รัฐโบราณในดินแดนไทย

รายวชิ า ประวตั ิศาสตร์ รหสั วิชา ส๒๑๑๐๔ เร่ือง รัฐโบราณในดินแดนไทยภาคกลาง (รฐั ทวารวดแี ละรฐั ละโว้) ผสู้ อน ครอู าทิตย์ ชัยเทพา ช้นั มธั ยมศึกษาปีที่ ๑



รฐั โบราณในดินแดนไทยภาคกลาง (รัฐทวารวดีและรฐั ละโว้)

จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ ด้านความรู้ ๑. นักเรียนสามารถอธิบายเร่ืองราวทางประวัติศาสตร์ ของรฐั ทวารวดีและรัฐละโวไ้ ด้ถกู ต้อง

จดุ ประสงค์การเรียนรู้ ด้านทักษะและกระบวนการ ๒. จากภาพหลักฐานทางประวัติศาสตร์นักเรียน สามารถวิเคราะห์หลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่เก่ียวข้อง กบั รัฐทวารวดีและรฐั ละโวไ้ ดอ้ ย่างสมเหตสุ มผล

จดุ ประสงค์การเรียนรู้ ด้านคณุ ลักษณะ ๓. นักเรียนอภิปรายความสาคัญของรัฐทวารวดีและ รัฐละโว้ ที่ส่งผลต่อพัฒนาการของไทยในปจั จุบนั

ขา่ ว เรือ่ ง “แห่ขดุ ลกู ปัดโบราณ กลางนาที่สุพรรณบรุ ี เพือ่ ชว่ ยปัดเปา่ สงิ่ ที่ไมด่ ี” ท่มี า : ข่าวไทยรัฐออนไลน์ วันที่ 3 ก.ค. 2557. https://www.thairath.co.th/content/433916

คาถามจากข่าว ๑) ลูกปัดโบราณท่ีขุดค้นพบกลางนา ท่ีสุพรรณบุรีเชื่อว่าเป็นหลักฐาน ท่ีเก่ียวข้องกับรฐั ใด ทวารวดี

คาถามจากข่าว ๒) จากการค้นพบลูกปั ดดังกล่าว ทาให้สามารถสั นนิ ษฐานได้ว่า บ ริ เ ว ณ ดั ง ก ล่ า ว น่ า จ ะ มี ความสาคัญอย่างไร สันนิษฐานได้วา่ บริเวณนีอ้ าจเปน็ แหล่งชมุ ชนการค้าใน สมัยโบราณ หรืออาจเปน็ แหลง่ ผลิตลกู ปัดในสมัยโบราณ นอกจากนี้ อาจเป็นสุสานที่ตอ้ งฝงั สิง่ ของเหลา่ นีล้ งไปอีกดว้ ย

คาถามจากข่าว ๓) นั กเรยี นคิดว่า นอกจากรฐั ทวารวดี ท่ีอยู่ในภาคกลาง น่ าจะมีรัฐอ่ืน ๆ ท่ี ตั้ ง อ ยู่ ใ น บ ริ เ ว ณ ภ า ค ก ล า ง ข อ ง ดินแดนไทยอีกหรอื ไม่ มี รัฐละโว้

รฐั ไทยในภาคกลาง รฐั ทวารวดี รฐั ละโว้ พทุ ธศตวรรษ พุทธศตวรรษ ท่ี ๑๑ - ๑๖ ท่ี ๑๒ - ๑๘ อาจจะมีศนู ยก์ ลาง ศนู ย์กลาง อย่ทู ีจ่ งั หวดั นครปฐม อยทู่ จ่ี งั หวดั ลพบรุ ี

รฐั ทวารวดี

รัฐทวารวดี • รฐั ทวารวดีปรากฏในบนั ทกึ ของ หลวงจีนเหี้ยนจาง ว่า โต-โล-โป-ต้ี • ตง้ั อย่รู ะหว่างอาณาจกั รศรเี กษตร และอาณาจกั รอิศานปรุ ะ ภาพ หลักฐานแสดงความเปน็ มาของอาณาจกั รทวารวดี โดย พรรณิกา เวลเดส เว็บ http://thawarawadeekingdom.blogspot.com/ วันท่สี ืบคน้ 16/10/62

รฐั ทวารวดี ในการขุดค้นทางโบราณคดีที่เมืองนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม ได้พบหลักฐานสมัยทวารวดีจานวนมาก เช่น ธรรมจักรศิลา พระพุทธรูปศิลาขาวขนาดใหญ่ นั่งประทับ น่ังห้อยพระบาท ปางแสดงธรรม พระประโทณเจดยี ์ ฐานอาคารวดั พระเมรุ

รฐั ทวารวดี พบเหรียญจารึกภาษาสนั สกฤต “ศรที วารวดี ศวรปณุ ยะ” แปลวา่ การบุณยข์ องพระเจ้าศรที วารวดี

รฐั ทวารวดี สันนิษฐานว่า ชาวมอญเป็นเจ้าของอารยธรรมทวารวดี รัฐทวารวดีต้ังอยู่บริเวณลุ่มแม่น้าเจ้าพระยา แม่น้าแม่กลอง และอยู่ ใกล้ทะเล ทาให้มีการติดต่อค้าขายกับอินเดีย ทาให้ได้รับอิทธิพลจาก อนิ เดียในหลายด้าน

รฐั ทวารวดี รั ฐ ท ว า ร ว ดี ไ ด้ รั บ อิ ท ธิ พ ล ท า ง ด้ า น ศ า ส น า จ า ก อิ น เ ดี ย ท้ังศาสนาพราหมณ์-ฮินดู และพระพุทธศาสนานิกายเถรวาท ทาให้อาณาจักรทวารวดี กลายเป็นอาณาจักรชาวพุทธ เกิดศิลปกรรมท่ี เก่ียวกับพระพุทธศาสนาจานวนมาก เช่น ธรรมจักรศิลา พระพุทธรูปท่ี ทาจากศิลา ใบเสมาที่จารึกพระธรรม รวมท้ัง สถาปัตยกรรม ทางพระพุทธศาสนาที่สาคัญในสมัยทวารวดี คือ พระปฐมเจดีย์ ที่จงั หวัดนครปฐม

พระปฐมเจดีย์ จ.นครปฐม ภาพ พระปฐมเจดีย์ โดย อภิชัย ศรีม่วงงาม เว็บ https://www.77kaoded.com/content/65581 วนั ทีส่ ืบค้น 16/10/62

รฐั ทวารวดี อารยธรรมทวารวดี ได้แพร่หลายไปยังภูมิภาคต่าง ๆ ของไทย ดงั พบไดจ้ ากโบราณสถาน โบราณวตั ถสุ มยั ทวารวดี กระจายอยู่ท่ัวไป เชน่ เมอื งนครชัยศรี จงั หวดั นครปฐม, เมืองอู่ทอง จังหวัดสพุ รรณบุรี, เมืองละโว้ จังหวัดลพบุรี, เมืองศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ์ , เ มื อ ง ฟ้ า แ ด ด ส ง ย า ง จั ง ห วั ด ก า ฬ สิ น ธุ์ แ ล ะ เ มื อ ง ไ ช ย า จังหวัดสรุ าษฎร์ธานี

รฐั ละโว้

รัฐละโว้ รั ฐ ล ะ โ ว้ ตั้ ง อ ยู่ บ ริ เ ว ณ แ ม่ น้ า ส า คั ญ ๓ ส า ย คื อ แม่น้าเจ้าพระยา แม่น้าป่าสัก และแม่น้าลพบุรี มีเส้นทางติดต่อกับ ที่ราบสูงโคราช และทะเลสาบเขมร ในเอกสารจีนเรียกเมืองละโว้ว่า “ ห ล อ หู ห รื อ ห ล อ ฮ ก ” ช า ว ล ะ โ ว้ ส่ ว น ใ ห ญ่ เ ป็ น ช า ว ม อ ญ ในตานานจามเทวีวงศ์ ซ่ึงเป็นตานานเมืองหริภุญชัย เรียกชาวละโว้ ว่า “รามญั ”

ภาพ อาณาจกั รละโว้ โดย newtv เวบ็ https://www.newtv.co.th/news/13652 วนั ที่สืบคน้ 16/10/62

รฐั ละโว้ ละโว้ ในสมัยทวารวดี เป็นช่วงรับวัฒนธรรมจากอินเดีย ค่อนข้างมาก รับแนวคิดเรื่องกษัตริย์ มีการแบ่งชนช้ันออกเป็น ชนช้ันสูง สามัญชน และทาส แล้วยังได้รับศาสนาพุทธนิกายเถรวาท พบพระพทุ ธรูปและธรรมจกั รอย่ใู นบริเวณละโว้ ชาวเมืองละโว้ ส่วนใหญ่จะทาอาชีพเกษตร เพราะมีดิน อดุ มสมบรู ณ์ และติดต่อคา้ ขายกบั ชาวต่างชาติ เช่น จนี อินเดีย

รฐั ละโว้ ละโว้ อยู่ภายใต้อิทธิพลขอม ในยุคหลังอาณาจักรขอม ขยายอิทธิพลเข้ามาปกครองบริเวณภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทย เมื่อขอมเข้ามาปกครองละโว้ ซึ่งตรงกับสมัยพระเจ้าสุริยวรมันท่ี ๑ ข อ ม ไ ด้ ส่ ง ผู้ แ ท น ม า ป ก ค ร อ ง ล ะ โ ว้ ใ น ฐ า น ะ ป ร ะ เ ท ศ ร า ช มีการออกกฎหมายบังคับใชใ้ นละโวแ้ ละมรี ะบบตุลาการ

รฐั ละโว้ นอกจากน้ี ละโว้ยังได้รับพระพุทธศาสนานิกายมหายานและ ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ซ่ึงเข้ามาแทนพระพุทธศาสนานิกายเถรวาท โดยเฉพาะในสมัยพระเจ้าชัยวรมันท่ี ๗ ที่มีการสร้างสถาปัตยกรรม และประติมากรรมจานวนมาก เช่น พระปรางค์สามยอด ปรางค์แขก เทวรปู พระนารายณ์

คาถาม ? ๑ ) ใ น บั น ทึ ก ก า ร เ ดิ น ท า ง ข อ ง หล วง จีน เ ห้ี ย นจ าง พร ะภิ กษุ จี น เรยี กดินแดนทวารวดีวา่ อะไร โตโลโปตีห้ รือตอหลอปอตี

คาถาม ? ๒) อิทธพิ ลของรฐั ทวารวดี ได้แพรข่ ยาย ไปในบรเิ วณใดบา้ งของดินแดนไทย ภาคกลางของไทย เชน่ เมืองคูบัว จงั หวดั ราชบรุ ี ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เชน่ เมืองฟา้ แดดสงยาง จังหวดั กาฬสินธุ์ ภาคใต้ เช่น เมืองยะรัง จังหวัดปตั ตานี

คาถาม ? ๓) อิทธิพลทางความเช่ือท่ีรัฐทวารวดี รบั มาจากอินเดียท่เี ด่นชดั คืออะไร ความเชือ่ เกีย่ วกบั การนบั ถือ พระพทุ ธศาสนานิกายเถรวาท

คาถาม ? ๔) ศนู ย์กลางของเมืองละโว้อยู่ท่ใี ด เมืองลพบรุ ี

คาถาม ? ๕) เอกสารจีน เรยี กเมอื งละโว้วา่ อะไร หลอหู หรือ หลอฮก

คาถาม ? ๖) ชาวละโว้ มีความเช่ือเก่ียวกับ การนั บถือศาสนาอย่างไร แตเ่ ดิมชาวละโว้ นับถือพระพุทธศาสนา นิกายเถรวาท ต่อมา ได้รับอิทธิพลของเขมรจึงเปลี่ยนมานบั ถือศาสนา พราหมณ์-ฮินดู และพระพุทธศาสนา นิกายมหายาน

กจิ กรรม “ไขปรศิ นาประวตั ศิ าสตร์ จากภาพถา่ ย”

ภาพ ธรรมจักร โดย ปา้ รุ เว็บ http://oknation.nationtv.tv/blog/paaru/2016/08/05/entry-1 วันทส่ี ืบคน้ 16/10/62

ภาพ พระปรางค์สามยอด เว็บ https://www.lopburi.org/lopburi-prangsamyod วนั ทสี่ ืบคน้ 16/10/62

ภาพ พระพุทธรปู ศิลาขาว องค์ท่ี 1 ณ องค์พระปฐมเจดีย์ เว็บ http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=24&t=39910&view=print วันทสี่ ืบค้น 16/10/62

ภาพ พระประโทนเจดีย์ เว็บ http://www.painaidii.com/review/114555/wat-phapatone- jeadee-73000/lang/th/ วันทส่ี ืบค้น 16/10/62

ภาพ พระพุทธรปู ศิลปะลพบรุ ี ผู้ถา่ ยรปู ศ.ม.จ.สุภัทรดศิ ดศิ กุล สไลดช์ ดุ ศิลปะในประเทศไทย สงวนลิขสิทธโิ์ ดยหอ้ งสมุด ศ.ม.จ. สุภัทรดศิ ดศิ กลุ เวบ็ http://www.thapra.lib.su.ac.th/supatlib/picture2.php?check=slide&keyword=16&Page=27 วนั ที่สืบค้น 16/10/62

ภาพ เศียรพระพุทธรปู ศิลปทวารวดี ผูถ้ า่ ยรปู ศ.ม.จ.สุภัทรดิศ ดิศกุล สไลด์ชดุ ศิลปะทวาราวดี 2 สงวนลขิ สิทธโิ์ ดยหอ้ งสมุด ศ.ม.จ. สุภทั รดศิ ดิศกุล เวบ็ http://www.thapra.lib.su.ac.th/supatlib/picture2.php?check=word&keyword= ศิลปทวารวดี วันท่สี ืบคน้ 16/10/62

ภาพ ปราสาทหินพิมาย เว็บ https://www.touronthai.com/article/655 วนั ท่สี ืบค้น 16/10/62

คาถาม ? นั กเรียนคิ ดว่าความสาคัญของ รัฐทวารวดีและละโว้ ส่ งผลต่อ พั ฒนาการของไทยในปั จจุบั น อย่างไร

บทเรียนครั้งตอ่ ไป รัฐโบราณในดินแดนไทยภาคใต้ (รัฐตามพรลิงคแ์ ละรัฐศรีวิชัย)

สิง่ ที่ต้องเตรียม ใบกิจกรรม “ตามรอยรัฐโบราณ ในดินแดนใต”้ สามารถดาวน์โหลดไดท้ ี่ www.dltv.ac.th

รายวิชา ประวตั ศิ าสตร์ รหัสวิชา ส๒๑๑๐๔ เรอื่ ง รฐั โบราณในดินแดนไทยภาคใต้ (รฐั ตามพรลิงค์และรัฐศรีวชิ ยั ) ผู้สอน ครอู าทติ ย์ ชยั เทพา ช้นั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๑



รฐั โบราณในดินแดนไทยภาคใต้ (รัฐตามพรลิงคแ์ ละรัฐศรีวิชัย)

จุดประสงค์การเรียนรู้ ด้านความรู้ ๑. นักเรียนสามารถอธิบายความเป็นมาของ รฐั ตามพรลิงค์และรฐั ศรีวิชัยได้อย่างถูกต้อง

จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ ดา้ นทกั ษะและกระบวนการ ๒. นักเรียนสามารถวิเคราะห์ปัจจัยที่ส่งผลต่อ ความร่งุ เรืองของรัฐตามพรลิงค์และรัฐศรีวิชัยได้อย่าง สมเหตสุ มผล

จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ ด้านคุณลักษณะ ๓. นกั เรียนอภิปรายความสาคญั ของรฐั ตามพรลิงค์ และรัฐศรีวิชัยที่ส่งผลต่อพัฒนาการของไทยในปัจจุบัน ได้อย่างเหมาะสม

ภาพ วัดพระมหาธาตวุ รมหาวหิ าร เว็บ http://palm1616.blogspot.com/p/blog-page.html วนั ท่สี ืบค้น 22/10/62

ภาพ วัดพระบรมธาตไุ ชยาราชวรวหิ าร เวบ็ http://amuletacademy.com/web/travel_detail.php?id=105 วนั ที่สืบคน้ 22/10/62