น - รศ.ดร.สัณห์ ละอองศรี สาขาวิชาไม้ผล คณะผลิตกรรมการเกษตร มหาวทิ ยาลัยแม่โจ้ (พันธ์ุ I.M.1) - บรษิ ทั เอส ซี เอน็ อะโกร จำ� กัด ต.เหมืองงา่ อ.เมือง จ.ล�ำพนู - ศนู ย์วิจัยพชื สวนชมุ พร : พนั ธ์ุลกู ผสม ชมุ พร 1 พันธช์ุ มุ พร 1 เง่ือนไขทางกายภาพ พนั ธ์ุ I.M.1 แดดจัด - แดดปานกลาง ≤ 1,000 เมตร จากระดับนำ้� ทะเล ดินร่วนปนทราย 15 - 30 Cํ > 1,500 มลิ ลเิ มตร/ปี พืชปลกู ร่วมกับปา่ 19พชื และสตั วเ์ ศรษฐกจิ ส�ำคัญของจงั หวดั น่าน...ทางเลอื กและทางรอด

ตารางที่ A10 ตน้ ทนุ ผลตอบแทนการผลติ โกโก้ในจงั หวัดนา่ น 20 พืชและสตั ว์เศรษฐกจิ สำ� คญั ของจังหวัดน่าน...ทางเลือกและทางรอด

กลมุ่ A = พชื ใหมส่ รา้ งรายได้สงู A11.อะโวคาโด้ ชอ่ื พชื อะโวคาโด้ (Avocado) ชอ่ื วิทยาศาสตร ์ Persea americana. ชว่ งเกบ็ เก่ยี วผลผลิต - ต้นทเ่ี สยี บยอดใหผ้ ลผลิตในปีท่ี 3 พนั ธุ์ทีน่ ยิ มปลกู - เพาะเมลด็ จะใหผ้ ลผลิตในปที ี่ 8 - เกบ็ เกยี่ วผลเดอื นธันวาคม – กุมภาพันธ์ - พนั ธุ์แฮส และพันธ์ปุ เี ตอรส์ นั เง่ือนไขทางกายภาพ แดดจัด ≥ 400 เมตร จากระดบั นำ้� ทะเล ดินระบายน้�ำดี ไม่ทนน้ำ� ทว่ มขัง 15.6 – 29.4 ํC 750 - 1,000 มลิ ลิเมตร/ปี 21พชื และสตั ว์เศรษฐกจิ ส�ำคญั ของจังหวดั น่าน...ทางเลือกและทางรอด

ตารางท่ี A11 ตน้ ทนุ ผลตอบแทนการผลติ อะโวคาโด้ในจงั หวัดนา่ น 22 พืชและสตั ว์เศรษฐกจิ ส�ำคญั ของจังหวดั นา่ น...ทางเลือกและทางรอด

กลุ่ม A = พืชใหมส่ รา้ งรายไดส้ งู A12.ไผซ่ างหม่น* ชอ่ื พืช ไผ่ซางหมน่ (Dendorcalamus) ชือ่ วิทยาศาสตร์ Dendrocalamus sericeus Munro. เดอื นทป่ี ลูก/เกบ็ เกีย่ วผลผลิต - ปลกู ได้ทุกฤดู แหลง่ พนั ธุ์ - ใหผ้ ลผลิตเมื่ออายุ 3 ปี หนว่ ยงาน/บริษัท ท่ีรบั ซื้อ - กลุ่มผู้ผลิตกงิ่ ไผ่บา้ นฝาย อ.แม่จรมิ จ.นา่ น - กลุ่มผ้แู ปรรูปไม้ไผ่ อ.เวียงสา จ.นา่ น - กลมุ่ ไผ่ซางหม่นบ้านทัพมา่ น ต.บวั ใหญ่ อ.นานอ้ ย - กลุ่มแปรรูปไม้ไผ่ชุมชนบ้านสบข่นุ ต.ป่าคา อ.ทา่ วงั ผา เงอ่ื นไขทางกายภาพ แดดจดั - แดดปานกลาง 801-1,000 เมตร จากระดบั น�ำ้ ทะเล ดนิ ร่วนปนทราย และดนิ รว่ นปน ดนิ เหนยี ว 20 - 26 Cํ < 1,000 มลิ ลิเมตร/ปี พืชปลกู ร่วมกับป่า 23พืชและสตั ว์เศรษฐกจิ ส�ำคัญของจังหวดั นา่ น...ทางเลือกและทางรอด

ตารางท่ี A12 ตน้ ทุนผลตอบแทนการผลิตไผ่ซางหมน่ ในจงั หวัดนา่ น 24 พชื และสัตว์เศรษฐกิจสำ� คัญของจังหวัดน่าน...ทางเลือกและทางรอด

กลุ่ม A = พชื ใหมส่ ร้างรายได้สูง A13.กาแฟ* ช่อื พชื กาแฟ (Coffee) ชอ่ื วิทยาศาสตร ์ Coffea robusta Pierre ex Froehner L. ชว่ งเกบ็ เก่ยี วผลผลิต - ให้ผลผลติ ในปีท่ี 3 และผลจะเริม่ สุกประมาณเดือน พนั ธทุ์ ี่นยิ มปลูก พฤศจกิ ายน - เมษายน หน่วยงาน/บรษิ ัท ที่รับซ้อื - ผลกาแฟในแตล่ ะสภาพพ้ืนทีป่ ลกู ไม่พรอ้ มกัน อายกุ ารเกบ็ เกี่ยว (ตัง้ แต่ติดผล - ผลสกุ ) ประมาณ 6 เดือน - พันธุ์อาราบกี ้า - Gem forest Coffee กาแฟมณพี ฤกษ์ บา้ นมณีพฤกษ์ อ. ทุ่งชา้ ง จ. นา่ น - กาแฟภูพยคั ฆ์ บา้ นสันเจริญ อ.ท่าวังผา จ.น่าน - อาราบกิ า้ คอฟฟ่ี ต.ในเวยี ง อ.เมอื งนา่ น จ.น่าน - วสิ าหกิจชุมชนแปรรูปกาแฟสวนยาหลวง ต.ผาทอง อ.ท่าวังผา จ.นา่ น - วสิ าหกิจชมุ ชนดอยมณีพฤกษ์ เงอ่ื นไขทางกายภาพ 1. อาราบกิ ้า แดดปานกลาง > 700 เมตร จากระดับน�้ำทะเล ดนิ รว่ น/ร่วนปนทราย 15 - 25 ํC > 1,500 มลิ ลิเมตร/ปี พืชปลกู ร่วมกบั ป่า 25พืชและสัตว์เศรษฐกจิ สำ� คัญของจงั หวัดนา่ น...ทางเลือกและทางรอด

ตารางที่ A13 ต้นทุนผลตอบแทนการผลิตกาแฟใน ัจงหวัด ่นาน 26 พชื และสตั วเ์ ศรษฐกจิ ส�ำคญั ของจงั หวดั น่าน...ทางเลอื กและทางรอด

กลมุ่ A = พชื ใหม่สร้างรายไดส้ งู A14.หม่อน ช่ือพชื หม่อน (Mulberry) ชอ่ื วทิ ยาศาสตร ์ Morus alba L. ชว่ งเกบ็ เกย่ี วผลผลิต - ใหผ้ ลผลติ ในปีท่ี 1 แหลง่ พันธุ์ - เกบ็ เก่ียวผลผลิตเดือนมนี าคม - เมษายน หนว่ ยงาน/บรษิ ทั ทรี่ ับซอื้ - ศูนยห์ มอ่ นไหมเฉลิมพระเกยี รตฯิ น่าน - ศูนยห์ มอ่ นไหมเฉลิมพระเกยี รติฯ นา่ น - ศูนย์หมอ่ นไหมที่ 7 ต.นาปงั กงิ่ อ.ภเู พยี ง จ.น่าน - กลุม่ วสิ าหกจิ ชมุ ชนหม่อนผลสดภพู ยคั ฆ์ ต.ขุนน่าน อ.เฉลมิ พระเกยี รติ จ.นา่ น เงอื่ นไขทางกายภาพ แดดจัด < 700 เมตร จากระดับน�้ำทะเล ดินรว่ นปนทราย หน้าดนิ ลึก 20 - 30 ํC > 1,000 มลิ ลิเมตร/ปี 27พืชและสตั วเ์ ศรษฐกจิ ส�ำคัญของจงั หวดั นา่ น...ทางเลอื กและทางรอด

ตารางที่ A14 ตน้ ทนุ ผลตอบแทนการผลติ หม่อนในจงั หวัดนา่ น 28 พืชและสตั ว์เศรษฐกจิ สำ� คญั ของจังหวัดน่าน...ทางเลือกและทางรอด

กลุ่ม A = พืชใหม่สรา้ งรายได้สงู A15.ไผย่ กั ษ*์ ชอ่ื พชื ไผ่ยกั ษ์ ช่ือวิทยาศาสตร์ Dendrocalamus giganteus. ช่วงเก็บเกยี่ วผลผลติ - โตเต็มทีพ่ รอ้ มตดั ในปีที่ 3 พนั ธท์ุ ี่นิยมปลกู - ไผย่ กั ษ์ เงื่อนไขทางกายภาพ แดดจดั - แดดปานกลาง ≤ 1,150 เมตร จากระดบั น้�ำทะเล ดนิ ร่วน หรอื ดินรว่ นปนทราย 20 - 34 Cํ 850 - 1,000 มลิ ลิเมตร/ปี พชื ปลกู ร่วมกับปา่ 29พชื และสัตว์เศรษฐกิจสำ� คัญของจังหวดั นา่ น...ทางเลือกและทางรอด

ตารางท่ี A15 ตน้ ทุนผลตอบแทนการผลติ ไผ่ยกั ษ์ในจงั หวัดนา่ น 30 พชื และสัตว์เศรษฐกิจสำ� คัญของจังหวัดน่าน...ทางเลือกและทางรอด

กลุม่ A = พชื ใหม่สรา้ งรายไดส้ งู A16.มะคาเดเมีย ชือ่ พืช มะคาเดเมยี (Macadamia) ช่อื วทิ ยาศาสตร ์ Macadamia integrifolia Maiden & Betche. ชว่ งเกบ็ เกี่ยวผลผลติ - ให้ผลผลิตในปที ี่ 5 - 6 - เก็บเกย่ี วผลผลิตเดือนพฤษภาคม - สิงหาคม เงือ่ นไขทางกายภาพ แดดจดั - แดดปานกลาง ≥ 400 เมตร จากระดบั นำ้� ทะเล ดินเร่วนปนทราย 10 - 32 Cํ 1,200 - 1,500 มลิ ลเิ มตร/ปี 31พืชและสัตว์เศรษฐกจิ สำ� คัญของจังหวดั นา่ น...ทางเลือกและทางรอด

ตารางท่ี A16 ตน้ ทุนผลตอบแทนการผลิตมะคาเดเมยี ในจงั หวัดนา่ น 32 พชื และสัตว์เศรษฐกิจสำ� คัญของจังหวัดน่าน...ทางเลือกและทางรอด

ก ล ่มุ A = พ ชื ใ ห ม ส่ ร า้ ง ร ายได้สงู A17.มะมว่ งหมิ พานต์ ชอ่ื พืช มะม่วงหิมพานต์ (Cashew nut) ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Anacardium occidentale L. ช่วงเก็บเกี่ยวผลผลิต - ใหผ้ ลผลิตในปที ี่ 3 พันธ์ุท่ีนยิ มปลูก - เกบ็ เก่ียวผลผลิตเดอื น มนี าคม - เมษายน หนว่ ยงาน/บรษิ ัท ท่ีรับซ้ือ - พนั ธุ์ศรสี ะเกษ และพนั ธุ์ M25 - กลุ่มมะมว่ งหิมพานต์บ้านสถาน ต.สถาน อ.นาน้อย จ.นา่ น - กลุ่มผลิตมะม่วงหิมพานต์บ้านนำ�้ อ้อ ต.เปือ อ.เชียงกลาง จ.น่าน - กลุ่มปลูกและแปรรปู มะม่วงหมิ พานต์ บา้ นนำ้� ลีใต้ ต.ปงิ หลวง อ.นาหม่นื จ.นา่ น - กล่มุ แปรรูปมะมว่ งหมิ พานต์และมะขามเปร้ียวฝกั ใหญ่ตำ� บลนาทะนุง ต.นาทะนงุ อ.นาหมืน่ จ.น่าน เงอ่ื นไขทางกายภาพ แดดจดั > 700 เมตร จากระดับนำ�้ ทะเล ขึ้นได้ในดนิ แทบทุกชนดิ ท่ีระบายนำ�้ ดี 20 - 39 Cํ > 500 มิลลิเมตร/ปี 33พืชและสัตว์เศรษฐกิจส�ำคญั ของจังหวดั นา่ น...ทางเลอื กและทางรอด

ตารางที่ A17 ตน้ ทุนผลตอบแทนการผลิตมะมว่ งหมิ พานต์ในจงั หวัดนา่ น 34 พชื และสัตวเ์ ศรษฐกจิ ส�ำคัญของจงั หวัดนา่ น...ทางเลอื กและทางรอด

กลมุ่ A = พืชใหมส่ รา้ งรายได้สูง A18.ปาลม์ น้�ำมัน ชอ่ื พชื ปาล์มน้�ำมัน (Oil palm) ชือ่ วทิ ยาศาสตร์ Elaeis guineensis Jacq. ชว่ งเกบ็ เก่ยี วผลผลิต - ให้ผลผลติ ในปีท่ี 4 เงอื่ นไขทางกายภาพ แดดจดั - แดดปานกลาง ≤ 500 เมตร จากระดับน�้ำทะเล ดนิ รว่ นเหนยี ว - ดนิ เหนียว 25 - 28 Cํ > 1,800 มลิ ลเิ มตร/ปี 35พืชและสัตว์เศรษฐกจิ สำ� คัญของจังหวัดนา่ น...ทางเลอื กและทางรอด

ตารางท่ี A18 ตน้ ทนุ ผลตอบแทนการผลติ ปาลม์ น�้ำมนั ในจงั หวัดนา่ น 36 พชื และสตั วเ์ ศรษฐกิจสำ� คัญของจังหวัดนา่ น...ทางเลอื กและทางรอด

กลมุ่ B = พืชเดมิ ของชมุ ชนที่มีศักยภาพ B1. ไผร่ วก* ช่ือพชื ไผร่ วก (Bamboo) ชอื่ วทิ ยาศาสตร ์ hyrsostachys siamensis Gamble. ช่วงเก็บเกีย่ วผลผลติ - ให้ผลผลิตในปีท่ี 1 ปลูกได้ทกุ ฤดู - เกบ็ เกยี่ วผลผลิตเดือนพฤษภาคม - กันยายน เงอื่ นไขทางกายภาพ แดดจัด - แดดปานกลาง 400 - 600 เมตร จากระดบั น้�ำทะเล ดนิ รว่ น หรอื ดนิ รว่ นปนทราย ระบายน้ำ� ดี 8.8 – 36 Cํ 1,020 มลิ ลเิ มตร/ปี พชื ปลูกรว่ มกบั ป่า 37พชื และสัตว์เศรษฐกจิ ส�ำคัญของจังหวดั น่าน...ทางเลอื กและทางรอด

ตารางที่ B1 ้ตนทุนผลตอบแทนการผ ิลตไ ่ผรวกใน ัจงหวัด ่นาน 38 พชื และสตั วเ์ ศรษฐกจิ ส�ำคญั ของจงั หวดั น่าน...ทางเลอื กและทางรอด

กล่มุ B = พืชเดิมของชมุ ชนทีม่ ีศกั ยภาพ B2.เผอื ก ช่อื พชื เผือก (Taro) ช่ือวทิ ยาศาสตร ์ Colocasia esculenta. เดือนท่ปี ลูก/เกบ็ เกี่ยวผลผลติ - ให้ผลผลิตในเดอื นท่ี 5 - 6 พันธท์ุ ี่นยิ มปลกู - ปลกู ต้นเดือนพฤษภาคม – มถิ นุ ายน หน่วยงาน/บริษัท ที่รับซือ้ - เกบ็ เกย่ี วผลผลติ เดือนมกราคม – กุมภาพันธ์ - พนั ธุ์เผอื กหอมเชยี งใหม่ - วสิ าหกิจชุมชนวัดโปง่ คำ� เง่อื นไขทางกายภาพ แดดจัด - แดดปานกลาง ≤ 1,000 เมตร จากระดับน�ำ้ ทะเล ดินรว่ นปนทราย มีอนิ ทรียว์ ตั ถสุ งู หนา้ ดนิ ลึก ระบายนำ้� ดี 21 - 27 ํC 1,200 - 1,300 มลิ ลเิ มตร/ปี 39พืชและสตั ว์เศรษฐกจิ ส�ำคัญของจงั หวดั น่าน...ทางเลอื กและทางรอด

ตารางที่ B2 ตน้ ทนุ ผลตอบแทนการผลิตเผอื กในจงั หวัดนา่ น 40 พืชและสตั ว์เศรษฐกจิ สำ� คญั ของจงั หวัดน่าน...ทางเลอื กและทางรอด

กลมุ่ B = พืชเดิมของชมุ ชนทมี่ ีศกั ยภาพ B3.ฟักทอง ช่อื พชื ฟักทอง (Pumpkin) ชอ่ื วทิ ยาศาสตร ์ Cucurbita moschata Duchesne. เดือนท่ปี ลกู /เกบ็ เกี่ยวผลผลิต - ใหผ้ ลผลิตในเดอื นท่ี 2 - 3 พนั ธทุ์ ี่นิยมปลูก - ปลูกในชว่ งเดอื นกุมภาพนั ธ์ - มนี าคม หนว่ ยงาน/บรษิ ัท ทรี่ ับซอ้ื - เก็บเกย่ี วผลผลิตเดือนพฤษภาคม - มถิ ุนายน - พันธ์ทุ องอำ� ไพ - วสิ าหกจิ ชุมชนวดั โปง่ คำ� เงอื่ นไขทางกายภาพ แดดจัด 600 - 1,200 เมตร จากระดับน้�ำทะเล ดนิ รว่ นปนทราย ระบายน�ำ้ ดี 21 - 35 Cํ 900 - 1,000 มิลลเิ มตร/ปี 41พืชและสตั ว์เศรษฐกิจสำ� คัญของจงั หวดั น่าน...ทางเลอื กและทางรอด