คู่มือเสริมสร้างไอคิวและอีคิวเด็กสำหรับครูโรงเรียนอนุบาล

สงิ่ ท่เี ดก็ 3-5 ป สามารถเรียนรูได แลนเดร็ธ (Landreth) กลาววา เด็กในวัยน้ีควรไดรับ การฝก ฝนใหพ ฒั นาทกั ษะทางดานตา งๆ ดงั ตอ ไปน้ี 1. ทักษะเก่ียวกับประสาทสัมผัสและการเคล่ือนไหวพื้นฐาน (Basic Sensory Motor Skills) 2. กระบวนการคิดและตัดสินใจ (Thinking Process) 3. การเกดิ ความคดิ รวบยอด (Concepts) 4. การฝก รปู แบบในการพดู (Speech Form) ทั้งน้ีเพ่ือใหเด็กเกิดความเขาใจและการเกิดการเรียนรสู ิ่งตา งๆ รอบตวั จากการใชป ระสาทสมั ผสั ทงั้ หา ในการเรยี นรูข องเดก็ ครคู วรมคี วาม เขาใจถึงแตละชวงของพัฒนาการวา เดก็ สามารถเรียนรูอ ะไรไดโ ดยวิธีใด ท้ังน้ีเพ่ือชวยสงเสริมใหเด็กพัฒนาการเรียนรไู ดดียิ่งขึ้น ซึ่งในเรื่องนี้ แลนเดรธ็ (Landreth) ไดเสนอรูปแบบในการเรยี นของเด็กปฐมวยั วา เปน กระบวนการท่ี “กา วหนาจากจดุ หน่ึงไปยงั อีกจุดหน่ึง” (From – to – To Process) ซง่ึ ประกอบดว ยกระบวนการในการเรยี นรทู มี่ คี วามสมั พนั ธก นั 17 ประการ ดังนี้ คมู ือเสริมสรา งไอคิวและอีคิวเด็ก สาํ หรบั ครูโรงเรียนอนุบาล 51

1. เดก็ จะเรยี นรูก ารใชป ระสาทสมั ผสั เพอ่ื นาํ ไปสกู ารแยกประเภท และการเรียนรูส ญั ลกั ษณ 2. เดก็ จะเรยี นรูส ง่ิ ทเี่ ปน ไปโดยธรรมชาติ เพอื่ นําไปสูการควบคมุ การสรา งความสมั พนั ธ การหาแนวทางของตน และการเลยี นแบบ ในการเคลอ่ื นไหวสว นตา งๆ ของรา งกาย 3. เดก็ จะพฒั นาการออกเสยี งออ แอเพอ่ื นาํ ไปสกู ารเรยี นรภู าษา 4. เด็กจะเรียนรกู ารอานภาพที่เปนสัญลักษณเพ่ือนําไปสกู าร อานหนงั สอื 5. เดก็ จะเรียนรูการขดี เขยี นเพ่อื นาํ ไปสกู ารเขยี นหนังสอื 6. เดก็ จะเรยี นรูจ ากการไดร บั ประสบการณเ พอื่ นําไปสูการศกึ ษา ขอ มลู 7. เดก็ จะเรียนรูส่ิงทีป่ ระหลาดมหัศจรรยเ พื่อจะเขาใจส่ิงที่เปน ปรากฏการณธ รรมชาติ 8. เดก็ จะเรยี นรเู กย่ี วกบั สัตวแ ละพืชเพอื่ นําไปสูก ารเรยี นรรู ะบบ ของรา งกายและระบบนเิ วศวทิ ยา 9. เด็กจะเรียนรจู ากการลากเสน การแตม สี และการละเลงสี เพอื่ นาํ ไปสูการวาดภาพ 52 คูมือเสรมิ สรางไอควิ และอคี วิ เด็ก สําหรับครโู รงเรียนอนบุ าล

10. เด็กจะเรียนรูจ ากการทาํ ส่ิงของตา งๆ เพื่อนาํ ไปสกู ารใช เครอื่ งมอื งา ยๆ และการพฒั นาทกั ษะในการสรา งงานฝม อื 11. เดก็ จะเรยี นรูจากกการเขยาและโยกตวั ไปสูก ารเตน รํา 12. เดก็ จะเรยี นรูจากการฮมั เพลงไปสูก ารรอ งเพลง 13. เดก็ จะเรยี นรูก ารไดย นิ เนอ้ื เพลงเพอ่ื นาํ ไปสกู ารฟง เพลง 14. เด็กจะเรยี นรทู จี่ ะตระหนักถึงความตอ งการของผอู ืน่ เพอ่ื นาํ ไปสูก ารอยรู ว มกบั ผูอ นื่ 15. เดก็ จะเรยี นรจู ากการไดร บั การดแู ลจากผูอ นื่ เพอื่ นาํ ไปสกู าร ดูแลตัวเอง 16. เดก็ จะเรยี นรูท จี่ ะเปน สมาชกิ ของบา นหรอื ศนู ยเ ดก็ เพอื่ นาํ ไป สูก ารเปน สมาชกิ ของชมุ ชน 17. เด็กจะเรียนรสู ิ่งที่เปน “ของฉัน” เพื่อนําไปสกู ารรูสึกวา “ฉนั เปน ใคร” คูมือเสริมสรางไอควิ และอีควิ เด็ก สาํ หรบั ครโู รงเรียนอนบุ าล 53

54 คูม ือเสรมิ สรา งไอคิวและอคี ิวเดก็ สําหรบั ครูโรงเรยี นอนบุ าล

• การสรางประสบการณสําหรับเดก็ วยั 3-5 ป ประสบการณส ําหรบั เดก็ วัย 2-3 ป เมอ่ื เด็กยา งเขาปที่ 3 เดก็ จะดูเหมือนดื้อและปฏิเสธ ซึ่งเปน พฤติกรรมท่ีพัฒนาตามวัยที่เด็กจะ แสวงหาความเปนตวั ของตัวเอง ตองการเรียนรแู ละทดลอง เพราะฉะน้ัน พอ แม หรือผูดแู ลจะตอ งใจเยน็ อดทน และหาทางเบ่ียงเบนโดยไมใหเกิด ความขดั แยง เชน แทนทจี่ ะหา มเดก็ วา อยา ขีดเขียนขา งฝา เพราะเดก็ จะ ไมเ ชอ่ื ฟงคาํ วา “อยา ” แตจ ะขัดขืนทําเหมือนทาทาย พอ แม หรอื ผูดแู ล จงึ ควรหาแผน กระดาษแลว ชกั ชวนใหเ ดก็ เขยี นในกระดาษ ในวยั นจี้ ะเรมิ่ สนใจ เลน กบั เพอื่ นเดก็ ดว ยกัน แตก ค็ วรอยูในสายตาของผูใ หญ เพราะเดก็ ยงั ไม สามารถควบคุมตัวเองได การแยงของเลน การรังแกกันจะมีอยูเสมอ พอ แม หรอื ผูด แู ลจะตอ งคอยๆ ใหย อมรบั กฎเกณฑต า งๆ ประสบการณท ่ี ควรจดั ใหก บั เดก็ วยั นไี้ ดแ ก 1. กิจกรรมทช่ี ว ยสงเสริมใหเดก็ ชวยตวั เอง เชน ใหทาํ งานงายๆ ทไี่ มเกนิ กําลงั เดก็ จะเกิดความภาคภมู ใิ จในผลงานของเขา 2. กจิ กรรมสง เสรมิ การใชภาษาของเดก็ เชน การตงั้ ใจฟง เมอื่ เดก็ พดู ไมล อ หรอื ขดั คอ ตอบคําถามทเี่ ดก็ ถาม 3. กจิ กรรมสง เสรมิ พฒั นาการทางรา งกายและสตปิ ญ ญา เชน การ เลน กลางแจง การเลน บทบาทสมมติ คูมือเสริมสรางไอควิ และอคี วิ เด็ก สาํ หรับครโู รงเรยี นอนบุ าล 55

ประสบการณส ําหรบั เดก็ วยั 3-4 ป เดก็ เรมิ่ มคี วามสนใจดา นสงั คม ชอบเลน และอยใู กลก ับเดก็ อน่ื ๆ ชอบเลนกลางแจง ชอบคนควา อยากรู อยากเหน็ เรม่ิ มคี วามคดิ คาํ นงึ ชอบเลยี นเสยี งตา งๆ เชน เสยี งรถยนต รถไฟ ชอบเลนสมมติ เชน เปนแม หมอ เลยี นแบบผใู หญ เชน ซกั รดี ทาํ กับขา ว การเลน แบบนเ้ี ดก็ จะไดร บั ประสบการณจ ากการเลยี นแบบและการกระทาํ ของ ผูใหญ หรอื จากสงิ่ ทไี่ ดพ บเหน็ ทําใหเกดิ ความคดิ รเิ รมิ่ สรา งสรรค เพราะเดก็ ไดแ สดงออกแลกเปลย่ี นความคิดเห็นระหวา งเพอ่ื นๆ อยา งเตม็ ที่ เด็กใน วยั น้ชี อบทดลองกบั สงิ่ ของ เชน ปนหรอื จดั บล็อกเปน รูปตางๆ และเลาได เปน เรอ่ื งราว นอกจากนน้ั ยงั ชอบทดลองกบั ตวั เอง จะหมนุ ตวั ไต กลงิ้ เลอ่ื น ไถลไปอยา งสนกุ สนานเพลดิ เพลิน ชอบเคลื่อนไหวและสามารถบังคบั การ เคลอ่ื นไหวรา งกายในขณะเดนิ วงิ่ ไดด ขี น้ึ ชอบหอ ยโหนไตราวเตยี้ ๆ ไดต าม ลาํ พงั ควรจดั กจิ กรรมใหเ ดก็ ไดเ คลอื่ นไหวกลางแจง ไดอ ยา งมอี สิ ระ ภายหลงั จากเลน ในรมแลว ควรเปด โอกาสใหเ ดก็ ไดร ูจ กั ผลดั เปลยี่ นกนั เลน ในระหวา ง เพอ่ื น 56 คมู ือเสรมิ สรา งไอคิวและอคี ิวเด็ก สําหรบั ครโู รงเรยี นอนบุ าล

เด็กจะสนใจ ชอบสิ่งทมี่ ชี ีวติ เชน แมลง สัตว พืช ดอกไม และ ธรรมชาตริ อบตวั ควรจดั กจิ กรรมใหเ ดก็ ไดเ ลน ตามความตอ งการของรา งกาย ถาเปน เดก็ กลุม ใหญค รูควรแบง เปนกลุมยอยโดยใหบางสวนไดเ ลน และ บางสว นมาฟง ซึง่ เปนเร่อื งของเขาเอง หรือเกี่ยวขอ งกับครอบครวั รถไฟ เรอื สัตว และสง่ิ เคลอ่ื นไหวอืน่ ๆ เปนเรื่องงายๆ ส้นั ๆ เด็กจะสนใจและ ชอบมาก ครตู อ งคอยใหค าํ แนะนาํ ในการเลน หลงั จากเลน จะตอ งชว ยกนั เกบ็ เครอื่ งเลน ใหเ ขา ทเี่ รยี บรอ ยกอ นจะออกไปทาํ กจิ กรรมอน่ื ๆ กอ นเขา หอ งอาหาร หรอื หลงั จากออกจากหอ งสว มจะตอ งใหเ ดก็ ไดล า งมอื ใหส ะอาด ในเวลานอน ก็ใหเ ด็กเงยี บไมสงเสยี งเพื่อใหพกั ผอ นไดเ ตม็ ที่ ครูจะตอ งเปน ผูชวยเหลอื ในดานการแตง ตวั และเปด โอกาสใหเด็กแสดงความสามารถชว ยตนเองได เด็กบางคนชอบท่ีจะชวยทาํ งาน เชน เสิรฟอาหารและชวยเก็บภายหลัง รับประทานเสร็จแลว กอนท่ีเด็กจะกลับบานในระหวางรอผปู กครอง ครอู าจจะเลา นทิ านหรอื ใหเดก็ ไดร องเพลงกนั ทําใหเ ดก็ เกนิ ความประทบั ใจ ทดี่ ี ทําใหอ ยากมาพบเพอื่ นๆ และครอู กี ในวนั รุง ขนึ้ คูมอื เสริมสรา งไอคิวและอีคิวเด็ก สําหรบั ครูโรงเรยี นอนุบาล 57

ประสบการณส าํ หรบั เดก็ วยั 4-5 ป ในวยั นเี้ ดก็ จะชอบเลน กบั เพอื่ น อายเุ ทาๆ กนั ชอบเลน รวมกลมุ เลก็ ๆ มากกวา กลุมใหญ ชอบเลอื กกจิ กรรม และเตรยี มเครอื่ งเลน ของตนเอง ดงั นนั้ ครคู วรใหโอกาสเดก็ โดยปรกึ ษากนั วา จะทาํ อะไรดี ครจู ะตอ งเตรยี มอปุ กรณไ วพ รอ ม เชน บลอ็ ก สมดุ ภาพ ตกุ ตา สี กระดาษ กรรไกร ดินเหนยี ว ดนิ นาํ้ มนั ฯลฯ สาํ หรับใหเดก็ ไดเลือกเลน หาประสบการณด ว ยตนเอง ครจู ะเปน ผแู นะนาํ ใหส าํ หรบั เดก็ บางคนเปน ราย บคุ คล และสง เสรมิ พฒั นาการดา นสงั คมของเดก็ โดยใหเ ลน เขา กลมุ จะตอง ใชช ว่ั โมงใหเ กดิ ประโยชนก บั เดก็ มากทสี่ ดุ เพอื่ ใหเดก็ ไดเ รยี นรูเ กย่ี วกบั การใช เวลาใหเปน ประโยชน การระวงั อปุ กรณ ความรบั ผดิ ชอบ การคน ควา ทดลอง อยา งอสิ ระ รูจ ักแกป ญหา สรา งนสิ ยั ทดี่ แี ละรูจ กั ตดั สนิ ใจ เดก็ ในวยั นชี้ อบเลน บา นสมมติ ครตู องจดั ฉากสมมติ เสอื้ ผาเครอ่ื ง แตงกายของผูใหญหลายอาชีพ เชน พอแม หมอ พยาบาล ฯลฯ มี เครอ่ื งมอื เครอื่ งใชส าํ หรบั ประกอบการเลน สมมตนิ นั้ ๆ ซงึ่ ทาํ ใหจ นิ ตนาการของ เดก็ ใกลเ คยี งกบั ความเปน จรงิ ยง่ิ ขน้ึ ในชวั่ โมงดนตรคี วรเตรยี มกลอง กระดง่ิ เครอ่ื งเคาะ เครอ่ื งดนตรี ฯลฯ เพอ่ื ใหเ ดก็ ไดเ ลน จรงิ ๆ รูจกั เคาะและทาํ จงั หวะ ใหเ ขากบั ดนตรี ทางดา นภาษา เดก็ สามารถพดู คยุ เลา เรอ่ื งทตี่ นสนใจ ควรจดั เวลา ใหเ ดก็ ไดเ ลาเรอื่ งน้ันๆ ในเวลานิทานบาง บางครง้ั อาจใหเ ดก็ ดูภาพ ใหเ ดก็ พดู คําคลองจอง สภุ าษิต หรอื บทกลอนทไี่ พเราะพรอ มๆ กนั 58 คูมือเสรมิ สรา งไอคิวและอีคิวเดก็ สําหรับครโู รงเรยี นอนุบาล

เด็กวัยนี้มีอารมณขัน หัวเราะงาย ในขณะเลาเร่ืองราวตางๆ ควรใหเ ด็กรจู ักคําคุณศัพท คาํ วิเศษณ ตา งๆ เชน เดินตอ กๆ ชา งรอง ฮมู ฮมู ฯลฯ เดก็ ตอ งการพกั ผอน ควรจดั ใหม เี วลาสําหรบั นอนตอนกลางวนั ครจู ะตอ งคาํ นงึ ถงึ ความตอ งการทางดา นรางกายของเดก็ เพอื่ ชวย ใหผ ูป กครองจดั กจิ วตั รประจาํ วนั มสี ขุ นสิ ยั ทดี่ ใี นการรบั ประทานอาหาร การ พกั ผอ น นอกจากน้ันควรแกไขและฝกใหต ิดเปน นิสยั เพราะเด็กในวยั นี้ วองไว ฝกหดั ไดง า ย คมู อื เสรมิ สรางไอคิวและอคี วิ เดก็ สาํ หรับครโู รงเรียนอนบุ าล 59

เขา ใจรัก...รจู ักเซ็กซ 60       60 คมู อื เสริมสรา งไอคิวและอคี ิวเดก็ สาํ หรับครูโรงเรียนอนุบาล

การพฒั นาไอควิ และอีคิวเดก็ 3-5 ป ในสถานศึกษา • กรอบแนวคดิ การพฒั นา ไอควิ /อคี วิ เดก็ วยั 3-5 ป เด็กวยั 3-5 ป มีธรรมชาตขิ องความตอ งการทจี่ ะทําอะไรไดดวย ตนเอง ตองการความรัก ความอบอนุ มีความสุขอยูกบั การเลน ตองการ การปลูกฝง นสิ ยั ทดี่ ี มีระเบียบวินยั รูว า อะไรถกู อะไรผิด ตองการการสรา ง เสรมิ ประสบการณช ีวิต ชว งวัยนี้เดก็ จะชางซกั ชางถาม อยากรอู ยากเห็น อยากรจู กั โลกภายนอกมากขึ้น ดงั นนั้ การพฒั นา ไอคิว และ อีควิ จึงควร พฒั นาคณุ ลกั ษณะ ดงั ตอ ไปน้ี คมู ือเสริมสรา งไอควิ และอีคิวเดก็ สําหรับครโู รงเรยี นอนบุ าล 61

ความฉลาดทางเชาวนป ญ ญาคณุ ลกั ษณะ :- - ความชา งสงั เกต - สมาธิ - ความจาํ - ความสามารถสรา งภาพในใจ - การถายทอดจนิ ตนาการ - การคดิ ไว - การคดิ อยา งเปน ระบบ - ความคดิ สรา งสรรค และละเอยี ดลออ - การคดิ เชอื่ มโยงเหตผุ ล - การแกป ญ หา - การทาํ งานประสานระหวา งมอื และตา ความฉลาดทางอารมณ คุณลกั ษณะ :- - การรูจ กั อารมณแ ละควบคมุ อารมณ - การเขา ใจและเหน็ ใจผอู น่ื - การเรยี นรรู ะเบยี บวนิ ยั - ความมงุ มน่ั มานะ อดทน - การปรบั ตวั ตอ ปญหา - การกลา แสดงออก - ความสขุ ความพอใจ - ความอบอุน ใจ - ความสนกุ สนานราเรงิ 62 คมู อื เสรมิ สรา งไอคิวและอคี วิ เด็ก สาํ หรับครูโรงเรยี นอนุบาล

• ความสามารถทางเชาวนป ญ ญา (ไอควิ :IQ) ความชา งสงั เกต เปน ความสามารถในการรบั รคู ณุ ลกั ษณะของสง่ิ ของ การพจิ ารณา เทียบเคยี งความเหมือน ความแตกตาง การจําแนกส่ิงตางๆ รวมท้ังการ เชอ่ื มโยงแยกแยะ การคน พบสวนทไี่ มเปนไปตามประสบการณ การคนหา สว นท่ีผิด สวนทีห่ ายไป การเปรยี บเทียบขนาด ปริมาตร ปริมาณ และ ความยาว เปน ตน การสงั เกตชว ยดงึ ศกั ยภาพทมี่ อี ยโู ดยธรรมชาตใิ นตวั เดก็ ออกมา เพอื่ ใหเ กิดความเขา ใจ สามารถอธิบายเรอื่ งน้นั ๆ ได อยา งชดั เจน และยงั เปน พนื้ ฐานทสี่ ําคญั ในการแกปญ หาหรอื การหาทางเลอื กทเี่ หมาะสม สมาธิ เปนพื้นฐานที่สาํ คัญของพัฒนาความสามารถทางเชาวนปญ ญา ความสามารถนจ้ี ะชว ยใหเ ดก็ มคี ณุ ลกั ษณะทดี่ ี คอื การควบคมุ ความสนใจ การเลอื กรบั รู จดจอ ตอกจิ กรรมหรอื สงิ่ ทกี่ ระทาํ อยอู ยา งตอ เนอ่ื งจนสําเรจ็ เพอื่ ใหเกดิ การรับรู เขา ใจไดจ นถงึ ระดบั ที่เรยี กวา เขาใจอยางลึกซึง้ ความจํา เปน สง่ิ ทเี่ กิดจากการรบั รผู า นทางประสาทสมั ผสั ตา งๆ ทําใหเกดิ ความคิดความรูสึ ก รวมถึงการรวบรวมประสบการณชีวิตตางๆ คมู ือเสรมิ สรางไอคิวและอคี วิ เด็ก สําหรับครโู รงเรียนอนบุ าล 63

ประสบการณดังกลาวจะถูกบันทกึ ไวในสมอง สมองจะเปนตัวจัดลาํ ดับ ความสาํ คญั คณุ คา ความหมายและเชอื่ มโยง ตคี วาม นาํ ออกมาใชไ ดอ ยา ง เหมาะสม ความสามารถสรา งภาพในใจ ไดจากการเช่ือมโยง ประสบการณท่ีเรียนรู นํามาคิดทบทวน ระลึกถึงสิ่งที่เรียนรู รับรูตางๆ ความสามารถในการสรางภาพในใจ เปน พนื้ ฐานในการคาดการณส ง่ิ ทอี่ าจเกดิ ขน้ึ ในอนาคตและการคดิ จนิ ตนาการ ตอ ไปไดอยา งมหี ลกั เกณฑ การถา ยทอดจินตนาการ เปน การนาํ สง่ิ ทคี่ ดิ เชอื่ มโยงจากประสบการณอ อกมานาํ เสนอ โดย ตอ งอาศยั ทกั ษะทางดา นภาษาในการสอ่ื สารทถี่ กู ตอ ง การเรยี นรทู กั ษะทาง สงั คม การควบคมุ อารมณก ารถายทอดความรูส กึ นกึ คดิ และการอยูร ว มกบั ผอู น่ื ไดอ ยา งมคี วามสขุ การคิดไว เปนความสามารถที่จะคนหาความหมาย และสาระสาํ คัญของ ส่ิงตา งๆ การเชอ่ื มโยงประสบการณ ทีต่ องอาศยั ทักษะการฝกฝนใหเกิด 64 คมู อื เสรมิ สรา งไอควิ และอคี วิ เด็ก สําหรับครูโรงเรียนอนบุ าล

ความฉับไว ในการรับรูเขาใจและแกปญหาตางๆ ความสามารถในการ จบั ใจความเร่อื งตา งๆ รวมทงั้ การแกป ญ หาในเชงิ คณติ ศาสตร ทตี่ องเรยี นรู หาคําตอบดวยวิธีการที่หลากหลาย ภายใตเหตุผลเดียวกัน มิใชเ รียนรู เรอ่ื งตวั เลขเทา นนั้ แตเ ปน การใหเ ดก็ เรยี นรูเรอ่ื งเหตผุ ล อนั เปน พนื้ ฐานสาํ คญั ในการคดิ อยา งเปน ระบบ ในการเรยี นรอู น่ื ๆ ตอ ไป การคดิ อยา งเปนระบบ เปนการเรยี งลําดบั ความคดิ อยา งเปน ขน้ั ตอน มกี ระบวนการคดิ เพ่อื นาํ สูการแกปญหา ซ่ึงตอ งอาศัยความสามารถในการเชื่อมโยงเหตผุ ล ความตอเนอื่ งและเปา หมายทนี่ ําสคู วามสาํ เรจ็ อยางชดั เจน การคดิ สรา งสรรคแ ละละเอยี ดลออ เปน ความสามารถในการคดิ ไตรต รอง รวบรวมขอมลู เปรยี บเทยี บ จากประสบการณการเรียนรู ตอยอดกระบวนการคิดอยางเปนระบบ จากการใหเหตุผล ผสมผสานแนวความคิดและขอสรุปหลายๆ ขอ เขาดวยกัน กอใหเกดิ การกระทาํ สง่ิ ใหมๆ ทสี่ รางสรรค การคดิ เชอื่ มโยงเหตผุ ล เปนความสามารถในการเขาใจความสัมพันธของส่ิงตา งๆ หรอื สถานการณตางๆ ท่ีเกิดขน้ึ รอบๆ ตัว ความสามารถในการทํานายความ คูมอื เสริมสรางไอควิ และอีคิวเด็ก สําหรับครโู รงเรียนอนบุ าล 65

สมั พนั ธเ หลา นนั้ โดยไดจ ากการเรยี นรผู า นประสบการณ นาํ มาเชอ่ื มโยงอยา ง เปนเหตเุ ปน ผล การแกปญ หา เปน การนาํ ความคดิ ทเี่ชอื่ มโยงอยา งเปน ระบบ มาวเิ คราะหถ งึ ผลจาก การดําเนินไปของสถานการณน ้ันๆ ผสมผสานแนวความคดิ และขอ สรุป หลายๆ ประการที่ได ซึ่งตอ งใชความสามารถในการวิเคราะหร ูปแบบ สญั ลกั ษณ ความสมั พนั ธ สถานการณ และการรถู งึ แบบแผนทเี่ กดิ ขนึ้ ซ้ําๆ ได การทํางานประสานระหวา งมอื และตา เปนองคประกอบหนึ่งที่สําคัญของการแสดงความสามารถทาง เชาวนป ญ ญาดา นการกระทําทตี่ อ งอาศยั การทาํ งานประสานกนั ของประสาท สมั ผสั ในการลงมอื ปฏิบตั ิ เพอื่ นําไปสกู ารแสดงออกดา นการเรยี นรู การคดิ และใชเหตผุ ล และการแกป ญหา • ความฉลาดทางอารมณ (อคี วิ :EQ) การรจู กั อารมณแ ละการควบคมุ อารมณ การสงเสรมิ ใหเ ดก็ ควบคมุ อารมณไ ดดเี รม่ิ ตน ดว ยการฝกใหเดก็ รวู า เขากําลงั มอี ารมณอ ยา งไร ใหร จู กั ถา ยทอดอารมณค วามรูส กึ ออกมาเปน 66 คมู อื เสริมสรา งไอคิวและอคี วิ เด็ก สาํ หรบั ครโู รงเรียนอนุบาล

คาํ พดู เพ่ือท่ีเด็กจะไดรเู ทา ทันอารมณ เมื่อรูเทาทันอารมณก็จะสามารถ ควบคมุ อารมณไ ดเ มอ่ื โตขน้ึ การควบคมุ ตนเองมี 2 ประการ o การควบคมุ ความอยากเปน เอาชนะความอยากได ไมต ามใจ ตวั เองอยางไรสติ เชน อดใจไมทานอาหารที่ทาํ ใหเ สยี สุขภาพ o การควบคมุ อารมณ เดก็ ควรรจู กั อารมณตนเอง และสามารถ ทําใหอ ารมณส งบไดโดยไมเ กบ็ กดอารมณค วามรูส กึ ไว การเขา ใจและเหน็ ใจผอู นื่ โดยธรรมชาตเิ ดก็ เล็กจะหวงของ และยึดตนเองเปน ศูนยกลาง ดงั นนั้ การทะเลาะกนั หรอื การแยง ของเลน กนั จงึ เปน เรอื่ งธรรมดาทเี่ กดิ ขนึ้ ได การฝก ใหเ ดก็ เขาใจและรูจ กั เหน็ อกเหน็ ใจผอู น่ื ตอ งเรม่ิ จากการใหเ ดก็ รจู กั แบง ปน สงิ่ ของและชว ยเหลอื พ่นี อ ง เพื่อน เด็กอาจรูส กึ ฝน ใจท่ีจะแบง ปน แตเดก็ สามารถเรียนรกู ารแบง ปน ได ถา ชใี้ หเดก็ เห็นวา การแบง ปน จะทําให เขามเี พ่อื นเลนหรือเม่ือเขาไดร ับคําชมเชยจากผใู หญ ซึง่ เปน การเสริมแรง ทเี่ ดก็ ตอ งการ เมอื่ เด็กไดรบั การสงเสริมใหรูจ กั แบง ปน ผอู น่ื การยดึ ตนเอง เปนศนู ยก ลางกจ็ ะลดนอยลงและพัฒนาไปสกู ารใสใจ การเขา ใจอารมณ ผอู น่ื และรสู กึ เหน็ อกเห็นใจผอู นื่ คมู ือเสรมิ สรา งไอคิวและอีควิ เดก็ สําหรับครูโรงเรียนอนบุ าล 67

68 คูม ือเสรมิ สรา งไอคิวและอคี ิวเดก็ สําหรบั ครูโรงเรยี นอนบุ าล

การเรยี นรูร ะเบยี บวนิ ยั การเรียนรูว าอะไรผดิ อะไรถกู และการยอมรบั ผดิ การสอนให เดก็ รวู า อะไรควรและไมค วร ครคู วรกาํ หนดขอบเขตเบอื้ งตน ใหเ ดก็ รวู า อะไร ทที่ าํ ได ทาํ ไมไ ดในเรอื่ งงายๆ ในชวี ติ ประจาํ วนั โดยทคี่ รเู ปน คนคอยควบคมุ เดก็ ใหอ ยใู นขอบเขตทีเ่ หมาะสม เพราะวาเดก็ ยงั ควบคมุ ตนเองไมไ ด และ ทสี่ าํ คญั ครตู อ งทาํ เปน ตวั อยา งใหก บั เดก็ ดว ย และควรสอนเดก็ เรอ่ื งคณุ ธรรม และจรยิ ธรรมในชวี ติ ประจําวนั ครคู วรมเี วลาคยุ กบั เดก็ บอ ยๆ เชน การพดู กับเด็กเกี่ยวกับสุภาษิต คําพังเพย การเลานิทาน พูดคุยกับเด็ก ทกุ วนั การหยิบยกขา วสารมาพูดคุยกับลูกทกุ วัน เดก็ ๆ จะคอยๆ ซมึ ซบั คาํ สอนเหลา นน้ั ในเดก็ เลก็ เม่อื เดก็ ยังทาํ สง่ิ ที่เหมาะสมไมไ ด กไ็ มค วรใช เหตผุ ลทยี่ ดื ยาว เขา ใจยาก อธบิ ายใหเดก็ ฟง โดยใชเ พยี งเหตผุ ลงา ยๆ สนั้ ๆ แลวควบคุมเด็กโดยจับเด็กไว แยกออกไป หรือเบ่ียงเบนความสนใจ เร่ืองอ่ืน และเม่ือเด็กถงึ วัยเดก็ โตพอท่ีจะเขาใจจงึ คอยอธิบาย เด็กก็จะ เขาใจเหตผุ ลมากขนึ้ กวา เดมิ การฝกวินยั ครูควรฝก ใหเดก็ ควบคุมความประพฤติตนเอง ดวยการที่ครูจะตองเปนคนชวยควบคุมความประพฤติอยางเสมอตน เสมอปลาย เมอื่ เด็กโตขนึ้ จะเรยี นรูท จี่ ะควบคุมตัวเองไดในทสี่ ุด เด็กควร มวี ินยั ในเรอื่ งเหลาน้ี คูมือเสริมสรางไอควิ และอีคิวเดก็ สาํ หรบั ครโู รงเรียนอนบุ าล 69

- วนิ ยั ในความประพฤตทิ วั่ ไป เชน เกบ็ ขา วของเขา ที่ ตรงตอ เวลา ปฏบิ ตั ติ ามกฎระเบยี บ รูจ กั กาลเทศะ ประพฤตติ นเหมาะกบั วยั ทํากจิ วัตรตามเวลา ชว ยเหลอื ตนเองไดต ามวยั - วินัยในการเรียน การทํางาน เชน รับผิดชอบงานท่ีไดรับ มอบหมาย การรกั ษาคาํ พดู - วนิ ยั ในการควบคมุ ตนเอง เชน ควบคมุ อารมณไ ดด ตี ามวยั และ อดทนตอ ความลาํ บากตามวยั ความมงุ ม่นั มานะ อดทน แรงจงู ใจทจี่ ะมมุ านะพยายามในการทําสง่ิ ตา งๆ ใหสําเร็จโดยไม เลกิ ลมกลางคนั แมจ ะพบปญ หาอปุ สรรค เปนคณุ ลกั ษณะทตี่ อ งเสรมิ สรา ง ตงั้ แตเ ดก็ อยา งคอ ยเปน คอ ยไป เรมิ่ ตงั้ แตเ ดก็ เลก็ วยั 3–5 ป ครคู วรมที า ทสี นใจ รบี ตอบสนองเมอื่ เดก็ มขี อ สงสยั หรอื ขอ ซกั ถาม เพราะเดก็ วยั นมี้ กั มคี วามสนใจ อยากรอู ยากเห็นสง่ิ แปลกใหมรอบตัว การใหอิสระเดก็ ไดทดลองทาํ อะไร ดว ยตนเอง แลว ครใู หก ารสนบั สนนุ ชมเชยเมอื่ เดก็ มคี วามพยายาม ใหก าํ ลงั ใจ เมอื่ เดก็ มคี วามพยายาม ใหก ําลงั ใจเมอื่ เดก็ เรมิ่ ทอ แท จะชว ยใหเ ดก็ อยาก ทาํ อะไรใหสาํ เรจ็ มากขนึ้ ชว ยเพม่ิ ความอดทนและมุง มน่ั พยายาม พฒั นาเปน แรงจงู ใจทจี่ ะทาํ สง่ิ ตา งๆ ใหส าํ เรจ็ เมอ่ื เตบิ โตเปน ผใู หญ 70 คูมอื เสริมสรา งไอคิวและอีควิ เด็ก สาํ หรับครโู รงเรียนอนบุ าล

การปรบั ตวั ตอ ปญหา การปรบั ตัวตอ ปญ หา ความสามารถในการกลา ตัดสนิ ใจและการ จดั การกบั ปญ หาอยา งเหมาะสมในวยั ผใู หญม าจากพนื้ ฐานความสามารถใน การปรบั ตวั ตอ การเปลยี่ นแปลงในวยั เดก็ เลก็ และเมอื่ เด็กโตขนึ้ กฝ็ ก หัด ใหเด็กรจู ักคิดเปนและตัดสินใจเปน รวมท้ังการชวยเหลือตนเองได ในวยั เดก็ เลก็ ควรฝก หดั การปรบั ตวั ตอ การเปลยี่ นแปลง ธรรมชาตขิ องเดก็ เลก็ มักจะเกดิ ความหว่ันไหว เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงใดๆ ครูควรฝกใหเด็ก ปรับตัวไดงาย โดยการพาเด็กไปพบเห็นส่ิงตางๆ เมื่อเดก็ เกดิ ความกลัว ครคู วรใหก ารปลอบใจ และใหค วามมนั่ ใจเดก็ ดว ยคาํ พดู และการโอบกอด เพ่ือใหเด็กรูสึกอบอนุ ใจ การฝกเชนน้ีจะทาํ ใหเด็กปรบั ตวั ไดง า ยและเดก็ ไดเ รยี นรูเ กย่ี วกบั การอยรู ว มกบั คนอนื่ หรอื สงิ่ แวดลอ มรอบตวั การกลา แสดงออก ความสามารถในการสอื่ สารตอ งเรม่ิ มาจากการฝก ฝนตงั้ แตเ ดก็ เลก็ ใหเดก็ ส่ือสารเพ่อื ใหเกิดความเขาใจกับผูอ ื่นไดอยา งเหมาะสม ทงั้ คําพูด ทา ทาง ในเดก็ เลก็ ควรฝก เดก็ ใหก ลา พดู กลา บอกความรสู กึ และความตอ งการ ดานความคิดและเหตุผลมากขน้ึ กฝ็ กเดก็ กลาพดู กลาบอกเลา ถงึ ความคิด เหน็ ของตนเองในทศิ ทางทผี่ ูอ น่ื ยอมรบั ได คูมอื เสริมสรา งไอคิวและอคี วิ เด็ก สาํ หรบั ครูโรงเรียนอนบุ าล 71

ความสขุ ความพอใจ ความสุขของบุคคลเกิดจากการท่ีบุคคลมีความพอใจในตนเอง คนทมี่ วี ฒุ ภิ าวะทางอารมณต อ งมคี วามภาคภมู ใิ จทเี่ กดิ จากภายในตนเอง เชน ภูมิใจท่ีทําประโยชนใ หสังคม ความพอใจในชีวิตเกิดจากการที่บุคคลมี มุมมองดานบวก พอใจในสิ่งท่ีมีอยู แตกตา งจากการมองหรือการคิด อยางเขาขางตนเองหรือหลงตนเอง คนท่ีมองในแงบวกจะไมมงุ เห็น แตส งิ่ ทไี่ มม ี หรอื ไมพ อใจในสง่ิ ทตี่ นเองและผอู นื่ มมี ากกวา มองไปทสี่ ว นเสยี จงึ ทาํ ใหเ ปน คนทสี่ รา งกาํ ลงั ใจใหต วั เองได ไมท อ แทกบั ปญ หาอปุ สรรคตา งๆ และรูจ กั มมุ มองทเี่ ปนสขุ ของชีวติ ความอบอนุ ใจ แมจะพบกับความไมสมหวัง ดวยการฝกใหเด็กมองดานบวก ของชวี ติ เชน เมอ่ื เดก็ ไดคะแนนไมดี ใหม องวา เปน โอกาสทด่ี ีทไี่ ดปรบั ปรงุ การเรยี น การเรยี นรูเ รอ่ื งวธิ แี สวงหาความสขุ ในวยั เดก็ เหลา น้ี จะเปน พน้ื ฐาน สําคญั ใหเ ดก็ เตบิ โต ครมู สี ว นสาํ คญั ในการสรา งความรสู กึ ทดี่ ี ใหเดก็ ยงั คงมคี วามรสู กึ อบอนุ ใจดว ยจติ ใจทมี่ นั่ คง มคี วามพอใจในชวี ติ เมอื่ เขา สูว ยั ผใู หญ สามารถ สรา งกาํ ลงั ใจได แมจ ะพบกบั ความผดิ หวัง ความลมเหลวได 72 คูมอื เสริมสรา งไอควิ และอคี วิ เดก็ สาํ หรบั ครูโรงเรยี นอนุบาล

คูมอื เสริมสรางไอคิวและอคี วิ เด็ก สําหรบั ครูโรงเรียนอนุบาล 73

ความสนกุ สนานราเรงิ ความสุขของเด็กเปนความสุขแบบสนุกสนานเพลิดเพลิน คือ สุขสนุกจากการเลนไมว า จะเปนการเลนตามลําพังหรือเลน กับกลมุ เพ่ือน เดก็ ทมี่ โี อกาสไดเ ลน สนกุ สนานจะมจี ติ ใจ ราเรงิ แจม ใส มพี น้ื ฐานอารมณด ี การกระตนุ และพฒั นาเดก็ อยา งถกู ตอ งและเหมาะสม จะทาํ ใหเ ดก็ มีไอคิวและอคี วิ ดีไปดว ย สําหรบั การสงเสริมไอควิ และอีคิวเดก็ 3-5 ปใน โรงเรียนอนุบาล บางคุณลักษณะของความสามารถทางเชาวนปญญา (ไอควิ ) และความฉลาดทางอารมณ (อีควิ ) โรงเรยี นควรใหค วามสําคญั และ สงเสรมิ ดังนี้ คณุ ลกั ษณะความสามารถทางเชาวนป ญ ญา (ไอควิ ) - ความชา งสงั เกต - การถา ยทอดจนิ ตนาการ - การเชอ่ื มโยงเหตผุ ล - การทาํ งานประสานระหวา งมอื และตา คณุ ลกั ษณะความฉลาดทางอารมณ (อคี วิ ) - การรูจกั และควบคมุ อารมณ - การเรยี นรูร ะเบยี บวนิ ยั - ความสนกุ สนานรา เรงิ 74 คูม อื เสรมิ สรางไอควิ และอีคิวเดก็ สําหรับครูโรงเรยี นอนุบาล

• ปจจัยสงเสรมิ การพัฒนาไอควิ /อคี วิ 1. อาหารกาย อาหารใจ อาหารสมอง ♣ การดแู ลใหเ ด็กไดรบั สารอาหารทค่ี รบถว น อาหารทีม่ ีคณุ คา จะชว ยสรา งเครอื ขา ยเสน ใยสมองใหพ รอมทจี่ ะเรยี นรูส ง่ิ ตางๆ ♣ การทเี่ ด็กไดม ีการดูแลสขุ ภาพรางกาย ใหน อนหลับพกั ผอ น เพยี งพอ นอนแตหวั คา่ํ และตนื่ แตเ ชา เดก็ ควรไดร บั การปลกู ฝง วนิ ยั ในชวี ติ ประจาํ วนั ใหรจู ักกิน นอน ขับถายเปนเวลา โดยเฉพาะการนอนเปน เวลา การนอนทเี่ พยี งพอจะทําใหเ ดก็ สามารถตนื่ ไดเองในตอนเชา สง่ิ เหลานจ้ี ะทํา ใหจ ังหวะการหล่งั ฮอรโ มนของรา งกายคงทไี่ มร วนเร ชว ยใหไ มเ กดิ อารมณ เฉอ่ื ยชา ออ นเพลยี เหนอ่ื ยลา ซงึ่ มผี ลตอ สมาธใิ นการฟงและการเรยี นรู และ ยังเปนจุดเร่ิมตน ของการปลูกฝงความมวี นิ ยั ในตัวเอง ซึง่ นําไปสูการรูจกั ควบคุมตัวเอง และเรยี นรูก ฏเกณฑก ตกิ าของสงั คม ♣ การระวงั อบุ ตั เิ หตแุ ละสารพษิ ทจี่ ะกระทบการพฒั นาสมองและ การเรยี นรู 2. ใหค วามสาํ คญั กบั การสรา งโอกาสแหง การเรยี นรใู นแตล ะชว งวยั เดก็ แตล ะวยั จะมหี นา ตา งแหง โอกาสการพฒั นา หรอื จงั หวะเวลาใน การพัฒนาสงิ่ ตา งๆ แตกตางกันในแตละชวงวยั หากครูเขาใจหนา ตา งแหง โอกาสน้ี และใหการพัฒนาเด็กตามวัย กจ็ ะทาํ ใหการพัฒนาทั้งอีคิวและ ไอควิ เดก็ ประสบความสําเรจ็ ยงิ่ ขนึ้ คมู อื เสรมิ สรา งไอคิวและอคี ิวเด็ก สาํ หรับครูโรงเรยี นอนุบาล 75

เดก็ วยั ขวบปแรก เปน ชว งเวลาของการเรียนรคู วามรัก เรียนรู ทจี่ ะรบั การรกั รับการปกปอ งเพอื่ ทจี่ ะใหมองเหน็ วา ตนเองมคี ณุ คา ถา ผา น พน ชว งวัยนไี้ ปแลว โดยเด็กไมไ ดรบั การโอบกอดสมั ผัสใกลชิด แมว าจะ ชดเชยในชว งปท ่ีสองและสาม แตเปน การชดเชยเม่ือหนาตา งแหงโอกาส ปด แลว กอ็ าจไมค อ ยไดผลเทาทคี่ วร เด็กวัย 2 ขวบ เด็กจะอยากทําโนน นีด่ ว ยตัวเอง และมักจะเต็ม ไปดวยคาํ วา “ไม” เพอ่ื แสดงความเปน ตวั ของตวั เอง ชว งเวลานเี้ ปน นาทที อง ของการทเี่ ดก็ เรยี นรูว า ตนเองมคี วามสามารถ ดงั นนั้ วยั นจ้ี งึ ควรใหอ สิ ระเดก็ ไดท ําอะไรดว ยตวั เอง ในบรรยากาศทผี่ ูใ หญคอยดแู ลความปลอดภยั ตางๆ หากผใู หญคอยหา มวา “ อยา นะ” เพราะกลวั วาเด็กจะทําไมด ี หรอื ดูแลเดก็ ดว ยความกงั วลเกนิ ไป เดก็ ก็จะไมเ ปนตัวของตวั เอง เดก็ วัย 3-5 ป เปนชว งเวลาของการพฒั นาความคิดสรา งสรรค และการฝกระเบียบวินัย จึงเปนเวลาท่ีดีตอการเปดโอกาสใหเด็กได พบประสบการณทหี่ ลากหลาย และเดก็ จะเรียนรูส ง่ิ ตา งๆ ไดอ ยา งมากมาย และการฝกหดั ระเบยี บวนิ ยั จาํ เปน ตองวางรากฐานในวยั นี้ 3. การสมั ผัสเดก็ ดวยความรกั สามารถพฒั นาทั้งอีคิวและไอคิว การท่ีผใู หญใ หการโอบกอด การลูบตัว และการแสดงออกซึ่งความรัก ตอ เด็กทงั้ คําพดู และภาษาทาทาง จะทาํ ใหฮ อรโ มนความสขุ หลง่ั ออกมาจาก สมองและกระตุน ใหเ สนใยสมองเชอ่ื มโยงกนั เดก็ จะฉลาด และยงั มผี ลตอ 76 คมู อื เสริมสรา งไอควิ และอีคิวเดก็ สาํ หรับครโู รงเรียนอนุบาล

พฒั นาการทางอารมณ ทําใหเ ดก็ รูสกึ วา ตนเองมคี ณุ คา เกิดความไวว างใจ และมองโลกในแงด ี 4. การใหเ ดก็ เรยี นรูผ า นประสาทสมั ผสั ทงั้ หา เดก็ สามารถพฒั นา ทงั้ สติปญ ญาและอารมณไ ดจ ากการเลน ผา นประสาทสมั ผสั ทงั้ หา การเปด โอกาสใหเด็กไดเรียนรสู ิ่งตางๆ ในรูปแบบท่ีหลากหลาย ผานกิจกรรม การเลานิทาน ศิลปะ ดนตรี การเคลื่อนไหวรางกาย การเลนเปนกลมุ ใหเดก็ มโี อกาสจบั ตอ งส่ิงตางๆ และเรยี นรูใ นสง่ิ ท่เี ขาสนใจ ♣ การพดู คยุ เลา นทิ านและเสยี งดนตรี จะชว ยใหส มองเดก็ พฒั นา ดานภาษาอยา งเตม็ ที่ โดยเฉพาะชวง 7 ปแรกของชวี ติ ทกี่ ารพฒั นาทางภาษา จะนาํ ไปสกู ารพัฒนาทางสติปญญา และสังคม เด็กจะถายทอดอารมณ ความรสู กึ ออกมาเปน คาํ พดู และภาษาทา ทางไดด ี สามารถรบั รแู ละเขา ใจคนอนื่ ผา นการสอ่ื สาร ซงึ่ เปนประตสู ูก ารรจู กั ตนเอง ผอู นื่ และเรยี นรูโ ลกภายนอก นอกจากนน้ี ทิ าน ดนตรี และการรอ งเพลงยงั ชว ยเสรมิ สรา งจนิ ตนาการ และ ความคดิ สรางสรรค คตทิ ไี่ ดจ ากนทิ านและทวงทํานองดนตรีที่กลอ มเกลา จติ ใจใหล ะเอยี ดออ น จะชว ยกระตนุ สมองและสง เสรมิ พฒั นาการดา นอารมณ ของเดก็ อกี ทงั้ เปน การเรยี นรทู ดี่ ก็ จะนาํ ไปใชใ นชวี ติ ประจาํ วนั เชน การปลกู ฝง จริยธรรมหรือวิธกี ารแกป ญหาจากนทิ าน ไดเรียนรูก ารผอนคลายอารมณ ดว ยเสยี งดนตรเี บาๆ และกระตนุ อารมณส นกุ สนานดวยเสยี งดนตรที รี่ า เรงิ แจม ใส คมู อื เสริมสรา งไอควิ และอีควิ เดก็ สาํ หรบั ครโู รงเรยี นอนบุ าล 77

♣ การเลน และออกกําลงั กาย ชว ยทาํ ใหรางกายทกุ สวนตืน่ ตัว รวมทงั้ สมองดว ย จงั หวะรา งกายมกี ารเตรยี มพรอ มเพอื่ เรยี นรสู ง่ิ ใหมๆ ทาํ ให อารมณด ี กระปรี้กระเปรา การเลน ชว ยใหเ ด็กเรียนรสู งิ่ แวดลอ มรอบตวั ถา เลนรวมกบั เดก็ อน่ื ๆ จะชวยพฒั นาศักยภาพในการอยูรว มกันในสังคม เรยี นรกู ารเหน็ อกเหน็ ใจผูอ นื่ จากขอ มลู พน้ื ฐานทางวทิ ยาศาสตรเ กยี่ วกบั สมอง นกั วจิ ยั ดา นสมองและประสาทวทิ ยาเชอื่ วา การใหเ ดก็ มโี อกาสพฒั นาทกั ษะ การอยรู วมกัน จะทําใหสมองสรางเสนใยในสวนที่เปนทักษะทางสังคม แบบรว มมอื กนั และเหน็ อกเหน็ ใจกนั ในทางตรงกนั ขา ม หากเดก็ ขาดโอกาส ทจี่ ะเลน หรอื ออกกาํ ลงั กาย หรอื ขาดโอกาสทจี่ ะพฒั นาศกั ยภาพทางสงั คม กจ็ ะ ทาํ ใหเ ด็กแยกตวั เก็บกด กา วรา ว เน่อื งจากมีการสรางเสน ใยสมองในสวน ท่ีเสริมอารมณก า วราวรุนแรง และทาํ ใหสารเคมีในสมองไมสมดุลยกัน มกี ารศกึ ษาพบวา เดก็ ทมี่ ที กั ษะในการเลน ทดี่ มี แี นวโนม จะประสบความสาํ เรจ็ ในการเรยี น เพราะการเลน จะชว ยพฒั นาทกั ษะการคดิ กาจดจาํ ประสบการณ การแกป ญหา ทกั ษะการเขา สังคม การทาํ งานรว มกนั และการแลกเปลีย่ น ความคดิ เหน็ ซงึ่ กนั และกนั 5. รูปแบบการเล้ียงดูเด็กท่ีเหมาะสม การเล้ียงดูท่ีใชเ หตุผล หัดใหเด็กชวยเหลอื ตัวเองตามวัย ใหเด็กเจอความยากลําบากบาง รจู ัก การอดทนและรอคอย ใหเ ดก็ มปี ระสบการณก ารเรยี นรจู ากสง่ิ ตา งๆ ทหี่ ลากหลาย วิธีการเลี้ยงดทู ี่เหมาะสมน้ีจะชว ยใหเดก็ สามารถรับผิดชอบตอตัวเองได 78 คมู อื เสริมสรา งไอคิวและอีควิ เดก็ สาํ หรบั ครูโรงเรียนอนุบาล

มคี วามภาคภมู ใิ จในตวั เอง ไมย อ ทอ ตอ ปญหาอปุ สรรคอะไรงา ยๆ และเปน คนทไี่ มเอาแตใจตัวเอง มคี วามเชอื่ มน่ั ในตวั เอง ความรูส กึ ดๆี ทเี่ ดก็ มตี อ ตวั เองนี้ ชว ยเพมิ่ ประสทิ ธภิ าพแกเ ดก็ มากขน้ึ ในการเรยี นรูแ ละพฒั นาตนเอง ไมว า จะเปน ดา นสตปิ ญ ญา หรอื การพฒั นาการดานอารมณ 6. การจัดสภาพแวดลอม ♣ การจดั สภาพแวดลอ มทเี่หมาะสม จะสง เสรมิ โอกาสในการเรยี นรู และการพฒั นาเด็ก สิง่ แวดลอมทดี่ กี อใหเกิดความรสู กึ ที่ดี ทัง้ ตอ ตัวเด็ก ครแู ละครอบครวั การจดั สภาพแวดลอ มตอ งพจิ ารณาอยา งเหมาะสม ตงั้ แต ลกั ษณะของผนงั หอง เพดาน และแสงสวางท่ีเหมาะสม เพราะเปนสิง่ ท่ี เสริมการเรียนรูใหก ับเด็ก ในวยั เด็กเลก็ ท่ชี อบนอนมองเพดาน สํารวจ มอื เทา ไดเ ปน อยา งดี ♣ การจดั สภาพแวดลอ มทดี่ คี วรคาํ นงึ ถงึ การอาํ นวยความสะดวก ในดานตา งๆ และมปี ระโยชนใ นการกระตนุ การเคลอ่ื นไหวใหกับเด็ก เชน การใหเ ดก็ ฝก การทรงตวั จะสง ผลตอ ความทรงจาํ และความฉลาดของเดก็ มมุ ศลิ ปะ บอ ทรายกเ็ ปน แหลงสรา งจนิ ตนาการทดี่ ีใหกบั เดก็ ♣ ลักษณะทางกายภาพทสี่ าํ คญั ในการจัดชน้ั เรยี น 1. ปลอดภยั (Safe) 2. สะอาดถกู สขุ อนามัย (Hygiene and healthy) 3. สรา งความพอใจ สขุ ใจ (Pleasant) คมู ือเสรมิ สรางไอควิ และอคี ิวเดก็ สาํ หรบั ครโู รงเรียนอนุบาล 79

4. สะดวก สบาย (Comfortable) 5. ปรบั ไดตามความเหมาะสม (Flexible) ควรตรวจตราความปลอดภยั ของสถานทที่ กุ วนั ทงั้ ในและนอกอาคาร วา จะมีบริเวณใดที่ทําใหเกิดอันตรายแกเด็กได พ้ืนท่ีควรปลอดภัยแก การเดนิ การวงิ่ เฟอรน เิ จอรท ใี่ ชม กี ารยดึ ตดิ กบั พนื้ อยา งดี มน่ั คง ไมแ ตกหกั งา ย และควรทําความสะอาด บาํ รงุ รักษา ซอ มแซมอยา งสม่าํ เสมอ นอกจากนี้ ยงั ตอ งมีแผนปอ งกนั อคั คภี ัย การเคลอ่ื นยา ยเดก็ มีทางหนีไฟทสี่ ังเกตเหน็ ไดช ดั เจน ♣ ในดา นสขุ อนามยั อปุ กรณท เี่ กยี่ วกบั การรบั ประทานอาหาร การ ประกอบอาหาร ควรผานการฆา เชอ้ื ลวกตม และจดั สถานทลี่ างมอื ทสี่ ะดวก โดยใชส บเู หลวและลา งนาํ้ ทไี่ หลจากกอ กนา้ํ ทกุ ครง้ั กอ นและหลงั การเตรยี ม อาหาร รบั ประทานอาหารและทกุ ครงั้ ทสี่ มั ผสั สารคดั หลง่ั เชน นาํ้ มกู นาํ้ ลาย ปสสาวะ อุจจาระ มีกระดาษไวเชด็ มอื หลงั ลา งมอื แลว นอกจากนขี้ องเลน หรอื อปุ กรณทใี่ ชใ นการทํากจิ กรรม ควรทําความสะอาดทกุ วนั ♣ การจดั แบงพื้นท่ี ควรกาํ หนด ดังนี้ 1. พน้ื ที่เฉพาะ แบงสดั สว นพน้ื ท่ที ่เี หมาะสม สาํ หรับที่นอน หองนํ้า อางลางมือ หองอาหาร หองเตรียมอาหาร ที่เก็บของ และตู เกบ็ อปุ กรณเ ครอ่ื งครวั ทมี่ ดิ ชดิ และสะอาดปลอดเชอื้ 2. พนื้ ทใี่ นรม แบง เปน พนื้ ทที่ ํากจิ กรรม หอ งเรยี น หอ งเลน มมุ เรยี นรู 80 คูมอื เสริมสรางไอควิ และอคี วิ เด็ก สําหรับครโู รงเรยี นอนบุ าล

3. พนื้ ทกี่ ลางแจง ตอ งคาํ นงึ ถงึ ความปลอดภยั เปน อนั ดบั แรก ปลอดภยั จากการจราจร มรี วั้ รอบขอบชดิ สงู ประมาณ 1.5 เมตร มบี รเิ วณ กวา งพอเหมาะกบั การเคลอื่ นไหวและกจิ กรรม ♣ เฟอรน เิ จอร อปุ กรณ พนื้ และผนงั หอ ง พน้ื และผนงั หอ งควรพจิ ารณาประโยชนข องการใชส อยเปน หลกั รวมทงั้ คํานงึ ถงึ ดา นความปลอดภยั ดว ย อาจใชก ารบกุ นั กระแทก พน้ื ไมแขง็ และล่ืนงาย ลา งทาํ ความสะอาดไดสะดวก เพดานอาจติดกระจกหรือภาพ เพอ่ื ฝก การสงั เกตและเรยี นรู เฟอรน ิเจอรมีพอเหมาะพอควรกับการใชสอย จัดวางริมผนัง ไมยนื่ เหลยี่ มมมุ หรอื ตดิ วสั ดกุ นั กระแทก โตะ เกา อมี้ ขี นาดพอเหมาะกบั เดก็ สะดวกในการรบั ประทานอาหารหรอื ทาํ กจิ กรรม อุปกรณ มสี ีสันสวยงาม ดึงดูดใจ ลางทาํ ความสะอาดไดงาย ไมแ ตกหัก และไรส ารพิษ ของเลนควรมหี ลากหลาย เพ่ือใชในกจิ กรรม เสรมิ การคดิ การประดษิ ฐ ความแขง็ แรงของกลา มเนอื้ ใหญแ ละกลา มเนอื้ เลก็ การเลน อยา งสรา งสรรค และการเลน เพอื่ เสรมิ ทกั ษะทางสงั คม อาจจดั แบง เปน ชดุ ศลิ ปะ ชดุ หนงั สอื ชดุ พฒั นากลามเนอื้ ชดุ ของเลน ชน้ิ เลก็ –ใหญ และ ชดุ เครอื่ งเลน ดนตรี ทสี่ ะดวกในการนํามาเลือกจดั กิจกรรม 7. ส่ือการสอน การจดั หาสอื่ เครอ่ื งมอื อปุ กรณก ารสอนตา งๆ ทเี่ หมาะสม กช็ ว ย ใหเด็กมคี วามตน่ื ตาต่ืนใจและตื่นตวั ท่ีจะรบั รู เรยี นรสู ง่ิ ตา งๆ ไดอยางมี คูมอื เสรมิ สรางไอควิ และอีควิ เดก็ สําหรบั ครูโรงเรียนอนุบาล 81

ประสิทธภิ าพ สือ่ ที่มรี ูปภาพสวยงาม ส่ือสารไดช ดั เจน กจ็ ะสอดคลอ งกบั การเรียนรูของสมอง เพราะสมองคิดเปนภาพมิติสัมพันธ ซ่ึงสิ่งน้ีเปน คณุ สมบัตทิ ําใหม นษุ ยส รางสรรคจ นิ ตนาการ ไปไดอกี มากมาย แตท งั้ น้สี อ่ื ประกอบการเรยี นจะมชี วี ติ ชีวาไดอ ยูท คี่ รผู ูส อนและพอแมทตี่ อ งเลอื กใชใ ห สอดคลองกบั ความสนใจ ใครร ขู องเดก็ ในชวี ติ จรงิ ไมจ ํากดั เดก็ ดวยเนอื้ หา ที่ถกู กําหนดตายตัว สอ่ื หนงั สือ บุคคลทใี่ ชสอ่ื จะเปน เพียงตวั กระตนุ ให เด็กเกดิ การเรียนรู ส่อื ที่ใชต อ งสวยงาม นา สนใจ จะชว ยผอ นแรงผสู อน ไดเปน อยา งดี กจ็ ะชว ยดงึ ดดู ใจ และประทบั ความรสู กึ ใหเ ดก็ ได แบบฝก หดั กจิ กรรมทีฝ่ กใหเด็กใชก ระบวนการคิด จะทา ทายเดก็ ใหเ กดิ ความมุงมัน่ มานะพยายาม อนั จะสรางความรสู ึกพอใจ ภาคภมู ใิ จ เปน สขุ ใจ ซึง่ เปน สงิ่ ทไี่ มอ าจสอนใหเ กดิ ขน้ึ ตามคําบอกได 8. การวางแผนการดแู ล การวางแผนการดูแล ครูควรมีความรูเรื่องพัฒนาการของเด็ก แตล ะวยั ทงั้ ลกั ษณะธรรมชาตขิ องเดก็ จดุ เดน ความสนใจ และความตอ งการ ของเดก็ และครอบครัวแตละคน ครจู ะตอ งสงั เกต ประเมินพัฒนาการของ เดก็ แตล ะคนใหบ รรลเุ ปา หมายของกจิ กรรม เพอื่ พจิ ารณาปรบั เปลยี่ นการดแู ล ใหเหมาะสมกับเดก็ นอกจากน้ี ควรกําหนดตารางเวลาประจาํ วันทีป่ ฏบิ ัติ จนเปน กจิ วตั ร แตส ามารถปรบั เปลยี่ นไดต ามความเหมาะสมกบั สถานการณ ครคู วรทําตามโปรแกรมการดแู ลอยา งสมาํ่ เสมอและมปี ฏสิ มั พนั ธท ดี่ กี บั เดก็ สมั ผสั โอบกอดเพอื่ ใหเ ดก็ ไดร บั การสมั ผสั และความสนใจอยา งทวั่ ถงึ และดแู ล 82 คูมือเสริมสรา งไอคิวและอีคิวเดก็ สาํ หรบั ครโู รงเรียนอนุบาล

ปฏบิ ตั กิ จิ วตั รประจําวนั ใหไ ดร บั ความปลอดภยั เชน การรับประทานอาหาร การนอนหลบั การแตง ตวั การเขาหอ งนํ้า การลางมอื การบูรณาการการพัฒนาความสามารถทางเชาวนปญญาและความฉลาด ทางอารมณเ ด็กในกจิ กรรมการเรยี นการสอน การพฒั นาความฉลาดทางอารมณ สามารถบรู ณาการในกจิ กรรม การเรียนการสอนสําหรับเด็ก อายุ 3-5 ป 2 รูปแบบไดแก 1. บรู ณาการในการทํากิจวัตรประจาํ วนั ดว ยการที่ครฝู กหดั ใน การทาํ กจิ วตั รประจาํ วนั ตามหลกั การพฒั นาการความฉลาดทางอารมณต ามวยั ไดแ ก ♣ การฝก หดั ใหร จู กั มารยาททางสมั คมในการอยูร ว มกบั ผูอ นื่ เชน - การไหว กลา วทกั ทายสวสั ดี ขอโทษ ขอบคุณ - มารยาทในการรับประทานอาหาร ไมเ ลน กันขณะรบั ประทาน อาหารไมท านอาหารมมู มาม - มารยาทในหอ งเรียน ไมส งเสยี งดังรบกวนเพ่ือน รูจักหยดุ นิง่ รบั ฟง ผูอ น่ื - ใหข ออนญุ าตเมอื่ จะเขาหอ งนํา้ หรอื แยกจากหองเรยี น ♣ ฝก หัดการมรี ะเบียบวินยั - การเขา แถว คมู ือเสรมิ สรางไอคิวและอีควิ เด็ก สําหรบั ครูโรงเรยี นอนุบาล 83

- การทํากจิ วัตรตางๆ เปน เวลา และตรงตอเวลา - ฝก การเกบ็ ของเลน และของใชใหเ รยี บรอ ย ♣ ฝก หดั การรบั ผิดชอบ เชน - ใหเ ดก็ นาํ ถาดอาหารไปเกบ็ เอง - ฝก หดั ใหเด็กชวยเหลอื ตนเองตามวยั ได เชน แปรงฟนเอง ตกั ทานอาหารเอง ทําความสะอาดรา งกายไดเ อง - รูจ กั เกบ็ รกั ษาขาวของของตนเอง - ไมหยบิ ของผอู น่ื โดยไมร บั อนญุ าต และรจู กั คนื ใหเจา ของ ♣ ฝก หดั การกลา พูดกลาบอก เชน - ใหย กมอื ขน้ึ เมอื่ ตอ งการพดู ♣ ฝก หดั การควบคมุ อารมณ - ฝก การสวดมนต ทาํ สมาธใิ นชวงส้นั ๆ 1- 5 นาที ♣ ฝก หดั ความจาํ - มกี ารทบทวนบทเรยี น - การทอ งจาํ บทเพลง ♣ การแกไขปญหา - ฝก หดั โดยใชส ถานการณค วามขดั แยง ขณะเลน /ทํากจิ กรรม 84 คมู อื เสรมิ สรางไอคิวและอคี วิ เดก็ สาํ หรบั ครูโรงเรยี นอนุบาล

♣ การถา ยทอดจินตนาการ - ฝก โดยการเลน บทบาทสมมติ - การเลา นทิ าน ♣ ความชา งสงั เกต - ฝก หดั โดยการถามถงึ สิง่ ของ / เพ่อื น วามอี ะไรเปลย่ี นแปลง หรอื ไม - ฝก ใหส งั เกตขณะทเี่ ดนิ ทางวา พบเหน็ อะไรบา ง ♣ การทํางานประสานระหวางมอื และตา - ฝกใหเดก็ ตดิ กระดมุ เสอื้ ผา เอง - ฝกใหเ ดก็ ชว ยงานบา น เชน กรอกนํ้าใสขวด 2. บูรณาการในกิจกรรมหลัก 6 กิจกรรม ไดแก ♣กจิ กรรมการเคลอ่ื นไหวและจงั หวะ เปน กจิ กรรมทจ่ี ดั ใหเ ดก็ ไดเ คลอื่ นไหวสว นตา งๆ ของรา งกายตาม จังหวะ ตามเสียงดนตรี บทเพลง โดยจัดใหเด็กเคลื่อนไหวทุกเชา ในรูปแบบตางๆ เชน การเคลื่อนไหวอยางอสิ ระ การเคล่อื นไหวตามคาํ สง่ั การเคลอ่ื นไหวแบบเปนผนู ําผตู าม การเคลอ่ื นไหวเลยี นแบบ ฯลฯ วตั ถปุ ระสงคเ พอื่ :- 1) ไดพ ฒั นากลา มเนอ้ื เลก็ กลา มเนอ้ื ใหญ และอวยั วะทกุ สวน ใหมคี วามสมั พนั ธกนั คูมือเสรมิ สรา งไอคิวและอีคิวเด็ก สาํ หรบั ครูโรงเรยี นอนบุ าล 85

2) ตอบสนองความตอ งการตามธรรมชาติ ความสนใจ ทาํ ใหเ ดก็ สนุกสนาน มคี วามซาบซ้ึง มสี ุนทรยี ภาพ ไดผ อนคลาย ความตงึ เครยี ด 3) เปด โอกาสใหเ ดก็ ไดแ สดงออก และมคี วามคดิ รเิ รม่ิ สรา งสรรค 4) พฒั นาการดา นสงั คม การปรบั ตวั และความรว มมอื ในกลมุ ♣ กจิ กรรมสรา งสรรค เปน กจิ กรรมทใี่ หเดก็ ปฏิบตั ิกิจกรรมเกย่ี วกบั งานศลิ ปะตา งๆ เชน การวาดภาพระบายสกี ารปน การพมิ พภ าพ การพบั ฉกี ตดั ปะกระดาษ และงานประดษิ ฐเศษวสั ดุ ฯลฯ วตั ถปุ ระสงคเ พอ่ื :- 1) พฒั นาความคดิ สรางสรรคแ ละจนิ ตนาการ 2) การรับรูเกยี่ วกบั ความงามรูจกั ชน่ื ชมความงาม 3) ใหเ ดก็ ไดแ สดงออกตามความรสู กึ และความสามารถของตน 4) พัฒนากลามเนอ้ื มดั เล็ก ประสาทสัมผสั ระหวา งตากับมอื 5) พัฒนาทักษะทางภาษา ดวยการบอกและอธิบายผลงาน ของตนได 6) พฒั นาการทางสงั คม รจู กั การปรบั ตวั ในการทํางานรว มกบั ผูอน่ื มคี วามเออื้ เฟอ เผอื่ แผแ ละมคี วามรบั ผดิ ชอบ 86 คมู ือเสริมสรางไอควิ และอีคิวเดก็ สาํ หรบั ครูโรงเรยี นอนุบาล

♣ กจิ กรรมเสรี (เลน ตามมมุ ) เปน กจิ กรรมทจี่ ดั ใหเ ดก็ ไดเ ลน กบั สอื่ และเครอื่ งเลน อยา งอสิ ระ ในมมุ การเลน ตามความสนใจและความสามารถของเดก็ แตล ะคน โดยครเู ปน ผจู ดั ประสบการณเ หลานี้ในหองเรียน เชน มมุ บาน มุมหมอ มมุ รานคา มุมครวั เปน ตน วตั ถปุ ระสงคเพอ่ื :- 1) พฒั นาทกั ษะทางภาษา คอื การฟง การพดู บอกอธบิ ายเรอ่ื งราว 2) พัฒนาทักษะทางสงั คม คอื การปรับตัว การเลน และ การทาํ งานรว มกบั ผอู นื่ 3) พฒั นาทกั ษะทางอารมณ คอื ฝก การรอคอย เออื้ เฟอ เผอ่ื แผ แบงปน การเสียสละ และใหอ ภัย 4) พฒั นาการมรี ะเบียบวนิ ยั และความรับผดิ ชอบ คอื การเก็บ ของเลนเขาทเ่ี ดมิ ไมน ําของเลนของหอ งกลบั บาน การรูจกั ดแู ลรกั ษาของเลน ทใี่ ชร ว มกนั ♣ กจิ กรรมเสรมิ ประสบการณ (กจิ กรรมวงกลม) เปนกจิ กรรมทค่ี รูและนกั เรยี นรว มแลกเปล่ียนประสบการณ ขาวสารตา งๆ ดวยรปู แบบตางๆ เชน การสนทนา การอภปิ ราย ทศั นศกึ ษา การเลา นทิ าน การรองเพลง การสาธติ การปฏบิ ัติการทดลองเปนตน คูมอื เสรมิ สรา งไอคิวและอคี ิวเดก็ สาํ หรับครูโรงเรียนอนบุ าล 87

วตั ถปุ ระสงคเพอ่ื :- 1) สนับสนนุ ใหเ ดก็ มคี วามรอบรแู ละสนใจสงิ่ แวดลอ ม 2) ฝก ทักษะการพูด การฟง การกลา แสดงออก 3) เรยี นรูก ารคดิ อยา งมเี หตผุ ล และการสรปุ ความคดิ รวบยอด 4) เรยี นรูมารยาทในการฟง การพูด การสังเกต 5) การเรยี นรูในการรบั ฟง ใหค วามสนใจ และยอมรับ ความคดิ เหน็ ของผูอ นื่ 6) การเรียนรคู ณุ ธรรม จรยิ ธรรม จากการทคี่ รคู อยบอก และการคดิ วเิ คราะหผ า นเรอ่ื งราวทนี่ าํ มาเรยี นรูต า งๆ ♣ กจิ กรรมกลางแจง เปน กจิ กรรมทจ่ี ดั ใหเ ดก็ ไดอ อกนอกหอ งเรยี นไปสูส นามเดก็ เลน ทั้งบริเวณกลางแจงและในรม โดยโรงเรียนควรจัดกิจกรรมใหมีความ หลากหลาย เพอ่ื เปด โอกาสใหเ ดก็ ไดเ ลน สนกุ สนานอยา งเสรี ตามความสนใจ และความสามารถของเด็กแตละคน เชน การเลน นาํ้ เลนทราย การเลน อิสระ การเลนเครอื่ งเลนสนาม การเลนอุปกรณกฬี า การละเลน พ้ืนเมอื ง เกมการละเลน ตางๆ วตั ถุประสงคเพอื่ :- 1) พฒั นากลามเน้อื มัดเล็ก กลา มเน้ือมัดใหญ ใหส ามารถ เคลื่อนไหวไดค ลอ งแคลว 88 คูม ือเสรมิ สรางไอคิวและอคี ิวเดก็ สําหรบั ครูโรงเรยี นอนุบาล

2) พฒั นาประสาทสัมพนั ธ ระหวา งมอื กบั ตา 3) เรยี นรูก ารปรบั ตวั ในการเลน และการอยรู ว มกบั ผูอ น่ื 4) เสรมิ สรางอารมณสนุกสนาน รางเริง ตามวัย 5) รูจกั ผอ นคลายความตงึ เครยี ด 6) พฒั นาทกั ษะการเรยี นรตู า งๆเชน การสงั เกตการเปรยี บเทยี บ ♣ เกมการศกึ ษา เปนกิจกรรมการเลน ทเี่ ปนเกมประเภทตางๆ เชน เกมการจบั คู ภาพเหมอื น เกมโดมโิ น เกมตอ ภาพ เกมเรยี งลําดบั เกมการจดั หมวดหมู เกมพน้ื ฐานการบวก ฯลฯ วัตถปุ ระสงคเพอ่ื :- 1) เกดิ การเรยี นรู และมคี วามคดิ รวบยอดในสิ่งทเี่ รยี น 2) ฝก การสงั เกต การจําแนก การเปรยี บเทียบ การคดิ หาเหตผุ ล 3) เรยี นรูทกั ษะพนื้ ฐานตา งๆ เชน คณติ ศาสตร ภาษาไทย การรูจ กั สญั ลกั ษณตางๆ 4) ฝก ประสาทสมั พนั ธระหวา งมอื กับตา 5) การเรยี นรูคณุ ธรรมตางๆ เชน รูจักรอคอย มคี วาม รบั ผดิ ชอบ มรี ะเบยี บวนิ ยั คูม ือเสริมสรา งไอคิวและอีคิวเดก็ สําหรับครูโรงเรยี นอนุบาล 89

    90 คมู ือเสรมิ สรา งไอควิ และอีควิ เดก็ สาํ หรบั ครโู รงเรยี นอนุบาล

เทคนิควิธกี ารพฒั นา ไอคิว และ อคี ิว • การสอนใหเ ดก็ เกดิ การเรยี นรู ควรคํานงึ ถงึ สง่ิ ตา งๆ ตอไปนี้ รอู ยา งไรวาเด็กเกิดการเรียนรู สอนเมอ่ื ใด สอนอยา งไร สอนอะไร สอนใคร คมู ือเสริมสรา งไอคิวและอคี ิวเด็ก สําหรบั ครโู รงเรยี นอนบุ าล 91

1. กลุมเดก็ ทจี่ ะทําการสอนอยใู นวยั ใด ผูส อนตอ งเขาใจธรรมชาติ คุณลักษณะความสามารถและพัฒนาการดานตา ง ๆ ของเดก็ ในแตละวยั เพอื่ จะไดเ ลอื กกจิ กรรมไดเหมาะสมตามวยั และวฒุ ภิ าวะ 2. เรอ่ื งทจี่ ะสอน มเี นอ้ื หาสาระความรู กจิ กรรม รวมถงึ สอื่ การเรยี นรู เหมาะสมกบั เดก็ ในแตล ะชวงอายหุ รอื ไม 3. สอนดวยวธิ ีการใด ผสู อนตอ งพิจารณาเลือกวิธกี ารสอนซงึ่ มี หลากหลายวธิ ี เชน การสาธิตการปฏบิ ตั ิจริง การใชค าํ ถาม การสนทนา พดู คุย การคนควาทดลอง การใชเพลง เกม นิทาน ทัศนศึกษา ฯลฯ รวมถึงการเลือกสื่อ ซ่ึงควรสอดคลองกับเนื้อหาสาระและกิจกรรมและ ความสามารถตามวัยของเดก็ ดว ย 4. สอนเมอ่ื ใด สาระหรอื กจิ กรรมตา งๆ ทจี่ ดั ใหเดก็ ควรคํานงึ ถงึ เวลาและสถานการณท เี่ หมาะสม และความตอ งการการเรยี นรูของเดก็ 5. หลังจากการจัดการเรียนการสอนตองประเมินผลทุกคร้ัง ทุกกิจกรรม เพือ่ ทจ่ี ะทําใหผ ูส อนทราบวา ผเู รยี นเกิดการเรียนรูในระดบั ใด พบปญหาและอุปสรรคในดานใด เพื่อนําไปเปนขอมูลการพัฒนางาน ครงั้ ตอไป หรือทําวจิ ยั ในชน้ั เรยี นได 92 คูมอื เสรมิ สรางไอคิวและอีควิ เดก็ สาํ หรบั ครูโรงเรียนอนุบาล

ขน้ั ตอนการสอนทกี่ ลา วมาจะเกดิ ผลดแี ละประสบความสาํ เรจ็ ได ถา ผูเรียนมีความพรอมในการรบั รู ดังคํากลาวทว่ี า สุ จิ ปุ ลิ คือ ฟง คิด ถาม เขยี น จะเหน็ วา ขนั้ แรกของการรบั รคู อื การฟง ดงั นน้ั หากผเู รยี นไมพ รอ มฟง กไ็ มม ปี ระโยชน แมผ ูสอนจะใชส อื่ ทวี่ เิ ศษเพยี งใดกต็ าม กจ็ ะเปน การสอื่ สาร ดานเดียว ผูสอนจึงตองมีเทคนิคในการเตรียมเด็กใหพรอมกอน เพอ่ื จะสามารถเรยี นรไู ดต อ ไป • การเตรียมเดก็ ใหพ รอม การเตรียมเด็กใหพรอ ม หมายถึง การทําใหเด็กสงบลง โดย การดงึ ความสนใจของเดก็ ในขณะทกี่ าํ ลงั คยุ หรอื เลน กนั อยา งไมเ ปน ระเบยี บ มาสกู จิ กรรมทคี่ รตู อ งการ วธิ กี ารนน้ี อกจากจะเปนการดงึ ความสนใจใหเ ดก็ กลับมามสี มาธิดงั เดิม เพ่อื พรอมจะรับฟง ตอ ไป และยังเปน การเปลี่ยน อริ ิยาบถ ทาํ ใหเด็กสนุกสนาน และ ชวยในการทบทวนความจาํ ของเดก็ อกี ดว ย คูมือเสรมิ สรางไอคิวและอีคิวเดก็ สําหรบั ครูโรงเรียนอนบุ าล 93

• การดําเนินกจิ กรรม ผสู อนจะจดั กจิ กรรมเราความสนใจของเดก็ กอ นทจี่ ะใหเดก็ เรยี นรู สาระความรูทจี่ ะจัดประสบการณใ ห โดยมวี ธิ ีการหลายวิธี เชน 1. การใชท า ทาง ครูจะนดั หมายหรอื ทําขอตกลงกับเดก็ เชน 1.1 หากเหน็ ครทู าํ ทา อะไร แลว ตอ งทาํ ตามครู เชน ครแู ตะไหล เดก็ กต็ อ งแตะตาม ครแู ตะผมเดก็ กจ็ ะปฏบิ ตั ติ าม จนเดก็ เกดิ ความสนใจกจ็ ะชว ยใหเดก็ สงบลงได และสนใจเรอื่ ง ทคี่ รจู ะถา ยทอดใหเดก็ ไดด ยี ง่ิ ขนึ้ 1.2 ตบมือ 3 ครง้ั พรอ มกบั นบั ตามเบาๆ วา 1-2-3 ครจู ะทํา ชาๆ ไปเรอื่ ยๆ จนกวาเด็กจะสงบ 1.3 ครูจะทาํ ทาหลายอยางเรียงตามลําดับ ใหเด็กทาํ ตาม เพือ่ ใหเด็กหันมาสนใจอยทู ่กี ารระมัดระวัง ทาํ กิจกรรม ตามขน้ั ตอนทตี่ อ งการ 2. การทอ งคาํ คลองจอง บางครั้งผสู อนอาจใชคาํ คลองจองที่สนุกสนานและใหเด็ก ทาํ ทา ทางประกอบตาม 94 คมู ือเสริมสรา งไอควิ และอีคิวเด็ก สําหรบั ครโู รงเรียนอนบุ าล

3. การใชเ พลง บางครั้งครูผสู อนก็จะชวนเด็กรองเพลงเพือ่ เปลี่ยนอิริยาบถ เพราะเด็กชอบและสนใจการรองเพลงอยูแลว ทําใหเ ดก็ ไมร ูสกึ เบอื่ กบั การ ทจี่ ะรบั ความรูใ นกจิ กรรมตอ ไป 4. การใชป รศิ นาคําทาย เพ่ือดึงดูดความสนใจของเด็กใหกลับมาสนใจและคิดตาม คาํ ถามของครู • การสงเสริมนสิ ยั รกั การอาน ในเด็กเล็กๆ ไมสามารถเขาใจภาษาเขียนที่เปนตัวหนังสือได ดังนน้ั ในการสอนใหเ ดก็ รกั การอานตงั้ แตใ นวยั เยาวต องเริม่ จากการท่ีเดก็ เรยี นรูใ นสง่ิ ทใี่ กลต วั กอ น 1. เด็กวัยอนบุ าลอาจเริม่ เขาใจความหมายของคาํ ใดๆ ที่พดู ได กห็ มายความวา เดก็ พรอ มทจี่ ะเรยี นรกู ารทําความเขา ใจในรปู ของตวั หนงั สอื เชน เรารูวาเดก็ รจู กั แมว เรากใ็ หเ ดก็ อาน คาํ วา “แมว” แตต องแนใ จวาเดก็ เขาใจ ในลกั ษณะของสิ่งนน้ั จริงๆ เชนสามารถช้ีแมวได ซึ่งเด็กสามารถ อานไดต ั้งแตก อ น 4 ขวบ คมู ือเสริมสรา งไอควิ และอคี วิ เดก็ สําหรบั ครโู รงเรียนอนบุ าล 95

2. การเขา ใจการอา น เดก็ ควรไดเ รยี นสง่ิ ที่ใกลตวั กอ น เชน คาํ วา “ แม “ “ พอ ” แลว จึงขยายไปยังคําอนื่ ๆ เชน แขน ขา ตา หู จมกู เสือ้ และ ใหเ ดก็ เหน็ คําๆนน้ั ทงั้ คาํ 3. การใชส อ่ื ตา งๆ เชน หนงั สอื ภาพ โปสเตอร ใหเ ดก็ เหน็ ไดช ดั เจน วา สื่อเหลาน้ันมีความหมาย พอเด็กสนใจก็เร่ิมสอนเปน คํา งา ยๆ ที่มี ความหมายตอ ตวั เขา เมอ่ื เดก็ เขา ใจกเ็ รม่ิ สอนคาํ อน่ื ตอไป 4. ถาเด็กเล็กตองใชอักษรสีแดงไมมีลวดลายมากจนเกินไป ตดิ รปู ทตี่ วั อกั ษรทเี่ ขยี นดว ยจะทาํ ใหเ ดก็ เขาใจไดม ากยงิ่ ขนึ้ 5. การพฒั นาสง่ิ แวดลอ มในโรงเรียนเพอื่ สง เสรมิ การอา นของเดก็ โดยจัดมุมหนังสือ หยิบงาย ตั้งกองใหเปนระเบียบ สวยงาม นาจับ พรอ มกบั มขี องเลน ใหเดก็ เลน กบั หนงั สอื พรอมกบั ตุกตาหรอื ของเลน อน่ื ๆ 6. ครอู าจใหเดก็ เลือกวา สนใจอานหนงั สอื ประเภทใด เชน นทิ าน หนังสือภาพ หรือโปสเตอรความรูตางๆ แลวกระตนุ ใหเด็กอานในส่ิง ทเ่ี ดก็ ชอบ หากเดก็ ชอบเรอื่ งเลา หรอื นทิ านครตู อ งแทรกอารมณข นั เรอ่ื งโจก เสยี งตลกๆ เดก็ จะอยากเรยี นรมู ากขน้ึ 7. ศัพทท่ีจําเปนเบ้ืองตนตองรูก อนเชน ช่ือตนเอง พอแม สวนตา งๆของรา งกาย คําตรงกันขาม เชน รอน เยน็ สูง ตาํ่ ดาํ ขาว ยาว สนั้ คาํ บอกตาํ แหนง ตา งๆ เชน หนา หลงั ใน นอก ระหวา งตรงกลาง มมุ 96 คมู ือเสรมิ สรา งไอคิวและอีคิวเด็ก สําหรบั ครโู รงเรยี นอนุบาล

สตี า งๆ แลว ดวู า เดก็ สนใจอะไรกร็ บี สอนไดท นั ที เชน เหน็ สนุ ขั กอ็ าจชบ้ี อกวา “หมา” เอารปู ใหด มู ตี วั เขยี นประกอบ • กลยทุ ธก ารสง เสรมิ ความสามารถในการจาํ และการ เรยี นรูท ดี่ ี ทงั้ นห้ี ลักการในการเรยี นรูแ ละจดจําทดี่ นี น้ั มาจาก • รอ ยละ สบิ เกดิ จากสง่ิ ทเี่ ราอา น • รอ ยละ ย่สี บิ เกดิ จากสงิ่ ทีเ่ ราไดยนิ • รอ ยละ สามสิบ เกดิ จากสง่ิ ทเี่ ราไดเ หน็ • รอ ยละ หา สบิ เกดิ จากสง่ิ ทเี่ ราไดเหน็ และไดย นิ • รอ ยละ เจ็ดสิบ เกดิ เมอื่ เราไดถ กเถยี งความคดิ เห็นกนั • รอ ยละ แปดสบิ เกดิ เมอ่ื เราไดสมั ผสั กบั ตวั เอง • รอยละ เกาสบิ เกดิ เมอื่ เราไดสอนคนอน่ื เพราะฉะนน้ั ครตู อ งนกึ ตลอดเวลาวาสมองเดก็ กาํ ลงั เจรญิ เตบิ โต และตอ งคํานงึ วาครมู สี ว นสําคญั ในการพฒั นาสมองของเดก็ คูมอื เสริมสรา งไอคิวและอคี ิวเดก็ สําหรบั ครโู รงเรียนอนบุ าล 97

สมองเดก็ ตอ งการหาสงิ่ ใหมๆ ประสบการณใ หมๆ มาเรยี นเสมอ ตอ งการตวั กระตุน แตไ มใชวชิ าการมากมายเกนิ ไป ซ้าํ ซาก นาเบือ่ หนา ย จนทําใหเดก็ มคี วามทกุ ข ความรูทใี่ หเด็กควรเปนส่งิ ท่เี ปนประโยชนจรงิ ๆ ไมซ า้ํ ๆ ซากๆ ตอ งมคี วามพอดใี นการใหค วามรูแกเ ดก็ และการทํากจิ กรรม ออกกําลังกาย การพักผอน และตองดูแลสิ่งแวดลอมท่ีจะมีผลตอ สมองเดก็ และการเรยี นรู เราจะใหเดก็ สามารถจาํ ความรตู า งๆ ไดด ี ดว ยเทคนคิ ดงั นี้ 1) การเขียน Mind mapping หรือ Webbing เชน แสดง ความคิดหลักและรายละเอียดปลีกยอย วิธีนี้จะทําใหเกิดการสรุป รวบยอดและเขาถึงความจาํ ไดดีที่สุด วิธีการคือ เขียนความคิด หัวขอ ทกี่ ลางแผน กระดาษแลว ลากโยงเสน สตี า งๆ กนั ไปทแี่ ตล ะรายละเอยี ด โดย ใชค ํานอ ยทสี่ ดุ เทา ทจี่ ะทําได อาจวาดรปู หรอื สญั ลกั ษณเ พอื่ แสดงคาํ อธบิ าย 2) การตั้งคาํ ถามปลายเปด หรอื ใหเดก็ ตั้งคาํ ถาม หรอื กาํ หนด คาํ ตอบ หรอื ใหเ ดก็ ตงั้ คาํ ถาม 3) การสรุปใจความสําคญั ซ่ึงแสดงใหเ ห็นถงึ ความสามารถของ การคดิ ซบั ซอ นได 4) การแสดงบทบาทตวั ละครหรอื แสดงบทบาทสมมตุ ใิ นเรอื่ งทเี่ รยี น (บางวิชา) การใหเ ด็กเลนละครเก่ยี วกบั เรอื่ งทีเ่ รียน 5) การพดู คุยถกเถยี งกนั 98 คูมือเสริมสรา งไอควิ และอีควิ เดก็ สาํ หรบั ครูโรงเรยี นอนุบาล

6) ใหเ ดก็ แสดงออกดว ยการเขียนเรอื่ ง และยอ ความ 7) การซกั ถาม เพอื่ ทดสอบและทบทวนความรู 8) ถอดคาํ ใหง า ยเขา จากคําพดู ของผใู หญม าเปน ภาษาเดก็ ๆ 9) การจดั บรรยากาศการเรียน มกี ารนง่ั เปน กลมุ บาง เปลยี่ นทนี่ ง่ั สลบั กลุมกันใหม ีความหลากหลาย และสนกุ สนาน หรือเปลี่ยนสีกระดาษ อปุ กรณใ หม สี สี นั หลากหลาย การจดั โตะ เรยี นเปน รปู แบบตา งๆ ทหี่ ลากหลาย และเปน ทพี่ อใจของเดก็ ๆ 10) การใชด นตรี การเตน ราํ กีฬา รปู เสียง เกมส ชว ยในการ เรยี นรู เชน ตบมอื กระโดด เมอื่ ตอบคําถามได การทาํ ใหม กี ารเคลอ่ื นไหว ของรา งกาย ขณะเรยี นทาํ ใหส นกุ สนาน การใสข อ มลู เรอื่ งทตี่ อ งการใหจ าํ ใน ดนตรี โคลง กลอน ภาษิตลวนทําใหจาํ ไดง ายขึน้ 11) การทาํ ใหส ิ่งแวดลอมในหองเรียนมีความสุข และทาํ ใหมี อารมณด ี ซึ่งครูจะมีบทบาทสําคัญในการสรางบรรยากาศที่ดีใหแกเ ด็ก ในการสอนนั้นครูควรมอี ารมณท่ดี ี ไมถอื โกรธเม่อื เด็กทําผิดพลาดเลก็ ๆ นอ ยๆ และฟงเหตผุ ลเดก็ กอนดุวา กลาว อยาตําหนเิ ดก็ บอ ยๆ และรนุ แรง 12) การเรียนรูด วยการใหเด็กลงมือกระทาํ และสัมผัสดวย ประสาทสมั ผสั ทงั้ หา 13) การใหเ ด็กไดเรยี นในสิง่ ที่เขาสนใจและตอ งการเรยี นรู คูม อื เสรมิ สรา งไอคิวและอีควิ เด็ก สาํ หรบั ครโู รงเรียนอนุบาล 99

• การสงเสรมิ การเลน การเลนทาํ ใหเ ดก็ พรอ มทจี่ ะเปน ผใู หญท ถี่ งึ พรอ มเกดิ ความเชอื่ มน่ั ในตนเอง จากการฝกฝนท้ังการเคล่ือนไหว การพูด การใชจ ินตนาการ เลยี นแบบสงิ่ ตางๆ จากผใู หญ ทาํ ใหต อกยํา้ ความคดิ ของตนเองวา เราทําได แนวทางทจี่ ะใหเ ดก็ ไดพ ฒั นาสตปิ ญ ญาและความฉลาดทางอารมณผา นการ เลน นนั้ คอื 1.ใหอ สิ ระแกเ ดก็ ในการเลน พอสมควร อยา ปด กน้ั การเลน ของ เด็ก โดยคิดวา เปนเรอ่ื งไรส าระ ไรสมอง เด็กจะพลาดโอกาสในชีวติ เมอ่ื โตเปน ผูใหญ อาจเปน คนทขี่ าดความพอดี เลน ไมเ ลิก เชน คล่งั ทํางานโดย ไมสนใจรบั ผดิ ชอบครอบครวั 2. สนับสนุนใหเ ดก็ ไดเลนกับเพ่อื นทั้งวยั เดยี วกนั และตางวัย ใหเ ลน หลายๆแบบ ทงั้ กฬี าในรม มกั ฝก ทกั ษะทางความคดิ ขน้ั สงู ไดด ี ในขณะ ทกี่ ารเลน นา้ํ เลน ทราย สรา งจนิ ตนาการและความคดิ สรา งสรรคท ดี่ ใี หก บั เดก็ การเลนเกมสมมติตา งๆ หรือเลน ละครคดิ กันเอง ยอมเปนการจําลองโลก ของผูใ หญทเี่ ขาเขา ใจ ระบายออกมาเปน ความรูส กึ นกึ คดิ ของตวั เขาเองทงั้ สนิ้ 100 คมู อื เสรมิ สรา งไอคิวและอีคิวเด็ก สําหรบั ครูโรงเรียนอนบุ าล