องค์ความรู้ เพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสู่การเป็น smart officer : พืชไร่ ธัญพืช

เทคนคิ การปลกู และดูแลรักษามันสําปะหลงั 1. การเตรียมการกอนปลกู 1.1 การเตรยี มดนิ 1.1.1 ไถดะ โดยผาน 3 ลกึ 20 - 30 เซนติเมตร ตากดนิ ไว 7 - 10 วนั เพ่ือ กําจดั วชั พชื และกลบเศษซากใบ ราก ลําตน และเหงา ลงไปในดิน 1.1.2 หวานปยุ อนิ ทรียอัตราไรล ะ 500 – 1000 กิโลกรมั ทง้ั แปลง 1.1.3 ไถพรวน โดยผาน 7 พรวนยอยดินเพื่อใหดนิ รวนซุย และกลบปยุ อินทรียท ห่ี วานไวลงในดิน ควรไถพรวนหลงั ฝนตกแลว 2 -3 วนั เพือ่ เก็บความชนื้ ไวใ นดนิ ใหมันสําปะหลังเจริญเตบิ โตได 1.1.4 ไถยกรอ งปลูก ความสงู สันรอง 30 - 40 เซนติเมตร ระยะระหวา ง รอ ง 100 - 120 เซนตเิ มตร เพื่อระบายน้ํา สะดวกในการกําจัดวัชพชื และเกบ็ เก่ยี ว ใน บางพืน้ ท่ี ไมม นี ํา้ ทวมขังอาจไมต อ งยกรอ ง 1.2 การเตรียมพนั ธุ 1.2.1 ตนพันธคุ วรสด ใหม ไมบ อบชํา้ และปราศจากโรคและแมลง โดยเฉพาะเพลย้ี แปงสชี มพู ควรใชจากแหลงทเ่ี ช่อื ถือได 1.2.2 คดั เลือกพันธทุ ี่เหมาะสมกับพืน้ ทสี่ ภาพดินและปรมิ าณน้ําฝน จากแหลง ผลติ ท่เี ชอื่ ถือได ทอนพันธุมอี ายุ 8 - 12 เดอื น ใหม สด ตดั ไวไมเ กนิ 15 - 20 วัน ไมบ อบชํ้า ปราศจากโรคและแมลงศตั รพู ืช 1.2.3 การตัดทอนพนั ธุ ยาวประมาณ 20 - 25 เซนตเิ มตร มีจํานวนไม นอ ยกวา 5 ตา 1.2.4 การแชท อ นพนั ธุ ดว ยสารเคมเี พอ่ื ปอ งกนั เพลย้ี แปง นาน 5 – 10 นาที 2. การปลกู 2.1 วธิ ีปลูก 2.1.1 ปลกู แบบปก ทอนพันธตุ ดั ตรง ปก ลกึ 10 – 15 เซนติเมตร 2.1.2 ฤดูปลกู ตนฤดฝู น เดอื นเมษายน – มถิ นุ ายน ปลายฤดฝู น เดือน กนั ยายน – พฤศจิกายน 2.2.3 ระยะปลกู เลือกระยะปลูกใหเหมาะสมกับพนั ธแุ ละสภาพพ้นื ที่ ในสภาพดนิ อุดมสมบรู ณดี ใชระยะปลกู ทกี่ วา งกวาดนิ ทม่ี คี วามอดุ มสมบรู ณตํา่ หากใช เคร่ืองจักรกล จะตอ งขยายระยะปลกู ระยะปลูกที่แนะนาํ ดงั น้ี 1) ระยะปลูก 100 X 100 เซนติเมตร 2) ระยะปลกู 100 X 120 เซนติเมตร 3) ระยะปลูก 80 X 120 เซนตเิ มตร 2.3 จํานวนตนตอ ไร 1,600 – 2,400 ตนตอ ไร 94

3. การดแู ลรักษา 3.1 การใสปยุ 3.1.1 ใชปุยเคมีที่มีอัตราสว น N:P:K 2:1:2 ในทางปฏิบตั แิ นะนําใหใช ปยุ สูตร 15-15-15 หรือ 13-13-21 หรือ 15-7-18 หรือใชสูตร 16-8-16 อัตรา 50-100 กิโลกรัม/ไร และเติมปุยเดย่ี ว 0-0-60 ปรมิ าณ 8 กโิ ลกรัมตอไร 3.1.2 ใสเ พยี งครัง้ เดยี วเม่ือมนั สาํ ปะหลงั อายุ 1 - 2 เดอื นในขณะทีด่ นิ มีความช้ืนเพยี งพอ โดยขุดหลมุ ใส 2 ขางตน ระยะพมุ ใบแลว กลบดิน 4. ศัตรูพชื ท่ีสําคัญ : 4.1 โรคทีส่ ําคัญ 4.1.1โรคใบไหม (Cassava bacterial blight : CBB) เกิดจากเชื้อแบคทีเรยี ระบาดมากในชว งฝนตกชุก มีอาการใบเหี่ยวคลายน้าํ รอนลวก ยางไหล ยอดเหีย่ ว และ แหงตาย เปน โรคสาํ คญั ทรี่ ะบาดในตางประเทศมากอ น เรม่ิ พบบางในประเทศไทย ซึ่งจะ ตอ งระมดั ระวังไมใ หมกี ารระบาดไปในวงกวา ง หากพบใหเ ก็บสว นท่เี ปนออกทาํ ลายนอก แปลงปลูก 4.2 แมลงทส่ี ําคัญ 4.2.1เพล้ียแปงสีชมพู (Pink mealybug : Phenacoccus manihoti) เปนแมลงศัตรูที่สําคัญที่สุดในประเทศไทย ตองดูแลและเฝาระวังอยางใกลชิดตลอดฤดู ปลูกมนั สาํ ปะหลงั ดวยการแชทอนพันธุก อนปลกู หมน่ั สํารวจแปลง หากพบตองรบี กาํ จดั และปลอยแมลงศัตรูธรรมชาติ ไดแกแ มลงชา งปกใสและแตนเบียน 4.2.2ไรแดง ทาํ ความเสยี หายจากการดดู กนิ นา้ํ เลยี้ งตามใตใ บทาํ ใหใ บเหลอื ง ซดี เปน รอยขดี มวนงอและรว ง มักจะระบาดในฤดแู ลง หรอื งฝนทงิ้ ชว งนาน อาการจะทเุ ลา ลงเม่อื ฝนตกและจะมีตวั หํา้ ศัตรธู รรมชาติไดแก ดว งเตา คอยควบคุมปรมิ าณ 4.3 วัชพืช วชั พชื เปน ปจ จยั ทม่ี ผี ลตอ ผลผลติ มนั สาํ ปะหลงั มาก เนอื่ งจากในชว ง 4 เดอื นแรก มนั สําปะหลังจะโตชา กวา วัชพืช 95

ดังนั้นหากกําจัดวัชพืชไมทันอาจทําใหผลผลิต ลดลงถึงรอยละ 40 วัชพืชในมันสําปะหลังใน ทง้ั ใบแคบและใบกวา ง เชน หญาขจรจบ หญา ตนี กา หญาตีนนก หญา ตนี ตดิ หญานกสชี มพู ผกั บุงยาง สาบแรงสาบกา ผกั เบี้ยหิน ผกั โขม หิน ผกั เบ้ยี ใหญ ผักปราบ ถว่ั ลสิ งนา เปน ตน การกําจดั ควรกําจัดหลงั ปลูก 1 เดอื นเปน ตน ไป จํานวนคร้ังขึ้นอยูกับปริมาณวัชพืชและ การเจรญิ เติบโตของมันสําปะหลัง เมื่อทรงพมุ มนั สาํ ปะหลงั คลมุ แปลง ปรมิ าณวชั พชื จะลดลง อาจมกี ารกําจัดอกี 1 คร้ัง วธิ กี ารกําจดั อาจใช แรงงานคนควบคูกบั สารเคมีและเคร่อื งจักรกล ขนาดเลก็ การใชส ารเคมคี วรใชอ ยา งระมดั ระวงั ตามคาํ แนะนาํ การใช 5. การปฏิบัติกอนและหลังการเก็บเก่ยี ว 5.1 ระยะเก็บเกย่ี วท่ีเหมาะสม มันสําปะหลังเปนพืชที่ไมจํากัด อายกุ ารเก็บเกีย่ ว แตค วรเก็บเกยี่ วเมื่ออายุ ครบ 8 เดอื นขน้ึ ไป อายเุ ก็บเกี่ยวทีเ่ หมาะ สมคอื 12 เดอื น ไมค วรเก็บเก่ียวในชวงทมี่ ี ฝนชุกเพราะจะทาํ ใหมีเปอรเซ็นตแปงตาํ่ หาก ไมสามารถเก็บเก่ียวไดสามารถทิ้งไวในดินถึง 18 เดือน หากท้ิงไวน านกวา นนั้ ปรมิ าณเสนใย จะมากเกนิ ไป โรงงานอาจปฏเิ สธการรบั ซ้ือ 5.2 วธิ กี ารเก็บเก่ยี ว 5.2.1 แรงงานคน 1) ใชมีดตดั ตนเหนอื ระดับ พ้ืนดินประมาณ 30 เซนตเิ มตร 2) ถอน ใชจอบขดุ หรือ เคร่อื งมอื ขุดหวั มนั สําปะหลงั 3) สลดั ดนิ ทต่ี ดิ มากบั หวั ออกและตดั แยกสว นหวั มนั สาํ ปะหลงั ออกจาก ตนหรอื เหงา 5.2.2 เครอ่ื งจกั รกล 1) ใชมีดตดั ตน เหนือระดบั พน้ื ดนิ ประมาณ 30 เซนติเมตร 2) ใชร ถแทรกเตอรท ม่ี อี ุปกรณขุดพว งทา ยขดุ หวั มันสาํ ปะหลงั 3) ใชแรงงานคนสลัดดินท่ีติดมากับหัวออกและตัดแยกสวนหัวมัน 96

สําปะหลงั ออกจากตนหรอื เหงา หลังเก็บเกย่ี วผลผลติ (หัวสด) ควรรีบสงจําหนายทันทไี มค วรท้ิงไว เพราะ หวั มันสาํ ปะหลงั จะเนา เสียหาย การสงจาํ หนา ยไมค วรมสี ว นของลาํ ตน เหงา และดนิ ติด ปนไปดวย อาจทาํ ใหโ รงงานแปรรูปตดั ราคาผลผลติ ได 6. การเก็บรักษา ผลผลติ หวั สดไมสามารถเกบ็ รกั ษาได ตองนาํ สง โรงงานแปรรปู ทนั ที ในทน่ี ี้ จะหมายถงึ การเก็บรกั ษากิง่ พันธุเพ่ือใชปลกู ตอ ในฤดูกาลตอไป สวนทใ่ี ชข ยายพันธขุ องมันสาํ ปะหลัง คอื สว นของลาํ ตน การเก็บรกั ษาตนพนั ธุ มรี ะยะเวลาจาํ กดั เนอ่ื งจากความสมบูรณ ความแข็งแรง และความงอกจะลดลงตาม ลําดับ ปจ จยั ทมี่ ผี ลตอระยะเวลาในการเกบ็ รกั ษาตน พนั ธมุ ดี งั น้ี 6.1 พันธุ ตนพันธุมันสําปะหลังในแตละพันธุสามารถเก็บไดนานตางกัน เชน พันธุระยอง90 เก็บไวไดไมเกิน 15 วัน พันธุระยอง60 ระยอง5 และเกษตรศาสตร50 เก็บไวไ ด 30 วัน 6.2 ฤดู ในฤดฝู นสภาพอากาศมคี วามชน้ื สงู สามารถเกบ็ รกั ษาตน พนั ธไุ ดย าวนาน กวาในฤดแู ลง 6.3 สภาพการเก็บ - ในฤดฝู น เก็บไวในสภาพกลางแจง หรอื ในทรี่ มมผี ลไมแตกตา งกัน - ในฤดูแลง เก็บในทรี่ ม จะเกบ็ ไวไ ดนานกวาเก็บในสภาพกลางแจง 6.4 วธิ กี ารเก็บ ควรเกบ็ กองรวมวางตัง้ บนพนื้ ดินทม่ี กี ารพรวนดนิ ใหส วนโคน ของทกุ ๆ ตน สัมผัสพน้ื ดนิ แลว พรวนดินกลบรอบๆ กอง ถา เปน ฤดแู ลงตอ งมีการรดนาํ้ ชวยจะทําใหสามารถเก็บไวไ ดน านข้นึ วธิ กี ารเก็บรักษาตนพันธุมันสาํ ปะหลังไวทาํ พันธุ ทด่ี ีทสี่ ดุ คือ การทาํ แปลงขยายพนั ธไุ วเ ฉพาะ กลาวคือจะไมเ ก็บเกีย่ วมนั สาํ ปะหลังหมด ทัง้ แปลงแตจ ะเหลือไวส วนหน่งึ โดยเก็บไวในอตั ราแปลงพนั ธุ : แปลงทจี่ ะปลกู ใหมใน สดั สว นประมาณ 1 : 10 97

ขอมลู สภาพแวดลอ มที่เหมาะสมตอ การเจริญเตบิ โตของมันสาํ ปะหลัง 98 สภาพแวดลอ ม ความเหมาะสม ขอจํากัด 1. สภาพภูมิอากาศ - มันสาํ ปะหลงั ปรบั ตวั เขากบั สภาพภมู อิ ากาศท่ลี ะติจูดระหวา ง 30 - อุณหภมู ิ เหนอื และ30 ใต เปนพืชทีจ่ ดั วาปรับตวั กวา งทงั้ อณุ หภมู ิ ชว งแสง - ความยาวของชว งแสงทพ่ี ืช ตอ งการ ปริมาณแสง และปรมิ าณนํา้ ฝน ปลูกไดในพน้ื ทีท่ ี่ปลกู พืชอ่ืนไมไ ดผล - ความเขม ของชวงแสง เชน ในพน้ื ท่ที ีม่ คี วามอดุ มสมบูรณตํ่า พน้ื ที่ทม่ี ีฝนตกนอ ยกวา 600 - ปรมิ าณคารบอนไดออกไซด มม. ในเขตแหง แลง หรือในพน้ื ท่ที ม่ี ีฝนตกมากกวา 1500 มม. ในเขต รอ นช้นื - อุณหภมู ิมีผลตอการงอก ขนาดของใบ การฟอรมใบ การฟอรม - อุณหภูมติ ่ํากวา 16 องศา ทําใหการงอกชา ลง อตั ราการสรางใบชา ลง การ รากสะสมอาหาร และการเจริญเติบโตของพืช พฤตกิ รรมของมนั สะสมอาหารชาลง อณุ หภูมิสงู กวา 37 องศามันสําปะหลงั จะหยดุ การเจรญิ สําปะหลงั ภายใตอุณหภูมิหลาย ๆ ชว ง โดยทวั่ ไปการเจริญเติบโต เติบโตอุณหภมู ิสูงจะทําใหใบมอี ายุสั้นลง เหลอื ประมาณ 120 วนั ของมันสาํ ปะหลงั จะเจรญิ เตบิ โตไดด ีในชว ง 25-29 องศาเซลเซยี ส ที่ อณุ หภูมิ 15-24 องศา การมชี วี ติ ของใบจะอยูไดนาน 200 วนั - ตองมชี ว งแสงวันละ 10 – 12 ช่วั โมง - ตอ งการแสงแดดมาก - 49-68 µ l/l 2. สภาพพนื้ ท่ี - ไมเ กนิ 2000 เมตร ในพ้นื ทท่ี ลี่ าดชนั สงู จะทาํ ใหด นิ ถูกชะลา งสูงมาก ความสูงจากระดับนาํ้ ทะเล - ปลูกไดใ นทกุ สภาพพื้นท่ี ดินทม่ี ีสภาพนํา้ ขงั ทาํ ใหหัวเนา เสีย ความลาดเอียงของพ้ืนที่ - ดินทราย ดนิ รวนปนทราย ดนิ รวน - 30 – 40 เซนติเมตร 3. สภาพดนิ - 4.5 - 7 ลักษณะเนื้อดิน - 0.5 – 1 mmhos/cm ความลึกของหนาดิน -1–4% ความเปนกรดเปนดา ง ความเค็มของดิน ปริมาณอินทรยี วัตถุ

ขอมลู สภาพแวดลอมท่ีเหมาะสมตอ การเจริญเติบโตของมนั สําปะหลัง (ตอ ) สภาพแวดลอ ม ความเหมาะสม ขอจํากัด 4. ความตอ งการธาตุอาหารพชื - ปรมิ าณ N 8 กก./ไร ปรมิ าณ P2O5 4 กก./ไร และ-K2O 8 กก./ไร ปรมิ าณธาตุอาหารทตี่ อ งการ - ไมค วรนอ ยกวา 800 มม.หากนอ ยกวานน้ั มนั สําปะหลังจะชะงกั การขาดนํ้าในชวงมันสาํ ปะหลงั อายุ 1 – 5 เดือนกวา 2 เดือนมผี ลใหผ ลผลติ 5. สภาพน้ํา การเจริญเตบิ โต ลดลงรอยละ 32 - 60 ปรมิ าณนาํ้ ท่ีตองการตลอดฤดปู ลกู 99

แนวทางการเพิม่ ประสิทธิภาพการผลิต และแหลงสบื คน ขอมูลเพ่ิมเตมิ แนวทางการเพ่ิมประสิทธิภาพการผลติ การเตรียมพันธุดี 1. ใชท อ นพนั ธอุ ายุ 8 – 12 เดือน สดและใหมปราศจากโรคและแมลง 2. ทดสอบพันธุท ่ีเหมาะสมกบั พืน้ ท่ขี องตนเอง การปรับปรงุ บาํ รงุ ดิน 1. พนื้ ทที่ ม่ี ปี ญ หาดนิ ดาน ทาํ ใหน าํ้ ทว มขงั ในฤดฝู น ซง่ึ จะสง ผลใหห วั มนั สาํ ปะหลงั เนา เสยี หาย ดงั นนั้ การไถระเบดิ ดนิ ดานจะทาํ ใหด นิ มกี ารระบายนาํ้ ดขี นึ้ ความชน้ื จากใตด นิ จะระเหยจากใตด ินขน้ึ มาทาํ ใหม ันสําปะหลังทนทานไดด ีข้ึนในฤดแู ลง จากการทดสอบพบ วาผลผลิตเพ่ิมข้ึนไดรอ ยละ 16 – 20 2. ควรไถตากดนิ ไวอ ยา งนอย 14 วนั เพ่ือฆา เพลี้ยแปงและกําจัดวชั พชื ไดบ างสว น 3. ควรใชปุยอินทรีย (ปุยคอก ปุยพืชสด หรือปุยหมัก)รวมกับปุยเคมี สูตร 15-7-18 หรือ 13-13-21 หรอื 15-15-15 อตั รา 50 กิโลกรมั /ไร การกําจดั วัชพชื วชั พืชอาจทาํ ใหผ ลผลิตลดลงไดถึงรอยละ 40 ควรตองมกี ารกําจัดใหท นั เวลา ควรเก็บเกย่ี วในชวงอายุ 10-12 เดือน ควรแชทอ นพนั ธุ ดว ยสารเคมกี อ นปลกู 5 – 10 นาที สารเคมีแชทอนพันธุ 1. ไทอะมีโทรแซม 25 % WG อัตรา 4 กรัม ตอ น้ํา 20 ลติ ร 2. อมิ ดิ าโคลพริด 70% WG อัตรา 4 กรมั ตอ น้ํา 20 ลติ ร 3. ไดโนทฟี ูแรน 10 % WT อัตรา 40 กรัมตอ นํา้ 20 ลติ ร 4. คลอไทอะดดี นิ 16% SG อตั รา 30 กรัมตอนํา้ 20 ลติ ร 5. อิมดิ าโคลพริด 60 % FS อตั รา 5 ซีซี ตอนาํ้ 20 การปลูก 6. ไทอะมโี ทรแซม 35 % WS อตั รา 3 ซซี ี ตอนาํ้ 20 ลติ ร ควรตรวจแปลงอยา งสมํา่ เสมอ เพื่อควบคุมแมลงศตั รธู รรมชาติใหค วบคุมแมลงศัตรพู ชื เชน การระบาดของเพล้ียแปง สชี มพู การจัดการอ่ืน ๆ การจัดการระบบนํ้า อาจใชร ะบบน้าํ หยดหรือ สปรงิ เกอร จะทําใหผ ลผลิตมนั สําปะหลงั เพิ่มขึน้ ถึงรอยละ 50 – 100 แตขอจํากัดคอื ตองมแี หลงน้ําตน ทุน และการลงทนุ ในปแรกสูงมาก การใสปยุ ตามคา วเิ คราะหด ิน เพื่อลดตนทนุ การใชป ยุ เคมี 100

แหลงสืบคนขอมลู เพ่ิมเตมิ กรมวิชาการเกษตร. 2544. เกษตรดที ่ีเหมาะสมสําหรบั มนั สําปะหลงั . เกษตรดีที่ เหมาะสม ลาํ ดบั ท่ี 13 ISBN 974-436-115-8 กรมวชิ าการเกษตร 2547 เอกสารวชิ าการมันสาํ ปะหลงั . เอกสารวชิ าการ ลําดบั ที่ 7/2547 ISBN 974-436-359-2 กรมวชิ าการเกษตร 2553 คาํ แนะนําการใชป ยุ กบั พืชเศรษฐกิจ. เอกสารวชิ าการลําดบั ที่ 001/2553 ISBN 978-974-436-749-5 กรมสง เสริมการเกษตร 2551 คมู ือนกั วชิ าการสงเสรมิ การเกษตรเกษตร มันสําปะหลงั . ISBN 978-974-9562-60-4 กรมสงเสรมิ การเกษตร 2554. เอกสารวิชาการ เร่อื ง การจดั การเพลีย้ แปงมนั สําปะหลงั . กรมสงเสริมการเกษตร 2554 เอกสารวิชาการ การลดตน ทุนการผลติ มันสาํ ปะหลัง. กองสงเสรมิ วิศวกรรมเกษตร กรมสง เสริมการเกษตร การเตรียมดนิ และการใหน้ําใน การพฒั นาการผลติ มนั สาํ ปะหลงั . ภายใตโครงการจัดระบบพเิ ศษเฉพาะพ้นื ท่ี ปลูกมันสาํ ปะหลงั กรมสง เสรมิ การเกษตร 2555 เอกสารวิชาการ ศัตรูธรรมชาติท่ีสาํ คญั . ISBN : 978-974- 403-870-5 101

ฝา ย การเตรียมการ 30 วัน ขั้นตอนการปลกู และการดแู ลรกั ษาฝาย 110 วัน 160 วนั 40 วนั 70 วนั 80 วัน 100 วนั การเตรียมดนิ การปลูก การใสป ุย การกําจดั วัชพืช การเก็บเกย่ี ว 1. ไถดะ 1 ครง้ั ลากดิน 1. วธิ กี าร หยอดหลุม ใสสตู ร 15-15- ทํา 2-4 ครง้ั โดยใชแ รงงาน - เก็บปุยคร้งั แรกเม่ือฝา ยอายุ 110 1-2 สปั ดาห 2. ระยะปลกู ระหวา งแถว x 15 หรอื 12-24-12 ครงั้ แรกหลังจากปลกู 3 สปั ดาห วัน หรอื สมอฝายชุดแรกแตกปุยเต็มท่ี 2. หวา นปุย อนิ ทรยี ท ยี่ อย ระหวางหลมุ 100-125 x 50 อตั รา 50 กก./ไร ครง้ั ที่ 2. อายุ 40-60 วัน จนถงึ 160 วนั สลายแลว 500-1,000 กก./ไร ซม. หรอื 50-80 x 25 ซม. เมอื่ อายุ 4 สปั ดาห คร้งั ท่ี 3 อายุ 60 – 70 วัน กอนฝายแตก - ควรเก็บชว งเวลาทแ่ี ดดออก ไมม ี 3. ไถพรวน 1 ครั้ง 3. อัตรา 3-5 เมลด็ /หลุม สมอ หลังจากนน้ั หากมวี ัชพชื มากจึงกาํ จัด น้าํ คา งเกาะ เพราะจะทาํ ใหป ุยฝาย 4. . รองกน หลมุ สตู ร 21-0-0 อกี คร้ัง สกปรก หรอื 46-0-0 อตั รา 30 -40 การเตรียมพนั ธุ กก/ไร พรอ มหยอดเมล็ด การปฏบิ ัตหิ ลงั การเก็บเกีย่ ว 1. ใชเ มลด็ พันธุด ี ความงอก 1. หีบฝา ยและการอดั เบล (Ginning and Bailing) นาํ ปยุ ฝา ย ไมตาํ่ กวา 80 % ศตั รูทีส่ าํ คัญและการปอ งกนั กําจดั ทงั้ หมดมาหบี ดวยเครื่องจกั รเพ่อื แยกเอาเมล็ดฝายและเสนใย 2.คลกุ เมลด็ พนั ธุด วยสาร โรค โรคเนา คอดิน โรคเหีย่ ว โรคใบไหม ใบจุดเหลี่ยม กา นดําหรอื หรอื ปุยฝา ยออกจากกนั และนําสว นของเสนใยอดั เบล สง ขาย เคมี ตามคําแนะนาํ สมอเนา แมลงศตั รู เพลี้ยจักจ่ันฝา ย เพล้ียฝา ยออน แมลงหวข่ี าว พอคาฝา ย และโรงงานปนดา ย 3. อตั ราเมล็ด 1 กก./ไร หนอนเจาะสมอฝาย การปองกนั กําจัดใชส ารเคมตี ามคําแนะนํา 2. เมลด็ แยกนาํ ไปทาํ น้าํ มันพชื 3. นาํ เมล็ดพันธเุ กบ็ เปน เมล็ดพันธุ

เทคนิคการปลกู และดูแลรักษาฝาย 1. การเตรียมการกอนปลกู 1.1 การเตรียมดิน 1.1.1 ไถดะ ดวยไถผาน 3 หรอื ไถผาน 4 ลึกประมาณ 20 - 30 เซนตเิ มตร ตากดนิ ไว 2 - 3 สปั ดาห เพือ่ กําจดั วัชพืช โรค แมลง และสตั วศตั รูพืช 1.1.2 หวา นปยุ อินทรียท ่ียอยสลายแลว อตั รา 500 – 1000 กโิ ลกรัมตอ ไร 1.1.3 ไถพรวน ดว ยไถผาน 7 เพ่อื ยอยดินใหร ว นซุย เก็บความชน้ื ปรับระดบั ดิน และกลบปุย อนิ ทรยี ท ่ีหวาน 1.2 การเตรียมพนั ธุ 1.2.1 ใชฝ า ยพนั ธุดี มคี วามงอกไมต าํ่ กวา 80% จากแหลงผลติ ทเ่ี ชือ่ ถือได ใหผ ลผลิตสูง ปรบั ตวั ไดด กี บั สภาพแวดลอม เชน พันธนุ ครสวรรค1 ศรสี ําโรง2 ศรสี ําโรง60 1.2.2 คลกุ เมลด็ พนั ธุด วยสารเคมตี ามคําแนะกอนปลกู 2. การปลูก 2.1 วธิ ีปลูก 2.1.1 ใชแ รงงานคน หยอดหลุมละ 3 - 5 เมล็ด กลบดนิ หนาประมาณ 3 - 5 เซนตเิ มตรขน้ึ ความช้ืนของดนิ - ปลูกเปนพชื แรก ระหวา งเดือนมถิ ุนายน - กรกฎาคม ระยะ ระหวางแถว 125 - 150 เซนติเมตร ระหวางหลุม 50 เซนติเมตร - ปลกู เปนพืชท่สี อง ปลายเดอื นกรกฎาคม - กลางสิงหาคม ระยะ ระหวางแถว 50 - 80 เซนติเมตร ระหวางหลมุ 25 เซนตเิ มตร 103

2.1.2 อายุ 3 สัปดาห ถอนแยกใหเหลือ 2 ตน ตอ หลุม อายุ 4 สปั ดาห ถอนแยกใหเ หลอื 1 ตนตอหลุม 2.1.3 ถาไมมีปญ หาการทาํ ลายของโรคใบหงิก อายุ 3 สัปดาห ถอนแยก ใหเ หลอื 1 ตน ตอหลมุ 3. การดูแลรกั ษา 3.1 การใสป ยุ แบง ใส 2 ครั้งๆ ละครึ่งอตั รา คร้ังแรกรองกนหลุมพรอ มปลกู คร้งั ท่ีสองเมื่อฝายอายปุ ระมาณ 4 สัปดาห โรยขางแถว แลว พรวนดนิ กลบ ขณะใสดนิ ตอ ง มคี วามชื้น 3.1.1 ดินเหนียวสีดาํ เปนดนิ ท่ีมโี พแทสเซยี มพอเพียงตอ การเจรญิ เตบิ โต ของฝา ย ถา มีฟอสฟอรัสท่เี ปนประโยชนไ มต่าํ กวา 10 สวนในลานสวน ใสปุยสูตร 21-0-0 อัตรา 30 กิโลกรมั ตอ ไร หรอื สตู ร 46-0-0 อตั รา 13 กิโลกรัมตอไร แตถา มีฟอสฟอรัสท่ี เปน ประโยชนต่ํากวา10 สวนในลา นสว น ใสปุยสูตร 20-20-0 อัตรา 30 กโิ ลกรัมตอไร 3.1.2 ดินเหนยี วสีแดง ใสปยุ สูตร 12-24-12 อตั รา 50 กิโลกรัมตอ ไร หรอื สูตร 16-16-8 อตั รา 70 กโิ ลกรัมตอ ไร 3.1.3 ดนิ ทรายหรอื ดินรวนทราย ใสปยุ สูตร สูตร 20-10-10 อัตรา 60 กิโลกรมั ตอไรหรอื สตู ร 15-15-15 อตั รา 70 กโิ ลกรมั ตอไร 3.1.4 ดนิ รว นเหนยี วสนี า้ํ ตาล ถา มีโพแทสเซยี มมากกวา 40 สว นในลาน สวน ใสปยุ สูตร 20-20-0 อตั รา 30 กิโลกรมั ตอไร แตถ า มโี พแทสเซยี มตาํ่ กวา 40 สว นใน ลา นสว น ใสปยุ สตู ร 15-15-15 อัตรา 40 กโิ ลกรัมตอไร 3.2 การจัดการวัชพืช 3.2.1 ใชแ รงงานหรอื เครอ่ื งจกั รกล 1 - 2 ครั้ง เมอ่ื ฝายอายุประมาณ 3 - 4 สัปดาห และกอนฝา ยแตกสมอ อายปุ ระมาณ 60 - 70 วัน ถายังมวี ชั พชื ควรกําจดั วชั พชื อีกครัง้ เพือ่ ปอ งกันเศษใบและดอกของวชั พืชปะปนไปกบั ปยุ ฝา ย 3.2.2 ในกรณีที่กําจัดดวยแรงงานหรือเครื่องจักรกลไมมีประสิทธิภาพ เพยี งพอ ควรพนสารเคมีตามคําแนะนาํ กําจัดวัชพชื 4. ศัตรพู ืชท่สี าํ คญั 4.1 โรคท่สี าํ ดญั 4.1.1 โรคใบหงกิ เกดิ จากเชอ้ื ไวรัส .มเี พลยี้ ออ นฝา ยเปน พาหะ ลักษณะ อาการใบมีขนาดเลก็ ใบออนมีเสน ใบสีเขยี วออ นกวาปกติ ใบยอดหงกิ มว นหรอื งุม ลง ชว งขอ ตอของลําตนสัน้ ระบาดทกุ ระยะของการเจริญเติบโต ถาเปน โรคตั้งแตร ะยะกลา ตน จะแคระแกรน็ ไมใหผ ลผลติ ถาเกดิ โรคกบั ตนฝายท่ีมอี ายมุ าก ใบยอดจะเปนพุม เปราะและกรอบ มีจาํ นวนสมอนอยลง ปอ งกันกําจดั โดยใชส ารเคมตี ามคาํ แนะนาํ 4.1.2 โรคเนา คอดนิ เกิดจากเชอื้ รา ลักษณะอาการ เมลด็ ที่กําลังงอก ถกู ทําลายเปนแผลสนี า้ํ ตาลปนดาํ หากเกดิ กับตน กลา ทีง่ อกโผลพนดนิ แลว แผลจะเกดิ ข้ึนทโ่ี คนตนบริเวณระดบั ดินมีลกั ษณะฉ่ํานํา้ สนี ้ําตาล ตน กลา จะลม พาดอยบู นดิน ระยะ 104

แรกใบเล้ียงยังเขียวดี และจะหี่ยวตายในที่สุด ปองกนั กําจัดโดย การคลุกเมล็ดพันธุดว ย สารเคมตี ามทแ่ี นะนาํ กอนปลกู 4.1.3 โรคใบไหม ใบจดุ เหลย่ี ม กา นดาํ หรอื สมอเนา เกดิ จากเชอ้ื รา ลกั ษณะ อาการ แผลมลี กั ษณะเปน จดุ ฉาํ่ นา้ํ สขี องแผลจะคอ ยๆเปลย่ี นเปน สนี า้ํ ตาล เกดิ ไดก บั ทกุ สว น ของตนฝายและทุกระยะการเจริญเติบโต ตั้งแตระยะกลาทําใหใบเล้ียงแสดงอาการไหม ลามไปถึงยอดและตากาํ เนดิ ใบ ในฝา ยท่ีมีอายุมาก แผลจะขยายไปตามเสน ใบ ตดิ ตอ ไป ถึงกานใบและเขาสูลําตน แผลจะมีสีน้ําตาลดํา ถาเกิดกับสมอแผลจะเปนจุดฉํ่านํ้าขยาย กวางไมมีขอบเขต ตรงกลางแผลยบุ สีนาํ้ ตาลดํา เมอ่ื มเี ชือ้ ราชนิดอื่นเขา ทําลายซํ้า สมอจะ เนา ปองกันกําจัดโดยการคลกุ เมลด็ พันธุดว ยสารเคมีตามคาํ แนะนาํ กอนปลูก ในแหลงท่ี พบการระบาดของโรคเปน ประจํา 4.2 แมลงทส่ี ําคญั 4.2.1 เพล้ียจักจ่ัน ตัวออนและตัวเต็มวัยดูดกินนํ้าเลี้ยงจากใบและยอด ทําใหต นออ นแคระแกรน็ หรอื ตาย ขอบใบเปนสีนา้ํ ตาลถึงแดง ใบกรอบแหงและงุมลง ตอ มาใบดอกและสมอจะรว ง ควรใชส าร อมิ ดิ าโคลพรดิ คลกุ เมลด็ พนั ธกุ อ นปลกู และฉดี พน 4.2.2 เพล้ียออน เปนพาหะนําโรคใบหงิก อาศัยดูดกินนํ้าเลี้ยงบริเวณ ใตใ บออ น ทําใหย อดชะงกั การเจรญิ เติบโต ปองกนั กาํ จดั โดยใชสารเคมตี ามคําแนะนํา 4.2.3 เพลี้ยไฟ ตัวออนและตัวเต็มวัยเจาะเย่ือใบฝายและดูดกินน้ําเลี้ยง ทําใหบริเวณผิวใบดานลางมีสีเงินหรือสีบรอนซ หลังจากนั้นใบจะเปล่ียนเปนสีน้ําตาล เหี่ยวและรวง ถาเพลยี้ ไฟเขา ทาํ ลายฝา ยในระยะตน ออนอยา งรนุ แรง อาจทาํ ใหฝ า ยชะงัก การเจริญเติบโตหรือตาย ปองกันกําจัดโดยใชสารเคมี คลุกเมล็ดพันธุกอนปลูกและพน ตามคาํ แนะนาํ 4.2.4 แมลงหว่ีขาว ตัวออนและตวั เต็มวัยดดู กนิ น้ําเล้ยี งจากใบฝา ยและ ถายมูลทาํ ใหเ กิดราดาํ ใบฝา ยรว งเรว็ กวาท่คี วรและทําใหเสนใยฝา ยสกปรก ปอ งกนั กาํ จดั โดยใชสารเคมีตามคาํ แนะนาํ 4.2.5 หนอนเจาะสมฝาย กดั กินใบ ดอก และสมอฝายทุกขนาด ทําใหดอก รว ง หนอนเจาะฐานของสมอเขา ไปกินภายใน ถายมลู ไวบนสมอและริ้วประดบั ดอก ทําให เกิดความเสียหายอยางรุนแรง ปองกนั กําจัดโดยใชสารเคมีตามคําแนะนํา 105

5. การเกบ็ เกย่ี ว 5.1 เกบ็ ปุยคร้งั แรกเมือ่ ฝา ยอายุ 110 วัน หรือสมอฝายชุดแรกแตกปยุ เต็มที่ ตอมาเกบ็ ทุก 7 - 10 วนั จนถึงอายุ 160 วัน 5.2 ควรเก็บระยะทแี่ ดดออกหรอื ไมม นี ํ้าคา งเกาะบนปุยฝาย เพอ่ื ปองกนั ปุยฝา ยปนเปอ นจากส่งิ สกปรก 5.3 เลอื กเกบ็ เฉพาะสมอท่แี ตกปยุ เต็มทแ่ี ละแหงสนิท 5.4 เก็บปยุ ฝายท่ีขาวสะอาด ไมใหมสี ิง่ เจือปน เชน เศษใบ ร้ิวประดบั หรอื วชั พืชติดมากบั ปุยฝาย 5.5 แยกปุยฝายระหวา งสว นโคน กลาง และยอด โดยท่ัวไปปุยฝา ยจาก สว นกลางของลําตนจะมคี ุณภาพดีกวาจากสว นอ่ืนๆ 5.6 ปยุ ฝา ยทเ่ี กบ็ จากสมอที่แตก ไมส มบูรณ ควรแยกบรรจุถงุ 5.7 ใหใชถงุ ผา ดิบเกบ็ ปุยฝาย 106

ขอมูลสภาพแวดลอ มทเ่ี หมาะสมตอการเจรญิ เตบิ โตของฝาย สภาพแวดลอ ม ความเหมาะสม ขอจํากดั 1. สภาพภมู ิอากาศ 1.1 อณุ หภมู ิ - เจรญิ เติบโตไดด ที ี่อุณหภูมิในชว ง15-35 องศาเซลเซยี ส - ปลูกไมไ ดใ นพน้ื ทท่ี มี่ อี ุณหภมู ติ ่ํากวา 15 องศาเซลเซยี ส 1.2 ฝน - ปรมิ าณน้าํ ฝน 800-1,000 มลิ ลิเมตรตอป และกระจายสมา่ํ เสมอ 1.3 ความเขมของแสง - ฝายตองการแสงแดดจดั และไมส ามารถเจริญเตบิ โตในสภาพรมเงาได ฝา ยพวกที่มอี ายุหลายปมกั จะตอบสนองตอ ชว งแสงในลักษณะเปนพชื วนั 1.4 ลม ส้ัน พวกท่ีมอี ายุปเดยี วสว นใหญจะไมตอบสนองตอ ชว งแสง(Day neutral) 2. สภาพพื้นที่ 2.1 ความสงู จากระดบั นาํ้ ทะเล - ลมพัดไมแ รงเกินไป 3. สภาพดิน - การปลูกฝายพบแพรกระจายอยรู ะหวา งละติจุด 37 องศาเหนอื ถึง 32 3.1 ลักษณะของเนอ้ื ดนิ องศาใต 3.2 ความลกึ ของหนา ดนิ ระดับความสงู กวา น้าํ ทะเลไมเกิน 1,000 เมตร 3.3 ความเปนกรดดา งของดิน 3.4 ปริมาณอนิ ทรียวตั ถุ - ดนิ รวนปนทราย ดินเหนียว ดนิ รวนทราย หรือดนิ ทราย จนถงึ ดิน ตะกอน - ตองการระบายนํา้ และถายเทอากาศดี - ระดับหนา ดินลกึ ไมน อยกวา 30 เซนตเิ มตร - pH 5.5-6.5 - ความอุดมสมบูรณปานกลาง มอี นิ ทรยี ว ัตถุไมตํ่ากวา 1.0 % 4. ความตอ งการธาตอุ าหารพืช กอนทําการปลูกฝายควรมกี ารวเิ คราะหดนิ หาปริมาณธาตุอาหารในดนิ เพอ่ื ชว ยลดตนทนุ การใสป ุย 107 5. ความตองการน้าํ - ปรมิ าณนํ้าฝน 800-1,000 มลิ ลิเมตร/ป และกระจายสมาํ่ เสมอ 5.1 ปรมิ าณนํา้

แนวทางการเพม่ิ ประสทิ ธภิ าพการผลิต และแหลงสืบขอ คน มลู เพมิ่ เตมิ แนวทางการเพิม่ ประสทิ ธภิ าพการผลติ 1. การสุม ตรวจการระบาดของโรคและแมลงอยางสมาํ่ เสมอทุกสัปดาห รว มกับการใชส ารฃีวภณั ฑเพ่ือปองกันและกําจดั กอนแพรระบาด หากพบศตั รพู ชื เกิน ระดบั ความเสยี หายทางเศรษฐกิจใหใชสารเคมีตามคาํ แนะนาํ ของกรมวชิ าการเกษตร 2. ใชฝ ายพันธุต า นทานแมลงศัตรูเชน พันธนุ ครสวรรค 1 ศรีสําโรง 2 ศรีสําโรง 60 และเปน พนั ธุพ ื้นเมอื ง เชน พวงมะไฟ แหลงสบื คนขอ มลู เพมิ่ เตมิ กองวจิ ัยเศรษฐกจิ การเกษตร 2533. เปาหมายการผลติ สินคา เกษตรกรรมที่สําคัญป 2533; เอกสารเศรษฐกิจการเกษตร เลขที่ 18/2533. สาํ นักงานเศรษฐกิจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรุงเทพฯ : 96-103 สถาบนั วจิ ัยพชื ไร.2536. เอกสารวิชาการเรื่องฝา ย. กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตร และสหกรณ. กรงุ เทพฯ. 168 หนา (06-170) ศูนยส ถิตกิ ารเกษตร. 2536. สถติ ิการเกษตรของประเทศไทย ปเพาะปลูก 2535/36. เอกสารสถติ ิการเกษตร เลขที่ 445. สาํ นกั งานเศรษฐกจิ การเกษตร. กระทรวง เกษตรและสหกรณ Pursglobe.J.w.1977.Tropical Crops : Dicotyledon Vol. 1& 2. Longman.Singapore: กรมวิชาการเกษตร ระบบขอ มูลทางวิชาการ it.doa.g.th/vichakan/news.php?news กรมสงเสรมิ การเกษตร 2535. เอกสารวชิ าการที่ 53 เร่อื งการปองกนั กําจัดศตั รูฝา ย โดยวิธผี สมผสาน : โรงพิมพชมุ นุมสหกรณก ารเกษตรแหงประเทศไทย กรุงเทพฯ. 108

ปอแกว การเตรียมการ 20 วนั ขนั้ ตอนการปลูกและการดูแลรักษาปอแกว 140 วัน 160 วนั 40 วนั 60 วัน 80 วนั 100 วัน การเตรียมดิน การปลูก การใสปุย การกาํ จดั การเก็บเกยี่ ว 1. ไถดะ 1 ครั้ง ลกึ 20 – 30 ซม. วธิ ปี ลกู 3 วธิ ี 1. การปยุ เคมี วชั พืช 1. ระยะเก็บเก่ียวเมอ่ื ปอ 2. หวา นปุยคอกและ 1.หวา น ใชเ มลด็ พันธ 3 – 4 กก./ไร สตู ร 15-15-15 หรอื ใชส ารเคมีฉีดพน กอน ออกดอก 50 % ของแปลง 3. พรวน 1 คร้ัง เพือ่ ไถกลบเศษ 2. หยอดหลุม ใชเ มลด็ พันธุ 2 – 3 กก./ไร 8-8-8 อายุ 1-2 เดือน วชั พชื และปองอก 2. ตัดทโ่ี คนตดิ ดิน ซากวัชพชื 3. โรยเปนแถว ใชเมล็ดพันธุ 2 – 3 กก./ไร 2. อตั รา 50 กก./ไร 3. มดั ตน ปอเขา ดว ยกัน ฤดูปลูก การเตรยี มพันธุ ตน ฤดูฝน ประมาณเดอื น มีนาคม - เมษายน 1. ใชเมลด็ พันธดุ มี ี ความ งอกสงู ไมตา่ํ กวา 80 % 2 คลุกเมล็ดดวยสารปองกนั เช้อื ราตามคาํ แนะนํา การปฏบิ ตั ิหลงั การเก็บเก่ียว 1. เก็บตนทส่ี มบรู ณไมเ ปน โรคโดยเกบ็ ในระยะหลังจากปอออกดอกแลวประมาณ 45 วัน ศัตรูทีส่ ําคญั และการปอ งกนั กาํ จดั 2. แชฟอก แบง ออก เปน2 แบบ ไดแก การแชท ้งั ตน และการแชกลบี สด 1. โรคโคนเนา รากปม ใบไหม 3. ตากปอในแดดจดั ประมาณ 2-3 วนั 2. เพลีย้ จักจ่ัน 4. มัดปอท่แี หงดีแลววางสลับโคนและปลายใหเปน ระเบยี บ ขนาด 70-130 กก. 3. หนอนคบื 5. การเกบ็ เมล็ดควรตดั ท้ังตน นํามาสุมเปนกระโจมเม่อื แหงสนทิ แลว เขยาหรอื นวดใหเมล็ดรว งหลุดจากกระเปาะกวาดรวม กันแลว ฝด ทําความสะอาดเกบ็ ไวใ นภาชนะแหงทป่ี ดมิดชดิ ไดด ีเพ่อื ดันความช้ืนและแมลงเก็บไวเปนพนั ธปุ ลูกตอไป 6. ควรเกบ็ ในกระสอบปา น ถุงพลาสติก และกระปอง ในสภาพอุณหภมู ิทัว่ ๆไป เก็บไวนานประมาณ 13 เดือน

เทคนิคการปลูกและดแู ลรักษาปอแกว 1. การเตรียมการกอนปลูก 1.1 การเตรยี มดิน ควรมกี ารกาํ จัดวชั พืชและทําใหดินรว นซยุ เหมาะสมกับการ เจรญิ เตบิ โตของพชื โดยการไถดนิ 1 ครง้ั ไถพรวน 1 ครง้ั ในขณะทด่ี นิ มคี วามชน้ื ทเ่ี หมาะสม ไมแหง หรือแฉะเกนิ ไป 1.2 การเตรยี มพนั ธุ เมลด็ พนั ธทุ จ่ี ะใชป ลกู ควรมเี ปอรเ ซน็ ตค วามงอกสงู ไมต าํ่ กวา 80% ปราศจากเมลด็ วชั พชื ปะปน กอ นการปลกู ควรนาํ เมลด็ คลกุ สารกาํ จดั เชอ้ื ราเบนเลท หรือไดโฟราแทน ประมาณ 1 - 2 ชอ นชาตอเมล็ด 1 กิโลกรัม เมล็ดพันธทุ ใี่ ชป ระมาณ 3 กิโลกรัมตอไร 2. การปลูก ทําได 3 วิธี ดังน้ี 2.1 การหวาน ใชเมลด็ พนั ธุ 3 - 4 กก.ตอ ไร 2.2 การหยอดหลมุ ระยะปลูก 30 - 50 x 5 - 10 หลอดหลมุ ละ 4 - 5 เมลด็ ใช เมลด็ พันธุ 2 - 3 กโิ ลกรัมตอไร 2.3 โรยเปน แถว ระยะระหวา งแถว 30 - 50 เซนติเมตร แลวถอนใหเ หลอื ระยะ ระหวา งตน 5 - 10 เซนติเมตร เมอ่ื ปอแกว อายปุ ระมาณ 1 เดอื น ใชเ มลด็ พนั ธุ 2 - 3 กโิ ลกรมั ตอ ไร 3. การดแู ลรกั ษา การใสปุย ใสปุยสูตร 8-8-8 หรือสูตร 15-15-15 อัตรา 50 กิโลกรัมตอไร เม่ือ ปอแกว มอี ายปุ ระมาณ 1 - 2 เดอื น หรอื หลงั การกาํ จดั วชั พชื ครง้ั แรก สาํ หรบั พน้ื ทปี่ ลกู ปอแกว 110

ของไทยสวนใหญมีความอุดมสมบรูณตํ่า ตลอดจนมีความสูญเสียธาตุอาหารโดยการ ชะลางสูง จึงแนะนําใหมีการเพิ่มความอุดมสมบูรณของดินโดยการใสปุยคอก ปุยพืชสด เชน ถ่วั เขยี ว ปอเทือง แลวไถกลบ หรอื ปลูกพชื หมนุ เวยี น 4. ศัตรูพืชท่สี าํ คัญ 4.1 วชั พืช มที ั้งวัชพืชใบแคบและใบกวาง การปองกันและกาํ จัดทาํ ไดดงั น้ี 4.1.1 ใชส ารเคมี อัตราตามคําแนะนาํ พนคุมดินหลงั ปลกู กอนปอแกว และวัชพืชงอกขณะพนตองมีความชื้น 4.1.2 หากไมใชสารเคมี ใช แรงงานคนกาํ จัดเมอ่ื ปอแกว อายุ 2 เดอื น 4.2 โรคทส่ี าํ คัญ 4.2.1โรคเนา คอดนิ สาเหตุ จากเช้อื รา เขา ทาํ ลายตนออน โดยจะมีรอย แผลฉ่ําสนี ํา้ ตาลบรเิ วณโคนตน ทาํ ใหตน ลม หรือยืนตนเหีย่ วแหงตาย เชอื้ ราท้ัง 2 ชนิด สามารถระบาดและตกคา งในดินไดน าน โรคนีจ้ งึ จัดวาเปน โรคระบาดทางดิน ปอ งกัน กําจัดโดยใชสารเคมีตามคําแนะนําคลุก เมลด็ พันธกุ อนปลกู ใชพ นั ธทุ นทานตอ โรค หากพบตน ท่ีเปนโรคถอนและเผาทําลาย 4.2.2 โรคโคนเนา สาเหตุ จากเชือ้ รา เชื้อโรคจะเขา ทาํ ลายรากและ บริเวณโคนตน ทาํ ใหเ กินเปนแผลสนี ํา้ ตาล เขมแลวลุกลามเขา ไปตามลําตน ทําใหตน ปอแกวแสดงอาการใบเห่ียวอยางชัดเจนนอกจากน้ีเชื้อโรคยังสามารถเขาทําลายสวน อืน่ ๆ เชน ใบ หรอื ยอด ปอ งกนั กาํ จัดโดยใชส ารเคมีตามคําแนะนําคลุกเมลด็ พันธุก อ น ปลูก ใชพ ันธทุ นทานตอโรค หากพบตนท่ีเปนโรคถอนและเผาทําลาย 4.2.3 โรคใบไหมห รอื ยอดเนา สาเหตจุ ากเชอื้ รา เชือ้ โรคมักระบาดในชว ง ฝนชุกหรืออากาศมีความชื้นสูง เขาทําลายสวนใบทําใหเห่ียวและรวง และอาจลุกลามลง ไปท่ีสวนยอดและลําตนทําใหยอดเนาและลําตนแหงตาย แตถาระบาดไมมากนัก สวนโคนตนก็จะสามารถแตกแขนงใหม ปองกันกําจัดโดยใชสารเคมีตามคําแนะนําคลุก เมลด็ พนั ธกุ อ นปลกู ใชพ ันธุท นทานตอโรค พบตน ท่เี ปนโรคถอนและเผาทาํ ลาย 4.2.4 โรครากปม สาเหตุจากไสเ ดือนฝอย ทําใหต น แคระแกรน ใบเหลือง ซีดและใบลางรวง รากเจริญผิดปรกติและเปนปุมปม ปองกันกําจัดโดยใชสารเคมี ตามคาํ แนะนาํ คลุกเมล็ดพันธุกอ นปลกู ใชพ นั ธทุ นทานตอโรค พบตน ท่ีเปน โรคถอนและ เผาทําลาย 111

4.3 แมลงศัตรทู ีส่ ําคัญ 4.3.1 เพลย้ี จักจน่ั ดูดกินนํ้าเลย้ี งตามใบ ทาํ ใหใ บหงิกงอ ตนแคระแกร็น กาํ จัดโดยใชส ารเคมีประเภทดูดซมึ ตามคาํ แนะนํา 4.3.2 หนอนเจาะลาํ ตน เจาะกนิ ลาํ ตน ทาํ ใหต น ปอเหย่ี วเฉา ปอ งกนั กาํ จดั โดยใชสารเคมปี ระเภทดดู ซึมตามคําแนะนาํ 5. การปฏบิ ัตกิ อนและหลังการเกบ็ เกีย่ ว 5.1 การเก็บเกี่ยว เมอ่ื ดอกบานได 50% ของท้งั แปลง หรอื เมื่ออายุเกบ็ เกี่ยว 140 - 160 วัน ความสูงของตน ประมาณ 150 เซนติเมตร ขน้ึ ไป 5.2 ใชมดี ตดั ทีโ่ คนตนชิดดิน แลวนาํ มาเลอื กขนาดตน และความยาวทเี่ ทาๆ กนั มัดรวมกันใหมขี นาดมันประมาณ เสน ผา ศูนยก ลาง 20 - 25 เซนตเิ มตร ปลอ ยทิง้ ไว ใหใบรวง 2 - 3 วัน แลว จงึ นําไปแชฟอก 5.3 การแชฟอก (Retting) โดยนาํ มัดตน ปอทตี่ ากใหใบรว งแลวไปแชนา้ํ ใน บอ หรอื หนอง โดยการวางซอ นกันไมเ กิน 3 ชัน้ กดใหจมอยูใตผวิ นํา้ ประมาณ 10 - 15 เซนติเมตร และใชทอนไมทับไว ระยะเวลา ประมาณ 10 - 21 วัน 5.4 ลอกเสน ใยออกจากแกนลําตน โดยนําไปลอกในนา้ํ ท่ีลกึ ประมาณเอว แยกเอาแกนลาํ ตน (ไสป อ) ออกจากสวนเปลือกนอก แลว ใชม อื จบั สวนโคนของเปลอื ก นอกฟาดหรือแกวงในนาํ้ เพ่ือลา งสว นลาํ ตน ตลอดจนเปลือกสวนอืน่ ๆ ท่ตี ดิ อยใู หห ลุด เหลือแตส ว นของเสนใย ลา งใหส ะอาด ตากแดดทนั ที บนราวไมไผ 2 - 3 แดด เมือ่ ปอ แหงสนทิ ใหทาํ ความสะอาดอกี ครั้ง 5.5 จัดเรยี งสว นโคนของเสน ใยใหอ ยูระดบั เดียวกัน แลว มัดเปน ทอนใหญ ขนาดนาํ้ หนัก 70 - 130 กโิ ลกรัม เสน ใยทไ่ี ดเ รียกวา เสน ใยปอฟอก (retting fiber) การ ลอกเสนใยปอเปน การใชแรงงานและเวลาคอนขา งมาก โดยปกติคน 1 คน จะสามารถ ลอกเสนใยแหงไดประมาณ 4 – 5 กโิ ลกรมั ตอวัน 112

ขอ มูลสภาพแวดลอ มที่เหมาะสมตอ การเจรญิ เติบโตของปอแกว สภาพแวดลอม ความเหมาะสม ขอจํากัด 1. สภาพภูมอิ ากาศ 1.1 อณุ หภมู ิ - เจรญิ เตบิ โตไดดที อ่ี ณุ หภูมอิ ยรู ะหวา ง 15.5 -26.6 องศาเซลเซียส 1.2 ฝน และอุณหภูมกิ ลางคืนไมค วรต่าํ กวา 13 องศาเซลเซียส 1.3 ความเขม ของแสง - ปรมิ าณน้าํ ฝนอยูใ นชว ง 500-600 มลิ ลเิ มตรตอป 2. สภาพพนื้ ที่ - ปอแกวเปน พืชท่ตี อบสนองตอชวงแสง โดยจะออกดอกเมอ่ื ชวงวนั 3. สภาพดนิ สน้ั กวา 12 ชั่วโมง 3.1 ลกั ษณะของเนื้อดนิ - ปอแกวชอบดนิ ทรายรว น ท่ดี อน - ไมท นตอ งน้าํ ทวมขัง 4. ความตอ งการธาตอุ าหารพืช - ควรเปนดนิ ทราย ดนิ รวนปนทราย หรอื ดนิ เหนียวทม่ี ีการระบาย - ไมค วรปลูกในดนิ ทีม่ ชี น้ั ดินดานอยใู กลผ วิ ดินมากเกินไป เพราะรากลง 5. ความตองการน้าํ นา้ํ ไดด ี ไปจะไมเจริญเตบิ โตเทา ท่ีควรและผลผลิตของเสนใยตํา่ ปอแกว ตอ งการธาตอุ าหารหลกั - ไนโตรเจน: ฟอสฟอรสั ;โพแทสเซียม - ในอตั รา 1:1:1 - ปอแกวตอ งการนาํ้ นอย แตต องการนา้ํ สมา่ํ เสมอตลอดระยะเวลา - หากขาดน้ํา ปอแกว จะชะงักการเจรญิ เติบโตและเสนใยจะมคี ุณภาพต่ํา ของการเจรญิ เติบโต - หากนาํ้ มากเกินไปตนปอแกวจะเปนโรคโคนเนา ไดง า ย 113

แนวทางการเพมิ่ ประสทิ ธิภาพการผลิต และแหลงสบื คน ขอมูลเพ่ิมเติม 1. การใหน ้ํา ปอแกวจัดวา เปนพชื ทนแลง มคี วามตอ งการนํ้านอย แตก ็ตอ งการ นา้ํ สม่าํ เสมอตลอดระยะของการเจรญิ เตบิ โตหากขาดนํ้า ปอแกว จะชะงกั การเจรญิ เติบโต และเสนใยจะมคี ณุ ภาพตา่ํ แตถ า นาํ้ มากเกนิ ไปตน ปอแกวก็จะเปน โรคเนาไดงา ย สาํ หรบั การปลกู ในประเทศไทยซงึ่ อาศัยนาํ้ ฝนเพียงอยางเดียว ดงั นนั้ ในปท ฝ่ี นมกี ารกระจายตวั สม่ําเสมอตลอดฤดูไมมฝี นทง้ิ ชว งและไมมสี ภาพนํ้าทว ม การเจรญิ เติบโตและผลผลิตของ ปอแกวมกั จะสงู 2. โรคและแมลงมีผลตอ ผลผลิตมาก จงึ ตองมีการจัดการดงั น้ี 2.1 ใชสารปอ งกนั เชอื้ ราคลกุ เมลด็ เชน เบนเลท หรอื ไดโฟลาแทน ในอัตรา 5-10 กรมั ตอ เมล็ด 1 กก. 2.2 เลอื กปลกู ปอแกวในทซี่ ึ่งไมมีนํา้ ขงั และไมมรี มเงาของตนไมใ หญ หรอื ทซี่ ง่ึ ไมเคยมโี รคระบาดรนุ แรง 2.3 เม่อื พบตน ทเี่ ปน โรคใหถ อนและเผาทาํ ลาย 2.4 สําหรบั แหลง ท่เี ปนโรคน้ี ควรปลูกพนั ธทุ ี่คอนขา งทนทานตอ โรค เชน THS2 , THS12 และ THS 22 2.5 ปลกู พชื หมุนเวียนเพื่อลดการสะสมของโรคใหน อยลง 2.6 ปองกนั เพลี้ยจักจน่ั และหนอนเจาะลําตน โดยการฉดี สารกําจัดแมลง ประเภทดูดซึม เชน อโซดริน ไดเมทโธเอท หรอื ไซกอน แหลง สืบคนขอมลู เพม่ิ เติม ศูนยว จิ ยั พชื ไรขอนแกน 2536 . รายงานประจําป 2535. สถาบนั วจิ ยั พชื ไร กรมสง เสริม การเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ ศนู ยส ถติ ิการเกษตร. 2536 . สถิติการเกษตรของประเทศไทย ปเพาะปลูก2535/36. เอกสาร สถติ ิการเกษตรเลขที่ 445. สาํ นักงานเศรษฐกจิ การเกษตร. กระทรวงเกษตร และสหกรณ. กรงุ เทพฯ. ศูนยส ถิตกิ ารเกษตร. 2537 ก. รายงานผลการสาํ รวจปอ ปเพาะปลูก 2532/33- 2536/37. เอกสารสถิตกิ ารเกษตรเลขท่ี 454. สํานักงานเศรษฐกิจการเกษตร. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงุ เทพฯ ศูนยส ถิตกิ ารเกษตร. 2537 ข. ขอมูลการผลิตและการตลาดปอ. เอกสารสถิติการเกษตร เลขท่ี 454. สาํ นกั งานเศรษฐกจิ การเกษตร. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรุงเทพฯ Kirbu, R.H. 1963. Vegetable Fibers; Botany, Cultivation and Utilization. Leonard Hill Book Ltd. Interscience Pubisher Inc. New York. สถาบนั วจิ ยั พืชไร กรมวิชาการเกษตร . เอกสารคาํ แนะนําการปลกู ปอ.2544 114

สับปะรด ขัน้ ตอนการปลูกและการดูแลรกั ษาสบั ปะรด การเตรยี มการ 30 วนั 90 วนั 120 วนั 150 วนั 180 วนั 240 วัน 360 วัน การเตรียมดนิ การปลูก การใสป ุย การกาํ จดั วชั พชื การบังคบั ดอก การเกบ็ เก่ยี ว 1. ไถสบั ใบและตนทง้ิ ไว 1. ปลูกดว ยหนอ ที่มขี นาด 1. ใหป ุยสัดสวน 3:1:4 ทีก่ าบใบลา ง2 1. หลังการไถพรวนใหคราดเกบ็ เศษ 2-3 เดอื น เพ่ือใหเ ศษซาก เดียวกนั เพ่อื สะดวกในการ ครั้ง ซากวัชพชื ออกจากแปลง 1. บงั คับดอกเมอ่ื ตน มี 1. ระยะเกบ็ เกย่ี วท่ี ยอ ยสลาย บงั คบั ออกดอก - ครง้ั แรกหลงั จากปลกู 1-3 เดอื น 2. หลงั ปลูก 1-2 เดอื น ควรกาํ จดั นํา้ หนกั 2.5-2.8 กก. เหมาะสม 2. ไถ 1 ครง้ั ตากดนิ 7-10 2. ปลูกดว ยจุกที่มขี นาด - ครงั้ ท่ี 2 หา งกัน 2-3 เดอื น วชั พืชออก 2. ใชสารเอทธฟิ อน ฉีด - สบั ปะรดสงโรงงาน วนั ตงั้ แต 180 กรมั 2. ถาใบเหลอื งซดี จางใหปยุ ทางใบ 23- 3. พน สารกาํ จดั วชั พืช ตามคาํ พน 2 ครง้ั (หา งกนั 4-7 วนั ) เกบ็ เกี่ยวผลท่สี ุก 3. ไถพรวน 1-2 คร้งั ยก 3. ระยะปลกู 30 x 50 x 0-30 3 ครง้ั แนะนํา GAP 3. ควรทําชว งเยน็ หรือ แกตามมาตรฐานท่ี แปลงสูง 15 ซม. (80-90) ซม.จํานวน 7,500- - กอ นบังคับดอก 30 วัน และ 5 วัน 4. หลีกเลยี่ งการพนสารกาํ จดั วชั พชื กลางคนื กาํ หนด 8,500 ตน /ไร - หลังบงั คบั ดอก 20 วนั ไปท่ยี อดสบั ปะรด และหา มพนหลงั การเตรยี มพันธุ 4. ใสปุยรองพ้นื บงั คับดอก 1. การคดั ขนาดหนอ - สบั ปะรดบริโภคสด แตละแปลงใหปลูกดวย สตู ร 16-20-0 ศัตรทู ส่ี าํ คัญและการปองกนั การใหน้าํ เกบ็ เกย่ี วเมอ่ื ตาสบั ปะรด หนอขนาดเดยี วกนั 1. ใหนาํ้ ชวงแลง สัปดาห เรม่ิ เปด 2-3 ตา หรอื ผวิ 2 ชบุ หนอ พันธุหรือ การปฎิบัติหลังการเกบ็ เกี่ยว กาํ จดั ละ 1-2 ลติ ร/ตน เปลือกเปล่ียนเปนสี จกุ กอนปลูก ดวยสาร 2. ควรใหน้าํ กอ นและหลงั เหลือง 10 เปอรเซนต ปองกนั โรคเนาหรอื ตน 1. การปฏบิ ัตหิ ลังการเกบ็ เกย่ี ว คัดท้งิ ผลแกน ถกู แดดเผา หรือ 1. โรครากเนาหรอื ตน เนา ใชเมตาแลกซลิ 25% การออกดอก สบั ปะรดโรงงานใชม อื หกั เนา จกุ ผดิ ปกติ คัดขนาดของผลตามมาตรฐานของโรงงานหรือผูรับ ดับบลวิ พี อัตราการใช 20-40 กรัม/น้ํา20 ลิตร 3. หยุดใหน ้าํ กอ นเก็บ ผลออกจากตน โดยไมต อ ง ซอ้ื หรือ ฟอสอีทิล-อะลูมเิ นียม 80 % ดับบลิวพี เกีย่ ว 15-30 วนั เหลอื กา นและหกั จกุ ออก 2. การเกบ็ รักษาผลผลิตและการบรรจุ สบั ปะรดสําหรบั บรโิ ภค 80-100 กรมั /นํ้า20 ลติ ร สดลา งทําความสะอาดและตัดกา นผลใหเ หลือประมาณ 2 ซม. 2. ผลแกน ใหป ยุ ครบสตู ร ลดปริมาณการใช สับปะรดกินสดใชม ดี จุมผลในสารผสมไขเคลือบผิว บรรจุกลอ ง ไนโตรเจน 3. การขน สง เขาโรงงานภายใน 1-2 วนั จดั เรยี งใหดา นจกุ ลง 3. โรคเห่ยี วเกิดจากเชอ้ื ไวรัสมีมดและเพลี้ยแปง ขา งลา งเพอ่ื ใหไดร บั นํา้ หนักและปองกันการผลชา้ํ เปนพาหะ ใชเหยอื่ พิษกาํ จัดมดไฮดราเมทลิ นอน ตัดใหเหลือกา นยาว (แอมโร 0.73%) ติดผลประมาณ 10 ซม.ไมตองหักจุกออก

เทคนิคการปลกู และดูแลรักษาสับปะรด 1. การเตรยี มการกอนปลกู 1.1 การเตรยี มดนิ พื้ น ที่ เ ค ย ป ลู ก สับปะรด ใหไ ถสับใบและตน ทิง้ ไวป ระมาณ 2-3 เดอื น แลว ไถกลบ ไถดะ 1 คร้ัง ตากดิน 7 – 10 วัน พรวน 1 – 2 ครัง้ ยก แปลงสูง 15 เซนตเิ มตร แลวทํา แนวปลูกสบั ปะรด ถาพ้นื ทีล่ าด เอียงมากกวา 3 เปอรเซ็นต ตอง ทํารองระบายนํ้ารอบแปลงปลูก เพ่ือปองกันการชะลางหนาดิน วิเคราะหดินกอนปลูกและปฏิบัติ ตามคําแนะนําในแตละแหลง ปลูก โดยเฉพาะการจัดการ อนิ ทรียวตั ถใุ นดนิ 1.2 การเตรียมพนั ธุ ควรคัดขนาดหนอ พันธุ ใหม ีขนาดเดยี วกนั ทัง้ แปลง เพื่อใหเ จริญเติบโตเทากันซึ่งจะ สะดวกในการบงั คบั การออกดอก 2. วิธีการปลูก 2.1 การปลกู ดว ยหนอ - คดั หนอ ใหม ขี นาดเดียวกันสําหรบั ปลูกในแตละแปลง เพ่ือสามารถ เกบ็ เกย่ี วไดพรอ มกนั - หนอ ทใ่ี ชป ลกู มี 3 ขนาด คือ ขนาดเลก็ (300-500 กรมั ) ขนาดกลาง (500 - 700 กรมั ) ขนาดใหญ (700 - 900 กรัม) - ไมควรใชห นอพนั ธุท ห่ี ักจากตนแลวเกบ็ ไวนานเกินไป - สามารถบงั คบั ดอกไดเมอื่ อายุปลกู 8 - 12 เดอื น ซงึ่ ข้ึนอยกู ับขนาด ของหนอท่ีใชป ลูก 2.2 การปลกู ดว ยจุก - ปลูกดว ยจกุ ท่ีมีขนาดต้งั แต 180 กรัม - สามารถบงั คบั ดอกไดเ มอ่ื อายปุ ลกู 10 – 14 เดอื น ขน้ึ อยกู บั ชว งเวลาปลกู 2.3 การปลูกและระยะปลูก - ชบุ หนอ พนั ธหุ รือจกุ กอนปลกู ดว ยสารปอ งกนั โรคเนาหรอื ตนเนา โดยเฉพาะอยา งยิง่ การปลูกชว งกลางฤดฝู น 116

- ปลูกแถวคู ระยะปลูก 30 x 50 x (80 - 90) เซนตเิ มตร ปลกู ไดป ระมาณ 7,500 – 8,500 ตนตอไร 3. การดแู ลรกั ษา 3.1 การใหปุย - สบั ปะรดตองการธาตุอาหารหลกั (N,P และK) ในแตฤดูกาลผลติ - ไนโตรเจน 6 -9 กรมั N ตอ ตน หรอื ยเู รยี อตั รา 116 -169 กโิ ลกรมั ตอ ไร - ฟอสฟอรัส 2 – 4 กรัม P2O5 หรอื ทริพเปล ซเู ปอรฟ อสเฟต อตั รา 38-76 กิโลกรมั ตอ ไร - โพแทสเซียม 8 -12 กรมั K2O ตอ ตน หรอื โพแทสเซยี มคลอไรด 113-170 กิโลกรมั ตอไร 3.2 วธิ กี ารใหป ุย 3.2.1 การใหป ุยทางกาบใบ - ใหปยุ รองพน้ื สตู ร 16-20-0 และใหปุยบรเิ วณกาบใบลา งของตน ดว ยปุย เคมีสดั สว น 2:1:3 หรือ 3:1:4 เชน สตู ร 12-6-15 หรือ 12-4-18 หรอื 15-5-20 หรือ 13-13-21 ให 2 ครง้ั คร้งั ละ 10 - 15 กรมั ตอ ตน คร้งั แรกหลงั ปลูก 1 - 3 เดอื น คร้งั ตอ มาหา งกนั 2 - 3 เดือน หากไมไดใ หปยุ รองพน้ื จะใหปุยทางกาบใบลา งของตน กไ็ ด แต เพ่ิมจาํ นวนเปน 3 ครัง้ - เมอ่ื สบั ปะรดมใี บสเี ขยี วซดี จาง เน่อื งจากไดรบั ธาตุอาหาร ไมเพยี งพอ ใหพ น ปยุ ทางใบเสริมดว ยปุย เคมสี ตู ร 23-0-30 ผสมน้ําเขมขน 5 เปอรเ ซน็ ต อัตรา 75 มลิ ลลิ ติ รตอตน จาํ นวน 3 ครัง้ คือ ระยะกอ นบังคับดอก 30 วนั 5 วนั และหลงั บังคบั ดอก 20 วัน 3.2..2 การใหปยุ ทางดินรวมกับการพน ทางใบ - ใหป ยุ รองพื้นและ/หรือใหปยุ บรเิ วณกาบใบลางของตน 1 คร้ัง อตั รา 10 - 15 กรมั ตอตน หลงั ปลกู 1 - 3 เดือน ตามขอ 3.2.1 - พนทางใบเดือนละ 1 คร้ัง จนตน ไดข นาดท่ีจะบงั คับดอก ดวย ปุย เคมี ประกอบดวย - แอมโมเนียซลั เฟต 30 กิโลกรัม - เหลก็ ซัลเฟต 3 กิโลกรมั - โพแทสเซียมคลอไรด 10 กโิ ลกรมั - สงั กะสซี ัลเฟต 0.5 กโิ ลกรัม - แมกนีเซียมซัลเฟต 1 กิโลกรัม - บอแรก็ ซ 0.1 กโิ ลกรมั ผสมนา้ํ 1,000 ลติ ร พนในพน้ื ที่ 1 ไร 3.3 การใหน ํา้ ไมจ าํ เปน ตองใหนา้ํ ถามปี ริมาณน้ําฝนสมาํ่ เสมอตลอดฤดปู ลกู ในฤดูแลง หรือฝนทิ้งชวง ควรใหน า้ํ ตน สบั ปะรดทกี่ ําลังเจรญิ เติบโต สัปดาหละ 1-2 ลิตรตอตน หลังใสป ุยครัง้ สดุ ทา ย ถา ไมมีฝนตองใหนาํ้ เพือ่ ใหต นสบั ปะรดใชป ุย ใหห มด ควรใหน า้ํ กอ นและหลงั การออกดอก หยุดใหนํ้ากอ นเกบ็ เกีย่ ว 15 - 30 วนั 117

3.4 การบังคบั ดอก - ในแปลงเดียวกัน ควรบงั คับดอกพรอ มกัน - บังคบั ดอกหลังการใหปยุ ทางกาบใบแลว 2 เดอื น หรอื หลังการพนปุยทาง ใบ 1 เดือน - บงั ดับดอกเม่อื ตน สบั ปะรดมีนา้ํ หนกั ตน ปลูกประมาณ 2.5 - 2.8 กโิ ลกรัม และน้ําหนักตนตอประมาณ 1.8 - 2.0 กิโลกรัม ดวยสารผสมของเอทธิฟอน (39%) อัตรา 8 มิลลิกรัม กับปุย เคมีสตู ร 46-0-0 อัตรา 300 กรัม และน้าํ 20 ลติ ร อตั รา 60 - 75 มลิ ลลิ ิตรตอ ตน หรอื ใสถานแกส อัตรา 1 - 2 กรมั ตอ ตน ในขณะมนี าํ้ อยใู นยอดท้งั 2 วธิ ี บงั คบั 2 ครัง้ หางกนั 4 - 7 วนั - ทาํ การบงั คับดอกในชว งเยน็ หรอื กลางคนื หากมีฝนตกภายใน 2 ชว่ั โมง หลงั หยอดสารบังคบั ดอก ควรหยอดซ้าํ ภายใน 2 - 3 วนั 4. ศัตรูพชื ท่สี าํ คญั 4.1 วชั พชื ทีส่ ําคญั หลังปลกู 1 – 2 เดือน ควรกาํ จดั วชั พชื ดว ยแรงงานกอนท่ีวัชพชื จะออกดอก โดยใชจ อบดายระหวางแถว และถอนดว ยมอื ระหวางตน ตองระวังไมใ หร ากและตนของ สับปะรดกระทบกระเทือน ในกรณกี ารกาํ จดั วชั พชื ดว ยแรงงานไมม ปี ระสิทธิภาพเพียงพอ ควรพนสารกําจดั วชั พชื หลีกเลี่ยงการพน สารกาํ จดั วัชพชื ไปทยี่ อดสบั ปะรด และหา มพน สารกําจัดวัชพืชทกุ ชนิดหลงั การบงั คับการออกดอก 118

4.2 โรคท่ีสาํ คญั 4.2.1โรครากเนา หรอื ตนเนา สาเหตเุ ชือ้ รา ลกั ษณะอาการสวนยอดของ สบั ปะรดจะเปล่ียนเปน สแี ดง สีเหลืองซดี ใบยอดลมพับและหลดุ งา ย บรเิ วณฐานใบมีรอย เนาช้ําสีเหลอื งออน ขอบแผลสนี าํ ตาลเขมจนถึงดํา เกดิ อาการเนา และมกี ลน่ิ เฉพาะตัว ชวงเวลาระบาดระบาดรุนแรงในฤดฝู น โดยเฉพาะในพน้ื ที่มีสภาพเปนดาง การปอ งกันกําจดั ปรบั พื้นท่ีแปลงปลูกใหม ีการระบายน้ําไดด ี ปรบั สภาพความเปนกรดดา งของดินใหต ่ํากวา 5.5 โดยใชก ํามะถันผง หลกี เล่ียงการใช หนอ หรอื จกุ สับปะรดจากแหลง และแปลงที่มโี รคระบาด จุมหนอหรือจุกกอ นปลกู และพน ดวยสารปองกนั กาํ จดั โรคพืชทุก 2 เดอื น ตามคําแนะนํา เก็บตนท่เี ปนโรคเผาทาํ ลาย แลว พนตน สบั ปะรดบรเิ วณใกลเคยี ง ดว ยสารปอ งกันกาํ จัดโรคพชื ตาม 4.2.2 โรคผลแกน สาเหตเุ กดิ จากปฏิกริ ิยารวมระหวางเชือ้ แบคทีเรีย กับสภาพแวดลอมท่ีเปลี่ยนแปลงไปจากปกติลักษณะอาการเช้ือแบคทีเรียเขาไปในผล ตั้งแตระยะดอกบาน และแสดงอาการเมือ่ สภาพแวดลอมเหมาะสม คือ ผลสับปะรดท่ีเรมิ่ แกจะมนี า้ํ มากข้ึน บรเิ วณตาและเน้อื ผลทถ่ี กู เชอ้ื เขาทาํ ลาย เปลีย่ นเปนสีน้ําตาลเขม และ แข็งกระดาง ไมยืดหยนุ เหมือนเน้ือสับปะรดปกตชิ วงเวลาระบาดจะระบาดรนุ แรงในระยะ 7 - 10 วนั กอนท่ีผลสับปะรดจะเก็บเกยี่ วได การปอ งกนั กาํ จดั เพม่ิ จาํ นวนตน ตอ ไรใ หม ากขน้ึ ใหใ ชป ยุ โพแทสเซยี ม คลอไรด ตามคําแนะนาํ 4.3 แมลงศัตรูท่สี าํ คญั เพล้ยี แปง มีลกั ษณะเปนรปู ไขคอนขา งกลม ลําตวั ยาวประมาณ 2.3-3.0 มลิ ลเิ มตร ผนังลําตวั ปกคลมุ ดว ยไขแปง สีขาว ตัวออนและตัวเต็มวัยดดู กินนา้ํ เลย้ี งจาก ราก ตน ใบ และผลสับปะรดชวงเวลาระบาระบาดรนุ แรงหลงั การบังคบั ดอกแลว การปองกนั กําจัด ในแหลง ทเี่ คยพบการทําลายเพลี้ยแปง ใหป องกนั กาํ จดั มด ซงึ่ เปนตัวแพรก ระจายเพล้ียแปง ดวยวธิ กี ารทางเขตกรรม 5. การเก็บเก่ยี ว ระยะเก็บเก่ียวทีเ่ หมาะสม สับปะรดจะเก็บเก่ยี วผลผลติ ไดห ลงั จากการใชส าร บังคบั ดอก 150-160 วนั ซง่ึ อาจเรว็ กวา นีห้ รอื ชา ออกไปเลก็ นอยขน้ึ กบั ฤดกู าล ในชวง ฤดหู นาวการแกของผลสับปะรดจะลาชา ออกไปเล็กนอ ย สวนในฤดูฝนสบั ปะรดจะสุกแก เรว็ ขนึ้ อาจจะอยทู ี่ 140-150 วนั ฉะนน้ั เพอ่ื ความแมนยาํ ในการพิจารณาการสุกของผล สบั ปะรดดว ยการนบั อายุ - สับปะรดสําหรบั สงโรงงานใหใ ชมอื หักผลออกจากตนโดยไมตอ งเหลอื กาน แลว หกั จกุ ออก เก็บเก่ียวผลสบั ปะรดทม่ี คี วามสกุ แกต ามมาตรฐาน หามใชสารเคมที กุ ชนดิ เรง ใหส บั ปะรดสุกกอ นกาํ หนด - สาํ หรบั สบั ปะรดบรโิ ภคสด ใชม ดี ตดั ใหเ หลอื กา นยาวตดิ ผลประมาณ 10 เซนตเิ มตร ไมตอ งหักจกุ ออกเก็บเก่ยี วเม่อื ตาสบั ปะรดเร่มิ เปด 2 – 3 ตา หรือผิวเปลือกเปล่ยี นเปน สเี หลอื งประมาณ 10 เปอรเซ็นต 119

6. การจัดการตน ตอ เม่อื เกบ็ เก่ียวสับปะรดตน ปลกู หมดแลว ตองดําเนนิ การจดั การตนตอโดยเรว็ การไดตน ตอที่สมบูรณจะไดผ ลผลติ สูงในฤดตู อไป เปนการลดตนทุนการผลติ ตน สับปะรด สามารถเจรญิ เติบโตอยางตอ เน่ือง ไดผลสบั ปะรดตามขนาดท่โี รงงานและผบู รโิ ภค ตองการ สับปะรดสามารถไวตอได 1 – 2 คร้งั การปฏบิ ตั ริ ักษาตนตอสับปะรดมีขั้นตอน ดงั นี้ 1) หลงั การเก็บเกยี่ วผลผลิตตน ปลกู แลว ถา แปลงตนปลูกมโี รคเหี่ยวระบาด ตอ งถอนตนท่ีแสดงอาการ ของโรคเห่ียวออกไปทาํ ลายนอกแปลง และปองกนั กําจดั มด และเพล้ยี แปง ตามคาํ แนะนํา 2) หักหนอท่เี กดิ ระหวางการใหผลผลิตในรนุ กอนออกใหห มด เพื่อใหหนอท่ีจะ เกดิ ใหมม ีความสมํา่ เสมอ งายตอ การดูแลรักษา 3) ใชมดี ตัดตน สับปะรดระดบั เหนอื ดิน 20 –30 เซนติเมตร และตัดใบใหเหลอื ประมาณ 10 เซนตเิ มตร 4) ใชตนและใบสับปะรดคลมุ ดินเพือ่ รักษาความช้นื และปอ งกันการงอกของ วัชพืช 5) การใหปุยตน ตอ - หลังเก็บเกีย่ วใหใ ชมีดตดั ตนและใบ แลว เรงการเจรญิ เติบโตของหนอดวย การใหปุยเคมสี ตู ร 46-0-0 หรือ แอมโมเนยี มซลั เฟต บรเิ วณกาบใบลา งของตน ตอเดิม อัตรา 7-15 กรัมตอ ตน - ใหป ยุ ทางกาบใบดว ยปุย เคมีสูตร 12-6-15 หรอื 13-13-21 อัตรา 15 กรัมตอ ตน จํานวน 2 ครั้ง ครั้งแรกหลังจากเลอื กหนอ ท่จี ะไวตอแลว และครงั้ ตอ มา อีก 4 เดอื น - เมื่อสับปะรดมีใบสเี ขยี วซดี จาง เนอ่ื งจากไดรบั ธาตุอาหารไมเพียงพอให หยอดหรอื พนดว ยปยุ เคมีจํานวน 3 ครัง้ เชนเดียวกบั การใหป ยุ ตนปลูก 6) หักหนอ อากาศ หรือหนอทเี่ กิดจากตน ไปใชข ยายพนั ธเุ หลอื เฉพาะหนอ ดนิ ทแ่ี ข็งแรง 1 - 2 หนอไวเปน ตน ตอ 120

ขอมูลสภาพแวดลอมทเ่ี หมาะสมตอ การเจรญิ เติบโตของสบั ปะรด สภาพแวดลอม ความเหมาะสม ขอ จํากัด 1. สภาพภูมอิ ากาศ 1.1 อณุ หภมู ิ - เจริญเตบิ โตไดด ีที่อุณหภูมใิ นชวง 24-30 องศาเซลเซียส - หากอากาศรอ นจัดและไมมีลดพดั ผลสับปะรดอาจถูกแดดเผา จึงควรหา 1.2 ความช้ืนสัมพทั ธ - มากกวา 35% วัสดุคลุมหรือพรางแสง เชน ฟาง ใบไม ฯลฯ 1.3 ฝน - ปริมาณนํ้าฝนในชว ง 1,000-1,500 มิลลเิ มตรตอ ป - พ้ืนท่ที ีม่ ลี มแรงจดั อาจทาํ ใหต นสับปะรดเสียหาย จึงควรปลกู ตน ไมบงั ลม 1.4 ความเขม ของแสง - สบั ปะรดชอบแสงแดดจดั จะมีการสงั เคราะหแ สงไดส ูงสุดเมอ่ื ไดรบั เชน สน ยูคาลิปตัส หรอื ไผรอบๆ แปลงปลูก 1.5 ลม ปริมาณแสง 1,000 ฟุต-เทยี น หรือประมาณ 10,736 ลักซ 2. สภาพพ้ืนที่ - ลมพดั ไมแรงเกินไป 2.1 ความสูงจากระดบั นํ้าทะเล 2.2 ความลาดชนั ของพ้ืนท่ี - การปลกู สบั ปะรดเพ่อื เปนการคาและอตุ สาหกรรมอยปู ระมาณเสนรงุ ที่ 3. สภาพดิน 30 องศาเหนือ ถึง 30 องศาใต 3.1 ลักษณะของเนือ้ ดนิ - พน้ื ท่ีราบหรือทด่ี อนความลาดเอยี งพนื้ ที่ไมเ กิน 3% 3.2 ความลกึ ของหนา ดิน 3.3 ความเปนกรดดา งของดิน - ควรเปนดินรวนหรือดนิ รวนปนทรายทรี่ ะบายน้าํ ไดด ี - กอ นทําการปลูกสับปะรดควรมกี ารวเิ คราะหดนิ หาปริมาณธาตอุ าหารใน 3.4 ปรมิ าณอินทรียวัตถุ - ระดับหนา ดนิ ลกึ ไมนอ ยกวา 50 เซนตเิ มตร ดินเพ่ือชวยลดตนทนุ การใสป ยุ 4. ความตองการธาตอุ าหารพืช - คา ความเปนกรดเปนดางของดนิ (pH) ประมาณ 4.5 – 6.0 - อนิ ทรียวตั ถุพอควรไมต่าํ กวา 1.5 5. ความตอ งการน้ํา - สบั ปะรดตอ งการธาตอุ าหารหลักในแตล ะฤดกู ารผลิต ดังน้ี 5.1 ปริมาณนาํ้ • ไนโตรเจน 6-9 กรมั ตอ ตน • ฟอสฟอรัส 2-4 กรมั ตอตน โพแทสเซียม 8-12 กรมั ตอตน - ปริมาณนาํ้ ทีส่ ับปะรดตองการประมาณ 300 มลิ ลลิ ติ ร/ตน /สปั ดาห - ไมจ าํ เปนตอ งใหนาํ้ ถามปี ระมาณน้ําฝนสม่ําเสมอตลอดฤดปู ลูก - หยุดใหน า้ํ กอ นเกบ็ เกยี่ ว 15-30 วนั 121

แนวทางการเพิม่ ประสิทธภิ าพการผลิต และแหลง สืบขอ คนมูลเพม่ิ เตมิ แนวทางการเพิ่มประสทิ ธภิ าพการผลิต การคดั ขนาดหนอ ทป่ี ลกู ใหม ขี นาดใกลเ คยี งกนั จะทาํ ใหส ะดวกตอ ดแู ลรกั ษาตง้ั แต การใสปยุ การบงั คบั การออกดอก และการเกบ็ เกย่ี ว การใหน าํ้ ในพน้ื ทท่ี ม่ี แี หลง นาํ้ จะชว ยใหก ารเกบ็ เกย่ี วผลผลติ กระจายตวั ซง่ึ จะเปน การชว ยใหก ารจดั การผลผลติ ออกสูตลาดในเวลาทมี่ ีราคาสงู ได ทําใหเ กษตรกรมผี ลตอบ แทนทด่ี ี การปฏิบัตติ ามคําแนะนํา GAP (เกษตรดีทเี่ หมาะสมสาํ หรับสบั ปะรด) โดยเริ่ม ต้ังแตก ารเตรียมดนิ การเตรียมดนิ การเตรียมทอ นพันธุ การปลกู การใหนํา้ การปองกนั และกาํ จัดวชั พชื การปอ งกันและกาํ จัดโรคแมลง การบังคบั ดอก การเกบ็ เกย่ี ว และวทิ ยาการหลังการเกบ็ เก่ยี ว จะชว ยใหผลผลิตมีคณุ ภาพดี ผลผลติ เฉล่ียตอ ไรส งู ขน้ึ และเปน การลดตนทนุ การผลิตลง แหลง สบื คน ขอมลู เพิ่มเติม กรมวชิ าการเกษตร. 2542. การผลิตสบั ปะรดอยางถูกตอ งและเหมาะสม. สถาบนั วจิ ัย พชื สวน. กรมวิชาการเกษตร กรงุ เทพฯ. 17 น. กรมสง เสรมิ การเกษตร. 2512. รายงานการสํารวจสภาพการทาํ ไรส บั ปะรดในเขต จังหวัดประจวบคีรขี นั ธ. เอกสารทางวชิ าการที่ 2. กรมสง เสรมิ การเกษตร. กรุงเทพฯ. 30 น. สมาน ศิรภิ ัทร. 2528 . การปลูกสับปะรดเพอ่ื การอุตสาหกรรม. เอกสารทางวิชาการ ฉบบั ที่ 3 ศูนยสง เสรมิ และฝก อบรมการเกษตรแหง ชาติ สํานกั สง เสรมิ และฝก อบรม, มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร วทิ ยาเขตกาํ แพงแสนนครปฐม. กรมวิชาการเกษตร. 2545. เกษตรดีท่ีเหมาะสมสําหรับสบั ปะรด. กรมวชิ าการเกษตร. กรุงเทพฯ 30 น. จนิ ดารัฐ วีระวฒุ ิ. 2541. สับปะรดและสรีรวิทยาการเจริญเติบโตของสับปะรด. สาํ นัก พมิ พมหาวิทยาลบั เกษตรศาสตร กรมวิชาการเกษตร. 2545. เกษตรดที ่ีเหมาะสมสาํ หรับสบั ปะรด. โรงพิมพช มุ นุม สหกรณการเกษตรแหง ประเทศไทยจํากดั 122

ขา วโพดหวาน ขัน้ ตอนการปลูกและการดแู ลรักษาขาวโพดหวาน 75 วัน การเตรยี มการ 30 วนั 60 วนั การเตรยี มดิน การปลกู การใหน้าํ การกาํ จัดวชั พชื การเกบ็ เกีย่ ว 1. ไถดะ 1 ครง้ั ระยะปลูก ครง้ั แรกใหห ลังจากปลกู ใชแ รงงานคนหรอื เก็บเกยี่ วในชว ง 18-20 วนั หรือ 2. หวานปุยอนิ ทรียที่ยอ ย 1. ปลูกแถวเดี่ยว 75 x 25 ซม. 1 เมลด็ /หลุม ครง้ั ตอ ไปตามลกั ษณะดิน เครื่องจักรพรวนระหวาง หลังออกไหม 50 เปอรเ ซน็ ต สลาย อัตรา 500 - 1,000 2. ปลกู แถวคู 120 x 30 x 25-30 ซม. 1 เมลด็ /หลุม และสภาพแวดลอ ม แถว หรือพนสารกําจัด กก./ไร 3. ปลกู บนรอ งสวน 50 x 50 ซม. 2 เมล็ด/หลุม วัชพชื ตามคาํ แนะนํา การใสป ุย 3. ไถพรวน 1 คร้ัง 4. ใสปยุ รองพืน้ สูตร 15-15-15 หรอื 16-16-8 เมือ่ ขา วโพดอายุ 20-25 อายุ 20-25 วนั ใสป ยุ ยูเรยี 4. ยกรอ ง หรอื 16-20-0 หรือ 20-20-0 อตั รา 25-50 กก./ไร (46-0-0) อัตรา 10-25 กก./ไร ตามชนิดดิน การปฏิบตั ิหลงั การเก็บเกย่ี ว หรือ 21-0-0 อัตรา 20-30 กก./ การเตรียมพันธุ หลงั เกบ็ เกยี่ วใหร บี นําฝกขาวโพดหวานเขารม ทนั ที ไร ตามชนิดดิน 1. ใชพนั ธุขาวโพดลูกผสม 5. พน สารกําจดั วชั พืชตามคําแนะนาํ คลมุ ดนิ และขนสงใหถ ึงปลายทางภายใน 24 ช่วั โมง ทคี่ ลกุ สารปอ งกนั โรครา หลงั หยอดเมล็ดกอนทีข่ าวโพดและวัชพชื งอก น้ําคาง หากเกนิ กวานี้จะทาํ ใหค วามหวานลดลง 2. ตรวจสอบความงอกของ เมล็ดพันธุ ความงอกตอง ศัตรพู ืชท่สี ําคัญ ไมต่ํากวา รอยละ 90 1. โรครานํ้าคาง ระบาดรนุ แรงในฤดูฝนท่ีมอี ุณหภูมิตํา่ และความชนื้ สูง ปองกนั กําจัดโดยใชเ มล็ดพนั ธจุ ากแหลงไมม ีโรคระบาด คลุกเมล็ด พนั ธุก อ นปลูกดวย เมตาแลกซลิ (35% ดเี อส) อตั รา 7 กรมั ตอ เมลด็ 1 กโิ ลกรมั 2. โรคใบไหมแ ผลเล็ก ระบาดรุนแรงในฤดูฝน การปองกันกําจดั ไมใชเมลด็ พนั ธุจากแหลง และแปลงที่มีโรคระบาด ถอนตนท่ีเปน โรคเผา ทาํ ลายนอกแปลง หรือพนชวี นิ ทรยี  บาซลิ ลสั ซับทลิ สี ตามคําแนะนํา 3. หนอนเจาะลําตน ระบาดรนุ แรงในสภาพอากาศแหงแลง หรือฝนทิ้งชว งเปน เวลานาน ปองกนั กาํ จดั โดยใชสารเคมตี ามคําแนะนาํ 4. หนู เขา ทาํ ลายตัง้ แตต ิดฝกออนถึงเกบ็ เกย่ี ว ปองกนั กําจดั โดยใชว ธิ ีกลรวมกบั สารเคมตี ามคาํ แนะนํา

เทคนิคการปลูกและดแู ลรกั ษาขา วโพดหวาน 1. การเตรียมการกอนปลกู 1.1 การเตรียมดนิ 1.1.1 ไถดะ ดว ยไถ ผาน 3 หรอื ไถผาน 4 ลกึ ประมาณ 20 - 30 เซนตเิ มตร ตากดนิ ไว 7 - 10 วนั เพ่อื กาํ จัดวัชพืช โรค แมลง และสัตวศ ตั รูพชื 1.1.2 หวานปุย อนิ ทรียท่ียอ ยสลายแลว อัตรา 500 - 1,000 กโิ ลกรัมตอ ไร 1.1.3 ห า ก ค ว า ม เปนกรด - ดา ง ตาํ่ กวา 5.5 หวา นปูนขาว 100 - 200 กโิ ลกรัมตอ ไร 1.1.4 ไถพรวน ดวยไถผาน 7 เพอื่ ยอ ยดินใหร วนซุย ปรับระดบั ดนิ กลบปุย อินทรยี เและปนู ขาว 1.1.5 ยกรอ ง 1.2 การเตรียมพันธุ 1.2.1 ใชพันธุขาวโพดหวานลูกผสมจากแหลงผลิตทเี่ ชอ่ื ถือได เชน มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร หรือภาคเอกชนที่ผลติ เมลด็ พนั ธขุ าวโพดหวานจําหนาย 1.2.2 เมลด็ พันธุตองคลุกสารเคมปี องกนั โรคและแมลง และไมม ีรอย ทาํ ลายจากแมลง เช้อื ราและสัตวศตั รพู ืช 1.2.3 ฉลากตอ งระบุชอ่ื แหลงทีผ่ ลิต สถานทผี่ ลิตวนั เดือน ปท ผี่ ลติ และมี ความงอกไมต ่ํากวารอยละ 90 1.2.4 ถุงและกลอ งบรรจุเมล็ดพันธุ ตอ งอยใู นสภาพดี 2. การปลกู 2.1 ฤดปู ลูก 2.2.1 ปลูกไดตลอดปในแหลงทมี่ ีนํา้ เพียงพอ 2.2.2 ฤดฝู น ระหวา งเดือนพฤษภาคม - กรกฎาคม 2.2.3 ฤดูหนาวระหวา งเดอื นพฤศจกิ ายน – มกราคม 2.2 วธิ ีปลกู ใชแ รงงานคน หรือ ปลูกดวยเครื่องปลูก 2.3 ระยะปลกู และอัตราปลูก 2.3.1 ระยะปลูก - ปลูกบนพนื้ ท่รี าบ แถวเด่ียวใชร ะยะระหวา งแถว 75 เซนตเิ มตร ระหวา งตน 25 เซนติเมตร 1 เมล็ดตอหลมุ แถวครู ะยะระหวา งรอ ง 120 เซนตเิ มตร ระหวางแถว 30 เซนติเมตร ระหวางตน 25 - 30 เซนตเิ มตร 1 เมลด็ ตอหลมุ 124

- ปลกู บนรองสวน ขนาดของรอ งสวนกวาง 4 - 5 เมตร ใชระยะ ปลกู 50 x 50 เซนติเมตร 2 เมล็ดตอ หลมุ 2.3.2 อัตราเมล็ดพนั ธุ 1 - 1.5 กโิ ลกรัมตอไร 2.3.3 อตั ราการปลูกที่เหมาะสมสําหรบั การบริโภคฝกสดประมาณ 8,500 ตนตอ ไร และอตั ราปลูกสําหรบั อุตสาหกรรมแปรรปู ประมาณ 8,500 - 11,000 ตน ตอ ไร 2.3.4 ใสปุยรองพ้ืนพรอมปลูก ดินท่ีมีอินทรียต่ํากวา 1.8 เปอรเซ็นต ฟอสฟอรัสทเ่ี ปนประโยชนต่ํากวา 10 สวนในลา นสวน และโพแทสเซียมท่ีแลกเปลีย่ นได นอยกวา 40 สวนในลานสวน ใหใสดังนี้ ดินรวน หรือดินรวนเหนียวปนทราย ใสสูตร 16-20-0 อัตรา 50 กโิ ลกรมั ตอ ไร ดนิ รว นปนทราย ใสสตู ร 15-15-15 อัตรา 50 กิโลกรัม ตอ ไร 2.3.5 ใชส ารกําจัดวชั พืช “อะลาคลอร” 48 % อซี ี พน คลมุ ดนิ หลังหยอด เมล็ด ขณะพน ดนิ ตองมคี วามชนื้ 3. การดแู ลรกั ษา 3.1 ใสป ยุ ครงั้ ที่ 2 ใสปยุ ยูเรยี (46-0-0) อัตรา 50 กโิ ลกรมั ตอ ไร หรอื สตู ร 21-0-0 อตั รา 100 กิโลกรมั ตอ ไร เมอ่ื ขา วโพดหวานอายุ 20 - 25 วนั โดยโรยขา งแถวแลว พรวนดนิ กลบ 3.2 ใสปยุ ครั้งที่ 3 ใหพจิ ารณาความสมบรู ณของตนขาวโพด และการระบายนาํ้ เปนสาํ คญั หากตอ งการใส ใหใ สปุย ยูเรยี (46-0-0) อตั รา 25 กิโลกรมั ตอไร ใสเม่อื อายุ 40-45 วนั 3.3 การใหน ํา้ ใหทันทหี ลัง ปลกู และหลงั การใสป ยุ ทุกครัง้ จากนั้น ใหทุก 7- 10 วนั ขน้ึ อยกู บั ความชนื้ ของ ดนิ และสภาพอากาศ วิธกี ารโดยปลอย ตามรอ ง หรือ แบบพน ฝอย หากขาด นํ้าในชวงออกดอกหรือผสมเกสรจะ ทําใหผลผลิตลดลงและขาดคุณภาพ ไม ควรใหน้ําขงั ในรอ งแปลงเกนิ 24 ชวั่ โมง เพราะอาจทําใหขาวโพดชะงักการเจริญ เตบิ โต และหยุดใหน าํ้ กอนเกบ็ เก่ยี ว 2 - 3 วัน 4. ศตั รูพืชท่ีสาํ คญั 4.1 วัชพืช 125

4.1.1 วชั พชื ฤดเู ดยี ว เชน หญา ตนี กา หญา นกสชี มพู และหญา ขจรจบ 4.1.2 วัชพืชขามป เชน หญา ตีนตดิ หญาชันกาด สาบเสือ และแหว หมู ปอ งกนั กาํ จดั โดย เตรียมดนิ ทด่ี กี อ นปลูก ไดแ ก ไถดะ 1 คร้ังตากดิน 7 - 10 วนั ไถพรวน 1 ครั้ง คราดเศษซาก ราก เหงา หวั และไหลวัชพชื ขามปออกจากแปลง หรือใชแรงงาน คน หรอื เครื่องจักรกลพรวนระหวางแถว หรอื ใชส ารกําจดั วชั พืช “พาราควอท” (27.6% เอสแอล) พน ระหวางแถวเม่อื ขาวโพดอายุ 40-45 วนั หรอื กอ นวชั พืชออกดอก ขอควร ระวังอยาใหละอองสารสัมผัสใบและตน ขา วโพดหวานโดยตรง 4.2 โรค 4.2.1 โรครานา้ํ คา งหรือโรคใบลาย : สาเหตเุ กดิ จากเชือ้ รา ระบาดตั้งแต ระยะตน ออนถึงอายปุ ระมาณ 1 เดือน ลักษณะอาการ ขอ ถ่ี ตน แคระแกรน ใบเปน ทาง สีขาว เขยี วออ น หรือเหลอื งออนตามความยาวใบ ระบาดรุนแรงในฤดฝู นท่ีมีอุณหภูมิต่ํา และความชื้นสูง ปองกันกําจัดโดย ไมใชเมล็ดพันธุจากแหลงและแปลงที่มีโรคระบาด คลกุ เมลด็ พนั ธดุ ว ยสารเคมตี ามคาํ แนะนาํ กอ นปลกู ถอนตน ทเี่ ปน โรคเผาทาํ ลายนอกแปลง ทาํ ลายพชื อาศยั หรือคลกุ เมล็ดพนั ธดุ วยสารเคมตี ามคาํ แนะนาํ กอ นปลกู 4.2.2 โรคใบไหมแผลเล็ก สาเหตุเกิดจากเช้อื รา ลักษณะอาการ ระยะ แรกเกิดจุดเล็ก ๆ สเี ขียวออนฉํา่ นํา้ และขยายไปตามเสน ใบเกดิ เปนแผลไหม บริเวณกลาง แผลมีสีเทา ขอบแผลสีน้ําตาล ขนาดของแผลไมแนนอน ระบาดรุนแรงในฤดูฝน การปองกันกําจัด ไมใชเมล็ดพันธุจากแหลงและแปลงท่ีมีโรคระบาดถอนตนที่เปนโรค เผาทําลายนอกแปลง หรอื พนชีวนิ ทรีย บาซลิ ลัส ซับทิลีส อัตราตามคําแนะนาํ 4.2.3 โรคราสนิม สาเหตเุ กิดจากเชอ้ื รา ลกั ษณะอาการ เกดิ ไดแทบทุก สว นของขาวโพดหวาน ระยะแรกพบเปนแผลจุดนูนสีนํา้ ตาลแดงขนาด 0.2-1.3 มลิ ลเิ มตร ตอ มาแผลจะแตกเหน็ เปน ผงสสี นมิ ถา ระบาดรนุ แรงจะทาํ ใหใ บแหง ตาย ระบาดรนุ แรง ในฤดูฝนจนถงึ ตนฤดูหนาวทม่ี ีอุณหภูมติ ่าํ การปอ งกันกําจดั โดย ถอนตนทเ่ี ปน โรคเผา ทาํ ลายนอกแปลง หรอื พนสารกําจดั ตามคําแนะนาํ 4.3 แมลง 4.3.1 หนอนเจาะลาํ ตนขา วโพด เรม่ิ ทาํ ลายต้งั แตขา วโพดอายุ 20 วัน ถงึ ระยะเกบ็ เกยี่ ว ลกั ษณะอาการ ชะงักการเจริญเติบโต ตน หกั ลมงา ย หากระบาดรุนแรง จะเขาทาํ ลายฝก ดว ย ระบาดมากในสภาพอากาศแหงแลง หรือฝนทิง้ ชวงเปนเวลานาน ปองกนั กาํ จดั โดย พน สารกาํ จัดตามคาํ แนะนาํ 4.3.2 หนอนเจาะสมอฝาย ลักษณะและการทําลาย ตัวเต็มวัยเปนผีเสื้อ กลางคืนขนาดกลาง วางไขฟองเดี่ยว ๆ ท่ีชอดอกตัวผูและเสนไหมบริเวณปลายฝก โดยจะกัดกินเสนไหมและเจาะเขาไปกัดกินท่ีปลายฝก ทําใหคุณภาพฝกเสียหาย ระบาด รนุ แรงในสภาพอากาศรอ นชนื้ การปอ งกนั กาํ จดั โดย หากปลกู ในพนื้ ทข่ี นาดเลก็ ใหใ ชแ รงงาน คนจบั ทาํ ลาย 4.4 สัตวศ ตั รู 4.4.1 หนู เขา ทาํ ลายตัง้ แตเริม่ เปนฝก ออ นถึงเก็บเกีย่ ว ปองกันกําจัดโดย ใชว ิธีกลรวมกบั สารเคมตี ามคําแนะนาํ 126

5. การเก็บเกย่ี ว ชวงเก็บเกยี่ วทเ่ี หมาะสมเมือ่ อายุประมาณ 18-20 วันหรือหลงั ออกไหม 50 เปอรเ ซ็นต (หากเก็บเกี่ยวในชว งฤดหู นาวจะชา ออกไปอีก 3 - 5 วนั ) หรอื สงั เกตไดจาก สีของไหมจะเปลย่ี นเปน สนี ํา้ ตาลเขม เมือ่ ใชม อื บีบสวนปลายฝกจะยุบตวั ไดงาย เมล็ดมี สเี หลอื งออน ถา ใชเ ล็บกดท่ีปลายฝกจะมนี ํ้านมไหลออกมาแสดงวาอีก 2 วันจะตองเกบ็ เก่ยี ว หากปลูกพันธผุ สมเปดซ่ึงออกไหมไมพ รอมกันตองทยอยเกบ็ 2 - 3 คร้งั วธิ กี ารเกบ็ โดยปลดิ ฝก ออกจากตน โดยไมป อกเปลอื ก เกบ็ ไวใ นทร่ี ม ไมถ กู แสงแดด โดยตรง อากาศถา ยเทสะดวก และควรสงถึงโรงงานแปรรูปภายใน 24 ช่ัวโมง หากเกนิ น้ี จะทาํ ใหความหวานลดลง การเก็บเก่ียวเพอื่ สงตลาดบรโิ ภคสด ควรตดั ใหมสี วนลําตนตดิ โคนฝก ประมาณ 20 เซนตเิ มตร เพื่อชว ยยืดความสดและความหวาน หลงั จากเกบ็ เก่ียว แลวควรไถกลบทนั ที ขอ ควรระวังหากเก็บกอ นหรอื หลงั ชวงท่เี หมาะสมเพยี ง 1 - 2 วัน จะทาํ ใหคณุ ภาพของฝก ไมไ ดม าตรฐานของตลาดและโรงงานอตุ สาหกรรม 127

128 ขอมูลสภาพแวดลอมท่ีเหมาะสมตอ การเจริญเติบโตของขา วโพดหวาน สภาพแวดลอม ความเหมาะสม ขอจํากัด 1. สภาพภมู ิอากาศ - อุณหภมู ิท่เี หมาะสมตอ การเจรญิ เตบิ โต และสรางเมลด็ 24-35 - ในสภาพทีอ่ ุณหภูมสิ ูงกวา - อณุ หภมู ิ องศาเซลเซยี ส 35 องศาเซลเซยี ส ขาวโพดจะไมเ จรญิ หรอื หยุดชะงักกระบวนการตา ง ๆ - ปริมาณฝน - การกระจายตวั ของน้ําฝนสม่ําเสมอ 1,000 – 1,200 มลิ ลิเมตร - แสง ตอป 2. สภาพพื้นที่ - แสงแดดจดั 3. สภาพดิน - ปลกู ไดต ลอดปทกุ ภาคของประเทศไทย - ลักษณะเนื้อดนิ - พ้นื ท่ีราบ มคี วามสมา่ํ เสมอ ความลาดเอยี งไมเ กิน 5 เปอรเ ซ็นต - คา ความเปน กรด–ดาง - ใกลแ หลงน้ําสะอาด - หา งไกลจากแหลงมลพษิ - การคมนาคมสะดวก สามารถนาํ ผลผลติ ออกสูต ลาดไดรวดเรว็ - ปลูกไดด ใี นดินรว น ดินรวนเหนยี วปนทราย หรอื รว นปนทราย - ระดับหนา ดนิ ลกึ ไมนอยกวา 25 เซนติเมตร - การระบายนํา้ และถายเทอากาศดี - ความอุดมสมบูรณสูง อินทรียวัตถุไมนอยกวา 1.5 เปอรเซ็นต ฟอสฟอรสั ทเ่ี ปน ประโยชนไ มนอ ยกวา 10 สวนในลานสวน โพแทสเซยี มทแี่ ลกเปลยี่ นไดไ มนอยกวา 40 สว นในลานสวน - 5.5 – 6.8

ขอมลู สภาพแวดลอมที่เหมาะสมตอการเจริญเติบโตของขา วโพดหวาน (ตอ ) สภาพแวดลอม - อินทรยี วัตถุ (OM , %) ความเหมาะสม ขอจํากัด 4. ความตองการธาตอุ าหารพชื - กอนทําการปลกู ขาวโพดหวาน ควรมกี ารวิเคราะหด นิ หาปริมาณธาตุอาหารใน 5. ความตองการน้ํา นอ ยกวา 1 ใสป ุย N 30 กก./ไร ดินเพ่ือชว ยลดตน ทุนการใสปุย 1-2 ใสปยุ N 20 กก./ไร มากกวา 2 ใสป ุย N 15 กก./ไร - ฟอสฟอรัส (P , มก./กก.) นอ ยกวา 10 1ใส0ปยุ กPก2.O/ไร5 10-15 5ใส-1ป0ุย กPก2.O/ไ5ร มากกวา 15 ใ0ส-ป5ยุ กกP.2/Oไร5 - โพแทสเซยี ม (K , มก./กก.) นอยกวา 60 1ใส0ปกุยก.K/ไ2รO 60-100 ใสปยุ กKก2O./ไร 10-5 มากกวา 100 ใ0ส-ป5ยุ กKก2./Oไร - สะอาดปราศจากสารอินทรยี และสารอนินทรียท ีม่ ีพษิ ปนเปอน - อยาใหข าดนํา้ ทุกชวงการเจรญิ เติบโต เพราะจะทําใหผ ลผลิตและคณุ ภาพ - การใหน ้าํ แบบ sprinkler ควรใหแตล ะครง้ั ประมาณ 35-40 ผลผลติ ลดลงอยา งมาก มลิ ลเิ มตร ตามชนดิ ของดนิ และสภาพภมู อิ ากาศ 129

แนวทางการเพิ่มประสทิ ธิภาพการผลติ และแหลงสบื ขอคน มูลเพม่ิ เตมิ การเพมิ่ ประสทิ ธภิ าพการผลิตและลดตน ทนุ การผลติ ตอ หนว ย 1. ใชเมล็ดพันธุลูกผสม เนื่องจากมีลักษณะทางการเกษตรสม่าํ เสมอ 2. ปรับปรุงบํารงุ ดนิ โดยการปลูกพชื ตระกลู ถัว่ หมนุ เวยี น 3. การใสป ยุ อินทรียร ว มกบั ปยุ เคมตี ามคาวิเคราะหด ิน แหลง สบื คนขอมลู เพิม่ เตมิ กรมวิชาการเกษตร. 2544. เกษตรดีท่เี หมาะสมสําหรบั ขาวโพดหวาน ลําดบั ที่ 18. กรมวชิ าการเกษตร. 2547. เอกสารวิชาการขา วโพดฝก สด ลาํ ดับท่ี 8/2547. กรมสงเสรมิ การเกษตร. 2551. คูม อื นกั วิชาการสง เสริมการเกษตร ขา วโพด (ขา วโพด เลีย้ งสตั ว ขาวโพดหวาน) ทวีศักดิ์ ภหู ลาํ และราเชนทร ถิรพร. ขาวโพดฝก สด. พมิ พค ร้ัง 2. 2539. ราเชนทร ถิรพร. 2539. ขาวโพด. คณะเกษตร มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร. 130

ขา วโพดฝก ออ น การเตรยี มการ ข้ันตอนการปลกู และการดแู ลรักษาขา วโพดฝก ออ น 50-65 วัน 20 วนั 30 วัน 40-45 วนั การเตรียมดนิ การปลกู การใสปุยครงั้ ที่ 2 การใหน ้าํ การถอดยอด 1. คา pH ตํ่ากวา 5.5 หวานปูน ระยะปลูก 1. เม่ืออายปุ ระมาณ คร้งั แรกใหหลังจากปลกู อายุ 40-45 วนั หลงั ขาวโพดงอก ให ขาว อตั รา 100-200 กก./ไร 1. ปลกู แถวเดยี่ วระยะปลกู 75 x 25 เซนติเมตร จํานวน 2 20-25 วนั ใหใสป ยุ ยเู รีย คร้งั ตอ ไปขน้ึ อยกู บั ความชืน้ ดงึ ชอ ดอกตัวผูท้งิ เพือ่ เรงการเจรญิ 2. ไถดะ 1 คร้ัง ตน ตอหลุม (46-0-0) อตั รา 50 กโิ ลกรมั ดนิ และสภาพภมู ิอากาศ ของฝก ใหผ ลผลติ สูง และเกบ็ เกี่ยว 3. หวา นปุยอนิ ทรยี ทย่ี อ ยสลาย 2. ปลูกแถวคู ยกรอ งสงู 30-40 เซนติเมตร ระยะสันรอง ตอไร หรือ สตู ร 21-0-0 วธิ ีการโดยปลอ ยตามรอง ไดเ รว็ ย่งิ ขน้ึ อตั รา 500 - 1,000 กก./ไร 100-125 เซนตเิ มตร ระยะระหวา งหลุม 25-30 เซนตเิ มตร อัตรา 100 กิโลกรมั ตอ ไร ควร หรอื แบบพนฝอย 4. ไถพรวน 1 คร้ัง หยอดเมล็ดขางรองท้งั สองขา ง 2 เมล็ดตอหลมุ ใสขณะดินมีความชื้น การเกบ็ เกยี่ ว 5. ยกรอ ง 3. ปลูกบนรองสวน ใชร ะยะปลูก 50 x 50 เซนตเิ มตร จํานวน การกาํ จดั วัชพชื ชวงเวลาการเก็บเก่ียวขนึ้ อยูกบั 3 เมลด็ ตอ หลุม ใชแ รงงานคนหรอื เครอื่ งจักร ชนิดพันธุและชว งฤดปู ลูก โดยสังเกต การเตรยี มพันธุ 4. ใสป ยุ รองพน้ื สตู ร 16-20-0 หรอื 15-15-15 อตั รา 50 กก./ไร พรวนระหวา งแถว หรอื ไหมยาวประมาณ 1-5 เซนตเิ มตร 1. ใชเ มล็ดพันธุขา วโพดฝกออ น 4. พน สารกําจดั วชั พืชคลุมดิน พน สารกาํ จดั วชั พชื ตาม หรอื หลงั จากถอดยอด 3-5วนั เริ่ม ลกู ผสม ทค่ี ลุกสารปองกนั โรค หลังหยอดเมลด็ คําแนะนําเมอ่ื ขาวโพดอายุ เก็บเกย่ี วฝก แรก ชวงเวลาเก็บเก่ยี ว ราน้าํ คาง 20-25 วัน เฉลี่ย 7-10 วนั 2. ความงอกไมต ํา่ กวารอย ละ 90 ศตั รพู ชื ทีส่ ําคัญ การปฏิบตั ิหลังการเกบ็ เกยี่ ว 1. โรครานาํ้ คาง ระบาดรนุ แรงในฤดูฝนท่ีมอี ุณหภมู ติ าํ่ และความชื้นสงู ปอ งกนั กาํ จดั โดยใชเ มลด็ พันธจุ ากแหลงไมม ีโรค หลังเก็บเกย่ี วใหน ําเขารม ไมถ ูกแสงแดดโดยตรง อากาศถา ยเทสะดวก ระบาด คลกุ เมล็ดพนั ธุกอ นปลกู ดว ย เมตาแลกซลิ 35% ดีเอส ไมกองขาวโพดสงู เกินไป และไมควรเกบ็ ไวน านเกิน 24 ช่ัวโมง สถานที่ 2. หนอนเจาะลําตน ระบาดรนุ แรงในสภาพอากาศแหง แลง หรือฝนทง้ิ ชวงเปน เวลานาน ปอ งกันกําจดั โดยใชสารเคมตี ามคาํ ปอกเปลอื กตอ งยกพน้ื สงู ปองกนั การปนเปอ น ทาํ ความสะอาดมอื กอ น แนะนาํ ปอกเปลอื ก อุปกรณท ใ่ี ชปอกและใสผลผลติ ตอ งสะอาด และตองระวัง 3. หนู เขาทาํ ลายตงั้ แตติดฝก ออนถึงเกบ็ เกี่ยว ปอ งกนั กําจดั โดยใชวิธีกลรว มกับสารเคมีตามคาํ แนะนํา ไมใ หเ กดิ บาดแผลทฝ่ี ก

เทคนคิ การปลกู และดแู ลรักษาขา วโพดฝก ออน 1. การเตรยี มการกอ นปลูก 1.1 การเตรียมดนิ 1.1.1 ไถดะ ดว ยไถ ผาน 3 หรอื ไถผาน 4 ลกึ ประมาณ 20 - 30 เซนติเมตร ตากดินไว 7 - 10 วัน เพือ่ กําจดั วัชพืช โรค แมลง และสตั วศ ตั รูพชื 1.1.2 ดิ น ที่ มี ค า ความเปน กรด - ดาง ตา่ํ กวา 5.5 ใหห วา นปูนขาว อตั รา 100-200 กิโลกรัมตอ ไร 1.1.3 ดนิ ทม่ี อี นิ ทรียวัตถุต่าํ กวา 1.5 เปอรเซน็ ต ใหหวา นปยุ อนิ ทรีย ท่ียอ ยสลายแลว อตั รา 500 – 1,000 กิโลกรัมตอไร 1.1.4 ไถพรวน ดวยไถผาล 7 เพอ่ื ยอ ยดนิ ใหรว นซยุ เก็บความชนื้ ปรับระดับดนิ และกลบปุยอนิ ทรยี  และปนู ขาวทห่ี วา น 1.1.5 ยกรอง 1.2 การเตรยี มพนั ธุ 1.2.1 ใชพันธขุ าวโพดฝก ออ นลูกผสมจากแหลง ผลิตท่ีเช่ือถือได 1.2.2 เมล็ดพันธุตองคลุกสารเคมีปองกันโรคและแมลงและไมมีรอย ทําลายจากแมลง เชอื้ ราและสัตวศ ตั รพู ืช 1.2.3 ฉลากตอ งระบุชือ่ แหลงทผ่ี ลิต สถานท่ีผลิตวัน เดือน ปที่ผลิต และมคี วามงอกไมต ่ํากวารอ ยละ 90 1.2.4 ถุงและกลองบรรจเุ มล็ดพนั ธุ ตองอยูในสภาพดี 2. การปลกู 2.1 ฤดปู ลกู 2.2.1 ปลูกไดต ลอดปใ นแหลงท่ีมีนา้ํ เพียงพอ 2.2.2 ชวงปลกู ท่ใี หผลผลติ สงู อยูระหวา งเดอื นพฤศจกิ ายน - กุมภาพันธ 2.2 วิธีปลกู ใชแ รงงานคน หรือ ปลกู ดว ยเครื่องปลกู 2.3 ระยะปลูกและอัตราปลกู 2.3.1 ระยะปลกู จาํ นวนตน ทเ่ี หมาะสมประมาณ 18,000 - 20,000 ตน ตอ ไร - ปลกู แถวเดย่ี วระยะปลกู 75 x 25 เซนตเิ มตร จาํ นวน 2 ตน ตอ หลมุ - ปลูกแถวคู ยกรอ งสงู 30 - 40 เซนตเิ มตร ระยะสันรอง 100 - 125 เซนติเมตรระยะระหวางหลมุ 25 - 30 เซนตเิ มตร หยอดเมล็ดขางรอ งท้ังสอง ขา ง 2 เมล็ดตอ หลุม 132

- ปลกู บนรองสวน ใชร ะยะปลกู 50 x 50 เซนติเมตร จํานวน 3 เมล็ดตอ หลุม 2.3.2 อัตราเมลด็ พนั ธุ 4.5 - 6 กโิ ลกรัมตอ ไร 2.3.3 ใชส ารคมุ วชั พืช “อะลาคลอร” 48 % อซี ี พน คลุมดินหลงั หยอด ขณะพนดินตองมีความชื้น 3. การดูแลรักษา 3.1 การใสป ยุ หลงั จากทราบผลการวิเคราะหด นิ แลว 3.1.1 ดินที่มอี นิ ทรยี วตั ถตุ ่าํ กวา 1.5 เปอรเซน็ ต ฟอสฟอรัสท่ีเปน ประโยชนตาํ่ กวา 10 สวนในลานสวน และโพแทสเซยี มทแ่ี ลกเปล่ยี นไดน อยกวา 40 สว น ในลานสวน ปยุ รองกนหลมุ - ดนิ รวน และดนิ รว นเหนยี วปนทราย ใหใสปุยสตู ร 16-20-0 อัตรา 50 กโิ ลกรมั ตอไร - ดนิ รว นปนทราย ใหใ สป ยุ สตู ร 15-15-15 อตั รา 50 กโิ ลกรมั ตอ ไร การใสป ยุ ครั้งท่ี 2 เม่ือขาวโพดฝก ออนอายุประมาณ 20-25 วัน ใหใ สปยุ ยูเรีย (46-0-0) อตั รา 50 กิโลกรัมตอไร หรอื สตู ร 21-0-0 อตั รา 100 กโิ ลกรัมตอไร โดยโรยขา งตนแลว พรวนกลบ ควรใสข ณะดินมีความช้นื 3.2 การใหน าํ้ ใหทนั ทหี ลงั ปลูกและหลงั การใสปยุ ทุกคร้ัง ความถ่แี ละปรมิ าณ การใหน ้าํ ท่เี หมาะสมขนึ้ อยกู ับความช้ืนของดินและสภาพอากาศ โดยท่วั ไปแลว ดินรวน ปนทรายควรใหนํ้าทกุ 3 - 5 วนั ดินรว นหรอื ดินรว นเหนียวปนทรายใหนาํ้ ทุก 7 - 10 วัน วธิ ีการโดยปลอ ยตามรอง หรือ แบบพน ฝอย ไมค วรใหน้ําขงั ในรองแปลงเกนิ 24 ชั่วโมง เพราะอาจทําใหชะงักการเจริญเติบโต และควรหยุดใหน ํา้ กอ นเกบ็ เกยี่ ว 2 - 3 วนั 3.3 การถอดชอ ดอกตัวผู ขา วโพดฝก ออนจะเริ่มออกดอกตวั ผเู ม่อื อายุ ประมาณ 40-45 วนั ใหดงึ ชอ ตวั ผูท้ิงกอ นที่จะบาน เพื่อเรง การเจริญของฝก ใหผ ลผลติ สูง และเกบ็ เกีย่ วไดเ ร็วยิง่ ขน้ึ ชอดอกทีด่ ึงออกแลวสามารถนาํ ไปเล้ยี งโคนมไดเปน อยางดี 4. ศัตรูพชื ทส่ี ําคญั 4.1 วัชพชื 4.1.1 วชั พชื ฤดูเดียว เชน หญา ตนี กา หญานกสชี มพู และหญาขจรจบ 4.1.2 วัชพชื ขา มป เชน หญาตีนตดิ หญาชันกาด สาบเสือ และแหว หมู ปอ งกนั กาํ จดั โดย เตรียมดินทด่ี ีกอ นปลูก ไดแ ก ไถดะ 1 ครั้งตากดิน 7 - 10 วนั ไถพรวน 1 คร้ัง คราดเศษซาก ราก เหงา หัวและไหลวชั พืชขา มปออกจากแปลง หรอื ใชแรงงานคน หรอื เคร่ืองจักรกลพรวนระหวางแถว หรอื ใชสารกําจดั วัชพชื “พาราควอท” 27.6% เอสแอล พน ระหวางแถวเม่อื ขา วโพดอายุ 20 วันกอนวัชพชื ออกดอก ขอ ควรระวังอยา ใหล ะอองสารกําจัดวัชพืชสัมผัสใบขา วโพดฝกออ นโดยตรง 133

4.2 โรค โรครานาํ้ คางหรอื โรคใบลาย สาเหตุเกิดจากเช้อื รา ระบาดตั้งแตร ะยะ ตน ออนถงึ อายปุ ระมาณ 1 เดือน ลักษณะอาการ ขอ ถ่ี ตนแคระแกรน ใบเปนทางสีขาว เขยี วออน หรือเหลืองออ นตามความยาวใบ ระบาดรุนแรงในฤดฝู นทมี่ อี ุณหภูมิตํา่ และ ความชนื้ สงู ปองกนั กําจัดโดย ไมใ ชเ มลด็ พันธจุ ากแหลงและแปลงทีม่ โี รคระบาด ถอน ตน ทเ่ี ปน โรคเผาทาํ ลายนอกแปลง ทาํ ลายพืชอาศัย หรือคลกุ เมล็ดพันธดุ วยสารเคมีตาม คาํ แนะนํากอนปลูก 4.3 แมลง 4.3.1หนอนเจาะลําตนขาวโพด เร่ิมทําลายตั้งแตขาวโพดฝกออนอายุ ประมาณ 20 วันถึงระยะเก็บเกีย่ ว โดยหนอนจะเจาะทําลายสวนยอด ชอดอกตัวผู และ ลาํ ตน ลกั ษณะอาการ ชะงกั การเจรญิ เตบิ โต ตน หกั ลม งา ย หากระบาดรนุ แรงจะเขา ทาํ ลาย ฝกดวย ระบาดมากในสภาพอากาศแหงแลง หรือฝนทิ้งชวงเปนเวลานาน ปองกันกําจัด โดย สํารวจกลุมไข หนอน และสวนท่ีทําลาย โดยเฉพาะเม่ือขาวโพดอายุประมาณ 20 - 30 วนั เมือ่ พบการเขา ทําลาย ควรพน สารปองกนั กําจัดตามคําแนะนาํ 4.3.2 หนอนกระทูหอม ตวั เตม็ วัยเปน ผีเส้ือกลางคนื สีนา้ํ ตาลเขมปนเทา วางไขใ ตใ บเปน กลมุ สขี าว ลกั ษณะการทาํ ลาย กดั กนิ ทกุ สว นในระยะตน ออ น ทาํ ความเสยี หายรุนแรงเม่ือหนอนมคี วามยาวต้ังแต 2 เซนติเมตร ระบาดรุนแรงในสภาพอากาศแหง แลง การปองกันกาํ จัดโดย ในพ้ืนที่ขนาดเล็กใชแรงงานคนเกบ็ กลมุ ไขแ ละหนอนทําลาย หรือใชพน ดว ยชีวินทรยี  นิวเคลียรโพลีฮโี ดรซสิ ไวรัส หรอื พน สารกําจัดตามคาํ แนะนํา 4.4 สัตวศ ตั รู หนู เขา ทําลายขาวโพดฝก ออ นตัง้ แตเริม่ งอก ติดฝก ออ นถงึ เกบ็ เก่ยี ว ปองกันกาํ จัดโดยใชวิธีกลรว มกบั สารเคมตี ามคาํ แนะนาํ 5. การเก็บเก่ยี ว ชวงเวลาการเกบ็ เกยี่ วข้นึ อยกู บั ชนิดพนั ธแุ ละชวงฤดปู ลกู โดยทวั่ ไปสงั เกตจาก ไหมยาวประมาณ 1 - 5 เซนติเมตร ซ่ึงเปน ชวงที่เหมาะสมตอ การเกบ็ ทส่ี ดุ โดยเฉพาะ ฝก แรกซ่งึ เปน ฝกทดี่ ที ่สี ดุ หรือสมุ ปอกเปลอื กดูขนาดฝกที่ไดมาตรฐาน วิธีการเก็บใหหกั ท่ี บรเิ วณกานฝกท่ตี ดิ ลําตนเพอ่ื ปอ งกันฝกหกั สง เขา โรงงานไมได และตอ งเก็บเกีย่ วใหแลว เสร็จภายใน 5 - 10 วนั ขอ ควรระวัง คอื หากเก็บเกย่ี วกอนหรอื หลงั ชว งที่เหมาะสมเพียง 1 วัน ฝก จะไมไดมาตรฐาน หลงั จากเก็บเกย่ี วเสรจ็ แลว ควรไถกลบเพอื่ เปนปยุ พืชสด หรือนําตน ไปเล้ยี งโคนม วทิ ยาการหลังการเก็บเกี่ยว หลังเก็บเกีย่ วใหรบี นาํ ขาวโพดฝก ออ นเขารม ไมใ ห ถูกแสงแดดโดยตรง อากาศถายเทสะดวก ไมก องขาวโพดสงู เกนิ ไป และไมค วรเกบ็ ไวนานเกิน 24 ช่ัวโมง สถานที่ปอกเปลือกตองยกพ้ืนสูงปอ งกนั การปนเปอ น ทําความ สะอาดมือกอนปอกเปลอื ก อุปกรณที่ใชปอกและใสผลผลติ ตองสะอาด และตองระวัง ไมใ หเ กดิ บาดแผลที่ฝก เพราะไมเปนที่ตอ งการของตลาด 134

ขอ มูลสภาพแวดลอมที่เหมาะสมตอ การเจริญเตบิ โตของขา วโพดฝกออน สภาพแวดลอม ความเหมาะสม ขอ จํากัด 1. สภาพภูมิอากาศ - อุณหภูมทิ เ่ี หมาะสมตอการเจรญิ เตบิ โต - ในสภาพท่ีอุณหภมู ิสูงกวา - อุณหภมู ิ 24-35 องศาเซลเซยี ส 35 องศาเซลเซยี ส ขาวโพดจะไมเจริญหรือหยดุ ชะงักกระบวนการตาง ๆ - ปรมิ าณฝน - การกระจายตวั ของนาํ้ ฝนสมาํ่ เสมอ - แสง 1,000 – 1,200 มิลลิเมตรตอ ป 2. สภาพพน้ื ท่ี - แสงแดดจดั 3. สภาพดิน - ปลกู ไดต ลอดปทุกภาคของประเทศไทย - ลกั ษณะเน้ือดิน - พืน้ ทร่ี าบ สมา่ํ เสมอ - ความลาดอยี งไมเ กิน 5 เปอรเซน็ ต - คา ความเปนกรด – ดา ง - ใกลแหลงนา้ํ สะอาด - หางไกลจากแหลง มลพษิ - การคมนาคมสะดวก สามารถนาํ ผลผลติ ออกสตู ลาดไดรวดเร็ว - ดินรว น ดนิ รว นเหนยี วปนทราย หรือดนิ รวนปนทราย - ระดบั หนา ดนิ ลกึ ไมนอ ยกวา 25 เซนตเิ มตร - การระบายน้ําและถา ยเทอากาศดี - ความอุดมสมบูรณส งู อนิ ทรยี วัตถไุ มน อ ยกวา 1.5 เปอรเซ็นต ฟอสฟอรัสทเี่ ปน ประโยชนไ มน อ ยกวา 10 สวนในลา นสวน โพแทสเซียมทแ่ี ลกเปลี่ยนไดไ มนอยกวา 40 สว นในลานสว น - 5.5 – 6.8 135

136 ขอมูลสภาพแวดลอมทเ่ี หมาะสมตอการเจรญิ เตบิ โตของขาวโพดฝก ออน (ตอ) สภาพแวดลอ ม - อินทรยี วัตถุ (OM , %) ความเหมาะสม ขอจาํ กัด 4. ความตองการธาตอุ าหารพชื - กอนทําการปลูกขา วโพดฝก ออ นควรมีการวิเคราะหดนิ หาปรมิ าณธาตอุ าหาร 5. สภาพน้าํ นอยกวา 1 ใสปุย N 30 กก./ไร ในดนิ เพ่อื ชว ยลดตน ทนุ การใสป ุย 1-2 ใสป ุย N 20 กก./ไร - ชว งวกิ ฤตของขาวโพดฝก ออ น คือ การขาดนา้ํ ชว งใดชว งหนง่ึ ของการเจรญิ มากกวา 2 ใสป ุย N 15 กก./ไร เติบโตมีผลทาํ ใหผลผลิตลดลงประมาณ 21-50 % - ฟอสฟอรสั (P , มก./กก.) นอยกวา 10 มก.ใใ/ใสสกสป ปกปุย.ุย ุย) PPP22O2OO555 10 กก./ไร - 10-15 , 5-10 กก./ไร มากกวา 15 0-5 กก./ไร โพแทสเซียม (K นอ ยกวา 60 ใสป ุย KKK222OOO 10 กก./ไร 60-100 ใสป ยุ 10-5 กก./ไร มากกวา 100 ใสปยุ 0-5 กก./ไร - มีแหลง นาํ้ เพยี งพอตลอดฤดูปลูกพื้นท่ีไร ปริมาณนํา้ ฝนกระจาย สมา่ํ เสมอ 1,000-1,200 มลิ ลิเมตรตอ ฤดปู ลกู

แนวทางการเพิ่มประสทิ ธิภาพการผลติ และแหลง สบื คน ขอมลู เพ่ิมเติม แนวทางการเพ่มิ ประสิทธภิ าพการผลติ ขา วโพดฝกออ น 1. ปรับปรงุ บํารงุ ดนิ ในแปลงปลูก ดว ยการปลกู พชื ตระกูลถั่ว สลบั กับการปลกู ขาวโพดฝกออน โดยไถกลบพชื ตระกูลถวั่ เม่อื เริ่มออกดอกประมาณ 2 สัปดาหก อนปลกู ขาวโพดฝก ออ น หรอื ใสป ุยอนิ ทรียท ย่ี อยสลายแลว 500 - 1,000 กิโลกรัมตอไรตอป เพอื่ ทําใหโ ครงสรา งของดนิ ดีข้ึน สามารถอุมนา้ํ และระบายนํา้ ไดด ีขึน้ โดยหวานใหท วั่ แปลงแลว ไถกลบ 2. การใสป ยุ ตามวิเคราะหดิน ทาํ ใหทราบคุณสมบัติทางเคมีของดนิ และเลือก สูตรปยุ ไดอยา งถูกตอ ง และลดตนทุนการผลิต 3. ไถระเบดิ ดินดาน ทกุ 3-5 ปต อคร้ัง เพ่ือฟน ฟโู ครงสรางดนิ และทาํ ลายช้ัน ดินดาน ดนิ เก็บความชืน้ ไดม ากและนานขน้ึ ขาวโพดมีระบบรากทแี่ ขง็ แรงสามารถดูด นํา้ และธาตอุ าหารจากดนิ ไปใชไดอยา งมปี ระสิทธิภาพมากยง่ิ ข้นึ นอกจากนยี้ งั ชว ยลด ปรมิ าณวัชพืช สงผลใหผลผลิตเพมิ่ ขึน้ และเกษตรกรมีรายไดเ พม่ิ ขนึ้ แหลงสบื คนขอมูลเพ่ิมเติม 1. กรมวชิ าการเกษตร. 2544. เกษตรดที เ่ี หมาะสมสาํ หรบั ขา วโพดฝก ออ น ลาํ ดบั ท่ี 10. 2. กรมวิชาการเกษตร. 2547. เอกสารวิชาการขา วโพดฝก สด ลาํ ดับที่ 8/2547. 3. กรมวชิ าการเกษตร.การปลกู ขา วโพดฝกออ นเพือ่ อตุ สาหกรรม. 4. กรมสง เสริมการเกษตร. 2537. เอกสารวิชาการเรื่องขา วโพดฝกออน. 5. ทวีศกั ด์ิ ภหู ลาํ และราเชนทร ถริ พร. ขาวโพดฝกสด. พมิ พครง้ั 2. 2539. 137

ถ่ัวเหลอื งฝก สด ขั้นตอนการปลกู และการดูแลรักษาถ่ัวเหลืองฝกสด การเตรียมการ 20 วนั 30 วนั 40 วัน 50 วัน 60 วนั 70 วนั 80 วัน การเตรียมดนิ การปลกู การใสปุย การใหน ํา้ การกาํ จัดวชั พืช 1. ไถดะ หวานปยุ อินทรีย 500 – ใชไมปลายแหลมทําหลุมลกึ 2 – 3 หลงั ปลูก 45- เร่มิ ใหเมอ่ื ถัว่ เหลืองฝก สดอายุ 7-10 1,000 กิโลกรมั ตอไร หรือ เซนติเมตร ฤดฝู นใชร ะยะแถวระหวาง 50 วัน ใชส ูตร วันหลังงอก ครัง้ ตอไปการใหน ํ้า ให เมื่อถ่วั เหลอื งฝก สดอายุ ปยุ คอก 300 กโิ ลกรมั ตอ ไร ตากดิน ตน 50 x 20 เซนตเิ มตร หยอด2-3 46-0-0 อตั รา 20 พจิ ารณาจากความชมุ ช้ืนของดนิ ใน ประมาณ 20 – 25 วันใช ไว 5 – 7 วันไถพรวนกลบ เมลด็ /หลมุ ปลายฤดฝู น/แลง ระยะ กโิ ลกรัมตอไร แปลงปลูกและตอ งใหน้ําทกุ ครั้งหลงั แรงงานคนกําจดั วัชพชื 1ครง้ั 2. ยกแปลงใหมขี นาดหลงั แปลง ระหวางแถวxระหวางตน 40 x 20 ซม. จากใสป ุย เคมี กวาง 80 หรอื 120 เซนติเมตร หยอด 3 – 4 เมลด็ /หลมุ ใสปุย รอง การเกบ็ เก่ยี ว ความสงู ของแปลง 15 – 20 พนื้ สตู ร15-15-15 อตั รา 30 กก./ไรแ ลว ศตั รทู ่สี าํ คญั และการปอ งกนั เก็บเกี่ยวในชวงท่ีฝก เซนติเมตร เวน ทางดิน หรือรอ งนํ้า หยอดเมล็ด พน สารเคมกี าํ จัดวชั พชื - โรคทส่ี าํ คัญ คอื โรคใบจุดนนู โรคแอนแทรกโนส โรครา เตงประมาณ 80 เปอรเ ซ็นต 30 เซนติเมตร กอนถวั่ เหลอื งฝก สดและวัชพชื งอก นํา้ คา ง โรครากเนา ควรคลุกเมลด็ พนั ธุก ารปองกันเช้อื รา ของตน ขณะทีฝ่ ก ยงั มีสเี ขยี ว 3. ใหน ํ้ากอนปลกู 1 วัน ในดนิ กอนปลูก สด ชวงระยะเวลาเกบ็ เกย่ี ว - หนอนแมลงวนั เจาะลําตน หนอนเจาะฝก แมลงหวี่ขาว ควรเปน ชว งเชา ใชก รรไกร การเตรียมพันธุ ยาสบู มวนเขียวถว่ั พนสารเคมีตามคาํ แนะนาํ หรอื เคียวตัดตน เตรียมเมล็ดพนั ธคุ วามงอก ไมต่าํ กวา 75 เปอรเซ็นต อัตรา 12 การปฎบิ ตั หิ ลังการเกบ็ เกี่ยว – 15 กโิ ลกรัมตอไร คลกุ กับสารเคมี ถว่ั เหลืองฝก สดทส่ี งใหโรงงานเพอ่ื สง ออก คัดเฉพาะฝก สีเขียวสด ไมม รี อยตาํ หนิ ปราศจากการทําลายของโรคและแมลง มีขนาด ปอ งกนั เช้อื รา (สารเมนโคเซป หรอื ตรงตามมาตรฐานสงออก โดยมี 2-3 เมลด็ ตอ ฝก ความยาวไมน อ ยกวา 4.5 เซนติเมตร และความกวา งไมน อ ยกวา 1.5 เซนตเิ มตร ควร สารเมตาแลกซิล) และเชอื้ ไรโซเบยี ม บรรจุฝก ในถุงตาขา ยหรือตะกรา พลาสตกิ วางในท่ีรม ไมใหถ ูกแสงแดดขณะรอการขนสงสูโ รงงานผูซ ้อื 1 ถงุ (200 กรัม)

เทคนคิ การปลูกและดแู ลรักษาถวั่ เหลืองฝกสด 1. การเตรยี มการกอ นปลูก 1.1 การเตรยี มดนิ 1.1.1 ไถ 2 ครั้ง ครั้งแรกไถดะ ถาดินมีความอดุ มสมบูรณต่ํา ใหหวานปยุ อนิ ทรยี  500 – 1,000 กโิ ลกรัมตอ ไร หรือปยุ คอก 300 กิโลกรัมตอ ไร และถา ดินมีคาเปน กรดเปน ดางต่าํ กวา 5.5 ทาํ การหวา นปนู ขาวหรือ ปนู โดโลไมท 100 - 200 กิโลกรมั ตอไร ตากดนิ ไว 5 – 7 วนั แลวไถพรวนกลบ ปรบั ดนิ ใหส มํา่ เสมอ 1.1.2 ยกแปลงใหมีขนาดหลงั แปลงกวา ง 80 หรือ 120 เซนตเิ มตร ความสูงของ แปลง 15 – 20 เซนติเมตร เวน ทางเดิน หรือรองน้ํา 30 เซนติเมตร 1.1.3 ใหน้าํ ถวั่ เหลืองฝก สดครง้ั แรก จะใหห ลังจากเตรียมแปลงเสร็จแลว กอ นการปลูก 1 วัน เพอ่ื ใหแ ปลงปลกู มีความชุมช้ืนเพยี งพอตอการงอกของเมล็ด 1.2 การเตรียมพนั ธุ การเตรยี มเมลด็ พันธุ มคี วามงอกไมตาํ่ กวา 75 เปอรเ ซน็ ต ใชเ มลด็ พันธุ อัตรา 12 – 15 กิโลกรัมตอ ไร คลกุ กับสารเคมปี องกนั เชอื้ รา (สารเมนโคเซป หรือสาร เมตาแลกซิล) และปุยชีวภาพไรโซเบียม 1 ถุง (200 กรมั ) 2. การปลูก 2.1 วิธีปลูก 2.1.1 ใชไมป ลายแหลมทาํ หลมุ ลึก 2 – 3 เซนติเมตร 2.1.2 ระยะปลกู ในฤดตู น ฝน ระยะระหวา งแถว 50 เซนติเมตร ระยะ ระหวา งหลุม 25 เซนตเิ มตร หยอด 2-3 เมลด็ ตอ หลมุ 2.1.3 ระยะปลูกในปลายฤดูฝน ฤดแู ลง ระหวางแถว 40 เซนตเิ มตร ระยะ ระหวางหลุม 20 เซนตเิ มตร หยอดหลุมละ 3 – 4 เมลด็ แลว กลบดวยดินบาง ๆ 2.1.4 รองกนหลุมดวยปุยเคมสี ูตร 15-15-15 อตั รา 30 กิโลกรมั ตอ ไร หรือกอนหยอดเมล็ดถั่วใหใสป ุยเคมสี ูตร 15-15-15 ประมาณ 1 ชอนโตะรองกน หลุม 2.1.5 ฉีดสารเคมคี ุมวชั พชื ทนั ท่กี อ นถ่ัวเหลอื งฝกสดและวัชพชื งอก 2.2 ฤดูปลูก 2.2.1 ตนฤดูฝน ประมาณปลายเดอื นเมษายนถงึ ตน เดอื นมิถุนายน 2.2.2 ปลายฤดูฝน ชว งเดอื นสงิ หาคม 2.2.3 ฤดูแลง ประมาณเดอื นพฤศจิกายนถงึ เดือนกลางเดือนมกราคม 3. การดูแลรกั ษา 3.1 การใสปุย เม่อื ตนถัว่ เหลืองอายปุ ระมาณ 45 - 50 วนั ซึง่ เปนระยะทกี่ าํ ลังสรา งเมลด็ ควรใสปุยสูตร 46-0-0 (ปุยยูเรีย) อัตรา 20 กโิ ลกรมั ตอไรเพ่อื ชวยใหถัว่ เหลืองมีฝก ที่สม บรูณสเี ขยี วสดใส โดยโรยขา งแถวปลกู แลวพรวนดินกลบ 3.2 การใหน ํา้ ถวั่ เหลืองฝก สดตองการความชน้ื ในดนิ ไมมากนัก จงึ ควรควบคุม 139

ปรมิ าณนา้ํ ใหพ อเหมาะไมม ากเกิน ควรใหนาํ้ อยางสม่ําเสมอ จนกระทง่ั เมล็ดเตง สมบรู ณ ปกติ (45-55 วนั หลังปลกู ) 3.2.1 เรม่ิ ใหน ้าํ เมอื่ ถัว่ เหลืองฝกสดอายุ 7-10 วันหลังงอก ครั้งตอ ไป การใหน ํ้า ใหพิจารณาจากความชุม ช้ืนของดินในแปลงปลูก 3.2.2 ใหน ํ้าหลงั จากใสปยุ เคมที กุ ครัง้ 4. ศตั รูพืชที่สําคัญ 4.1 วชั พืช การปลกู ถั่วเหลอื งฝกสดเพ่อื ใหม กี ารเจริญเติบโตทดี่ ีและใหผ ลผลติ สงู จะตองมีการควบคุมไมใ หม วี ชั พืชขน้ึ แขงขนั ตงั้ แตเริ่มปลูก และกําจดั วชั พืชดวยแรงงาน คน เมอื่ ถ่ัวเหลอื งฝกสดอายุ 20 - 25วัน 4.2 โรค 4.2.1 โรคใบจดุ นูน เกดิ จากเชอ้ื แบคทเี รยี ระบาดรุนแรง ในชว งอากาศ คอนขางรอ น และมฝี นตก อาการระยะแรกเปน แผลจุดสีเขียวแกมเหลืองทีใ่ ตใบตอมา ขยายโตข้นึ เปนสนี ้ําตาล และมวี งแหวนสเี หลอื งลอ มรอบแผลในถ่ัวเหลืองจะแสดงอาการ ใบรวงหลังจากไดร บั เช้ือเพยี ง 7 วัน การปอ งกนั กาํ จดั ฉีดพน สารคอปเปอรซ ค่ี ลอไรด อัตรา 40 กรัม ตอน้ํา 20 ลิตร พน 2 - 3 ครั้งทุกๆ 7 วนั ครั้งแรกในระยะฝก ออ น ขอควรระวังไมควรฉดี พน สารเคมีขณะแสงแดดจัดเพราะจะทาํ ใหใบไหม 4.2.2 โรคแอนแทรคโนส เกดิ จากเชือ้ รา ซ่ึงพบในชวงถั่วเริม่ ติดฝก ออน จะพบเปนจดุ สีดาํ เลก็ ๆ กระจายอยตู ามใบและฝก การปอ งกนั กาํ จัด ฉดี พนสารเบโนมลิ อัตรา 20 - 30 กรมั ตอน้าํ 20 ลติ ร พนในระยะดอกบานและ ระยะฝกออน 4.2.3 โรครานาํ้ คา ง เกิดจากเชอ้ื รา ระยะแรกจะเหน็ จุดสเี หลอื งแกมเขียว ทางดานบนของใบเมอ่ื พลกิ ใตใ บจะพบเสน ใยของเชอื้ ราเปน สเี ทา หรอื สีเทาอมมวง การปอ งกนั กําจดั คลุกเมลด็ พนั ธุดวยสารเมตาแลกซิล อตั รา 7 กรัมตอเมลด็ พนั ธุ 1 กิโลกรัม ถาระบาดไมรนุ แรงควรหลีกเลย่ี งการใชส ารเคมี 4.2.4 โรคเนา คอดนิ /รากเนา เกดิ จากเช้อื รา อาการที่เหน็ ชดั ตนถว่ั เหลืองไมง อก เมลด็ เนา หรอื งอกแตถ กู เชอ้ื เขาทําลาย ทาํ ใหต นออนหักลม ตาย มักเกิด เปนหยอ มๆ ในบริเวณดนิ ที่มกี ารระบายนํา้ ไมดี มนี ้าํ ขงั การปองกันกาํ จดั คลุกเมลด็ พนั ธุก อนปลกู ดวยเมตาแลกซลิ อตั รา 7 กรมั ตอเมล็ดพนั ธุ 1 กโิ ลกรมั หรือแมนโคเซปอัตรา 1 - 2 กรัมตอเมล็ดพันธุ 1 กโิ ลกรัม 4.3 แมลงศัตรู 4.3.1 หนอนแมลงวนั เจาะลาํ ตน เปนแมลงวนั ขนาดเล็ก จะวางไข ในเนอ้ื เยอื่ ใตใบออ น ตวั หนอน จะเจาะไชชอนเขาอยูภายในลาํ ตน และใตผวิ เปลอื ก บรเิ วณโคนตน ทําใหตน ถ่วั แคระแกรน็ ขอ ส้ันผดิ ปกติ การปอ งกันกําจดั พนสารไตรอะโซฟอส อตั รา 50 มลิ ลิลติ รตอ น้ํา 140

20 ลิตร หรอื คลกุ เมลด็ พันธุกอ นปลูกดวยอิมดิ าโคลพริด (70% ดับบวิ เอส) อตั รา 2 กรมั ตอเมล็ดพนั ธุ 1 กโิ ลกรัม 4.3.2 แมลงหวขี่ าวยาสบู จะดดู กนิ นา้ํ เลย้ี งจากใบถว่ั ทาํ ใหล าํ ตน แคระแกรน็ ทส่ี าํ คญั คอื เปนพาหะนําโรคใบยอดยนฝก ผดิ ปกติ การปอ งกันกําจัด ใชสารอมิ ดิ าโคลพริด อัตรา 10 มลิ ลลิ ิตรตอนํ้า 20 ลติ ร หรอื ไตรอะโซฟอส อตั รา 40 มิลลิลิตรตอน้าํ 20 ลติ ร พน เม่อื มีใบประกอบชดุ ท่ี 2 - 3 ระยะหลังออกดอก ถึงติดฝกออน 4.3.3 หนอนเจาะฝก ถัว่ จะกัดกนิ ดอกและเจาะฝกกัดกินเมลด็ ออน การปองกนั กําจดั พน สารไตรอะโซฟอส อตั รา 50 มิลลลิ ิตรตอนาํ้ 20 ลติ ร หรอื แลมดา -ไซฮาโลทริน อตั รา 20 มลิ ลิลติ รตอนํา้ 20 ลิตร พน 1 - 2 ครัง้ หา งกัน 7 - 10 วนั ในระยะถว่ั ตดิ ฝก ออน 4.3.4 มวนเขียวถวั่ มวนเขยี วขา ว มวนถ่ัวเหลือง ตัวออนและตัวเต็มวัย ดูดกนิ นาํ้ เลย้ี งจากใบ และฝก ออ น ทําใหฝ กลบี การปอ งกันกาํ จัด ใชสารไตรอะโซฟอส อตั รา 50 มลิ ลิลิตรตอ น้าํ 20 ลติ ร พนในระยะถ่ัวติดฝกออ น การใชส ารเคมตี างๆ ควรใชก อนการเก็บเกีย่ วถวั่ เหลอื งฝก สด 15 - 20 วัน เพอ่ื ปอ งกนั ผลตกคางของสารเคมี 5. การปฏบิ ตั กิ อ นและหลังการเก็บเกยี่ ว 5.1 ระยะเกบ็ เกยี่ วทเี่ หมาะสม เก็บเกีย่ วตามอายพุ ันธทุ ีเ่ หมาะสม ประมาณ 62 - 68 วันหลงั ปลูกหรอื เกบ็ ระยะที่มฝี ก ถ่ัวเตง เตม็ ที่ประมาณรอ ยละ 80 ในขณะทฝ่ี ก ยงั มีสเี ขยี วสด ปกตคิ วรเก็บเก่ยี ว ในชว งเชา 5.2 วิธีการเกบ็ เก่ียว โดยใชเ คียวเก่ยี วตนถว่ั ท้ังตน แลวนาํ ไปวางในที่รม ถาจําหนายในประเทศ ใหเดด็ ใบและกานออก ใหเ หลือเฉพาะตน และฝก จากน้นั จึงมดั ตนถ่วั เปนมัด มัดละ 5 กโิ ลกรัม เพ่อื รอการสงตลาด เพ่ือจาํ หนายตอ ไป ถาผลติ เพอ่ื สง โรงงานใหปลิดฝก ท่ีไดม าตรฐานใสภ าชนะทีส่ ะอาด 5.3 การปฏบิ ตั หิ ลงั การเกบ็ เก่ยี ว สาํ หรับถ่วั เหลอื งฝก สดที่สง ใหโรงงานเพื่อสง ออก 5.3.1 คดั เฉพาะฝกสีเขียวสด ไมม รี อยตําหนิ ปราศจากการทําลายของโรค และแมลง มีขนาดตรงตามมาตรฐานสง ออก โดยมี 2 - 3 เมล็ดตอ ฝก ความยาวไมน อ ย กวา 4.5 เซนติเมตร และความกวา งไมนอยกวา 1.5 เซนตเิ มตรควรบรรจุฝก ในถุงตาขาย หรือตะกรา พลาสติก วางในทรี่ ม ไมใ หถ กู แสงแดดขณะรอการขนสง สูโรงงานผซู ื้อ 5.3.2 การขนสง ควรตกลงกับผูรับซ้ือและเตรียมยานพาหนะไวลวงหนา กอนการเก็บเก่ียว รถบรรทุกผลผลิตตองสะอาดและสงถึงโรงงานภายใน 6 ช่ัวโมง หลังเก็บเกีย่ วเพอื่ รกั ษาคุณภาพสีผิวและรสชาติ 141

142 ขอมูลสภาพแวดลอ มทเี่ หมาะสมตอ การเจริญเตบิ โตของถัว่ เหลืองฝกสด สภาพแวดลอ ม ความเหมาะสม ขอจาํ กัด 1. สภาพภูมิอากาศ - อณุ หภมู ิ (เซลเซียส) - ประมาณ15-30 องศาเซลเซียส - ถาอณุ หภูมสิ งู หรอื ตา่ํ กวา นี้จะมีผลกระทบตอการออกดอก ปริมาณดอก - แสงแดด จํานวนขอลดลง 2. สภาพพื้นท่ี - แสงแดดจดั - ถา อุณหภูมสิ ูงกวา 30 องศาเซลเซียสทําใหฝกมเี ปลือกหนา - ความสงู จากระดับน้าํ ทะเล - พ้นื ท่ีราบและสมํา่ เสมอ เปน พนื้ ที่ดอนหรือลุมที่ไมมีนํา้ ทวมขัง - มกี ารคมนาคมสะดวกโดยสามารถนําผลผลติ ฝกสดสูโ รงงานอตุ สาหกรรม - มคี วามสงู จากระดบั นํา้ ทะเลไมเกิน 600 เมตร หรือตลาดไดรวดเร็ว 3. สภาพดนิ - ลักษณะของเน้ือดิน - ดนิ รว น ดนิ รว นปนทราย หรอื ดินรว นเหนยี วปนทราย - การระบายนาํ้ และถายเทอากาศดี - ความลึกของหนาดนิ - ระดบั หนาดนิ ลกึ 20-25 เซนติเมตร - ความเปนกรด-ดา ง (pH) - คา ความเปน กรดเปนดางระหวาง 6.0-6.8 - ปริมาณอนิ ทรียวัตถุ - อนิ ทรยี วตั ถไุ มตํา่ กวา 15 เปอรเซ็นต ฟอสฟอรสั ทีเ่ ปน ประโยชน มากกวา 12 สวนในลานสวนโพแทสเซยี มทแ่ี ลกเปลี่ยนไดม ากกวา 50 สว นในลานสวน

ขอมูลสภาพแวดลอ มทเ่ี หมาะสมตอการเจรญิ เตบิ โตของถว่ั เหลอื งฝกสด (ตอ ) สภาพแวดลอม ความเหมาะสม ขอจํากดั 4. ความตอ งการธาตอุ าหารพืช - ธาตอุ าหารหลัก - ธาตุอาหารไนโตรเจน (N) ถว่ั เหลอื งเปน พชื ที่มีความตอ งการ - พืชตองการรองจากธาตุอาหารหลัก - ธาตอุ าหารรอง/ธาตุอาหารเสรมิ ไนโตรเจนสูงมากแตแหลง ทม่ี าของไนโตรเจนนอกจากดินแลวยงั ได มาจากไรโซเบยี มดวย 5. สภาพน้าํ - ธาตอุ าหารฟอสฟอรัส (P) มากกวา 12 ppm ไมตอ งใสปยุ - คุณภาพนา้ํ - ธาตอุ าหาร โพแทสเซียม (K ) ทแี่ ลกเปลี่ยนไดมากกวา 50 ppm - ปริมาณนํา้ ท่ตี อ งการ ไมต อ งใสปยุ เพ่ิมเตมิ ธาตอุ าหารรอง - กาํ มะถัน (S) - แคลเซยี ม (Ca) - แมกนเี ซียม (Mg) ธาตอุ าหารเสรมิ - พืชตอ งการนอ ยกวาธาตอุ าหารหลัก/ธาตอุ าหารรอง - เหล็ก (Fe) - แมงกานสี (Mn) - สงั กะสี (Zn) - ทองแดง (Cu) - โบรอน (B) - โมลิบดินมั่ (Mo) - คลอรนี (Cl) - ตอ งเปนนา้ํ ปราศจากสารอนิ ทรยี ห รือ อนนิ ทรียท ่มี ีพิษปน มนี ้ําเพยี งพอสําหรับใชเ มื่อจําเปน เปอน 143 - 1,000-1,500 มิลลเิ มตรตอป มกี ารกระจายสมา่ํ เสมอตลอดฤดู ปลูก