100 Everyday Objects from Southeast Asia and Korea Khmer

photo gallery



សម្ាភ រៈប្របើ ្រាសប់ ្រចាថំ ្ចៃង នំ នួ ១០០ប្រភេទ នៅបណ្តា ប្រទេសកងនុ្ តបំ នអ់ ាសអី៊ ាគ្យនេ ៍ នងិ ករូ ៉ េ



មជ្ឈមណ្ឌ លអ​ ាស៊បី ា៉ ស៊ហី កិវ្ សម្រាបក់ ារយលដ់ ងឹ អនរដ្ ជាតិ (APCEIU) មជ្ឈម​ ណឌ្ លអបរ់ តំ បំ នន់ ៃអងកគ្ ាររដម្ឋ ន្រ្ដីអបរ់ ​ំ នៃប្រទេសកុនង្ តបំ នអ់ ាស៊អី ាគ្យនេ ស៍ ម្រាប​ប់ ុរាណវ ិទ្យា នងិ វចិ ិត្រសលិ ្បៈ (SEAMEO – SPAFA) នងិ លេខាធកិ ារដ្ឋា ន អង្គការរដឋ្ម្តរីអ្ ប់រនំ ៃប្រទេសកុន្ងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ សូមគោរពស្វាគមន៍។ អងគ្ការយ�ើងទាងំ បី ដែលព្យាយាមអភិវឌ្ឍការអប់រ ំ ការយោគយលគ់ ្នា នងិ ក​ ារអោយតម្ចលៃ ពំ ោះអនរ្ដ វប្បធមក​៌ ុនង្ តបំ នអ់ ាសអ៊ី ាគ្យនេ ៍នងិ អាសប៊ី ៉ា សហ៊ី ក្វិ បានសហការគ្នា មងដ្ ទ�ៀតកុនង្ គម្រោងថ្មី​ ដែលគរួ ឲ្យចាបអ់ ារមណ្ម ៍ អពំ ី «សម្ភា រៈប្រើប្រាសប់ ្រចាថំ ្នៃង ៅបណ្តា ប្រទេសកុនង្ តបំ ន​អ់ ាស៊អី ាគ្យេន ៍ នងិ កូរ៉េ» ដែលត្រូវបានបង្តកើ ទ្បើងកនុង្ ក្របខណឌ្ «កិចស្ច ហប្រតបិ តកិដ្ ារ SEAMEO – APCEIU ល�ើការអភិវឌ្ឍសម្ាភ រៈអប់រសំ ិក្សាដ�ើម្កីប ារយលដ់ ងឹ ពីវប្បធម៌»។ ចាប់តាំងពីឆ្ាន ២ំ ០០៥ អងគ្ការរបស់យ�ើងបានសហការគ្នាល�ើកគម្រោងជាប់ទាក់ទងទៅនឹងការអប់រអំ ន្ដរវប្បធម៌ ដែលរមួ មានល្បែងការអបរ់ ំអូហូ «O’ho» ល្បែងឌីជីថល «ដណំ �ើ រសមុទ្រ» កដ៏ ូចជាសម្ភា រៈអណំ ាន នងិ វដី េអូសម្លេងអពំ ីរ�ឿងព្រេងពី ប្រទេសកុនង្ តបំ នអ់ ាស៊អី ាគ្យនេ ៍ នងិ កូរ៉េ (រ�ឿងទាងំ នេះអាចទាញយកបានតាមរយៈគេហទពំ រ័ http://asianfolktales.wescoapceiu. org)។ ឆ្ាន មំ ុនយ�ើងបានផលិត​ស�ៀវភៅអប់រអំ ំពីគំនូរសីត្ពីប្រទេសកុនង្ តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងកូរ៉េ ដែលកត់ត្រាពីទំន�ៀម និងបុណ្យ​ កុនង្ ស្ុករ ដែលបន្សលទ់ ុកពបី ុពបវ្ ុរសយ�ើងតាមរយៈពេលវេលារាបស់ តវត្សនន៍ ៃ​ការអភវិ ឌ្ឍវប្បធម៌ នងិ ប្រវត្ដិសាស្រ្ដ (ការបោះពុមឌ្ព ជី ថី ល អាចទាញ យកបានតាមរយៈ​គេហទំព័ររបស់អ្នករ�ៀបចំ www.unescoapceiu.org, www.seameo-spafa.org និង www. seameo.org )។ ឆ្ាន នំ េះតាមរយៈការគាទំ ្ររបសស់ ហគមនប៍ ្រជាជាតអិ ាស៊អី ាគ្យេន ៍ នងិ ក្រសងួ ការបរទេសកូរ៉េ យ�ើងបានស្វែងរកអកន្ ជនំ ាញ តាមសារមនីរទ្ និងអន្កស្រាវជ្រាវនរវ ិទ្យាដ�ើម្បីប្រមូល «សម្ភា រៈប្រើប្រាសប់ ្រចាថំ ្»ៃង ពីប្រទេសកនុង្ តំបន់អាស៊ីអាគ្េយន ៍ នងិ កូរ៉េ កុន្ងគោល បំណងផលិតស�ៀវភៅឯកសារអប់រដំ ែលបង្ាហ ញពីវតថុ្ដែលយ�ើងប្រើប្រាស់កុន្ងផ្ទះ និងសហគមន៍សម្រាប់ជីវតិ ប្រចាថំ ្ៃង។ វតុថ្ទាងំ នេះ បានផលតិ ចេញ​ពវី តថុធ្ ាតុដ�ើម​កុនង្ ស្ុករ ដែលសម្រាបប់ ្រើប្រាសក់ នុង្ ស្កុរ ហ�ើយវាកឆ៏ ្លុះបញ្ាច ងំ ពវី ប្បធម៌ នងិ សកមភ្ម ាពនៃការប្រតបិ តដ្ិ កុន្ង​ប្រទេសដែលតំណាងកុន្ងស�ៀវភៅនេះ។ គោលបំណងនៃស�ៀវភៅនេះ គឺជួយចងុអ្លបង្ហា ញពីលកខ្ណៈពិសេសនៃវប្បធម៌ ប្រទេសនមី យួ ៗ នងិ ចងអុល្ បង្ហា ញពបី ច្ចេកទេស នងិ វតុថធ្ ាតុដ�ើមដែលដូចគ្នា កុនង្ តបំ នផ់ ងដែរ។ ទនមឹទ្ នងឹ នោះ វាកឆ៏ ្លុះបញ្ាច ងំ ពសី លិ ្បៈ បច្ចេកទេស និងការប្រើប្រាស់ប្រចាថំ ្ៃងនៃវប្បធម៌នីមួយៗ ហ�ើយសម្ភា រៈប្រើប្រាស់នីមួយៗក៏បង្ាហ ញពីធាតុនៃនរវ ិទ្យា សិល្បៈ និង សកម្មភាពប្រចាថំ ្ៃនង ៃប្រទេសកុនង្ តំបនអ់ ាស៊អី ាគ្យនេ ៍ និងកូរ៉េផងដែរ។ យ�ើងសង្មឃឹ ថា អ្នកនឹងទទួលផលប្រយោជន៍ និងឲ្យតម្ៃលល�ើខលឹ្មសារនៃស�ៀវភៅនេះ ដូចដែល​យ�ើង​រកី រាយ កនុ្ងការ បង្ើតក ស�ៀវភៅនេះដែរ។ កុន្ងន័យនេះ យ�ើងខញុំស្ ូមថ្លែងអំណរគុណយ៉ា ងជ្រាលជ្រៅដល់អន្ក​ ចូលរមួ ទាងំ អសដ់ ែលបានធ្វើឲ្យគម្រោងនេះក�ើតឡ�ងើ នងិ សូមអរគុណចពំ ោះការចាប់អារម្ណម ៍ ចណំ េះ និង​ជំនាញ​របស​់ ពកួ គេ។ បណ្ឌិ ត Chung Utak ប​ ណ្ិឌ ត M.R.Rujaya Abhakorn​ បណិឌ្ ត Witaya Jeradechakul​ នាយក នាយក នាយក APCEIU មជ្ឈមណ្ឌ ល SEAMEO SPAFA លេខាធិកាដ្ាឋ ន SEAMEO

Contents សេចក្ដីផ្ើដម ​ ៥ សេចកដ្ីថ្ែលងអំណរគុណ ៧ សម្ភា រៈប្រើប្រាស់ប្រចាថំ ្ៃងពីប្រទេសកនុ្ងតំបនអ់ ាស៊ីអាគ្នេយន៍ និងកូរ៉ េ ៧ ១) ការបរភិ ោគ និងការរ�ៀបចំអាហារ ៩ ២) សំល�ៀកបំពាក ់ ២៩ ៣) សម្ភា រៈប្រើប្រាស់កុន្ងផ្ទះ ៥១ ៤) សម្ភា រៈកម្សាន្ដ ៦៧ ៥) សម្ភា រៈសហគមន៍ និងជំន�ឿ ៩១ ៦) សម្ភា រៈនេសាទ កសិកម្ម និងដាដំ ំណាំ ១០៥ ស្ាថ បន័ បោះពុម្ព ១១៧ ម្ាច ស់របូ ភាព ១១៩

សេចកីដ្ ផ្មើដ នៅខណៈដែលពហុវប្បធម៌ត្រូវបានគេទទួលស្ាគ ល់ថាជាផ្នែកមួយយ៉ា ងសំខាន់របស់អាស៊ី មានមនុស្សប្លែក​ គ្នា ជាច្រើននៅកុនង្ តបំ នន់ េះដែលមានរប�ៀបរសន់ ៅប្រហាកប់ ្រហែលគ្នា គដឺ ោយសារសហគមនទ៍ ាងំ នេះបាន ផ្លា សប់ ូដ្រទំនញិ កសិកម្រម ាបស់ តវត្សនម៍ កហ�ើយ។ តាមរយៈគតបិ ណឌ្ិ តរមួ និងលកណ្ខ ៈកុនង្ ស្ុករ ពួកគេបានរកឃ�ញើ រប�ៀបប្រមូលវតថុ្ ធាតុដ�ើម និងសម្ាភ រៈកុន្ងធមម្ជាតិ រួចប្រែក្លា យទៅជាចំណី អាហារតាមរយៈការរ�ៀបចំដោយប្រើប្រាស់សម្ាភ រៈជាច្រើនប្រភេទ។ ពួកគេប្រើសរសៃអបំ ោះ និងល័កតធ្ ម្ជម ាតិធ្វើជាសលំ �ៀកបំពាក់ ប្រភេទឈ�ើផ្សេងៗ ឫស្សី ដឥី ដ្ឋធ្វើជាផ្ទះ នងិ សម្ភា រៈប្រើប្រាស់កនុង្ ផទ្ ះ ឧបករណ៍ ប្រមាញ់ និងប្រអប់ដែលប្រើប្រាស់បានច្រើនមុន។ ការប្រើប្រាស់ពណ៌ និងទំហខំ ុសគ្នា កនុ្ងចំណោមសហគមន៍ផ្សេងគ្នា បង្កើតបានជាលក្ខណៈ​វប្បធម៌ប្លែកៗគ្នាផ្អែកទៅតាមបទពិសោធន៍ និងសកមម្ភាពនៃតំបន់នីមួយៗ។ ការអភិវឌ្ឍជំនាញល�ើ​ ការងារលោហធាតុ ការធ្វើពាណិ ជជក្ ម្ម និងការផ្ាល ស់បូដ្រទំនិញ ចំណាកស្រុក និងអនដរ្ កមម្នយោបាយ គឺជាមូលហេតុដែលនាឲំ ្យក�ើត ចេញជាសហគមនវ៍ ប្បធម៌ នងិ ប្រជាជាត។ិ ប្រវតត្ ិសាស្រដទ្ នំ �ើបបានជបួ ប្រទះនូវការអភិវឌ្ឍ ដែលមនិ ត្រឹមតែសកលនិយមប៉ុណ្ណ ោះទេ ប៉ុន្ដែតបំ ន់នយិ មផងដែរ ដូចដែលយ�ើងឃ�ញើ ការបង្ើតក ឡ�ងើ នូវសហគមន៍ប្រជាជាតអិ ាស៊ីអាគ្នេយ៍ (អាស៊ា ន) នងិ ទូលំទូលាយជាង នេះទៅទ�ៀតបញញ្តដ្តិ បំ ន់អាស៊ីប៉ា ​ស៊ហី កិវ្ ។ ដូចដែលកំពុងធ្វើដំណ�ើ រឆ្ពោះទៅកាន់សតវត្សន៍ទី២១ វាមានសារៈសំខាន់កនុ្ងការយល់ និង​ក្រសោបយកប្រពៃណី រួមរបស់យ�ើង ក៏ដូ ចជារកី រាយជាមួយវប្បធម៌ដោយឡែករ�ៀងៗខួល្ន ដ�ើម្ីបចាប់យកតួនាទី និងទំនួលខុ សត្វូរ ជាបុគ្គល ជាអ្កន តំណាងឲ្យសហគមន៍ ជាសមាជិកកនុង្ តបំ ន់ ហ�ើយល�ើសពីនេះទៅទ�ៀត ជាពលរដឋស្ ាកល ដែលតណំ ាងឲ្យសនិភដ្ ាព ឯកភាព នងិ សុខដុមរម្យនា។ រ�ៀនពីវប្បធម៌ នងិ ​បទពិសោធន៍ពគី ្នា ទៅវញិ ទៅមក គឺជាឧបករណ៍ ចាបំ ាចក់ នុង្ ការសម្រេចឲ្យបានគោលបំណង នេះ ពពី ្រោះការអប់រជំ ាធាតុដស៏ ំខានក់ នុង្ ការជួយអភវិ ឌ្ឍនន៍ ូវការយោគយលគ់ ្នា នងិ ទនំ ាក់ទំនងអនដរ្ វប្បធម៌។ តាមរយៈ​ស�ៀវភៅនេះ អក្ន រ�ៀបចសំ ង្មឹឃ ថា នងឹ ឆ្លើយតបនូវតម្ូវរ ការខ្លះនៃវសិ យ័ អបរ់ ពំ ហុវប្បធម៌ នងិ ចាបផ់ ្ដើមក​ ចិ សច្ នន្ទ ា នងិ ការគិតប្រកបដោយការរះិ គន់ កនុង្ ចំណោមអក្ន ប្រើប្រាស់សម្ាភ រៈទាងំ នេះ ដែលម�ើលទៅសម្ភា រៈទាងំ នេះសម្រាបត់ ែបម្រើឲ្យគោលបំណងជាក់ស្ដែងប៉ុណ្ណ ោះ។ฃ ការពតិ ការប្រើប្រាសប់ ្រចាថំ ្អៃង ាចរលំ េចពបី ្រភព ភាពជាកល់ ាក់ នងិ បច្ចេកទេសដ�ើមនៃសម្ាភ រៈ​ទាងំ នេះ។ សម្រាបអ់ កន្ ដែល មនិ ដែលឃ�ញើ វតថុទ្ ាងំ នេះ វាជាអដវី្ ែលថ្មីន ងិ ប្លែក។ សម្ភា រៈដែលត្រវូ បានផលតិ ដ​ ោយវប្បធម ៌ គជឺ ាការឆ្លុះបញ្ចា ងំ ពគី តបិ ណឌ្ិ ត ប្រពៃណី សម្ភា រៈ និងជនំ ាញកុនង្ ស្ុរកដែលបម្រើឲ្យគោលបណំ ងមយួ ឬច្រើនដែលឆ្លើយតបទៅនងឹ តម្វូរ ការនៃជីវភាពប្រចាថំ ្នៃង ៃបុគ្លគ ម្នា ក់ គ្សរួ ារ ឬសហគមនម៍ យួ ។ សម្ភា រៈប្រើប្រាសប់ ្រចាថំ ្អៃង ាចត្ូរវបានរកឃ�ញើ នៅក្រៅបរបិ ទរបសវ់ ា (ការប្រើប្រាសប់ ្រចាថំ ្)ៃង ជាពិសេស ការរកឃ�ញើ កនុ្ងសារមនទី្រដែលសម្ភា រៈទាងំ នេះត្វរូ បានដាក់តាងំ បង្ហា ញជាសាធារណៈ សម្រាប់គោលបំណងអប់រ ំ និងការអភិរក្ស វប្បធម។៌

កុន្ងស�ៀវភៅនេះ សម្ាភ រៈចនំ ួន ១០០ មុខ (សម្ាភ រៈចំននួ ១០មុខ មកពី១០ប្រទេស) ត្រូវបានដាកជ់ ាក្រុមដោយផ្អែកល�ើ ភាពចាបំ ាចប់ នួ យា៉ ងកុនង្ ជីវភាពប្រចាថំ ្ងដៃ ូចជា ចណំ ី អាហារ សំល�ៀកបពំ ាក់ លនំ ៅដ្ាឋ ន និងថ្នា ពំ េទ្យ រមួ ទាងំ រប�ៀបដែលសហគមន៍ កសកិ ម្មប្រកបរបរចញិ ្ចឹមជវី តិ សង្កេតពជី នំ �ឿរបសព់ កួ គេ នងិ ល្បែងកម្សាន្ដ នងិ តន្រ្ដី។ យ�ើងខញុំស្ ង្មឹឃ ថា នងឹ អបរ់ អំ ក្ន អានពកី ារប្រតបិ ត្ិដ ប្រពៃណី បច្ចេកទេស និងរចនាបថសិល្បៈប្រចាថំ ្ៃងពីប្រទេសប្រ៊ុយណេ កមុព្ជា ឥណ្ឌូនេស៊ី កូរ៉េ ឡាវ មា៉ ឡេស៊ី ហលវី្ ីពីន សឹងហ្បុរ ី ថៃ និងវ�ៀតណាម។ ជាមយួ គនំ តិ នេះគម្រោង នេះមានវតុថប្ ំណងជារមួ គឺ៖ ១. ផលិតសម្ាភ រៈរ�ៀន នងិ បង្រៀន ដ�ើម្បីល�ើកកមព្សក់ ារយលដ់ ឹងវប្បធម​៌អពំ ីវប្បធម៌រូបី នងិ ​ការប្រតបិ តត្ ិប្រពៃណី ព្រមទាងំ ល�ើកកម្សព ក់ ាររកី រាយអំពវី ប្បធម៌​កនុង្ ​ចំណោមសិស្ស នងិ គ្រូ និងកុនង្ ចំណោមរ​ដឋជ្ ាសមាជកិ អាស៊ា ន និងសាធារណរដកឋ្ ូរ៉េ។ ២. បង្តកើ ស�ៀវភៅធនធានអបរ់ ដំ ែលបង្រៀនគ្រូ នងិ សសិ ្សពរី ប�ៀបប្រើប្រាសប់ ្រចាថំ ្ដងៃ ែលតណំ ាងឲ្យប​្រវត្ដិសាស្រដ្ ប្រពៃណី និងវប្បធម៌ វាជាប្រភពនៃព័តម៌ ានសម្រាប់ការយល់ពីអនដ្រវប្បធម។៌ ៣. បង្ើកតជាបណ្ដា ញចែករលំ ែក និងសហការកនុ្ងចំណោមអន្កអភិរក្ស និងអ្នកនរវ ិទូ ដែលមកពី​ប្រទេសជា សមាជិកអាសា៊ ន និងសាធារណរដ្កឋ ូរ៉េ។ បន្ទា ប់ពីម�ើលសម្ាភ រៈទាងំ ចំនួន ១០០ ប្រភេទនេះ គេនឹងកត់សម្គា ល់នូវភាពដូចគ្នា រវាងសម្ាភ រៈដែលមកពីវប្បធម៌ផ្សេង និងសម្ភា រៈដែលសហគមន៍របស់ខួល្នប្រើ អាចជាភាពប្រហាក់ប្រហែលគ្នា កុន្ងការប្រើប្រាស់ ឬគោលបំណង អាចជាការប្រៀបធ�ៀប សហគមន៍សិល្បៈ និងបច្ចេកទេសកនុ្ងការផលិតសម្ភា រៈទាងំ នេះ ឬអាចជាការកត់សម្គា ល់ពីរូបធាតុស្រដ�ៀងគ្នា ដែលបានមកពី បរសិ ្ថា នជុំវញិ ខួល្ន។ នៅខណៈដែលសម្ាភ រៈប្រើប្រាស់ខ្លះ​មានរូបរាងព្រមទាងំ ការប្រើប្រាសប់ ្រហាកប់ ្រហែលគ្នា ប៉ុន្តែការប្រើប្រាស់ ឬ រូបធាតុកុន្ងការផលិតសម្ភា រៈទាំងនេះមានលកខ្ណៈខុសគ្នា ពីវប្បធម៌មួយទៅវប្បធម៌មួយទ�ៀត និងឆ្លុះបញ្ាច ំងពីគតិបណ្ឌិ ត សមត្ថភាពឆ្នៃប្រឌិត និង​​ប្រពៃណី របស់វប្បធម៌នីមួយៗ។ ជាលទ្ធផល គឺយ�ើងរ�ៀនសូត្របានពីមរតកវប្បធម៌នៃប្រទេសនីមួយៗ។ តាមរយៈ​សម្ាភ រៈប្រើប្រាស់ទាងំ នេះ វាគឺជារប�ៀបមួយកុន្ងរប�ៀបជាច្រើនដែលយ�ើងអាចអភិវឌ្ឍចំណេះដឹង និង​ការយល់គ្នា កនុ្ង គោលបណំ ងល�ើកកមសព្ ក់ ារយលព់ វី ប្បធម ៌ ប្រវត្តិសាស្រ្តដ បំ ន់ អរយិ ធម៌ នងិ ដ�ើម្កបី សាងគ​ នំ តិ សហគមនរ៍ វាងប្រទេសកុនង្ តបំ ន ់ ដោយ ដ�ើរតាមចំណុ ចគោលសហគមន៍ វប្បធម៌ សង្មគ អាសា៊ ន យោងត​ ាមបញ្តញ ិដ្ «ឯកភាពកនុង្ ពហុភាព»។ ភាពជោគជយ័ កនុង្ គម្រោងនេះ គមឺ និ គ្រានត់ ែពងឹ ផ្អែកទៅល�ើការចែកចាយសម្ាភ រៈអបរ់ បំ ៉ុណ្ណ ោះទេប៉ុន្ដែកនុង្ ការដែលអកន្ ទទលួ បានសម្ាភ រៈអប់រនំ េះយកទៅអនុវតនដ្ ៍ និងផ្សព្វផ្សាយបនពដ្ អី ីដ្វ ែលពកួ គេបានរ�ៀននៅកុនង្ សហគមនរ៍ បសព់ កួ គេ។

សេចកីដ្ ថ្ងលែ អណំ រគុណ លេខាធិការដ្ឋា ននៃអងគ្ការរដឋ្មន្រ្ដីអប់របំ ្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ មជ្ឈមណឌ្ លអប់រតំ ំបន់នៃអងគ្ការរដ្ឋមន្ដ្រីអប់របំ ្រជាជាតិ អាសអ៊ី ាគ្យនេ ស៍ ម្រាបប់ រុ ាណវ ិទ្យានងិ វចិ ិត្រសលិ ្បៈនងិ មជ្ឈមណ្ឌ លអាសប៊ី ៉ា សហ៊ី ក្វិ សម្រាបក់ ារយលដ់ ងឹ អនរ្ដ ជាជាតិស មូ ថ្លែងអណំ រគុណ ដល់ស្ាថ ប័ន និងបុគគល្ ិក សម្រាប់ការចូលរមួ ស្រាវជ្រាវ នងិ ការរមួ ចំណែកដម៏ ានតម្រលៃ បសព់ ួកគេកនុង្ គម្រោងនេះ។ • នាយកដ្ាឋ នសារមនទី្រប្រយុ ណេនៃប្រទេសប្យុរ ណេ៖ Awang Pudarno bin Binchin អនុ​ប្រធានស្ដីទី នងិ អ្កន អភិរក្សជាតិពន្ធុសាស្ត្រ និងAwang Pnasa bin Kamis ជំនួយការស្រាវជ្រាវ ។ • មជ្ឈមណ្ឌ លខេមរៈសិក្សាប្រទេសកមុព្ជា៖ បណ្ឌិ ត Krisna UK នាយកិ ាប្រតិបត្ដិ ។ • សារមន្ទីរជាតឥិ ណឌ្ នេស៊ ី ក្រសងួ អបរ់ ំ និងវប្បធមប៌ ្រទេសឥណ្ឌូនេស៊៖ី លោកស្រី Mawaddatul Khusna Rizqika អនក្ អភិរក្ស (នរវ ិទ្យាវប្បធម៌)។ • សាកលវ ិទ្យាល័យជាតិកាងវុន៉ សាធារណរដឋ្កូរ៉េ៖ សាស្រ្ដា ចារ្យបណិ្ឌ ត Geon-SorHan ដេប៉ា តឺម៉ង់នរវ ិទ្យាវប្បធម ៌ មហាវ ិទ្យាល័យវ ិទ្យាសាស្រសដ្ ងម្គ ។ • សារមនីទ្រឡាវ ក្រសួងពត៌មាន វប្បធម៌ និងទេសចរណ៍ នៃប្រទេសឡាវ៖ លោកស្រីនាយកិ ា Phetmalayvanh Keobounma។ • នាយកដ្ាឋ នសារមនីទ្រនៃម៉ា ឡេស៊ី ក្រសួងទេសចរណ៍ និងវប្បធម៌ នៃប្រទេសមា៉ ឡេស៊ី៖ លោកស្រី Hayati binti Mohamad Zawawi អ្នកអភរិ ក្ស។ • សារមន្ទីរហល្ីវ ពី ីន៖ លោកស្រី Marites Paz-Tanro អនក្ ស្រាវជ្រាវសារមនទ្រី (ផ្នែកនរវ ិទ្យា)។ • ក្មុរ ប្រឹក្សាមរតកជាតនិ ៃប្រទេសសងឹ បហ្ ុរ៖ី លោកស្រី Melissa Viswani អកន្ គ្របគ់ ្រង(សោតទស្សន៍ នងិ ការសិក្សា) សារមនទីរ្ ប៉េរាណាកាំ នងិ អរយិ ធម៌អាស៊។ី • មជ្ឈមណឌ្ លនរវ ិទ្យាម្ចា ស់ក្សត្រីមហាចក្រីស៊ីរនី ថននៃប្រទេសថៃ៖ លោក Dokrak Payaksri និង លោកស្រី Thanwadee Sookprasert អន្កស្រាវជ្រាវ។ • សារមន្ទរី ជាតពិ ន្ធុវ�ៀតណាម ប្រទេសវ�ៀតណាម៖ លោកស្រី An Thu Tra អនុប្រធាននាយកដ្ឋា នទនំ ាក់ទំនង សាធារណៈ។

អ្នករ�ៀបចំសូមថ្លែងអំណរគុណចំពោះបុគ្គលខាងក្រោមដែលចូលរួមណែនាអំ ន្កស្រាវជ្រាវ អ្នកអាជីព និង​​អន្ក​ជំនាញ​ កនុង្ គម្រោងនេះ។ • បណិឌ្ ត Karim Bin Pengiran Haji Osman សមាជកិ ក្មុរ ប្រឹក្សាភិបាលរបស់ SEAMEO SPAFA និង​ប្រធានស្ដីទី នៃនាយកដ្ឋា នសារមនរីទ្ ជាតិប្រ៊ុយណេ។ • បណឌិ្ ត Intan Mardiana M.Hum ប្រធានសារមន្រីទ ជាតឥិ ណ្ឌូនេស៊ី។ • លោក Viengkeo Souksavatdy សមាជិកក្មុរ ប្រឹក្សាភិបាល SEAMEO-SPAFA និងអនុប្រធាន​នាយកដ្ាឋ ន បេតិកភណ្ឌ ក្រសួងពត៌មាន វប្បធម៌ នងិ ទេសចរណ៍ ប្រទេសឡាវ។ • អគគ្នាយក Dato Ibrahim bin Ismail នងិ លោកស្រី Eyoleng Yan ប្រធានជំនួយក​ ារ​ ផ្នែកគោលនយោបាយ នងិ ផ្នែកយុទស្ធ ាស្រ្ដ នាយកដ្ឋា នសារមនរទី្ មា៉ ឡេស៊ ី ក្រសងួ ទេសចរណ៍ នងិ វប្បធម ៌ ប្រទេសម៉ា ឡេស៊។ី • លោកប្រធាន Jeremy R.Barns និងបណឌ្ិ ត Ana Maria Theresa P.Labrador ជនំ យួ ការប្រធានសារមនទីរ្ ជាតិ ប្រទេសហលវី្ ីពីន។ • ប្រធានបណឌ្ិ ត Alan David Chong និងបណ្ិឌ ត Lim Chye Hong អនុប្រធានសោតទស្សន ៍ សារមន្ទរី អរយិ ធមអ៌ ាស៊ី ប្រទេសសងិ ហ្បូរ។ី • នាយកប្រតិបត្ដិបណឌ្ិ ត Somsuda Leyavanija មជ្ឈមណឌ្ លនរវ ិទ្យាម្ចា ស់ក្សត្រី Maha Chakri Sirindhorn ប្រទេសថៃ។ • បណ្ឌិ ត Vo Quang Trong ប្រធានសារមន្រីទ ជាតិពន្ធុវ�ៀតណាម។

ការបរភិ ោគ នងិ ការរ�ៀបចអំ ាហារ ១

10 ចងក ឹ្ ះប្រពៃណី សព៊ូ ីត(ដុយសុ៊ន) (Supit/chandas) គឺជាវតថ្ ុប្រើប្រាស់ដូចចង្កឹះដែលធ្វើពីឫស្សី សព៊ូ តី /ចាន់ដាស់ បកចេញពីគ្នា បង្កើតបានជា «ចង្កឹះ» ដែលមាន​ចុងជាប់គ្នា ។ វាត្វូរ បានប្រើ ចានដ់ ាស​(់ ប្រ៊ុយណេ មា៉ ឡេ/ ដ�ើម្ីបចាប់ចំណី អាហារពីចាន ហ�ើយជា​ប្រពៃណី វាប្រើសម្រាប់ហូប អំបូ៊យា៉ ត និងអាហារស្ិអតដែល​ធ្វើ​ពីម៉្សៅសាគូ ហៅថា អំបូ៊លឡុង។ អំបូ៊លយ៉ា តត្ូវរ បាន តេដាយា៉ ន)់ មូលជាមួយជាមួយចាន់ដាស់ និងជ្រលក់ទៅកុន្ងទឹកជ្រលក់ហៅថា កាកាស ។ កាកាស អាចធ្វើពីផ្លែសេរកី ុនង្ ស្ុករ ឬបង្គា បង្អា ប(់ អន្កស្ករុ ហៅថា សេនកាលូ)។ ចងឹក្ ះប្រពៃណី ប្រ៊យុ ណេ សូ៊ពីត/ចាន់ដាស់ នៅតែប្រើប្រាស់យ៉ា ងទូលំទូលាយជាវតថ្ ុប្រើប្រាស់ វតថុធ្ ាតុដ�ើម៖ ឫស្សី កនុ្ងចង្ក្រា នបាយនៅប្រទេសប្រ៊ុយណេ។ វាក៏ត្ូរវបាន​គេដាក់រ�ៀបជាមយួ ស្លា បព្រា ទកី ន្លែង៖ សារមនទីរ្ បច្ចេកវ ិទ្យាមា៉ ឡេ និងសមនៅតាមភោជនីយដ្ឋា នខ្លះ​ផងដែរ នៅពេលគេលក់មុខមូហ្បកនុ្ងស្ករុ មួយ នៃប្រទេសប្រ៊ុយណេ ចំនួនដូចជាអបំ ូល៊ យា៉ ត សេនកាលូ នងិ មូហ្បឆ្ងា ញ់ពិសារផ្សេងទ�ៀត។ ដារូសសាលឹម ការបរភិ ោគ និងការរ�ៀបចំអាហារ

ត្បាល់ឈ�ើ 11 ឡសឺ ង៊ុ (ប្រ៊ុយណេ ម៉ា ឡេ) ឡឺសុ៊ង (Lesung) គឺជាត្បាល់ឈ�ើដែលប្រើសម្រាប់បុកស្រូវ។ ជា ទូ ទ ៅ វា ធ្វើ ពី ឈ �ើ រ ងឹ ។ ស្វរូ ពី រ បី ក្ដា ប់ អា ច ដា ក់ ចូ ល ​កនុ្ ង ប្រហោ ង​ ត្បាលឈ់ �ើ ដែលនៅកណ្ដា លត្បាល់ បន្ទា ប់មកស្រ្ដីម្នា ក់ ឬពីរនាកផ់ ្ាល ស់វេនគ្នា បុកចុះបុកឡ�ងើ ដោយអង្រែ។ អង្រែហៅថា អាលូ គឺជាដំបងដែលអាចក្ដា ប់កនុ្ងបាតដៃបាន វតថុធ្ ាតុដ�ើម៖ ឈ�រើ ងឹ ឬជួនកាល ចុងអង្រែប្រើសម្រាប់ល�ើកចុះ ល�ើកឡ�ើង។ វាមានរាងមូលនៅចុងសងខាង ឫសឈ�ើទន ់ គូលបី ា៉ បា៉ ហ�ើយមានរាងតូច​នៅផ្នែកកណ្ដា ល វាងាយស្ួលរ កាន់ដោយដៃ។ ទីកន្លែង៖ សារមនរទ្ី បច្ចេកវ ិទ្យាម៉ា ឡេ នៃប្រទេសប្រ៊ុយណេ សកមម្ភាពក្រោយរដូវច្រតូ កាត់ គឺការបុកស្វរូ កុន្ងឡសឺ ុ៊ង ដ�ើម្បីធ្វើជា ដារូសសាលឹម អពំ ងី (អបំ ុក) ដែលត្វរូ បានគេចាតទ់ ុកថា បុណ្យសងមគ្ ព​ ិសេស ជាពិសេសសម្រាប់ ពិធីអរគុណ។ ពួកកេដាយា៉ ន់ប្រ៊ុយណេ ក៏ប្រើ​ឡឺសុ៊ង ជាផ្នែកមួយនៃពិធីរ�ៀប អាពាហ៍ពិពាហ៍ផងដែរ ដែល​កូនកំលោះ កូនក្រមុ ំ ឡ�ងើ អងុគ្យល�ើឡសឺ ុ៊ង ដោយ អងុគ្យល�ើជ​�ើងទ្រ។ ការបរភិ ោគ និងការរ�ៀបចំអាហារ

12 បំពង់សម្រាប់ត្រងទឹកត្នោ ត បពំ ង់ទឹកត្ោន ត ទឹកត្នោ តត្វរូ បានយក​ពីដ�ើមដ៏ខព្ស់ដោយបំពង់ឫស្សី។ បំពង់ទាងំ បពំ ងស់ ម្រាប់ត្រងទកឹ ត្ោន ត នេះធ្វើពីដ�ើមឫស្សី ដែលកាត់ជាកំណាត់តូចៗ ដ�ើម្បីធ្វើឲ្យវាស្រាលសម្រាប់អន្ក ឡ�ងើ ​ត្នោ ត ដោយគេសកដ�ើមឫស្សីឲ្យស្ដើង ហ�ើយចោះរនធ្ចងខ្សែភ្ជា ប់ទៅនឹង វតុថធ្ ាតុដ�ើម៖ ឫស្សី នងិ ខ្សែនឡី ុង បពំ ង។់ បពំ ងឫ់ ស្សីអាចផទុក្ បានចណំ ុ ះទឹកត្នោ តពី ២ លីត្រ ទៅ ៤ លីត្រ។ បពំ ង់ ទីកន្លែង៖ ព្រះដាក់ ខេត្តស�ៀមរាប ដែលធ្វើពីដ�ើមឬស្សីចាស់អាចបានអាយុកាលរហូតដល់១០ឆ្នា ។ំ ប្រទេសកមុព្ជា ដោយសារពេលវេលាប្រែប្លួរ ប្រជាជនកមុព្ជា​បានប្រើសម្ាភ រៈផ្សេងៗ កុនង្ ការយកទឹកត្នោ ត ដូចជាបំពង់​ថ្នា ផំ ្លា សសទចិ្ បំពង់សូដា ទុយយោទឹក ឬបពំ ង់ ជ័រ។ យោងតាម​អ្នកឡ�ើងត្នោ តនៅភូមិបាដៃ ខេតដ្ស�ៀមរាប បំពង់ជ័រត្វូរ បាន អកន្ ស្រកុ ប្រើជាល�ើកទមី យួ ដ�ើម្យីប កទកឹ ត្នោ តនៅពេលអក្ន ភូមយិ កទកឹ ត្នោ តទៅ ឲ្យទាហាន រួចដូរយកបំពង់ជ័រមកវញិ ។ បំពង់ជ័រងាយស្រួលប្រើប្រាស់កនុ្ងការ យកទឹកត្នោ ត។ (រ៉ៃយំ ២០០១, ឧបករណ៍ ប្រើប្រាស់ ការផ្ាល ស់បូដ្រ និងការបនដ្ នៅជនបទកមុព្ជា, ភ្នំពេញ, បោះពុម្ភដោយ រ៉ៃយ,ំ ទំពរ័ ១៥)។ ការបរភិ ោគ និងការរ�ៀបចំអាហារ

កន្រ្ដកដែលមានជ�ើ ង 13 កញ្ជ ើ កន្រ្កដ មានជ�ើង គជឺ ាប្រដាបដ់ ាកអ់ វី ា៉ នដ់ ម៏ ានប្រជាប្រិយមយួ ប្រើសម្រាប់ កន្រ្ដកដែលមានជ�ងើ ជញូជ្ ន ទុកដាក់ និងអុំអងករ្ ។ វាអាចប្រើសម្រាប់ដាកស់ ម្ាភ រៈប្រើប្រាសក់ ុន្ងផ្ទះបាយ កដ៏ ចូ ជាសម្រាបដ់ ាកគ់ ្រាបព់ ជូ ផ្សេងៗដចូ ជាគ្រាបល់ ្ង គ្រាបព់ ោតនងិ គ្រាបស់ ណ្ដែ ក។ វតថុធ្ ាតុដ�ើម៖ ឫស្សី ផ្ដៅ ឬល្ពា ក់ ๆបាតរបស់វាមានរាងជ្ុរងងាយស្ួលរ សម្រាប់ទូលគ្រាប់ពូជយកទៅផ្សារ។ខាង និងធាងត្នោ ត ក្រោមនេះគឺជារ�ឿងព្រេងខ្មែរអំពីកញ្ជើ៖ ទកី ន្លែង៖ ដណំ ាក់ ខេតសដ្ �ៀមរាប ប្រទេសកមុព្ជា ថ្ងៃមួយមានទន្សាយមួយក្បាលឃ្ាល នអាហារយ៉ា ងខ្លា ំង។ បន្ទា ប់មកគាត់ឃ�ញើ យាយចាស់ម្នា ក់ទូលកញ្ជើដែលដាក់ផ្លែចេកពេញ ដ�ើម្ីបយកទៅលក់នៅផ្សារ។​ពេលនោះទន្សាយក៏មានគំនិតមួយ​ថា៖ «វាត្រវូ តែដេកនៅកណ្ដា លផូល្វ ដោយធ្វើពុតជាស្ាល ប។់ ពេលយាយចាស់ ដ�ើរមកដល់ឃ�ើញទន្សាយដេកងាប់កណ្តា លផូល្វដូច្នេះ គាត់​មានការ ភ្ញា កផ់ ្អើល ហ�ើយយាយចាសគ់ ិតថា ទន្សាយនេះគជឺ ាមូហ្បដឆ៏ ្ងា ញ់សម្រាប់ គ្រសួ ាររបស់គាត់។ បន្ទា ប់មកគាត់ក៏រ�ើសទន្សាយដាក់ចូលកនុ្ងកញ្ជើ រចួ បនដដ្ ណំ �ើ រទៅមុខទ�ៀត។ ពេលនោះទ​ ន្សាយកច៏ ាបផ់ ្ដើមស៊ចី េក ពេល ស៊ចី េកអស់ទន្សាយកល៏ ោតចេញពកី ញ្ជើយ៉ា ងល�ឿន រចួ រត់បាតទ់ ៅ។ ការបរភិ ោគ និងការរ�ៀបចំអាហារ

14 ពុមព្នំ សេតាកាន់ សាគ(ូ ហវ្ ូម៉ា ) ពុម្ពនំសាគូ នេះមកពីកោះសូ៊ឡា ខេត្ដមា៉ លូគូខាង​ជ�ើងនៃប្រទេស ពុមន្ព ំ ឥណ្ឌូនេស៊ី។ សាគូ គឺជាអាហារប្រចាថំ ្ងៃមួយបែប​របស់ប្រជាជនឥណ្ឌូនេស៊ី។ ជា ពិសេ ស កុន្ ង ចំ ណោ ម អ្ន ក រ ស់ ន ៅ ប៉ែ ក ​ខា ង ក�ើ ត ប្រទ េ ស ឥ ណ្ឌូនេ ស៊ី ។ វតុថធ្ ាតុដ�ើម៖ ដឥី ដ្ឋ ម៉្សៅសាគូសម្ូបរសារជាតិ​កាបូន​ហ៊ីទ្រីត។ សាគូ អាចធ្វើជាអាហារសំខាន់ៗ ទកី ន្លែង៖ សារមន្ីរទ ជាតិឥណ្ឌូនេស៊ី ច្រើនមុខ។ នសំ ាគូធ្វើពកី ារលាយគ្នា រវាងម៉្សៅសាគូ ដូង គ្រាបស់ ណ្ដែ កដី ឬគ្រាបវ់ ា៉ ។ ទីក្ុងរ ហ្សាកាតា ជនួ កាលគេបន្ថែមសរក្ ត្នោ ត ដ�ើម្បីធ្វើឲ​ ្យវាមាន​រសជាតិផ្អែម។ បន្ទា បម់ កគេដាកច់ ូល ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី កនុ្ងពុម្ពនំធ្វើឥដ្ឋ រួចដុត​ចមិអ្នវារហូតដល់ឆិអ្នល្អ។ នំនេះមានលក្ខណៈរងឹ ហេតុនេះ​ពេលខ្លះគេយកវាទៅជ្រលក់កុនង្ ទកឹ តែមុននឹងហូប។ ដ�ើមសាគូ គឺងាយដាណំ ាស់នៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ដោយសារអាកាស ធាតុត្រូពិច។ដ�ើមនេះអាចលូតលាស់បានរហូតដល់២០ទៅ ៣០ម៉ែត្រ។ គ្រាប់ សាគូ បា ន ម ក ពី កា រ កិ ន ទ ង សាគូ ។ គ្រាប់ សាគូ ត្រូវ បា ន លា ង បំ បែ ក រួ ច ត្រងយកទឹករបស់វា។ ទឹកដែលចេញ​មកមានកករ។ ទឹកដែលចេញពីកករនេះ ត្ូរវបានដួសចេញ ហ�ើយគេយកតែសាគូដែលបានមកពីកករនេះទៅហាលថ្ៃង។ ដ�ើម្បីបាន​ម៉្សៅសាគូ ពីដ�ើមមួយ គេត្វរូ កាមនុ ស្សប្រហែល៤នាក់ ធ្វើការ​ រយៈពេល៣ថ្។ងៃ ម៉្សៅសាគូសួង្តអាចទុកបានរាបខ់ ែ មិនងាយខ​ ូចទេ។ ការបរភិ ោគ និងការរ�ៀបចំអាហារ

ក្រឡដី 15 ហាងំ ហ្ាគ រ ី នេះជាក្រឡដីឥដ្ឋ ឬពាង ដែលប្រជាជនកូរ៉េហៅថា អុ៊ងហ្គី (onggi) ក្រឡដី ដែលប្រើសម្រាប់ទុកអាហារ។ ក្រឡនេះ ធ្វើពីដីឥដឋ្ និងដុតកុន្ងកំដៅ ៦០០ ឬល�ើសពី ១១០០ អង្សារសេ។ ក្រឡឥដ្ឋភឺ្លរលោង ឬមិនភ្លឺរលោង គឺអាស្រ័យ​ វតថុ្ធាតុដ�ើម៖ ដីឥដឋ្ ទៅល�ើស៊ីតណ្ហ ភាព។ ពាងនេះប្រើសម្រាប់ផទុ្កអង្ករ គីមជី (ស្ពៃជ្រក់ហិល) ទីកន្លែង៖ សារមនទីរ្ ជាតកិ ូរ៉េ និងគ្រឿងផ្សំជាប្រពៃណី របស់កូរ៉េ ដូចជា ទឹកស៊ីអ៊ីវ ទឹកម្រេចខាប់ និងទឹកខ�ៀវ ក្រហម។ ពាងនេះ​លសអ្ ម្រាប់ការទុកផ្ាអ ប់ ពីព្រោះវាមានលក្ខណៈពិសេសស្បូរ ​ ខ្យល់ (មានន័យថាខ្យល់អាចជ្រាបចូលបាន)។ ទហំ កំ ្រឡឥដ្ឋ និង​ការប្រើប្រាស់ របស់វាខុសប្លែកៗពីគ្នា ។ ក្រឡដែលធំជាងគេ គឺ​ច្រើនប្រើសម្រាប់ដាក់គីមជី និងក្រឡដែលតូចជាងគេ គឺប្រើ​សម្រាប់ដាក់ទឹកជ្រលក់។ ផ្ទះប្រពៃណី កូរ៉េមាន យ៉ំា ងដូកដៃ (ធ្នើ​សបំ ៉ែតសម្រាប់ដាកក់ ្រឡ)។ ពីសម័យបុរាណ ធ្នើនេះជាកន្លែង សក័ សិទ្ធិសម្រាប់ជនី ាងផទ្ ះ។ ការប្រើប្រាសព់ ាងបុរាណនេះ បានថយចុះចាបត់ ាងំ ពឆី ្ាន ំ១៩៦០ ដោយ សារតែមូត៉ ផ្ទះសម្រាប់គ្រសួ ារកូរ៉េបានផ្ាល ស់បូដ្រ។ ផទ្ ះទនំ �ើបភាគច្រើនពុមំ ានកន្លែង សម្រាប់ក្រឡឥដ្ឋជាប្រពៃណី នេះទេ។ ជំនួសឲ្យក្រឡឥដ្ឋនេះ ប្រជាជនកូរ៉េងាក មកប្រើប្រអប់ដាក់មូហ្បបែបទំន�ើប។ កុន្ងពេលថីម្ៗ នេះប្រជាជនកូរ៉េចាប់ផ្ដើមវាយ តម្ពលៃ កី ារប្រើប្រាសហ់ ាងំ ហ្គា រ ី ឡ�ងើ វញិ សម្រាបឲ់ ្យមានសុខភាពល្អប្រស�ើរ។ ការបរភិ ោគ និងការរ�ៀបចំអាហារ

16 ឈុតចានអាហារដែល​ផលិត​ពីទង់ដែង យហូ ្គី បាន់សាងំ ហ្គី ឈុតអាហារនេះត្វរូ បានប្រើប្រាសន់ ៅកនុង្ វណ្ណៈអភជិ នមនុ ពាកក់ ណ្ដា ល ឈតុ ចានអាហារដែលផ​ លតិ ​ សតវត្សន៍ទី២០។ វាជាការលកអ្ ុន្ងការប្រើឈុតអាហារនេះនៅរដូវរងា ពីព្រោះវា ពទី ង់ដែង អាចធ្វើឲ្យអាហារនៅក្ដៅបានយូរ។ មនុស្សសាមញមញ្ និ អាចប្រើឈុតអាហារនេះជា រ�ៀងរាល់ថ្ៃងនោះទេ។ ផទុ្យទៅវញិ ពួកគេប្រើឈុតអាហារនេះ គឺនៅពេលសែន វតុថធ្ ាតុដ�ើម៖ ទង់ដែង ដូនតា។ ទង់ដែង គឺជារូបធាតុដ៏លសអ្ ម្រាប់ឈុតអាហារមុនពេលមានការបង្កើត ដែកអ៊ីណុ កទំន�ើប។ កុន្ងកំឡុងពេលធ្វើទំន�ើបនីយកម្មនៅកូរ៉េ ជាពិសេសកុន្ង ទកី ន្លែង៖ សារមនរ្ីទ ជាតកិ ូរ៉េ(ឈុតនេះ​ កំឡុងទសវត្សន៍ ១៩៦០ ឈុតអាហារដែកអ៊ីណុ កត្វរូ បានគេប្រើជំនួសទងដ់ ែង ជាអណំ ោយរបសល់ ោក ពីព្រោះទង់ដែងពិបាកសំអាត និងងាយច្រេះស៊ី។ បចុច្ប្បន្នឈុតអាហារទង់ដែង Lee Dae-Jae) ត្រវូ បានគេប្រើសម្រាបព់ ធិ បី ុណ្យនៅសមយ័ ទនំ �ើបនេះ។ ប៉ុន្ដែថៗមី្ នេះ ប្រជាជនកូរ៉េ បានរកឃ�ើញថា ឈុតអាហារទង់ដែងនេះ វាជាឈុតអាហារសម្រាប់ធ្វើឲ្យមាន សុខភាពល្អប្រស�ើរ។ ការបរភិ ោគ និងការរ�ៀបចំអាហារ

ក្ដា រដាក់ បាយដំណ�ើ បឲ្យត្រជាក់ 17 ផាវកី ៅ ក្ដា រឈ�ើធ្វើឲ្យត្រជាក ់ គធឺ ្វើត្ូវរ បានប្រើប្រាសស់ ម្រាបដ់ ាកប់ ាយដណំ �ើ ប ក្ដា រដាកប់ ាយដំណ�ើ បឲ្យ ឲ្យត្រជាក់ និងឲ្យនៅស្រស់មុនពេលដាក់ចូលប្រអប់។ ក្ដា រធ្វើឲ្យត្រជាក់ទាងំ នេះ ត្រជាក់ ពិបាករកណាស់កនុ្ងពេលបចុច្ប្បនន្។ ប៉ុន្ដែអ្នកដាសំ ្លជនជាតិឡាវភាគច្រើន គឺប្រើ ក្ដា រទាងំ នេះដ�ើម្បីធ្វើឲ្យត្រជាក់ និងរលំ ែកបាយដំណ�ើ ប មុនពេលដាក់វាចូល វតថុ្ធាតុដ�ើម៖ ឈ�រើ ងឹ ទៅកុនង្ ប្រអប់។ ទីកន្លែង៖ សារមនទីរ្ ជាតិឡាវ ទីក្ងរុ វ�ៀងច័ន្ទ ប្រទេសឡាវ ផា វ កី ៅ ផ លិ ត ពី ឈ �ើរ ងឹ ដូ ច ជា ឈ �ើប្រណិ ត ហ�ើយ ជា ទូ ទ ៅ​ មានមុខសងខាង។ គេកម្រឃ�ើញវាណាស់ពីព្រោះបន្ទះឈ�ើធំៗ បចុច្ប្បន្នថ្ៃល និងពិបាករក។ ក្ដា រដាក់បាយដំណ�ើ បឲ្យត្រជាក់នេះឥឡូវនេះគេឲ្យតម្លៃណាស់ ហ�ើយគេដាក់លកន់ ៅផ្សារលកវ់ តុថប​្ ុរាណ។ ការបរភិ ោគ និងការរ�ៀបចំអាហារ

18 សុម ក្ បាយដំណ�ើ ប អេបខាវន�ៀវ សុម្កបាយដំណ�ើ ប​​ត្វូរ បានគេប្រើសម្រាប់ដាក់បាយដំណ�ើ ប​បន្ទា ប់​ សក្មុ បាយដណំ �ើ ប ពីដាឆំ អិ្ន។ ប្រជាជនឡាវ ហូបបាយដំណ�ើ បរ�ៀងរាល់ថ្ងៃ ហ�ើយពួកគេប្រើសុម្ក បាយដំណ�ើ បដ�ើម្បីទុ កបាយដំណ�ើ បឲ្យ ល្អ និង​ក្ដៅ សម្រាប់ហូ បប្រចាំថ្ៃង វតុថធ្ ាតុដ�ើម៖ ផ្ដៅ ឫស្សី នងិ ខ្សែ ជាពិសេសនៅពេលទៅធ្វើការងារ។​វាជាប្រពៃណី ដែលប្រជាជនឡាវយកទានទៅវត្ដ ទីកន្លែង៖ ផ្សារក្រមនួ តាឡាតស់ ៅ នងិ ប្រគេនច​ ង្ហា ន(​់ បាយ) ដែលដាកក់ នុង្ សមុក្ នេះដល់ព្រះសង្ឃ។ ទីក្ងុរ វ�ៀងចន័ ្ទ ប្រទេសឡាវ សុម្កបាយដំណ�ើ បមានប្រវតិត្យូរលង់ណាស់មកហ�ើយ។ ចាប់តាងំ ពី ការក�ើតអាណាចក្រឡាងំ សាងំ ឡាវកនុ្ងសតវត្សន៍ទី១៤ ប្រជាជនឡាវបានដាំ និងហូបបាយដំណ�ើ បរាលថ់ ្ងៃ។ ចាប់តាងំ ព​ ពី េលនោះមកដែលគេជ�ឿថា ប្រជាជន ឡាវបានប្រើសុម្កនេះដាក់បាយដំណ�ើ ប។ អាហារប្រចាថំ ្ងៃបា0យដណំ �ើ បត្វូរ បាន គេហូបជាមួយមូហ្បជាច្រើនដូចជា សុ៊ប សាចត់ ្រី ឡាប(សាឡាត់ បន្លែ និងសាច់ ឆៅ) និងទកឹ ជ្រលក។់ ការបរភិ ោគ និងការរ�ៀបចំអាហារ

ពុមព្នំផ្ែអមស្យរួ 19 អាគនួ គូការ៉ា ស/់ គូការា៉ ស់ ពុម្ពនំនេះប្រើសម្រាប់ធ្វើ គូការា៉ ស់ (kuih karas) ដែលអាហារ ពមុ ្ពនផំ ្ែមអ ស្ួយរ របស់ ប្រពៃណី មួយបែប​មកពីភាគខាងជ�ើងប្រទេសម៉ា ឡេ។ គ្រឿងផ្សំសំខាន់ជាងគេ ប្រទេសម៉ា ឡេ គមឺ ៉្សៅអង្ករ ស្រក នងិ ទឹក។ បន្ទា បព់ ​ី កូរ​វាឲ្យរលាយចូលគ្នា និងខាប់ម៉្សៅ ទ�ើបត្វូរ បានដាកច់ ូលទៅកនុង្ ពុមគព្ ូការ៉ា ស ់ ហ�ើយក្រលែងជារងង្វ ម់ ូលឲ្យស្ដើង រចួ ដាកច់ ូល វតុថ្ធាតុដ�ើម៖ ត្រឡោកដូង និងឈ�ើ កនុ្ងខ្លា ញ់ដែលកំពុងដាកំ ្ដៅ ។ បន្ទា ប់មកល�ើកឡ�ងើ រចួ មូលវា មុនពេលវាត្រជាក់ ទីកន្លែង៖ នាយកដ្ឋា ននៃសារមន្ទរី ​ នងិ រងឹ ។កុនង្ សមយ័ ដ�ើម គកូ ារ៉ា ស ់ គេហបូ កុនង្ កមវម្ ធិ ពី ិសេសនងិ ពធិ បី ណុ ្យទានដចូ ជា មា៉ ឡេ ទកី ្ុងរ គូឡាឡាពំ រួ បុ ណ្យអែដូ ហ្វីទ្រី។ ឥឡូ វនេះ​គេងាយ​ទិញបានតាមផ្សារតូ ចៗ ឬកន្លែង ប្រទេសម​ ា៉ ឡេស៊ី លក់អាហារសម្រន់តាម​ផ្សារទំន�ើប។ ដោយសារតែមានការពេញនិយមខ្លា ងំ មា៉ ស៊ីនទនំ �ើប​ត្ូវរ បានគេ​ប្រើជំនសួ ឲ្យប�ៀបជាប្រពៃណី កនុង្ ការធ្វើនំគូការា៉ ស់។ ការបរភិ ោគ និងការរ�ៀបចំអាហារ

20 ឧបករណ៍ ពេទ្យ សេងកាឡាងំ ពី ស ម័ យ មុ ន សេ ង កា ឡាំង ( S e n g k a l a n ) ត្រវូ បា ន គេប្រើ​ ឧបករណ៍ ពេទ្យ ជាឧបករណ៍ ផលតិ ឱសថ។ សក្លឹ ឈ�ើ នងិ គ្រឿងទេស ត្ូរវបាន​គេកនិ កុនង្ ឧបករណ៍ ឈ�ើនេះ ដោយប្រើត្រឡោកដូង។ ត្រឡោក​ដូងត្ូរវបានគេចងភ្ជា ប់ជាមួយឈ�ើ វតុថធ្ ាតុដ�ើម៖ ឈ�នើ ីយ៉ា តូ ត្រឡោក​ដូង ដោយខ្សែពួរ។វាមានតួនាទីដូចគ្នា ទៅនឹងអង្រែ និងត្បាល់កុន្ងវេជជ្សាស្រដ​្ ចិន នងិ ខ្សែពួរ បុរាណ។ ទីកន្លែង៖ នាយកដ្ាឋ ននៃសារមន្ទរី ​ សេងកាឡាងំ មានប្រជាប្រិយភាពខ្លា ងំ ណាសក់ ុនង្ ចណំ ោមប្រជាជន ម៉ា ឡេស៊ី ទកី ្រងុ គូឡាឡាពំ ួរ ម៉ា ឡេ ប៉ែកសមុទ្រខាងក�ើតនៃជ្រោយម៉ា ឡេស៊ី។ រូបផ្សេងៗ ត្ូវរ បានឆ្ាល ក់ល�ើ ប្រទេសម​ ៉ា ឡេស៊ី សេងកាឡាងំ ដ�ើម្​ីបបន្ថែមសិល្បៈល�ើវា។ ការរចនាសេងកាឡាងំ គទឺ ទួលឥទ្ធិពល​ ពីពួកម៉ា ឡេប៉ា តារ ី នៅ​ប្រទេសថៃ។ បចុច្ប្បន្ននេះ សេងកាឡាងំ ពុំត្ូរវបានគេ ប្រើនោះទេ ពីព្រោះវាត្រវូ ការ​ពេលវេលាច្រើនសម្រាប់ផលតិ ឱសថ។ Eating & Preparing Food ការបរភិ ោគ និងការរ�ៀបចំអាហារ

ត្បាល់ និងអង្រែ 21 សហូ ាងំ នងិ ភមុ បកូ បកុ នេះជាត្បាលឈ់ �(ើ លូហាងំ ) នងិ អង្រែ(ផាមបាយូ) ប្រើស​ ម្រាប​ប់ ុកស្វរូ នងិ គ្រាបធ់ ញញ្ជាត។ិ កុន្ងចណំ ោម​ប្រជាជនអ៊ហី ្វាហ្គោ វ ​ដណំ �ើ រការនៃការបានស្វូរ ​ (អ៊ីហវ្ ូហ្គោ វ) យកមកហូបគចឺ ាប​់ ផ្ដើមពីការបុកកណ្ាដ ប់ដោយអង្រែ។ ស្ូរវដែល​បែក​ធ្លា កច់ ូល​ កុន្ងត​្បាល់ គឺគេយកវាចេញ។ អង្កា មត្រវូ បានគេយកចេញដោយប្រើចង្អេរអុវំ ា។ លសូ ងុ និងផ​​ ាមបាយូ កនុ្ងពធិ ីបុណ្យពិសេសពកួ អ៊ីលោក/ទីងហ្គា ននៅអាប្រា ការ​បុកស្រូវត្វរូ (ហល្ីវ ពី ីន) ស្របតាមចង្វា ក់ភ្លេង។ ពួកគេក៏មានការក្រឡាប់ត្បាល់ធ្វើជាតុដាក់សម្រាប់ដាក់ វតុថ្ដូចជា បា៉ ស៊ី(ស្រា) ដ�ើម្បីសែនព្រេនដល់អ្នកតាកុន្ងពេលភ្ជា ប់ពាក្យ និងកាន់ ត្បាល់ នងិ អង្រែ ទុកផខ្ ងដែរ។ រឯី ពកួ តាកប់ ាណោវ នៅបា៉ ឡាវ៉ា ន់ កប៏ ្រើត្បាលជ់ ាកន្លែងដាកស់ ម្ភា រៈ នងិ នៅកន្លែងផ្សេងទ�ៀតយកមកធ្វើជាកៅអី ឬជ្ញុរ ។ វតុថ្ធាតុដ�ើម៖ ឈ�ើ ទីកន្លែង៖ សារមនីទរ្ ជាតហិ ល្វី ីពនី ពួកកូឌីឡារ៉ា នៅហល្វី ីពីន ប្រើរូបត្បាល់ជាការរចនា​នៅល�ើក្រណាត់។ ទីក្រងុ ម៉ា នលី នេះហៅថា អ៊ណី ាសស់ ងុ ដែលគេឃ�ញើ ន​ៅល�ើក្រមា៉ បងក់ ឬឈាងដែលគេពាកក់ នុង្ ​ ពិធីផ្សេងៗ ឬគេប្រើសម្រាប់រុសំ ព។ ត្បាល់ និងអង្រែមាននៅកុន្ង​រ�ឿងព្រេង​ ហល្ីវ ីពនី ជាច្រើន មយួ កុនង្ ​ចំណោមនោះគឺ នយិ ាយពី​ប្រភពនៃព្រះខែ នងិ ផ្ាក យ (សូមម�ើល ក្រាសហល្ីវ ីពនី កនុង្ ស�ៀវភៅនេះ។ កEាaរtបiរnភិ ោg &គ Pនrិងeកpាaរrរ�iៀnបgចFំអoាហoាdរ

22 ពុម្ពនំ ពុមអព្ ង់គគូ �ើ ពុម្ពនេះប្រើសម្រាប់ធ្វើអង់គូគ�ើ (ang ku kueh) នំ ប៉េរ៉ា ណាកាន់ ពុមពន្ ំ (Peranakan) របសជ់ នជាតចិ និ ។ នំដែលមាន​ខាងមូល ឬរាងពងក្រព�ើនេះធ្វើ ឡ�ើងពីម៉្សៅដំណ�ើ ប និងបន្ថែមរស់ឲ្យ​ជាតិផ្អែម។ ពុមព្ គ�ើ នេះមានរូបរាង វតថុធ្ ាតុដ�ើម៖ ឈ�ើ ដូចសនូ្កអណ្ដើ ក។ ទកី ន្លែង៖ សារមនី្ទរប៉េមា៉ ណាកាន់ ប្រទេសសឹង្ហបូរ ី អង់គូគ�ើ ត្វរូ បានចំហុយល�ើស្លឹកចេក បន្ទា ប់ពីចាក់​ចេញពីពុម្ពរចួ ។ នំ នេ ះ ព ណ៌ ក្រហ ម ពី ព្រោះ ព ណ៌ ក្រហ ម ជា ព ណ៌ ដ៏ ​ប្រស�ើ រ កុន្ វ ប ្ប ធ ម៌ ចិ ន ហ�ើយជានមិ ិ្តម រូបនៃភាពរងុ រ�ឿង នងិ ​សណំ ាងល​ ។អ្ អង់គូគ�ើ មាននយ័ ថា «នអំ ណ្ដើ កក្រហម» កនុង្ ភាសាមា៉ ឡេ រឯី ភាសា និយាយគេហៅថា ប៉េរា៉ ណាកាន់ សម្រាបន់ ៅតបំ ន់ខ្លះនៃអាស៊ីអាគ្នយេ ។៍ គ�ើ នេះ ត្ូវរ បានគេប្រើកនុង្ ពធិ ផី ្សេងៗ ដូចជា ចូល​ឆ្ាន ចំ និ ឬចាប់កណំ �ើ តកូន។ វាមានរាង ដូចសនូ្កអណ្ដើ ក ពីព្រោះ​ជនជាតិចិន មានប្រពៃណី ជ�ឿថា ហូបអណ្ដើ កនាំ ឲ្យអាយុវែង។ ការបរភិ ោគ និងការរ�ៀបចំអាហារ

ចានស្រាក់ 23 ទងី កាត់ នេះគឺជាចានស្រាក់ដាក់អាហារបីជាន់ ហៅថា ទីងកាត់ (tingkat) ចានស្រាក់ (ភាសាម៉ា ឡេ)។ វាត្ូរវបានគេប្រើសម្រាបដ់ ាកប​់ ាយកមក្ម រ ឬយកអាហារឲ្យភ្ញៀវ។ វា មា ន ដៃ ដ ែ ក ស្ដើ ង ស ម្រាប់ ​ដា ក់ ចូ ល ទ ៅ កុន ្ ង ចា ន ស្រាក់ ដ�ើ ម ្បីបិទ ឲ ្យ ជា ប់ ល ្អ។ វតថុធ្ ាតុដ�ើម៖ លោហៈសង័ ក្សី ឬដែក វាស្រដ�ៀងគ្នាទនី ងឹ ​ចានស្រាកដ់ ែលប្រើជាទូទៅនៅប្រទេសឥណ្ឌា ដែលត្ូរវបាននា​ំ ទីកន្លែង៖ សារមនីទរ្ ប៉េរ៉ា ណាកង់ មកប្រើនៅប៉េណាំង និងសឹង្ហបូរ ី ដោយពួកអង់គ្េលសកុន្ងសម័យអាណានិគម ប្រទេសសងឹ ហ្បូរ ី នយិ ម។ ទីងកាត់ នេះ រចនាដោយគំនូរផ្កា និងមេអំបៅដែលមានចាន់ស្រាក់ ពណ៌ បៃតង។ វាធ្វើពកី ាចា ដែលជាសារធាតុមយ៉្ ាង ធ្វើពមី ៉្សៅកញ្ជ កប់ តិ ល�ើដែកពក័ សឡឺ ែន ឬកញច្ ករ់ ចួ ដុតកនុង្ សីតុណ្ហ ភាពខស្ព ់។ ការបរភិ ោគ និងការរ�ៀបចំអាហារ

24 អង្រែ និងត្បាល់ បាទូឡសឺ ង៊ុ វតថ្ ុនេះ គឺជាត្បាល់ បាទុឡឺសុ៊ង (batu lesung) ប្រហែលគេ អង្រែ និងត្បាល់ ប្រើវាសម្រាប់បុកគ្រឿង ដ�ើម្បីស្លមុខមូហ្បដែលមាន​ឈ្មោះថា ប៉េរា៉ ណាកង់។ ត្បាល់នេះផលិតឡ�ើងពីថ្មក្រានិតរងឹ និងមានពីរផ្នែក គឺម្ខា ងមានរាងជ្ងុរ វតថុធ្ ាតុដ�ើម៖ ថ្មគ្រានីត នងិ ម្ខា ងទ�ៀតមានរាង​មូលទ្រវែង។ វាត្រូវគេប្រើសម្រាបប់ ុកគ្រឿងគ្របម់ ុខតាងំ ពី​ គ្រាប់ធញ្ញជាតិ រហូតដល់គល់សលឹ្កគ្រៃ។ ការបុកនេះគឺបំបែកដុំធំៗ ឲ្យម៉ត់ដ�ើម្បី ទីកន្លែង៖ សារមន្ីទរប៉េរ៉ា ណាកង់ ឲ្យកិ្លននៃគ្រឿងផ្សំចូលគ្នា កាន់តែខ្លា ងំ ឡ�ងើ ។ សឹងហ្បូរ ី អនាគតម្ដា យក្មេក នឹងទៅផ្ទះកូនក្រមុំម�ើលពួកគេរ�ៀបចំមូហ្បកុន្ងផ្ទះ បាយ។ ពេលខ្លះគាតអ់ ាចនងឹ ឮកូនក្រមុបំ ុកគ្រឿងនងឹ ត្បាល ់ ហ�ើយគាតអ់ ាចទាយ ពបី ទពិសោធនដ៍ ាសំ ្លរបសក់ ូនក្រមុំ តាមរយៈសម្លេងបុកគ្រឿងនេះ។ ការបរភិ ោគ និងការរ�ៀបចំអាហារ

ក្រឡមាត់ភ្លោ ះ 25 ហៃកបុ បា៉ សងុ ចាន់ ក្មរុ ប្រជាជនដែលនិយាយភាសាតាយឡាវ រស់នៅ​តាមតំបន់មេគង្គ ក្រឡមាត់ភ្ល ោះ ប្រើប្រាស ់ ហៃ (Hai) ដែលជាប្រភេទក្អមធ្វើពីដីនៅកុន្ងជីវភាពប្រចាថំ ្ៃងរបសព់ ួក គេ។ វាត្វរូ បានគេប្រើប្រាសស់ ម្រាបដ់ ាកទ់ កឹ នងិ មូហ្ប ជាពិសេសត្រីផ្ាអ ប់ (ផ្ាល ដែក) វតុថធ្ ាតុដ�ើម៖ ដីឥដឋ្ ដែលជាប្រភេទមូហ្បម៉យ្ ាងប្រើសម្រាបប់ ន្ថែមរស់ជាតិមូហ្បនៅកនុ្ងស្ុករ ។ ទកី ន្លែង៖ បានបុ៊នបុក ខេត្តណុ ងខៃ ប្រទេសថៃ ផលតិ ផលកម្អ គជឺ ាប្រភពចណំ ូ លដស៏ ខំ ានរ់ បស ់ ប្រជាជនដែលរសន់ ៅ បានភុនបុក។ អ្នកធ្វើកអ្ម គឺធ្វើពេញមួយឆ្ាន ំ ល�ើកលែងតែពួកគេត្រូវទៅធ្វើស្រែ ឬចម្កា រ។ កនុ្ងកំឡុងពេលមួយឆ្ាន ំ អកន្ ធ្វើកមអ្ ត្ូរវតែ ”វៃតាវ” មានន័យថា គោរពទៅ ដល់ព្រលឹងទូទឺឡារ ី (tutelary spirits) របស់ឡ (tao)។ ការគោរពនេះ ត្ូរវធ្វើឡ�ងើ ពរី ដងកនុង្ មួយឆ្ាន ំ គមឺ ដ្ងនៅពាក់កណ្ាដ លឆ្ាន ំ នងិ មងដ្ ទ�ៀតនៅចុងឆ្ាន ។ំ ការថ្វា យចពំ ោះការគោរពមានអងរក្ មយួ បាវ តូច ផ្ាក ភ្ញី អុចទ�ៀន នងិ ធូបហ�ើយត្ូរវ ធ្វើឡ�ងើ នៅផូល្វចូលខាងមុខ និងផូល្វចេញខាងក្រោយនៃឡ។ ការបរភិ ោគ និងការរ�ៀបចំអាហារ

26 ខ្នោ សកោសដងូ រាងដចូ ទន្សាយ កាតែ ឃតុ មា៉ ផ្រា កា តៃ ឃុត មា៉ ផ្រាវ (Ka Tai Khut Ma Phrao) គជឺ ាសម្ាភ រៈ​ផទ្ ះ ខ្នោ សកោសដូងរាងដចូ បាយបុរាណដែលមានចុងស្រួច ប្រើសម្រាប់កោសដូង។ សាច់​ដូងដែលកោសរចួ ទន្សាយ គជឺ ាគ្រឿងដ៏សខំ ាន់សម្រាប់ធ្វើការ​សី ្រស់ បង្អែម និងភេសជ្ជៈ។ ប�ើទោះជា កាតៃ ឃុត មា៉ ផ្រាវ អាចរកបានន​ៅទូទាងំ ប្រទេសថៃ ករ៏ បស់នេះត្វូរ បានគេហៅឈ្មោះ វតុថធ្ ាតុដ�ើម៖ ឈ�ើ និងដែក ផ្សេងៗ​គ្នា ​ទៅតាមតំបន់។ ឧទាហរណ៍ ៖ វាត្ូរវបានគេហៅថា លេកឃុត ទីកន្លែង៖ សារមន្ីរទ ស៊ជឺ ានថាវហី វូក្ (ខ្នោ សដែក) ឬលិបឃុត នៅតំបន់ខាងត្ូបង ដែលប្រជាជន​នៅ​ផ្នែកខាងជ�ើង ខេត្ពដ សិ ណ្ ុលោក ប្រទេសថៃ ហៅថា ម៉ា វឃុត (ខ្នោ សឆ្មា )។ ការបរភិ ោគ និងការរ�ៀបចំអាហារ មានរូបរាងផ្សេងៗគ្នា ដូចជារាងដូចសតវ្ឆ្មា ឆ្កែ បក្សី សត្វលូម្ន ឬក៏មនុស្ស។ ទោះជាមានរាងអ្វីក៏ដោយ វាតែងតែត្រូវបានគេហៅថា កាតែ ឃុត ម៉ា ផ្រាវ ដែលមានន័យថា ខ្នោ សកោសដូងរាងទន្សាយ។ មានការសនិន្ដ្ឋា ន ពីរអំពីមូលហេតុ ដែលហៅថា កា តែ ឃុត មា៉ ផ្រាវ ដែលមានន័យថា កាតែ (ទន្សាយ)។ ការសន្និដ្ឋា នទីមួយ គឺធ្មេញដែក ឬផ្លែដែកនៃខ្នោ សដែលមានរាង ដូចធ្មេញទន្សាយ ហ�ើយការសនដនិ្ ្ឋា នមយួ ទ�ៀត គតឺ មួ ានរាងដូចទន្សាយ។ កាលពី ដ�ើមស្លា បព្រាបាយដែលធ្វើពតី ្រឡោកដូង ឬពីបន្ទះឫស្សី ត្ូវរ បានប្រើជាខ្នោ ស។ បន្ទា ប់មកនៅពេលដែកថែបត្ូរវបានគេប្រើច្រើន ប្រជាជនបានចាប់ផ្ដើម ប្រើដែកថែប ធ្វើជាធ្មេញ និងផ្លែរបស់ខ្នោ ស។

ថាសទ្រមហូ្ប 27 ម៉ា ម ខម ប្រជាជនជតួ (Chut) នៅបែកខាងជ�ើងកណ្ដា លនៃប្រទេសវ�ៀតណាម ថាសទ្រមហ្ ូប តែងតែតំរ�ៀបបាយដំណ�ើ បនៅល�ើថាសទ្រ (Tray) ប្រភេទនេះ សម្រាបព់ ង្រាយ និងសមួង្ត។ ថាសទ្រនេះត្ូរវបានគេជ្រើសដ�ើម្បីដាក់មូហ្បប្រចាថំ ្ៃង និងជាថាស វតុថធ្ ាតុដ�ើម ឫស្សី ផ្ដៅ និងឈ�ើ សម្រាប់ដាក់មូហ្បដែលឆិអ្នរចួ ។ សមាជិកគ្សួរ ារទាងំ អស់អងុគ្យជុំវញិ ថាសទ្រនេះ ទកី ន្លែង៖ សារមនទីរ្ ជាតិពនុធ្វ​�ៀតណាម​ នៅពេលញុំាបាយ ដោយមិនគិតពីអាយុ។ ប្រសិនប�ើគ្ួសរ ារមួយមានសមាជិក ទីក្រុងហាណូ យ ច្រើនគេរ�ៀបចំថាសទ្រសម្រាប់បុរស និងនារដី ោយឡែកពីគ្នា ។ ថាសទ្រត្រូវបាន ប្រទេសវ�ៀតណាម លាងសម្អា ត នងិ ព្យួរនៅជញ្ាជ ងំ ឬសសរផទ្ ះ។ ថាសទ្រផលិតពីដ�ើមឫស្សី និងចងភ្ជា ប់ផ្នែកពីរចូលគ្នា គឺផ្ទៃខាងល�ើ និងទម្របាតខាងក្រោម។ ផ្ទៃខាងល�ើមានពីរស្រទាប់ ហ�ើយស្រទាប់ខាងល�ើធ្វើ ឡ�ងើ ដោយបច្ចេកទេសត្បាញ ជារាងកន្រ្ទកលាត ហ�ើយជាយផ្ដៅស្រទាបខ់ ាងក្រោម គឺត្បាញជារាងភ្នែកកញ្ជ្រោ ង ហ�ើយភ្ជា ប់ជាមួយបន្ទះឫស្សី ឬឈ�ើ។ ជ�ើងទ្រ គមឺ ានកមសព្ ់ ១៥ សងទ់ មី ៉ែត្រ មានរាងលាត នងិ ធ្វើពឫី ស្សី ឬឈ�។ើ មានរងង្វ ផ់ ្ៅដ ពរី ជានព់ ទ័ ជធ្ ុវំ ញិ ដ�ើម្បីធ្វើឲ្យវាជាបប់ ានល។្អ ការធ្វើថាសទ្រនេះ វាជាតនួ ាទរី បសប់ ុរស នៅកុន្ងគ្ួសរ ារ។ ដ�ើម្បីជ�ៀសវាងកណ្ដ ៀរស៊ី ប្រជាជនតែងតែព្យួរថាសទ្រនៅល�ើ ចង្រ្កា នដែលមានភ្លើង។ ជាលទធ្ផលផ្សែងធ្វើឲ្យថាសទ្រមានពណ៌ ប្រផេះក្រម៉ៅ ហ�ើយរលោង។ ការបរភិ ោគ និងការរ�ៀបចំអាហារ

28 ឆ្ាន ងំ ចហំ ុយបាយដណំ �ើ ប នញិ ដូ សរ័ ឆ្ាន ងំ ចហំ ុយត្ូវរ បានចាកព់ ុមព្ព លី ងន្ិហ មានពណ៌ ខ្មៅ រលោង នងិ ប្រើប្រាស់ ឆ្នា ងំ ចហំ ុយបាយដណំ �ើ ប សម្រាប់ចមអិ្នបាយដំណ�ើ ប បន្លែ មូហ្ប និងបិតស្រា។ ប្រជាជនថៃ ទិញឆ្នា ងំ ចំហុយនេះពីជនជាតិវ�ៀតណាម “Viet”​(Kinh)។ កនុ្ងការចមនអិ្ បាយដំណ�ើ ប គឺ វតថុធ្ ាតុដ�ើម៖ លងិនហ្ ត្រូវចាក់ទឹកចូលកនុ្ងឆ្នា ងំ ចហំ ុយ រចួ ដាកឆ់ ្នា ងំ នៅល�ើចង្រ្កា នភ្លើង ហ�ើយដាកអ់ ង្ករ ទីកន្លែង៖ សារមនទរី្ ជាតិពនុធ្ ដំណ�ើ បនៅផ្នែកខាងល�ើនៃឆ្ាន ងំ ។ បចុច្ប្បនន្ឆ្ាន ងំ ចំហុយ គឺនៅតែពេញនិយម​ វ�ៀតណាម ទកី ្រុងហាណូ យ កនុ្ងចំណោមជនជាតិថៃ និងក្មុរ ជនជាតិភាគតិច ដូចជាមួង (Muong) តាយ ប្រទេសវ�ៀតណាម (Tay) ប្រ៊ុយ វា៉ នគ់ ឺ (Bru-Van Kieu) ។ល។ ឆ្នា ងំ ចហំ ុយ គឺមានរាងជាបពំ ង់ និងមានផ្ទៃបាតទូលាយ មានមាតរ់ ាង សំប៉ែតស្តើងលមម្ ហ�ើយកឆ្នា ងំ ខព្ស់ និងតូចនៅ​ផ្នែកកណ្ដា ល។ ឆ្ាន ងំ ចំហុយ ត្ូវរ បានប្រើជាឆ្ាន ងំ សម្រាបប់ តិ ស្រា​ដោយប្រើចហំ ាយទកឹ ។ ប្រជាជនថៃអាចផលតិ ឆ្នា ងំ ចំហុយនេះពីកមអ្ ។ សម្រាបប់ ្រជាជនថៃ ឆ្ាន ងំ នេះគមឺ ានសារសំខានណ់ ាស។់ វាជាវតថ្ ុមានតម្លៃបង្ាហ ញពីទ្រព្យសម្បតិដ្របស់គ្សរួ ារ។ វាមិនគ្រាន់​តែជារបស់ ប្រើប្រាសប់ ៉ុណ្ណ ោះទេ ប៉ុន្តែវាកម៏ ានអតន្ថ យ័ បែបសាសនាផងដែរ។ នៅពេលគ្រួសារ មួយធ្វើការផ្លា ស់បូដ្រផ្ទះសម្បែង បុរស​ម្ចា ស់ផ្ទះ គឺជាអ្នកល�ើកឆ្នា ងំ នេះចូលទៅ កនុង្ ផទ្ ះ។ ការបរភិ ោគ និងការរ�ៀបចំអាហារ

សំល�ៀកបពំ ាក់ ២

30 សំល�ៀកបពំ ាក់ ប្រពៃណី ប៉ា ចូ គរូ ងុ៉ (ប្រ៊ុយនេ មា៉ ឡេ/ ប៉ា ចូ គូរុង៉ (Baju Kurung) គជឺ ាសលំ �ៀកបពំ ាក់ប្រចាថំ ្ៃសង ម្រាបន់ ារ ី ប្រ៊ុយនេមា៉ ឡេ។ វាជាសំល�ៀកបំពាក់បែបរលុង ធ្វើ​ពីសូត្រហ�ើយមានដៃវែង ខេដេយាន) នងិ ជាប្រភេទអាវអតក់ ។ សពំ ត ់ គធឺ ្វើពកី ្រណាតហ់ �ើយមានសរំ ងុ៉ រហូតដលក់ ជ�ើង។ ប៉ា ចូ គូរុង៉ គឺធ្វើពីក្រណាត់ដែលលដ្អ ូចសូត្រ ដែលរចនាជាមួយរូបគំនូរស្អា តៗ សលំ �ៀកបំពាក់ប្រពៃណី របស់ (beautiful geometric) ឬលំនាផំ ្កា និងពណ៌ ដ៏ទាក់ទាញ។ ស្រ្ដី​តែងតែពាក់ ប្រទេសប​ ្រ៊យុ នេ បា៉ ចូ គូរុង៉ នេះជាមយួ នងឹ កន្សែងបងក់ ដែលហៅថា តូដុង។ វតថុធ្ ាតុដ�ើម៖ សូត្រ/កាតុង សំពត់ សម្រាប់ប្រជាជនប្រ៊ុយនេ បា៉ ចូ គូរុង៉ មានន័យថា​(សំល�ៀកបំពាក់ សសៃអំបោះ និង hooks ព័ទធ្ជុំវញិ ) ដែលវាត្ូរវបានគេគិតថាជា សំល�ៀកបំពាក់តំណាងឲ្យភាពរម្យទម ទឹកន្លែង៖ សារមន្រទី ជាតិប្រ៊ុយនេ និងសមស្របសម្រាប់ នារនី ៅទីសាធារណៈ។ សម្រាប់បុរសសំល�ៀកបំពាក់នេះ នៃទេសប្រ៊ុយណេ គតឺ ្វូរ បានគេហៅថា “សលំ �ៀកបពំ ាកម់ ា៉ ឡេ”។ បចុច្ប្បន្ន ប៉ា ចូ គូរុង៉ គតឺ ្រូវ បាន ដារសូ សាលមឹ ប្រើប្រាស់ជាឯកសណ្ាឋ នផូល្វការរបស់សាលាសម្រាប់នារ ី និង មន្រ្ដីនៅកុន្ង ការយិ ាលយ័ រដបឋ្ ាល។ . សំល�ៀកបំពាក់

វាយនភណ្ឌ ប្រពៃណី 31 សនី៊ ចាង សន៊ី ចាង(Sinjang)ឬខានសាមពងី គជឺ ាសលំ �ៀកបពំ ាកដ់ ែលពាកដ់ ោយ វាយនភណឌ្ ប្រពៃណី បុ រសម៉ា ឡេ ហ�ើយព័ទធ្ជុំវញិ ចង្កេះដែលជាផ្នែកសំខាន់នៃ បាចូ មា៉ ឡាយូ ប្រ៊ុយណេ (សំល�ៀកបំពាក់មា៉ ឡេ)។ ស៊ីនចាង គឺផលិតពីក្រណាត់ដែលធ្វើដោយដៃបែប ប្រពៃណី ហ�ើយត្បាញជាមយួ នងឹ ការរចនាផ្កា ដស៏ ្រសស់ ្អា ត នងិ គនំ ូរសញ្ញាផ្សេងៗ។ វតថុធ្ ាតុដ�ើម៖ ក្រណាត់ត្បាញ នងិ កុនង្ ចណំ ោមគនំ ូរសញ្ាញ ដែលពេញនយិ មសម្រាប់ ស៊នី ចាង រមួ មាន៖ កាន់ បរឺ តាបរួ សសៃអបំ ោះ “Kain bertabur” (star-spangled) កាន់ ចងុ សារ៉ា ត “Kain jong sarat” (សលំ �ៀក ទីកន្លែង៖ សារមនរីទ្ មច្ចេកវ ិទ្យាម៉ា ឡេ បំពាក់បែបទូកដែលមានអន្កដំណ�ើ រពេញ) កាន់ ស៊ីលូបាង “Kain silubang នៃទេសប្រ៊ុយណេ bangsi” (សំល�ៀកបពំ ាកប់ ែបរនខធ្ ុល្យ “honey coated”) កាន់ លពី ូតាន់ ម៉ា ឌូ ដារូសសាលឹម “Kain liputan madu (សំល�ៀកបំពាក់ honey-coated) នងិ មានការរចនាបែប ផ្សេងៗទ�ៀត។ បុរសប្រើស៊ីនចាង សម្រាប់ពិធីសាធារណៈដូចជាមង្គលការ ពធិ ីផូល្វការរដឋ្ និងពធិ ីបងួ សងួ រាលថ់ ្សងៃ ុក្រនៅកុន្ងព្រះវហិ ារ។ ស៊ីនចាង ក៏ត្រវូ បាន ប្រើសម្រាបធ់ ្វើជាកាដូពកី ូនកម្លោះទៅកូនក្រមុំ ដែលជាផ្នែកមយួ កុនង្ ពធិ រី �ៀបការ។ សកមម្ភាពកុនង្ ការបត់ ស៊នី ចាង ត្ូរវបានគេហៅថា មនី ាពហី ស៊ីងចាង “menapih sinjang” (ការបត់ ស៊នី ចាង) ឬតាពហី ស៊នី ចាង (tapih sinjang)។ មានវធិ ីមយួ ចំននួ កុនង្ ការបត់ ស៊ីនចាង ដូចជាតាពីហតែនហ្គា (tapih tengah) “បត់បែបកណ្ាដ ល” តាពហី បុ៊នគូ (tapih bungu) “បត់បែបផ្ាក ” នងិ តាពីហ ឌនួ (tapih daun) “បតប់ ែបស្ឹលកឈ�”ើ ។ល។ សំល�ៀកបំពាក់

32 មកួ ប្រពៃណី សងុ កកុ សុងកុក ឬកូភ�ៀ (SongKok or Kophiah) គឺប្រភេទមួកមួយបែប មកួ ប្រពៃណី របសប់ ្រទេស របសប់ ្រទេសម៉ា ឡេសម្រាបប់ ុរស។ វាធ្វើពអី បំ ោះខ្មៅ ឬក្រណាតដ់ ែលទនល់ ្មើយ។ ប្រ៊ុយណេ សុ ង កុ ក គឺ គេត្ូរវ បា ន គេប្រើដ�ើ ម ្បីពា ក់ ជា មួ យ អា វ និ ង ខោជ�ើ ង វែ ង ព្រមទាងំ ពាកស់ ៊នី ចាង ផងដែង (សូមម�ើល ស៊នី ចាង នៅទពំ រ័ មុនកនុង្ ស�ៀវភៅនេះ) វតុថធ្ ាតុដ�ើម៖ ក្រដាស សសៃអបំ ោះ ទាងំ អសន់ េះបង្តើក ជាសំល�ៀកបំពាក់ម៉ា ឡេ ដែលហៅថា បាជូ មីឡាយំ ូ (Baju និងក្រណាត់កមីម្ melaya) “សំល�ៀកបំពាក់មា៉ ឡេ”។ បុ រសមូ៉សលី្មក៏ពាក់ សុ ងកុ ក នេះ ទីកន្លែង៖ សារមន្ទរី បច្ចេកវ ិទ្យាមា៉ ឡេ នៅពេលដែលគេទៅបន់ស្រន់។ ទោះជាយា៉ ងណាក៏ដោយ នៅកុន្ងឱកាស មយួ ចនំ នួ ទ�ៀត វាជាទនំ �ៀមទម្លា បស់ ម្រាបប់ ុរសមា៉ ឡេ ដែលត្រវូ ពាកស់ ុងកុក នេះ គឺនៅពេលដែលពួកគេទៅចូលរួមកម្មវធិ ីផ្សេងៗកុន្ងសង្គមដូចជាមង្គលការ បុណ្យសព។ល។ សុងកុក ក៏ត្វូរ បានគេប្រើជាផ្នែកមួយនៃឯកសណ្ឋា នសាលាសម្រាប់ សិស្សប្ុសរ ក៏ពាក់ដែរ។ នៅពេលដែលមានសមាជិកសំខាន់ណាម្នា ក់នៃខ្សែ រាជវង្សប្រ៊ុយណេសុគត៌ ហ�ើយជា​ពិសេសពេលមានមេដកឹ នាំ ឬកអ៏ តតី មេដកឹ នាំ មូ៉សីល្មស្ាល ប់ អន្កដែលពាក់សុងកុក ត្វរូ តែមានក្រណាត់ពណ៌ សមករុពំ ័ទ្ធជុំវញិ បរ ិវេនផ្នែកខាងក្រៅនៃសុងកុក ដែលជាសញ្ាញ កានទ់ ុក្។ខ សំល�ៀកបំពាក់

ក្រមា៉ ខ្ែមរ 33 ក្រម៉ា បង់ក ដែលមាន​ ប្រភេទក្រណាតដ់ ែលប្រើប្រាសប់ ានច្រើនយា៉ ង គ ឺ ក្រម៉ា របសប់ ្រជាជន ក្រឡាចតរុ ង្គ​ កមុព្ជា ដែលគេប្រើសម្រាប់បាងំ ក្បាលការពារកំដៅថ្ងៃ សម្រាប់ស្លៀកពេលមុជ ក្រមា៉ខ្មែរ ទកឹ កុនង្ ទន្លេ សម្រាបប់ កី ូនក្មេង នងិ សម្រាបប់ ងក់ នៅពេលមានការប្រជុជំ ាលកណខ្ ៈ ផូល្វការ។ វាអាច​ប្រើជំនួសមួក កន្សែង សំពត់ និងកាតាប។ វាមានភាពបត់បែន វតថុធ្ ាតុដ�ើម៖ សរសៃអបំ ោះ ហ�ើយស្រាលជាបប់ ានយូរ នងិ ងាយសួង្ត។ ទកី ន្លែង៖ ទកី ្ុរងភន្ ំពេញ ប្រទេសកមុព្ជា យោងតាមវ ិទ្យាស្ាថ នពុទ្ធសាសនបណិ្ឌ ត ក្រម៉ា ត្វូរ ​បានគេប្រើតាងំ ពី សតវត្សន៍ទី១ នៃសម័យព្រះបាទ ហ៊ុន ទ�ៀន នងិ ជាអតសត្ ញ្ាញ ណនៃអាណាចក្រ ខ្មែរតាងំ ពីសម័យនោះមក។ ជាលទ្ធផល ក្រម៉ា ត្ូវរ បានរបបយង់ខន្ងបុ៉ល ពត (១៩៧៥ - ១៩៧៩) ប្រើជារបសច់ ាបំ ាចក់ ុនង្ របូ ភាពពរី យ៉ា ង គជឺ ាសលំ �ៀកបពំ ាក់ និងសម្រាប់សំគាល់តំបន់។ តំបន់នីមួយៗ ត្រូវបានសម្គា ល់ដោយពណ៌ ក្រម៉ា ប្រជាជនមកពីតំបន់ខាងក�ើតត្រូវបង់ក្រម៉ា ដែលមានក្រឡាចតុរងគ្ពណ៌ ខ�ៀវ នងិ ពណ៌ ស។ សំល�ៀកបំពាក់

34 សំពតប់ តធ់ ្វើពីសតូ ្រ សពំ តហ់ ូល សពំ តហ់ ូល គជឺ ាសពំ តប់ ្រពៃណី នងិ មានគុណភាពលជ្អ ាងគ​ េរបសខ់ ្មែរ។ សពំ ត់បត់ធ្ើវពីសតូ ្រ សពំ ត ់ មាននយ័ ថា“សពំ តដ់ ែលរពុ ំ ទ័ ជធ្ វុំ ញិ ”នងិ ហលូ សដំ ៅទៅល�ើប្រភេទក្បាចគ់ ោម ( I k a t ) ដ ែ ល ធ្វើ ឲ ្យ វា ប្លែ ក ពី ប្រភេទ សំ ព ត់ ដ៏ ទៃ ។ វា ចាំបា ច់ ត្វូរ តែមា ន វតុថធ្ ាតុដ�ើម៖ សូត្រ បច្ចេកទេសកនុ្ងការត្បាញក្បាច់គោម(Ikat) ដ៏សុម្កស្ាម ញដ�ើម្បីទទួលបាន ទកី ន្លែង៖ ស្ុរកសម្រោង ខេត្ដតាកែវ វាយនភ័ណ្ឌ ដែលមានគុណភាពលនអ្ ិងក្បាចដ់ ៏ប្រណិ ត។ សំពត់ហូល ជាសលំ �ៀក ប្រទេសកមុព្ជា បំពាក់របស់ស្រ្ដីសម្រាប់ពាក់នៅកុន្ងកម្មវធិ ីសំខាន់ៗ ហ�ើយគុណភាពដ៏លរអ្ បស់វា គអឺ ាចសគំ ាលយ់ ា៉ ងច្បាសព់ ឋី ានៈនៅកនុង្ សងគ្ម។ ការប្រើប្រាសស់ ូត្រនៅកុន្ងប្រទេសកមុព្ជា គឺចាប់ផ្ដើម​តាងំ ពី២ ទៅ ៣ សតវត្សនម៍ ុន។ សូ ៊ ដាហួគន្ (Zhou Daguan) អ្កន ការទូតចនិ ម្នា កដ់ ែលបានមក ធ្វើទស្សនកចិ ន្ច ៅអងរគ្ កនុង្ ក​ ឡំ ុងពខី ែសហី ា ១២៩៦ រហូតដលខ់ ែកក្កដា ១២៩៧ ន ៅ ​ស ម័ យ ឥ ន្រ្ទវ រ ន័ ្មទី ៣ បា ន ផ្ដ ល់ នូ វ ចំ ណា ប់ អា រ មម្ ណ៍ យ៉ា ង ពិសេ ស ពី រ ប� ៀ ប រ ប ប រ ស់ ន ៅ រ ប ស់ ប្រជា ជ ន ន ៅ ស ម័ យ អ ង្គ រ នា កំ ឡុ ង ពេ ល ​ទ ស ្ស ន កិ ច្ច របសល់ ោក។ ឧទាហរណ៍ គាត់បានល�ើឡ�ងើ ពីពធិ ​ដី �ើម្ឲីប ្យកុមារពី េញក្រមុំ (Rite of passage to womanhood) ដែលត្វូរ ធ្វើឡ�ងើ ដោយមានប្រគេនទ័យទាន ដូចជាសូត្រ និង​ក្រណាត់ផ្សេងៗទៅដល់ព្រះសង្ឃដែលជាអន្ករ�ៀបពិធីនេះ។ ប្រសិនប�ើឪពុក ម្ដា យ មិនបានប្រគេនទ័យទានទាងំ នោះទេ ក្មេងស្រី នោះនឹង អាចជួបបញ្ហា ប្រឈមដោយក្លា យជាអន្កបម្រើរបស់គាត់ និងមិនបានរ�ៀបការ ជារ�ៀងរហូត។ សំល�ៀកបំពាក់

វាយនភណ្ឌ ​ 35 កន្សែងគាងំ អ៊កី ាត នេះជាប្រភេទសំល�ៀកបំពាក់កដែលមានក្បាច់អ៊ីកាតបែបទំន�ើបមកពី វាយនភណឌ្ ​របស់ តបំ ន់សាមបា (Samba) ខាងក�ើត នៃខេតន្ដ ុសា ទីងហ្គា រា (Nusa Tenggara) ប្រទេសឥណ្ឌូេនសីុ ភាគខាងក�ើតនៃប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី។ ស្រ្ដីប្រើប្រាសវ់ ាជាកន្សែងបងក់ ដោយដាក់ វានៅល�ើស្មា ។វាក៏អាចរុជំ ុំវញិ ក្បាលបានដែរ។ ល�ើសពីនេះទៅទ�ៀត វាក៏អាច វតថុធ្ ាតុដ�ើម៖ អំបោះ នងិ រុពំ ័ទធ្ជុំវញិ ក ដ�ើម្ឲីប ្យមានលកខ្ណៈបែបទាន់សម័យ។ តាងំ ពីយូរលង់មកហ�ើយ ពណ៌ សម្រាប​់ជ្រលក់ បន្ថែមល�ើភាពជាក្រណាត់ដែលប្រើសម្រាប់ជីវភាពប្រចាថំ ្ៃង សំល�ៀកបំពាក់បែប ទកី ន្លែង៖ សារមនីទរ្ ជាតិឥណ្ឌូនេស៊ី ប្រពៃណី ត្វរូ បានគេប្រើជាវតថ្ ុដ�ើម្ីបបូដ្រគ្នា ទៅវញិ ទៅមក សម្រាប់សមាជិក ទីក្ុងរ ​ហ្សាកាតា នៅកនុង្ គ្សួរ ារ។ គនំ ូរលមរអ្ ដស៏ ្រសស់ ្ាអ តកុនង្ ក​ ្រណាតប់ ្រភេទនេះ ត្រូវបានធ្វើឡ�ងើ ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ដោយបច្ចេកទេសអ៊ីតាម ដែលជាបច្ចេកទេសត្បាញបែបប្រពៃណី ហ�ើយតំណាង ឲ្យមោទនភាពរបស់ប្រជាជនសាមបា (Sumba)។ ការត្បាញក្បាច់អ៊ីកាត គឺជា បច្ចេកទេសមយ្៉ ាងដែលគនំ ូរត្រវូ បានត្បាញនៅល�ើក្រណាតដ​់ ោយមានភាជ្ បជ់ ាមយួ នឹងរ�ឿងរាវផ្សេងៗ (Tie-dyeing the yarn) មុននងឹ ត្បាញ។ គនំ ូរលមអរ្ ទាងំ នោះ បង្ហា ញពីសត្វមួយចនំ ួនដូចជា សេះ បង្គា រ មាន់ និងសត្វស្ាល ប។ ការត្បាញក្រណាត់ ជាប្រពៃណី គឺត្ូវរ បានគេចាត់​ទុកថាជាការងារ របស់ស្រ្ដី។ ពួកគេតែងតែត្បាញនៅពេលទំនេរ។ ក្មេងស្រីចាប់ពីអាយុ ៥ ឆ្នា ំ ឡ�ងើ ទៅពកួ គេរ�ៀនត្បាញពីម្ដា យ នងិ ជដី ូនរបសព់ កួ គេ។ ពួកគេសប្បាយចិតដន្ ងឹ ដាដំ �ើមកប្បាសជា មយួ នងឹ ម្ដា យពកួ គេនៅខាងក្រោយផទ្ ះ ហ�ើយវាយបងលវិ្ (Spin) កប្បាសឲ្យទៅជាសូត្រ បន្ទា ប់មកលាបពណ៌ លុះចុងក្រោយ​បំផុតត្បាញសូត្រ ទាំង នោ ះ ទ ៅ ជា ក្រណា ត់ យ៉ា ង ស្ាអ ត ។ ​ឧ ប ក រ ណ៍ ស ម្រាប់ ​ត្ បា ញ ជា ទូ ទ ៅ គដឺ ាកន់ ៅល�ើហោជាង ឬនៅល�ើរានខាងក្រោមផទ្ ះ (Traditional houses which are stage houses)។ កុន្ងកំឡុង​ពេលត្បាញពួកគេតែងតែមានសតវ្ចិញ្ចឹម ដូចជា ឆ្កែ ជ្រូក នៅជុវំ ញិ ផ្ទះ ឬកដ៏ េកក្បែរពួកគេ។ សំល�ៀកបំពាក់

36 មកួ ពាក់ ការពារកំ ដៅថ្ៃង សរឺ ងួ នេះគឺជាមួកការពារកំដៅថ្ងៃ ដែលគេតែងតែស្ាគ ល់ថា ជាសឺរងួ មកួ ពាកក់ ារពារកំដៅថ្ៃង (Seraung) នៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ដែលមានដ�ើមកំណ�ើ តមកពី មួរា៉ ឡាសាន (Muara lasan) ខេត្តកាលីម៉ា ន់តាន់ (Kalimantan) ភាគខាងក�ើតប្រទេស វតុថធ្ ាតុដ�ើម៖ សលឹក្ ត្នោ ត ឥណ្ឌូនេស៊។ី ទាងំ បុរស ក្មេង ចាស់ នងិ ស្រ្ដី ពាកម់ កួ ប្រភេទនេះនៅល�ើក្បាលរបស់ អង្កា ំ នងិ ​សសៃអបំ ោះ ពួកគេ។ ពួកគេពាក់មួកនេះនៅពេលដែលពួកគេទៅវាលស្រែ ឬក៏ចាប់ត្រី ទីកន្លែង៖ សារមន្ទីរជាតិឥណ្ឌូនេស៊ី នៅកនុ្ងទន្លេ។ ជាលកខណ្ ៈភូមិសាស្រ្ដ កាលមី ៉ា នត់ ាន់ (Kalimantan) ខាងក�ើត ទីក្ុរងហ្សាកាតា គសឺ ិតថ្ នៅចំខ្សែអេក្វាទរ័ ដូច្នេះតំបនន់ េះមានពន្លឺព្រះអាទិត្យចាងំ ចពំ េញមួយឆ្ាន ។ំ ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី សឺ រួ ង ធំ គឺ ត្វូរ បា ន គេប្រើស្ទើ រ តែទូ ទាំង ប្រទ េ ស ឥ ណ្ឌូនេ ស៊ី ។ សំល�ៀកបំពាក់ ប៉ុន្ដែទោះបីយា៉ ងណា សឺរងួ គឺមានលកខ្ណៈពិសេសម៉្យាងដោយសារវាមានការ លម្អរយា៉ ងសំរតិ សរំ ាងំ ។ តាងំ ពយី ូរយារណាស់មកហ�ើយ ស្រ្ដីស្ទើរតែទាងំ អស់នៅ តំបន់កាលីមា៉ ន់តាន់(Kalimantan) ខាងក�ើត មានសមត្ថភាពកនុ្ងការធ្វើ សឺរងួ នេះដោយខួល្នឯង។ បចុច្ប្បនន្មួកប្រភេទនេះ គឺមានលក់នៅផ្សារបែបប្រពៃណី ។ មួកន​ េះតែងតែត្វរូ បានគេប៉ា ក់ នងិ ​ តបុ តែងយា៉ ងសរំ តិ សរំ ាងំ រមួ ទាងំ ខ្សែបន្ទា ត់ ខ្សែឆនូ្តកាត់ ផ្កា នងិ រូបមេអបំ ៅ។ ភាពដល៏ ​ប្អ ្រណិ តដែលធ្វើឲ្យសឺរងួ កានត់ ែស្អា ត គឺដោយសារមានការប៉ា ក់​បន្ថែមនូវអង្ាក ។ំ នៅពេលដែលមួកនេះកាន់តែសំរតិ សរំ ាងំ យា៉ ងល្អអ កន្ ពាកម់ កួ នេះកានត់ ែសប្បាយចតិ ្ត នងិ មានមោទនភាព រ�ៀងរាល់ ដែលពកួ គេពាកវ់ ា ជាពិសេសកនុង្ ចណំ ោមក្មេងស្រីៗ។ ពេលដែលស្រ្ដីពាកម់ កួ សរឺ ងួ ដែលមានពណ៌ ទៅធ្វើការនៅទីវាល ដែលពោពេញទៅដោយពណ៌ បៃតង មួ ក រ ប ស់ ពួ ក គេ កា ន់ តែលេ ច ធ្លោ ហ�ើយ មា ន ចាំង ចេ ញ នូ វ ព ណ៌ ផ្សេ ង ៗ និងមានរបូ ភាពគរួ ឲ្យជាបច់ ិត្ត។

ស្នៀតលម្អរសក់ បែបប្រពៃណី 37 បីន៊ យឺ បនី៊ យឺ (Binyeo) គជឺ ាស្នៀតសម្រាបត់ ុបតែងលមរអ្ សករ់ បសប់ ្រពៃណី ស្នៀតលមរអ្ សក់បែបប្រពៃណី ជនជាតកិ ូរ៉េ។ ប៊ីនយឺ ក៏ត្ូវរ បានគេហៅថាយុ៉ងជេម (Yongjam) ពីព្រោះវាមាន កា រ ឆ្លា ក់ រូ ប នា គន ៅ ចុ ង ម្ខា ង និ ង ​ន ៅ ល�ើ តួ ស្ន ៀ ត ស ក់ ទាំ ង មូ ល ។ វតុថ្ធាតុដ�ើម៖ ប្រាក ់ ទង់ដែង នងិ ឈ�ើ វាប្រើសម្រាប់គ�ៀបសកដ់ ែល​វែងជាពិសេសបែបឈគី នុន (Chignon)។ បនី៊ យឺ ទីកន្លែង៖ សារមនីរទ្ មនុស្សជាតិកូរ៉េ មាន ២ ប្រភេទគឺ ជេម និង​ជេ (Jam and Che)។ ជេម មានរាងវែង រឯី ជេ ប្រទេសកូរ៉េ មានរាងជាអក្សរ “អ៊ិន” (“n” shape)។ បីន៊ យ ឺ នេះ ប្រើសម្រាប់គ�ៀបសកក់ ុនង្ ពិធីផ្សេងៗ។ ប្រវែង​របសវ់ ាមាន រា ង វែ ង ដ�ើ ម ្ីប ឲ ្យ ស៊ី គ្នា ទ ៅ នឹ ង សំ ល� ៀ ក បំ ពា ក់ រ ប ស់ ពិ ធី និ ង មូ៉ ត ស ក់ ។ ស្នៀតសក់ដែលទាន់សម័យ គឺផ្នែកខាងចុងធ្វើពីមាស ហ�ើយមានភ្នែក មាត់ នងិ ត្រច�ៀករបសរ់ បូ នាគ ដែលមាន​ពណ៌ ក្រហម។ ប្រភពដ�ើមនៃ បន៊ឺ យ ឺ គមឺ ានតាងំ ពសី មយ័ បុរាណរបសក់ ូរ៉េមកម្ល៉េះ។ ប៉ុន្ដែទោះបីជាយ៉ា ងណា ប្រជាជនកូរ៉េសម័យ ឥឡូ វ ក៏ប្រើវាជាមួយនឹងសំល�ៀ កបំពាក់ប្រពៃណី ហា នបុ ក (Ha nb o k) សម្រាបច់ ូលរមួ កុនង្ ពធិ ីផ្សេងៗ និងបុណ្យប្រពៃណី ។ សំល�ៀកបំពាក់

38 KoreanថLងuc់សk Pំណoាckeងt បូកជមូ នឺ ី នេះគឺជាប្រភេទថង់សំណាងប្រពៃណី សម្រាប់ស្រីត្។ ថង់សំណាងនេះ ថង់សណំ ាង គជឺ ាប្រភេទថងស់ ណំ ាងប្រពៃណី សម្រាបស់ ្រ្ដី។ ថង​ស់ ណំ ាងប្រភេទនេះ គបឺ ្រើជា ហោប៉ៅ សម្រាប់សំល�ៀកបំពាក់ប្រពៃណី ហានបុ ក របស់កូ រ៉េ ដោយសារ វតថុធ្ ាតុដ�ើម៖ សូត្រ និង​ក្រណាតធ់ ្វើព​ី ក្រោយៗមកតែសលំ �ៀក​បពំ ាកន់ េះ គមឺ និ មានហោប៉ៅ ទេ។ នៅកុនង្ ពធិ បី ុណ្យសូល៊ រោមច�ៀម (គឺថ្ទងៃ ១ី នៃឆ្ាន ចំ ័ន្ទគត)ិ ក្មេងៗស្រីកូរ៉េដែលស្លៀកសំល�ៀបំពាក់ហានបុក គបឺ ្រើ ទីកន្លែង៖ សារមន្ទីរជាតរិ បសក់ ូរ៉េ ថង់សណំ ាងនេះដ�ើម្បីដាកប់ ្រាកជ់ ាកាដូដែលទទលួ បានពចី ាសៗ់ ។ ប្រទេសកូរ៉េ ថង់នេះមានរាងមូល។ ជាទូទៅវាមានបា៉ ក់អក្សរចិន ដូចជាអក្សរជីវតិ សំល�ៀកបំពាក់ សំណាង ទ្រព្យសម្បត្ដិ និងភាពថ្លៃថនូ្រ ដែលគេជ�ឿថានឹងនាមំ កនូវសំណាង និងសុ ភមងគ្លសម្រាប់​អន្កកាន់។ ថង់ប្រភេទនេះ ក៏មានប៉ា ក់អក្សរជីវតិ ​ សំណាង(life - luck) នៅផ្នែកខាងមុខ និងមានបា៉ ក់រូបផ្កា ផញី្រ និងមេអំបៅ​ នៅផ្នែកខាងក្រោយ។ បចុច្ប្បន្នថង់ប្រភេទនេះ គេអាចប្រើដោយមិនចាបំ ាច់តែជាមួយនឹង សំល�ៀបំពាក់ ហានបុក ក៏បានដែរ។ ថង់នេះ ត្ូវរ បាន​គេប្រើសម្រាប់ខ្ចប់កាដូ និងជាថង់សម្រាប់ដាក់ឥវ៉ា ន់។ ប្រជាជនកូរ៉េក៏ប្រើថង់សំណាងនេះដ�ើម្បីខច្ប់ សូកូឡា សករ្ គ្រាប់ គ្រឿងអលង្កា រ នងិ ប្រភេទកាដូតូចៗផ្សេងទ�ៀតដែរ។

អាវក្រៅ ម៉េកភី 39 កាជី ដយុ រមុ ៉ា ជី នេ ះ គឺ ជា ប្រភេទ អា វ ក្ រៅ ម ្យា៉ង ពិសេ ស ស ម្រាប់ នា រ ។ី ទម្រង់ អាវក្រៅ ម៉េកភី ដែលជាមូលដ្ាឋ ននៃអាវនេះ គឺស្រដ�ៀងទៅនឹងអាវដុយរុម៉ា ជី ធមម្តា(អាវក្រៅ) នៃសំល�ៀកបំពាក់ ហានបុក (Hanbok) ប្រពៃណី របស់កូរ៉េដៃរ គ្រាន់តែវាមាន វតុថធ្ ាតុដ�ើម៖ សូត្រ និង​ក្រណាតធ់ ្វើព​ី លាយពណ៌ ឆ្លា ស់គ្នាច្រើន(obang) ដូចជា ក្រហម ខ�ៀវ ល�ឿង ស និងខ្ៅម ។ រោមជ�ៀម ពណ៌ សខំ ាន់ទាងំ ៥នេះ គឺតណំ ាងឲ្យ យនិ នងិ យា៉ ង (Yin Yang) និងធាតុទាងំ ទីកន្លែង៖ សារមន្ទរី មនុស្សជាតកិ ូរ៉េ ៥ (ឈ�ើ ភ្លើង ដី ដែក នងិ ទកឹ )។ យោងតាមសញ្ញា នៃពណ៌ និងទ្រឹសដី្ទាងំ នេះ ប្រទេសកូរ៉េ សលំ �ៀកបពំ ាក់នេះ គឺអាចបញ្ច ៀសនូវសណំ ាងអាក្រក់ នងិ នាមំ កនូវសំណាងល្អ នងិ ធ្វើឲ្យមានអាយុវែង។ ដូចនឹងឈ្មោះនេះដែរ ដុយម៉ា ជី គឺបញ្ាជ ក់ពីអាវក្រៅ ម៉េកភី (អាវក្រៅ magpie) ហ�ើយវាជាសំល�ៀកបំពាក់ដ៏ពិសេសសម្រាប់ពាក់នៅថ្ងៃចុងក្រោយ សម្រាបឆ់ ង្ល ឆ្នា ។ំ ប្រជាជនកូរ៉េហ​ៅថ្ចៃង ុងក្រោយនៃឆ្នា ថំ ា “កាជសី ូលឡា” (Kkachi Seollal) (ថ្ៃងទីមួយរបស់សតវ្ចាបម្យា៉ង (magpie) សម្រាប់ឆ្ាន ំថ្មី)។ វាមានន័យបែបនេះ ដោយសារតែប្រជាជនកូរ៉េជ�ឿថាសតវ្ចាប គឺនាមំ កនូវអ្ីវៗ ដែលលស្អ ម្រាប់ឆ្ាន ថំ ីម្។​បចុច្ប្បន្ន ប្រជាជនកូរ៉េប្រើប្រាស់សំល�ៀកបំពាក់នេះជា សំ ល� ៀ ក បំ ពា ក់ ស ម្រាប់ ប្រារ ពធ្ ពិ ធី ខួ ប ​កំ ណ�ើ ត ល�ើ ក ដំ បូ ង រ ប ស់ ទា រ ក ស្រី ដ�ើម្ឲបី ្យនាងមានអាយុវែង នងិ សុភមងគល្ ។ សំល�ៀកបំពាក់

40 សំពត់ប្រពៃណី ផា សនិ ផា សនិ (Pha Sin) ឬសពំ តប់ ្រពៃណី ឡាវ គសឺ ខំ ាន់ណាស​់ សម្រាប់ សពំ តប់ ្រពៃណី របសឡ់ ាវ វប្បធម៌ និងទំន�ៀមទម្លា ប់របស់​ប្រទេសឡាវ។ ស្រ្ដី​ស្លៀកពាក់ ផា សិន នេះជា រ�ៀងរាល់ថ្ៃងទៅកាន់ការយិ ាល័យធ្វើការ សាលារ�ៀន ព្រះវហិ ារ និងសម្រាប់ការ វតថុធ្ ាតុដ�ើម៖ សូត្រ ប្រជុំជាផូល្វការផ្សេងៗ។ ផា សិន នេះមានទម្រង់ផ្សេងៗ។ ឧទាហរណ៍ ទីកន្លែង៖ សារមន្ីរទ ជាតឡិ ាវ វាអាចធ្វើឡ�ងើ ដោយក្រណាកស់ ូត្រដែលមានគុណភាពលសអ្ ម្រាបក់ មវម្ ធិ ពី ិសេសៗ ទីក្ុរងវ�ៀងច័ន្ទ ប្រទេសឡាវ ឬក៏ពីក្រណាតធ់ មតម្ ាសម្រាប់ក្មេងស្រីទៅសាលា។ ក្បាច់ដែលតុបតែងលមអ្រនៅល�ើ ផា សិន គឺសំខាន់ណាស់​សម្រាប់ ប្រជាជនឡាវ ដោយសារតែវាបង្ហា ញពីរ�ឿងដ�ើមទាក់ទងទៅ​នឹងប្រពៃណី និង រ�ឿងព្រេងពីអតីកាល។ ការច្នៃប្រឌិតមូ៉ត គឺ​ខុសគ្នា ពីតំបន់មួយទៅតំបន់មួយ ចំណែកឯគុណភាព គឺពិត​ជាមានតម្ៃល។ ដោយសារតែសំពត់នេះត្បាញដោយ ដៃ ស្រ្ដីឡាវ គឺមានមោទនភាពចំពោះគុណភាពរបស់ ផា សិន នេះណាស់។ ស្រ្ដីឡាវត្ូរវបានគេស្ាគ ល់ភ្លា មៗនៅជុំវញិ ពិភពលោកនៅពេលដែលពួកគេស្លៀក សពំ ត ់ ផា សនិ នេះ។ សំល�ៀកបំពាក់

ក្បាលខ្សែក្រវ៉ាត់ 41 ក្បាលខ្សែក្រវ៉ា ត់ ក្បាលខ្សែក្រវា៉ ត់នេះ គឺជាសម្ភា រៈបន្ថែមសម្រាប់បុរស នងិ ​ស្រ្ដីម៉ា ឡេ។ សម្រាប់ជនជាតិម៉ា ឡេ ក្បាលខ្សែក្រវ៉ា ត់នេះតែងតែ​ពាក់ជាមួយខ្សែក្រវា៉ ត់។ វតុថ្ធាតុដ�ើម៖ មាសតាន់ ដូចដែលបង្ហា ញកុនង្ របូ ខាងល�ើ ក្បាលខ្សែ​ក្រវា៉ តន់ េះ គធឺ ្វើឡ�ងើ សម្រាបប់ ុរសដែល ទកី ន្លែង៖ សារមនរីទ្ វាយនភណ័ ្ឌ ជាតិ ជាសមាជិករាជ្យវង្សកាឡាតាន។ ផ្នែកខាងល�ើមានឆ្ាល ក់រូបផ្កាឈូកផុស នងិ លមរអ្ ទីក្ងរុ កូឡាឡាពំ រួ ដោយក្បាច់រចនាផ្សេងៗពាសពេញ។ តាមប្រពៃណី វតថ្ ុនេះគឺពាក់ជាមួយ​ ប្រទេសមា៉ ឡេស៊ី សំល�ៀកបំពាក់ សេមពីង ដែលចងជាប់ជាមួយនឹងក្បាច់គោមនៃ​មូ៉តផេនកុង នងិ បាជូ ស៊ីកាប់ (អាវក្រៅមា៉ ឡេ)។ ជា ធ មម្ តា ក្ បា ល ខ្សែក្រវា៉ ត់ ដ ែ ល មា ន ដាំត ្ូប ង គឺ ស ម្រាប់ ​ស្រ្ដីពា ក់ រឯី របស់បុរសពាក់វញិ គឺមិនមានដាតំ ្ូបងនោះទេ។ ស្រ្ដីនៅ ខេឡាន់តាន់ តែងតែ ស្លៀកសារុង៉ ជាមួយនឹងក្បាលខ្សែក្រវា៉ ត់នេះ។ នៅកុន្ងប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ក្បាលខ្សែក្រវា៉ ត់នេះ គពឺ ាក់ជាមួយនងឹ ​ក្រណាត់ដែលរពុ ំ ទ័ ធជ្ ុំវញិ ចង្កេះ។ សំល�ៀកបំពាក់

42 Malaysកia្nរណWoាveតn់ត្Cបាloញth ក�ៀនលមី ៉ា បឺសងុ កិត ស្រ្ដីមា៉ ឡេតែងតែស្លៀកពាក់ប្រភេទក្រណាត់ សុងកិត នេះជាសារុង៉ ។ ក្រណាតត់ ្បាញម៉ា ទ្បេសីុ ស្រ្ដីខ្លះប្រើ សុងកិត សម្រាប់គ្របល់ �ើក្បាល។ ជាលក្ខណៈប្រពៃណី សុងកិត នេះ ត្ូរវបានគេពាក់នៅកុន្ងពធី ីផូល្វការ នងិ បុណ្យផ្សេងៗ។ បចុច្ប្បន្ន វាត្ូរវបានគេពាក់ វតុថធ្ ាតុដ�ើម៖ សូត្រឆៅ(Warp-resist សម្រាប់ជាផ្នែកមួយនៃសំល�ៀកបំពាក់របស់កូនក្រមុំ នៅកនុ្ងការសម្ដែងសិល្បៈ dyeing) និងនៅកុន្ងពិធីជាផូល្វការ។ សុងកិត មួយគឺគេត្រូវត្បាញដោយប្រើរយៈពេល នងិ សសៃអបំ ោះមាស ប្រហែលជាមួយខែ គឺអាស្រ័យល�ើការលមអរ្ នងិ ការ រចនាមូត៉ ។ ទីកន្លែង៖ សារមន្ទីរវាយនភណ័ ្ឌ ទកី ្ងរុ ​ សុងកិត តំណាងឲ្យភាពធូរធារ និងរុងរ�ឿងតាមរយៈការ​ឆ្នៃប្រឌិតមូ៉ត គូឡាឡាពំ ួរ ប្រទេសមា៉ ឡេស៊ី ដស៏ ម្បូរបែប នងិ ល្អឆ�ើតឆាយ។ កេឡានតាន់ នងិ ធ�ើរ៉េនកាណូ ត្វូរ បានគេស្ាគ លថ់ ា ជាអក្ន ផលតិ សុងកតិ កុនង្ ស្ុរក។ កាលពដី �ើម គេនយិ ាយថា គមឺ ានសម្រាបត់ ែខ្សែ រាជ្យវង្ស​ម៉ា ឡេ ជាពិសេស សុ៊លតង់ និងស្ដេច ដែលអាចប្រើក្រណាត់ ត្បាញនេះបាន។ សំល�ៀកបំពាក់

Phកi្lipរpាinសe Comb 43 សត៊ុ ឡាយ(ហានុនូ-ម៉េងយន៉ ់) នេះគជឺ ាប្រភេទក្រាសដែលមានរាងដូចចណំ ិ តព្រះខែនងិ ម​ ានរាងកោង សក៊ុ ឡាយ(ហល្ីវ ីពីន) ដ ែ ល មា ន ប្រភ ព ម ក ពី ភូ មិ ភា គ ខា ង ត ្ូប ង ន ៃ តំ ប ន់ ​មិ ន ដូ រូ គេប្រើ ស ម្រាប់ ល មអ្ រ ក្រាស ហ្លវី ពី នី ឬតុបតែងល�ើសក់។ វតុថ្ធាតុដ�ើម៖ ឈ�ើ ជាទូទៅមានការពាក់ព័ន្ធទៅនឹងស្រ្ដី ហ�ើយមានក្រាស​ជាច្រើនប្រភេទ ទីកន្លែង៖ សារមនីរទ្ ជាតហិ ល្ីវ ពី នី ដែលត្ូរវបានរកឃ�ញើ ក្ុមរ ជនជាតហិ ល្វី ពី នី ផ្សេងៗ។ នៅកុនង្ សុន៊ ដុក (អក្ន ធ្វើផនូរ្ ) ទីក្រុងម៉ា នឡី ា នៃក្រុមមនុស្សសាមា ដែលរស់នៅប៉ែកខាងត្បូងឈ�ៀងខាងលិចនៃប្រទេស ហល្វី ីពីន មានការរចនារូបក្រាសដាក់បញ្រ្ចា ស់នៅល�ើផនូ្រ ដ�ើម្បីប ញ្ាជ ក់ថាជាផូន្រ របសម់ នុស្សស្រី។ កនុង្ ចណំ ោមជនជាតតិ ាសាក់ ដែលសត្ថិ នៅប៉ែកខាងត្ូបងឈ�ៀង ខាងលិចនៃប្រទេសហ្ីវលីពីនដែរ ទង់ជ័យសម្រាប់ពិធីរ�ៀបការដែលមានរូបជា ចណំ ិ តព្រះខែ គតឺ ំណាងឲ្យកូនក្រមុំ។ ក្រាស និងខ្សែក គឺដូចគ្នា ជាមួយត្បាល់ និងអង្រែ (សូម​ម�ើលត្បាល់ និងអង្រែរបស់ហ្វីលីពីនកនុ្ងច្បាប់ឯកសារនេះ) សុទ្ធតែមានរ�ឿងនិទានល្ីបៗ ដែលទាកទ់ ងទៅនឹងប្រភទដ​�ើមនៃព្រះច័ន្ទ និងផ្កា យ។​ \"ជាយូរលង់ណាស់មកហ�ើយ មេឃ គឺជាដៃដែលសណូដ្ ក វែងឆ្ាង យនៅផ្នែកខាងល�ើ។ មានថ្ងៃមួយ ម្ដា យបាន​ប្រើកូនស្រីឲ្យទៅ បុកស្រូវ។ មុនពេលបុកនាងបានដកក្រាស់ពីល�ើក្បាល និងអង្ាក ំពី ល�ើករបសន់ ាង ហ�ើយព្យួរនៅល�ើមេឃ។ ដ�ើម្បបី ញច្ បក់ ារងារឲ្យបានល�ឿន នាងបុកយ៉ា ងខ្លា ងំ ដោយល�ើកអ​ ង្រែយា៉ ងខសព្ ដ់ ោយមនិ បានចាបអ់ ារមណ្ម ៍ ថា នាងបុកបះ៉ ដលល​់ �ើមេឃឡ�យើ ។ វាល�ើកឡ�ងើ កានត់ ែខស្ព ជ់ ាមយួ នងឹ ក្រាសនិង​ខ្សែក។ ក្រាសបានាព្រះច័ន្ទហ�ើយខ្សែកអង្ាក បំ ានដាច់ខ្ចា ត់ ខ្ចា យក្លា យទៅជាផ្កា យ\"។ សំល�ៀកបំពាក់

44 អាវក្រៅ គេបាយ៉ា គេបាយ៉ា (Kebaya) គជឺ ាអាវក្រៅបែបចហំ រ ដែលមានដ​ ៃវែង នងិ កខ។ល្ី អាវក្រៅ សងិ ្ហបុរ ី ចំ ព ោ ះ ប្រវែ ង អា ច មា ន ល ក្ច ណ ៈផ្សេ ង ៗ គ្នា ហ�ើ យ ​អា វ ​មួ យ កនុ ្ ង រូ ប នេ ះ គឺ ខ្លី និងបានកាត់ឲ្យសមនឹងរូប។ ស្រ្ដីតែងរបឹ បន្ដឹងអាវនេះដោយប្រើកន្លា ស់ខ្ទា ស់ វតុថធ្ ាតុដ�ើម៖ សសៃអបំ ោះ ចនំ នួ ៣ “ខេរសូ ៉ ាងំ ” (Kerosang) ហ�ើយជាទូទៅភ្ជា បជ់ ាមយួ ខ្សែក្រវ៉ា ត។់ គេបាយា៉ ទីកន្លែង៖ សារមន្ីរទ ព�ើរា៉ ណាកាន់ នេះ ផលិតឡ�ងើ ពី សសៃអំបោះដែលមានពណ៌ សស្រអាប់ ហ�ើយលមអ្រដោយ​ ប្រទេសស​ ងឹ ្ហបុរ ី ការ​ប៉ា ក។់ គេបាយា៉ ស្រអាប ់ គួរតែត្រវូ ពាកន់ ៅពលី �ើអាវសម្រាប់ទ្រាបខ់ ាងកុនង្ ។ ជ ន ជា តិ ចិ ន ព�ើរា៉ ណា កា ន់ មិ ន បា ន ចំ ល ង ង មូ៉ ត ទាំ ង ស្ងុរ ​ របស់ជនជាតិអ៊ឺរុប៉ នៅតំបន់ឥណ្ាឌ ខាងក�ើតឥណ្ឌា (East Indies)នោះទេ។ ប៉ុន្ដែទោះបីយា៉ ងណា ពួកគេបានដាក់បញូច្ លនូវសោភ័ណ្ឌ ភាពផ្សេងៗ ទៅកនុ្ង សារុង៉ គេបាយ៉ា បង្ើកតទៅជាមូ៉តដ៏ពិសេសរបស់ព�ើរ៉ា ណាកាន់ នៅទស្សវត្ស ១៩២០។ សំល�ៀកបំពាក់

ស្បែកជ�ើ ងអង្កា ដំ ែលមាន​កែងខព្ស់ 45 ស្បែកជ�ើងអង្ាក ដំ ែលមាន​ ស្បែកជ�ើងអង្ាក កំ ាសុ៊ត មា៉ នេក នៅកុន្ង បាបា មា៉ ឡេ (kasut manek កែងខសព្ ់ in Baba Malay) គឺតែងតែដេរដោយជនជាតិ ណូ យយា៉ ស់ (ស្រ្ដីជនជាតិចិន ព�ើរ៉ា ណាកាន)់ ដោយប្រើប្រាស​់អង្ាក កំ ញ្ច ក់ដែលនាចំ ូលពបី ្រទេសអ៊ឺរុប៉ ។ អន្កដេរ វតុថ្ធាតុដ�ើម៖ អង្កា កំ ញ្ច ក់ និងស្បែក ស្បែកជ�ើងបានដេរស្បែកជ�ើងដោយយកអង្កា ចំ ាក់ដេរនៅផ្នែកខាងល�ើនៃស្បែក ទីកន្លែង៖ សារមនីរទ្ ជាតសិ ឹងបហ្ ុរ ី ជ�ើង។ ជួនកាល ការចាក់ដេរគ្រាប់អង្ាក ំ គឺត្រូវបានធ្វើឡ�ងើ ដោយអ្នកដែលមាន ប្រទេសស​ ងឹ ហប្ ុរ ី ជនំ ាញខាងណូ យយ៉ា ស់ ដែលអាចរចនាមូត៉ ដែលមានល​ កណ្ខ ៈពិបាក នងិ សាញំ ា។ំ មុនសង្រ្គា មលោកល�ើកទី២ ស្រ្ដីជនជាតិចិនព�ើរា៉ ណាកាន់ បានរ�ៀន ពីវធិ ីដេរប៉ា ក់ និងចមិអ្នអាហារ ឲ្យបានល។្អ ហេតុនេះ ជំនាញកុន្ងការដេប៉ា ក់ និ ង ច មិអ្ ន ក៏ បា ន ក្លា យ ជា ប្រពៃ ណី មួ យ ដ ែ ល ត ម្វរូ ឲ ្យ អ នា គ ត កូ ន ប្រសា រ ស្រីត្វូរ តែចេះ។ សំល�ៀកបំពាក់

46 សារុង សារងុ សារុង គឺជាប្រភេទសំពត់រុជំ ិត ដែលធ្វើពីក្រណាត់វែង ហ�ើយ​ តែងតែដេរជារាងបំពង់។ សារុងប្រភេទនេះ មានតុបតែងនូវ​រូបគំនូរផ្សេងៗ វតថុធ្ ាតុដ�ើម៖ អំបោះ និងការចាកព់ ុមព្ ដូ ច ជា រូ ប ផលិ្ ត ផ្កា ភ្ញី រ និ ង ឆ័ ត្រ។ កា រ បោ ះ ពុ ម្ភ ​ល�ើក្រណា ត់ ប្រភេទនេ ះ ទីកន្លែង៖ សារមន្ទីរព�ើរ៉ា ណាកាន ់ គឺ ធ្វើដោ យ ជ ន ជា តិ ហូ ឡ ង់ ( D u t c h ) ន ៅ កនុ្ ង ប្រទ េ ស ឥ ណ្ឌូណេ ស៊ី ប្រទេសសងឹ បហ្ ុរ ី ដែលពេលខ្លះបានបង្ាហ ញពី បាទីក បេឡាន់ដា (ការបោះពុមព្ល�ើក្រណាត់បែប ជនជាតហិ ូឡង)់ ។ អ្នកបោះពុ ម្ពល�ើក្រណាត់នៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ត្រវូ បាន​ជំរុញ​ ល�ើកទឹកចិត្ត និងទទួលឥទ្ធិពល ខាងបច្ចេកទេស និង​គំនូរ​នៃការបោះពុមព្ ល�ើក្រណាត់ នៅកនុ្ងប្រទេសឥណ្ឌា ។ អន្កបោះ​ពុម្ពល�ើក្រណាត់នៅជ្វា (Java) បានច្នៃមូ៉តល�ើក្រណាត់ដោយប្រើ​គំនូរបែបប្រពៃណី ដែលគេប្រទះឃ�ើញ នៅល�ើវាយនភ័ណ្ឌ របស់​ប្រទេសឥណ្ឌា ប៉ុន្ដែពួកគេក៏បានបង្ើកតការច្នៃមូ៉តថីម្ៗ ដោយ​ផ្អែកទៅ​ល�ើសិល្បៈប្រពៃណី របស់ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ឬក៏ទទួលឥទ្ធិពល ខាងវប្បធម៌ពីអាណានិគមពីប្រទេសលោកខាងលិច។ការបោះពុមព្ល�ើក្រណាត់ ក៏ត្រវូ បានធ្វើដោយជនជាតិចនិ អារា៉ ប់ ជា្វ នងិ អ៊រឺ បុ៉ កាតអ់​ ាស៊។ី សំល�ៀកបំពាក់

ក្រណាតប់ ្រពៃណី 47 េប្រ៊វ៉ា េប្រ៊វ៉ា សដំ ៅទៅល�ើប្រភេទសំពតដ់ ែលស្រ្ដីពាកន់ ៅជុវំ ញិ ស្មា និងពេល ក្រណាត់ប្រពៃណី ថៃ ខ្លះនៅជុំវញិ ក្បាល់ជាមួយនឹងសំល�ៀកបំពាក់បែបប្រពៃណី ។ ជាទូទៅ េប្រ៊វា៉ ដ ែ ល មា ន គំ នូ រ ធ ម្ម តា គឺ ប្រើ កុន្ ង កា រ ​រ ស់ ន ៅ ប្រចាំថ្ងៃ ចំ ណែ ក ​េប្រ៊វ៉ា វតថុ្ធាតុដ�ើម៖ សូត្រ ដែលមានគំនូរមូ៉តមានភាពសម្ ុគស្មា ញ គឺប្រើសម្រាប់ឱកាសពិសេសសំខាន់ៗ ទីកន្លែង៖ បា៉ ន ផុន ខេត្កត ាឡាស៊នី និងពធិ ផី ្សេងៗ។ បចុច្ប្បន្ន​គំនូរថ្ៗីម របស់េប្រ៊វ៉ា ត្រវូ បានច្នៃ នងិ មានទំហផំ ្សេងៗគ្នា ប្រទេសថៃ ដ�ើម្ីបបំពេញ​តម្ូរវការនៃភាពទាន់សម័យរបស់អតិថិជន ដែលប្រើប្រាស់េប្រ៊វា៉ ជាមួយនងឹ សលំ �ៀកបពំ ាក់សម័យផ្សេងៗទ�ៀត។ េប្រ៊វ៉ា គបឺ ានក្លា យជាសបិ ្បកមក្ម នុង្ ស្ករុ ដែលធ្វើដោយដៃរបសប់ ្រជាជន ផូតៃ(Phu Tai) នៅកនុង្ ស្កុរ បា៉ នផុន(Ban Phone) ខេតក្ត ាឡាស៊នី (Kalasin) ជាង ២០០ ឆ្នា មំ កហ�ើយ។ លក្ខណៈ​ពិសេសមួយរបស់ក្រណាត់ េប្រ៊វា៉ នេះ គអឺ កន្ ត្បាញប្រើម្រាមដៃដ​�ើម្ទបី ាញយកសសៃអបំ ោះអនងទ្ ច្នៃរចនាទៅតាមទម្រងន់ ៃ គំនូរ​ផ្សេងៗនៅល�ើក្រណាត់។ ផា សា៊ វ គឺជាគំរូក្រណាត់មួយបែបដែលមាន លំនាគំ ំនូរបែបប្រពៃណី ជាច្រើន ហ�ើយបន្ដពីជំនាន់មួយទៅ​ជំនាន់មួយទ�ៀត។ ប៉ុន្ដែបចុច្ប្បន្ននេះ ពេលខ្លះអកន្ ត្បាញបង្កតើ នូវ​គនំ ូរខួល្នឯង ដូច្នេះពួកគេបង្ើតក នូវ គំនូរប្លែកៗនៅល�ើ េប្រ៊វ៉ា ទៅ​តាមទំហំ និងចំនួន ផ្អែកតាមភាពច្នៃប្រឌិត នងិ គោលបណំ ងរ​បសព់ ួកគេ។ សំល�ៀកបំពាក់

48 ក្រវលិ តាខៅ នៅខេតដ្សូ រនិ ក្រវលិ ត្រូវបានគេហៅថា តាខៅ ដែលជា​ប្រភេទ​ ក្រវលិ ថៃ គ្រឿងអលង្កា រមយ្៉ ាងធ្វើពមី ាស ឬប្រាក។់ ប្រជាជនកុនង្ ស្ករុ ​ជ�ឿថា តាខៅ ដែលធ្វើពី ជដី ូនជីតារបសព់ កួ គេ គឺជាគ្រឿង​អលង្កា រ​ដស៏ ក័ ្កសិទធ្ និងនាមំ កនូវសណំ ាងល។្អ វតុថធ្ ាតុដ�ើម៖ ប្រាកឆ់ ៅ ពកួ គេតែងតែពាក​ត់ ាខៅ ជាគ្រឿងលមរ្អ ​នៅកនុង្ ឱកាសពិសេសៗ ដូចជាពធិ បី ុណ្យ ទីកន្លែង៖ បានឆុក ខេតសត្ ូរនិ និង​ពិធីផ្សេងៗ ដោយពួកគេជ�ឿថាក្រវលិ នេះនាសំ ំណាងដល់​ពួកគេ។ ទម្រង់ ប្រទេសថៃ និងឈ្មោះ​របស់តាខៅ គឺយកតាមឈ្មោះផ្កា និង​រូបភាព​ធម្មជាតិផ្សេងៗ នៅកុនង្ តបំ នន់ ោះ។ តាខៅ មានបង្គោ លភ​្ជា បទ់ ៅផ​្នែកខាងក្រោយ​សម្រាបព់ ាកច់ ូល សំល�ៀកបំពាក់ ទៅកុនង្ រនត្ធ ្រជ�ៀករបសអ់ ក្ន ពាក។់ នៅពេល​បចុច្ប្បន្ន ជាងប្រាកម់ យួ ចនំ នួ បាន​រ�ៀន​ បង្តកើ មូត៉ ថៗមី្ ដែល​មានការរចនារបូ ផ្សេងៗកានត់ ែច្រើនឡ�ងើ ដូចជា មានដុបំ ្រាក​់ តូចៗ​នៅល�ើ​តាខៅ ដែលធ្វើឲ្យតាខៅ កុន្ងពេលបចុច្ប្បន្នមានភាពល​អ្ ប្រណិ ត​ ជាងពីសមយ័ មុន។ វាត្រូវបានគេសន្មត់ថា តាខៅ គឺមានប្រភពតាងំ ពីជាង ២៧០ ឆ្ាន មំ ុន ន ៅ ពេ ល ដ ែ ល ជ ន ជា តិខ្មែ រ មួ យ ក្រុម បា ន ភ� ៀ ស ខួល្ ន ពី ​ប្រទ េ ស ក មុព្ ជា ដោយសារសង្គ្រា ម។ អកន្ ភូមិបានឆុក(Ban Chok) ភាគច្រើនជាប់ខ្សែស្រឡាយ ជាមយួ ខ្មែរ។ ជដី ូនជតី ារបសព់ កួ គេភ​ �ៀសខួល្នពទី កី ្ុរងភន្ ំពេញទៅសូរនិ ប្រហែលជា ២ ទសវត្សមុន ដោយន​ ាទំ ៅជាមួយនូវជនំ ាញដ៏លកអ្ នុ្ងការធ្វើគ្រឿងលមរ្អ ពមី ាស។ ឃុន ស៊ណី ារនី ជាអតីតមេដកឹ នាំ នងិ ជាជាងមាស គឺជាអ្កន ដែលបានធ្វើការផ្សព្វ ផ្សាយ និងបនដ្ចំណេះដឹងនៃការធ្វើមាស និងប្រាក់ ទៅដល់​ប្រជាជនកនុ្ងភូមិ។ បចុច្ប្បន្ន ការធ្វើប្រាក់នៅកុន្ងភូមិបានឆុក​ត្វូរ ​បានល�ើកតម្ើកង ផ្សព្វផ្សាយដោយ អាជ្ញា ធរកនុ្ងស្ុករ និងធ្វើការទាក់ទាញអ្កន ទេសចរណ៍ មកកានភ់ ូមិ ដ�ើម្បីទស្សនា ដំណ�ើ រការ​នៃការធ្វើប្រាក់នេះ។