พระราชาผู้ทรงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสด้านการเมืองการปกครอง

พระราชาผ้ทู รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ด้านการเมอื งการปกครอง ข้อมูลทางบรรณานุกรมของสำนักหอสมดุ แหง่ ชาติ National Library of Thailand Cataloging in Publication Data สถาบันพระปกเกลา้ . พระราชาผ้ทู รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ด้านการเมอื งการปกครอง.— กรงุ เทพฯ : สถาบันพระปกเกล้า, -- (๒๕๖๐). ๔๕๐ หน้า ๑. พระบรมราโชวาท. ๒. พระราชดำรสั . ๓. ภูมพิ ลอดลุ ยเดช, พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหา, ๒๔๗๐ - ๒๕๕๙. I. ชอื่ เรือ่ ง ๘๙๕.๙๑๕ ISBN : ๙๗๘-๙๗๔-๔๔๙-๙๗๐-๗ รหัสส่งิ พมิ พ์ของสถาบนั พระปกเกล้า พพป. ๖๐-๒๐-๑๐,๐๐๐.๐ เลขมาตรฐานสากลประจำหนงั สอื ๙๗๘-๙๗๔-๔๔๙-๙๗๐-๗ พิมพ์คร้ังท่ี ๑ ๒๕๖๐ จำนวนพมิ พ ์ ๑๐,๐๐๐ เลม่ ปกแข็ง ๑,๐๐๐ เล่ม ปกออ่ น ๙,๐๐๐ เล่ม จดั พิมพ์โดย สถาบนั พระปกเกล้า ศนู ยร์ าชการเฉลิมพระเกยี รติ ๘๐ พรรษา อาคารรฐั ประศาสนภักดี ชั้น ๕ ฝ่งั ทิศใต้ เลขท่ี ๑๒๐ หมู่ ๓ ถนนแจง้ วฒั นะ แขวงทุ่งสองหอ้ ง เขตหลกั ส่ี กรงุ เทพ ๑๐๒๑๐ โทรศพั ท์ ๐๒ ๑๔๑ ๙๖๐๐ http://www.kpi.ac.th พมิ พ์ท่ี บริษัท ซัน แพคเกจ็ จ้ิง (๒๐๑๔) จำกัด ๑๕๑๐/๑๐ ถนนประชาราษฎร์ ๑ แขวงบางซือ่ เขตบางซื่อ กรงุ เทพมหานคร ๑๐๘๐๐ โทรศพั ท์ ๐๒-๙๑๓-๒๐๘๐ โทรสาร ๐๒-๙๑๓-๒๐๘๑ นางจรินพร เสนวี งศ์ ณ อยธุ ยา ผ้พู มิ พ์ผูโ้ ฆษณา



คำนำของสถาบันพระปกเกลา้ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร สยามมินทราธิราช บรมนาถบพิตร พระมหากษัตริย์รัชกาลที่ ๙ แห่ง พระบรมราชจักรีวงศ์ ทรงเป็นพระมหากษัตริย์ที่ทรงบำเพ็ญพระราชกรณียกิจนานัปการ เพื่อชีวิตความเป็นอยู่และคุณภาพชีวิตท่ีดีขึ้นของพสกนิกร และความเจริญรุ่งเรือง อยา่ งยงั่ ยนื ของประเทศชาตภิ ายใตแ้ นวพระราชดำรปิ รชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง ทรงตง้ั มนั่ อยใู่ น ทศพิธราชธรรมสมดังพระปฐมบรมราชโองการท่ีว่า “เราจะครองแผ่นดินโดยธรรม เพอ่ื ประโยชนส์ ขุ แหง่ มหาชนชาวสยาม” การเสด็จสวรรคต เมื่อวันพฤหัสบดีที่ ๑๓ ตุลาคม ๒๕๕๙ ยังความเศร้าโศกวิปโยคมาส ู่ พสกนิกรชาวไทยท้ังประเทศเกินกว่าจะพรรณนา ท้ังนี้ เพราะใต้ร่มพระบารมีของพระมหา- กษัตริย์ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐพระองค์นั้น ทรงเป็นศูนย์รวมใจของคนไทยท้ังชาติ ประชาชนชาวไทยต่างมีน้ำใจจงรักภักดี เคารพและเทิดทูนประดุจทรงเป็นพ่อแห่งแผ่นดิน สิ่งที่เหลือเป็นอนุสรณ์ซึ่งได้พระราชทานไว้แก่พสกนิกรชาวไทยนอกจากโครงการพระราชดำริ ต่าง ๆ แล้ว ก็คือ พระบรมราโชวาท พระราชดำรัส ท่ีพระราชทานไว้ในโอกาสต่างๆ มากมาย ถ้อยพระวาจาเหล่านี้เป็นส่ิงที่บ่งบอกถึงพระอัจฉริยภาพอีกด้านหน่ึงของพระองค์ได้อย่าง ชัดเจน ส ถ า บั น พร ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ดา้ นการเมืองการปกครอง ด้วยสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณล้นเกล้าล้นกระหม่อมหาท่ีสุดมิได้ สถาบัน พระปกเกล้า ในฐานะท่ีเป็นสถาบันที่ทำงานในเร่ืองการเมืองจึงได้รวบรวมพระบรมราโชวาท พระราชดำรัสทางด้านการเมืองการปกครอง การบริหารราชการแผ่นดินที่ได้พระราชทานไว้ ในโอกาสต่างๆ มาจัดพิมพ์เป็นหนังสือ “พระราชาผู้ทรงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาท และพระราชดำรัสด้านการเมืองการปกครอง” เผยแพร่ สำหรับบันทึกไว้เป็นประวัติศาสตร์ อันทรงคุณค่ามิให้เลือนหายไปตามกาลเวลา และจะเป็นประโยชน์อย่างยิ่งสำหรับการศึกษา ค้นคว้า เรื่องการเมืองการปกครองตามแนวพระราชดำริ รวมถึงเป็นข้อคิดหลักการสำคัญ ในการปกครองและบริหารบ้านเมืองต่อไปในภายภาคหน้า และข้อสำคัญท่ีสุดคือ เพื่อแสดง ความจงรักภักดีและความกตัญญุตาบูชาถวายเป็นราชสักการะ และเผยแพร่พระเกียรติคุณ พระมหากรุณาธิคุณของพระมหากษัตริย์ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐให้ขจรขจายแผ่ไพศาล ตราบชว่ั กาลนาน (ศาสตราจารยว์ ุฒสิ าร ตนั ไชย) เลขาธิการสถาบันพระปกเกลา้ ส ถ า บั น พร ะ ป ก เ ก ล้ า

คำนำของบรรณาธกิ าร ตลอดเวลาท่ียาวนานกว่าเจ็ดสิบปี ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระปรมินทร- มหาภูมิพลอดุลยเดช ได้ทรงปฏิบัติบำเพ็ญพระราชกรณียกิจนานัปการเพื่อประโยชน์สุข แห่งมหาชนชาวสยาม ในหลายวาระโอกาสได้พระราชทานพระบรมราโชวาทและกระแส พระราชดำรัส เพื่อเป็นแนวทางในการปฏิบัติตนให้แก่ผู้ที่เข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท รวมตลอดถึงพสกนิกรชาวไทยทั่วไปด้วย พระบรมราโชวาทหรือพระราชดำรัสเหล่าน้ีมีท้ังท่ี พระราชทานอย่างเป็นทางการ หมายความว่า ได้ทรงตระเตรียมมาก่อน แล้วทรงอ่าน พระราชทาน และมีท้ังท่ีเป็นพระราชดำรัสสด หมายความว่าเป็นพระราชดำรัสท่ีพระราชทาน ด้วยถ้อยพระวาจาสด ๆ ร้อน ๆ จากพระปรีชาญาณและพระราชปฏิภาณ เพ่ือให้มีสาระ เหมาะสมแก่ผู้ที่มีวาสนาได้รับพระราชทาน ในแต่ละปี สำนักราชเลขาธิการในครั้งนั้น ได้รวบรวมพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสที่พระราชทานในโอกาสต่าง ๆ ไว้เป็นเล่มสมุด โดยเรียงตามลำดับวันเวลาท่ีพระราชทาน แต่มิได้แยกหมวดหมู่ว่าเป็นพระบรมราโชวาทหรือ พระราชดำรัสท่เี กยี่ วข้องดว้ ยเร่ืองใดโดยเฉพาะ เมื่อพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ พระองค์นั้นเสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ ๑๓ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๙ ยังให้เกิดความโศกาดูร อย่างที่สุดแก่ประชาชนชาวไทย สถาบันพระปกเกล้าประสงค์จะสนองพระเดชพระคุณ ให้เต็มที่ตามกำลังสติปัญญาความสามารถเท่าท่ีจะกระทำได้ ส่ิงหน่ึงท่ีคิดข้ึนเพื่อการนี้ คือ การประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสที่เกี่ยวกับการเมืองการปกครอง ต้ังแต่ ต้นรัชกาลจนถึงวาระท่ีสุดแห่งรัชสมัย โดยได้รับความกรุณาช่วยเหลือเป็นอย่างย่ิงจาก ส ถ า บั น พร ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ด้านการเมอื งการปกครอง สำนักราชเลขาธิการ จนในที่สุดได้กลายเป็นที่มาของหนังสือ “พระราชาผู้ทรงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสดา้ นการเมอื งการปกครอง” เลม่ น้ี สำหรับผมซึ่งเป็นผู้หนึ่งในคณะทำงานเพื่อจัดเตรียมต้นฉบับของหนังสือเล่มนี้ ความรู้สึกอย่างหนึ่งที่เกิดข้ึนในใจอย่างชัดเจนเม่ือได้ย้อนกลับไปอ่านพระบรมราโชวาท และพระราชดำรัสด้านการเมืองการปกครองทั้งหลายแล้ว ก็มีแต่ความมหัศจรรย์ใจใน พระอัจฉริยภาพของพระราชาผู้ทรงธรรม ผู้ทรงเป็นยอดแห่งความเคารพบูชาของชาวเรา พระองค์น้ัน ว่าทรงพระปรีชาหยั่งรู้อย่างลึกซ้ึงในประเพณีการปกครองที่เหมาะสมกับ กาลเทศะ ทรงช้ีแนวทางที่ควรดำเนินสำหรับผู้ทำหน้าที่ทั้งฝ่ายการเมืองการปกครอง ตลอดจนถึงประชาชนโดยทั่วไป พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสเหล่านี้จะเป็นมรดก ทล่ี ้ำคา่ ยิง่ สำหรบั เมอื งไทยและคนไทยไปอีกนานแสนนาน (ศาสตราจารย์พิเศษธงทอง จันทรางศ)ุ ประธานกรรมการพิพิธภัณฑพ์ ระบาทสมเด็จพระปกเกลา้ เจ้าอยู่หวั บรรณาธิการ ส ถ า บั น พร ะ ป ก เ ก ล้ า

สารบัญ คำนำของสถาบันพระปกเกล้า ๔ ๖ คำนำของบรรณาธกิ าร ๓๕ ๓๖ ๑. พระปฐมบรมราชโองการ ณ พระท่ีน่ังไพศาลทกั ษณิ วนั ศุกร์ท่ี ๕ พฤษภาคม ๒๔๙๓ ๓๘ ๒. พระราชดำรัสพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ ัว เนอื่ งในวโรกาสเสดจ็ พระราชดำเนนิ ๔๐ ทรงประกอบรัฐพิธีเปิดประชุมรฐั สภา สมยั ประชมุ วิสามญั วนั ที่ ๑ มถิ ุนายน ๒๔๙๓ ณ พระทนี่ ่งั อนันตสมาคม ๔๓ ๔๖ ๓. พระราชดำรสั พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ ัว เน่ืองในวโรกาสเสด็จพระราชดำเนิน ๕๐ ทรงประกอบรฐั พิธเี ปิดประชุมสภาผูแ้ ทนราษฎร สมยั ประชมุ สามญั ประจำปี ๕๒ วันท่ี ๒๔ มิถุนายน ๒๔๙๕ ณ พระท่นี ่ังอนนั ตสมาคม ๕๓ ๕๔ ๔. พระราชดำรสั พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หวั เนื่องในวโรกาสเสดจ็ พระราชดำเนิน ทรงประกอบรฐั พธิ เี ปดิ ประชมุ สภาผ้แู ทนราษฎร สมัยประชมุ สามญั ประจำปี วันท่ี ๒๔ มถิ ุนายน ๒๔๙๗ ณ พระทน่ี ่งั อนันตสมาคม ๕. พระราชดำรสั ในพิธเี ปดิ ประชุมรฐั สภา สมยั ประชุมสามัญประจำปี ๒๔๙๘ ณ พระท่ีน่งั อนันตสมาคม วนั ศุกร์ ท่ี ๒๔ มิถุนายน ๒๔๙๘ ๖. พระราชดำรสั ในพธิ ีเปิดประชุมรฐั สภา สมยั ประชุมสามญั ประจำปี ๒๔๙๙ ณ พระทน่ี ่ังอนนั ตสมาคม วันอาทิตย์ ที่ ๒๔ มถิ ุนายน ๒๔๙๙ ๗. พระราชดำรสั ในโอกาสเสด็จออกทรงผนวช วันที่ ๑๘ ตลุ าคม ๒๔๙๙ ๘. พระราชดำรัส ในการทรงลาผนวช วันที่ ๕ พฤศจิกายน ๒๔๙๙ ๙. พระราชดำรัส ในพธิ เี ปดิ ประชมุ รฐั สภา (ชุดท่ี ๒) ครง้ั แรก ณ พระที่นงั่ อนนั ตสมาคม วันพฤหสั บดี ท่ี ๑๔ มีนาคม ๒๕๐๐ ๑๐. พระราชดำรัส ในพธิ ีเปดิ ประชมุ รฐั สภาสมยั ประชุมสามญั ณ พระที่นั่งอนนั ตสมาคม วนั จนั ทร์ ท่ี ๒๔ มถิ ุนายน ๒๕๐๐ ส ถ า บั น พร ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสดา้ นการเมืองการปกครอง สารบญั ๑๑. พระราชดำรสั ในพิธเี ปดิ ประชุมรัฐสภาสามัญสมยั แรก ๖๐ ณ พระทีน่ ่งั อนนั ตสมาคม วนั พฤหสั บดี ที่ ๒๖ ธนั วาคม ๒๕๐๐ ๖๑ ๖๒ ๑๒. พระราชดำรสั ในพธิ ีเปิดประชมุ รฐั สภาสมัยประชุมสามญั ๖๓ ณ พระทนี่ ั่งอนันตสมาคม วันอังคาร ที่ ๒๔ มถิ นุ ายน ๒๕๐๑ ๖๖ ๖๗ ๑๓. พระราชดำรสั ในพิธีเปิดประชุมสภาร่างรัฐธรรมนูญ พุทธศกั ราช ๒๕๐๒ ๖๘ ณ พระทีน่ ่ังอนันตสมาคม วันพฤหัสบดี ท่ี ๕ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๐๒ ๖๙ ๑๔. กระแสพระราชดำรัส พระราชทานแกป่ ระชาชนชาวไทย ในโอกาสข้นึ ปใี หม่ ๒๕๐๓ วันท่ี ๓๑ ธันวาคม ๒๕๐๒ ๗๐ ๗๑ ๑๕. พระราชดำรสั ในพธิ เี ปิดอาคารท่ที ำการศาลแพง่ และศาลฎกี า วนั ท่ี ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๐๖ ๑๖. พระราชดำรสั ในพิธีเปดิ อนสุ าวรีย์พระรูป พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ กรมหลวงราชบุรดี เิ รกฤทธิ์ วนั ท่ี ๒๗ มกราคม ๒๕๐๗ ๑๗. พระราชดำรสั พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อย่หู ัว เนื่องในวโรกาสเสดจ็ พระราชดำเนนิ ทรงประกอบรฐั พธิ ีเปิดประชุมรัฐสภา สมัยประชุมสามัญประจำปี วนั ท่ี ๑๘ กรกฎาคม ๒๕๑๑ ณ พระทน่ี งั่ อนนั ตสมาคม ๑๘. พระบรมราโชวาท ในพธิ พี ระราชทานประกาศนยี บัตร ของสำนกั อบรมศึกษากฎหมายแห่งเนตบิ ณั ฑติ ยสภา ณ เนติบัณฑิตยสภา วันจนั ทร์ ที่ ๒๔ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๑๒ ๑๙. พระราชดำรัส ในพิธีเปดิ ประชุมรัฐสภา ณ พระทน่ี งั่ อนนั ตสมาคม วันพฤหสั บดี ที่ ๒๗ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๑๒ ๒๐. พระราชดำรัส พระราชทานแกค่ ณะกรรมการจัดงานวัน “นิติศาสตรจ์ ุฬา” ณ พระตำหนกั จิตรลดารโหฐาน วนั พฤหัสบดที ี่ ๑๓ มนี าคม ๒๕๑๒ ส ถ า บั น พร ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสดา้ นการเมืองการปกครอง สารบญั ๒๑. พระราชดำรสั พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หัว เน่อื งในวโรกาสเสด็จพระราชดำเนิน ๗๖ ทรงประกอบรฐั พธิ เี ปดิ ประชมรัฐสภา สมยั ประชุมสามัญประจำปี วันท่ี ๒๐ มิถนุ ายน ๒๕๑๒ ณ พระท่ีนั่งอนันตสมาคม ๗๗ ๗๙ ๒๒. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกค่ ณะกรรมการสมาคมทนายความแหง่ ประเทศไทย ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วนั จนั ทร์ ที่ ๖ ตลุ าคม ๒๕๑๒ ๘๓ ๒๓. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่เนตบิ ณั ฑติ ซึง่ สำเร็จการศึกษาทางกฎหมาย ๘๔ จากสำนักอบรมศึกษากฎหมายแหง่ เนตบิ ณั ฑติ ยสภา สมยั ที่ ๒๐ ๘๕ ณ พระตำหนักจติ รลดารโหฐาน วนั ศุกร์ ท่ี ๑๐ ตลุ าคม พ.ศ. ๒๕๑๒ ๘๗ ๘๙ ๒๔. พระบรมราโชวาท ในพิธพี ระราชทานประกาศนียบัตร ของสำนักอบรมศกึ ษา กฎหมายแหง่ เนติบัณฑติ ยสภา ณ เนติบณั ฑติ ยสภา ๙๑ วนั อังคารที่ ๓ มีนาคม ๒๕๑๓ ๙๒ ๒๕. พระราชดำรสั ในพิธีเปิดประชุมรัฐสภา สมยั ประชมุ สามัญประจำปี พ.ศ. ๒๕๑๓ วนั เสาร์ ท่ี ๒๐ มิถนุ ายน ๒๕๑๓ ๒๖. พระราชดำรัส พระราชทานแก่คณะกรรมการจดั งาน “นิตศิ าสตร์รำลกึ ” ครั้งท่ี ๒ ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน วันศุกร์ท่ี ๒๔ กรกฎาคม ๒๕๑๓ ๒๗. พระราชดำรัส พระราชทานแกค่ ณะกรรมการสมาคมทนายความ แหง่ ประเทศไทย ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วันพุธ ที่ ๑๔ ตลุ าคม ๒๕๑๓ ๒๘. พระบรมราโชวาท พระราชทานเนอ่ื งในโอกาสทน่ี ายอภัย จันทวมิ ล และนายประสทิ ธิ์ กาญจนวฒั น์ เฝ้าฯ ถวายสัตย์ปฏิญาณก่อนเขา้ รับหนา้ ทเ่ี ปน็ รัฐมนตรีช่วยว่าการ ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน วันพธุ ที่ ๒ ธันวาคม ๒๕๑๓ ๒๙. พระราชดำรสั ในพธิ เี ปดิ ประชมุ รฐั สภา สมยั ประชมุ สามญั ประจำปี พทุ ธศกั ราช ๒๕๑๔ วันอาทติ ย์ ที่ ๒๐ มถิ ุนายน ๒๕๑๔ ๓๐. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกค่ ณะกรรมการจัดงานวนั นติ ิศาสตร์ ครัง้ ที่ ๕ ประจำปี ๒๕๑๓ ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน วนั ศุกร์ ที่ ๒๕ มถิ นุ ายน ๒๕๑๔ ส ถ า บั น พ1ร0ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ด้านการเมอื งการปกครอง สารบญั ๓๑. พระบรมราโชวาท ในพธิ ีพระราชทานประกาศนียบตั ร ของสำนักอบรมศึกษา ๙๔ กฎหมายแห่งเนตบิ ัณฑติ ยสภา ณ ศาลาดสุ ดิ าลัย วันเสารท์ ี่ ๗ สงิ หาคม ๒๕๑๔ ๙๕ ๙๗ ๓๒. พระราชดำรสั พระราชทานแก่คณะกรรมการเนตบิ ณั ฑติ รุ่นที่ ๒๑ ๙๘ ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วันอังคาร ที่ ๒๘ กนั ยายน ๒๕๑๔ ๑๐๐ ๓๓. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกค่ ณะกรรมการสมาคมทนายความ ๑๐๑ แห่งประเทศไทย ณ พระตำหนกั จิตรลดารโหฐาน วนั ศุกร์ ท่ี ๒๒ ตุลาคม ๒๕๑๔ ๑๐๓ ๓๔. พระบรมราโชวาท ในพธิ ีพระราชทานประกาศนยี บัตร แก่นักศึกษาของ ๑๐๔ สำนักอบรมศึกษากฎหมายแหง่ เนตบิ ณั ฑิตยสภา ณ เนติบณั ฑติ ยสภา ๑๐๕ วันจันทร์ ท่ี ๗ สิงหาคม ๒๕๑๕ ๑๐๗ ๓๕. พระราชดำรสั ในพิธเี ปิดประชุมสภานติ บิ ัญญัติแหง่ ชาติ ๑๑๒ ณ พระท่ีนั่งอนันตสมาคม พระราชวังดุสิต วนั จนั ทร์ ที่ ๑๘ ธนั วาคม ๒๕๑๕ ๓๖. กระแสพระราชดำรัส พระราชทานแกค่ ณะกรรมการเนติบณั ฑิต รุ่นท่ี ๒๒ ณ พระตำหนักจติ รลดารโหฐาน วันองั คาร ท่ี ๒๔ กรกฎาคม ๒๕๑๖ ๓๗. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานประกาศนียบัตร แก่ผสู้ ำเรจ็ การศึกษาจาก สำนักอบรมศึกษากฎหมายแหง่ เนตบิ ัณฑิตยสภา ณ อาคารใหม่ สวนอมั พร วันพฤหสั บดี ท่ี ๖ กันยายน ๒๕๑๖ ๓๘. พระราชดำรสั ณ หอพระสมดุ สวนจิตรลดา วนั อาทติ ย์ ที่ ๑๔ ตลุ าคม ๒๕๑๖ ๓๙. กระแสพระบรมราโชวาท ในโอกาสทน่ี ายสัญญา ธรรมศกั ด์ิ นายกรัฐมนตรี นำคณะรฐั มนตรีเฝ้าฯ ถวายสตั ย์ปฏญิ าณก่อนเข้ารับหนา้ ที่ ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน วันอังคาร ท่ี ๑๖ ตุลาคม ๒๕๑๖ ๔๐. กระแสพระบรมราโชวาท พระราชทานแก่นักเรยี น นกั ศกึ ษา ครู และอาจารย์ ในโอกาสเขา้ เฝา้ ฯ ณ อาคารใหม่ สวนอัมพร วนั เสาร์ท่ี ๒๗ ตุลาคม ๒๕๑๖ ๔๑. พระราชดำรสั ในพธิ เี ปิดประชมุ สมชั ชาแหง่ ชาติ ณ ราชตฤณมัยสมาคม แหง่ ประเทศไทย ในพระบรมราชูปถมั ภ์ วนั อังคาร ท่ี ๑๘ ธนั วาคม ๒๕๑๖ ส ถ า บั น พ1ร1ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสด้านการเมอื งการปกครอง สารบญั ๔๒. พระราชดำรัส ในพิธเี ปิดประชมุ สภานิติบัญญตั ิแหง่ ชาติ ๑๑๓ ณ พระทีน่ งั่ อนนั ตสมาคม พระราชวังดสุ ิต วนั ศกุ ร์ ที่ ๒๘ ธนั วาคม ๒๕๑๖ ๑๑๕ ๔๓. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานประกาศนียบัตร แกผ่ ู้สำเร็จการศกึ ษาจาก ๑๑๖ สำนกั อบรมศึกษากฎหมายแหง่ เนติบัณฑติ ยสภา ๑๑๗ ณ ศาลาดสุ ิดาลัย วันพฤหัสบดี ท่ี ๓๑ ตลุ าคม พ.ศ. ๒๕๑๗ ๑๑๙ ๔๔. พระราชดำรสั พระราชทานแก่คณะรัฐมนตรี ๑๒๑ ณ พระตำหนักจติ รลดารโหฐาน วนั องั คาร ที่ ๑๘ มีนาคม ๒๕๑๘ ๑๒๒ ๔๕. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกค่ ณะผพู้ ิพากษา ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน วันพธุ ท่ี ๖ สงิ หาคม ๒๕๑๘ ๑๒๔ ๑๒๕ ๔๖. พระบรมราโชวาท ในพธิ พี ระราชทานประกาศนียบตั ร แก่ผูส้ ำเร็จการศึกษาของ สำนกั อบรมศกึ ษากฎหมายแหง่ เนตบิ ณั ฑติ ยสภา ณ ศาลาดสุ ิดาลยั วนั พฤหสั บดี ท่ี ๖ พฤศจกิ ายน ๒๕๑๘ ๔๗. พระราชดำรสั พระราชทานแกค่ ณะรฐั มนตรใี นโอกาสเฝา้ ฯ ถวายสตั ยป์ ฏญิ าณตน กอ่ นเข้าปฏิบตั ิหน้าที่ ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน วันจนั ทร์ ท่ี ๑๒ มกราคม ๒๕๑๙ ๔๘. พระบรมราโชวาท พระราชทานเน่อื งในโอกาสทีผ่ พู้ พิ ากษาประจำกระทรวง เฝา้ ฯ ถวายสตั ย์ปฏญิ าณกอ่ นเขา้ รบั หน้าที่ ณ พระตำหนกั จิตรลดารโหฐาน วันศุกร์ ที่ ๙ เมษายน ๒๕๑๙ ๔๙. พระราชดำรัส ในพิธเี ปดิ ประชมุ รฐั สภา ณ พระที่น่ังอนนั ตสมาคม วันศุกร์ ที่ ๑๖ เมษายน ๒๕๑๙ ๕๐. พระราชดำรสั พระราชทานแกค่ ณะรฐั มนตรีในโอกาสเฝา้ ฯ ถวายสตั ย์ปฏิญาณ กอ่ นเขา้ รบั หนา้ ท่ี ณ พระตำหนักจติ รลดารโหฐาน วันพฤหสั บดี ท่ี ๒๒ เมษายน ๒๕๑๙ ส ถ า บั น1พ2ร ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสดา้ นการเมืองการปกครอง สารบัญ ๕๑. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปรญิ ญาบัตรแก่ผสู้ ำเร็จการศกึ ษาของ ๑๒๗ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ณ หอประชุมมหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ ๑๒๘ วันพฤหัสบดี ท่ี ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๑๙ ๑๓๐ ๑๓๑ ๕๒. พระบรมราโชวาท ในพธิ ีพระราชทานปรญิ ญาบตั รแก่ผูส้ ำเรจ็ การศกึ ษาของ ๑๓๗ มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ ณ หอประชมุ มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ ๑๓๘ วันศุกร์ ที่ ๑๖ กรกฎาคม ๒๕๑๙ ๑๓๙ ๑๔๐ ๕๓. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่สามัคคสี มาคม ในพระบรมราชปู ถัมภ์ ๑๔๒ เพ่อื เชิญไปอา่ นในการชมุ นมุ สามญั ประจำปี ระหว่างวันที่ ๒๐ – ๒๕ กรกฎาคม ๒๕๑๙ ๕๔. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่นักศึกษามหาวิทยาลยั สงขลานครนิ ทร์ ณ มหาวิทยาลยั สงขลานครนิ ทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา วนั จนั ทร์ ท่ี ๒๖ สงิ หาคม ๒๕๑๙ ๕๕. พระราชดำรสั พระราชทานแก่คณะรฐั มนตรใี นโอกาสเฝ้า ฯ ถวายสตั ยป์ ฏิญาณ ฯ ณ พระตำหนกั จิตรลดารโหฐาน วันองั คาร ที่ ๕ ตุลาคม ๒๕๑๙ ๕๖. พระราชดำรสั พระราชทานแก่คณะรัฐมนตรใี นโอกาสเฝ้า ฯ ถวายสัตยป์ ฏิญาณ ฯ ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน วันศกุ ร์ ที่ ๒๒ ตลุ าคม ๒๕๑๙ ๕๗. พระราชดำรัส ในพธิ เี ปิดประชุมสภาปฏริ ปู การปกครองแผน่ ดนิ ณ พระที่นงั่ อนนั ตสมาคม พระราชวังดุสิต วนั พฤหสั บดี ที่ ๒๕ พฤศจกิ ายน ๒๕๑๙ ๕๘. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานประกาศนยี บัตร แกผ่ ูส้ อบไล่ไดต้ ามหลักสตู ร ของสำนกั อบรมศกึ ษากฎหมายแหง่ เนตบิ ัณฑิตยสภา ณ อาคารใหม่ สวนอมั พร วนั องั คาร ท่ี ๑๙ กรกฎาคม ๒๕๒๐ ๕๙. พระราชดำรสั พระราชทานแก่คณะรฐั มนตรใี นโอกาสเข้าเฝา้ ฯ ถวายสัตย์ปฏิญาณเขา้ รบั ตำแหนง่ ณ พระตำหนักภพู านราชนเิ วศน์ วันเสาร์ ท่ี ๑๒ พฤศจิกายน ๒๕๒๐ ส ถ า บั น1พ ร3ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสดา้ นการเมอื งการปกครอง สารบัญ ๖๐. พระราชดำรสั ในพธิ เี ปดิ ประชุมสภานติ ิบัญญตั แิ หง่ ชาติ ๑๔๔ วันพุธ ที่ ๒๓ พฤศจกิ ายน ๒๕๒๐ ๑๔๕ ๖๑. พระราชดำรสั ในโอกาสท่ีประธานศาลฎกี า นำผ้พู ิพากษา เฝา้ ฯ ถวายสัตย์ ๑๔๘ ปฏิญาณ ก่อนเขา้ รับตำแหนง่ หนา้ ท่ี ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วันศกุ ร์ ท่ี ๒๙ กันยายน ๒๕๒๑ ๑๕๐ ๑๕๑ ๖๒. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานประกาศนียบตั ร แกผ่ ูส้ อบไล่ได้ตามหลกั สตู ร ของสำนักอบรมศึกษากฎหมายแห่งเนตบิ ัณฑติ ยสภา ๑๕๓ ณ อาคารใหม่ สวนอัมพร วันจนั ทร์ ที่ ๑๖ ตลุ าคม ๒๕๒๑ ๑๕๗ ๖๓. พระราชดำรัส ในพิธเี ปิดประชมุ รฐั สภา วนั อังคาร ท่ี ๘ พฤษภาคม ๒๕๒๒ ๖๔. พระบรมราโชวาท ในพธิ พี ระราชทานประกาศนยี บตั ร แกผ่ ้สู อบไลไ่ ด้ตามหลกั สูตร ๑๕๘ ๑๕๙ ของสำนกั อบรมศกึ ษากฎหมายแห่งเนตบิ ัณฑติ ยสภา ณ อาคารใหม่ สวนอมั พร วนั จันทร์ ที่ ๒๙ ตุลาคม ๒๕๒๒ ๑๖๐ ๖๕. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกค่ ณะผู้พิพากษาประจำกระทรวงในโอกาส เข้าเฝ้า ฯ ถวายสัตย์ปฏิญาณ กอ่ นเขา้ รบั หน้าที่ ณ พระตำหนกั จิตรลดารโหฐาน วันองั คาร ที่ ๓๐ ตุลาคม ๒๕๒๒ ๖๖. พระราชดำรสั ในโอกาสทนี่ ายกรฐั มนตรี นำคณะรฐั มนตรี เฝ้า ฯ ถวายสตั ย์ ปฏิญาณกอ่ นเข้ารับหน้าที่ ณ พระตำหนัก ภพู งิ คราชนิเวศน์ วังองั คาร ท่ี ๑๙ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๒๓ ๖๗. พระราชดำรสั ในโอกาสที่นายกรัฐมนตรี นำคณะรฐั มนตรี เข้าเฝ้า ฯ ถวายสตั ย์ ปฏิญาณตน ณ พระตำหนกั จิตรลดารโหฐาน วนั ศุกร์ ที่ ๑๔ มนี าคม ๒๕๒๓ ๖๘. พระบรมราโชวาท ในพธิ ีพระราชทานประกาศนยี บตั ร แกผ่ สู้ อบไล่ไดต้ ามหลกั สตู ร ของสำนักอบรมศึกษากฎหมายแหง่ เนติบณั ฑิตยสภา ณ อาคารใหม่ สวนอมั พร วนั จนั ทร์ ที่ ๒๗ ตลุ าคม ๒๕๒๓ ๖๙. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกข่ ้าราชการพลเรือน เนอื่ งในวันขา้ ราชการ พลเรอื น วนั พธุ ท่ี ๑ เมษายน ๒๕๒๔ ส ถ า บั น1พ ร4ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ด้านการเมอื งการปกครอง สารบญั ๗๐. พระราชดำรสั ในโอกาสท่เี สดจ็ พระราชดำเนินทรงเปน็ องค์ประธาน ๑๖๑ ในการเปิดการประชุมใหญ่ ของสมาคมนกั กฎหมายแหง่ ภาคพืน้ เอเชยี และแปซฟิ คิ ตะวันตก ครัง้ ท่ี ๗ ณ โรงแรมดสุ ิตธานี วันเสาร์ ท่ี ๘ สงิ หาคม ๒๕๒๔ ๗๑. พระบรมราโชวาท ในพธิ พี ระราชทานประกาศนียบตั รแกผ่ ้สู อบไลไ่ ดว้ ชิ าความร ู้ ๑๖๕ ชัน้ เนตบิ ณั ฑติ สมัยท่ี ๓๓ ปีการศกึ ษา ๒๕๒๓ ณ อาคารใหม่ สวนอมั พร วันพฤหสั บดี ที่ ๒๙ ตุลาคม ๒๕๒๔ ๗๒. พระราชดำรสั ในโอกาสทผ่ี ู้พพิ ากษาประจำกระทรวง เฝ้า ฯ ถวายสัตย์ปฏญิ าณ ๑๖๖ ก่อนเขา้ รับหน้าท่ี ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน วันพฤหัสบดี ที่ ๑๘ มนี าคม ๒๕๒๕ ๗๓. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่ขา้ ราชการพลเรือน ๑๖๙ เนอื่ งในวันข้าราชการพลเรือน วันพฤหัสบดี ที่ ๑ เมษายน ๒๕๒๕ ๗๔. พระราชดำรสั ในโอกาสทผ่ี พู้ พิ ากษาประจำกระทรวงเฝา้ ฯ ถวายสตั ยป์ ฏญิ าณกอ่ น ๑๗๐ เขา้ รบั หนา้ ที่ ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วนั พฤหัสบดี ๑๖ ธนั วาคม ๒๕๒๕ ๗๕. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกข่ ้าราชการพลเรือน ๑๗๒ เนือ่ งในวันข้าราชการพลเรือน วนั ศกุ ร์ ที่ ๑ เมษายน ๒๕๒๖ ๗๖. พระราชดำรัส ในพิธเี ปดิ ประชมุ รัฐสภา วนั จนั ทร์ ที่ ๒๕ เมษายน ๒๕๒๖ ๑๗๓ ๗๗. พระราชดำรสั ในโอกาสท่ี ฯ พณ ฯ พลเอก เปรม ตณิ สูลานนท์ นายกรฐั มนตรี ๑๗๔ นำคณะรฐั มนตรีเขา้ เฝา้ ทลู ละอองธลุ ีพระบาท เพ่อื ถวายสตั ยป์ ฏญิ าณกอ่ นเข้ารับ หน้าท่ี ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วนั จันทร์ ท่ี ๙ พฤษภาคม ๒๕๒๖ ๗๘. พระราชดำรสั พระราชทานในโอกาสทคี่ ณะผพู้ ิพากษาประจำกระทรวง ๑๗๖ เฝา้ ฯ ถวายสัตยป์ ฏิญาณกอ่ นเขา้ รับหนา้ ท่ี ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน วนั พธุ ท่ี ๒๘ ธนั วาคม ๒๕๒๖ ๗๙. พระราชดำรสั ในโอกาสทผ่ี พู้ พิ ากษาประจำกระทรวง กระทรวงยุตธิ รรม ๑๗๙ เฝ้าทลู ละอองธลุ พี ระบาท เพอื่ ถวายสตั ย์ปฏิญาณก่อนเขา้ รบั หน้าที่คร้งั แรก ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วนั พฤหัสบดี ที่ ๘ มนี าคม ๒๕๒๗ ส ถ า บั น1พ ร5ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ด้านการเมืองการปกครอง สารบัญ ๘๐. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่ข้าราชการพลเรอื น ๑๘๑ เนอื่ งในวนั ขา้ ราชการพลเรือน วันอาทติ ย์ ท่ี ๑ เมษายน ๒๕๒๗ ๑๘๒ ๑๘๓ ๘๑. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกข่ ้าราชการพลเรือน เนื่องในวนั ขา้ ราชการพลเรือน วนั จนั ทร์ ท่ี ๑ เมษายน ๒๕๒๘ ๑๘๖ ๑๘๘ ๘๒. พระราชดำรัส ในโอกาสประธานศาลฎีกา นำผู้พพิ ากษาเข้าเฝ้า ฯ ถวายสตั ย์ ปฏิญาณกอ่ นเขา้ รบั หน้าท่ีครั้งแรก ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน ๑๙๐ วันพธุ ท่ี ๒๑ สงิ หาคม ๒๕๒๘ ๑๙๓ ๘๓. พระราชดำรัส ในโอกาสท่ีคณะรฐั มนตรเี ฝ้า ฯ ถวายสตั ยป์ ฏญิ าณ กอ่ นเขา้ รบั ๑๙๔ ตำแหนง่ หนา้ ท่ี ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วันศกุ ร์ ท่ี ๑๗ มกราคม ๒๕๒๙ ๑๙๕ ๘๔. พระราชดำรัส ในโอกาสทีป่ ระธานศาลฎกี า พรอ้ มดว้ ยคณะกรรมการ ข้าราชการ ๑๙๗ ตลุ าการช้ันผใู้ หญ่และภริยา เฝ้าฯ ทลู เกล้าฯ ถวายเงนิ เพ่อื โดยเสด็จพระราชกุศล ตามพระราชอัธยาศัย ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วันพฤหสั บดี ท่ี ๓๐ มกราคม ๒๕๒๙ ๘๕. พระราชดำรสั ในโอกาสท่ีประธานศาลฎีกา นำคณะผพู้ พิ ากษาประจำกระทรวง เฝ้า ฯ ถวายสัตย์ปฏญิ าณก่อนเขา้ รบั หน้าท่คี รัง้ แรก ณ พระตำหนักจติ รลดารโหฐาน วนั พธุ ท่ี ๑๙ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๒๙ ๘๖. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกข่ ้าราชการพลเรือน เนอ่ื งในวนั ขา้ ราชการพลเรอื น วนั อังคาร ที่ ๑ เมษายน ๒๕๒๙ ๘๗. พระราชดำรสั ในพธิ ีเปิดประชมุ รฐั สภา ณ พระทนี่ ่งั อนนั ตสมาคม วันจนั ทร์ ท่ี ๔ สงิ หาคม ๒๕๒๙ ๘๘. พระราชดำรสั ในโอกาสทน่ี ายกรฐั มนตรี นำคณะรัฐมนตรีเขา้ เฝ้า ฯ ถวายสตั ย์ ปฏิญาณกอ่ นเข้ารบั หน้าที่ ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วนั พฤหสั บดี ท่ี ๑๔ สิงหาคม ๒๕๒๙ ๘๙. พระราชดำรัส ในโอกาสที่ประธานศาลฎีกา นำผ้พู ิพากษาเข้าเฝา้ ฯ ถวายสตั ย์ ปฏญิ าณกอ่ นเขา้ รบั หนา้ ท่คี รง้ั แรก ณ พระตำหนักจติ รลดารโหฐาน วันพฤหสั บดี ท่ี ๔ กนั ยายน ๒๕๒๙ ส ถ า บั น พ1ร6ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสดา้ นการเมอื งการปกครอง สารบญั ๙๐. พระราชดำรสั ในโอกาสที่นายกรัฐมนตรี นำรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวง ๒๐๐ มหาดไทย เข้าเฝ้า ฯ เพ่อื ถวายสตั ย์ปฏญิ าณกอ่ นเขา้ รบั หนา้ ที่ ๒๐๑ ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน วันจนั ทร์ ท่ี ๑ ธันวาคม ๒๕๒๙ ๒๐๒ ๒๐๔ ๙๑. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกข่ ้าราชการพลเรอื น เนือ่ งในวันข้าราชการพลเรือน วนั พุธ ท่ี ๑ เมษายน พุทธศกั ราช ๒๕๓๐ ๒๐๖ ๒๐๗ ๙๒. พระราชดำรัส ในโอกาสทีร่ องประธานศาลฎกี า นำผู้พพิ ากษาเขา้ เฝ้าฯ ถวายสัตย์ ๒๑๐ ปฏญิ าณกอ่ นเข้ารับหน้าที่ครงั้ แรก ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน ๒๑๑ วนั จนั ทร์ ท่ี ๒๐ เมษายน ๒๕๓๐ ๒๑๓ ๙๓. พระราชดำรัส ในโอกาสทสี่ มเด็จพระเจา้ พีน่ างเธอ เจา้ ฟ้ากลั ยาณิวฒั นา นำพระบรมวงศานุวงศ์ และสมาชิกในราชสกลุ ณ อยุธยา เขา้ เฝ้า ฯ ถวายพระพรชยั มงคล ในโอกาสที่ทรงเจริญพระชนมพรรษาครบ ๖๐ ณ ศาลาดุสดิ าลัย วนั องั คาร ที่ ๓ พฤศจกิ ายน ๒๕๓๐ ๙๔. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกข่ า้ ราชการพลเรือน เนอ่ื งในวนั ข้าราชการพลเรอื น วนั ศุกร์ ที่ ๑ เมษายน ๒๕๓๑ ๙๕. พระราชดำรัส ในโอกาสทปี่ ระธานศาลฎีกา นำผ้พู พิ ากษาเขา้ เฝา้ ฯ ถวายสตั ย์ ปฏิญาณก่อนเขา้ รบั หน้าท่ีครัง้ แรก ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วันองั คาร ท่ี ๑๗ พฤษภาคม ๒๕๓๑ ๙๖. พระราชดำรสั ในพธิ เี ปิดประชุมรฐั สภา ณ พระทีน่ ่งั อนนั ตสมาคม วนั จนั ทร์ ท่ี ๑ สิงหาคม ๒๕๓๑ ๙๗. พระราชดำรสั ในโอกาสทน่ี ายกรฐั มนตรี นำคณะรัฐมนตรี เฝ้าฯ ถวายสตั ย์ปฏญิ าณตนก่อนเขา้ รับหนา้ ที่ ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วันพธุ ที่ ๑๐ สิงหาคม ๒๕๓๑ ๙๘. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกข่ ้าราชการพลเรอื น เน่อื งในวนั ขา้ ราชการพลเรือน วนั เสาร์ ท่ี ๑ เมษายน พุทธศักราช ๒๕๓๒ ส ถ า บั น1พ ร7ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสด้านการเมอื งการปกครอง สารบญั ๙๙. พระราชดำรสั ในโอกาสท่ีคณบดคี ณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั ๒๑๔ นำคณะอาจารย์คณะนติ ิศาสตร์ จฬุ าลงกรณม์ หาวิทยาลยั เฝา้ ฯ ทลู เกล้าฯ ถวายเงนิ โดยเสด็จพระราชกศุ ลตามพระราชอธั ยาศยั ๒๑๖ ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วันอังคาร ที่ ๔ เมษายน ๒๕๓๒ ๒๑๙ ๒๒๐ ๑๐๐. พระราชดำรัส ในโอกาสท่ีประธานศาลฎกี า นำผ้พู ิพากษาเข้าเฝ้าฯ ถวายสัตย์ ๒๒๒ ปฏญิ าณกอ่ นเข้ารับหนา้ ท่ีครงั้ แรก ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน ๒๒๓ วนั พฤหสั บดี ท่ี ๓ สิงหาคม ๒๕๓๒ ๒๒๔ ๒๒๖ ๑๐๑. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกข่ ้าราชการพลเรอื น ๒๒๗ เนอื่ งในวันข้าราชการพลเรอื น วันอาทิตย์ ท่ี ๑ เมษายน ๒๕๓๓ ๑๐๒. พระราชดำรสั ในโอกาสทปี่ ระธานศาลฎีกา นำผ้พู พิ ากษาเขา้ เฝ้า ฯ ถวายสตั ย์ ปฏิญาณกอ่ นเข้ารบั หน้าทีค่ รง้ั แรก ณ พระตำหนักจติ รลดารโหฐาน วันจันทร์ ที่ ๒๘ พฤษภาคม ๒๕๓๓ ๑๐๓. พระราชดำรสั ในโอกาสที่นายกรัฐมนตรี นำคณะรฐั มนตรี เฝา้ ฯ ถวายสตั ย์ ปฏญิ าณตนกอ่ นเข้ารบั หนา้ ท่ี ณ พระตำหนักจติ รลดารโหฐาน วนั พธุ ที่ ๒๙ สงิ หาคม ๒๕๓๓ ๑๐๔. พระราชดำรสั ในโอกาสทน่ี ายกรฐั มนตรี นำคณะรฐั มนตรี เฝา้ ฯ ถวายสัตย์ ปฏญิ าณตนกอ่ นเข้ารับหน้าท่ี ณ พระตำหนกั ภพู านราชนเิ วศน์ วนั พฤหสั บดี ท่ี ๒๙ พฤศจิกายน ๒๕๓๓ ๑๐๕. พระราชดำรัส ในโอกาสที่นายกรัฐมนตรี นำคณะรัฐมนตรเี ฝา้ ฯ ถวายสตั ย ์ ปฏญิ าณตนกอ่ นเขา้ รับหน้าท่ี ณ พระตำหนกั จิตรลดารโหฐาน วนั อาทติ ย์ ที่ ๑๖ ธนั วาคม ๒๕๓๓ ๑๐๖. พระราชดำรัส ในโอกาสที่นายกรัฐมนตรี นำคณะรัฐมนตรเี ขา้ เฝ้าฯ ถวายสตั ย์ ปฏิญาณตนกอ่ นเขา้ รบั หน้าที่ ณ พระตำหนกั ภูพงิ คราชนิเวศน์ วนั พฤหัสบดี ท่ี ๗ มีนาคม ๒๕๓๔ ๑๐๗. พระราชดำรัส ในพธิ เี ปดิ ประชมุ สภานติ ิบัญญัติแหง่ ชาติ ณ พระทนี่ ั่งอนันตสมาคม วนั ศกุ รท์ ่ี ๒๙ มีนาคม ๒๕๓๔ ส ถ า บั น1พ ร8ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ด้านการเมืองการปกครอง สารบัญ ๑๐๘. พระบรมราโชวาท เนือ่ งในวนั ขา้ ราชการพลเรอื น วันจันทร์ ท่ี ๑ เมษายน ๒๕๓๔ ๒๒๘ ๑๐๙. พระราชดำรัส ในโอกาสทป่ี ระธานศาลฎีกา นำผู้พิพากษาเขา้ เฝ้าฯ ถวายสตั ย์ ๒๒๙ ๒๓๒ ปฏญิ าณกอ่ นเขา้ รบั หนา้ ทคี่ รั้งแรก ณ พระตำหนักจติ รลดารโหฐาน ๒๓๓ วนั องั คาร ท่ี ๒๗ สิงหาคม ๒๕๓๔ ๒๓๔ ๑๑๐. พระบรมราโชวาท เนอ่ื งในวันข้าราชการพลเรอื น วันพุธ ที่ ๑ เมษายน ๒๕๓๕ ๑๑๑. พระราชดำรสั ในพธิ ีเปดิ ประชุมรฐั สภา ณ พระทน่ี ่งั อนันตสมาคม ๒๓๕ วันพฤหัสบดี ท่ี ๒ เมษายน พทุ ธศักราช ๒๕๓๕ ๒๓๖ ๑๑๒. พระราชดำรสั ในโอกาสทป่ี ระธานสภารกั ษาความสงบเรยี บรอ้ ยแหง่ ชาต ิ ๒๓๙ นำคณะบุคคลในสภารักษาความสงบเรยี บร้อยแห่งชาติ เฝ้า ฯ กราบถวายบงั คม ลาในโอกาสพน้ จากหนา้ ท่ี ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน ๒๔๓ วนั อังคาร ท่ี ๒๑ เมษายน ๒๕๓๕ ๒๔๔ ๑๑๓. พระราชดำรสั ในโอกาสทน่ี ายกรัฐมนตรี นำคณะรฐั มนตรเี ฝ้าฯ ถวายสตั ย ์ ปฏิญาณตนก่อนเขา้ รบั หนา้ ท่ี ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วันองั คาร ท่ี ๒๑ เมษายน ๒๕๓๕ ๑๑๔. พระราชดำรสั ในโอกาสทป่ี ระธานศาลฎกี า นำผพู้ พิ ากษาประจำกระทรวงเขา้ เฝา้ ฯ ถวายสัตย์ปฏิญาณก่อนเขา้ รบั หน้าท่คี รงั้ แรก ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน วันองั คาร ที่ ๑๒ พฤษภาคม ๒๕๓๕ ๑๑๕. พระราชดำรสั ในโอกาสทนี่ ายสัญญา ธรรมศกั ดิ์ ประธานองคมนตรี และ พลเอก เปรม ตณิ สูลานนท์ องคมนตรี นำพลเอก สจุ ินดา คราประยูร และ พลตรี จำลอง ศรีเมอื ง เฝา้ ทลู ละอองธลุ พี ระบาท ณ พระตำหนักจติ รลดารโหฐาน วนั พธุ ท่ี ๒๐ พฤษภาคม ๒๕๓๕ เวลา ๒๑.๓๐ น. ๑๑๖. พระราชดำรัส ในโอกาสทีน่ ายกรัฐมนตรี นำคณะรัฐมนตรเี ข้าเฝา้ ฯ ถวายสตั ย์ ปฏญิ าณตนกอ่ นเข้ารับหน้าท่ี ณ พระตำหนกั จิตรลดารโหฐาน วนั จันทร์ ท่ี ๑๕ มถิ นุ ายน ๒๕๓๕ ๑๑๗. พระราชดำรสั ในพธิ เี ปิดประชุมรฐั สภา ณ พระท่นี ั่งอนันตสมาคม วนั จันทร์ ท่ี ๒๑ กนั ยายน ๒๕๓๕ ส ถ า บั น พ1ร9ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ด้านการเมืองการปกครอง สารบญั ๑๑๘. พระราชดำรัส ในโอกาสทน่ี ายกรฐั มนตรี นำคณะรัฐมนตรี เฝา้ ฯ ถวายสตั ย์ ๒๔๕ ปฏิญาณตนกอ่ นเข้ารบั หนา้ ที่ ณ พระตำหนักทักษณิ ราชนิเวศน์ วันพฤหัสบดี ท่ี ๑ ตุลาคม ๒๕๓๕ ๒๔๗ ๒๔๘ ๑๑๙. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่ขา้ ราชการพลเรือน เนอ่ื งในวนั ข้าราชการพลเรือน วนั พฤหสั บดี ท่ี ๑ เมษายน ๒๕๓๖ ๒๕๐ ๑๒๐. พระราชดำรสั ในโอกาสทปี่ ระธานศาลฎีกา นำผพู้ พิ ากษาเขา้ เฝ้าฯ ถวายสัตย์ ๒๕๒ ปฏญิ าณก่อนเข้ารับหน้าท่ีครั้งแรก ณ พระตำหนกั จิตรลดารโหฐาน วันจนั ทร์ ที่ ๑๙ เมษายน ๒๕๓๖ ๒๕๔ ๒๕๕ ๑๒๑. พระราชดำรัส ในโอกาสทน่ี ายกรฐั มนตรี นำคณะรฐั มนตรีเฝ้าฯ ถวายสตั ย ์ ปฏญิ าณตนกอ่ นเขา้ รบั หน้าท่ี ณ พระตำหนกั ทักษิณราชนเิ วศน์ ๒๕๖ วนั จันทร์ ท่ี ๒๗ กันยายน ๒๕๓๖ ๒๕๙ ๑๒๒. พระราชดำรสั ในโอกาสท่ีประธานศาลฎกี า นำผ้พู พิ ากษาประจำกระทรวง เฝา้ ฯ ๒๖๐ ถวายสัตยป์ ฏญิ าณกอ่ นเข้ารับหน้าท่ี ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน วันองั คาร ท่ี ๑๕ มนี าคม ๒๕๓๗ ๑๒๓. พระบรมราโชวาท เนอ่ื งในวันข้าราชการพลเรอื น วันศุกร์ ที่ ๑ เมษายน ๒๕๓๗ ๑๒๔. พระราชดำรัส ในโอกาสทนี่ ายกรัฐมนตรี นำคณะรัฐมนตรีเฝ้าฯ ถวายสตั ยป์ ฏิญาณตนกอ่ นเข้ารับหน้าท่ีคร้ังแรก ณ พระตำหนกั จิตรลดารโหฐาน วนั พุธ ที่ ๒๑ ธนั วาคม ๒๕๓๗ ๑๒๕. พระราชดำรัส ในโอกาสท่ีรองประธานศาลฎกี า นำผพู้ ิพากษาประจำกระทรวง เขา้ เฝา้ ฯ ถวายสัตยป์ ฏิญาณตนกอ่ นเขารบั หนา้ ทค่ี รั้งแรก ณ พระตำหนักจติ รลดารโหฐาน วนั พุธ ที่ ๒๑ ธันวาคม ๒๕๓๗ ๑๒๖. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่ขา้ ราชการพลเรอื น เนื่องในวนั ข้าราชการพลเรอื น วันเสาร์ ที่ ๑ เมษายน ๒๕๓๘ ๑๒๗. พระราชดำรัส ในพิธีเปดิ ประชมุ รัฐสภา ณ พระท่นี ั่งอนนั ตสมาคม วันจนั ทร์ ท่ี ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๓๘ ส ถ า บั น2พ ร0ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสดา้ นการเมอื งการปกครอง สารบัญ ๑๒๘. พระราชดำรัส ในโอกาสทน่ี ายกรัฐมนตรี นำคณะรฐั มนตรเี ฝ้าฯ ถวายสตั ย์ ๒๖๑ ปฏญิ าณตนกอ่ นเข้ารบั หนา้ ที่ ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วันพฤหัสบดี ท่ี ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๓๘ ๑๒๙. พระราชดำรัส ในโอกาสท่ีประธานศาลฎีกา นำผูพ้ พิ ากษาเข้าเฝ้า ฯ ถวายสตั ย์ ๒๖๔ ปฏญิ าณกอ่ นเข้ารบั หน้าทคี่ รงั้ แรก ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วันพฤหัสบดี ท่ี ๑๘ มกราคม ๒๕๓๙ ๑๓๐. พระราชดำรัส ในโอกาสท่นี ายกรฐั มนตรี นำรัฐมนตรีเฝ้า ฯ เพ่ือถวายสตั ย ์ ๒๖๗ ปฏิญาณกอ่ นเขา้ รับตำแหน่งหนา้ ท่ี ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วันจันทร์ ท่ี ๔ มีนาคม ๒๕๓๙ ๑๓๑. พระราชดำรสั ในโอกาสทปี่ ระธานวฒุ สิ ภา นำสมาชกิ วฒุ สิ ภา คณะกรรมการจดั ทำ ๒๖๘ กจิ กรรมเน่ืองในโอกาสงานฉลองสิริราชสมบตั ิครบ ๕๐ ปี และคณะอนกุ รรมการ จัดทำหนงั สอื เก่ยี วกับนิติบญั ญัติ ในโอกาสงานฉลองสริ ิราชสมบตั ิครบ ๕๐ ปี เฝา้ ทลู ละอองธลุ ีพระบาท ณ ศาลาดสุ ดิ าลยั วนั องั คาร ที่ ๑๙ มนี าคม ๒๕๓๙ ๑๓๒. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่ข้าราชการพลเรือน ๒๗๑ เนือ่ งในวันข้าราชการพลเรอื น วนั จนั ทร์ ท่ี ๑ เมษายน ๒๕๓๙ ๑๓๓. พระราชดำรสั ในโอกาสทนี่ ายกรฐั มนตรี นำคณะรฐั มนตรเี ฝา้ ฯ ถวายสตั ยป์ ฏญิ าณ ๒๗๒ ก่อนเข้ารบั หนา้ ที่ ณ พระตำหนักจติ รลดารโหฐาน วนั ศกุ ร์ ท่ี ๕ กรกฎาคม ๒๕๓๙ ๑๓๔. พระราชดำรัส ในพิธีเปดิ ประชมุ รฐั สภา ณ พระทน่ี งั่ อนนั ตสมาคม ๒๗๓ วันเสาร์ ที่ ๒๓ พฤศจิกายน ๒๕๓๙ ๑๓๕. พระราชดำรสั พระราชทานแกค่ ณะรฐั มนตรี เนอื่ งในโอกาสเขา้ เฝ้า ฯ ถวายสตั ย์ ๒๗๔ ปฏญิ าณ กอ่ นเข้ารบั หนา้ ที่ ณ พระตำหนักจติ รลดารโหฐาน วนั อาทิตย์ ที่ ๑ ธันวาคม ๒๕๓๙ ๑๓๖. พระราชดำรัส ในโอกาสทป่ี ระธานศาลฎีกา นำผู้พพิ ากษาประจำกระทรวง เฝา้ ฯ ๒๗๖ ถวายสตั ย์ปฏญิ าณก่อนเขา้ รบั หนา้ ที่ ณ ศาลาดุสดิ าลยั วันเสาร์ ท่ี ๒๑ ธนั วาคม ๒๕๓๙ ส ถ า บั น2พ ร1ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ดา้ นการเมอื งการปกครอง สารบัญ ๑๓๗. พระราชดำรัส พระราชทานแกส่ มาชิกสภารา่ งรฐั ธรรมนญู ณ ศาลาดสุ ดิ าลัย ๒๗๘ วันเสาร์ ที่ ๑๘ มกราคม ๒๕๔๐ ๒๘๐ ๒๘๑ ๑๓๘. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่ขา้ ราชการพลเรือน เน่อื งในวันขา้ ราชการพลเรือน วันองั คาร ท่ี ๑ เมษายน ๒๕๔๐ ๒๘๓ ๑๓๙. พระราชดำรสั ในโอกาสที่ประธานศาลฎกี า นำผูพ้ ิพากษาประจำกระทรวง ๒๘๔ เฝ้า ฯ ถวายสัตยป์ ฏญิ าณกอ่ นเข้ารับหนา้ ที่ ณ ศาลาดสุ ดิ าลัย วันอังคาร ท่ี ๒๑ ตุลาคม ๒๕๔๐ ๒๘๕ ๑๔๐. พระราชดำรัส ในโอกาสท่นี ายกรัฐมนตรี นำคณะรฐั มนตรีเฝ้า ฯ ถวายสัตย ์ ๒๘๗ ปฏญิ าณก่อนเข้ารบั หนา้ ที่ ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน ๒๘๘ วันเสาร์ ที่ ๒๕ ตุลาคม ๒๕๔๐ ๒๙๐ ๑๔๑. พระราชดำรัส ในโอกาสทีน่ ายกรัฐมนตรี นำคณะรัฐมนตรีเฝ้า ฯ ถวายสตั ย์ ปฏญิ าณกอ่ นเขา้ รับหนา้ ท่ี ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วันเสาร์ ที่ ๑๕ พฤศจิกายน ๒๕๔๐ ๑๔๒. พระราชดำรสั ในโอกาสทป่ี ระธานศาลฎีกา นำผพู้ พิ ากษาประจำกระทรวง เฝ้าฯ ถวายสัตยป์ ฏญิ าณก่อนเข้ารบั หน้าที่ ณ ศาลาดสุ ิดาลัย วนั พฤหสั บดี ท่ี ๑๕ มกราคม ๒๕๔๑ ๑๔๓. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกข่ ้าราชการพลเรือน เนอ่ื งในวนั ข้าราชการพลเรือน วันพธุ ที่ ๑ เมษายน ๒๕๔๑ ๑๔๔. พระราชดำรัส ในโอกาสท่ีประธานศาลรฐั ธรรมนญู นำตุลาการศาลรฐั ธรรมนูญ เฝ้าฯ ถวายสตั ย์ปฏิญาณกอ่ นเข้ารบั หนา้ ที่ ณ พระตำหนักจติ รลดารโหฐาน วันพุธท่ี ๖ พฤษภาคม ๒๕๔๑ ๑๔๕. พระราชดำรัส ในโอกาสทป่ี ระธานศาลฎีกา นำผพู้ พิ ากษาประจำกระทรวง เฝ้า ฯ ถวายสัตย์ปฏิญาณก่อนเขา้ รับหนา้ ที่ ณ ศาลาดุสดิ าลัย วนั พฤหสั บดี ที่ ๒๔ กันยายน ๒๕๔๑ ส ถ า บั น2พ ร2ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ดา้ นการเมืองการปกครอง สารบญั ๑๔๖. พระบรมราโชวาท เนื่องในวันข้าราชการพลเรอื น ๒๙๒ วนั พฤหสั บดี ท่ี ๑ เมษายน ๒๕๔๒ ๒๙๔ ๑๔๗. พระราชดำรัส ในโอกาสใหป้ ระธานศาลฎีกา นำผู้พิพากษาประจำกระทรวงเฝ้าฯ ๒๙๖ เพอ่ื ถวายสัตยป์ ฏิญาณก่อนเขา้ รับหน้าที่ ณ ศาลาเริง วงั ไกลกังวล ๒๙๗ วนั จนั ทร์ ที่ ๒๘ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๔๓ ๒๙๙ ๑๔๘. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกข่ า้ ราชการพลเรือน ๓๐๐ เนอ่ื งในวนั ขา้ ราชการพลเรือน วันเสาร์ ที่ ๑ เมษายน ๒๕๔๓ ๓๐๒ ๑๔๙. พระราชดำรัส ในโอกาสท่ีคณะตุลาการศาลปกครองสูงสดุ เข้าเฝ้าฯ ถวายสตั ย์ ปฏญิ าณก่อนเข้ารับหนา้ ที่ ณ พระตำหนกั เป่ียมสขุ วงั ไกลกังวล ๓๐๔ วันจันทร์ ที่ ๑๙ มิถุนายน ๒๕๔๓ ๓๐๖ ๑๕๐. พระราชดำรัส ในพิธีเปิดประชุมรัฐสภา ณ พระทนี่ งั่ อนันตสมาคม วนั อาทิตย์ ที่ ๔ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๔๔ ๑๕๑. พระราชดำรัส ในโอกาสทนี่ ายกรฐั มนตรี นำคณะรฐั มนตรีเฝ้าฯ ถวายสตั ย ์ ปฏญิ าณก่อนเขา้ รบั หน้าท่ี ณ ศาลาเรงิ วงั ไกลกงั วล วนั อาทติ ย์ ที่ ๑๘ กุมภาพันธ์ ๒๕๔๔ ๑๕๒. พระราชดำรสั ในโอกาสทป่ี ระธานศาลปกครองสงู สุด นำคณะตลุ าการ ศาลปกครองกลางเข้าเฝ้าฯ เพือ่ ถวายสัตยป์ ฏิญาณกอ่ นเขา้ รับหน้าที่ ณ ศาลาเรงิ วงั ไกลกงั วล วันพธุ ท่ี ๒๑ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๔๔ ๑๕๓. พระราชดำรสั ในโอกาสทป่ี ระธานศาลฎีกา นำผู้พิพากษาประจำสำนกั งาน ศาลยุตธิ รรม เฝา้ ฯ เพ่ือถวายสัตยป์ ฏญิ าณกอ่ นเข้ารับหน้าที่ ณ ศาลาเรงิ วังไกลกังวล วันพุธ ที่ ๑๔ มนี าคม ๒๕๔๔ ๑๕๔. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกข่ า้ ราชการพลเรอื น เนือ่ งในวนั ขา้ ราชการพลเรอื น วันอาทิตย์ ที่ ๑ เมษายน ๒๕๔๔ ส ถ า บั น2พ ร3ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสดา้ นการเมอื งการปกครอง สารบัญ ๑๕๕. พระราชดำรสั ในโอกาสที่ประธานศาลฎกี า นำผู้พิพากษาประจำสำนกั งาน ๓๐๗ ศาลยตุ ิธรรม เฝา้ ฯ เพ่อื ถวายสัตย์ปฏิญาณก่อนเขา้ รบั หน้าท่ี ๓๑๐ ณ ศาลาเรงิ วังไกลกังวล วันศกุ ร์ ท่ี ๒๒ มิถุนายน ๒๕๔๔ ๓๑๒ ๑๕๖. พระราชดำรัส ในโอกาสทร่ี ฐั มนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม นำตลุ าการ ๓๑๔ ศาลทหารสูงสดุ ตุลาการศาลทหารกลาง และตลุ าการพระธรรมนูญศาลทหาร ๓๑๕ กรุงเทพฯ เฝา้ ฯ ถวายสตั ย์ปฏญิ าณกอ่ นเขา้ รบั หนา้ ท่ี ๓๑๘ ณ ทอ้ งพระโรง ศาลาเรงิ วังไกลกงั วล วนั พธุ ที่ ๗ พฤศจิกายน ๒๕๔๔ ๓๒๐ ๓๒๒ ๑๕๗. พระราชดำรสั ในโอกาสท่ปี ระธานศาลฎกี า นำผู้พิพากษาประจำศาลยุตธิ รรม ๓๒๔ เขา้ เฝ้าฯ ถวายสัตยป์ ฏญิ าณก่อนเขา้ รบั หนา้ ที่ ณ ท้องพระโรงศาลาเริง วังไกลกังวล วนั ศกุ ร์ ท่ี ๒๒ มีนาคม ๒๕๔๕ ๑๕๘. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่ขา้ ราชการพลเรอื น เน่ืองในวนั ขา้ ราชการพลเรือน วันจันทร์ ที่ ๑ เมษายน ๒๕๔๕ ๑๕๙. พระราชดำรสั ในโอกาสทป่ี ระธานศาลฎกี า นำผพู้ พิ ากษาประจำศาลยตุ ธิ รรม เฝา้ ฯ เพ่อื ถวายสตั ยป์ ฏิญาณกอ่ นเขา้ รบั หน้าที่ ณ ทอ้ งพระโรงศาลาเรงิ วังไกลกังวล วันศกุ ร์ ที่ ๒๓ สิงหาคม ๒๕๔๕ ๑๖๐. พระราชดำรัส ในโอกาสท่ปี ระธานศาลปกครองสงู สดุ นำตุลาการ ศาลปกครองชั้นตน้ เฝ้า ฯ เพอื่ ถวายสตั ยป์ ฏิญาณก่อนเขา้ รับหน้าที่ ณ พระตำหนักเป่ียมสขุ วงั ไกลกงั วล วันศุกร์ ที่ ๒๓ สิงหาคม ๒๕๔๕ ๑๖๑. พระราชดำรสั ในโอกาสท่นี ายกรัฐมนตรี นำคณะรฐั มนตรเี ขา้ เฝ้า ฯ ถวายสัตย์ ปฏญิ าณก่อนเข้ารับหน้าที่ ณ ท้องพระโรง ศาลาเรงิ วังไกลกงั วล วนั ศุกร์ ที่ ๔ ตุลาคม ๒๕๔๕ ๑๖๒. พระราชดำรสั ในโอกาสท่ีรฐั มนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม นำตุลาการ ศาลทหารเข้าเฝา้ ฯ ถวายสตั ยป์ ฏญิ าณก่อนเขา้ รับหน้าที่ ณ ศาลาดุสิดาลยั วนั ศกุ ร์ ท่ี ๑๓ ธันวาคม ๒๕๔๕ ๑๖๓. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกข่ า้ ราชการพลเรอื น เนื่องในวันขา้ ราชการพลเรือน วันองั คาร ที่ ๑ เมษายน ๒๕๔๖ ส ถ า บั น2พ ร4ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสดา้ นการเมืองการปกครอง สารบัญ ๑๖๔. พระราชดำรัส ในโอกาสทปี่ ระธานศาลฎกี า นำผพู้ พิ ากษาประจำศาลเฝ้า ฯ ๓๒๕ เพอ่ื ถวายสัตย์ปฏญิ าณก่อนเข้ารับหน้าท่ี ณ ท้องพระโรงศาลาเริง วังไกลกังวล ๓๒๘ วันพุธ ที่ ๙ กรกฎาคม ๒๕๔๖ ๓๓๐ ๓๓๑ ๑๖๕. พระราชดำรัส พระราชทานแก่คณะองคมนตรี ในโอกาสที่เสดจ็ ฯ ๓๓๒ ไปทรงเปดิ ทำเนียบองคมนตรี ณ พระราชอุทยานสราญรมย์ ๓๓๔ วนั อังคาร ท่ี ๒๐ มกราคม ๒๕๔๗ ๓๓๖ ๓๓๘ ๑๖๖. พระราชดำรสั ในโอกาสทีน่ ายกรัฐมนตรี นำรัฐมนตรใี หม่ เข้าเฝา้ ฯ ถวายสตั ย์ ๓๓๙ ปฏญิ าณกอ่ นเข้ารับหนา้ ท่ี ณ พระตำหนักเปี่ยมสุข วงั ไกลกงั วล วนั พุธ ที่ ๑๐ มีนาคม ๒๕๔๗ ๑๖๗. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกข่ ้าราชพลเรอื น เนื่องในวันข้าราชการพลเรือน วนั พฤหัสบดี ท่ี ๑ เมษายน ๒๕๔๗ ๑๖๘. พระราชดำรสั ในโอกาสทปี่ ระธานศาลฎีกา นำผพู้ พิ ากษาประจำศาล สำนกั งานศาลยุตธิ รรมเฝ้า ฯ ถวายสัตย์ปฏิญาณกอ่ นเข้ารับหนา้ ท่ี ณ ทอ้ งพระโรงศาลาเรงิ วงั ไกลกงั วล วนั พฤหสั บดี ที่ ๕ สิงหาคม ๒๕๔๗ ๑๖๙. พระราชดำรัส ในโอกาสท่รี ัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม นำตุลาการศาลทหาร เข้าเฝา้ ฯ ถวายสตั ย์ปฏิญาณกอ่ นเขา้ รับหน้าที่ ณ ท้องพระโรงศาลาเรงิ วงั ไกลกงั วล วันศกุ ร์ ท่ี ๒๗ สิงหาคม ๒๕๔๗ ๑๗๐. พระราชดำรัส ในโอกาสทป่ี ระธานศาลฎีกา นำผ้พู พิ ากษาประจำศาล เข้าเฝ้า ฯ ถวายสัตย์ปฏิญาณก่อนเขา้ รบั หนา้ ที่ ณ ทอ้ งพระโรงศาลาเริง วงั ไกลกงั วล วันจันทร์ ที่ ๒๒ พฤศจกิ ายน ๒๕๔๗ ๑๗๑. พระราชดำรสั ในพิธีเปดิ ประชมุ รฐั สภา ณ พระทีน่ ง่ั อนนั ตสมาคม วันศุกร์ ท่ี ๔ มนี าคม ๒๕๔๘ ๑๗๒. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่ขา้ ราชการพลเรือน เนอ่ื งในวนั ข้าราชการพลเรอื น วนั ศุกร์ ท่ี ๑ เมษายน ๒๕๔๘ ส ถ า บั น2พ ร5ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ด้านการเมืองการปกครอง สารบญั ๑๗๓. พระราชดำรัส ในโอกาสทีป่ ระธานศาลฎกี า นำผ้พู พิ ากษาประจำศาล ๓๔๐ สำนักงานศาลยตุ ธิ รรม เขา้ เฝ้า ฯ เพือ่ ถวายสตั ย์ปฏิญาณกอ่ นเขา้ รบั หน้าท่ี ณ ท้องพระโรงศาลาเรงิ วังไกลกงั วล วนั ศกุ ร์ ท่ี ๓ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๔๙ ๓๔๓ ๓๔๔ ๑๗๔. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่ขา้ ราชการพลเรือน เนอ่ื งในวนั ขา้ ราชการพลเรอื น วันเสาร์ ที่ ๑ เมษายน ๒๕๔๙ ๓๔๗ ๑๗๕. พระราชดำรสั ในโอกาสทปี่ ระธานศาลปกครองสงู สดุ นำตลุ าการศาลปกครองสงู สดุ ๓๕๐ เขา้ เฝ้าฯ ถวายสตั ยป์ ฏิญาณก่อนเขา้ รบั ตำแหนง่ หน้าท่ี ๓๕๒ ณ พระตำหนักเป่ียมสขุ วังไกลกงั วล วันอังคาร ที่ ๒๕ เมษายน ๒๕๔๙ ๓๕๓ ๓๕๖ ๑๗๖. พระราชดำรสั ในโอกาสท่ีประธานศาลฎีกา นำผพู้ พิ ากษาประจำศาล สำนกั งานศาลยตุ ธิ รรม เขา้ เฝ้า ฯ ถวายสัตยป์ ฏญิ าณก่อนเข้ารับตำแหน่งหน้าที่ ๓๕๗ ณ พระตำหนักเปีย่ มสขุ วงั ไกลกงั วล วันองั คาร ท่ี ๒๕ เมษายน ๒๕๔๙ ๓๖๓ ๑๗๗. พระราชดำรัส ในการเสดจ็ ออกมหาสมาคม ในงานพระราชพธิ ีฉลองสิรริ าชสมบตั ิ ครบ ๖๐ ปี ณ พระท่นี ั่งอนันตสมาคม วันศุกร์ ที่ ๙ มถิ ุนายน ๒๕๔๙ ๑๗๘. พระราชดำรสั ในพธิ ถี วายพระพรชยั มงคล ณ พระท่ีนงั่ อนันตสมาคม วนั จันทร์ ที่ ๑๒ มถิ ุนายน ๒๕๔๙ ๑๗๙. พระราชดำรสั ในโอกาสทนี่ ายกรฐั มนตรี นำคณะรฐั มนตรี เฝา้ ฯ ถวายสตั ยป์ ฏญิ าณ กอ่ นเขา้ รับหนา้ ที่ ณ พระตำหนกั จิตรลดารโหฐาน วันจนั ทร์ ที่ ๙ ตุลาคม ๒๕๔๙ ๑๘๐. พระราชดำรสั ในโอกาสทนี่ ายกรฐั มนตรี นำคณะรัฐมนตรี เฝ้า ฯ ถวายสัตย ์ ปฏญิ าณก่อนเขา้ รบั หน้าท่ี ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน วันจันทร์ ที่ ๒๐ พฤศจิกายน ๒๕๔๙ ๑๘๑. พระราชดำรสั พระราชทานแกค่ ณะบคุ คลตา่ ง ๆ ทเ่ี ขา้ เฝา้ ฯ ถวายพระพรชยั มงคล เนอ่ื งในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดสุ ิดาลยั สวนจิตรลดา วันจันทร์ ท่ี ๔ ธนั วาคม ๒๕๔๙ ๑๘๒. พระราชดำรัส ในงานพระราชพิธเี ฉลมิ พระชนมพรรษา พทุ ธศักราช ๒๕๔๙ วนั องั คารที่ ๕ ธนั วาคม ๒๕๔๙ ส ถ า บั น2พ ร6ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสดา้ นการเมืองการปกครอง สารบญั ๑๘๓. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกข่ ้าราชการพลเรือน ๓๖๔ เน่ืองในวันข้าราชการพลเรือน วนั อาทิตย์ ท่ี ๑ เมษายน ๒๕๕๐ ๓๖๕ ๓๖๘ ๑๘๔. พระราชดำรสั ในโอกาสที่ประธานศาลฎีกา นำผู้พพิ ากษาประจำศาลเขา้ เฝา้ ฯ เพอ่ื ถวายสัตย์ปฏญิ าณก่อนเขา้ รับหน้าที่ ณ พระตำหนกั จิตรลดารโหฐาน ๓๗๒ วนั จันทร์ ที่ ๙ เมษายน ๒๕๕๐ ๓๗๓ ๑๘๕. พระราชดำรสั ในโอกาสทป่ี ระธานศาลปกครองสงู สดุ พรอ้ มคณะตุลาการ ๓๗๔ ศาลปกครอง และข้าราชการฝ่ายปกครอง เข้าเฝ้า ฯ ทลู เกล้าฯ ถวายเสื้อครุย ๓๗๖ ตลุ าการศาลปกครอง เน่อื งในโอกาสการจัดงานฉลองสิรริ าชสมบตั ิ ครบ ๖๐ ปี ๓๗๗ ณ พระตำหนกั จิตรลดารโหฐาน วันพฤหสั บดี ที่ ๒๔ พฤษภาคม ๒๕๕๐ ๓๘๑ ๑๘๖. พระราชดำรัส ในโอกาสทป่ี ระธานศาลฎกี า นำผู้พพิ ากษาประจำศาล สำนกั งานศาลยตุ ธิ รรม เขา้ เฝ้า ฯ เพ่อื ถวายสตั ยป์ ฏิญาณก่อนเขา้ รบั หนา้ ท่ี ณ พระตำหนักจติ รลดารโหฐาน วันจนั ทร์ ที่ ๑๗ ธนั วาคม ๒๕๕๐ ๑๘๗. พระราชดำรสั ในโอกาสทรี่ ฐั มนตรีวา่ การกระทรวงกลาโหม นำตลุ าการ ศาลทหารสงู สดุ ตลุ าการศาลทหารกลาง และตลุ าการพระธรรมนญู ศาลทหาร กรงุ เทพฯ เข้าเฝา้ ฯ เพ่ือถวายสัตยป์ ฏิญาณกอ่ นเข้ารบั หนา้ ท่ี ณ ศาลาดุสิดาลัย วนั จันทร์ ท่ี ๑๗ ธนั วาคม ๒๕๕๐ ๑๘๘. พระราชดำรัส ในโอกาสทน่ี ายกรัฐมนตรีนำคณะรัฐมนตรี เข้าเฝา้ ฯ ถวายสัตย์ ปฏญิ าณกอ่ นเข้ารบั หนา้ ที่ ณ พระตำหนักจติ รลดารโหฐาน วันพุธ ที่ ๖ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๕๑ ๑๘๙. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่ข้าราชการพลเรือน เนอ่ื งในวนั ขา้ ราชการพลเรอื น วันท่ี ๑ เมษายน ๒๕๕๑ ๑๙๐. พระราชดำรสั ในโอกาสทป่ี ระธานศาลฎีกา นำผูพ้ พิ ากษาประจำศาล สำนักงานศาลยุติธรรม เขา้ เฝ้า ฯ ถวายสัตยป์ ฏญิ าณก่อนเข้ารบั หน้าท่ี ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วนั พฤหสั บดี ที่ ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๕๑ ๑๙๑. พระราชดำรัส ในโอกาสที่ประธานศาลรฐั ธรรมนูญ นำตลุ าการศาลรฐั ธรรมนูญ เขา้ เฝ้า ฯ ถวายสัตยป์ ฏญิ าณกอ่ นเข้ารับหนา้ ที่ ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วันพธุ ที่ ๑๑ มถิ ุนายน ๒๕๕๑ ส ถ า บั น2พ ร7ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ด้านการเมืองการปกครอง สารบญั ๑๙๒. พระราชดำรสั ในโอกาสทป่ี ระธานศาลปกครองสงู สดุ นำตลุ าการศาลปกครองสงู สดุ ๓๘๒ เข้าเฝ้า ฯ ถวายสัตย์ปฏิญาณกอ่ นเขา้ รบั หนา้ ที่ ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน ๓๘๔ วันพธุ ท่ี ๑๑ มถิ นุ ายน ๒๕๕๑ ๓๘๖ ๓๘๗ ๑๙๓. พระราชดำรสั ในโอกาสทนี่ ายกรัฐมนตรี นำรฐั มนตรเี ขา้ เฝา้ ฯ ถวายสัตย์ปฏญิ าณ ๓๘๘ กอ่ นเข้ารับหน้าท่ี ณ พระตำหนักเป่ียมสุข วงั ไกลกงั วล ๓๙๐ วันพฤหัสบดี ที่ ๑๙ มถิ ุนายน ๒๕๕๑ ๓๙๓ ๓๙๔ ๑๙๔. พระราชดำรสั ในโอกาสทน่ี ายกรฐั มนตรี นำรฐั มนตรีวา่ การกระทรวง การตา่ งประเทศ เขา้ เฝ้า ฯ ถวายสัตยป์ ฏิญาณกอ่ นเขา้ รับหน้าที่ ณ พระตำหนักเปยี่ มสุข วังไกลกงั วล วันอาทิตย์ ที่ ๒๗ กรกฎาคม ๒๕๕๑ ๑๙๕. พระราชดำรัส ในโอกาสท่ีนายกรฐั มนตรี นำคณะรฐั มนตรี เขา้ เฝา้ ฯ ถวายสตั ย์ ปฏญิ าณก่อนเขา้ รับหน้าที่ ณ พระตำหนกั เปี่ยมสุข วังไกลกังวล วนั พฤหัสบดี ท่ี ๒๕ กันยายน ๒๕๕๑ ๑๙๖. พระราชดำรัส ในโอกาสท่นี ายกรัฐมนตรี นำคณะรัฐมนตรี เขา้ เฝ้า ฯ ถวายสัตย์ ปฏิญาณกอ่ นเข้ารับหนา้ ที่ ณ พระตำหนักจติ รลดารโหฐาน วนั จนั ทร์ ที่ ๒๒ ธนั วาคม ๒๕๕๑ ๑๙๗. พระราชดำรัส ในโอกาสท่ปี ระธานศาลฎกี า นำผพู้ ิพากษาประจำศาล สำนกั งานศาลยตุ ิธรรม เขา้ เฝ้า ฯ ถวายสัตย์ปฏญิ าณก่อนเข้ารบั หน้าที่ ณ ท้องพระโรงศาลาเรงิ วังไกลกงั วล วันศกุ ร์ ที่ ๙ มกราคม ๒๕๕๒ ๑๙๘. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกข่ า้ ราชการพลเรอื น เนอื่ งในวนั ข้าราชการพลเรือน วันพธุ ที่ ๑ เมษายน ๒๕๕๒ ๑๙๙. พระราชดำรัส ในโอกาสท่ีประธานศาลฎีกา นำผู้พพิ ากษาประจำศาล สำนกั งานศาลยุตธิ รรม เข้าเฝา้ ฯ ถวายสตั ย์ปฏญิ าณกอ่ นเขา้ รับหน้าท่ี ณ พระตำหนกั เป่ยี มสุข วงั ไกลกังวล วนั องั อาคาร ท่ี ๓๐ มิถุนายน ๒๕๕๒ ส ถ า บั น2พ ร8ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสด้านการเมืองการปกครอง สารบญั ๒๐๐. พระราชดำรสั ในโอกาสท่ีรัฐมนตรีวา่ การกระทรวงกลาโหม นำตลุ าการ ๓๙๖ ศาลทหารสงู สดุ ตลุ าการศาลทหารกลาง และตลุ าการพระธรรมนญู ศาลทหารชน้ั ต้น เขา้ เฝา้ ฯ ถวายสัตยป์ ฏญิ าณก่อนเขา้ รบั หน้าท่ี ๓๙๙ ณ ท้องพระโรงศาลาเริง วงั ไกลกังวล วันองั คาร ท่ี ๓๐ มิถุนายน ๒๕๕๒ ๔๐๑ ๒๐๑. พระราชดำรสั ในโอกาสท่นี ายกรฐั มนตรี นำรฐั มนตรที ี่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ๔๐๔ แต่งตัง้ ใหม่ เขา้ เฝ้าฯ ถวายสัตยป์ ฏิญาณก่อนเขา้ รบั หนา้ ท่ี ณ หอ้ งประชมุ ชน้ั ๑๔ ๔๐๘ อาคารเฉลมิ พระเกียรติ โรงพยาบาลศิรริ าช วันจนั ทร์ ท่ี ๑๘ มกราคม ๒๕๕๓ ๔๐๙ ๔๑๑ ๒๐๒. พระราชดำรสั ในโอกาสทปี่ ระธานศาลปกครองสงู สดุ นำตลุ าการศาลปกครองสงู สดุ ๔๑๔ และตลุ าการศาลปกครองชน้ั ตน้ ตำแหนง่ ตุลาการศาลปกครองกลาง เข้าเฝ้า ฯ ถวายสัตย์ปฏญิ าณกอ่ นเขา้ รับหนา้ ท่ี ณ ห้องประชุม ชน้ั ๑๔ อาคาร เฉลมิ พระเกียรติ โรงพยาบาลศิริราช วันจนั ทร์ ที่ ๒๕ มกราคม ๒๕๕๓ ๒๐๓. พระราชดำรัส ในโอกาสท่ปี ระธานศาลฎีกา นำผู้พิพากษาประจำศาล สำนกั งาน ศาลยตุ ธิ รรม เขา้ เฝา้ ฯ ถวายสตั ยป์ ฏญิ าณกอ่ นเขา้ รบั หนา้ ที่ ณ หอ้ งประชมุ ชนั้ ๑๔ อาคารเฉลมิ พระเกยี รติ โรงพยาบาลศริ ิราช วันจันทร์ ที่ ๑ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๕๓ ๒๐๔. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่ขา้ ราชการพลเรอื น เน่ืองในวนั ข้าราชการพลเรือน วันพฤหสั บดี ที่ ๑ เมษายน ๒๕๕๓ ๒๐๕. พระราชดำรัส ในโอกาสทป่ี ระธานศาลฎีกา นำผู้พพิ ากษาประจำศาล สำนกั งาน ศาลยตุ ธิ รรม เขา้ เฝา้ ฯ ถวายสตั ยป์ ฏญิ าณกอ่ นเขา้ รบั หนา้ ที่ ณ หอ้ งประชมุ ชน้ั ๑๔ อาคารเฉลมิ พระเกียรติ โรงพยาบาลศิริราช วันจนั ทร์ ที่ ๒๖ เมษายน ๒๕๕๓ ๒๐๖. พระราชดำรสั ในโอกาสทนี่ ายกรฐั มนตรี นำรฐั มนตรซี ง่ึ ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ ฯ แต่งตงั้ ใหม่ เขา้ เฝา้ ฯ ถวายสัตยป์ ฏญิ าณก่อนเข้ารบั หนา้ ท่ี ณ หอ้ งประชมุ ชัน้ ๑๔ อาคารเฉลิมพระเกยี รติ โรงพยาบาลศิริราช วนั จันทร์ ที่ ๗ มิถุนายน ๒๕๕๓ ๒๐๗. พระราชดำรัส ในโอกาสท่ีรัฐมนตรวี ่าการกระทรวงกลาโหม นำตุลาการ ศาลทหารสงู สุด ตลุ าการศาลทหารกลาง และตลุ าการพระธรรมนูญศาลทหาร ชน้ั ตน้ เข้าเฝ้า ฯ ถวายสตั ยป์ ฏิญาณกอ่ นเขา้ รบั หนา้ ท่ี ณ ห้องประชุม ช้ัน ๑๔ อาคารเฉลมิ พระเกียรติ โรงพยาบาลศิรริ าช วันจันทร์ ที่ ๖ กนั ยายน ๒๕๕๓ ส ถ า บั น2พ ร9ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ดา้ นการเมืองการปกครอง สารบญั ๒๐๘. พระราชดำรสั ในการเสดจ็ ออกมหาสมาคม ในงานพระราชพธิ เี ฉลมิ พระชนมพรรษา ๔๑๖ พทุ ธศักราช ๒๕๕๓ ณ พระทน่ี ั่งอมรนิ ทรวนิ ิจฉัย ๔๑๗ วันอาทติ ย์ ที่ ๕ ธนั วาคม ๒๕๕๓ ๔๑๘ ๔๑๙ ๒๐๙. พระราชดำรสั ในโอกาสทป่ี ระธานศาลปกครองสงู สดุ นำตลุ าการศาลปกครองสงู สดุ ๔๒๐ และตุลาการศาลปกครองชัน้ ตน้ ตำแหน่งตลุ าการศาลปกครองกลาง เข้าเฝ้า ฯ ถวายสตั ย์ปฏญิ าณก่อนเขา้ รับหนา้ ที่ ณ หอ้ งประชุม ช้ัน ๑๔ ๔๒๑ อาคารเฉลมิ พระเกียรติ โรงพยาบาลศริ ิราช วันจันทร์ ที่ ๒๐ ธนั วาคม ๒๕๕๓ ๔๒๓ ๒๑๐. พระราชดำรัส ในโอกาสทนี่ ายกรฐั มนตรี นำรัฐมนตรซี ง่ึ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตง้ั เขา้ เฝา้ ฯ ถวายสตั ย์ปฏิญาณก่อนเข้ารับหน้าที่ ณ หอ้ งประชุมชัน้ ๑๔ อาคารเฉลมิ พระเกียรติ โรงพยาบาลศิริราช วนั จนั ทร์ ท่ี ๒๔ มกราคม ๒๕๕๔ ๒๑๑. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกข่ ้าราชพลเรอื น เน่ืองในวนั ขา้ ราชการพลเรอื น วันศุกร์ ที่ ๑ เมษายน ๒๕๕๔ ๒๑๒. พระราชดำรัส ในโอกาสทปี่ ระธานศาลฎีกา นำผพู้ ิพากษาประจำศาลยุติธรรม สำนกั งานศาลยตุ ิธรรม เข้าเฝ้า ฯ ถวายสัตยป์ ฏิญาณกอ่ นเข้ารับหน้าท่ี ณ ห้องประชมุ สมเด็จพระเจา้ พี่นางเธอ เจา้ ฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธวิ าส ราชนครนิ ทร์ ชัน้ ๑๔ อาคารเฉลิมพระเกยี รติ โรงพยาบาลศิริราช วันจนั ทร์ ที่ ๒๐ มถิ ุนายน ๒๕๕๔ ๒๑๓. พระราชดำรสั ในโอกาสที่อัยการสูงสุด นำอัยการจงั หวดั ผชู้ ว่ ย สำนักงานอัยการสงู สุด เข้าเฝ้า ฯ ถวายสตั ย์ปฏิญาณก่อนเขา้ รบั หนา้ ท่ี ณ หอ้ งประชมุ สมเด็จพระเจ้าพนี่ างเธอ เจ้าฟ้ากลั ยาณวิ ฒั นา กรมหลวงนราธิวาส ราชนครนิ ทร์ ชน้ั ๑๔ อาคารเฉลมิ พระเกยี รติ โรงพยาบาลศริ ิราช วนั จันทร์ ที่ ๑๑ กรกฎาคม ๒๕๕๔ ๒๑๔. พระราชดำรสั ในโอกาสท่นี ายกรัฐมนตรี นำคณะรฐั มนตรีเข้าเฝ้า ฯ ถวายสตั ย์ ปฏญิ าณกอ่ นเขา้ รบั หนา้ ท่ี ณ หอ้ งประชมุ สมเดจ็ พระเจา้ พนี่ างเธอ เจา้ ฟา้ กลั ยาณวิ ฒั นา กรมหลวงนราธวิ าสราชนครินทร์ ชั้น ๑๔ อาคารเฉลิมพระเกียรติ โรงพยาบาลศริ ิราช วันพุธ ท่ี ๑๐ สิงหาคม ๒๕๕๔ ส ถ า บั น3พ ร0ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสดา้ นการเมืองการปกครอง สารบญั ๒๑๕. พระราชดำรสั ในโอกาสที่รฐั มนตรวี ่าการกระทรวงกลาโหม นำตลุ าการ ๔๒๕ ศาลทหารสูงสดุ ตลุ าการศาลทหารกลาง และตลุ าการพระธรรมนญู ศาลทหารชน้ั ตน้ เข้าเฝ้า ฯ ถวายสตั ย์ปฏิญาณก่อนเขา้ รับหนา้ ท่ี ณ หอ้ งประชมุ สมเด็จพระเจา้ พน่ี างเธอ เจ้าฟา้ กัลยาณวิ ฒั นา กรมหลวงนราธวิ าสราชนครนิ ทร์ ช้ัน ๑๔ อาคารเฉลิมพระเกยี รติ โรงพยาบาลศิริราช วันจันทร์ ที่ ๑๒ กันยายน ๒๕๕๔ ๒๑๖. พระราชดำรสั ในการเสดจ็ ออกมหาสมาคม ในงานพระราชพธิ เี ฉลมิ พระชนมพรรษา ๔๒๘ พุทธศักราช ๒๕๕๔ ณ พระท่นี ั่งจกั รมี หาปราสาท วันจันทร์ ที่ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ ๒๑๗. พระราชดำรัส ในโอกาสทนี่ ายกรัฐมนตรี นำรัฐมนตรีเข้าเฝ้า ฯ ถวายสัตยป์ ฏญิ าณ ๔๒๙ กอ่ นเข้ารบั หนา้ ที่ ณ ห้องประชมุ สมเดจ็ พระเจา้ พี่นางเธอ เจา้ ฟา้ กัลยาณิวฒั นา กรมหลวงนราธวิ าสราชนครนิ ทร์ ช้ัน ๑๔ อาคารเฉลิมพระเกยี รติ โรงพยาบาลศริ ริ าช วนั จันทร์ ที่ ๒๓ มกราคม ๒๕๕๕ ๒๑๘. พระราชดำรสั ในโอกาสท่ปี ระธานศาลปกครองสูงสุด นำตุลาการ ๔๓๐ ศาลปกครองช้ันตน้ ตำแหนง่ ตลุ าการศาลปกครองกลาง เขา้ เฝ้า ฯ ถวายสัตย์ ปฏิญาณกอ่ นเขา้ รบั หนา้ ที่ ณ ห้องประชุมสมเด็จพระเจา้ พี่นางเธอ เจ้าฟา้ กลั ยาณวิ ัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ช้ัน ๑๔ อาคารเฉลมิ พระเกียรติ โรงพยาบาลศริ ริ าช วนั จนั ทร์ ท่ี ๓๐ มกราคม ๒๕๕๕ ๒๑๙. พระราชดำรัส ในโอกาสท่อี ยั การสูงสุด นำอยั การประจำกอง ๔๓๒ สำนักงานอัยการสงู สดุ เขา้ เฝ้า ฯ ถวายสัตยป์ ฏิญาณก่อนเขา้ รับหนา้ ท่ี ณ หอ้ งประชมุ สมเด็จพระเจ้าพีน่ างเธอ เจา้ ฟา้ กลั ยาณวิ ฒั นา กรมหลวงนราธวิ าส ราชนครนิ ทร์ ชั้น ๑๔ อาคารเฉลมิ พระเกยี รติ โรงพยาบาลศริ ิราช วันจนั ทร์ ที่ ๓๐ มกราคม ๒๕๕๕ ๒๒๐. พระราชดำรสั ในโอกาสทปี่ ระธานศาลฎีกา นำผพู้ ิพากษาประจำ ๔๓๓ ศาลยุติธรรม สำนกั งานศาลยตุ ิธรรม เข้าเฝา้ ฯ ถวายสตั ยป์ ฏิญาณก่อนเข้ารับ หนา้ ที่ ณ หอ้ งประชมุ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจา้ ฟา้ กัลยาณวิ ฒั นา กรมหลวงนราธวิ าสราชนครนิ ทร์ ช้ัน ๑๔ อาคารเฉลมิ พระเกยี รติ โรงพยาบาลศริ ริ าช วันศุกร์ ท่ี ๙ มีนาคม ๒๕๕๕ ส ถ า บั น3พ ร1ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสดา้ นการเมอื งการปกครอง สารบญั ๒๒๑. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกข่ า้ ราชการพลเรอื น ๔๓๕ เน่อื งในวันข้าราชการพลเรอื น วนั อาทติ ย์ ท่ี ๑ เมษายน ๒๕๕๕ ๒๒๒. พระราชดำรัส ในโอกาสท่ีประธานศาลปกครองสูงสดุ นำตุลาการ ๔๓๖ ศาลปกครองสงู สุด เขา้ เฝ้า ฯ ถวายสตั ย์ปฏิญาณกอ่ นเขา้ รับหน้าท่ี ณ หอ้ งประชุม สมเดจ็ พระเจา้ พ่นี างเธอ เจ้าฟา้ กัลยาณิวฒั นา กรมหลวงนราธิวาสราชนครนิ ทร์ ช้ัน ๑๔ อาคารเฉลมิ พระเกียรติ โรงพยาบาลศริ ิราช วันจนั ทร์ ที่ ๒๘ พฤษภาคม ๒๕๕๕ ๒๒๓. พระราชดำรสั ในการเสดจ็ ออกมหาสมาคม ในงานพระราชพธิ เี ฉลมิ พระชนมพรรษา ๔๓๗ พุทธศกั ราช ๒๕๕๕ ณ พระทน่ี ง่ั อนันตสมาคม วันพธุ ท่ี ๕ ธนั วาคม ๒๕๕๕ ๒๒๔. พระราชดำรสั ในโอกาสทปี่ ลัดกระทรวงกลาโหม นำตลุ าการศาลทหารสงู สดุ ๔๓๘ ตลุ าการศาลทหารกลาง และตุลาการพระธรรมนูญศาลทหารชนั้ ต้น เขา้ เฝ้า ฯ ถวายสัตยป์ ฏิญาณกอ่ นเขา้ รับหน้าท่ี ณ ห้องประชมุ สมเด็จพระเจา้ พี่นางเธอ เจ้าฟ้ากลั ยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธวิ าสราชนครินทร์ ช้นั ๑๔ อาคารเฉลมิ พระเกียรติ โรงพยาบาลศริ ิราช วันพุธ ท่ี ๑๒ ธนั วาคม ๒๕๕๕ ๒๒๕. พระราชดำรสั ในโอกาสทอี่ ยั การสงู สุด นำอยั การประจำกอง สำนกั งาน ๔๔๐ อยั การสงู สุด เข้าเฝ้า ฯ ถวายสตั ย์ปฏญิ าณกอ่ นเขา้ รบั หน้าที่ ณ หอ้ งประชุมสมเดจ็ พระเจา้ พนี่ างเธอ เจ้าฟ้ากลั ยาณิวฒั นา กรมหลวงนราธวิ าสราชนครนิ ทร์ ชั้น ๑๔ อาคารเฉลมิ พระเกียรติ โรงพยาบาลศิริราช วันพธุ ท่ี ๑๒ ธันวาคม ๒๕๕๕ ๒๒๖. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่ข้าราชการพลเรอื น ๔๔๑ เน่ืองในวนั ขา้ ราชการพลเรอื น วนั จนั ทร์ ท่ี ๑ เมษายน ๒๕๕๖ ๒๒๗. พระราชดำรสั ในโอกาสทป่ี ระธานศาลฎีกา นำผู้พิพากษาประจำศาลยุติธรรม ๔๔๒ สำนกั งานศาลยุตธิ รรม เขา้ เฝา้ ฯ ถวายสัตยป์ ฏญิ าณกอ่ นเขา้ รับหน้าที่ ณ ห้องประชมุ สมเดจ็ พระเจ้าพน่ี างเธอ เจ้าฟา้ กลั ยาณิวฒั นา กรมหลวงนราธิวาส ราชนครนิ ทร์ ชน้ั ๑๔ อาคารเฉลิมพระเกยี รติ โรงพยาบาลศิรริ าช วนั พธุ ท่ี ๓ เมษายน ๒๕๕๖ ส ถ า บั น3พ ร2ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ดา้ นการเมอื งการปกครอง สารบัญ ๒๒๘. พระราชดำรสั ในการเสดจ็ ออกมหาสมาคม ในงานพระราชพธิ เี ฉลมิ พระชนมพรรษา ๔๔๔ พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ ณ ท้องพระโรง ศาลาราชประชาสมาคม วังไกลกังวล วันพฤหัสบดี ที่ ๕ ธนั วาคม ๒๕๕๖ ๔๔๕ ๔๔๖ ๒๒๙. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่ขา้ ราชการพลเรือน ๔๔๗ เน่ืองในวันขา้ ราชการพลเรอื น วนั อังคาร ท่ี ๑ เมษายน ๒๕๕๗ ๒๓๐. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่ข้าราชการพลเรือน เน่ืองในวันขา้ ราชการพลเรอื น วันพุธ ที่ ๑ เมษายน ๒๕๕๘ ๒๓๑. พระบรมราโชวาท พระราชทานแกข่ า้ ราชการพลเรือน เน่ืองในวันข้าราชการพลเรอื น วันศุกร์ ที่ ๑ เมษายน ๒๕๕๙ ส ถ า บั น3พ ร3ะ ป ก เ ก ล้ า

วนั ท่ี ๕ พฤษภาคม ๒๔๙๓ พระราชพิธบี รมราชาภิเษก

พระปฐมบรมราชโองการ ณ พระท่ีนั่งไพศาลทักษิณ วันศุกร์ที่ ๕ พฤษภาคม ๒๔๙๓ เราจะครองแผน่ ดินโดยธรรม เพ่ือประโยชนส์ ขุ แห่งมหาชนชาวสยาม(๑) (๑) เม่ือพระราชทานพระปฐมบรมราชโอการขณะประทับเหนือพระท่ีน่ังภัทรบิฐ ภายใต้นพปฎลมหา เศวตฉตั รแลว้ ทรงหลั่งทักษิโณทก ต้ังพระราชสัตยาธิษฐาน จะทรงปกครองพระราชอาณาจักรโดยทศพิธราช ธรรมจรยิ า ส ถ า บั น3พ ร5ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชดำรัสพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในวโรกาสเสด็จพระราชดำเนินทรงประกอบรัฐพิธีเปิดประชุมรัฐสภา สมัยประชุมวิสามัญ วันท่ี ๑ มิถุนายน ๒๔๙๓ ณ พระท่ีนั่งอนันตสมาคม สมาชิกวุฒิสภาและสมาชิกสภาผู้แทน ขา้ พเจา้ มคี วามยินดมี ากทไี่ ด้มาประกอบพธิ ีเปดิ ประชุมรัฐสภาสมัยวสิ ามญั ในวันนี ้ นบั แตข่ า้ พเจา้ ไดก้ ลบั มาสปู่ ระเทศไทยในคราวนี้ ขา้ พเจา้ ไดร้ บั การตอ้ นรบั จากทา่ นทง้ั หลาย และ จากประชาชนเป็นอย่างดยี ง่ิ ข้าพเจา้ จงึ ขอแสดงความขอบใจไว้ ณ ทน่ี ้ดี ้วย ท่านท้ังหลายคงจะตระหนักใจอยู่ว่า เหตุการณ์ของโลกกำลังอยู่ในระยะอันจะผันแปรไปสู่ ทางรา้ ยหรอื ทางดี กห็ ามผี ใู้ ดอาจพยากรณไ์ ดไ้ ม่ เทา่ ทป่ี รากฏอยใู่ นเวลานม้ี กี ารขดั แยง้ กนั ในทางลทั ธิ การเมอื ง แมใ้ กลป้ ระเทศเรานเ้ี อง กถ็ งึ กบั ประหตั ประหารกนั ดว้ ยอาวธุ ดว้ ยมคี วามเหน็ แตกแยกกนั สถานการณเ์ ชน่ นยี้ อ่ มจะกอ่ ใหเ้ กดิ ความวติ กอยบู่ า้ งวา่ จะเปน็ การกระทบกระเทอื นถงึ ประเทศไทยเพยี งใด แตข่ า้ พเจ้ามคี วามพอใจท่เี หน็ ประเทศชาติของเรายังสามารถรักษาความสงบสขุ ไว้ไดด้ ี การเศรษฐกิจ ได้ฟ้ืนฟูจนเกือบจะเข้าสู่ปกติ มีการแลกเปล่ียนสินค้าระหว่างประเทศไทย เกือบเท่าระดบั เดมิ เปน็ ต้น สำหรบั การเงนิ เรามรี ายไดพ้ อทจ่ี ะใชจ้ า่ ยในการสาธารณประโยชน์ การฟน้ื ฟเู ศรษฐกจิ และ บรู ณะบา้ นเมอื งในสาขาสำคญั ตา่ ง ๆ ได้ และถา้ ภาวะของบา้ นเมอื งดำเนนิ เชน่ นต้ี อ่ ไปแลว้ ในอนาคตกม็ ี ความมนั่ ใจวา่ จะนำความสขุ มาสอู่ าณาประชาราษฎรไดต้ ามสมควร ตลอดจนประเทศของเราจะมี เสถียรภาพม่นั คง ส ถ า บั น3พ ร6ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสดา้ นการเมอื งการปกครอง สว่ นการครองชพี ของประชาชนนนั้ มเี ครอ่ื งอปุ โภคบรโิ ภคทกุ อยา่ งตามทพี่ งึ ตอ้ งการ ถา้ เปรยี บ กบั ประเทศอน่ื แลว้ เราอยใู่ นฐานะดกี วา่ หลายประเทศ ยงั คงเหลอื อยแู่ ตก่ ารยกมาตรฐานการครองชพี ให้สูงขน้ึ ต่อไป โดยทสี่ ขุ ภาพของขา้ พเจา้ ในเวลานย้ี งั ไมส่ มบรู ณแ์ ละยงั ตอ้ งรบั การรกั ษาพยาบาลจากนายแพทย์ ผเู้ ชยี่ วชาญอยู่ ขา้ พเจา้ จงึ มคี วามจำเปน็ ตอ้ งเดนิ ทางกลบั ไปยงั ประเทศสวสิ ในสองสามวนั ขา้ งหนา้ น้ี และจะไดก้ ลบั มาในเวลาอันสมควร ข้าพเจ้าเช่ือว่าท่านทั้งหลายจะได้มีความต้ังใจในการสร้างความเจริญความก้าวหน้าให้แก่ บา้ นเมอื งและประชาราษฎรโดยตง้ั มน่ั ในสามคั คธี รรมและพรอ้ มใจกนั รว่ มมอื ในการดำเนนิ การของรฐั สภา ใหเ้ ป็นประโยชนแ์ ก่ประเทศชาตอิ ันเปน็ ทีร่ กั ของเราให้วฒั นาถาวรสืบไป บดั น้ี ถงึ เวลาอนั เปน็ อดุ มฤกษแ์ ลว้ ขา้ พเจา้ ขอเปดิ ประชมุ รฐั สภาสมยั วสิ ามญั ตง้ั แตบ่ ดั นเี้ ปน็ ต้นไป และข้าพเจ้าขออวยพรใหท้ า่ นท้งั หลายจงประสบแต่ความสขุ ความเจรญิ โดยท่วั กัน ส ถ า บั น3พ ร7ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชดำรัสพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เน่ืองในวโรกาสเสด็จพระราชดำเนินทรงประกอบรัฐพิธีเปิดประชุมสภาผู้แทนราษฎร สมัยประชุมสามัญประจำปี วันที่ ๒๔ มิถุนายน ๒๔๙๕ ณ พระที่น่ังอนันตสมาคม วนั นเ้ี ปน็ อภลิ กั ขติ มงคลกาลของประชาชนชาวไทย ทส่ี ภาผแู้ ทนราษฎรไดก้ ำหนดเปดิ สมยั ประ ชุมสามัญ พุทธศักราช ๒๔๙๕ อีกสมัยหน่ึง ซึ่งท่านท้ังหลายจะได้มาร่วมปรึกษาหารือช่วยกัน ดำเนินงานของชาติอีกวาระหนึ่ง ข้าพเจ้ารู้สึกยินดีเป็นอันมากท่ีได้มาประกอบพิธีเปิดสมัยประชุมใน โอกาสน้ี ในระหวา่ งทป่ี ดิ สมยั ประชมุ นน้ั ขา้ พเจา้ ไดแ้ ตง่ ตงั้ คณะองคมนตรขี นึ้ เมอ่ื วนั ท่ี ๘ เมษายน ๒๔๙๕ ประกอบด้วยพระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลาภพฤฒิยากร เป็นประธาน ซึ่งข้าพเจ้าหวังอย่างย่ิงว่า องคมนตรคี ณะนี้จะไดช้ ว่ ยเหลือข้าพเจ้าเปน็ ประโยชน์ดใี นราชการแผน่ ดนิ สบื ไป สว่ นการบรหิ ารราชการแผน่ ดนิ นนั้ ปรากฏวา่ ประเทศชาตไิ ทยของเราไดด้ ำเนนิ เจรญิ กา้ วหนา้ ไปด้วยดี สามารถรักษาสถานการณ์ของบ้านเมืองให้คงอยู่ในความสงบเรียบร้อย และได้เตรียมรับ สถานการณ์ท่ีอาจจะบังเกิดขึ้นด้วยความไม่ประมาทตลอดมา ในทางเศรษฐกิจก็ปรากฏว่า อยู่ใน สภาพทมี่ ง่ั คง ประชาราษฎรไดป้ ระกอบสมั มาอาชวี ะเปน็ ผลดี จนยงั ผลใหฐ้ านะการเงนิ ของประเทศดี ขนึ้ เปน็ ลำดบั มาโดยเฉพาะรายไดแ้ ละทนุ สำรองเงนิ ตราของแผน่ ดนิ เพมิ่ มากขนึ้ คา่ นำ้ เงนิ บาทมรี าคาดขี นึ้ เหลา่ นคี้ วรจะยงั ผลใหร้ าคาสนิ คา้ ในทอ้ งตลาดลดลงตามสว่ นไปดว้ ย ในสว่ นการตา่ งประเทศนนั้ กไ็ ด้ เพมิ่ พนู ความสมั พนั ธไมตรกี บั ประเทศทเี่ ปน็ มติ รดยี ง่ิ ขน้ึ และยงั ไดเ้ รม่ิ ผกู ความสมั พนั ธท์ างการทตู กบั ประเทศญ่ีปุ่น และเยอรมันนีตะวันตกอีกด้วย โดยเฉพาะในด้านการศึกษา การสาธารณสุขและการ คมนาคม ได้เร่งรัด จัดการส่งเสริมเป็นพิเศษ ซึ่งหวังได้ว่าจะเป็นผลเพิ่มพูนความสมบูรณ์พูนสุขของ ราษฎรสืบไป ส ถ า บั น3พ ร8ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสดา้ นการเมืองการปกครอง ข้าพเจ้าหวังอย่างยิ่งว่า ท่านท้ังหลายคงจะร่วมใจร่วมแรงกัน เพื่อช่วยกันสร้างประเทศชาติ และครอบครวั อาณาประชาราษฎรของขา้ พเจา้ ใหเ้ จรญิ กา้ วหนา้ มมี าตรฐานความผาสกุ ทวดี ยี ง่ิ ขน้ึ ดว้ ย ดีทัว่ กัน บัดนี้ได้อุดมมงคลฤกษ์แล้ว ข้าพเจ้าขอเปิดการประชุมสภาผู้แทนราษฎรตั้งแต่บัดน้ีและขอ อาราธนาคุณพระศรีรัตนตรัย และส่ิงศักด์ิสิทธิ์ท้ังหลายจงอภิบาลรักษาให้สมาชิกทุกท่านประสบ แตค่ วามสุขความเจริญทว่ั กนั ส ถ า บั น3พ ร9ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชดำรัสพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เน่ืองในวโรกาสเสด็จพระราชดำเนินทรงประกอบรัฐพิธีเปิดประชุมสภาผู้แทนราษฎร สมัยประชุมสามัญประจำปี วันที่ ๒๔ มิถุนายน ๒๔๙๗ ณ พระที่นั่งอนันตสมาคม ท่านสมาชิกสภาผ้แู ทนราษฎร ในอภิลักขิตกาลน้ี ทางสภาผู้แทนราษฎรจะได้มีการเปิดประชุมสมัยสามัญประจำปี ๒๔๙๗ ขา้ พเจา้ มคี วามยนิ ดที ไ่ี ดม้ าประกอบพธิ เี ปดิ ประชมุ นอี้ กี วาระหนง่ึ เพอื่ ทา่ นทงั้ หลายซงึ่ เปน็ ผแู้ ทนปวงชน ชาวไทยทวั่ ราชอาณาจกั รจะไดป้ ระชมุ ปรกึ ษาหารอื กนั เพอื่ ประกอบกรณยี กจิ อนั สำคญั ของประเทศชาติ สบื ไป ในโอกาสน้ี ข้าพเจ้าขอแจ้งให้ท่านท้ังหลายทราบถึงภาวการณ์ซึ่งเห็นว่าจะเป็นประโยชน์ใน การประชุมปรกึ ษาหารือของท่านทงั้ หลายไว้ดว้ ยตามสมควร คอื ๑. การต่างประเทศ รัฐบาลของเราได้พยายามส่งเสริมความสัมพันธไมตรีกับต่างประเทศ เพื่อนบ้านสนิทสนมเป็นอย่างดี โดยอำนวยความช่วยเหลือซึ่งกันและกันเป็นพิเศษ ในส่วนความสัม พันธ์กับสหรัฐอเมริกา ก็ได้ทวีความสนิทสนมใกล้ชิดย่ิงข้ึน ทางสหรัฐอเมริกาได้ให้ความร่วมมือและ ช่วยเหลือแก่ประเทศของเรา ทั้งทางเศรษฐกิจและการป้องกันประเทศมากกว่าที่แล้วมา ซ่ึงจะเป็น ปจั จยั ใหป้ ระเทศของเราสามารถรกั ษาและสง่ เสรมิ สนั ตสิ ขุ ภายในประเทศ และปอ้ งกนั การรกุ รานจาก ภายนอกประเทศ เพื่อจักรักษาไว้ซึ่งเอกราชอธิปไตยของชาติได้สมบูรณ์ขึ้นตามกาลสมัย สำหรับ ประเทศผเู้ ปน็ มติ รอนื่ ๆ โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ จกั รภพแหง่ ประชาชาตบิ รติ ชิ กไ็ ดม้ สี มั พนั ธไมตรตี อ่ กนั ดยี ง่ิ โดยรว่ มกนั ประกอบกรณยี กจิ ภายใตอ้ ดุ มมตขิ ององคก์ ารสหประชาชาติ นอกจากนนั้ รฐั บาลไดป้ ฏบิ ตั ิ ตามมตสิ หประชาชาตอิ พยพทหารจนี คณะชาตอิ อกจากประเทศพมา่ ไปยงั ไตห้ วนั สำเรจ็ ลงดว้ ยความ เรียบร้อย รัฐบาลได้ส่งคณะผู้แทนไปร่วมประชุม ณ นครเจนีวา เพื่อหาทางทำความตกลง ในกรณี เกาหลีและอนิ โดจนี โดยสนั ติวธิ ี และการประชมุ น้ียงั กระทำอยูท่ ี่นครเจนวี านั้น ส ถ า บั น4พ ร0ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ด้านการเมืองการปกครอง อน่ึง เป็นท่ีทราบกันอยู่แล้วว่า สถานการณ์ท่ัวไปของโลกขณะน้ีไม่ได้อยู่ในภาวะปกติ โดย เฉพาะ ในบริเวณรอบประเทศของเรามีการรบกันทั่วไป จนถึงรัฐบาลได้สั่งการป้องกันราชอาณา จกั รอยา่ งเขม้ แขง็ และไดม้ ปี ระกาศสถานการณฉ์ กุ เฉนิ ในจงั หวดั ชายแดนตลอดจนไดจ้ ดั กำลงั ทหารตำรวจ ออกไปเตรียมพร้อมกันอย่างรีบด่วนต่อไป และรัฐบาลได้ยื่นข้อเสนอต่อคณะมนตรีความมั่นคง แห่งสหประชาชาติ ขอให้ส่งคณะกรรมการของสหประชาชาติมาสังเกตการณ์ตามบริเวณพรม แดนตดิ ตอ่ กับอนิ โดจนี เร่อื งนก้ี ำลังอยใู่ นระหวา่ งการพิจารณาขององค์การสหประชาชาติแล้ว ๒. การภายในประเทศ ทางรัฐบาลของเราได้บริหารราชการมาโดยมุ่งท่ีจะให้อาณาประชา ราษฎรไดร้ บั ความผาสกุ เปน็ ความมงุ่ หมายสำคญั ไดเ้ รง่ รดั การบรหิ ารตามหนา้ ทขี่ องกระทรวง ทบวง กรม ให้รวดเร็วและกว้างขวางยิ่งข้ึน อาศัยจัดให้มีการประชุมข้าราชการ เจ้าพนักงานเทศบาล ตลอดจน ราษฎร เพ่ือช่วยกันแสวงหาหลักการบริหารราชการแผ่นดินอันเหมาะสมต่อไป อน่ึงเป็นท่ีน่ายินดีที่ อาศัยความสามัคคีธรรมอันดีตลอดมา ประเทศชาติอันเป็นที่รักย่ิงของเราจึงยังคงอยใู่ นความสงบสนั ตดิ เี สมอมา อาณาประชาราษฎรพงึ ไดร้ บั ความรม่ เยน็ ผาสกุ อยตู่ ามควรแกก่ าลสมยั ๓. การเศรษฐกิจของชาติ เน่ืองจากขยายการศึกษา การสาธารณสุข การคมนาคม ส่ือสาร การใหค้ ำแนะนำในการเกษตร อตุ สาหกรรม และการทำมาหากนิ โดยทว่ั ไป เปน็ ตน้ จงึ ทำใหก้ ารผลติ พชื พนั ธธุ์ ญั ญาหารทวผี ลดยี งิ่ ขนึ้ ในสว่ นดลุ การคา้ ระหวา่ งประเทศ แมจ้ ะมกี ารเสยี เปรยี บอยบู่ า้ งบางเดอื น เน่ืองจากตลาดข้าวในต่างประเทศมีอุปสรรคบางประการ ทำให้ส่งข้าวไปขายต่างประเทศลด จำนวนลงกต็ าม ทางรฐั บาลกไ็ ดป้ รบั ปรงุ แกไ้ ขใหก้ ลบั ดขี น้ึ ตลอดมา มคี วามหวงั วา่ ในอนาคตอนั ใกลน้ ี้ การสง่ ขา้ วไปจำหนา่ ยยงั ตา่ งประเทศจะกลบั สสู่ ถานการณป์ กตติ อ่ ไป ในสว่ นรายไดข้ องรฐั ปรากฏวา่ เป็นไปตามท่ีประมาณไว้ และเม่ือกล่าวถึงฐานะทางเศรษฐกิจของชาติในส่วนรวมแล้ว ทางรัฐบาล พจิ ารณาเหน็ วา่ ยงั อยใู่ นสภาพทมี่ หี วงั จะงอกงามยง่ิ ขน้ึ ตอ่ ไป นอกจากรฐั บาลเหน็ วา่ แมว้ า่ ขา้ วจะเปน็ สนิ คา้ หลกั และเปน็ กระดกู สนั หลงั ของประเทศเรากต็ าม แตใ่ นอนาคตจะยดึ เอาเปน็ สนิ คา้ อยา่ งเดยี ว เป็นมูลฐานการเศรษฐกิจและการเงินของประเทศชาติ ตลอดจนของประชาชนย่อมจะไม่ประสิทธิ์ ประสาทผลให้สมปรารถนาได้ดีพอ จึงได้วางนโยบายเป็นหลักมูลฐานให้ส่งเสริมการผลิตผลของชาติ โดยเพม่ิ การทำพชื ไร่ การเลยี้ งปศสุ ตั วแ์ ละการทำนาเกลอื เปน็ ตน้ ขนึ้ อกี ซง่ึ สงิ่ เหลา่ นใ้ี นตา่ งประเทศ ยังมีความต้องการอยู่มาก นอกจากนี้ยังกำหนดนโยบายในอันที่จะส่งเสริมการอุตสาหกรรมเพื่อให้ สามารถผลิตเครื่องอุปโภคท่ีจำเป็นแก่การครองชีพเล้ียงตนเองได้ โดยไม่ต้องสั่งซื้อสินค้าจากต่าง ประเทศหรอื สง่ั เขา้ มาเทา่ ทจี่ ำเปน็ เพอ่ื รกั ษาเสถยี รภาพการคา้ และการเงนิ ของชาตใิ หม้ นั่ คงสบื ไปดว้ ย ส ถ า บั น4พ ร1ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสด้านการเมืองการปกครอง บดั น้ี ถงึ เวลาอนั เปน็ อดุ มฤกษแ์ ลว้ ขา้ พเจา้ ขอเปดิ การประชมุ สภาผแู้ ทนราษฎรตง้ั แตบ่ ดั นเ้ี ปน็ ตน้ ไป ขอคณุ พระศรรี ตั นตรยั ชว่ ยดลบนั ดาลใหภ้ ารกจิ ทจ่ี ะปฏบิ ตั ใิ นสภาน้ี จงสมั ฤทธผิ ลนำความเจรญิ ร่งุ เรืองมาสปู่ ระเทศชาตแิ ละความร่มเยน็ ผาสกุ มาสปู่ ระชาชนทวยี ง่ิ ขน้ึ ไปโดยทัว่ กัน ส ถ า บั น4พ ร2ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชดำรัส ในพิธีเปิดประชุมรัฐสภา สมัยประชุมสามัญประจำปี ๒๔๙๘ ณ พระท่ีนั่งอนันตสมาคม วันศุกร์ท่ี ๒๔ มิถุนายน ๒๔๙๘ ทา่ นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร บัดน้ีเป็นมงคลวาร ซ่ึงท่านท้ังหลาย ได้มาชุมนุมกันอย่างพร้อมเพรียงเพ่ือเร่ิมการ ปรึกษาหารือ บำเพ็ญกรณียกิจอันสำคัญของชาติ โดยมุ่งหวังประโยชน์สุขแก่ปวงชนชาวไทย ขา้ พเจ้าจึงรสู้ ึกยนิ ดี ทไี่ ดม้ ากระทำพิธนี ี้ ก่อนท่ีจะได้ดำเนินพิธี ข้าพเจ้าใคร่ถือโอกาส แถลงถึงกรณียกิจ และนโยบายของ รฐั บาลของข้าพเจา้ บางประการ กล่าวคอื ในด้านการต่างประเทศ รัฐบาลของข้าพเจ้า มีนโยบายอันแน่วแน่ในการต่อต้านการ รุกรานของฝ่ายคอมมิวนิสต์ และจะดำเนินการตามแนวนโยบายของสหประชาชาติเพื่อรักษา สันติสุขของโลก เชิดชูอุดมคติ ของสหประชาชาติ และยึดม่ันอยู่ในฝ่ายเสรีประชาธิปไตย ท้ังจะส่งเสริมสัมพนั ธไมตรี ใหค้ วามร่วมมอื ชว่ ยเหลือประเทศเพอื่ นบา้ นใกลเ้ คยี งเปน็ อยา่ งดี โดยนัยดังกล่าว เม่ือรัฐบาลได้เข้าร่วมเป็นภาคีในสนธิสัญญาการป้องกันร่วมกันแห่ง เอเซียตะวันออกเฉียงใต้แล้ว รัฐบาลก็ได้เชิญให้ประเทศภาคีส่งผู้แทนมาร่วมปรึกษาหารือกัน ณ กรุงเทพฯ และโดยที่ประเทศภาคีทั้งหลายเล็งเห็นความสำคัญและความจริงใจของประเทศ ไทย จึงได้ตกลงมาร่วมประชุมกันตามท่ีเชิญ การประชุมคณะมนตรีแห่งสนธิสัญญาการป้อง กันร่วมกันแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ จึงได้เริ่มข้ึนในกรุงเทพฯ อันนับว่าเป็นเกียรติย่ิงใหญ่ สำหรับประเทศชาติและปวงชนชาวไทย และแสดงถึงเจตนาอันแน่วแน่ของประเทศภาคีท่ี จะร่วมมืออย่างแท้จริงในการต่อต้านภัยรุกรานทุกประการ กับทั้งจะก่อให้เกิดสันติสุขและ เสถียรภาพของประเทศในภูมิภาคน้ีของโลก และการประชุมเอเชียแอฟริกาท่ีเมืองบันดุง ส ถ า บั น4พ ร3ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ด้านการเมืองการปกครอง ประเทศอินโดนีเซีย ซึ่งประเทศต่าง ๆ ในทวีปเอเชียและแอฟริกา เกือบทุกประเทศได้ส่ง บุคคลช้ันผู้นำไปร่วมประชุมน้ัน รัฐบาลก็ได้ส่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศไป ร่วมประชุมด้วย แม้การประชุมคร้ังนี้จะไม่เกิดผลข้อตกลงเป็นพันธะใด ๆ ระหว่างกันก็ย่อม กอ่ ให้เกิดความเขา้ ใจดรี ะหวา่ งกันขึ้นเปน็ อันมาก นอกจากนี้ รัฐบาลของข้าพเจ้ายังได้มอบหมายให้นายกรัฐมนตรีเดินทางไปเยี่ยมมิตร ประเทศต่าง ๆ รวม ๑๗ ประเทศ ท้ังนี้ ย่อมจะส่งเสริมความสัมพันธไมตรีและสนิทสนมระหว่าง ประเทศและประชาชาติต่าง ๆ ซึ่งจะกระทำให้ความร่วมมอื ระหวา่ งประเทศเปน็ ไปดว้ ยดียงิ่ ขึ้น ส่วนการช่วยเหลือ ประเทศเพื่อนบ้านใกล้เคียงน้ัน รัฐบาลของข้าพเจ้าก็ได้ร่วมมือ อำนวยความสะดวกแก่รัฐบาลพม่า ในการที่รัฐบาลพม่าดำเนินการกวาดล้างกองทหารต่างด้าว ที่เหลืออยู่ในพม่า และร่วมมือกับรัฐบาลสหพันธรัฐมลายู ในการกวาดล้างโจรจีนคอมมิวนิสต์ ในอาณาเขตภาคเหนือของสหพันธรัฐมลายู สำหรับประเทศลาวและกัมพูชา รัฐบาลของ ข้าพเจ้าก็ได้ให้ความช่วยเหลือในทางวิชาการ และในทางเศรษฐกิจบางประการ ซึ่งทั้งนี้ย่อม ก่อใหเ้ กดิ ความสมั พันธ์ อันสนิทสนมแนน่ แฟ้น และมีความเข้าใจระหว่างกนั อยา่ งดียงิ่ สำหรับด้านภายในประเทศน้ัน รัฐบาลของข้าพเจ้ามีนโยบายที่จะเร่งรัดส่งเสริมให้บัง- เกิดผลดีในทางเศรษฐกิจของชาติย่ิงข้ึน และได้พยายามอบรมเร่งรัดให้เจ้าหน้าท่ีฝ่ายปกครอง มีความรู้และสนใจในเร่ืองการอาชีพของราษฎรยิ่งขึ้นเพื่อจะได้บริหารราชการให้เป็นผลไป ตามนโยบายของรัฐบาล และจะได้ดำเนินการทุกวิถีทางในอันท่ีจะก่อให้เกิดผลิตผล ทั้งทาง เกษตรและอตุ สาหกรรมตามความมุ่งหมาย ในส่วนการรักษาความสงบภายในนั้น ก็ได้ค้นคว้าวิจัยหาวิธีป้องกันและปราบปราม อาชญากรรม รวมท้ังการก่อกวนและแทรกซึมของฝ่ายคอมมิวนิสต์ กับได้จัดต้ังกองอาสา รักษาดินแดนขึ้นทุกจังหวัด เพ่ือเตรียมไว้เป็นกำลังช่วยเสริมกำลังท้ังฝ่ายทหารและตำรวจใน เม่ือจำเป็น สำหรับการศึกษาสาธารณสุขและคมนาคม รัฐบาลของข้าพเจ้าก็ได้เร่งรัดส่งเสริมให้ เจริญก้าวหน้ายง่ิ ข้นึ โดยมุง่ หวังท่ีจะกอ่ ให้เกิดความสขุ สมบูรณ์อาณาประชาราษฎรสืบไป ส ถ า บั น4พ ร4ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ดา้ นการเมอื งการปกครอง ในโอกาสอันเป็นอุดมมงคลฤกษ์น้ี ข้าพเจ้าขอเปิดประชุมสภาผู้แทนราษฎรเพื่อท่าน สมาชิกทั้งหลายจะได้เร่ิมดำเนินกิจการต่อไป และขอต้ังสัตยาธิษฐาน อาศัยอำนาจแห่งคุณ พระศรีรัตนตรัยกับส่ิงศักดิ์สิทธ์ิทั้งหลายทั้งปวง ในสากลโลก จงดลบันดาลให้ธุรกิจของ สภานี้ได้ดำเนินไปด้วยดี บังเกิดความเจริญรุ่งเรืองแก่ประเทศชาติและความผาสุกไพบูลย์แก ่ ปวงชนชาวไทยท่วั หนา้ กนั . ส ถ า บั น4พ ร5ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชดำรัส ในพิธีเปิดประชุมรัฐสภา สมัยประชุมสามัญ ประจำปี ๒๔๙๙ ณ พระท่ีน่ังอนันตสมาคม วันอาทิตย์ท่ี ๒๔ มิถุนายน ๒๔๙๙ ทา่ นสมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎร ในโอกาสที่สภาผู้แทนราษฎรเปิดสมัยประชุมสามัญ สำหรับปี ๒๔๙๙ ในวันน้ี นับเป็น มงคลวาร เพราะท่านท้ังหลาย ซ่ึงเป็นผู้แทนของปวงชนชาวไทย ได้มาชุมนุมกันอย่าง พร้อมเพรียง เพ่ือร่วมกันปรึกษาหารือ ช่วยกันบำเพ็ญกรณียกิจของชาติโดยมุ่งมาดที่จะให้ เกดิ ประโยชนส์ ุขแก่ประชาชน ขา้ พเจ้าจงึ มคี วามยนิ ดที ่ไี ด้มาประกอบพธิ นี ี้ การบริหารราชการแผ่นดินในระหว่างปิดสมัยประชุมน้ี รัฐบาลของข้าพเจ้าได้ดำเนิน การด้วยความเรียบร้อย บ้านเมืองอยู่ในความสงบ ประชาชนพลเมืองมีความสันติสุข ตามอัตภาพ ในการบริหารราชการแผ่นดินต่อไป รัฐบาลของข้าพเจ้าจะได้ปฏิบัติตามนโยบาย ท่ีแถลงไว้ตอ่ สภาน้ี และจะไดป้ รับปรุงใหเ้ หมาะสมกบั เหตุการณด์ ียงิ่ ขึ้นดงั ตอ่ ไปน้ ี การป้องกันรักษาเอกราชและอธิปไตยของชาติ จะเพ่ิมพูนกำลังสมรรถภาพและ ประสิทธิภาพของทหารทั้ง ๓ กองทัพ และตำรวจ เพื่อสามารถป้องกันราชอาณาจักรและ รกั ษาความสงบภายใน การต่างประเทศ จะรักษานโยบายในการเพิ่มพูนสัมพันธไมตรี กับนานาประเทศ ดังเดิม และจะร่วมมือกับองค์การสหประชาชาติ รักษาไว้และปฏิบัติตามกฎบัตรสหประชาชาติ กับพันธะระหว่างประเทศ บรรดาท่ีได้มีสนธิสัญญาต่อกัน ท้ังจะพยายามเปิดสัมพันธไมตรี ทางการทูตระหว่างประเทศเพ่ิมยง่ิ ขน้ึ ส ถ า บั น4พ ร6ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ด้านการเมืองการปกครอง การปกครองภายใน จะยึดม่ันในอันท่ีจะรักษา และปฏิบัติตามบทบัญญัติแห่ง รัฐธรรมนูญโดยเคร่งครัด และจะได้เร่งรัดวิธีการปกครองประเทศ ให้เป็นประชาธิปไตย ยิ่งขึ้น โดยจะส่งเสริมการประถมศึกษา เพื่อให้ราษฎรได้เลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ประเภทที่ ๑ เพ่ิมข้ึนแทนประเภทท่ี ๒ กับจะขยายอำนาจการบริหารออกไปสู่ท้องถ่ินให้มาก โดยลำดับ รวมถึงสภาตำบลด้วย เพื่อให้การบริหารราชการใกล้ชิดและปฏิบัติโดยราษฎรมาก ยิ่งขึ้น การวัฒนธรรม จะยึดมั่นในการส่งเสริมศาสนา เพื่อปลูกฝังศีลธรรมแก่ประชาชน โดยเฉพาะพระพุทธศาสนา จะได้ส่งเสริมทั้งการศึกษา การปฏิบัติและการบูรณะปฏิสังขรณ์ ถาวรวัตถุ และจะส่งเสริมเผยแพร่วัฒนธรรมทุกสาขา เพื่อเชิดชูวัฒนธรรมอันดีงามของไทย ท้ังจะได้ค้นคว้าประวัติศาสตร์ โบราณคดี โดยทำการฟ้ืนฟูจังหวัดสุโขทัย จังหวัดพระนคร ศรอี ยุธยาต่อไป การเศรษฐกิจ จะให้เสรีภาพและสมรรถภาพแก่ประชาชนในการประกอบการค้า และจะช่วยเหลือหาตลาดการค้าสำหรับผู้ผลิต ให้มีทางจำหน่ายได้กว้างขวางย่ิงข้ึน กับจะ สง่ เสรมิ การค้าระหวา่ งประเทศ ตามระบบปฏิบัตกิ ารคา้ ท่ัวไปของโลก การเกษตร จะส่งเสริมการเกษตรในการผลิตให้ได้ผลิตผลท่ีดี มีคุณภาพสูง มีปริมาณ มาก และต้นทุนถูก โดยจะช่วยเหลือให้เกษตรกร ใช้พ้ืนที่ในการเกษตรที่เหมาะสม ช่วย สง่ เสรมิ การขยายพนั ธ์ุ การใชเ้ ครอ่ื งมอื ท่นุ แรง การชลประทาน ซึ่งมีความสำคัญย่ิงในการเกษตร จะเร่งรัดการสร้างเขื่อนเจ้า พระยาให้เสร็จสมบูรณ์โดยเร็ว และต่อไป ก็จะได้เร่งรัดการชลประทานในภาคเหนือ ด้วยการ สร้างเหมืองฝาย ภาคใต้ ด้วยการสร้างเข่ือนและอ่างเก็บน้ำ และในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ด้วยวิธีการจัดหาน้ำบาดาลเพมิ่ ขนึ้ จากวธิ สี รา้ งอ่างเกบ็ นำ้ ซ่งึ กระทำอย่แู ลว้ อกี ทางหน่ึง การอุตสาหกรรม จะส่งเสริมการอุตสาหกรรมในประเทศให้มากย่ิงข้ึน โดยช่วยใน ทางลงทุน งดและลดภาษีอากรเคร่ืองจักร และวัสดุอุตสาหกรรม ตลอดถึงการช่วยในการ จำหน่าย ไม่ว่าจะเป็นการลงทุนของคนไทย หรือชาวต่างประเทศ และจะจัดสร้างพลังงาน ไฟฟา้ นำ้ ตก ใหก้ ระแสไฟฟ้าราคาถูก เพ่อื ชว่ ยพลงั านอตุ สาหกรรมอกี สว่ นหนงึ่ ส ถ า บั น4พ ร7ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสดา้ นการเมืองการปกครอง การสหกรณ์ จะเร่งรัดส่งเสริมการจัดสหกรณ์ให้กว้างขวางยิ่งขึ้น โดยเฉพาะสหกรณ ์ ผู้ผลิต และสหกรณ์การค้าสำหรับผู้ผลิตด้วย เพื่อให้ผู้ผลิตสามารถรวมกันเป็นกลุ่มเป็นก้อน ผลติ สนิ ค้าได้ดี และจำหน่ายสะดวก การคลัง จะรักษาค่าของเงินตราไทย ให้มีเสถียรภาพอันเหมาะสมที่จะกระทำให ้ การค้าระหว่างประเทศเป็นไปโดยสะดวก และจะยึดม่ันในหลักการภาษีอากรอันเป็นธรรมแก่ สงั คม การศึกษา จะเร่งรัดส่งเสริมให้ราษฎรมีความรู้วิชาชีพ โดยจะสร้างและขยายมหา วิทยาลัย วิทยาลัยวิชาการศึกษา วิทยาลัยเทคนิค และโรงเรียนอาชีพต่าง ๆ เพิ่มขึ้น เพ่ือให้ ราษฎรแตล่ ะคนมีความร้คู วามสามารถ ประกอบอาชีพในสาขาใดสาขาหนง่ึ ได้ด ี การสาธารณสุข จะได้ขยายโรงพยาบาลที่มีอยู่แล้วทุกจังหวัด และสถานีอนามัย ท่ีมีอยู่แล้วทุกอำเภอ ให้กว้างขวางมีบริการดีขึ้นอีก กับจะปรับปรุงกิจการแพทย์การอนามัย ให้เจริญก้าวหน้าทันสมัย และเหมาะสมแก่ความต้องการของประชาชน และจะขยายโรงเรียน สาธารณสขุ ศาสตร์ และโรงเรยี นเทคนิคการแพทย์ เพ่อื ส่งเสริมการอนามัยใหก้ ้าวหน้าย่ิงข้นึ การคมนาคม จะได้เร่งรัดการสร้างทางให้สามารถติดต่อท่ัวถึงกันได้ทุกจังหวัด อำเภอ และตำบล ท่ัวราชอาณาจักร และติดต่อกับประเทศข้างเคียงในกาลต่อไป รวมท้ัง จะขยายการส่ือสาร โดยเฉพาะการโทรคมนาคมให้ก้าวหน้า เพ่ืออำนวยความสะดวกย่ิงข้ึน สำหรับการขนส่งทางทะเล จะเร่งรัดการปรับปรุงท่าเรือกรุงเทพฯ ให้ทันสมัยยิ่งข้ึน และ กว้างขวางพอแก่การขนส่งสินค้าระหว่างประเทศ และจะขยายท่าอากาศยานดอนเมืองให้ กว้างขวาง และมีบริการที่ดียิ่งขึ้น เพื่อให้เป็นศูนย์การบินพลเรือนระหว่างประเทศ ในภาค เอเชียตะวนั ออกเฉยี งใตต้ อ่ ไป การศาลยุติธรรม จะได้ส่งเสริมกิจการศาลยุติธรรม โดยจะเสนอร่างพระราชบัญญัต ิ เพ่ือให้มีการจัดตั้งศาลแขวงเพิ่มขึ้น และต่อไปจะได้จัดให้มีผู้พิพากษาสมทบโดยประชาชน เลือกต้ัง เป็นการส่งเสริมขบวนการยุติธรรม และช่วยอำนวยความสะดวกแก่ประชาชนในทาง อรรถคด ี ส ถ า บั น4พ ร8ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชาผทู้ รงธรรม : ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ดา้ นการเมืองการปกครอง อนึ่ง ในการท่ีรัฐบาลของข้าพเจ้า ได้สนับสนุนให้มีการพรรคการเมืองเพื่อเป็นการ ส่งเสริมระบอบประชาธิปไตยแล้วนั้น นับเป็นความก้าวหน้าแห่งระบอบประชาธิปไตย อีกข้ันหนึ่ง และเหมาะสมแก่กาลสมัย แต่ข้าพเจ้าใคร่ขอถือโอกาสเตือนไว้สักเล็กน้อย ว่าเมื่อ คนไทยทุกคนมีสิทธิท่ีจะต้ังพรรคการเมืองได้ตามกฎหมายแล้ว ก็ควรท่ีจะใช้วิถีทางของ พรรคการเมืองให้เหมาะสมกับความเป็นอยู่ของประเทศชาติ อย่าได้ดำเนินการพรรคการเมือง ในทางทำลายความสามคั คี ซึง่ จะก่อให้เกดิ ความเสียหายแกป่ ระเทศชาติในส่วนรวมได้ บัดนี้ ได้อุดมมงคลฤกษ์แล้ว ข้าพเจ้าขอถือโอกาสเปิดการประชุมสภาผู้แทนราษฎร ตั้งแต่บัดน้ีเป็นต้นไป ขออำนาจคุณพระรัตนตรัย จงดลบันดาลให้ภารกิจของสภาน้ี สัมฤทธ์ิผล นำความเจริญวัฒนาสถาพรมาสู่ประเทศชาติ และนำความร่มเย็นไพบูลย์มาส่ ู ปวงชนชาวไทยทั้งชาติ และขอให้สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรทุกท่าน ประสบความสุขสวัสด ์ิ พิพฒั นมงคล เจรญิ ด้วยอายุ วรรณะ สขุ ะ พละ และปฏภิ าณโดยทั่วกัน. ส ถ า บั น4พ ร9ะ ป ก เ ก ล้ า

พระราชดำรัส ในโอกาสเสด็จออกทรงผนวช วันท่ี ๑๘ ตุลาคม ๒๔๙๙ ข้าพเจ้ามีความยินดีท่ีพระบรมวงศานุวงศ์ คณะองคมนตรี คณะรัฐมนตรี ตลอดจน คณะทูตานุทูตต่างประเทศ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร และบรรดาข้าราชการท้ังฝ่ายทหารและ พลเรือน ได้มาร่วมชุมนุมกันมาในมหาสมาคมน้ี จึงขอแถลงดำริที่จะบรรพชาอุปสมบทใน พระศาสนาใหท้ ราบ โดยท่ีพระพุทธศาสนาเป็นศาสนาประจำชาติของเรา ทั้งตามความศรัทธาเชื่อม่ันของ ข้าพเจ้าเอง ก็เห็นเป็นศาสนาท่ีดีศาสนาหน่ึง เน่ืองในบรรดาสัจจธรรมคำส่ังสอนอันชอบด้วย เหตุผล จึงเคยคิดอยู่ว่าถ้าโอกาสอำนวย ข้าพเจ้าควรจักได้บวชสักเวลาหนึ่งตามราชประเพณี ซ่ึงจักเป็นทางสนองพระเดชพระคุณพระราชบูรพการีตามคตินิยมด้วย และนับตั้งแต่ข้าพเจ้า ได้ครองราชย์สืบสันตติวงศ์ ต่อจากสมเด็จพระเชษฐาธิราช ก็ล่วงมากว่าสิบปีแล้ว เห็นว่า น่าจะถึงเวลาที่ควรจะทำตามความตั้งใจไว้น้ันแล้วประการหน่ึง อน่ึง การท่ีองค์สมเด็จพระ สังฆราชหายประชวรมาได้ ในคราวประชวรคร้ังหลังน้ี ก่อให้เกิดความปีติยินดีแก่ข้าพเจ้า ยิ่งนัก ได้มาคำนึงว่า ถ้าในการอุปสมบทของข้าพเจ้า ได้มีองค์สมเด็จพระสังฆราชเป็นพระ อุปัชฌาย์แล้ว ก็จักเป็นการแสดงออกซ่ึงความศรัทธาเคารพในพระองค์ท่านของข้าพเจ้าได้ อยา่ งเหมาะสมอกี ประการหนงึ่ จง่ึ ไดต้ กลงใจทจ่ี ะบรรพชาอปุ สมบทในวนั ท่ี ๒๒ เดอื นน ้ี ในส่วนกิจการของบ้านเมืองน้ัน ด้วยความเห็นชอบของสภาผู้แทนราษฎร ข้าพเจ้า ก็ได้แต่งต้ังสมเด็จพระบรมราชินีเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ในระยะเวลาท่ีข้าพเจ้า บวชอยู่นั้นไว้แล้ว ขอให้ทุก ๆ ฝ่ายจงสมัครสมานกัน ช่วยกันรักษาราชการให้ดำเนินไป ดว้ ยดเี ถดิ ส ถ า บั น5พ ร0ะ ป ก เ ก ล้ า