เขื่อนภูมิพล กว่าจะเป็นวันนี้

งานดานอุทกวิทยา จะเปน สงิ่ ทจี่ ะไมป รากฏใหเ หน็ เปน ตวั เปน ตนเลย สำรวจอทุ กวทิ ยา ตดิ ตามมาดว ยคณะท่ี ๒ นำโดยคณุ บญุ ชอบ กาญจนลกั ษณ เพอื่ เกบ็ ขอ มลู ทางอทุ กวทิ ยา งานอทุ กวทิ ยาถอื ไดว า เปน งาน \"ปด ทองหลงั พระ\" เพราะเมอื่ โครงการกอ สรา งเขอื่ นสำเรจ็ ลลุ ว งไป ผลงาน ดา นอทุ กวทิ ยาจะเปน สงิ่ ทจี่ ะไมป รากฏใหเ หน็ เปน ตวั เปน ตนเลย เพราะนกั อทุ กวทิ ยาจะสำรวจและรวบรวมสถติ ิ ตา ง ๆ เชน สำรวจระดบั และปรมิ าณนำ้ ทา ปรมิ าณน้ำฝน ตะกอน อณุ หภมู ทิ งั้ ในนำ้ และบนบก วดั ความ ระเหย ความชน้ื และกระแสลม เพอื่ ใชเ ปน ขอ มลู พน้ื ฐานในการคำนวณโครงการ คณะสำรวจชดุ ของคณุ บญุ ชอบ กาญจนลกั ษณ ทำการสำรวจในเสน ทางแมน ้ำปง เพอื่ กำหนดจดุ ทต่ี งั้ สถานี วัดปริมาณน้ำ โดยใชเรือขุดไมซุงถอทวนน้ำขึ้นไปจากก่ิงอำเภอบานตาก จังหวัดตาก จนถึงแกงสรอย อำเภอฮอด จังหวัดเชียงใหม และนำไปสูการตัดสินใจเลือกที่ต้ังสถานีอุทกวิทยา ข้ึนท่ีบานวังกระเจา อำเภอสามเงา จงั หวดั ตาก ซงึ่ อยบู รเิ วณตอนใตข องชอ งเขาแคบทพ่ี จิ ารณาไวว า จะเปน ทตี่ งั้ เขอ่ื น ๔๙

ดร.วชิ า เศรษฐบตุ ร สำรวจทต่ี งั้ เขอื่ น I หวั หนา กองธรณวี ทิ ยา กรมโลหกจิ ปลาย พ.ศ. ๒๔๙๔ หลังฤดูน้ำหลาก คณะสำรวจชุดท่ี ๓ กระทรวงอตุ สาหกรรม ของกรมชลประทานก็ออกเดินทางสำรวจแมน้ำปง เพื่อศึกษา สภาพภูมิประเทศ สภาพทางธรณีวิทยาและหาตำแหนงท่ี I เปน ผเู ชยี่ วชาญดา นธรณวี ทิ ยา เหมาะสม เพ่ือใชเปนอางเก็บนำ้ ขนาดใหญ และมีชองแคบท่ีมี ที่ ม.ล.ชชู าติ กำภู เชญิ เขา มารว มงาน สภาพทางธรณี แข็งแรงรองรับเข่ือนเก็บกักขนาดใหญได ในโครงการยันฮี รวมทงั้ มวี สั ดใุ ชใ นการกอ สรา งเขอื่ นขนาดใหญเ พยี งพอ I เปน ผรู ว มลอ งแมน ้ำปง เพอ่ื หาทตี่ ง้ั เขอ่ื นยนั ฮี คณะสำรวจชุดนี้ นำโดย ม.ล.ชูชาติ กำภู อธิบดีกรม และเปน ผกู ำหนดตำแหนง ทตี่ ง้ั เขอื่ น ชลประทาน พรอมกับ คุณหญิงโฉมศรี กำภู ณ อยุธยา ภรยิ า ทช่ี อ งเขายนั ฮี คูชีวิตทตี่ ดิ ตามไปดแู ล นอกจากนนั้ แลว ทา นอธบิ ดยี งั เชอื้ เชญิ ให ดร.วิชา เศรษฐบุตร* นักธรณีวิทยา ซึ่งสนิทสนมคุนเคยกัน I จัดทำรายงานเบื้องตน โครงการยนั ฮี เปนสวนตัวอยูแลวมารวมทีมสำรวจอีกคนหนึ่ง สมทบดวย ดานธรณวี ทิ ยา เจา หนา ทตี่ า งชาตจิ ากคณะกรรมาธกิ ารเศรษฐกจิ แหง เอเชยี และ ตะวันออกไกล หรือ อีคาเฟ (Economic Commission for I เปนนักธรณีวิทยาคนแรกที่ทำงาน Asia and the Far East - ECAFE ปจ จบุ นั ใชช อ่ื วา Economic ใหกรมชลประทาน and Social Commission for Asia and the Pacific- ESCAP) และ ผเู ชย่ี วชาญอเมรกิ นั จาก USBR ออกรว มเดนิ ทางสำรวจดว ย ๕๐ เขอ่ื นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั น้ี ดร.วชิ า เศรษฐบตุ ร ขณะนน้ั ดำรงตำแหนง หวั หนา กองธรณี วทิ ยา กรมโลหกจิ กระทรวงอตุ สาหกรรม บนั ทกึ การสำรวจเมอื่ เดือนธันวาคม พ.ศ. ๒๔๙๔ ไวในบทความ \"สำรวจแมปง\" ซง่ึ เรยี บเรยี งดว ยชนั้ เชงิ โวหารวา

\"เรายืนอยูบนสะพานเนาวรัฐ หันหลังใหเกวียนซึ่งสงเสียง I ทำเลกอ สรา งเขอ่ื นยนั ฮี เอย๊ี ดอา ดสอดแทรกเสยี งแตรรถยนตท ส่ี วนกนั บนสะพาน แมค า ชาวเชียงใหมหาบกะหล่ำดอกผานไปอยางไมเอาใจใส สายน้ำ การสำรวจเริ่มตนที่บานแอน ซ่ึงปจจุบันอยูในเขตอำเภอ เบอ้ื งหนาไหลมวนตะกยุ โคลนทรายลอดใตสะพานไปอยางชา ๆ ดอยเตา จงั หวดั เชยี งใหม โดยใชเ รอื แมป ะ หรอื เรอื หางแมงปอ ง ...นี่คือแมน้ำปง - เสนทางชีวิตของชาวนครพิงค มันไหลไป ความยาวประมาณ ๗ วา จำนวนสองลำ บรรทุกสมาชิก อยางน้ีวันแลววันเลา พัดพาเอาดินทรายจากภาคเหนือ ไปสูท่ี คณะสำรวจ ขา วของเครอื่ งใชแ ละอาหารการกนิ จนเตม็ เพยี บ ราบลุมภาคกลาง...สายนำ้ ท่ีไหลไปลงทะเล วันแลววันเลาเชนน้ี สำหรับชาวไรชาวนา หมายถึงเสนโลหิตที่หลอเลี้ยงพืชพันธุ คณุ หญงิ โฉมศรี กำภู ณ อยธุ ยา ยงั คงจำบรรยากาศการ ธญั ญาหาร สำหรบั ศลิ ปน อาจนกึ ไปถงึ ทวิ ทศั นอ นั งดงามทมี่ นั ได สำรวจแมปงกับทานอธิบดี ผูเปนคูชีวิตเมื่อคร่ึงศตวรรษกอนได สรางข้ึนไวตลอดทาง แตสำหรับพวกเราวิศวกรที่ไปยืนดูวันน้ัน เปน อยา งดี เชน ทที่ า นใหส มั ภาษณไ วใ นหนงั สอื ศรทั ธาแหง ชวี ติ หมายถึงพลังงาน ซ่ึงกำลังผานพวกเราไปเปลา ๆ โดยไมมี เมอ่ื พ.ศ. ๒๕๔๙ วา การควบคมุ เอามากอ ใหเ กดิ ประโยชน\" \"ครง้ั หนง่ึ เราพกั บนชายหาดรมิ แมน ้ำ กอ ไฟ ๓ กอง ฉนั ทำ ปลาแหง ปลาสลิด ผัดพริกขิง อยูเมืองไทยไมอดอยากหรอก สองขางทางเวลาน้ำลดเขาปลูกผัก สมมติจอดเรือแลวไมเห็น ๕๑

เจา ของ กเ็ ดด็ มา ๓-๔ ตน แลว เอาไมไ ผป ก แลว หกั หมายถงึ วา สรา งเขอ่ื น หรอื ท่ี ดร.วชิ า เรยี กวา \"ทำนบ\" เลย จนกระทง่ั เมอ่ื เราขอเขาแลว แตถาเปนสัตวปา คุณชูชาติหามไมใหยิงเลย พน ผา นชมุ ชนบา นนาอนั อดุ มสมบรู ณไ ปไมไ กลนกั แตจ บั ปลาได เขากนิ งา ย น้ำปลากบั พรกิ กก็ นิ ได บางทไี ปนอนรมิ น้ำ มองไปอกี ฝง เราเหน็ ตาวาว ๆ ปรากฏวา เปน หมลี งมากนิ น้ำ...\" \"พวกเราสอดสายตาดูทิศทางที่แมปงไหลผานซอกเขาเปน ครงั้ สดุ ทา ย แมน ้ำโคง ไปทางทศิ ตะวนั ออก เมอื่ พน เขตบา น แลว ในทัศนะของ ดร.วิชา เศรษฐบุตร ทิวทัศนสองขางทาง เรมิ่ ผา นเขตซอกเขา ทางนำ้ แคบเขา มองไปขา งหนา เหน็ ผามนั ระหวางลองตามนำ้ ปงลงมาสรางความเบิกบานใจเปนอยางยิ่ง คลา ยเขาตะเกยี บโผลอ ยเู ดน ทา มกลางหมไู ม ภเู ขาลาด ๔๕ ดกี รี แตพ รอ มกนั นน้ั กก็ ลบั กอ ความสะเทอื นใจใหแ กผ บู นั ทกึ ไปจากนำ้ ทั้งสองฝง เอากลองสองทางไกลจับดูผามันเหลานั้น ลกั ษณะบอกวา ไมใ ชห นิ ปนู แน ดอู กี ฝง ตรงขา มกเ็ ปน เชน เดยี วกนั \"ถา การลอ งแมป ง คราวนป้ี ระสบความสำเรจ็ ไดพ บสถานที่ ความหวงั ทจี่ ะพบทสี่ รา งทำนบมขี นึ้ ลาง ๆ บอกใหเ ขาเทยี บเรอื ทเี่ หมาะสมแกก ารสรา งทำนบ พวกเรากต็ อ งมาปราบท่ี ทำลาย ไปตรงมหี นิ ลาด เอาฆอ นทบุ หนิ ดู เหน็ แรไ มกา แวววบั เฟลสปาร ภเู ขา สรา งทำนบเพอ่ื จะกน้ั แมน ำ้ ใหน ำ้ เออ ทว มทน่ี าของชาวลมุ สชี มพเู กาะแนน อยกู บั ควอตซ บอกยหี่ อ วา เปน หนิ แกรนติ อยา งดี แมป ง ทวิ ทศั นท เี่ รากำลงั เพลดิ เพลนิ อยขู ณะนก้ี จ็ ะไมม เี หลอื และ เนื้อเหนียว ใหเรือขามฟากไปดูอีกฝงก็พบหินอยางเดียวกันอีก แมแตแกงงามๆ ในลำนำ้ ก็จะไมมีใหนักนิยมไพรมาชมไดตอไป ลองลองเรือตอไปก็ยังพบแกรนิตตลอดซอกเขา ถามคนเรือวา ถาไมพบที่ต้ังทำนบเสียเลยก็ดีไปอยาง แตหมายถึงวาเมืองไทย ทน่ี เ่ี ขาเรยี กวา อะไร คนเรอื ตอบวา ยนั ฮี แลว กช็ ใ้ี หด หู นิ ลาดทาง จะถกู จัดอยใู นประเทศลาหลังไปอีกกศ่ี ตวรรษกไ็ มท ราบ...\" ฝง ขวาซง่ึ แตกเปน รอ งขนาดใหญ หนั ไปสบตาฝรง่ั และคนไทยอน่ื ๆ เขายกนว้ิ กางเปน ตวั V เสยี งฝรงั่ เอย วา 'This is the Place'...\" \"สถานทที่ เ่ี หมาะสม\" ทช่ี าวคณะสำรวจกำลงั มองหานนั้ คอื พ้ืนท่ีซึ่งมีหินธรรมชาติแข็งแรงม่ันคงเพียงพอท่ีจะเปนฐานราก คุณบุญชอบ กาญจนลักษณ นายชางชลประทานท่ีรวม รับน้ำหนักนับลานตันของโครงสรางเข่ือนขนาดมหึมาสูงเปน ขบวนไปดว ยเลา วา รอ ยเมตรได ซง่ึ แนน อนวา ไมใ ชส ง่ิ ทหี่ าไดโ ดยงา ย \"อาจารยว ชิ าสงั่ ใหจ อดเรอื แลว ลงไปตรวจหนิ กบั ผเู ขยี นทงั้ หลงั จากเดนิ ทางสำรวจภเู ขาสองฝง มาสามวนั จนเรอื กำลงั สองฝง แมน ้ำ ตรวจอยา งละเอยี ดกวา ทอ่ี นื่ ๆ เมอ่ื เสรจ็ แลว อาจารย จะลอ งออกพน แนวเขาเขา สทู ร่ี าบในเขตจงั หวดั ตาก คณะสำรวจ วิชาไดตะโกนรายงานใหอธิบดีม.ล.ชูชาติซ่ึงน่ังอยูทายเรือ เรมิ่ หมดหวงั เพราะทผี่ า นมา แมจ ะมชี อ งเขาทเ่ี ปน ซอกแคบบา ง ...ทา นมอี ารมณแ ละสหี นา คร่ำเครยี ด ดว ยความเปน หว งวา ลอ งเรอื แตลวนเปนภูเขาหินปูนซ่ึงมีชองโพรงมาก ไมเหมาะสำหรับการ ลงมาตง้ั สองวนั แลว ยงั หาทสี่ รา งเขอื่ นไมไ ด โครงการทวี่ าดภาพ ๕๒ เขอื่ นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั น้ี

ไวดูเล่ือนลอยเต็มที ในทันทีท่ีอาจารยวิชาตะโกนรายงานไปวา ความเจริญของสวนรวม แกอาจไดที่ดินทายทำนบของเรา ไดแลวครับพ่ีชาติ (อาจารยวิชาเรียก ม.ล.ชูชาติ วาพ่ีชาติ) ซง่ึ จะมนี ำ้ ระบายใหแ กทำนาไดอ ยา งสบายใจตลอดป บา นนาเมอื่ เทา นนั้ เอง ทา นลกุ ขนึ้ ถามยนื ยนั วา ไดอ ะไร? คณุ วชิ า...ตอบไปวา ทำนบสรางเสร็จจะกลายเปนเมืองใตนำ้ บริเวณแองน้ำท้ังหมด ทำเลที่สรางเข่ือนครับ ! ม.ล.ชูชาติ โดดข้ึนฝงเขาไปกอดและ จะกลายเปนทะเลสาบขนาดกวานพะเยา ยอดเขาท่ีเห็นในวันนี้ จับมือแสดงความยินดีและขอบใจอาจารยวิชา สมาชิกในทีมก็ จะกลายเปน เกาะมนี ำ้ ลอ มรอบ และทกุ สง่ิ จะเปลย่ี นไปเพอื่ ไมใ ห ดีใจกันใหญ...\" ประเทศถูกฝรั่งเขาวาลาหลัง...\" แมจ ะลงิ โลดใจทีใ่ นทส่ี ดุ สามารถคน พบสถานที่อันเหมาะสม จากผลการสำรวจสภาพภูมิประเทศและสภาพธรณีดวย จะเปน ทต่ี ง้ั ของเขอ่ื นใหญแ ตพ รอ มกนั นนั้ ดร.วชิ า กย็ งั หวนระลกึ ตาเปลา คณะสำรวจไดตกลงเลือกตำแหนงท่ีนาจะพิจารณา ถึงผูคนชาวบานนาท่ีเพ่ิงผานมา กอสรางเขื่อนท่ีชองเขายันฮีเปนอันดับแรก และเลือกไวอีก สามจดุ บรเิ วณทา ยน้ำ ไดแ ก เขาแกว ผารู และวงั กระเจา \"แนล ะ เมอ่ื สรา งเสรจ็ ชาวบา นนาจะตอ งอพยพไปอยทู อ่ี นื่ แกจะตองเสียสละท่ีดินท่ีหักรางถางพงมาตั้งแตปูยาตายายเพ่ือ I สภาพลำนำ้ ปง กอ นสรา งเขอื่ นภมู พิ ล ๕๓

พอถงึ เวลานดั เหตกุ ารณก ลบั หนา มอื เปน หลงั มอื กลา วคอื นายธนาคารโลกไมอาจจะพบเราได เพราะไมม เี วลาพอ กำหนดการเตม็ หมดแลว ... นำเสนอธนาคารโลกครง้ั แรก ชว งปลายเดอื นกมุ ภาพนั ธต อ ตน เดอื นมนี าคม พ.ศ. ๒๔๙๕ นายยจู นี แบลค็ (Eugene Robert Black, Sr.) ประธาน ธนาคารโลก เดนิ ทางมาเยอื นประเทศไทย และคงเปน ในคราวนเี้ องทค่ี ณุ บญุ ชอบ กาญจนลกั ษณ บนั ทกึ ไวว า \"ในขณะทง่ี านเบอ้ื งตน เรม่ิ ขน้ึ และเลอื กทำเลสรา งเขอื่ นไดแ ลว น้ี กบ็ งั เอญิ เปน โชคดขี องเราอกี กลา วคอื เจา หนา ทชี่ น้ั ผใู หญข องธนาคารโลกไดเ ดนิ ทางผา นมาแวะประเทศไทย เจตนากเ็ พอ่ื จะมาตดิ ตอ รฐั บาลขอทราบวา จะมโี ครงการพฒั นา ประเทศอะไรทเี่ ขาสนใจบา ง กระทรวงการคลงั ซงึ่ เปน เจา หนา ทต่ี อ นรบั กต็ ดิ ตอ มายงั กรม-กอง ทเี่ กยี่ วขอ ง เพอ่ื เตรยี มขอ มลู ทจ่ี ำเปน ถา ตอ งการ ม.ล.ชชู าติ จงึ สง่ั ใหผ เู ขยี นทำรายงานยอ ๆ เรอื่ งโครงการสรา งเขอ่ื น...ผเู ขยี นยอ นถามทา นอธบิ ดี ม.ล.ชชู าติ ๕๔ เขอ่ื นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั นี้

วา ทา นจะเอารายงานทส่ี ง่ั มานน้ั เมอื่ ไร ทา นบอกพรงุ น!ี้ ! ตอนนนั้ เจา หนา ทขี่ องธนาคารโลกเดนิ ทางมาเพอื่ พจิ ารณาเตรยี มโครงการ กเ็ กอื บ ๔ โมงเยน็ แลว !...รายงานยอ ๆ เหมาะกบั ทนี่ ายธนาคารโลก สำหรบั การขอกเู งนิ ม.ล.ชชู าติ กำภู จงึ เสนอรายละเอยี ดเบอ้ื งตน ควรรู รวมทง้ั ขอ มลู พน้ื ฐาน กพ็ รอ มในวนั รงุ ขน้ึ ...พอถงึ เวลานดั โครงการยนั ฮใี หพ จิ ารณาเปน ระยะ ๆ โดยเฉพาะพยายามตกลง เหตุการณกลับหนามือเปนหลังมือ กลาวคือ นายธนาคารโลก ในแนวทางปฏิบัติเพ่ือหาผูเชี่ยวชาญท่ีมีประสบการณและ ไมอ าจจะพบเราไดเ พราะไมม เี วลาพอ กำหนดการเตม็ หมดแลว ... เปน ทยี่ อมรบั ของธนาคารโลกเปน ผจู ดั ทำรายงานโครงการเพอื่ ใช ผเู ขยี นนกึ ในใจตอนนน้ั วา เขอ่ื นคงยงั ไมไ ดส รา ง และความหวงั เปน เอกสารประกอบการเจรจาขอกเู งนิ ชกั เลอื่ นลอย ทา นอธบิ ดคี งไมอ ยากใหผ เู ขยี นผดิ หวงั จงึ สงั่ เตมิ มาวา มีเวลาเหลือก็ใหผูเขียนปรับปรุงรายงานใหละเอียดข้ึน ในชว งเวลานนั้ กรมชลประทานไดร บั ความชว ยเหลอื ทางดา น ทานคิดวาธนาคารโลกคงจะกลับมาอีกปหนา...\" วิชาการจากรัฐบาลประเทศสหรัฐอเมริกา และมีผูเชี่ยวชาญ ทำงานใหค ำปรกึ ษา ดา นการออกแบบงานชลประทานโครงการ แตแ ลว เหตกุ ารณก ก็ ลบั ตาลปต รอกี ครง้ั ... เจา พระยาประจำอยทู ก่ี รมชลประทานอยแู ลว สองนาย จงึ ควรที่ จะขอความชว ยเหลอื จากรฐั บาลประเทศสหรฐั อเมรกิ า ใหผ เู ชย่ี วชาญ \"เมื่อนายธนาคารโลกไดรับคำแนะนำจาก ECAFE ใหมา จาก USBR มาชว ยจดั ทำรายงานโครงการยนั ฮใี ชใ นการเจรจา พบกบั ม.ล.ชชู าติ อธบิ ดกี รมชลประทานโดยตรง ถา จะตอ งการ ขอกูเงิน นำไปสูการลงนามในขอตกลงใหความชวยเหลือทาง หาโครงการใสก ระเปา ทา นจะไดไ มต อ งกลบั บา นมอื เปลา เขากร็ บี วชิ าการระหวา งรฐั บาลไทยกบั รฐั บาลสหรฐั อเมรกิ าในเวลาตอ มา นัดพบมาทันที ทานอธิบดีก็รีบโทรถึงผูเขียนใหนำเอกสารและ รายงานทท่ี ำไวค า งคนื นนั้ ไปใหท า น หลงั จากตรวจรวี วิ เอกสารและ รอ ยตรสี เุ ทพ ตงิ ศภทั ยิ  เลา เพม่ิ เตมิ ดว ยวา หลงั จาก ม.ล. ชชู าติ รายงานเรยี บรอ ยแลว ทา นกอ็ อกเดนิ ทางไปพบนายธนาคารโลก กำภู พบปะกบั นายแบลค็ ทก่ี รงุ เทพฯ แลว ประธานธนาคารโลกมี น้ันทันที...\" กำหนดจะเดนิ ทางไปพกั ผอ นทเี่ ชยี งใหมต อ อธบิ ดกี รมชลประทาน จงึ ถอื โอกาสใหน ายแบลค็ ไดช มทำเลกอ สรา งเขอื่ นยนั ฮที น่ี ำเสนอ กรมชลประทานไดต ดิ ตอ ประสานงานกบั ธนาคารโลกมาแลว ไวจากทางอากาศ แผนการน้ีจะสำเร็จไดก็ดวยการนัดแนะกับ นบั ตงั้ แตก ารเจรจาขอกเู งนิ มาดำเนนิ การกอ สรา งเขอื่ นเจา พระยา กัปตันเคร่ืองบินลำท่ีจะบินไปเชียงใหม ใหชวยโฉบผานบริเวณ ทจี่ งั หวดั ชยั นาท ม.ล.ชชู าติ กำภู จงึ เขา ใจในขน้ั ตอนและมาตรฐาน ที่จะกอสรางใหดวย ในชวงเชาวันที่ ๑ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๙๕ การจดั ทำเอกสารเพอื่ ใชใ นการขอกเู งนิ จากธนาคารเปน อยา งดี โดยทางกรมชลประทานจัดสงเจาหนา ที่ไปทำมา นควัน (Smoke Screen) เพอ่ื แสดงพกิ ดั ทตี่ งั้ ของเขอื่ นใหผ บู รหิ ารธนาคารโลกได เนอ่ื งจากโครงการยนั ฮตี อ งใชเ งนิ คา กอ สรา งเปน จำนวนมาก เหน็ ดว ยตาตนเอง จำเปน ตอ งใชท ง้ั เงนิ กจู ากสถาบนั การเงนิ นานาชาตมิ าดำเนนิ การ และใชเงินงบประมาณประจำปสวนหนึ่งสบทบ ดังนั้นเม่ือ ๕๕

วนั ท่ี ๒๘ กมุ ภาพนั ธ พ.ศ. ๒๔๙๕ กอ นจะถงึ กำหนดนดั หมาย \"วนั ท่ี ๑ มนี าคม พ.ศ. ๒๔๙๕ เปน วนั ทำการ สองวัน คุณบุญชอบ กาญจนลักษณ นายชางหัวหนาแผนก แสดงฝม อื ใกลเ วลา ๐๙.๐๐ น. เมอ่ื ยามตน ทาง อุทกวิทยา กองสำรวจ กรมชลประทาน และ รอยตรีสุเทพ ตะโกนวาไดยินเสียงเคร่ืองบินมาแลว มาแลว! ตงิ ศภทั ยิ  นายชา งตรี ไดเ ดนิ ทางไปถงึ จงั หวดั ตากดว ยเครอื่ งบนิ กอนจะนั่งรถยนตตอ แลวเดินเทาเขาไปจนถึงบานวังกระเจา พอเสียงชัดเจน พวกเราก็ชวยกันจุดไฟใหเปนมานควันโดยเอา หนวยสำรวจปริมาณน้ำของแผนกอุทกวิทยาในโครงการยันฮี ใบไมส ดจดุ ผสมไปดว ย กไ็ ดม า นควนั สมดงั ตอ งการ เครอ่ื งบนิ ยงั ซงึ่ ขณะนน้ั เพง่ิ เปด ทำการไดเ พยี งเดอื นเดยี ว รอ ยตรสี เุ ทพ ตงิ ศภทั ยิ  กรณุ าบนิ วนใหห นงึ่ รอบกอ นบนิ ตอ ไปลงสนามบนิ เชยี งใหม คณะ บนั ทกึ เหตกุ ารณม า นควนั ครง้ั ประวตั ศิ าสตรไ วว า Smoke Screen ดีใจ กระโดด พรอมรองตะโกน ยันฮี! ยันฮี! พรอ มๆ กนั ...\" \"๒๙ ก.พ. ๒๔๙๕ คณะ Smoke Screen รวมทงั้ ชา งสำรวจ อทุ กวทิ ยาของโครงการยนั ฮี กไ็ ปชว ยกนั เกบ็ ไมฟ น ตรงบรเิ วณแนว สว นทเี่ ชยี งใหม ม.ล.ชชู าติ กำภู ไดล งทนุ \"ลอ็ บบ\"ี้ ดว ยวธิ ี สันเข่ือนมาทำนั่งราน ตรงแนวเข่ือนเอาผาขาวขึงเปนแนวทาง แบบไทยๆ ซ้ำอกี คอื อาศยั การตอ นรบั ทอี่ บอนุ เปน ทปี่ ระทบั ใจ เหมอื นขดี ดว ยเสน สขี าวตรงแนวศนู ยก ลางเขอ่ื น แลว หาฟน มากอง แกแ ขกผมู าเยอื น ดงั ทมี่ ผี เู ลา วา สมุ แนวหวั ทา ยของแนวผา ขาว เตรยี มไวเ พอ่ื จดุ ไฟ เมอื่ เครอื่ งบนิ บนิ ผา น ทกุ คนชว ยกนั ทำงานครงึ่ วนั กเ็ สรจ็ ...” \"ตอนน้ัน ม.ล.ชูชาติ ติดตอบานตระกูลนิมมานเหมินทรที่ เชยี งใหมเ ปน ทรี่ บั รอง โดยเราเตรยี มขอ มลู พอตกเยน็ ทา นเลย้ี ง ขา วเขา แลว กเ็ ลา ความฝน เปน ฉากๆ จนดกึ ดน่ื ...\" ดว ยวธิ กี ารและความรว มแรงรว มใจของทกุ ฝา ย \"ความฝน \" ของม.ล.ชชู าติ กำภู จงึ คอ ย ๆ กลายเปน ความจรงิ ทชี่ ดั เจนขน้ึ ทกุ ขณะ ๕๖ เขอ่ื นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั น้ี

รายงานเบอ้ื งตน โครงการยนั ฮี คณะผเู ชย่ี วชาญท่ี ม.ล.ชชู าติ กำภู เชญิ ใหม ารว มงาน ไดร ว มกนั ศกึ ษาขอ มลู จากการสำรวจและขอ มลู ทร่ี วบรวมไดใ นขณะนน้ั จดั ทำเปน รายงานเบอ้ื งตน โครงการยนั ฮี (มกราคม พ.ศ. ๒๔๙๖) มสี าระสำคญั คอื โครงการไฟฟา พลังน้ำยนั ฮตี ามที่เสนอ มีความเปนไปไดท่จี ะผลติ กระแสไฟฟาไดมากพอสำหรบั การพัฒนา ประเทศ สนองนโยบายของรฐั บาล และสามารถคนื ทนุ ไดด ว ยการจำหนา ยกระแสไฟฟา ทผี่ ลติ ได โครงการ นปี้ ระกอบดว ยงานสำคญั สองสว น ไดแ ก สว นแรก เขอ่ื นคอนกรตี แบบ Gravity Dam สงู ประมาณ ๖๐ เมตร กบั อาคารประกอบ คอื โรงไฟฟา พลงั นำ้ และสถานไี ฟฟา แรงสงู สรา งบรเิ วณชอ งเขายนั ฮที ไี่ ปสำรวจมา สว น ทสี่ อง คอื ระบบสายสง ไฟฟา แรงสงู ขนาดแรงดนั ๒๓๐ กโิ ลโวลต เพอื่ สง กระแสไฟฟา จากเขอื่ นยนั ฮมี ายงั กรงุ เทพฯ และมรี ะบบสายสง แรงสงู ขนาด ๖๙ กโิ ลโวลต เชอ่ื มตอ ไปยงั จงั หวดั ใกลเ คยี งรวม ๓๗ จงั หวดั แตเ นอ่ื งจากยงั ขาดขอ มลู สำคญั ในการศกึ ษา โดยเฉพาะขอ มลู ทางอทุ กวทิ ยา ณ จดุ ทตี่ งั้ เขอ่ื น ขอ มลู ธรณีวิทยาบริเวณฐานรากเข่ือน ขอมูลความตองการใชไฟฟา รวมถึงขอมูลผลกระทบดานสังคมและ สง่ิ แวดลอ ม อาทิ ชมุ ชน หลกั ฐานทางโบราณคดี สตั วป า ฯลฯ กรมชลประทานจงึ รวบรวมขอ มลู เหลา น้ี เพม่ิ เตมิ เทา ทส่ี ามารถทำได โดยใชบ คุ ลากรของกรมชลประทาน มาปรบั ปรงุ รายงานเบอ้ื งตน ทคี่ ณะสำรวจ ไดจ ดั ทำไวแ ลว ใหส มบรู ณย ง่ิ ขน้ึ ๕๗

๕๘ เขอ่ื นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั น้ี

เตรยี มการเพอื่ งานใหญ การเตรยี มคน เมอื่ โครงการสรา งเขอื่ นยนั ฮี เรม่ิ เปน จรงิ เปน จงั ขนึ้ ในทกุ ขณะ กรมชลประทานจงึ เรมิ่ จดั ทมี ทำรายงานโครงการศึกษา ความเหมาะสมขนั้ ตน ขน้ึ เปน ลำดบั แรก เนอื่ งจากโครงการนมี้ ที งั้ เปา หมายในอนั ทจ่ี ะควบคมุ แมน ำ้ ปง เพอ่ื การชลประทาน กบั การปอ งกนั อทุ กภยั พรอ มกบั การผลติ พลงั งานไฟฟา จงึ ตอ งอาศยั ผเู ชย่ี วชาญหลากหลายสาขามารว มมอื กนั คุณบุญชอบ กาญจนลักษณ จำไดวาเย็นวันหน่ึง ม.ล.ชูชาติ กำภู ชวนทานน่ังรถยนตกลับบานดวยกัน ระหวางทาง ทานอธิบดีพาไปแวะที่บาน ดร.บุญรอด บิณฑสันต ซ่ึงขณะน้ันเปนอาจารยหัวหนาแผนกไฟฟา คณะวิศวกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย เพื่อปรึกษาหารือการวางโครงการการจัดทำไฟฟาพลังนำ้ สำหรับ เขอ่ื นยนั ฮี คณุ บญุ ชอบ กาญจนลกั ษณ จำไดว า \"ดร.บญุ รอด บณิ ฑสนั ต ไมอ าจปลกี เวลาทงั้ หมดได เพราะตดิ การสอนประจำวนั จงึ ไดแ นะนำคณุ เกษม จาตกิ วณชิ (ประจำอยูกระทรวงอุตสาหกรรมตอนน้ัน) มาชวยเปนท่ีปรึกษาในดานการไฟฟาพลังน้ำ และคุณอรุณ สรเทศน (อาจารยด า นวศิ วกรรมโยธา คณะวศิ วกรรมศาสตร จฬุ าลงกรณม หาวทิ ยาลยั ) มาชว ยดา นวศิ วกรรมโยธา คณุ อรณุ ก็ติดการสอน ปลกี เวลาทั้งหมดมาไมไ ด สวนคุณเกษม นน้ั ยินดรี ับมาชวยได และไดโ อนจากกระทรวงอุตสาหกรรม มาอยูประจำท่ีกรมชลประทาน...\" ๕๙

I ม.ล.ชชู าติ ขณะนง่ั ทำงานทบี่ า น นอกจากนนั้ แลว ดร.บญุ รอด บณิ ฑสนั ต ยงั ไดส ง ลกู ศษิ ย เรือนไมฝาผนังไมไผขัดแตะ อยูดานซายของประตูทางเขา จากคณะวิศวกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยใหมา กรมชลประทาน สามเสน เทา ทจี่ ำไดม คี ณุ ประกายพฤกษ ศรตุ านนท ชวยงานในโครงการเข่ือนพลังนำ้ น้ีอีกหลายคนดังที่ ดร.บณุ ยก (อดตี อธบิ ดกี รมชลประทาน) , คณุ สฤษด์ิ อภยั ภมู นิ ารถ (อดตี รอง วรรธนะภตู ิ เลา ยอ นความหลงั วา ผวู า การไฟฟา ฝา ยผลติ แหง ประเทศไทย), คณุ ประยรู จนั ทรเลศิ ฟา , คุณประจวบ วรรณพฤกษ และคุณพิชิต ชาลีจันทร หลังจาก \"ระหวางที่สอบวิชาสุดทายในเดือนมีนาคม พ.ศ. ๒๔๙๕ รออยชู ว งเวลาหนงึ่ คณุ บญุ ชอบ กาญจนลกั ษณ ซง่ึ ขณะนน้ั ดำรง ซง่ึ อาจารย ดร.บญุ รอด บณิ ฑสนั ต เปน ผอู อกขอ สอบและควบคมุ ตำแหนง หวั หนา แผนกอทุ กวทิ ยา กม็ าตอ นรบั พวกเราอยา งเปน หองสอบ กอนจบปริญญาตรีวิศวกรรมไฟฟาจากจุฬาลงกรณ กนั เอง ฐานะรนุ พจ่ี ากสถาบนั การศกึ ษาเดยี วกนั และแจง ใหท ราบวา มหาวทิ ยาลยั ในสมยั นนั้ อาจารยผ อู อกขอ สอบมกั จะมาดวู า นสิ ติ ดร.บญุ รอด บณิ ฑสนั ต ไดป ระสานงานไวเ รยี บรอ ยแลว และได มีขอสงสัยในขอสอบบางหรือไม วันนั้นอาจารยไมไดพูดเร่ือง นำใบสมัครเขาทำงานเปนลูกจางช่ัวคราว สังกัดกองวิชาการ ขอ สอบ แตก ลบั เดนิ มาดา นหลงั และบอกบางคนวา ถา ยงั ไมไ ด มาใหพวกเราเซ็นชื่อเพ่ือจะไดเบิกคาแรงได หลังจากนั้นก็พา สมัครงานท่ีไหน ไปพบกันที่เรือนไมท่ีอยูดานหนาของ พวกเราไปทแี่ ผนกอทุ กวทิ ยา อยบู นชนั้ สองของอาคารเรอื นไม. ..\" กรมชลประทาน เชาวันพรุงน้ี หลังจากสอบเสร็จ พวกเรามา พูดคุยกันเก่ียวกับเรื่องท่ีอาจารยบอก ไมมีใครทราบวาอาจารย \"ในชวงเวลาตอมา มีเพ่ือนที่จบจากคณะวิทยาศาสตรสี่คน จะใหไ ปทำงานอะไรทกี่ รมชลประทาน และอาจารยก อ็ อกจากหอ ง มาสมคั รทำงานทแี่ ผนกอทุ กวทิ ยา เขา ใจวา ตามคำบอกเลา ของ สอบไปแลว \" อาจารย ดร.บุญรอด เชนกัน ทำใหแผนกอุทกวิทยามีลูกจาง ชว่ั คราวมาทำงานอกี ราว ๑๐ คน...\" \"วนั รงุ ขนึ้ เพอื่ น ๆ ทยี่ งั ไมไ ดส มคั รงานทไ่ี หน กไ็ ปพบกนั ที่ ๖๐ เขอื่ นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั น้ี

เตรยี มขอ มลู อทุ กวทิ ยา ทั้งนี้ ในการศึกษาและวิเคราะหปริมาณนำ้ ทา และ/หรือ ปริมาณนำ้ หลากจะใชสถานีวัดน้ำทาวังกระเจาเปนตำแหนง เงอ่ื นไขสำคญั ทจี่ ะมผี ลตอ การกำหนดขนาดและความคมุ คา อา งองิ แตเ นอื่ งจากการเกบ็ ขอ มลู นำ้ ทา ทสี่ ถานวี ดั นำ้ ทา วงั กระเจา ของการลงทุนสรางเขื่อน คือ ตัวเลขสถิติทางอุทกวิทยา หรือ เพง่ิ เรม่ิ ตน ใน พ.ศ. ๒๔๙๕ โดยมกี ารวดั ระดบั น้ำอตั โนมตั ิ และ ขอ มลู เรอ่ื งน้ำ ในเมอื่ หนว ยสำรวจปรมิ าณนำ้ ของแผนกอทุ กวทิ ยา วดั ปรมิ าณนำ้ วนั ละครง้ั ทกุ ๆ ชว งระยะ ๕ เมตร ตลอดความ ในโครงการยันฮีที่วังกระเจา เพิ่งกอตั้งและเริ่มตนเก็บขอมูล กวา งของลำนำ้ ๑๒๐ เมตร ดงั นน้ั จงึ ตอ งใชก ารโอนยา ยขอ มลู ใน พ.ศ. ๒๔๙๕ ดังน้ันขอมูลกอนหนาขึ้นไปจึงตองอาศัยการ นำ้ ทาจากสถานีวัดนำ้ ทาทาแค มายังสถานีวัดนำ้ ทาวังกระเจา ประเมนิ จากชดุ ขอ มลู ทม่ี อี ยเู ดมิ ไดแ กส ถติ ชิ ว งป พ.ศ. ๒๔๗๗ - โดยมขี น้ั ตอนดงั น้ี ๒๔๘๘ จากสถานวี ดั น้ำทา ทบี่ า นทา แค จงั หวดั ตาก ซงึ่ เปน สถานี วดั ระดบั นำ้ ในแมน ำ้ ปง อยไู กลจากทตี่ งั้ เขอ่ื นยนั ฮไี ปทางทา ยน้ำ - แปลงขอมูลระดับน้ำ ณ สถานีวัดนำ้ ทาทาแค ตั้งแต ถึง ๕๘ กิโลเมตร ซึ่งแตเดิมวัดระดับนำ้ วันละสองคร้ัง และ พ.ศ. ๒๔๗๗ เปน ปรมิ าณนำ้ ทา (ลกู บาศกเ มตร/วนิ าท)ี ต้ังแต พ.ศ. ๒๔๙๕ เร่ิมใช Current Meter วัดปริมาณนำ้ โดยใช Rating Curve ทไ่ี ดจ ากการสำรวจน้ำของ พ.ศ. ๒๔๙๕ วนั ละครงั้ ทกุ ๆ ชว งระยะ ๑๐ เมตร ตลอดความกวา งของลำนำ้ ๕๕๐ เมตร ๖๑

การคำนวณในสมยั นน้ั ใช “เครอ่ื งคดิ เลขแบบมอื หมนุ ” มี “เคร่อื งคดิ เลขที่ใชไฟฟา ” อยูส องเครื่องตองผลดั กนั ใช แตพ วกเรากท็ ำงานกนั อยา งไมร สู กึ เบอื่ หนา ย - ถา ยโอนขอ มลู ปรมิ าณนำ้ ทา ตง้ั แต พ.ศ. ๒๔๗๗ - ๒๔๘๘ ทีมงานที่ทำการคำนวณตัวเลขเหลานี้ก็คือ บรรดานักอุทก และ พ.ศ. ๒๔๙๕ จากสถานวี ดั น้ำทา ทา แค ไปยงั สถานวี ดั น้ำ วทิ ยารนุ ใหม ภายใตก ารควบคมุ ของคณุ บญุ ชอบ กาญจนลกั ษณ ทา วงั กระเจา โดยใชป รมิ าณฝนลมุ นำ้ รายเดอื น ในพน้ื ท่ี ดังท่ี ดร.บุณยก วรรธนะภูติ เลาถึงงานนี้อันเปนงานแรกของ ลมุ น้ำสถานวี ดั นำ้ ทา ทา แค และพน้ื ทล่ี มุ น้ำสถานวี ดั น้ำทา ทา น ในกรมชลประทาน และตน ทางของโครงการเขอื่ นยนั ฮวี า วังกระเจาเปนตัวถวงน้ำหนัก \"งานแรกที่พวกเราไดรับมอบใหทำเปนงานอุทกวิทยา - สรางขอมูลนำ้ ทา พ.ศ. ๒๔๘๙ - ๒๔๙๔ ซ่ึงไมมีการ ทกุ ขน้ั ตอนอยใู นความดแู ลอยา งใกลช ดิ ของคณุ บญุ ชอบ ในลกั ษณะ สำรวจน้ำท่ีสถานีวัดน้ำทาทาแค อาจารยส อนลกู ศษิ ยท ไี่ มม พี น้ื ความรเู รอื่ งนมี้ ากอ น เรมิ่ จากนำขอ มลู น้ำฝนของสถานตี า ง ๆ ในพนื้ ทล่ี มุ นำ้ ปง ตงั้ แต พ.ศ. ๒๔๗๗ มา - ตง้ั แต พ.ศ. ๒๔๙๕ ใชข อ มลู น้ำทา จากการสำรวจทส่ี ถานี ศึกษาวิเคราะหความนาเช่ือถือ สราง polygon เพ่ือหาพ้ืนที่ วัดนำ้ ทาวังกระเจา รบั นำ้ ฝนของแตล ะสถานี สมมตุ คิ า coefficient ของแตล ะพน้ื ที่ เพอ่ื นำมาคำนวณนำ้ ทา และอนื่ ๆ ทงั้ นเี้ พอื่ หาปรมิ าณนำ้ ทา ทไ่ี หล - ตรวจสอบวิธีการประเมินปริมาณนำ้ ทาที่สถานีวัดน้ำทา ผา นเขอื่ นยนั ฮตี งั้ แต พ.ศ. ๒๔๗๗ จนถงึ ขณะทท่ี ำการศกึ ษา” วงั กระเจา โดยวเิ คราะหค วามสมั พนั ธร ะหวา งปรมิ าณนำ้ จากสถานีวัดนำ้ ทาวังกระเจาและสถานีวัดน้ำทาทาแค \"การคำนวณในสมัยน้ันใชเคร่ืองคิดเลขแบบมือหมุน มี โดยองิ จากขอ มลู สำรวจปรมิ าณนำ้ จรงิ ในชว ง พ.ศ. ๒๔๙๕ เครอื่ งคดิ เลขทใี่ ชไ ฟฟา อยสู องเครอ่ื ง ตอ งผลดั กนั ใช แตพ วกเรา - ๒๔๙๖ ซงึ่ ยนื ยนั ความเหมาะสมของวธิ กี ารดงั กลา ว ก็ทำงานกันอยางไมรูสึกเบื่อหนาย...\" ๖๒ เขอื่ นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั นี้

คลังขอมูลสำคญั ดา นอุทกวทิ ยาในการศึกษาโครงการไฟฟายันฮี ๑) น้ำฝน ปรมิ าณฝนรายปเ ฉลยี่ ในลมุ น้ำปง ในชว งกอ น/หลงั การกอ สรา งเขอื่ นภมู พิ ลมคี า ไมแ ตกตา งกนั สรปุ ดงั น้ี กอ นเขอ่ื นภมู พิ ล ( พ.ศ. ๒๔๔๙ - พ.ศ. ๒๔๙๔ ) ปรมิ าณ ๑,๐๖๐ มลิ ลเิ มตร/ป หลงั เขอ่ื นภมู พิ ล ( พ.ศ. ๒๕๐๗ - พ.ศ. ๒๕๕๖ ) ปรมิ าณ ๑,๐๑๗ มลิ ลเิ มตร/ป ปรมิ าณฝนรายปแ ละปรมิ าณฝนเฉลย่ี รายเดอื นหลงั กอ สรา งเขอ่ื นภมู พิ ล ประเมนิ จากสถานวี ดั นำ้ ฝน ๒๕ สถานี ในลมุ น้ำปง เหนอื เขอื่ นภมู พิ ล แสดงไดด งั น้ี ปรมิ าณฝนรายปใ นลมุ นำ้ เขอื่ นภมู พิ ล ปรมิ าณฝนเฉลย่ี รายเดอื นในลมุ น้ำเขอื่ นภมู พิ ล ๖๓

๒) นำ้ ทา ขอ มลู น้ำทา ทใ่ี ชใ นการศกึ ษาเขอ่ื นภมู พิ ลมชี ว งเวลาทงั้ สน้ิ ๒๑ ป ตงั้ แต พ.ศ. ๒๔๗๗ - พ.ศ. ๒๔๙๗ โดยในแตล ะชว งขอ มลู มคี วามเปน มา ของขอ มลู ดงั น้ี พ.ศ. ๒๔๗๗ - ๒๔๘๘, พ.ศ. ๒๔๙๔ โอนยา ยขอ มลู น้ำทา จากสถานวี ดั น้ำทา ทา แคไปยงั สถานวี ดั นำ้ ทา วงั กระเจา พ.ศ. ๒๔๘๙ - พ.ศ. ๒๔๙๓ ประเมนิ ขอ มลู นำ้ ทา เนอื่ งจากไมม กี ารวดั ระดบั ทสี่ ถานวี ดั น้ำทา ทา แค พ.ศ. ๒๔๙๕ - พ.ศ. ๒๔๙๗ เปน ขอ มลู นำ้ ทา ทว่ี ดั ทสี่ ถานวี ดั น้ำทา วงั กระเจา สรปุ ปรมิ าณน้ำทา รายเดอื นชว ง พ.ศ. ๒๔๗๗ - พ.ศ. ๒๔๙๗ ของเขอื่ นภมู พิ ล สถติ ปิ รมิ าณนำ้ ประจำเดอื นของลำนำ้ ปง โครงการไฟฟา ยนั ฮี จำนวนลา นลกู บาศเมตร ๖๔ เขอ่ื นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั นี้

ปรมิ าณนำ้ ทา ชว งกอ น/หลงั สรา งเขอื่ นภมู พิ ล กอ น-เขอื่ นภมู พิ ล (พ.ศ. ๒๔๗๘ - พ.ศ. ๒๔๙๗) หลงั -เขอ่ื นภมู พิ ล (พ.ศ. ๒๕๐๗ - พ.ศ. ๒๕๕๖) (ก) น้ำทา รายป รายการ (ข) นำ้ ทา เฉลย่ี รายเดอื น หลัง-เขื่อนภูมิพล ปรมิ าณนำ้ ทา ชว งกอ น/หลงั สรา งเขอื่ นภมู พิ ล (พ.ศ.๒๕๐๗ - พ.ศ.๒๕๕๖) ๑. ปรมิ าณน้ำทา รายป กอน-เข่ือนภูมิพล ... ตำ่ สดุ (ลา น ลบ.ม.) (พ.ศ.๒๔๗๘ - พ.ศ.๒๔๙๗) เฉลย่ี (ลา น ลบ.ม.) สูงสุด (ลา น ลบ.ม.) ๔,๔๔๙ ๑,๓๑๘ ๒. ปริมาณนำ้ ทาเฉล่ียรายเดือน ๙,๖๒๓ ๕,๗๙๗ ๑๕,๔๕๐ ๑๒,๙๑๘ .. ต่ำสดุ (ลา น ลบ.ม.) สูงสดุ (ลา น ลบ.ม.) ๔๗ ๐ ๕,๑๖๘ ๓,๕๘๑ หากเปรยี บเทยี บปรมิ าณน้ำทไ่ี หลลงเขอื่ นภมู พิ ล กอ น/หลงั กอ สรา งเขอ่ื น ซง่ึ ปรมิ าณ ๖,๕๙๕ ลา นลกู บาศกเ มตร (พ.ศ.๒๔๙๕ - พ.ศ.๒๔๙๗) และ ๕,๖๕๒ ลา นลกู บาศกเ มตร (พ.ศ. ๒๕๐๗ - พ.ศ. ๒๕๕๖ ไมร วมปน ำ้ ทว มใหญ พ.ศ. ๒๕๕๔) จะเหน็ วา นำ้ ไหลเขา เขอื่ นภมู พิ ลมปี รมิ าณ นอยลงประมาณ รอยละ ๑๔ แมวาขอมูลนำ้ กอนกอสรางเข่ือนภูมิพลจะคอนขางส้ัน แตก็ควรตระหนักและหาทางแกไข เพื่อให เขอื่ นภมู พิ ลสามารถใชง านไดต อ ไปอยา งยงั่ ยนื ๖๕

๓) การออกแบบพายฝุ นและปรมิ าณนำ้ หลากสงู สดุ แนวความคดิ ในการออกแบบพายฝุ นและปรมิ าณน้ำหลากสงู สดุ ของเขอ่ื นภมู พิ ล สามารถสรปุ ไดด งั น้ี (ก) พายฝุ นระหวา งวนั ท่ี ๑ - ๑๐ กนั ยายน พ.ศ. ๒๔๙๔ มคี วามรนุ แรงกวา พายฝุ น ใน พ.ศ. ๒๔๘๕ (น้ำทว มใหญ) ดงั นนั้ จงึ ใช พายุฝนใน พ.ศ. ๒๔๙๔ เปนตนแบบ และโดยท่ัวไปในพ้ืนที่ลุมน้ำจะเกิดพายุฝนตอเน่ืองกันหลาย ๆ ลูก จึงกำหนดใหพายุฝนชวง ๑๐ วนั แรก เปน พายฝุ นทเี่ กดิ ในชว ง ๑ - ๑๐ กนั ยายน พ.ศ. ๒๔๙๔ เวน ระยะ ๓ วนั และตามดว ยพายลุ กู ที่ ๒ โดยขนาดของพายลุ กู ท่ี ๒ กำหนดใหเ ทา พายลุ กู แรกแตป รบั คา ดว ยตวั ปรบั คา ๑.๒๕ ซึง่ อาจจะเกดิ ขนึ้ เนอื่ งจากการผนั แปรทางสภาพอากาศ วัน ปรมิ าณฝน (มม.) หมายเหตุ ๑ ๑๒ ๒๗ ๓ ๑๒ ๔ ๒๖ ๕ ๘ พายุฝนในชว งวนั ที่ ๑ - ๑๐ กนั ยายน พ.ศ. ๒๔๙๔ ๖ ๑๗ ๗ ๓๓ ๘ ๓๕ ๙ ๑๕ ๑๐ ๔ ๑๑ ๐ ๑๒ ๐ เวนระยะ ๓ วนั กอนพายฝุ น ลกู ที่ ๒ ๑๓ ๐ ๑๔ ๑๕ ๑๕ ๙ ๑๖ ๑๕ ๑๗ ๓๒ พายุฝนในชวงวันท่ี ๑ - ๑๐ กนั ยายน พ.ศ. ๒๔๙๔ ๑๘ ๑๐ ซึ่งปรับคา ดว ย ๑.๒๕ ๑๙ ๒๑ ๒๐ ๔๑ ๒๑ ๔๔ ๒๒ ๑๙ ๒๓ ๕ (ข) สภาพการอม่ิ ตวั ดว ยน้ำของพน้ื ทล่ี มุ นำ้ กอ นทจ่ี ะเกดิ พายฝุ นมคี วามสำคญั มากตอ ยอดนำ้ หลากสงู สดุ ซงึ่ มเี งอ่ื นไขของสภาพ พนื้ ทลี่ มุ น้ำปง ในชว งกอ นเกดิ พายฝุ นใน พ.ศ. ๒๔๘๕ (ซงึ่ เปน ปท เ่ี กดิ นำ้ ทว มใหญ) มลี กั ษณะทจี่ ะเออ้ื ตอ ขนาดของยอดนำ้ สงู สดุ ดงั นนั้ จงึ ใชเ งอ่ื นไขใน พ.ศ. ๒๔๘๕ ในการออกแบบยอดนำ้ หลากสงู สดุ ของเขอ่ื นภมู พิ ล โดยประเมนิ ฝนสญู เสยี ในลมุ น้ำ ๑๐ มม./วนั ในชว ง ๙ วนั ของพายลุ กู ที่ ๑ และ ๘ มม./วนั ในชว ง ๙ วนั แรกของพายฝุ นลกู ท่ี ๒ รวมเปน ปรมิ าณสญู เสยี ๑๖๒ มลิ ลเิ มตร ประเมนิ Base Flow เทา กบั ๗๐๐ ลกู บาศกเ มตรตอ วนิ าที ตามทวี่ เิ คราะหป รมิ าณนำ้ หลากทเี่ กดิ ขน้ึ ในลมุ นำ้ ปง ใน พ.ศ. ๒๔๘๕ ๖๖ เขอื่ นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั น้ี

(ค) ปรมิ าณนำ้ หลากสงู สดุ สำหรบั การออกแบบอาคารน้ำลน ของเขอื่ นภมู พิ ล ปรมิ าณนำ้ หลากสงู สดุ ของเขอ่ื นภมู พิ ล มอี ตั ราการไหลสงู สดุ ๖,๐๐๐ ลกู บาศกเ มตรตอ วนิ าที ปรมิ าตรน้ำหลากในชว ง ๓๖ วนั ประมาณ ๗,๖๗๐ ลา นลกู บาศกเ มตร และในชว ง ๒๐ วนั (วนั ท่ี ๙ - ๒๘) ประมาณ ๕,๙๓๙ ลา นลกู บาศกเ มตร ๖๗

(ง) นำ้ หลาก - อาคารผนั น้ำระหวา งกอ สรา ง รอบปการเกิดซ้ำ อตั ราการไหลสงู สดุ เฉลย่ี รายวนั ปรมิ าตรสงู สดุ เฉลยี่ (๒๐ วนั ) (ป) (ลบ.ม./วินาที) (ลา น ลบ.ม.) ๕ ๒,๔๖๐ ๒,๖๐๐ ๑๐ ๒,๗๐๐ ๒,๙๐๐ ๒๕ ๓,๐๐๐ ๓,๑๕๐ ๕๐ ๓,๒๐๐ ๓,๓๐๐ ๑๐๐ ๓,๓๘๐ ๓,๕๐๐ จดั ตง้ั กองพลงั นำ้ เงื่อนไขสำคัญอีกประการหน่ึงคือ ในขณะนั้นกรมชลประทานยังไมมีอำนาจหนาท่ีตามกฎหมายท่ีจะดำเนินการ กอ สรา งโรงไฟฟา พลงั นำ้ รวมถงึ ยงั ไมม หี นว ยงานใดทมี่ หี นา ทรี่ บั ผดิ ชอบงานลกั ษณะนโ้ี ดยตรงดว ย ม.ล.ชชู าติ กำภู อธบิ ดกี รมชลประทาน จงึ นำเสนอรา งพระราชกฤษฎกี าจดั วางระเบยี บสว นราชการกรมชลประทาน พ.ศ. ๒๔๙๕ แบง งาน ของกรมชลประทานออกเปน ๑๓ กอง โดยจัดต้ังกองพลังนำ้ ข้ึนใหม มีหนาที่รับผิดชอบงานโครงการพัฒนาไฟฟา พลังน้ำ ในขณะนน้ั กองพลงั นำ้ แบง งานออกเปน แผนกตา ง ๆ ดงั น้ี ๑) แผนกธรุ การ ซง่ึ งานสว นใหญเ ปน งานตดิ ตอ กบั ตา งประเทศ ๒) แผนกเขอ่ื นใหญ ๓) แผนกกงั หนั นำ้ ๔) แผนกเครอื่ งผลติ ไฟฟา ๕) แผนกระบบกระแสไฟฟา พรอ มกบั ไดข ออตั รากำลงั ของวศิ วกร และเจา หนา ทไี่ วจ ำนวนหนง่ึ เพอ่ื บรรจเุ จา หนา ทแี่ ละผชู ำนาญการทจ่ี ะมาปฏบิ ตั งิ าน หลงั จากพระราชกฤษฎกี าดงั กลา วไดป ระกาศในราชกจิ จานเุ บกษา แลว ม.ล.ชชู าติ กำภู ไดข อโอน นายเกษม จาตกิ วณชิ * จากกระทรวงอตุ สาหกรรม มาบรรจใุ นตำแหนง หวั หนา กองพลงั นำ้ ในเดอื นมกราคม พ.ศ. ๒๔๙๖ รวมถงึ บรรจวุ ศิ วกรไฟฟา ทก่ี อ นหนา นเ้ี ปน ลกู จา งชวั่ คราวของแผนกอทุ กวทิ ยา เขา มาดำรงตำแหนง หวั หนา แผนกตา ง ๆ ในคราวเดยี วกนั เมื่อมีหนวยงานใหม คือกองพลังนำ้ กรมชลประทานแลว จากนั้นใน พ.ศ. ๒๔๙๖ จึงมีประกาศการพลังงาน แหง ชาติ ลงวนั ท่ี ๑๕ กนั ยายน พ.ศ. ๒๔๙๖ เรอ่ื งมอบใหก รมชลประทานดำเนนิ การกอ สรา งเขอ่ื นยนั ฮที งั้ โครงการ เพอื่ ไดม าซงึ่ พลงั งานไฟฟา เนอ่ื งจากในขณะนน้ั ยงั ไมม หี นว ยงานใดของทางราชการทจี่ ะดแู ลในเรอ่ื งนโี้ ดยตรงมากอ น ๖๘ เขอ่ื นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั นี้

เมอื่ ไดข อ มลู ทางอทุ กวทิ ยาเพมิ่ เตมิ ไดแ ก สถติ ปิ รมิ าณน้ำฝนทส่ี ถานตี า ง ๆ นายเกษม จาตกิ วณชิ ในบรเิ วณพน้ื ทร่ี บั นำ้ เหนอื เขอื่ นยนั ฮี สถติ ปิ รมิ าณน้ำทา ของสถานอี ทุ กวทิ ยา ทอ่ี ยใู กลเ คยี ง นำมาคำนวณหาปรมิ าณนำ้ ทา ทคี่ าดวา ไหลผา นบรเิ วณทต่ี ง้ั เขอ่ื น I หวั หนา กองพลงั นำ้ กรมชลประทาน ยนั ฮี ทำใหส ามารถคำนวณกำลงั ผลติ ไฟฟา และพลงั งานไฟฟา ทคี่ าดวา จะผลติ I เปนหัวหนาทีมคณะเจาหนาที่กรมชลประทาน ไดที่นาเช่ือถือมากกวาที่ระบุไวในรายงานเบื้องตนท่ีทำไวเดิม รวมทั้งไดเพิ่ม ผลการเจาะสำรวจฐานรากบรเิ วณชอ งแคบยนั ฮี ผลการสำรวจความตอ งการ ทำงานรว มกบั USBR ในการศกึ ษา ไฟฟาบริเวณโครงขายระบบไฟฟาแรงสูง และอ่ืน ๆ ขอมูลเหลานี้ถูกนำมา ความเหมาะสมโครงการยนั ฮี ทบทวนราคาคา กอ สรา งโครงการ ขนาดโรงไฟฟา พลงั น้ำ ราคาคา ผลติ ไฟฟา I ผวู า การไฟฟา ยนั ฮคี นท่ี ๒ และระยะเวลาคนื ทนุ I ผูวาการการไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย คนแรก พ.ศ. ๒๕๑๒ - พ.ศ. ๒๕๒๘ ผลจากการสำรวจและขอ มลู ทไี่ ดร บั เพมิ่ เตมิ ในชว งสดุ ทา ยของการศกึ ษา ปรบั ปรงุ รายงานเบอื้ งตน ปรากฏวา โครงการยนั ฮมี ศี กั ยภาพในการผลติ ไฟฟา ๖๙ มากกวา ทปี่ ระเมนิ ไวเ ดมิ แตเ นอ่ื งจากชอ งเขาแคบทย่ี นั ฮไี มเ หมาะสมทจ่ี ะสรา ง เข่ือนเก็บกักสูงมากกวาท่ีเสนอไวเดิม เพราะราคาคากอสรางจะสูงมาก เน่ืองจากสภาพภูมิประเทศไมอำนวย ขณะเดียวกัน ขอมูลทางธรณีวิทยา ยังมีไมเพียงพอท่ีจะเปรียบเทียบหาตำแหนงที่เหมาะสมได ในรายงานฉบับ ปรบั ปรงุ จงึ ยงั คงเสนอทต่ี งั้ เขอ่ื นไว ณ ตำแหนง เดมิ ไปพลางกอ น สวนในดานขอมูลแผนท่ี กรมชลประทานไดติดตอกรมแผนท่ีทหารบก ประสานขอความรว มมอื ใหช ว ยดำเนนิ การจดั ทำแผนทชี่ ดุ ใหมจ ากภาพถา ยทาง อากาศ ครอบคลมุ บรเิ วณทจ่ี ะถกู น้ำทว มตามลำน้ำแมป ง ตง้ั แตต อนใตข อง จงั หวดั เชยี งใหมล งมาถงึ จงั หวดั ตาก เพอื่ ใหไ ดข อ มลู สภาพภมู ปิ ระเทศทถ่ี กู ตอ ง เนอื่ งจากแผนทม่ี าตราสว น ๑ : ๕๐,๐๐๐ ชดุ ทใี่ ชใ นราชการขณะนน้ั เปน ขอ มลู จากการสำรวจเมอ่ื นานมาแลว ทง้ั ยงั มคี า ความคลาดเคลอื่ นสงู ในการน้ี กรมแผนทที่ หารบกไดว า จา งบรษิ ทั ฮนั ตง้ิ เซอรเ วย (Hunting Survey) ประเทศองั กฤษ มาจดั ทำแผนทภ่ี าพถา ยทางอากาศ ครอบคลมุ บรเิ วณ ตง้ั แตท ต่ี ง้ั เขอ่ื นขน้ึ ไปจนถงึ อำเภอฮอด จงั หวดั เชยี งใหม แผนทจี่ ากภาพถา ย ดงั กลา ว แลว เสรจ็ ชว งกลาง พ.ศ. ๒๔๙๖

ทมี ผเู ชยี่ วชาญตา งประเทศ ในยุคน้ัน การเดินทางจากพระนครไปยังที่ต้ังเข่ือนยันฮี คอื บรเิ วณสถานอี ทุ กวทิ ยาใหญว งั กระเจาบนฝง ขวาของแมน ้ำปง อธบิ ดกี รมชลประทาน ม.ล.ชชู าติ กำภู ไดป ระสานงานกบั ทาง ยงั คอ นขา งลำบาก วธิ กี ารทน่ี ยิ มใชก นั คอื ออกเดนิ ทางดว ยรถไฟ USBR (United States Bureau of Reclamation) ทปี่ ระเทศ เท่ียวขึ้นจากสถานีหัวลำโพง เวลา ๗ นาฬิกา ถึงพิษณุโลก สหรัฐอเมริกาเปนระยะ ๆ และตอมาไดทำหนังสือลงวันท่ี ตอนค่ำ พกั คา งคนื ทพ่ี ษิ ณโุ ลก เชา วนั รงุ ขน้ึ เดนิ ทางตอ โดยรถยนต ๒ มถิ นุ ายน พ.ศ. ๒๔๙๖ ขอใหจ ดั ทมี ผเู ชยี่ วชาญมาศกึ ษาและ กระบะไปยังจังหวัดตาก หรืออีกวิธีหน่ึง คือการน่ังรถจี๊ปของ จดั ทำรายงานโครงการยนั ฮี เพอื่ ใชเ ปน เอกสารในการเจรจาขอกู กรมชลประทาน ออกจากกรงุ เทพฯ ราวตสี หี่ รอื ตหี า มงุ หนา ไป เงินมาใชในการกอสรางตอไป ทาง USBR ไดตอบรับเมื่อ ทางอำเภอชัยบาดาล จังหวัดลพบุรี อำเภอตาคลี จังหวัด วนั ท่ี ๒๕ มถิ นุ ายน พ.ศ. ๒๔๙๖ โดยตง้ั ทมี ผเู ชย่ี วชาญ (Board of นครสวรรค ตอ ไปยงั กำแพงเพชร ตาก ขณะนนั้ ถนนพหลโยธนิ Consultant) ขนึ้ มาคณะหนง่ึ ประกอบดว ยผเู ชยี่ วชาญสาขาตา ง ๆ จากกรงุ เทพฯ ถงึ นครสวรรคล าดยางเรยี บรอ ยแลว แตพ น จาก รวมหกคน เพอ่ื รบั ผดิ ชอบงานนโี้ ดยเฉพาะ น้นั ไปยังมีแตถนนลูกรังฝนุ คลุง ผเู ชยี่ วชาญ USBR หกนาย ประกอบดว ยวศิ วกรวางแผน สถานวี ดั น้ำทา วงั กระเจาอยบู นฝง ขวาของแมน ำ้ ปง การเดนิ วิศวกรเข่ือน นักธรณีวิทยา นักอุทกวิทยา วิศวกรไฟฟา และ ทางขา มแมน ้ำและขนสมั ภาระ ใชแ พ (Pontoon) ของทางสถานฯี เจาหนาท่ีวิเทศสัมพันธ เดินทางมาถึงประเทศไทยชวงตนเดือน ซง่ึ ใชก ระแสนำ้ เปน ตวั ผลกั ดนั ใหเ รอื ขา มฝากไป-มา เจา หนา ทใี่ ช ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๙๖ โดยมีระยะเวลาทำงานในประเทศไทย แพในการวัดน้ำเปนประจำ จงึ มคี วามชำนาญในการควบคมุ เรือ ราวหา สปั ดาห เพอื่ หาขอ มลู เพมิ่ เตมิ และศกึ ษาสภาพภมู ปิ ระเทศ และมคี วามปลอดภยั พอสมควร สภาพทางธรณวี ทิ ยาของทต่ี งั้ โครงการ ฯลฯ ทส่ี ถานฯี มเี รอื นไมไ ผย กพน้ื ชน้ั เดยี ว ๕-๖ หลงั สรา งไวเ ปน ชวงท่ีคณะผูเชี่ยวชาญ USBR ปฏิบัติงานอยูในสวนกลาง ทพี่ กั ของพนกั งานและเจา หนา ทจี่ ากสว นกลาง เรอื นไมไ ผเ หลา ม.ล.ชูชาติ กำภู ไดจัดที่พักและสำนักงานช่ัวคราวใหที่หอพัก นส้ี รา งเปน วงลอ มอยรู อบนอก ตรงกลางเปน อาคารไมไ ผห ลงั ใหญ นกั เรยี นชา งชลประทาน กรมชลประทาน ปากเกรด็ ซงึ่ เพงิ่ กอ สรา ง ชนั้ เดยี วอกี หลงั หนงึ่ ซงึ่ ใชเ ปน ทรี่ บั ประทานอาหารและทปี่ ระชมุ เสร็จและยังไมไดเปดใชงาน พรอมกับมอบหมายใหวิศวกรจาก รวมถงึ ใชเ ปน หอ งทำงานชว่ั คราวดว ย กองพลังนำ้ ท่ีทำงานปรับปรุงรายงานเบื้องตนไปนอนคางแรม เปน เพอ่ื นทห่ี อพกั ดว ย รวมทง้ั จดั เตรยี มขอ มลู เอกสาร แผนที่ และอปุ กรณต า ง ๆ เพอื่ นำไปปฏบิ ตั งิ านระหวา งไปสำรวจสภาพ ภมู ปิ ระเทศและพกั แรมทโ่ี ครงการ ๗๐ เขอ่ื นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั น้ี

ยายทตี่ ัง้ เขอ่ื นจาก \"ยนั ฮ\"ี มาท่ี \"เขาแกว \" ผเู ชยี่ วชาญจาก USBR และเจา หนา ทฝี่ า ยไทยรว มกนั ออกสำรวจสภาพภมู ปิ ระเทศและสภาพทางธรณี วทิ ยาของบรเิ วณทต่ี งั้ เขอ่ื นทชี่ อ งเขาแคบยนั ฮี และตามตำแหนง ทเ่ี สนอไวท างดา นทา ยนำ้ อกี สามแหง โดยใช เรอื เปน พาหนะ นอกจากนน้ั ยงั ไดด ตู วั อยา งหนิ จากหลมุ เจาะตา ง ๆ ทเ่ี จา หนา ทกี่ รมชลประทานรวบรวมไว ผทู ่รี วมเดินทางไปในครัง้ นั้น ไดแ ก คุณวิชา เศรษฐบุตร, คุณบุญชอบ กาญจนลักษณ, คุณเกษม จาตกิ วณชิ และมวี ศิ วกรจากกองพลงั นำ้ ทท่ี ำงานปรบั ปรงุ รายงานเบอื้ งตน กบั เจา หนา ทแ่ี ผนกอทุ กวทิ ยาอกี จำนวนหนงึ่ รว มเดนิ ทางไปดว ย คณะทง้ั หมดไดเ ดนิ ทางโดยเรอื ทวนนำ้ ไปจนถงึ ตำบลบา นนา ซง่ึ เปน พน้ื ทแ่ี รก ๆ ทจ่ี ะถกู นำ้ ทว มเมอื่ เขอื่ นเรมิ่ เกบ็ กกั นำ้ เพอ่ื พบปะพดู คยุ กบั ราษฎรทตี่ ง้ั ถน่ิ ฐานอยใู นบรเิ วณนนั้ เมื่อเปรียบเทียบสภาพภูมิประเทศและสภาพธรณีวิทยา รวมทั้งตรวจสอบผลการเจาะสำรวจ ฐานรากบรเิ วณชอ งเขายนั ฮหี า หลมุ และทเี่ ขาแกว อกี หลมุ หนง่ึ คณะผเู ชยี่ วชาญมคี วามเหน็ รว มกนั วา สภาพ ภมู ปิ ระเทศบรเิ วณเขาแกว ซงึ่ อยถู ดั ลงมาทางใตอ กี ประมาณ ๑ กโิ ลเมตร มคี วามลาดชนั ของสองฝง ตลง่ิ มากกวา ทย่ี นั ฮี สามารถกอ สรา งเขอื่ นไดส งู กวา และจากผลการเจาะสำรวจสภาพทางธรณที เี่ ขาแกว ปรากฏวา หนิ บรเิ วณ นนั้ มคี วามแขง็ แรงเพยี งพอทจี่ ะรองรบั การสรา งเขอื่ นทม่ี คี วามสงู มากกวา ทเ่ี สนอไวเ ดมิ และเกบ็ กกั นำ้ ไดม ากกวา ๗๑

ดว ย ซง่ึ ดร.บณุ ยก วรรธนะภตู ิ ไดเ ลา ใหฟ ง วา ไดม กี ารวเิ คราะหส มดลุ นำ้ ดว ยเครอ่ื งคำนวณแบบ มอื หมนุ ในทนั ที ณ ทนี่ น้ั ซงึ่ พบวา เขอ่ื นยนั ฮที เ่ี ขาแกว เกบ็ กกั นำ้ และใหป ระโยชนไ ดม ากกวา ทง้ั หมดจงึ มคี วามเหน็ รว มกนั วา สมควรยา ยตำแหนง ทตี่ ง้ั เขอื่ นมายงั ชอ งเขาแกว เพอื่ ใชท รพั ยากรธรรมชาตใิ หเ กดิ ประโยชนส งู สดุ หลงั จากทไ่ี ดศ กึ ษาเปรยี บเทยี บจนเปน ทพี่ อใจแลว นายเดก็ ซเ ตอร (E.R. Dexter) ผเู ชย่ี วชาญ ดา นออกแบบเขอื่ นคอนกรตี ซงึ่ รว มเดนิ ทางมาในฐานะหวั หนา คณะ ไดก ำหนดตำแหนง เขอื่ นและตำแหนง หลมุ เจาะบรเิ วณเขาแกว ลงบนแผนท่ี พรอ มกบั ขอใหท างฝา ยไทยดำเนนิ การเจาะสำรวจใหแ ลว เสรจ็ ภาย ในเวลา ๖ เดอื น แตเ นอื่ งจากทางกรมชลประทานยงั ไมม กี ำลงั คนและประสบการณม ากพอทจี่ ะทำงาน ใหแ ลว เสรจ็ ภายในระยะเวลาทกี่ ำหนดได ทางผเู ชยี่ วชาญของ USBR จงึ เสนอทางเลอื กใหก รมชลประทาน จดั การวา จา งผเู ชย่ี วชาญทมี่ ปี ระสบการณก ารทำงานในลกั ษณะดงั กลา วมาชว ยควบคมุ และแนะนำวธิ ี การใชเ ครอ่ื งมอื ตา ง ๆ ในการเจาะสำรวจทางธรณวี ทิ ยาใหม ปี ระสทิ ธภิ าพมากยงิ่ ขนึ้ งานเจาะสำรวจทางธรณวี ทิ ยาพรอ มรายงานผลการเจาะสำรวจจงึ แลว เสรจ็ ภายในเวลา ๖ เดอื น ทนั ตามกำหนดเวลาทต่ี อ งการ รายงานโครงการยันฮี USBR จัดทำแลวเสร็จในราวปลายป พ.ศ. ๒๔๙๘ มีสองเลม ใชช่ือวา Report on Yanhee Project, Thailand for Power, Irrigation, Flood Control and Navigation Volume I และ Volume II ผลการศกึ ษาสรปุ วา โครงการยนั ฮเี ปน โครงการผลติ กระแสไฟฟา ไดใ น ราคาถกู กวา โรงไฟฟา ชนดิ อน่ื เหมาะสมทจ่ี ะลงทนุ กอ สรา ง ทงั้ นี้ คณะผเู ชยี่ วชาญ USBR ไดพ จิ ารณา ผลจากงานภาคสนามและหารอื กบั ฝา ยไทยแลว มคี วามเหน็ รว มกนั วา ผลการเจาะสำรวจทเ่ี ขาแกว มี สภาพทางธรณวี ทิ ยาเหมาะสมกบั การสรา งเขอ่ื นซงึ่ มขี นาดสงู กวา โครงการเดมิ ทเ่ี ขายนั ฮี จงึ เสนอใหย า ย ตำแหนง ทต่ี ง้ั เขอ่ื นจากเขายนั ฮมี าเปน เขาแกว ทวา เนอ่ื งจากชอื่ \"ยนั ฮ\"ี กลายเปน ชอ่ื ตดิ ปากทคี่ นรจู กั คนุ เคยกนั แลว จงึ ยงั คงใชช อ่ื \"โครงการยนั ฮ\"ี หรอื \"เขอ่ื นยนั ฮ\"ี ไปตามเดมิ ๗๒ เขอื่ นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั นี้

I นกั ธรณวี ทิ ยาของกรมชลประทาน เจาะหนิ ฐานรากเขอื่ นภมู พิ ล I Yanhee Project : Project Evaluation Report - December 1955 ๗๓

เขอ่ื นเตใรหียมญงาน ประโยชนย ง่ิ ใหญช วั่ ลกู ชว่ั หลาน คณุ บญุ ชอบ กาญจนลกั ษณ เลา วา เมอ่ื ครง้ั ทที่ ำการออกแบบขนาดความจเุ ขอ่ื นยนั ฮนี นั้ ทกุ ๆ คนใน แผนกอทุ กวทิ ยาตอ งทำงานกนั อยา งหนกั หามรงุ หามค่ำ เพอื่ ใหม ขี อ มลู พรอ มเสนอใหแ กร ฐั บาล จนถงึ วนั ที่ ม.ล.ชชู าติ กำภู เขา พบ จอมพล ป. พบิ ลู สงคราม เพอื่ ขออนมุ ตั กิ ารกอ สรา ง การเขาพบใชเวลาเพียงไมกี่นาที เพราะหลังจากรับฟงขอเสนอของอธิบดีกรมชลประทานแลว นายกรฐั มนตรี ตดั สนิ ใจทนั ที เม่ือธนาคารโลกพิจารณารายงานท้ังหมดแลว เห็นดีเห็นงามดวย จึงยินยอมใหประเทศไทยกูเงิน เพ่ือโครงการยันฮี พรอมกันน้ัน ทางรัฐบาลไทยก็อนุมัติในหลักการใหกูเงินจากธนาคารโลกเพ่ือใชจาย ในโครงการนี้ จากนนั้ จงึ มกี ารกำหนดนดั หมายวา จะมกี ารสง คณะผแู ทน นำโดย นายเสวตร เปย มพงศส านต รัฐมนตรีชวยวาการกระทรวงการคลังในขณะน้ัน ไปเจรจาขอกูเงินจากธนาคารโลก เพ่ือนำมาใชจายใน การสรา งเขอ่ื นยนั ฮแี ละโรงไฟฟา พลงั นำ้ ๗๔ เขอื่ นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั นี้

จริงอยู ในการสรา ง เราตอ งกเู งินเขามาใช แตเ มอ่ื สรา งขนึ้ แลว กจ็ ะเปน ประโยชนย ง่ิ ใหญ ตกทอดแกป ระชาชนไปชว่ั ลกู ชว่ั หลาน กอนออกเดินทาง รัฐมนตรีชวยวาการกระทรวงการคลัง ไดชี้แจงออกโทรทัศน ณ สถานวี ทิ ยโุ ทรทศั น ไทยทวี ี (ชอ ง ๔ บางขนุ พรหม) เมอ่ื คนื วนั ที่ ๔ มถิ นุ ายน พ.ศ. ๒๕๐๐ เปน การสรปุ เรอ่ื งราวของเขอื่ นยนั ฮตี อ สาธารณชน เนน ย้ำถงึ ขน้ั ตอนอนั ละเอยี ดรอบคอบของ ธนาคารโลกกอนท่จี ะยินยอมใหประเทศไทยกูเงนิ เพอื่ โครงการน้ี \"...ในการกูน้ีมิใชวาธนาคารโลกจะใหกูไปงาย ๆ ธนาคารโลกจะตองพิจารณาอยาง รอบคอบถงึ ฐานะการคลงั และการเศรษฐกจิ ของประเทศทข่ี อกู ประกอบกบั โครงการทจี่ ะนำ เงินกูไปใช เขาจะตองเห็นวาโครงการจะเปนประโยชนแกประเทศที่ขอกูไป และเกิดผล เกนิ ทนุ ทลี่ งไป จงึ เปน การจำเปน ทจ่ี ะตอ งวางเงอ่ื นไขบางประการ เพอ่ื ใหเ ปน ทแ่ี นใ จไดว า ประเทศทขี่ อกสู ามารถนำเงนิ มาลงทนุ สมทบรว มกบั เงนิ กทู ธี่ นาคารโลกให เพอ่ื เปน คา ใชจ า ย ในประเทศ ในลกั ษณะทจ่ี ะทำใหโ ครงการนน้ั ไดด ำเนนิ ไปจนเปน ผลสำเรจ็ และเมอื่ กแู ลว จะ เปน ผลทำใหป ระเทศทขี่ อกชู ำระหนไ้ี ดโ ดยสะดวก มฉิ ะนนั้ เขาจะไมย อมใหก เู ปน อนั ขาด\" \"จรงิ อยู ในการสรา ง เราตอ งกเู งนิ เขามาใช แตเ มอื่ สรา งขน้ึ แลว กจ็ ะเปน ประโยชน ยงิ่ ใหญต กทอดแกป ระชาชนไปชว่ั ลกู ชว่ั หลาน ฉะนนั้ การกเู งนิ จงึ ไมเ ปน ของเสยี หาย แตเ ปน สง่ิ จำเปน แกก ารบรู ณะและพฒั นาการบา นเมอื ง ทงั้ นเ้ี ปน ความจรงิ ไมว า ในประเทศใด\" ขณะนนั้ อตั ราแลกเปลย่ี นเงนิ ตราระหวา งประเทศคอื ๒๐ บาท ตอ ๑ เหรยี ญสหรฐั ฯ ดงั นน้ั โครงการยนั ฮี เฉพาะตวั เขอื่ น ทมี่ มี ลู คา ราว ๑๐๐ ลา นเหรยี ญสหรฐั ฯ จงึ เทยี บเทา กบั งบประมาณถงึ ๒,๐๐๐ ลา นบาท ๗๕

๗๖ เขอ่ื นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั น้ี

พระราชทานนาม \"เขอื่ นภมู พิ ล\" ราชกจิ จานเุ บกษา ฉบบั พเิ ศษ เลม ๗๔ ตอนที่ ๖๕ วนั ที่ ๑ สงิ หาคม พ.ศ. ๒๕๐๐ ตพี มิ พป ระกาศสำนกั นายกรฐั มนตรี เรอ่ื ง ขนานนามเขอ่ื นไฟฟา พลงั น้ำทเี่ ขายนั ฮี มใี จความวา ดว ยรฐั บาลไดพ จิ ารณาเหน็ วา การไฟฟา พลงั น้ำเปน อปุ กรณส ำคญั ในการทจี่ ะวางรากฐาน การอตุ สาหกรรมของชาติ จงึ ไดส ำรวจวางโครงการจดั สรา งเขอ่ื นไฟฟา พลงั น้ำทเ่ี ขายนั ฮี จงั หวดั ตาก โดยทเี่ ขอ่ื นนเ้ี ปน เขอื่ นกำเนดิ ไฟฟา พลงั นำ้ แหง แรกของประเทศไทย และเปน เขอื่ นใหญ อนั ดบั สองในภมู ภิ าคสว นนขี้ องโลก รฐั บาลจงึ ไดข อพระราชทานพระบรมราชานญุ าตขนานนาม เขอื่ นนว้ี า \"เขอ่ื นภมู พิ ล\" เพอื่ เปน สริ มิ งคลและเปน ศภุ นมิ ติ รสำหรบั ชาตแิ ละประชาชนชาวไทย สบื ไป และบดั นไ้ี ดท รงพระกรณุ าโปรดเกลา ฯ พระราชทานพระบรมราชานญุ าตแลว จงึ ใหข นาน นามเขอ่ื นไฟฟา พลงั นำ้ ทเ่ี ขายนั ฮี จงั หวดั ตาก วา \"เขอ่ื นภมู พิ ล\" ขอใหเ ขอื่ นภมู พิ ล จงสถติ ย สถาพรอำนวยคุณประโยชนแ กชาติไทย และประชาชนชาวไทยสืบไปช่ัวกาลนริ ันดร ประกาศ ณ วนั ท่ี ๒๕ กรกฎาคม ๒๕๐๐ จอมพล ป. พบิ ลู สงคราม นายกรัฐมนตรี ๗๗

พระราชบญั ญตั กิ ารไฟฟา ยนั ฮี ตามแนวทางของธนาคารโลก รฐั บาลไทย ตองจัดตั้งองคกรข้ึนมาบริหารจัดการเร่ือง การสรา งเขอื่ นแหง นต้ี า งหาก จงึ จะมกี ารจดั ตงั้ การไฟฟา ยนั ฮี ขนึ้ เปน องคก รอสิ ระ เพอื่ ดำเนนิ การโครงการยันฮี โดยการไฟฟายันฮีจะเปน ผมู อบหมายใหก รมชลประทานเปน ผดู ำเนนิ การ กอสรางเข่ือนอีกทอดหนึ่ง ในการน้ีจึงตองมี การเสนอ \"พระราชบัญญัติการไฟฟายันฮี\" เขา สสู ภาผแู ทนราษฎรทขี่ ออนมุ ตั ทิ ง้ั การกเู งนิ และการจดั ตงั้ การไฟฟา ยนั ฮี วันที่ ๒๙ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๐๐ ราง พระราชบญั ญตั กิ ารไฟฟา ยนั ฮเี ขา สสู ภาผแู ทน ราษฎร ประเดน็ นถี้ กู ซกั คา นอยา งหนกั เพราะ เปนโครงการท่ีใชเงินมากท่ีสุดเทาที่เคยเขาสู สภาผูแทนฯ ๗๘ เขอ่ื นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั น้ี

วงเงนิ ๒,๐๐๐ ลา นบาทของโครงการยนั ฮี คดิ เปน จำนวนเกอื บครง่ึ หนง่ึ ของงบประมาณแผน ดนิ (ใน พ.ศ. ๒๔๙๙ งบประมาณแผน ดนิ สมยั นนั้ มจี ำนวนคอื ๔,๗๕๒ ลา นบาท) ผแู ทนราษฎรบางทา นเปรยี บเปรยวา พระราชบญั ญตั ฉิ บบั น้ี แทบจะเปนการแยกประเทศใหม ขณะนั้นพรรคประชาธิปตยเปนพรรคฝายคาน หัวหนาพรรคคือ นายควง อภัยวงศ อดตี นายกรฐั มนตรผี ซู งึ่ ครงั้ หนง่ึ เคยเสนอนโยบายเรง รดั พฒั นาไฟฟา นำ้ ตกมากอ น ตอนหนง่ึ นายควงถงึ กบั อภปิ รายวา \"...แตใ นกรงุ เทพฯ บา นเราดบั ยงั แกไ มไ ดใ น ๕ นาที แลว ทา นเอาสายมาจากยนั ฮจี นกระทงั่ ถงึ กรงุ เทพฯ ๗๐๐ กโิ ลเมตร ผา นปา ไมท ง้ั นน้ั แลว ทำอยา งไรถา มนั ขาดเขา ทำอยา งไร นพ่ี ดู อยา งนเ้ี ถอะ แลว ปา ชา งทง้ั นน้ั ทต่ี ากนะ ถา มนั เกดิ ยงุ ขน้ึ มาทำอยางไร แลวกรุงเทพฯ น่ีจะใหดับ ๗ วันอยางน้ันหรือ...แลวยังจะลำเลียงไปลำปาง ไปเชียงใหมอีกเทาไหร ทานรัฐมนตรีเกษตรก็เคยเปนนายทหาร เคยรูวาปาเหลาน้ันเปนอยางไร การรักษาสายทำอยางไร ถาไมมันลมทับเขา พายมุ าลม ทบั ทำอยา งไร...\" นายสวสั ด์ิ คำประกอบ รฐั มนตรชี ว ยวา การกระทรวงสาธารณสขุ อภปิ รายตอบโตป ระเดน็ ดงั กลา ววา \"...ใครจ ะขอเรยี นตอ ทป่ี ระชมุ วา ไฟฟา ทสี่ รา งทเี่ ขอ่ื นยนั ฮนี น้ั ทจ่ี ะแลน สายมากรงุ เทพฯ นนั้ ไดแ ลน มาสองทาง ทาง หนงึ่ ออกจากเมอื งตากไปสโุ ขทยั มาพจิ ติ ร นครสวรรค แลว มาทางลพบรุ ี ไปทางสระบรุ ี มาทางหนงึ่ อกี ทางหนงึ่ มาทาง อทุ ยั ธานี ชยั นาท มาตาก ลงมาทางนอ้ี กี สายหนง่ึ ทง้ั สองสายนใี้ ครจ ะขอประทานกราบเรยี นวา ไดส อบถามทางเจา หนา ที่ เทคนคิ ในโปรแกรมอนั นนั้ กป็ รากฏวา เราสรา งดว ยเสาเหลก็ และสงู เปน จำนวนมาก ไมส ามารถทจ่ี ะทำใหต น ไมไ ปพานเสา และลม โคน ไดแ ตป ระการใด ถงึ แมห ากจะมกี ารถกู ฟา ผา หรอื อะไรประการใดกต็ าม กป็ รากฏวา ในโครงการนไ้ี ดม สี ายลอ ฟา แลน ตามสายมาจนตลอด กไ็ มส ามารถทจี่ ะใหม กี ารเกดิ ฟา ผา และทำใหส ายขาดไปได. ..\" ๗๙

พธิ ลี งนามในสญั ญาซ่ึงทำกับธนาคารโลกมขี ้นึ ในวันที่ ๑๒ กนั ยายน พ.ศ. ๒๕๐๐ ระหวา ง นายยูจีน แบลค็ ประธานธนาคารโลก กบั ม.ล.ชูชาติ กำภู อธบิ ดกี รมชลประทาน หลงั จากการอภปิ รายอยา งดเุ ดอื ดเผด็ รอ นหลายชว่ั โมง สดุ ทา ยเมอ่ื มกี ารลงมติ ทป่ี ระชมุ สภาผแู ทนราษฎรกม็ มี ติ รบั หลกั การ รา งพระราชบญั ญตั กิ ารไฟฟา ยนั ฮี ดว ยคะแนนเสยี ง ๑๓๒ ตอ ๗๐ การไฟฟา ยนั ฮกี อ ตง้ั ขน้ึ ในวนั ท่ี ๗ กนั ยายน พ.ศ. ๒๕๐๐ มี คณุ ชู ประภาสถติ ย เปน ผวู า การ โดยมี ม.ล. ชชู าติ กำภู เปน ประธานกรรมการไฟฟา ยนั ฮคี นแรก รบั ผดิ ชอบการกอ สรา งเขอ่ื นยนั ฮแี ละการกอ สรา งโรงไฟฟา พลงั ความ รอ นขนาด ๗๕ เมกะวตั ต ทบี่ างกรวย จงั หวดั นนทบรุ ี พธิ ลี งนามในสญั ญาซง่ึ ทำกบั ธนาคารโลกมขี นึ้ ในวนั ท่ี ๑๒ กนั ยายน พ.ศ. ๒๕๐๐ ระหวา งนายยจู นี แบลค็ ประธาน ธนาคารโลก ม.ล.ชชู าติ กำภู ในฐานะประธานกรรมการไฟฟา ยนั ฮี และนายเสวต เปย มพงศส านต รฐั มนตรชี ว ยวา การกระทรวงการคลงั ลงนามแทนรฐั บาลไทยในฐานะผคู ำ้ ประกนั เงนิ กรู ายนี้ ๘๐ เขอื่ นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั นี้

I ม.ล.ชชู าติ กำภู ตดิ ตอ กบั ตา งประเทศในเรอื่ งการกเู งนิ สรา งเขอื่ น I ม.ล.ชชู าติ กำภู เดนิ ทางไปดงู านตา งประเทศ เรมิ่ ตน ประมลู งาน อกี หนงึ่ ในเงอ่ื นไขการกเู งนิ จากธนาคารโลกในการกอ สรา งโครงการยนั ฮี คอื ในระยะแรก กรมชลประทานตอ ง ประมูลจางบริษัทท่ีปรึกษามาควบคุมการออกแบบรายละเอียด และเมื่อมีกอสรางก็ตองประมูลจางบริษัท ผรู บั เหมาสรา งดว ย ตน ป พ.ศ. ๒๕๐๑ มกี ารเปด ประมลู ราคารบั เหมากอ สรา งโครงการยนั ฮี หมายรวมทงั้ ตวั เขอื่ นภมู พิ ลกบั โรงไฟฟา ขนึ้ บรษิ ทั รบั เหมาจากทว่ั โลกไดร บั เชญิ ใหเ ขา รว มการประกวดราคาครงั้ นี้ และมกี ารเปด ซองประกวดราคาในวนั ที่ ๑๔ เมษายน พ.ศ. ๒๕๐๑ ๘๑

I ม.ล. ชชู าติ กำภู ลงนามในสญั ญากบั ผแู ทนบรษิ ทั Brown & Root, S.A. and Utah International Inc. ผรู บั เหมากอ สรา งเขอื่ นภมู พิ ล บรษิ ทั ทไี่ ดร บั คดั เลอื กใหเ ปน ผกู อ สรา งเขอ่ื นทจ่ี ะใหญท ส่ี ดุ ในภมู ภิ าคเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใตแ หง นี้ คอื บรษิ ทั บราวนแ อนดร ทู - ยทู าห (Brown & Root - Utah) ซง่ึ เปน กจิ การรว ม (Joint Venture) ของสองบรษิ ทั ซง่ึ จดั ตงั้ ขนึ้ เพอ่ื รบั เหมาโครงการนโ้ี ดยเฉพาะ ระหวา ง บรษิ ทั บราวนแ อนดร ทู เอส. เอ. (Brown & Root, S.A.) และบรษิ ทั ยทู าห อนิ เตอรแ นชนั แนล องิ ค (Utah International Inc.) ทง้ั สองบรษิ ทั นจี้ ดทะเบยี นในปานามา และทผี่ า นมา เคยรว มกนั รบั เหมาโครงการกอ สรา งอนื่ ๆ อกี หลายแหง ทงั้ ในประเทศสหรฐั อเมรกิ าและประเทศอน่ื ๆ ทว่ั โลก แตสำหรับโครงการเขื่อนภูมิพลนี้ บริษัทบราวนแอนดรูท เอส. เอ. เปนผูดำเนินงาน ช่ือของหุนสวนจึงมีคำวา บราวนแ อนดร ทู นำหนา พธิ ลี งนามในสญั ญาการกอ สรา งระหวา งรฐั บาลไทย อนั มกี รมชลประทานเปน ตวั แทน กบั บรษิ ทั บราวนแ อนด รทู - ยทู าห มขี น้ึ ในเวลาตอ มา คอื วนั ที่ ๓๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๐๑ โดยมี ม.ล. ชชู าติ กำภู อธบิ ดกี รมชลประทาน และนายเบน เพาเวล (Ben Powell) เปน ตวั แทนของคสู ญั ญาทง้ั สองฝา ย ๘๒ เขอื่ นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั น้ี

๒ภาค หกปแ หง การสรางเขอื่ นใหญ ๘๓

๘๔ เขอื่ นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั น้ี

เตรยี มความพรอ ม ความยงิ่ ใหญ เขอ่ื นภมู พิ ลถอื เปน เมกะโปรเจค็ (Mega Project) แรกของเมอื งไทย ดว ยขนาด งบประมาณ ความยง่ิ ใหญ อลงั การงานสรา ง ทา มกลางความยากลำบากของสงั คมบา นเมอื งชว งหลงั สงครามโลกครง้ั ที่ ๒ เพงิ่ สนิ้ สดุ กบั ความ ดกึ ดบิ กนั ดารของธรรมชาติ ในยคุ ทโี่ ลกยงั ไมไ ดม คี วามพรอ มสรรพดา นเทคโนโลยแี ละเครอ่ื งมอื จกั รกลเชน ทกุ วนั นี้ แตเ ขอื่ นใหญท สี่ ดุ เทา ทเี่ คยมมี าในเมอื งไทย กส็ รา งไดส ำเรจ็ ถอื เปน เขอ่ื นใหญท สี่ ดุ ในเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต และเปน อนั ดบั ๗ ของโลกในเวลานน้ั โดยปจ จบุ นั เปน อนั ดบั ๘ ของเขอ่ื นในประเภทเดยี วกนั ทเี่ กดิ จากคอนกรตี นับลา นลกู บาศกเ มตร และแรงของคนงานนบั หมน่ื คน ในชว งเวลา ๖ ป เข่ือนยันฮี เปนเขื่อนคอนกรีตโคง (Gravity Arch Dam) ท่ีไดรับการออกแบบใหสามารถรับแรงกดดัน ของน้ำดวยน้ำหนักและฐานยันของเขื่อน โดยคำนวณจากแรงดันของน้ำในเข่ือนเม่ือเก็บกักในระดับสูงสุด การเปลย่ี นแปลงของอณุ หภมู ิ และแรงสะเทอื นในกรณที เ่ี กดิ จากเหตกุ ารณแ ผน ดนิ ไหว ตัวเข่ือนเกิดจากการปดกั้นแมนำ้ ปง ชวงไหลผานชองเขาแคบทางตอนเหนือของจังหวัดตาก ดวยสันเข่ือน ยาว ๔๘๖ เมตร กวา ง ๖ เมตร สงู ๑๕๔ เมตร สนั เขอื่ นอยเู หนอื ระดบั นำ้ ทะเล ๒๖๑ เมตร สว นกวา งสดุ ทฐี่ าน ๕๒.๒ เมตร เกดิ เปน ทะเลสาบน้ำจดื ขนาด ๓๐๐ ตารางกโิ ลเมตร กนิ คลมุ พน้ื ทเ่ี หนอื เขอ่ื นทเี่ คยเปน ผนื ปา ดบิ ปรมิ าตร การเกบ็ กกั นำ้ ๑๒,๒๐๐ ลา นลกู บาศกเ มตร ๘๕

การเลอื กนายชา งทบี่ คุ ลกิ เหมาะกบั การควบคมุ งานกอ สรา ง เพราะพนื้ ทก่ี อ สรา งแตล ะแหง ทรุ กนั ดาร มสี ตั วป า และโจรผรู า ยชกุ ชมุ ตอ งใชน ายชา งทอี่ ดทน ใจถงึ เขา กบั ชาวบา นและควบคมุ คนงานระดับตาง ๆ ได Learning-by-doing การกอ สรา งเขอ่ื นภมู พิ ลแบง กลมุ งานออกเปน สามสว น ไดแ ก ๑) งานของบรษิ ทั ทปี่ รกึ ษา ทม่ี บี รษิ ทั สเวอรด รบั แอนด พารเ ซล (Sverdrup and Parcel International, Inc.-SPI) และบรษิ ทั เอนยเิ นยี รงิ คอนซลั แตนท (Engineering Consultants, Inc. - ECI) รบั ผดิ ชอบ มวี ศิ วกรและนายชา ง กรมชลประทานเขา ไปทำงานเปน ผชู ว ยของผเู ชยี่ วชาญตา ง ๆ มี คณุ กระแส ศภุ สทิ ธิ์ ซง่ึ จบปรญิ ญาโทสาขาวศิ วกรรม โยธา เปน ผแู ทนกรมชลประทาน ทำงานกบั บรษิ ทั ทปี่ รกึ ษา ๒) งานของบริษัทผูรับเหมา คือ บริษัท บราวนแอนดรูท - ยูทาห (BR-U) เปนงานกอสรางเข่ือน โรงไฟฟา ทางระบายน้ำลน และงานเบด็ เตลด็ มวี ศิ วกรและนายชา งกรมชลประทานเขา ไปทำงานเปน ผชู ว ยของผเู ชย่ี วชาญของ บรษิ ทั ผรู บั เหมาในทกุ งาน โดยมี ม.ล.เชงิ ชาญ กำภู อธบิ ดกี รมชลประทาน พ.ศ. ๒๕๐๙ - พ.ศ. ๒๕๑๔ ซง่ึ สำเรจ็ การศกึ ษา ระดบั ปรญิ ญาโทสาขาวศิ วกรรมโยธาจากประเทศสหรฐั อเมรกิ า เปน ผแู ทนกรมชลประทาน ทำงานกบั บรษิ ทั ผรู บั เหมา ๓) งานกรมชลประทาน รับผิดชอบการตรวจงานที่ปรึกษาและผูรับเหมา เพื่ออนุมัติและจายเงิน นอกจากน้ัน กรมชลประทานยังรับผิดชอบงานติดตั้งเครื่องกังหันน้ำ เครื่องกำเนิดไฟฟา และอุปกรณตาง ๆ ท่ีเกี่ยวของ รวมท้ัง งานกอสรางระบบสายสงไฟฟา มีท่ีปรึกษาชาวตางประเทศใหคำปรึกษาแนะนำ โดยมีผูแทนกรมชลประทาน คือ คณุ แสวง พลู สขุ ดแู ลในภาพรวมทง้ั หมด คณุ แสวง พลู สขุ * อธบิ ดกี รมชลประทาน คนที่ ๑๔ พ.ศ. ๒๕๑๔ - พ.ศ. ๒๕๑๘ เปน อดตี นกั เรยี นชา งชลประทาน ผมู ปี ระสบการณใ นงานภาคสนามตา ง ๆ ทง้ั งานชลประทาน และภารกจิ ทกี่ รมชลประทานไดร บั มอบหมาย เชน การบรู ณะ บรมบรรพต (เจดยี ภ เู ขาทอง) ทส่ี ำคญั คอื มบี คุ ลกิ เปน ผนู ำ เขม แขง็ กลา หาญ เดด็ เดยี่ ว แตข ณะเดยี วกนั กม็ คี วามละเอยี ด ออ น จงึ ไดร บั คดั เลอื กจาก ม.ล.ชชู าติ กำภู ใหม าควบคมุ งานนี้ ดงั ที่ คณุ หญงิ โฉมศรี กำภู ณ อยธุ ยา เลา ถงึ วธิ กี ารของ ผูเปนสามีในการวางคนใหเหมาะกับงาน ๘๖ เขอ่ื นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั น้ี

\"ทานจะใชนายชางไปทำงานที่เหมาะสมกับอุปนิสัยของแตละคน นายแสวง พลู สขุ และเลอื กใชค นเหมาะกบั งาน จะเหน็ ไดจ ากการเลอื กนายชา งมาวางแผน ศึกษางานโครงการตาง ๆ การเลือกนายชางท่ีบุคลิกเหมาะกับการ I นายชา งพเิ ศษฝา ยเขอื่ น กรมชลประทาน ควบคมุ งานกอ สรา ง เพราะพน้ื ทก่ี อ สรา งแตล ะแหง ทรุ กนั ดาร มสี ตั วป า I เปนผูที่ไดรับความไววางใจจาก และโจรผรู า ยชกุ ชมุ ตอ งใชน ายชา งทอี่ ดทน ใจถงึ เขา กบั ชาวบา นและ ควบคมุ คนงานระดบั ตา ง ๆ ได\" ม.ล.ชชู าติ กำภู เปน ผแู ทน กรมชลประทานดแู ลงานกอ สรา ง สำหรบั ผแู ทนกรมชลประทานทต่ี อ งทำงานอยา งใกลช ดิ กบั บรษิ ทั ตา ง ๆ โครงการยนั ฮีในภาพรวมท้งั หมด นัน้ ม.ล.ชชู าติ กำภู เลอื กคณุ กระแส ศภุ สทิ ธ์ิ และ ม.ล.เชงิ ชาญ กำภู I มบี คุ ลกิ เปน ผนู ำเขม แขง็ เดด็ เดย่ี ว ซงึ่ เปน คนเกง ทางดา นบนุ และมคี วามชำนาญดา นภาษาองั กฤษเปน อยา งดี มคี วามละเอยี ดในการทำงาน และมมี นษุ ยส มั พนั ธก บั ผใู ตบ งั คบั บญั ชา ธนาคารโลกไดกำหนดเง่ือนไขวา การกอสรางเข่ือนภูมิพลระยะแรก I อธบิ ดกี รมชลประทานคนที่ ๑๔ กรมชลประทานจะตอ งประมลู จา งบรษิ ทั ทป่ี รกึ ษา มาควบคมุ การออกแบบ ( พ.ศ. ๒๕๑๔ - พ.ศ. ๒๕๑๘ ) รายละเอียด และการกอสรางจะตองประมูลจางบริษัทผูรับเหมาจัดการ สรา งดว ย กรมชลประทานจงึ จา งบรษิ ทั ทปี่ รกึ ษาและบรษิ ทั ผรู บั เหมาสรา ง ๘๗ เขอื่ น และโรงผลติ ไฟฟา ในรปู สญั ญาราคางานบวกคา ธรรมเนยี มคงตวั คอื กรมชลประทานเปน ผจู า ยคา แรง คา ของ คา เครอื่ งจกั ร เครอื่ งมอื เองทงั้ หมด บรษิ ทั จะไดแ ตค า ธรรมเนยี มเปน รายเดอื นไป งานกลมุ แรก คอื งานของบรษิ ทั ทปี่ รกึ ษา กรมชลประทานไดท ำสญั ญา ออกแบบและควบคุมงานกอสรางโครงการยันฮี ลงวันที่ ๓๑ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๐๑ กบั บรษิ ทั สเวอรด รบั แอนด พารเ ซล ทม่ี ปี ระสบการณท ำงาน กอ สรา งในตา งประเทศ มสี ำนกั งานอยทู เ่ี มอื งเซนตห ลยุ ส รฐั มสิ ซรู ี ประเทศ สหรฐั อเมรกิ า ผรู บั ผดิ ชอบงานบรหิ ารทวั่ ไปและควบคมุ งานกอ สรา ง และ บรษิ ทั เอนยเิ นยี รงิ คอนซลั แตนท เปน บรษิ ทั ตง้ั ใหมจ ากการรวมตวั กนั ของผเู ชยี่ วชาญ จากยเู อสบอี าร ทเ่ี คยทำงานศกึ ษาโครงการเขอ่ื นยนั ฮมี ากอ น สำนกั งานตงั้ อยู ทเี่ มอื งเดนเวอร รฐั โคโลราโด ประเทศสหรฐั อเมรกิ า รบั ผดิ ชอบงานออกแบบ

งานกลมุ สอง เปน งานของบรษิ ทั รบั เหมา ทำการลงนามในสญั ญา เมอ่ื วนั ท่ี ๓๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๐๑ ระหวา ง กรมชลประทาน ซง่ึ เปน ผแู ทนรฐั บาลไทย กบั บรษิ ทั บราวนแ อนดร ทู - ยทู าห ซงึ่ เปน หนุ สว นระหวา งสองบรษิ ทั ทรี่ ว ม กนั กอ ตง้ั ขน้ึ เพอื่ รบั เหมาโครงการสรา งเขอ่ื นยนั ฮี การทำสญั ญาตา ง ๆ นน้ั คณุ ประเสรฐิ พนั ธ พพิ ฒั นกลุ จากกองพลงั นำ้ กรมชลประทาน ทไี่ ดร ว มวางแผนสรา ง เขอื่ นดา นความตอ งการใชไ ฟฟา ตามเสน ทางกรงุ เทพฯ - เขอื่ นภมู พิ ล เลา เบอื้ งหลงั วา \"...เปน ความฉลาดของทา นทท่ี ำใหน ายชา งและบคุ ลากรของกรมชลประทานไดเ ขา ไปทำงาน เรยี นรเู พมิ่ ประสบการณ และนำไปใชใ นโครงการวางแผนออกแบบการกอ สรา งเขอ่ื นอน่ื ๆ ในเวลา ตอมา กรมชลประทานไดทำสัญญาจางในรูปสัญญาราคางานบวกคาธรรมเนียมคงตัว คือ กรมชลประทานเปนผูจายคาแรง คาของ คาเคร่ืองจักรเคร่ืองมือเองทั้งหมด บริษัทจะไดคา ธรรมเนียมเปนรายเดือนไป ประโยชนการทำสัญญาแบบนี้ คือ กรมชลประทานสามารถสง นายชา งและชา งฯ ไปรว มทำงานออกแบบ ควบคมุ การกอ สรา งและการดำเนนิ การกอ สรา งไดม าก ทำใหล ดคา กอ สรา ง และบคุ ลากรของกรมชลประทานมคี วามรปู ระสบการณใ นงานออกแบบ\" ประโยชนใ นการทำสญั ญาแบบน้ี คอื กรมชลประทานสามารถสง นายชา งและชา งฯ ของกรมชลประทาน ไปรว ม ทำงานออกแบบ ควบคุมการกอสรางและจัดดำเนินการกอสรางไดมาก ชวยใหราคางานกอสรางลดลง และคนของ กรมฯ กไ็ ดค วามชำนาญในการกอ สรา งขนาดใหญเ พมิ่ ขน้ึ ดว ย ธนาคารโลกมคี วามเหน็ วา งานตดิ ตงั้ เครอ่ื งจกั รเครอื่ งมอื ในโรงไฟฟา รวมทง้ั งานกอ สรา งสถานจี า ยไฟ ๒๓๐ กโิ ลวตั ต น้ันควรเปดประมูลนานาชาติ เพ่ือพิจารณาหาผูรับเหมาท่ีมีความชำนาญและเชื่อถือไดจริง ๆ มาเปนผูดำเนินการ กรมชลประทานไดเ สนอธนาคารโลกไปวา กรมชลประทานมนี ายชา งทสี่ ำเรจ็ การศกึ ษาและผา นการฝก งานเปน อยา งดจี าก ตา งประเทศจำนวนมาก เหน็ สมควรทจี่ ะใหก รมชลประทาน ดำเนนิ การตดิ ตง้ั เครอ่ื งจกั รเครอ่ื งมอื เหลา นเ้ี อง เพอื่ ใหน ายชา ง ของกรมชลประทาน ไดม โี อกาสใชค วามรคู วามสามารถทไี่ ดเ รยี นมา และเพอื่ เพมิ่ พนู ความชำนชิ ำนาญใหม มี ากยง่ิ ๆ ขน้ึ ไป ๘๘ เขอ่ื นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั น้ี

กำเนดิ \"ชลประทานซเี มนต\" ม.ล.ชชู าติ กำภู จงึ เสนอตงั้ บรษิ ทั ชลประทานซเี มนต จำกดั ท่ีอำเภอตาคลี จังหวัดนครสวรรค ทำใหสามารถผลิตปูนคาย กอนหนาเข่ือนภูมิพล เมืองไทยมีเขื่อนใหญแหงแรกและ ความรอ นปานกลางไดใ นราคาเพยี งตนั ละ ๕๐๐ บาท แหง เดยี ว คอื เขอื่ นเจา พระยา อำเภอสรรพยา จงั หวดั ชยั นาท ทเ่ี ปน เขอื่ นทดนำ้ สรา งปด กนั้ แมน ำ้ เจา พระยา และสรา งโรงบดปนู เมด็ ใหเ ปน ปนู ซเี มนตท หี่ วั งาน เกบ็ สตอ็ ก ไวใ นยงุ ไดถ งึ ๑๔,๐๐๐ ตนั ถงึ แมถ นนถกู ตดั ขาดในบางชว ง กม็ ี แตแผนการสรางเข่ือนใหญบนแมน้ำปง จะเปนเขื่อนแบบ ปูนใชในการกอสรางไมห ยุดชะงกั เกบ็ กกั น้ำ เพอื่ ปลอ ยนำ้ ลงมาปน กระแสไฟฟา ซงึ่ ตอ งปด ชอ งเขา โดยใชค อนกรตี ราว ๙๗๐,๐๐๐ ลกู บาศกเ มตร หรอื ๑,๒๖๘,๗๑๒ การขนสง ปนู กรมชลประทานเปน ผดู ำเนนิ การเอง คา ใชจ า ย ลกู บาศกห ลา เปน วสั ดหุ ลกั ตนั ละ ๑๕๐ บาท รวมแลว ราคาปนู ตกตนั ละ ๖๕๐ บาท ตอ งใชป นู ซเี มนตช นดิ พอรต แลนดบ รสิ ทุ ธิ์ ราว ๒๗๕,๐๐๐ - ชว ยรฐั บาลประหยดั คา ปนู ไดถ งึ ๔๐ ลา นบาท และบรษิ ทั น้ี ๒๘๒,๐๐๐ เมตรกิ ตนั ซง่ึ ในเวลานน้ั ยงั ไมม กี ารผลติ ปนู ชนดิ นขี้ น้ึ ยงั สามารถเปน กลไกของรฐั ในตลาดปนู ซเี มนตส บื ตอ มาดว ย ในประเทศไทย ตองสั่งซ้ือจากตางประเทศ ราคา ๖๕๐ บาท ตอ ตนั เมอื่ รวมกบั คา ขนสง อกี ตนั ละ ๓๕๐ บาท คดิ เปน ราคาถงึ ตนั ละ ๑,๐๐๐ บาท ๘๙

I โรงงานของ บรษิ ทั ชลประทานซเี มมต จำกดั อำเภอตาคลี จงั หวดั นครสวรรค I เตาเผาปนู ๒ เตา กำลงั ผลติ ๓๑๐ ตนั ตอ เตา ๙๐ เขอื่ นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั นี้

I อา งเกบ็ ปนู ซเี มนต ลานกองปนู เมด็ และโรงบด บรเิ วณกอ สรา งเขอ่ื นภมู พิ ล I ขบวนรถบรรทกุ ปนู ซเี มนตจ ากตาคลี ไปสรา งเขอ่ื นภมู พิ ล ๙๑

เสน ทางทรุ กนั ดาร หากดูจากแผนท่ีทางอากาศ จะเห็นแมนำ้ ปงชวงเหนือตัวจังหวัดตากขึ้นไป ไหลซอกซอนไปกลางโตรกเขา บางชว งชอ งเขาเกอื บจะชดิ ตดิ กนั นน่ั เปน ทำเลทเ่ี หมาะกบั การตงั้ สนั เขอ่ื น แรกสดุ ชอ งเขายนั ฮี ถกู เลอื กใหเ ปน ทต่ี ง้ั สนั เขอ่ื น แตก ารสำรวจตอ มาพบวา ทชี่ อ งเขาแกว สามารถตง้ั สนั เขอื่ น ไดส งู กวา เพราะชอ งเขาแคบ จะทำใหไ ดค วามจอุ า งมากขน้ึ ในทสี่ ดุ จงึ เลอื กชอ งเขาแกว เปน ทต่ี ง้ั เขอื่ น แมน ้ำกลางปา ลกึ ดกึ ดบิ กนั ดาร หา งถนนใหญ ๒๐ กโิ ลเมตร และแมแ ตท างหลวงแผน ดนิ หมายเลข ๑ พหลโยธนิ ในสมยั นน้ั จากกรงุ เทพฯ ถงึ สลกบาตร นครสวรรค เปน ถนนลาดยางสองเลนวง่ิ สวนกนั จากนครสวรรค- กำแพงเพชร-ตาก เปน ถนนดนิ ลกู รงั เตม็ ไปดว ยหลมุ บอ ชว งกลางทางระหวา งตากไปเถนิ มที าง แยกซา ยไปยงั แมน ำ้ ปง เปน ถนนลกู รงั เขา สทู ต่ี งั้ เขอ่ื นยนั ฮี ดร. บณุ ยก วรรธนะภตู ิ เลา ถงึ เรอื่ งนวี้ า \"สว นใหญไ มล าดยาง มสี องชอ งจราจร ถนนชว งแยกเขา ไปทต่ี งั้ เขอ่ื นเปน ถนนลกู รงั ทกี่ รมชลสรา ง ไวเปนถนนช่ัวคราวใชร ะหวางการกอ สรา ง...การเดินทางไปท่หี ัวงานคอ นขางลำบาก ตองขามแมน ำ้ ปง โดยแพ Pontoon ไปพกั แรมทบี่ า นพกั ชว่ั คราว ทส่ี ถานวี ดั นำ้ วงั กระเจา\" ๙๒ เขอื่ นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั นี้

คนเดนิ ทางจากกรงุ เทพฯ ขน้ึ รถไฟเทยี่ วเชา จากหวั ลำโพง คำ่ ถงึ พษิ ณโุ ลก รงุ เชา นงั่ รถกระบะตอ ไปจงั หวดั ตาก กอ นเขา ทตี่ ง้ั เขอ่ื นตามถนนดนิ กลางปา ทเี่ ลาะไปตามรมิ แมน ำ้ ปง แตก ารขนวสั ดเุ ขา สพู น้ื ทก่ี อ สรา งเฉลย่ี วนั ละ ๒๕๐ ตนั ไมร วมอาหารและเครอื่ งใชใ นครวั เรอื นทตี่ อ งขนไปเลย้ี ง คนนบั หมนื่ สว นใหญต อ งใชเ สน ทางถนน จงึ ตอ งมกี ารปรบั ปรงุ และสรา งทางเพมิ่ กนั ครงั้ ใหญ ถนนจากตาคลี ชยั นาท นครสวรรค กำแพงเพชร และตาก ระยะทาง ๓๓๕ กโิ ลเมตร ไดร บั การปรบั ปรงุ ผวิ จราจร และขยายสะพาน สวนถนนพหลโยธินชวงจากคลองขลุงถึงปากทางเขาเขื่อน ระยะทาง ๑๕๐ กิโลเมตร กรมชลประทานขอ อนมุ ตั กิ รมทางหลวงเปน ผบู ำรงุ รกั ษาเอง โดยขยายถนนใหก วา งขนึ้ และปรบั ผวิ จราจรใหเ รยี บอยตู ลอด ม.ล.เชงิ ชาญ กำภู อธบิ ดกี รมชลประทาน พ.ศ. ๒๕๐๙ - พ.ศ. ๒๕๑๔ เลา ถงึ เรอ่ื งการเดนิ ทางวา \"ไปมาลำบาก ใชเ วลานาน ขณะนน้ั ผมใชร ถจป๊ิ เปน ยานพาหนะในการทำงานสมยั นนั้ สว นการสญั จรของคนงานในพน้ื ทกี่ อ สรา ง ใชร ถยนตแ ละการเดนิ เทา เปน หลกั ดงั ที่ คณุ วชิ ยั สงวนไพบลู ย เลาถึงการเดินทางระหวางแคมป ซึ่งอาจอาศัยรถคนงานหรือรถประจำตำแหนงของนายชาง หรือน่ังเรือใน แมน ้ำปง สว นทมี งานฝรงั่ บนั ทกึ ไวใ นหนงั สอื 1,000,000 Cubic Yards at Yanhee วา \"มถี นนสำหรบั รถยนตว ง่ิ ไปไดจ นถงึ สถานทกี่ อ สรา ง แตก ารขา มแมน ำ้ ไปมาระหวา งสองฝง ตอ งใช เรอื ซง่ึ ตอ กนั ขน้ึ เอง ในระยะแรก ๆ พวกเราตอ งเดนิ กนั เปน สว นมาก เพราะในขณะนน้ั เรามรี ถยนต เปน พาหนะอยเู พยี ง ๒-๓ คนั เทา นน้ั \" คณุ หญงิ โฉมศรี กำภู ณ อยธุ ยา เลา วา \"บางครั้งตองน่ังชางหรือถีบจักรยานเพราะรถไปไมได ทุกคร้ังในการเดินทางไปสนามก็จะมี นายแพทยต ดิ ตามไปดว ยทกุ ครง้ั ในสมยั นนั้ พน้ื ทส่ี องขา งทางเปน ปา ดงั นน้ั เพอ่ื ความปลอดภยั การ เดนิ ทางจงึ ตอ งเปน เวลากลางวนั \" ๙๓

การตดิ ตอ สอ่ื สารไดม กี ารตง้ั สถานวี ทิ ยปุ ระจำทแ่ี ละเคลอื่ นที่ ใชโ ทรศพั ทช นดิ หมนุ ในการตดิ ตอ ประสาน งานระหวา งกรงุ เทพฯ กบั หวั งานเขอ่ื น นอกจากนกี้ รมชลประทานยงั ตอ เรอื บรรทกุ ขนาดระวาง ๑๐๐ ตนั ทอี่ เู รอื กรมชลประทาน ถนนสามเสน จำนวน ๖ ลำ สำหรบั ขนวสั ดขุ นาดใหญน ำ้ หนกั มาก ขน้ึ ไปจนถงึ เขอื่ นเจา พระยา แลว ขนถา ยขนึ้ รถบรรทกุ และเทรเลอรข นาด ๑๕ - ๗๐ ตนั จำนวน ๕๗ คนั ขนตอ ไปยงั ทตี่ ง้ั โครงการ สว นทเ่ี รง ดว นและมนี ำ้ หนกั ไมม ากนกั สง โดยทางเครอื่ งบนิ ซง่ึ ทห่ี วั งานเขอ่ื นมสี นามบนิ ขนาดรนั เวย กวา ง ๓๐ เมตร ยาว ๑,๕๐๐ เมตร สำหรบั เครอื่ งบนิ สองเครอ่ื งยนตแ บบ DC-3 ซง่ึ ใชเ ปน เครอื่ งบนิ ลำเลยี ง นอกจากนนั้ ยงั มเี ครอื่ งบนิ โดยสารสองเครอ่ื งยนตแ บบ Piper PA-23 Apache ขนาดสที่ นี่ ง่ั บนิ ระหวา ง กรงุ เทพฯ - เขอื่ นยนั ฮี คณุ วชิ ยั สงวนไพบลู ย นายชา งตรี สงั กดั กองสำรวจ กรมชลประทาน ยงั คงจำ ไดดีวา \"กรมชลประทานมีสนามบินและเคร่ืองบินใหบริการในการเดินทางของขาราชการ โดย สนามบนิ อยหู า งจากเขอื่ นภมู พิ ลประมาณ ๑๐ กโิ ลเมตร เครอื่ งบนิ มี ๖ ทน่ี งั่ \" ๙๔ เขอื่ นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั นี้

I ภาพบรเิ วณสนามบนิ เขอ่ื นภมู พิ ล หอบงั คบั การบนิ และลานจอด เครอื่ งบนิ ของกรมชลประทาน I ภาพถา ยการซอ มปรบั ปรงุ ถนนลกู รงั ทางหลวงสายท่ี ๕ (พหลโยธนิ ) ระยะทางระหวา งจงั หวดั ตากถงึ เขอ่ื นภมู พิ ล โดยกรมชลประทาน ๙๕

I ภาพถา ยการขนสง ทางนำ้ ขบวนเรอื บรรทกุ ขนาด ๑๐๐ ตนั ลำเลยี งชนิ้ สว นของเครอ่ื งกงั หนั นำ้ ไปกอ สรา งเขอ่ื นภมู พิ ล ๙๖ เขอ่ื นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั น้ี

นำ้ เออ ทว มยาวไกลขน้ึ ไป อพยพราษฎร ตามลำนำ้ ๒๐๗ กโิ ลเมตร สนั เขอื่ นกนั้ แมน ้ำปง ทตี่ ำบลยนั ฮี จงั หวดั ตาก สง ผลทำใหน ้ำเออ ทว มยาวไกล ถงึ พนื้ ทอี่ ำเภอฮอด ขน้ึ ไปตามลำน้ำ ๒๐๗ กโิ ลเมตร ถงึ พน้ื ทอ่ี ำเภอฮอด จงั หวดั เชยี งใหม อำเภอลี้ จงั หวดั เชยี งใหม จงั หวดั ลำพนู ทว มหมบู า น ศาสนสถาน โบราณสถานเปน รอ ย ๆ แหง ชาวบา น ในพน้ื ทกี่ วา ๕,๐๐๐ ครอบครวั ตอ งอพยพออกจากพนื้ ท่ี ตามขอมูลในหนังสือของกรมชลประทานที่พิมพแจกในงานพิธีอัญเชิญ พระศรีวิเชตมุณี ท่ีเคยประดิษฐานในวัดทาเด่ือ ตำบลบานนา อำเภอสามเงา จังหวัดตาก มาเปนพระประธานประจำอุโบสถวัดชลประทานรังสรรค ตำบล สามเงา อำเภอบานตาก จงั หวดั ตาก ระบวุ าบรเิ วณลมุ น้ำปง เมอื่ ปดเข่อื นแลว จะกลายเปน อา งเกบ็ นำ้ ตง้ั แตต วั เขอื่ นไปจนถงึ อำเภอจอมทอง จงั หวดั เชยี งใหม พน้ื ทเี่ หลา นม้ี บี า นเรอื นอยปู ระมาณ ๔,๙๓๕ ครอบครวั เปน ทดี่ นิ สำหรบั อยอู าศยั และทำมาหากนิ ประมาณ ๑๙,๐๐๐ ไร มวี ดั ทง้ั สน้ิ ๓๔ วดั และโรงเรยี น ๓๐ โรงเรยี น จำเปนตองรื้อยายออกไป กรมชลประทานไดจายคาทดแทนท่ีดินตลอดจนคา ร้ือถอนบาน โรงเรียน และตนผลไมใหดวยความเปนธรรม โดยเฉพาะราษฎร ในเขตตำบลบานนา บานสบตื่น จังหวัดตาก ซึ่งมีอยู ๙๐๐ ครัวเรือน ทางกรมชลประทานไดจัดสรรท่ีดินใหประมาณ ๗,๐๐๐ ไรเปนท่ีพักอาศัยและ ทที่ ำกนิ ๙๗

I พน้ื ทอ่ี า งเกบ็ น้ำตง้ั แตท ตี่ งั้ เขอื่ น จนถงึ อำเภอฮอด จงั หวดั เชยี งใหม บานนา ชุมชนเกาแกริมแมน้ำปง ปรากฏในแผนท่ีบันทึกการเดินทางของนักสำรวจ ชาวตะวนั ตก เชน ฮอลเลท็ (Holt Samuel Hallett) เมอื่ พ.ศ. ๒๔๑๙ ทงั้ ยงั อา งถงึ การเดนิ ทางของแมคลอยด (W.C. McLeod) ทเี่ คยผา นเสน ทางนม้ี ากอ นใน พ.ศ. ๒๓๘๐ ในบนั ทกึ ลายมอื ของครปู ราโมท มาลาทอง ครใู หญโ รงเรยี นบา นหว ย ในตำบลบา นนา กลา วถงึ ทอ งถน่ิ ทเ่ี ขาอาศยั ลงหลกั ปก ฐานวา \"ตำบลบา นนามพี นั กวา ครอบครวั มอี าชพี ทำนา ทำสวน ทำไร รบั จา ง คา ขาย เลย้ี งสตั ว มวี วั ควายมาก เปน ตำบลทม่ี ศี ลี ธรรมเปน ทหี่ นง่ึ ของจงั หวดั ตาก อยใู นระหวา งเขาลอ มรอบ ไมม ผี รู า ย ไมเ บยี ดเบยี นกนั สามคั คกี นั ด\"ี ๙๘ เขอื่ นภมู พิ ล : กวา จะเปน วนั นี้