13-63-05-02-PDF-ภาษาไทย-Infographic

ความหมายของคา� ภาษาไทย 101 ค�า เทยี บเคยี ง คา� อนื่ ค�าประกอบดว้ ยเสียง และความหมาย เหมอื นกนั ความหมายของค�า บุปผา ผกา มาลี เฉพาะ คลา้ ยกัน / ร่วมกัน ตรงตามตัว ตัด - ห่ัน - ผา่ เสือ = สตั ว์ ตรงข้ามกัน ดาว = ดวงดาว สุจมรืดติ --สทวจุา่ รงิต นัยประหวดั / อปุ มา ครอบคลุมค�าอน่ื เสือ = ดุ ดาว = เดน่ ญาติ = พ่ี ปา น้า อา

นาม คน สตั ว์ ความดี กรงุ เทพฯ สรรพนาม เธอ ท่าน ฉนั เขา ชนดิ ของคา� กริยา ไป มา รกั เรยี น วิเศษณ์ สงู ตา่� ด�า ขาว อุทาน สันธาน บุพบท อยุ ! โอย! เอะ ! วา ย! และ หรอื เพราะ จงึ กบั แก่ แด่ ตอ่ คา� อนภุ าค = ค�าลงท้าย / ค�าเสรมิ แสดงเจตนาหรอื ทา่ ทผี ูพ้ ูด เชน่ สิ นะ เถอะ นา่ 102

ค�ายมื ภาษาไทย 10๓ คา� ประสม ค�าสมาส การเพ่ิมค�า ค�าซ้อน ค�าซา�้

คา� ประสม ค�า ค�า ค�าใหม่ ความหมายใหม่ 10๔

ภาษาไทย 105 ลกั ษณะค�าประสม แม่ นา้� แม่นา้� ห่อ หมก ห่อหมก ผ้า เช็ด หน้า ผ้าเช็ดหนา้ สาร ฟอก ขาว สารฟอกขาว

คา� ซ้อน เสียง ความหมาย โกโรโกโส โมโหโทโส เหมอื น ตรงข้าม จูจ้ ี้ บู้บ้ี อู้อี้ ว่างเปลา่ เทจ็ จริง โลเล โยเย โมเม บ้านเรือน ผดิ ถกู 106

ภาษาไทย 10๗ ลักษณะค�าซ้อน ปากคอ เห็นใจ ทุกข์โศกโรคภัย ปากคอเราะร้าย ดดี สตี ีเปา เห็นอกเหน็ ใจ คดในข้องอในกระดูก จบั ไมไ่ ดไ้ ลไ่ มท่ ัน

ค�าซ�า้ ใช้ไมย้ มกแทนได้ ค�าทีไ่ ม่ใชค่ �าซา�้ วางของใหเ้ ปน็ ท่ๆี ไปดูที่ท่ีบางรัก หยิบเสอ้ื ทลี ะตัวๆ น้องสาวสาวเชอื ก สาวๆ ไปลอยกระทง เธอมาสายสายกว่าทุกคน ซือ้ เส้อื ๒ ตัวตัวละ ๑๙๙ บาท สายๆ เจอกนั 10๘

คำ�สมาส ภาษาไทย 109 มาจาก อา่ นเนื่องค�ำ ภาษาบาลี สนั สกฤต แปลจาก หลังไปหนา้ สมาส แบบมสี นธิ

มาจาก แปลจาก ภสาันษสากบฤาตลี หลังไปหน้า มจั จุ ราช มจั จรุ าช ( บาลี + บาลี ) เจ้าแหง่ ความตาย ธน บัตร ธนบัตร ( บาลี + สันสกฤต ) กระดาษใช้แทนเงิน มติ ร ภาพ มติ รภาพ ( สนั สกฤต + บาลี ) ความเปน็ เพ่ือน มนษุ ย ธรรม มนุษยธรรม ( สันสกฤต + สันสกฤต ) คณุ ความดีของคน 110

ภาษาไทย 111 อ่านเนอ่ื งค�า สมาส แบบมสี นธิ เอกราช เอก - กะ - ราด การเชื่อมสระ จักขุ + อาพาธ์ วทิ ยา + อาลยั สามคั คี + อาจารย์ จักขวาพาธ อบุ ัตเิ หตุ อุ - บัด - ติ - เหด วทิ ยาลัย สามัคยาจารย์ ธาตุโขภ การเชือ่ มพยญั ชนะ ทา - ตุ - โขบ นิรสฺ + ภย รหสฺ + ฐาน นริ ภัย รโหฐาน การเชอื่ มนิคหิต สส� ญั+จจรรกำรเชื่อมสระ กิ + นร กินนร

คา� ยมื บาลี เขมร ชวา สันสกฤต จีน อังกฤษ ชาติพยัคฆ์ ถนน องั กฤษ กวยจบ๊ั ทเุ รียน ขนษิ ฐา บา� เพญ็ เบรก ซาลาเปา มะงุมมะงาหรา อนุสรณ์ ถวาย คอมพิวเตอร์ อั้งโล่ ชวา ราชพธิ ี บนั เทงิ เชยี ร์ บุ้งกี๋ บหุ ลัน ศีลธรรม เดนิ ลิฟต์ เกก ฮวย กิดาหยัน โธรน บหุ รง 112

ภาษาไทย 11๓ ข้อบกพรอ่ งในการใชภ้ าษา - ค�าเกินความจา� เป็น ๑ประโยค เช่น “ในการ” “ในความ” - มีค�าท่มี ีความหมายคล้ายกนั ฟมุ เฟอย อย่ใู นประโยคเดยี วกนั ๒ ประโยค - แปลจากประโยคตา่ งประเทศ สา� นวน - ข้นึ ต้นประโยคด้วยคา� วา่ “มนั ” ต่างประเทศ - ประโยคกรรม (มักมคี า� วา่ “ถูก”) - คา� วิเศษณอ์ ย่หู นา้ คา� ท่ถี กู ขยาย - มเี ลขจ�านวนนับ แตไ่ มใ่ ชล่ กั ษณะนาม - ตคี วามได้หลายความหมาย ๓ประโยค - วางส่วนขยายผิดท่ี - เวน้ วรรคผิด ก�ากวม - ประโยคท่ีมีคา� ไมค่ รบ - มคี า� ขดั แย้งกนั เอง ๔ ประโยค - ขาดประธานหรือกรยิ า ท่ีใช้ค�า - เรยี งล�าดบั ค�าในประโยคผิด ไมเ่ หมาะสม - ใช้ภาษาพูดกับภาษาเขยี นปะปนกัน - ใชร้ ะดับภาษาหลายระดบั - ใชค้ า� ไมเ่ หมาะสมกบั บุคคล - มีสาเหตแุ ต่ขาดผลลัพธ์ ๕ประโยค - มีแตภ่ าคประธาน ขาดภาคแสดง ไมจ่ บความ

วลี กลุ่มคา� ทีน่ �ามาเรยี งกัน อย่างมคี วามหมาย และทา� หนา้ ที่ใดหน้าทหี่ น่งึ ในประโยคแต่ยงั ไม่เป็น ประโยคทีส่ มบรู ณ์ 11๔

ภาษาไทย 115 ประโยค นามวลี กรยิ าวลี เด็กทุกคนในบ้านฉนั ไมช่ อบกนิ ผัก คนแถวน้ี ผใู้ หญ่บางคน เพอื่ นๆ หลายคน ในท่ีทา� งานของฉนั

ประโยค ความเดียว ความซอ้ น ความรวม 116

ภาษาไทย 11๗ ประโยคความเดยี ว ปา แมน้ แม่เจ้าแดงก�าลังตา� ส้มต�าปปู ลาร้า ภาคประธาน ภาคแสดง ประธาน ขยายประธาน กรยิ า ขยายกริยา กรรม ขยายกรรม - ปาแม้น - นอน - - - ปา แมน้ - ต�า - สม้ ต�า ปูปลารา้ ปาแมน้ แม่เจ้าแดง ตา� กา� ลัง สม้ ต�า เน้อื หำที่สำมำรถเปดแอปพลเิ คชนั ดไู ด้

๑. แบบคล้อยตาม ประโยคความรวม นายผลและเจ้าแดงกนิ ขา้ วเหนยี วหมปู ิง คา� ภาคประธาน กรยิ า ภาคแสดง ขยายกรรม เชอื่ ม ประธาน ขยายประธาน ขยายกรยิ า กรรม และ นายผล - กนิ - ขา้ วเหนยี ว หมปู ิง หมูปงิ เจ้าแดง - กนิ - ขา้ วเหนยี ว ๒. แบบขัดแย้ง ปาแม้นแม่เจ้าแดงชอบกินสม้ ต�าปูปลารา้ แตน่ ายผลสามไี มช่ อบกนิ ปา แมน้ แม่เจ้าแดง กนิ ชอบ ส้มต�า ปปู ลารา้ แต่ กนิ ไมช่ อบ สม้ ตา� ปปู ลารา้ นายผล สามี ๓. แบบเลือกอยา่ งใดอยา่ งหน่ึง เจา้ แดงลูกชายปา แม้นจะกนิ ข้าวเหนยี วหมูปงิ หรอื ขา้ วเหนยี วสม้ ตา� เจา้ แดง ลกู ชายปา แมน้ กนิ จะ ข้าวเหนียว หมูปงิ หรือ กิน จะ ขา้ วเหนยี ว สม้ ตา� เจา้ แดง ลกู ชายปา แมน้ ๔. แบบเปน็ เหตเุ ปน็ ผลกนั ปา แม้นแม่เจา้ แดงชอบกินสม้ ตา� ปูปลารา้ มากจึงขายสม้ ต�า เ ้นือหำที่สำมำรถเ ปดแอปพลิเคชันดูไ ้ด จึง ปาแม้น แม่เจ้าแดง กนิ ชอบมาก สม้ ตา� ปปู ลาร้า ปา แม้น แม่เจ้าแดง ขาย - สม้ ตา� - 11๘

ภาษาไทย 119 ประโยคความซ้อน ๑. นามานปุ ระโยค เดก็ มีจติ อาสารับรางวลั คนดีของสังคม ประโยคหลัก เดก็ รบั รำงวัลคนดขี องสงั คม นำมำนปุ ระโยค เดก็ มีจิตอำสำ ภาคประธาน ภาคแสดง ประธาน ขยายประธาน กริยา ขยายกริยา กรรม ขยายกรรม คนดีของสงั คม เดก็ มีจิตอาสา รับ - รางวัล ขยายกรรม ๒. คุณานปุ ระโยค ภาคแสดง คนดขี องสังคม เด็กท่มี จี ติ อาสารับรางวลั คนดีของสังคม ขยายกรรม ประโยคหลัก เดก็ รบั รำงวัลคนดขี องสงั คม - คุณำนุประโยค ทม่ี ีจติ อำสำ ภาคประธาน ประธาน ขยายประธาน กริยา ขยายกริยา กรรม เด็ก ท่มี ีจติ อาสา รบั - รางวัล ๓. วเิ ศษณานปุ ระโยค เด็กจติ อาสาไดร้ ับรางวลั เพราะเป็นคนดขี องสังคม ประโยคหลัก เดก็ รบั รำงวัลคนดขี องสังคม วิเศษณำนุประโยค เดก็ มจี ติ อำสำ ภาคประธาน ภาคแสดง ประธาน ขยายประธาน กรยิ า ขยายกรยิ า กรรม เน้อื หำที่สำมำรถเปดแอปพลเิ คชนั ดไู ด้ เดก็ จติ อาสา รบั คนเพดขรี าอะงเสปงัน็ คม รางวัล

ส�านวนไทย สภุ าษติ คา� พังเพย สา� นวนไทย ถอ้ ยค�าท่ีมีความหมายโดยนัย เปน็ การพดู เชงิ เปรียบเทยี บ และมักจะไมแ่ ปลความหมายตรงๆ เปน็ คตเิ ตอื นใจ 120

จบั ปลาสองมือ ภาษาไทย 121 กบในกะลาครอบ ขวานผา่ ซาก เขียนดว้ ยมอื ลบด้วยเท้า เฒ่าหัวงู

สุภาษติ วัวหายล้อมคอก มือไม่พายเอาเทา้ รานา�้ ไกเ่ ห็นตนี งู งูเห็นนมไก่ 122

ภาษาไทย 12๓ เปน็ คา� กล่าวทีม่ ีคติควรฟง มจี ุดม่งุ หมายเพ่อื การสั่งสอน เตอื นสติใหไ้ ดค้ ิด เปน็ เชิงสง่ั สอน หรอื ให้ข้อคิด นา้� ข้นึ ให้รบี ตกั ลูกไก่อยู่ในก�ามือ ยิงปน นัดเดยี วได้นกสองตัว

คา� พังเพย ถอ้ ยค�าหรือขอ้ ความ มลี กั ษณะตชิ ม หรอื แสดงความเหน็ อยใู่ นตัว โดยกลา่ วเปน็ กลางๆ และยังไม่เปน็ ค�าสอนแท้ กินบนเรือน ขี้รดบนหลงั คา ย่นื หมยู ื่นแมว 12๔

ภาษาไทย 125 ขงิ ก็ราขา่ ก็แรง หนักไม่เอา เบาไมส่ ู้ คางคกข้นึ วอ

การเปล่ียนแปลงของภาษา ภาษาทกุ ภาษาต้องมีการเปลี่ยนแปลง (ธรรมชาตขิ องภาษา) การเปลีย่ นแปลงมกั คอ่ ยเป็นคอ่ ยไป จนผใู้ ช้ภาษาไมค่ อ่ ยรสู้ ึก การเปล่ียนแปลงคำ� ๑ ๓ การเปล่ียนแปลง การเลิกใชค้ �ำเดมิ ทางเสยี งของคำ� และเปลย่ี นเปน็ คำ� ใหม่ ๒ การเปลย่ี นแปลง ทางความหมายของคำ� - คำ� หนึ่งความหมายกวา้ ง กวา่ อีกค�ำหนงึ่ - ค�ำหนง่ึ ความหมาย ต่างกบั อกี คำ� หน่งึ 126

ภาษาไทย 12๗ การเปลย่ี นแปลงรูปประโยค ๑ ประโยคกรรมมมี ากข้นึ ๒ ๓ เช่น เงินของเขำถูกถอน จำกธนำคำรจนหมด ๔ ประโยคท่ใี ช้สรรพนาม ประโยคต่าง ๆ “มนั ” ข้นึ ตน้ ประโยค เชน่ มีบุพบทมากขนึ้ ประโยคตา่ งๆ มนั ถงึ เวลำแลว้ ท่ีจะตอ้ งขยัน ทา� ใหป้ ระโยคยาวขน้ึ เช่น มคี า� อาการนามมากข้ึน เรำควรจะสนใจ เช่น การสะดุดหยดุ ลง ในเหตกุ ำรณทเี่ กิดขึน้ ของกำรค้ำ ๕ ท�ำใหพ้ วกพอ่ ค้ำสญู หำยไป ประโยคทีน่ �าสว่ นขยาย มาไวต้ ้นประโยค เชน่ เก่ยี วกบั เร่ืองนี้ ข้ำพเจำ้ ไมม่ ีควำมเหน็

ข้อสงั เกต การใช้ค�า “ทรง” ทา� ให้เปน็ เกี่ยวกับการใช้ ค�าราชาศัพท์ ๑ คา� กริยาราชาศัพท์ ๒ การใชค้ �า “เสด็จ” ทา� ใหเ้ ป็น ค�ากริยาราชาศัพท์ ๓ การใชค้ า� “บรม” “บรมราช” 12๘

ภาษาไทย 129 การใช้ค�าราชาศพั ท์ ให้ถกู ต้อง ๔ ตามแบบแผน ๕ การใช้คา� “ถวาย” ๖ การใชค้ า� ราชาศัพท์ ให้ถกู ตอ้ ง ตามเหตุผล

๑ การใชค้ �า “ทรง” ทา� ให้เปน็ ค�ากริยาราชาศัพท์ ทรง + ค�านามสามญั ทรงดนตรี 1๓0

ภาษาไทย 1๓1 ๒ การใชค้ �า “เสด็จ” ทา� ให้เป็นคา� กรยิ าราชาศัพท์ เสดจ็ + คา� กรยิ าราชาศัพท์ เสด็จพระราชสมภพ เสด็จพระราชด�าเนนิ

๓ การใชค้ า� “บรม” “บรมราช” บรม แปลวา่ ย่ิงใหญ่ (ส�าหรบั พระมหากษัตริยเ์ ทา่ นน้ั ) พระบรมเดชานภุ าพ พระบรมราชโองการ พระบรมมหาราชวัง 1๓2

ภาษาไทย 1๓๓ ๔ การใช้คา� ราชาศัพทใ์ หถ้ กู ตอ้ ง เฝาทูลละอองธลุ พี ระบาทรับเสด็จ เป็นค�าทใ่ี ช้ถูกตอ้ งตามแบบแผนทเี่ ปน็ ราชาศัพท์ เฝาทลู ละอองพระบาท

๕ การใช้ค�า “ถวาย” ของเลก็ ใชค้ า� ว่า “ทูลเกล้าฯ ถวาย” อา่ นว่า ทูลเกลา้ ทลู กระหม่อมถวาย ของใหญ่ ใช้ค�าวา่ “นอ้ มเกล้าฯ ถวาย อ่านว่า นอ้ มเกล้าน้อมกระหมอ่ มถวาย 1๓๔

ภาษาไทย 1๓5 ๖ การใช้ค�าราชาศัพท์ใหถ้ กู ตอ้ งตามเหตผุ ล ต้องค�านงึ ถึงความถกู ตอ้ งตามเหตุผล “อาคนั ตุกะ” เมอ่ื นา� ไปเปน็ ราชาศัพท์ จะมีคา� วา่ พระราช นา� หน้าหรอื ไม่ ตอ้ งใช้หลกั พจิ ารณาว่าแขกของพระมหากษตั ริย์ใช้พระราชน�าหนา้ (พระราชอาคันตุกะ) ท้งั ผู้เป็นพระราชวงศ์ และบุคคลธรรมดา



วรรณคดแี ละวรรณกรรม

วรรณคดีและวรรณกรรม วรรณคดี หนงั สอื ทีไ่ ดรบั การยกยอ งวา แตง ดี ภาษาดี มศี ิลปะการแตง ยอดเยีย่ ม ท้ังดานการใชคาํ และโวหาร ทาํ ใหเ กิด ความนึกคิดในทางทดี่ งี าม ๑๓๘

วรรณคดีและวรรณกรรม ๑๓๙ วรรณกรรม วรรณคดแี ละงานเขยี นทุกชนดิ ท่ีส่ือความคดิ และจนิ ตนาการ เชน ประวัติ ตํานาน นทิ าน นยิ าย เร่ืองส้นั บทความ ฯลฯ

ประเภทวรรณคดี และวรรณกรรม จาํ แนกตามเนอื้ หา บทมหรสพ บันเทงิ คดี เรอื่ งเลา เพอื่ ใหก ระทบอารมณผ อู าน เกดิ ความเพลดิ เพลิน บทพรรณนา ๑๔๐

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ๑๔๑ สารคดี เพ่อื ใหความรหู รือความคดิ เห็น ทเ่ี ปนสารประโยชน

จาํ แนกตามหลักฐานการถา ยทอด วลรารยณลกักษรรณม บนั ทึกเปน ตวั หนังสือ ๑๔๒

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ๑๔๓ วมรรขุ ณปกาฐรระม เลา ดว ยปาก

รปู แบบของวรรณคดี รอยแกว ๑๔๔

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ๑๔๕ วิธีอา นรอ ยแกว พจิ ารณาถอ ยคํา ภาษา การดําเนินเรอื่ ง เพอ่ื สกดั สารของเร่อื ง

รอยกรอง คาํ ประพนั ธท ก่ี าํ หนดฉันทลกั ษณ โคลงสองสภุ าพ แผนผงั อยแู มอ ยา ละหอ ย ตัวอยา ง จาํ ใจจรจากสรอ ย (ลิลติ ตะเลงพาย) หอ นชา คืนสม แมแล ๑๔๖

รอยกรอง วรรณคดีและวรรณกรรม ๑๔๗ คําประพนั ธท ก่ี าํ หนดฉันทลักษณ โคลงสามสภุ าพ แผนผัง ตัวอยา ง ภูบาลอ้นื อาํ นวย อวยพระพรเลศิ ลน จงอยุธยอ ยาพน แหงเงอ้ื มมอื เทอญ พอนา (ลิลิตตะเลงพาย)

รอ ยกรอง คําประพันธท ่ีกาํ หนดฉันทลักษณ โคลงสส่ี ภุ าพ แผนผงั ตัวอยา ง โฉมควรจักฝากฟา ฤๅดิน ดีฤๅ เกรงเทพไทธ รณนิ ทร ลอบกลํ้า ๑๔๘ ฝากลมเลอ่ื นโฉมบนิ บนเลา นะแม ลมจะชายชักช้ํา ชอกเนื้อเรียมสงวน (นริ าศนรินทร)

รอ ยกรอง วรรณคดแี ละวรรณกรรม ๑๔๙ คาํ ประพนั ธท ่กี ําหนดฉนั ทลกั ษณ วชิ ชมุ มาลา ฉนั ท ๘ แผนผัง ตัวอยาง ขา วเศิกเอกิ อึง ทราบถงึ บัดดล ในหมผู คู น ชาวเวสาลี แทบทุกถนิ่ หมด ชนบทบรู ี อกสั่นขวัญหนี หวาดกลวั ทัว่ ไป (สามคั คีเภทคําฉันท)

รอ ยกรอง คําประพันธทก่ี าํ หนดฉนั ทลกั ษณ มาณวก ฉันท ๘ แผนผงั เ ้นือหาที่สามารถเ ปดแอปพลิเคชันดูไ ด ตวั อยาง ลว งลปุ ระมาณ กาลอนกุ รม หน่ึง ณ นยิ ม ทา นทวิชงค ๑๕๐ เม่ือจะประสทิ ธ์ิ วทิ ยะยง เชิญวรองค เอกกมุ าร (สามคั คเี ภทคาํ ฉนั ท)